Post on 07-Dec-2015
description
LINGUA LATINA PER SE ILLUSTRATA
ACORDE CON EL MCER (Marco Común Europeo de Referencia para las Lenguas)
NIVEL A1
CONTENIDOS FUNCIONALES
(CAPITVLA IXV)
Santi Carbonell, IES COTES BAIXES, Alcoi (Alacant)
Ángel L. Gallego, IES VEGAS BAJAS, Montijo (Badajoz) Mario del Rio, IES ALAGÓN, Coria (Cáceres)
INDICE
INTRODUCCIÓN LISTADO DE CONTENIDOS FUNCIONALES (CAPITVLA IXV) DE LLPSI CONTENIDOS FUNCIONALES POR CAPITVLA Y EJEMPLOS DE ACTIVIDADES
(EXERCITATIONES) INTRODUCCIÓN Francisco Matte Bon define los contenidos funcionales de la siguiente forma: 1
“Los contenidos funcionales se usa en la enseñanza de idiomas para referirse a los diferentes actos sociales que un enunciador puede llevar a cabo en la lengua extranjera (también llamados funciones): presentarse, preguntar la hora, pedir permiso, ofrecer, aceptar, rechazar, etc. Con frecuencia el término funcional va asociado con nocional. Este último adjetivo suele referirse a todo lo que tiene que ver con las diferentes nociones generales y específicas que tendrá que manejar el discente en la lengua extranjera: tiempo, espacio, lugar, etc.” Una de las formas de acercarse a una lengua extranjera es a través de los usos y fines del lenguaje dentro de la comunicación. Una vez identificadas estas funciones comunicativas, podemos recoger las expresiones y elementos morfosintácticos (exponentes) que se utilizan para expresar dicha función. De esta forma podemos acceder de una manera más rápida y efectiva a un nivel determinado de competencia lingüística, siempre que estos contenidos funcionales en nuestro caso formen parte de un todo que incluya contenidos socioculturales o comunicativos, léxicossemánticos y gramaticales. Aplicados al Latín, las ventajas del enfoque funcional son las siguientes:
Ofrece una variedad de matices en una metodología natural donde el Latín es entendido
como una lengua viva, no una lengua para diseccionar. Ayuda al alumno a hablar con fluidez y de forma comprensiva. Asocia los contenidos socioculturales a los diferentes comportamientos.
1 Francisco Matte Bon, Los contenidos Funcionales y Comunicativos (http://goo.gl/GLFA07).
1
Nos proporciona herramientas para entender el sentido añadido. Una determinación de los contenidos funcionales da una mayor flexibilidad. Abre nuevas perspectivas para la gramática.
Pero también podemos encontrar los siguientes inconvenientes: Podemos caer en la tentación de presentar la lengua de una forma tópica y
precodificada. Muchos entenderán que este acercamiento desde una perspectiva comunicativa
desmerece la visión que tenemos del Latín como una lengua noble y vehículo de cultura.
Desde el punto de vista de la didáctica, es difícil la creación de actividades en las que el alumno use la lengua con un método natural, sobre todo en Latín. Hemos de recurrir a simulaciones de situaciones, en todo caso inventadas.
Siempre se corre el riesgo de que el alumno considere la lengua latina como una serie de fórmulas y frases hechas asociadas a cada contenido funcional, si no unimos estos contenidos con otros socioculturales, léxicos y comunicativos que le hagan profundizar en el conocimiento de la lengua y de la cultura asociada a esa lengua.
Este documento explora en una metodología con contenidos funcionales que sirvan de complemento a otros contenidos en la búsqueda de una metodología natural óptima para el aprendizajeenseñanza del Latín en Secundaria. Nuestros objetivos son pues los siguientes:
1. Identificar los exponentes propios de diferentes contenidos funcionales en la Lengua Latina, utilizando como base el manual de Hans Oerberg Lingua Latina Per Se Illustrata.
2. Ofrecer modelos de actividades para desarrollar dichos contenidos funcionales. El objetivo de este trabajo es pues ofrecer a nuestros colegas una serie de exponentes para los diferentes contenidos funcionales con la intención de acercar al alumno a un nivel A1 dentro de la escala que ofrece el MCER. Las actividades propuestas están pensadas en su mayoría como refuerzo de la práctica oral, es decir, para utilizarlas en situaciones en las que los alumnos desarrollen su capacidad de expresión y comprensión oral. Por último, en algunos capítulos hemos añadido nuevas expresiones bajo el epígrafe “Disce haec verba”, que consideramos ajustados al nivel del alumno en ese capítulo y que amplían su léxico de forma considerable para que pueda expresarse de una forma más variada.
2
CONTENIDOS FUNCIONALES DE LOS CAPÍTULOS I AL XV DE LLPSI Aunque este documento se ciñe fundamentalmente a los capítulos I al XV del LLPSI (Familia Romana), muchos de los contenidos funcionales se van desarrollando gradualmente a lo largo de todo el manual, y otros aparecen en capítulos ulteriores. Citamos por ello también en el siguiente esquema algunos capítulos posteriores (marcados en color rojo) que inciden o desarrollan determinados contenidos. 1. Contenidos funcionales relacionados con la expresión del conocimiento, la opinión, la creencia y la conjetura
1. Expresar acuerdo y desacuerdo. (Mihi cum Marcō convenit; Mihi delectat ambulare mihi quoque) [III, V, VI, VIII, XV, XVI, XVII, XX]
2. Expresar probabilidad, posibilidad y duda. (Si in horto manebimus, umidae erimus; si hoc credis, errabis; Nescio quando Iulius venit; num Germania est in Imperio Romano?; Nescio quid agam) [XVII, XX, XXIII, XXXIII]
3. Expresar obligación /necesidad y su falta. (Necesse est domum adire, Oportet te ambulare) [X, XVII, XIX, XXI]
4. Formular hipótesis y opinión. (Ubi est Medus? — Nescio. Fortasse Romae est cum Lydia; si Syra in speculo se videt, tristis est; aegrotare videtur; Sanus est, ut mihi videtur; puto te semper recte respondere) [I,VII, VIII, XI, XIV, XVII, XX, XXI, XXIII, XXVI]
5. Informar y describir. (Ubi est pecunia mea? Davus pecuniam tuam habet, Iulius Marci pater est; adsum; oves in campo herbam edunt; Perystilum magnum et pulchrum in villa est; Hic vir, qui in campo ambulat, pastor Iulii est) [Todos]
2. Contenidos funcionales para establecer o mantener el contacto social y expresar actitudes con respecto a los demás
1. Aconsejar. (Moneo tibi hoc; hoc consilium tibi dabo; noli id facere; Cave canem ; necesse est, oportet mane advenire) [VIII, X, XI, XVII, XX, XXII, XXVIII, XXIX, XXXI]
2. Ofrecer algo. (visne cibum?; Si vis, iuvare possum) [VII, VIII, X, XIV]
3. Negarse. (Nolo ad campum adire)[VIII, X, XX, XXIII]
4. Aceptar una invitación. (Visne mecum ludere? gratias tibi ago, tecum ibo) [X, XX] 5. Declinar una invitación. (Gratias, sed hoc mihi non convenit) 6. Relatar acontecimientos y conversaciones en el pasado. (Iulius cotidie epistulas ad
Aemiliam scribebat) [XIII, XIX,XXI, XXIV,XXVIII] 7. Saludar/despedirse. (Salve, quomodo vales; vale) [IV, VI, VII, XIV, XV]
3
8. Presentarse y responder a una presentación. (Salve, mihi nomen est, nominor, quid est tibi nomen?)
9. Formular buenos deseos. (exopto te valere; exopto te bonum iter habere) [XI, XIV, XX, XXVII]
3. Contenidos funcionales para expresar actitudes y sentimientos ante determinadas situaciones
1. Expresar estados de ánimo y sentimientos (alegría, satisfacción, esperanza, simpatía, interés...). (gaudeo, tristis, cupio, tua interest hoc; refert maxime; Optime! Gaudeo te videre, Laetus sum quia medicus abit; Tristis est Iulia si abis, Quintus timet, pes dolet) [III, IV, V, VI, VII, VIII, IX, X, XI, XII, XIII, XIV, XV, XVI, XVII]
2. Excusarse. (Ignosce mihi, excusa me, noxius sum; mortem doleo, parva res est) [XXI] 3. Atraer la atención. (Attende! Animadverte! Quaeso, veni ) [III?, IV, V, VII, VIII, IX, XI,
XIV, XV, XVI, XVII] 4. Expresar nuestros deseos y lo que nos gusta o desagrada. (Mihi delectat ad villam
ambulare; minime mihi placet numeros discere; Praefero albam togam; spero bene agere; Bene est, bene se habet, hoc mihi videtur; hoc omnium interest, nihil refert tua deliberatio, parvi mei interest )[V, X, XI, XIV, XVI, XXIV, XXX, XXXI, XXXII]
5. Expresar decisión. (Volo id agere) [X, XIII, XVI, XVII] 6. Expresar aprobación/ desaprobación. (Optime! Minime!, Feliciter: recte facis; Ita vero,
certe, verum est; Certe pulcherrimae sunt litterae tuae, Sexte! ) [II, III, VII, VIII, XIV, XV, XVI, XVII]
4. Contenidos funcionales relacionados con la expresión del ofrecimiento, intención, voluntad y decisión
1. Expresar la intención o voluntad de hacer algo. (volo ad ludum ire; ascendere in arborem non audeo) [X, XI, XIV, XX, XXII, XXVII, XXIX, XXXI, XXXIII]
2. Ofrecerse o negarse a hacer algo. (Nolo id facere) [X, XVII, XX, XXIII] 5. Contenidos funcionales para que el destinatario haga o no algo
1. Aconsejar (Poculum aquae Marco dare debes) [VIII, X, XVII, XX]
2. Advertir. (Cave canem) [XI, XVI] 3. Dar instrucciones y órdenes. (Syra, veni in hortum! , noli clamare) [IV, V, VI, VII, VIII, IX,
X, XI, XIV, XV, XVI, XVII, XX, XXIII, XXV] 4. Pedir un favor. (Potesne fenestram aperire?) [XI, XVI]
4
Cap. I IMPERIVM ROMANVM CONTENIDOS FUNCIONALES
Contenido Funcional Ejemplo Exponente
1.2. VEROSIMILITUDO, FACULTAS ET DUBIUM Expresar probabilidad, posibilidad y duda
Ubi est Nīlus? Num Crēta oppidum est? Quid est III?
Interrogativas
1.4. CONIECTURA ET SENTENTIA Formular hipótesis y opinión
Num Crēta oppidum est? Crēta oppidum nōn est!, Crēta est īnsula
Num...:? Nōn
1.5. DESCRIPTIO Informar y describir
Imperium Rōmānum est in Eurōpā, in Asiā, in Āfricā. Hispānia et Syria et Aegyptus prōvinciae Rōmānae sunt. Germānia nōn est prōvincia Rōmāna
Oraciones con verbo sum
Exercitatio: Fac sententiās hīs imāginibus:
Ubi…? Estne..?
5
Num...:?
I et II… A et B...
6
Cap. II FAMILIA ROMANA CONTENIDOS FUNCIONALES
Contenido Funcional Ejemplo Exponente
3.6. PROBATIO ET IMPROBATIO Expresar aprobación/ desaprobación
Iūlius: Numerus servōrum meōrum est centum. Cornēlius: Quid? Centum servī! Magnus est numerus servōrum tuōrum!
Exclamación
Exercitatio: Hīs imāginibus cum condiscīpulō fac dialogum :
Numerus... Quid? Disce haec verba
PROBATIO ET IMPROBATIO Optime!, Minime!, Feliciter!, Recte facis Ita vero
∙
7
Cap. III PVER IMPROBVS CONTENIDOS FUNCIONALES
Contenido Funcional Ejemplo Exponente
1.5. DESCRIPTIO Informar y describir
Iūlius Quīntum nōn audit neque venit. Cūr Iūlius Quīntum nōn audit? Iūlius eum nōn audit, quia dormit Puer quī parvam puellam pulsat improbus est
Oraciones con verbos predicativos. Anafóricos relativos
3.1. ANIMUS Expresar estados de ánimo y sentimientos (alegría, satisfacción, esperanza, simpatía, interés...)
Iūlia cantat. Iūlia Laeta est. Mārcus: sst! Mārcus īrātus est. Mārcus Iūliam pulsat. Iām Iūlia nōn cantat, sed plōrat.
laetus, iratus ridet, plorat
3.3. ATTENTIO Atraer la atención
Iūlia Aemiliam vocat: Mamma, mamma, veni! Aemilia: Quis mē vocat? Quīntus: Iūlia tē vocat.
vocare vocativo imperativo
3.6. PROBATIO ET IMPROBATIO Expresar aprobación/ desaprobación
Mārcus puellam pulsat...et rīdet! Quīntus irātus est
rīdet, irātus, laetus
8
Exercitatio: Fac sententiās hīs imāginibus:
Puer qui… , Puella quae...
quis..? Hac imāgine cum tuō condiscīpulō Fābulam age
9
Cap. IV DOMINVS ET SERVI CONTENIDOS FUNCIONALES
Contenido Funcional Ejemplo Exponente
2.7 y 2.8. SALVĒ ET VALĒ Saludar/despedirse. Presentarse y responder a una presentación
Mēdus: Salvē, dominē! Iūlius: Salvē! servē! Quid est tibi nomen? Mēdus: Mihi nomen est Mēdus. Iūlius: Salvē! Mēde! Mēdus: Valē, dominē! Iūlius: Valē! servē!
Salvē Dominē, Iulī, Aemilia, servī: voc. Quid est tibi nomen/Quod nomen est tibi? Mihi nomen est Valē
3.3. ATTENTIO Atraer la atención
Iūlius: Salvē, serve! Mēdus: Salvē, domine!. Quid est? Iūlius: St! Tacē, serve!
vocativo st!
5.3. IMPERĪUM Dar instrucciones y órdenes
Iūlius: Davē, veni! Dāvus: Quid est, dominē? Iūlius: St! Tacē, servē! Ubi sunt nummī meī? Aemilia: Respondē,Davē! Dominus te interrogat! Dāvus: Interrogā Mēdum!
Davē, servē: voc. veni, tacē, respondē, interrogā: Imperativo
10
Exercitatio: Salūta tuum magistrum! https://voicethread.com/myvoice/#u1765893.b4885234.i24832650 Iungē imperium cum imaginibus:
Voca Mēdum! Numera pecūniam! Sūme baculum! Salūta dominum! Pōne sacculum in mensā!
Disce haec verba
EXCUSATIO Ignosce mihi, ignoscite mihi Veniam peto Da veniam Haec mea culpa est Excusa me Parva res est excusatio non petita, accusatio manifesta!
ATTENTIO Attende! Attendite! Animadverte! Animadvertite! Ausculta!
11
Cap. V VILLA ET HORTVS CONTENIDOS FUNCIONALES
Contenido Funcional Ejemplo Exponente
1.1. CONSENSUS ET DISSENSIO Expresar acuerdo y desacuerdo
Iūlia: Vidēte, puerī, vidēte rosās meas! Aemilia: Ecce puella pulchra cum rosīs pulchrīs! Verba Aemiliae Iūliam dēlectant. Mārcus: Rosae pulchrae sunt, puella sine rosīs pulchra nōn est! Verba Mārci Iūliam nōn dēlectant! Aemilia:Tacē, puer improbe! Iūlia puella pulchra est, cum rosīs et sine rosīs
Acuerdo o desacuerdo en conversación
3.1. ANIMUS Expresar estados de ánimo y sentimientos (alegría, satisfacción, esperanza, simpatía, interés...)
Aemilia: Ecce puella pulchra cum rosīs pulchrīs! Verba Aemiliae Iūliam dēlectant.
delectare
3.3. ATTENTIO Atraer la atención
Aemilia imperat: Mārce et Quīnte! Iūliam vocāte! Delia ex ātriō venit et dominam vocat: venī, ō domina! Age! Venī!
vocate age interjección ō
3.4. DESIDERĀTIO ET VOLUPTĀS Expresar nuestros deseos y lo que nos gusta o desagrada
Iūlia: Vidē, māter! vidēte, puerī! Vidēte rosās meās! Iūlia laeta est, rosae eam dēlectant Mārcus: Rosae pulchrae sunt, puella sine rosīs pulchra nōn est!. Verba Mārcī Iūliam nōn dēlectant.
dēlectare + acus
12
5.3. IMPERĪUM Dar instrucciones y órdenes
Iūlia: Mārce et Quīntē! Venīte! Hīc multae rosae sunt! Quīntus: Carpe rosās, Iūlia! Iūlia: Vidēte, puerī, vidēte rosās meas! Mārcus et Quīntus: puella sine rosīs pulchra nōn est! Aemilia:Tacēte, puerī improbī! Agite! discēdite ex peristylō!
puerī, improbī: voc Venīte, vidēte, tacēte, discēdite: imperativo Age, agite: imperativo para hacer hincapié en la orden
Exercitatio: Primum videum videte : https://www.youtube.com/watch?t=130&v=dkyAK6iaepM Nunc fabulam agete. Si vis, muta sententias. Ecce Dialogus: COLLOQVIUM QVINTVM Persōnae: lūlius, Dāvus, Mēdus In oppidō Tūsculō magnum forum est. In foro est templum antīquum. lūlius in forō est cum quattuor servīs, neque Mēdus in iīs est. Ubi est Mēdus? Mēdus quoque in oppidō Tusculō est, neque is in forō est cum dominō, sed sine dominō in templō. Mēdus sōlus est in magnō templō vacuō. Quid agit servus lūliī in templō? Nummōs numerat. Mēdus: "Quot nummī sunt in sacculō meō? Ūnus, dūo, tres, quattuor, quīnque, sex, septem, octō, novem, decem.......nōnāgintā. Ecce nōnāgintā nummī: magna pecūnia mea est!" "...mea est!" respondet templum vacuum. Mēdus: "Quid? Num dominus adest?" "...adest" respondet templum vacuum. Sed sōlus est servus in templō. Nūllus dominus verba eius audit. Non in templō, sed in forō est lūlius. Quid agit lūlius in forō Tūsculānō? Dominus servum suum quaerit. lūlius imperat: "Quaere Mēdum, Dāve!" Dāvus: "Ubi?" lūlius: "Quaere eum in templō!" Dāvus ab lūliō discēdit. Iam Dāvus in templō est et Mēdum quaerit. Dāvus Mēdum in templō videt. Dāvus:"Ō Mēde...!" Mēdus: "St, tacē, Dāve! Tacē et discēde!" Dāvus: "Dominus in oppidō est et tē quaerit. Irātus est dominus."
13
Mēdus: "Mēne quaerit dominus? Cūr mē quaerit?" Dāvus: "Quia nummī eius in sacculō tuō sunt! Dominus nummōs suōs quaerit." Mēdus: "lūlius meus dominus iam nōn est. Neque nummī eius in sacculō meō sunt." Dāvus: "Ō improbe serve!" Mēdus: "Age, discēde, Dāve — et tacē! Improbus est servus quī servum accūsat." Dāvus tacet, neque ab eō discēdit. Mēdus ex sacculō suō sūmit dūos nummōs. Mēdus: "Ecce nummī tuī, probe serve!" Dāvus: "Nōn meī sunt nummī, neque tuī, sed lūliī sunt." Dāvus nummōs nōn sümit, et sōlus discēdit ex templō. In forō lūlius Dāvum interrogat: "Estne Mēdus in templō?" Dāvus tacet. lūlius: "Respondē, Dāve! In templōne est servus meus?" Dāvus respondet: "In templō est... servus tuus nūllus. (Mēdus servus tuus iam nōn est!)" lūlius, quī prima tantum verba Dāvī audit, ex oppidō discēdit sine Mēdō. Mēdus sine dominō ex oppidō discēdit. Dic in numerō plūrālī: Salutā dominum! Tacē, puer! Discēde, servē! Veni, Iūlia! Dormī! Quinque dissimilitudines quaere
Disce haec verba
CONSENSUS ET DISSENSIO Rectē putas. Rectē sanē Rectissimē! Ita est,
14
Sic est Ego nōn puto Nōn crēdo
ADMISSUM ET ABNUENTIA Maximē / minimē Mihi placet / mihi nōn placet Me delectat / nōn me delectat Gratias tibi ago
15
Cap. VI VIA LATINA CONTENIDOS FUNCIONALES
Contenido Funcional Ejemplo Exponente
1.2. VEROSIMILITUDO, FACULTAS ET DUBIUM Expresar probabilidad, posibilidad y duda
Unde venit Iūlius? Quō it Mēdus? Cur Rōmam it Mēdus?
Interrogativas
1.5. DESCRIPTIO Informar y describir
Mēdus Rōmam vocātur ab amīcā suā pasiva
2.7 y 2.8. SALVĒ ET VALĒ Saludar/despedirse. Presentarse y responder a una presentación
Mārcus: Heus, pater! Ecce amīcus meus Adriānus. Iūlius: Salvē, Adrianē. Quōmodo vales? Adriānus: Optime. Gratiās, dominē.
Heus Quōmodō vales/ ut vales? Benē / malē/ haud benē/ haud malē/ variē/ optimē/ pessimē/ ut soleo Benē mihi est Gratiās
16
Exercitatio: Fac dialogum hīs imāginibus:
Nunc imagina: amīcus tuus in viā vides. Eum Saluta et interroga:quō is? unde venis? et cetera. Disce haec verba
IMPERĪUM Dic clarē! Animum advertite! Diligenter attendite! Audi atque attende! Audite (verba haec)! Nunc loquere!
17
Cap. VII PVELLA ET ROSA CONTENIDOS FUNCIONALES
Contenido Funcional Ejemplo Exponente
1.4. CONIECTURA ET SENTENTIA Formular hipótesis y opinión
Syra: Nāsua tuus tan fōrmōsus est quam meus. Iūlia: Sed nāsus tuus nōn fōrmōsus est! Syra: Quid? Nōnne fōrmōsus est nasus meus??
Nōnne
2.2. POLLICĪTUM Ofrecer algo.
Iūlia: Ō, quam fōrmōsum est hoc mālum! Iūlius: Hoc pirum etiam tuum est, Iūlia. Iūlius eī pirum dat
Ofrecimiento Dativo
2.7 y 2.2.8. SALVĒ ET VALĒ Saludar/despedirse. Presentarse y responder a una presentación
Paulus: Salvēte, Iūlia et Aemilia! Aemilia: quid agit familia tua? Paulus: Bene, gratiās tibi ago, Aemilia. Paulus: Valēte, Iūlia et Aemilia! Aemilia: Benē valē, Paulē!
Salvē / Salvēte Quid agis/ agit? Gratiā tibi ago Valēte! Benē vale
3.1. ANIMUS Expresar estados de ánimo y sentimientos (alegría, satisfacción, esperanza, simpatía, interés...)
Aemilia laeta nōn est, quia Iūlius abest, nam Aemilia virum suum amat. Iūlia in speculō sē videt et sē interrogat: Estne foedus nāsus meus? Iūlia rūrsus lacrimat
amare lacrimare
3.3. ATTENTIO Atraer la atención
Delia: Venī in atrium, Iūlia! Illīc pater tuus tē exspecta
imperativo
3.6. PROBATIO ET IMPROBATIO Expresar aprobación/ desaprobación
Iūlia: Num nāsus meus foedus est, Syra? Syra: Foedus? Immō fōrmōsus est nāsus tuus
immō
18
5.3. IMPERĪUM Dar instrucciones y órdenes
Iūlius: Hīc saccum pōne, Lēander! Vidēte, puerī, hic saccus plēnus mālōrum est. Sed...ubi est Iūlia? Aemilia: Iūlia rosās carpit in hortō. Iūlius: Currīte in hortum, puerī, et vocāte eam! (Iūlia venit) Iūlius: Quid est, mea Iūlia? Cur es tristis,Iūlia? Es laeta! nāsus tuus est formosus!
es, este: imperativo sum
Exercitatio: Fac dialogum: Pater tuus cum servīs veniunt ex oppidō cum saccō plēnus malōrum Is tibi mālum foedum dat! Saluta patrem Quid sentis? Rosās ex hortō carpis, et amīcae tuae eās das. Saluta amīcam Cur rosās das? Imperā condiscīpulum: Venī in atrium! Claude ostium! Filiōs salutā! Tergē oculōs! Sumē duo pira ē saccō! Disce haec verba
CONSILIUM Hoc consilium tibi do
VŌTA Feliciter! Bene omnibus nobis!
19
Cap. VIII TABERNA ROMANA CONTENIDOS FUNCIONALES
Contenido Funcional Ejemplo Exponente
1.1. CONSENSUS ET DISSENSIO Expresar acuerdo y desacuerdo
Mēdus: accipe nuōs nōnāgintā aut nūllōs! Albīnus: Num hīc nōnāgintā sēstertiī sunt? Mēdus: Numerā eōs! Albīnus numerat sēstertiōs.
acuerdo tácito
1.5. DESCRIPTIO Informar y describir
Hic ānulus centum nummīs cōnstat demostrativo
2.1. CONSILIUM Aconsejar
Emite ōrnāmenta! Ō Mēde! Digitus medius nimis magnus est. Pōne ānulum in digitō quārtō
Imperativo
2.2. POLLICĪTUM Ofrecer algo
Albīnus: Aspicite hōs ānulōs! Nōnne hī ānulī pulchrī sunt? Mēdus: Accipe numōs nōnāgintā aut nūllōs!
Oferta Imperativo
2.3. NEGĀTIO Negarse
Albīnus:Nōnne pulchrae sunt hae margarītae? Mēdus: Amīca mea multās margarītas habet. Etiam sacculus meus vacuus est! Mēdus: Ecce sēstertiī nōnāgintā Albīnus:Sed nōnāgintā nōn satis est. Pretium ānulī est sēstertiī centum
Responder tangencialmente nōn satis
3.1. ANIMUS Expresar estados de ánimo y sentimientos (alegría, satisfacción, esperanza, simpatía, interés...)
Lydia laeta digitum suum aspicit et amīcō suō ōsculum dat
ōsculum dare, ōsculāre
20
3.3. ATTENTIO Atraer la atención
Lydia: Aspice illam tabernam! Ō, quam pulchra sunt illa ōrnamenta. Lydia tabernam Albīnī digitō mōnstrat
aspicio digitō monstrare
3.6. PROBATIO ET IMPROBATIO Expresar aprobación/ desaprobación
Albīnus: Pretium huius ānulī est centum sēstertiī. Mēdus: Centum sēstertiī? Id magnum pretium est!
exclamación
5.1. CONSILIUM Aconsejar
Lydia: Dā huis tabernāriō centum sēstertiōs! Imperativo
Exercitatio: Lege hunc dialogum COLLOQVIVM OCTAVVM Personāe: lūlius, Aemilia, Flōra, lūlia Ecce lūlius et Aemilia in forō Tūsculānō. Forum plēnum est virōrum et feminārum quī emunt aut vēndunt, in hīs Flōra, puella fōrmōsa, quae rosās vēndit. Aemilia rosās videt. Aemilia: "Aspice rosās, lūlī!" lūlius: "Quās rosās?" Aemilia: "Quās illa puella vēndit." Puellam dígitō mōnstrat. lūlius puellam aspicit. lūlius: "Fōrmōsa est puella." Flōra clāmat: "Ecce rosae! Emite rosās!" Aemilia cum lūliō adit ad Flōram, quae eōs salūtat: "Salvēte, domine et domina! Aspicite hās rosās!" Aemilia: "Ō, quam pulchrae sunt rosae tuae!" lūlius: "Hortus noster plēnus est rosārum." Aemilia: "Sed illae rosae quae sunt in hortō nostrō nōn tam pulchrae sunt quam hae." lūlius: "Neque fīlia nostra tam pulchra est quam haec puella." Aemilia: "Tacē, lūllī Rosās aspice, nōn puellam!" Flōra ad lūlium rīdet. Aemilia nōn rīdet. lūlius ūnam rosam sūmit et puellam interrogat: "Quantum est pretium huius rosae?" Aemilia: "Nōn ūnam tantum, sed multās rosās eme, Iūlī!" Flōra lūliō et Aemiliae decem rosās ostendit: "Ecce decem rosae. Pretium hārum rosārum est duo sēstertiī tantum." lūlius: "Id magnum pretium nōn est. Ecce duo sēstertiī." lūlius Flōrae duōs sēstertiōs dat. Puella nummōs sūmit et lūliō decem rosās vēndit. lūlius rosās sūmit et Aemiliae dat. lūlius: "Accipe hās rosās ā virō tuō, quī tē amat, Aemilia!" Aemilia laeta rosās accipit, et virō suō ōsculum dat.
21
Nunc signa in textō sententiās :
Aemilia rosās videt et Iūlium mōnstrat
Flōra rosās mōnstrat
Aemiliam rosae delectant
Iūlium Flōra delectat
Aemilia multās rosās vult `
Iūlius rosās emit
Prima pars videī vide: https://www.youtube.com/watch?t=84&v=iw7w68r4UhA Nunc cum tuō condiscīpulō fac dialogum. Vende māla!
22
Cap. IX PASTOR ET OVES CONTENIDOS FUNCIONALES
Contenido Funcional Ejemplo Exponente
3.1. ANIMUS Expresar estados de ánimo y sentimientos (alegría, satisfacción, esperanza, simpatía, interés...)
Parva ovis sine timōre inter arborēs errat timor
3.3. ATTENTIO Atraer la atención
Mārcus perterritus ad villam currit et magnā vōce clamat: age!, veni, pater!
clamare magnā vōce
5.3. IMPERĪUM Dar instrucciones y órdenes
Pāstor: ecce vestīgia ovis. Ubi est ovis ipsa? Dūc mē ad eam, canis
dūc, dūcīte: imperativo de duco canis: vocativo
Exercitatio: Ecce Rūfus, qui parvam vīllam cum hortō prope silvam habet, irātus accurrit quia ovēs pāstoris Faustinī rosās eius edunt. Fac dialogum inter pāstorem Faustinum et Rūfum:
23
Cap. X BESTIAE ET HOMINES CONTENIDOS FUNCIONALES
Contenido Funcional Ejemplo Exponente
1.3. OBLIGATIO ET NECESSITAS Expresar obligación /necesidad y su falta
Puer ambulare nōn potest, neque enim pedēs eum sustinēre possunt, ergo necesse est eum portāre
necesse est + infinitivo
1.5. DESCRIPTIO Informar y describir
Sine anima nēmō potest vīvere oración de infinitivo
2.1. CONSILIUM Aconsejar
Pēcuniam habēre necesse est, nam quī pecūniam nōn habet cibum emere nōn potest
necesse est + infinitivo
2.2. POLLICĪTUM Ofrecer algo
Iūlia: Visne mēcum pilā ludere? volo
2.3. NEGĀTIO Negarse
Mārcus: Age! Ascende in arborem, Quīnte! Quīntus: In arborem ascendere nōn audeo
nōn
2.4 Y 2.5. ADMISSUM ET ABNUENTIA Aceptar / Declinar una invitación
Iūlia: Visne mecum pilā lūdere? Quīntus: Id volo, Iūlia
volo
3.1. ANIMUS Expresar estados de ánimo y sentimientos (alegría, satisfacción, esperanza, simpatía, interés...)
Mārcus perterritus ad vīllam currit et magnā vōce clāmat: Age, Venī, pater!
perterritus, magnā vōce
3.4. DESIDERĀTIO ET VOLUPTĀS Expresar nuestros deseos y lo que nos gusta o desagrada
Feminae quae pecūniam facere volunt ōrnāmenta sua vendunt
volo
24
3.5. DECRETUM Expresar decisión
Canis avem suprā sē volāre videt eamque capere vult neque potest
vult
4.1. VOLUNTAS Expresar la intención o voluntad de hacer algo
Quīntus:Volo in arborem ascendere. Mārcus: Ego ipse non audeo!
volo audeo
4.2. POLLICITATIO ET REPULSIO Ofrecerse o negarse a hacer algo
Quīntus:Volo in arborem ascendere. Mārcus: Ego ipse non audeo! Iūlia pilam tenet et cum puerīs pilā lūdere vult, neque iī cum puellā lūdere volunt
volo audeo neque volunt
5.1. CONSILIUM Aconsejar
Spirāre necesse est hominī necesse est + inf
Exercitatio: Fac dialogum dē hīs rēbus: Potesne vīvere sine amāre? Amīcus tuus in flūmine natāre vult, sed tu natāre nōn audes. Frater tuus ut mortuus in terrā iacet. Voca patrem. Disce haec verba
VEROSIMILITUDO, FACULTAS ET DUBIUM Procul dubio Nōn dubio Haud dubio Certe Certum, incertum est… Probabile est
ADMISSUM ET ABNUENTIA Mihi convenit Libenter Libentissime Mihi videtur Ignosce mihi sed id facere nōn possum Fortasse cras, hodie nōn possum
25
POLLICITATIO ET REPULSIO Polliceor Abnego Abnuo
26
Cap. XI CORPVS HVMANVM CONTENIDOS FUNCIONALES
Contenido Funcional Ejemplo Exponente
1.4. CONIECTURA ET SENTENTIA Formular hipótesis y opinión
Iūlius et Aemilia medicum stultum esse putant. Aemilia nōn putat medicum puerum aegrum sānāre posse
putat nōn putat
1.5. DESCRIPTIO Informar y describir
Medicus puerum dormīre dicit Estilo indirecto
2.1. CONSILIUM Aconsejar
Bibe aquam modo!
Imperativo
2.9. VŌTA Formular buenos deseos
Aemilia:Iam dormī, Quīnte! Dormī bene! Imperativo
3.1. ANIMUS Expresar estados de ánimo y sentimientos (alegría, satisfacción, esperanza, simpatía, interés...)
Aemilia gaudet quod fīlius vivit Syra Quīntum vīvere gaudet
gaudeo quod, + infinitivo
3.3. ATTENTIO Atraer la atención
Puer digitum medicī in pede suō sentit: ei,ei, pēs dolet!
ei, ei! Interjección
3.4. DESIDERĀTIO ET VOLUPTĀS Expresar nuestros deseos y lo que nos gusta o desagrada
Quīntus sanguinem dē bracchiō fluere sentit atque horret. Syra: Stultus est medicus! Neque cor neque cerebrum habet!
horrere Oración
4.1. VOLUNTAS Expresar la intención o voluntad de hacer algo
Iūlius imperat: Ī ad oppidum, Syre, atque medicum arcesse! Iūlius servum suum Tūsculum īre iubet
imperat iubet
27
5.4. BENEFICIUM Pedir un favor
Potesne medicum arcesere? potes + infinitivo
Exercitatio: Fac dialogum: Mārcus: Puer improbus es. In hortō cum fratre Quīntō pilā ludis. Curris post pilam et subitō pulsas pedem Quīntī (et nōn pilam!). Vides Quīntum ad terram cadere. Sanguis dē pede eius fluit. Tuō patre id narra. Pater: interroga Mārcum et mōnstra animum tuum (gaudeo, tristis sum, etc). Eum impera. Disce haec verba
CONIECTURA ET SENTENTIA Opinor Sententia dare Dicere Suponer que: facio, fingo, pono, suppono Meā sententiā,...
ANIMUS Gaudeo, laetor + abl. Maereo Stomachor Cupio
CONSILIUM Suadeo Persuadeo Moneo Cur nōn..?
MONITUS Moneo
28
Cap. XII MILES ROMANVS CONTENIDOS FUNCIONALES
Contenido Funcional Ejemplo Exponente
3.1. ANIMUS Expresar estados de ánimo y sentimientos (alegría, satisfacción, esperanza, simpatía, interés...)
Mīles Romānus hostem nōn metuit, sed sine metū impetum in hostem facit
metuere, sine metū
5.3. IMPERĪUM Dar instrucciones y órdenes
Mārcus: Mama, dīc mihi, ubi est Quīntus? Aemilia: Quīntus in lectō est. Sed iuvā mē, fer arma avunculī tuī in atrium! Mārcus: Graviōra sunt quam mea! Id agere nōn possum! Aemilia: Id fac, Marcē!
dīc, fer, fac: imperativos irregulares
Exercitatio: Fac dialogum: In hortō sunt Mārcus, Quīntus et Iūlia, puerī enim nīdōs quaerunt in arboribus. Iūlia reperit pullōs aquīlae et eōs in ūmerōs impōnit. Subitō aquila apparet... Compara hōs milites
29
Disce haec verba
DECRETUM Dirimo Decido Statuo decerno Delibero Constituo
VOLUNTAS Peto Exigo Rogo Interdico Obligo Se obligare Ignosco Licet
30
Cap. XIII ANNVS ET MENSES CONTENIDOS FUNCIONALES
Contenido Funcional Ejemplo Exponente
1.5. DESCRIPTIO Informar y describir
Februārius brevior est quam Iānuarius Comparativos y Superlativos
2.6. NARRATIO IN PRAETERITO Relatar acontecimientos y conversaciones en el pasado
Tempore antīquō Mārtius mēnsis prīmus erat. Tunc September mēnsis septimus erat, Octōber, November, December mēnsēs octāvus, nōnus, decimus erant
erat: imperfecto de sum
3.1. ANIMUS Expresar estados de ánimo y sentimientos (alegría, satisfacción, esperanza, simpatía, interés...)
Ō, quam longae sunt hōrae, cum necesse est tōtum diem in lectō iacēre!
interjección
3.5. DECRETUM Expresar decisión
Aemilia puerum dormīre velle putat velle
Exercitatio: Fac sententiās:
Aestas calidior est quam Hiems. Aestāte laetus sum quia… Hiēme volo ...
31
Quid faciunt fēmina prima et secunda? Disce haec verba
VŌTA Hunc diem suavem meum natalem Agitemus amoenum Huic est hodie natalis dies O diem laetum! Sit tibi laeta dies hodie, venerande magister! Annum novum faustum tibi et ad omnia, Quae recte cupis, prosperum precor Annum novum faustum et felicem
BENEFICIUM Beneficium alicui praestāre Quaeso + infinitivo Officium Gratias
32
Cap. XIV NOVVS DIES CONTENIDOS FUNCIONALES
Contenido Funcional Ejemplo Exponente
1.4. CONIECTURA ET SENTENTIA Formular hipótesis y opinión
Uter puer aegrōtat, Marcusne an Quīntus? Quīntus aegrōtat, Mārcus valet
an
2.2. POLLICĪTUM Ofrecer algo
Possum pōculum aquae tibi afferre possum
2.7 y 2.8. SALVĒ ET VALĒ Saludar/despedirse. Presentarse y responder a una presentación
Aemilia: Quīntus quōmodo se habet hodie? Dāvus: Haud benē valet. Is dicit nōn modo pedem, sed etiam caput dolere
Quōmodo de habet? Haud benē, malē... se habet
2.9. VŌTA Formular buenos deseos
Mārcus: Valē, pater! Iūlius: Valē, Mārce! Bene ambulā!
Imperativo
3.4. DESIDERĀTIO ET VOLUPTĀS Expresar nuestros deseos y lo que nos gusta o desagrada
Quīntus: Ō quam longa nox est! Interjección
3.6. PROBATIO ET IMPROBATIO Expresar aprobación/ desaprobación
Dāvus: Frāter tuus vigilat, nec surgere potest, quod pēs et caput eī dolet. Mārcus: Mihi quoque caput dolet!
exclamación
4.1. VOLUNTAS Expresar la intención o voluntad de hacer algo
Mārcus vestīmenta sua ā servō poscit poscere
33
Exercitatio: Narra dialogum:
34
Cap. XV MAGISTER ET DISCIPVLI CONTENIDOS FUNCIONALES
Contenido Funcional Ejemplo Exponente
1.1. CONSENSUS ET DISSENSIO Expresar acuerdo y desacuerdo
Sextus et Titus: Id quod dīcis vērum nōn est: nōs iānuam pulsāmus cum ad lūdum venimus, et magistrum salūtāmus cum eum vidēmus.Nōnne vērum dīcimus, magister? Magister: Vōs verum dīcitis. Quod Mārcus dīcit nōn est vērum sed falsum.. Fac aliōs dialogōs: Mārcus improbus est quia Iūliam pulsat. Quīntus aeger nōn est; tantum pedem dolet Saccus Leāndrī graviōr est quam Syrī. Romāni sunt fortiōrēs quam Germānī
id quod dicis… vērum est/ falsum est Vērum dicis
2.7 y 2.8. SALVĒ ET VALĒ Saludar/despedirse. Presentarse y responder a una presentación
Sextus: Salvē, magister! Diodōrus: Salvē! Quid est tibi nomen? Sextus: Mihi nomen est Sextus. Diodōrus: Ignosce, Quod nomen est tibi? Sextus: Sextus!
Salvē / Avē Ignosce mihi/ me paenitet
3.1. ANIMUS Expresar estados de ánimo y sentimientos (alegría, satisfacción, esperanza, simpatía, interés...)
Lacrimāre puerō Rōmānō nōn convenit convenire
3.3. ATTENTIO Atraer la atención
Titus: Ego librum nōn habēo Magister: Quid? Cur librum nōn habes?
Quid?
3.6. PROBATIO ET IMPROBATIO
Sextus et Titus: Id quod dicis vērum nōn est.
verum est
35
Expresar aprobación/ desaprobación
Diodōrus: Verum est quod dicitis. Ego bene recitō ac bonus sum magister
4.1. VOLUNTAS Expresar la intención o voluntad de hacer algo
Diodōrus: in lectulō dormīre licet, hīc in lūdō nōn licet dormīre!
licet
5.3. IMPERĪUM Dar instrucciones y órdenes
Mārcus: Iam satis est! Dēsine, magister! Diodōrus: Ad sellam tuam redi atque cōnsidē! (Mārcus tacitus ante sellam stat) Diodōrus: Audisne, Marcē? Ego tē cōnsīdere iubeo!
Dēsine/Incipe Ego tē cōnsīdere iubeo!: imperativo en construcción de infinitivo
Exercitatio: Fac dialogum: Advenis ad lūdum et iānuam nōn pulsat antequam intras. Magister severus te reprehendit. Mārcus post tē est et in capite tē pulsat. Et magister eum nōn videt! In aurem tuam dormientem servus Dāvus clāmat: Mārce! Māne est! Et aquam frigidam supra caput tē vertit! Disce haec verba
CONSENSUS ET DISSENSIO Assentior in parte, de ceterō dubito Rectē mones. Rectē mones, edepol! Mihi cum Marcō convenit (ut + subj u orac. inf.) Nūllō modō id possum credere
CONSILIUM Tua interest hoc Parvi, magni, pluris, maximē, multum, nihil Refert Quid refert si…? Id refert
DESIDERĀTIO ET VOLUPTĀS Libet mihi Gratum est alicui Mihi cordi est
36
Complaceo Displiceo Bene est, si vales
37