Post on 18-Feb-2018
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 1/226
A d i t z
B a t z o r d i a
E i b
a r k
o
a d i t z a
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 2/226
E i b a r k o a d i t z a
A d i t z - B a t z o r d i a
E i b a r k o U d a l a / E
u s k a r a B a t z o r d
e a
1 9 9 8
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 3/226
I z e n b u r u a
E i b a r k o a d i t z a
E g i l l i a
E i b a r k o A d i t z - B a t z o r d i a
A r g
i t a r a t z a i l l i a
E i b a r k o U d a l a - E u s k a r a B a t z o r d e a
D i s e i ñ u a e t a M a k e t a z i ñ u a
A n a
A i z p u r u a - M a k u O r u e z a b a l
I n p r i m a t e g i x a
G e r t u k o o p e r a t i b a
I . S . B . N .
8 9 6 9 6 - 0 3 - 9
L e g e G o r d a i l l u a
S S - 3 / 9 8
1 9 9 8 k o O t s a i l l a
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 4/226
7
E s k u a r t i a n d a k a z unl i b ur u
a ,i r a k ur l e , ur t i e t a k o j u a n- e t or r i x a r e n e t a
h a i n b a t l a g un e n b or on d a t e
zk o b i h a r r a r e nf r u t u
a d oz u .B a t z uk b ur u-
b e l a r r i e t a b e s t e b a t z uk
l a n t zi a n b e h i ñ e d oz e r e gi ñ z e h a t z e t a
n
j a r d un e z .
H a s i e r a b a t i a n
E u s k a r a B a t z or d i a k
e gi n d a k o d e i x a r i b e t e - b e t e k o e r a n t z un
a
e m on e z , J onE t x a b e
k e k i nz e t s a n oi ñ a r r i z
k om a t e r i x a l e t a k o a d i t z-f or m a k j a s o t zi a r i e t a
g u s t oh a un d i zk u a d r o t x o e t a n s a r t z e a r i ; J a s on e Bi l b a or e nl a g un t zi a g a z .H or r e t a r a k
o
T or i b i oE t x e b a r r i a r e n“ F l e x i o n e s v er b a l e s y l e x i c ó n d e l e u s k a
r a d i a l e c t a l d eE i b ar ” ,
B e a t r i zAi z pi r i r e n
“ E i b ar k o h i t a n o a” ,
J u a n S a nM a r t i n e n“ A d i t z l a g u n t z a i l l i ar e n
p ar a d i g m a k ” e t a
“ B er g ar a k o e u s k ar a
” l i b ur uk o a d i t z t a ul a k e r a b i l i zi t t u e z e
n
e r r e f e r e n t zi a n a g u s i m o d u a n .B a i t t a z e n b a i t t e n a p or t a zi ñ u a k b e
.B e s t e a k b e s t e E s t e b a
n
G a l l a s t e gi ,R o b e r t o
L a r r e a t e gi e t a K on t x a L a s pi ur r e n a k .
Oi ñ a r r i zk om a t e
r i x a l h or i t a l d e -l a ni a n , b a k o t x a k b e r e e s p e r i e n t zi a e t a j a k i t ur i xi a
e k a r r i z , e r a b i l l e r a s
i nk r oni k u a r e nf or m e k i nk on t r a s t a t uz a n e t a g a l b a h i a n p a s a u J o s e
E t x e b e r r i a ,“ J o s e Q
u er i d o” , e i b a r r e r a r e n t e s t i g u j a t or m o d u a
n ,R o b e r t oL a r r e a t e g
i ,
J onE t x a b e ,B e g oñ a
Az pi r i , J u a nAn d r e s
Ar g oi t i a , J e s u s M a r i Gi s a s ol a “ T r u n b o i ” e t a
F e r n a n d oM uni oz g ur e ni e s k e r .H or n a h i k
oi t x ur a on e k o a d i t z- t a ul a k o s a t uzi r a n , b a i ñ
a
z a l a n t z a a s k o e t a h i zk un t z a r e ni k u s p e gi
d i a k r oni k u a g e h i t t u b
a r i k .E t a ,h or r e t a n , b a i
z a l a n t z a k a r gi t z e n ,
l a n a e r a s i s t e m a t i z a u a n t a j u t z e nz e i n d i a k r oni a r e n a p or t a zi ñ u a z
o s a t z e n , S e r a f i nB a s a ur i r e nl a n a e t a d e d i k a zi ñ u a a z pi m a r k a u b
i h a r d a , b e r a k z uz e n d
u
d a u e t a , ur t e b e t e p
a s a , a s t e r o a l k a r t uz ,
J o s e E t x e b e r r i a ,“ J o s e Q u er i d o” k ,R o b e r t o
L a r r e a t e gi k ,P e d r o
L a k a k , J e s u s M a r i Gi s a s ol a “ T r u n b o i ” k , N e r e a Ar e t a k e t a
F e r n a n d oM uni oz g ur e n e k o s a t u t a k ol a n- t a l d i a .
E u s k a r a B a t z or d
i a r e nz e r e gi ñ a , b a t e z
b e , g a i d a n j e n t i a b a t u , e gi t t e k u a r e nn un d i k -
n or a k u a k e t a z e r g a i t t i a k a z a l d u ,m e d i x u a k j a r r i e t a k o or d i n a t z
i a i z a n d a .M o t i b a zi ñ
o
S A
RRE RA
OR OK ORRA
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 5/226
8
a r l u a n e z d a e g on a h a l e gi n d u b i h a r r i k , j a r d un d a k o g uz t i a k d i r a - e t a
e u s k a l t z a l i a k .
B
a i ñ a l a n- t a l d e t i k a p a r t e i z a n d i r a b e s t e l a g un
a i t t u b i ,Mi r e nAzk a r
a t e b e r g a r a r r a e t a
J u a n
S a nM a r t i n , b i x a k e u s k a l t z a i n a k ,A d i t zB a t z or d i a k e gi n d a b e nh a ul a n a u j or r a t u e t a
g e r o
b a l or a zi ñ o o s o on a e g
i n d a b e n a k , b a i l a n a r e n g a i ñ i a n b a i e r a b i l l i t a
k om e t o d ol o gi a z ,
oh a r
b a t z uk e t a z uz e nk e t a t x o b a t z uk pr o p o s a u a r r e n .
D
a n or i b a , e s k e r r i k a s k
o e t a t x a l u a k b e t e d oz u e n b or on d a t e zk ol a n g a r r a n t zi t s u a e z
d a l a
k ol e h e l e n a e t a , e s p e r
o d e i g un , a zk e n a b e e
zi z a t i a .
B
i d e b a t e z e s a n b i h a r r a d a g oE i b a r k o e u s k e r i a r e n , e i b a r r e r a r e n , e r r e k u p e r a zi ñ o e d o
b e r r e s k ur a t z e a h a l e gi ñ i a n
k ok a t u b i h a r d a l a A d
i t z a r e nh a ul i b ur u a u e t a , b a i t t a b e , oi ñ
d a l a
p a r e b a t ur t e a r gi
t t a r a t u t a k o“ E i b ar k o e u s k er ar e n e s a er a
k e t a b e s t e l a k o
b er e
z i t a s u n b a t z u k ” .
B
a i ñ a ,z or i on e z ,l a nh on e t a n p a r t e h a r t u t a k u
e n e t a b e s t e l a g un b a t z u e n a h a l e gi ñ a r i
e s k e
r , b a i d e k l i n a b i d i a r e n
l i b ur u a e t a b a i t t a b e s
t e b a t z uk b e e t or r i k o
d i r a .
H
ó r r e nl a n g uz t i e nh e l b ur un a g u s i ñ a k d i r a ,
e i b a r r e r a r e n b e r r e s k ur a t zi a k i n b a t e r a ,
e i b a
r t a r r on j a r d unl i n g ui s t i k u a j a t or t zi a , e g un e r ok o b i zi m o d ur a k
o e g ok i t t uz e t a
b e l a un a l d i g a z t i e n d a k o e t a e i b a r r e r a i k a s i e
d o s a k on d u g ur a n a h i d a b e n e n d a k o
e r r e f e r e n t zi a i z a n g o d a n c
or p u s - a o s a t u e t a e s k i n t zi a .
G
ur e u s t i a n , e u s k a r a b a t u a k 3 0 ur t e k o b i d i a e
gi ñ e t a g e r o , e z d a g oi ñ un g o a r r i s k ur i k
e u s k
a r a e s t a n d a r r a k a t z e r a e gi t t e k o . O s t e r a ,l e k u a n-l e k uk o e u s k e r a k pr e s e n t zi a
ur r i t z e n ,m u g a t z e n e t a j a t or t a s un a g a l t z e n d oi a z .H or r e g a i t t i k , b e r a n d u t u b a i n ol e h e n ,
d a uk a g un un e h i s t or i k u a
a pr o b e t x a u b i h a r r a d a g o e t a a h a l e gi ñ a e gi ñ ,l e k u a n-l e k uk o
e u s k
e r a k i n d a r t u e t a b i zi b
a r r i z t u , b a t u a r e n o s a g
a r r i e t a a b e r a s g a r r i e g
i t t e k o .Ar gi l a g a
g ur a
d o g u o s a g a r r i e t a a b
e r a s g a r r i d i ñ o g ul a .H or r e k e s a n g ur a d a u b
a t u a r e nz e r e gi ñ a
h e r r i g uz t i e t a k o e u s k a l d un e k a l k a r a i t z e k o t r e s n a i z a t i a d a l a e t a e i b a
r r e r a r e n a , o s t e r a ,
h e r r i m a i l l a k u a .
A
m a i t t u b a i ñ ol e h e n , d
e r r i g or r e zk u a d a e s a t i a h ol a k ol a n b a t i a n b
e t e - b e t i a n a s m a -
t zi a
e z d a l a s a m ur r a , b e s t i a k b e s t e , e r i t zi x a k b e b a k o t x a k b e r i a k d i t t u a l a k o ,
e r r e f e r e n t zi e t a n b e d i s p e r s i ñ u a d a g ol a k o e t a e r a b a gi x a k h a r t zi a k b e r
a k i n d a k a r r e l a k o
h a nk i a s a r t z e k o a r r i s k u a .H a l a n d a b e ,h or d a
g o e i b a r r e r a k b i h a r r e zk u a d a b e n b a i
or a i n g o e t a b a i g e r ok ol a n s e n d u a e t a ,i ñ un g o d u d a b a r i k , g a ur g a ur k oz , b i d i a e gi n g o
d a b e n e r r e f e r e n t zi a n a g u s
i x a .Z or i on a k e t a mi l l a e s k e r d a n or i .
J a b i er Z or r a k i n ( U d a l E u s k ar aB a t z or d i ar e n i z e n i a n )
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 6/226
9
1 .
S A
RRE RI A
1 7
1 .1 .
E I B ARK OE U S KE RI AR
E NB E RE Z I T T A S U NAKM ORF OL O GI XI A
RE NAL DE T I K . . . .
. . .1 8
1 .1 .1 .
“ H”
e z a u g a r r i t z a t d a uk e n b i g a r r e n p e r t s on a k o a d i z k i x e t a n , s e x u-m a r k i a . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . .1 8
1 .1 .2 .
Ah a l e z k o Or a i ñ a r e n or d e z Hi p o t e t i k u a . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . .1 9
1 .1 . 3 .
S u b
j un t i b ok o or a i ñ a l d i x a n“ h i r u g a r r e n p e r t s oni a + d e n b or i a ” r e n e z a u g a r r i x a
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 9
1 .1 .4 .
“ Z ”
pl ur a l gi l l i a r e n e t a “ N”
l e h e n a l d i k o e t a s u b j un t i b ok om a r k i a r e n a r t e k ol o t ur i a . . . . . . . . . . . . .
. . .1 9
1 .1 . 5 .
A d i t z l a g un t z a i l l i e t a n N OR
I 3 . p e r t s on a pl ur a l a r e n
e z a u g a r r i x a . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . .1 9
1 .1 . 6 .
N O
R a d i t z - j ok ok oAh a l e z k
u a n- t e - e l e m e n t u b a k o
a d i t z -f or m a k . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . .1 9
1 .1 . 7 .
L a g
un t z a i l l i a r e n“ N OR - N O
R I ” k oB a l d i n t z a - On d or
i x u a n d a r a b i g uz e n b i e r e d u e z . . . . . . . . . . . . . .
. . .2 0
1 .1 . 8 .
B a l d i n t z a n , On d or i x u a r e n a
d a n“ k e ”
m a r k i a e r a b i l t z e k o j o e r i a z . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . .2 0
1 .1 . 9 .
“ N O
R - N OR I ” k oAh a l e z k u a n ,- t e - e d o- k i - e l e m e n t u b a k o a d i t z -f or m a k . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . .2 0
1 .1 .1 0 .L e h
e n a l d i x a n , 3 . p e r t s oni a r e n e z a u g a r r i x a k i n d a uk a g un b i t t a s un a z . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . .2 1
1 .1 .1 1 .L a g
un t z a i l l i a r e n N OR - N OR
K a d i t z - j ok u a n , On d or i x u a n , N OR pl ur a l a r i
d a g
ok i x oz e n a d i t z -f or m e t a n
d o g un b i t t a s un a z . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . .2 1
1 .1 .1 2 .“ E G
I N” l a g un t z a i l l i a r e n S u
b j un t i b u a n , e m a k umi a r i d a g ok i x on a d i t z -f or mi a e r a t z e k o
d a r a b i g unm o d u b e r e z i x a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . .2 1
1 .1 .1 3 .“ E G
I N” l a g un t z a i l l i a r e n S u
b j un t i b u a n , N OR - N OR K a d i t z - j ok u a n ,“ a”
l o t u
r a z k u a k i n
d a r a b i g un j ok o b e r e z i x a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . .2 2
1 .1 .1 4 .“ * E
D U N / E UT S I ” N OR - N O
R I - N OR K a d i t z - j ok or a
k ol a g un t z a i l l i a r e n a d i z k i x e t a n
“ U”
s u s t r a i x a r e n pr e s e n t z i a z . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . .2 2
1 .1 .1 5 . N O
R K- d un a d i t z - j ok u e t a n G UK ,Z UK e t a Z UE K- e n“ N OR K” l e h e n a l d i k o
e z a u g a r r i x a k . . . . . . .
. . .2 3
1 .1 .1 6 .L a g
un t z a i l l i a r e n On d or i x u a
n , N OR - N OR I - N OR K a d i t z - j ok u a n d a r a b i g uz e n b i e r e d u e z . . . . . . . .
. . .2 3
1 .1 .1 7 .E G O N e t a J AKI N a d i t z e t a k
ol e h e n a l d i x a n“ A” e t a
“ E ” l o t ur a z k u a k . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . .2 3
1 .1 .1 8 .I B I L L I e t a E R AB I L L I r e n a
d i t z -f or m e t a n“ L ” a r e n pr e s e n t z i a z . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . .2 4
1 .1 .1 9 .A d i t z t r i nk u e t a r a k o N OR I e z a u g a r r i x a k . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . .2 5
1 .1 .2 0 .E UKI a d i t z i a n d o g un b i t t a s
un a , a d i t z -f or m a k “ U” s
u s t r a i d un a k e t a s u s t r a i b
a k u a k
b i x a k d a r a b i g un e z . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . .2 5
1 .1 .2 1 .“ J ”
a l ok u t i b u a r e nm a r k i a h i t t a n u a n . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . .2 6
1 .1 .2 2 .Hi t t a n u a r e n a d i z k i x e t a n N O
R / Z E R pl ur a l e n a m a i e r a k . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . .2 7
1 .1 .2 3 .B a l d i n t z a nh i t t a n u a e r a b i l t z
i a r e n g a i ñ i a n . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . .2 7
1 .1 .2 4 .A d i t z t r i nk u e n N OR - N OR I - N OR K j ok a b i d i a n , a d i z k i a l ok u t i b or i k p a r a d i g
m e t a n e z j a r t z i a z . . . .
. . .2 7
1 .1 .2 5 . J ok a e r a k on p o s a t uk o a d i t z n a g u s i x a e d o a d i e r a z l i a
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . .2 7
A UR
K I B I DE
OR OK ORRA
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 7/226
1 0
1 .2 .
AD
I T Z - ORT O GRAF I XI A . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . .2 8
1 .2 .1 .
B a t u a r e n e r r e g e l a k e t a a d i t z - or t o gr a f i x a r a e k a r r i d i t t u g unz e n b a i t t b u s t i d ur a e t a
h i a t u e t a k o a l d a k e t a k . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . .2 8
1 .2 .2 .
A d i t z - or t o gr a f i x a r a e k a r r i e
z d i t t u g un a k . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . 3 1
1 . 3 .
AD
I T Z -P ARADI GMAKA URKE Z T E K OM OD
UARE NZ E NB AI T T AZ AL P E N . . . . . . . . .
. . . 3 3
2 .
AD
I T Z L A G U NT Z AI L L I A
3 5
2 .1 .
I Z A N / * E DI Ñ
N OR
. . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . 3 5
T a ul a a n a l i t i k u a k . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . 3 6
P a r a d i gm a k . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . .4 0
2 .2 .
I Z A N / * E DI Ñ
N OR- N OR
I . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . .4 1
2 .2 .1 .
I n d i k a t i b u a , Or a i ñ a . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . .4 2
2 .2 .2 .
I n d i k a t i b u a ,L e h e n a . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . .4 4
2 .2 . 3 .
B a l d i n t z a . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . .4 6
2 .2 .4 .
On d or i x u a -“ a ” e r e d u a . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4 8
“ b ” e r e d u a . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . 5 0
2 .2 . 5 .
Ah a l e z k u a , Or a i ñ a -Hi p o t e t i k u a . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . 5 2
2 .2 . 6 .
Ah a l e z k u a ,L e h e n a . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . 5 4
2 .2 . 7 .
S u b
j un t i b u a , Or a i ñ a . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . 5 6
2 .2 . 8 .
S u b
j un t i b u a ,L e h e n a . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . 5 8
2 .2 . 9 .
A gi n t e r a . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . 6 0
2 . 3 .
* E D U N / E GI Ñ , N OR- N ORK . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . 6 3
2 . 3 .1 .
I n d i k a t i b u a , Or a i ñ a . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . 6 4
2 . 3 .2 .
I n d i k a t i b u a ,L e h e n a . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . 6 6
2 . 3 . 3 .
B a l d i n t z a . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . 6 8
2 . 3 .4 .
On d or i x u a . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . 7 0
2 . 3 . 5 .
Ah a l e z k u a , Or a i ñ a -Hi p o t e t i k u a . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . 7 2
2 . 3 . 6 .
Ah a l e z k u a ,L e h e n a . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . 7 4
2 . 3 . 7 .
S u b
j un t i b u a , Or a i ñ a . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . 7 6
2 . 3 . 8 .
S u b
j un t i b u a ,L e h e n a . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . 7 8
2 . 3 . 9 .
A gi n t e r a . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . 8 0
2 .4 .
E U
T S I / E GI Ñ , N OR- N OR
I - N ORK . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . 8 3
2 .4 .1 .
I n d i k a t i b u a , Or a i ñ a -T a ul a
a n a l i t i k u a . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . 8 4
2 .4 .1 .1 .
P a r a d i gmi a
- N OR / Z E R =h a . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . 8 5
2 .4 .1 .2 .
P a r a d i gmi a
- N OR / Z E R =h á r e k . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . 8 6
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 8/226
1 1
2 .4 .2 .
I n d i k a t i b u a ,L e h e n a -T a ul a
a n a l i t i k u a . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . 8 7
2 .4 .2 .1 .
P a r a d i gmi a
- N OR / Z E R =h a . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . 8 8
2 .4 .2 .2 .
P a r a d i gmi a
- N OR / Z E R =h á r e k . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . 8 9
2 .4 . 3 .
B a l d i n t z a -T a ul a a n a l i t i k u a
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . 9 0
2 .4 . 3 .1 .
P a r a d i gmi a
- N OR / Z E R =h a . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . 9 1
2 .4 . 3 .2 .
P a r a d i gmi a
- N OR / Z E R =h á r e k . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . 9 2
2 .4 .4 .
On d
or i x u a . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . 9 3
2 .4 .4 .1 .
On d or i x u a ,
“ a ” e r e d u a -T a ul a a n a l i t i k u a . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . 9 4
2 .4 .4 .1 .1 .
“ a ” e r e d
u a r e n p a r a d i gmi a - N OR / Z E R =h a . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 5
2 .4 .4 .1 .2 .
“ a ” e r e d
u a r e n p a r a d i gmi a - N OR / Z E R =h á r e k . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 6
2 .4 .4 .2 .
On d or i x u a ,
“ b ” e r e d u a -T a ul a a n a l
i t i k u a . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . 9 7
2 .4 .4 .2 .1 .
“ b ” e r e d
u a r e n p a r a d i gmi a - N OR / Z E R =h a . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . 9 8
2 .4 .4 .2 .2 .
“ b ” e r e d
u a r e n p a r a d i gmi a - N OR / Z E R =h á r e k . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . 9 9
2 .4 . 5 .
Ah a
l e z k u a , Or a i ñ a -Hi p o t e t i k u a -T a ul a a n a l i t i k u a .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. .1 0 0
2 .4 . 5 .1 .
P a r a d i gmi a
- N OR / Z E R =h a . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. .1 0 1
2 .4 . 5 .2 .
P a r a d i gmi a
- N OR / Z E R =h á r e k . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. .1 0 2
2 .4 . 6 .
Ah a
l e z k u a ,L e h e n a -T a ul a
a n a l i t i k u a . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. .1 0 3
2 .4 . 6 .1 .
P a r a d i gmi a
- N OR / Z E R =h a . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. .1 0 4
2 .4 . 6 .2 .
P a r a d i gmi a
- N OR / Z E R =h á r e k . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. .1 0 5
2 .4 . 7 .
S u b
j un t i b u a , Or a i ñ a -T a ul a
a n a l i t i k u a . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. .1 0 6
2 .4 . 7 .1 .
P a r a d i gmi a
- N OR / Z E R =h a . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. .1 0 7
2 .4 . 7 .2 .
P a r a d i gmi a
- N OR / Z E R =h á r e k . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. .1 0 8
2 .4 . 8 .
S u b
j un t i b u a ,L e h e n a -T a ul a a n a l i t i k u a . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. .1 0 9
2 .4 . 8 .1 .
P a r a d i gmi a
- N OR / Z E R =h a . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. .1 1 0
2 .4 . 8 .2 .
P a r a d i gmi a
- N OR / Z E R =h á r e k . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. .1 1 1
2 .4 . 9 .
A gi
n t e r a -T a ul a a n a l i t i k u a
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. .1 1 2
2 .4 . 9 .1 .
P a r a d i gmi a
- N OR / Z E R =h a . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. .1 1 3
2 .4 . 9 .2 .
P a r a d i gmi a
- N OR / Z E R =h á r e k . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. .1 1 4
3 .
AD
I T Z T RI NK UA
1 1 5
3 .1 .
N O
R . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. .1 1 5
3 .1 .1 .
E G O N-T a ul a a n a l i t i k u a k
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. .1 1 6
P a r a d i gmi a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. .1 1 9
3 .1 .2 .
E T O
R R I -T a ul a a n a l i t i k u a k . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. .1 2 0
P a r a d i gmi a . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. .1 2 3
3 .1 . 3 .
I B I L L I -T a ul a a n a l i t i k u a k
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. .1 2 4
P a r a d i gmi a . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. .1 2 7
3 .1 .4 .
J UA
N-T a ul a a n a l i t i k u a k .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. .1 2 8
P a r a d i gmi a . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. .1 3 1
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 9/226
1 2
3 .2 .
N O
R- N ORI . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 3 3
3 .2 .X .E G O N ,E T OR R I ,I B I L L I -
T a ul a a n a l i t i k u a k . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 3 4
3 .2 .1 .
E G O NP a r a d i gm a k . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 3 7
3 .2 .1 .1 .
I n d i k a t i b u a , Or a i ñ a . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 3 7
3 .2 .1 .2 .
I n d i k a t i b u a ,L e h e n a . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 3 8
3 .2 .1 . 3 .
B a l d i n t z a .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 3 9
3 .2 .1 .4 .
On d or i x u a
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 4 0
3 .2 .1 . 5 .
A gi n t e r a . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 4 1
3 .2 .2 .
E T O
R R I P a r a d i gm a k . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 4 2
3 .2 .2 .1 .
I n d i k a t i b u a , Or a i ñ a . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 4 2
3 .2 .2 .2 .
I n d i k a t i b u a ,L e h e n a . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 4 3
3 .2 .2 . 3 .
B a l d i n t z a .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 4 4
3 .2 .2 .4 .
On d or i x u a
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 4 5
3 .2 .2 . 5 .
A gi n t e r a . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 4 6
3 .2 . 3 .
I B I L L I P a r a d i gm a k . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 4 7
3 .2 . 3 .1 .
I n d i k a t i b u a , Or a i ñ a . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 4 7
3 .2 . 3 .2 .
I n d i k a t i b u a ,L e h e n a . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 4 8
3 .2 . 3 . 3 .
B a l d i n t z a .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 4 9
3 .2 . 3 .4 .
On d or i x u a
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 5 0
3 .2 . 3 . 5 .
A gi n t e r a . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 5 1
3 .2 .4 .
J UA
N-T a ul a a n a l i t i k u a k .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 5 2
3 .2 .4 .
J UA
N-P a r a d i gm a k . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 5 5
3 .2 .4 .1 .
I n d i k a t i b u a , Or a i ñ a . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 5 5
3 .2 .4 .2 .
I n d i k a t i b u a ,L e h e n a . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 5 6
3 .2 .4 . 3 .
B a l d i n t z a .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 5 7
3 .2 .4 .4 .
On d or i x u a
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 5 8
3 .2 .4 . 5 .
A gi n t e r a . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 5 9
3 . 3 .
N O
R- N ORK
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 6 1
3 . 3 .X .E KAR R I ,E R AB I L L I ,E R U
A N ,E UKI -T a ul a a n a l i t i k u a k . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 6 2
3 . 3 .1 .
E KAR R I -P a r a d i gm a k . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 6 7
3 . 3 .1 .1 .
I n d i k a t i b u a , Or a i ñ a . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 6 7
3 . 3 .1 .2 .
I n d i k a t i b u a ,L e h e n a . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 6 8
3 . 3 .1 . 3 .
B a l d i n t z a .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 6 9
3 . 3 .1 .4 .
On d or i x u a
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 7 0
3 . 3 .1 . 5 .
A gi n t e r a . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 7 1
3 . 3 .2 .
E R AB I L L I -P a r a d i gm a k .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 7 2
3 . 3 .2 .1 .
I n d i k a t i b u a , Or a i ñ a . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 7 2
3 . 3 .2 .2 .
I n d i k a t i b u a ,L e h e n a . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 7 3
3 . 3 .2 . 3 .
B a l d i n t z a .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 7 4
3 . 3 .2 .4 .
On d or i x u a
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 7 5
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 10/226
1 3
3 . 3 . 3 .
E R U
A N-P a r a d i gm a k . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 7 6
3 . 3 . 3 .1 .
I n d i k a t i b u a , Or a i ñ a . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 7 6
3 . 3 . 3 .2 .
I n d i k a t i b u a ,L e h e n a . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 7 7
3 . 3 . 3 . 3 .
B a l d i n t z a .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 7 8
3 . 3 . 3 .4 .
On d or i x u a
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 7 9
3 . 3 .4 .
E UKI -P a r a d i gm a k . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 8 0
3 . 3 .4 .1 .
I n d i k a t i b u a , Or a i ñ a . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 8 0
3 . 3 .4 .2 .
I n d i k a t i b u a ,L e h e n a . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 8 1
3 . 3 .4 . 3 .
B a l d i n t z a .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 8 2
3 . 3 .4 .4 .
On d or i x u a
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 8 3
3 . 3 .Y .
* I Ñ
O ( E S A N ) , J AKI Ñ -T a
ul a a n a l i t i k u a k . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 8 4
3 . 3 . 5 .
* I Ñ
O ( E S A N ) -P a r a d i gm a k . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 8 7
3 . 3 . 5 .1 .
I n d i k a t i b u a , Or a i ñ a . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 8 7
3 . 3 . 5 .2 .
I n d i k a t i b u a ,L e h e n a . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 8 8
3 . 3 . 6 .
J AK
I Ñ -P a r a d i gm a k . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 8 9
3 . 3 . 6 .1 .
I n d i k a t i b u a , Or a i ñ a . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 8 9
3 . 3 . 6 .2 .
I n d i k a t i b u a ,L e h e n a . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 9 0
3 . 3 . 6 . 3 .
B a l d i n t z a .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 9 1
3 . 3 . 6 .4 .
On d or i x u a
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 9 2
3 . 3 .Z .
I R U
DI , J AR D U N-T a ul a a n a l i t i k u a k . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 9 3
3 . 3 . 7 .
I R U
DI -P a r a d i gm a k . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 9 5
3 . 3 . 7 .1 .
I n d i k a t i b u a , Or a i ñ a . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 9 5
3 . 3 . 7 .2 .
I n d i k a t i b u a ,L e h e n a . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 9 5
3 . 3 . 7 . 3 .
B a l d i n t z a .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 9 6
3 . 3 . 7 .4 .
On d or i x u a
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 9 6
3 . 3 . 8 .
J AR
D U N-P a r a d i gm a k . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 9 7
3 . 3 . 8 .1 .
I n d i k a t i b u a , Or a i ñ a . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 9 7
3 . 3 . 8 .2 .
I n d i k a t i b u a ,L e h e n a . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 9 7
3 . 3 . 8 . 3 .
B a l d i n t z a .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 9 8
3 . 3 . 8 .4 .
On d or i x u a
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 9 8
3 .4 .
N O
R- N ORI - N ORK . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 9 9
3 .4 .X .E KAR R I ,E R AB I L L I ,E R U
A N-T a ul a a n a l i t i k u a k
. . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 0 0
3 .4 .1 .
E KAR R I -P a r a d i gm a k . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 0 2
3 .4 .1 .1 .
I n d i k a t i b u a , Or a i ñ a
3 .4 .1 .1 .1 .
N OR / Z E
R =h a . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 0 2
3 .4 .1 .1 .2 .
N OR / Z E
R =h á r e k . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 0 3
3 .4 .1 .2 .
I n d i k a t i b u a ,L e h e n a
3 .4 .1 .2 .1 .
N OR / Z E
R =h a . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 0 4
3 .4 .1 .2 .2 .
N OR / Z E
R =h á r e k . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 0 5
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 11/226
1 4
3 .4 .1 . 3 .
B a l d i n t z a
3 .4 .1 . 3 .1 .
N OR / Z E
R =h a . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 0 6
3 .4 .1 . 3 .2 .
N OR / Z E
R =h á r e k . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 0 7
3 .4 .2 .
E R A
B I L L I -P a r a d i gm a k . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. .2 0 8
3 .4 .2 .1 .
I n d i k a t i b u a , Or a i ñ a
3 .4 .2 .1 .1 .
N OR / Z E
R =h a . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 0 8
3 .4 .2 .1 .2 .
N OR / Z E
R =h á r e k . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 0 9
3 .4 .2 .2 .
I n d i k a t i b u a ,L e h e n a
3 .4 .2 .2 .1 .
N OR / Z E
R =h a . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 1 0
3 .4 .2 .2 .2 .
N OR / Z E
R =h á r e k . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 1 1
3 .4 .2 . 3 .
B a l d i n t z a
3 .4 .2 . 3 .1 .
N OR / Z E
R =h a . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 1 2
3 .4 .2 . 3 .2 .
N OR / Z E
R =h á r e k . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 1 3
3 .4 . 3 .
E R U
A N-P a r a d i gm a k . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 1 4
3 .4 . 3 .1 .
I n d i k a t i b u a , Or a i ñ a
3 .4 . 3 .1 .1 .
N OR / Z E
R =h a . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 1 4
3 .4 . 3 .1 .2 .
N OR / Z E
R =h á r e k . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 1 5
3 .4 . 3 .2 .
I n d i k a t i b u a ,L e h e n a
3 .4 . 3 .2 .1 .
N OR / Z E
R =h a . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 1 6
3 .4 . 3 .2 .2 .
N OR / Z E
R =h á r e k . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 1 7
3 .4 . 3 . 3 .
B a l d i n t z a
3 .4 . 3 . 3 .1 .
N OR / Z E
R =h a . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 1 8
3 .4 . 3 . 3 .2 .
N OR / Z E
R =h á r e k . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 1 9
3 .4 .4 .
E R I
T XI . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 2 0
3 .4 .4 .1 .
I n d i k a t i b u a , Or a i ñ a . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 2 0
3 .4 .4 .2 .
I n d i k a t i b u a ,L e h e n a . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 2 2
3 .4 .4 . 3 .
B a l d i n t z a .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 2 4
3 .4 . 5 .
* I Ñ
O ( E S A N ) . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 2 6
3 .4 . 5 .1 .
I n d i k a t i b u a , Or a i ñ a . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 2 6
3 .4 . 5 .2 .
I n d i k a t i b u a ,L e h e n a . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 2 8
B I B L I O GR AF I XI A . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 3 1
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 12/226
1 5
N ORK-B AK UA
K
N OR
N OR- N ORI
E G O
N
T . a n a l i t i k u a k
1 1 6 -1 1 8
1 3 4 -1 3 6
P a r a d i gm a k
1 1 9
1 3 7 -1 4 1
E T ORRI
T . a n a l i t i k u a k
1 2 0 -1 2 2
1 3 4 -1 3 6
P a r a d i gm a k
1 2 3
1 4 2 -1 4 6
I B I L L I
T . a n a l i t i k u a k
1 2 4 -1 2 6
1 3 4 -1 3 6
P a r a d i gm a k
1 2 7
1 4 7 -1 5 1
J UA N
T . a n a l i t i k u a k
1 2 8 -1 3 0
1 5 2 -1 5 4
P a r a d i gm a k
1 3 1
1 5 5 -1 5 9
N ORK-D U NAK
N OR- N ORK
N OR- N ORI - N O
RK
E KARRI
T . a n a l i t i k u a k
1 6 2 -1 6 6
2 0 0 -2 0 1
P a r a d i gm a k
1 6 7 -1 7 1
2 0 2 -2 0 7
E RAB I L L I
T . a n
a l i t i k u a k
1 6 2 -1 6 6
2 0 0 -2 0 1
P a r a d i gm a k
1 7 2 -1 7 5
2 0 8 -2 1 3
E RI T
XI
T . a n a l i t i k u a k
2 2 0 ,2 2 2 ,2 2 4
P a r a d i gm a k
2 2 1 ,2 2 3 ,2 2 5
E R UA N
T . a n a l i t i k u a k
1 6 2 -1 6 6
2 0 0 -2 0 1
P a r a d i gm a k
1 7 6 -1 7 9
2 1 4 -2 1 9
E UKI
T . a n a l i t i k u a k
1 6 2 -1 6 6
P a r a d i gm a k
1 8 0 -1 8 3
* I Ñ O
( E S A N )
T . a n a l i t i k u a k
1 8 4 -1 8 5
2 2 6 ,2 2 8
P a r a d i gm a k
1 8 7 -1 8 8
2 2 7 ,2 2 9
I R UD
I
T . a n a l i t i k u a k
1 9 3 -1 9 4
P a r a d i gm a k
1 9 5 -1 9 6
J AKI Ñ
T . a n a l i t i k u a k
1 8 4 -1 8 6
P a r a d i gm a k
1 8 9 -1 9 2
J ARD U N
T . a n a l i t i k u a k
1 9 3 -1 9 4
P a r a d i gm a k
1 9 7 -1 9 8
A D
I T Z
T RI NK UE N
A URK I B I DE -T A UL A
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 13/226
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 14/226
1 7
Ei b a r k o e u s k e r a n d a r a b i g uz e n a d i t zf or m a k b a
t zi a e t a t a ul e t a n j a r t zi
a
i z a nz a nh a s i e r a b a t i a n
“ A d i t z - b a t z or d i a” n e gi t t e k u a .L a n b e n e t a n
n
e k e z a
e t a
oz t o p o- t s u a .T or i b i o
E t x e b a r r i a r e n
“ F l e x i o n e
s
v
er b a l e s . . .” e t a J u a n
S a n
M a r t i ñ e n
“ A
d i t z l a g u n t z a i l l i ar e
n
p ar a d i g m a k ” e r r e f e
r e n t zi a d e r r i or r e zk u a k i z a n g o d i r a b a t z or d
i a r e n t z a t ; e t a p a r t a i d
e
b a k o t x a k b e r a k d a r a b i x a z e n a d i t zf or m e
k i n e t a b a t a r i e t a b e
s t i a r i j a s o t a k oh e r r i k o
b e r b e t a t i k j a s o t a k u e k i n j u a n g o g a r a p a r a d i gm ok o s a t z e n .
L e h e n e n g o p a u s uh on e n on d or i x u a : A
l d e b a t e t i k , a d i t zm o d u b a t z u e k o s a t u b a r i k
g e r a t z e n j a k uz e n , g a l d uz d oi a z e l a k o e d o
h e r r i - b e r b e t a n gi t xi e
r a b i l t z e n d i r a l a k o ; e t
a
b e s t e t i k , s e k ul a k o b a r i a n t e pi l l u a b a t z e n j a k un a d i t z-f or m a b a k o t x a r e n t z a t .B a r i a n t i on
a r t i a n , d a n e t i k : j a t or r i zk of or m a z uz e n a k
b a t z u e k e t a h e r r i x a k
a n a l o gi x a z- e d o s or t u
d i t t u a n b e s t e a s k o , g
r a m a t i k a n or m a t i b u a r e n a l d e t i k z uz e n a k e z d i r a n a k l o gi k a r e n b a
t
g or d e a r r e n ; e zi n b a
d a n a k on t z a t e m on e
g un d ok on a h a s t i a s or t uk o g e n d uk e e t a .
H or r e n a ur r i a n b a e t a g a uz a k a r gi t t uz j u a t e k o , a z t e r k e t a
l a n a r i e k i n g e n t s a n
.
Bi zk a i e r a r a e d oM
e n d e b a l d e k o e u s k a l k i r a j o g e n d u a n a r gi t t a s un b i l l a ,E i b a r k o
e u s k e r i a , j a k i ñ e k u a
d a n e z , e u s k a l k i h or r e t x e n b a r r u a n d a g o , e t a h or t x e b i l l a u b i h a
r
g e n d u a n g e ur e z a l a n t z e n d a k o a r gi t t a s un a .L a n a on d o e gi nn a h
i x a k b ul t z a u gi n d uz e n
g on b a r a zi ñ u a k e gi t t e r a ,i n g ur uk o a z pi - e u s k a l k i x e n a d i t z a k i n , b i z
k a i e r a l i t e r a r i x u a n a k i n
e t a e u s k e r a b a t u a n a
k i n b e b a i .Bi zk a i e r a
k o a d i t z a r e n g a i ñ i a n
h a i n b a t l i b ur u a z t e r t u
b i h a r i z a n d o g u , e zh ó r r e k l i b ur u o t a k o a d i t z-f or m ok b e s t e b a r i k
g e ur e g a n a t z e k o , b a i ñ
a
b a i j a t or r i zk of or mi a
a ur k i t t u e t a b i h a r i z a n e zk e r oE i b a r k o e u s k
e r a r a e g ok i t z e k o , a s k o
a l a gi t xi d a r a b i g un b e gi r a t u b a r i k .E s a n b
i h a r r e k u a d a , gr a m a t i k a l i b ur u e t a r a b a k a r r i k
e z d o g ul a j o ,E i b a r
k o e u s k e r a ni d a t zi t t a
k oi d a zl a n e t a r a b e j o
i z a n d o g ul a : T or i b i o
E t x e b a r r i a n“ I b i l t ar i x a n a k ” , J u a n S a nM
a r t i ñ e n“ Z i r i k a d a k ”
e t a b e s t e z e n b a i t l a ni ,
P e d r oZ e l a i a r e n“ U m or e g i r u a n” i d a zl a n e
r i , e t a An t oni oI t ur r i o
t z e nz e n b a i t t a r t i k ul ur i
j or r a t u e d a r r a e m on
d e t s e g u .
I x a k on t ur a t u b a
r i k , g e ur e l a n a k b e r a k e r u a n g a i t t uh e l b u
r u a k m a r k a t z e r a : a l d
e
b a t e t i k , b i zi r i k d a r e
n a d i t z-f or m a k j a s o e t a g or d e t zi a ; e t a b e s t e t i k , e r d i g a l d u t a e d o
g a l d u t z a t e m on d a d
a uk a g uz e n a k e r r e k u p
e r a t zi a .A d i zk i x a k , e ur e n j a t or r i zk of or mi
a
S A R
RE RI A
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 15/226
1 8
d e s i t
x ur a t u b a r i k b a i ñ a a h
o-h i zk e r a t i k a h a l d a n
i k e t a h ur r e nn a h i k o
g e n d uk e z ; g ur e
h e l b ur uh on e n a r d a t z a ,E
i b a r k o e u s k e r a i d a t zi r a k o ( mi n t z a t ur a k o
b e b a i , j a k i ñ a )
e g ok
i t t u t a k o a d i t z- s i s t e mi a f i nk a t zi a i z a n g o d a
,h e r r i x a k d a r a b i x a n a
b a i ñ o j a s u a g u a
i z a n g o d a n a e t a g e ur e b e r e zi t t a s un a k ,z e i nf o
n e t i k oz e i nm or f ol o gi k u a k ( z uz e n a k
b a d i r a ) g or d e k o d i t t u a n a .A d i t zB a t z or d i a r e n
a p or t a zi ñ oh a uE i b a
r k o e u s k e r i a r e n
“ c or p u s ” a o s a t z e k ol a g un
g a r r i i z a n d e i ñ n a h i
k ol i t z a k e .E d oz e i n
m o d u t a n , a d i t z-
s i s t e mi a r e nf i nk a t z e l a nh a
u pr o p o s a m e n a b a i ñ o
e z d a e t a z uz e n d u b i h
a r r e k o g a uz a b a t
b a i ñ o g e h i x a g o e g on g o d a
s e g ur u .
G
u a z e n oi ñ a z a l t z e r a ,
p a r a d i gm ok o s a t z e r u
zk u a nm or f ol o gi xi a n
a l d e t i k a ur k i t t u
i z a n
d i t t u g unE i b a r k o e u s k e r i a r e n b e r e zi t t a s un a
k , or t o gr a f i xi a r e n g a i ñ i a nB a t z or d i a r i
e g ok
i x e n a k i r u d i t t u j a k oz e ni r i z pi d i a k , e t a a d i t z
p a r a d i gm a k a ur k e z t e
k om o d u a .
1 .1 .
EI BARK OE U S KERI ARE NBEREZI T
TA S U NAK
M ORF OL O GI XI ARE N
ALDETI K
E i b a r k o e u s k e r i a b i zk
a i e r a e d om e n d e b a l d e k o e u s k a l k i x a r e n
b a r r u a n d a g u a n
e zk e r o , a d i t z p a r a d i gm a k e gi t t e r uzk u a n t o p a u d i t t u g un b e r e zi t t a s un a k
e t a d i f e r e n t zi a k
b i zk a i e r a l i t e r a r i x u a k i n d i t t u g un a k i z a n g o d i r a
n a t ur a l a d a nm o d u a
n .Di f e r e n t zi ok ,
d a n a
d a l a , e z d i r a E i b a r k o
e u s k e r a n b a k a r r i k a g
e r t z e n ,i n g ur u e t a k o a z pi e u s k a l k i x e t a n
b e a ur k i t t ul e i k e z e t a .
1 .1 .1
.“ H” e z a u g ar r i t z a t
d a uk e n b i g ar r e n p e r t s on ak o a d i z k i x e t an
, s e x u-m ar k i a .
N
a h i k oz a b a l d u t a d a g u
a n j o e r i a d a h a ui z a n , e m a k umi a r i d a g ok i x
on a d i t z-f or mi a
e r a t z
e r uzk u a n : h a u t - h a u n
a t , h i n t z a n- h i n t z a n a n , h e b a n- h e b a n a n . . . a d i zk i n or m a l a r i
e m a k umi a r e n- n a- s e x u-m
a r k i a g e h i t zi a .Azk u e r e n“ M or f o l o g i a” t i k
( 7 2 5 . or r . ) h a r t u
d o g u
h a u : “ E nE i b ar s e o y e l a f l e x i o n i k P r a i s k a , i k u s i B A E B A NA
N , f e m e n i z a c i ó n
f or z a d a d e i k u s i B A E U , q u e g e n er a l í s i m a m e n
t e y c o n t o d a pr o p i e
d a d a ú n d i c e e l
p u e b
l or e f i r i é n d o s e a a g e n t e s f e m e n i n o s “ .B a
i ñ a e z d a E i b a r k o e u
s k e r a n b a k a r r i k
g e r t a
t z e n .L i z a r d i k b e b a d a r a b i l : . . . n a i a u n a t er e n or a n a i k o a .H ó r r
e k a d i zk i x ok e z
d i r a
gr a m a t i k a n or m a t i b u a r e n a l d e t i k z uz e n a k , e z e u s k e r a b a t u a n
e z b i zk a i e r a n ;
b a i ñ a a s k o d a r a b i g uz e n
e zk e r o j a r r i e gi n g
o d i t t u g u p a r a d i gm
e t a n ( * ) b a t e z
m a r k
a u t a ,f or m a z uz e n a k i n b a t e r a .
G
i z on e zk u a r i d a g ok i x
oz e n a d i zk i b a t z u e t a n b e , s e x u-m a r k i a
pr e mi ñ a b a r i k
j a r t z e k o j o e r i a d o g u ,“ h i t t a s un a ” i n d a r t un a h i x a n- e d o .E s a t e b a t e r a k o : h e s k i x o k * ,
h e s k i g u k * . . .H ó n e k b e m a r k a u t a j a r r i k o d i t t u g u .
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 16/226
1 9
1 .1 .2 .Ah al e z k o Or
ai ñ ar e n or d e z Hi p o t
e t i k u a .
Ah a l e zk u a n , j a t or r i zk o Or a i ñ a l d i x a r i ( n a i t e k e . . . d a i t e k e . . . ) Hi p o t e t i k u a k ( n e i ( n ) k e . . .
l e i k e . . . ) l e k u a k e n d u d e t s a , d a n e r a k o d a r a b i g ul a r i k : b a i Or a i ñ
a a g e r t z e k o ( a h a l d a
,
s e g ur u ) , b a i Hi p o t e s
i a ( a h a l i z a n g o d a , b i h a r b a d a . . ) ; N OR- N O
RK j ok a b i d i a n b a r d i ñ
:
( d a i k e t . . . d a i k e . . . ) r i ( n e i k e . . . l e i k e . . . ) k
k e n d u d e t s a l e k u a .
F un t zi ñ o b i x e t a r a k o
d a r a b i g un e z Or ai ñ
a-Hi p o t e t i k u a d e i t t u d e t s a g u .H a u e z
d a E i b a r k o e u s k e r a n
b a k a r r i k g e r t a t z e n , b
i zk a i e r a b a r r u a nn a h i k oz a b a l d u t a d a g u a n
or d e zk a t zi a d a e t a .
1 .1 . 3 . S u b j un t i b ok o
or ai ñ al d i x an“ h i r u g ar r e n p e r t s oni a+ d e n b
or i a” r e n e z a u g ar r i x a
.
D e- d a r a b i g u , b i z
k a i e r a k o e t a e u s k e r a b a t uk o d a-r e n or d e z .
D e i ñ , d e i x a n . . .T or i b i o
E t x e b a r r i a k ,l e h e n e n g o p e r t s on a n b e n e- d a r a b i l : n e i ñ .I r u d i t t u j a k u , b a i b a t uk o b a
i
b i zk a i e r a k o n a- e r a b i l t zi a e g ok i x a g u a d a
l a ( n a i ñ ) l e h e n a l d i k o
a d i t z-f or m a t i k ( n e i ñ
)
b e r e i z t e k o b e .
1 .1 .4 .“ Z” pl ur al g
i l l i ar e n e t a“ N” L e
h e n al d i k o e t a S u b j
un t i b ok om ar k i ar e n
ar t e k ol o t ur i a .
H a ul o t ur i a u e gi t t e k o“ E ” d a r a b i g u
( Z E N ) E i b a r r e n g e h
i x e n ok , e g uzk i b e gi k o
b a s a r r i x e t a n b i zk a i e r i a n“ A ” ( Z A N ) b e e n
t z u t e n d a n a r r e n .
1 .1 . 5 .A d i t z l a g un t z ai l l i e t an N ORI 3 . p e r t s on a pl ur al ar e n e z a u g ar r i x a .
N ORI 3 . p e r t s on
a pl ur a l a r e n e z a u g a r
r i x a , s i n g ul a r r a r e n a r i
“ e” g e h i t t uz e r a t z e n
d o g u . Or d u a n : o / k o
+ e= o e / k o e> u e / k u
e a l d e b a t e t i k e t a ,
t s a+
e= t s a e> t s e b e s t e t i k .
E s a t e b a t e r a k o : l e i k i x u e e t a e z l e i k i ( x ) e , j a k u e e t a e z j a k e , d e t s e e t a e z d e u t s o e .
1 .1 . 6 . N OR a d i t z - j o
k ok oAh al e z k u an- t e
- e l e m e n t ur i k b ak o a
d i t z -f or m ak .
N OR e t a N OR- N
ORI a d i t z e t a k ol a g u
n t z a i l l i a * E DI Ñ d a e
t a h on e n s u s t r a i x a d i .
J a t or r i zk o a d i t z-f or m
a k a l d a t uz j u a n d i r a : l e d i t e k e> l e i t e k e> ( e t a g uk ) l e i k e ( I k u s
:
P .P u j a n a ,E u s k a l A d i t z aB
i z k a i er az 4 9 . or r i a l d i a ) . G
a l d u e gi n j a k u- t e- e l e m e n t uh or i .H a l a n d a b e
,
T or i b i oE t x e b a r r i a k b a l e i t t e k e d a r a b i l l i z a n
l e i k i a l a e s a t e k o ; b a i ñ a
h a l a t x e ,l ok uzi ñ o s ol t e
e r a r a b a k a r r i k ; b e s t e l a j u a n l e i k e , e t or r i l e i k e . . . e r a b i l l i k o d a u .
N ORK- d un a d i t z
e t a k ol a g un t z a i l l i a E
GI Ñ d a e t a h on e n s u s t r a i x a - g i - . J a t or r i zk o
a d i zk i x a k a l d a t uz j u
a n d i r a h e m e n b e : l e g
i k e> l e i k e .
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 17/226
2 0
H
or b a ,z e l a ni t x ur a b
a r d i ñ a d a uk e n a d i zk i x a k j a t or r i e t a e s a n
n a h i d e s b a r d i ñ a
d a uk
e n : l e i k e ( * e d i ñ ) e t a l e i k e ( e g i ñ ) .Bi zk a i e r a
l i t e r a r i x u a k g or d e t z e n d a b e n- t e-h or i
g a l t z
i a k i n , a d i zk i b a r d i ñ a e r a b i l t z e n d o g u , N OR
K- d un p e r p a u s e t a n l e i k e , e t a N ORK-
b a k u
e t a n b e l e i k e ( l e i t e k er e n or d e z ) .
1 .1 . 7
.L a g un t z ai l l i ar e n“
N OR- N ORI ” k oB al d i n t z a- On d or i x u an
d ar a b i g uz e n b i
e r e d
u e z .
E r e d u b i d a r a b i g uz , b a k o t x a b e r e e r e m u a n :
a )
b a t a ,k a l i a n b a i ñ o g e h i x a g o b a s a r r i x e t a n e r a b i l l i x a g u a , g ur e e r i t xi z .Hi r u g a r r e n
p e r t s
on a k o a d i zk i x a r e n“
l i t x a-” o s a g a i x a d a uk a n a e t a On d or i x u a
r e n“ k e> k i ”
on d o
r i x o-m a r k i a d a r oi a n a
( KE on d or i x om a r k i a
g a ur e g uni a nKI b i h ur t u d a n a N ORI
e z a u g a r r i x a r e n a ur r i a n d oi a ni a n ) .E s a t e b a t e r a k o
: P i t x ar h or i j a u s i k o b a l i t x a k o , a p ur t u
e g i n g o l i t x a k i x o .
b ) b e s t i a k a l e t a r r a g u a ,
“ l e j a-” o s a g a i d un a d i zk i x a k d a r a b i x a n a , e t a On d or i x u a
z uz e n a i z a t e k o e uk i b i h a r
l e uk i a n“ k e” m a r k a
b a k u a .E r e d uh on e t a nB a l d i n t z a e t a
On d or i x u a r e n a r t e k o d e s b a
r d i n t a s un b a k a r r a ,B a l d i n t z a k d a r oi a n“ b a-” b e r e m a r k i a d a .
A d i b
i d e b e r a e r a b i l l i z : P i t x ar h or i j a u s i k o b a l e j a
k o , a p ur t u e g i n g o l e j a
k o .
A
n t z e r a k o b i t t a s un a a g
e r t z e n d a uA .E r r a s t i k b e r e “ I ur r e t a e l i z a t e k o e u s k ar a e t a
t o p o n i m i a-A d i t z a” 9 3 . or r i a l d i a n .
E r e d u b i x a k d i r a e r a b i l g a r r i x a k , b a i ñ a l e h e n
e n g u a r i gr a m a t i k a a l d e t i k z uz e n a g u a
d a l a
d e i t x o g u .D a n a d a l a
,B a l d i n t z a n e r a b i l t z
e n d a n e r e d u a b e r a
e r a b i l l i b i h a r k o
l i t z a k e On d or i x u a n b e .
1 .1 . 8
.B al d i n t z an , On d or
i x u ar e n a d an“ k e ” m
ar k i a e r a b i l t z e k o j o
e r i a .
O
s oz a b a l d u t a d a g o j o
e r a h or i , b a i b i zk a i e r
a n b a i t t a gi p uzk e r a n
b e ; e t a E i b a r k o
e u s k e r a n b e b a i : e t or r i k o b a l i t z a k e . . . ; p i t x ar r a j a u s i k o b a l i t x a k i x o . . .H a u j o e r i a u
a d i t z
- j ok o g uz t i e t a n d a u
k a g u : b a i N OR , N O
R- N ORI , N OR- N O
RK , e t a N OR-
N OR
I - N ORK e n b e b a i .E
z d e i t x o g u gr a m a t i k
a a l d e t i k z uz e n a d a n
i k , e t a e z d o g u
a uk e
r a h or i j a r r i p a r a d i gm
e t a n .
1 .1 . 9
.“ N OR- N ORI ” k oA
h al e z k u an ,- t e - e d o- k i - e l e m e n t u b ak o a d
i t z -f or m ak .
B a i Añ i b a r r o , b a i K a n p
i on , b a i A .I r i g oi e n e n
a r a b e r a , n e i n t e k i o , l e i t e k i t , l e i t e k i o e t a
h ol a k
u a k ( Bi zk a i e r a zk o t a ul e t a n a g e r t z e n d i r e n a k ) ,Bi zk a i k o e u s k e r a z
n e n k i k i o , l e k i k e t
e d o l e k i k i t , l e k i k e o e d o l e k i k i o d i r a .I k u s : E U S KE RAXX VI I I ( 1 9 8 2
) 1 0 0 . or r i a l d i a ,
E u s k
a l t z a i n d i x a r e n a gi r i x e t a nA .I r i g oi e n e n oh a r r
a k .
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 18/226
2 1
E i b a r k o e u s k e r a n , e z d o g u- t e- e l e m e n t u a e r a b i l t z e n , e z t a
Ah a l e zk om a r k i a r e n
a ur r e k o- k i - e l e m e n t u a b e .B e gi t t a n t z e n j a k uE u s k a l t z a i n d i x a k g
om e n d a u t a k o e r e d u t i k
h ur r a g o d a g u a l a g ur i a e t a b a l e i t t e k i a l a h on e n a n t z e r a k o e r a l d a k e t a r e n b a t g e r t a t zi a
:
n e n k i k i o> n e i n k i k i o> n e i n k i o e d o l e k i k e
o> l e i k e o> l e i k i o .
H e m e n b e , N OR
e t a N OR- N ORK a d
i t z- j ok u e n a r t i a n g e r
t a t z e n j a k unm o d u a n
,
Ah a l e zk o N OR- N O
RI e t a N OR- N ORI - N
ORK j ok a b i d i e n a r t i a n b e ,z e n b a i t t a d i zk
i
b a r d i ñ a k b i h ur t u j a k
uzf or m a a l d e t i k : l e k i k e o> l e i k i o e t a l e g i k e o> l e i k i o .HAHAR
I
j u a n l e i k i x o e t a HARÉ KHARI HA e m o n
l e i k i x o .
1 .1 .1 0 .L e h e n al d i x a
n , 3 . p e r t s oni an e z a u g ar r i x ak i n d a uk a g u
n b i t t a s un a .
E u s k e r a b a t u a n
( Z - ) e d o b i zk a i e r i a n
m ar k ar i k ez ar e n ez a u g ar r i x a ( Ø ) , b i x a k
d a r a b i g uz e t a e z d o g u b i x e t a k o b a t b a z t a r t z e k o a r r a z oi r i k i k u s
t e n . ( Z ) e b a n , ( z ) e i x a n
,
( z ) e t s a n , ( z ) e i x o n , ( z ) e g u a n , ( z ) e t or r e n , ( z ) e b i l l e n , ( z ) e k ar r e n ,
( z ) er a b i x a n , ( z ) er o i a n
,
( z ) e u k a n , ( z ) e k i x a n ,
Z -k i nz e i nZ - b a r i k b
i x e t a r a d a r a b i g uz .B a
i ñ a b a d i r a a d i t z-f or m a
b a t z uk , b e t i Z -k i n d a
r a b i g uz e n a k b e : z e i k i a n ,z e i ñ ,z e k i x o n ,z i h a
r d u a n . . .
1 .1 .1 1 .L a g un t z ai l l i ar e n N OR- N ORK a
d i t z - j ok u an , On d or i
x u an , N OR pl ur al ar
i
d a g ok i x oz e n a d i t z -
f or m e t an d o g un b i t t
a s un a .
N OR pl ur a l a d a ni a n e t a N ORK= n i k ,
h i k , h ar e k , e t a h á r e k d a ni a n , a d i zk i m o d u b
i
d a r a b i g uz : b a t a ,“ z ”
pl ur a l gi l l i a a t zi a n d a
r oi a n a e t a e r r e g ul a r r a g u a d a n a ( n e u k ez ) ; e t a
b e s t i a ,“ i t ” pl ur a l gi l l i a k i n e r a t z e n d a n a ( n i t t u k ez ) e t a ( n i t t u k e ) .
1 .1 .1 2 .“ E GI N” l a g un t z ai l l i ar e n S u b j u
n t i b u an , e m ak umi a
r i d a g ok i x on a d i t z -
f or mi a e r a t z e k o d ar a b i g unm o d u b e r e z i x a .
E m a k umi a r i d a g ok i x on a d i zk i x a , gi z o
n e zk u a r e n a e r a t z e n d
a nm o d u b e r i a n e r a t u
b i h a r k o g e n d uk e , e t a e z , e gi t t e n d o g u
nm o d u a n , gi z on e zk o-m a r k i a r e n s e gi d a n
e m a k umi a r e n a e z a r r
i z ,h a u d a : a+ n a= a
n a e gi ñ e z .H a l a n b a ,- a n a- d a r a b i g u N ORK
m a r k a t z a t N OR- N O
RK a d i t z- j ok u a n e t a N ORI m a r k a t z a t N OR- N ORI - N ORK a d i t z
-
j ok u a n ,- n a- e r a b i l l i b i h a r r i a n .D a r a b i g uz e n
a d i t z-f or m a
k “ / ” a r e n
e zk e r r i a n
j a r r i t t a k u a k d i r a e t a
a d i t z-f or m a z uz e n a k e s k um a n j a r r i t t a k u a k :
N ORK
N
OR
Or a i ñ a
Hi k
ni
n a i x a n a n / n a i ñ a n
h a
d e i x a n a n / d e i ñ a n
g u
g a i x a n a z e n / g a i ñ a z e n
h á
r e k
d e i x a n a z e n / d e i x a z e n
L e h e n a
Hi k
ni
n e i x a n a n / n e i ñ a n
g u
g e i x a n a z e n / g e i ñ a z e n
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 19/226
2 2
N ORI
N
ORK
h
a
h á r e k
Or a i ñ
a
h i r i
ni k
d e i x a n a r a n
/ d e i ñ a r a n
d e i x a n a r a z e n / d e i ñ a r a z e n
h a r e k
d e i x a n a n
/ d e i ñ a n
d e i x a n a z e n / d e i ñ a z e n
g uk
d e i x a n a g un
/ d e i ñ a g un
d e i x a n a g
uz e n / d e i ñ a g uz e n
h á r e k
d e i x a n e n
/ d e i ñ e n
d e i x a n a z e n / d e i ñ a z e n
L e h e
n a
h i r i
ni k
n e i x a n a n
/ n e i ñ a n
n e i x a n a z e n / n e i ñ a z e n
h a r e k
( z ) e i x a n a n
/ ( z ) e i ñ a n
( z ) e i x a n a z e n / ( z ) e i ñ a z e n
g uk
g e i x a n a n
/ g e i ñ a n
g e i x a n a z e n / g e i ñ a z e n
h á r e k
( z ) e i x a n e n
/ ( z ) e i ñ e n
( z ) e i x a n e z e n / ( z ) e i ñ e z e n
1 .1 .1
3 .“ E GI N” l a g un t z a
i l l i ar e n S u b j un t i b u an , N OR- N ORK a d
i t z - j ok u an ,“ a”
l o t ur
az k u ak i n d ar a b i g un
j ok o b e r e z i x a .
Or a i ñ a l d i x a n , N ORK=
h a r e k e t a N OR s i n g u
l a r r a d a ni a n“ a” l o t ur a zk u a d a r a b i g u ,
s u s t r a i x a “ n” s u b j un t i b o
-m a r k i a k i nl o t z e k o ,
b i zk a i e r a l i t e r a r i x u
a n e gi t t e n d a n
m o d u a n .B a i ñ a g uk , b i zk
a i e r a l i t e r a r i x u a n e g
i t t e n e z d a n a , a n a l o gi x a z- e d o N OR
pl ur a
l e t a n b e s a r t u e gi t t e n
d o g u“ a” h or i ,“ z ” p
l ur a l gi l l i a r e n a ur r i a n .
L e h e n a l d i x a n b e , a n t z e r a j ok a t z e n d o g u , N O
R= h á r e k d a ni a n ,l o t ur a zk o“ a” h or i
s a r t uz“ z ” pl ur a l gi l l i a r e n a ur r i a n .
H e m e n , g uk d a r a b i g uz e n a d i t z-f or m a k “ / ” a r e n e zk e r r i a n j a r r i t t a k u a k d i r a , e t a
b i zk a
i e r a l i t e r a r i x u a r e n j ok a b i d i a e r a b i l l i zi z a n g
ol i r a k e n a k e s k um a n
j a r r i t t a k u a k :
N ORK
N OR
Or a i ñ a
h a r e k
g u
g a i x a z e n / g a i z e n
z u
z a i x a z e n / z a i z e n
h á r e k
d e i x a z e n / d e i z e n
L e h e
n a
ni k
h á r e k
n e i x a z e n / n e i z e n
h i k
h á r e k
h e i x a z e n / h e i z e n
h a r e k
g u
g e i x a z e
n / g e ( n g ) i z e n
z u
z e i x a z e
n / z e ( n g ) i z e n
h á r e k
( z ) e i x a z e n / ( z ) e i z e n
1 .1 .1
4 .“ * ED U N / E UT S I ” N OR- N ORI - N ORK
a d i t z - j ok or ak ol a g
un t z ai l l i ar e n
a d i z k i x e t an“ U” s u s t r ai x
ar e n pr e s e n t z i az .
E i b a r k ok a l e t a r r e n e u s
k e r a n b e h i n t z a t , b a i
Or a i ñ a l d i k o b a i L e h
e n a l d i k o a d i zk i
g uz t i
e t a n g a l d u t a d o g u“ U
” s u s t r a i x a ,HI RI a d i zk i x e t a ni z a n e zi k .E
r a b i l t z e n d o g un
m o d u a ni d a t zi k o d o g u : ni k
h a r i d e t s a t e t a e z d e u
t s a t ; b a i ñ a ni k h i r i d e u a t .H a l a n d a b e ,
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 20/226
2 3
b a d a M a r k i ñ a a l d e k o e r a gi ñ a n a b a r m e n
a g u a d a b e nz e n b a i t t
b a s a r r i i n g ur u ,“ U”
s u s t r a i x or r i on d o e u s t e n d e t s a n a .
1 .1 .1 5 . N ORK- d u
n a d i t z - j ok u e t an
G UK ,Z UK
e t a
Z UEK- e n
“ N ORK”
l e h e n al d i k o e z a u g a
r r i x ak
L a g un t z a i l l i a r e nl e h e n a l d i x a n , N ORK
e z a u g a r r i x a a d i zk i x a
r e nh a s i e r a n d oi a e t a
gr a m a t i k a a l d e t i k z u
z e n e r a t u t a k o a d i t z-f o
r m a k g e ( u ) n- ,z e ( u ) n- e uk i k o d a b e h a s i e r a n
* E D U N e n e d o g e i - ,z e i - ,E GI Ñ e n .B a i ñ a , Or a i ñ a l d i x a n d a r a b i g uz e n- g u- ,-z u- ,-z u e-
“ N ORK” e z a u g a r r i x a k a d i zk i x a r e n a zk e ni a
n e r a b i l t z e k o j o e r a h a un d i x a d a g o , e t a h on e k
j o e r i on e k b i d i a e m on
d e t s e , a d i t z -f or m az uz e n az a p ar t e , b i e r a t a k o a d i t z-f or m e r i :
1 - a d i zk i z uz e n a r i , e r r e d un d a n t zi a e g
i ñ a z N ORK e z a u g a r r
i x a a t zi a n b e e z a r t z e n
j a k on a , e s a n
-n a h i x a a r gi t z e k o- e d o ; e s a t e b a t e r a k o :
g uk h a r i g e n t s a n>
g e n t s a g u n ,z uk h a r i z e n t s a n>z e n t s a z u n> z e t s a z u n e t a z u e k h a r i z e n t s ( a ) e n>
z e n- t s a z u e n>
z e t s a z u e n ; e d o b a i t t a S u b j un t i b u a nz uk h a z e i z u n b e .
2 -h i r u g a r r e n p
e r t s oni a r e n a d i t z-f or
mi a r i ,h ó n e k N ORK
e z a u g a r r i x ok e z a r r i z
e r a t u t a k u a ; e s a t e b a t e r a k o : g uk h a r i ( z ) e t s a g u n* ,z uk h a r i ( z ) e t s a z u n* e t a z u e k
h a r i ( z ) e t s a z u e n* .A s k o e r a b i l t z e n d i r a m o d uh on e t a n
e r a t u t a k o a d i zk i x a k
,
b a i ñ a h a u on a r t u e zk e r o , a d i t z s i s t e
mi a a l d r e b e s k e r i x a zl or r i n t z e k o a t i a z a b a l i k
l a g a t z e n d a ;
h a l a t x e s or t u j a k u l e i k e t * , l e i k ez u* , l e i k e g
u* . . . a d i zk i s a i l l a .E r a
h on e t a k o a d i zk i x a k g uz t i z b a z t e r g a r r i x a k i r u d i t z e n j a k uz .
A d i t z t r i nk u e t a n
b e a r a z o b e r a d a u
k a g un e z , b a r d i n t s u j ok a t uk o d o g u : e s a t e
b a t e r a k o ,E UKI a d i t zi a n g e u n k a n / g e u n k a g u n ,z e u n k a n / z e u n k az u n on a r t z e n d i r a , b a i ñ a
e z o s t e r a , ( z ) e u k a g u n* , ( z ) e u k az u n* ; e d o J AKI Ñ
a d i t zi a n
, g e n k i x a n / g e n k i g u n
,
z e n k i x a n / z e ( n ) k i z u n
on a r t z e n d i r a b a i ñ a e z
z e k i g u n* .
1 .1 .1 6 .
L a g un t z ai l l i ar e n
On d or i x u an ,
N OR- N ORI - N
ORK
a d i t z - j ok u an
d ar a b i g uz e n b i e r e d u e z .
Bi t t a s un a d o g uh e m e n b e .KE on d or i x u a r e nm a r k i a , N ORI e z a u g a r r i x a r e n a ur r i a n
a l a a t zi a n j a r t zi a k
a d i zk i s a i l b i e m o
t e n d i t t u : n e s k i x o / n
e t s a k e .E r e d u b i x a k
d a r a b i g un e z e t a a uk e r a r i k e gi t t e k o a r r a z
oi r i k i k u s t e n e z d o g
un e z , b i x a k on a r t uk o
d i t t u g u . N e s k i x o s a i l a r e nk a s u a n , e s a n b e h a r d a KE on d or i x om
a r k i a g a ur e g uni a nK
I
b i h ur t u d a l a N ORI e
z a u g a r r i x a r e n a ur r i a n
d oi a ni a n .
1 .1 .1 7 .E G O N , J A
KI Ñ
e t aERABI LL
I a d i t z e t ak ol e h e n a
l d i x an“ A” e t a“ E”
l o t ur az k u ak .
K om e ni g a r r i x a i k u s t e n d o g ul o t ur a zk oh ó n e k h i zk i b i x ok
n un j a r t z e n d i t t u g un
a z t e r t zi a , N OR / Z E R
b a k a r r e k o a d i zk i x e t a nz uz e n j a r t z e n d i t t u g u
nl o t ur ok , a n a l o gi x a z-
e d o N OR / Z E R pl ur a
l e k o a d i zk i x e t a n b e s a r t z e k o j o e r i a d a uk a g u- e t a pr e mi ñ a b a r i k .
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 21/226
2 4
N OR / Z E R b a k a r r a d a n
i a n , s u s t r a i x a r e n ( G O
/ KI / R A B I ) e t a l e h e n a
l d i x a r e nm a r k i a
d a n“ N” a n a r t i a n“ A ” l o t u
r a zk u a j a r t z e n d a : - G O-A - N ,-KI -A - N ,-R A B I -A - N .H a l a t x e
d a r a b
i g uz ,z uz e n : n e n g u a n , h e n g u a n ,z e g u a n ;
n e k i x a n , h e k i x a n ,z e k i x a n , g e n k i x a n ,
z e n k i x a n ; n er a b i x a n , h er a b i x a n , ( z ) er a b i x a n , g e
r a b i x a n . . .
N OR / Z E R
pl ur a l a d a ni a n , s u s t r a i x a r e n ( G O / KI / R A B I ) e t a “ N” l e h e n a l d i k o
e z a u g a r r i x a r e n a r t i a n ,“ Z ” pl ur a l gi l l i a e r a b i l t z e n d a e t a e z“ O” k e z
“ I ” k b i h a r d a b e
b e s t e
b ok a l i k “ Z ” k i nl o t z
e k o .A ur r e r a g o e s a n
d o g unm o d u a n ( 1 .1 .4 ) ,“ Z ” e t a “ N”
l o t z e
k o“ E ” d a r a b i g u ( b i zk a i e r a z“ A ” d a r a b i x e n a ) : - G O-Z -E- N ,-KI -Z -E- N , e d o
-R A B
I -Z -E N .E t a h a l a n e r a t z e n d i r a ,z uz e n :
g e n g oz e n ,z e n g oz e n ,z e n g oz e e n>
z e n g oz i e n ,z e g oz e n ; n e k i z e n , h e k i z e n ,z e k i z e n , g e n k i z e n ,z e n k i z e n ,z e n k i x ez e n ,
z e k i x
ez e n ; n er a b i z e n , h er a b i z e n , ( z ) er a b i z e n , g er a b i z e n , . . .
B a i ñ a E i b a r r e n , N OR / Z E R b a k a r r e k u e t a n d a r a
b i g un“ A ” l o t ur a zk u a
, a n a l o gi x a z- e d o
N OR
/ Z E R pl ur a l e k o a d i zk i x e t a n b e , s u s t r a i x a r e n e t a “ Z ” a r e n a r t i a n
s a r t z e k o j o e r i a
d a uk a g u ,h or r e n pr e mi ñ a r i k e g on e z a r r e n .H a l a n d a r a b i g uz : g e n g o a
z e n> g e u az e n ,
z e n g o az e n>z e u az e n ,z e n g o az e e n>z e u az i e n ; n e k i x az e n , h e k i x az e n ,z e k i x az e n ,
g e n k i x az e n ,z e n k i x az e n ; n er a b i x az e n , h er a b i x az e n , . . .
T or i b i oE t x e b a r r i a k E
G O N
a d i t zi a n , g e n g oz e n ,z e n g oz e n j a r r
i k o d a u ; b a i ñ a
J AKI Ñ e n e t a E RABI L L I n o s t e r a n e k i x az e n , h
e k i x az e n , e k i x az e n ; e
t a n er a b i x az e n ,
h er a b i x az e n , ( z ) er a b i x az e n . . . ( s u s t r a i x a n-r e b i - d
a r a b i l l , g uk e g ok i x a g u a i r u d i t t u j a k un
-r a b i -r a a l d a t u d o g un a ) .
E G O N a d i t zi a n e r e d u b i x a k d a r a b i g uz , e t a or d u a n , b i x a k on a r t u d i t t u g u . J AKI Ñ e t a
E RABI L L I a d i t z e t a n o s t e r a ,E i b a r r e n d a r a b i g un a b a k a r r i k j a r r i d o g u p a r a d i gm e t a n :
n e k i x
az e n , h e k i x az e n . . . ; n e
r a b i x az e n , h er a b i x az e n . . .
1 .1 .1
8 .I BI LLI r e n e t aER
ABI LLI r e n a d i t z -f o
r m e t an“ L” ar e n pr e
s e n t z i az
H ó n e nh i r u e r r e g e l on a r a b e r a j ok a t z e n d o g u :
1 -K on t s on a n t e b a t e n a u
r r i a n e t a h i t t a n u a n b e t
i g a l t z e n d o g u .I BI L L I a d i t zi a n : g a b i z ,
z a b i z
, . . . , n a b i k , g a b i x az . . .E
RABI L L I a d i t zi a n : d a
r a b i t t , d ar a b i z u . . . , j ar a b i x a t , d ar a b i ñ . . .
2 -Azk e n a b a d a , e z d o g u g a l t z e n : n a b i l l , d a b i l l ; n ar a b i l l , d ar a b i l l .
3
-B ok a l b a t e n a ur r i a n ,I BI L L I a d i t zi a n
m a n t e n d u e gi t t e n d
o g u : n e n b i l l e n ,
( z ) e b
i l l e n .E RABI L L I a d i t zi a n , o s t e r a : n ar a b i x e , d ar a b i x e ,z er a b i x
e n . . .” L ” a g a l d u
e gi t t e n d a e t a “ X ” l o t ur
a zk u a s a r t z e n d o g u
h a r e n or d i a z , s u s t r a i x a r e n“ - i ” e t a
on d or e n g o b ok a l a l o t z e k o .
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 22/226
2 5
1 .1 .1 9 .A d i t z t r i nk u
e t ar ak o N ORI e z a u g ar r i x ak
N OR- N ORI a d i t z- j ok u a n , d a uk a g un e r a b i l p e n ur r i x a n b a d a b e , d a t i b o- a ur r e k o
“ KI ” d un N ORI p e r t s on a e z a u g a r r i h on e x e k d a r a b i g uz :
- k i t t ,
- k i k / - k i ñ ,
- k i x o ,
- k i g u ,
- k i z u ,
- k i z u e ,
- k i x u e
- k i r az ,
- k i x az / - k i ñ az ,- k i x oz ,
- k i g uz ,
- k i z uz ,
- k i z u ez ,
- k i x u ez
Bi zk a i e r a z o s t e r a
, a h ozk o e r a b i l l e r a n ,I Z A N a d i t zl a g un t z
a i l l i a n d a r a b i g uz e n a k
e r a b i l t z e n d i r a a d i t z
t r i nk u e t a n b e .
N OR- N ORI - N OR
K a d i t z- j ok u a n ,* I Ñ O
( E S A N ) a d i t z a r e nk a
s u a n g a r b i d a g o N ORI
e z a u g a r r i x a k E UT S I a d i t z a r e n a k d i r a l a .E KARRI ,E RABI L L I e t a E R UA N
a d i t z e n
j ok or a k o o s t e r a , g e
ur e z a l a n t z a k d i t t u g u ,E i b a r k o e u s k e r a -i d a t zi x a n e r r e f e r e n t zi a
g a r b i r i k b e e z d o g un
e zk e r o .H a i n gi t xi d
a r a b i g u a d i t z- j ok u a u
e z e ,E i b a r k o e u s k e r a n
i d a t zi - t t a k oT or i b i oE
t x e b a r r i a , J u a n S a nM
a r t i n ,An t oni oI t ur r i o
t z e t a P e d r oZ e l a i a r e n
l i b ur u e t a n ,4 0 0 or r i t t a n j ok a b i d e h on e t a k o a
d i zk i b a t b a k a r r i k a ur k i t t ui z a n d o g un : P e d r o
Z e l a i a r e n“ Um or e
gi r u a n” e n1 0 2 . or r i
x a n , d a k ar t z u d az .E
r r e f e r e n t zi a i d a t zi r i k
d a uk a g uni k e zi n g o d o g u b a e s a n .B e r b e t a n ,i d a t zi z b a i ñ o g e h i x a g
o e r a b i l l i k o d i r a h ó n e k
a d i t z-f or m ok , b a i ñ a on d or i x u a k e t a r a t z e k o
l a i ñ e r r e f e r e n t zi a r i k
e z d a uk a g u ,Z URI e t a
Z UE RI k a s u e t a n d a r
a b i g uz e n“ KI ” b a k u a k ( d a k ar t z u t , d a k ar t z u
e t . . . ) i z a n e zi k .A d i t z-
j ok oh on e t a n b e , b
a d i r ur i N ORI e z a u g a r r i x a k N OR- N ORI k u a r e n a k i z a n b i h a r k o
l e uk i e l a , b a i ñ a HARI e t a HÁ RE RI k a s u e t a
n e g ok i x a d i r ur i x a n a r r e n ,l e h e n e t a b i g a r r e n
p e r t s on e r i d a g ok i x oz e n a d i zk i x e t a n a r t i f i
zi a l k u t s u a i k u s t e n d
o g u e t a b a t u a r e n e t a
b i zk a i e r i a r e n a r t e k oh i b r i d of a l t s u s a m a r r a
k s or t z e n d i r a l a .E u s k
a l t z a i n d i x a r e n1 9 8 2 k o
“ B i z k a i k oA d i t z ar e nE r a b i l l er az O h ar r a k ”
a gi r i x a k on t u a ni z a n d
o g un e z ( I k u s : E u s k er a
2 8 z b 1 9 8 3 -1 9 8 , 9 9
e t a1 0 0 . or r i a l d i a k ) , N ORI e z a u g a r r i x a r e n s i s t e m a k l a s i k u a r e n
b i d e t i k j o d o g u e t a oi ñ a r t e k u a k g uz t i a k k o
n t u a n e uk i t t a ,h a ux e d
a a uk e r a t u d o g un a :
E KARRI ,E RAB
I L L I e t a E R UA N
a d i t z- j ok u e t a n , N ORI e z a u g a r r i k l a s i k u a k
e r a b i l t zi a . NE RI ,HI RI , G URI ,Z URI e t a Z
UE RI -r e nk a s u a n N O
RI - a ur r e k o“ KI ” b a k o
a d i zk i x a k j a r t zi a ; H
ARI e t a HÁ RE RI -
r e nk a s u a n o s t e r a ,n a h i z e t a “ KI ” d un a k
e g ok i x a g u a k b e gi t t a n t z e n j a k uz e n ,“ KI ” b
a k u a k b e j a r t zi a , b a t a
r e n a l a b e s t i a r e n a l d e
e gi t t e k o e r r e f e r e n t zi a r i k e z d o g un e z .H
e m e n s e gi d a n N OR
- N ORI - N ORK
a d i t z-
j ok or a k o a uk e r a t u d i t t u g un N ORI e z a u g a r r i x a k :
- t ,- a / n a ,- k i x o / k
o ,- k u ,- t z u ,- t z u e ,- k i x u e / - k u e
E RI T XI a d i t zi a n ,
HA R I = o e t a HÁ R E R I = o e b a k a r r i k d a r a
b i g uz .
1 .1 .2 0 .E UKI a d i t z i an d o g un b i t t a s un a , a d i t z -f or m ak U s u s t r ai d un ak e t a s u s t r a
i
b ak u ak b i x ak d ar a
b i g un e z .
Bi x e t a r a e r a b i l t z e n d o g u : d a u k a t / d a k
a t .T or i b i oE t x e b a r r i a k “ U” s u s t r a i d un a k
d a r a b i z e t a g uk ,i d a z t e k o b e h i n t z a t ,h ó n e t x e r i e m on d e t s a g ul e
h e n t a s un a e t a h a l a t x e
j a r r i d i t t u g u p a r a d i gm e t a n .B a i ñ a “ U” b a r i k e r a b i l t zi a b e a uk e r
a n d a , j a k i ñ a .
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 23/226
1 .1 .2
1 .“ J ” al ok u t i b u ar e n
m ar k i ah i t t an u an
Bi zk a i e r a k oh i t t a n u a n , e z b e t i b a i ñ a b a i a s k o t a n , a d i zk i a l ok u t i b u a k
[ j ] e r d i - b ok a l a
( g ur e
t z a t k on t s on a n t i a , j g u
t ur a l Azk u e k d i ñ u a n
l e g e z ) d a r oi a p e r t s on a e z a u g a r r i x a r e n
on d or e n , gi t xi g or a b e h e r a
e s k e m a h on e t a n a g e r
t z e n d a nl e k u a n :
N OR / N ORK
p e r t s on a
e z a u g a r r i x a k
K a n pi on e k “ Gr a m á t i c a d e l o s c u a t r o d i a l e c t o s . . .” e n s i s t e m a t i k o
k i e z a r t z e n d a u
i x a a d i t z-f or m a a l ok u t i b o g uz t i e t a n . Um a n d i k b e , b e r e “ F o
r m a s v er b a l e s
v i z c a
í n a s ” e nh i t t a n u a r e n
a d i zk i g uz t i e t a n s a r t z e n d a u ,h on e k “ J ” -r e nl e k u a n“ I ”
i pi n t z e n d a b e l a r i k .Azk u e k , b e r e “ M or f o l o g i a . . .” n , b e r a k h a i n
g or r o t o e b a n
h i t t a n u a z d i h a r d u a l a , 5 8 8
. or r i a l d i a n“ C o n j u g
a c i ó n f a m i l i ar ” a r t i k
ul u a n a i t t a t z e n
d a u a d i zk i a l ok u t i b u e n e l e m e n t uh a u ; “ l aI f a m i l i ar ” d e i t z e n d e t s a e t a b i g a r r e n
p e r t s
on a k o“ HI ” i z e n or d
i a b e r a d a l a d i ñ o
( h b a k u a j a k i ñ a ) .
Al t u b e k b e r e
“ O b s er v a c i o n e s . . .” e n1 5 6 . or r i a l d i x a n e t a h ur r e n g u e t a nk r i t i k a t z
e n d i t t u p un t u
h on e n g a i ñ i a n g oAzk u e n
t e or i x a k e t a b e s t e
oh a r a s k or e n a r t i a n d i ñ o : h or r e k
e z a u g a r r i x or r e k “ HI ” i z e n or d i a k i n e z d a uk a l a
z e r i k u s i r i k e t a a d i zk
i a l ok u t i b u e t a n
“ I ” h
or i s a r t zi a e z d a l a i ñ
un d i k b e b e t i g e r t a t z
e n .
Z a l a n t z a b a r i k
e s a n
g e i nk e b i zk a i e r a n ,h i t t a n or a k o
a d i zk i a l ok u t i b u e n
e l e m e n t u e t a k o b a t d a l a “ J ” h a u .Az pi - e u s k a l k i b a t z u e t a nl o t ur a
zk o“ a” b a r i k
s a r t z e n d a : ñ o k ( n> ñ b i h ur t uz ) e t a l l e u k e k
( l > l l b i h ur t uz ) . G u
r i a n ,l o t ur a zk o
“ a” k
i n b a t e r a : n a j o k e t a l a ( j ) e u k e k .
E i b a r k o e u s k e r a n : s i n g u
l a r r e k o p e r t s on e t a n ,l e
h e n e n g u a nz e i nh i r u g
a r r e ni a n b i x e t a n
d a r a b
i g u ; pl ur a l e k o
p e r t s on e t a n
o s t e r a ,h i r u g a r r e ni a n
b a k a r r i k
d a r a b i g u
e t a
l e h e n
e n g u a n g uz t i z g a l d u t a d a uk a g u .D a n a d a l a
, e zi n g e i nk e “ j ” d a l a k oh or i s a r t zi a
e r r e g e l a b e t e b i h a r r e k o t z a t
h a r t u , b a t e z b e s a l b u e
s p e n a k b e a s k o d a r e l a k o e g on .
E d oz e i nm o d u t a n ,E i b a
r k oh i t t a n u a nk e n d u e zi nl e i k i a n e l e m e n t u a d o g u .E z d o g u
e i b a r t a r g uz t i ok a h o s k a t z e n b ok a l b i r e n a r t
i a n d a g u a ni a n : l a j e i k e k > l a e i k e k
a h o s k a t uk o d o g u , l a j e u k e k
> l a e u k e k , n a j i t t u a n> n a- i t t u a n ( d i p t on g a zi ñ o b a r i k ) ; “ j ” -
a j a u s i e gi t t e n j a k u b a b ok a l a r t i a n a s k or i .H or i
d a l a e t a ,h i t t a n u a n ,“ j ” h on e k g a l d uz
j u a t e k o j o e r i a d a uk a , e t a
a l ok u t i b u a k s e x um
a r k i a k i n b a k a r r i k b e r e i z t e k o j o e r i a
2 6
N- / L G- / L
- ( a ) - J -
-
e
/ i n d i t t
- s u s t r a i x a . . .
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 24/226
2 7
i n d a r t z e n .P a r a d i gm
a b a k o t xi a n j a r r i k o d o g u e r a b i l t z e n d a n
a l a e z , e t a e r a b i l t z e n
b a l d i n b a d a a h o s k a t z
e n d o g un a l a e z : i k u s i n a j u a n-i e z j a k o j -r i k j a u s i k o , b a i ñ a e g i n g o
n a e u k e k -i j a u s i e gi n
j a k o .
1 .1 .2 2 .Hi t t an u ar e n
a d i z k i x e t an N OR / Z
ER pl ur al e n am ai e r
ak
Bi zk a i e r a z , j e n e r a l i a n ,“ Z ” pl ur a l gi l l i a
s e x u-m a r k i a r e n a ur r
e t i k d oi a : -z + a k / a n ;
d a t oz a k / d a t oz a n ; b a i ñ a E i b a r k o e u s k e r a n
, g e h i x e n e t a n , b e s t e
e r a h on e t a n j ok a t z e n
d o g u : - a / - n a+z ;
d a t u az / d a t o n az .E i b a r k e r i a r e n b e r e zi t t a s un b a t d a n e z ( e t a
i n g ur u a r e n a b e b a i ,
b i h a r b a d a ) , g e ur e e r r
e g e l a h a ux e h a r t uk o
d o g u e r e d u t z a t .D a n a
d a l a , a n b i g u o t a s un a
g e r t a ul e i k i a n g uz t i a n , b i zk a i e r i a n e r r e g e l i a e r a b i l l i k o d o g u ,z e
k om e ni j a k uni a n b a d
a r a b i g ul a k o .E s a t e b a
t e r a k o : g u g o i az a k d a
d a r a b i g un a , g o i a az >
g o i az e r a b i l l i e zk e r o
e z d a k i g ul a k oz uk a a
l a h i t t a n u a n d i h a r d u g
un .
1 .1 .2 3 .B al d i n t z anh i t t an u a e r a b i l t z i ar e n g ai ñ i an
E u s k e r a b a t u a n ,
m e n p e k o e s a l d i x e t a n
, e z d a g o gr a m a t i k a
n or m a t i b u a n a l d e t i k
i k u s i t t a a l ok u t i b u a k e r a b i l t z e r i k ,n a h i z e t a
h i t t a n u a n j a r d un .H a l a t x e d a Bi zk a i e r a z e t a
E i b a r k o e u s k e r a n b e , b a i ñ a B a l d i n t z a n o s t e r a a s k ok d a r a b i g uz , e t a or d u a n a d i zk i
a l ok u t i b u ok j a r r i e g
i n g o d i t t u g uB a l d i n
t z a p a r a d i gm e t a n .B
a l i t z o k , b a l i t z o n . . e t a
h a l a k u a k on d o s u s t r a i t t u t a d a r e e t a e u s k e r a b a t u a k i n d a uk
a g un d i f e r e n t zi a h a u
g or d e t zi a m e r e zi d a b e l a k u a n g a r e .D a n a d a l a , e s a n d a k u a
e zi n g e i nk e E i b a r k o
e u s k e r i a r e n e r r e g e l a
b e t e b i h a r r e k o t z a t h
a r t u ,z e b a d i r a h i z t u
n a k h i t t a n u a n j a r d un
a r r e nB a l d i n t z a n a d i zk i a l ok u t i b or i k e z d a r a b i x e n a k .
1 .1 .2 4 .A d i t z t r i nk u e n N OR- N ORI - N OR
K j ok a b i d i an , e z d o g
u a d i z k i al ok u t i b or i k
j ar r i p ar a d i gm e t an
A d i t z t r i nk u e n
j ok a b i d e h on e t a n ,
e z d o g u a d i t z-f or m
a a l ok u t i b or i k j a r r i
p a r a d i gm e t a n , t a ul a
a n a l i t i k u a k a h a l b i d e
r a t z e n b a d a b e b e .A d
i t z- j ok oh a u ,h a i n d a
gi t xi e r a b i l l i x a e z e , a d i t z-f or m a n or m a l b
a t z uk b e n a h i k o a r r a r o e gi t t e n j a k uz e n ; e t a
z e r e s a ni k b e e z
h i t t a n u a r e n a k .I ñ oi z e r a b i l l i i z a n d i r a ni k b e ,n or k j a k i ñ ?
H or r e t x e g a i t t i k e z d
i t t u g u j a r r i .
1 .1 .2 5 . J ok a e r ak on
p o s a t uk o a d i t z n a g u
s i x a e d o a d i t z - a d i e r az l i a
A d i t z p e r i f r a s t i k u
e t a k ol e h e n e n g oz a t i x a r i a d i t zn a g u s i x a ( e
d oMi t x e l e n a k zi ñ u a n
m o d u a n“ i z e nk i a ” ) d e i t z e n j a k o , e t a h a ux e z a t i x a u d a e s a n a h i x a d a uk a n a ; b i g a r r e n
z a t i x a l a g un t z a i l l i a d
e i t z e n d e t s a g un a d a .Hi r u oh a r h on e t a z :
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 25/226
1
-A d i t z a l a g un t z a i l l i a k i n j ok a t z e n d o g u
ni a n ,Ah a l e zk u a n , S
u b j un t i b u a e t a
A gi n t e r a n , a d i t zn a g u s i x a e u s k e r a b a t u a n a d i t z o
i ñ h u t s a b a d a b e ( - i e d o- t u a s p e k t u
m a r k a b a r i k : i k u s , s ar . . . ) , g
uk a s p e k t u b ur u t u a d a r a b i g u : i k u s i , s ar t u . . .
2 -A s p e k t u b ur u t u a n ,- ( T ) Um a r k i a r e nh i r u b a r i a n t e d a r a b i g uz :
.-
A U : a m a t a u , a s m a u , b i l l a u , e s t i m a u , ez k u
t a u , k o n t a u , p e n t s a u . . .
.-
T U : a g er t u , a i t t a t u , h ar t u , b er o t u , b i l d ur t u , e s k a t u , g ar b i t t u . . .
.-
D U : -T U a s p e k t um
a r k i a b i h a r r e zk u a i z a n e t a a d i t z oi ñ a “ n”
e d o“ l ” z a m a i -
t z e n
d a ni a n : a f a l d u , a l d e n d u , ez k o n d u , k o n p o n d u , e p e l d u , . . . e u s k e r a b a t u a n
m o d u
a n ; b a i ñ a b a i t t a a d i t zm a i l l e g a t u b a t z u
e k i n b e : a t r e b i d u , k a b i d u , pr i j i d u ,
s e g i d
u ,z er b i d u , s u f r i d u .
E r
r e g e l a f i j or i k e z d a uk
a g un e z , a d i t zn a g u s i x
a k z e f or m a d a uk a n j a k i t z e k o , on e n-
on e n a T or i b i oE t x e b a r r i a r e
n“ F l e x i o n e s V er b a l e
s yL e x i c ó n d e l E u s k er aD i a l e c t a l d e
E i b ar ” e r a j o t i a d a .
3
-A s p e k t u b ur u t u b a k
u a -T Z E N / -T E N
e t a
e t or k i z un e k u a -K O / - G O
e z a r t z e k o
e u s k e
r a b a t u a r e n e r a r a j
ok a t z e n d o g u j e n e r a l i a n .A s p e k t u b ur u t u b a k u a z , e s a t e
b a t e r a k o , e u s k e r a b a t u a r e n
m o d u a n : i b i l t z e n e t a
e z i b i l t e n* , e t or t z e n
e t a e z e t or t e n* ,
h i l t z e
n e t a e z h i l t e n* ; b a i ñ a e u s k e r a b a t u t i k d e
s b a r d i n o s t e r a : j o t e n* e t a e z j o t z e n ,
ur t e t z e n* e t a e z ur t e t e n , j a
r d u t z e n* e t a e z j ar d u t e n .
1 .2 .A
DI TZ- ORT O GRAF
I XI A
1 .2 .1 .B a t u ar e n e r r e g e l ak
, a d i t z - or t o gr af i x ar a
e k ar r i d i t t u g unz e n
b ai t t b u s t i d ur a
e t ah
i a t u e t ak o al d ak e t ak .
A d i t z a r e n or t o gr a f i xi a
f i nk a t z e r uzk u a n b e , e u s k e r a b a t u a r e n a i z a n g o d o g u
e r r e f e r e n t zi a n a g u s i x a .B a i
ñ a h e r r i m a i l l a k o e u s k e r i a r e n t z a t a h o-h i zk e
r a t i k a h a l d a ni k
e t a h ur r e n e g on g ol i t z a k i a
n a e r a b i l l i b i h a r g e n d
uk i a l a u s t e d o g u , e t a
i r i z pi d e h on e n
a r a b e
r a j ok a t u
i z a n
d o g uE i b a r k o
e u s k e r i a r e n
a d i t z- or t o gr a f i x a k o
e r r e g e l a k
j a r t z e
r a k u a n , gi t xi g or a b e h e r a T or i b i oE t x e b a r r i a k j o t e n d a b e n b i d e b
e r e t i k .
H a l a n b a ,z e n b a i t t b u s t i d ur a e t a h i a t u e t a n e gi t t e n d i t t u g un a l d a k e t a k b e , a d i t zi d a -
t zi r a
e k a r r i d i t t u g u , e u s k e r
a b a t u a r e ni d a t z- a r a u e t a t i k n e ur r i r e n b a t i a n a l d e n t z e n g a i -
t t u e n
a r r e n .
H on e t x e k d i r a , a d i t z or t o gr a f i x a r a k o p un t ur i k
n a u s i x e n a k :
h :
Bi g a r r e n p e r t s oni a r e nm a r k i a “ H” d a , e t a h a l a t x e i d a t zi k o d i t t u g u b i g a r r e n
p e r t s oni a r i d a g ok i x o
z e n a d i zk i g uz t i a k : h a i z ,h i n t z a n , . . .h a k i t t ,h a u t . . .
B ok a l a r t i a n b e , b i h a r d a ni a n j a r r i e gi n g o d
o g u : b a h e u , b a h i n d u ,
. . . d i h ar d u .
2 8
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 26/226
2 9
s / z :
B e r e i z t e n e z d i t t u g un a r r e n ( d a n e r a k o
/ S / d a r a b i g u e t a ) , b a t
u a nl e g e z j ok a t uk o d a ,
a d i zk i x a b e r e z
b i h a r l e uk i a nm o d u a n
i d a t zi z . Or d u a n : d e s t a z u . . . .
t s / t z : B e r e i zk e t a h a u b e e z d o g u e gi t t e
n ; / T Z / d a b a k a r r i k
a h o s k a t z e n d o g un a .
H a l a n d a b e , b a t u a nm o d u a n j ok a t uk
o d a : j a t z u b a i ñ a d e t s u t , d e t s a g u . . .i d a t zi k o
d o g u .
e z + a d i z k i x a : H on
e t a n b e ,E u s k a l t z a i n d
i x a r e ni d a t z- a r a u e n a r a b e r a j ok a t uk o d o g u .
H a u d a ,l o t u b a r i k i d a z t i a .Ar a uh on
e k d a uk a n a l d e r d i t x a r r a d a ,l e t r a i d a t zi x a k
d a uk a ni n d a r r a
g a i t t i k , a h o s k e r a ok e r
b a t i b i d i a e m o t e n j a k
ol a ,“ ez ” e t a “ a d i t z a”
l o t u b a r i k e b a gi t zi a r i .A d i b i d e z , g e r u a g o e t a g e h i x a g o e s a t e n d i r a a h ozh on e n
t a nk e r a k u a k :
ez j a k o ( g a i zk i ) , e
t x a k o ( z uz e n ) e s a n
b i h a r r i a n .Al d a k e t a
f on e t i k u a k e z d i t t u g u b a i d a z t e r a k u a n e z a r r i k o , b a i ñ a g a n o
r a z a h o s k a t z e k on a h i -
t a -n a h i e z g or d
e b i h a r r e k u a k d i r a .B e r b a
e gi t t e r a k u a n ,
“ e z “ a d i t z ar i l o t z i a
d e r r i or r e z k u a d a j a t or ah o s k a t z e k
o .H ó r r e k l o t ur ok e gi t t e k o e r r e g e l a k j a r r i k o
d i t t u g u j a r r a i x a n :
B e r b e t an e t a
I d az t e k o
i r ak or t z e r ak u an
b ak ar r i k
ah o s k a t z e k o
e z+ b -= e
z p-
e z b a l e t or
e z p a l e t or
e z+ d -= e
z t -
e z d a t or
e z t a t or
e z+ g-= e
z g- / ( e zk - )
1
e z g oi a z
e z g oi a z
e z+ j -= e t x-
e z j u a t
e t x u a t
e z+ l -= e l -
e zl e uk e
e l e uk e
e z+ n-= e
n-
e zn oi a
e n oi a
e z+ z-= e
z- / ( e t z- ) 2
e zz a n
e z a n
( 1 ) k a s u h o n e
t a n ez d o g uE i b ar r e n
ez er a l d a t z e n , l e k u a s k o t a n g> k
e g i t t e n d a b e n ar r e n .
( 2 ) ez d a g o k a s u h o n e t a n er r e g e l a e s t ur i k e m o t er i k b a i ñ a , b a t z u e k “ e t z ”
e g i t t e n b a d a b e b e , g e h i x e n o k E i b ar r e n“ ez -” .
I d a t zi , a p a r t e i d a t zi k o d a b a ; b a i ñ a b e r b e t a n e t a i r a k or t zi a n
z uz e n a h o s k a t z e k o ,
e s k um a k oz u t a b i a r i j a r r a i t t u b i h a r j a k o .
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 27/226
3 0
H o t s
b u s t i x ak :
i
+ l :
H a u g e r t a t z e n
d a ni a n“ i l l ” i d a t zi k o d o g u , on d or e n g u a k on t s on a n t i a e z
b a d a : d a b i l l e n
i a n ,z e b i l l e n . . . , b a i ñ a
z e b i l k i x o n .A d i zk i a k a b e r a n b e b a i ,
b a i ñ a e z b e t i :
h ur r e n g o b e r b i a k on t s on a n t e zh a s t e n d a ni
a n“ l ” i d a t zi k o
d o g u e t a b ok a l e z e d o“ h ” zh a s t e n b a d a “ i l l ” : o n d o d a b i l l o i ñ , b a d a b i l l
h or i , b a d a b i l b ar r i r o b e .
i
+ n :
B u s t i e gi n g o d o g uk a s u g uz t i e t a n“ i ñ
” i d a t zi z : g i ñ a n , d e i ñ ,
d a b i ñ az . . .B a i ñ a
b a d a s a l b u e s p e
n b a t : On d or e n g o b e r b i a k on t s on a n t e zh a s t e n b a d a , a d i zk i
a k a b e r a n“ n” i d a t zi k o d o g u : ez d e i n
g a l d u , b a i ñ a g er t a u d e i ñ e g u n i a n .
i
+ t :
H a u g e r t a t z e n
d a ni a n ,“ i t t ” i d a t zi k o d o g u ,n a h i z e t a a h o
-h i zk e r a n“ i t x”
e d o a n t z e r a k u a e n t z un : d i t t u g u , j i t t u
n , h a k i t t . . .
i l / i n+ d : B u s t i d ur a b a r i k .
d ( b ok a l a r t e k u a ) =
r
i d a t zi k o d o g u : B e g
i t t a n t z e n j a k uE i b a r
k o e u s k e r i a r e n
e
z a u g a r r i x e t a k o b a t d a
l a e t a m e r e zi d a b e l a a
d i t z-i d a t zi r a e r u a t i a .
Mi r e nAzk a r a t e k j a r r i t a k o e r r e p a r u e n e t a
e m on d e s k uz e n a r gi b i d i e n a r a b e r a ,
e
s a n b i h a r r a d a g o : d h or i , a d i t zi a n ,1 . p e r t s on a r e n e z a u g a r r i x a b
e b a d a l a .K a s u
h
on e t a n d e z d a b e r b a b a t e k ok on t s on a n t e h u t s a , m or f e m a
b a t d a , a d i t z
l a g un t z a i l l i a n1 . p e r t s o
n a a d i e r a z t e n d a b e n a .H or r e n b e s t e z , b a t uk
o p a r a d i gm e t a n
d
( n i k e d o n i r i -r e n e z a u g a r r i x a ) ,h e m e n g o
p a r a d i gm e t a nr a g e r t uk o d a ,T or i b i o
E
t x e b a r r i a k i d a z t e nz
e b a nm o d u a n e t a E
i b a r k o b e r b e t a n a h o
s k a t z e n d o g un
m
o d u a n : h i n d ur a n , d e i r a n , d e u ar az , d e t s ar az , d e i x ar a n , e i r a k . . .
B e s t e l a k ok a s u e t a n b e ,r i d a t zi k o d o g u : g ar e ,z ar e , d ar e . . . , e t or r i h ar i . . .
Hi a t u ak : Hi a t u e t a n b e r b e t a
n e gi t t e n d i t t u g un a l d a k e t a k b e , a d i t zi d a t zi r a e r u a n d i t t u g u :
e a=i a
l i t z a k e a z> l i t z a k i az
e e =i e
z a r e e > z a r i e
e o=i x o
n e i k e o
> n e i k i o> n e i k i x o
o a= u a
ni n t z o
a n> ni n t z u an
o e = u e
j a k o e
> j a k u e
i + a=i x a
n a i x an , d e i x an
i + e =i x e
z a i x e r
a z e n ,n a i x e n , d e i x e n
i + o=i x o
l i t x a k i x o ,l e i k i x o
i + o a=i x u a
l i t x a k i x u az ,l e i k i x u az
i + o e =i x u e
l i t x a k i x u e k ,l e i k i x u e k
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 28/226
1 .2 .2 .A d i t z - or t o gr a
f i x ar a e k ar r i e z d i t t u g un ak
A d i t zi d a t zi r a e r
u a n e z d i t t u g unz e n
b a i t t a l d a k e t a ,l a b ur
k e t a e t a f on e m a - j a t e
l a b ur b i l t zi a k om e ni g
a r r i x a i r u d i t t u j a k u ;
a h o s k a t z e z uz e n b a t e r a k o d a n a k n a h i - t a -
n a h i e zk o a r a u a k e z b
a d i r a b e , b e r b e t a n s a r r i - s a r r i d a r a b i g uz e n e
zk e r o , t e s t ui d a t zi x a n
e t a a h o-h i zk e r i a n a r t e k ol o t ur i a a r gi t z e k o b a l i ok o d a b e l a k u a n .
Z e n b ai t t al d ak e t a e
t af on e m a- j a t e :
e z+ b -=
e z p-
e z b a l e t or > e z p a l e t or
e z+ d -=
e z t -
e z d a t or > e z t a t or
e z+ g-=
e z g
- e z g oi a z ( k a s uh
on e t a n e z d o g u g> k
e gi t t e n )
e z+ j -=
e t x-
e z j u a t > e t x u a t
e z+ l -=
e l -
e zl e uk e > e l e uk
e
e z+ n-=
e n-
e zn oi a > e n oi a
e z+ z-=
e z-
e zz a n> e z a n
e z+ . . . a l d a k e t o
k e gi t t i a d e r r i or r e zk u a d a a h o s k a t z e z uz e n
b a t e r a k o
- t + b -
=
- p-
e z d a k i t b a > e z t a k i p a
-k + b -=
- p-
e t or r i d ok b a > e t or r i o p a
-n+ z-=
-z-
i k u s t e nz a n> i k u s t e z a n
-n+ g-=
- g-
i z a t e n gi ñ a n> i z a t e gi ñ a n
“ r ” a r e n s e gi d a n d , g , j , k , t ,z b a l d i n b a
d a r e , e r r e z g a l t z e n d a
“ r ” a :
b i h a r d a > b
i h a d a ; b i h a r k o d a > b
i h a k o d a
b i h a r g e n d u a n> b i h a g e n d u a n ; b i h a r j u a n> b i h a j u a n
d a k a r g u> d
a k a g u ; d a k a r t > d a k a
t ; d a k a r z u> d a k a z u
“ d ” b ok a l b i r e n a r t i a n b a d a g o g a l d u e gi t t e n d o g u , b a i ñ a h a r e n j a r r a i x a n“ a u” e d o
“ e i ” d i p t on g
u a k b a d a r e m a n t e n d u
e gi t t e n d o g u :
i k u s i d oz u>
i k u s i oz u ; e k a r r i d e s t a > e k a r r i e s t a
e k a r r i k o d e t
s u t > e k a r r i k o e t s u t >
e k a r r i k o t s u t
e m on g o d e t s u t > e m on g o e t s u t > e m on g o t s u t
e s a n g o d e t s a k > e s a n g o e t s a k > e s
a n g o t s a k
b a i ñ a ,
“ e k a r r i d a u”
e t a “ s e gi d u d e i x on”
“ g” b ok a l b i r e n a r t i a n ( d b e z e l a ) j a n e g
i t t e n d o g u b e r b a e gi t t e r uzk u a n :
e g on> e on ; d a g o> d a o ; z e g u a n
> z e u a n ; j e g u a n> j e
u a n
3 1
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 29/226
3 2
“ j ” a ur r e k ok a s u b i x e t a nm o d u a n ,i n d a r
gi t xi a g ok i ni z a n a r r e n , b ok a l b i r e n
a r t i a n g a l d u e gi t t e n d o g u :
l a j e i k e k > l a e i k e k ; l a j e uk e k > l a e uk e k ; n a j i t t u a n> n a i t t u a n
“ n” e t a “ d ” a l k a r t z e n d i r a ni a n , e r r e z g a l t z
e n d i r a z e i n b a t a z e i n
b e s t i a , e t a b a t a
g a l d u on d or e n b ok a l a r t i a n g e r a t z e
n d a b e s t i a , g e r o g a l t z e k o ( I k u s :
J .M .E t x e b a r r i a r e
n
Z e b er i o
H ar a n e k o
E u s k ar ar e nA z t er k e t a
E t n o l i n g u i s t i k o a
2 8 4 . or r . ) :
e s a t e n d e t s a >
e s a t e t s a ; i z a t e n d i t t u
k > i z a t e i t t uk
e s a t e n d e s t a n> e s a t e s t a n ; ur t e t z e n d e s k u> ur t e t z e s k u
e s a n d e s t a > e s a e s t a ; e m on d e t s u t >
e m o e t s u t
“ n” e t a “ j ” a l k a r t z e n d i r a ni a n , a ur r e k ok a s u a nl e z , b a t a z e i n b
e s t i a g a l d u e gi -
t t e n d i r a :
e s a t e n j a k o> e s a t e a k o ; e t or t z e n j a k
u> e t or t z e a k u
e s a t e n j e t s a k >
e s a t e e t s a k > e s a t e t s a
k
i k u s t e n j i t t u a n
> i k u s t e i t t u a n
Z e n b
ai t l a b ur k e t a , e j e n pl um o d u an
( I k u s :
J .M .E t x e b a
r r i a r e n
Z e b er i o
H ar a n e k o
E u s k ar ar e nA z t er k e t a
E t n o l i n g u i s t i k o a2 8 3
-2 8 8 or r ) .
BI O U< BI HARD O G U :
b i h a r d o g u> b i h a d o g u> * b i h a o g u> * b i h a
o u> b i o u
BI HADA< BI HARDA :
b i h a r d a >
b i h a d a
BI OK< BI HARD OK :
b i h a r d ok > b i h a d ok > b i h a ok >
b i ok
BI HA OK< BI HAR J OK :
b i h a r j ok >
b i h a j ok > b i h a ok
BI E S T AK< BI HAR
DE S T A : b i h a r d e s t a
k > b i h a e s t a k > b i e s t
a k
BI HAK OK< BE HA
RK OD OK : b
i h a r k o d o
k > b i h a k o ok > b i h a k
ok
BI HAK O S T AZ UE <
BI HARK ODE S T AZ
UE :
b i h a r k o d e s t a z u e > b i h a k o e s t a z u e > b i h a k o s t a z u e
BI HAK OZ U< BI HA
RK OD OZ U :
b i h a r k o d o
z u> b i h a k o oz u> b i h
a k oz u
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 30/226
E I N G O U< E G
I N G OD O G U : e gi n g o d o g u> e i n g o o u> e i n g o u
E T ORRI K OK
< E T ORRI K OD OK :
e t or r i k o d ok > e t or r i k o ok
> e t or r i k ok
B OK< BAD O
K :
b a d o
k > b a ok > b ok
E Z P OK< E Z BAD OK :
e z b a d ok > e z p a d ok > e z p
a ok > e z p ok
E R UA N G O S T AK< E R UA N G ODE S T AK :
e r u a n g o d e s t a k > e r u a n g o e s t a k > e r u a n g o s t a k
E M O N GE UAT
< E M O N G ODE UA
T :
e m on g o d e u a t > e m on g o e u a t > e m on g e u a t
HAL A OKAL A
< HAL AD OKAL A
:
h a l a
d ok a l a > h a l a ok a l a
Oh ar r a : J u a n S a nM
a r t i ñ e n“ Z i r i k a d a k ” - e t a n a ur k i t t ui z a n d i t t u g u ,h on a e k a r r i t t a k o
e x e n pl u a s k o , e t a j a k i ñ a , a l d a k e t ok e t a f or m ul a t z e k o , e r r e f e r e n t z
i a i d a t zi e zi n b e s t e k u a
s u e r t a u j a k u .
1 . 3 .ADI TZ-P ARAD
I GMAKA URKEZTEK OM OD UARE N
ZE NBAI TT
AZALP E N
A d i t z- p a r a d i gm a k
( 8 x 8 ) k o t a ul e t a n
j a r r i d i t t u g u .P a r a d i g
m a b a k o t xi a n , a d i zk i
n or m a l a k e t a h i t t a n or
a k o a l ok u t i b u a k b a t e r
a i pi ñ i d i t t u g u , b a k o t x
a r i d a g ok i x onl e k u a n .
G e l a xk a b a k o t xi a nh ó n e t x e k h i r u a d i t z-f or m ok j u a nl e i k e z :
1 .l e r r u a n : a d i zk i n or m a l a ( e z a l ok u t i b u
a ) ,Z UKA d e i t z e n d e t s a g un t r a t a m e n d u a n
d a r a b i g un a , e d oHI b i g a r r e n p e r t s on a s i n g ul a r r a r i d a g ok i x on a ,
2 .l e r r u a n : h i t t a n u
a n d a r a b i g un a d i zk i a
l ok u t i b u a , gi z on e zk u a r i d a g ok i x on a ,
3 .l e r r u a n : h i t t a n u
a n d a r a b i g un a d i zk i a
l ok u t i b u a , e m a k umi a r i d a g ok i x on a ,
e t a a d i zk i b a k o t x a
r e n t z a t l e r r o b i k o t x a
i z a t i a g e r t a ul e i k e , b a
r i a n t e r e n b a t on a r t u
b a d o g u .A d i zk i x e
n a r t i a nl e r r o b i k o t a r t i a i pi ñ i d o g u , a l k a r r e
n g a n d i k on d o
b a n a n d ur i k e g on d e i t t e z e n .
P a r a d i gm a b a k o t x a k , b e r e t a ul a a n a l i t i k u a d a r oi a , a d i zk i x
e n e r a k e t a a z a l t z e k o
l a g un g a r r i i z a n d e i ñ .
P a r a d i gm a b a k o t x
i a n , a d i t z-f or m a b a t z u e k b e s t i a k b a i ñ o s a r r i x a g o d a r a b i g uz e ni a n ,
l e t r a b a l t z e z j a r r i d i t t u g u gi t xi e r a b i l t
z e n e d o b a p e e r a b i l t z e n e z d i r a n e t a t i k
n a b a r m e n t z e k o .
P a r a d i gm ok a ur k e z t e k om o d uh a u“ B
er g ar a k oE u s k er a” t i k j a s o d o g u ,m o d ur i k
e g ok i x e n a i r u d i t t u j a k u e t a .
3 3
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 31/226
3 5
2 .AD
ITZ
LA
G UNTZAILLIA
2 .1
.
IZAN / *
EDI
:
N O R
2.1.1 - Laguntzaillia, IZAN: NOR Indikatibua Oraiña
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 32/226
3 6
o < au
Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak
NOR + denbora Plural. Sustraixa Sexu markia
na
ha
da
ga
za
za
di
iz
iz
ra
ra
rie/raz
ra
n
d
ga
d
itt
itt
o
o
u
u
k/n
k/n
k/n
k/n
oa > ua
2.1.2 - Laguntzaillia, IZAN: NOR Indikatibua Lehena
Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak NOR +
denboraSustraixa Sexu
markia Plur. Denboraatzizk.
nin
hin
z
giñ
ziñ
ziñ
zi
tzan
tzan
an
an/azen
an
ien/az (i) en
ran
nin
z
giñ
zitt
tzo
o
o
u
a/na
a/na
a/na
a/na
(ze)
n
n
n
n
2 1 3 - Laguntzaillia IZAN: NOR Baldintza
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 33/226
3 7 - Ikus: Baldintzan hittanua erabiltziaz (1.1.23); oa > ua
2.1.3 - Laguntzaillia, IZAN: NOR Baldintza
Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak
Sustraixa + pluralgill.
NOR +
denbora
Baldintza Baldintza NOR +
denbora
Sustraixa Sexu markia+ pluralg.
ba
ba
ba
ba
ba
ba
ba
nin
hin
li
giñ
ziñ
ziñ
li
tza
tza
tza
a/az
a/az
ie/az (i) e
ra/tzaz
ba
ba
ba
ba
nin
li
giñ
li
tzo
tzo
o
tzo
k/n
k/n
az/naz
az/naz
- ea > ia
2.1.4 - Laguntzaillia, IZAN: NOR Ondorixua
Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak
OndorixomarkiaSustraixa NOR +
denbora
NOR +denbora
Sustraixa Ondorixomarkia Sexu markia
nin
hin
li
giñ
ziñ
ziñ
li
tza
tza
tza
a
a
a
tza
ke
ke
ke
ke(z)
ke(z)
kie(z)
kez
nin
li
giñ
li
tza
tza
a
tza
ke
ke
ke
ke
k/n
k/n
az/naz
az/naz
2.1.5 - Laguntzaillia, *EDIÑ: NOR Ahalezkua Oraiña-Hipotetikua 1 - “NOR” eta “NOR-NORI”n darabigun aditz laguntzaille honen sustraixa -di -
dogu. Jatorrizko adizkixak nenditeke, zenditekez, lediteke,.., dittugu eta
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 34/226
3 8
Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak
PluralgilliaAhala NOR + denb.
+ sustraixa NOR + denb.
+ sustraixaAhala Sexu markia
nein
hein
lei
gein
zein
zein
lei
ke
ke
ke
ke
ke
ke
ke
z
z
ez
z
n (aj) ein
l (aj) ei
g (aj) ein
l (aj) ei
ke
ke
ke
ke
k/n
k/n
az/naz
az/naz
- Ikus: Orrialde honetan (2.1.5)en egindako 1. oharra; ea > ia
2.1.6 - NOR Ahalezkua *EDIÑ Lehena
Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak
PluralgilliaAhala NOR + denb.
+ sustraixaDenboramarkia
NOR + denb.+ sustraixa
Ahala Sexu markia Pluralgillia Denboramarkia
nein
hein
zei
gein
zein
zein
zei
ke
ke
ke
ke
ke
ke
ke
ze
ze
eze
ze
an
an
an
n
n
n
n
n(aj)ein
jei
g(aj)ein
jei
ke
ke
ke
ke
a/na
a/na
a/na
a/na
ze
ze
n
n
n
n
denboran zihar aldatuz juan dira: nend iteke > *neni teke > neinteke > (eta guk)
neinke. ”NORK”dun aditz laguntzaillia EGIÑ da eta honen sustraixa -gi-.
Jatorrizko adizkixak nengike, zengike, legike,... dira eta hónek be aldatuz juan
dira: nen g ike > *neni ke > nei(n)ke. Hor zelan, itxuraz adizki berak jatorri
desberdiña daben: neinke: *ediñ eta neinke: egiñ. Ikus: (1.1.6). Najeikek ... eta halako adizkixekin antzerako zerbaitt gertatzen da: *Ediñ-en
jatorrizko adizkixak najenditekek, lajeditekek, gajenditekek dira, baiña hónek
be aldatuz , najend itekek > *najeni tekek > najeintekek > (eta guk) na(j)einkek.
Egiñ-en jatorrizko adizkixetan be, adibidez “harek-ni”ri dagokixonian:
najen g ikek > *najeni kek > na(j)einkek .
Hittanuan, parentesi arteko (aj)ren erabilpena zillegi litzake orduan, bai
*ediñ-ekin bai egiñ-ekin. Halanda be hittanorako kontsultau dittugun adizki-tauletan, Umandi, Kanpion eta Añibarrorenak ez datoz beti bat NOR eta
NOR-NORIren kasuan. Horregaittik, baitta formarik errezenak aurkeztiarren,
ez dogu *ediñ-en paradigmetan (aj)dun adizkirik jarriko. Ikus: (1.1.21).
2 - Ohartzekua da, bai Toribio Etxebarriak bai eta Iturriotzek, bixak, laike eta
leike bixetara darabixela.
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 35/226
3 9
2.1.7 - Laguntzaillia, *EDIÑ: NOR Subjuntibua Oraiña
Pluralgill.Sustraixa
+ (te) NOR +denbora
Subjunt.markia
na
ha
de
ga
za
za
de
i
di
i
itte
itte
itte
itte
(ze)
(ze)
e (ze)
(ze)
ñ
ñ
ñ
an/(n)
an/(n)
n
an/(n)
2.1.9 - Laguntzaillia, *EDIÑ: NOR Agintera
Pluralgill.Sustraixa+ (te)
NOR +denbora
Subjunt.markia
na
ha
de
ga
za
za
de
i
di
i
itte
itte
itte
itte
(ze)
(z)
e/(ze)
(ze)
ñ
lla
(a) n
(a) la
2.1.8 - Laguntzaillia, *EDIÑ: NOR Subjuntibua Lehena
Pluralgill.Sustraixa
+ (te) NOR +denbora
Subjunt.markia
ne(n)
he(n)
ze
*gen
*zen
*zen
ze
(d) i
(d) i
(d) i
itte
itte
itte
itte
(ze)
(ze)
e (ze)
(ze)
ñ
ñ
ñ
an/(n)
an/(n)
n
n
1 - Subjuntibuan ez da hittanorako
alokutiborik erabiltzen.
2 - Eibarko euskeran, NOR pluraletan bakarrik darabigu
“te” elementua (laguntzaille
intrantsitibuen etorkizun-
markia, gaur egunian fosilduta
daguana; Azkue, Morfologia
665.orr.), eta pluralgilliakin eta
pluralgille barik bixetara
darabiguz: gaittezen/gaittian.
Bizkaieraz, NOR singularretan
be erabiltzen da: naiten, haiten,
daiten.
3 - Lehenaldiko NI eta HI
pertsonetan, parentesi arteko (n)
eta (d) galdu egitten dittugu; etaGU, ZU eta ZUEK-en hau
metatesixau gertatzen da:
*genitte- > geintte-,
*zenitte- > zeintte-.
4 - Oraiñaldiko NOR 3. pertsoniaren
ezaugarritzat d e- darabigu,
bizkaierako eta batuko da-renordez. Ikus: (1.1.3).
5 - ea > ia ; ee > ie ;
d (bokal artian) > r.
1 - Naiñ, deilla, gaittezen/gaittian, deittezen/deittiala, Subjuntibo erakuak
dira izan, baiña agintzeko be badarabiguz.
2 - NOR pluraletako Subjuntibo marketako (a) loturazkua da.3 - d (bokal artian > r; ee > ie ; ea > ia.
2.1.1 / 9 - Laguntzaillia IZAN / *EDIÑ: NOR
a b c d e f g h i
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 36/226
4 0
LEHENAORAIÑA
1 NI
4 HA
5 GU
2 HI - m haiz
3 HI - n haiz hintzanhintzanan*
bahintzabahintzana*
hintzake heinke heinkianheinkenan* hariñ heiñ hari
7 ZUEK ziñienziñaz(i)en
zariezara(z)
baziñiebaziñaz(i)e
ziñakie(z) zeinkiez zeinkiezen zaittie(z)zaittienzaittiezen
zeinttienzeinttiezen
6 ZU zara ziñan baziña(z) zaittian
zaittezenzeinttianzeinttezen
zaittezaittez
ziñake(z) zeinkez zeinkezen
hintzan bahintza hintzake heinke heinkian hariñ heiñ hari
BALDINTZA ONDORIXUA AHALEZKUAoraiña-hip.
AHALEZKUAlehena
SUBJUNTIB.oraiña
SUBJUNTIB.lehena AGINTERA
Naiz
Nok
Non
da
dok
don
giñangiñazen
giñuangiñuazen
giñonangiñonazen
gara
gaittuk
gaittun
bagiña(z)
bagiñuaz
bagiñonaz
giñake(z)
giñakiaz
giñakenaz
geinkez
geinkiaz
geinkenaz
geinkezen
geinkiazen
geinkenazen
gaittiangaittezen
gaittiangaittezen
geinttiangeinttezen
8 HÁREK balirabalitzaz
balitzuaz
balitzonaz
lirakelitzakez
litzakiaz
litzakenaz
dira
dittuk
dittun
ziran
zittuan
zittunan
leikez
leikiaz
leikenaz
zeikezen
jeikiazen
jeikenazen
deittiandeittezen
deittialadeittezela
zeittianzeittezen
zan
zuan
zonan
balitza
balitzok
balitzon
litzake
litzakek
litzaken
leike
leikek
leiken
zeikian
jeikian
jeikenan
deiñ zeiñ deila
nintzan
nintzuan
nintzonan
banintza
banintzok
banintzon
nintzake
nintzakek
nintzaken
neinke
neinkek
neinken
neinkian
neinkian
neinkenan
naiñ neiñ naiñ
1 - a, b, c, d: nintzan, banintza, nintzake, jarri dogu idazteko, baiña gehixenok nitzan, banitz, nitzake darabigu berba egitterakuan.2 - HI bigarren pertsonako adizkixen artian, ez litzake gramatika aldetik desbardintasunik izan behar: hintzanan* eta bahintzana* ez dira gramatika aldetik zuzenak, baiña asko darabiguz.
Ikus: (1.1.1).3 - (1, 2, 3) - (e, f) gelaxketako adizkixetan, neinke, neinkian... jarri dogu idazteko, baiña kasu hónetan K -ren aurreko N -a ez dogu ahoskatzen.
4 - GU giñazen, bagiñaz eta giñakez be ontzat eman biharra dago, giñuazen, bagiñuaz eta giñakiaz onartzen dogun ezkero. ZU eta ZUEK-en bardintsu, erredundantia izan arren,-z pluralgilliakin be erabiltzen dittugu.5 - 5. lerruan: garaz eta 8. garrenian: diraz, zirazen, baliraz, lirakez ere erabiltzen dittugu, adizki pluraletan “Z” pluralgillia jartzeko dogun joeriaren eragiñez; bokal arteko “r”a errez
galtzen dogu hónetan kasuotan berba egitterakuan.
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 37/226
4 1
2 .2
.
LA G UNTZAILLI
A ,
IZAN / * EDI
:
N O R-N
O RI
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 38/226
2.2.1 - Laguntzaillia, IZAN: NOR-NORI Indikatibua Oraiña
Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak
NORISustraixa NOR +denbora
NOR pluralg.
NOR +denbora
Sustraixa NORI
na
ha
-
ga
za
za
-
ja/txa
ja/txa
ja
ja/txa
ja/txa
ja/txa
ja
t (a)
k/n
ko
ku
tzu
tzue
koe
z
z
ze
z
na
-
ga
-
ja/txa
ja
ja/txa
ja
t (a)
ko
ku
koe
4 2
Sexu markia
NOR bakarra NOR plurara
NOR pluralg.
k/n
k/n
k/n
k/n
a/na
a/na
a/na
a/na
z
z
1 - Eibarren 3. pertsonako NORdun adizkixak (Ha eta Hárek) erabiltzen dira. Lehen eta bigarren pertsonako adizkixak nekez entzungo dittugu:”Lagun bat etorri jata” bai,
baiña nekez ostera “Lagun bati juan najako”; Horren ordez ,”Ni lagun batengana juan naiz” esango dogu NORENGANA deklinabide kasua eta NOR adizkixa erabilliz.
Dana dala, lehen eta bigarren pertsonako adizkixen erabilpen urrixan, “tx”rekin baiño normalago da “j”rekin, natxako baiño seguruago najako.
2 - NORI 3. pertsona pluralaren ezaugarrixaren gaiñian, ikus: (1.1.5).
3 - oe > ue ; oa > ua.4 - Háreri-n kasuan, andrazkuari dagokixon aditz-forma alokutibuaren (noka-kuaren) amaieria, holatxe eratzen da:
koe + n = koen > kone eta koe + na + z = koenaz > *konaez > konez
5 - Eibarren hittanuaren markia “a/na”, “-z” NOR pluralgilliaren aurretik jartzen dogu, batez be noka dihardugunian. Baiña gizonezkuakin dihardugunian eta erregela horren
arabera, kasu batzuetan adizki neutruakin alderik bakua urtetzen jaku (jataaz > jataz, jakueaz > jakuez); Anbiguotasun hori hausteko-edo, iñoiz bizkaierian erregelia erabiltzen
dogu “-z” pluralgillia “k” gizonezkuaren markiaren aurretik jarri eta -zak amaiera eratzen dogularik: jatazak, jakozak, jakuezak . Ikus: (1.1.22).
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 39/226
4 3
2.2.1 - Laguntzaillia, IZAN: NOR-NORI Indikatibua Oraiña
a b c d e f g h
HIRI - m NERI
1 NI
4 HA
5 GU
2 HI - m hajat
3 HI - n hajat hajako hajaku hajakue
7 ZUEK zajataze zajakoze zajakuze zajakueze
6 ZU zajataz zajakuezzajakoz zajakuz
hajako hajaku hajakue
HIRI - n HARI GURI ZURI ZUERI HÁRERI
jata
jatak
jatan
gajaz gajanaz gajakoz
gajakuaz
gajakonaz
gajakuez
gajakuezak
gajakonez
gajatzuz gajatzuez
8 HÁREK janaz jakoz
jakuaz
jakonaz
jataz
jatazak
jatanaz
jaz jakuz
jakuaz
jakunaz
jatzuz jatzuez jakuez
jakuezak
jakonez
jak jan jako
jakok
jakon
jaku
jakuk
jakun
jatzu jatzue jakue
jakuek
jakone
najak najan najako
najakok
najakon
najatzu najatzue najakue
najakuek
najakone
- 4. eta 8. garren lerruetako adizkixak erabiltzen dira Eibarren, letra lodiz idatzittakuak: NOR = HA eta HÁREK.
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 40/226
4 4
2.2.2 - Laguntzaillia, IZAN: NOR-NORI Indikatibua Lehena
Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak
NORISustraixa NOR +denbora
NOR pluralg.
Denboraatzizkia
NOR +denbora
Sustraixa NORI Sexumarkia
NOR pluralg.
Denboraatzizkia
nin
hin
-
gin
zin
zin
-
txa
txa
ja
txa
txa
txa
ja
ta
a/na
ko
ku
tzu
tzue
koe
ze
ze
zee
ze
n
n
n
n
n
n
n
nin
-
gin
-
txa
ja
txa
ja
ta
ko
ku
koe
a/na
a/na
a/na
a/na
ze
ze
n
n
n
n
1 - Oraiñaldixan gertatzen dan moduan, Lehenaldixan be NOR hirugarren pertsonako adizkixak (ha, hárek) erabiltzen dira Eibarren. Lehen eta bigarren pertsonakuak oraiñaldixan baiño oindiok gitxiago
darabiguz: ”Lagun bat etorri jatan” entzungo dogu, baiña ez ostera “Lagun bati juan nintxakon”; Horren ordez ,”Ni lagun batengana juan nintzan” esango dogu NORENGANA deklinabideko kasua
eta NOR adizkixa erabilliz.2 - ee > ie ; oe > ue ; oa > ua.
3 - Oraiñaldixan antzera , Háreri-n kasuan, andrazkuari dagokixon aditz-forma alokutibuaren (noka-kuaren) amaieria, holatxe eratzen da: koe + na + n = koenan > *konaen > konen NOR = ha danerako
alde batetik, eta koe + na + ze + n > koenazen > *koneazen > konezen NOR = hárek danerako bestetik.
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 41/226
4 5
2.2.2 - Laguntzaillia, IZAN: NOR-NORI Indikatibua Lehena
a b c d e f g h
HIRI - m NERI
1 NI
4 HA
5 GU
2 HI - m hintxatan
3 HI - n hintxatan hintxakon hintxakun hintxakuen
7 ZUEK zintxatazien zintxakozien zintxakuzien zintxakuezien
6 ZU zintxatazen zintxakuezenzintxakozen zintxakuzen
hintxakon hintxakun hintxakuen
HIRI - n HARI GURI ZURI ZUERI HÁRERI
jatan
jatan
jatanan
gintxazen gintxanazen gintxakozen
gintxakuazen
gintxakonazen
gintxakuezen
gintxakuezen
gintxakonezen
gintxatzuzen gintxatzuezen
8 HÁREK janazen jakozen
jakuazen
jakonazen
jatazen
jatazen
jatanazen
jazen jakuzen
jakuazen
jakunazen
jatzuzen jatzuezen jakuezen
jakuezen
jakonezen
jan janan jakon
jakuan
jakonan
jakun
jakuan
jakunan
jatzun jatzuen jakuen
jakuen
jakonen
nintxan nintxanan nintxakon
nintxakuan
nintxakonan
nintxatzun nintxatzuen nintxakuen
nintxakuen
nintxakonen
- 4. eta 8. garren lerruetako adizkixak erabiltzen dira Eibarren, letra lodiz idatzittakuak: NOR = HA eta HÁREK.
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 42/226
4 6
2.2.3 - Laguntzaillia, IZAN: NOR-NORI Baldintza
Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak
Baldintzamarkia
NOR + denbo. Sustr. NORI Pluralg. Baldintza
markia NOR
+ denbo.
ba
ba
ba
ba
ba
ba
ba
nin
hin
le/li
gin
zin
zin
le/li
txa
txa
ja/txa
txa
txa
txa
ja/txa
t(a)
k/n
ko
ku
tzu
tzue
koe
z
z
ze
z
ba
ba
ba
ba
nin
le/li
gin
le/li
Sustr.
txa
ja/txa
txa
ja/txa
NORI
t (a)
ko
ku
koe
Sexu markia NOR bakarra
k/n
k/n
k/n
k/n
NOR plurala
a/na
a/na
a/na
a/na
NOR pluralg.
z
z
1 - Ikus: Baldintzan hittanua erabiltziaz (1.1.23).
2 - NOR 3. pertsonako adizkixak erabiltzen dira Eibarren. Ez dira lehen eta 2. pertsonakuak erabiltzen; hórren ordez NORENGANA deklinabide kasua eta
NOR adizkixakin eratutako perpausak darabiguz.
3 - Eibarko euskeran “baleja-” multzua erabillixago, “balitxa-” baiño.
4 - Ikus: (2.2.1)en 4. oharra.
5 - oe > ue ; oa > ua.
2.2.3 - Laguntzaillia, IZAN: NOR-NORI Baldintza
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 43/226
4 7
a b c d e f g h
HIRI - m NERI
1 NI
4 HA
5 GU
2 HI - m bahintxat
3 HI - n bahintxat bahintxako bahintxaku bahintxakue
7 ZUEK bazintxataze bazintxakoze bazintxakuze bazintxakueze
6 ZU bazintxataz bazintxakuezbazintxakoz bazintxakuz
bahintxako bahintxaku bahintxakue
HIRI - n HARI GURI ZURI ZUERI HÁRERI
balejata
balejatak
balejatan
bagintxaz bagintxanaz bagintxakoz
bagintxakuaz
bagintxakonaz
bagintxakuez
bagintxakuezak
bagintxakonez
bagintxazuz bagintxatzuez
8 HÁREK
balejanaz balejakoz
balejakuaz
balejakonaz
balejataz
balejatazak
balejatanaz
balejaz balejakuz
balejakuaz
balejakunaz
balejatzuz balejatzuez balejakuez
balejakuezak
balejakonez
balitxanaz balitxakoz
balitxakuaz
balitxakonaz
balitxataz
balitxatazak
balitxatanaz
balitxaz balitxakuz
balitxakuaz
balitxakunaz
balitxazuz balitxazuez balitxakuez
balitxakuezak
balitxakonez
balejak balejan balejako
balejakok
balejakon
balejaku
balejakuk
balejakun
balejatzu balejatzue balejakue
balejakuek
balejakone
balitxat
balitxatak
balitxatan
balitxak balitxan balitxako
balitxakok
balitxakon
balitxaku
balitxakuk
balitxakun
balitxazu balitxazue balitxakue
balitxakuek
balitxakone
banintxak banintxan banintxako
banintxakok
banintxakon
banintxatzu banintxatzue banintxakue
banintxakuek
banintxakone
NOR Ha eta Hárek 3.
pertsoniari dagokixozen
adizkixak erabiltzen dirEibarren (letra lodiz
idatzitta darenak). Beste
guztiak ez dira Eibarko
euskeran erabiltzen,
hórren ordez
NORENGANA
deklinabide kasua eta NOR adizkixa erabiltze
dittugu: etorri
bazintxakuz-en ordez
guregana etorri baziña.
Eibarko euskeran
erabillixaguak dira “ja”
sustraitzat dabenadizkixak “txa”
dabenak baiño.
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 44/226
4 8
2.2.4.1 - Laguntzaillia, IZAN: NOR-NORI Ondorixua “a” eredua
Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak
NOR + denbo. Sustr.
Ondorixo markia:
KE > KI NORI NOR
pluralg. NOR
+ denbo. Sustr.
nin
hin
li
gin
zin
zin
li
txa
txa
txa
txa
txa
txa
txa
ki
ki
ki
ki
ki
ki
ki
t (a)
k/n
o
gu
zu
zue
oe
z
z
ze
z
nin
li
gin
li
txa
txa
txa
txa
Ondorixo markia:
KE > KI
ki
ki
ki
ki
NORI
da
o
gu
oe
Sexu markia
k/n
k/n
k/n
k/n
NOR plurala NOR bakarra
a/na
a/na
a/na
a/na
NOR pluralg.
z
z
1 - Ikus: (1.1.7) Baldintza-Ondorixuan darabiguzen bi ereduen gaiñian idatzittakua.
2 - NOR 3. pertsonako adizkixak erabiltzen dira Eibarren. Ez dira lehen eta 2. pertsonakuak erabiltzen; hórren ordez NORENGANA deklinabide kasua eta NOR adizkixakin eratutako
perpausak darabiguz: Harengana juango giñakez esaten dogu, hari juango gintxakixoz-en ordez.
3 - oa > ua ; oe > ue ; i + o > ixo.
4 - Háreri-ren kasuan, andrazkuari dagokixon aditz-forma alokutibuaren (noka-kuaren) amaieria, holatxe eratzen da: oe + na > *oena > one eta oe + na + z = oenaz > *onaez > onez.
5 - Ondorixo markia KE da berez, baiña gaur egunian, NORI ezaugarrixaren aurrian doianian, KI bihurtu da, datibo-aurriaren markionekin bat eginez.
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 45/226
4 9
2.2.4.1 - Laguntzaillia, IZAN: NOR-NORI Ondorixua IZAN “a“ eredua
a b c d e f g h
HIRI - m NERI
1 NI
4 HA
5 GU
2 HI - m hintxakitt
3 HI - n hintxakitt hintxakixo hintxakigu hintxakixue
7 ZUEK zintxakiraze zintxakixoze zintxakiguze zintxakixueze
6 ZU zintxakiraz zintxakixuezzintxakixoz zintxakiguz
hintxakixo hintxakigu hintxakixue
HIRI - n HARI GURI ZURI ZUERI HÁRERI
litxakitt
litxakirak
litxakiran
gintxakiaz gintxakiñaz gintxakixozgintxakixuaz
gintxakixonaz
gintxakixuezgintxakixuezak
gintxakixonez
gintxakizuz gintxakizuez
8 HÁREK litxakiñaz litxakixoz
litxakixuaz
litxakixonaz
litxakiraz
litxakirazak
litxakiranaz
litxakiaz litxakiguz
litxakiguaz
litxakigunaz
litxakizuz litxakizuez litxakixuez
litxakixuezak
litxakixonez
litxakik litxakiñ litxakixo
litxakixok
litxakixon
litxakigu
litxakiguk
litxakigun
litxakizu litxakizue litxakixue
litxakixuek
litxakixone
nintxakik nintxakiñ nintxakixo
nintxakixok
nintxakixon
nintxakizu nintxakizue nintxakixue
nintxakixuek
nintxakixone
- Ikus: (1.1.7) Baldintza-Ondorixuan darabiguzen bi ereduen gaiñian idatzittakua.
- 4. eta 8. lerroko adizkixak dira erabillixenak, letra lodiz idatzittakuak.
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 46/226
5 0
2.2.4.2 - Laguntzaillia, IZAN: NOR-NORI Ondorixua IZAN “b” eredua
Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak
NOR Sustr. NORI NOR pluralg. NOR Sustr.
le
le
ja
ja
t (a)
k/n
ko
ku
tzu
tzue
koe z
le
le
ja
ja
NORI
t(a)
ko
ku
koe
Sexu markia
k/n
k/n
NOR plurala NOR bakarra
a/na
a/na
NOR pluralg.
z
1 - Ikus: (1.1.7) Baldintza-Ondorixuan darabiguzen bi ereduen gaiñian idatzittakua.
2 - Aurreko orrialdixan be aittatu dogunez NOR 3. pertsonako adizkixak dira bakarrik erabiltzen diranak. Lehen eta bigarren pertsonekin NORENGANA deklinabide kasuaz eta NOR adizkixaz balixatzen gara.
3 - oe > ue ; oa > ua.
4 - Háreri-ren kasuan, andrazkuari dagokixon aditz-forma alokutibuaren (noka-kuan) amaieria, holatxe eratzen da: koe + n = koen > kone eta koe + na + z = koenaz > *konaez > konez.
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 47/226
5 1
2.2.4.2 - NOR-NORI Ondorixua IZAN “b” eredua
a b c d e f g h
HIRI - m NERI
1 NI
4 HA
5 GU
2 HI - m
3 HI - n
7 ZUEK
6 ZU
HIRI - n HARI GURI ZURI ZUERI HÁRERI
lejata
lejatak
lejatan
8 HÁREK lejanaz lejakoz
lejakuaz
lejakonaz
lejataz
lejatazak
lejatanaz
lejaz lejakuz
lejakuaz
lejakunaz
lejatzuz lejatzuez lejakuez
lejakuezak
lejakonez
lejak lejan lejako
lejakok
lejakon
lejaku
lejakuk
lejakun
lejatzu lejatzue lejakue
lejakuek
lejakone
- Ikus: (1.1.7) Baldintza-Ondorixuan darabiguzen bi ereduez idatzittakua.
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 48/226
5 2
2.2.5 - Laguntzaillia, *EDIÑ: NOR-NORI Ahalezkua Oraiña-Hipotetikua
Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak
NORIAhal markiaKE > KI
NOR + denb.+ sustr.
NOR pluralg.
NOR + denb.+ sustr.
Ahal markiaKE > KI NORI
Sexu markia NOR bakarra NOR plurara
NOR pluralg.
nein
hein
lei
gein
zein
zein
lei
ki
ki
ki
ki
ki
ki
ki
t/da
k/n
o
gu
zu
zue
oe
z
z
ze
z
n (aj) ein
l (aj) ei
g (aj) ein
l (aj) ei
ki
ki
ki
ki
da
o
gu
oe
k/n
k/n
k/n
k/n
a/na
a/na
a/na
a/na
z
z
1 - Ikus: (1.1.9)n aditz-joko honetaz idatzittakua.
2 - (2.1.5)eko 1. oharrian jarrittako arrazoiagaittik ez dogu paradigman “aj”dun adizkirik jarriko.
3 - “d” bokal artian doianian “r” bihurtzen dogu: d > r. Halaxe jarriko dogu paradigmetan: leikir ak, leikir an...; eta i + o > ixo ; i + oe > ixue ; i + oa > ixua.4 - Háreri-ren kasuan, andrazkuari dagokixon aditz-forma alokutibuaren (noka-kuaren) amaieria, holatxe eratzen da:
oe + na > *oena > one eta oe + na + z = oenaz > *onaez > onez.
5 - KE ahal-markia desagertu egitten da NORI-ren aurrian doianian, KI datibo-aurrekuonekin bat eginez.
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 49/226
5 3
2.2.5 - Laguntzaillia, *EDIÑ: NOR-NORI Ahalezkua Oraiña-Hipotetikoa
a b c d e f g h
HIRI - m NERI
1 NI
4 HA
5 GU
2 HI - m heinkitt
3 HI - n heinkitt heinkixo heinkigu heinkixue
7 ZUEK zeinkiraze zeinkixoze zeinkiguze zeinkixueze
6 ZU zeinkiraz zeinkixuezzeinkixoz zeinkiguz
heinkixo heinkigu heinkixue
HIRI - n HARI GURI ZURI ZUERI HÁRERI
leikitt
leikirak
leikiran
geinkiaz geinkiñaz geinkixoz
geinkixuaz
geinkixonaz
geinkixuez
geinkixuezak
geinkixonez
geinkizuz geinkizuez
8 HÁREK leikiñaz leikixoz
leikixuaz
leikixonaz
leikiraz
leikirazak
leikiranaz
leikiaz leikiguz
leikiguaz
leikigunaz
leikizuz leikizuez leikixuez
leikixuezak
leikixonez
leikik leikiñ leikixo
leikixok
leikixon
leikigu
leikiguk
leikigun
leikizu leikizue leikixue
leikixuek
leikixone
neinkik neinkiñ neinkixo
neinkixok
neinkixon
neinkizu neinkizue neinkixue
neinkixuek
neinkixone
- 1., 2. eta 3. lerruetan: neinkik, neinkiñ, neinkixo..., jarri dogu idazteko, baiña kasu hónetan K -ren aurreko N -a ez dogu ahoskatzen.
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 50/226
5 4
2.2.6 - Laguntzaillia, *EDIÑ: NOR-NORI Ahalezkua Lehena
Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak
NORIAhal markiaKE > KI
NOR + denb.+ sustr.
NOR pluralg.
Denboraatzizkia
NOR + denb.+ sustr.
Ahal markiaKE > KI NORI Sexu
markia NOR
pluralg.Denboraatzizkia
nein
hein
zei
gein
zein
zein
zei
ki
ki
ki
ki
ki
ki
ki
da
k/n
o
gu
zu
zue
oe
ze
ze
zee
ze
n
n
n
n
n
n
n
n (aj )ein
jei
g (aj )ein
jei
ki
ki
ki
ki
da
o
gu
oe
a/na
a/na
a/na
a/na
ze
ze
n
n
n
n
1 - Gure neinkixon, zeikedan eta holakuak, Bizkaiko euskeran nenkikion, (l)ekikidan... dira, Alfonso Irigoienek diñuanez. Ikus: EUSKERA XXVIII (1982) 100. orrialdia, Euskaltzaindixan
agirixetan A. Irigoienen oharrak, eta (1.1.9 –te– edo –ki– elementu bako aditz-formak)en diñoguna.
2 - (2.1.5)eko 1. oharrian jarrittako arrazoiagaittik ez dogu paradigman “aj”dun adizkirik jarriko.
3 - “d” bokal artian doianian “r” bihurtzen dogu: d > r. Halatxe jarriko dogu paradigmetan: zeikiran, zeikiranan...; eta i + o > ixo, i + oe > ixue, i + oa > ixua.
4 - Háreri-ren kasuan, andrazkuari dagokixon aditz-forma alokutibuaren (noka-kuaren) amaieria, holatxe eratzen da:
oe + na + n > oenan > *onaen > onen eta oe + na + ze + n = oenazen > *onaezen > onezen.
5 - KE ahal-markia desagertu egitten da NORI-ren aurrian doianian, KI datibo-aurrekuonekin bat eginez.
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 51/226
5 5
2.2.6 - Laguntzaillia, *EDIÑ: NOR-NORI Ahalezkua Lehena
a b c d e f g h
HIRI - m NERI
1 NI
4 HA
5 GU
2 HI - m heinkiran
3 HI - n heinkiran heinkixon heinkigun heinkixuen
7 ZUEK zeinkirazeen zeinkixozeen zeinkiguzeen zeinkixuezeen
6 ZU zeinkirazen zeinkixuezenzeinkixozen zeinkiguzen
heinkixon heinkigun heinkixuen
HIRI - n HARI GURI ZURI ZUERI HÁRERI
zeikiran
jeikiran
jeikiranan
geinkiazen geinkiñazen geinkixozen
geinkixuazen
geinkixonazen
geinkixuezen
geinkixuezen
geinkixonezen
geinkizuzen geinkizuezen
8 HÁREK zeikiñazen zeikixozen
jeikixuazen
jeikixonazen
zeikirazen
jeikirazen
jeikiranazen
zeikiazen zeikiguzen
jeikiguazen
jeikigunazen
zeikizuzen zeikizuezen zeikixuezen
jeikixuezen
jeikixonezen
zeikian zeikiñan zeikixon
jeikixuan
jeikixonan
zeikigun
jeikiguan
jeikigunan
zeikizun zeikizuen zeikixuen
jeikixuen
jeikixonen
neinkian neinkiñan neinkixon
neinkixuan
neinkixonan
neinkizun neinkizuen neinkixuen
neinkixuen
neinkixonen
- 1., 2. eta 3. lerruetan: neinkian, neinkiñan, neinkixon..., jarri dogu idazteko, baiña kasu hónetan K -ren aurreko N -a ez dogu ahoskatzen.
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 52/226
5 6
2.2.7 - Laguntzaillia, *EDIÑ: NOR-NORI Subjuntibua Oraiña
NORISustraixa + NORI aurrekua
NOR + denbora
NOR pluralgillia
SUBJUNTIBOmarkia
na
ha
da
ga
za
za
da
ki
ki
ki
ki
ki
ki
ki
da
a/ña
o
gu
zu
zue
oe
ze
ze
zee
ze
n
n
n
n
n
n
n
1 - Subjuntibuak ez dau alokutiborik onartzen.
2 - “d” bokal artian doianian “r” bihurtzen dogu: d > r.
3 - i + o > ixo ; i + oe > ixue ; i + a > ixa.4 - Sustraixa (di), teorixan ki-ren aurretik juan bihar leukiana, desagertuta dago.
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 53/226
5 7
2.2.7 - Laguntzaillia, *EDIÑ: NOR-NORI Subjuntibua Oraiña
a b c d e f g h
HIRI - m NERI
1 NI
4 HA
5 GU
2 HI - m hakiran
3 HI - n hakiran hakixon hakigun hakixuen
7 ZUEK zakirazien zakixozien zakiguzien zakixuezien
6 ZU zakirazen zakixuezenzakixozen zakiguzen
hakixon hakigun hakixuen
HIRI - n HARI GURI ZURI ZUERI HÁRERI
dakiran
gakixazen gakiñazen gakixozen gakixuezengakizuzen gakizuezen
8 HÁREK dakiñazen dakixozendakirazen dakixazen dakiguzen dakizuzen dakizuezen dakixuezen
dakixan dakiñan dakixon dakigun dakizun dakizuen dakixuen
nakixan nakiñan nakixon nakizun nakizuen nakixuen
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 54/226
5 8
2.2.8 - Laguntzaillia, *EDIÑ: NOR-NORI Subjuntibua Lehena
NORISustraixa + NORI aurrekua
NOR + denb.
NOR pluralgillia
SUBJUNTIBOmarkia
nen
hen
ze
gen
zen
zen
ze
ki
ki
ki
ki
ki
ki
ki
da
a/ña
o
gu
zu
zue
oe
ze
ze
zee
ze
n
n
n
n
n
n
n
1 - Subjuntibuak ez du alokutiborik onartzen.
2 - “d” bokal artian “r” bihurtzen dogu: d > r.
3 - i + o > ixo ; i + oe > ixue ; i + a > ixa ; ee > ie.4 - Sustraixa (di), teorixan ki-ren aurretik juan bihar leukiana, desagertuta dago.
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 55/226
5 9
2.2.8 - Laguntzaillia, *EDIÑ: NOR-NORI Subjuntibua Lehena
a b c d e f g h
HIRI - m NERI
1 NI
4 HA
5 GU
2 HI - m henkiran
3 HI - n henkiran henkixon henkigun henkixuen
7 ZUEK zenkirazien zenkixozien zenkiguzien zenkixuezien
6 ZU zenkirazen zenkixuezenzenkixozen zenkiguzen
henkixon henkigun henkixuen
HIRI - n HARI GURI ZURI ZUERI HÁRERI
zekiran
genkixazen genkiñazen genkixozen genkixuezengenkizuzen genkizuezen
8 HÁREK zekiñazen zekixozenzekirazen zekixazen zekiguzen zekizuzen zekizuezen zekixuezen
zekixan zekiñan zekixon zekigun zekizun zekizuen zekixuen
nenkixan nenkiñan nenkixon nenkizun nenkizuen nenkixuen
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 56/226
6 0
2.2.9 - Laguntzaillia, *EDIÑ: NOR-NORI Agintera
NORISustraixa + NORI aurrekua
NOR + denbora
Pluralgillia
-
ha
-
-
za
za
-
-
ki
-
-
ki
ki
-
t (a)
-
o
gu
-
-
oe
z
z
ze
z
1 - “d” bokal artian “r” bihurtzen dogu: d > r.
2 - i + o > ixo ; i + oe > ixue.
3 - Sustraixa (di), teorixan ki-ren aurretik juan bihar leukiana,desagertuta dago.
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 57/226
6 1
2.2.9 - Laguntzaillia, *EDIÑ: NOR-NORI Agintera
a b c d e f g h
HIRI - m NERI
1 NI
4 HA
5 GU
2 HI - m hakitt
3 HI - n hakitt hakixo hakigu hakixue
7 ZUEK zakiraze zakixoze zakiguze zakixueze
6 ZU zakiraz zakixuezzakixoz zakiguz
hakixo hakigu hakixue
HIRI - n HARI GURI ZURI ZUERI HÁRERI
dakirala
8 HÁREK dakiñazela dakixozeladakirazela dakixazela dakiguzela dakizuzela dakizuezela dakixuezela
dakixala dakiñala dakixola dakigula dakizula dakizuela dakixela
- 4. eta 8. lerruetako adizkixak Subjuntibokuak dira izan, baiña Aginteran be badarabiguz. Aginterako 3. pertsonako B- ezaugarridun
adizkixak ez dira Eibarren erabiltzen.
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 58/226
6 3
2 . 3 .
LA G UNT
ZAILLI
A ,
* ED UN
/ E G I
:
N O R-N
O RK
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 59/226
6 4
2.3.1 - Laguntzaillia, *EDUN: NOR-NORK Indikatibua Oraiña
Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak
Sustr. NOR pluralg.
NOR + denbora
NOR pluralg. NORK NOR
pluralg. NOR
+ denbora NOR
pluralg. Sustra. Sexu markiaNORK +
NOR pluralg.
na
ha
da
ga
za
za
d
it
it
it
it
u
u
u
u
u
u
u
e
t/d
k/n
-
gu
zu
zue
e
(az)
(az)
naj
j
g(aj)a
j
it
it
o
o
u
u
at/nat(ad/nad)
k/n
agu/nagu
ek/ne (az)
1 - NOR = GU alokutibuan (aj) ezaugarririk ez darabigu eta ez dogu paradigman jarriko. Ikus: (1.1.21).
2 - "au" kontsonante artian ("h"aren ondoren izan ezik) > o.
3 - "u" bokal artian > b; oa > ua; agu (erabilleran) > au.
4 - Alokutibuan, NOR singularrian, sustraixa: o < u.
2.3.1 - Laguntzaillia, *EDUN: NOR-NORK Indikatibua Oraiña
a b c d e f g h
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 60/226
6 5
HIK - m NIK
1 NI
4 HA
5 GU
2 HI - m haut
3 HI - n haut/haunat*
hau/haun*
haugu/
haunagu* habe
7 ZUEK zaittuetzaittueraz
zaittue (z) zaittuegu (z) zaittue (z)
6 ZU zaittut zaittuezaittu zaittugu
hau haugu habe
HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
dot
juat
jonat
gaittuk gaittun gaittu
gaittuk
gaittun
gaittue
gaittuek
gaittune
gaittuzu gaittuzue
8 HÁREK dittun dittu(z)
jittuk
jittun
dittutditturaz
jittuatjittuaraz
jittunatjittunaraz
dittuk dittugu(z)doguz
jittuagujittuaguz
jittunagujittunaguz
dittuzu(z)dozuz
dittuzue(z)dozuez
dittue(z)dabez
jittuek
jittune
dok don dau
jok
jon
dogu
juagu
jonagu
dozu dozue dabe
juek
jone
nok non nau
najok
najon
nozu nozue nabe
najuek
najone
1 - (e-4, e-8): juagu, jonagu, jittuagu, jittunagu, ahoskatzerakuan "g" galdu egitten da.
2 - Bigarren eta 3. lerroko adizkixen artian ez litzake desbardintasunik egon bihar, bigarren pertsoniak ez dauka alokutiborik eta sexu markia sobra dauka (izan be alokutibualehen eta hirugarren pertsonekin bakarrik erabilli leike eta). Halanda be, "neutro" behar leukian adizkixa aldatzeko joera handixa dago HI emakumea bada, "noka"ko
adizki berezixak sortuz: haunat*, haun*, haunagu*... Ikus: (1.1.1).
2.3.2 - Laguntzaillia, *EDUN: NOR-NORK Indikatibua Lehena
Adizki normalak:
NOR = ni, hi, gu, zu, zuek NOR = ha NOR = hárek
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 61/226
6 6
NOR + denb.
Sustr. NOR pluralg. NORK NOR
pluralg.Denbora
atziz.
nind
hind
gind
zind
zind
u
u
u
u
u e
da
k/n
-
gu
zu
zue
e
z
z
z
an
an
an
en
en
en
n
Hittanorako adizki alokutiboak:
NOR + denb.
Sustraixa NORK + denbora atzizkia NOR = ni NOR = gu
najind
-
-
ga (aj) ind
-
-
-
u
-
-
u
-
-
-
-
-
an/nan
-
-
-
en/nen
-
-
azen/nazen
-
-
-
ezen/nezen
NOR = ni eta gu
NORK + denb.
NOR(sustr. + denbora atziz.)
NOR (pl. + sus. + pl. + pl.+ denbora atzizkixa)
ne
he
(z)e
gend
zend
zend
(z)e
NORK + denb.
n
h
z
gend
zend
zend
z
itt
itt
itt
-
-
-
itt
u
u
u
u
u
u
u
e
e
z
z
z
(z)
an
an
an
en
en
en
en
u
u
u
u
u
u
u
an ->
an ->
an ->
an ->
an ->
en ->
en ->
neban
heban
(z)eban
genduan
zenduan
zenduen
(z)eben
NORK + denb.
NOR (sustr. + sexu mark.+ denb. atz.) NOR (pl. + sus. + sexu markia+ denbora atzizkixa)
naj
-
j
gend
-
-
j
NORK + denb.
naj
-
j
gend
-
-
j
itt
-
itt
-
-
-
itt
u
-
u
u
-
-
u
an/nan
-
an/nan
azen/nazen
-
-
e (z) en/ne (z) en
o
-
o
u
-
-
o
an/nan
-
an/nan
an/nan
-
-
en/nen
NOR = ha NOR = hárek
1 - NOR = GU alokutibuan, (aj) ezaugarririk ez darabigu eta ez dogu paradigman jarri. Ikus: (1.1.21).
2 - "u" bokal artian > b; oa > ua; Sustraixan: o < u; "J" bokal artian errez galtzen dogu eta "-ajin-" osagaitzat daben adizkixetan, gehixenak ez dabe "j" ahoskatzen: na(j)induan...
2.3.2 - Laguntzaillia, *EDUN: NOR-NORK Indikatibua Lehena
f
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 62/226
6 7
1 - (1.1.1)en azaldu dogun moduan gramatika aldetik oso zuzenak ez diran adizkixok darabiguz:
hebanan*, hittunan*, hinduranan*, hindunan*, hindunagun*, hindunen* …
2 - "-ajin-" osagaitzat dauken adizkixetan, gehixenok ez dogu "j" ahoskatzen.
a b c d e f g h
HIK - m NIK
1 NI
4 HA
5 GU
2 HI - m hinduran
3 HI - n hinduranhinduranan*
hinduanhindunan*
hindugunhindunagun*
hinduenhindunen*
7 ZUEK zinduerazen zinduezen zindueguzen zindueezen
6 ZU zindurazen zinduezenzinduzen zinduguzen
hinduan hindugun hinduen
HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
neban
najuan
najonan
ginduazen gindunazen ginduzen
ginduazen
gindunazen
ginduezen
ginduezen
gindunezen
ginduzuzen ginduzuezen
8 HÁREK hittuan
hittunan*
zittuan
jittuan
jittunan
nittuan
najittuan
najittunan
hittuan genduzen
genduazen
gendunazen
zenduzen zenduezen zittuezen
zittuen
jittuezen
jittunezen
heban (z)eban
juan
jonan
genduan
genduan
gendunan
zenduan zenduen (z)eben
juen
jonen
ninduan nindunan ninduan
na(j)induan
na(j)indunan
ninduzun ninduzuen ninduen
na(j)induen
na(j)indunen
heban
hebanan*
2.3.3 - Laguntzaillia, *EDUN: NOR-NORK Baldintza
Adizki normalak:
NOR = ni, hi, gu, zu, zuek NOR = ha NOR = hárek
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 63/226
6 8
Bald. NOR
+ denb.
ba
nind
hind
gind
zind
zind
Sustr.
u
u
u
u
u
NOR
plur.NORK
e(z)
t/da
k/n
-
gu
zu
zue
e
NOR
plur.
z
z
z
Hittanorako adizki alokutiboak:
Bald. NOR + denb.
ba
na (j) ind
-
-
g (aj) ind
-
-
-
Sustr. NOR = ni
NORK
u
u
k/n
ek/ne
NOR = gu
az/naz
ez/nezezak
NOR = ni eta gu
Bald. NORK
+ denb.
ba
ne
he
le
gend
zend
zend
le
Sustr.
u
u
u
u
u
u
u*
NORK
plur.Bald.
e
e
ba
NOR
plur.itt
itt
itt
-
-
-
itt
Sustr.
u
u
u
u
u
u
u
NORK
plur.
NOR
plur.
e
e
z
z
z
(z)
NORK
+ denb.n
h
l
gend
zend
zend
l
Bald. NORK + denb.
ba
na (j) e
-
la (j) e
g (aj) end
-
-
la (j) e
Sus.
u
u
u
u
Sexumarkia Bald.
k/n
k/n
k/n
k/n
ba
NOR plur.
itt
itt
-
itt
Sus.
u
u
u
u
Sexumarkia
NOR plur.
k/n
k/n
a/na
k/n
z
NORK + denb.
na ( j)
-
la (j)
g (aj) end
-
-
la (j)
NOR = ha NOR = hárek
1 - NOR = GU alokutibuan, (aj) ezaugarririk ez darabigu eta ez dogu paradigman jarri. Ikus: (1.1.21). 2 - Bokal artian doianian ez dogu jeneralian (j)a ahoskatzen.
3 - u (bokal artian) > b. 4 - (-ezak ) amaieria, anbiguotasuna egon leikianian bakarrik erabilliko dogu. Ikus: (1.1.22)n esandakua.
2.3.3 - Laguntzaillia, *EDUN: NOR-NORK Baldintza
a b c d e f g h
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 64/226
6 9
HIK - m NIK
1 NI
4 HA
5 GU
2 HI - m bahindut
3 HI - n
bahindut
bahindunat*
bahindu
bahindun*
bahindugu
bahindunagu*
bahindue
bahindune*
7 ZUEK bazinduet
bazindueraz bazinduez bazindueguz
bazinduezebazinduez
6 ZU bazindut
bazinduraz bazinduezbazinduz bazinduguz
bahindu bahindugu bahindue
HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
baneu
bana(j)euk
bana(j)eun
baginduaz bagindunaz baginduz
baginduaz
bagindunaz
baginduez
baginduezak
bagindunez
baginduzuz baginduzuez
8 HÁREK bahittu/bahittun*
balittu
bala(j)ittuk
bala(j)ittun
banittu
bana(j)ittuk
bana(j)ittun
bahittu bagenduz
bagenduaz
bagendunaz
bazenduz bazenduez balittue(z)balebez
bala(j)ittuek
bala(j)ittune
baheu baheu/baheun* baleu
bala(j)euk
bala(j)eun
bagendu
bagenduk
bagendun
bazendu bazendue balebe
bala(j)ebek
bala(j)eune
baninduk banindun banindu
bana(j)induk
bana(j)indun
baninduzu baninduzue banindue
bana(j)induek
bana(j)indune
1 - Ikus: (1.1.23)n Baldintzan hittanua erabiltziaren gaiñian esandakua. Baleitteke, kasu honetan, hittanuan adizki normalak alokutibuak baiño gehixago erabiltzia.
2 - Parentesi arteko (j)a errez jausten jaku eta ez dogu ahoskatzen. Gitxi bada be, banaeuk(ek), balaeuk(ek)…, erabiltzen dittugu tarteko (j) barik.
3 - Ikus: (1.1.1)en HI bigarren pertsonako aditz-formen sexu-markian gaiñian esandakua.4 - Baneuke*, banaeukek*…, baheuke*…, baleuke*, balaeukek*… aditz-formak, paradigman jarri dittugunak baiño gehixago erabilliko dittugu biharbada, baiña ez dira zuzenak.
Ikus: (1.1.8)an esandakua.
2.3.4 - Laguntzaillia, *EDUN: NOR-NORK Ondorixua
Adizki normalak:
NOR = ni, hi, gu, zu, zuek NOR = ha NOR = hárek
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 65/226
7 0
NOR
+ denb.
Sustr.
nind
hind
gind
zind
zind
u
u
u
u
u
Ondorixomark: KE
ke
ke
ke
ke
ke
NOR plur. NORK
e
t/da
k/n
-
gu
zu
zue
e
NOR plur.
z
z
z
Hittanorako adizki alokutiboak:
NOR + denb.
Sustr.
n(aj)ind
-
-
g(aj)ind
-
-
-
u
-
-
u
-
-
-
Ondorixomark: KE NOR = ni
NORK
ke
-
-
ke
-
-
-
k/n
ek/ne
NOR = gu
az/naz
eaz/nezezak
NOR = ni eta gu
NORK
+ denb.
Sustr.
ne
he
le
gend
zend
zend
le
u
u
u
u
u
u
u
Ondorixomark: KE
ke
ke
ke
ke
ke
ke
ke
NORK plur.
NORK
+ denb.
e
e
ne/n
he/h
le/l
gend
zend
zend
le/l
Ondorixomark: KE
ke
ke
ke
ke
ke
ke
ke
NORK plur.
e
e
NOR
z
z
z
z
z
z
z
Pl + sustr.
u/ittu
u/ittu
u/ittu
u
u
u
u/ittu
NORK + denb.
Sus.
ne
-
le
gend
-
-
le
u
-
u
u
-
-
u
Ondorixomark: KE
ke
-
ke
ke
-
-
ke
NORK plur.
Sexumarkia
e
k/n
-
k/n
k/n
-
-
k/n
Pl +sustr.
u/ittu
-
u/ittu
u
-
-
u/ittu
Ondorixomark: KE
ke
-
ke
ke
-
-
ke
NORK plur.
Sexumar.+ pl
e
az/naz
-
az/naz
az/naz
-
-
az/nazzak
NORK
ne/n
-
le/l
gend
-
-
le/l
NOR = ha NOR = hárek
1 - Hittanuan NORK = hárek danian eta emakumiana dan noka-ko kasuan: ke + e + n = keen > kene eta ke + e + naz = keenaz > *kenaez > kenez .2 - ee > ie; ea > ia; d (bokal artian) > r . Ikus: (1.2.1).
2.3.4 - Laguntzaillia, *EDUN: NOR-NORK Ondorixua
a b c d e f g h
HIKNIK HIK HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK1 - Alokutibua eratzeko modu b
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 66/226
7 1
HIK - m NIK
4 HA
5 GU
2 HI - m hinduket
3 HI - n hindukethindukenat* hindukehinduken*
hindukeguhindukenagu*
hindukiehindukene*
7 ZUEK zindukieraz zindukiez zindukieguz zindukiez
6 ZU zindukeraz zindukiezzindukez zindukeguz
hinduke hindukegu hindukie
HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
gindukiaz gindukenaz gindukez
gindukiaz
gindukenaz
gindukiez
gindukiezak
gindukenez
gindukezuz gindukezuez
hittukeznittukez
nittukiaznittukenaz
hittukezhittukenaz*
littukez
littukiazlittukenaz
littukiez
littukiezaklittukenez
8 HÁREK
1 NI ninduken ninduke
nindukekna(j)indukek
nindukenna(j)induken
nindukek nindukezu nindukezue nindukie
nindukiekna(j)indukiek
nindukenena(j)indukene
heukeheuken*
leuke
leukekla(j)eukek
leukenla(j)euken
neuke
neukekna(j)eukek
neukenna(j)euken
heuke genduke
gendukek
gendukek
zenduke zendukie leukie
leukiekla(j)eukiek
leukenela( j)eukene
heukezheukenaz*
leukez
leukiazla(j)eukiaz
leukenazla(j)eukenaz
neukez
neukiazna(j)eukiaz
neukenazna(j)eukenaz
heukez gendukez
gendukiaz
gendukenaz
zendukez zendukiez leukiez
leukiezakla(j)eukiez
leukenezla(j)eukenez
darabiguz: bata aditz-forma
normalari k/n ezarriz eratze
dana; bestia, "j" alokutibo
ezaugarri duna. Gu-ri
dagokixozen adizkixetan ez
darabigu (-aj-) ezaugarririk
Ikus: (1.1.21). Paradigma
honetako aditz-formetan ez
dogu J -rik ahoskatzen.
2 - "NOR = hárek" -en kasuan, b
modu darabiguz adizkixok
eratzeko: "itt" pluralgilledun
bata (littukez), "itt" bakua
bestia (leukez). Baiña GUK,
ZUK eta ZUEK -en kasuan e
dogu "itt" pluralgilledunik erabiltzen.
3 - Ikus: (1.1.1)en esandakua,
(*)z markauta daren aditz-
formen gaiñian.
2.3.5 - Laguntzaillia, *EGIÑ: NOR-NORK Ahalezkua Oraiña-Hipotetikua
Adizki normalak:
NOR Ahal NOR NOR
NOR = ni, hi, gu, zu, zuek
NORK Ahal NORK NORK Ahal NORK NOR
NOR = ha NOR = hárek
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 67/226
7 2
NOR = ha
NOR + denb.
Sustr.
nen
hen
gen
zen
zen
i
i
i
i
i
Ahalmarkia
ke
ke
ke
ke
ke
NOR plur. NORK
e
t/da
k/n
-
gu
zu
zue
e
NOR plur.
z
z
z
z
Hittanorako adizki alokutiboak:
NOR + denb. Sustr.
n(aj)en
-
-
g(aj)en
-
-
-
i
-
-
i
-
-
-
Ahalmarkia NOR = ni
NORK + sexu mark.
ke
-
-
ke
-
-
-
-
-
k/n
-
-
-
ek/ne
NOR = gu
-
-
az/naz
-
-
-
eaz/nezezak
NOR = ni eta gu
NORK + denb.
Sustr.
ne
he
le
ge(n)
ze(n)
ze(n)
le
i
i
i
i
i
i
i
Ahalmarkia
ke
ke
ke
ke
ke
ke
ke
NORK plur.
NORK + denb.
e
e
ne
he
le
ge(n)
ze(n)
ze(n)
le
Ahalmarkia
ke
ke
ke
ke
ke
ke
ke
NORK plur.
e
e
NOR plurala
z
z
z
z
z
z
z
Sustr.
i
i
i
i
i
i
i
NORK + denb. Sus.
n(aj)e
-
l(aj)e
g(aj)e(n)
-
-
l(aj)e
i
-
i
i
-
-
i
Ahalmar.
ke
-
ke
ke
-
-
ke
NORK plur.
Sexumarkia
e
k/n
-
k/n
k/n
-
-
k/n
Sus.
i
-
i
i
-
-
i
Ahalmar.
ke
-
ke
ke
-
-
ke
NORK pl.
Sexumar.+ pl
e
az/naz
-
az/naz
az/naz
-
-
az/nazzak
NORK + denb.
n(aj)e
-
l(aj)e
g(aj)e(n)
-
-
l(aj)e
NOR = hárek
1 - “NOR + denbora” aurrizkixaren azken "n"a (nen ), lekuz aldatu eta sustraixaren eta KE markiaren tartian jartzen da adizkixa eratzerakuan: *ne-n-ike > nei-n-ke.
*EDIN laguntzailliakin be gauza bera gertatzen da. Ikus: (2.1.5/6) eta (2.2.5/6).
2 - Hittanuan NORK = hárek danian eta emakumiarena dan noka-ko kasuan: ke + e + n = keen > kene eta ke + e + naz = keenaz > *kenaez > kenez.
3 - ee > ie ; ea > ia ; d (bokal artian) > r . Ikus: (1.2.1).
2.3.5 - Laguntzaillia, EGIÑ: NOR-NORK Ahalezkua Oraiña-Hipotetikua
a b c d e f g h
HIK mNIK HIK n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 68/226
7 3
HIK - m NIK
4 HA
5 GU
2 HI - m heinket
3 HI - n heinketheinkenat* heinkeheinken*
heinkeguheinkenagu*
heinkieheinkene*
7 ZUEK zeinkieraz zeinkiez zeinkieguz zeinkieez >
zeinkieze
6 ZU zeinkeraz zeinkiezzeinkez zeinkeguz
heinke heinkegu heinkie
HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
geinkiaz geinkenaz geinkez
geinkiaz
geinkenaz
geinkiez
geinkiezak
geinkenez
geinkezuz geinkezuez
8 HÁREK
1 NI neinkenneinkek neinke
neinkekna(j)einkek
neinkenna(j)einken
neinkezu neinkezue neinkie
neinkiekna(j)einkiek
neinkenena(j)einkene
heikeheiken*
leike
leikekla(j)eikek
leikenla(j)eiken
neike
neikekna(j)eikek
neinkenna(j)einken
heike gei(n)ke
gei(n)kek
gei(n)ken
zei(n)ke zei(n)kie leikie
leikiekla(j)eikiek
leikenela(j)eikene
heikezheikenaz*
leikez
leikiazla(j)eikiaz
leikenazla(j)eikenaz
neikez
neikiazna(j)eikiaz
neikenazna(j)eikenaz
heikez gei(n)kez
gei(n)kiaz
gei(n)kenaz
zei(n)kez zei(n)kiez leikiez
leikiezakla(j)eikiez
leikenezla(j)eikenez
1 - Gei(n)ke eta zei(n)ke, n-akin edo n barik bixak entzuten dira.2 - Ikus: (1.1.1)en esandakua, (*)z markauta daren aditz-formen gaiñian.
3 - GU -ri dagokixozen adizkixetan ez darabigu (-aj-) ezaugarririk. Ikus: (1.1.21). Paradigma honetako adizkixetan ez dogu J -rik ahoskatzen.
2.3.6 - Laguntzaillia, *EGIÑ: NOR-NORK Ahalezkua Lehena
Adizki normalak:
NOR = ni, hi, gu, zu, zuek
NORK O
NOR = ha NOR = hárek
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 69/226
7 4
NOR = ha
NOR
+ denb.
Sustr.
nen
hen
gen
zen
zen
i
i
i
i
i
Ahal
markiake
ke
ke
ke
ke
NOR
plur.
NORK
e
da
k/n
-
gu
zu
zue
e
NOR
plur.
Den.
atz.
ze
ze
ze
n
n
n
n
n
n
n
Hittanorako adizki alokutiboak:
NOR + denb.
Sustr.
n(aj)en
-
-
g(aj)en
-
-
-
i
i
Den.atz.
-
-
n
-
-
-
n
Ahalmarkia NOR = ni
NORK + sexu mark.
ke
ke
-
-
a/na
-
-
-
e/ne
NOR = gu
-
-
aze/naze
-
-
-
eze/neze
NOR = ni eta gu
NORK
+ denb.
Sustr.
ne
he
ze
ge(n)
ze(n)
ze(n)
ze
i
i
i
i
i
i
i
Ahal
mar.ke
ke
ke
ke
ke
ke
ke
NORK
plur.
NORK
+ denb.
e
e
Den.
atz.an
an
an
an
an
n
n
ne
he
ze
ge(n)
ze(n)
ze(n)
ze
Ahal
mar.ke
ke
ke
ke
ke
ke
ke
NORK
plur.
e
e
Den.
atz.n
n
n
n
n
n
n
NOR
plu.ze
ze
ze
ze
ze
ze
ze
Sus.
i
i
i
i
i
i
i
NORK + denbo.
Sus.
n(aj)e
-
je
g(aj)e(n)
-
-
je
i
-
i
i
-
-
i
Ahalmar.
ke
-
ke
ke
-
-
ke
NORK plur.+ sexu mark.
Den.Atz.
a/na
-
a/na
a/na
-
-
e/ne
n
-
n
n
-
-
n
Sus.
i
-
i
i
-
-
i
Ahalmar.
ke
-
ke
ke
-
-
ke
NORK plur.+ sexu mark.
denb.atz.
aze/naze
-
aze/naze
aze/naze
-
-
aze/naze
n
-
n
n
-
-
n
NORK + denbo.
n(aj)e
-
je
g(aj)e(n)
-
-
je
NOR = hárek
1 - “NOR + denbora” aurrizkixan azken "n"a (nen), lekuz aldatu eta sustraixan eta KE markiaren tartian jartzen da adizkixa eratzerakuan: *ne-n-ikian > nei-n-kian.
*EDIN laguntzailliakin be gauza bera gertatzen da. Ikus: (2.1.5/6) eta (2.2.5/6).2 - ee > ie ; ea > ia ; d (bokal artian) > r . Ikus: (1.2.1).
2.3.6 - Laguntzaillia, EGIÑ: NOR-NORK Ahalezkua Lehena
a b c d e f g h
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 70/226
7 5
HIK - m NIK
4 HA
5 GU
2 HI - m heinkeran
3 HI - n heinkeranheinkeranan*
heinkianheinkenan*
heinkegunheinkenagun*
heinkienheinkenen
7 ZUEK zeinkierazen zeinkiezen zeinkieguzen zeinkiezen
6 ZU zeinkerazen zeinkiezenzeinkezen zeinkeguzen
heinkian heinkegun heinkien
HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
geinkiazen geinkenazen geinkezen
geinkiazen
geinkenazen
geinkiezen
geinkiezen
geinkenezen
geinkezuzen geinkezuezen
8 HÁREK
1 NI neinkenanneinkian neinkian
neinkianna(j)einkian
neinkenanna(j)einkenan
neinkezun neinkezuen neinkien
neinkienna(j)einkien
neinkenenna(j)einkenen
heikianheikenan*
zeikian
jeikian
jeikenan
neikian
neikianna(j)eikian
neikenanna(j)eikenan
heikian gei(n)kian
gei(n)kian
gei(n)kenan
zei(n)kian zei(n)kien zeikien
jeikien
jeikenen
haikiazenheikenazen*
zeikezen
jeikiazen
jeikenazen
neikezen
neikiazenna(j)eikiazen
neikenazenna(j)eikenazen
heikiazen gei(n)kezen
gei(n)kiazen
gei(n)kenazen
zei(n)kezen zei(n)kiezen zeikiezen
jeikiezen
jeikenezen
1 - Ikus: (1.1.1)en esandakua, (*)z markauta daren aditz-formen gaiñian.2 - GU -ri dagokixozen adizkixetan ez darabigu (-aj-) ezaugarririk. Ikus: (1.1.21). Paradigma honetako adizkixetan ez dogu bokal arteko J -rik ahoskatzen.
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 71/226
7 6
2.3.7 - Laguntzaillia, *EGIÑ: NOR-NORK Subjuntibua Oraina
NOR pluralgilliaSustraixa
NOR + denb.
NORK NOR pluralgillia
na
ha
de
ga
za
za
de
i
i
i
i
i
i
i
(e)
da
a/ana
(a)
gu
zu
zue
e
ze
ze
ze (e)
ze
Subjuntiboatzizkixa
n
n
n
n
n
n
n
1 - Subjuntibuak ez dau alokutiborik onartzen.
2 - i + a > ixa ; i + e > ixe ; "d" bokal artian > r.
3 - Ikus: (1.1.12)an, emakumiari dagokixon (-ana) HIK ezaugarrixaz esandakua.
4 - NORK 3. pertsona singularraren markia, ezaugarririk eza da. Parentesi arteko (a) hori loturazkua da izan, NOR singularra danian "n" Subjuntibo-atzizkixakin lotzeko darabiguna eta, analogixaz edo,
NOR pluralera be eruaten doguna NORK = hárek danian. Ikus: (1.1.13)an esandakua.
a b c d e f g h
2.3.7 - Laguntzaillia, EGIÑ: NOR-NORK Subjuntibua Oraina
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 72/226
7 7
a b c d e f g h
NIK HIK-m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
1 NI naixanannaixan naixan naizun naizuen naixen
2 HI -m haixanhairan haigun haixen
3 HI - n haixanhairan haigun haixen
4 HA deixanandeixan deixandeiran deigun deizun deizuen deixen
5 GU gaixanazengaixazen gaixazen gaizuzen gaizuezen gaixezen
6 ZU zaixazenzairazen zaiguzen zaixezen
7 ZUEK zaixezen
zaixazienzaixerazenzairazien
zaixeguzenzaiguzien
zaixiezenzaixezien
8 HÁREK deixanazendeixazen deixazendeirazen deiguzen deizuzen deizuezen deixezen
1 - Ikus: (1.1.3)n NOR lehenengo eta hirugarren pertsonen ezaugarrixaz esandakua.
2 - NOR hirugarren pertsonako adizkixak dira gehixen darabiguzenak, letra baltzez darenak. NOR = hi, gu, zu eta zuek -i dagokixozen aditz-formak nekez entzungo dittugu.
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 73/226
7 8
NOR + denb.
Sustr.
ne(n)
he(n)
ge(n)
ze(n)
ze(n)
(g)i
(g)i
(g)i
(g)i
(g)i
NOR plur.
e
NORK NOR plur.
da
a/ana
(a)
gu
zu
zue
e
ze
ze
ze
ze
Subj.atziz.
n
n
n
n
n
n
n
NOR = ni, hi, gu, zu, zuek
NORK + denb.
Sustr.
ne
he
ze
ge(n)
ze(n)
ze(n)
ze
(g)i
(g)i
(g)i
(g)i
(g)i
(g)i
(g)i
an
an
an
an
an
en
en
Lot/NORK pl.+ Subj. atziz.
ne
he
ze
ge(n)
ze(n)
ze(n)
ze
LoturaNORK pl.
(a)
(a)
(a)
(a)
(a)
e
e
NOR plur.
ze
ze
ze
ze
ze
ze
ze
Subj.atz.
n
n
n
n
n
n
n
Sustr.NORK + denb.
(g)i
(g)i
(g)i
(g)i
(g)i
(g)i
(g)i
NOR = ha NOR = hárek
2.3.8 - Laguntzaillia, EGIÑ: NOR-NORK Subjuntibua Lehena
1 - Sustraixan daguan (g) hori eta NOR eta NORK ezaugarrixetako (n)a, Eibarren darabigun Subjuntibuan galduta daukaguz.
2 - ia > ixa ; ie > ixe ; "d" bokal artian > r.
3 - Ikus: (1.1.12)an, emakumiari dagokixon (-ana) HIK ezaugarrixaz esandakua.4 - Parentesi arteko (a) hori loturazkua da izan, NOR singularra danian "n" Subjuntibo-atzizkixakin lotzeko darabiguna eta, analogixaz edo,
NOR pluralera be eruaten doguna NORK hárek danian. Ikus: (1.1.13)an esandakua.
a b c d e f g h
2.3.8 - Laguntzaillia, EGIÑ: NOR-NORK Subjuntibua Lehena
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 74/226
7 9
NIK HIK-m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
1 NI neixananneixan neixan neizun neizuen neixen
2 HI - m heixanheiran heigun heixen
3 HI - n heixanheiran heigun heixen
4 HA heixan
heixanan*heixan (z)eixanneixan geixan
zeixanzeizun*
zeixenzeizuen*
(z)eixen
5 GU geixanazengeixazen geixazen geizuzen geizuezen geixezen
6 ZU zeixazenzeirazen zeiguzen zeixezen
7 ZUEK zeixezenzeixerazen zeixeguzen zeixiezen
8 HÁREK heixazenheixanazen*
heixazen (z)eixazenneixazen geixazen zeixazen
zeizuzen*zeixezenzeizuezen*
(z)eixezen
1 - HAREK-HA (z)eixan eta ZUK-HA zeixan (n eta g galduta dittugunez), anbiguotasuna sortzen jaku bixak bardin darabiguzenez.
2 - f4, f8 / g4, g8: zeizun*, zeizuzen* / zeizuen*, zeizuezen* ez dira gramatika aldetik zuzenak, analogixaz eta anbiguotasunak kentzeko-edo sortutako adizkixak dira.
Ikus: (1.1.15)en, honetaz esandakua.
3 - Hirugarren pertsonako adizkixak dira gehixen darabiguzenak eta Oraiñaldixan baiño gitxiago.
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 75/226
8 0
2.3.9 - Laguntzaillia, EGIÑ: NOR-NORK Agintera
NORK Sustraixa NOR + denbora
Pluralgillia
na
-
e
ga
-
-
e
(g)i
-
(g)i
(g)i
-
-
(g)i
-
k(a) / (a) n (a)
-
-
zu
zue
-
z
z
1 - Sustraixan daguan (g) hori galduta daukagu.
2 - Ikus: (1.1.12)n, emakumiari dagokixon (-ana) HIK ezaugarrixaz esandakua.
a b c d e f g h
NIK HIK-m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
2.3.9 - Laguntzaillia, EGIÑ: NOR-NORK Agintera
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 76/226
8 1
NIK HIK-m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
1 NI naiñnaik naixala naizu naizue naixela
2 HI-m3 HI-n
4 HA eiñesaiñ botaiñ
eikesaik botaik
deixaladeiran deigun eizuesaizu botaizu
eizueesaizue botaizue
deixela
5 GU gaiñazgaixanaz*
gaixaz gaixazela gaizuz gaizuez gaixezela
6 ZU
7 ZUEK 8 HÁREK eiñaz
esaiñaz botaiñaz
eixazesaixaz botaixaz
deixazeladeirazen deiguzen eizuzesaizuz botaizuz
eizuezesaizuez botaizuez
deixezela
1 - Benetako aginterazko adizkixak "NORK bigarren pertsonia"renak dira: b, c, f eta g zutabietakuak;
a, d, e eta h zutabietako adizkixak Subjuntibokuak dira izan, baiña agintzeko be erabiltzen dittugu.
2 - 4. eta 8. lerruetako b , c, f eta g zutabietakuak dira erabillixenak: baltzez markauta darenak.
3 - 4. eta 8. lerruetako b, c, f eta g adizkixak, (HIK-(ha,harek); ZUK- eta ZUEK-(ha,harek)),
baiezko perpausetan, laguntzaillia beste aditz bati lotzerakuan eratzen dan adizki konposatuaren bi elementuak (aditz nagusixa eta laguntzaillia) lotuta idatzi eta ahoskatuko
dira, aditz nagusixa bokalez edo n-z amaitzen bada; eta halan, nahiz eta laguntzaillia tartian izan, trinko edo sintetiko itxura guztia daukan adizkixa sortzen jaku. Hona hemen
Aditz nagusixa eta Laguntzaillia lotzeko erregelia:
– Laguntzaillia beti E barik,
– Aditz nagusixa:
• I, N edo U -z amaitzen bada, bere azken I, N edo U barik: erosi > eros-, esan > esa-,
kontau > konta-, siñist u > siñist-, konpond u > konpond-; edo
• A, E, edo O-z amaitzen bada, ezer galdu barik: bot a-, err e-, jaso-
(Ikusi paradigma honetan esan eta bota aditz nagusixen adizkixak, letra etzanez jarrittakuak, erregela honen arabera tajutu dittugunak)
ezezko perpausetan bananduta idatziko dira aditz nausixa eta laguntzaillia: ez eik esan, ez eik bota.
4 - Ikus: (1.1.12)n, emakumiari dagokixon (-ana) HIK ezaugarrixaz esandakua. Hortik: gaixanaz*.
Oh
arr
a
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 77/226
8 3
2 .4
.
LA G UNT
ZAILLIA
,
E UT SI
/ E
GI
:
N OR-N
ORI-N
ORK
:
* ED
UN
+
T SI
>
E UT
SI
.
Bi zk
ai er
az
,
N OR-N
OR
I-N
ORK
a d i
tz-
j ok
or
ak
o
e s p ezi
al i z
a u
d an
l a g un
t
z ai l l i
a
E UT
SI
d o g
u ,
e t a
* ED
UN
b er
b er
a
d a
-
T SI
a tzi zk i
az
o s o t ur
i k .
( Ik
u s
A d i
tz
a-E
sk ol
a
A p un
t e ak
2 -L
a b a yr
u
Ik
a s t
e gi
a ,
4 2
.
e t a
8 4
.
o
rri
al
d i
ak
)
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 78/226
8 4
2.4.1 - Laguntzaillia, EUTSI: NOR-NORI-NORK Indikatibua Oraiña
Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak
NORK NORI NOR + denb.
+ sustraixa
NOR
pluralg.
de(u)
de(u)
NOR
+ sustraixa
je(u)
je(u)
sta
k/a-n/na
tsa
sku
tsu
tsue
tse
NORI
sta
-
tsa
sku
-
-
tse
t
k/n
-
gu
zu
zue
e
NORK
at/nat
-
k/n
agu/nagu
-
-
ek/nez
NOR
pluralg.
z
Parentesi arteko (U), NORI = HIRI danian bakarrik darabigu.
2.4.1.1 - Laguntzaillia, EUTSI: NOR-NORI-NORK Indikatibua Oraiña (Nor = ha)
a b c d e f g h
HIK - mNIK HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 79/226
8 5
HIK - m NIK
1 NERI
4 HARI
5 GURI
2 HIRI - m
3 HIRI - n
7 ZUERI detsuet detsue detsuegu detsue
6 ZURI detsut detsuedetsu detsugu
HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
destak destan desta destazu destazue deste
jestak jestek
jestan jestane
deuat deuk deuagu deue
deunat deun deunagu deune
detsat detsak detsan detsa detsagu detsazu detsazue detse
jetsat jetsak jetsagu jetsek
jetsanat jetsan jetsanagu jetsane
deskuk deskun desku
jeskuk
jeskun
deskue
jeskuek
jeskune
deskuzu deskuzue
8 HÁRERI detsen detse
jetsek jetsen
detset
jetset jetsenat
detsek detsegu
jetsegu jetsenagu
detsezu detsezue detse
jetsek jetsene
1 - Erabilleran eta aditz nagusixakin alkartzerakuan, hasierako “d” (adizki normaletan) eta “j” (hittanokuetan) jatia normala da. Baiña 2 eta 3. lerruetako adizkixetan ez da “d” rik jaten.
Adibidiak: emon destazu > emoestazu, emon jestak > emoestak , baiña emon deuat... nahiz eta emongo deuat > emongeuat . Ikus: (1.2.2) Aditz-ortografixara ekarri ez dittugunak.
2 - Erabilleran: agu > au ; egu > eu baiña ugu = ugu.
3 - h7 -n detsuee biharko leuke, baiña hemen ee > e egitten dogu, orduan detsuee > detse, nahiz eta d7 -ren bardiña izan.4 - h8-n detsee, jetseek biharko leuke, baiña detsee > detse eta jetseek > jetsek egitten dogu, nahiz eta d8-ko adizkixen bardiñak suertatzen jakuzen.
2.4.1.2 - Laguntzaillia, EUTSI: NOR-NORI-NORK Indikatibua Oraiña (NOR/ZER = hárek)
a b c d e f g h
HIK - m NIK HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 80/226
8 6
1 NERI
4 HARI
5 GURI
2 HIRI - m deuaraz
3 HIRI - n deunaraz deunaz deunaguz deunez
7 ZUERI detsueraz detsuez detsueguz detsuez
6 ZURI detsuraz detsuezdetsuz detsuguz
deuaz deuaguz deuez
detsaraz
jetsaraz
jetsanaraz
deskuaz deskunaz deskuz
jeskuaz
jeskunaz
deskuez
jeskuez
jeskunez
deskuzuz deskuzuez
8 HÁRERI detsenaz detsez
jetsez
jetsenaz
detseraz
jetseraz
jetsenaraz
detsezak detseguz
jetseguz
jetsenaguz
detsezuz detsezuez detsez
jetsez
jetsenez
detsazak detsaz
jetsaz
jetsanaz
detsaguz
jetsaguz
jetsanaguz
detsazuz detsazuez detsez
jetsez
jetsanez
destazak destanaz destaz
jestaz
jestanaz
destazuz destazuez destez
jestez
jestanez
1 - “b” zutabietan, ZER pluralen Eibarko amaiera-ereduari jarraittuz, destaaz, detsaaz, detseaz, biharko leuke baiña argittasunaren mesedetan bizkaieriaren eredua ezarri
dogu: destazak, detsazak, detsezak. Ikus: (1.1.22)n hittanoko adizkixetan ZER pluraletako amaieren gaiñian esandakua.
2 - h7 -n detsueez biharko leuke, baiña hemen ee > e egitten dogu, orduan detsueez > detsez, nahiz eta d7 -ren bardiña izan.
3 - h8-n detseez,jetseez biharko leuke, baiña detseez > detsez eta jetseez > jetsez egitten dogu, nahiz eta d8-ko adizkixen bardiñak geratzen jakuzen.
detsanaz
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 81/226
8 7
2.4.2 - Laguntzaillia, EUTSI: NOR-NORI-NORK Indikatibua Lehena
Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak
NOR pluralg.NORINORK + denbora
+ sustraixaDenboraatzizkixa
NORK + denbora+ sustraixa NORI NORK
pluralg.Sexu
markia
ne(u)
he(u)
(z)e(u)
ge(u)n
ze(un)
ze(un)
(z)e(u)
sta
a/na
tsa
sku
tsu
tsue
tse
ze
ze
ze
ze
ze
ze
ze
NORK pluralg.
e
e
n
n
n
n
n
n
n
naje(u)
-
je(u)
g(aj)e(u)n
-
-
je(u)
sta
-
tsa
sku
-
-
tse e
a/na
-
a/na
a/na
-
-
a/na
NOR pluralg.
ze
-
ze
ze
-
-
ze
Denboraatzizkixa
n
-
n
n
-
-
n
1 - NORK GUK , ZUK eta ZUEK -en kasuan normalago erabiltzen dira, taula honetako (ge-, ze-) “NORK+denb.” ezaugarrixaz gaiñera, beste NORK ezaugarri bat (GU, ZU)
NORI-ren ondoren ipiñiz moldautako adizkixak: gentsa gun*, zetsa zun*, zetsa zuen*. Ikus: (1.1.15)en arazo honetaz jarrittakua.
2 - Parentesi arteko (U), NORI = HIRI danian bakarrik darabigu. Ikus: (1.1.14)an esandakua.
3 - NORK = GU alokutibuan (aj) ezaugarririk ez darabigu eta ez dogu paradigmetan jarriko.Ikus: (1.1.21)en eta laugarren paragrafuan honetaz esandakua.
4 - Hittanuan NORK = hárek danian, eta emakumiarena dan noka-ko kasuan, adizkixaren amaieria:
e + na + n = enan > *naen > nen eta e + na + ze + n = enazen > *nae zen > ne zen
2.4.2.1 - Laguntzaillia, EUTSI: NOR-NORI-NORK Indikatibua Lehena (NOR/ZER = ha)
a b c d e f g h
HIK - m NIK HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
hestan hestanhestanan*
(z)estan ze(n)stanzestazun*
ze(n)stenzestazuen*
(z)esten
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 82/226
8 8
6 ZURI netsun (z)etsuen(z)etsuen gentsungentsugun*
5 GURI heskunheskuan*
heskunheskunan*
(z)eskun
jeskuan
jeskunan
(z)eskuen
jeskuen
jeskunen
ze(n)skunzeskuzun*
ze(n)skuenzeskuzuen*
4 HARI
2 HIRI - m neuan
3 HIRI - n neunan (z)eunan geunangeunagun* (z)eunen
7 ZUERI netsuen detsuez gentsuengentsuegun* (z)etsuen
(z)euan geuangeuagun* (z)euen
1 NERI
netsan
na(j)etsan
na(j)etsanan
8 HÁRERI hetsenhetsenan*
(z)etsen
jetsen
jetsenan
netsen
na(j)etsen
na(j)etsenan
hetsen gentsengentsegun*
gentsengentsegun*
gentsenangentsenagun*
zentsenzetsezun*
zentsenzetsezuen*
(z)etsen
jetsen
jetsenen
hetsan (z)etsan
jetsan
jetsanan
gentsangentsagun*
gentsangentsagun*
gentsanangentsanagun*
zentsanzetsazun*
zentsenzetsazuen*
(z)etsen
jetsen
jetsanen
jestan jestanan
jesten jestanen
1 - Erabilleran hittanuan “j” hori jatia normala da, bokal artian doianian.2 - “b” eta “c” zutabietako (*)z markauta daren adizkixak ez dira gramatika aldetik zuzenak, baiña halaxe darabiguz. Ikus: (1.1.1).3 - “e”, “f” eta “g” zutabietako (*)dunak be ez dira gramatika aldetik zuzenak, NORK ezaugarrixa, aurrekuaz aparte, atzian be badaroielako; hau jokaeriau nahiko logikua da izan, eta
badiruri 3. pertsonako NORK adizkixetatik bereizteko premiñiak eraginda-edo sortutakuak dirala. Izan be, bittarteko “n”a NERI eta GURI kasuetan errez galtzen dogun ezkero(zestan, zeskun), 3. pertsonako NORK adizkixekin (zestan, zeskun) bardintasunak sortzen jakuz. Baztargarrixago dira, NORK 3. pertsonako aditz-oiñarrixari NORK ezaugarrixak ezarriz
moldautakuak: (z)etsagun, (z)etsugun, (z)etsazun... Hónek ez dittugu paradigman jarri be egiñ. Ikus: (1.1.15)en arazo honetaz jarrittakua.4 - g8, h7 eta h8-n : ee > e egitten dogu.
hetsanhetsanan*
2.4.2.2 - Laguntzaillia, EUTSI: NOR-NORI-NORK Indikatibua Lehena (NOR/ZER = hárek)
a b c d e f g h
HIK - m NIK HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 83/226
8 9
6 ZURI netsuzen (z)etsuezen(z)etsuzen gentsuzengentsuguzen*
5 GURI heskuzenheskuazen*
heskuzenheskunazen*
(z)eskuzen
jeskuazen
jeskunazen
(z)eskuezen
jeskuezen
jeskunezen
ze(n)skuzenzeskuzuzen*
ze(n)skuezenzeskuzuezen*
1 NERI
4 HARI
2 HIRI - m neuazen
3 HARI - n neunazen (z)eunazen geunazengeunaguzen* (z)eunezen
7 ZUERI netsuezen (z)etsuezen gentsuezengentsueguzen* (z)etsuezen
(z)euazen geuazengeuaguzen* (z)euezen
netsazen
na(j)etsazen
na(j)etsanazen
8 HÁRERI hetsezenhetsenazen*
(z)etsezen
jetsezen
jetsenazen
netsezen
na(j)etsezen
na(j)etsenazen
hetsezen gentsezengentseguzen*
gentsezengentseguzen*
gentsenazengentsenaguzen
zentsezenzetsezuzen*
zentsezenzetsezuezen*
(z)etsezen
jetsezen
jetsenezen
hetsazen (z)etsazen
jetsazen
jetsanazen
gentsazengentsaguzen*
gentsazengentsaguzen*
gentsanazengentsanaguzen*
zentsazenzetsazuzen*
zentsezenzetsazuezen*
(z)etsezen
jetsezen
jetsanezen
hestazen hestazenhestanazen*
(z)estazen
jestazen
jestanazen
ze(n)stazenzestazuzen*
ze(n)stezenzestazuezen*
(z)estezen
jestezen
jestanezen
Honen aurreko orrialdian egindako ohar berberak egin leikez hemen be.
hetsazenhetsanazen*
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 84/226
9 0
2.4.3 - Laguntzaillia, EUTSI: NOR-NORI-NORK BaldintzaHittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak
NORIBaldintza NORK + denbora+ sustraixa
NORK pluralg. NORI NORK
pluralg.Sexu
markia
ne(u)
he(u)
le(u)
ge(u)n
ze(un)
ze(un)
le(u)
NORK + denbora+ sustraixa
n(aj)e(u)
-
l(aj)e(u)
g(aj)e(u)n
-
-
l(aj)e(u)
ba
ba
ba
ba
ba
ba
ba
Baldintza
ba
ba
ba
ba
ba
ba
ba
sta
k/n
tsa
sku
tsu
tsue
tse
e
e
sta
-
tsa
sku
-
-
tse e
NOR pluralg.
z
z
z
z
z
z
z
k/n
-
k/n
k/n
-
-
k/n
NOR
z
-
z
z
-
-
z
1 - NORK GUK , ZUK eta ZUEK -en kasuan normalago erabiltzen dira, taula honetako (ge-, ze-) “NORK+denb” ezaugarrixaz gaiñera, beste NORK ezaugarri bat (GU, ZU)
NORI-ren ondoren ipiñiz moldautako adizkixak: ba gentsa gu*, bazetsa zu*, bazetsa zue*. Ikus: (1.1.15)en arazo honetaz jarrittakua.
2 - Parentesi arteko (U), NORI = HIRI danian bakarrik darabigu. Ikus: (1.1.14)an esandakua.
3 - NORK = GU alokutibuan (aj) ezaugarririk ez darabigu eta ez dogu, kasu honetan, paradigmetan jarriko. Ikus:(1.1.21)en eta laugarren paragrafuan honetaz esandakua.
3 - Hittanuan NORK = hárek danian, eta emakumiarena dan noka-ko kasuan, adizkixaren amaieria:
e + na = ena > *nae > ne eta e + na + z = enaz > *nae z> ne z
2.4.3.1 - Laguntzaillia, EUTSI: NOR-NORI-NORK Baldintza (NOR/ZER = ha)
a b c d e f g h
HIK - m NIK HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK 1- Erabilleran, hittanuan
“j”a errez jausten jaku,
bokal ar tian doianian.
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 85/226
9 1
6 ZURI banetsu baletsuebaletsu bagentsubagentsugu*
5 GURI bahesku bahesku
baheskun*
balesku
bal(aj)eskuk
bal(aj)eskun
baleskue
bal(aj)eskuek
bal(aj)eskune
baze(n)sku
bazeskuzu*
baze(n)skue
bazeskuzue*
1 NERI
4 HARI
2 HIRI - m baneuk
3 HIRI - n baneun baleun bageunbageunagu* baleune
7 ZUERI banetsue baletsue bagentsuebagentsuegu*
baletsue
baleuk bageunkbageuagu* baleue
banetsa
bana(j)etsak
bana(j)etsan
8 HÁRERI bahetsebahetsen*
baletse
bal(aj)etsek
bal(aj)etsen
banetse
bana(j)etsek
bana(j)etsen
bahetse bagentsebagentsegu*
bagentsekbagentsegu*
bagentsenbagentsenagu*
bazentsebazetsezu*
bazentsebazetsezue*
baletse
bal(aj)etsek
bal(aj)etsene
bahetsa baletsa
bal(aj)etsak
bal(aj)etsan
bagentsabagentsagu*
bagentsakbagentsagu*
bagentsanbagentsanagu*
bazentsabazetsazu*
bazentsebazetsazue*
baletse
bal(aj)etsek
bal(aj)etsen
bahesta bahestabahestan* balestabal(aj)estak
bal(aj)estan
baze(n)stabazestazu* baze(n)stebazestazue* balestebal(aj)estek
bal(aj)esten
4 - baleskit*, baleskixo*, baleskigu*... eta holakuak ez dira BALDINTZAzko adizki jatorrak ONDORIXUArena dan KE markia (ke > ki) dauke barruan eta.
Erabilli bai badarabiguz baiña ez dira zuzenak. Ikus: (1.1.8)n esandakua.
5 - “d” eta “h” zutabietako adizkixetan, “aj” alokutibo-markia nahiko galduta daukagu; hori barik darabiguz jeneralian.
bahetsabahetsan*
2 - “c” zutabeko (*)z
markauta daren adizkixak ez
dira gramatika aldetik
zuzenak, baiña halaxe
darabiguz. Ikus: (1.1.1).
3 - “e”, “f” eta “g”
zutabietako (*)dunak be ez
dira gramatika
normatibuaren aldetik
zuzenak, NORK
ezaugarrixa, aurrekuaz
aparte, atzian be
badaroielako; Ikus:
(1.1.15)en arazo honetaz
jarrittakua, baitta (2.4.2.1)ko3. oharra be.
Baztargarrixago deritxegu ,
asko entzuten diran arren,
NORK 3. pertsonako aditz-
oiñarrixari NORK
ezaugarrixok ezarriz
moldautakueri: balestazu*, baletsazu*, baleskuzu*,....
2.4.3.2 - Laguntzaillia, EUTSI: NOR-NORI-NORK Baldintza (NOR/ZER = hárek)a b c d e f g h
HIK - m NIK
1 NERI
HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
bahestaz bahestazbahestanaz*
balestaz
bal(aj)estazak
baze(n)stazbazestazuz*
baze(n)stezbazestazuez*
balestez
bal(aj)estezak
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 86/226
9 2
6 ZURI banetsuz baletsuezbaletsuz bagentsuzbagentsuguz*
5 GURI baheskuzbaheskuaz*
baheskuzbaheskunaz*
baleskuz
bal(aj)eskuaz
bal(aj)eskunaz
baleskuez
bal(aj)eskuezak
bal(aj)eskunez
baze(n)skuzbazeskuzuz*
baze(n)skuezbazeskuzuez*
4 HARI
2 HIRI - m baneuaz
3 HIRI - n baneunaz baleunaz bageunazbageunaguz* baleunez
7 ZUERI banetsuez baletsuez bagentsuezbagentsueguz*
baletsueez
baleuaz bageuazbageuaguz* baleuez
banetsaz
bana(j)etsaz
bana(j)etsanaz
8 HÁRERI bahetsezbahetsenaz*
baletsez
bal(aj)etsezak
bal(aj)etsenaz
banetsez
bana(j)etsez
bana(j)etsenaz
bahetsez bagentsezbagentseguz*
bagentsezakbagentseguzak*
bagentsenazbagentsegunaz*
bazentsezbazetsezuz*
bazentseezbazetsezuez*
baletsez
bal(aj)etsezak
bal(aj)etsenez
bahetsaz baletsaz
bal(aj)etsazak
bal(aj)etsanaz
bagentsaz
bagentsaguz*
bagentsazakbagentsaguzak*
bagentsanazbagentsanaguz*
bazentsaz
bazetsazuz*
bazentsezz
bazetsazuez*
baletsez
bal(aj)etsezak
bal(aj)etsenaz
bal(aj)estanaz bal(aj)estenaz
bahetsaz
bahetsanaz*
1 - ZER BAKARRAri (2.4.3.1)en egindako ohar ber-berak egin leikez hemen be.
2 - Gizonezkuari dagokixozen hittano-amaiera batzuek, argittasunaren mesederako, bizkaieriaren eredu orokorrari jarraittuz ipiñi dittugu: balestazak, baletsazak, baletsezak,
bagentsazak, bagentsezak, balestezak, baletsezak, baleskuezak, baletsezak. Ikus: (1.1.22)n hittanoko adizkixetan ZER pluraletako amaieren gaiñian esandakua.
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 87/226
9 3
2.4.4 - Laguntzaillia, EUTSI: NOR-NORI-NORK Ondorixua
Indikatiboko Lehenaldixa erabiltzen da geruago eta gehixago Ondorixuaren ordez:
esango netsan*, esango neskixo edo esango netsake erabilli biharrian. Ondorixua erabiltzen danian,
(1.1.16)an esan dogunez, eredu bi darabiguz, segun eta “KE” (ondorixuaren markia) “NORI”ren
aurretik edo atzetik ipintzen dan:
2.4.4.1: “a” eredua, aurretik doiana, bizkai-joerakua.
2.4.4.2: “b” eredua, atzetik doiana, giputz-joerakua, Eibarren bestia baiño zabalduago daguana.
2.4.4.1 - Laguntzaillia, EUTSI: NOR-NORI-NORK Ondorixua (“a” eredua: bizkai-joerakua)
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 88/226
9 4
Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak
NORIONDORIXO
markiaKE > KI
NORK + denbora+ sustraixa
NORK pluralg. NORI NORK
pluralg.Sexu
markia
ne(u)s
he(u)s
le(u)s
ge(u)ns
ze(un)s
ze(un)s
le(u)s
ki
ki
ki
ki
ki
ki
ki
ONDORIXOmarkia
KE > KI
NORK + denbora+ sustraixa
n(aj)e(u)s
-
l(aj)e(u)s
g(aj)e(u)ns
-
-
l(aj)e(u)s
ki
-
ki
ki
-
-
ki
t/da
k/n
o
gu
zu
zue
oe
e
e
t/da
-
o
gu
-
-
oe e
NOR pluralg.
z
z
z
z
z
z
z
k/n
-
k/n
k/n
-
-
k/n
NOR
z
z
z
z
z
z
z
1 - Parentesi arteko (U), NORI = HIRI danian bakarrik darabigu. Ikus: (1.1.14)an esandakua.
2 - NORK = GU alokutibuan (aj) ezaugarririk ez darabigu, eta ez dogu, kasu honetan, paradigmetan jarriko. Ikus: (1.1.21)en laugarren paragrafua.
3 - Hittanuan NORK = hárek danian, eta emakumiarena dan noka-ko kasuan, adizkixen amaieria:
kida + e + n > *kiraen > kirane ; u + e + n = uen > une ; o + e + n = oen > one; oe + e + n = *oeen > uene.
4 - ki + da > kira, eta ki + t + e > kitte, ki + t + ek > kittek.
5 - Ondorixo-markia KE da berez, baiña gaur egunian, NORI ezaugarrixaren aurrian doianian, KI bihurtu da, datibo-aurreko markionekin bat egiñez.
2.4.4.1.1 - Laguntzaillia, EUTSI: NOR-NORI-NORK Ondorixua “a” eredua (NOR/ZER=ha)
a b c d e f g h
HIK - m NIK HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 89/226
9 5
1 NERI
4 HARI
5 GURI
2 HIRI - m neuskik
3 HIRI - n neuskiñ leuskiñ geu(n)skiñ leuskiñe
7 ZUERI neskizue leskizue ge(n)skizue leskizue
6 ZURI neskizu leskizueleskizu ge(n)skizu
leuskik geu(n)skik leuskiek
neskixo
n(aj)eskixok
n(aj)eskixon
heskiguheskiguk*
heskiguheskigun*
leskigu
l(aj)eskiguk
l(aj)eskigun
leskigue
l(aj)eskiguek
l(aj)eskigune
ze(n)skigu ze(n)skigue
8 HÁRERI heskixueheskixone*
leskixue
l(aj)eskixuek
l(aj)eskixone
neskixue
n(aj)eskixuek
n(aj)eskixone
heskixueheskixuek*
ge(n)skixue
ge(n)skixuek
ge(n)skixone
ze(n)skixue ze(n)skixue leskixue
l(aj)eskixuek
l(aj)eskixuene
heskixoheskixok*
leskixo
l(aj)eskixok
l(aj)eskixon
ge(n)skixo
ge(n)skixok
ge(n)skixon
ze(n)skixo ze(n)skixue leskixue
l(aj)eskixuek
l(aj)eskixone
heskittheskirak*
heskittheskirak*
leskitt
l(aj)eskirak
l(aj)eskiran
ze(n)skitt ze(n)skitte leskitte
l(aj)eskittek
l(aj)eskirane
heskixoheskixon*
1 - Erabilleran, hittanuan “j”a errez jausten jaku bokal artian doianian eta ez dogu ahoskatzen.
2 - “b” eta “c” zutabietan (*)z markauta daren adizkixak ez dira gramatika aldetik zuzenak, baiña halaxe darabiguz batez be “c” zutabekuak. Ikus: (1.1.1).
3 - “aj” alokutibo markia nahiko galduta daukagu eta Ondorixuan gehixago entzuten dira “aj” bako adizkixak.
4 - Aditz-modu honek daukan erabilpen urrixaren barruan, adizki zuzenekin batera, ziharo baztertzekuak diran holako adizkixak be entzuten dira: leskirazu*/leskirazue*,leskixozu*/leskixozue*, leskiguzu*/lekiguzue*, leskixuezu*/leskixuezue*. Ikus: (1.1.15).
2.4.4.1.2 - Laguntzaillia, EUTSI: NOR-NORI-NORK Ondorixua “a” eredua (NOR/ZER = hárek)
a b c d e f g h
HIK - m NIK HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 90/226
9 6
1 NERI
4 HARI
5 GURI
2 HIRI - m neuskiaz
3 HIRI - n neuskiñaz leuskiñaz geu(n)skiñaz leuskiñez
7 ZUERI neskizuez leskizue ge(n)skizuez leskizuez
6 ZURI neskizuz leskizuezleskizu ge(n)skizuz
leuskiaz geu(n)skiaz leuskiezak
neskixoz
n(aj)eskixuaz
n(aj)eskixonaz
heskiguzheskiguaz*
heskiguzheskigunaz*
leskiguz
l(aj)eskiguaz
l(aj)eskigunaz
leskiguez
l(aj)eskiguezak
l(aj)eskigunez
ze(n)skiguz ze(n)skiguez
8 HÁRERI heskixuezheskixonez*
leskixue
l(aj)eskixuezak
l(aj)eskixonez
neskixuez
n(aj)eskixuez
n(aj)eskixonez
heskixuez ge(n)skixuez
ge(n)skixuezak
ge(n)skixonez
ze(n)skixuez ze(n)skixuez leskixuez
l(aj)eskixuezak
l(aj)eskixuenez
heskixozheskixuaz*
leskixoz
l(aj)eskixuaz
l(aj)eskixonaz
ge(n)skixoz
ge(n)skixuaz
ge(n)skixonaz
ze(n)skixoz ze(n)skixuez leskixuez
l(aj)eskixuezak
l(aj)eskixonez
heskiraz heskirazheskiranaz*
leskiraz
l(aj)eskirazak
l(aj)eskiranaz
ze(n)skiraz ze(n)skittez leskittez
l(aj)eskittezak
l(aj)eskiranez
heskixozheskixonaz*
1 - Aurreko orrialdian jarrittako oharrak egin leikez hemen be.
2 - Baldintzan egin dogun moduan, gizonezkuari dagokixozen hittano-amaiera batzuek, argittasunaren mesederako, bizkaieriaren eredu orokorrari jarraittuz ipiñi
dittuguz: leskirazak, leskixuezak, genskixuezak, leskittezak, leskixuezak, leskiguezak. Ikus: (1.1.22).
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 91/226
9 7
2.4.4.2 - Laguntzaillia, EUTSI: NOR-NORI-NORK Ondorixua (“b” eredua: giputz-joerakua)
Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak
ONDORIXOmarkia NORI
NORK + denbora+ sustraixa
NORK pluralg.
ONDORIXOmarkia
NORK pluralg.
Sexumarkia
ne(u)
he(u)
le(u)
ge(u)n
ze(un)
ze(un)
le(u)
sta
a/na
tsa
sku
tsu
tsue
tse
NORINORK + denbora
+ sustraixa
n(aj)e(u)
-
l(aj)e(u)
g(aj)e(u)n
-
-
l(aj)e(u)
sta
-
tsa
sku
-
-
tse
ke
ke
ke
ke
ke
ke
ke
e
e
ke
-
ke
ke
-
-
ke e
NOR pluralg.
z
z
z
z
z
z
z
k/n
-
k/n
k/n
-
-
k/n
NOR pluralg.
z
-
z
z
-
-
z
1 - Parentesi arteko (U), NORI = HIRI danian bakarrik darabigu. Ikus: (1.1.14).
2 - NORK = GU alokutibuan (aj) ezaugarririk ez darabigu, eta ez dogu, kasu honetan, paradigmetan jarriko. Ikus: (1.1.21)en laugarren paragrafua.3 - ee > ie ; e + n = en > ne.
2.4.4.2.1 - Laguntzaillia, EUTSI: NOR-NORI-NORK Ondorixua “b” eredua (NOR/ZER = ha)
a b c d e f g h
HIK - m NIK
1 NERI
HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
hestake
hestakek*
hestake
hestaken*
lestake
l(aj)estakek
ze(n)stake ze(n)stakie lestakie
l(aj)estakiek
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 92/226
9 8
4 HARI
5 GURI
2 HIRI - m neuake
3 HIRI - n neunake leunake geunake leunakie
7 ZUERI netsueke letsueke gentsueke letsuekie
6 ZURI netsuke letsukieletsuke gentsuke
leuake geuake leuakie
netsake
n(aj)etsakek
n(aj)etsaken
heskukeheskukek*
heskukeheskuken*
leskuke
l(aj)eskukek
l(aj)eskuken
leskukie
l(aj)eskukiek
l(aj)eskukene
ze(n)skuke ze(n)skukie
8 HÁRERI hetsekehetseken*
letseke
l(aj)etsekek
l(aj)etseken
netseke
n(aj)etsekek
n(aj)etseken
hetsekehetsekek*
gentseke
gentsekek
gentseken
zentseke zentsekie lletsekie
l(aj)etsekiek
l(aj)etsekene
hetsakehetsakek*
letsake
l(aj)etsakek
l(aj)etsaken
gentsake
gentsakek
gentsaken
zentsake zentsakie letsakie
l(aj)etsakiek
l(aj)etsakene
l(aj)estakek
l(aj)estaken
l(aj)estakiek
l(aj)estakene
hetsakehetsaken*
1 - Erabilleran, hittanuan “j”a errez jausten jaku bokal artian doianian eta ez dogu ahoskatzen.
2 - “b” eta “c” zutabietan (*)z markauta daren adizkixak ez dira gramatika aldetik zuzenak, baiña halaxe darabiguz, batez be “c” zutabekuak. Ikus: (1.1.1).
3 - “aj” alokutibo markia nahiko galduta daukagu eta, aditz-modu honek daukan erabilpen urrixan, gehixago entzuten dira “aj” bako adizkixak.
4 - Hau aditz-moduau geruago eta gitxiago darabigu eta erabilpen urri horren barruan, adizki zuzenekin batera ziharo baztertzekuak diran holako adizkixak be entzuten
dira: lestakezu/zuke*, letsakezu/zuke*..., lestakezue/zueke*, letsakezue/zueke*,... Ikus: (1.1.15).
2.4.4.2.2 - Laguntzaillia, EUTSI: NOR-NORI-NORK Ondorixua “b” eredua (NOR/ZER = hárek)
a b c d e f g h
HIK - mNIK HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 93/226
9 9
HIK m NIK
1 NERI
4 HARI
5 GURI
2 HIRI - m neuakez
3 HIRI - n neunakez leunakez geunakez leunakiez
7 ZUERI netsuekez letsuekez gentsuekez letsuekiez
6 ZURI netsukez letsukiezletsukez gentsukez
leuakez geuakez leuakiez
HIK n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
netsakez
n(aj)etsakiaz
n(aj)etsakenaz
heskukezheskukiaz*
heskukezheskukenaz*
leskukez
l(aj)eskukiaz
l(aj)eskukenaz
leskukiez
l(aj)eskukiezak
l(aj)eskukenez
ze(n)skukez ze(n)skukiez
8 HÁRERI hetsekez
hetsekenaz*
letsekez
l(aj)etsekiaz
l(aj)etsekenaz
netseke
n(aj)etsekiaz
n(aj)etsekenaz
hetsekez
hetsekiaz*
gentsekez
gentsekiaz
gentsekenaz
zentsekez zentsekiez letsekiez
l(aj)etsekiezak
l(aj)etsekenez
hetsakezhetsakiaz*
letsakez
l(aj)etsakiaz
l(aj)etsakenaz
gentsakez
gentsakiaz
gentsakenaz
zentsakez zentsakiez letsakiez
l(aj)etsakiezak
l(aj)etsakenez
hestakezhestakiaz*
hestakezhestakenaz*
lestakez
l(aj)estakiaz
l(aj)estakenaz
ze(n)stakez ze(n)stakiez lestakiez
l(aj)estakiezak
l(aj)estakenez
hetsakezhetsakenaz*
1 - Honen aurreko orrialdian jarrittako oharrak balio dabe honako be.
2 - Gizonezkuari dagokixozen hittano-amaiera batzuek, argittasunaren mesederako, bizkaieriaren eredu orokorrari jarraittuz ipiñi dittuguz:
lestakiezak, letsakiezak, leskukiezak, letsekiezak.
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 94/226
1 0 0
2.4.5 - Laguntzaillia, EGIÑ: NOR-NORI-NORK Ahalezkua Oraiña-Hipotetikua
Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak
NORIAHALmarkia
KE > KI
NORK + denbora+ sustraixa
NORK pluralg. NORI NORK
pluralg.Sexu
markia
nei
hei
lei
gei(n)
zei(n)
zei(n)
lei
ki
ki
ki
ki
ki
ki
ki
AHALmarkia
KE > KI
NORK + denbora+ sustraixa
n(aj)ei
-
l(aj)ei
g(aj)ei(n)
-
-
l(aj)ei
ki
-
ki
ki
-
-
ki
t/da
k/n
o
gu
zu
zue
oe
e
e
t/da
-
o
gu
-
-
oe e
NOR pluralg.
z
z
z
z
z
z
z
k/n
-
k/n
k/n
-
-
k/n
NOR pluralg.
z
-
z
z
-
-
z
1 - kida > kira, kida + e + n = *kiraen > kirane eta kit + e > kitte, kit + ek > kittek
2 - NORK = GU alokutibuan (aj) ezaugarririk ez darabigu, eta ez dogu, kasu honetan, paradigmetan jarriko. Ikus: (1.1.21)en laugarren paragrafua.
3 - KE ahal-markia desagertu egitten da NORI-ren aurrian doianian, KI datibo-aurrekuonekin bat eginez.
2.4.5.1. - Laguntzaillia, EGIÑ: NOR-NORI-NORK Ahalezkua Oraiña-Hipotetikua (NOR/ZER = ha)
a b c d e f g h
HIK - m NIK
1 NERI
HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
heikitt heikitt leikitt zeinkitt zeinkitte leikitte
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 95/226
1 0 1
1 NERI
4 HARI
5 GURI
2 HIRI - m neikik
3 HIRI - n neikiñ leikiñ geinkiñ leikiñe
7 ZUERI neikizue leikizue geinkizue leikizue
6 ZURI neikizu leikizueleikizu geinkizu
leikik geinkik leikiek
neikixo
n(aj)eikixok
n(aj)eikixon
heikiguheikiguk*
heikiguheikigun*
leikigu
l(aj)eikiguk
l(aj)eikigun
leikigue
l(aj)eikiguek
l(aj)eikigune
zeinkigu zeinkigue
8 HÁRERI heikixueheikixone*
leikixue
l(aj)eikixuek
l(aj)eikixone
neikixue
n(aj)eikixuek
n(aj)eikixone
heikixueheikixuek*
geinkixue
geinkixuek
geinkixone
zeinkixue zeinkixue leikixue
l(aj)eikixuek
l(aj)eikixuene
heikixoheikixok*
leikixo
l(aj)eikixok
l(aj)eikixon
geinkixo
geinkixok
geinkixon
zeinkixo zeinkixue leikixue
l(aj)eikixuek
l(aj)eikixone
heikittheikirak*
heikittheikiran*
leikitt
l(aj)eikirak
l(aj)eikiran
zeinkitt zeinkitte leikitte
l(aj)eikittek
l(aj)eikirane
heikixoheikixon*
1 - Aditz modu hau gitxi erabiltzen da eta , honen ordez, Indikatiboko formak erabiltzeko joera haundixa dago: “ahal destak” “heikitt”en ordez... eta abar.
2 - NOR-NORI sailleko adizkixekin bardintasunak dittugu: HAREK HARI emon leikixo - HA HARI juan leikixo
3 - Ikus: Sarrerako (1.1.2), (1.1.6) eta (1.1.9) Ahalezkuaz idatzittakuak.
4 - Ikus: (1.1.1)en, “b” eta “c” zutabietan markauta daren adizkixen gaiñian esandakua.
2.4.5.2. - Laguntzaillia, EGIÑ: NOR-NORI-NORK Ahalezkua Oraiña-Hipotetikua (NOR/ZER = hárek)
a b c d e f g h
HIK - m NIK HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 96/226
1 0 2
1 NERI
4 HARI
5 GURI
2 HIRI - m neikiaz
3 HIRI - n neikiñaz leikiñaz geinkiñaz leikiñez
7 ZUERI neikizuez leikizuez geinkizuez leikizuez
6 ZURI neikizuz leikizuezleikizuz geinkizuz
leikiaz geinkiaz leikiezak
neikixoz
n(aj)eikixuaz
n(aj)eikixonaz
heikiguzheikiguaz*
heikiguzheikigunaz*
leikiguz
l(aj)eikiguazl(aj)eikigunaz
leikiguez
l(aj)eikiguezakl(aj)eikigunez
zeinkiguz zeinkiguez
8 HÁRERI heikixuezheikixonez*
leikixuez
l(aj)eikixuezak
l(aj)eikixonez
neikixuez
n(aj)eikixuezak
n(aj)eikixonez
heikixuez geinkixuez
geinkixuezak
geinkixonez
zeinkixuez zeinkixuez leikixuez
l(aj)eikixuezak
l(aj)eikixuenez
heikixozheikixuaz*
leikixoz
l(aj)eikixuaz
l(aj)eikixonaz
geinkixoz
geinkixuaz
geinkixonaz
zeinkixoz zeinkixuez leikixuez
l(aj)eikixuezak
l(aj)eikixonez
heikiraz heikirazheikiranaz*
leikiraz
l(aj)eikiraz
l(aj)eikiranaz
zeinkiraz zeinkittez leikittez
l(aj)eikittezak
l(aj)eikiranez
heikixozheikixonaz*
1 - Bizkaieriaren ereduari jarraittuz, jarri dittugun hittano-amaiera batzuek, gizonezkuari dagokixozenak: leikittezak, leikiezak, leikixuezak, leikiguezak, neikixuezak,
geinkixuezak . Ikus: (1.1.22).
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 97/226
1 0 3
2.4.6 - Laguntzaillia, EGIÑ: NOR-NORI-NORK Ahalezkua Lehena
Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak
NORIAHALmarkia
KE > KI
NORK + denbora+ sustraixa
NORK pluralg. NORI NORK
pluralg.Sexu
markia
nei
hei
(z)ei
gei(n)
zei(n)
zei(n)
(z)ei
ki
ki
ki
ki
ki
ki
ki
AHALmarkia
KE > KI
NORK + denbora+ sustraixa
n(aj)ei
-
(j)ei
g(aj)ei(n)
-
-
(j)ei
ki
-
ki
ki
-
-
ki
da/t
a/na
o
gu
zu
zue
oe
e
e
da/t
-
o
gu
-
-
oe e
Denboraatziz.
n
n
n
n
n
n
n
Denboraatziz.
n
-
n
n
-
-
n
NOR pluralg.
ze
ze
ze
ze
ze
ze
ze
a/na
-
a/na
a/na
-
-
a/na
NOR pluralg.
ze
-
ze
ze
-
-
ze
1 - kidan > kiran, kida + e + nan = *kiraenan > kiranen eta kit + en > kitten
2 - NORK = GU alokutibuan (aj) ezaugarririk ez darabigu, eta ez dogu, kasu honetan, paradigmetan jarriko. Ikus: (1.1.21)en laugarren paragrafua.
3 - KE ahal-markia desagertu egitten da NORI-ren aurrian doianian, KI datibo-aurrekuonekin bat eginez.
2.4.6.1 - Laguntzaillia, EGIÑ: NOR-NORI-NORK Ahalezkua Lehena (NOR/ZER = ha)
a b c d e f g h
HIK - m NIK
1 NERI
HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
heikiran heikiranheikiranan*
zeikiran
j iki
zeinkiran zeinkitten zeikitten
j ikitt
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 98/226
1 0 4
4 HARI
5 GURI
2 HIRI - m neikian
3 HIRI - n neikiñan zeikiñan geinkiñan zeikiñen
7 ZUERI neikizuen zeikizuen geinkizuen zeikizuen
6 ZURI neikizun zeikizuenzeikizun geinkizun
zeikian geinkian zeikien
neikixon
n(aj)eikixuan
n(aj)eikixonan
heikigunheikiguan*
heikigunheikigunan*
zeikigun
jeikiguan
jeikigunan
zeikiguen
jeikiguen
jeikigunen
zeinkigun zeinkiguen
8 HÁRERI heikixuenheikixonen*
zeikixuen
jeikixuen
jeikixonen
neikixuen
n(aj)eikixuen
n(aj)eikixonen
heikixuen geinkixuen
geinkixuen
geinkixonen
zeinkixuen zeinkixuen zeikixuen
jeikixuen
jeikixuenen
heikixonheikixuan*
zeikixon
jeikixuan
jeikixonan
geinkixon
geinkixuan
geinkixonan
zeinkixon zeinkixuen zeikixuen
jeikixuen
jeikixonen
jeikiran
jeikiranan
jeikitten
jeikiranen
heikixonheikixonan*
1 - Hau aditz-moduau oraiñaldixan gitxi erabiltzen baldin bada, lehenaldixan gitxiago. Indikatiboko formetara joten da sarri: “ahal netsan” “neikixon”en ordez.
2 - Ikus: Sarrerako (1.1.2), (1.1.6) eta (1.1.9) Ahalezkuaz idatzittakuak.
3 - Ikus: (1.1.1)en, “b” eta “c” zutabietan markauta daren adizkixen gaiñian esandakua.
2.4.6.2 - Laguntzaillia, EGIÑ: NOR-NORI-NORK Ahalezkua Lehena (NOR/ZER = hárek)
a b c d e f g h
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 99/226
1 0 5
HIK - m NIK
1 NERI
4 HARI
5 GURI
2 HIRI - m neikiazen
3 HIRI - n neikiñazen zeikiñazen geinkiñazen zeikiñezen
7 ZUERI neikizuezen zeikizuezen geinkizuezen zeikizuezen
6 ZURI neikizuzen zeikizuezenzeikizuzen geinkizuzen
zeikiazen geinkiazen zeikiezen
HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
neikixozen
n(aj)eikixuazen
n(aj)eikixonazen
heikiguzenheikiguazen*
heikiguzenheikigunazen*
zeikiguzen
jeikiguazen
jeikigunazen
zeikiguezen
jeikiguezen
jeikigunezen
zeinkiguzen zeinkiguezen
8 HÁRERI heikixuezenheikixonezen*
zeikixuezen
jeikixuezen
jeikixonezen
neikixuezen
n(aj)eikixuezen
n(aj)eikixonezen
heikixuezen geinkixuezen
geinkixuezen
geinkixonezen
zeinkixuezen zeinkixuezen zeikixuezen
jeikixuezen
jeikixuenezen
heikixozenheikixuazen*
zeikixozen
jeikixuazen
jeikixonazen
geinkixozen
geinkixuazen
geinkixonazen
zeinkixozen zeinkixuezen zeikixuezen
jeikixuezen
jeikixonezen
heikirazen heikirazenheikiranazen*
zeikirazen
jeikirazen
jeikiranazen
zeinkirazen zeinkittezen zeikittezen
jeikittezen
jeikiranezen
heikixozenheikixonazen*
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 100/226
1 0 6
2.4.7 - Laguntzaillia, EGIÑ: NOR-NORI-NORK Subjuntibua Oraiña
NORK NORI NOR + denbora + sustraixa
NOR Pluralgillia
dei
dei
da
a/ana(2)
o
gu
zu
zue
oe
da
a/na
-
gu
zu
zuee ze
Subjuntiboatzizkixa
n
n
n
n
n
n
n
1 - d (bokal artian) > r.
2 - HI-Emakumiari dagokixon NORI markia -ana- darabigu, -na- erabilli biharrian.
Ikus: (1.1.12)an honetaz idatzittakua.
a b c d e f g h
NIK HIK-m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
2.4.7.1 - Laguntzaillia, EGIÑ: NOR-NORI-NORK Subjuntibua Oraiña (NOR/ZER = ha)
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 101/226
1 0 7
1 NERI deiranandeiran deiran deirazun deirazuen deiren
2 HIRI - m deixandeixaran deixagun deixen
3 HIRI - n deixanandeixanaran deixanagun deixanen
4 HARI deixonandeixuan deixondeixoran deixogun deixozun deixozuen deixuen
5 GURI deigunandeiguan deigun deiguzun deiguzuen deiguen
6 ZURI deizundeizuran deizugun deizuen
7 ZUERI deizuendeizueran deizuegun deizuen
8 HÁRERI deixuenandeixuen deixuendeixueran deixuegun deixuezun deixuezuen deixuen
1 - Hirugarren lerroko adizkixen gaiñian, ikus: (1.1.12)n jarrittakua.
a b c d e f g h
2.4.7.2 - Laguntzaillia, EGIÑ: NOR-NORI-NORK Subjuntibua Oraiña (NOR/ZER = hárek)
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 102/226
1 0 8
NIK HIK-m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
1 NERI deiranazendeirazen deirazen deirazuzen deirazuezen deirezen
2 HIRI - m deixazendeixarazen deixaguzen deixezen
3 HIRI - n deixanazendeixanarazen deixanaguzen deixanezen
4 HARI deixonazendeixuazen deixozendeixorazen deixoguzen deixozuzen deixozuezen deixuezen
5 GURI deigunazendeiguazen deiguzen deiguzuzen deiguzuezen deiguezen
6 ZURI deizuzendeizurazen deizuguzen deizuezen
7 ZUERI deizuezendeizuerazen deizueguzen deizuezen
8 HÁRERI deixuenazendeixuezen deixuezendeixuerazen deixueguzen deixuezuzen deixuezuezen deixuezen
2 4 8 Laguntzaillia EGIÑ: NOR NORI NORK Subjuntibua Lehena
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 103/226
1 0 9
2.4.8 - Laguntzaillia, EGIÑ: NOR-NORI-NORK Subjuntibua Lehena
NORK pluralgillia NORINORK
+ denbora + sustraixa
NOR Pluralgillia
nei
hei
(z)ei
ge(ng)i
ze(ng)i
ze(ng)i
(z)ei
da
a/ana(2)
o
gu
zu
zue
oe
e
e
ze
ze
ze
ze
ze
ze
ze
Subjuntibomarkia
n
n
n
n
n
n
n
1 - d (bokal artian) > r ; io > ixo ; ioe > ixoe > ixue.
2 - HI-Emakumiari dagokixon NORI markia -ana- darabigu, -na- erabilli biharrian.
Ikus: (1.1.12)n honetaz idatzittakua.
3 - Parentesi arteko (ng) galduta daukagu eta gengi > gei eta zengi > zei egitten dittugu.
a b c d e f g h
NIK HIK-m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
h i i i
2.4.8.1 - Laguntzaillia, EGIÑ: NOR-NORI-NORK Subjuntibua Lehena (NOR/ZER = ha)
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 104/226
1 1 0
1 NERI heiran
heiranan*heiran (z)eiran
zeiranzeirazun*
zeirenzeirazuen*
(z)eiren
2 HIRI - m (z)eixanneixan geixan (z)eixen
3 HIRI - n (z)eixananneixanan geixanan (z)eixanen
4 HARI heixon
heixonan*heixonheixuan*
(z)eixonneixon geixon zeixon
zeixozun*zeixuenzeixozuen*
(z)eixuen
5 GURI heigun
heigunan*heigunheiguan*
(z)eigun zeigun
zeiguzun*zeiguenzeiguzuen*
(z)eiguen
6 ZURI (z)eizunneizun geizun (z)eizuen
7 ZUERI (z)eizuenneizuen geizuen (z)eizuen
8 HÁRERI heixuen
heixuenan*heixuen (z)eixuenneixuen geixuen zeixuen
zeixuezun*zeixuenzeixuezuen* (z)eixuen
1 - Ikus: (1.1.1)en, “b” eta “c” zutabietan markauta daren adizkixen gaiñian esandakua.
2 - Hirugarren lerroko adizkixen gaiñian, ikus: (1.1.12).
3 - (f) eta (g) zutabietan markauta daren adizkixen gaiñian, ikus: (1.1.15).
a b c d e f g h
Á
2.4.8.2 - Laguntzaillia, EGIÑ: NOR-NORI-NORK Subjuntibua Lehena (NOR/ZER = hárek)
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 105/226
1 1 1
NIK HIK-m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
1 NERI heirazen
heiranazen*heirazen (z)eirazen
zeirazenzeirazuzen*
zeirezenzeirazuezen*
(z)eirezen
2 HIRI - m (z)eixazenneixazen geixazen (z)eixezen
3 HIRI - n (z)eixanazenneixanazen geixanazen (z)eixanezen
4 HARI heixozen
heixonazen*heixozenheixuazen*
(z)eixozenneixozen geixozen zeixozen
zeixozuzen*zeixuezenzeixozuezen*
(z)eixuezen
5 GURI heiguzen
heigunazen*heiguzenheiguazen*
(z)eiguzen zeiguzen
zeiguzuzen*zeiguezenzeiguzuezen*
(z)eiguezen
6 ZURI (z)eizuzenneizuzen geizuzen (z)eizuezen
7 ZUERI (z)eizuezenneizuezen geizuezen (z)eizuezen
8 HÁRERI heixuezen
heixuenazen*heixuezen (z)eixuezenneixuezen geixuezen
zeixuezenzeixuezuzen*
zeixuezenzeixuezuezen*
(z)eixuezen
2.4.9 - Laguntzaillia, EGIÑ: NOR-NORI-NORK Agintera
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 106/226
1 1 2
g g
NORK NORI NOR + sustraixa
Pluralgillia
-
-
e(g)i
-
-
-
e(g)i
da
-
o
gu
-
-
oe
-
k/n
-
-
zu
zue
- z
1 - d (bokal artian) > r ; io > ixo ; ioe > ixue ;
ioen > ixone
2 - Parentesi arteko eta sustraixarena dan (g)a, ez dogu ahoskatzen eta idatzi be
ez dogu idatziko, Ahalezkuan eta Subjuntibuan egin dogun moduan.
a b c d e f g h
NIK HIK-m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
1 NERI eiran
esairan botairan
eirak
esairak botairak
deirala eirazu
esairazu botairazu
eirazue
esairazue botairazue
deirela
2 HIRI dei ala dei ela
2.4.9.1 - Laguntzaillia, EGIÑ: NOR-NORI-NORK Agintera (NOR/ZER = ha)
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 107/226
1 1 3
2 HIRI - m deixala deixela
3 HIRI - n deixanala deixanela
4 HARI eixonesaixon botaixon
eixokesaixok botaixok
deixola eixozuesaixozu botaixozu
eixozueesaixozue botaixozue
deixuela
5 GURI eigunesaigun botaigun
eigukesaiguk botaiguk
deigula eiguzuesaiguzu botaiguzu
eiguzueesaiguzue botaiguzue
deiguela
6 ZURI deizula deizuela
7 ZUERI deizuela deizuela
8 HÁRERI eixoneesaixone
botaixone
eixuekesaixuek
botaixuek
deixuela eixuezuesaixuezu
botaixuezu
eixuezueesaixuezue
botaixuezue
deixuela
1 - Aginterazko adizkixak “NORK bigarren pertsonia”renak dira: b , c, f eta g zutabietakuak; d eta h zutabietako adizkixak Subjuntibokuak dira izan,nahiz eta agintzeko be erabiltzen diran.
2 - Agintera hutsezko adizkixak , b, c, f eta g zutabietakuak, dira erabillixenak: baltzez markauta darenak.
3 - Agintera hutsezko adizkixak , b, c, f eta g zutabietakuak, (HIK-m, HIK-n, ZUK eta ZUEK),
baiezko perpausetan, laguntzaillia beste aditz bati lotzerakuan eratzen dan adizki konposatuaren bi elementuak (aditz nagusixa eta laguntzaillia) lotuta idatzi eta ahoskatuko
dira, aditz nagusixa bokalez edo n-z amaitzen bada; eta halan, nahiz eta laguntzaillia tartian izan, trinko edo sintetiko itxura guztia daukan adizkixa sortzen jaku. Hona hemen Aditz nagusixa eta Laguntzaillia lotzeko erregelia:
– Laguntzaillia beti E barik ,
– Aditz nagusixa:
• I, N edo U -z amaitzen bada bere azken I, N edo U barik: erosi > eros-, esan > esa-, kontau > konta, siñist u > siñist-, konpond u > konpond-, edo
• A , E edo O-z amaitzen bada, ezer galdu barik: bot a-, err e-, jaso-
(Ikusi paradigma honetan esan eta bota aditzen adizkixak, letra etzanez jarrittakuak, erregela honen arabera tajutu dittugunak)
ezezko perpausetan bananduta idatziko dira aditz nagusixa eta laguntzaillia: ez eixok esan, ez eixok bota.
4 - Ikus: (1.1.12)an, emakumiari dagokixon (-ana) HIRI ezaugarrixaz esandakua. Hortik: 3. lerroko deixanala eta deixanela.
a b c d e f g h
NIK HIK-m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
2.4.9.2 - Laguntzaillia, EGIÑ: NOR-NORI-NORK Agintera (NOR/ZER = hárek)
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 108/226
1 1 4
1 NERIeiranazesairanaz botairanaz
eirazesairaz botairaz
deirazela eirazuzesairazuz botairazuz
eirazuezesairazuez botairazuez
deirezela
2 HIRI - m deixazela deixezela
3 HIRI - n deixanazela deixanezela
4 HARIeixonazesaixonaz botaixonaz
eixuazesaixuaz botaixuaz
deixozela eixozuzesaixozuz botaixozuz
eixozuezesaixozuez botaixozuez
deixuezela
5 GURI
eigunaz
esaigunaz botaigunaz
eiguaz
esaiguaz botaiguaz
deiguzela eiguzuz
esaiguzuz botaiguzuz
eiguzuez
esaiguzuez botaiguzuez
deiguezela
6 ZURI deizuzela deizuezela
7 ZUERI deizuezela deizuezela
8 HÁRERIeixonezesaixonez botaixonez
eixuezesaixuez botaixuez
deixuezela eixuezuzesaixuezuz botaixuezuz
eixuezuezesaixuezuez botaixuezuez
deixuezela
1 - Aurreko orrialdian, ZER BAKARRAren paradigman jarrittako oharrak balio dabe honako be.
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 109/226
1 1 5
3 .ADITZ
T
RINK UA
3 .1
.
N
O R
3.1.1 - Aditz trinkua, NOR: EGON
Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak
PluralgilliaSustraixa NOR + denb. NOR + denb. Sustraixa Sexu markia Pluralgillia
3.1.1.a - Indikatibua Oraiña
- d (bokal artian) > r ;g bokal artekua galdu
egitten da berbaegitterakuan; oa > ua.
Adi ki “d ”
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 110/226
1 1 6
na
ha
da
ga
za
za
da
n(aj)a
da/ja
g(aj)a
da/ja
go
go
go
(go)
(go)
(go)
(go)
go
go
go
go
z/de
z/de
zee/dee
z/de
k/n
k/n
a/na
a/na
z
z
3.1.1.b - Indikatibua Lehena
Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak
DenboraatzizkiaSustraixa NOR +
denb.
ne(n)
he(n)
(z)e
gen
zen
zen
(z)e
go
go
go
(go)
(go)
(go)
(go)
an
an
an
n
n
n
n
Pluralgillia
ze/de
ze/de
zee/dee
ze/de
PluralgilliaSustraixa NOR +denb.
n(aj)e(n)
je
g(aj)e(n)
je
go
go
go
go
ze
ze
Denboraatzizkia
n
n
n
n
Sexumarkia
a/na
a/na
a/na
a/na
- d (bokal artian) > r ;g bokal artekua galduegitten da berbaegitterakuan; oa > ua.
- Adizkixa “de” pluralgilliakin badoia“go” sustraixa galdu
egitten dau.- “GU”ri dagokixon
alokutibuan ez dogu(aj) ezaugarrixaerabiltzen.
- Adizkixa “de” pluralgilliakin badoia“go” sustraixa galduegitten dau.
- Aditz honetan etaoraiñaldixan, ez doguEibarren alokutibuen“aj” ezaugarrixaerabiltzen.
3.1.1 - NOR: EGON
3.1.1.c - Baldintza
Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak
Pluralg. NOR +denboraBaldintzamarkia
ba nen
Sustraixa
go
Sexumarkia NOR +denboraBaldintzamarkia
ba n(aj)en k/n
Pluralg.Sustraixa
go
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 111/226
1 1 7
3.1.1.d - Ondorixua
ba
ba
ba
ba
ba
ba
ba
nen
hen
le
gen
zen
zen
le
z/de
z/de
ze/de
z/de
go
go
go
(go)
(go)
(go)
(go)
ba
-
ba
ba
-
-
ba
n(aj)en
-
l(aj)e
g(aj)en
-
-
l(aj)e
k/n
-
k/n
a/na
-
-
a/na
z
-
-
z
go
-
go
go
-
-
go
1 - Sustraixan letra etzanez jarri dogun “de”, pluralgillia da izan eta hor jarri bada, “KE”-ren aurretik ipintzeko izan da. Adizkixa “de” pluralgilliakin
badoia, “go” sustraixa galdu egitten dau.2 - Alokutibuaren (aj) ezaugarrixa ez dogu aditz-modu honetan erabiltzen.
Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak
Pluralg.Sustraixa NOR +denb.
nen
hen
le
gen
zen
zen
le
go
go
go
(go)/de
(go)/de
(go)/de
go
z
z
z
z
Ondorixomarkia
ke
ke
ke
ke
ke
ke
ke
SexumarkiaSustraixa NOR +
denb.
n(aj)en
-
l(aj)e
g(aj)en
-
-
l(aj)e
go
-
go
(go)/de
-
-
go
k/n
-
k/n
a/na
-
-
a/na
Pluralg.
z
-
-
z
Ondorixomarkia
ke
-
ke
ke
-
-
ke
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 112/226
1 1 8
3.1.1 - NOR: EGON
3.1.1.e - Agintera
Sustraixa NOR + denbora
Pluralgillia
-
ha
-
-
za
za
-
go
z
ze(e)
-
3.1.1. - Aditz trinkua, NOR: EGON
a b c d e
INDIKATIBUALEHENA
INDIK.ORAIÑA
1 NI
BALDINTZA ONDORIXUA AGINTERA
nago
naok
naon
ne(n)guan
najeuan / n(a)enguan
najeonan / n(a)engonannajeuanan*
banengo
banengok
banengon
nengoke
nengokek
nengoken
nagoen
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 113/226
1 1 9
4 HA
5 GU
2 HI - m hago
3 HI - n hago he(n)guanhe(n)guanan*
bahengo hengoke hago
7 ZUEK zengozien / zenguazienzenden
zagoziezarie
bazengoziebazende
zengokeziezendekie
zagozie
6 ZU zagozzare
zengozen / zenguazenzenden
zagozzare
bazengozebazende
zengokezzendeke
he(n)guan bahengo hengoke hago
dagodaok
daon
gagozgare
gauaz
gaonaz
bagengozbagende
bagenguaz / bagendez
bagengonaz /bagendenaz
gagozen garen
gengokezgendeke
gengokiaz / gendekek
gengokenaz / gendeken
8 HÁREK
balegozbalere
baleguaz
balegonaz
dagozdare
dauaz
daonaz
(z)egozen / (z)eguazenzeren
jeuazen
jeonazen jeuanazen*
legokez
legokiaz
legokenaz
dagozela darela
(z)eguan jeuan
jeonan jeuanan*
balegobalegok
balegon
legokelegokek
legoken
dagoela
najeuanan banengon nengoken
1 - Ondorixua oso gitxi erabiltzen da Eibarren. Hirugarren pertsonakuak bestiak baiño gehixago eta ezezko esaldietan baiezkuetan baiño gehixago.2 - Adizki normal guztiak (alokutibo ez direnak), n eta g hizki bixekin idatzi dittugu. Halanda be, normala da berbetan n eta g galtzia.3 - Oraiñaldiko (a) eta Lehenaldiko (b) adizki alokutibuak aho-hizkeratik hurrago jarri dittugu n eta g barik, nenguan eta nengonan izan ezik. Baldintzan eta Ondorixuan ostera, adizki
normalekin erabilli dogun irizpidea erabilli dogu.4 - (*)z markauta daren adizkixen gaiñian, ikus: (1.1.1), (1.1.17) eta (1.1.12) be bai, azken honek EGIÑ aditzaz diharduen arren. Gramatika aldetik zuzen-zuzenak ez badira be, asko darabiguz.
5 - EGIÑ laguntzaillian, JAKIN eta ERABILLI aditzetan moduan, sustraixaren eta “Z”pluralgilliaren artian “a” loturazkua sartzeko joeria dogu Eibarren, eta hala, genguazen, zenguazen, zenguazien eta (z)eguazen ere jarri dittugu, “a”lotura bakuekin batera. Ikus: (1.1.12) eta (1.1.17).
6 - Agintera (e): Letra etzanez idatzittakuak Subjuntibo-formak dira izan. Aditz laguntzaillia trinkua baiño gehixago darabigu Aginteran: egon hari hor , hago hor baiño gehixago.
gengozen / genguazengenden
geuazen / gendezengeuazazen*
geonazen / gendenazengeuanazen*
3.1.2 - Aditz trinkua, NOR: ETORRI
Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak
PluralgilliaSustraixa NOR + denb.
na
ha
NOR + denb.
n(aj)ator
tor
Sustraixa
to(r)
Sexu markia
k/n
Pluralgillia
3.1.2.a - Indikatibua Oraiña
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 114/226
1 2 0
da
ga
za
zada
da/ja
g(aj)a
da/ja
tor
to(r)
to(r)
to(r)to(r)
to(r)
to(r)
to(r)
z
z
zeez
k/n
a/na
a/na
z
z
- Parentesi arteko (r) galdu egitten da; oa > ua ; ee > ie
- Aditz honetan eta oraiñaldixan, ez dogu Eibarren alokutibuen “aj” ezaugarrixa erabiltzen.
3.1.2.b - Indikatibua Lehena
Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak
DenboraatzizkiaSustraixa NOR +
denb.
ne(n)
he(n)
(z)e
gen
zen
zen
(z)e
tor
tor
tor
to(r)
to(r)
to(r)
to(r)
en
en
en
en
en
en
en
Pluralgillia
z
z
ze
z
PluralgilliaSustraixa NOR +denb.
n(aj)e(n)
je
g(aj)e(n)
je
to(r)
to(r)
to(r)
to(r)
z
z
Denboraatzizkia
n
n
en
en
Sexumarkia
a/na
a/na
a/na
a/na
- Parentesi arteko (r)a galdu egitten da; oa > ua ; ee > ie
3.1.2 - NOR: ETORRI
3.1.2.c - Baldintza
Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak
Pluralg. NOR +denbora
Baldintzamarkia Sustraixa Sexu
markia NOR +denbora
Baldintzamarkia Pluralg.Sustraixa
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 115/226
1 2 1
3.1.2.d - Ondorixua
ba
ba
ba
ba
ba
ba
ba
ne(n)
he(n)
le
gen
zen
zen
le
z
z
ze
z
tor
tor
tor
to(r)
to(r)
to(r)
to(r)
ba
-
ba
ba
-
-
ba
n(aj)e(n)
-
l(aj)e
g(aj)en
-
-
l(aj)e
k/n
-
k/n
a/na
-
-
a/na
z
-
-
z
to(r)
-
to(r)
to(r)
-
-
to(r)
1 - Alokutibuaren (aj) ezaugarrixa ez dogu aditz honetan erabiltzen.
Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak
Pluralg.Sustraixa NOR +denb.
ne(n)
he(n)
le
gen
zen
zen
le
tor
tor
tor
tor
tor
tor
tor
z
z
z
z
Ondorixomarkia
ke
ke
ke
ke
ke
ke
ke
SexumarkiaSustraixa NOR +
denb.
n(aj)e(n)
-
l(aj)e
g(aj)en
-
-
l(aj)e
tor
-
tor
tor
-
-
tor
k/n
-
k/n
a/na
-
-
a/na
Ondorixomarkia
ke
-
ke
ke
-
-
ke
Pluralg.
z
-
-
z
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 116/226
1 2 2
3.1.2 - NOR: ETORRI
3.1.2.e - Agintera
Sustraixa NOR + denbora
Pluralgillia
-
ha
-
-
za
za
-
to(r)
z
ze(e)
-
3.1.2. - Aditz trinkua, NOR: ETORRI
a b c d e
INDIKATIBUALEHENA
INDIK.ORAIÑA
1 NI
BALDINTZA ONDORIXUA AGINTERA
natornatok
naton
ne(n)torrenne(n)tuannajetuan
ne(n)tonan
bane(n)torbane(n)tok
bane(n)ton
ne(n)torkene(n)torkek
ne(n)etorken
natorren
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 117/226
1 2 3
4 HA
5 GU
2 HI - m hator
3 HI - n hator he(n)torren
he(n)tonan* bahe(n)tor he(n)torke hator
7 ZUEK zentozienzatozie bazentoze zentorkiez zatozie
6 ZU zatoz zentozen zatozbazentoz zentorkez
he(n)torrenhe(n)tuan* bahe(n)tor he(n)torke hator
naton
dator
datok
daton
gatoz
gatuazgatonaz
bagentoz
bagentuazbagentonaz
gatozen gentorkez
gentorkiazgentorkenaz
8 HÁREK
baletoz
baletuaz
baletonaz
datoz
datuaz
datonaz
(z)etozen
jetuazen
jetonazen
letorkez
letorkiaz
letorkenaz
datozela
(z)etorren
jetuan
jetonan
baletor
baletok
baleton
letorke
letorkek
letorken
datorrela
ne(n)tonannajetonan
bane(n)ton ne(n)etorken
1 - Sustraixaren aurretik doian “n”a, jan egitten dogu sarrittan berba egitterakuan , “ni” eta “hi”ren kasuan.
2 - Ondorixua apenas erabiltzen da Eibarren aditz trinkuekin. Hirugarren pertsonan eta ezezko esaldietan darabigu darabiguna.
3 - Agintera : Letra etzanez idatzittakuak Subjuntibo-formak dira izan. Aginteran aditz laguntzaillia darabigu trinkua baiño gehixago: etorri hari hona,hator hona baiño gehixago. Lehen pertsonako natorren eta gatozen, 2. eta 3. pertsonakuak baiño askoz gitxiago erabiltzen dira, jakiña.
4 - (*)z markautako adizkixak gramatika aldetik zuzenak izan ez arren, asko darabiguz. Ikus: (1.1.1).
gentozen
gentuazengentonazen
3.1.3 - Aditz trinkua, NOR: IBILLI
Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak
PluralgilliaSustraixa NOR + denb.
na
ha
NOR + denb.
n(aj)abil
bil
Sustraixa
bi(l)
Sexu markia
k/n
Pluralgillia
3.1.3.a - Indikatibua Oraiña
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 118/226
1 2 4
da
ga
za
za
da
da/ja
g(aj)a
da/ja
bil
bi(l)
bi(l)
bi(l)
bi(l)
bi(l)
bi(l)
bi(l)
z
z
zee
z
k/n
a/na
a/na
z
z
- Parentesi arteko (l)a galdu egitten da; ia > ixa
- Aditz honetan eta oraiñaldixan, ez dogu Eibarren alokutibuen “aj” ezaugarrixa erabiltzen.
3.1.3.b - Indikatibua Lehena
Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak
DenboraatzizkiaSustraixa NOR +
denb.
ne(n)
he(n)
(z)e
gen
zen
zen
(z)e
bil
bil
bil
bi(l)
bi(l)
bi(l)
bi(l)
en
en
en
en
en
en
en
Pluralgillia
z
z
ze
z
PluralgilliaSustraixa NOR +denb.
n(aj)e(n)
je
g(aj)e(n)
je
bi(l)
bi(l)
bi(l)
bi(l)
z
z
Denboraatzizkia
n
n
en
en
Sexumarkia
a/na
a/na
a/na
a/na
- Parentesi arteko (l)a galdu egitten da; ia > ixa ; ee > ie.
3.1.3 - NOR: IBILLI
3.1.3.c - Baldintza
Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak
Pluralg. NOR +denboraBaldintzamarkia
ba ne(n)
Sustraixa
bil
Sexumarkia NOR +denboraBaldintzamarkia
ba n(aj)e(n) k/n
Pluralg.Sustraixa
bi(l)
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 119/226
1 2 5
3.1.3.d - Ondorixua
ba
ba
ba
ba
ba
ba
he(n)
le
gen
zen
zen
le
z
z
ze
z
bil
bil
bi(l)
bi(l)
bi(l)
bi(l)
-
ba
ba
-
-
ba
-
l(aj)e
g(aj)en
-
-
l(aj)e
-
k/n
a/na
-
-
a/na
z
-
-
z
-
bi(l)
bi(l)
-
-
bi(l)
1 - Alokutibuaren (aj) ezaugarrixa ez dogu aditz-joku honetan erabiltzen.
- Parentesi arteko (l)a galdu egitten da; ia > ixa
Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak
Pluralg.Sustraixa NOR +denb.
ne(n)
he(n)
le
gen
zen
zen
le
bil
bil
bil
bil
bil
bil
bil
z
z
z
z
Ondorixomarkia
ke
ke
ke
ke
ke
ke
ke
SexumarkiaSustraixa NOR +
denb.
n(aj)e(n)
-
l(aj)e
g(aj)en
-
-
l(aj)e
bil
-
bil
bil
-
-
bil
k/n
-
k/n
a/na
-
-
a/na
Ondorixomarkia
ke
-
ke
ke
-
-
ke
Pluralg.
z
-
-
z
3 1 3 NOR EGON
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 120/226
1 2 6
3.1.3 - NOR: EGON
3.1.3.e - Agintera
Sustraixa NOR + denbora Pluralgillia
-
ha
-
-
za
za
-
bi(l)
z
ze(e)
-
3.1.3. - Aditz trinkua, NOR: IBILLI
a b c d e
INDIKATIBUALEHENA
INDIK.ORAIÑA
1 NI
BALDINTZA ONDORIXUA AGINTERA
nabil
nabik
nabiñ
ne(n)billen
nebixanna(j)ebixan
nebiñanna(j)ebiñan
bane(n)bil
bane(n)bik
bane(n)biñ
ne(n)bilke
ne(n)bilkek
ne(n)bilken
nabillen
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 121/226
1 2 7
4 HA
5 GU
2 HI - m habil
3 HI - n habil he(n)billen
hebiñan*
bahe(n)bil he(n)bilke habil
7 ZUEK zenbizienzabizie bazenbizie zenbilkiez zabizie
6 ZU zabiz zenbizen zabizbazenbiz zenbilkez
he(n)billenhebixan* bahe(n)bil he(n)bilke habil
dabil
dabik
dabiñ
gabiz
gabixaz
gabiñaz
bagenbiz
bagenbixaz
bagenbiñaz
gabizen genbilkez
genbilkiaz
genbilkenaz
8 HÁREK
balebiz
balebixaz
balebiñaz
dabiz
dabixaz
dabiñaz
(z)ebizen
jebixazen
jebiñazen
lebilkez
lebilkiaz
lebilkenaz
dabizela
(z)ebillen
jebixan
jebiñan
balebil
balebik
balebiñ
lebilke
lebilkek
lebilken
dabillela
(j)
1 - Sustraixaren aurretik doian “n”a, jan egitten dogu sarrittan berba egitterakuan , “ni” eta “hi”ren kasuan.
2 - Aditz honetan ez dogu Ondorixorik erabiltzen. Teorikuak dira hórrek adizkixok.
3 - Parentesi arteko (j)a jan egitten dogu askok berba egitterakuan.
4 - Agintera : Letra etzanez idatzittakuak Subjuntibo-formak dira izan. Aginteran aditz laguntzaillia darabigu trinkua baiño gehixago: ibilli hari argi,
habill argi baiño gehixago. Lehenengo pertsonako nabillen eta gabizen, 2. eta 3. pertsonakuak baiño askoz gitxiago erabiltzen dira, jakiña.5 - (*)z markauta daren adizkixen gaiñian, ikus: (1.1.1).
genbizen
genbixazen
genbiñazen
3.1.4 - Aditz trinkua, NOR: JUAN
Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak
PluralgilliaSustraixa NOR + denb.
n
h
NOR + denb.
najoia
oia
Sustraixa
oia
Sexu markia
k/n
Pluralgillia
3.1.4.a - Indikatibua Oraiña
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 122/226
1 2 8
d
g
z
z
d
j
g(aj)
j
oia
oia
oia
oia
oia
oia
oia
oia
z
z
zee
z
k/n
a/na
a/na
z
z
- oa > ua; orduan, joan > juan
- Hittanuan: goiazak eta joiazak darabiguz eta ez goiaaz eta joiaaz. Ikus: (1.1.22)
3.1.4.b - Indikatibua Lehena
Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak
DenboraatzizkiaSustraixa NOR +
denb.
nind
hind
z
gind
zind
zind
z
oia
oia
oia
oia
oia
oia
oia
n
n
n
en
en
en
en
Pluralgillia
z
z
ze
z
PluralgilliaSustraixa NOR +denb.
n(aj)ind
j
g(aj)ind
j
oia
oia
oia
oia
z
z
Denboraatzizkia
n
n
en
en
Sexumarkia
a/na
a/na
a/na
a/na
- Iñoiz halan izan bada be, gaur egunian, alokutibuetako lehenengo pertsona pluralian, (aj) ezaugarrixa galduta dogu.
3.1.4 - NOR: JUAN
3.1.4.c - Baldintza
Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak
Pluralg. NOR +denbora
Baldintzamarkia
ba nind
Sustraixa
oia
Sexumarkia
NOR +denbora
Baldintzamarkia
ba n(aj)ind k/n
Pluralg.Sustraixa
oia
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 123/226
1 2 9
3.1.3.d - Ondorixua
ba
ba
ba
ba
ba
ba
ba
nind
hind
l
gind
zind
zind
l
z
z
ze
z
oia
oia
oia
oia
oia
oia
oia
ba
-
ba
ba
-
-
ba
n(aj)ind
-
l
g(aj)ind
-
-
l
k/n
-
k/n
a/na
-
-
a/na
z
-
-
z
oia
-
oia
oia
-
-
oia
Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak
Pluralg.Sustraixa NOR +denb.
nind
hind
l
gind
zind
zind
l
oia
oia
oia
oia
oia
oia
oia
z
z
z
z
Ondorixomarkia
ke
ke
ke
ke
ke
ke
ke
SexumarkiaSustraixa NOR +
denb.
n(aj)ind
-
l
g(aj)ind
-
-
l
oia
-
oia
oia
-
-
oia
k/n
-
k/n
a/na
-
-
a/na
Ondorixomarkia
ke
-
ke
ke
-
-
ke
Pluralg.
z
-
-
z
3.1.4 - NOR: JUAN
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 124/226
1 3 0
3.1.4 NOR: JUAN
3.1.4.e - Agintera
Sustraixa NOR Pluralgillia
-
h
-
-
z
z
-
oia
z
ze(e)
-
3.1.4. - Aditz trinkua, NOR: JUAN
a b c d e
INDIKATIBUALEHENA
INDIK.ORAIÑA
1 NI
BALDINTZA ONDORIXUA AGINTERA
noia
najoiak
najoian
nindoian
n(aj)indoian
n(aj)indoianan
banindoia
ban(aj)indoiak
ban(aj)indoian
nindoiake
n(aj)indoiakek
n(aj)indoiaken
noian
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 125/226
1 3 1
4 HA
5 GU
2 HI - m hoia
3 HI - n hoia hindoianhindoianan*
bahindoia hindoiake hoia
7 ZUEK zindoiazienzoiazie bazindoiazie zindoiakiez zoiazie
6 ZU zoiaz zindoiazen zoiazbazindoiaz zindoiakez
hindoian bahindoia hindoiake hoia
doia
joiak
joian
goiaz
goiazak
goianaz
bagindoiaz
bagindoiazak
bagindoianaz
guazen
guaziak/guazian
guazenan
gindoiakez
gindoiakiaz
gindoiakenaz
8 HÁREK
baloiaz
baloiazak
baloianaz
doiaz
joiazak
joianaz
zoiazen
joiazen
joianazen
loiakez
loiakiaz
loiakenaz
doiazela
zoian
joian
joianan
baloia
baloiak
baloian
loiake
loiakek
loiaken
doiala
1 - (*)z markautako hindoianan* adizkixan gaiñian, ikus: (1.1.1).
2 - (c4) eta (c8)-an ez dago garbi hittanorako adizkixen formia. Badiruri baloiak, baloian,... lirakiala Eibarko euskeriari dagokixozenak. Dana dala Eibarren,Baldintza, laguntzailliakin darabigu aditz trinkuakin baiño gehixago.
3 - Aditz honetan ez dogu Eibarren Ondorixorik erabiltzen. Teorikuak dira hórrek adizkixok.
4 - Agintera: Letra etzanez idatzittakuak Subjuntibo-formak dira izan. Aginteran aditz laguntzaillia darabigu trinkua baiño gehixago:
juan hari etxera > juari etxera, hoia etxera baiño gehixago. Lehenengo pertsonako noian, 2. eta 3. pertsonetakuak baiño askoz gitxiago erabiltzen da, jakiña. Guaziak/guazian eta guazenan ostera asko darabiguz Eibarren.
gindoiazen
gindoiazen
gindoianazen
3 .2
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 126/226
1 3 3
2 .
ADITZ
T
RINK UA ,
N O R-N O
RI
3.2.X - Aditz trinkua, NOR-NORI: X = 1 EGON, 2 ETORRI, 3 IBILLI
3.2.X.1 - Indikatibua Oraiña
Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak
NORI
aurr.
Sust. NOR
+ denbora
NORI
na
ha
da go
ki
ki
ki
t/da
k/n
o
NOR
plural.
NORI
aurr.
Sust. NOR
+ denbora
NORISexu markia
na
-
da go
ki
-
ki
da
-
o
NOR = hak/n
-
k/n
NOR = hárek
a/na
-
a/na
NOR
plural.
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 127/226
1 3 4
da
ga
za
za
da
tor
bil
ki
ki
ki
ki
ki
o
gu
zu
zue
oe
z
z
ze
z
da
ga
-
-
da
tor
bil
ki
ki
-
-
ki
o
gu
-
-
oe
k/n
k/n
-
-
k/n
a/na
a/na
-
-
a/na
z
-
-
z
- Háreri kasuan, andrazkuari dagokixon aditz-forma alokutibuan (noka-kuan) amaieria holatxe eratzen da:oe + n = oen > one eta oe + na + z = oenaz > onez.
3.2.X.2 - Indikatibua Lehena
Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak
NORIaurr.Sust. NOR
+ denbora NORI
ne(n)
he(n)
(z)e
gen
zen
zen
(z)e
go
tor
bil
ki
ki
ki
ki
ki
ki
ki
da
k/n
o
gu
zu
zue
oe
NOR plural.
ze
ze
zee
ze
Denboraatzizk.
n
n
n
n
n
n
n
NORIaurr.Sust. NOR
+ denbora NORI
ne(n)
-
je
gen
-
-
je
go
tor
bil
ki
-
ki
ki
-
-
ki
da
-
o
gu
-
-
oe
Sexumarkia
a/na
-
a/na
a/na
-
-
a/na
NOR plural.
ze
-
-
ze
Denboraatzizk.
n
-
n
n
-
-
n
- Oraiñaldixan antzera, háreri kasuan, andrazkuari dagokixozen adizkixen amaierak:oe + na + n = oenan > *onean > onen eta oe + na + ze + n = oenazen > *oneazen > onezen.
3.2.X - Aditz trinkua, NOR-NORI: X = 1 EGON, 2 ETORRI, 3 IBILLI
3.2.X.3 - Baldintza
Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak
Sustra. NOR + denbora
Bald.marka
NORIaurr.
ba
ba
ne(n)
he(n)
ki
ki
NORI
t/da
k/n
NOR plural.
NOR plural.Sustra. NOR
+ denboraBald.marka
NORIaurr.
ba
ba
ne(n) ki
NORI
da
Sexu markia NOR = ha
k/n
NOR = hárek
a/na
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 128/226
1 3 5
ba
ba
ba
ba
ba
ba
he(n)
le
gen
zen
zen
le
go
tor
bil
ki
ki
ki
ki
ki
ki
k/n
o
gu
zu
zue
oe
z
z
ze
z
z
-
-
z
ba
ba
ba
ba
ba
ba
-
le
gen
-
-
le
go
tor
bil
-
ki
ki
-
-
ki
-
o
gu
-
-
oe
- Háreri kasuan, andrazkuan aditz-formen amaierak: oe + n = oen > one eta oe + na + z = oenaz > onez.
-
k/n
k/n
-
-
k/n
-
a/na
a/na
-
-
a/na
3.2.X.4 - Ondorixua
Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak
NORIaurr.Sust. NOR
+ denbora NORI
ne(n)
he(n)
le
gen
zen
zen
le
go
tor
bil
ki
ki
ki
ki
ki
ki
ki
t/da
k/n
o
gu
zu
zue
oe
NOR plural.
z
z
ze
z
NORIaurr.Sust. NOR
+ denbora NORI
ne(n)
-
le
gen
-
-
le
go
tor
bil
ki
-
ki
ki
-
-
ki
da
-
o
gu
-
-
oe
- Háreri, andrazkuaren adizki amaierak: oe + n = oen > one eta oe + na + z = oenaz > onez.
- Ondorixo markia KE da berez, baiña gaur egunian, NORI ezaugarrixaren aurrian doianian, KI bihurtu da, datibo-aurriaren markionekin bat eginez.
Sexu markia
NOR = ha
k/n
-
k/n
k/n
-
-
k/n
NOR = hárek
a/na
-
a/na
a/na
-
-
a/na
NOR plural.
z
-
-
z
3.2.X - Aditz trinkua, NOR-NORI: X = 1 EGON, 2 ETORRI, 3 IBILLI
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 129/226
1 3 6
3.2.X.5 - Agintera
Sustraixa NOR + denbora NORIaurrekoa
-
ha
-
-
za
za
-
go
torbil
-
ki
-
-
ki
ki
-
NORI
t/da
-
o
gu
-
-
oe
NOR pluralgillia
z
ze
3.2.1.1 - Aditz Trinkua, NOR-NORI: EGON Indikatibua Oraiña
a b c d e f g h
HIRI - m NERI
1 NI
HIRI - n HARI GURI ZURI ZUERI HÁRERI
nagokik nagokiñ nagokixo
nagokixok
nagokizu nagokizue nagokixue
nagokixuek
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 130/226
1 3 7
4 HA
5 GU
2 HI - m hagokitt
3 HI - n hagokitt hagokixo hagokigu hagokixue
7 ZUEK zagokiraze zagokixoze zagokiguze zagokixueze
6 ZU zagokiraz zagokixuezzagokixoz zagokiguz
hagokixo hagokigu hagokixue
dagokitt
dagokirak
dagokiran
gagokixaz gagokiñaz gagokixoz
gagokixuaz
gagokixonaz
gagokixuez
gagokixuezak
gagokixonez
gagokizuz gagokizuez
8 HÁREK dagokiñaz dagokixoz
dagokixuaz
dagokixonaz
dagokiraz
dagokirazak
dagokiranaz
dagokixaz dagokiguz
dagokiguaz
dagokigunaz
dagokizuz dagokizuez dagokixuez
dagokixuezak
dagokixonez
dagokik dagokixo
dagokixok
dagokixon
dagokigu
dagokiguk
dagokigun
dagokizu dagokizue dagokixue
dagokixuek
dagokixone
nagokixon nagokixone
dagokiñ
1 - NOR-NORI-a oso gitxi darabigu Eibarren aditz trinkuekin. (4) eta (8) lerruetako letra lodiz darenak izango lirake erabillixenak, eta eurak be gitxi.
3.2.1.2 - Aditz Trinkua, NOR-NORI: EGON Lehena
a b c d e f g h
HIRI - m NERI
1 NI
HIRI - n HARI GURI ZURI ZUERI HÁRERI
nengokixan nengokiñan nengokixon
nengokixuan
nengokixonan
nengokizun nengokizuen nengokixuen
nengokixuen
nengokixonen
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 131/226
1 3 8
4 HA
5 GU
2 HI - m hengokiran
3 HI - n hengokiran hengokixon hengokigun hengokixuen
7 ZUEK zengokirazen zengokixozen zengokiguzen zengokixuezen
6 ZU zengokirazen zengokixuezenzengokixozen zengokiguzen
hengokixon hengokigun hengokixuen
(z)egokiran
jegokiran
jegokiranan
gengokixazen gengokiñazen gengokixozen
gengokixuazengengokixonazen
gengokixuezen
gengokixuezengengokixonezen
gengokizuzen gengokizuezen
8 HÁREK (z)egokiñazen (z)egokixozen
jegokixuazen
jegokixonazen
(z)egokirazen
jegokirazen
jegokiranazen
(z)egokixazen (z)egokiguzen
jegokiguazen
jegokigunazen
(z)egokizuzen (z)egokizuezen (z)egokixuezen
jegokixuezen
jegokixonezen
(z)egokixan (z)egokixon
jegokixuan
jegokixonan
(z)egokigun
jegokiguan
jegokigunan
(z)egokizun (z)egokizuen (z)egokixuen
jegokixuen
jegokixonen
nengokixonan nengokixonen
(z)egokiñan
1 - Aditz modu hau NOR-NORI-an eta Oraiñaldixan gitxi badarabigu, Lehenaldixan gitxiago oindiok; 4. eta 8. lerruetako adizki normalak erabilliko dira biharbada,
beste guztiak bapez.
3.2.1.3 - Aditz Trinkua, NOR-NORI: EGON Baldintza
a b c d e f g h
HIRI - m NERI
1 NI
HIRI - n HARI GURI ZURI ZUERI HÁRERI
banengokik banengokiñ banengokixo
banengokixok
banengokixon
banengokizu banengokizue banengokixue
banengokixuek
banengokixone
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 132/226
1 3 9
4 HA
5 GU
2 HI - m bahengokitt
3 HI - n bahengokitt bahengokixo bahengokigu bahengokixue
7 ZUEK bazengokiraze bazengokixoze bazengokiguze bazengokixueze
6 ZU bazengokiraz bazengokixuezbazengokixoz bazengokiguz
bahengokixo bahengokigu bahengokixue
balegokitt
balegokirak
balegokiran
bagengokixaz bagengokiñaz bagengokixoz
bagengokixuazbagengokixonaz
bagengokixuez
bagengokixuezakbagengokixonez
bagengokizuz bagengokizuez
8 HÁREK balegokiñaz balegokixoz
balegokixuazbalegokixonaz
balegokiraz
balegokirazakbalegokiranaz
balegokixaz balegokiguz
balegokiguazbalegokigunaz
balegokizuz balegokizuez balegokixuez
balegokixuezakbalegokixonez
balegokik balegokixo
balegokixok
balegokixon
balegokigu
balegokiguk
balegokigun
balegokizu balegokizue balegokixue
balegokixuek
balegokixone
banengokixon banengokixone
balegokiñ
1 - Lehenaldixan antzera, oso gitxi darabigu. 4. eta 8. lerruetako adizki normalak erabilliko dira zeozer biharbada, beste guztiaz bapez.
2 - BALDINTZAko NORI ezaugarrixarena dan KI- aurrizkixak, ez dauka zerikusirik ONDORIXUAN darabigun KI < KE Ondorixuanakin.
3.2.1.4 - Aditz Trinkua, NOR-NORI: EGON Ondorixua
a b c d e f g h
HIRI - m NERI
1 NI
HIRI - n HARI GURI ZURI ZUERI HÁRERI
nengokik nengokiñ nengokixo
nengokixok
nengokixon
nengokizu nengokizue nengokixue
nengokixuek
nengokixone
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 133/226
1 4 0
4 HA
5 GU
2 HI - m hengokitt
3 HI - n hengokitt hengokixo hengokigu hengokixue
7 ZUEK zengokiraze zengokixoze zengokiguze zengokixueze
6 ZU zengokiraz zengokixuezzengokixoz zengokiguz
hengokixo hengokigu hengokixue
legokitt
legokirak
legokiran
gengokiaz gengokiñaz gengokixoz
gengokixuaz
gengokixonaz
gengokixuez
gengokixuezak
gengokixonez
gengokizuz gengokizuez
8 HÁREK legokiñaz legokixoz
legokixuaz
legokixonaz
legokiraz
legokirazak
legokiranaz
legokiaz legokiguz
legokiguaz
legokigunaz
legokizuz legokizuez legokixuez
legokixuezak
legokixonez
legokik legokixo
legokixok
legokixon
legokigu
legokiguk
legokigun
balegokizu legokizue legokixue
legokixuek
legokixone
legokiñ
1 - Hau aditz-jokuau Oraiñaldixan eta Lehenaldixan gitxi erabiltzen badogu, Baldintzan eta Ondorixuan gitxiago oindiok. 4. eta 8. lerruetako adizki normalak erabilliko
dira zeozer biharbada, beste guztiak bapez.
2 - ONDORIXUArena dan KI < KE markiak, ez dauka zerikusirik BALDINTZAko NORI ezaugarrixaren KI- aurrizkixakin. KE markiaren eraldaketiakin
bardindu egitten dira, baiña ez dira jatorriz bardiñak.
a b c d e f g h
NERI HIRI - m HIRI-n HARI GURI ZURI ZUERI HÁRERI
1 NI
3.2.1.5 - Aditz Trinkua, NOR-NORI: EGON Agintera
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 134/226
1 4 1
2 HI - m hagokixohagokitt hagokigu hagokixue
3 HI - n hagokixohagokitt hagokigu hagokixue
4 HA dagokiñaladagokixala dagokixoladagokirala dagokigula dagokizula dagokizuela dagokixuela
5 GU
6 ZU zagokixozzagokiraz zagokiguz zagokixuez
7 ZUEK zagokixozezagokiraze zagokiguze zagokixueze
8 HÁREK dagokiñazeladagokixazela dagokixozeladagokirazela dagokiguzela dagokizuzela dagokizuezela dagokixuezela
- 4. eta 8. lerruetako adizkixak Subjuntibokuak dira izan, baiña Aginteran be erabiltzen dira. Hónek adizkixok, gaur egunian ez dira Eibarren erabiltzen,
eguzkibegixan daren baillaretako basarrixetan edo ez ba da.
3.2.2.1 - Aditz Trinkua, NOR-NORI: ETORRI Indikatibua Oraiña
a b c d e f g h
HIRI - m NERI
1 NI
HIRI - n HARI GURI ZURI ZUERI HÁRERI
natorkik natorkiñ natorkixo
natorkixok
natorkixon
natorkizu natorkizue natorkixue
natorkixuek
natorkixone
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 135/226
1 4 2
4 HA
5 GU
2 HI - m hatorkitt
3 HI - n hatorkitt hatorkixo hatorkigu hatorkixue
7 ZUEK zatorkiraze zatorkixoze zatorkiguze zatorkixueze
6 ZU zatorkiraz zatorkixuezzatorkixoz zatorkiguz
hatorkixo hatorkigu hatorkixue
datorkitt
datorkirak
datorkiran
gatorkixaz gatorkiñaz gatorkixoz
gatorkixuazgatorkixonaz
gatorkixuez
gatorkixuezakgatorkixonez
gatorkizuz gatorkizuez
8 HÁREK datorkiñaz datorkixoz
datorkixuaz
datorkixonaz
datorkiraz
datorkirazak
datorkiranaz
datorkixaz datorkiguz
datorkiguaz
datorkigunaz
datorkizuz datorkizuez datorkixuez
datorkixuezak
datorkixonez
datorkik datorkixo
datorkixok
datorkixon
datorkigu
datorkiguk
datorkigun
datorkizu datorkizue datorkixue
datorkixuek
datorkixone
datorkiñ
1 - NOR-NORI-a oso gitxi darabigu Eibarren aditz trinkuekin. 4. eta 8. lerruetako letra lodiz darenak izango lirake erabillixenak, eta eurak be gitxi.
3.2.2.2 - Aditz Trinkua, NOR-NORI: ETORRI Indikatibua Lehena
a b c d e f g h
HIRI - m NERI
1 NI
h ( )t ki h ( )t ki h ( )t ki h ( )t ki
HIRI - n HARI GURI ZURI ZUERI HÁRERI
ne(n)torkixan ne(n)torkiñan ne(n)torkixon
ne(n)torkixuan
ne(n)torkixonan
ne(n)torkizun ne(n)torkizuen ne(n)torkixuen
ne(n)torkixuen
ne(n)torkixonen
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 136/226
1 4 3
4 HA
5 GU
2 HI - m he(n)torkiran
3 HI - n h(e)ntorkiran he(n)torkixon he(n)torkigun he(n)torkixuen
7 ZUEK zentorkirazen zentorkixozen zentorkiguzen zentorkixuezen
6 ZU zentorkirazen zentorkixuezenzentorkixozen zentorkiguzen
he(n)torkixon he(n)torkigun he(n)torkixuen
(z)etorkiran
jetorkiran
jetorkiranan
gentorkixazen gentorkiñazen gentorkixozen
gentorkixuazen
gentorkixonazen
gentorkixuezen
gentorkixuezen
gentorkixonezen
gentorkizuzen gentorkizuezen
8 HÁREK (z)etorkiñazen (z)etorkixozen
jetorkixuazen
jetorkixonazen
(z)etorkirazen
jetorkirazen
jetorkiranazen
(z)etorkixazen (z)etorkiguzen
jetorkiguazen
jetorkigunazen
(z)etorkizuzen (z)etorkizuezen (z)etorkixuezen
jetorkixuezen
jetorkixonezen
(z)etorkixan (z)etorkixon
jetorkixuan
jetorkixonan
(z)etorkigun
jetorkiguan
jetorkigunan
(z)etorkizun (z)etorkizuen (z)etorkixuen
jetorkixuen
jetorkixonen
(z)etorkiñan
1 - Aditz modu hau NOR-NORI-an eta Oraiñaldixan gitxi badarabigu, Lehenaldixan gitxiago oindiok; 4. eta 8. lerruetako adizki normalak erabilliko dira biharbada,
beste guztiak bapez.
2 - Lehenengo hiru lerruetako adizkixetan, ne-/ he- normalaguak izango dira biharbada nen-/ hen- baiño.
3.2.2.3 - Aditz Trinkua, NOR-NORI: ETORRI Baldintza
a b c d e f g h
HIRI - m NERI
1 NI
2 HI - m bahe(n)torkitt bahe(n)torkixo bahe(n)torkigu bahe(n)torkixue
HIRI - n HARI GURI ZURI ZUERI HÁRERI
bane(n)torkik bane(n)torkiñ bane(n)torkixo
bane(n)torkixok
bane(n)torkixon
bane(n)torkizu bane(n)torkizue bane(n)torkixue
bane(n)torkixuek
bane(n)torkixone
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 137/226
1 4 4
4 HA
5 GU
3 HI - n bahe(n)torkitt bahe(n)torkixo bahe(n)torkigu bahe(n)torkixue
7 ZUEK bazentorkiraze bazentorkixoze bazentorkiguze bazentorkixueze
6 ZU bazentorkiraz bazentorkixuezbazentorkixoz bazentorkiguz
baletorkittbaletorkirak
baletorkiran
bagentorkixaz bagentorkiñaz bagentorkixoz
bagentorkixuaz
bagentorkixonaz
bagentorkixuez
bagentorkixuezak
bagentorkixonez
bagentorkizuz bagentorkizuez
8 HÁREK baletorkiñaz baletorkixoz
baletorkixuaz
baletorkixonaz
baletorkiraz
baletorkirazak
baletorkiranaz
baletorkixaz baletorkiguz
baletorkiguaz
baletorkigunaz
baletorkizuz baletorkizuez baletorkixuez
baletorkixuezak
baletorkixonez
baletorkik baletorkixobaletorkixok
baletorkixon
baletorkigubaletorkiguk
baletorkigun
baletorkizu baletorkizue baletorkixuebaletorkixuek
baletorkixone
baletorkiñ
1 - Lehenaldixan antzera oso gitxi darabigu; 4. eta 8. lerruetako adizki normalak erabilliko dira zeozer biharbada, beste guztiaz bapez.
2 - BALDINTZAko NORI ezaugarrixarena dan KI- aurrizkixak, ez dauka zerikusirik ONDORIXUAN darabigun KI < KE Ondorixuanakin.
3 - Lehenengo hiru lerruetako adizkixetan, bane-/ bahe- normalaguak izango dira biharbada banen-/ bahen- baiño.
3.2.2.4 - Aditz Trinkua, NOR-NORI: ETORRI Ondorixua
a b c d e f g h
HIRI - m NERI
1 NI
2 HI - m he(n)torkitt he(n)torkixo he(n)torkigu he(n)torkixue
HIRI - n HARI GURI ZURI ZUERI HÁRERI
ne(n)torkik ne(n)torkiñ ne(n)torkixo
ne(n)torkixok
ne(n)torkixon
ne(n)torkizu ne(n)torkizue ne(n)torkixue
ne(n)torkixuek
ne(n)torkixone
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 138/226
1 4 5
4 HA
5 GU
3 HI - n he(n)torkit he(n)torkixo he(n)torkigu he(n)torkixue
7 ZUEK zentorkiraze zengokixoze zengokiguze zengokixueze
6 ZU zentorkiraz zengokixuezzengokixoz zengokiguz
letorkitt
letorkirak
letorkiran
gentorkiaz gentorkiñaz gentorkixoz
gentorkixuaz
gentorkixonaz
gentorkixuez
gentorkixuezak
gentorkixonez
gentorkizuz gentorkizuez
8 HÁREK letorkiñaz letorkixoz
letorkixuaz
letorkixonaz
letorkiraz
letorkirazak
letorkiranaz
letorkiaz letorkiguz
letorkiguaz
letorkigunaz
letorkizuz letorkizuez letorkixuez
letorkixuezak
letorkixonez
letorkik letorkixo
letorkixok
letorkixon
letorkigu
letorkiguk
letorkigun
letorkizu letorkizue letorkixue
letorkixuek
letorkixone
letorkiñ
1 - Hau aditz-jokuau Oraiñaldixan eta Lehenaldixan gitxi erabiltzen badogu, Baldintzan eta Ondorixuan gitxiago oindiok; 4. eta 8. lerruetako adizki normalak erabilliko
dira zeozer biharbada, beste guztiak bapez.
2 - ONDORIXUArena dan KI < KE markiak, ez dauka zerikusirik BALDINTZAko NORI ezaugarrixaren KI- aurrizkixakin. KE markiaren eraldaketiakin bardindu
egitten dira, baiña ez dira jatorriz bardiñak.
3 - Lehenengo hiru lerruetako adizkixetan, ne-/ he- normalaguak izango dira biharbada nen-/ hen- baiño.
a b c d e f g h
NERI HIRI - m HIRI-n HARI GURI ZURI ZUERI HÁRERI
1 NI
2 HI h t kih t kitt h t ki h t ki
3.2.2.5 - Aditz Trinkua, NOR-NORI: ETORRI Agintera
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 139/226
1 4 6
2 HI - m hatorkixohatorkitt hatorkigu hatorkixue
3 HI - n hatorkixohatorkitt hatorkigu hatorkixue
4 HA datorkiñaladatorkixala datorkixoladatorkirala datorkigula datorkizula datorkizuela datorkixuela
5 GU
6 ZU zatorkixozzatorkiraz zatorkiguz zatorkixuez
7 ZUEK zatorkixozezatorkiraze zatorkiguze zatorkixueze
8 HÁREK datorkiñazeladatorkixazela datorkixozeladatorkirazela datorkiguzela datorkizuzela datorkizuezela datorkixuezela
- 4. eta 8. lerruetako adizkixak Subjuntibokuak dira izan, baiña Aginteran be erabiltzen dira. Hónek adizkixok, gaur egunian ez dira Eibarren erabiltzen,
eguzkibegixan daren baillaretako basarrixetan edo ez ba da.
3.2.3.1 - Aditz Trinkua, NOR-NORI: IBILLI Indikatibua Oraiña
a b c d e f g h
HIRI - m NERI
1 NI
HIRI - n HARI GURI ZURI ZUERI HÁRERI
nabilkik nabilkiñ nabilkixo
nabilkixok
nabilkixon
nabilkizu nabilkizue nabilkixue
nabilkixuek
nabilkixone
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 140/226
1 4 7
4 HA
5 GU
2 HI - m habilkitt
3 HI - n habilkitt habilkixo habilkigu habilkixue
7 ZUEK zabilkiraze zabilkixoze zabilkiguze zabilkixueze
6 ZU zabilkiraz zabilkixuezzabilkixoz zabilkiguz
habilkixo habilkigu habilkixue
dabilkitt
dabilkirak
dabilkiran
gabilkixaz gabilkiñaz gabilkixoz
gabilkixuaz
gabilkixonaz
gabilkixuez
gabilkixuezak
gabilkixonez
gabilkizuz gabilkizuez
8 HÁREK dabilkiñaz dabilkixoz
dabilkixuazdabilkixonaz
dabilkiraz
dabilkirazakdabilkiranaz
dabilkixaz dabilkiguz
dabilkiguazdabilkigunaz
dabilkizuz dabilkizuez dabilkixuez
dabilkixuezakdabilkixonez
dabilkik dabilkixo
dabilkixok
dabilkixon
dabilkigu
dabilkiguk
dabilkigun
dabilkizu dabilkizue dabilkixue
dabilkixuek
dabilkixone
dabilkiñ
1 - NOR-NORI-a oso gitxi darabigu Eibarren aditz trinkuekin; 4. eta 8. lerruetako letra lodiz darenak izango lirake erabillixenak, eta eurak be gitxi.
3.2.3.2 - Aditz Trinkua, NOR-NORI: IBILLI Indikatibua Lehena
a b c d e f g h
HIRI - m NERI
1 NI
2 HI - m he(n)bilkiran he(n)bilkixon he(n)bilkigun he(n)bilkixuen
HIRI - n HARI GURI ZURI ZUERI HÁRERI
ne(n)bilkixan ne(n)bilkiñan ne(n)bilkixon
ne(n)bilkixuan
ne(n)bilkixonan
ne(n)bilkizun ne(n)bilkizuen ne(n)bilkixuen
ne(n)bilkixuen
ne(n)bilkixonen
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 141/226
1 4 8
4 HA
5 GU
3 HI - n he(n)bilkiran he(n)bilkixon he(n)bilkigun he(n)bilkixuen
7 ZUEK zenbilkirazen zenbilkixozen zenbilkiguzen zenbilkixuezen
6 ZU zenbilkirazen zenbilkixuezenzenbilkixozen zenbilkiguzen
(z)ebilkiran
jebilkiran
jebilkiranan
genbilkixazen genbilkiñazen genbilkixozen
genbilkixuazen
genbilkixonazen
genbilkixuezen
genbilkixuezen
genbilkixonezen
genbilkizuzen genbilkizuezen
8 HÁREK (z)ebilkiñazen (z)ebilkixozen
jebilkixuazen
jebilkixonazen
(z)ebilkirazen
jebilkirazen
jebilkiranazen
(z)ebilkixazen (z)ebilkiguzen
jebilkiguazen
jebilkigunazen
(z)ebilkizuzen (z)ebilkizuezen (z)ebilkixuezen
jebilkixuezen
jebilkixonezen
(z)ebilkixan (z)ebilkixon
jebilkixuan
jebilkixonan
(z)ebilkigun
jebilkiguan
jebilkigunan
(z)ebilkizun (z)ebilkizuen (z)ebilkixuen
jebilkixuen
jebilkixonen
(z)ebilkiñan
1 - Aditz modu hau NOR-NORI-an eta Oraiñaldixan gitxi badarabigu, Lehenaldixan gitxiago oindiok; 4. eta 8. lerruetako adizki normalak erabilliko dira biharbada,
beste guztiak bapez.
2 - Lehenengo hiru lerruetako adizkixetan, ne-/ he- normalaguak izango dira biharbada nen-/ hen- baiño.
3.2.3.3 - Aditz Trinkua, NOR-NORI: IBILLI Baldintza
a b c d e f g h
HIRI - m NERI
1 NI
2 HI - m bahe(n)bilkitt bahe(n)bilkixo bahe(n)bilkigu bahe(n)bilkixue
HIRI - n HARI GURI ZURI ZUERI HÁRERI
bane(n)bilkik bane(n)bilkiñ bane(n)bilkixo
bane(n)bilkixok
bane(n)bilkixon
bane(n)bilkizu bane(n)bilkizue bane(n)bilkixue
bane(n)bilkixuek
bane(n)bilkixone
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 142/226
1 4 9
4 HA
5 GU
3 HI - n bahe(n)bilkitt bahe(n)bilkixo bahe(n)bilkigu bahe(n)bilkixue
7 ZUEK bazenbilkiraze bazenbilkixoze bazenbilkiguze bazenbilkixueze
6 ZU bazenbilkiraz bazenbilkixuezbazenbilkixoz bazenbilkiguz
balebilkitt
balebilkirak
balebilkiran
bagenbilkixaz bagenbilkiñaz bagenbilkixoz
bagenbilkixuaz
bagenbilkixonaz
bagenbilkixuez
bagenbilkixuezak
bagenbilkixonez
bagenbilkizuz bagenbilkizuez
8 HÁREK balebilkiñaz balebilkixoz
balebilkixuaz
balebilkixonaz
balebilkiraz
balebilkirazak
balebilkiranaz
balebilkixaz balebilkiguz
balebilkiguaz
balebilkigunaz
balebilkizuz balebilkizuez balebilkixuez
balebilkixuezak
balebilkixonez
balebilkik balebilkixo
balebilkixok
balebilkixon
balebilkigu
balebilkiguk
balebilkigun
balebilkizu balebilkizue balebilkixue
balebilkixuek
balebilkixone
balebilkiñ
1 - Lehenaldixan antzera oso gitxi darabigu; 4. eta 8. lerruetako adizki normalak erabilliko dira zeozer biharbada, beste guztiaz bapez.
2 - BALDINTZAko NORI ezaugarrixarena dan KI- aurrizkixak, ez dauka zerikusirik ONDORIXUAN darabigun KI < KE Ondorixuanakin.
3 - Lehenengo hiru lerruetako adizkixetan, bane-/ bahe- normalaguak izango dira biharbada banen-/ bahen- baiño.
3.2.3.4 - Aditz Trinkua, NOR-NORI: IBILLI Ondorixua
a b c d e f g h
HIRI - m NERI
1 NI
2 HI - m he(n)bilkitt
3 HI - n he(n)bilkitt he(n)bilkixo he(n)bilkigu he(n)bilkixue
he(n)bilkixo he(n)bilkigu he(n)bilkixue
HIRI - n HARI GURI ZURI ZUERI HÁRERI
ne(n)bilkik ne(n)bilkiñ ne(n)bilkixo
ne(n)bilkixokne(n)bilkixon
ne(n)bilkizu ne(n)bilkizue ne(n)bilkixue
ne(n)bilkixuekne(n)bilkixone
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 143/226
1 5 0
4 HA
5 GU
7 ZUEK zenbilkiraze zenbilkixoze zenbilkiguze zenbilkixueze
6 ZU zenbilkiraz zenbilkixuezzenbilkixoz zenbilkiguz
lebilkitt
lebilkirak
lebilkiran
genbilkiaz genbilkiñaz genbilkixoz
genbilkixuaz
genbilkixonaz
genbilkixuez
genbilkixuezak
genbilkixonez
genbilkizuz genbilkizuez
8 HÁREK lebilkiñaz lebilkixoz
lebilkixuaz
lebilkixonaz
lebilkiraz
lebilkirazak
lebilkiranaz
lebilkiaz lebilkiguz
lebilkiguaz
lebilkigunaz
lebilkizuz lebilkizuez lebilkixuez
lebilkixuezak
lebilkixonez
lebilkik lebilkixo
lebilkixok
lebilkixon
lebilkigu
lebilkiguk
lebilkigun
lebilkizu lebilkizue lebilkixue
lebilkixuek
lebilkixone
lebilkiñ
1 - Hau aditz-jokuau Oraiñaldixan eta Lehenaldixan gitxi erabiltzen badogu, Baldintzan eta Ondorixuan gitxiago oindiok; 4. eta 8. lerruetako adizki normalak erabillikodira zeozer biharbada, beste guztiak bapez.
2 - ONDORIXUArena dan KI < KE markiak, ez dauka zerikusirik BALDINTZAko NORI ezaugarrixaren KI- aurrizkixakin. KE markiaren eraldaketiakin bardinduegitten dira, baiña ez dira jatorriz bardiñak.
3 - Lehenengo hiru lerruetako adizkixetan, ne-/ he- normalaguak izango dira biharbada nen-/ hen- baiño.
a b c d e f g h
NERI HIRI - m HIRI-n HARI GURI ZURI ZUERI HÁRERI
1 NI
2 HI - m habilkixohabilkitt habilkigu habilkixue
3.2.3.5 - Aditz Trinkua, NOR-NORI: IBILLI Agintera
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 144/226
1 5 1
2 HI m g
3 HI - n habilkixohabilkitt habilkigu habilkixue
4 HA dabilkiñaladabilkixala dabilkixoladabilkirala dabilkigula dabilkizula dabilkizuela dabilkixuela
5 GU
6 ZU zabilkixozzabilkiraz zabilkiguz zabilkixuez
7 ZUEK zabilkixozezabilkiraze zabilkiguze zabilkixueze
8 HÁREK dabilkiñazeladabilkixazela dabilkixozeladabilkirazela dabilkiguzela dabilkizuzela dabilkizuezela dabilkixuezela
- 4. eta 8. lerruetako adizkixak Subjuntibokuak dira izan, baiña Aginteran be erabiltzen dira.
Hónek adizkixok, gaur egunian ez dira Eibarren erabiltzen, basarrixetan edo ez ba da.
3.2.4 - Aditz trinkua, NOR-NORI: JUAN
3.2.4.1 - Indikatibua Oraiña
Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak
NORIaurr.Sust. NOR NORI
n
h
d
g
z
oia
oia
oia
oia
oia
ki
ki
ki
ki
ki
t/da
k/n
o
gu
zu
NOR plural.
z
z
NORIaurr.Sust. NOR NORI
Sexu markia
n
-
d
g
-
oia
-
oia
oia
-
ki
-
ki
ki
-
da
-
o
gu
-
NOR = ha
k/n
-
k/n
k/n
-
NOR = hárek
a/na
-
a/na
a/na
-
NOR plural.
z
-
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 145/226
1 5 2
z
d
oia
oia
ki
ki
zue
oe
ze
z
-
d
-
oia
-
ki
-
oe
-
k/n
-
a/na
-
z
- Háreri kasuan, andrazkuari dagokixon aditz-forma alokutibuan (noka-kuan) amaieria holatxe eratzen da:
oe + n = oen > one eta oe + na + z = oenaz > onez.
3.2.4.2 - Indikatibua Lehena
Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak NORI
aurr.Sust. NOR + denbora NORI
nind
hind
z
gind
zind
zind
z
oia
oia
oia
oia
oia
oia
oia
ki
ki
ki
ki
ki
ki
ki
da
k/n
o
gu
zu
zue
oe
NOR plural.
ze
ze
zee
ze
Denboraatzizk.
n
n
n
n
n
n
n
NORIaurr.Sust. NOR
+ denbora NORI
nind
-
j
gind
-
-
j
oia
-
oia
oia
-
-
oia
ki
-
ki
ki
-
-
ki
da
-
o
gu
-
-
oe
Sexumarkia
a/na
-
a/na
a/na
-
-
a/na
NOR plural.
ze
-
-
ze
Denboraatzizk.
n
-
n
n
-
-
n
- Oraiñaldixan antzera, háreri kasuan, andrazkuari dagokixozen adizkixen amaierak:
oe + na + n = oenan > *onean > onen eta oe + na + ze + n = oenazen > *oneazen > onezen.
3.2.4 - Aditz trinkua, NOR-NORI: JUAN
3.2.4.3 - Baldintza
Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak
Sustra. NOR + denboraBald.marka NORIaurr.
ba
ba
ba
ba
nind
hind
l
gind
oia
oia
oia
oia
ki
ki
ki
ki
NORI
t/da
k/n
o
gu
NOR plural.
z
NOR plural.
z
Sustra. NOR + denboraBald.marka NORIaurr.
ba
ba
ba
ba
nind
-
l
gind
oia
-
oia
oia
ki
-
ki
ki
NORI
da
-
o
gu
Sexu markia NOR = ha
k/n
-
k/n
k/n
NOR = hárek
a/na
-
a/na
a/na
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 146/226
1 5 3
ba
ba
ba
ba
gind
zind
zind
l
oia
oia
oia
oia
ki
ki
ki
ki
gu
zu
zue
oe
z
z
ze
z
z
-
-
z
ba
ba
ba
ba
gind
-
-
l
oia
-
-
oia
ki
-
-
ki
gu
-
-
oe
- Háreri kasuan, andrazkuaren aditz-formen amaierak: oe + n = oen > one eta oe + na + z = oenaz > onez.
k/n
-
-
k/n
a/na
-
-
a/na
3.2.4.4 - OndorixuaHittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak
ONDORIXOmarkia
KE>KISust. NOR
+ denbora NORI
nind
hind
l
gind
zind
zind
l
oia
oia
oia
oia
oia
oia
oia
ki
ki
ki
ki
ki
ki
ki
t/da
k/n
o
gu
zu
zue
oe
NOR plural.
z
z
ze
z
ONDORIXOmarkia
KE>KISust. NOR
+ denbora NORI
nind
-
l
gind
-
-
l
oia
-
oia
oia
-
-
oia
ki
-
ki
ki
-
-
ki
da
-
o
gu
-
-
oe
- Háreri, andrazkuaren adizki amaierak: oe + n = oen > one eta oe + na + z = oenaz > onez.
- Ondorixo markia KE da berez, baiña gaur egunian, NORI ezaugarrixaren aurrian doianian, KI bihurtu da, datibo-aurriaren markionekin bat eginez.
Sexu markia
NOR = ha
k/n
-
k/n
k/n
-
-
k/n
NOR = hárek
a/na
-
a/na
a/na
-
-
a/na
NOR plural.
z
-
-
z
3.3.4 - Aditz trinkua, NOR-NORI: JUAN
3.2.4.5 - Agintera
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 147/226
1 5 4
Sustraiza NOR
NORI
aurrekoa
-
h
-
-
z
z
-
-
oia
-
-
oia
oia
-
-
ki
-
-
ki
ki
-
NORI
t/da
-
o
gu
-
-
oe
NOR
pluralgillia
z
ze
3.2.4.1 - Aditz Trinkua, NOR-NORI: JUAN Indikatibua Oraiña
a b c d e f g h
HIRI - m NERI
1 NI
2 HI hoiakitt hoiakixo hoiakigu hoiakixue
HIRI - n HARI GURI ZURI ZUERI HÁRERI
noiakik noiakiñ noiakixo
noiakixok
noiakixon
noiakizu noiakizue noiakixue
noiakixuek
noiakixone
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 148/226
1 5 5
4 HA
5 GU
2 HI - m hoiakitt
3 HI - n hoiakitt hoiakixo hoiakigu hoiakixue
7 ZUEK zoiakiraze zoiakixoze zoiakiguze zoiakixueze
6 ZU zoiakiraz zoiakixuezzoiakixoz zoiakiguz
hoiakixo hoiakigu hoiakixue
doiakitt
joiakirak
joiakiran
goiakixaz goiakiñaz goiakixoz
goiakixuaz
goiakixonaz
goiakixuez
goiakixuezak
goiakixonez
goiakizuz goiakizuez
8 HÁREK doiakiñaz doiakixoz
joiakixuaz joiakixonaz
doiakiraz
joiakiraz joiakiranaz
doiakixaz doiakiguz
joiakiguaz joiakigunaz
doiakizuz doiakizuez doiakixuez
joiakixuez joiakixonez
doiakik doiakixo
joiakixok
joiakixon
doiakigu
joiakiguk
joiakigun
doiakizu doiakizue doiakixue
joiakixuek
joiakixone
doiakiñ
1 - NOR-NORI-a oso gitxi darabigu Eibarren aditz trinkuekin; 4. eta 8. lerruetako letra lodiz darenak izango lirake erabillixenak, eta eurak be gitxi.
3.2.4.2 - Aditz Trinkua, NOR-NORI: JUAN Indikatibua Lehena
a b c d e f g h
HIRI - m NERI
1 NI
2 HI - m hindoiakiran hindoiakixon hindoiakigun hindoiakixuen
HIRI - n HARI GURI ZURI ZUERI HÁRERI
nindoikixan nindoikiñan nindoiakixon
nindoiakixuan
nindoiakixonan
nindoiakizun nindoiakizuen nindoiakixuen
nindoiakixuen
nindoiakixonen
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 149/226
1 5 6
4 HA
5 GU
3 HI - n hindoiakiran hindoiakixon hindoiakigun hindoiakixuen
7 ZUEK zindoiakirazen zindoiakixozen zindoiakiguzen zindoiakixuezen
6 ZU zindoiakirazen zindoiakixuezenzindoiakixozen zindoiakiguzen
zoiakiran
joiakiran
joiakiranan
gindoiakixazen gindoiakiñazen gindoiakixozen
gindoiakixuazen
gindoiakixonazen
gindoiakixuezen
gindoiakixuezen
gindoiakixonezen
gindoiakizuzen gindoiakizuezen
8 HÁREK zoiakiñazen zoiakixozen
joiakixuazen
joiakixonazen
zoiakirazen
joiakirazen
joiakiranazen
zoiakixazen zoiakiguzen
joiakiguazen
joiakigunazen
zoiakizuzen zoiakizuezen zoiakixuezen
joiakixuezen
joiakixonez
zoiakixan zoiakixon
joiakixuan
joiakixonan
zoiakigun
joiakiguan
joiakigunan
zoiakizun zoiakizuen zoiakixuen
joiakixuen
joiakixonen
zoiakiñan
1 - Aditz modu hau NOR-NORI-an eta Oraiñaldixan gitxi badarabigu, Lehenaldixan gitxiago oindiok; 4. eta 8. lerruetako adizki normalak erabilliko dira biharbada,
beste guztiak bapez.
3.2.4.3 - Aditz Trinkua, NOR-NORI: JUAN Baldintza
a b c d e f g h
HIRI - m NERI
1 NI
2 HI - m bahindoiakitt bahindoiakixo bahindoiakigu bahindoiakixue
HIRI - n HARI GURI ZURI ZUERI HÁRERI
banindoiakik banindoiakiñ banindoiakixo
banindoiakixok
banindoiakixon
banindoiakizu banindoiakizue banindoiakixue
banindoiakixuek
banindoiakixone
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 150/226
1 5 7
4 HA
5 GU
3 HI - n bahindoiakitt bahindoiakixo bahindoiakigu bahindoiakixue
7 ZUEK bazindoiakiraze bazindoiakixoze bazindoiakiguze bazindoiakixueze
6 ZU bazindoiakiraz bazindoiakixuezbazindoiakixoz bazindoiakiguz
baloiakitt
baloiakirak
baloiakiran
bagindoiakixaz bagindoiakiñaz bagindoiakixoz
bagindoiakixuaz
bagindoiakixonaz
bagindoiakixuez
bagindoiakixuezak
bagindoiakixonez
bagindoiakizuz bagindoiakizuez
8 HÁREK baloiakiñaz baloiakixoz
baloiakixuaz
baloiakixonaz
baloiakiraz
baloiakirazak
baloiakiranaz
baloiakixaz baloiakiguz
baloiakiguaz
baloiakigunaz
baloiakizuz baloiakizuez baloiakixuez
baloiakixuezak
baloiakixonez
baloiakik baloiakixo
baloiakixok
baloiakixon
baloiakigu
baloiakiguk
baloiakigun
baloiakizu baloiakizue baloiakixue
baloiakixuek
baloiakixone
baloiakiñ
1 - Lehenaldixan antzera oso gitxi darabigu; 4. eta 8. lerruetako adizki normalak erabilliko dira zeozer biharbada, beste guztiaz bapez.
2 - BALDINTZAko NORI ezaugarrixarena dan KI- aurrizkixak, ez dauka zerikusirik ONDORIXUAN darabigun KI < KE Ondorixuanakin.
3.2.4.4 - Aditz Trinkua, NOR-NORI: JUAN Ondorixua
a b c d e f g h
HIRI - m NERI
1 NI
2 HI - m hindoiakitt
3 HI - n hindoiakitt hindoiakixo hindoiakigu hindoiakixue
hindoiakixo hindoiakigu hindoiakixue
HIRI - n HARI GURI ZURI ZUERI HÁRERI
nindoiakik nindoiakiñ nindoiakixo
nindoiakixok
nindoiakixon
nindoiakizu nindoiakizue nindoiakixue
nindoiakixuek
nindoiakixone
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 151/226
1 5 8
4 HA
5 GU
7 ZUEK zindoiakiraze zindoiakixoze zindoiakiguze zindoiakixueze
6 ZU zindoiakiraz zindoiakixuezzindoiakixoz zindoiakiguz
loiakitt
loiakirak
loiakiran
gindoiakiaz gindoiakiñaz gindoiakixoz
gindoiakixuaz
gindoiakixonaz
gindoiakixuez
gindoiakixuezak
gindoiakixonez
gindoiakizuz gindoiakizuez
8 HÁREK loiakiñaz loiakixoz
loiakixuaz
loiakixonaz
loiakiraz
loiakirazak
loiakiranaz
loiakiaz loiakiguz
loiakiguaz
loiakigunaz
loiakizuz loiakizuez loiakixuez
loiakixuezak
loiakixonez
loiakik loiakixo
loiakixok
loiakixon
loiakigu
loiakiguk
loiakigun
loiakizu loiakizue loiakixue
loiakixuek
loiakixone
loiakiñ
1 - Hau aditz-jokuau Oraiñaldixan eta Lehenaldixan gitxi erabiltzen badogu, Baldintzan eta Ondorixuan gitxiago oindiok. 4. eta 8. lerruetako adizki normalak erabilliko
dira zeozer biharbada, beste guztiak bapez.
2 - ONDORIXUArena dan KI < KE markiak, ez dauka zerikusirik BALDINTZAko NORI ezaugarrixaren KI- aurrizkixakin. KE markiaren eraldaketiakin bardindu
egitten dira, baiña ez dira jatorriz bardiñak.
a b c d e f g h
NERI HIRI - m HIRI-n HARI GURI ZURI ZUERI HÁRERI
1 NI
2 HI - m hoiakixohoiakitt hoiakigu hoiakixue
3.2.4.5 - Aditz Trinkua, NOR-NORI: JUAN Agintera
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 152/226
1 5 9
3 HI - n hoiakixohabilkitt hoiakigu hoiakixue
4 HA doiakiñaladoiakixala doiakixoladoiakirala doiakigula doiakizula doiakizuela doiakixuela
5 GU
6 ZU zoiakixozzoiakiraz zoiakiguz zoiakixuez
7 ZUEK zoiakixozezoiakiraze zoiakiguze zoiakixueze
8 HÁREK doiakiñazeladoiakixazela doiakixozeladoiakirazela doiakiguzela doiakizuzela doiakizuezela doiakixuezela
- 4. eta 8. lerruetako adizkixak Subjuntibokuak dira izan, baiña Aginteran be erabiltzen dira. Hónek adizkixok, gaur egunian ez dira Eibarren erabiltzen, basarrixetan edo ez ba da.
3 . 3 .
AN
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 153/226
1 6 1
A
DITZ
T
RINK UA ,
N
O R-N O
RK
3.3.X - Aditz trinkua, NOR-NORK: X = 1 EKARRI, 2 ERABILLI, 3 ERUAN, 4 EUKI
3.3.X.1 - Indikatibua Oraiña
Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 154/226
1 6 2
NOR
pluralgilliaSustraixa
NOR +
denborana(ja)
-
ja
ga(ja)
-
-
ja
kar
rabi(l)
roia
(u)ka
z
-
-
z
Sexu markia
+ NORK at/nat
ada/nada-
k/n
agu/nagu
-
-
ek/ne
NORK Sustraixa
NOR +
denborana
ha
da
ga
za
za
da
kar
rabi(l)
roia
(u)ka
t/da
k/n
-
gu
zu
zue
e
NOR
pluralg.
z
z
z
z
NOR
pluralg.
e
1 - NOR = ha eta harek -i dagokixuezen adizkixak dira erabillixenak.
3.3.X.2 - Aditz trinkua, NOR-NORK: X = 1 EKARRI, 2 ERABILLI, 3 ERUAN, 4 EUKI Indikatibua Lehena
Adizki normalak:
NOR/ZER = ha eta hárek NOR = ni, hi, gu, zu, zuek
NORK plural.Sustraixa NOR pluralg.NORK + denbora
ne
he
(z)e
ge(n)
kar
rabi(l)(a)2
Denboraatzizkixa
n
n
n
n
NOR pluralg. NORK NOR pluralg.Sustraixa NOR + denbora
ne(n)
he(n)
-
ge(n)
kar
rabi(l)
t/da
a/na
(a)2
gu ze
Denboraatzizkixa
n
n
n
n
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 155/226
1 6 3
ge(n)
ze(n)
ze(n)
(z)e
roia
(u)ka
e
e ze
n
n
n
n
ge(n)
ze(n)
ze(n)
-
roia
(u)ka
e
gu
zu
zue
e
ze
ze
ze
n
n
n
n
Hittanorako adizki alokutibuak:
NOR/ZER = ha eta hárek NOR = ni eta gu
SustraixaNORK
+ denbora
n(aj)e
-
je
g(aj)e(n)
-
-
je
kar
rabi(l)
roia
(u)ka
NOR + denbora
n(aj)e(n)
-
-
g(aj)e(n)
-
-
-
Sustraixa
kar
rabi(l)
roia
(u)ka
-
-
a/nan
-
-
-
en/nen
-
-
azen/nazen
-
-
-
ezen/nezen
1 - Hittanuan NOR = GU-ren kasuan, (aj) ezaugarririk ez darabigu eta ez dogu paradigmetan jarri. Ikus: (1.1.21).
2 - NORK zutabietako 3. pertsoniari dagokixon (a) loturazkua da izan eta ERABILLI aditzakin bakarrik darabigu, NOR pluralen kasuan behintzat premiña barik.
Ikus: Sarrerako (1.1.17)n honetaz esandakua.
NORK + n = harek / hárek ni gu
an/nan
-
an/nan
an/nan
-
-
en/nen
azen/nazen
-
azen/nazen
azen/nazen
-
-
azen/nazen
Sexu markia + NOR / ZER + n
ha hárek
3.3.X.3 - Aditz trinkua, NOR-NORK: X = 1 EKARRI, 2 ERABILLI, 3 ERUAN, 4 EUKI Baldintza
Adizki normalak:
NOR/ZER = ha eta hárek NOR = ni, hi, gu, zu, zuek
SustraixaNORK
+ denbora
NORK
pluralg.
Baldintza
markiaba
ba
ba
ba
ne
he
(z)e
ge(n)
kar
rabi(l)
roia
NOR
pluralg.Sustraixa
NOR
pluralg. NORK NOR
+ denbora
Baldintza
markiaba
ba
-
ba
ne(n)
he(n)
-
ge(n)
kar
rabi(l)
roia
t/da
a/na
-
gu
NOR
pluralg.
z
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 156/226
1 6 4
ba
ba
ba
ze(n)
ze(n)
(z)e
roia
(u)kae
e z
ba
ba
-
ze(n)
ze(n)
-
roia
(u)kae
zu
zue
e
z
z
Hittanorako adizki alokutibuak:
NOR/ZER = ha eta hárek NOR = ni eta gu
NORK + denb.
Baldintzamarkia
ba
-
ba
ba
-
-
ba
n(aj)e
-
je
g(aj)e(n)
-
-
je
Sustr.
kar
rabi(l)
roia
(u)ka
Baldintzamarkia
ba
-
-
ba
-
-
ba
NOR + denbora
n(aj)e(n)
-
-
g(aj)e(n)
-
-
-
Sustr.
kar
rabi(l)
roia
(u)ka
-
-
k/n
-
-
-
ek/ne
-
-
az/naz
-
-
-
ez/nez
1 - Hittanuan NOR = GU-ren kasuan, (aj) ezaugarririk ez darabigu eta ez dogu paradigmetan jarri. Ikus: (1.1.21).
NORK = harek / hárek ni gu
k/n
-
k/n
k/n
-
-
ek/ne
az/naz
-
az/naz
az/naz
-
-
ez/nez
Sexu markia + NOR / ZER ha hárek
3.3.X.4 - Aditz trinkua, NOR-NORK: X = 1 EKARRI, 2 ERABILLI, 3 ERUAN, 4 EUKI Ondorixua
Adizki normalak:
NOR/ZER = ha eta hárek NOR = ni, hi, gu, zu, zuek
OndorixomarkiaSustraixa
NORK pluralg.
NORK + denbora
ne
he
(z)ekar
rabi(l)
ke
ke
ke
NOR pluralg.
Ondorixomarkia
NOR pluralg. NORK Sustraixa NOR
+ denbora
ne(n)
he(n)
-kar
rabi(l)
ke
ke
-
t/da
a/na
-
NOR pluralg.
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 157/226
1 6 5
ge(n)
ze(n)
ze(n)
(z)e
rabi(l)
roia
(u)ka
ke
ke
ke
ke
e
e z
ge(n)
ze(n)
ze(n)
-
rabi(l)
roia
(u)ka
ke
ke
ke
-
e
gu
zu
zue
e
z
z
z
Hittanorako adizki alokutibuak:
NOR/ZER = ha eta hárek NOR = ni eta gu
Sustr. NOR
+ denbora
n(aj)e
-
je
g(aj)e(n)
-
-
je
kar
rabi(l)roia
(u)ka
Ondorixomarkia
e
-
ke
ke
-
-
ke
NOR + denbora
n(aj)e(n)
-
-
g(aj)e(n)
-
-
-
Sustr.
kar
rabi(l)roia
(u)ka
Ondorixomarkia
ke
-
-
ke
-
-
-
-
-
k/n
-
-
-
ek/ne
-
-
az/naz
-
-
-
ez/nez
1 - Hittanuan NOR = GU-ren kasuan, (aj) ezaugarririk ez darabigu eta ez dogu paradigmetan jarri. Ikus: (1.1.21).
NORK = harek / hárek
ni gu
k/n
-
k/n
k/n
-
-
ek/ne
az/naz
-
az/naz
az/naz
-
-
ez/nez
Sexu markia + NOR / ZER
ha hárek
Sustraixa NOR NORK
- -
NOR pluralg.
3.3.X.5 - Aditz trinkua, NOR-NORK: X = 1 EKARRI Agintera
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 158/226
1 6 6
-
-
e
-
-
e
kar
k/n
-
-
tzu
tzue
- z
1 - Gitxi darabigu Eibarren Agintera aditz trinkuekin NOR-NORK saillian. EKARRIren
ekatzu entzuten da iñoiz. Normalian aditz laguntzailliaren bittartez tajututako adizkixak
darabiguz. Ikus: (2.3.9).
2 - Sustraixaren “r”a, errez galtzen dogu: ekak/n, ekatzu, ekatzue,...
3.3.1.1 - Aditz Trinkua, NOR-NORK: EKARRI Indikatibua Oraiña
a b c d e f g h
HIK - m NIK
1 NI
2 HI - m hakart
3 HI - n hakart hakar hakargu hakarre
hakar hakargu hakarre
HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
nakark nakarn nakar
na(ja)kark
na(ja)karn
nakarzu nakarzue nakarre
na(ja)karrek
na(ja)karne
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 159/226
1 6 7
4 HA
5 GU
3 HI n hakart hakar hakargu hakarre
7 ZUEK zakarreraz zakarrez zakarreguz zakarrez
6 ZU zakardaz zakarrez zakarz zakarguz
dakart
jakarrat
jakarnat
gakarraz gakarnaz gakarz
gakarraz
gakarnaz
gakarrez
gakarrezak
gakarnez
gakarzuz gakarzuez
8 HÁREK dakarnaz dakarz
jakarraz
jakarnaz
dakardaz
jakarraraz
jakarnaraz
dakarraz dakarguz
jakarraguz
jakarnaguz
dakarzuz dakarzuez dakarrez
jakarrez
jakarnezjakarrenez
dakark dakar
jakark
jakarn
dakargu
jakarragu
jakarnagu
dakarzu dakarzue dakarre
jakarrek
jakarnejakarrene
dakarn
1 - NOR = Ha eta Hárek dira erabillixenak; letra baltzez idatzitta darenak. Baiña Ni-ri dagokixozenak be erabiltzen dira.
2 - Letra etzanez idatzittakuak (hi, gu, zu, zuek ) nekez entzungo dira gaur egunian Eibarren. Nahiko teorikuak dira.
3 - r-a kontsonante aurretik jan egitten dogu berba egitterakuan: dakart > dakat; dakardaz > dakadaz > dakaraz.
3.3.1.2 - Aditz Trinkua, NOR-NORK: EKARRI Indikatibua Lehena
a b c d e f g h
HIK - m NIK
1 NI
4 HA
2 HI - m henkardan
3 HI - n henkardan henkarren henkargun henkarren
henkarren henkargun henkarren
HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
nekarren hekarren (z)ekarrengenkarrengenkargun*
k
zenkarrenzenkarzun*
zenkarrenzenkarzuen*
(z)ekarren
nenkarran nenkarnan nenkarren
n(aj)enkarran
n(aj)enkarnan
nenkarzun nenkarzuen nenkarren
n(aj)enkarren
n(aj)enkarnen
hekarrenhekarrenan*
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 160/226
1 6 8
5 GU
7 ZUEK zenkarrerazen zenkarzen zenkarguzen zenkarrezen
6 ZU zenkardazen zenkarrezen zenkarzen zenkarguzen
n(aj)ekarrann(aj)ekarnan
genkarrazen genkarnazen genkarzen
genkarrazen
genkarnazen
genkarrezen
genkarrezen
genkarnezen
genkarzuzen genkarzuezen
8 HÁREK hekarzenhekarnazen*
(z)ekarzen
jekarrazen
jekarnazen
nekarzen
n(aj)ekarrazen
n(aj)ekarnazen
hekarzen genkarzen
genkarguzen*genkarrazengenkarraguzen*genkarnazengenkarnaguzen*
zenkarzenzenkarzuzen*
zenkarrezenzenkarzuezen*
(z)ekarrezen
jekarrezen
jekarnezen
jekarranjekarnan
genkarran
genkarragun*genkarnangenkarnagun*
jekarrenjekarnen
1 - NOR = Ha eta Hárek dira erabillixenak; letra baltzez idatzitta darenak. Baiña Ni-ri dagokixozenak be erabiltzen dira.
2 - Letra etzanez idatzittakuak (hi, gu, zu, zuek ) nekez entzungo dira gaur egunian Eibarren. Nahiko teorikuak dira.
3 - r-a kontsonante aurretik jan egitten dogu berba egitterakuan: nekarzen > nekazen; zenkardazen > zenkadazen > zenkarazen.
4 - “e”, ”f” eta “g” zutabietan (*) batez markautako adizkixen gaiñian, ikus: Sarrerako (1.1.15)en esandakua eta (2.3.1.2)ko 3. oharra.
5 - “c” zutabian (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: (1.1.1).
3.3.1.3 - Aditz Trinkua, NOR-NORK: EKARRI Baldintza
a b c d e f g h
HIK - m NIK
1 NI
2 HI - m bahenkart
3 HI - n bahenkart bahenkar bahenkargu bahenkarre
bahenkar bahenkargu bahenkarre
HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
banenkark banenkarn banenkar
ban(aj)enkark
ban(aj)enkarn
banenkarzu banenkarzue banenkarre
ban(aj)enkarrek
ban(aj)enkarne
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 161/226
1 6 9
4 HA
5 GU
7 ZUEK bazenkarreraz bazenkarrez bazenkarreguz bazenkarrez
6 ZU bazenkardaz bazenkarrez bazenkarz bazenkarguz
banekar
ban(aj)ekark
ban(aj)ekarn
bagenkarraz bagenkarnaz bagenkarz
bagenkarraz
bagenkarnaz
bagenkarrez
bagenkarrezak
bagenkarnez
bagenkarzuz bagenkarzuez
8 HÁREK bahekarzbahekarnaz*
balekarz
bal(aj)ekarraz
bal(aj)ekarnaz
banekarz
ban(aj)ekarraz
ban(aj)ekarnaz
bahekarz bagenkarz
bagenkarguz*bagenkarrazbagenkarraguz*bagenkarnazbagenkarnaguz*
bazenkarzbazenkarzuz*
bazenkarrezbazenkarzuez*
balekarrez
bal(aj)ekarrezak
bal(aj)ekarnez
bahekar balekar
bal(aj)ekark
bal(aj)ekarn
bagenkarbagenkargu*bagenkarkbagenkarragu*bagenkarnbagenkarnagu*
bazenkarbazenkarzu* bazenkarrebazenkarzue* balekarre
bal(aj)ekarrek
bal(aj)ekarne
bahekarbahekarn*
1 - NOR = Ha eta Hárek dira erabillixenak; letra baltzez idatzitta darenak. Baiña Ni-ri dagokixozenak be erabiltzen dira.2 - Letra etzanez idatzittakuak (hi, gu, zu, zuek ) nekez entzungo dira gaur egunian Eibarren. Nahiko teorikuak dira.3 - r-a kontsonante aurretik jan egitten dogu berba egitterakuan: banekarz > banekaz; bazenkardaz > bazenkadaz > bazenkaraz.4 - “e”, “f” eta “g” zutabietan (*) batez markautako adizkixen gaiñian, ikus: Sarrerako (1.1.15)en esandakua eta (2.3.1.2)ko 3. oharra.5 - “c” zutabian (*)z markautako adizkixen gaiñian ikus: (1.1.1).
3.3.1.4 - Aditz Trinkua, NOR-NORK: EKARRI Ondorixua
a b c d e f g h
HIK - m NIK
1 NI
4 HA
2 HI - m henkarket
3 HI - n henkarket henkarke henkarkegu henkarkie
henkarke henkarkegu henkarkie
HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
nekarke hekarke lekarkegenkarkegenkarkegu*genkarkek
zenkarkezenkarkezu*
zenkarkiezenkarkezue*
ekarkie
nenkarkek nenkarken nenkarke
n(aj)enkarkek
n(aj)enkarken
nenkarkezu nenkarkezue nenkarkie
n(aj)enkarkiek
n(aj)enkarkene
hekarkehekarken*
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 162/226
1 7 0
5 GU
7 ZUEK zenkarkieraz zenkarkiez zenkarkieguz zenkarkiez
6 ZU zenkarkeraz zenkarkiez zenkarkez zenkarkeguz
n(aj)ekarkekn(aj)ekarken
genkarkiaz genkarkenaz genkarkez
genkarkiaz
genkarkenaz
genkarkiez
genkarkiezak
genkarkenez
genkarkezuz genkarkezuez
8 HÁREK hekarkezhekarkenaz*
lekarkez
l(aj)ekarkiaz
l(aj)ekarkenaz
nekarkez
n(aj)ekarkiaz
n(aj)ekarkenaz
hekarkez genkarkez
genkarkeguz*genkarkiazgenkarkiaguz*genkarkenazgenkarkenaguz*
zenkarkezzenkarkezuz*
zenkarkiezzenkarkezuez*
lekarkiez
l(aj)ekarkiezak
l(aj)ekarkenez
l(aj)ekarkekl(aj)ekarken
genkarkek
genkarkiagu*genkarkengenkarkenagu*
l(aj)ekarkiekl(aj)ekarkene
hekarken
1 - NOR = Ha eta Hárek izango lirake erabillixenak; letra baltzez idatzitta darenak. Letra etzanez idatzittakuak (ni, hi, gu, zu, zuek ) nekez entzungo dira gaur egunianEibarren. Nahiko teorikuak dira.
2 - “e”, “f” eta “g” zutabietan (*) batez markautako adizkixen gaiñian, ikus: Sarrerako (1.1.15)en esandakua eta (2.4.2.1)ko 3. oharra.
3 - “c” zutabian (*)z markautako adizkixen gaiñian ikus: (1.1.1).
4 - Hittanuaren ezaugarrixa dan (aj) hori erabilliko bagendu be, ez genduke, bokal artian doianez, “J”a ahoskatuko.
a b c d e f g h
NIK HIK - m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
1 NI
2 HI - m
3 HI - n
3.3.1.5 - Aditz Trinkua, NOR-NORI: EKARRI Agintera
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 163/226
1 7 1
3 HI n
4 HA ekanekak dakarrela dakardan dakargun ekatzu ekatzue dakarrela
5 GU
6 ZU
7 ZUEK
8 HÁREK ekanazekarraz dakarzela dakardazen dakarguzen ekatzuz ekatzuez dakarrezela
1 - Gitxi darabigu Eibarren aditz trinkuekin Agintera, NOR-NORK aditz-jokuan. EKARRIren ekatzu entzuten da iñoiz. Normalian, aditz laguntzailliaren bittartez eratutako
adizkixak darabiguz. Ikus: (2.3.9)
2 - Sustraixaren “r”a, errez galtzen dogu: ekak/n, ekatzu, ekatzue,...
3 - Letra etzanez jarrittako adizkixak Subjuntibokuak dira izan, baiña Aginteran be erabilli leikez.
3.3.2.1 - Aditz Trinkua, NOR-NORK: ERABILLI Indikatibua Oraiña
a b c d e f g h
HIK - m NIK
1 NI
4 HA
2 HI - m harabitt
3 HI - n harabitt harabil harabigu harabixe
harabil harabigu harabixe
HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
darabitt darabik darabil darabigu darabizu darabizue darabixe
narabik narabiñ narabil
na(ja)rabik
na(ja)rabiñ
narabizu narabizue narabixe
na(ja)rabixek
na(ja)rabiñe
darabiñ
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 164/226
1 7 2
4 HA
5 GU
7 ZUEK zarabixeraz zarabixez zarabixeguz zarabixez
6 ZU zarabiraz zarabixez zarabiz zarabiguz
darabitt
jarabixat
jarabiñat
garabixaz garabiñaz garabiz
garabixaz
garabiñaz
garabixez
garabixezak
garabiñez
garabizuz garabizuez
8 HÁREK darabiñaz darabiz
jarabixaz
jarabiñaz
darabiraz
jarabixaraz
jarabiñaraz
darabixaz darabiguz
jarabixaguz
jarabiñaguz
darabizuz darabizuez darabixez
jarabixez
jarabiñez
darabik darabil
jarabik
jarabiñ
darabigu
jarabixagu
jarabiñagu
darabizu darabizue darabixe
jarabixek
jarabiñe
darabiñ
1 - NOR = Ha eta Hárek dira erabillixenak, letra baltzez jarritta darenak. Letra etzanez idatzittakuak nekez entzungo dira gaur egunian Eibarren.
2 - L-a galdu egitten dogu kontsonante baten aurrian: darabildaz > darabidaz > darabiraz.
Bokal baten aurrian be galdu egitten dogu L-a, ibilli aditzian kasu berian mantentzen dogun arren: darabillez > darabiez > darabixez.
3.3.2.2 - Aditz Trinkua, NOR-NORK: ERABILLI Indikatibua Lehena
a b c d e f g h
HIK - m NIK
1 NI
4 HA
2 HI - m herabiran
3 HI - n herabiran herabixan herabigun herabixen
herabixan herabigun herabixen
HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
nerabixan herabixan (z)erabixangerabixangerabigun* zerabixan
zerabizun*zerabixenzerabizuen*
z)erabixen
nerabixan nerabiñan nerabixan
n(aj)erabixan
n(aj)erabiñan
nerabizun nerabizuen nerabixen
n(aj)erabixen
n(aj)erabiñen
herabixanherabixanan*
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 165/226
1 7 3 5 GU
7 ZUEK zerabixerazen zerabixezen zerabixeguzen zerabixezen
6 ZU zerabirazen zerabixezen zerabixazen zerabiguzen
n(aj)erabixan
n(aj)erabiñan
gerabixazen gerabiñazen gerabixazen
gerabixazen
gerabiñazen
gerabixezen
gerabixezen
gerabiñezen
gerabizuzen gerabizuezen
8 HÁREK herabixazenherabiñazen*herabixanazen*
(z)erabixazen
jerabixazen
jerabiñazen
nerabixazen
n(aj)erabixazen
n(aj)erabiñazen
herabixazen gerabixazen
gerabiguzen*gerabixazengerabixaguzen*gerabiñazengerabiñaguzen*
zerabixazenzerabizuzen*
zerabixezenzerabizuezen*
(z)erabixezen
jerabixezen
jerabiñezen
jerabixan
jerabiñan
gerabixangerabixagun*gerabiñangerabiñagun*
zerabizun zerabizuen
jerabixen
jerabiñen
herabixanan
1 - NOR = Ha eta Harek dira erabillixenak, letra baltzez idatzittakuak. Letra etzanez jarrittakuak nekez entzungo dira gaur egunian Eibarren.
2 - L-a galdu egitten dogu kontsonante baten aurrian: nerabilnan > nerabiñan . Bokal baten aurrian be bai, kasu bereko ibilli aditzian, aditz honetan,euskalki gehixenetan, mantentzen dan arren: zerabillen > zerabien > zerabixen. Ikus: Sarrerako (1.1.18).
3 - “e”, “f” eta “g” zutabietan (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: Sarrerako (1.1.15)en esandakua eta (2.4.2.1)ko 3. oharra.
“c” zutabian (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: (1.1.1).
4 - NOR/ZER plurala daneko -azen adizki-amaieren gaiñian, ikus: Sarrerako (1.1.17)n esandakua.(Adizki alokutibo guztiak dauke amaieran -azen edo -ezen, baiña hemen “a” sexu markiarena da ( a /na ) eta “e” ZUEK eta HÁREK-en bigarren NORK markia).
5 - T. Etxebarriak, San Martiñek eta Iturriotzek, Lehenaldixan -R E BI- darabixe aditz-sustraixan -R A BI-ren ordez, “e” iragantasunan markia dana sustraixan be sartuz,
erredundantia izan arren: ner ebixan,er ebixan... Egokixagua iruditzen jakunez, -RABI- sustraidun adizkixak jarri dittugu.
3.3.2.3 - Aditz Trinkua, NOR-NORK: ERABILLI Baldintzaa b c d e f g h
HIK - m NIK
1 NI
4 HA
2 HI - m baherabitt
3 HI - n baherabitt baherabil baherabigu baherabixe
baherabil baherabigu baherabixe
HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
banerabil
ban(aj)erabik
baherabil balerabil
bal(aj)erabik
bagerabilbagerabigu*bagerabik
bazerabilbazerabizu*
bazerabixebazerabizue*
balerabixe
bal(aj)erabixek
banerabik banerabiñ banerabil
ban(aj)erabik
ban(aj)erabiñ
banerabizu banerabizue banerabixe
ban(aj)erabixek
ban(aj)erabiñe
baherabilbaherabiñ*
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 166/226
1 7 4
5 GU
7 ZUEK bazerabixeraz bazerabixez bazerabixeguz bazerabixez
6 ZU bazerabiraz bazerabixez bazerabiz bazerabiguz
ban(aj)erabik
ban(aj)erabiñ
bagerabixaz bagerabiñaz bagerabiz
bagerabixaz
bagerabiñaz
bagerabixez
bagerabixezak
bagerabiñez
bagerabizuz bagerabizuez
8 HÁREK baherabizbaherabiñaz*
balerabiz
bal(aj)erabixaz
bal(aj)erabiñaz
banerabiz
ban(aj)erabixaz
ban(aj)erabiñaz
baherabiz bagerabiz
bagerabiguz*bagerabixazbagerabixaguz*
bagerabiñazbagerabiñaguz*
bazerabizbazerabizuz*
bazerabixezbazerabizuez*
balerabixez
bal(aj)erabixezak
bal(aj)erabiñez
bal(aj)erabik
bal(aj)erabiñ
g
bagerabixagu*bagerabiñbagerabiñagu*
bal(aj)erabixek
bal(aj)erabiñe
1 - NOR = Ha eta Hárek dira erabillixenak, letra baltzez idatzitta darenak eta eurak be gitxi. Letra etzanez idatzittakuak nekez entzungo dira gaur egunian Eibarren.
2 - L-a galdu egitten dogu kontsonante baten aurrian: banerabilk > banerabik . Bokal baten aurrian be galdu egitten dogu L-a, euskalki gehixenetan mantentzen danarren: balerabille > balerabie > balerabixe.
3 - “e”, “f” eta “g” zutabietan (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: Sarrerako (1.1.15)en esandakua eta (2.4.2.1)ko 3. oharra.“c” zutabian (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: (1.1.1).
4 - Hittanuaren ezaugarrixa dan (aj) hori, entzunagua da “a” zutabeko adizkixetan “d” eta “h” zutabietakuetan baiño.
3.3.2.4 - Aditz Trinkua, NOR-NORK: ERABILLI Ondorixua
a b c d e f g h
HIK - m NIK
1 NI
2 HI - m herabilket
3 HI - n herabilket herabilke herabilkegu herabilkie
herabilke herabilkegu herabilkie
HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
nerabilke herabilke lerabilkegerabilke
nerabilkek nerabilken nerabilke
n(aj)erabilkek
n(aj)erabilken
nerabilkezu nerabilkezue nerabilkie
n(aj)erabilkiek
n(aj)erabilkene
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 167/226
1 7 5
4 HA
5 GU
7 ZUEK zerabilkieraz zerabilkiez zerabilkieguz zerabilkiez
6 ZU zerabilkeraz zerabilkiez zerabikez zerabilkeguz
nerabilke
n(aj)erabilkek
n(aj)erabilken
gerabilkiaz gerabilkenaz gerabilkez
gerabilkiaz
gerabilkenaz
gerabilkiez
gerabilkiezak
gerabilkenez
gerabilkezuz gerabilkezuez
8 HÁREK herabilkezherabilkenaz*
lerabilkez
l(aj)erabilkiaz
l(aj)erabilkenaz
nerabilkez
n(aj)erabilkiaz
n(aj)erabilkenaz
herabilkez gerabilkez
gerabilkeguz*gerabilkiazgerabilkiaguz*gerabilkenazgerabilkenaguz*
zerabilkezzerabilkezuz*
zerabilkiezzerabilkezuez*
lerabilkiez
l(aj)erabilkiezak
l(aj)erabilkenez
herabilke lerabilke
l(aj)erabilkek
l(aj)erabilken
gerabilkegu*gerabilkekgerabilkiagu*gerabilkengerabilkenagu*
zerabilkezerabilkezu* zerabilkiezerabilkezue* lerabilkiel(aj)erabilkiek
l(aj)erabilkene
herabilkeherabilken*
1 - Oso gitxi darabigu Ondorixua aditz trinkuekin. Letra baltzez idatzittakuak izango lirake erabillixenak.
2 - Hemen ez dogu “ L”rik galtzen kontsonante aurrian, “KE/KI” ren aurrian gorde egitten dogu.
3 - “e”, “f” eta “g” zutabietan (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: Sarrerako (1.1.15)en esandakua eta (2.4.2.1)ko 3. oharra.
“c” zutabian (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: (1.1.1).
4 - Hittanuaren ezaugarrixa dan (aj) hori erabilliko bagendu be, ez genduke aditz modu honetan “j” rik ahoskatuko.
3.3.3.1 - Aditz Trinkua, NOR-NORK: ERUAN Indikatibua Oraiña
a b c d e f g h
HIK - m NIK
1 NI
2 HI - m haroiat
3 HI - n haroiat haroia haroiagu haroie
haroia haroiagu haroie
HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
naroiak naroian naroia
na(ja)roiak
na(ja)roian
naroiazu naroiazue naroie
na(ja)roiek
na(ja)roiane
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 168/226
1 7 6
4 HA
5 GU
7 ZUEK zaroieraz zaroiez zaroieguz zaroiez
6 ZU zaroiaraz zaroiez zaroiaz zaroiaguz
daroiat
jaroiat
jaroianat
garoiaz garoianaz garoiaz
garoiazak
garoianaz
garoiez
garoiezak
garoianez
garoiazuz garoiazuez
8 HÁREK daroianaz daroiaz
jaroiaz
jaroianaz
daroiaraz
jaroiaraz
jaroianaraz
daroiazak daroiaguz
jaroiaguz
jaroianaguz
daroiazuz daroiazuez daroiez
jaroiez
jaroianez
daroiak daroia
jaroiak
jaroian
daroiagu
jaroiagu
jaroianagu
daroiazu daroiazue daroie
jaroiek
jaroiane
daroian
1 - NOR = Ha eta Harek dira erabillixenak, letra baltzez idatzitta darenak. Baiña lehen pertsonako ni-ri eta gu-ri dagokixozenak be erabiltzen dira. Nekezago entzungo
dittugu letra etzanez idatzittakuak.
3.3.3.2 - Aditz Trinkua, NOR-NORK: ERUAN Indikatibua Lehena
a b c d e f g h
HIK - m NIK
1 NI
2 HI - m heroiaran
3 HI - n heroiaran heroian heroiagun heroien
heroian heroiagun heroien
HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
neroian neroianan neroian
n(aj)eroian
n(aj)eroianan
neroiazun neroiazuen neroien
n(aj)eroien
n(aj)eroianen
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 169/226
1 7 7
4 HA
5 GU
7 ZUEK zeroierazen zeroiezen zeroieguzen zeroiezen
6 ZU zeroiarazen zeroiezen zeroiazen zeroiaguzen
neroian
n(aj)eroian
n(aj)eroianan
geroiazen geroianazen geroiazen
geroiazen
geroianazen
geroiezen
geroiezen
geroianezen
geroiazuzen geroiazuezen
8 HÁREK heroiazenheroianazen*
(z)eroiazen
jeroiazen
jeroianazen
neroiazen
n(aj)eroiazen
n(aj)eroianazen
heroiazen geroiazen
geroiaguzen*
geroiazengeroiaguzen*
geroianazengeroianaguzen*
zeroiazenzeroiazuzen*
zeroiezenzeroiazuezen*
(z)eroiezen
jeroiezen
jeroianezen
heroian (z)eroian
jeroian
jeroianan
geroiangeroiagun*
geroiangeroiagun*
geroianangeroianagun*
zeroianzeroiazun*
zeroienzeroiazuen*
z)eroien
jeroien
jeroianen
heroianheroianan*
1 - NOR = Ha eta Harek dira erabillixenak, letra baltzez idatzittakuak. Ni eta Gu-ri dagokixozenak askoz gitxiago, eta letra etzanez idatzittakuak gitxiago oindiok.
2 - “e”, “f” eta “g” zutabietan (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: Sarrerako (1.1.15)en esandakua eta (2.3.1.2)ko 3. oharra.
“c” zutabian (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: (1.1.1).
3.3.3.3 - Aditz Trinkua, NOR-NORK: ERUAN Baldintza
a b c d e f g h
HIK - m NIK
1 NI
4 HA
2 HI - m baheroiat
3 HI - n baheroiat baheroia baheroiagu baheroie
baheroia baheroiagu baheroie
HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
baneroia baheroia baleroiabageroiabageroiagu* bazeroia
bazeroiazu* bazeroie
bazeroiazue*baleroie
baneroiak baneroian baneroia
ban(aj)eroiakban(aj)eroian
baneroiazu baneroiazue baneroie
ban(aj)eroiekban(aj)eroiane
baheroiabaheroian*
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 170/226
1 7 8 5 GU
7 ZUEK bazeroieraz bazeroiez bazeroieguz bazeroiez
6 ZU bazeroiaraz bazeroiez bazeroiaz bazeroiaguz
ban(aj)eroiak
ban(aj)eroian
bageroiaz bageroianaz bageroiaz
bageroiazak
bageroianaz
bageroiez
bageroiezak
bageroianez
bageroiazuz bageroiazuez
8 HÁREK baheroiazbaheroianaz*
baleroiaz
bal(aj)eroiazak
bal(aj)eroianaz
baneroiaz
ban(aj)eroiazak
ban(aj)eroianaz
baheroiaz bageroiaz
bageroiaguz*
bageroiazakbageroiaguzak*
bageroianazbageroianaguz*
bazeroiazbazeroiazuz*
bazeroiezbazeroiazuez*
baleroiez
bal(aj)eroiezak
bal(aj)eroianez
bal(aj)eroiak
bal(aj)eroian
bageroiakbageroiagu*bageroianbageroianagu*
bal(aj)eroiek
bal(aj)eroiane
1 - NOR = Ha eta Hárek dira erabillixenak, letra beltzez idatzittakuak; Ni eta Gu-ri dagokixozenak askoz gitxiago eta letra etzanez idatzittakuak gitxiago oindiok.
2 - “e”, “f” eta “g” zutabietan (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: Sarrerako (1.1.15)en esandakua eta (2.3.1.2)ko 3. oharra.
“c” zutabian (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: (1.1.1).
3 - Hittanua, adizki normalak baiño gitxiago darabigu, eta erabiltzekotan (aj) ezaugarri barik seguruago aditz-joko honetan.
3.3.3.4 - Aditz Trinkua, NOR-NORK: ERUAN Ondorixua
a b c d e f g h
HIK - m NIK
1 NI
2 HI - m heroiaket
3 HI - n heroiaket heroiake heroiakegu heroiakie
heroiake heroiakegu heroiakie
HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
i k h i k l i kgeroiake
i k * i k i ki l i ki
neroiakek neroiaken neroiake n(aj)eroiakek
n(aj)eroiaken
neroiakezu neroiakezue neroiakie n(aj)eroiakiek
n(aj)eroiakene
h i k
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 171/226
1 7 9
4 HA
5 GU
7 ZUEK zeroieraz zeroiakiez zeroiakieguz zeroiakiez
6 ZU zeroiaraz zeroiakiez zeroiakez zeroiakeguz
neroiake
n(aj)eroiakek
n(aj)eroiaken
geroiakiaz geroiakenaz geroiakez
geroiakiaz
geroiakenaz
geroiakiez
geroiakiezak
geroiakenez
geroiakezuz geroiakezuez
8 HÁREK heroiakezheroiakenaz*
leroiakez
l(aj)eroiakiaz
l(aj)eroiakenaz
neroiakez
n(aj)eroiakiaz
n(aj)eroiakenaz
heroiakez geroiakez
geroiakeguz*
geroiakiazgeroiakiaguz*
geroiakenazgeroiakenaguz*
zeroiakezzeroiakezuz*
zeroiakiezzeroiakezuez*
leroiakiez
l(aj)eroiakiezak
l(aj)eroiakenez
heroiake leroiake
l(aj)eroiakek
l(aj)eroiaken
geroiakegu*geroiakekgeroiakiagu*geroiakengeroiakenagu*
zeroiakezeroiakezu* zeroiakiezeroiakezue*
leroiakie
l(aj)eroiakiek
l(aj)eroiakene
heroiakeheroiaken*
1 - Baldintza baiño gitxiago darabigu aditz-modu hau. NOR = Ha eta Hárek lirateke erabillixenak, letra beltzez idatzittakuak eta eurak be gitxi; letra etzanezidatzittakuak gitxiago oindiok, nahiko teorikuak dira.
2 - “e”, “f” eta “g” zutabietan (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: Sarrerako (1.1.15)en esandakua eta (2.3.1.2)ko 3. oharra.“c” zutabian (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: (1.1.1).
3 - Hittanua, adizki normalak baiño gitxiago darabigu, eta erabiltzekotan (aj) ezaugarri barik seguruago aditz-joko honetan edo “j”a ahoskatu barik behintzat.
3.3.4.1 - Aditz Trinkua, NOR-NORK: EUKI Indikatibua Oraiña
a b c d e f g h
HIK - m NIK
1 NI
4 HA
2 HI - m haukat
3 HI - n haukat hauka haukagu hauke
hauka haukagu hauke
HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
daukat
jaukat
daukak dauka
jaukak
daukagu
jaukagu
daukazu daukazue dauke
jaukek
naukak naukan nauka
na(ja)ukak
na(ja)ukan
naukazu naukazue nauke
na(ja)ukek
na(ja)ukane
daukan
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 172/226
1 8 0 5 GU
7 ZUEK zaukeraz zaukez zaukeguz zaukez
6 ZU zaukaraz zaukez zaukaz zaukaguz
jaukat
jaukanat
gaukazak gaukanaz gaukaz
gaukazak
gaukanaz
gaukez
gaukezak
gaukanez
gaukazuz gaukazuez
8 HÁREK daukanaz daukaz
jaukaz
jaukanaz
daukaraz
jaukaraz
jaukanaraz
daukazak daukaguz
jaukaguz
jaukanaguz
daukazuz daukazuez daukez
jaukez
jaukanez
jaukak
jaukan
jaukagu
jaukanagu
jaukek
jaukane
1 - NOR = Ha eta Hárek dira erabillixenak,letra baltzez idatzitta darenak. Ni-ri eta gu-ri dagokixozenak be erabiltzen dira, gitxiago bada be; eta letra etzanez
idatzittakuak gitxiago oindiok, nahiko teorikuak dira.
2 - EUKI-ren U-a galdu egitten dogu normalian berba egitterakuan, batez be NOR ha eta hárek danian. Idatzi be egiñ leike “U” barik, jakiña: dakat, dakak, dakagu,
dakazu, dakazue, dake... Guk U eta guzti jarri badittugu, euskera batutik hurrago dagualako eta gitxiago bada be erabiltzen dogulako da.
3.3.4.2 - Aditz Trinkua, NOR-NORK: EUKI Indikatibua Lehena
a b c d e f g h
HIK - m NIK
1 NI
4 HA
2 HI - m heunkaran
3 HI - n heunkaran heunkan heunkagun heunken
heunkan heunkagun heunken
HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
neukan heukan (z)eukangeunkan
geunkagun*k
zeunkanzeunkazun* zeunkenzeunkazuen*
(z)euken
neunkan neunkanan neunkan
n(aj)eunkan
n(aj)eunkanan
neunkazun neunkazuen neunken
n(aj)eunken
n(aj)eunkanen
heukanheukanan*
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 173/226
1 8 1
4 HA
5 GU
7 ZUEK zeunkarezen zeunkezen zeunkeguzen zeunkezen
6 ZU zeunkarazen zeunkezen zeunkazen zeunkaguzen
n(aj)eukan
n(aj)eukanan
geunkazen geunkanazen geunkazen
geunkazen
geunkanazen
geunkezen
geunkezen
geunkanezen
geunkazuzen geunkazuezen
8 HÁREK heukazenheukanazen*
(z)eukazen
jeukazen
jeukanazen
neukazen
n(aj)eukazen
n(aj)eukanazen
heukazen geunkazen
geunkaguzen*
geunkazengeunkaguzen*
geunkanazen
geunkanaguzen*
zeunkazenzeunkazuzen*
zeunkezenzeunkazuezen*
(z)eukezen
jeukezen
jeukanezen
jeukan
jeukanan
geunkagungeunkangeunkagun*geunkanangeunkanagun*
zeunkazun zeunkenzeunkazuenjeuken
jeukanen
heukanan
1 - NOR = Ha eta Harek dira erabillixenak, letra baltzez idatzitta darenak; baiña Ni-ri eta GU-ri dagokixozenak, gitxiago bada be, erabiltzen dira. Letra etzanezidatzittakuak (hi, zu, zuek) nekezago entzungo dira gaur egunian Eibarren.
2 - U-a jan egitten dogu normalian berba egitterakuan, batez be NOR = ha eta hárek danian: neukazen > nekazen; geunkazen > genkazen. Dana dala, U barik idaztea beontzat emotekua da, jakiña.
3 - “e”, “f” eta “g” zutabietan (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: Sarrerako (1.1.15)en esandakua eta (2.3.1.2)ko 3. oharra.“c” zutabian (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: (1.1.1).
3.3.4.3 - Aditz Trinkua, NOR-NORK: EUKI Baldintzaa b c d e f g h
HIK - m NIK
1 NI
4 HA
2 HI - m baheunkat
3 HI - n baheunkat baheunka baheunkagu baheunke
baheunka baheunkagu baheunke
HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
baneuka
ban(aj)eukak
ban(aj)eukan
baheuka baleuka
bal(aj)eukak
bal(aj)eukan
bageunkabageunkagu*
bageunkakbageunkagu*
bageunkan
bazeunkabazeunkazu*
bazeunkiebazeunkazue*
baleuke
bal(aj)eukek
b l( j) k
baneunkak baneunkan baneunka
ban(aj)eunkak
ban(aj)eunkan
baneunkazu baneunkazue baneunke
ban(aj)eunkek
ban(aj)eunkane
baheukabaheukan*
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 174/226
1 8 2
5 GU
7 ZUEK bazeunkeraz bazeunkez bazeunkeguz bazeunkez
6 ZU bazeunkaraz bazeunkez bazeunkaz bazeunkaguz
ban(aj)eukan
bageunkaz bageunkanaz bageunkaz
bageunkazak
bageunkanaz
bageunkez
bageunkezak
bageunkanez
bageunkazuz bageunkazuez
8 HÁREK baheukazbaheukanaz*
baleukaz
bal(aj)eukazak
bal(aj)eukanaz
baneukaz
ban(aj)eukazak
ban(aj)eukanaz
baheukaz bageunkaz
bageunkaguz*
bageunkazakbageunkaguzak*
bageunkanazbageunkanaguz*
bazeunkazbazeunkazuz*
bazeunkezbazeunkazuez*
baleukez
bal(aj)eukezak
bal(aj)eukanez
bal(aj)eukan bageunkanbageunkanagu*
bal(aj)eukane
1 - NOR = Ha eta Harek dira erabillixenak, letra baltzez idatzitta darenak. Ni-ri eta GU-ri dagokixozenak be, gitxiago baiña erabiltzen dira. Letra etzanezidatzittakuak (Ni, Hi, Zu), nekezago entzungo dira Eibarren gaur egunian.
2 - U-a jan egitten dogu normalian berba egitterakuan, batez be NOR = ha eta hárek danian: baneukaz > banekaz; bageunkaz > bagenkaz. Dana dala, U-barik idaztia be ontzat emotekua da, jakiña.
3 - “e”, “f” eta “g” zutabietan (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: Sarrerako (1.1.15)en esandakua eta (2.3.1.2)ko 3. oharra.
“c” zutabian (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: (1.1.1).
3.3.4.4 - Aditz Trinkua, NOR-NORK: EUKI Ondorixua
a b c d e f g h
HIK - m NIK
1 NI
4 HA
2 HI - m heunkaket
3 HI - n heunkaket heunkake heunkakegu heunkakie
heunkake heunkakegu heunkake
HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
neukake heukake eukakegeunkakegeunkakegu* zeunkakee nkake * zeunkakie
k k *leukakie
neunkakek neunkaken neunkake n(aj)eunkakek
n(aj)eunkaken
neunkakezu neunkakezue neunkakie n(aj)eunkakiek
n(aj)eunkakene
heukakehe kaken*
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 175/226
1 8 3
4 HA
5 GU
7 ZUEK zeunkakieraz zeunkakiez zeunkakieguz zeunkakiez
6 ZU zeunkakeraz zeunkakiez zeunkakez zeunkakeguz
neukake
n(aj)eukakek
n(aj)eukaken
geunkakiaz geunkakenaz geunkakez
geunkakiaz
geunkakenaz
geunkakiez
geunkakiezak
geunkakenez
geunkakezuz geunkakezuez
8 HÁREK heukakezheukakenaz*
leukakez
l(aj)eukakiaz
l(aj)eukakenaz
neukakez
n(aj)eukakiaz
n(aj)eukakenaz
heukakez geunkakez
geunkakeguz*
geunkakiazgeunkakiaguz*
geunkakenazgeunkakenaguz*
zeunkakezzeunkakezuz*
zeunkakiezzeunkakezuez*
eukakiez
l(aj)eukakiezak
l(aj)eukakenez
heukake eukake
l(aj)eukakek
l(aj)eukaken
geunkakegugeunkakekgeunkakiagu*geunkakengeunkakenagu*
zeunkakezeunkakezu* zeunkakiezeunkakezue*
leukakie
l(aj)eukakiek
l(aj)eukakene
heukakeheukaken*
1 - Baldintza baiño gitxiago darabigu aditz-modu hau. NOR = Ha eta Hárek lirateke erabillixenak, letra beltzez idatzittakuak eta eurak be gitxi; letra etzanezidatzittakuak gitxiago oindiok, nahiko teorikuak dira.
2 - “e”, “f” eta “g” zutabietan (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: Sarrerako (1.1.15)en esandakua eta (2.3.1.2)ko 3. oharra.
“c” zutabian (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: (1.1.1).
3 - Hittanua, adizki normalak baiño gitxiago darabigu, eta erabiltzekotan (aj) ezaugarri barik seguruago aditz-joko honetan edo “j”a ahoskatu barik behintzat.
3.3.Y.1 - Indikatibua Oraiña
Adizki normalak Hittanorako adizki alokutiboak
ZER
pluralgilliaSustraixaZER + denb. NORK ZER
pluralgilliaSustraixaZER + denb. Sexu markia
+ NORK
3.3.Y - Aditz trinkua, ZER-NORK: Y = 5 *IÑO (ESAN), 6 JAKIÑ
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 176/226
1 8 4
j/ja
j/ja
at/natada/nada
-
k/n
agu/nagu
-
-
ek/ne z
iñoki
pluralgillia
d/da
d/da
iñoki
z
pluralgillia+ NORK t/da
k/n
-
gu
zu
zue
e
1 - NOR ha eta harek : *IÑO(ESAN) = d eta j; JAKIÑ = da eta ja
Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak Hittanorako adizki alokutiboak
LoturazkuaSustraixaNORK + denbora
n/ne
h/he
(z)/(z)e a
ZER pluralgillia Loturazkua Denb.
atzizkia
n
n
n
NORK plural.
3.3.Y.2 - Aditz trinkua, ZER-NORK: Y = 5 *IÑO (ESAN), 6 JAKIÑ - Indikatibua Lehena
Sexu markia + ZER + Denb.ZER = ha ZER = hárek
an/nan
-
an/nan
azen/nazen
-
azen/nazen
Sustraixa
n(aj)/n(aj)e
-
j/je
NORK + denbora
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 177/226
1 8 5
(z)/(z)e
g/gen
z/zen
z/zen
(z)/(z)e
iñoki
a
-
-
z
-
e
n
n
n
n
n
e
e
1 - NORK zutabeko ezkerraldia *IÑO(ESAN)-i dagokixo eta eskumaldia JAKIÑ-i
2 - Hittanuan eta GU-ri dagokixonez, parentesi arteko (aj) barik darabiguz adizkixak; orduan, kasu horretan, hori ezaugarrixori barik jarrikodittugu adizkixak paradigmetan.
3 - ZER = hárek danian loturazko “a” hori sartu beharrik ez litzake egon bihar, baiña Eibarko euskeran bai, sartu egitten dogu (EGIÑ laguntzaillia,EGON eta ERABILLI aditzetan be egitten dogun moduan): neki xa zen, heki xa zen.... Ikus: Sarrerako (1.1.17)n honen gaiñian esandakua.
4 - *IÑO(ESAN) aditzian ez darabigu Eibarren ZER pluraleko adizkirik.
an/nan
an/nan
-
-
en/nen
azen/nazen
azen/nazen
-
-
ezen/nezen
iñoki
j/je
g(aj)/g(aj)e
-
-
j/je
Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak Hittanorako adizki alokutiboak
NORK plur.
NORK + denbora
Baldintzamarkia
ba
ba
ba
ba
ba
ba
ba
ne
he
le
gen
zen
zen
le
e
e
ZER plur.
-
z
Sustraixa
ki
3.3.Y.3 - Aditz trinkua, ZER-NORK: Y = 6 JAKIÑ - Baldintza
Baldintzamarkia SustraixaNORK
+ denbora
ba
-
ba
ba
-
-
ba
Sexu markia + ZERZER = ha ZER = hárek
k/n
-
k/n
k/n
-
-
ek/ne
az/naz
-
az/naz
az/naz
-
-
ez/nez
ki
n(aj)e
-
l(aj)e
g(aj)en
-
-
l(aj)e
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 178/226
1 8 6
1 - *IÑO (ESAN) aditzakin ez dogu BALDINTZA-ONDORIXOrik erabiltzen.
Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak Hittanorako adizki alokutiboak
NORK plur.SustraixaNORK
+ denbora
ne
he
le
gen
zen
zenle
ki
ee
ZER plur.
z
Ondorixomarkia
ke
ke
ke
ke
ke
keke
3.3.Y.4 - Aditz trinkua, ZER-NORK: Y = 6 JAKIÑ - Ondorixua
NORK + denbora
OndorixomarkiaSustraixa
n(aj)e
-
l(aj)e
g(aj)en
-
-l(aj)e
Sexu markia + ZERZER = ha ZER = hárek
k/n
-
k/n
k/n
-
-ek/ne
az/naz
-
az/naz
az/naz
-
-ez/nez
ke
-
ke
ke
-
-ke
ki
3.3.5.1 - Aditz trinkua, ZER-NORK: *IÑO (ESAN) Indikatibua Oraiña
a b c d e f g h
HIK - m NIK
1 NI
2 HI - m
3 HI - n
HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 179/226
1 8 7 4 HA
5 GU
6 ZU
7 ZUEK
3 HI - n
diñot
jiñuat
jiñonat
8 HÁREK diñonaz diñoz
jiñuaz
jiñonaz
diñoraz
jiñuaraz
jiñonaraz
diñuaz diñoguz
jiñuaguz
jiñonaguz
diñozuz diñozuez diñuez
jiñuez
jiñonez
diñok diño
jiñok
jiñon
iñogu
jiñuagu
jiñonagu
diñozu diñozue diñue
jiñuek
jiñone
diñon
3.3.5.2 - Aditz trinkua, ZER-NORK: *IÑO (ESAN) Indikatibua Lehena
a b c d e f g h
HIK - m NIK
4 HA
1 NI
2 HI - m
3 HI - n
HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
niñuan
n(aj)iñuan
hiñuan (z)iñuan
jiñuan
giñuangiñogun*
giñuaniñ *
ziñuanziñozun*
ziñuenziñozuen*
(z)iñuen
jiñuen
hiñuanhiñonan*
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 180/226
1 8 8
5 GU
6 ZU
7 ZUEK
n(aj)iñonan
8 HÁREK
jiñonan
giñuagun*
giñonangiñonagun*
jiñonen
1 - NORK harek eta hárek -i dagokixozen adizkixak dira erabillixenak, letra baltzez jarritta darenak.
2 - “e”, “f” eta “g” zutabietan (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: Sarrerako (1.1.15)en esandakua eta (2.3.1.2)ko 3. oharra.
“c” zutabian (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: (1.1.1).3 - Hittanuan, NORK = GUK danian, (aj) ezaugarririk ez darabigu.
4 - ZER pluraleko adizkirik ez da Eibarren erabiltzen.
3.3.6.1 - Aditz trinkua, ZER-NORK: JAKIñ Indikatibua Oraiña
a b c d e f g h
HIK - m NIK
1 NI
2 HI - m
3 HI - n
HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 181/226
1 8 9 4 HA
5 GU
6 ZU
7 ZUEK
3 HI n
dakitt
jakixat
jakiñat
8 HÁREK dakiñaz dakiz
jakixaz
jakiñaz
dakiraz
jakixaraz
jakiñaraz
dakixaz dakiguz
jakixaguz
jakiñaguz
dakizuz dakizuez dakixez
jakixez
jakiñez
dakik daki
jakik
jakiñ
dakigu
jakixagu
jakiñagu
dakizu dakizue dakixe
jakixek
jakiñe
dakiñ
3.3.6.2 - Aditz trinkua, ZER-NORK: JAKIÑ Indikatibua Lehena
a b c d e f g h
HIK - m NIK
4 HA
1 NI
2 HI - m
3 HI - n
HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
nekixan
n(aj)ekixan
n(aj)ekiñan
hekixan (z)ekixan
jekixan
jekiñan
genkixangenkigun*
genkixangenkixagun*
genkiñankiñ *
zenkixanze(n)kizun*
zenkixenze(n)kizuen*
(z)ekixen
jekixen
jekiñen
hekixanhekiñan*
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 182/226
1 9 0 5 GU
6 ZU
7 ZUEK
8 HÁREK hekixazenhekiñazen*hekixanazen*
(z)ekixazen
jekixazen
jekiñazen
nekixazen
n(aj)ekixazen
n(aj)ekiñazen
hekixazen zenkixazenze(n)kizuzen*
zenkixezenze(k)izuezen*
(z)ekixezen
jekixezen
jekiñezen
genkiñagun*
1 - “e”, “f” eta “g” zutabietan (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: Sarrerako (1.1.15)en esandakua eta (2.3.1.2)ko 3. oharra.“c” zutabian (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: (1.1.1).
2 - 8. lerruan “azen” adizki amaieren gaiñian, ikus: (3.3.2.2)ko 4. oharra, bai eta Sarrerako (1.1.17)n honetaz esandakua.
3 - Hittanuaren (aj) ezaugarrixa ez da “GUK” kasuan erabiltzen. “NIK” kasuan darabigunian be, “J” a ahoskatu barik sarri.
genkixazengenkiguzen*
genkixazengenkixaguzen*
genkiñazengenkiñaguzen*
3.3.6.3 - Aditz trinkua, ZER-NORK: JAKIÑ Baldintza
a b c d e f g h
HIK - m NIK
4 HA
1 NI
2 HI - m
3 HI - n
HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
baneki
ban(aj)ekik
baheki baleki
bal(aj)ekik
bagenki
bagenkigu*
bagenkik
bazenki
bazenkizu*
bazenkixe
bazenkizue*
balekixe
bal(aj)ekixek
baheki
bahekiñ*
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 183/226
1 9 1
5 GU
6 ZU7 ZUEK
ban(aj)ekik
ban(aj)ekiñ
8 HÁREK bahekizbahekiñaz*
balekiz
bal(aj)ekixaz
bal(aj)ekiñaz
banekiz
ban(aj)ekixaz
ban(aj)ekiñaz
bahekiz bazenkizbazenkizuz*
bazenkixezbazenkizuez*
balekixez
bal(aj)ekixezak
bal(aj)ekiñez
bal(aj)ekik
bal(aj)ekiñ
bagenkikbagenkixagu*
bagenkiñbagenkiñagu*
bal(aj)ekixek
bal(aj)ekiñe
1 - “e”, “f” eta “g” zutabietan (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: Sarrerako (1.1.15)en esandakua eta (2.3.1.2)ko 3. oharra.
“c” zutabian (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: (1.1.1).
2 - Hittanuaren (aj) ezaugarrixa ez da “GUK” kasuan erabiltzen. “NIK” kasuan darabigunian be, “J” a ahoskatu barik sarri.
bagenkizbagenkiguz*
bagenkixazbagenkixaguz*
bagenkiñazbagenkiñaguz*
3.3.6.4 - Aditz trinkua, ZER-NORK: JAKIÑ Ondorixua
a b c d e f g h
HIK - m NIK
4 HA
1 NI2 HI - m
3 HI - n
HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
nekike
n(aj)ekikek
hekike lekike
l(aj)ekikek
genkikegenkikegu*
genkikekgenkikiagu*
zenkikezenkikezu*
zenkikiezenkikezue*
lekikie
l(aj)ekikiek
hekikehekiken*
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 184/226
1 9 2
5 GU
6 ZU
7 ZUEK
n(aj)ekiken
8 HÁREK hekikezhekikenaz*
lekikez
l(aj)ekikiaz
l(aj)ekikenaz
nekikez
n(aj)ekikiaz
n(aj)ekikenaz
hekikez zenkikezzenkikezuz*
zenkikiezzenkikezuez*
lekikiez
l(aj)ekikiezak
l(aj)ekikenez
l(aj)ekiken genkikengenkikenagu*
l(aj)ekikene
1 - Oso arrarua da Ondorixua erabiltzia aditz trinkuonekin. Laguntzaillia erabiltzera joten da beti.
2 - “e”, “f” eta “g” zutabietan (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: Sarrerako (1.1.15)en esandakua eta (2.3.1.2)ko 3. oharra.
“c” zutabian (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: (1.1.1).
3 - Hittanuaren (aj) ezaugarrixa ez da “GUK” kasuan erabiltzen. Edozein modutan, aditz-modu honetan adizki normalak be erabiltzen ezbadira, hittanua gitxiago oindiok.
genkikezgenkikeguz*
genkikiazgenkikiaguz*
genkikenazgenkikenaguz*
3.3.Z - Aditz trinkua, NOR/ZER-NORK: Z = 7 IRUDI, 8 JARDUN
Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak
NORK SustraixaZER
d=ha
ZER
J=hairudi
ihardu
Sustraixa
irudiihardu
t
k/n
-
gu
zu
Sexu-markia+ NORK
at/nat
-
k/n
agu/nagu
-
3.3.Z.1 - Indikatibua Oraiña
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 185/226
1 9 3
zue
e
-
ek/ne
Hittanorako adizki alokutibuak
Sexu-markia+ ZER = ha + den.
SustraixaNORK
n(aj)
-
j
g(aj)-
-
j
irudiihardu
an/nan
-
an/nan
an/nan-
-
en/nen
Adizki normalak
NORK
n
h
(z)
gz
z
(z)
Sustraixa
irudiihardu
NORK pluralg.
e
e
Denboraatzizkixa
an
an
an
anan
n
n
3.3.Z.2 - Indikatibua Lehena
1 - Bizkaieraz eta JARDUN aditzari dagokixonez, GUK, ZUK eta ZUEK-en Lehenaldiko ezaugarrixak gin- eta zin- dira, baiña guk Eibarren g- eta z- darabiguz
2 - Hittanuan eta “GUK”i dagokixon kasuan, ez darabigu (aj) ezaugarririk eta, orduan, “GUK”i dagokixozen adizkixak (aj) hori barik jarriko dittugu paradigmetan.
Adizki normalak Hittanorako adizki alokutibuak
Baldintzamarkia
ba
ba
ba
ba
ba
ba
ba
NORK
n
h
l
g
z
z
l
Sustraixa
irudiihardu
NORK pluralg.
e
e
Baldintzamarkia
ba
-
ba
ba
-
-
ba
NORK
n
-
l
g
-
-
l
Sustraixa
irudiihardu
Sexu-markia+ ZER = ha
k/n
-
k/n
k/n
-
-
ek/ne
3.3.Z.3 - Aditz trinkua, NOR/ZER-NORK: Z = 7 IRUDI, 8 JARDUN - Baldintza
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 186/226
1 9 4
Adizki normalak Hittanorako adizki alokutibuak
NORK
n
h
l
g
z
z
l
Sustraixa
irudiihardu
Ondorixomarkia
ke
ke
ke
ke
ke
ke
ke
NORK pluralg.
e
e
NORK
n
-
l
g
-
-
l
Sustraixa
irudiihardu
Ondorixomarkia
ke
-
ke
ke
-
-
ke
Sexu-markia+ ZER = ha
k/n
-
k/n
k/n
-
-
ek/ne
3.3.Z.4 - Indikatibua Lehena
3.3.7.1 - Aditz trinkua, NOR/ZER-NORK: IRUDI Indikatibua Oraiña
a b c d e f g h
HIK - m NIK
4 HA
1 NI2 HI - m
3 HI - n
5 GU6 ZU7 ZUEK
8 HÁREK
HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
diruditt jirudixat jirudiñat
dirudik dirudi jirudik jirudiñ
dirudigu jirudixagu jirudiñagu
dirudizu dirudizue dirudixe jirudixek jirudiñe
dirudiñ
3 3 7 2 Adit t i k NOR/ZER NORK IRUDI I dik tib L h
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 187/226
1 9 5
3.3.7.2 - Aditz trinkua, NOR/ZER-NORK: IRUDI Indikatibua Lehena
a b c d e f g h
HIK - m NIK
4 HA
1 NI2 HI - m3 HI - n
HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
nirudixan
n(aj)jirudixan
n(aj)irudiñan
hirudixan (z)irudixan
jirudixan
jirudiñan
girudixangirudigun*
girudixangirudixagun*
girudiñangirudiñagun*
zirudixanzirudizun*
zirudixenzirudizuen*
(z)irudixen
jirudixen
jirudiñen
hirudixanhirudixanan*
5 GU6 ZU7 ZUEK
8 HÁREK
1 - “e”, “f” eta “g” zutabietan (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: Sarrerako (1.1.15)en esandakua eta (2.4.2.1)ko 3. oharra. “c” zutabian (*)z markautako adizkixan gaiñian, ikus: (1.1.1).
2 - Lehenaldixan “d” eta “h” zutabietako adizkixak dira normalenak, baltzez darenak. Hittanoko (aj) ezaugarrixa ez darabigu “GUK” kasuan.
3.3.7.3 - Aditz trinkua, NOR/ZER-NORK: IRUDI Indikatibua Baldintza
a b c d e f g h
4 HA
1 NI2 HI - m3 HI - n
banirudi
ban(aj)irudik
ban(aj)irudiñ
HIK - m NIK HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
bahirudi balirudi
bal(aj)irudik
bal(aj)irudiñ
bagirudibagirudigu*
bagirudikbagirudixagu*
bagirudiñbagirudiñagu*
bazirudibazirudizu*
bazirudixebazirudizue*
balirudixe
bal(aj)irudixe
bal(aj)irudiñe
bahirudi
5 GU6 ZU7 ZUEK
8 HÁREK
3 3 7 4 - Aditz trinkua NOR/ZER-NORK: IRUDI Ondorixua
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 188/226
1 9 6
3.3.7.4 - Aditz trinkua, NOR/ZER-NORK: IRUDI Ondorixua
a b c d e f g h
4 HA
1 NI2 HI - m3 HI - n
nirudike
n(aj)irudikek
n(aj)irudiken
HIK - m NIK HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
hirudike lirudike
l(aj)irudikek
l(aj)irudiken
girudikegirudikegu*
girudikekgirudikiagu*
girudikengirudikenagu*
zirudikezirudikezu*
zirudikiezirudikezue*
lirudikie
l(aj)irudikiek
l(aj)irudikene
hirudike
5 GU6 ZU7 ZUEK
8 HÁREK
1 - Hau aditz trinkuau oso gitxi darabigu Baldintza-Ondorixuetan, erabilpen berezi-berezietan edo akaso.”d” eta “h” zutabietako adizkixak dira normalenak, baltzez darenak.
2 - “e”, “f” eta “g” zutabietan (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: Sarrerako (1.1.15)en esandakua eta (2.4.2.1)ko 3. oharra. Hittanuan, (aj) bako adizkixak normalaguak dira, eta “GUK”en kasuan ipiñi be ez dittugu egiñ.
3.3.8.1 - Aditz trinkua, NOR/ZER-NORK: JARDUN Indikatibua Oraiña
a b c d e f g h
HIK - m NIK
4 HA
1 NI2 HI - m3 HI - n
5 GU6 ZU7 ZUEK
8 HÁREK
HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
dihardut jiharduat jihardunat
diharduk dihardu jiharduk jihardun
dihardugu jiharduagu jihardunagu
diharduzu diharduzue dihardue jiharduek jihardune
dihardun
3.3.8.2 - Aditz trinkua, NOR/ZER-NORK: JARDUN Indikatibua Lehena
a b c d e f g h
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 189/226
1 9 7
a b c d e f g h
HIK - m NIK
4 HA
1 NI2 HI - m
3 HI - n
HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
niharduan
n(aj)iharduan
n(aj)ihardunan
hiharduan ziharduan
jiharduan
jihardunan
giharduangihardugun*
giharduangiharduagun*
gihardunangihardunagun
ziharduanziharduzun*
ziharduenziharduzuen*
ziharduen
jiharduen
jihardunen
hiharduanhihardunan*
5 GU
6 ZU7 ZUEK
8 HÁREK
1 - Lehenaldixan “a”, “d” eta “h” zutabietako adizkixak dira erabillixenak. Bizkaieraz GUK, ZUK eta ZUEK en Lehenaldiko ezaugarrixak, GIN- eta ZIN - dira, eta horrenarabera guk ez darabiguzen ginarduan, zinarduan, zinarduen... adizkixok izango gendukez.
2 - “e”, “f” eta “g” zutabietan (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: Sarrerako (1.1.15)en esandakua eta (2.4.2.1)ko 3. oharra“c” zutabian (*)z markautako adizkixaz, ikus: (1.1.1). Hittanuaren (aj) ezaugarrixa ez dogu “GUK” kasuan erabiltzen.
a b c d e f g h
4 HA
1 NI2 HI - m3 HI - n
banihardu
baniharduk
banihardun
HIK - m NIK HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
balihardu
baliharduk
balihardun
bagihardubagihardugu*
bagihardukbagiharduagu*
bagihardunbagihardunagu*
bazihardubaziharduzu*
baziharduebaziharduzue*
balihardue
baliharduek
balihardune
bahihardubahihardun*
5 GU6 ZU7 ZUEK
8 HÁREK
3.3.8.4 - Aditz trinkua, ZER-NORK: JARDUN Ondorixua
bahihardu
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 190/226
1 9 8
,
a b c d e f g h
4 HA
1 NI2 HI - m
3 HI - nniharduke
nihardukek
niharduken
HIK - m NIK HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
hiharduke liharduke
lihardukek
liharduken
gihardukegihardukegu*
gihardukekgihardukiagu*
gihardukengihardukenagu*
zihardukezihardukezu*
zihardukiezihardukezue*
lihardukie
lihardukiek
lihardukene
hihardukehiharduken*
5 GU
6 ZU7 ZUEK
8 HÁREK
1 - Aditz trinkuonekin Baldintza badarabigu zeozer, baiña Ondorixorik nekez, kasu bereziren baten ez bada. “d” eta “h” zutabietakuak lirake erabillixenak, letra baltzezdarenak. Bizkaieraz GUK, ZUK eta ZUEK en ezaugarrixak , hemen , GIN- eta ZIN - dira, gure G- eta Z-ren ordez.
2 - “e”, “f” eta “g” zutabietan (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: Sarrerako (1.1.15)en esandakua eta (2.4.2.1)ko 3. oharra“c” zutabian (*)z markautako adizkixaz, ikus: (1.1.1). Kasu honetan , erabiltzen ez danez, (aj) hittanuaren ezaugarrixa kendu egin dogu.
3 .4
.
ADIT
N O R-
N O
S arr
er
ak
o
( 1
.1
.1
9 ) an
e s an
d
o g u ,
d i h
ar
d u g ul
a ,
z e
gi
txi
d ar
a b i
g un
N OR-N
OR
d al
a
e t a ,
n ah i z
e t a t a ul
a
an
al i
ti k
u en
e sk
e
o s a t u
l ei k
ez
en
,i r
u d i
t t u
j ak
u
e g o
k i x
a g u
a g er
tzi
a .
H al
a ,
t a ul
a
an
al i
ti k
u e t an
On
d ori x
u ar
en
e sk emi
a
b e
j arri
d i -
t t u g un
ez
b e s ti
a
j arri
.
Al
d e
b a t e ti k
,
ez
d ak i
g u
j ak i
j ok
u an
h i
t t an
or
i k
s ek
ul
a
er
a b i l l i
i z
an
d ani
o s o
l o gi k
u ak
i
z an
arr
en
,
err
ef
er
en
t
zi a
i d
er
a b i l
tz
ek
o
i æ
un g o
pr
emi
æ ari k
ez
d a
uk a g un
H al
an
b a ,
a g e
r tz
en
d i
t t u g un
p ar
a d i gm
ak
L eh
en
a
b a t e ti k
e t a
B al
d i n
tz
a
b e s t e ti k
,
g
b ari k
.
Ik
u s :
S a
rr er
ak
o
( 1
.1
.2 4
) anh i
t
t an
u a
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 191/226
1 9 9
TZ
TR
INK UA ,
ORI-N O RK
a d i
tz
tri nk
u e
t ar
ak
o
N ORI
ez
a u
g arri x
az
RI-N
ORK
a d i
tz-
j ok
u a
a d i
tz
tri nk
u ek i n
.
H ori
em
en
ar
a b er
a
a d i tz-m
o d u
g uz
ti
en
p a
r a d i
gm
ak
u a
d al
a
d ar
a b i
g uz en
a d i
tz-m
o d u en
ak
b ak
arri k
a d i
tz-m
o d u
g
uz ti
e t an
h i
t t an
u a
,
b ai
t t a
arr
en
,
ez
d i
t t
u g u
p ar
a d i
gm
e t an
,
ez
b a t a e t a
in
a d i
tz
tri nk
u e t ak
o
N OR-N
ORI-N
OR
K a d i
tz-
ik
b e ;
e t a
b e s t e ti k
,
On
d ori x
u an
p a
r a d i
gm
ak
d a tzi ri k
ez
d a uk
a g un
ez
e t a
h ori
a d i
tz-m
o d u ori
n ez
,
h o b e
d al
a
b a p ez
j ar
tzi
a
b e gi
t t a
n d u
j ak
u .
k
h on
e-
tx
ek
d i r a
:
In
d i k
a ti
b ok
o
O
r ai
æ a
e t a
g uz
ti
ak
a d i zk i
n orm
al
ek i n
b ak
arri k
,
h
i t t an
ori k
z
e s an
d ak
u a .
3.4.X - Aditz trinkua, NOR-NORI-NORK: X = 1 EKARRI, 2 ERABILLI, 3 ERUAN
Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak
NORIaurr.
NORI Sexu markia+ NORK
Sustraixa NOR+ denb.
ja
ja
karrabi(l)roia
-
k(i)
-
k(i)
t/da
-
o
ku
-
-
oe
at/nat
ada/nada-
k/n
agu/nagu
-
-
ek/ne
NOR pluralg.
z
NORIaurr.
NORI NORK Sustraixa NOR+ denb.
da
da
karrabi(l)roia
-
-
k(i)
-
-
-
k(i)
t/da
a/na
o
ku
tzu
tzue
oe
t/da
k/n
-
gu
zu
zue
e
NOR pluralg.
z
3.4.X.1 - Indikatibua Oraiña
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 192/226
2 0 0
3.4.X.2 - Indikatibua Lehena
Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak
NORI
aurr. NORI
NORK
pluralg.Sustraixa
NORK
+ denb.
ne
he
(z)e
ge(n)
ze(n)
ze(n)
(z)e
karrabi(l)
roia
-
-
k(i)
-
-
-
k(i)
t/d
a/na
o
ku
tzu
tzue
oe
e
e
Denb.
n
n
n
n
n
n
n
NOR
pl.
ze
ze
ze
ze
ze
ze
ze
NORI
aurr. NORI
NORK
pluralg.Sustraixa
NORK
+ denb.
ne
-
je
ge(n)
-
-
je
karrabi(l)
roia
-
k(i)
-
k(i)
t/da-
o
ku
-
-
oe
Sexu
markia
a/na
-
a/na
a/na
-
-
a/na e
Denb.
n
-
n
n
-
-
n
NOR
pl.
ze
-
ze
ze
-
-
ze
1 - NORI-aurreko “KI”rekin: HARI/HÁRERI = kixo/kixue ; eta “KI” barik: HARI/HÁRERI = ko,kue. Ikus:(1.1.19), (1.1.24) eta (3.4)k o oharra.
2 0
3.4.X.3 - Aditz trinkua, NOR-NORI-NORK: X = 1 EKARRI, 2 ERABILLI, 3 ERUAN - Baldintza
Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak
NORIaurr.
NORI NORK pluralg.
NORK + denb.
Bald.markia
ba
ba
ba
ba
ba
ba
ba
ne
he
le
ge(n)
ze(n)
ze(n)
le
-
-
k(i)
-
-
-
k(i)
Sustraixa
karrabi(l)roia
t/da
a/na
o
ku
tzu
tzue
oe
e
e
NOR pl.
z
z
z
z
z
z
z
NORIaurr.
NORI Sexu markia + NORK NOR=ha Nor=hárek
NORK + denb.
Bald.markia
ba
-
ba
ba
-
-
ba
ne
-
le
ge(n)
-
-
le
-
k(i)
-
k(i)
Sustraixa
karrabi(l)roia
t/da
-
o
ku
-
-
oe
k/n
-
k/n
k/n
-
-
ek/ne
az/naz
-
az/naz
az/naz
-
-
ez/nez
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 193/226
01
3.4.X.4 - Aditz trinkua, NOR-NORI-NORK: X = 1 EKARRI, 2 ERABILLI, 3 ERUAN - Ondorixua
Hittanorako adizki alokutibuak Adizki normalak
NORI NORK pluralg.SustraixaNORK + denb.
ne
he
le
ge(n)
ze(n)
ze(n)
le
kar
rabi(l)roia
t/da
k/n
o
ku
zu
zue
oe
ONDORIXOmarkia
KE > KI
ki
ki
ki
ki
ki
ki
ki
e
e
NOR pl.
z
z
z
z
z
z
z
NORI Sexu markia + NORK NOR=ha Nor=hárek SustraixaNORK + denb.
ne
-
le
ge(n)
-
-
le
kar
rabi(l)roia
ONDORIXOmarkia
KE > KI
ki
-
ki
ki
-
-
ki
t/da
-
o
ku
-
-
oe
k/n
-
k/n
k/n
-
-
ek/ne
az/naz
-
az/naz
az/naz
-
-
ez/nez
- Ikus: (1.1.19), (1.1.24) eta (3.4)ko oharra.
a b c d e f g h
NIK HIK - m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
1 NERI dakardandakardak dakart dakardazu dakardazue dakarte
2 HIRI - m dakarradakarrat dakarragu dakarrie
3 HIRI - n dakarnadakarrenat dakarnagu dakarne
4 HARI dakarkixondakarkon
dakarkixokdakarkok
dakarkixodakarko
dakarkixotdakarkot
dakarkixogudakarkogu
dakarkixozudakarkozu
dakarkixozuedakarkozue
dakarkixuedakarkue
3.4.1.1.1 - Aditz trinkua, NOR-NORI-NORK: EKARRI Indikatibua Oraiña NOR = ha
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 194/226
2 0 2
4 HARI dakarkondakarkok dakarkodakarkot dakarkogu dakarkozu dakarkozue dakarkue
5 GURI dakarkundakarkuk dakarku dakarkuzu dakarkuzue dakarkue
6 ZURI dakartzudakartzut dakartzugu dakartzue
7 ZUERI dakartzuedakartzuet dakartzuegu dakartzue
8 HÁRERI dakarkixonedakarkone
dakarkixuekdakarkuek
dakarkixuedakarkue
dakarkixuetdakarkuet
dakarkixuegudakarkuegu
dakarkixuezudakarkuezu
dakarkixuezuedakarkuezue
dakarkixuedakarkue
1 - Oso-oso gitxi darabigu hau aditz-jokuau aditz trinkuekin. Ikus: Sarrerako (1.1.19), (1.1.24) eta (3.4)ko oharra. ZURI eta ZUERI dagokixozen adizkixak dira erabillixenak,
letra baltzez darenak.
2
a b c d e f g h
NIK HIK - m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
1 NERI dakardanazdakardazak dakardaz dakardazuz dakardazuez dakartez
2 HIRI - m dakarrazdakarraraz dakarraguz dakarriez
3 HIRI - n dakarnazdakarrenaraz dakarnaguz dakarnez
3.4.1.1.2 - Aditz trinkua, NOR-NORI-NORK: EKARRI Indikatibua Oraiña NOR = hárek
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 195/226
2 0 3
4 HARI dakarkixonazdakarkonaz
dakarkixuazdakarkuaz
dakarkixozdakarkoz
dakarkixorazdakarkoraz
dakarkixoguzdakarkoguz
dakarkixozuzdakarkozuz
dakarkixozuezdakarkozuez
dakarkixuezdakarkuez
5 GURI dakarkunazdakarkuaz dakarkuz dakarkuzuz dakarkuzuez dakarkuez
6 ZURI dakartzuzdakartzuraz dakartzuguz dakartzuez
7 ZUERI dakartzuezdakartzueraz dakartzueguz dakartzuez
8 HÁRERI dakarkixonezdakarkonez
dakarkixuezakdakarkuezak
dakarkixuezdakarkuez
dakarkixuerazdakarkueraz
dakarkixueguzdakarkueguz
dakarkixuezuzdakarkueguz
dakarkixuezuezdakarkuezuez
dakarkixuezdakarkuez
2
a b c d e f g h
NIK HIK - m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
1 NERI hekardanhekardan (z)ekardan zenkardanzenkardazun*
zenkartenzenkardazuen* (z)ekarten
2 HIRI - m (z)ekarrannekarran genkarrangenkarragun* (z)ekarren
3 HIRI - n (z)ekarnannekarnan genkarnan
genkarnagun* (z)ekarnen
4 HARI hekarkixonhekarkixon (z)ekarkixonnekarkixon genkarkixon zenkarkixon zenkarkixuen (z)ekarkixuen
3.4.1.2.1 - Aditz trinkua, NOR-NORI-NORK: EKARRI Indikatibua Lehena NOR = ha
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 196/226
2 0 4 4 HARI e a o
hekarkone a o
hekarkon( )e a o(z)ekarkon
e a onekarkon
ge a ogenkarkon
e a ozenkarkon
e a uezenkarkuen
( )e a ue(z)ekarkuen
5 GURI hekarkunhekarkun (z)ekarkun zenkarkunzenkarkuzun*
zenkarkuenzenkarkuzuen* (z)ekarkuen
6 ZURI (z)ekartzunnekartzun genkartzungenkartzugun* (z)ekartzuen
7 ZUERI (z)ekartzuennekartzuen genkartzuengenkartzuegun* (z)ekartzuen
8 HÁRERI hekarkixuenhekarkuen
hekarkixuenhekarkuen
(z)ekarkixuen(z)ekarkuen
nekarkixuennekarkuen
genkarkixuengenkarkuen
zenkarkixuenzenkarkuen
zenkarkixuenzenkarkuen
(z)ekarkixuen(z)ekarkuen
1 - “e”, “f” eta “g” zutabietan (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: (1.1.15). ZURI eta ZUERI dagokixozen adizkixak lirake erabillixenak.
2
a b c d e f g h
NIK HIK - m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
1 NERI hekardazenhekardazen (z)ekardazen zenkardazenzenkardazuzen*
zenkartezenzenkardazuezen* (z)ekartezen
2 HIRI - m (z)ekarrazennekarrazen genkarrazengenkarraguzen*
(z)ekarrezen
3 HIRI - n (z)ekarnazennekarnazen genkarnazengenkarnaguzen*
(z)ekarnezen
3.4.1.2.2 - Aditz trinkua, NOR-NORI-NORK: EKARRI Indikatibua Lehena NOR = hárek
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 197/226
2 0 5
4 HARI hekarkixozenhekarkozen
hekarkixozenhekarkozen
(z)ekarkixozen(z)ekarkozen
nekarkixozennekarkozen
genkarkixozengenkarkozen
zenkarkixozenzenkarkozen
zenkarkixuezenzenkarkuezen
(z)ekarkixuezen(z)ekarkuezen
5 GURI hekarkuzenhekarkuzen (z)ekarkuzen zenkarkuzen
zenkarkuzuzen*
zenkarkuezen
zenkarkuzuezen*
(z)ekarkuezen
6 ZURI (z)ekartzuzennekartzuzen genkartzuzengenkartzuguzen*
(z)ekartzuezen
7 ZUERI (z)ekartzuezennekartzuezen genkartzuezengenkartzueguzen*
(z)ekartzuezen
8 HÁRERI hekarkixuezenhekarkuezen
hekarkixuezenhekarkuezen
(z)ekarkixuezen(z)ekarkuezen
nekarkixuezennekarkuezen
genkarkixuezengenkarkuezen
zenkarkixuezenzenkarkuezen
zenkarkixuezenzenkarkuezen
(z)ekarkixuezen(z)ekarkuezen
2 0
a b c d e f g h
NIK HIK - m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
1 NERI bahekartbahekart balekart bazenkartbazenkardazu*
bazenkartebazenkardazue* balekarte
2 HIRI - m balekarrabanekarra bagenkarrabagenkarragu* balekarre
3 HIRI - n balekarnabanekarna bagenkarnabagenkarnagu* balekarne
4 HARI bahekarkixobahekarko
bahekarkixobahekarko
balekarkixobalekarko
banekarkixobanekarko
bagenkarkixobagenkarko
bazenkarkixobazenkarko
bazenkarkixuebazenkarkue
balekarkixuebalekarkue
3.4.1.3.1 - Aditz trinkua, NOR-NORI-NORK: EKARRI Baldintza NOR = ha
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 198/226
0 6
5 GURI bahekarkubahekarku balekarku bazenkarkubazenkarkuzu*
bazenkarkuebazenkarkuzue* balekarkue
6 ZURI balekartzubanekartzu agenkartzubagenkartzugu* balekartzue
7 ZUERI balekartzuebanekartzue bagenkartzuebagenkartzuegu* balekartzue
8 HÁRERI bahekarkixuebahekarkue
bahekarkixuebahekarkue
balekarkixuebalekarkue
banekarkixuebanekarkue
bagenkarkixuebagenkarkue
bazenkarkixuebazenkarkue
bazenkarkixuebazenkarkue
balekarkixuebalekarkue
1 - “e”, “f” eta “g” zutabietan (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: (1.1.15). ZURI eta ZUERI dagokixozen adizkixak lirake erabillixenak.
2 - Indikatiboko Oraiña eta Lehena gitxi erabiltzen badira, Baldintza gitxiago oindiok, eta Ondorixua bapez.
2 0
a b c d e f g h
NIK HIK - m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
1 NERI bahekardazbahekardaz balekardaz bazenkardazbazenkardazuz*
bazenkartezbazenkardazuez* balekartez
2 HIRI - m balekarrazbanekarraz bagenkarrazbagenkarraguz* balekarrez
3 HIRI - n balekarnazbanekarnaz bagenkarnazbagenkarnaguz* balekarnez
3.4.1.3.2 - Aditz trinkua, NOR-NORI-NORK: EKARRI Baldintza NOR = hárek
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 199/226
0 7
4 HARI bahekarkixozbahekarkoz
bahekarkixozbahekarkoz
balekarkixozbalekarkoz
banekarkixozbanekarkoz
bagenkarkixozbagenkarkoz
bazenkarkixozbazenkarkoz
bazenkarkixuezbazenkarkuez
balekarkixuezbalekarkuez
5 GURI bahekarkuzbahekarkuz balekarkuz bazenkarkuz
bazenkarkuzuz*
bazenkarkuez
bazenkarkuzuez*
balekarkuez
6 ZURI balekartzuzbanekartzuz bagenkartzuzbagenkartzuguz* balekartzuez
7 ZUERI balekartzuezbanekartzuez bagenkartzuezbagenkartzueguz* balekartzue
8 HÁRERI bahekarkixuezbahekarkuez
bahekarkixuezbahekarkuez
balekarkixuezbalekarkuez
banekarkixuezbanekarkuez
bagenkarkixuezbagenkarkuez
bazenkarkixuezbazenkarkuez
bazenkarkixuezbazenkarkuez
balekarkixuezbalekarkuez
2 0
a b c d e f g h
NIK HIK - m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
1 NERI darabirandarabirak darabitt darabirazu darabirazue darabitte
2 HIRI - m darabixadarabixat darabixagu darabixe
3 HIRI - n darabiñadarabiñat darabiñagu darabiñe
4 HARI darabilkixondarabilkon
darabilkixokdarabilkok
darabilkixodarabilko
darabilkixotdarabilkot
darabilkixogudarabilkogu
darabilkixozudarabilkozu
darabilkixozuedarbilkozue
darabilkixuedarabilkue
3.4.2.1.1 - Aditz trinkua, NOR-NORI-NORK: ERABILLI Indikatibua Oraiña NOR = ha
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 200/226
0 8
5 GURI darabilkundarabilkuk darabilku darabilkuzu darabilkuzue darabilkue
6 ZURI darabitzudarabitzut darabitzugu darabitzue
7 ZUERI darabitzuedarabitzuet darabitzuegu darabitzue
8 HÁRERI darabilkixonedarabilkone
darabilkixuekdarabilkuek
darabilkixuedarabilkue
darabilkixuetdarabilkuet
darabilkixuegudarabilkuegu
darabilkixuezudarabilkuezu
darabilkixuezuedarabilkuezue
darabilkixuedarabilkue
1 - Aditz laguntzaillera joten dogu NOR-NORI-NORKa erabiltzeko. Ikus: EKARRI aditzari jarrittako oharrak. Halanda be, EKARRI baiño sarritxuago darabigu hau aditzau.
Ikus: (1.1.18) “L”aren presentziaz esandakua; kasu honetan mantendu egin dogu “K” kontsonantiaren aurrian.
2 - Letra baltzez idatzitta daren adizkixak dira entzunenak.
2 0
a b c d e f g h
NIK HIK - m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
1 NERI darabiranazdarabirazak darabiraz darabirazuz darabirazuez darabittez
2 HIRI - m darabixazdarabixaraz darabixaguz darabixez
3 HIRI - n darabiñazdarabiñaraz darabiñaguz darabiñez
3.4.2.1.2 - Aditz trinkua, NOR-NORI-NORK: ERABILLI Indikatibua Oraiña NOR = hárek
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 201/226
0 9
4 HARI darabilkixonazdarabilkonaz
darabilkixuazdarabilkuaz
darabilkixozdarabilkoz
darabilkixorazdarabilkoraz
darabilkixoguzdarabilkoguz
darabilkixozuzdarabilkozuz
darabilkixozuezdarabilkozuez
darabilkixuezdarabilkuez
5 GURI darabilkunazdarabilkuaz darabilkuz darabilkuzuz darabilkuzuez darabilkuez
6 ZURI darabitzuzdarabitzuraz darabitzuguz darabitzuez
7 ZUERI darabitzuezdarabitzueraz darabitzueguz darabitzuez
8 HÁRERI darabilkixonezdarabilkonez
darabilkixuezakdarabikuezak
darabilkixuezdarabilkuez
darabilkixuerazdarabilkueraz
darabilkixueguzdarabilkueguz
darabilkixuezuzdarabilkuezuz
darabilkixuezuezdarabilkuezuez
darabilkixuezdarabilkuez
2 1 0
a b c d e f g h
NIK HIK - m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
1 NERI herabiranherabiran (z)erabiran zerabiranzerabirazun*
zerabittenzerabirazuen* (z)erabitten
2 HIRI - m (z)erabixannerabixan gerabixangerabixagun* (z)erabixen
3 HIRI - n (z)erabiñannerabiñan gerabiñan
gerabiñagun* (z)erabiñen
4 HARI herabilkixonherabilkon
herabilkixonherabilkon
(z)erabilkixon(z)erabilkon
nerabilkixonnerabilkon
gerabilkixongerabilkon
zerabilkixonzerabilkon
zerabilkixuenzerabilkuen
(z)erabilkixuen(z)erabilkuen
3.4.2.2.1 - Aditz trinkua, NOR-NORI-NORK: ERABILLI Indikatibua Lehena NOR = ha
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 202/226
0 herabilkonherabilkon (z)erabilkonnerabilkon gerabilkon zerabilkon zerabilkuen (z)erabilkuen
5 GURI herabilkunherabilkun (z)erabilkun zerabilkunzerabilkuzun*
zerabilkuenzerabilkuzuen* (z)erabilkuen
6 ZURI (z)erabitzunnerabitzun gerabitzungerabitzugun* (z)erabitzuen
7 ZUERI (z)erabitzuennerabitzuen gerabitzuengerabitzuegun* (z)erabitzuen
8 HÁRERI herabilkixuenherabilkuen
herabilkixuenherabilkuen
(z)erabilkixuen(z)erabilkuen
nerabilkixuennerabilkuen
gerabilkixuengerabilkuen
zerabilkixuenzerabilkuen
zerabilkixuenzerabilkuen
(z)erabilkixuen(z)erabilkuen
1 - “e”, “f” eta “g” zutabietan (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: (1.1.15). ZURI eta ZUERI dagokixozen adizkixak lirake erabillixenak.
2 1 1
a b c d e f g h
NIK HIK - m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
1 NERI herabirazenherabirazen (z)erabirazen zerabirazenzerabirazuzen*
zerabittezenzerabirazuezen* (z)erabittezen
2 HIRI - m (z)erabixazennerabixazen gerabixazengerabixaguzen* (z)erabixezen
3 HIRI - n (z)erabiñazennerabiñazen gerabiñazengerabiñaguzen* (z)erabiñezen
3.4.2.2.2 - Aditz trinkua, NOR-NORI-NORK: ERABILLI Indikatibua Lehena NOR = hárek
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 203/226
1
4 HARI herabilkixozenherabilkozen
herabilkixozenherabilkozen
(z)erabilkixozen(z)erabilkozen
nerabilkixozennerabilkozen
gerabilkixozengerabilkozen
zerabilkixozenzerabilkozen
zerabilkixuezenzerabilkuezen
(z)erabilkixuezen(z)erabilkuezen
5 GURI herabilkuzenherabilkuzen (z)erabilkuzen zerabilkuzenzerabilkuzuzen*
zerabilkuezenzerabilkuzuezen* (z)erabilkuezen
6 ZURI (z)erabitzuzennerabitzuzen gerabitzuzengerabitzuguzen* (z)erabitzuezen
7 ZUERI (z)erabitzuezennerabitzuezen gerabitzuezengerabitzueguzen* (z)erabitzuezen
8 HÁRERI herabilkixuezenherabilkuezen
herabilkixuezenherabilkuezen
(z)erabilkixuezen(z)erabilkuezen
nerabilkixuezennerabilkuezen
gerabilkixuezengerabilkuezen
zerabilkixuezenzerabilkuezen
zerabilkixuezenzerabilkuezen
(z)erabilkixuezen(z)erabilkuezen
2 1 2
a b c d e f g h
NIK HIK - m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
1 NERI baherabittbaherabitt balerabitt bazerabittbazerabirazu*
bazerabittebazerabirazue* balerabitte
2 HIRI - m balerabixabanerabixa bagerabixabagerabixagu* balerabixe
3 HIRI - n balerabiñabanerabiña bagerabiñabagerabiñagu* balerabiñe
3.4.2.3.1 - Aditz trinkua, NOR-NORI-NORK: ERABILLI Baldintza NOR = ha
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 204/226
2
4 HARI baherabilkixobaherabilko
baherabilkixobaherabilko
balerabilkixobalerabilko
banerabilkixobanerabilko
bagerabilkixobagerabilko
bazerabilkixobazerabilko
bazerabilkixuebazerabilkue
balerabilkixuebalerabilkue
5 GURI baherabilkubaherabilku balerabilku bazerabilkubazerabilkuzu*
bazerabilkuebazerabilkuzue* balerabilkue
6 ZURI balerabitzubanerabitzu bagerabitzubagerabitzugu* balerabitzue
7 ZUERI balerabitzuebanerabitzue bagerabitzuebagerabitzuegu* balerabitzue
8 HÁRERI baherabilkixuebaherabilkue
baherabilkixuebaherabilkue
balerabilkixuebalerabilkue
banerabilkixuebanerabilkue
bagerabilkixuebagerabilkue
bazerabilkixuebazerabilkue
bazerabilkixuebazerabilkue
balerabilkixuebalerabilkue
2 1 3
a b c d e f g h
NIK HIK - m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
1 NERI baherabirazbaherabiraz balerabiraz bazerabirazbazerabirazuz*
bazerabittezbazerabirazuez* balerabittez
2 HIRI - m balerabixazbanerabixaz bagerabixazbagerabixaguz* balerabixez
3 HIRI - n balerabiñazbanerabiñaz bagerabiñazbagerabiñaguz* balerabiñez
3.4.2.3.2 - Aditz trinkua, NOR-NORI-NORK: ERABILLI Baldintza NOR = hárek
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 205/226
4 HARI baherabilkixozbaherabilkoz
baherabilkixozbaherabilkoz
balerabilkixozbalerabilkoz
banerabilkixozbanerabilkoz
bagerabilkixozbagerabilkoz
bazerabilkixozbazerabilkoz
bazerabilkixuezbazerabilkuez
balerabilkixuezbalerabilkuez
5 GURI baherabilkuzbaherabilkuz balerabilkuz bazerabilkuzbazerabilkuzuz*
bazerabilkuezbazerabilkuzuez* balerabilkuez
6 ZURI balerabitzuzbanerabitzuz bagerabitzuzbagerabitzuguz* balerabitzuez
7 ZUERI balerabitzuezbanerabitzuez bagerabitzuezbagerabitzueguz* balerabitzuez
8 HÁRERI baherabilkixuezbaherabilkuez
baherabilkixuezbaherabilkuez
balerabilkixuezbalerabilkuez
banerabilkixuezbanerabilkuez
bagerabilkixuezbagerabilkuez
bazerabilkixuezbazerabilkuez
bazerabilkixuezbazerabilkuez
balerabilkixuezbalerabilkuez
2 1 4
a b c d e f g h
NIK HIK - m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
1 NERI daroiarandaroiarak daroiat daroiarazu daroiarazue daroiate
2 HIRI - m daroiadaroiat daroiagu daroie
3 HIRI - n daroianadaroianat daroianagu daroiane
4 HARI daroiakixondaroiakon
daroiakixokdaroiakok
daroiakixodaroiako
daroiakixotdaroiakot
daroiakixogudaroiakogu
daroiakixozudaroiakozu
daroiakixozuedaroiakozue
daroiakixuedaroiakue
3.4.3.1.1 - Aditz trinkua, NOR-NORI-NORK: ERUAN Indikatibua Oraiña NOR = ha
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 206/226
5 GURI daroiakundaroiakuk daroiaku daroiakuzu daroiakuzue daroiakue
6 ZURI daroiatzudaroiatzut daroiatzugu daroiakizuedaroiatzue
7 ZUERI daroiatzuedaroiatzuet daroiatzuegu daroiatzue
8 HÁRERI daroiakixonedaroiakone
daroiakixuekdaroiakuek
daroiakixuedaroiakue
daroiakixuetdaroiakuet
daroiakixuegudaroiakuegu
daroiakixuezudaroiakuezu
daroiakixuezuedaroiakuezue
daroiakixuedaroiakue
1 - Ikus: Sarrerako (1.1.19), (1.1.24) eta (3.4)ko oharra. EKARRI-ren adizkixak baiño saritxuago darabiguz honek adizkixok, batez be letra baltzez idatzitta darenak.
2 1 5
a b c d e f g h
NIK HIK - m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
1 NERI daroiaranazdaroiarazak daroiaraz daroiazuz daroiazuez daroiatez
2 HIRI - m daroiazdaroiaraz daroiaguz daroiez
3 HIRI - n daroianazdaroianaraz daroianaguz daroianez
3.4.3.1.2 - Aditz trinkua, NOR-NORI-NORK: ERUAN Indikatibua Oraiña NOR = hárek
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 207/226
4 HARI daroiakixonazdaroiakonaz
daroiakixuazdaroiakuaz
daroiakixozdaroiakoz
daroiakixorazdaroiakoraz
daroiakixoguzdaroiakoguz
daroiakixozuzdaroiakozuz
daroiakixozuezdaroiakozuez
daroiakixuezdaroiakuez
5 GURI daroiakunazdaroiakuaz daroiakuz daroiakuzuz daroiakuzuez daroiakuez
6 ZURI daroiatzuzdaroiatzuraz daroiatzuguz daroiatzuez
7 ZUERI daroiatzuezdaroiatzueraz daroiatzueguz daroiatzuez
8 HÁRERI daroiakixonezdaroiakonez
daroiakixuezakdaroiakuezak
daroiakixuezdaroiakuez
daroiakixuerazdaroiakueraz
daroiakixueguzdaroiakueguz
daroiakixuezudaroiakuezu
daroiakixuezuezdaroiakuezue
daroiakixuezdaroiakuez
2 1 6
a b c d e f g h
NIK HIK - m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
1 NERI heroiaranheroiaran (z)eroiaran zeroiaranzeroiarazun*
zeroiatenzeroiarazuen* (z)eroiaten
2 HIRI - m (z)eroianneroian geroiangeroiagun* (z)eroien
3 HIRI - n (z)eroiananneroianan geroianan
geroianagun*
(z)eroianen
4 HARI heroiakixonheroiakon
heroiakixonheroiakon
(z)eroiakixon(z)eroiakon
neroiakixonneroiakon
geroiakixongeroiakon
zeroiakixonzeroiakon
zeroiakixuenzeroiakuen
(z)eroiakixuen(z)eroiakuen
3.4.3.2.1 - Aditz trinkua, NOR-NORI-NORK: ERUAN Indikatibua Lehena NOR = ha
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 208/226
5 GURI heroiakunheroiakun (z)eroiakun zeroiakunzeroiakuzun*
zeroiakuenzeroiakuzuen* (z)eroiakuen
6 ZURI (z)eroiatzunneroiatzun geroiatzungeroiatzugun* (z)eroiatzuen
7 ZUERI (z)eroiatzuenneroiatzuen geroiatzuengeroiatzuegun* (z)eroiatzuen
8 HÁRERI heroiakixuenheroiakuen
heroiakixuenheroiakuen
(z)eroiakixuen(z)eroiakuen
neroiakixuenneroiakuen
geroiakixuengeroiakuen
zeroiakixuenzeroiakuen
zeroiakixuenzeroiakuen
(z)eroiakixuen(z)eroiakuen
1 - “e”, “f” eta “g” zutabietan (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: (1.1.15). ZURI eta ZUERI dagokixozen adizkixak lirake erabillixenak, letra baltzez jarritta darenak.
2 1 7
a b c d e f g h
NIK HIK - m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
1 NERI heroiarazenheroiarazen (z)eroiarazen zeroiarazenzeroiarazun*
zeroiatezenzeroiarazuezen* (z)eroiatezen
2 HIRI - m (z)eroiazenneroiazen geroiazengeroiaguzen* (z)eroiezen
3 HIRI - n (z)eroianazenneroianazen geroianazengeroianaguzen* (z)eroianezen
heroiakixozenheroiakixozen (z)eroiakixozenneroiakixozen geroiakixozen zeroiakixozen zeroiakixuezen (z)eroiakixuezen
3.4.3.2.2 - Aditz trinkua, NOR-NORI-NORK: ERUAN Indikatibua Lehena NOR = hárek
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 209/226
4 HARI heroiakixozenheroiakozen
heroiakixozenheroiakozen
(z)eroiakixozen(z)eroiakozen
neroiakixozenneroiakozen
geroiakixozengeroiakozen
zeroiakixozenzeroiakozen
zeroiakixuezenzeroiakuezen
(z)eroiakixuezen(z)eroiakuezen
5 GURI heroiakuzenheroiakuzen (z)eroiakuzen zeroiakuzenzeroiakuzuzen*
zeroiakuezenzeroiakuzuezen* (z)eroiakuezen
6 ZURI (z)eroiatzuzenneroiatzuzen geroiatzuzengeroiatzugun* (z)eroiatzuezen
7 ZUERI (z)eroiatzuezenneroiatzuezen geroiatzuezengeroiatzuegun* (z)eroiatzuezen
8 HÁRERI heroiakixuezenheroiakuezen
heroiakixuezenheroiakuezen
(z)eroiakixuezen(z)eroiakuezen
neroiakixuezenneroiakuezen
geroiakixuezengeroiakuezen
zeroiakixuezenzeroiakuezen
zeroiakixuezenzeroiakuezen
(z)eroiakixuezen(z)eroiakuezen
2 1 8
a b c d e f g h
NIK HIK - m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
1 NERI baheroiatbaheroiat baleroiat bazeroiatbazeroiarazu*
bazeroiatebazeroiarazue* baleroiate
2 HIRI - m baleroiabaneroia bageroiabageroiagu* baleroie
3 HIRI - n baleroianabaneroiakiñbaneroiana
bageroianabageroianagu* baleroiane
4 HARI baheroiakixobaheroiako
baheroiakixobaheroiako
baleroiakixobaleroiako
baneroiakixobaneroiako
bageroiakixobageroiako
bazeroiakixobazeroiako
bazeroiakixuebazeroiakue
baleroiakixuebaleroiakue
3.4.3.3.1 - Aditz trinkua, NOR-NORI-NORK: ERUAN Baldintza NOR = ha
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 210/226
5 GURI baheroiakubaheroiaku baleroiaku bazeroiakubazeroiakuzu*
bazeroiakuebazeroiakuzue* baleroiakikue
6 ZURI baleroiatzubaneroiatzu bageroiatzu
bageroiatzugu* baleroiatzue
7 ZUERI baleroiatzuebaneroiakizuebaneroiatzue
bageroiatzuebageroiatzuegu* baleroiatzue
8 HÁRERI baheroiakixuebaheroiakue
baheroiakixuebaheroiakue
baleroiakixuebaleroiakue
baneroiakixuebaneroiakue
bageroiakixuebageroiakue
bazeroiakixuebazeroiakue
bazeroiakixuebazeroiakue
baleroiakixuebaleroiakue
1 - “e”, “f” eta “g” zutabietan (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: (1.1.15). ZURI eta ZUERI dagokixozen adizkixak lirake erabillixenak, letra baltzez idatzitta darenak.
2 - Indikatiboko Oraiña eta Lehena gitxi erabiltzen badittugu, Baldintza gitxiago oindiok, eta Ondorixua bapez.
2 1 9
a b c d e f g h
NIK HIK - m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
1 NERI baheroiarazbaheroiaraz baleroiaraz bazeroiarazbazeroiarazuz*
bazeroiatezbazeroiarazuez* baleroiatez
2 HIRI - m baleroianazbaneroiakixazbaneroiaz
bageroianazbageroianaguz*
baleroiakiñezbaleroianez
3 HIRI - n baleroianabaneroianaz bageroianabageroianagu* baleroiane
4 HARI baheroiakixozbaheroiakixoz baleroiakixozbaneroiakixoz bageroiakixoz bazeroiakixoz bazeroiakixuez baleroiakixuez
3.4.3.3.2 - Aditz trinkua, NOR-NORI-NORK: ERUAN Baldintza NOR = hárek
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 211/226
4 HARI baheroiakixozbaheroiakoz
baheroiakixozbaheroiakoz
baleroiakixozbaleroiakoz
baneroiakixozbaleroiakoz
bageroiakixozbageroiakoz
bazeroiakixozbazeroiakoz
bazeroiakixuezbazeroiakuez
baleroiakixuezbaleroiakuez
5 GURI baheroiakuzbaheroiakuz baleroiakuz bazeroiakuzbazeroiakuzuz*
bazeroiakuezbazeroiakuzuez* baleroiakuez
6 ZURI baleroiatzuzbaneroiatzuz bageroiatzuzbageroiatzuguz* baleroiatzuez
7 ZUERI baleroiatzuezbaneroiatzuez bageroiatzuezbageroiatzueguz* baleroiatzuez
8 HÁRERI baheroiakixuezbaheroiakuez
baheroiakixuezbaheroiakuez
baleroiakixuezbaleroiakuez
baneroiakixuezbaneroiakuez
bageroiakixuezbageroiakuez
bazeroiakixuezbazeroiakuez
bazeroiakixuezbazeroiakuez
baleroiakixuezbaleroiakuez
2 2 0
Adizki normalak Hittanorako adizki alokutibuak
ZER
de
Sustraixa
(r)itx
NORI
-
-
o
-
NORK
t
k/n
-
gu
ZER
de/je
Sustraixa
(r)itx
NORI
-
-
o
-
Sexu-markia+ NORK
at/nat
-
k/n
agu/nagu
3.4.4.1 - Aditz trinkua, ZER-NORI-NORK: ERITXI Indikatibua Oraiña
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 212/226
-
(r)itx
-
-
oe
gu
zu
zue
e -
(r)itx
-
-
oe
agu/nagu
-
-
ek/ne
1 - NORI 3. pertsonakuak darabiguz bakarrik, HARI eta HÁRERI dagokixozenak. Ikus: Sarrerako (1.1.19), (1.1.24) eta (3.4)ko oharra.
2 2 1
a b c d e f g h
NIK HIK - m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
1 NERI
2 HIRI - m
3 HIRI - n
4 HARI de(r)itxonde(r)itxok de(r)itxode(r)itxot de(r)itxogu de(r)itxozu de(r)itxozue de(r)itxue
3.4.4.1 - Aditz Trinkua, ZER-NORI-NORK: ERITXI Indikatibua Oraiña
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 213/226
5 GURI
6 ZURI
7 ZUERI
8 HÁRERI de(r)itxonede(r)itxuek de(r)itxuede(r)itxuet de(r)itxuegu de(r)itxuezu de(r)itxuezue de(r)itxue
1 - Adizki alokutibuak teorixan jarri leikezen arren ez dittugu jarri, aditz honekin ez darabiguzelako.
2 - NORI 3. pertsonakuak darabiguz bakarrik, HARI eta HÁRERI dagokixozenak. Ikus: Sarrerako (1.1.19), (1.1.24) eta (3.4)ko oharra.
2 2 2
Adizki normalak Hittanorako adizki alokutibuak
NORK
ne
he
(z)e
ge
Sustraixa
ritx
NORI
-
-
o
-
NORK plur.
Denb.atzizk.
n
n
n
n
NORK
ne
-
(j)e
ge
Sustraixa
ritx
NORI
-
-
o
-
Sexumarkia
a/na
-
a/na
a/na
NORK plur.
Denb.atzizk.
n
-
n
n
3.4.4.2 - Aditz trinkua, ZER-NORI-NORK: Indikatibua Lehena
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 214/226
g
ze
ze
(z)e
-
-
oe
e
e
n
n
n
g
-
-
(j)e
-
-
oe
-
-
a/na
‘
e
-
-
n
1 - NORI 3. pertsonakuak darabiguz bakarrik, HARI eta HÁRERI dagokixozenak. Ikus: Sarrerako (1.1.19), (1.1.24) eta (3.4)ko orriko oharra.
2 2 3
a b c d e f g h
NIK HIK - m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
1 NERI
2 HIRI - m
3 HIRI - n
4 HARI heritxonheritxon (z)eritxonneritxon geritxon
geritxogun*zeritxonzeritxozun*
zeritxuenzeritxozuen*
(z)eritxuen
5 GURI
3.4.4.2 - Aditz Trinkua, ZER-NORI-NORK: ERITXI Indikatibua Lehena
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 215/226
5 GURI
6 ZURI
7 ZUERI
8 HÁRERI heritxuenheritxuen (z)eritxuenneritxuen geritxuen
geritxuegun*zeritxuenzeritxuezun*
zeritxuenzeritxuezuen*
(z)eritxuen
1 - Oraiñaldixan hau aditzau sarri badarabigu be, Lehenaldixan erabilpen urrixa dau, Baldintzan urrixagua eta Ondorixuan bapez. Ikus: Sarrerako (1.1.19), (1.1.24) eta
(3.4)ko oharra.
2 - “e”, “f” eta “g” zutabietan (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: (1.1.15).
2 2 4
Adizki normalak Hittanorako adizki alokutibuak
Bald.markia
ba
ba
ba
ba
NORK
ne
he
le
ge
Sustraixa
ritx
NORI
-
-
o
-
NORK plur.
Bald.markia
ba
-
ba
ba
NORK
ne
-
le
ge
Sustraixa
ritx
NORI
-
-
o
-
NORK plur.
Sexumarkia
k/n
-
k/n
k/n
3.4.4.3 - Aditz trinkua, ZER-NORI-NORK: ERITXI Baldintza
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 216/226
ba
ba
ba
ze
ze
le
-
-
oe e
-
-
ba
-
-
le
-
-
oe e
-
-
k/n
1 - Honek aditzonek Lehenaldixan erabilpen urrixa badau Baldintzan urrixagua oindiok. Ikus: Sarrerako (1.1.19), (1.1.24) eta (3.4)ko oharra.
2 2 5
a b c d e f g h
NIK HIK - m HIK-n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
1 NERI
2 HIRI - m
3 HIRI - n
4 HARI baheritxobaheritxo baleritxobaneritxo bageritxo
bageritxogu*bazeritxobazeritxozu*
bazeritxuebazeritxozue*
baleritxue
5 GURI
3.4.4.3 - Aditz trinkua, ZER-NORI-NORK: ERITXI Baldintza
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 217/226
5 GURI
6 ZURI
7 ZUERI
8 HÁRERI baheritxuebaheritxue baleritxuebaneritxuebageritxuebageritxuegu*
bazeritxuebazeritxuezu*
bazeritxuebazeritxuezue*
baleritxue
1 - Oraiñaldixan hau aditzau sarri badarabigu be, Lehenaldixan erabilpen urrixa dau, Baldintzan urrixagua eta Ondorixuan bapez. Ikus: Sarrerako (1.1.19), (1.1.24) eta(3.4)ko oharra.
2 - “e”, “f” eta “g” zutabietan (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: (1.1.15).
2 2 6
Adizki normalak Hittanorako adizki alokutibuak
ZER
d
Sustraixa
iño
NORI
sta
a/na
tsa
sku
NORK
t/da
k/n
-
gu
ZER plur. ZER
j
Sustraixa
iño
NORI
sta
-
tsa
sku
Sexu markia+ NORK
at/natada/nada
-
k/n
agu/nagu
ZER plur.
3.4.5.1 - Aditz trinkua, ZER-NORI-NORK: *IÑO (ESAN) Indikatibua Oraiña
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 218/226
d
tsu
tsue
tse
zu
zue
e z j
-
-
tse
-
-
ek/ne z
1 - Aditz honetan Oraiña eta Lehena baiño besterik ez darabigu. Adizxki alokutiborik be ez darabigu. Ikus: Sarrerako (1.1.19), (1.1.24) eta (3.4)ko oharra.
2 2 7
3.4.5.1 - Aditz trinkua, ZER-NORI-NORK: *IÑO (ESAN) Indikatibua Oraiña
3.4.5.1.1 - ZER = ha
a b c d e f g h
HIK - m NIK
1 NERI
HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
diñostak diñosta diñostazu diñostazue diñostediñostan
2 HIRI -m diñuat diñua diñuagu diñue
3 HIRI n diñonat diñona diñonagu diñone
4 HARI diñotsat diñotsak diñotsa diñotsagu diñotsazu diñotsazue diñotsediñotsan
5 GURI diñoskuk diñosku diñoskuzu diñoskuzue diñoskuediñoskun
6 ZURI diñotsut diñotsu diñotsugu diñotsue
7 ZUERI diñotsuet diñotsue diñotsuegu diñotsue
8 HÁRERI diñotset diñotsek diñotse diñotsegu diñotsezu diñotsezue diñotsediñotsen
3.4.5.1.2 - ZER = hárek
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 219/226
a b c d e f g h
HIK - m NIK 1 NERI
HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK diñostazak diñostaz diñostazuz diñostazuez diñostezdiñostanaz
2 HIRI -m diñuaraz diñuaz diñuaguz diñuez
3 HIRI n diñonaraz diñonaz diñonaguz diñonez
4 HARI diñotsaraz diñotsazak diñotsaz diñotsaguz diñotsazuz diñotsazuez diñotsezdiñotsanaz
5 GURI diñoskuaz diñoskuz diñoskuzuz diñoskuzuez diñoskuezdiñoskunaz
6 ZURI diñotsuraz diñotsuz diñotsuguz diñotsuez
7 ZUERI diñotsueraz diñotsuez diñotsueguz diñotsuez
8 HÁRERI diñotseraz diñotsezak diñotsez diñotseguz diñotsezuz diñotsezuez diñotsezdiñotsenaz
1 - Erabilpen urrixa dau honek aditzonek NOR-NORI-NORK eran, laguntzaillera joten dogu normalian.
2 - Hittanorako aditz alokutiborik ez dogu jarri teorixan jarri leikian arren, erabilli be ez dogu egitten eta. Izan be adizki normalak gitxi badarabiguz, alokutibuak gitxiagooindiok. Ikus: Sarrerako (1.1.19), (1.1.24) eta (3.4)ko oharra.
2 2 8
Adizki normalak Hittanorako adizki alokutibuak
NORK
n
h
z
g
z
Sustraixa
iño
NORI
sta
a/na
tsa
sku
tsu
NORK plur.
ZER plur.
ze
ze
ze
ze
ze
Denb.atzizk.
n
n
n
n
n
NORK
n
-
j
g
-
Sustraixa
iño
NORI
sta
-
tsa
sku
-
Sexumarkia
a/na
-
a/na
a/na
-
NORK plur.
ZER plur.
ze
-
ze
ze
-
Denb.atzizk.
n
-
n
n
-
3.4.5.2 - Aditz trinkua, ZER-NORI-NORK: *IÑO (ESAN) Indikatibua Lehena
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 220/226
z
z
z
tsu
tsue
tse
e
e
ze
ze
ze
n
n
n
-
j
-
tse
-
a/na e
-
ze
-
n
1 - Oraiñaldixan be erabilpen urrixa dau honek aditzonek eta Lehenaldixan urrixagua. Adizki alokutiborik ez darabigu. Ikus: Sarrerako (1.1.19), (1.1.24) eta (3.4)ko oharra.
2 - Teorixan Baldintza eta Ondorixua be moldau leikez, baiña ez dira erabiltzen. Euskara batuan be ez dare, aditz honendako Oraiña eta Lehena baiño besterik.
2 2 9
3.4.5.2/1 - Aditz trinkua, ZER-NORI-NORK: *IÑO (ESAN) Indikatibua Lehena ZER = ha
3.4.5.2/2 - ZER = hárek
a b c d e f g h
HIK - m NIK
1 NERI
HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
hiñostan (z)iñostan ziñostanziñostazun*
ziñostenziñostazuen* (z)iñostenhiñostan
2 HIRI - m niñuan (z)iñuan
giñuan
giñuagun*giñonangiñonagun*
(z)iñuen
3 HIRI - n niñonan (z)iñonan (z)iñonen
4 HARI niñotsan hiñotsan (z)iñotsan ziñotsanziñotsazun*
giñotsangiñotsagun*
ziñotsenziñotsazuen* (z)iñotsenhiñotsan
5 GURI hiñoskun (z)iñoskun ziñoskunziñoskuzun*
ziñoskuenziñoskuzuen* (z)iñoskuenhiñoskun
6 ZURI niñotsun (z)iñotsun giñotsungiñotsugun* (z)iñotsuen
7 ZUERI niñotsuen (z)iñotsuen
giñotsuen
giñotsuegun* (z)iñotsuen
8 HÁRERI niñotsen hiñotsen (z)iñotsen ziñotsenziñotsezun*
giñotsengiñotsegun*
ziñotsenziñotsezuen* (z)iñotsenhiñotsen
a b c d e f g h
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 221/226
a b c d e f g h
HIK - m NIK
1 NERI
HIK - n HAREK GUK ZUK ZUEK HÁREK
hiñostazen (z)iñostazen ziñostazenziñostazuzen*
ziñostezenziñostazuezen* (z)iñostezenhiñostazen
2 HIRI - m niñuazen (z)iñuazen giñuazengiñuaguzen*
giñonazengiñonaguzen*
(z)iñuezen
3 HIRI - n niñonazen (z)iñonazen (z)iñonezen
4 HARI niñotsazen hiñotsazen (z)iñotsazen ziñotsazenziñotsazuzen*
giñotsazengiñotsaguzen*
ziñotsezenziñotsazuezen* (z)iñotsezenhiñotsazen
5 GURI hiñoskuzen (z)iñoskuzen
ziñoskuzen
ziñoskuzuzen*
ziñoskuezen
ziñoskuzuezen* (z)iñoskuezenhiñoskuzen
6 ZURI niñotsuzen (z)iñotsuzen giñotsuzengiñotsuguzen* (z)iñotsuezen
7 ZUERI niñotsuezen (z)iñotsuezen giñotsuezengiñotsueguzen* (z)iñotsuezen
8 HÁRERI niñotsezen hiñotsezen (z)iñotsezen ziñotsezenziñotsezuzen*
giñotsezengiñotseguzen*
ziñotsiezenziñotsezuezen* (z)iñotsezenhiñotsezen
1 - Ikus: aurreko orrialdeko oharrak eta, 2 - “e”, “f” eta “g” zutabietan (*)z markautako adizkixen gaiñian, ikus: (1.1.15).
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 222/226
2 3 1
A L T U B E , S .
-“ E i b a r t a r r a k e t a e u s k e r a ” . E
U S K E R A V , 1 9 6
-“ O
b s e r v a c i o n e s a l t r a t a d o d
e M o r f o l o g í a v a s c
( F a k s i m i l e e d i z i ñ u a 1 9 6 9
, L a G r a n E n c i c l
A Ñ I B A R R O
, P .
-“ G r a m á t i c a B a s c o n g a d a ” . A
. S . F . V . J . U . , 1 9 6 9 .
A R A N B E R R
I O D R I O Z O L A , F e r n
a n d o .
-“ E r m u a e t a E i t z a k o e u s k a r a
” . E r m u k o u d a l e
A R O T Z A R E
N A , S a l b a t o r e .
-“ G r a m m a i r e b a s q u e - D i a l . n a v a r r o - l a b o u r d i n s ”
A Z K U E , R . M
.
-“ M o r f o l o g í a v a s c a ” . B i l b o , 1 9 2 3 ( F a k s i m i l e e d
C A M P I O N ,
A .
-“ G r a m á t i c a d e l o s c u a t r o d i a l e c t o s d e l a l e n g u
1 9
7 7 . L a G r a n E n c i c l o p e d i a V a s c a ) .
E C H A I D E I . M .
-“ E l v e r b o v a s c o n g a d o ” . S a n
I g n a c i o- S a n S e b
-“ D
e s a r r o l l o d e l a s c o n j u g a c i o n e s e ú s k a r a s ” . G
-“ L a s f l e x i o n e s v e r b a l e s c o n t
e n i d a s e n P e r u A b
E G U Z K I .-
“ A d i t z a B i z k a i e r a z k o E r a b i l e r a n” . L a b a y r u I
E L E X P U R U
J . M .
-“ B e r g a r a k o e u s k e r a - A d i t z a ”
. U N E D- B E R G A
E R R A Z T I I G
A R T U A A L B E R T O .
-“ I u
r r e t a e l i z a t e k o e u s k a r a e t a t o p o n i m i a - A d i t z
E T X E B A R R I A , J . M .
-“ Z e b e r i o h a r a n e k o e u s k a r a r e n a z t e r k e t a e t n o - l
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 223/226
6 0 . a d e R . M . d e A z k u e ” . B e r m e o , 1 9 3 4
o p e d i a V a s c a ) .
.e k o e u
s k a r a b a t z o r d e a , 1 9 9 6 .
” . T o u r s , 1 9 5 1 .
d i z i ñ u a
1 9 6 9 . L a G r a n E n c i c l o p e d i a V a s c a ) .
u a e u s k a r a ” . T o l o s a , 1 8 8 4 ( F a k s i m i l e e d i z i o a
b a s t i a n
, 1 9 2 3 .
G r a f i c o
- E d i t o r a S . L . S a n S e b a s t i a n , 1 9 4 4 .
b a r k a d
e M o g e l ” . E U S K E R A V , 1 9 6 0 .
I k a s t e g
i a , 1 9 8 4 .
A R A , 1
9 8 8 .
z a ” . I U
R R E T A K O U D A L A , 1
9 9 4 .
l i n g u i s t i k o a ” . I b a i z a b a l , 1 9 9 1 .
B I B
L I O GRA F I X I A
2 3 2
E T X E B A R R I
A T O R I B I O .
-“ I b i l t a r i x a n a k ” . E g o I b a r r a
, 1 9 9 3 .
-“ F l e x i o n e s v e r b a l e s y L e x i c ó n
d e l e u s k e r a d i a l e c t
E U
S K E R A V I I I - I X , 1 9 6 3 - 6 4 . B e r r a r g i t a r a p e n
E U S K A L T Z A
I N D I A .
-“ E u
s k a l A d i t z B a t u a ” . D o n
o s t i a , 1 9 7 9 .
-“ A d i z k i a l o k u t i b o a k ( h i k a k o
m o l d e a ) ” . E U S K E
G A M I N D E ,
I .
-“ A d i t z a b i z k a i e r a z ” . t . I I I . U
E U , 1 9 8 5 .
-“ O t x a n d i o k o e u s k a r a z - A d i t z a ” , 1 9 9 1 .
G A R M E N D I A , S a l b a d o r
-“ I n d e t e r m i n a z i o a r i d a t x e k o n
a d i t z a s i n g u l a r r e
I N C H A U S P E , E m m a n u e l T h e o d o r e .
-“ L e
v e r b e b a s q u e ” . H o r d a g o . D o n o s t i a , 1 9 7 9
I N T X A U S T I
, J .
-“ E u
s k a l a d i t z a , g i p u z k o - b i z k a i e r a k ” , 1 9 6 0 .
I R A Z O L A K O J O X E M A R I .
-“ E u
s k a l a d i t z a - b i z k a i e r a t a b a t u a ” . B i l b o , 1 9 8
I R I G O Y E N ,
A .
-“ B i z k a i k o a d i t z a r e n e r a b i l e r a z o h a r r a k ” . E U S K
-“ D e R e P h i l o l o g i c a V a s c o n i c a e I I , I V , V” . W i l s
I T H U R R I , J e
a n .
-“ G r a m m a i r e b a s q u e : d i a l e c t e l a b o u r d i n” . H o r d
- G o
i k o o b r a b e r a r e n E d i c i o n e s V a s c a s - e n a r g i
I T U R R I O Z , A .
-“ E I
B A R ” a l d i z k a r i x a n E i b
a r k o e u s k a r a z a r
5 9 ( 2 ) , 6 0 ( 2 ) , 6 1 , 6 6 e t a 6 8 a
n a z k e n a T o r i b i o
m i n g a r r i a” i z e n b u r u a k i n
.
K N Ö R R , E n r i q u e .
-“ H i k e t a e d o h i t a n o a z z e n b a i t a r g i ” . E U S K E R A
K R U T W I G S
A G R E D O , F e d e r i k o .
- I t h u
r r i r e n“ G r a m m a i r e B a s q u e ” ( E d i c i o n e s V a s
L A C H A G A ,
J o s e Mª d e .
-“ L a
r e p r e s e n t a c i ó n d e l t i e m p o e n e l v e r b o v a s c
L A F I T T E , P i
e r r e .
-“ G r a m m a i r e b a s q u e ( n a v a r r
o - l a b o u r d i n l i t t é r a
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 224/226
t a l d e E
i b a r ” ( J . S a n M a r t i n e n a u r k e z p e n a r e k i n ) .
n a 1 9 8 6 .
E R A X
L . B i l b o , 1 9 9 5 - 1 .
e a n” . E
U S K E R A X I I I , 1 9 6 8 .
9 .8 5 .
K E R A
X X V I I I , 1 9 8 3 .
s e n- B i l b o .
d a g o .
D o n o s t i a , 1 9 7 9 .
t a r a p e
n e a n F e d e r i k o K r u t w i g e n h i t z a u r r e a , 1 9 7 9 .
r g i t t a r
a e m o n z i t t u a n z o r t z i a r t i k u l u , 1 9 5 8 ,
o E t x e b a r r i a r e n h e r i o t z i a d e l a e t a“ E r i o t z a
A X X I I , 1 9 7 7 .
s c a s ) 1
9 7 9 k o a r g i t a r a p e n a r i e g
i n d a k o h i t z a u r r e a .
o ” . B i l b a o , 1 9 9 4 .
a i r e ) ” . B a y o n n e , 1 9 6 2 .
2 3 3
O R E G I , J o s u
.
-“ B i r r a z t e r p e n b a t : h i k e t a e t a
z u k e t a ” . E U S K E R
P U J A N A , P .
-“ E u
s k a l a d i t z a b i z k a i e r a z ” . B i l b o , 1 9 7 0 .
-“ E l
v e r b o v a s c o d e O l e t a ( A r a
b a ) . F l e x i o n e s I K A :
d e Z e a n u r i , y d e l a z o n a d e M
u n g i a ” . D i p u t a c i ó
F i l o l o g í a V a s c a , F a c u l t a d d
e F i l o s o f í a y L e t r a
S A N M A R T I N , J .
-“ E i b a r k o a d i t z l a g u n t z a i l e a r
e n p a r a d i g m a k ” . I k
-“ Z i r i k a d a k ” , 1 9 6 0 .
-“ E z
t e n k a d a k ” , 1 9 6 5 .
-“ A u r r e t i k o a g i r i x a ” , T o r i b i o E t x e b a r r i a r e n“ I
E g o I b a r r a , 1 9 9 3 .
-“ P r
e s e n t a c i ó n” , T o r i b i o E t x
e b a r r i a r e n“ F l e x i
E i b
a r ” e n e r d e r a z k o h i t z a u r r i a . E U S K E R A
T X I L L A R D E
G I .
-“ H i k a e t a Z u k a - k o a d i t z - j o k o e d o k o n j u g a z i o a k
-“ S u
s t r a i B i l a ” ( 1 9 7 0 ) e t a“ O
i n a r r i B i l a ” ( 1 9 7 7
-“ E u
s k a l g r a m a t i k a ” E . V . D o
n o s t i a , 1 9 7 9 .
U . E . U .
-“ E u
s k a l d i a l e k t o l o g i a r e n h a s
t a p e n a k ” . I r u ñ e a ,
U M A N D I .
-“ G r a m á t i c a v a s c a . F o r m a s v
e r b a l e s v i z c a i n a s -
V I L L A S A N T
E F r . L u i s .
-“ E u
s k a l A d i t z B a t u a ” e t a “ O l e t a k o E u s k a l A d i
E U
S K E R A X X I V . B i l b o , 1 9 7 9 - 2 .
V I L L A S A N T
E L . e t a I T U R R I A C .
-“ P a
r a d i g m a s d e l a c o n j u g a c i ó n v a s c a ” . E d . F r
Y R I Z A R , P E D R O D E .
-“ M
o r f o l o g í a d e l v e r b o a u x i l i a r v i z c a í n o ” ( e s t u
Z E L A I A , P e d
r o .
-“ U m o r e g i r o a n” . E g o I b a r r a , 1 9 9 1 .
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 225/226
R A X X I I , 1 9 7 7 .
: d e l v a
l l e d e L e i n t z , d e l v a l l e d e A n g i o z a r ( B e r g a r a ) ,
ó n F o r a l d e A l a b a ( C o n s e j o d e C u l t u r a ) - D e p . d e
a s ( V i t o r i a ) , 1 9 7 9 .
k e r - 1 .
E u s k a l t z a i n d i a . B i l b o ,
1 9 8 1 .
I b i l t a r i x a n a k ” - r e n h i t z a u r r i e t a k o b a t .
i o n e s v
e r b a l e s y L e x i c ó n d e l e u s k e r a d i a l e c t a l d e
V I I I - I X , 1 9 6 3 - 6 4 . B e r r a r g i t a r a p e n a 1 9 8 6 .
k” . E U S K E R A X I V , 1 9 6 8 .
7 ) . D o n o s t i a .
1 9 8 3 .
- B i z k a
i e r a z k o a d i t z - e r a k ” . S . F . V . J . U . , 1 9 5 5 .
i t z a ” a u r k e z t e a n E u s k a l t z a i n b u
r u a r e n h i t z a k .
r a n c i s
c a n a A r a n z a z u , 1 9 5 5 .
u d i o d i a l e c t o l ó g i c o ) . E u s k a l t z a i n d i a , 1 9 9 2 .
E i b a r r e
n e u s k e r a z e r a b i l t z e n d
a u
t u g u z t i a k , b
a i z e r u k u a
b a i l u r r e k u a k
( T o r i b i o E t x e b a r r i a )
E i b a r k o U d a l a
E u s k a r a B a t z o r d e a
7/23/2019 Aditz-Batzordia - Eibarko Aditza
http://slidepdf.com/reader/full/aditz-batzordia-eibarko-aditza 226/226
d i t
t u g u
a k