A escola de_friol_un_achegamento

Post on 05-Aug-2015

1.260 views 0 download

Transcript of A escola de_friol_un_achegamento

A escola no concello

un achegamento …

Ousá

Cotá

Vilalvite

Narla

DevesaFriol

Condes

Nodar

Carballo

Xiá

Lamas

Roimil

“Tampoco se encuentra en el distrito una escuela pública de instrucción primaria, sino alguna que otra temporal, costeada por los padres de los alumnos”.

1845

Acoden 30 nenos

Sostida polas familias do alumnado

Escolas de temporada sen dotación

•Son escolas de temporada

•Financiadas polas familias

•A asistencia é opcional

•A persoa encargada de poñer escola non ten acreditación oficial

•É alguén da contorna que completa con esta dedicación a súa economía

Estamos falando das escolas de ferrado

…dos escolantes de ferrado

En amarelo as parroquias con escola de ferrado

No Diccionario de Madoz aparecerían todas as escolas do concello?

Memoria de Santiago Pastoriza Taboada y Martínez (1777-1832) sobre a necesidade de crear escolas de primeiras letras en Galicia

1816

Urdilde (Rois)

A necesaria modernización…

1821

1857

Lei de Claudio Moyano

Art. 100. En todo pueblo de 500 almas habrá necesariamente una Escuela pública elemental de niños, y otra, aunque sea incompleta, de niñas.

Las incompletas de niños sólo se consentiránen pueblos de menor vecindario.

1857Articulo 1º La primera enseñanza se divide en elemental y superior

1)Doctrina cristiana y nociones de Historia sagrada, acomodadas a los niños

2)Lectura

3)Escritura.

4)Principios de Gramática castellana, con ejercicios de Ortografía.

5)Principios de Aritmética, con el sistema legal de medidas, pesas y monedas6)Breves nociones de Agricultura, Industria y Comercio, según las localidades.

Artículo 2º La primera enseñanza elemental comprende:

1857Art. 3º La enseñanza que no abrace todas las materias expresadas, se considerará como incompleta para los efectos de los artículos 100, 102, 103, 181 y 189.

Art. 4º La primera enseñanza superior abraza, además de una prudente ampliación de las materias comprendidas en el articulo 2º:

3) Nociones generales de Física y de Historia natural acomodadas a las necesidades más comunes de la vida.

2) Rudimentos de Historia y Geografía, especialmente de España.

1) Principios de Geometría, de Dibujo lineal y de Agrimensura.

1857

Lei Moyano

3) Ligeras nociones de Higiene doméstica.

Art. 5. En las enseñanzas elemental y superior de las niñas se omitirán los estudios de que tratan el párrafo sexto del art. 2º y los párrafos primero y tercero del art. 4º, reemplazándose con:

1) Labores propias del sexo.

2) Elementos de Dibujo aplicado a las mismas labores

Memoria do curso 1864/65Universidade Literaria de Santiago

229 509

1866 Memoria do curso 1864/65

Ousá

Cotá

Vilalvite

Narla

DevesaFriol

Condes

Nodar

Carballo

Xiá

Lamas

Roimil

1867

As dúas primeiras escolas públicas de temporada (100 escudos anuais)

1ª escolas públicas

Escolas de ferrado 1845

1874

La Idea: Revista semanal de Instrucción Pública (25 de maio de 1874)

1874

La Idea: Revista semanal de Instrucción Pública (9 de novembro de 1874)

1885/86

Juana Fernández Pallares

Mestres de Friol

Cursos : 1885/86 ata 1901/02

Francisco López Fernández

Escola incompleta de nenas

Escola completa de nenos

Segundo Benigno García mestre na escola de Miraz

1886

En 1911 é destinado á escola de Serén

Veciño de Vilalvite. Cabo do Somatén (1927)

Participou activamente na vida política localFoi concelleiro dende o ano 1923 ata 1928. Sendo alcalde José Casanova CobasFalece en 1938

A esta escola de Serén despois do falecemento deste mestre chega Emiliano Manrique que anteriormente estivera en Nodar

Actual casa de Cobas onde estivo a escola de Serén ( fotografía achegada por Lorena Pérez Morado)

1888

Escolas incompletas El Magisterio gallego 5/4/1888

1889Mestre de temporada para Xiá : José María López Díaz

Celestino Gallego Castro

Novamente exerce en Friol no curso 1892/93

Xubílase (1920) sendo mestre na escola de Bra

É nomeado alcalde de Friol no ano 1923 ( outubro 1923- xaneiro 1924)

Posteriormente forma parte da corporación municipal presidida por Casanova Cobas

1890

El Magisterio gallego 15/01/1890

El Magisterio gallego 25/07/1890

1893

El Magisterio gallego 5/setembro/1893

1894

José Ramón Sanfiz Lage : Xiá (escola mixta de temporada)El Magisterio gallego 15/xaneiro/18934

1894

1894

1896

Antonio Guillén Pazos

Un curso despois anda por diferentes escolas da provincia No 1936 aparece depurado como mestre con escola en Ceuta e sancionado co traslado á provincia de Lugo (Ribadeo) ?

Ramón Rey Vázquez

Concurso traslados

Completa de nenos Friol

Dende o 1896 ata 1903

Jesus Veiga Amedo Escola de temporada de Guimarei

Un ano despois marcha para a provincia de Pontevedra

Xiá escola de temporada

1900

Remata o século XIX…

Ousá

Cotá

Vilalvite

Narla

Devesa

Friol

Condes

Nodar

Carballo

Xiá

Lamas

Roimil

Guimarei

Miraz

Escolas mixtas de temporada

1ª escolas públicas

A fins do XIX

Escolas de ferrado 1845

A fins do XIX

Século XX

1901A Junta Provincial de Instrucción Pública felicita a…

Juana Fernández PallaresAntonio Guillén Pazos

…polos resultados obtidos

Cayetano Manuel Franco Escola de Serén

1903

1904Elena Quiñoá Flórez Escola de Nodar 250 ptas

mestra interina para Carballo 325 ptas Aurelia Febrero

1908: Dotación 625 ptas

Dª Vicenta Puga Castro

1911 sóbenlle o salario a 825 ptas

1912 Festa da árbore en Xiá Casa con Ángel Martínez Neira1913 Festa da árbore en Xiá 1928 segue de mestra oficialmente en Carballo ascende o salario a 3000 ptas

1905Nomeada para Carballo ( dotación 500 ptas)

Xaneiro de 1936

Exerce ata principios dos anos 50

1906

1907

Melchora Varela Casanova

Cursos 1907 ata 1910

Destinada a Friol completa nenas 625 ptas

1910

Encarnación Ulloa Aguirre (1910- 1938)

Jesús Salvador Carballal Palmeiro (1910-1945)

Escolas de Friol

Antes desde o curso 1904/05 ata o 1909/10 intermitentementena escola de Serén

Faise mestre definitivo desta unitaria en 1924

Festa da árbore: Friol (tamén en Xiá)—ver enlace--

1912

Salvador Carballal Palmeiro

Encarnación Ulloa Aguirre

Inspección Manuel Lorenzo Gil

Luís Soto Menor

Cantinas escolaresFesta da árboreColonias escolares

Festa da árbore: Friol

1913

Salvador Carballal Palmeiro

Encarnación Ulloa Aguirre

1919 Cantinas escolares

Luís Soto Menor

1912-16

Paulino Cela Bedós (375 ptas)

Urbano Vázquez Vázquez

Ramón Osorio Macía (500 ptas)

Escola de Nodar

José Muíños (500 ptas)Fermín Ramos Paz

Manuel María Gómez Expósito

1921-23Emilio Ceide Vilar

1920Escola de Bra Manuel Bóveda Villanueva por dereito de consorteEn 1928 xefe do comité local da Unión Patriótica de FriolEn 1932 mestre en MirazEn 1936 mestre en Gonce (Vilafiz)

1923

Ezequiel Solana

1925Iníciase o proceso de creación de escolas en…

Vilaldar (Miraz)

Ousá

Santalla de Devesa

Guntín (Carballo)

Condes

1926

1928

Escolas de Friol nos baixos da Casa Consistorial

Luís Miranda Podadera

Á esquerda as nenas e á dereita os nenos

1927

Maura Fernández Fernández

Mestra ourensá destinada a Cotá

Pon escola ata o 1933

Pide permiso á Junta Provincial para dar clases alternativamente

As familias da parroquia cando volve para as terras de Valdeorras escriben á prensa

1928

1933

Depurada no 1936 . No 1940 resolven trasladala desde o seu Vilamartín de Valdeorras á escola de Piñor de Cea

(Dolores López Blanco)Escola de Cotá

1928A situación lamentable das escolas do rural

1929

Guntín ( Carballo) : Restituta González Pastrana

Iníciase o proceso de creación de escolas en

Seoane

A Covariza (Silvela)

Curral (Tramonte)

As Laxes (Vilafiz) ?

O Pacio

1929

1930 Saen convocadas prazas vacantes nas escolas de

Vilalvite

Narla

Devesa

Friol

Condes

Carballo

Xiá

Lamas

Roimil

1º terzo do s. XX

Guimarei

Miraz

Serén

Ousá

Cotá

Nodar

Vilaldar

Bra

Guntín 1ª escolas públicas

A fins do XIX

1º terzo s. XX

Escolas de ferrado 1845

II República 1931/1936

Manifestación celebrando a proclamación da República Lugo

Creación de máis escolas

Máis profesorado, mellor formado e mellor pagado

As Misións Pedagóxicas : Bibliotecas escolares

Escola laica

El Regional 2 de xuño de 1931

Mestres/as interinos/as Escola ParroquiaJesús Yáñez Santalla DevesaAntonio Fernández San Martiño CondesÁngel Sánchez As Laxes VilafizMaría Carballeira Guerra SeoaneMaría Fernández O PacioAgustín Saavedra Soto Quintá Ousá

1931

1932

Mestra O Curral (Trasmonte)

Mestre A Covariza (Silvela)

Escolas vacantes

1932-35

Mestre /Mestra Escola Parroquia AnoLuís Ángel Lafoz López Nodar 1932Domingo Castro Cao Santalla Devesa 1932 (1974)

Ángel Rodríguez Bustos Narla 1932 Jesús Golmar Rodríguez A Covariza Silvela 1932Regina Saavedra Sánchez Guntín Carballo 1933Emiliano Manrique Gallardo A Covariza Silvela 1933Josefa Abelleira Arribas Guntín Carballo 1934Pilar Pérez González Cotá 1934Elena Refojo Freire Carballo 1934Basilio Cabado López Condes 1935

A Covariza ( Silvela )

Goberno civil obriga a alcaldía de Friol a pagarlle o concepto de “casa–habitación”

26/04/33

Jesús Golmar Rodríguez

Mestre galeguista

Foi alcalde de Lalín

Ousá

Cotá

Friol

Nodar

Carballo

Xiá

Roimil

II República (1931-1936) Miraz

Serén

Guimarei

Bra

Condes

Devesa

O Pacio

Seoane

Vilaldar

Guntín

A CovarizaSilvela

Seixón

Vilafiz

Gonce?

Narla

O Curral

Trasmonte

1ª escolas públicas

A fins do XIX

1º terzo s. XX

Dotadas na II República

Misións Pedagóxicas

Creación de bibliotecas ( 7 de agosto de 1931)

…en localidades con menos de 5000 habitantes

Creación de bibliotecas

FriolA CovarizaSantalla da Devesa

Creación de Bibliotecas

1936/1939

A sublevación militar franquista

1936/1939

A sublevación militar franquista

Primeiras consecuencias

Depuración de todo o profesorado

Proceso iniciado en agosto de 1936

Primeiras consecuencias

1936 Escola Parroquia Resultado

Elías Garrido Díaz Quintá Ousá

Emilia Escudero Gómez Vilaldar Miraz

J Manuel Rodríguez Pardo Seixón

Emiliano Manrique Gallardo A Covariza Silvela Segue

Domingo Castro Cao Santalla Devesa Segue

Encarnación Ulloa Aguirre Nenas Friol Segue

J. Salvador Carballal Palmeiro Nenos Friol Segue

Pilar Pérez González Cotá Segue 1953 –exc-

Concepción Mouronte Modia O Curral Trasmonte Segue

Ángel Rodríguez Busto Narla Segue (xubilado 1964)

Manuel Bóveda Villanueva Gonce Vilafiz Segue (falece 1975)

Depuracións escolas de Friol

1936 Escola Parroquia Resultado

Águeda García Ojeda Roimil Segue

Basilio Cabado López S. Martiño Condes Segue 1947? Figueiras

Vicenta Puga Castro Xiá Segue

Elena Refojo Freire Carballo Segue 1950 ( Dodro)

Luís Ángel Lafoz López Nodar-Roimil

Isidro Sesma Virto Miraz

Segundo Benigno García Serén Segue Falece 1938

Encarnación Bóveda Ulloa “cursillista” Friol Segue

Nemesia Viñas Viñas O Pacio Segue Pide excedencia

Enrique Fernández López Roimil Segue

Josefa López Villamide Seoane Segue

Depuracións escolas de Friol

Domingo Cabanas Núñez Serén 1939

Jose Carballal Pardellas Roimil 1939

Ramón Osorio Bande Guimarei 1940

Josefa Sánchez Díaz Friol 1943

Demetrio Asensio Pinazo Condes 1944

Dátiva Gil Sánchez Quintá Ousá 1947

Concepción Mouronte Modia Narla 1949

1939/50Máis mestres e mestras…

Vacante : Escola mixta de Bra/Narla

1946

Escola de Roimil (mixta) Artemia Arias Esperanza

Creación Carlín/Bra mixta mestra

Creación Nodar/Anafreita mixta mestra

Creación Camoiras(Vilalvite) mixta mestra

Creación Cuíña(Anxeriz) mixta mestra

1949Creación de escolas

1950

Creación Cuíña(Anxeriz) Mixta mestra

Creación Nodar (San Mamede) mixta mestra

Creación Camoiras (Vilalvite) mixta mestra

Creación Narla Unitaria nenos Mestre

Conversión Narla ( mixta) Unitaria nenas

Ousá

Cotá

Friol

Nodar

Carballo

Xiá

Roimil

1950Miraz

Serén

Guimarei

Bra

Condes

Devesa

O Pacio

Seoane

Vilaldar

Guntín

A CovarizaSilvela

Seixón

Vilafiz

Gonce?

Narla

O Curral

Trasmonte

1ª escolas públicas

A fins do XIX

1º terzo s. XX

Dotadas na II República

Cuíña

CarlínAnafreita

Camoiras

Vilalvite

Anxeriz

Creadas ata 1950

Pero seguían sendo necesarias as escolas de ferrado...

Algo máis que pan e queixo

Traballo presentado nas 3ª Xornadas de interpretación e dinamización do medio rural

Carballo , Friol, 18 de abril de 2015