Post on 28-Jun-2015
Laguntza gela
1
Landareak
HARITZA
3
Haritza klima hezeko zuhaitza da eta
45 metroraino garaiera har dezake.
Haritza Euskadiren ikurra da:
Gernikako arbola haritza da.
Euskadiko armarria haritz-hostoz osaturik dago.ç
Euskadiko oroigarriak ere egiten dituzte.
Haritzaren fruitua ezkurra da.
Haritzaren egurra sendoa eta gogorra da:
Altzariak egiteko erabiltzen da.
Laguntza gela
2
Nolakoak dira landareak?
1- Sustraiak Landareen sustraia ez dugu ikusten, lurpean dago.
Lurpean hazten den landarearen zatia da SUSTRAIA.
P
It
Zuhaitzen sustraia
Garien eta belarren sustraia
Azenario eta erremolatxaren
sustraia
Zenbait SUSTRAI MOTA daude:
P
It
sustrai nagusi bat dute,
eta handik,
sustrai meheagoak
ateratzen dira.
tamaina bereko
sustrai asko
dituzte.
sustrai lodiak dituzte,
elikagaiak biltzen
dituztenak.
Laguntza gela
3
2- Zurtoina
Zurtoina lurraren gainetik hazten da, eta adarretan banatzen da.
Lurraren gainetik hazten den landarearen zatia da ZURTOINA.
P
It
Bi motatako ZURTOINAK daude:
P
It
Zurtoin
ZURKARAK
Zurtoin BELARKARAK
Bigunak dira.
Belarretan daude.
Gogorrak dira.
ENBOR esaten zaie.
Zuhaitz eta zuhaixketan
daude.
Laguntza gela
4
3- Hostoak
5- Jarrera egokiak Zaindu egin behar ditugu jarrerak, bizkarrezurrari minik ez egiteko.
Hostoak berdeak dira, eta adarretatik jaiotzen dira.
P
It
Hostoek bi ZATI hauek dituzte:
P
It
txortena orria
Hosto ERORKORrekoak
dira
Hosto IRAUNKORrekoak
dira
Beste batzuei ez zaizkie
hostoak erortzen, baizik eta
pixkanaka aldatzen zaizkie.
Udazkenean zuhaitz batzuiei
hostoak erortzen zaizkie.
Zenbait hosto mota:
Laguntza gela
5
Landareen nutrizioa
1- Elikagaiak sortzea
Landareak beren elikagaiak sortzeko gai dira.
P
It
Elikagaiak sortzeko BEHAR DUTE :
P
It
+ eguzki argia
+ ura
+ karbono dioxidoa gatz mineralak
ELIKAGAIAK
Laguntza gela
6
2- Ura eta gatz mineralak
Beharrezkoa da landareak ureztatzea. Landareak ureztatzen ez baditugu, zimeldu eta hil egiten dira.
Ureztatzean, URA ematen diegu landareei.
Landareek GATZ MINERALAK ere behar dituzte.
Gatz mineralak lurrean daude.
Ura sustraitik hartzen dute,
ile xurgatzaileen bidez.
ile xurgatzaileak
Gatz mineralak urarekin
nahastu egiten dira, eta
landareek sustraitik
hartzen dituzte.
Landareek sustraitik hartzen dituzte ura eta gatz mineralak.
Laguntza gela
7
3- Karbono dioxidoa Karbono dioxidoa airean dagoen gasa da:
Karbono dioxidoa beharrezkoa da landareentzat.
izaki bizidunek sortzen dugu arnasa hartzean.
ibilgailuek sortzen dute martxan daudenean.
zerbait erretzen denean ere sortzen da.
Landareek hostoetatik hartzen dute karbono dioxidoa.
P
It
Laguntza gela
8
4- Fotosintesia Landareek elikagaiak eta oxigenoa sortzen dituzte
FOTOSINTESIAren bidez. Hostoetan gertatzen da fotosintesia.
O
O O
O O
O
Horregatik esaten da , hostoak ELIKAGAI FABRIKAK direla.
Horregatik esaten da , hostoak OXIGENO FABRIKAK direla.
Landareek KARBONO DIOXIDOA hartu, eta FOTOSINTESIAren bidez OXIGENOA sortzen dute.
Landareek OXIGENOA atmosferara isurtzen dute.
Aireko oxigenoa fotosintesitik sortzen da.
P
URA
GATZ MINERALAK
EGUZKI ARGIA
KARBONO DIOXIDOA
ELIKAGAIAK
Landareek elikagaiak sortzen dituzte fotosintesiaren bidez .
P
Laguntza gela
9
FOTOSINTESIA
URA eta GATZ MINERALAK sustraitik hostoetara igotzen dira, zurtoinean zehar.
URA
GATZ MINERALAK
1
Ura eta gatz mineralak KARBONO DIOXIDOarekin nahasten dira.
2
EGUZKI-ENERGIA
KARBONO DIOXIDOA
elikagaiak
oxigenoa
EGUZKI-ENERGIAri esker ELIKAGAI bihurtzen dira.
3
OXIGENOA sortzen da.
Laguntza gela
10
Landareen ugalketa
1- Lorea Lorea da landareen zati bat. Landareek lorea erabiltzen dute ugaltzeko.
LOREA da landareen UGALTZE-ORGANOA.
P
It
Loreak ZATI hauek ditu :
P
It
KOROLA LOREZILAK
hosto txiki berdez osatuta dago.
botila itxura du.
polena dute koloretako hostoz osatuta dago.
KALIZA LORE-ORRATZA
kaliza
korola
lore-orratza
lorezilak
Laguntza gela
11
2- Polinizazioa Haizeak edo intsektuek polena lore baten loreziletik beste lore baten lore-orratzera eramaten du. Hori da POLINIZAZIOA.
Landare batzuk lore deigarriak dituzte. Horrela intsektuak erakartzen dituzte.
Intsektuak lorean jartzen dira eta polena eramaten dute beste lore batera.
Landare batzuk ez dira ikusgarriak, baina polen asko dute.
Haizeak eramaten du polena lore batetik bestera.
Polena loreziletik lore-orratzera igarotzea da POLINIZAZIOA .
P
It
Laguntza gela
12
3-Fruitua eta hazia Polena lore- orratzera iristen denean LOREA ALDATU egiten da.
Fruitu
MAMITSUAK
Fruitu LEHORRAK
polena
hazia
fruitua
lore-orratza
Loretik FRUITUA osatzen da, eta fruituaren barruan HAZIAK egoten dira.
P
It
FRUITUAK bi motatakoak izan daitezke:
P
It
Ur asko dute barruan.
Ur gutxi dute.
Laguntza gela
13
HAZIEK landare txiki bat dute barruan.
HAZIA lurrera erortzen denean, ERNAMUINDU egiten da eta LANDARE BERRI BAT SORTZEN DA.
P
It
Laguntza gela
14
Ariketak
1- Osatu marrazkia landare baten izenarekin.
2- Lotu.
3- Zer sustrai mota da? Lotu.
hostoak sustraiak zurtoina
Lurpean dagoen landarearen atala.
Lur gainean dago. Hostoak eusten dituen landarearen atala.
Adarretatik sortzen dira. Landarearen atal berdeak dira.
Sustrai nagusi eta sustrai meheagoak.
Tamaina bereko sustrai asko.
Sustrai lodiak, elikagaiak biltzen dituztenak.
Laguntza gela
15
4- Zein motatako zurtoinak dira? Lotu.
5- Marraztu izeiaren eta tipularen sustraiak.
zurtoin zurkara
zurtoin belarkara
Izeiak sustrai nagusi bat du. Sustrai hori adarkatu egiten da , sustrai meheagotan.
Tipilak sustrai mehe asko ditu, eta ez dira adarkatzen.
Laguntza gela
16
6- Erantzun galdera hauei:
Zergatik ez dute landareek elikagairik hartu behar?
Zer gartatzen zaie landareei ureztzen ez baditugu?
Nondik hartzen dituzte landareek ura eta gatz mineralak?
Karbono dioxidoa airean dagoen gasa da, baina nola sortzen da?
Nondik hartzen dute landareek karbono dioxidoa?
7- Osatu eskema.
LANDAREEK
BEHAR DITUZTE
LANDAREEK
SORTZEN DITUZTE
Laguntza gela
17
8- Azaldu zer den fotosintesia.
9- Idatzi lorearen izenak.
1-
2-
3-
4-
CO2
O
Laguntza gela
18
10- Osatu testua.
11- Nola polinizatzen dira argazkietako loreak? Idatzi
kaliza
Lorea hainbat zatiz osatuta dago:
hosto berde txikiz osatuta dago.
koloretako hostoz osatuta dago.
lorearen zati emea da eta botila itxura du.
lorearen zati arrak dira. Polena sortze dute.
korola lorezilak lore-orratza
intsektuen bidez haizearen bidez
Laguntza gela
19
11- Nola deitzen zaio ...
landareek beren elikagaiak sortzeko egiten duten prozasuari?
12- Aukeratu erantzun zuzena.
Fotosintesia egitean, landareek kanporatzen dute: oxigenoa karbono dioxidoa nitrogenoa
13- Idatzi zer gertatzen den irudi bakoitzean.
14- Erantzun.
Zergatik dira beharrezkoak intsektuak lore batzuentzat?
1- Sagarrondoak loreak sortzen ditu.
2- Ondoren, erleek
3- Gero,
4- Azkenik ,
Laguntza gela
20
15- Idatzi fruitu hauen izenak eta esan MAMITSUAK ala LEHORRAK diren.
tomatea mamitsua
Laguntza gela
21
16- Idatzi zer gertatzen den irudian.
1
2
3
1- Landarearen hazia lurrera erortzen da.
2- Ondoren,
3- Azkenik ,