Post on 27-Sep-2015
description
15/4/2015 CartaalComitCentral:laRevolucinylospremiosliterarios,porRoqueDaltonelpuercoespin|elpuercoespin
data:text/htmlcharset=utf8,%3Cp%20style%3D%22margin%3A%200px%200px%2020px%3B%20padding%3A%200px%3B%20border%3A%200px%3B%20 1/16
LaHabana,7deagostode1970
AodelosDiezMillones
CompaerosdelaDireccin
delPartidoComunistadeCuba
Presente
Queridoscompaeros:
PormediodelcompaeroN.semehasolicitadolasiguienteinformacinparaserelevadaalconocimientode
ustedes.Setratadeunainformacinsobreloshechosymotivacionesquecondujeronalapresentacindemi
renunciacomotrabajadordeCasadelasAmricasycomomiembrodelComitdeColaboracindela
revistaCasa.
Dadalacomplejidaddelamateriaculturalconqueestoshechostienenrelacin,tratardehaceruninforme
sumamenteamplio,comenzandoporhistoriarmisrelacionesconCasadelasAmricas.Creoqueenunasunto
enelquesemezclanproblemasideolgicos,deprocedimiento,deestilodetrabajo,etc.,conproblemas
personales,visionessubjetivas,etc.,ciertaminuciosidadenlosdetallespuedeayudaraunamejor
comprensin.
Desearahacerantesdeentrarenmaterialassiguientesaclaraciones:
a)Enlassiguienteslneasexpondrabsolutamentemicriteriopersonal.Elloquieredecirquemisopiniones
nocomprometenenmaneraalgunaalaorganizacinrevolucionariaaquepertenezco,lacualnotieneopinin
formadasobreloshechosqueexpondr.Tambinelloquieredecirquestaesunavisinnecesariamente
parcialdeloshechos,apesardequepondrtodomiesfuerzoporlograrlamayorobjetividadquemesea
posibleenlaexposicin.Demiexposicinsedesprendelaexistenciadeotrasversiones.
b)Tratardeevitarenloposibleelanlisisdeloshechos,ascomolasinterpretacionespolticasoideolgicas
delosmismos,limitndomesalvoenalgunosmomentosenqueseaindispensabledarunaopinina
exponerlos.
c)Deseodejarconstanciademicriterioacercadequegranpartedelosproblemasqueplantearhansido
originadosenlaprcticaacefaliaenquequedCasadelasAmricasantelaintegracindelacompaera
Haydealostrabajosdelazafra.Aunquepuedasonaraunaespeciedeatrevimiento,yoquisieraexcluirala
compaeraHayde,explcitamente,delosalcances,lasmotivacionesydemsproblemasconcomitantesami
renuncia,ydejarexpresadoaqumirespeto,misimpata,miconfianzaymiagradecimientorevolucionarios
15/4/2015 CartaalComitCentral:laRevolucinylospremiosliterarios,porRoqueDaltonelpuercoespin|elpuercoespin
data:text/htmlcharset=utf8,%3Cp%20style%3D%22margin%3A%200px%200px%2020px%3B%20padding%3A%200px%3B%20border%3A%200px%3B%20 2/16
paraella.Locualnoexcluye,pormiparte,desdeluego,laposibilidaddeexaminarconellacualquier
resultantedelasituacinplanteada.
MisrelacionesconCasadelasAmricasdatande1962.EnelConcursodeeseao,milibroElTurnodel
Ofendido,fuemencionadoypublicadoluegoporlacasa.Enaquellapocapubliquetambinenlas
coleccionesdelaCasa,uncuadernosobreVallejoydosmonografas(ElSalvador,Mxico).Comenca
colaborarenlaRevista,diriglacoleccindemonografasLatinoamericanasyparticipenlaslaboresdela
Casaenconferencias,discusiones,recitales,etc.En1963volvamipas,delcualvolvasaliren1965hacia
Praga,afinderepresentaramiPartidoenlaREVISTAINTERNACIONAL.EsndoenPragarecibunacarta
delcro.RetamarenquemeinvitabaaformarpartedelComitdeColaboracindelaRevistaCasa.Yotena
dudaspuesconsiderabaquetodoslosotrosmiembrosdelComittenanunaltonivelliterario,perodespus
deconsultaramiPartidoydelasaseveracionesdelpropioRobertoenelsentidodequeconsullegadaala
DireccindelaRevistaestadevendraenunapublicacinmspolticaeideolgica,,aunqueconservandosu
carctercultural,acept,aquelladistincin.BajolaDireccindelcro.Retamar,laRevistaCasafuepronto
consideradaunadelasrevistaspolticoculturalesmsimportantes,sinolamsimportante,deAmrica
latina.EstalneadetrabajofueratificadaenlaPrimeraReunindelComitdeColaboracindelaRevista
(enero,1967,)yenlasegunda(enero,1969).
EntodaestaetapacolaborregularmenteenlaRevistaydesempediversastareasrelacionadasconla
difusindelaTareadeCasaenEuropa,atencindeinvitadosdeCasatransentesporPraga(encolaboracin
conlaCasadelaCulturaCubana),etc.
En1968,porrazonesconocidasporlaDireccindelPCdeCuba,dejlaRevistaInternacionalyvineaCuba
temporalmente,despusdehaberrecibidounaimportanteinvitacinenestesentidodelcompaeroFidel
Castro.
AcausadelaprolongacindemiestanciaenCubapormotivosdefuerzamayor,conocidosporlosrganos
correspondientesdelaRevolucin,comencacolaborarestrechamenteconlaCasadenuevo,hastaqueseme
propusoformarpartedelamismacomotrabajador.Aceptyalavezpropuseunaformaespecialde
integracin,debidoamiscondicionesdevidaenCuba,amisobligacionespolticasyalvolumendemitrabajo
comoescritor.SedecidiqueharatrabajosparadiversasseccionesdelaRevista(independientementedemis
colaboracionesdefondo)yquemeencargaradeayudaralcro.Moralesenlaedicindelacoleccin
Cuadernos.Seaceptasimismoqueyotrabajarasinsujecinahorarioysinotroscompromisos
administrativos,sindicales,demovilizacin,etc.PosteriormentesemerelevdelasobligacionesenlaRevista
paraencargarmelaconfeccindeunaAntologadelaPoesaLatinoamericana,interrumpidaporla
disgregacindelequipooriginal(Padilla,Romualdo,Lihn,etc.).Enlanminadetrabajadoressemeasignun
salariode150pesosmensuales.Cumplconmisobligacionesconlaproduccinagrcoladeacuerdoconmis
15/4/2015 CartaalComitCentral:laRevolucinylospremiosliterarios,porRoqueDaltonelpuercoespin|elpuercoespin
data:text/htmlcharset=utf8,%3Cp%20style%3D%22margin%3A%200px%200px%2020px%3B%20padding%3A%200px%3B%20border%3A%200px%3B%20 3/16
posibilidades.PorCasaestuveenlazafracercadedossemanasyporotrosorganismosuntotalsimilar.Salvo
pocasexcepcionesnoestuveencondicionesdeasistiraltrabajoagrcoladominical,puesdebidoamis
ocupacionescotidianasheusadolosfinesdesemanaparatrabajarenmislibros.Quieroaclararquedesde
hacemsomenosdosaosladireccindemiobrahatomadounrumbopolticodirecto,dejandodeseruna
tpicaobrapersonalyas,eneselapso,hetrabajadoprioritariamenteenlossiguienteslibros:
REVOLUCIONENLAREVOLUCIONYLACRITICADEDERECHA.EnsayossobreDebray,yapublicadopor
Casa,junio70,204pag.
MIGUELMARMOL,ELCOMUNISTAQUESOBREVIVIO.Testimonio,apartirdeunavidapersonal,dela
historiadelmovimientoobreroydelPCdeElSalvador,principalmenteentornoyapartirdelainsurreccin
campesinade1932,conensayointroductorioydocumentos.Estelibroanestenelaboracinacausadesu
volumen:tengoyaenversindefinitivamsde600pginas,perofaltacopiarunas300o400ms.
PROFESIONDESED.Coleccindeensayospolticosquerene,actualizados,lostrabajosquepubliquenla
RevistaInternacional(elmovimientoestudiantillatinoamericanos,loscatlicos,lacrisisdeestructuras,etc)
diversostrabajossobreaspectosdelaluchaarmadacontinental(respuestaalEplogoaldiariodelChedel
PCsalvadoreoGuerraElSalvadorHondurasanenelaboracinartculodelaRevistaCineCubano,
sobrelaespecificidaddelaviolenciaindgena,etc)yartculossobreliteraturaeintelectualidad:Vallejo,el
Boom,laestticarevolucionariadeltercermundo,etc.
Estetrabajocentralylaelaboracinsimultneaypaulatinademiobraliterariapersonalosea:treslibrosde
poemas(Tabernayotroslugares,PremioCasa1969,yapublicadoUnlibrolevementeodioso,indito,250
pginas,yLoshongos,indito,enelaboracin,50pginas)dosnovelas(LahistoriasecretadelPulgarcito,
322pginasescritas,anenelaboracinDaltonyCa,entempranaetapadeelaboracin,apenasconun
captuloescrito:siendolaprimeraunahistoriadelaviolenciaenElSalvadoratravsdelojodelospoetasyla
segundaunabiografaapcrifademipadre,ejemplificandolapenetracindelcapitalnorteamericanoen
Centroamrica)yuntestimoniocarcelariopersonal,conformaneltipodetrabajointelectualquedesarrollo
enlaactualidadyquehevenidodesarrollandoenlosltimosdosaosyqueconsideroprincipalENLAS
CONDICIONESPERSONALESYPOLTICASDEUNMILITANTEREVOLUCIONARIOQUESLO
TEMPORALMENTERESIDEENCUBAYQUEDEBEPREPARARDIVERSASCONDICIONESPARASU
PARTICIPACINFUTURAENLAACTIVIDADCONCRETAENAMRICALATINA.Estaactividadfuelaque
nomehizoposibleunaintegracinatiempocompletoenlaslaboresdeCasa.Sinembargo,estaintegracin
parcialaCasatambincolaborparaqueyopudierarendirmicolaboracinendiversaspublicaciones
cubanas:Bohemia,RevistaCuba,Tricontinental,CineCubano,Granma,RevistadelaUniversidaddeOriente,
Unin,Taller,LaGacetadeCuba,OCLAE,yenpublicacioneslatinoamericanascomoSiempre,PuntoFinal,
Marcha,etc.,ymicolaboracinconPrensaLatina(ServiciosEspeciales)yotrosorganismosculturales
15/4/2015 CartaalComitCentral:laRevolucinylospremiosliterarios,porRoqueDaltonelpuercoespin|elpuercoespin
data:text/htmlcharset=utf8,%3Cp%20style%3D%22margin%3A%200px%200px%2020px%3B%20padding%3A%200px%3B%20border%3A%200px%3B%20 4/16
cubanoscomoUniversidades,EscuelasdeArte(charlas,conversatorios,recitales,etc).
Ademsdeestaslabores,participenlasreunionesdelConsejodeColaboracindeCasadelasAmricas,en
lasreunionespreviasyposterioresalaMesaRedondasobreElintelectualylasociedad,decuyogrupo
formparte,confeccionprlogosparadiversoslibrospublicadosporCasa,participenpaneles,discusiones,
etc.
Aestalaborsepodraagregarmiparticipacinenladiscusin,gestiones,entrevistasydemsactividadesa
queeventualmentedieranlugarloscambiosocurridosenlacomposicinydiversasposicionesdelComitde
ColaboracindelaRevista.Esteesunhechoconocido,unaespeciedesecretoavoces,sobreelquevalela
penadetenerse.
DeloscatorcemiembrosdelComitoriginal,hayquedecirqueseis,
porlomenos(yexceptuandomicaso),hanvariadoensusposicioneso
presentadopuntosdevistaconflictivosconlosprincipiosenquese
hababasadonuestrotrabajoanterioroporlomenosdiscrepanciasde
fondofrentealoquecreelamayoradelComitacercadelaliteraturay
larevolucin.ElcompaeroZalameafalleci.CarballoyRamahan
interrumpidoenlaprcticasucolaboracinconlarevista.VargasLlosa
hachocadofrontalmenteconloscriteriosrevolucionariosenelcasode
ChecoslovaquiaoenelcasoPadilla.Hallegadoadifundirenrevistas
anticomunistasrumorescontralaRevolucinCubana(Desnoesest
preso).Eso,sinhacerreferenciaasusactitudesentornoalPremio
RmuloGallegosyalagestadelChe,delocualtieneamplia
informacinycriteriosvlidosladireccindeCasa.Ramaesthoy
(comohaestadoMarioVargas)dandoctedrasenuniversidadesnorteamericanasypuertorriqueas.No
tendranadadeinslitosinonoshubieranacompaadoenatacarlacolaboracinconelimperialismoenel
terrenocultural.JulioCortzar,decuyahonestidadnodudo,tambinhadiscrepadofuertementeendiversos
nivelespolticos,estticosydeotrandoleypuededecirsequeconlhayenestosmomentosunvirtual
estadodediscusin.SiaestoseagregaelalejamientodelcompaeroLisandroOteroporrazonesque,
supongo,vanmsalldesusexcesivasocupaciones,elpanoramadelConsejodeColaboracindistamuchode
serelmismodeantesynecesitardesdeluegodeunexamenespecialporpartedelapropiaCasaafinde
restituirlesuoperatividad.Desdeluego,mehagocargodequemirenunciaagudizarelativamenteeste
panorama,aunquemidireccinnoes,porcierto,elrumboquellevaalasrevistasanticomunistasoalas
universidadesnorteamericanas.Nocreoqueelniveldeagudizacinqueyopuedahaberaportadovayams
alldeningnlmitequenoseaperfectamentemanejableenunsentidopositivo.
15/4/2015 CartaalComitCentral:laRevolucinylospremiosliterarios,porRoqueDaltonelpuercoespin|elpuercoespin
data:text/htmlcharset=utf8,%3Cp%20style%3D%22margin%3A%200px%200px%2020px%3B%20padding%3A%200px%3B%20border%3A%200px%3B%20 5/16
HablarahoradelPremioCasa1970,enelmarcodelcualsobrevinomirenuncia.
Yadesde1969lacompaeraHaydehabaanunciadoensudiscursoinauguratorioalgunasinnovaciones
tendientesahacerdelPremioCasaunpremiomsacordeconlaprofundizacindelaRevolucinCubanay
conlasnecesidadesnuevasdelaRevolucinLatinoamericana.Comoprimeraprovidencia,lacompaera
Haydemanifestquepara1970seintentaraintegraralosjuradosconintelectualeslatinoamericanos
provenientesdeLatinoamricayconverdaderoseuropeos.Asimismoseamplielpremioalgnerode
testimonio,paramejorrecogerlasvivenciaslatinoamericanas.
CuandonosenfrentamosaltrabajopreparatoriodelPremio70,elpanoramaculturalcubanohablandoen
trminosmuygeneralesestabapresididoporvariasincidenciasnegativasoconfusas.Enprimerlugar,la
prcticapostracindeimportantesinstitucionesculturalescubanas(UNEAC,ConsejoNacionaldeCultura,la
mayoradelfrenteteatral,musical,etc.),lapersistenciadelosefectosdeproblemasdelpasadorecientecomo
elcasoPadilla,lainminenciadecambiosenlosmsaltosnivelesdeEducacinyCultura(salidadel
compaeroLlanusa,etc.),laoladerumoresacercadenuevasorientacionesenlapolticaculturaldelgobierno
revolucionario,etc.
Enloexteriorseperfilabaconmayorclaridadloquehellamadoinsistentementeelcercoideolgicocontrala
RevolucinCubanaenelqueparticipan,entremuchsimosotrospersonajesyorganismos,intelectuales
comoK.S.Karol,Dumont,HansMagnusEnzensberger,TeodoroPetkoff,JorgeAbelardoRamos,etc.,
aprovechndosedeproblemastanvariadoscomolosquevandesdelazafradelosdiezmilloneshastalos
ataquesdeDouglasBravoyscarZamora,pasandoporlasposicionescubanasfrenteaChecoslovaquiaoel
ltimopremioquesetengaalamanodelaUNEAC.
Aesasalturas,sinembargo,yaenCubasehabaincorporadoalpatrimoniopolticodelaRevolucinla
ofensivarevolucionaria,FidelhabadefinidolasposicionesinternacionalesdelaRevolucinyplanteadolos
problemasinternosenunimpresionanteconjuntodediscursos(centenariodeLenin,discursodelos
pescadores,anlisisdelazafra)yunalneademasas(conelproletariadoalfrente)fueratificadayplanteadaa
nivelesnuevos(comosecomprobaraposteriormenteconeldiscursodel26dejulioylacomparecencia
televisadadelcompaeroRisque).
Enesecontexto(ysobretodocuandofueclaroqueeljuradoquevendrayseintegraraseracompuestopor
unamayoradepersonalaltamentepolitizadoVilar,GunderFrank,Walsh,Galeano,Buenaventura,
Escobar,Delgado,PradaOropeza,donCarlosQuijano,Rufinelli,etc.yporunaminoraquesepodra
considerarcomopersonalposiblementeconflictivoportratarsedeamigosconideologasnodefinidamente
revolucionariasCardenal,Skrmeta,etc.),secomenzaprepararpolticamentealconjuntodelpersonal
deCasadelasAmricasyalosjuradoscubanosyextranjerosresidentesenCuba.Eratanevidentela
15/4/2015 CartaalComitCentral:laRevolucinylospremiosliterarios,porRoqueDaltonelpuercoespin|elpuercoespin
data:text/htmlcharset=utf8,%3Cp%20style%3D%22margin%3A%200px%200px%2020px%3B%20padding%3A%200px%3B%20border%3A%200px%3B%20 6/16
necesidaddeelevarelnivelpolticodelPremioqueentrelosjuradoscubanosseanunciapersonalidades
revolucionariastandefinidasysobresalientes,acuadrosideolgicosdetanaltovalorcomoelpropiocanciller
doctorRalRoayeldirectordelICAIC,compaero
AlfredoGuevara.Condichopropsitosetuvounamplio
ciclodereunionessobrelosprincipalesproblemas
polticosdelaactualidadqueeventualmentepudieranser
objetodediscusinconlosjurados:loslibrosdeKarol,
Dumont,etc.,elartculodeEnzensbergercontrael
PartidoCubano,losdiscursosdeFidel,lasituacin
religiosaenCuba,Cubaylaluchaarmada
latinoamericana,elsignificadoyalcancesdenuestra
mesaredondasobrelaintelectualidad,etc.,etc.
Durantevariassemanassetrabajenreunionesdevariashoras,dirigidasporcompaerosquehaban
preparadolargamentesusmateriales.Inclusivecompaerosdeotrosorganismoscomoelmismocompaero
GuevaraoelcompaeroRenDepestredieronsuaportedeanlisisaaquellalabor.
Enlopersonalyosentaquetodoaqueltrabajoeramuypositivoysignificabaunpasomsenlatareade
poneraCasadelasAmricasalniveldelasnuevasnecesidadesdeCubayAmricaLatina,yareflejadasenlos
diversosmaterialesquehabavenidopublicandolarevista(enparticularlamesaredonda)yquetodos
veamoscomoelreflejodelaprofundizacinpolticadelpueblocubanoapartirdelaofensivarevolucionaria
(msrevolucin)ydelosrevolucionarioslatinoamericanosapartirdelaepopeyadelChe.Locualdesdeluego
nodebeconfundirseconsectarizacinalguna,extremismo,ultraizquierdismocerril,quesera
multiplicadamentenegativoenelcasodeunorganismocomoCasaporlamateriaquetrabajayporlos
sectoressocialesalosqueprincipalmentesedirigeenelmbitocontinental.
Lascaractersticasaltamentepolticasdeljuradoqueseesperaba,seacentuaronanmsalretirrselela
invitacinquesehabahechoalpoetachilenoNicanorParra(acausadesunadacasualencuentroconla
seoraNixon),alnoestarencondicionesderesponderalainvitacinpersonalidadescomoJuanCarlos
OnettioGeraldineChaplin.
Endefinitiva,eljuradoqueseintegrpodradesglosarseas:
a)Representacinperuana.EncabezadaporelvicerrectordelaUniversidaddeSanMarcosdeLima,una
verdaderaautoridadenmateriadecrticaliterariayenlosproblemasdelareformaeducativaensupas.No
esnecesariosubrayardemasiadolaimportanciadeestegrupoperuanoenelmarcodelasactualescondiciones
deaquelpasydelapolticacubanaconrespectoaaquellazona.
b)Grupodelosensayistaspolticos.CompaeroCarlosQuijano,compaeroSergioVilar(delPCdeEspaa),
15/4/2015 CartaalComitCentral:laRevolucinylospremiosliterarios,porRoqueDaltonelpuercoespin|elpuercoespin
data:text/htmlcharset=utf8,%3Cp%20style%3D%22margin%3A%200px%200px%2020px%3B%20padding%3A%200px%3B%20border%3A%200px%3B%20 7/16
compaeroAndrGunderFrank,conocidotericodelosproblemasdelsubdesarrolloyladependenciaen
AmricaLatina(porciertounadelasinfluenciastericotcnicasmayoresentrelosjvenessocilogos,
investigadoresdecienciaspolticasyfilsofosjvenescubanos)profesorRicardoPozas,antroplogosocial
deMxico(actualmentepreparaunlibrosobreElindioenlasclasessocialeslatinoamericanas),expertoen
cooperativasrurales,etc.
c)GrupodelperidicouruguayoMarcha.ElmismocompaeroQuijano,queessudirector,yloscompaeros
Rufinelli,GerardoFernndez,EduardoGaleano.Comosesabe,Marchaesunodelosperidicosms
importantesdelaizquierdalatinoamericana.
d)Grupodelosperiodistasescritoresmilitantes,RodolfoWalsh(peronismodeizquierda,cgtargentina),
EduardoGaleano(reportajesenChina,enlaguerrillaguatemalteca,etc.).
e)Grupodelosescritoresdeizquierda.IdentificadosconlasposicionesdelaRevolucinperoexclusivamente
desdesuobra.Buenaventura,PradaOropeza,LauretteSejourn.
f)Grupodelosescritoresnomilitantes,deposicinambigua,etc.ErnestoCardenal,AntonioSkrmeta,
NormanBriski,MartaLynch,AlejandroGalindo,etc.
g)GrupodelosextranjerosresidentesenCuba.MargaretRandall,scarCollazosyyo.
h)Grupocubano.DoctorRoa,compaeroGuevara,CintioVitier,RaquelRevuelta,SergioChaple,Ambrosio
Fornet.Porsusocupacionesdiversas,pormotivosdesalud,etc.,loscompaerosRoa,GuevarayRaquel
Revueltanoseintegraronaltrabajocotidianoconlosjuradosextranjeros.
Creoquenohacefaltainsistirenquelacomposicindelgrupoameritabaunapolticaderelaciones
sumamentebalanceadaysincronizada,queincluyerainclusoprioridadesdetratoespecializado,etc.Estose
haceparticularmenteevidenteenelcasodelgrupoperuanoyenelcasodelgrupoposiblementeconflictivo
porsuposicinambigua.
UnosdasantesdelallegadadelosjuradosyofuillamadoaCasadelasAmricasyelcompaeroRoberto
FernndezRetamarmecomunicoficialmentemidesignacinparaintegrareljuradodepoesa,agregndome
quesetratabadeunodelosjuradosquepodrateneralgnproblemaporelhechodelapresenciade
Cardenal,suintegracinalsenodeungrupodondehabaotropoetacatlico,revolucionarioytodo,perono
marxista,ydondeibaaestartambinWashingtonDelgado,decuyasposicionesnoseconocaapenasnada.
AgregRobertoqueenesascircunstanciasCasadelasAmricascontabaconmigocomoelhombrede
confianzaenelsenodeljuradodepoesa.DespusselecomunicsudesignacinaMargaretRandall,enmi
presencia,yselehablenlamismaforma.Margaretyyoacordamoscoordinarfrenteacualquierproblemay
15/4/2015 CartaalComitCentral:laRevolucinylospremiosliterarios,porRoqueDaltonelpuercoespin|elpuercoespin
data:text/htmlcharset=utf8,%3Cp%20style%3D%22margin%3A%200px%200px%2020px%3B%20padding%3A%200px%3B%20border%3A%200px%3B%20 8/16
haceruntrabajoquegarantizaraunresultadoptimo.Enloqueataealgnerodepoesaespecficamente,
Margaretyyocumplimosacabalidadnuestratarea,llevandoabuentrminolamismaenestrechay
cotidianacolaboracinconlapremiacindeunlibrodealtovalorestticoyrevolucionario.Seramuylargo
ycompendiosodetallarsobreestalabor.
LacompaeraHaydeinauguroficialmenteelPremio70conundiscursoenquepusonfasisenlanecesidad
dehacerelPremioCasaanmsrevolucionario,deconvertirloenelpremiomsrevolucionariodelmundo,
ehizodiversasproposiciones:quelosjuradosestrecharansusvnculosconlaRevolucinencontactodirecto
conlarealidad,queenelfuturoelPremioseinstalarafueradeLaHabana,enelcampopidisugerencias
paracambiosenlaestructuradelPremio,etc.Despusdeinformaraljuradodequehabatenidounaausencia
prolongadadeCasa,porlaslaboresdezafra,lacompaeraHaydemarcensudiscursounapautaqueera
unacontinuacinpositivadelprocesoderevolucionarizacinconstantedelPremioquesehapretendido.
Laprimeraetapadelconcursoestuvomarcadaporlalabordelosjuradosenlalecturadelasobras,poruna
programacinrecreativaydevisitasyporeldesarrollodeunciclodeconferenciasacargodelosvisitantes.
Lasconferenciassignificaron,engeneral,unnotableretrocesoenloideolgicoypoltico,tantoconrespecto
alniveldeconclusionesfrentealosproblemaspolticoculturalesquesehandiscutidoenCubay
Latinoamricaenlosltimosaos,comofrentealniveldelpblicoqueasistiaellas.Salvoescasas
oportunidadesnoselogrsustanciarunadiscusindefondofrenteapuntosdevista,inclusoreaccionarios,
quefueronplanteadosporlosconferenciantes.Enalgunaocasinsecortladiscusinarbitrariamente.
RecuerdoanelcasodelaconferenciadeSkrmetacuyavisinexcluyentedelospoetasrevolucionarios
chilenosdelcuerpodelaexposicin,laencendidaydadaslascircunstanciascuasiprovocadoraapologade
NicanorParraylaexaltacindeunavisinpequeoburguesayexaltanteacontrariosensudelChefueuno
deloscolmosenestesentido.NoquisieratampocoomitirlaposicindelpadreCardenalalcolocarenla
extremaizquierdadeNicaraguaarepresentantestannotablesdelareaccincentroamericanacomoPablo
AntonioCuadra,JosCoronel,etc.,magnficospoetas,porotraparte.Loscomentarioscrticosdelpblico
fueroncasiunnimesenlasconferenciasalasqueasist,conexcepcionesenelcasodeBuenaventura,quien,
aunqueplantepuntosdevistayasuperadospornosotros(elartistadebeserrevolucionarioensuobra,
etc.),tuvounnivelserioyatendible.LacrticaentreloscrculosenqueyomemuevofueradeCasadelas
Amricas(losdelosmilitantesrevolucionarioslatinoamericanosqueresidentemporalmenteenCuba)era
anmsfuerte.Desdeentoncesmeviprecisadoaentrarendiscusiones,explicaciones,defensas,inclusive,lo
confieso,conrespectoarealidadesquenomeconvencanya,porrazonesdeespritudeCasa,locualeraya,
objetivamente,unniveldeconflicto.Prontocomenzaronasurgirinquietudesenelsenodelosjuradospor
tomarelcontactomsdirectoposibleconlaRevolucin,consusproblemasysuslogros,peronoenmuseos
simplementeoenvisitasprogramadasacentrosdetrabajourbanos,sinopormediodeentrevistascon
cuadrospolticos,conlaparticipacinenlaslaboresagrcolasyelcontactoconobrerosycampesinos.
DespusdeunosdasfuimosporunasemanaaIsladePinospararesolverenlofundamentallalaborde
15/4/2015 CartaalComitCentral:laRevolucinylospremiosliterarios,porRoqueDaltonelpuercoespin|elpuercoespin
data:text/htmlcharset=utf8,%3Cp%20style%3D%22margin%3A%200px%200px%2020px%3B%20padding%3A%200px%3B%20border%3A%200px%3B%20 9/16
lecturademanuscritos.Enlaislasehizomarginalmenteunprogramadevisitasypaseos,fallidoso
insuficientesensumayora,conalgunaexcepcinpositiva.Sinembargo,esverdadqueelobjetivoprincipalde
lapermanenciaalleraeldeleerlosmanuscritosenunhotelapartado.Estehechosinembargonopes
muchoenelnimodealgunosjuradosquecomenzaronainsistirenmayormedidaacercadesusnecesidades
deverycomprenderCuba.EsainsistenciafuemuymarcadaenlosjuradosErnestoCardenal,SergioVilar,
doctorEscobar(stesolicitabasobretodoinformacinestadsticaeducativa,visitasaplanteleseducativos
sobretodoenlaisla,etc.)yenotrotono,menosmarcado,enlageneralidaddeljurado.Deestasinquietudes
yocomencainformaraloscompaerosdeCasadelasAmricasydelicapaldoctorGalich,aEddyLpez,a
ChiquiSalsamendi,aSilviaGil,alosguasdel[ilegible],etc.
Antesdecontinuarquierohacerdosaclaraciones.1)Porrazonesdeamistadpersonalconalgunosjurados
(comoenelcasodeWashingtonDelgado,aquienconozcodesde1957,odeSergioVilar,aquienconocen
Europa,etc.),acausadeafinidadesnacionalgeogrficasconotros(Cardenal,etc.)oacausadequeintimamos
muchoconlosdemsall(Galindo,Pozas,Galeano,GerardoFernndez,etc.),lociertoesquesobrem
confluanlasquejasconfidenciales,lassugerencias,lasdudas,enformaporlodemspresionante,demanera
queyomesentaentrevariosfuegos,yaquepormsqueelevabalasinformacionesalpersonaldeCasa,las
cosasnoeranexplicadasnitampococambiaban.Estomeobligabaadarcadadacienexplicacionesunpocoen
elaireporcuantoqueeranexplicacionesqueyonohabarecibido.2)Estoyconscientedelasdificultadespor
lasqueatraviesaCubaenestosmomentos(polticas,econmicas,organizativas,etc.)yestoyclaroacercadela
caractersticadelaetapaporlaqueelpaspasabadurantelaslaboresdeljurado,osea:findezafra,
carnavales,desmovilizacindelpersonalendiversaszonasdelpas,dificultadesdetransporte,alojamientos,
etc.,yconozcolaslimitacionesdeunorganismocomoCasaquenopuedesimplementehacertodoloquesele
ocurraaungrupodejuradosvidos.InclusoyonoreclamnireclamoenelsentidodequeCasadebi
satisfacerlaspeticionesennivelesquenoeraposiblesolucionar.Todasestasexplicacioneslasdabayoalos
compaerosjuradosfrenteasuscrticasypreocupaciones,peroelproblemaestribabaenqueestas
explicacionesnosedabananiveldeorganismo,nialosjuradosniaquienes,comoyo,transmitamoslas
inquietudes.Locualfuelacausadetensionesinnecesariasycomenzadarbase,enmicasopersonal,aun
verdaderodesconcierto.Aslascosas,regresamosaLaHabana.Comolosmiembrosdeljuradodepoesa
habamosterminadonuestrotrabajoporhaberllegadotempranamenteaunacuerdosobreelpremioycomo
yotenabastantetrabajoatrasadodecidnoparticiparenlasrestantesgirasalinterior,participando
solamenteenalgunasdelasactividadesaefectuarseenLaHabana.Elgrupodelosjuradosextranjerosparti
haciaPinardelRo,encuyorecorridoinvirtieronunosdas.
AlregresardePinardelRo,laprotestaeraanmsgeneralizadayenloscasosespecialesqueyahecitadoel
nimollegabacasialaexasperacin.WalshyGerardoFernndezmedijeronquesolamenteelltimoda
habapodidoseraprovechadoenfirmealvisitarunagranja.Vilarmedijoqueeradeplorablequelhubiera
venidoahacerturismoconlacantidaddecosasquequeralverodiscutiroconversar.Galeano,otros
15/4/2015 CartaalComitCentral:laRevolucinylospremiosliterarios,porRoqueDaltonelpuercoespin|elpuercoespin
data:text/htmlcharset=utf8,%3Cp%20style%3D%22margin%3A%200px%200px%2020px%3B%20padding%3A%200px%3B%20border%3A%200px%3B%2 10/16
compaerosycompaerasplanteabanentonosdiscretos:menosturismo,mscontactospolticos.Gunder
Frankhacaplanteamientossimilaresenformaduraydirecta.ConCardenal,lacosafuemslejosan.Desde
elprincipio,pormimedioyportodoslosmedioshabaplanteadoqueloquemsleinteresabaeracontactos
conloscampesinos,yaqueltrabajandoenlaruralidadnicaragensenopodavolvercontandodeVaraderoo
del1830.SelehabadichoqueenPinardelRovisitaragranjas,pequeoscampesinos,etc.Alregresarme
dijoquehabatenidocontactoconuncampesinocubanoyesoquesubrepticiamente,cuandoconGunder
Frankdecidieronnoasistiraunaexcursintursticaysequedaronenelhotelyalmarcharsetodoelmundo
salieronacaminarporlosalrededoresyfueronacharlarconelprimerhabitantedebohoqueencontraron.
ElmismodadesullegadaCardenalmepidihablarenprivadoyentoncesmellegadecirquelestaba
convencindosedequeleestabanocultandolaRevolucindemaneraconscienteyqueunadedos,o
considerabanqueleraunreaccionariooenCasadelasAmricastrabajabanpersonasqueestaban
saboteandolalabor.Nohayquedecirquemealarmsumamente,perotratderestarleimportanciaalas
aparentesaprehensionesdeCardenal,ledijequeporquraznseleibanaocultarlosxitosrevolucionarios
cuandonoseleimpedaquelovisitarayhablaraconlcuantogusanoquisieravenirainformarledetodolo
malo,realoinventado(comoestabapasandoyalocualmereferirenadelante).Rechacsuacusacincontra
Casayledijedenuevolodelapocadifcil,lodelfindelazafra,lodeloscarnavales,etc.,aunquetuveque
aceptarquetambinhabaproblemasburocrticos.Desdeluego,estasactitudesdeCardenalnolastomabayo
sinreservas.Esasreservasexistieronsiempreenm.Independientementedeconcederuncrditode
honestidadaunapersonamientrasnosepruebelocontrario,MargaretRandallrecordarqueyadesdelaIsla
dePinos,alplanificarlasformasdeladiscusinparaelpremio,partamosdevariashiptesis,sindescartar
lasmsextremassobreCardenal:Cardenalsacerdotehonesto,Cardenalmsticodesaforado,
Cardenalreaccionarioembozado,CardenalagentedelaCIA,etc.
Aestasalturas,ladelegacinperuanahabapartidoya,sinpenanigloria.EscobaryWashingtonDelgadome
dijeronaldespedirsequehabasidounalstimaveniraCubacomojuradosyquequeranvolverparaverde
verdadlaRevolucin.
15/4/2015 CartaalComitCentral:laRevolucinylospremiosliterarios,porRoqueDaltonelpuercoespin|elpuercoespin
data:text/htmlcharset=utf8,%3Cp%20style%3D%22margin%3A%200px%200px%2020px%3B%20padding%3A%200px%3B%20border%3A%200px%3B%2 11/16
Antesdecontinuarconotrosproblemas,quisiera
detenermeunpocoenelcasodeErnestoCardenal.
Cardenalessindudaunafigurasocialmuyimportante
enNicaraguayenCentroamrica.EnsullegadaaCuba
estuvieronmuyinteresadosloscompaerosdelFrente
SandinistadeLiberacinNacionaldeNicaragua,que
contactaronconmigoparaplantearmelasposibilidades
dehaceralgntrabajoconl,tenerentrevistas,etc.Esto
loplantealcompaerodeRelacionesExterioresde
Casa,LuisLazo,paraqueentreambospudiramos
formarnosuncriteriopreviosobreCardenalyaspoder
aconsejaraloscompaerosdelFSLN.EnestotrabajamosconelcompaeroLazo,peroalfinal,despusdelos
hechosquerelatar,nomepareciconvenientequeelcontactoserealizara.AmsemerecomendenCasa
que,comocentroamericano,meacercaramuchoaCardenal.Efectivamente,cuandostelleg,bienpronto
intimamosyparamfuerelativamentefcilhacermeunaideaaproximadadesucomplejapersonalidad,de
susinteresesposibles,desuslimitaciones,etc.FuetallaconfianzaquemostraraconmigoCardenalenlos
primerosmomentos,queelcompaeroBenedetti(despusdequeCardenalhabacenadoencasadePablo
ArmandoFernndezconHebertoPadillayotrosescritorescubanosquehicieronlasconsabidasacusaciones
contraCasa,Benedetti,etc.)mesugirilaposibilidaddequepormimediosedieraaCardenalunaamplia
visindelaproblemticaculturalcubanadelaactualidad(apartirdelcasoPadilla,etc.).Laprimera
impresinquetuvedeCardenallapasaCasapormediodeFernndezRetamar,Lazo,compaeraMariana,
ChiquiSalsamendi,etc.,etc.Podraresumirseas:Cardenalpolticamente,unadedos:ounmsticoidealista,
informalista,semejantealosprimeroscristianos(ysiesashayquetratarloconcuidadoporqueloserrores
involuntariosdelosmsticossuelenserembrollantes)ounpolticosumamentehbil,sutilhastaelextremo,
questafuemiexpresinnavegaconbanderadebobo.Entodocasounapersonalidadcomplejayun
casocomplejo.DiscrepconCardenalfrenteasusconcepcionespacifistasenlotocantealaRevolucin
Latinoamericana.Ytampocoestuvedeacuerdoendeponerlosprincipiosdenuestraideologafrenteal
encantopotico,almisticismo,alidealismoensumaqueErnestocoloc(alapar
deexpresionesrevolucionarias)frentealosnutridosauditoriosjuvenilesqueloescucharon.Creoquehaba
formasadecuadasderespuestaydedilogopblicoconl,quenodejaranlasposicionesverdaderamente
revolucionariasenaparienciadesergroserasideasmaterialistascomparadasconlavozdelprofeta.
UndallegparaCardenaluntelegramadelarzobisponicaragenseinstndoleaintervenirfrenteal
GobiernoRevolucionarioenfavordelpresopolticonicaragenseyagentedelaCIA,ChesterLacayo.
Cardenalcontestqueasloharaylepidialarzobispoqueasuvezseinteresaraporlasuertedelospresos
delFSLNenlascrcelessomocistas.Estosmensajessepublicaronenlaprensainternacional.Cuando
15/4/2015 CartaalComitCentral:laRevolucinylospremiosliterarios,porRoqueDaltonelpuercoespin|elpuercoespin
data:text/htmlcharset=utf8,%3Cp%20style%3D%22margin%3A%200px%200px%2020px%3B%20padding%3A%200px%3B%20border%3A%200px%3B%2 12/16
Cardenalmecontesto,yopens:steeseliniciodeunaoperacindecanje.Detrsdelarzobispode
NicaraguaestlaCIA.CuleselpapeldeCardenalenesto?Conscienteoinconsciente?.Eseda,ydespus
deinformarloshechosaloscompaerosdelFSLN,fuiacasadeRobertoFernndezRetamar,queporsus
ocupacionesuniversitariasnoestuvoparticipandoenlasactividadesdelPremiocomoenotrosaos,yle
plantemisdudas,pidindoleunaopininalrespecto.RobertomedijoqueseconsiderabaqueErnestoesun
buencompaero,quelarespuestaalcableerapolticamentemuybuenayqueinclusiveSeguridadhaba
ofrecidouninformesobreLacayo,paraqueselepasaraaCardenal.Estometranquilizenelsentidodeque
sihabaunproblemadeseguridad,steyaestabaenmanosdequiencorrespondaynuestrasobligaciones
seguanlimitndosealtrabajonormalconCardenalcomoinvitadodeCasa.Demaneraqueeltratodebera
serconlinclusivemscuidadoso.PorqueinclusivelasexplicacionesdeRobertonoborrabandeltodolas
posibilidadesdequehubieraentodoestoungatoconscientementeencerrado.
LascrticasdeCardenalfrentealturismoapolticosiguieronsubiendodetono.Unagranpartedelas
mismasmelascomunicabaam,yyolashacallegaraCasaatravsdelprimerfuncionarioquesepusieraami
alcance.HabaotraspeticionesdeCardenaldelasquenomeentersinohastadespusdequelsaliyque
msbienemitienloscrculoscatlicosdeLaHabana,aloscualesyonoleacompaenningunaocasin.Se
referanalaposibilidaddeveraunosseminaristasenIsladePinos,visitarunacrcelreeducativa,etc.,que
eranpeticionesdesdeluegonadanormales.PerohabaotroproblemaenelcasodeCardenal.
InmediatamentecayeronsobreltodoslosintelectualesdiscrepantesdeLaHabana,todoslosresentidos,y
unbuengrupodegusanos,embozadosono.EstodeparqueCardenalcomenzaraaplantear(amyaotros
compaeros)yanosloproblemasdelaprogramacininconveniente,sinoasuntosconcretostalescomo:
AyervinounjovenpoetaquesellamaJoaqunOrdoquymecontlatragediadesuspadres.Qupiensast
deesto?,EsciertoquelapelculaZhaestadoprohibidaenCubadurantemesesporserantisovitica?,
EsciertoquesesiguepersiguiendoaloshomosexualesenorganismoscomoelICRyquealosmuchachos
depelolargoselesmandaaraparahmismo,etc.?,Noesverdadquehayunplannacionalparaimpedir
quelosnioscatlicospuedanteneraccesoalaeducacinreligiosa?.Desdeluego,todasestaspreguntas
tenansurespuestayporloqueamconcierneydeacuerdoconmisconocimientosymisposibilidadeslas
respuestasadecuadassolandarse.Peroellodabaunaspectonadapositivo.Ynoesqueyodigaqueestoes
culpadeCasa,niquehabaqueponerlealaparaCardenaluncompaeroparaqueleespantaralosgusanos.
Noestoyencontradequeunextranjeroveaqueaquhastalosgusanosdansusopinionessintemor.Pero
debeunaorganizacinrevolucionariaqueinvitaaunextranjeroverimpasiblementeestasituacinsintratar
deofrecerlasopinionesylospuntosdevistadeloscomunistas?ParamelcolmofuecuandoCardenalme
comenzacontarunaseriedehechosinternosyconfidencialesdelFrenteSandinistadeNicaragua,delos
cualesseestabaenterandoaquenLaHabana.Yopudeverificarexactamentedespusqupersonaleestaba
pasandoestasinformaciones.Comosetratabadehechossumamentegraves,informaloscompaerosdel
FSLNyaSeguridad.Estasituacinprodujoenmunagraninconformidad.Puescualquieraquefuerael
15/4/2015 CartaalComitCentral:laRevolucinylospremiosliterarios,porRoqueDaltonelpuercoespin|elpuercoespin
data:text/htmlcharset=utf8,%3Cp%20style%3D%22margin%3A%200px%200px%2020px%3B%20padding%3A%200px%3B%20border%3A%200px%3B%2 13/16
criteriofinalsobreCardenal,loqueestabapasandoeranosloabsurdosinopolticamentemuynegativo.
PeroelcasodeCardenal,repito,noeraelnico.GunderFrankplanteinclusiveenunareunindonde
estuvieronpresentesporCasaloscompaerosMariano,FernndezRetamar,EddyLpez,yomismo,etc.,sus
dudasysuscrticas,llegandoarecordarqueenalgunaocasinhabadichoqueCasadelasAmricaserauna
mierdaporquenotrabajabaenlopolticoseriamente.Luegopropusoiralfondodelasposiblesreformasal
premiosobrelabasedesabersiefectivamentesequeraysepodahacerunPremiomsrevolucionarioono.
SincompartirlasposicionesdeFrankentodossusnivelesycomprendiendoquesetratadeuncompaero
difcil,deconcepcionesperfeccionistas,quebuscadefectoshastadondenoloshayyquecaeenocasionesen
ciertosantisquenocompartodeningunamanera,nocabedudadequesuscrticasylaformaagresivade
plantearlasdeberanhaberhechopensaraloscompaerosdeCasadelasAmricasquealgoandaba
realmentemalyquehabrasidoprovechosoqueseatendieranlasinquietudes,quenosdetuviramosun
momentoadiscutirlosproblemas.Nadadeesosehizo.Lasrazones?Creoqueconozcoalgunas.Engeneral
creoqueenlaactualidad,porlaausenciaprolongadadelacompaeraHayde,loscriteriosadministrativos
hanllegadoapredominarenlaconduccindeCasa.Perosteesunproblemainternodelorganismoqueno
mecorrespondedesarrollar.Simplementeloanotoalpasar.SegnmecontabalaseoradeWalshantesde
despedirse,GunderFrankdejsuscrticasaCasaporescrito.Sielloesverdad,podraserotroelementode
anlisis.
Aslascosas,precisamenteunosminutosdespusdequeCardenal
habahabladosobreloquelehabancontadodelFrenteSandinista,
almorzamosjuntosconelcompaeroMarioBenedetti.Ernestoinsistiensus
crticas,ensudeseodevercampesinos,etc.yyoapoyfrentealcompaero
BenedettilasinquietudesdeCardenal.DijequeCardenaltenaraznenlo
quesolicitabayquehabaquedarlerespuestasclarasyquenoeracorrectala
formaenqueseleestabatratando,algradodequeensusentrevistasestaba
tomandocontactoconunochentaporcientodepersonasdesafectasala
Revolucinyunveinteporcientoderevolucionarios.Meextramuchola
indignacindelcompaeroBenedetticuandomedijoqueeraslomiopinin,
etc.DespuselcompaeroBenedettihadichoqueenesaocasinyolefaltalrespetopornodejarlohablar,
quemeportdemanerainsolenteyquefueincorrectoqueplantearalosproblemasfrenteaCardenal.Yono
estoydeacuerdoconlaopinindeMario.Enprimerlugarnocreohaberlefaltadoalrespeto.Silohicenofue
esamiintencin,peroentodocasohabrabastadoconpedirmeexplicacionesposteriormenteparaaclararlo
todo:alfinyalcabohemossidobuenosamigos,nosomosseoritasdeuncolegiodemonjas,yyonuncahe
sentidoporlotracosaquenoseaestimacinporsusmltiplescualidadespositivas.Ensegundolugarno
creoque,deacuerdoconlascircunstanciasqueestabanplanteadas,hayasidoincorrectoplantearaquel
niveldeproblemasfrenteaCardenal.Cardenalmelosvenaplanteandoamdesdehacavariassemanase
15/4/2015 CartaalComitCentral:laRevolucinylospremiosliterarios,porRoqueDaltonelpuercoespin|elpuercoespin
data:text/htmlcharset=utf8,%3Cp%20style%3D%22margin%3A%200px%200px%2020px%3B%20padding%3A%200px%3B%20border%3A%200px%3B%2 14/16
inclusiveyotenalaideadequelcreaquesimplementeyonotrasladabasusquejas.Estasquejasselashaba
planteadoademsCardenalamediomundo,eratododelconocimientopblico,noeraningnsecreto.Por
qunohablarentoncesdeellasenvozalta?OelerrorconsistinoenplantearelproblemaanteCardenal
sinoanteBenedetti,yaqueenalgunamanerastequedabaentoncescomprometidoanteaqul?Nolos.Lo
ciertoesquealdasiguienteBenedettimeretirhastaelsaludo.CreoqueelcompaeroBenedettidebetener
supuntodevistaalrespectoynoinsistoenqueelmoseaeldefinitivo,perodesdeelprimermomentoyovi
aslasituacinypasadosyabastantesdassigovindolaigual.Peroesque,adems,lacrticaylaspeticiones
quehacaCardenaleranjustasobjetivamente,independientementedequesetuvieransobrelcriteriosque
nosemeexplicaronnuncayqueporlotantonopodayomanejar.
Dosdasdespus,encasadeunjovenpoetacubano,sediouncocktailparaCardenal.Fuelaprimeravezque
viaCardenalenuncrculointegradoensutotalidadporrevolucionarios,fueradeCasadelasAmricas.Fue
asimismounadelaspocasocasionesenqueparticipelcompaeroRetamar.Enunaparteyoloabordyle
planteloquevenaocurriendoymiinconformidad.MesorprendsumamentecuandoviqueRobertoestaba
sumamenteindignadoymedijoqueyasabaqueyoandabahablandobasuraportodaspartes(desdeluego,la
expresinfueotra).Hayquesaberqueaambosnoshaunidolamsestrechaamistad,unaamistaddemsde
ochoaos,sinlamenordiferencia.Insistenquesetratabademisopiniones,etc.Luegonosenfrascamosen
unaconversacin,queseinterrumpafrecuentementeporellugarenquenosencontrbamos,unadiscusin
queenlofundamentalrecaysobrelosmismospuntosqueyovenaplanteando.Hastaquehubounmomento
enqueRobertomedijoalgoqueamimododevercerrabatodaposibilidaddediscusiny,amimododever,
nomedejabaotraalternativa,inclusodesdeunpuntodevistadeprincipios,deretirarmedeltrabajodeCasa.
Medijotextualmente:Roque,enltimocaso,somosnosotrosquienesinvitamosalosjuradosextranjerosy
somosnosotroslosquesabemosquhacerconellos.PartiendodeRobertoFernndezRetamar,esta
expresinadquiriparamuncontenidoverdaderamenteseriopuesnoslosetratadelcompaeroconel
queyohetratadodirectamentetodoslosproblemasseriosdesdequemerelacionconCasa,delcompaero
porcuyaopinindecisivayohabaingresadoalConsejodelarevista,delcompaeroalcualheotorgado
siempreenelsenodeCasalasmsaltasdotesdeinteligencia,habilidaddiplomticaydiscrecin,sinoque
ademssetratademimejoramigocubano.Yoentendaquesetratdeuncriterioelaboradocomorespuesta
antemiscrticasycreoqueestosehacomprobadoconlaformaenqueluegofuemanejadamirenuncia,las
versionesquesedierondelamisma,etc.Deplorablemente,esamismanoche,cuandoRobertoseretiraba,yo
cometelerrordeinsultarlo,aldecirlequelnotenacorajeparaenfrentarlosproblemas.Desdeluego,mi
expresinfuetambinmsfuerte.Debodecirquesientoprofundamentehabercometidoeseerror.
Despusdeesteincidentedejpasaranundasintomarningunainiciativa.Altercerdapresentporescrito
mirenunciaamicargoenCasayenelConsejodelarevista,endosnotassimplementedeclarativas,enlasque
noconstabanmismotivaciones.Yocrequerenunciareralomejorquepodahacerenvistadequela
discusindelosproblemasslohabratradodisgustosymalosmomentosenelinteriordeCasayslohabra
15/4/2015 CartaalComitCentral:laRevolucinylospremiosliterarios,porRoqueDaltonelpuercoespin|elpuercoespin
data:text/htmlcharset=utf8,%3Cp%20style%3D%22margin%3A%200px%200px%2020px%3B%20padding%3A%200px%3B%20border%3A%200px%3B%2 15/16
empeoradolascosas.Larenunciafuedehechoaceptadainmediatamente,elcompaeroRetamarhizoretirar
minombredelalistadelComitantesdedoshorasdespusdeleerminota.LarenunciaamicargoenCasa
fueenviadaalacompaeraHayde.Hastaestemomentonotengonadaqueobjetar,elprocedimientoera
correcto,esoeraloquecorrespondahacer,paraesorenunci.Peroposteriormente,enelsenodeCasadelas
Amricas,enformaquehatrascendidopblicamenteenlosmediosculturales,sehandadodemirenuncia
diversasinterpretacionesquetrasciendenelalcancedemidecisinyquepodranserfuentedenuevos
problemas.Primeramentesetomlarenunciacomounamedidadestinadaapresionar,acausardaoaCasa
oalograrquinsabequfindiverso.YorenuncideCasa,repito,porquesemedijoenotraspalabrasqueno
siguierametindomeenasuntosquenoerandemiincumbencia.Ynorenunciporotroobjetivoquenofuera
eldequedarmealmargendeunaresponsabilidadqueyohabatratadodecubrirconfervoryquedeprontose
mehabadichoquenomeincumba.Confieso,esos,quepresentmirenunciasindarlasexplicaciones,los
motivos,etc.eneltextodelamisma,conlacreenciadequeesasexplicacionessemepediranexpresamente.
Esonosucediynometocaamjuzgarlasrazones,aunqueconozcoelcasodeotrosmiembrosdelComit
queanteshanpuestoaladisposicindeladireccindelarevistasusrespectivasdimisionesyantelasolaidea
deunaocurrenciatalhanaparecidolasrespuestasaclaratorias,lasexplicaciones,etc.Loquetampocome
pareceenmaneraalgunacorrectoesquedeunasituacinyadeporscomplejayconfusasepasealacompleta
tergiversacindemipropsitoyactitud.EnelltimoConsejodeDireccindelaCasalacompaerasecretaria
ejecutiva,GenovevaDaniel,informalosmiembrosdedichoConsejoqueyohabarenunciadoporqueme
habasolidarizadoconlascrticasdeErnestoCardenalcontraCasadelasAmricas,quehabarenunciado
repentinamente,sintonnison,queyonoerauncompaerosinounciudadanodelquenosesabasi
todavaerarevolucionarioono.Tomandolascosascomodequienvienenysinadoptaruntonodramtico,
aclarandoqueenesetononoesposiblediscutirabsolutamentenada,creoquedebodeclararaququerechazo
rotundamenteestainterpretacintansimplista,estamaneratanfestinadadetratarunproblema,tpicamente
administrativa.Creoquetengoderechoahacerlocuandoinclusivedespusdelosincidenteshevisitadovarias
vecesCasadelasAmricasenactitudnormal,mehecomunicadoporrazonesdetrabajocomnconRoberto
F.RetamaroMarioBenedetti,sinquedemipartemediaraelpropsitodellevarelproblemaaniveles
enojososeinclusiveinconvenientesparaeltrabajodeCasay,endefinitiva,paraeltrabajoculturaldela
Revolucin.ValerepetirqueestasocurrenciasenelinteriordelConsejodeDireccindeCasadelasAmricas
andandebocaenbocaenlosfamososmediosculturalesdeLaHabana.
Desdeluegonoquierodecirquesoymsrevolucionarioquenadie,quemirazneslanicarazn,etc.
Conozcomisnumerososdefectosylimitacionesynomeextraaraqueellospesealosesfuerzosquevengo
haciendodeuntiempoaestaparteparaterminardedejarlosatrsestnenlabasedelaactitudexpresada
porloscompaerosRetamar,BenedettiyDaniel.Inclusoestoysegurodequeenvariosmomentosenel
trabajodelpremiocometerroresdediversandole,deloscualespuedoresponderencualquierdiscusin.
Hastaahlascosas,loshechos.Despusdelonarrado,muchaspersonashantratadodeobtenerlaversinma
15/4/2015 CartaalComitCentral:laRevolucinylospremiosliterarios,porRoqueDaltonelpuercoespin|elpuercoespin
data:text/htmlcharset=utf8,%3Cp%20style%3D%22margin%3A%200px%200px%2020px%3B%20padding%3A%200px%3B%20border%3A%200px%3B%2 16/16
delosacontecimientos,perosolamenteconDepestre,FedericolvarezyMargaretRandall,compaerosmuy
cercanosalaCasa,hehabladoconciertaamplitud.Porreglageneralmeabstengodehacercomentarioso
minimizolaimportanciadelproblemaalasnecesidadesdemitrabajopersonal.Sinembargo,elproblemaha
trascendidoenformamayordeloqueesperaba.Inclusiveyaherecibidopreguntasdirectasdelaprensa
extranjera(porejemplo,departedelacorresponsalviajeradeLUnitRinascita,delPCitaliano),etc.
PormediodelcompaeroArquelesMorales,yopropusealcompaeroRetamarquesibienyocreoquela
renunciaeraunhechoconsumado,talvezseraconvenientesentarnosbrevementeyelaborarunmtodopara
reducirlatrascendenciadelincidenteyparalograrunaversincoherentequeimpidaalosenemigosdela
Revolucinaprovecharsedenuestrosproblemas.Nohuborespuesta.Podradecir,pues,queenadelante
declinoresponsabilidades.Perosaseraunaactituddeavestruz.Poresodigoque,pormiparte,tantoCasa
delasAmricascomolosorganismosresponsablesdelaRevolucinencontrarnenmsiempreun
compaerodispuestoaponerdesuparteloqueseanecesarioparaenfrentarcualquierproblemaennombre
delasposicionesrevolucionariasyenprovechodelaRevolucin.Sialgopuedohacerenesesentido,puede
contarsesindudaconmigo.
Simeheextendidotantoenesteinformehasidoprecisamenteporquehastaahorahabasilenciadomi
versindeloshechosyhabacalladoinclusiveantelastergiversacionesaquehehechoalusin.
EncuantoaCasadelasAmricas,creoquehayensusenocompaeroscapacesdedesentraarlanaturaleza
defondodeestosconflictos.Assesabrsisetratasimplementedeconflictospersonales,deproblemasde
mtodosdetrabajo,deproblemasdelaestructuradelaorganizacin,etc.Nocreoqueseayoelmsindicado
paradaropinionesenestesentido,aunque,desdeluego,lastengo.LoscompaerosdeCasadelasAmricas,
estoysegurodeeso,bajoladireccindelacompaeraHaydeyladireccinrevolucionaria,podrntomarlas
medidasnecesariasparasaliradelante.
Revolucionariamente,
RoqueDalton