Post on 04-Oct-2018
www.formacionsanitaria.com www.e-analgesia.com
ENA-
352
EN
E 20
10
EditoresB. ArcosR. BoschC. Del PozoJ.L. MartnezJ. Snchez-CarpenaG. Sempere
URGENCIAS 2010H.U. Dr. Peset, Valencia
UR
GE
NC
IAS
201
0Todos los recursos para la Formacin Continuada del Colectivo Mdico
Urgencias 2010H.U. Dr. Peset,Valencia
EDITORESB.ArcosR. BoschC. Del PozoJ.L. MartnezJ. Snchez-CarpenaG. Sempere
Cualquier forma de reproduccin, distribucin, comunicacin pblica o transformacin de estaobra solo puede ser realizada con la autorizacin de sus titulares, salvo excepcin prevista porla ley. Dirjase a CEDRO (Centro Espaol de Derechos Reprogrficos, www.cedro.org) si necesita fotocopiar o escanear algn fragmento de esta obra
2009 ErgonC/ Arboleda 1. 28221 Majadahonda (Madrid)Pza. Josep Pallach 12. 08035 Barcelona
ISBN 978-84-8473-801-5Depsito Legal: ???
Arcos Rodrguez, Begoa. Mdico Adjunto. Unidad de Urgencias. Hospital UniversitarioDoctor Peset.Valencia.
Bada Picazo, Carmen. Mdico Adjunto. Unidad de Neurologa. Hospital Marina Salud.Denia.
Balanz Chancosa, Reyes. Mdico Adjunto. Servicio de Obstetricia y Ginecologa. HospitalUniversitario Doctor Peset.Valencia.
Baello Monge, Pascual.Mdico Adjunto. Servicio de Cardiologa. Hospital General de Castelln.
Bosch Puchades, Rosario. Mdico Adjunto. Unidad de Urgencias. Hospital UniversitarioDoctor Peset.Valencia.
Carbonell Soriano, Manuel. Mdico Adjunto. Unidad de Urgencias. Hospital UniversitarioDoctor Peset.Valencia.
Carro Garca,Victoria. Mdico Adjunto. Unidad de Urgencias. Hospital Universitario DoctorPeset.Valencia.
Daz Ricos, Jos.Mdico Adjunto. Unidad de Hospitalizacin Domiciliaria. Hospital UniversitarioDoctor Peset.Valencia.
Gabaldn Martnez, Cristina. Mdico Adjunto. Unidad de Urgencias. Hospital General deAlmansa.
Garca Lpez,Ulpiano. Mdico Adjunto. Unidad de Urgencias. Hospital General de Almansa.
Garca Malpartida, Katherine. Mdico Adjunto. Servicio de Endocrinologa. HospitalUniversitario Doctor Peset.Valencia.
Garijo Gmez, Emilio. Coordinador Unidad Mdica de Corta Estancia y Unidad deHospitalizacin Domiciliaria. Hospital Universitario Doctor Peset.Valencia.
Gutirrez Arias, Luis.Mdico Adjunto. Servicio de Oftalmologa. Hospital Universitario DoctorPeset.Valencia.
Hernndez Comes,Genoveva. Mdico Adjunto. Unidad de Urgencias. Hospital UniversitarioDoctor Peset.Valencia.
Herrera Medina, Isabel. Mdico Adjunto. Unidad de Urgencias. Hospital 9 de Octubre.Valencia.
Huerta Panach, Consuelo. Mdico Adjunto. Unidad de Urgencias. Hospital UniversitarioDoctor Peset.Valencia.
Illa Gmez, Mara Dolores. Mdico Adjunto. Unidad Mdica de Corta Estancia. HospitalUniversitario Doctor Peset.Valencia.
Jordn Lluch, Marta. Mdico Adjunto. Servicio de Medicina Interna. Hospital Marina Salud.Denia.
NDICE DE AUTORES
NDICE DE AUTORES
Lpez Grima, Mara Luisa. Mdico Adjunto. Unidad de Urgencias. Hospital UniversitarioDoctor Peset.Valencia.
Martnez Gimeno, Jos Luis. Mdico Adjunto. Unidad Mdica de Corta Estancia. HospitalUniversitario Doctor Peset.Valencia.
Momp Romero, Luis. Mdico Adjunto. Servicio de O.R.L. Hospital Universitario DoctorPeset.Valencia.
Milln Soria, Javier. Jefe de la Unidad de Urgencias. Hospital Llus Alcanys. Xtiva-
Prez Ductor, Cristina. Mdico Adjunto. Unidad de Urgencias. Hospital Universitario DoctorPeset.Valencia.
Pons Fuster, Jess. Mdico Coordinador CICU. Valencia.
Pozo Vegas, Carlos del. Mdico Adjunto. Unidad de Urgencias. Hospital Universitario DoctorPeset.Valencia.
Ramn Real, Enrique. Mdico Adjunto. Unidad de Hospitalizacin Domiciliaria. HospitalUniversitario Doctor Peset.Valencia.
Rosell Navarro, Mara Dolores. Mdico Adjunto. Unidad Mdica de Corta Estancia.Hospital Universitario Doctor Peset.Valencia.
Rubio Ramn, Mnica. Mdico Adjunto. Unidad de Urgencias. Complejo hospitalario LaMancha Centro. Ciudad Real.
Salvador Montero, Beln. Mdico Adjunto. Unidad de Urgencias. Hospital UniversitarioDoctor Peset.Valencia.
Salvo Marco, Eva. Mdico Adjunto. Unidad de Urgencias. Hospital Universitario Doctor Peset.Valencia.
Snchez Carpena, Juan. Jefe de la Unidad de Urgencias. Hospital Universitario Doctor Peset.Valencia.
Snchez Prez-Iigo, Iigo. Mdico Adjunto. Unidad de Urgencias. Hospital UniversitarioDoctor Peset.Valencia.
Sempere Montes, Gonzalo. Mdico Adjunto. Unidad Mdica de Corta Estancia. HospitalUniversitario Doctor Peset.Valencia.
Valero Domenech,Amparo. Mdico Adjunto. Unidad Mdica de Corta Estancia. HospitalUniversitario Doctor Peset.Valencia.
Zaballos Bon, Josefina. Mdico Adjunto. Unidad Mdica de Corta Estancia. HospitalUniversitario Doctor Peset.Valencia.
a. aoAAA aneurisma aorta ascendenteAAS aspirinaACCP American College of Clinical PharmacyACO anticoagulacin oralACTH hormona adrenocorticotropaACTP angioplastia coronaria transluminal
percutneaACV accidente vascular cerebralAD aurcula derechaADVP adiccin a drogas por va parenteral.AE anticoncepcin de emergenciaAg antgenoAI aurcula izquierdaAINE antiinflamatorio no esteroideoAIT: accidente isqumico transitorioALT alanin amino transferasaAMS arteria mesentrica superiorAntec antecedentes Ao aortaARA antagonista del receptor de angiotensina ASC rea de superficie corporalATB antibiticoA-V arteriovenosaAV auriculoventricularBAL lavado broncoalveolarBAS aspirado bronquialBAV bloqueo auriculoventricularBAVC bloqueo auriculoventricular completoB-bloq betabloqueantesBCRDHH bloqueo completo de rama derecha del
haz de HissBCRIHH bloqueo completo de rama izquierda del
haz de HissBGN bacilos gram negativosBGP bacilos gram positivosBHE barrera hematoenceflicaBIRDHH bloqueo incompleto rama derecha HazHissBIRIHH bloqueo incompleto rama izquierda HazHissBNP pptido natriurticoBQ bioqumicaBTS British Thoracic SocietyBUN nitrgeno ureico en sangre CA-MRSA stafilococo Aureus meticilin resistente
adquirido en la comunidadCAD cetoacidosis diabticaCDAC ciruga de derivacin aorto-coronariaCH concentrado de HematesCh-P Child -Pugh
CI Cardiopata IsqumicaCIA comunicacn interauricularCIC cardiopata isqumica crnicaCID coagulacn intravascular diseminadaCir cirugaCIV comunicacin intrventricularCK creatincinasa ver CPKCK-MB creatincinasa fraccin MBClK cloruro potsicoCMP comisurotoma mitral percutneaCMV citomegalovirusCN clico nefrticoCPK creatin Fosfo KinasaCPRE colangiopancreatografa retrgrada
endoscpicaCTPH colangiografa percutnea transparieto-
hepticaCU colitis ulcerosaCV cardioversinCx circunflejaD D dmero DD diagnsticoDAV dispositivo de acceso venosodd diagnstico diferencialDM Diabetes Mellitusdmx dosis mximaDPN disnea paroxstica nocturnaDTS dimetro telesistlicoEAMS embolia arteria mesentrica superiorEAo estenosis articaEAP edema agudo de pulmnEC enfermedad de CrohnE-D Ehler DanlosEDA endoscopia digestiva altaEE embarazo ectpicoEEF estudio electrofisiolgicoEEG elecroencefalogramaEEI esfnter esofgico inferiorEI endocarditis infecciosaEICH enfermedad injerto contra huespedEII enfermedad inflamatoria intestinalEIVN endocarditis infecciosa sobre vlvula nativaELISA Enzyme Linked Inmunoabsorvent AssayEM estenosis mitralEMG electromiogramaEnf: enfermedadEP estenosis pulmonarEPAP presin espiratoria EPI enfermedad pulmonar intersticialEPOC enfermedad pulmonar obstructiva crnicaET estenosis tricuspdea
ABREVIATURAS
ETB etambutolETE ecografa transesofgicaETEV enfermedad tromboemblica venosaETS enfermedad de transmisin sexual.ETT ecografa transtorcica.EVP endocarditis sobre vlvula protsicaexp exploracinFA fibrilacin auricularFa fosfatasa alcalinaFc frecuencia cardacaFE fraccin de eyeccinFEV volumen espiratorio forzadoFEVI fraccin de eyeccin del ventrculo
izquierdoFID fosa iliaca derechaFiO2 fraccin inspirada de oxgenoFR fiebre reumticaFr frecuencia respiratoriaG V/Q gammagrafia ventilacin/perfusinGAB gasometra arterial basalGC gasto cardiacoGCS Glasgow Coma Scale (escala del coma
de Glasgow)GEA gastroenterocolitis agudaGP glutation peroxidasaGSA gasometra arterialGSV gasometra venosaHAART High Active Antirretrovital TherapyHBP hipertrofia benigna de prstataHBPM heparina de bajo peso molecularHC hemocultivosHDA hemorragia digestiva altaHDB hemorragia digestiva bajaHG hemogramaHNF heparina no fraccionada.HSA hemorragia subaracnoidea HTA hipertensin arterialHTC hipertension cranealHTIC hipertensin intracranealHto hematocritoHTP hipertensin pulmonarHVI hipertrofia ventrculo izquierdoHVS virus herpes simpleIA insuficiencia artica IAM infarto agudo de miocardioIAMCEST infarto agudo de miocardio con
elevacin del segmento STIC insuficiencia cardcaICC insuficiencia cardiaca congestivaIECA inhibidor del enzima conversor de
angiotensina IM insuficiencia mitralim intramuscular
IMNO Isquemia mesentrica no oclusivaINH isoniazidaINR International normalized ratioIOT intubacin orotraquealIP Inhibidores de la proteasaIPAP presin inspiratoria positiva en va areaIR insuficiencia renalIRA insuficiencia renal agudaIRC insuficiencia renal crnicaIT insuficiencia tricuspdeaITU Infeccin del tracto urinarioiv. intravenosoIVI insuficiencia ventricular izquierdaIY ingurgitacin yugularLCR lquido cefalorraqudeoLDH lactico deshidrogenasaLES lupus eritematoso sistmicoLMC lnea medio-clavicularLOE lesin ocupante de espacioLS Lquido sinovialMAC complejo Mycobactrium aviumMAV malformacin arterio venosaMBA meningitis bacteriana agudag microgramosMCHO miocardiopatia hipertrfica obstructivaMMII miembros inferioresMMSS miembros superioresMP marcapasosMTCF MetacarpofalngicaMVA meningitis viral aguda NET nutricin enteral totalNIHSS National Institute of Heath StrokeNNRTIs Inhibidores de la transcriptasa inversaNPT nutricin parenteral totalNRP neumococo resistente a penicilinaNTA necrosis tubular agudaNTIA necrosis tbulo-intersticial agudaNT-ProBNP fragmento NT Terminal BNPNTX neumotorax PA posteroanteriorPAAF puncin aspirativa con aguja finaPAM presin arterial mediaPAN panarteritis nodosaPAPS presin arterial pulmonar sistlicaPat PatologaPBE peritonitis bacteriana espontneaPCI intervencin coronaria percutneaPCO2 presin parcial de CO2 PCR proteina C ReactivaPEEP Presin positiva al final de la espiracin.PEF pico mximo flujo espiratorioPFC plasma fresco congeladoPIC presin intracraneal
ABREVIATURAS
PL puncin lumbarPMN polimorfonuclearesPNA pielonefritis agudaPTT prpura trombtica-trombocitopnicaPVC Presin venosa centralPVM Prolapso valvular mitral PVY presin venosa yugularPZ PiracinamidaQT quimioterapiaRAM reaccin adversa medicamentosaRAO Retencin aguda de orinaRGE reflujo gastroesofgicoRMN resonancia nuclear magnticaROT reflejos osteotendinososrpm respiraciones por minutoRT radioterapiart-PA activador tisular del plamingeno no
recombinableRVS resistencias vascularesRX radiografaS sensibilidadSARM Staphiloccocus aureus meticilin resistentesc subcutneoSCA sdr coronario agudoSCACEST sndrome coronario agudo con elevacin
del segmento ST SCASEST sndrome coronario agudo sin elevacin
del segmento ST.Sdr sndromeSDRA sndrome de distress respiratorio agudoSeg segundoSEPAR sociedad espaola patologa respiratoria SF suero fisiolgicoSG suero glucosadoSIADH secrecin inadecuada de hormona
antidiurticasl sublingualSNC sistema nervioso centralSNG sonda nasogstricaSOFA Sequential Organ Faillure AssesmentSPR Streptoccocus penicilin resistenteSRIS sndrome de respuesta inflamatoria
sistmicaSVCS sndrome de vena cava superior
TAC tomografa axial computarizadaTAD tensin arterial diastlicaTAM tensin arterial mediaTAS tensin arterial sistlicaTBC tuberculosisTCE traumatismo craneoenceflico.TEP tromboembolismo pulmonarTIPS Transjugular Intrahepatic Portosystemic
ShuntTn I troponina ITRAV taquicardia por reentrada auriculoventri-
cularTRNAV taquicardia por reentrada en el nodo
auriculoventricularTS taquicardia sinusalTSA troncos supraarticosTto tratamientoTTP tiempo parcial tromboplastinaTTPA Tiempo de tromboplastina parcial
activadaTV taquicardia ventricularTVA toracoscopia videoasistida TVE volumen tidal espirado.TVM Trombosis venosa mesentricaTVP trombosis venosa profundaU unidadesUCE unidad corta estanciaUCI Unidad de cuidados intensivosUIV urografa intravenosaVCM volumen corpuscular medioVD ventrculo derechoVEB virus Epstein-BaarVHB virus de hepatitis BVHD virus de hepatitis deltaVHS virus herpes simpleVI ventrculo izquierdoVIH virus inmunodeficiencia humanaVMK ventimaskVMNI ventilacin mecnica no invasivavo va oralVPN valor predictivo negativoVPPB vrtigo posicional paroxstico benignovr va rectalVVZ virus varicela zoster
7ABREVIATURAS
NDICE
Prlogo. Dr.Tormo Calandn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1Introduccin. Dr. Snchez Carpena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .3
SECCIN I: EMERGENCIAS EN PATOLOGA CARDIOVASCULAR 1. Soporte vital avanzado. B.Arcos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .52. Control urgente de la va area. B.Arcos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .93. Secuencia de intubacin rpida. M. Rubio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .124. Bradiarritmias. P. Baello . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .155. Taquiarritmias. P. Baello . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .176. Fibrilacin auricular. P. Baello . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .227. Marcapasos disfuncionante. M. Rubio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .248. Insuficiencia cardaca aguda. A.Valero . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .289. Sncope. A.Valero . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .3410. Shock. B.Arcos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .3911. Urgencias articas. G. Hernndez . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4412. Trombosis venosa profunda. F. Zaballos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5013. Urgencias y emergencias hipertensivas. G. Hernndez . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5314. Cardiopata isqumica. A.Valero . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5615. Manejo del paciente con valvulopata. C. del Pozo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6316. Isquemia arterial aguda. F. Zaballos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .78
SECCIN II: EMERGENCIAS EN NEUMOLOGA17. Exacerbacin de la EPOC. E. Salvo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8118. Asma bronquial. B. Salvador . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8519. Tromboembolismo pulmonar. B. Salvador . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8920. Derrame pleural. J.L Martnez . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9321. Neumotrax. B. Salvador . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9722. Hemoptisis. B. Salvador . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10123. Ventilacin no invasiva en la insuficiencia respiratoria aguda. G. Sempere . .103
SECCION III: ENFERMEDADES INFECCIOSAS24. Meningitis y encefalitis. M. Jordn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10825. Neumona adquirida en la comunidad. M.D. Illa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11426. Endocarditis. M.D. Illa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .116
27. Infecciones del tracto urinario. M.L. Lpez . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11728. Sepsis. C. Huerta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12129. Infeccin de partes blandas. M.L. Lpez . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12430. Tuberculosis. M. Jordn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .13031. Fiebre y rash. M. Jordn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .13532. Infecciones oportunistas en el paciente VIH. M. Jordn . . . . . . . . . . . . . . . . . .14033. Medidas de aislamiento. Indicaciones y tipos. I. Herrera . . . . . . . . . . . . . . . . .145
SECCIN IV: EMERGENCIAS EN NEUROLOGA34. Manejo urgente del ictus. C. Bada . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14935. Crisis convulsiva y estatus epilptico. F. Zaballos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15336. Traumatismo craneoenceflico. U. Garca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15537. Manejo del paciente en coma. M.D. Illa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15938. Sndrome confusional agudo. M.D. Illa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16239. Cefaleas y algias craneales. C. Bada . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16540. Hemorragia subaracnoidea. C. Bada . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17041. Temblor. Enfermedad de Parkinson y otros parkinsonismos. J. Milln . . . . .17242. Sndrome de Guillain-Barr. C. Bada . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17543. Miastenia gravis. C. Gabaldn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17644. Lesiones medulares. J. Pons . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .178
SECCIN V: EMERGENCIAS DEL APARATO DIGESTIVO45. Rotura esofgica. J.L. Martnez . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18046. Hemorragia digestiva alta. M.L. Lpez . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18247. Hemorragia digestiva baja. V. Carro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18848. Obstruccin intestinal. J.L. Martnez . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19149. Diverticulitis aguda. J.L. Martnez . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19450. Isquemia mesentrica aguda (ISQMA). E. Salvo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19651. Apendicitis aguda. C. Huerta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19852. Diarrea aguda y crnica. V. Carro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20053. Enfermedad inflamatoria crnica intestinal. C. Huerta . . . . . . . . . . . . . . . . . .20354. Urgencias proctolgicas o anorrectales. C. Huerta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20755. Manejo urgente del paciente ictrico. V. Carro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .21056. Fallo heptico fulminante. E. Salvo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .21257. Complicaciones agudas de la cirrosis heptica. B.Arcos . . . . . . . . . . . . . . . . .21458. Clico biliar, colecistitis y colangitis aguda. C. Prez . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .21759. Pancreatitis aguda. C. Prez . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .222
NDICE
SECCIN VI: EMERGENCIAS EN ENDOCRINOLOGA60. Urgencias hiperglucmicas. M.D. Rosell . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22761. Hipoglucemia. M.D. Rosell . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .23162. Urgencias tiroideas. M.D. Rosell . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .23663. Urgencias suprarrenales. M.D. Rosell . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .238
SECCIN VII: EMERGENCIAS EN HEMATOLOGA64. Anemias. I. Snchez . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .23965. Anticoagulacin. V. Carro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .24166. Manejo de hemoderivados. U. Garca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .245
SECCIN VIII: EMERGENCIAS EN MEDICINA PALIATIVA67. Manejo del dolor oncolgico. J. Daz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .25268. Emergencias oncolgicas. J. Daz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .25569. Problemas con dispositivos de acceso vascular central (DAVC). E. Ramn .25870. Fiebre y neutropenia. E. Ramn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26171. Manejo del paciente terminal no oncolgico. Criterios de terminalidad.
J. Daz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26372. Sedoanalgesia en urgencias. J. Daz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26573. Otros problemas en cuidados pailiativos. E. Ramn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .267
SECCIN IX: EMERGENCIAS EN NEFROLOGA Y UROLOGA74. Insuficiencia renal aguda. R. Bosch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .27475. Dosificacin de frmacos en insuficiencia renal terminal. R. Bosch . . . . . . .27776. Urgencias en paciente con trasplante renal. R. Bosch . . . . . . . . . . . . . . . . . . .27977. Urgencias del paciente en dilisis. R. Bosch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .28278. Hiponatremia. M. Carbonell . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .28779. Hipernatremia. M. Carbonell . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .28980. Hipopotasemia. M. Carbonell . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .29181. Hiperpotasemia. M. Carbonell . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .29382. Trastornos del metabolismo del calcio. K. Garca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .29583. Trastornos del metabolismo cido-base. U. Garca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .29884. Clico renal. E. Garijo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30285. Complicaciones relacionadas con la manipulacin de la va urinaria.
E. Garijo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30486. Hematuria. E. Garijo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30687. Retencin aguda de orina. E. Garijo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .309
NDICE
SECCIN X: EMERGENCIAS EN REUMATOLOGA88.Artritis microcristalinas. C. Gabaldn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .31189. Artritis spticas. C. Gabaldn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .31390. Lumbalgia aguda. J. Milln . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .315
SECCIN XI: EMERGENCIAS EN ORL91. Fractura nasal. I. Snchez . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .31892. Epistaxis. I. Snchez . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .31993. Obstruccin de la va area superior. J. Milln . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .32094. Sordera brusca idioptica. L. Momp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .32395. Vrtigo. C. del Pozo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .324
SECCIN XII: EMERGENCIAS EN OFTALMOLOGA96. Ojo rojo. L. Gutirrez . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .32797. Prdida sbita de visin. L. Gutirrez . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .329
SECCIN XIII: EMERGENCIAS EN GINECOLOGA98. Anticoncepcin de emergencia. C. del Pozo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .33199. Embarazo ectpico. M. Lpez . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .333100. Frmacos en la gestacin y lactancia. M. Lpez . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .335101.Hemorragia vaginal. R. Balanz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .338102. Problemas mdicos en el embarazo. R. Balanz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .342
SECCIN XIV: INTOXICACIONES AGUDAS103.Manejo general de las intoxicaciones. N. Giner . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .347104. Intoxicaciones por salicilatos. J. Snchez . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .350105. Intoxicaciones agudas por calcioantagonistas.. M. Rubio . . . . . . . . . . . . . . . .351106. Intoxicaciones agudas por paracetamol. J. Snchez . . . . . . . . . . . . . . . . . . .352107. Intoxicaciones agudas por betabloqueantes. M. Rubio . . . . . . . . . . . . . . . . .354108. Intoxicacin aguda por paraquat. I. Snchez . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .355109. Intoxicaciones agudas por organofosforados. I. Snchez . . . . . . . . . . . . . . . .356110. Intoxicacin aguda por benzodiacepinas. J. Snchez . . . . . . . . . . . . . . . . . . .357111. Intoxicacin por neurolpticos. Sndrome neurolptico maligno.
J.L. Martnez . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .358112. Intoxicacin digitlica. C. del Pozo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .363113.Cocana. B.Arcos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .365
NDICE
114. Intoxicacin aguda por opiceos. J. Snchez . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .366115. Intoxicacin por custicos. C. Prez . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .367116. Intoxicacin por antidepresivos. C. Gabaldn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .369117. Intoxicacin por etanol, metanol y etilenglicol. C. Prez . . . . . . . . . . . . . . . .371118. Intoxicacin por nuevas drogas. I. Herrera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .376
SECCIN XV: EMERGENCIAS POR AGENTES FSICOS119.Ahogamiento. A.Valero . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .380120. Patologas relacionadas con la temperatura. G. Hernndez . . . . . . . . . . . . . .382121. Lesiones elctricas (electrocucin). E. Ramn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .384122.Quemaduras. C. Huerta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .386123.Atencin al paciente politraumatizado. J. Pons . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .389
SECCIN XVI: EMERGENCIAS EN PSIQUIATRA124. Emergencias en el paciente alcohlico. M.D. Illa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .392125.Manejo del paciente agitado/violento. G. Sempere . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .394126.Tentativa de suicidio. G. Sempere . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .396127. Psicosis aguda. G. Sempere . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .398
SECCIN XVII: MISCELANEA128.Aspectos legales en medicina de urgencias. J. Snchez . . . . . . . . . . . . . . . . .399129.Tcnicas diagnstico-teraputicas en urgencias. E. Salvo . . . . . . . . . . . . . . .402130. Profilaxis ante exposicin accidental a material biolgico. E. Salvo . . . . . . .410131.Agresin sexual. C. del Pozo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .416
Indice de materias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .419
NDICE
PRLOGO
Querido e inteligente lector, permite que antes de empezar me presente: me llamoTino Tormo, nac hace 64 aos en Valencia, y he tenido la enorme suerte de aprendery beber en las Ciencias de la Salud desde hace 46 y de practicarlas de forma regladaen la vertiente de la atencin al paciente crticamente enfermo en los ltimos 40 aos.
Este bagaje me ha permitido conocer de primera mano que el desarrollo delmundo sanitario relacionado con las Urgencias es imparable, por la enorme presinsocio-sanitaria (ms de doce millones anuales de asistencias urgentes hospitalarias yprehospitalarias a lo largo y ancho de la geografa espaola), pero tambin por el avan-ce en los procedimientos diagnstico-teraputicos, de investigacin y de innovacinsanitaria, y sobre todo por la exigencia que tiene el profesional sanitario de actuar entodo momento de acuerdo con la lex artis, es decir teniendo en cuenta aquellosconocimientos que requiera el caso concreto, las circunstancias en las que se des-arrolle la actividad mdica, as como las incidencias inesperadas en el normal actuarprofesional.
Pero la sociedad no se conforma con disponer de una asistencia eficiente y de cali-dad, sino que valora que sea prestada a travs de una relacin clida y humana, con untrato personalizado y con el mayor respeto y consideracin, es decir, no basta conser eficaces y eficientes, hay que tender a alcanzar la excelencia a travs de un compor-tamiento tico que tenga en cuenta no slo los conocimientos cientficos, sino tambinlos valores de la persona enferma y de su entorno inmediato.
En este devenir he tenido la suerte de contar con la amistad y el aprecio del Jefede la Unidad de Urgencias del Hospital Universitario Doctor Peset, Dr. D. Juan SnchezCarpena, y de su excelente y competente equipo de profesionales sanitarios, por loque es para m un honor, una satisfaccin y un verdadero acicate intelectual el tratarde prologar esta excelente obra que tienes en tus manos, cuyo ttulo es URGENCIASy que tratar de desgranarte en unas breves preguntas.
Qu es? Es un libro colectivo, que muestra la madurez cientfico-profesional delequipo sanitario que lo sustenta, y en el que intervienen ms de treinta excelentes pro-fesionales sanitarios, pertenecientes en su ncleo fundamental a la Unidad de Urgenciasy Unidad Mdica de Corta Estancia del Hospital Universitario Doctor Peset, perotambin a otras reas asistenciales como son el servicio de Ginecologa, Oftalmologay el de Otorrinolaringologa, magistralmente coordinados por la excelente labor delequipo editorial (J. Snchez, B.Arcos, R. Bosch, C. del Pozo, JL. Martnez y G. Sempere).
Cmo es? Aunque tiene la estructura de un libro de bolsillo, es una verdadera ycompleta obra de consulta, que permite aunar de una forma brillante la necesidad deprofundizar en el conocimiento mdico-sanitario, cuando no se dispone de tiempo paraello, como ocurre en las diferentes situaciones de urgencia y emergencia.
Para ello se divide en 17 secciones, que abarcan desde Emergencias en PatologaCardiovascular, hasta Emergencias en Psiquiatra, con un total de 130 captulos total-mente actualizados y ello en poco ms de 400 pginas, que permiten el acceso al con-tenido del libro con total facilidad tanto por el ndice temtico desplegado en sus pri-meras pginas, como a travs del ndice alfabtico al final del libro.
Pero la gran sorpresa es la organizacin interna de cada uno de sus captulos, quepermite a travs de una novedosa estructura esquemtica y estandarizada, resultadode una labor de sntesis excelente, acceder a la complejidad del conocimiento actual,con la rapidez, seguridad y profundidad necesaria.
Para quin es? Aunque est dirigido a un amplio grupo de profesionales sanita-rios, por la facilidad de manejo, la amplitud y la actualizacin de los conocimientos enla ciencia de las Urgencias, claramente obtendrn ms beneficio aquellos involucradosdirectamente en la atencin urgente a la persona enferma.
Qu funcin cumple? Claramente el libro tiene una vocacin Asistencial dirigidaa la persona usuaria de Urgencias pre y hospitalarias, pero cumple sobradamente elresto de los cometidos cientfico-profesionales, como es la vertiente Docente que esindisoluble de la Asistencial, mxime cuando la obra nace en un entorno Universitario,como es la vertiente Investigadora, al normalizar los conocimientos de una maneraestructurada y estandarizada y como lo es tambin la vertiente Innovadora, al pre-sentar esos conocimientos en una forma esquemtica y lista para su uso inmediato.Todo ello hace de este libro, que cumple su 2 edicin, no un libro ms en el conteni-do doctrinal de la Medicina de Urgencias, si no un libro nico y excelente.
Por todo ello no me queda otro remedio querido lector que felicitarte por dis-poner en tus manos de esta pequea joya de la ciencia, y por supuesto a los Autoresy Editores de la misma.
Constantino Tormo CalandnJefe del Servicio de Medicina IntensivaHospital Universitario Doctor Peset
2 PRLOGO
INTRODUCCIN
Cuando en el ao 2003, iniciamos la andadura de publicar un manual de urgen-cias que se adaptase a las caractersticas de los profesionales que trabajamos en estasUnidades, tambin adquirimos el compromiso, dada la buena acogida que tuvo, de ela-borar una nueva edicin actualizada.
Despus de muchos avatares y gracias al trabajo, ilusin y esfuerzo de los auto-res de los diferentes captulos, por fin ha visto la luz la nueva edicin del Manual deUrgencias 2010.
Hemos intentado resumir a travs de un sistema de tablas de fcil acceso y com-prensin la patologa ms frecuente con la que nos encontramos en las urgencias hos-pitalarias.
Agradecemos al Grupo Menarini, la colaboracin prestada en la presente edicin.
Dr. Juan Snchez CarpenaJefe de la Unidad de Urgencias.
Hospital Universitario Doctor PesetValencia, Octubre 2009
5I. SOPORTE VITAL AVANZADO
Asist
olia
N
O D
ESFIB
RILA
BLE.
Com
prob
ar co
nexio
nes,
confi
rmar
asist
olia
en d
os d
eriva
cione
s.
Inici
ar R
CP:3
0 co
mpr
esio
nes/2
ven
tilac
ione
s dur
ante
2 m
in (a
prox
).Re
evalu
ar c
ada
2 m
in.L
as m
anio
bras
deb
en c
ontin
uar
hasta
la re
soluc
in
de la
PCR
o h
asta
obs
erva
r las
circ
unsta
ncias
adec
uada
s de
finali
zaci
n.
Intub
aci
n or
otra
quea
l.Oxg
eno
al 85
-100
%.
Cana
lizar
va v
enos
a.D
etec
cin
y tra
tam
iento
de
caus
as p
oten
cialm
ente
reve
rsibl
es (*
).
Com
prob
ar e
l ECG
en
busc
a de
onda
s P,e
stos c
asos
pue
den
resp
onde
r a la
esti
mula
cin
con
mar
capa
sos.
F
rmac
os:a
dren
alina
1 am
p(1
mg)
/ 3 m
in;at
ropin
a 3 m
g (do
sis
nica)
.
Supe
rvive
ncia
muy
baja
salvo
det
ecci
n y t
rata
mien
to d
e ca
usa r
ever
sible.
Diso
ciaci
n
NO
DES
FIBRI
LABL
E.Ac
tivida
d el
ctric
a car
daca
sin
pulso
palp
able.
elect
rom
ecan
ica
Inicia
r RCP
(igu
al qu
e en
asist
olia)
.Intu
baci
n or
otra
quea
l.Oxg
eno
85-1
00%.
Ca
naliz
ar v
a ven
osa.
Det
ecci
n y t
rata
mien
to d
e ca
usas
pot
encia
lmen
te re
vers
ibles
.
Frm
acos
:Adr
enali
na:1
amp
(1 m
g)/ 3
min;
atro
pina 3
mg (
dosis
nic
a si F
C
100
mse
g en
una d
eriva
cin
prec
ordia
lS:
TV
No:
pres
encia
de
disoc
iaci
n AV
S:TV
No:
crite
rios d
e m
orfo
loga
par
a TV
en V
1 y V
6S:
TV N
o:TS
V
Com
plejo
V1
mon
ofs
ico o
dif
sico
r>ro
con
r= r
apoy
an e
l diag
nsti
co d
e TV.
Com
plejo
V1
con
r>30
ms Q
S bim
odal
apoy
an e
l diag
nsti
co d
e TV.
Tam
bin
es su
gesti
vo u
n pa
trn
trifs
ico si
la r
inicia
l es m
uy an
cha.
Com
plejo
V6
con
rS o
QS
apoy
a el d
iagn
stico
de T
V.Co
mple
jo V
6 co
n Q
r o Q
S ap
oya e
l diag
nsti
co d
e TV.
Com
plejo
V1
trifs
ico ap
oya e
l diag
nsti
co d
e TSV
.Co
mple
jo V
6 co
n R
alta y
em
pasta
da ap
oya e
l diag
nsti
co d
e TSV
.
Com
plejo
V6
con
qRs a
poya
el d
iagn
stico
de T
SV.
Un p
atr
n co
ncor
dant
e en
pre
cord
iales
apoy
a el d
iagn
stico
de T
V,so
bre
todo
si la
conc
orda
ncia
es d
e tip
o BR
D.
La an
chur
a del
com
plejo
en
ause
ncia
de an
tiarr
tmico
s tien
e va
lor d
iagn
stico
y ta
nto
ms
cuan
to m
s an
cho
seal
el Q
RS.
Con
mor
folo
ga d
e BR
D:>
0,18
vp 1
00%.
> 0,1
4 vp
87%
.Co
n m
orfo
loga
de
BRI:>
0,18
vp 1
00%.
> 0,1
4 vp
78%
.
Crite
rios d
e m
orfo
loga
par
a TV
en V
1 y V
6 de
taqu
icard
ias d
e Q
RS an
cho
En p
rese
ncia
de m
orfo
loga
BRD
:En
pre
senc
ia de
mor
folo
ga B
RI
195.TAQUIARRITMIAS
5.TA
QU
IAR
RIT
MIA
S (c
ontin
uaci
n).
P.Bae
llo
La h
iperd
esvia
cin
del e
je a l
a izq
uierd
a ms
de
-60
en
pres
encia
de
BRD
apoy
a el d
iagn
stico
de T
V (v
p70%
).Eje
ent
re -1
20 y
180
,en
pre
senc
ia de
BRD
tien
e vp
de T
V de
l 100
%.Eje
der
echo
u o
pues
to al
nor
mal
sugie
re TV
en
las ta
quica
rdias
con
mor
folo
ga d
e BR
I (vp
94%)
.
La p
rese
ncia
de ca
ptur
as o
fusio
nes p
erm
ite e
stable
cer e
l diag
nsti
co d
e TV.
En p
rese
ncia
de m
orfo
loga
BRD
En
pre
senc
ia de
mor
folo
ga B
RI
Taqu
icard
ia sin
usal
Ning
uno
a m
enos
que
sea
sinto
mt
ica;tr
atar
la p
atol
oga
suby
acen
te.S
uprim
ir alc
ohol
,taba
co,t
,caf
u o
tros e
sti-
mula
ntes
.Evit
ar si
mpa
ticom
imt
icos e
n go
tas n
asale
s.B
Bloq
uean
tes,
Ca++
anta
gonis
tas s
i TS
inapr
opiad
a.
Taqu
icard
ia au
ricula
rVe
rifica
r si in
toxic
aci
n dig
itlic
a.Tra
tar p
atol
oga
suby
acen
te (n
euro
pata
,tras
torn
os m
etab
lico
s) be
ta-b
loqu
eant
e o
Ca++
anta
gonis
tas.
Si pe
rsist
e an
tiarr
tmico
s IA,
IC o
III (d
esca
rtar
card
iopa
ta e
struc
tura
l).
Taqu
icard
ia po
r ree
ntra
da n
odo
AVM
aniob
ras v
agale
s (M
SC,Va
lsalva
).Ade
nosin
a,be
ta-blo
quea
ntes
,Ca+
+an
tagon
istas
(ver
apam
ilo o
dilti
azem
).Ant
iarrt
mico
s IA
o IC
.
Taqu
icard
ia po
r ree
ntra
da A
VM
anio
bras
vaga
les.A
deno
sina,
beta
-blo
quea
ntes
,ver
apam
ilo o
dilti
azem
.
Flutte
r aur
icular
Antia
rrtm
icos I
A o
IC (d
esca
rtar
card
iopa
ta e
struc
tura
l),III.
beta
-blo
quea
ntes
loqu
eant
es,v
erap
amilo
o d
iltiaz
em,
digita
l.Car
diove
rsi
n el
ctric
a si e
s pos
ible.
Arrit
mias
card
iacas
Trat
amien
to
20 P. BAELLO
5.TA
QU
IAR
RIT
MIA
S (c
ontin
uaci
n).
P.Bae
llo
Fibril
aci
n au
ricula
rAn
tiarr
tmico
s IA
o IC
(des
carta
r car
diopa
ta es
tructu
ral),
III.be
ta-blo
quea
ntes
,ver
apam
ilo o
dilti
azem
,digi
tal.C
ardio
versi
n
elct
rica s
i es p
osibl
e.
Taqu
icard
ia ve
ntric
ular
Sin d
esco
mpe
nsac
in
hem
odin
mica
:pro
caina
mida
,am
ioda
rona
,sot
alol.S
i no
cede
,car
diove
rsi
n el
ctric
a.Si
desc
ompe
nsac
in
hem
odin
mica
:car
diove
rsi
n el
ctric
a.
ACC/
AHA/
ESC
2006
Guid
eline
s for
Man
agem
ent o
f Pat
ients
With
Vent
ricula
r Arrh
ythm
ias a
nd th
e Prev
entio
n of S
udde
n Car
diac D
eath
(J Am
Coll
Car
diol 2
006;4
8:106
4-11
08).C
ircula
tion
2008
;117;1
101-
1120
;orig
inally
pub
lished
onli
ne Fe
b 18
,200
8.
Arrit
mias
card
acas
Trat
amien
to
Proc
ainam
ida6-
3 m
g/kg a
2-
6 m
g/min
500-
1.000
mg
250-
1.000
mg/4
-6 h
3-5
hora
sRe
nal
0,2-0
,5 m
g/kg/m
in
Lidoc
ana
1-3
mg/k
g a
1-4
mg/m
in1-
2 ho
ras
Hep
tica
20-5
0 m
g/min
Fleca
inida
1-2
mg/k
g 10
0-20
0 m
g/12
h50
-200
mg/1
2 h
20 h
oras
Hep
tica
Prop
afeno
na1-
2 m
g/kg
600-
900
mg
150-
300
mg/8
-12
h5-
8 ho
ras
Hep
tica
Frm
acos
ms
Ca
rga i
vM
ante
nimien
to iv
Carg
a ora
lM
ante
nimien
toVi
da m
edia
de
Va p
rincip
alco
rrien
tes
oral
elim
inaci
nde
elim
inaci
n
215.TAQUIARRITMIAS
5.TA
QU
IAR
RIT
MIA
S (c
ontin
uaci
n).
P.Bae
llo
Amio
daro
na15
mg/k
g en
10 m
in 1
mg/m
in80
0-1.6
00 m
g/da
200-
600
mg/d
a56
das
Rena
l1
mg/k
g en
3 h
7-14
das
0,5 m
g/kg d
espu
s
Sota
lol
10 m
g en
1-2
min
80-3
20 m
g/12
h12
hor
asRe
nal
Prop
rano
lol
0,25-
0,5 m
g/5 m
in10
-200
mg/6
-8 h
3-6
hora
sH
ept
ica
Aten
olol
2,5 m
g a 0
,5 m
g/min
50-1
00 m
g/da
8-12
hor
asRe
nal
Dof
etilid
a2-
5 g
/kg in
fusi
n0,1
-0,5
mg/1
2 ho
ras
7-13
hor
asRe
nal
Vera
pam
il5-
10 m
g en
1-2
min
0,005
mg/k
g/min
80-1
20 m
g/6-8
hor
as3-
8 ho
ras
Hep
tica
Aden
osina
6-12
mg (
rpid
amen
te)
Digo
xina
0,5-1
mg
0,125
-0,25
mg/d
a0,5
-1 m
g0,1
25-0
,25 m
g/da
36-4
8 ho
ras
Rena
l
Frm
acos
ms
Ca
rga i
vM
ante
nimien
to iv
Carg
a ora
lM
ante
nimien
toVi
da m
edia
de
Va p
rincip
alco
rrien
tes
oral
elim
inaci
nde
elim
inaci
n
22 P. BAELLO
6.FI
BR
ILA
CI
N A
UR
ICU
LAR
.P.B
aello
Dur
aci
n inf
erio
r a 4
8 ho
ras
SI IN
ESTA
BILID
AD H
EMO
DIN
MIC
AN
O IN
ESTA
BILID
AD H
EMO
DIN
MIC
ACl
nica
de
insufi
cienc
ia ca
rdac
a.An
gina i
nesta
ble.S
hock
.Olig
oanu
ria.
Card
iover
sin
farm
acol
gica
.Tam
bin
pued
e op
tars
e D
isminu
cin
del n
ivel d
e co
ncien
cia.A
cidos
is lc
tica.
por c
ardio
vers
in
elct
rica.
Med
idas g
ener
ales:
oxge
no a
altos
flujo
s,ac
ceso
veno
so p
erif
rico
y 2/
3 ca
rdiov
ierte
n es
pont
nea
men
te.
card
iover
sin
elct
rica (
clase
I niv
el de
evid
encia
A) (
may
or
Des
cart
ar ca
rdio
pata
estr
uctu
ral:
efica
cia y
segu
ridad
que
la fa
rmac
olg
ica) s
incro
nizad
a con
el
Ins
uficie
ncia
card
aca:
amio
daro
na.
com
plejo
QRS
a 36
0J.
Card
iopa
ta is
qum
ica:a
mio
daro
na o
sota
lol.
Seda
cin
con
prop
ofol
1-2
,5 m
g/kg i
v en
bolo,
o co
n m
idazo
lam
No
card
iopa
ta e
struc
tura
l:ant
iarrt
mico
s tipo
IC
3-15
mg i
v.H
ipnom
idate
0,15
a 0,3
mg/k
g iv.
(flec
ainida
o p
ropa
fenon
a)Si
fraca
sa e
l prim
er ch
oque
adm
inistr
ar u
n 2
a 36
0 J y
un
3 (s
i N
o es
nec
esar
io e
l ingr
eso
hosp
italar
io p
ara l
a car
dio-
nuev
o fra
caso
) cam
biand
o las
pala
s/elec
trodo
s de
posic
in.
vers
in,
cont
rol d
e re
spue
sta ve
ntric
ular y
trom
bopr
o-fila
xis e
n la
gran
may
ora
de lo
s pac
iente
s.
Dur
aci
n su
perio
r a 4
8 ho
ras
SI IN
ESTA
BILID
AD H
EMO
DIN
MIC
AN
O IN
ESTA
BILID
AD H
EMO
DIN
MIC
ACa
rdiov
ersi
n el
ctric
aCo
ntro
l de
frecu
encia
card
aca.
Inicio
de
tera
pia an
titro
mb
tica.
Alte
rnat
iva:e
co tr
anse
sofg
ica.
Si
no tr
ombo
s:ca
rdiov
ersi
n el
ctrica
o fa
rmac
ol-
gica +
antic
oagu
laci
n 4
sem
anas
pos
terio
res.
Si tro
mbo
s:co
ntro
l de
frecu
encia
y a
ntico
agula
cin
4 se
man
as p
revio
a int
ento
de
card
iover
sin.
PACI
ENTE
AN
TICO
AGU
LAD
O P
REVI
AMEN
TE:
verif
icar I
NR
(2-3
).Se
pue
de p
ract
icar c
ardi
over
sin
elct
rica o
farm
acol
gica
.
236. FIBRILACION AURICULAR
6.FI
BR
ILA
CI
N A
UR
ICU
LAR
(co
ntin
uaci
n).
P.Bae
llo
Cont
rol d
e la
frecu
encia
Be
tablo
quea
ntes
,Calc
ioan
tago
nista
s no
dihidr
opiri
dnico
s ( ve
rapa
mil,
diltia
zem
),digi
tal,a
mio
daro
na (v
er an
exo
cap.
5).
Seg
n ne
cesid
ad d
e ra
pidez
en
efect
o se
pue
de u
sar l
a va
iv pa
ra la
adm
inistr
aci
n de
esto
s fr
mac
os.
Si el
pacie
nte
pres
enta
sint
omat
olog
a de
insu
ficien
cia ca
rdac
a,co
mple
men
tar e
l tra
tam
iento
ant
iarrt
mico
con
el tra
tam
ien-
to e
stnd
ar:d
iurt
icos,
redu
ctor
es d
e pr
ecar
ga/p
ostc
arga
,inot
rpic
os,e
tc.
Prof
ilaxis
de
trom
boem
bolia
POR
LA C
ARD
IOVE
RSI
N:
En
pacie
ntes
con
FA 48
h co
n ine
stabil
idad
hem
odin
mica
:hep
arina
en
bolo
+ inf
usin
cont
inua y
des
pus
trata
mien
to o
ral 4
sem
anas
(I-C
).F
A >
48 h
:trat
amien
to d
uran
te 3
sem
anas
ante
s y 4
sem
anas
des
pus
(I-B
).Ca
tego
ra d
e rie
sgo
trata
mien
to re
com
enda
do.
Sin fa
ctor
es d
e rie
sgo
aspir
ina,8
1-32
5 m
g/da.
Un fa
ctor
de
riesg
o m
oder
ado:
aspir
ina,8
1-32
5 m
g/da
o wa
rfarin
a (IN
R,2,0
-3,0;
INR
dese
ado,
2,5).
Cualq
uier f
acto
r de
alto
riesg
o o
ms
de
un fa
ctor
de
riesg
o m
oder
ado
warfa
rina (
INR,
2,0-3
,0;IN
R de
sead
o,2,5
).Fa
ctor
es d
e rie
sgo
men
os va
lidad
os o
con
men
os p
oder
pre
dictiv
o.Fa
ctor
es d
e rie
sgo
mod
erad
o.Fa
ctor
es d
e alt
o rie
sgo.
Sexo
fem
enino
,eda
d 75
aos
ACV
,AIT
o e
mbo
lia p
revia
.Ed
ad e
ntre
65
y 74
aos
.Hipe
rten
sin.
Este
nosis
mitr
al.Ca
rdio
pata
isqu
mica
IC.V
lvula
card
iaca p
rot
sica.
Tiro
toxic
osis.
Frac
cin
de e
yecc
in
del V
I 35
%.D
iabet
es m
ellitu
s.Si
la v
lvula
es m
ecn
ica,e
l INR
es m
ayor
que
2,5.
ACV:
accid
ente
cere
brov
ascu
lar;A
IT:a
ccide
nte
isqu
mico
tran
sitor
io;IC
:insu
ficien
cia ca
rdac
a;VI:v
entr
culo
izqu
ierdo
.
Docu
men
to d
e co
nsen
so s
obre
el t
rata
mien
to d
e la
fibril
acin
aur
icular
en
los s
ervic
ios d
e Ur
genc
ias h
ospi
talar
ios.R
ev E
sp C
ardio
l 200
3;56
:801
-816
ACC/
AHA/
ESC:
Gua
de p
rcti
ca cl
nica
200
6 pa
ra e
l man
ejo d
e pa
cient
es co
n fib
rilaci
n au
ricula
r.Ver
sin
resu
mida
.Rev
Esp
Car
diol 2
006;5
9(12
) 132
9 e1
-64
24 M. RUBIO
7.M
AR
CA
PASO
S D
ISFU
NC
ION
AN
TE.
M.R
ubio
Clni
caPr
esnc
opes
,snc
opes
,mar
eo o
palp
itacio
nes s
e at
ribuy
en a
disfu
nci
n de
l MP
si no
se d
emue
stra l
o co
ntra
rio.
Hip
oten
sin
orto
sttic
a,sn
cope
,disn
ea,fa
tiga,
ICC
,tos s
eca,
alter
acio
nes m
enta
les e
n pa
cient
es c
on M
P VVI
:sos
pech
a de
Sn
drom
e de
mar
capa
sos (
por c
aida d
el ga
sto ca
rdiac
o).
Hipo
con
disne
a:es
timula
cin
diafr
agm
tica
o p
erfo
raci
n.D
olor
pleu
rtico
:neu
mot
rax
.Fie
bre,
esca
lofr
os,s
udor
aci
n:inf
ecci
n de
la b
olsa
o d
el ele
ctro
do.
Diag
nsti
coCo
nsta
ntes
vita
les y
ECG
:bra
dicar
dia 10
0 lpm
:fisio
lgic
a,re
lacio
nada
con
arrit
mias
(FA,
TV o
TSV)
o in
ducid
a por
el M
P.D
atos
de
la ta
rjeta
:1.In
dicac
in.
2.Fe
cha d
e im
plant
aci
n.3.
Mod
elo.4
.Uni
o bic
amer
al.5.
Der
ivaci
n un
i o b
ipolar
.6.M
odo
de e
stim
ulaci
n.Ex
amina
r la b
olsa
del
MP:
infec
cin,
migr
aci
n de
l gen
erad
or,d
ehisc
encia
.
Explo
racio
nes c
omple
men
taria
sEC
G d
e 12
der
ivacio
nes:
y tira
de
ritm
o de
30
seg:
valo
rar p
rese
ncia
de e
spcu
las,in
terv
alos d
e m
arch
a y e
scap
e,his
tre
sis y
pero
do re
fract
ario
(com
para
r con
los p
arm
etro
s de
la ta
rjeta
de
MP)
.IM
AN:p
erm
ite e
l disp
aro
del m
arca
paso
s en
mod
o as
incr
nico
(anu
la la
dete
cci
n de
act
ivida
d in
trns
eca)
.Per
mite
ex
terio
rizar
los p
arm
etro
s de
MP
cuan
do e
st in
hibido
y/o
hay
sosp
echa
de
disfu
nci
n.Pe
rmite
disg
nosti
car a
gota
mien
to
de b
ater
a (le
ntific
aci
n de
la fr
ecue
ncia,
defle
xin
de la
esp
cula
pequ
ea)
,fallo
s de
estim
ulaci
n y
capt
ura.T
rata
mien
to d
e ta
quica
rdias
de
asa c
erra
da.
RX t
rax:
reali
zar d
os p
roye
ccio
nes P
A y p
erfil.
Perm
ite id
entifi
car e
l mod
elo.
Diag
nost
icar c
ompl
icacio
nes:
fract
ura
de e
lectro
do,d
esins
erci
n de
la d
eriva
cin,
perfo
raci
n ca
rdac
a,m
igrac
in
del M
P,m
arca
paso
s gira
torio
.
257. MARCAPASOS DISFUNCIONANTE
7.M
AR
CA
PASO
S D
ISFU
NC
ION
AN
TE
(con
tinua
cin
).M
.Rub
io
Fallo
s de
capt
ura
Des
inser
cin/
desp
lazam
iento
del
elect
ro-
ECG
:esp
culas
que
no
van
segu
idas d
e Se
corr
ige co
n re
prog
ram
aci
n o
corre
cci
n (a
uricu
lar y
vent
ricula
r)do
(lo
ms
frec
uent
e) e
n lo
s das
per
i- de
spol
ariza
cin
(QRS
).Med
ir RR
de
cualq
uier a
nom
ala m
etab
lica
reve
rsibl
e im
plant
aci
n.int
rnse
co y
RR d
el m
arca
paso
s.o
relac
iona
da co
n fr
mac
os o
reco
loca
cin
Estm
ulo d
uran
te P
RA.
Impo
rtan
te va
lora
r en
Rx t
rax:
de lo
s cab
les si
des
plaza
mien
to.
Perfo
raci
n.fra
ctur
as (n
o se
ven
siem
pre)
,des
pla-
Los f
allos
de
capt
ura d
eben
valo
rars
e cu
an-
Frac
tura
o p
rdid
a de
aislam
iento
del
zam
iento
s,pe
rfora
cin.
do in
ciden
en
disto
le pa
ra n
o co
nfun
dir co
nele
ctro
do.
Exam
en co
n pr
ogra
mad
or.
el es
tmulo
sobr
e PR
A.Inc
rem
ento
del
umbr
al (IM
A,alt
erac
iones
IMAN
:si d
esins
erci
n o
desp
lazam
iento
m
etab
lica
s,fr
mac
os,C
V/D
F).
no ap
arec
er e
l mod
o as
incr
nico.
Prog
ram
aci
n ina
decu
ada.
Bate
ra ag
otad
a.D
esap
arici
n d
el es
tmulo
Func
in a
norm
al:Au
senc
ia de
esp
culas
que
sobr
epas
a Es
nor
mal
cuan
do la
frec
uenc
ia int
rnse
ca e
s 1
.Sob
rede
tecc
in
(ms
frec
.).int
erva
lo d
e es
cape
.Sob
rede
tecc
in
may
or q
ue la
pro
gram
ada.
2.C
ircuit
o el
ctric
o ab
ierto
:Fra
ctur
a se
confi
rma p
or la
conv
ersi
n a m
odo
Hist
res
is:int
erva
lo e
scap
e> I.
auto
mt
ico.
(lo m
s co
mn
),ago
tam
iento
bat
era
asinc
rnic
o co
n im
n.
Seud
ofall
o:no
det
ecta
est
mulo
s bipo
lares
(P
acing
Clin
Elec
troph
ysio
l.200
7 M
ay;
Si las
pau
sas d
el M
P so
n m
ltipl
os d
elpe
que
os.
30(5
):705
-8),d
esco
nexi
n de
gene
rado
r.int
erva
lo d
e im
n e
s sug
estiv
o de
So
bred
etec
cin:
el M
P es
inhib
ido p
or e
st-
Func
in n
orm
al:fra
ctur
a o p
roble
ma d
el ele
ctro
do.
mulo
s int
erno
s (on
da P,
onda
T) o
ext
erno
s 1
.Situ
aci
n no
rmal
(ritm
o na
tivo
intac
to
Rx t
rax.
(mio
pote
ncial
es,c
ampo
elec
trom
agn
tico)
.o
taqu
icard
ia sin
usal
por e
jercic
io,p.
ej.)
Los m
iopo
tenc
iales
es l
a cau
sa m
s fr
ecue
n-2
.Hist
res
is te
casi
siem
pre
con
gene
rado
res u
nipol
ares
.3
.Pseu
dofal
los
Se co
rrige
repr
ogra
man
do a
mod
o bip
olar
o
colo
cand
o un
imn
sobr
e el
gene
rado
r.
IND
ICAC
IN
DE V
ALO
RACI
N
URG
ENTE
DE
MAR
CAP
ASO
S D
ISFUN
CIO
NAN
TE (E
urop
ace.
2008
Feb
;10(2
):161
-3.E
pub
2008
)
Conc
epto
Etio
loga
Explo
racio
nes
Com
enta
rios
26 M. RUBIO
7.M
AR
CA
PASO
S D
ISFU
NC
ION
AN
TE
(con
tinua
cin
).M
.Rub
io
Fallo
en
la de
tecc
in
(Ver
fallo
s de
capt
ura)
.Es
pcula
que
son
prec
edida
s por
ond
aLo
s cas
os m
s co
mun
es so
n de
splaz
amien
to(A
rch
Card
iol M
ex.2
006
Apr-J
un;76
P
o Q
RS in
trns
ecos
.de
la d
eriva
cin,
extra
ssto
les ve
ntric
ulare
s eSu
ppl 2
:S214
-20.
Revie
w.Sp
anish
).IM
A.Se
cor
rigen
rep
rogr
aman
do a
una
se
nsibi
lidad
may
or d
e ca
ptur
a.
Fallo
en
la fre
cuen
ciaFu
ncin
nor
mal:
Un ca
mbio
cons
tant
e en
el in
terv
aloLa
s taq
uicar
dias p
or h
iperd
etec
cin:
por u
na
1 F
recu
encia
pro
gram
ada b
aja.
entre
una
esp
iga y
otra
suele
deb
erse
sobr
edet
ecci
n o
prob
lema c
on e
l elec
tro-
2 A
dapt
aci
n al
sue
o.a h
iperd
etec
cin.
do.C
orre
cci
n:re
tiran
do e
stm
ulo,re
prog
ra-
3Apli
caci
n de
l imn
.Ta
quica
rdia
de a
sa ce
rrada
:ext
rass
tole
man
do o
imn
.4
Rev
ersi
n a l
a fre
cuen
cia d
e int
erfer
encia
.se
guida
de
nica
esp
iga ve
ntric
ular a
Taqu
icardi
a de a
sa ce
rrada
:en
los M
P en
mod
o Fu
ncin
ano
rmal:
frecu
encia
mx
ima p
rogr
amad
a.D
DD
por
det
ecci
n re
trgr
ada d
e on
da P.
1 F
allo
de b
ater
a.To
rmen
ta e
lctri
ca:3
o m
s d
ispar
os e
nCo
rrecc
in:
repr
ogra
mac
in
(de
elecc
in)
,2
Taqu
icard
ia po
r hipe
rdet
ecci
n.>2
4 h
por d
etec
cin
de TV
o F
V o
mod
o as
incr
nico
con
imn
o e
jercic
ios i
so-
3 M
P de
sboc
ado.
mlt
iples
disp
aros
caus
ados
por
una
mt
ricos
(Han
dgrip
).4
Taqu
icard
ia de
asa c
erra
da o
por
AC
xFA
con
RVR.
Torm
enta
elc
trica
:se
inhibe
con
imn
,trat
ar
reen
trada
.M
arca
paso
s des
boca
do:fr
ecue
ncias
de
con
antia
rrtm
icos s
i pre
cisa.
5 To
rmen
ta e
lctri
ca (D
AI).
espig
as m
uy al
tas (
hasta
1.00
0 lpm
).M
arca
paso
s des
boca
do:r
aro.
En M
P an
tiguo
s tra
s ago
tars
e la
bate
ra.
VVI (
R)Su
stitu
cin
de m
arca
paso
s ago
tado
si
Fcil
de
impla
ntar
y pr
ogra
mar.
May
or
Dism
inuci
n de
l gas
to ca
rdac
o po
r sst
ole
pacie
nte
asint
omt
ico p
or o
tro si
mila
r.du
raci
n de
la b
atera
.Men
or in
ciden
ciaau
ricula
r asin
crn
ica.
FA cr
nica
y BA
VC.
de d
esins
ercio
nes.V
VIR
si no
se in
cre-
Sndr
ome
del m
arca
paso
s (VV
I).m
enta
la fr
ecue
ncia
card
aca e
n re
spue
sta al
ejer
cicio.
Conc
epto
Etio
loga
Explo
racio
nes
Com
enta
rios
277. MARCAPASOS DISFUNCIONANTE
7.M
AR
CA
PASO
S D
ISFU
NC
ION
AN
TE
(con
tinua
cin
).M
.Rub
io
DD
D (R
)Pa
cient
e co
n BA
V,ha
z de
Hiss
o fa
sci-
Ms
fisio
lgic
o.M
ejora
la h
emod
in-
Cont
raind
icado
en
FA y
flutte
r.Men
or d
ura-
cular
que
est
en
ritm
o sin
usal.
Disf
unci
n m
ica.M
antie
ne la
sinc
roniz
aci
n AV.
cin
de la
bat
era.
May
or in
ciden
cia d
e de
sin-
del n
odo
sinus
al co
n afe
ctac
in
del A
V o
Men
os in
ciden
cia d
e sn
drom
e de
se
rcio
nes d
el ele
ctro
do au
ricula
r.Ind
ucci
n co
n fr
mac
os q
ue in
hiban
la co
nduc
cin
mar
capa
sos y
FA.P
osibl
e m
ejora
de
lade
taqu
icard
ias d
e as
a cer
rada
.AV
.su
perv
ivenc
ia.Pu
ede
prog
ram
arse
en
mod
o VVI
.El m
odo
DD
DR
mejo
ra la
to
leran
cia al
ejer
cicio.
DD
I (R)
Disf
unci
n sin
usal
y taq
uiarr
itmias
vent
ri-Ev
ita ri
esgo
de
taqu
icard
ia de
asa
No
cons
erva
sinc
roniz
aci
n AV.
cular
es fr
ecue
ntes
.ce
rrad
a.
VDD
(R)
BAV
con
func
in
sinus
al no
rmal.
Inser
cin
ms
fcil
y m
s b
arat
o.La
disf
unci
n sin
usal
es fr
ecue
nte
y pr
ogre
-siv
a en
el an
ciano
.
AAI (
R)D
isfun
cin
sinus
al sin
tras
torn
o AV
.M
ejor q
ue V
VI e
n en
ferm
os si
n Ri
esgo
de
desa
rrolla
r BAV
.blo
queo
AV.
Cdi
go ge
nric
oCa
vidad
es e
stim
ulada
s:Ca
vidad
es d
etec
tada
s:Re
spue
sta a
dete
cci
n:M
odula
cin
de la
frec
uenc
ia:Fu
nci
n an
titaq
uicar
dia:
de m
arca
paso
s0=
ning
una.
0= n
ingun
a.0=
ning
una.
0= n
ingun
a.0=
ning
una.
A= au
rcula
.A=
aurc
ula.
T= e
stm
ulo (t
rigge
red)
.R=
adap
ta la
frec
uenc
ia a l
as.
P= e
stim
ulaci
n.V=
vent
rculo
.V=
vent
rculo
.I=
inhibi
da.
nece
sidad
es d
el pa
cient
e.S=
choq
ue.
D=
amba
s.D
= am
bas.
D=
doble
(T+I
).D
= do
ble (P
+S).
Conc
epto
Etio
loga
Explo
racio
nes
Com
enta
rios
28 A.VALERO
8.IN
SUFI
CIE
NC
IA C
AR
DA
CA
AG
UD
A.A
.Val
ero
Edem
a per
ifric
o/co
nges
tin
Dific
ultad
resp
irato
ria.
Edem
a per
ifric
o,
PVC
,ede
ma p
ulmon
ar,he
pato
meg
alia,
ascit
is,Ca
nsan
cio,d
isnea
,ano
rexia
.co
nges
tin
(sobr
ecar
ga d
e flu
idos),
caqu
exia.
Edem
a pulm
onar
Dific
ultad
resp
irato
ria gr
ave
en re
poso
.Cr
epita
ntes
y es
tert
ores
pulm
onar
es,D
erra
me
pleur
al.Ta
quica
rdia,
taqu
ipnea
.
Shoc
k ca
rdio
gnic
o(s
ndro
mes
de b
ajo ga
sto)
Conf
usi
n,de
bilida
d,fri
aldad
acra
.M
ala p
erfu
sin
perif
rica
,TAS
< 90
mm
Hg.
Anur
ia u
oligu
ria
Tens
in
sang
unea
elev
ada
Dific
ultad
resp
irato
ria.
Nor
malm
ente
aum
ento
de T
A,hip
ertro
fia d
e VI,y
FE
pres
erva
da(fa
llo ca
rdac
o hip
erte
nsivo
)
Fallo
card
aco
dere
cho
Dific
ultad
resp
irato
ria.
Evide
ncia
de d
isfun
cin
de V
D.Co
nges
tin
intes
tinal.
Disn
ea.
Aum
ento
dep
resi
n yu
gular
,ede
ma p
erif
rico,
Hep
atom
egali
a,.
DEF
INIC
IN
:Sn
drom
e cl
nico
en e
l que
el p
acien
te p
rese
nta l
os si
guien
tes h
allaz
gos:
1.Sn
tom
as t
picos
de
insuf
icien
cia ca
rdac
a:dif
iculta
d pa
ra re
spira
r (re
poso
o e
jercic
io),d
isnea
,can
sanc
io,ed
emas
male
olar
es.
2.Sig
nos t
pico
s de
fallo
card
aco:
taqu
icard
ia,ta
quipn
ea,e
stert
ores
,der
ram
e ple
ural,
aum
ento
de
PVC
,ede
ma p
erif
rico,
hepa
tom
egali
a.3.
Anor
mali
dad
estr
uctu
ral o
func
iona
l del
cora
zn
en re
poso
:car
diom
egali
a,3
ruido
,sop
los,
ecoc
ardio
anor
mal,
BNP.
ESC
Guid
eline
s for
de
diagn
osis
and
treat
men
t of a
cute
and
chro
nic h
eart
failur
e 20
08.E
urop
ean
Jour
nal o
f hea
rt Fa
ilure
(ejhe
art.2
008.0
8.005
).
Hall
azgo
s cln
icos p
redo
mina
ntes
Snto
mas
Signo
s
298. INSUFICIENCIA CARDIACA AGUDA
8.IN
SUFI
CIE
NC
IA C
AR
DA
CA
AG
UD
A (
cont
inua
cin
).A.V
aler
o
Diag
nsti
co1.
CLN
ICA:
Explo
raci
n fs
ica:a
spec
to,g
rado
de
nutri
cin,
pulso
,TA,s
ignos
de
sobr
ecar
ga d
e vo
lumen
,ede
mas
,cre
pitan
tes a
la au
scul-
taci
n,fre
cuen
cia re
spira
toria
,sop
los y
ruido
s car
daco
s,rit
mo
de ga
lope
,etc
.Cl
asific
acin
de K
illip:
estim
aci
n cl
nica d
e la
seve
ridad
del
com
prom
iso ci
rcula
torio
en
el tt
del
IMA.
G
rado
I:no
hay
fallo
card
aco.
No
signo
s cln
icos d
e de
scom
pens
aci
n.
Gra
do II
:fallo
car
daco
.3 r
uido,
hiper
tens
in
veno
sa p
ulmon
ar.Co
nges
tin
pulm
onar
:cre
pitan
tes e
n la
mita
d inf
erio
r de
cam
pos
pulm
onar
es.
G
rado
III:fa
llo ca
rdac
o se
vero
.EAP
con
crep
itant
es e
n to
dos l
os ca
mpo
s pulm
onar
es.
G
rado
IV:s
hock
card
iog
nico.
Hipo
tens
in,
vaso
cons
tricc
in
perif
rica
,olig
uria,
ciano
sis y
sudo
r.
2.PR
UEBA
S D
IAG
N
STIC
AS:
EC
G:a
todo
pac
iente
en
el qu
e se
sosp
eche
ICA.
Si es
nor
mal
exist
e m
enos
de
un 1
0 %
de p
osib
ilidad
es d
e qu
e se
trat
e de
un
fallo
card
aco.
Pued
e pr
esen
tar t
aqui/
brad
icard
ia,ar
ritm
ias,is
quem
ia,sig
nos d
e hip
ertro
fia ve
ntric
ular.
La
bora
torio
:eva
luaci
n de
recu
ento
sang
uneo
,elec
trlito
s,cr
eatin
ina,g
lucos
a,G
FR,fu
nci
n he
ptic
a,ga
som
etra
arte
rial.
1.BN
P:im
port
ante
valo
r pre
dictiv
o ne
gativ
o,ide
ntific
a bie
n a
pacie
ntes
de
alto
riesg
o.Au
men
ta co
n la
edad
y la
insufi
cienc
ia re
nal
y est
dism
inuido
en
obes
os.(2
) (Eu
r J H
eart
Fail
200
7;9:
776-
786)
.N E
ngl J
Med
200
2 ;3
47:1
61-1
67.
BN
P
450
.
BNP
100-
400/
NT-
Pro
BNP
400-
2000
:diag
nsti
co in
ciert
o.Pr
o BN
P en
tre 5
0-75
aos
>90
0.
BNP
< 40
0/N
T-Pr
oBN
P >2
.000:
prob
able
insufi
cienc
ia ca
rdac
a cr
nica.
Pro
BNP
en >
75
aos
>18
0.
Trop
onina
:snd
rom
e co
rona
rio o
mio
card
itis.P
uede
elev
arse
en
fallo
card
aco.
Si es
t m
uy e
levad
a,es
pecia
lmen
te co
n ele
va-
cione
s de
BNP
es u
n po
tent
e m
arca
dor p
ron
stico
.
Rx t
rax:
valo
ra co
nges
tin
pulm
onar,
card
iom
egali
a,de
rram
e ple
ural
y enf
erm
edad
es p
ulmon
ares
.2.
Ecoc
ardio
graf
a:la
med
ida m
s
til es
la fr
acci
n de
eye
cci
n de
VI.
30 A.VALERO
8.IN
SUFI
CIE
NC
IA C
AR
DA
CA
AG
UD
A (
cont
inua
cin
).A.V
aler
o
Evalu
aci
ndi
agn
stica
1.D
ESCO
MPE
NSA
CI
N D
E IN
SUFIC
IEN
CIA
CAR
DA
CA
CR
NIC
A:em
peor
amien
to p
rogr
esivo
de
IC y
a co
nocid
a y
inicia
lev
idenc
ia de
cong
esti
n sis
tm
ica y
pulm
onar.
Bajas
TA al
ingr
eso
se as
ocian
a m
al pr
ons
tico.
2.ED
EMA
PULM
ON
AR:d
istre
ss re
spira
torio
seve
ro,ta
quipn
ea y
orto
pnea
,cre
pitan
tes g
ener
aliza
dos.
3.FA
LLO
CAR
DA
CO H
IPER
TEN
SIVO
:sign
os y
snt
omas
de
insuf
icien
cia c
arda
ca c
on TA
elev
adas
y n
orm
almen
te fu
nci
n sis
tlic
a de V
I con
serv
ada.
No
suele
hab
er si
gnos
de
cong
esti
n sis
tm
ica.
4.SH
OCK
CAR
DIO
GN
ICO
:evid
encia
de
hipop
erfu
sin
tisula
r ind
ucida
por
insu
ficien
cia ca
rdac
a tra
s ade
cuad
a co
rrecc
in
de p
reca
rga y
arrit
mias
may
ores
.Baja
s TA
y bala
nce
urina
rio b
ajo o
ause
nte.
5.IN
SUFIC
IENCI
A C
ARD
AC
A D
EREC
HA
AISL
ADA:
cara
cter
izada
por
snd
rom
e de
bajo
gas
to e
n au
senc
ia de
con
gesti
n
pulm
onar
con
aum
ento
de
pres
in
veno
sa yu
gular
.6.
SND
ROM
E CO
RON
ARIO
AG
UDO
ASO
CIAD
O A
INSU
FICIEN
CIA
CAR
DA
CA.
Des
com
pens
aci
n de
insu
-DI
URT
ICOS
:FUR
OSE
MID
A.D
osis
mx
.100
mg e
n 6
hora
s,24
0 m
g el p
rimer
da.
ficien
cia ca
rdac
a cr
nica
IC
A lev
e:20
-40
mg i
v y m
ante
nimien
to 2
0-60
mg/d
a en
bol
os iv
de
20 m
g/8-2
4 (4
0-12
0 m
g/da
vo).
Perfi
l cln
ico:v
arn
con
histo
-
ICA
mod
erad
a-gr
ave:
40-1
00 m
g iv y
man
tenim
iento
60-
120
mg/d
a en
per
fusi
n iv
a 5-1
0 m
l/hor
a.ria
de
disfu
nci
n sis
tlic
a y
IC
A se
vera
:per
fusi
n de
5 am
polla
s de
20 m
g en
100
de S
G a
pasa
r en
12 h
oras
.ca
rdio
pata
isqu
mica
con
OXG
ENO:
lo m
s p
ront
o po
sible,
para
llega
r a sa
tura
cione
s del
95 %
(90
% si
es E
POC)
.Gafa
s nas
ales (
FiO20,2
4-0,2
8),V
entim
aspr
esen
taci
n cl
nica d
e ini
cio
(FiO
20,2
4-0,5
),o co
n re
serv
orio
(FiO
20,8
).gr
adua
l (da
s-sem
anas
) y co
n VA
SODI
LATA
DORE
S:NIT
ROGL
ICER
INA.
Dos
is de
man
tenim
iento
5-2
00 m
g/min
(3-6
0 m
l/h),d
eter
mina
da p
or la
situ
acin
y re
spue
s-sn
tom
as fr
ecue
ntes
de
con-
ta cl
nica
cifr
as d
e TA
.Inici
ar in
fusi
n a 5
mg/m
in.D
iluir
2 am
p.de
5 m
g en
100
cc d
e SG
e in
iciar
a 3
cc/h
has
ta 6
0 cc
/h.
gesti
n si
stm
icaO
jo e
n es
teno
sis a
rtica
e IM
A de
VD.
Obje
tivo:
cont
rol d
e diu
resis
IN
OTRO
POS.
Slo
si TA
muy
baja
o e
xiste
hipo
perfu
sin.
(sobr
ecar
ga h
drica
) (4)MAN
EJO
Y T
RATA
MIE
NTO
DE
LA IC
A (P
roto
colo
par
a el m
anejo
de
la IC
A en
SUH
.200
8.G
rupo
de
la SE
MES
)
318. INSUFICIENCIA CARDIACA AGUDA
8.IN
SUFI
CIE
NC
IA C
AR
DA
CA
AG
UD
A (
cont
inua
cin
).A.V
aler
o