Post on 20-Jul-2020
pers
oal d
e en
ferm
ería
per
soal
de
enfe
rmer
ía p
erso
al d
e en
ferm
ería
per
so
MANUAL dePROCEDEMENTOS
DE ATENCIÓN PRIMARIA
rsoa
l de
enfe
rmer
ía p
erso
al d
e en
ferm
ería
per
soal
de
enfe
rmer
ía p
erso
MANUAL dePROCEDEMENTOS
DE ATENCIÓN PRIMARIA
XUNTA DE GALICIA
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 1
EDITA:
Subdirección Xeral de Atención PrimariaDivisión de Asistencia SanitariaServicio Galego de SaúdeConsellería de SanidadeXunta de Galicia
AUTORES:
Mª Alvarita García RodriguezAntonio García Quintans
GRUPO DE COLABORACIÓN:
Gerardo Barreiro PomboCarmen Carrascal AlcántaraLuis Carregal RañoBeatriz Fraga PitaEnrique Gonzalez RodriguezJosé Noval CinzaLourdes Pereira MartinezEduardo Ramos AsensioMªJose Teijeiro DacalMªElvira Touriño MiguezEmilia Vicente Mondelo
GRUPO DE REVISIÓN:
Secretaria XeralDirección Xeral de Saúde PúblicaDivisión de Recursos HumanosDivisión de Farmacia e Productos Sanitarios
DESEÑO, MAQUETACIÓN:
conchita viñas DESEÑO
REALIZACIÓN:Celticonsult, 1000 sl
Depósito Legal: PO-196/02I.S.S.N.: 84-453-3286-4
R ÁF IC O
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 2
Este Manual de Procedementos do Persoal de Enfermería é o
segundo dunha serie iniciada fai pouco máis dun ano co pri-
meiro volume adicado ó persoal facultativo. Tenta, esta colec-
ción, cubrir a parte administrativa, organizativa e normativa do
traballo dos profesionais, un apartado que ofrece constantes
cambios e, ó non ser clínico, resulta de máis complicado acceso.
A importancia do Persoal de Enfermería na prestación asisten-
cial de Atención Primaria fai que esta categoría conte cun
especial respaldo das estructuras do Servicio Galego de Saúde
que perciben na adicación destes profesionais unha fonte de
calidade aportada ó servicio ó cidadán. Esto xustifica que nos
últimos anos esteamos asistindo a un recoñecemento crecente
do labor da enfermería de Atención Primaria que xustifica o
respaldo do servicio a través de novas accións formativas e
publicacións ás que se ven a sumar a presente tentando com-
plementar a excelente formación clínica con que contan os
nosos profesionais.
O obxectivo final é contar cun activo humano ben formado e
actualizado que faga da Atención Primaria un servicio dinámi-
co que acade uns niveis de calidade crecentes e axeitados ás
necesidades dos usuarios. As valoracións que os usuarios están
Manual de Procedementos de Atención Primaria3
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 3
a facer do labor dos nosos profesionais e os datos de desen-
volvemento da actividade asistencial nos nosos centros fan que
podaimos sentirnos satisfeitos de acadar constantes éxitos na
asistencia sanitaria que prestan os nosos profesionais e que
repercuten na nosa poboación mellorando constantemente a
súa saúde.
José M.ª Hernández Cochón
Conselleiro de Sanidade
Manual de Procedementos de Atención Primaria4
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 4
Manual de Procedementos de Atención Primaria5
ÍNDICE XERAL ÍNDICE XERAL ÍNDICE XERAL ÍNDICE XERALÍNDICE XERAL
INTRODUCCIÓN................................................................................ 11
ORGANIZACIÓN DA ATENCIÓN PRIMARIA EN GALICIA............ 17
Organización funcional ........................................................................ 21Unidades de Atención Primaria ........................................................ 21Servicio de Atención Primaria .......................................................... 22
Organización da Atención Urxente no ámbito da Atención Primaria ........................................................ 23
Punto de Atención Continuada (PAC) .............................................. 23Outros dispositivos de Urxencia Extrahospitalaria ........................ 24Central de Coordinación de Urxencias Médicas (061).................... 24
Organización de horarios de atención ................................................ 29Horario de atención en xornada ordinaria ...................................... 29Horario de funcionamiento do dispositivo de Urxencias Extrahospitalarias ........................................................ 32
Protocolos de actividade en Atención Primaria ................................ 39Protocolo interno de actividade-financiamento (PIAF) .................... 40Protocolo de actividade .......................................................................... 42
ÁMBITO DE COBERTURA DE ASISTENCIA SANITARIA DO SERGAS .................................... 47
Persoas incluídas no ámbito da Seguridade Social .......................... 53Acordos da Seguridade Social e convenios especiais de asistencia sanitaria .......................................................... 63
Empresas colaboradoras .................................................................... 63
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 5
Mutualistas e beneficiarios de MUFACE, ISFAS e MUJEJU .......... 65Con opción de asistencia sanitaria polaSeguridade Social............................................................................ 65Adscritos a entidades de seguro de asistencia concertadacon estas Mutualidades .................................................................. 66Convenio do SERGAS con MUFACE, ISFAS, e MUJEJU, para a prestación de asistencia sanitaria, en determinadas zonas rurais........................................................ 68
Asistencia sanitaria a cidadáns estranxeiros...................................... 73Cidadáns pertencentes á Unión Europea.......................................... 74Cidadáns pertencentes a outros países:
Países con Convenio Bilateral asinado por España .................. 83Países con Convenio coa Consellería de Sanidade eServicios Sociais ............................................................................ 84Outros países .................................................................................. 86
Situacións especiais .......................................................................... 86
ACTUACIÓNS ADMINISTRATIVAS NO ÁMBITO DA PRESTACIÓN DE ASISTENCIA SANITARIA EN ATENCIÓN PRIMARIA .............................................................. 93
Historia clínica........................................................................................ 97
Modelo de historia clínica adultos.................................................. 100Modelo de historia clínica pediátrica ............................................ 124Ficha de idade e sexo ...................................................................... 133
Sistema de valoración funcional da dependencia das persoas maiores no domicilio (RAI-HC)............................................ 135
Programa galego de Vacinacións ........................................................ 165Sistema de información do Programa Galego de vacinación .... 170Suministro e almacenamento de vacinas nopunto de vacinación ........................................................................ 185
Outras actuacións administrativas:.................................................... 197Folla de interconsulta ...................................................................... 197Folla de urxencias estrahospitalarias ............................................ 203Informe de enfermería á alta hospitalaria .................................... 204
Manual de Procedementos de Atención Primaria6
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 6
Parte de consulta e hospitalización (P 10) .................................... 205Solicitude de probas complementarias .......................................... 206Follas de rexistro de actividade ...................................................... 206Sistema Básico da Rede Galega deVixilancia en Saúde Pública .......................................................... 206Informacións das reaccións adversas amedicamentos (RAM) ...................................................................... 211
OUTRAS PRESTACIÓNS SANITARIAS ........................................ 217
Prestación farmacéutica................................................................................ 219
Prestacións complementarias ...................................................................... 227
Servicio de información e informacióne documentación sanitaria ........................................................................ 233
RESPONSABILIDADE PROFESIONAL .......................................... 239
Responsabilidade deontolóxica .......................................................... 243
Responsabilidade penal ...................................................................... 245
Responsabilidade civil ........................................................................ 247
Responsabilidade patrimonial das Administracións Públicas ........ 251
Responsabilidade disciplinaria .......................................................... 253
FACTURACIÓN DA ASISTENCIA SANITARIA PRESTADA A TERCEIROS RESPONSABLES DO PAGO ...................................... 255Supostos nos que procede factura-la asistenciasanitaria prestada ................................................................................ 259
Tramitación do parte de asistencia sanitaria a terceiros ................ 265
PREVENCIÓN DE RISCOS LABORAIS DOS TRABALLADORES DO SERGAS.................................................... 271
FORMACIÓN E INVESTIGACIÓN .................................................. 271TELÉFONOS DE CONSULTA.......................................................... 281
Manual de Procedementos de Atención Primaria7
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 7
rsoa
l de
enfe
rmer
ía p
erso
al d
e en
ferm
ería
per
soal
de
enfe
rmer
ía p
erso
MANUAL dePROCEDEMENTOS
DE ATENCIÓN PRIMARIA
XUNTA DE GALICIA
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 9
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 10
INTRODUCCIÓN
INTRODUCCIÓNintroducción
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 11
Manual de Procedementos de Atención Primaria13
Coa incorporación de novos profesio-nais de enfermería ás Unidades e Ser-vicios de Atención Primaria é necesa-rio que estes dispoñan da máis amplainformación sobre a organización efuncionamento do centro de saúdeonde vai desenvolver a súa actividadeprofesional e sobre aspectos xerais daordenación e organización funcional daAtención Primaria na nosa Comunida-de, que lles será de utilidade no seutraballo e que facilitará a súa incorpo-ración a este nivel asistencial.
O obxectivo deste manual é que estesprofesionais dispoñan dun documentode consulta ante posibles dúbidas quelles poidan xurdir no desenvolvementoda súa actividade profesional. Nelrecóllese información xeral sobredeterminados temas que lle serán úti-les, en canto a ter un mellor coñece-mento da organización sanitaria ondetraballa e sobre normas e procedemen-
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 13
tos de tramitación dalgúns aspectos da actividade dopersoal de enfermería no nivel de Atención Primaria.
Independente da información xeral reflectida nestemanual existen outros aspectos importantes en canto asúa integración no equipo multidisciplinar que forma aUnidade/Servicio onde presta o seu labor asistencial,relacionados coa organización interna do mesmo, que llepoden ser facilitados polos seus responsables e polaXerencia, como son:
- Obxectivos globais e individuais anuais asinados, en baseó Protocolo de Actividade entre a Unidade/Servicio deAtención Primaria e a Xerencia.
- Criterios de organización interna do centro de saúde (redis-tribución de horarios de funcionamento do centro, calenda-rio de sesións clínicas, sistema de gardas de atención con-tinuada, sistema de petición de material funxible,...)
- Criterios comúns existentes na Unidade/Servicio sobre atramitación de historias clínicas, e sobre os protocolos ouguías clínicas que se estean utilizando no centro.
- Sistema de rexistro de actividade existente no centro desaúde.
- Condicións do centro como punto de vacinación e a orga-nización do programa de vacinacións.
- Calendario e horario de extraccións de sangue así comodas unidades de apoio de referencia (pediatría de área,odontoloxía, fisioterapia, traballador social...).
Manual de Procedementos de Atención Primaria14
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 14
- Sistema de comunicación do centro de saúde co 061 (ter-minal portátil de radio, teléfono móbil...).
- Teléfonos máis utilizados no centro de saúde (cita previa,hospital de referencia, policía local, garda civil, concello,xulgado...).
- Calquera outro aspecto que afecte ó desenvolvemento dasúa actividade profesional e laboral.
Manual de Procedementos de Atención Primaria15
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 15
EN GALICIA
ORGANIZACIÓNatención primariada
Organización da Atención Urxente no ámbito da Atención Primaria
Organización de horarios de atención
Organización funcional
Extración periférica de mostras clínicas
Protocolos de actividade en Atención Primaria
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 17
A ordenación da Atención Primariano seu ámbito xeográfico vén definidano Decreto 55/1989, do 5 de abril, eas súas posteriores modificacións,polo que se aproba a revisión do mapasanitario de Galicia e se crean as dis-tintas áreas de saúde. Estas son asestructuras fundamentais do sistemasanitario, responsabilizadas da xes-tión sanitaria dos centros e establece-mentos comprendidos dentro dos lími-tes territoriais de tódalas prestacións eprogramas sanitarios que desenvolvanestes.
A organización funcional da AtenciónPrimaria regúlase no Decreto200/1993, do 29 de xullo, modificadopolo Decreto 161/1996, do 25 deabril, no que se definen as unidades eservicios de Atención Primaria.
Con posterioridade, polo Decreto252/1994, do 29 de xullo, créanse as
Manual de Procedementos de Atención Primaria19
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 19
Manual de Procedementos de Atención Primaria20
ESTRUCTURA DIRECTIVA DAS XERENCIAS DE ATENCIÓN PRIMARIA
Na Orde do 11 de maio de 1995, da Consellería de Sani-dade e Servicios Sociais, desenvólvese a estructura direc-tiva específica de cada unha das anteriores xerencias.
xerencias de Atención Primaria de Galicia e establécesea súa estructura directiva:
Xerencia de Atención Primaria da CORUÑA-FERROLÁreas da CORUÑA e FERROLXerencia de Atención Primaria de SANTIAGO DE COMPOSTELAÁrea de SANTIAGO DE COMPOSTELAXerencia de Atención Primaria de LUGOÁreas de LUGO, MONFORTE DE LEMOS e CERVOXerencia de Atención Primaria de OURENSEÁreas de OURENSE e O BARCO DE VALDEORRASXerencia de Atención Primaria de PONTEVEDRA-VIGOÁreas de PONTEVEDRA, O SALNÉS e VIGO
Director Xerente
Director Asistencial Director de Xestióne Servicios Xerais
DirectorMédico
SubdirectorMédico
Director Médico deAtención Continuada
Director deEnfermería
SubirectorEnfermería
Subdirector Xestión e Servicios Xerais
XERENCIAS DE ATENCIÓN PRIMARIA (XAP)
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 20
Manual de Procedementos de Atención Primaria21
Decreto 200/1993, do 19 de xullo, modificado polo
Decreto 161/1996, do 25 de abril.
UNIDADES DE
ATENCIÓN PRIMARIA
Estructura básica para a prestaciónde atención integral de saúde á po-boación, formada por persoal médi-co, de enfermería e non sanitario.
En cada municipio existirá alomenos unha
unidade que atenderá como máximo a
20.000 persoas.
A unidade dependerá sempre dun servicio
e á fronte dela haberá un xefe de Unidade
que será o responsable do seu funciona-
mento e organización e actuará como
interlocutor ante o xefe de servicio de
Atención Primaria.
A situación física da unidade será o centro
de saúde e as súas funcións desenvolve-
ranse no propio centro, nos consultorios
periféricos del dependentes, así como no
domicilio do paciente e na comunidade.
ORGANIZACIÓN FUNCIONALORGANIZACIÓN FUNCIONAL
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 21
SERVICIO DE
ATENCIÓN PRIMARIA
Nivel organizativo superior de xestión, planificación e apoio queintegra a unha ou máisunidades de atención primaria.
Cada servicio contará co
apoio doutros recursos sani-
tarios (Unidades de Apoio)
como son a pediatría, nos
casos nos que non existe a
nivel de unidade, farmacéu-
tico, saúde bucodental, psi-
coprofilaxe-obstétrica, saúde
mental, fisioterapia, orienta-
ción familiar, asistente
social...
Os servicios estarán forma-
dos por un mínimo de 15 e
un máximo de 45 profesio-
nais (unidades de atención
primaria e de apoio) e como
responsable da súa dirección
estará un Xefe de Servicio co
apoio dun Coordinador de
Enfermería.
Manual de Procedementos de Atención Primaria22
De acordo co anterior, o persoal de enfermería, en canto ó
deselvolvemento da actividade de enfermería, depende en
primeira instancia do Coordinador de Enfermería e, o mesmo
que o resto de persoal, depende funcional e xerarquicamente,
do Xefe de Unidade e do Xefe de Servicio ós que está adscri-
to, como responsable do funcionamento e organización dos
mesmos.
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 22
Decreto 172/1995, polo que se aproba o Plan deurxencias extrahospitalarias de Galicia.
PUNTO DE ATENCIÓN
CONTINUADA (PAC)
Estructura física e funcional na que selevará a cabo a atención das urxenciasextrahospitalarias, que, con carácterxeral, terá ámbito supramunicipal.
O seu número e situación determínao a
Administración en función do número de
habitantes e demanda atendida, da disper-
sión xeográfica e sistema de comunicacións
viarias, da facilidade de acceso ó hospital
de referencia e dos recursos dispoñibles.
A prestación de asistencia sanitaria nos
PAC será realizada, xeralmente, na modali-
dade de presencia física.
NO ÁMBITO DA ATENCIÓN PRIMARIAORGANIZACIÓN DA ATENCIÓN URXENTE
Manual de Procedementos de Atención Primaria23
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 23
OUTROS DISPOSITIVOS
DE URXENCIA
EXTRAHOSPITALARIA
Organización das urxencias extrahospitala-rias nas localidades ondeaínda non está implantado o PAC.
LOCALIDADE/S ONDE EXISTE PERSOALESPECÍFICO DE URXENCIASEXTRAHOSPITALARIAS
A atención continuada e per-
manente é realizada na
modalidade de presencia físi-
ca por este persoal ou asumi-
da polo persoal de novo
modelo conxuntamente co
persoal específico de urxen-
cias extrahospitalarias.
LOCALIDADES NON RECOLLIDAS NO APARTADOANTERIOR
A atención urxente extra-
hospitalaria será prestada
polos profesionais sanitarios
destas mediante gardas
localizadas ou de presencia
física.
CENTRAL DE
COORDINACIÓN
URXENCIAS MÉDICAS
(061)
A Central de Coordinación de
Urxencias Médicas, constituí-
da como Fundación Pública
polo Decreto 172/1999, do 27
de maio, e regulada pola
Orde do 9 de outubro de
1995,
coordina a atenciónurxente extrahospitala-ria da nosa Comunida-de e correspóndelle axestión das demandasde asistencia sanitariaque formulen os usua-rios do SERGAS, oscentros asistenciais e,se é o caso, as entida-des e organismos públi-cos por razóns de pro-tección civil e segurida-de das persoas.
Manual de Procedementos de Atención Primaria24
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 24
Esta central dispón dun
número de teléfono único,
“061”, para as demandas de
atención de urxencias médi-
cas extrahospitalarias en
toda a Comunidade Autóno-
ma. Tamén se pode acceder a
este tipo de atención a través
do número de teléfono “112”
(Protección Civil) o cal cana-
lizará a mesma á Central de
Coordinación de Urxencias
Médicas (061).
FUNCIONAMENTO
A Central de Coordinación
de Urxencias Médicas fun-
ciona durante as 24 horas
do día.
A Central avalía as deman-
das de asistencia urxente e
ofrécelle ó usuario os
seguintes servicios:
SEN MOBILIZACIÓN DE
RECURSOS
Consellos médicos tele-fónicos.
Derivación ó centrosanitario máis axeitado.
CON MOBILIZACIÓN DE
RECURSOS
Atención ás emerxencias.
Coordinación de visitasdomiciliarias.
Envío de transportesanitario urxente.
Para o cumprimento das
súas funcións, a central
conta con persoal de recep-
ción de chamadas (teleope-
radores), de mobilización
de recursos (radioperado-
res), médicos coordinadores
que dirixen toda a activi-
dade e persoal sanitario das
unidades base (UVI móbil),
situadas en determinados
puntos xeográficos da nosa
Comunidade.
RELACIÓN DA CENTRAL CO PERSOAL SANITARIO DO SERGAS
Ademais do seu persoal
específico, o “061” dispón
do apoio de todo o persoal
sanitario do SERGAS, ó que
pode requirir ou mobilizar,
nos casos nos que sexaManual de Procedementos de Atención Primaria
25
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 25
necesario, para a prestación
de asistencia sanitaria de
urxencia.
OBRIGAS DO PERSOAL SANITARIO
Todo o persoal do SERGAS
que teña algunha implica-
ción na prestación de asis-
tencia ás urxencias, tanto en
xornada de garda como ordi-
naria, terá a obriga de aten-
de-los requirimentos que, no
exercicio das súas funcións,
proveñan dos médicos coor-
dinadores da central, a través
do sistema de comunicación
establecido.
A central, á hora de solicita-
lo servicio, fará constar ó
persoal que o vai realizar, a
totalidade dos datos dispoñi-
bles da urxencia (localiza-
ción exacta, presunción de
diagnóstico, gravidade...).
Cando as circunstancias o
demanden, como é o caso de
emerxencias vitais, se por
parte da central non é posi-
ble a utilización dun trans-
porte sanitario dotado de
persoal facultativo, poderá
requirir ós profesionais sani-
tarios de garda os seus servi-
cios no vehículo sanitario
apropiado mobilizado pola
central.
De acordo co anterior, os
profesionais sanitarios que
deban prestar asistencia
sanitaria urxente poderán en
todo momento solicitar da
Central de Coordinación as
xestións e recursos que esti-
men necesarios.
SISTEMA DE COMUNICACIÓN COA CENTRAL DE COORDINACIÓN DEURXENCIAS MÉDICAS(061)
Todo persoal sanitario que
realice gardas en Atención
Primaria dispón dun termi-
nal portátil de radio (vía
rede troncal da Xunta de
Galicia) ou dun teléfono
móbil (TMA), a través do calManual de Procedementos de Atención Primaria
26
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 26
recibirá as indicacións da
central e ó mesmo tempo
pode solicita-lo seu apoio
permanente, para os efectos
de lograr unha idónea pres-
tación da atención urxente.
En xeral, nos centros que
dispoñen de PAC, esta comu-
nicación realízase a través do
número de teléfono do
mesmo.
Os profesionais terán a obri-
ga e a responsabilidade de
manter este sistema de loca-
lización e comunicación en
perfecto estado de funciona-
mento e comunica-las inci-
dencias do mesmo, a maior
brevidade posible, a sua
Xerencia ou ó 061.
Ás xerencias de Atención
Primaria correspóndelles a
distribución, mantemento e
supervisión dos equipos de
localización-comunicación
que deben facilitarse ós
profesionais sanitarios da
súa área.
Manual de Procedementos de Atención Primaria27
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 27
Manual de Procedementos de Atención Primaria29
HORARIO DE ATENCIÓN
EN XORNADA ORDINARIA
MODELO TRADICIONAL
CON ATENCIÓN CONTINUADA EN PAC
PERSOAL DE ZONA E APD
Presencia física no centro de 2,5horas como mínimo, en días labora-bles (luns-sábado), aínda que nonexista demanda de pacientes.
O horario de presencia física será estableci-do pola Xerencia en función dos recursosdispoñibles, das necesidades e as caracte-rísticas da zona, non poderá cambiarse sena súa aprobación.
Presencia localizada o resto do hora-rio, incluído entre 8-15 horas do díalaborable (luns-sábado).
A organización correspondente ás xornadasde sábado será a fixada pola Xerencia paracada centro.
ORGANIZACIÓN DE HORARIOS DE ATENCIÓNORGANIZACIÓN DE HORARIOS DE ATENCIÓN
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 29
A localización debe ser den-
tro do termo municipal e
efectiva en tempo real. Non é
válida a localización a través
de chamadas telefónicas
periódicas ó centro.
PERSOAL DE INSTICIÓNS
ABERTAS
Presencia física no cen-tro de 6 ou 7 horas(luns-venres), segundose trate de persoal de 36ou 40 horas semanaisrespectivamente.
Presencia física no cen-tro de 8 a 15 horas(sabados): Prestación deasistencia sanitaria me-diante quendas aproba-das pola Xerencia, entreos profesionais adscri-tos á unidade/servicio.
O horario de presencia física
será establecido pola Xeren-
cia en función dos recursos
dispoñibles, das necesidades
e as características da zona,
non poderá cambiarse sen a
súa aprobación.
CON ATENCIÓN CONTINUADANOUTROS DISPOSITIVOS DEURXENCIA EXTRAHOSPITALARIA
PERSOAL DE ZONA E APD
Presencia física no cen-tro de 2,5 horas comomínimo, en días labora-bles (luns-sábado), aín-da que non exista de-manda de pacientes.
O horario de presencia física
será establecido pola Xeren-
cia en función dos recursos
dispoñibles, das necesidades
e as características da zona
non poderá cambiarse sen a
súa aprobación.
Presencia localizada oresto de horario, incluí-do entre as 9 e 17 horasdo día laborable (luns-sábado).
A organización correspon-
dente ás xornadas de sábado
será a fixada pola Xerencia
para cada centro.
A localización debe ser den-
tro do termo municipal e
efectiva en tempo real. Non éManual de Procedementos de Atención Primaria
30
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 30
válida a localización a través
de chamadas telefónicas
periódicas ó centro.
Nalgúns centros, en función
do seu número de profesionais,
a prestación de asistencia sani-
taria en sábados realízase na
modalidade de presencia física
mediante quendas e segundo o
criterio da Xerencia.
PERSOAL DE INSTICIÓNSABERTAS
Presencia física no cen-tro de 6 ou 7 horas(luns-venres), segundose trate de persoal de 36ou 40 horas semanaisrespectivamente.
Presencia física no cen-tro de 9 a 17 horas(sábados): Prestación deasistencia sanitaria me-diante quendas aproba-das pola Xerencia, entreos profesionais adscritosá unidade/servicio.
O horario de presencia físicaserá establecido pola Xeren-cia en función dos recursosdispoñibles, das necesidades
e as características da zona,non poderá cambiarse sen asúa aprobación.
NOVO MODELO
CON ATENCIÓN CONTINUADA EN PAC
Presencia física no centro de 8 a 15 horas(luns-venres).
Presencia física no centrode 8 a 15 horas (sábado):prestación de asistenciasanitaria mediante quen-das aprobadas pola Xe-rencia, entre os profesio-nais adscritos á unida-de/servicio.
CON ATENCIÓN CONTINUADANOUTROS DISPOSITIVOS DE URXENCIA EXTRAHOSPITALARIA
Presencia física de 8-15horas (luns-venres).
Presencia física de 15-17horas (luns a venres) e 9-17 horas os sábados:prestación de asistenciasanitaria mediante quen-das aprobadas pola Xe-
Manual de Procedementos de Atención Primaria31
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 31
rencia, entre os profesio-nais adscritos á unida-de/servicio.
Nalgúns centros, en función
do número de profesionais, a
prestación da asistencia sani-
taria dos sábados (8 a 15 horas
ou de 9-17 horas) e de luns-
venres (de 15 a 17 horas) pode
ser realizada na modalidade de
presencia localizada mediante
quendas, sempre coa autoriza-
ción previa da Xerencia.
A xornada ordinaria tamén
pode ser realizada en horario
de tarde de luns a venres
(Artigo 6 do Decreto 200/93,
do 29 de xullo). Os horarios
máis habituais son de 14 a 21
horas ou de 15 a 22 horas.
TRANSPORTE DE PERSOALSANITARIO
O transporte de persoal sani-
tario para a prestación de
asistencia sanitaria, en hora-
rio de xornada ordinaria,
realizarase por medios pro-
pios deste persoal.
HORARIO DE FUNCIONAMENTO DO DISPOSITIVO DEURXENCIAS EXTRAHOSPITALARIO
(atención continuada non
incluída en xornada ordinaria)
PUNTO DE ATENCIÓNCONTINUADA (PAC)
DÍAS LABORABLESdesde as 15 ás 8 horasdo día seguinte.
DOMINGOS E FESTIVOSdesde as 8 ás 8 horas dodía seguinte.
OUTROS DISPOSITIVOS DE URXENCIA EXTRAHOSPITALARIA
DÍAS LABORABLESdesde as 17 ás 9 horasdo día seguinte.
DOMINGOS E FESTIVOSdesde as 9 ás 9 horas dodía seguinte.
TRANSPORTE DE PERSOALSANITARIO
MODALIDADE DE PRESENCIA FÍSICA
O transporte de persoal sanita-
rio para a prestación de asis-Manual de Procedementos de Atención Primaria
32
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 32
tencia sanitaria na modalidade
de presencia física, en horario
de atención continuada e/ou
urxencias, realizarase de acor-
do coas seguintes pautas:
Se hai transporte con-certado, este será espe-cificado pola Xerencia.
Se non hai transporteconcertado, xeralmentecasos moi concretos eexcepcionais, realizara-se polos propios mediosdos profesionais sanita-rios e percibirán a retri-bución establecida poreste concepto, de acordocoa normativa vixente.
MODALIDADE DE PRESENCIA LOCALIZADA
O transporte de persoal sanita-
rio para a prestación de asis-
tencia sanitaria realizarase por
medios propios do persoal.
As Xerencias, en función das
características de cada dispo-
sitivo de urxencias extrahos-
pitalarias, determinarán:
Número de efectivos depersoal/día/tramo hora-rio do seu funciona-mento.
Modalidade de prestación(física ou localizada).
Aprobación das quendasde garda que se estable-zan entre os profesio-nais afectados, quepoden coincidir ou nonco horario de funciona-mento. Calquera cambioque se produza na asig-nación individual dequenda de garda, deberáser aprobado previa-mente polo xefe de ser-vicio/xefe de unidade eno seu defecto polaXerencia.
Manual de Procedementos de Atención Primaria33
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 33
Os análises de sangue e demais mostras clí-
nicas, xunto con outras determinacións, é
un dos medios de diagnóstico que, dada a
sua simplicidade e fiabilidade, emprégase
de xeito máis frecuente como mecanismo
de apoio ó diagnostico.
A automatización do proceso de elabora-
ción das análises clínicas, a utilización do
personal especializado, en unión de crite-
rios de eficiencia, disminución do gasto e
fiabilidade técnica, aconsellan que a elabo-
ración de mostras se efectúe de xeito cen-
tralizado, realizándose a mesma en labora-
torios centrais sitos en hospitais e centros
de especialdiades da rede.
No proceso de extracción de mostras clíni-
cas para a determinación dos resultados, o
personal de enfermería ten un papel funda-
mental, toda vez que sobre este descansa o
importante cometido da súa realización.
DE MOSTRAS CLÍNICASEXTRACCIÓN PERIFÉRICA
Manual de Procedementos de Atención Primaria35
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 35
O establecemento de servi-
cios de extracción periférica
nos centros de saúde, permi-
te una maior accesibilidade
do usuario a estas probas
complementarias, evitando-
lle desprazamentos inútiles.
Na nosa Comunidade a toma
de mostras para análises clíni-
cas polo persoal practicante,
ATS/DUE, dependente do
SERGAS, regúlase na Orde do
31 de xullo de 1996, da Con-
sellería de Sanidade, na cal,
co obxeto de ofrecer ó usuario
unha asistencia máis directa e
humana, garantizarlle as pro-
bas diagnósticas necesarias
cun alto nivel de fiabilidade e
procurar que a accesibilidade
os análises clínicos sexa
máxima para tódolos sectores
da poboación, independente-
mente do lugar onde resida,
establece o seguinte:
O persoal practicante,ATS/DUE dependentedo SERGAS realizará atoma de mostras de
carácter ordinario paraanálisis clínicas, tantoprogramadas comourxentes, nos centrossanitarios ou consulto-rios que se designenpara o efecto.
As citadas tomas demostras efectuaransecoa periodicidade erotación de persoal quedispoñan as xerenciasde atención primaria,en función das necesi-dades organizativas e deatención ós usuarios.
Este persoal, levará aefecto as tomas de mos-tras de carácter ordina-rio para análises clíni-cas, cando resulte pre-ciso, nos domicilios dosusuarios.
É importante para o persoal
de enfermería coñece-lo sis-
tema organizativo da
“extracción periférica de
mostras clínicas”, establecido
pola Xerencia, correspon-
dente a sua Unidad/ServicioManual de Procedementos de Atención Primaria
36
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 36
de Atención Primaria, en
canto á periodicidade, hora
de recollida, forma de trans-
porte hacia o Servicio Cen-
tral de Laboratorio e demáis
instruccións ó efecto.
O modelo de “solicitude de pro-
bas complementarias”, é o
empregado polo médico para
solicitar estas probas, e pode ser
diferente en función do hospi-
tal de referencia do centro.
Manual de Procedementos de Atención Primaria37
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 37
A actividade a desenvolver en Atención
Primaria na Comunidade Autónoma e as
condicións da mesma, está regulada, dende
hai uns anos, a través de protocolos asina-
dos entre os Servicios Centrais do SERGAS
e as Xerencias de Atención Primaria e
entre estas e os Servicios e Unidades de
Atención Primaria, de acordo con dous
documentos base:
EN ATENCIÓN PRIMARIAPROTOCOLOS DE ACTIVIDADE
Manual de Procedementos de Atención Primaria39
PROTOCOLO INTERNO DE ACTIVIDADE-FINANCIAMENTO (PIAF)
PROTOCOLO DE ACTIVIDADE (PA)
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 39
PROTOCOLO INTERNO
DE ACTIVIDADE/
FINANCIAMENTO
(PIAF)
Este documento recolle con-
tractualmente as condicións
de compra de servicios asis-
tenciais de Atención Primaria
na relación entre o Servicio
Galego de Saúde e cada unha
das Xerencias de Atención
Primaria, co claro obxectivo
de xerar homoxeneidade e
equidade en toda Galicia. En
canto á prestación asistencial
de Atención Primaria, é, así
mesmo, un instrumento de
xestión da atención primaria
e un sistema de avaliación
dos equipos directivos das
xerencias.
O PIAF prevé unha parte asis-
tencial, referente ós obxecti-
vos do SERGAS en canto á
prestación de atención prima-
ria á poboación, e unha parte
financeira, que recolle as
bases dunha execución orza-Manual de Procedementos de Atención Primaria
40
mentaria e de xestión que
permitan o mellor aproveita-
mento posible dos recursos
postos a disposición de cada
unha das xerencias de Aten-
ción Primaria.
XERENCIA DE ATENCIÓN PRIMARIA
PROTOCOLO INTERNO DE ACTIVIDADE-FINANCIAMENTO 2001
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 40
Manual de Procedementos de Atención Primaria41
-FORMACIÓN
-ORDENACIÓN DA ASISTENCIA - Inicio de actividades de novo modelo- Reestructuración dos recursos existentes
-ESTRATEXIAS DE XESTIÓN - Programa de xestión clínica- Programas de desenvolvemento informático
Aplicacións administrativasAplicacións asistenciais
OBXECTIVOS ESPECÍFICOS
-CALIDADE
- Calidade percibida e satisfacción do usuario
Área de xestiónÁrea asistencial
- Accesibilidade- Adecuación e normalización de procesos
-ÁREA ASISTENCIAL - Ofertas de servicios e protocolo de actividade- Ordenación da prestación asistencial
-COORDINACIÓN DE NIVEIS ASISTENCIAIS- Atención especializada- Outros niveis asistenciais
- Xestión e documentación dos trámitesadministrativos
OBXECTIVOS BÁSICOS
- EXACTITUDE E FIABILIDADE DA TOTALIDADE DOS DATOS ENVIADOS POLA XERENCIA Ó SERGAS
- PRESTACIÓN DA ASISTENCIA DE ATENCIÓN PRIMARIA
- ADECUACIÓN DAS NORMAS E INSTRUCCIÓNS DO SERGAS
- EXECUCIÓN ORZAMENTARIA DENTRO DAS ASIGNACIÓNS DAS DIVISIÓNSDE RECURSOS HUMANOS, RECURSOS ECONÓMICOS E FARMACIA
O esquema do PIAF responde a estes apartados:
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 41
Manual de Procedementos de Atención Primaria42
PROTOCOLO DE
ACTIVIDADE (PA)
Este documento, entre as
xerencias de Atención Prima-
ria e cada un dos Servicios
ou Unidades de Atención Pri-
maria, é o compromiso asi-
nado entre as partes respon-
sables a distintos niveis da
prestación asistencial para o
desenvolvemento da activi-
dade de Atención Primaria
do SERGAS en Galicia
durante o exercicio anual. É a
expresión do protocolo de
actividade-financiamento
entre o SERGAS e as xeren-
cias de Atención Primaria e a
posta en práctica dos obxec-
tivos do Plan de Saúde e do
Plan Estratéxico.
Así mesmo, é un compromiso
contractual co claro obxecti-
vo de xerar homoxeneidade e
equidade en toda Galicia, en
canto a prestación asistencial
de Atención Primaria, sendo,
igualmente, un instrumento
de avaliación dos servicios e
unidades dependentes de
cada unha das xerencias.
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 42
Manual de Procedementos de Atención Primaria43
OBXECTIVOS ESPECÍFICOS
- ÁREA ASISTENCIAL - Historia clínica e ficheiro epidemiolóxico:Arquivo de pasivosCobertura de HCAPCriterios de calidade da HCAPRexistro de factores de risco epatoloxías crónicas
- CALIDADE - Accesibilidade- Dereito á información- Xestión de reclamacións e suxestións- Adecuación e normalización de procesos:
- Participación
Área de xestión e servicios xeraisResponsabilidades por área de actividadeAutoavaliación
- ESTRATEXIAS DE XESTIÓN - Programa de xestión clínica- Aplicacións informáticas:
Tarxeta sanitariaMódulo clínico do Programa OMI-APAplicación de admisiónOrganización de horarios deatención continuada
- COORDINACIÓN ENTRE NIVEIS ASISTENCIAIS - Atención Especializada
- Central de Coordinación 061- Programa Sociosanitario- Modulación da actividade- Comisionado do Plan de Drogas de Galicia- Farmacia
- FORMACIÓN E INVESTIGACIÓN
- Oferta de servicios:Atención ó adolescente/adulto/anciánAtención á mullerAtención ó neno sanOutros servicios
Saúde bucodentalTraballo socialFisioterapia
- Servicios de apoio:
OBXECTIVOS BÁSICOS
- PRESTACIÓN DA ASISTENCIA DE ATENCIÓN PRIMARIA
- ADECUACIÓN DAS NORMAS E INSTRUCCIÓNS DA XERENCIA
- EXACTITUDE DA TOTALIDADE DA INFORMACIÓN REMITIDA
O seu esquema é o seguinte:
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 43
Manual de Procedementos de Atención Primaria44
Ámbolos dous documentos
pretenden o ordenamento
dunha prestación de Aten-
ción Primaria ó usuario equi-
tativa e homoxénea en cal-
quera dos centros da rede
galega de Atención Primaria
e para calquera dos usuarios
desta.
Desde o ano 1999 o protoco-
lo de actividade (XAP-SAP) é
un documento común en
toda Galicia para tódolos
Servicios ou Unidades de
Atención Primaria de tódalas
Xerencias. Isto converte este
documento nunha ferramen-
ta de comparación entre
diferentes centros e permite
unha distribución de recur-
sos axeitada. Este documento
ten, evidentemente, partes
básicas obrigadas (as corres-
pondentes á oferta de servi-
cios mínima de atención pri-
maria) e partes variables nas
que se consideran os obxec-
tivos dos centros con maio-
res recursos e cunha oferta
asistencial superior. En cal-
quera caso, cada obxectivo
específico ten o mesmo peso
e encóntrase reflectido den-
tro dos mesmos apartados en
todos e cada un dos protoco-
los de actividade dos centros
que presten o servicio reco-
llido a través de cada un
deses obxectivos.
O traballo de enfermería de
atención primaria do SER-
GAS, en relación con este
protocolo de actividade do
centro no que preste os seus
servicios, terá unha parte
común (obxectivos que com-
parte co resto dos profesio-
nais do servicio) e unha parte
individual (obxectivos do seu
traballo persoal cos usuarios
asignados). As actividades,
obrigas, tarefas ou responsa-
bilidades de cada profesional
están recollidas no docu-
mento do Protocolo de Acti-
vidade, que pode ser consul-
tado directamente. Para cal-
quera aspecto relacionado co
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 44
protocolo de actividade, o
coordinador de enfermería e
o xefe de servicio ou de uni-
dade será o encargado de
aclarar tódalas dúbidas e
realiza-la asignación corres-
pondente de tarefas.
Os protocolos de actividade
de cada centro de saúde,
aínda que comúns entre si,
adáptanse ás posibilidades e
necesidades de cada centro
en particular, polo que o
enfermeiro/a debe coñece-lo
contido específico do que lle
sexa de aplicación.
O correcto cumprimento das
obrigas correspondentes ó
traballo do persoal de enfer-
mería de atención primaria,
leva consigo a utilización
de acordo co contemplado
no protocolo de actividade
da unidade ou servicio onde
o profesional preste os seus
servicios, independente-
mente da temporalidade do
vínculo.
Manual de Procedementos de Atención Primaria45
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 45
DO SERGASCOBERTURA
de asistencia sanitariadeÁMBITO
Persoas incluídas no ámbito da Seguridade Social
Asistencia sanitaria a cidadáns estranxeiros
Acordos da Seguridade Social econvenios de asistencia sanitaria
Empresas colaboradoras
Mutualistas de MUFACE, MUJEJU e ISFAS
Con opción de asistencia sanitaria polaSeguridade Social
Adscritos a entidades de seguro de asistenciaconcertada con estas Mutual idades
Convenio do SERGAS con MUFACE, ISFAS eMUJEJU, para a prestación de asistenciasanitaria, en determinadas zonas rurais
Cidadáns pertencentes á Unión EuropeaCidadáns pertencentes a outros países:
Países con Convenio Bilateral asinado porEspañaPaíses con Convenio coa Consellería deSanidade e Servicios SociaisOutros países
Situacións especiais
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 47
De acordo co establecido na Lei xeralde Sanidade e o RD 63/95 de ordena-ción de prestacións sanitarias, asprestacións sanitarias son facilitadasdirectamente polo Sistema Nacionalde Saúde e financiadas con cargo ósorzamentos xerais do Estado.
Esta asistencia pode ser ampliadapolas comunidades autónomas quepoden realizar outras actividades decarácter sanitario, con cargo ós seuspropios recursos ou mediante prezos,taxas ou outros ingresos de acordo cosseus estatutos de autonomía e normasde desenvolvemento.
Inclúense as seguintes modalidades deprestación:
Manual de Procedementos de Atención Primaria49
Atención PrimariaAtención EspecializadaPrestación FarmacéuticaPrestacións ComplementariasServicios de Información e DocumentaciónSanitarias
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 49
Manual de Procedementos de Atención Primaria50
A modalidade de Atención Primaria con carácter xeralcomprenderá:
- A asistencia sanitaria nas consultas, servicios e centrosde saúde.
- A asistencia sanitaria no domicilio do enfermo.
- A indicación ou prescrición e a realización, se é o caso,polo médico de atención primaria das probas e mediosdiagnósticos básicos.
- As actividades programadas polos servicios de saúde enmateria de educación sanitaria, vacinacións, exames desaúde e outras actividades ou medidas programadas paraa prevención de enfermidades, a promoción da saúde ou arehabilitación.
- A administración de tratamentos parenterais, curas ecirurxía menor.
- As demais atencións, prestacións e servicios de Aten-ción Primaria que se sinalan no mencionado RD63/1995, referidos a:
Atención á muller.
Atención á infancia.
Atención ó adulto e ancián.
Atención de urxencia.
Atención á saúde buco-dental.
Outros servicios, atencións e prestacións de atenciónprimaria (remisión ou derivación dos pacientes á asis-tencia especializada, por indicación do médico de aten-ción primaria; os tratamentos de rehabilitación bási-cos, logo da indicación médica, conforme ós programasestablecidos polos servicios de saúde;...).
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 50
Manual de Procedementos de Atención Primaria51
No mencionado decreto establécese que a utilizacióndestas prestacións realizarase cos medios dispoñibles noSistema Nacional de Saúde e que as ditas prestacións sóserán esixibles respecto do persoal, instalacións e servi-cios, propios ou concertados, salvo o establecido nosconvenios internacionais. Unicamente se admite o reem-bolso dos gastos ocasionados pola percepción de asis-tencia sanitaria fóra do SNS naqueles casos de asisten-cia urxente inmediata e de carácter vital, unha vez com-probado que non se puideron utilizar oportunamente osservicios daquel.
O procedemento de reintegro de gastos de asistenciasanitaria con medios alleos na nosa Comunidade estáregulado pola Orde do 7 de agosto de 1995, da Conse-llería de Sanidade e Servicios Sociais.
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 51
O estado, por medio da Seguridade Social,
garante ás persoas comprendidas no seu
ámbito de aplicación que realizan unha acti-
vidade profesional ou cumpren os requisitos
esixidos na modalidade non contributiva, así
como ós familiares ou asimilados que tiveran
ó seu cargo, a prestación de asistencia sani-
taria nos casos de maternidade, de enfermi-
dade común ou profesional e de accidente,
sexa ou non de traballo.
O Sistema Nacional de Saúde debe prestar
asistencia a toda persoa que acredite ter
dereito á asistencia sanitaria no ámbito da
Seguridade Social, mediante a presenta-
ción da Tarxeta Sanitaria Individual ou a
Cartilla de Seguridade Social, no caso de
españois que residan en España e os
estranxeiros que residan ou se encontren
legalmente en España e cumpran os requi-
sitos establecidos para ter dereito a ela.
DA SEGURIDADE SOCIALPERSOAS INCLUÍDAS NO ÁMBITO
Manual de Procedementos de Atención Primaria53
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 53
TARXETA SANITARIA
ANVERSO
código de identificaciónda entidade emisora,código de identificaciónpersoal, tipo de presta-ción farmacéutica, nomeda entidade xestora oucolaboradora da Seguri-dade Social, data decaducidade da tarxeta, nºde afiliación á Segurida-de Social, nº de orde dodocumento emitido enome e apelidos reduci-dos do cidadán.
REVERSO
nome da entidade prove-dora de servicios de aten-ción primaria, nome eapelidos do facultativo de
Manual de Procedementos de Atención Primaria54
Na nosa Comunidade a Tar-
xeta Sanitaria ven regulada
polo Decreto 177/1995, do
16 de xuño, e a Orde do 12
de xullo, do mesmo ano. Este
documento conten informa-
ción individualizada do cida-
dán e incorpora, alomenos,
os seguintes datos:
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 54
Manual de Procedementos de Atención Primaria55
Tarxeta Sanitaria individual, (anverso)
Tarxeta Sanitaria individual, (reverso)
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 55
atención primaria asig-nado, identificación docentro de saúde, teléfonodo centro de saúde e deurxencias, código deidentificación de asisten-cia sanitaria e código deidentificación do cidadán.
Durante o tempo no que o
usuario solicita a tarxeta sani-
taria (TS1) ou un cambio de
médico (TS2) e recibe a súa
tarxeta ou a súa nova etique-
ta de médico, dispón como
documento provisional dos
formularios TS1 e TS2 respec-
tivamante, os cales acreditan
o seu dereito á asistencia sani-
taria no primeiro caso e o
médico ó que está adscrito no
segundo caso.
Manual de Procedementos de Atención Primaria56
DOCUMENTACIÓN DA
SEGURIDADE SOCIAL
Nos casos en que non se dis-
poña de TS a acreditación
expedida pola Seguridade
Social do dereito a asistencia
sanitaria ven xustificado
polos seguintes documentos
(antes denominada “cartilla
da Seguridad Social”), ade-
mais do DNI:
Documento A1 ouTA.1/1 ou Tarxeta deS.S. de afiliación ó Sis-tema de SeguridadeSocial.
Documento P1 de reco-ñecemento do dereito áasistencia sanitaria daspersoas que posúen acondición de familiar ouasimilado ó cargo dotitular.
Documento A5 de ads-crición de médico demedicina xeral e outrosdatos de carácter sani-tario. Permite o accesoó sistema sanitariopúblico.
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 56
Manual de Procedementos de Atención Primaria57
Tarxeta Seguridade Social
P1. Recoñecemento do dereito á asistencia sanitaria de beneficiarios
A1. Afiliación ó Sistema de Seguridade Social
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 57
Manual de Procedementos de Atención Primaria58
TS1.
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 58
Manual de Procedementos de Atención Primaria59
TS2. Cambio de médico
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 59
Se trata de persoas residentes
na nosa Comunidade e nos
casos que proceda, as unida-
des administrativas do cen-
tro realizaran os tramites
necesarios de solicitud de TS.
SUPOSTOS ESPECIAIS
PERSOAS SEN RECURSOSECONÓMICOS SUFICIENTES
No caso de persoas que reu-
nindo os requisitos para
obter o dereito á asistencia
sanitaria regulado polo Real
Decreto 1088/1989, non dis-
poñen do documento acredi-
tativo do mesmo, informará-
selle, si a súas circunstancias
o aconsellan, que pode soli-
citar na Dirección Provincial
do SERGAS ou no seu centro
de saúde, se este dispon de
tal servicio, o dereito á “Asis-
tencia Sanitaria as persoas
sen recursos económicos
suficientes”.
ASISTENCIA SANITARIA ADESPRAZADOS
De acordo co establecido na
Orde do 20 de maio de 1987
do Ministerio de Traballo e
Seguridade Social e na Reso-
lución do 21 de maio de 1987
da Secretaría Xeral da Seguri-Manual de Procedementos de Atención Primaria
60
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 60
Manual de Procedementos de Atención Primaria61
TS2. Modelo de solicitude de acceso á asitencia sanitaria sen recursos económicos suficientes
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 61
dade Social, todo titular e os
seus familiares beneficiarios
con dereito a asistencia sani-
taria no ámbito da Seguridade
Social que se desprace tem-
poralmente fóra da súa resi-
dencia habitual dentro do
territorio nacional e solicite
algunha prestación de asis-
tencia sanitaria na localidade
da súa residencia ocasional,
acreditará a súa condición de
titular ou beneficiario da
Seguridade Social con dereito
á dita prestación mediante a
presentación do documento
de recoñecemento do dereito
a aquela (cartilla de asistencia
sanitaria ou Tarxeta Sanitaria
Individual), acompanada, se é
o caso, do documento nacio-
nal de identidade ou outro
documento que acredite a súa
personalidade.
En canto á asignación de
facultativo/enfermeira/o na
asistencia sanitaria a despra-
zados, débese consultar en
cada Xerencia sobre o proce-
demento que ten establecido
para o efecto. Non obstante,
nos casos de desprazamentos
prolongados fóra da súa resi-
dencia habitual (máis de tres
meses), é aconsellable infor-
ma-lo paciente de que o máis
convinte para un mellor
seguemento da súa saúde é
dispoñer dun médico fixo
durante ese período, e para
iso, debe realiza-lo corres-
pondente cambio de médico.
Nos seguintes apartados espe-
cifícanse as características
especiais do acceso á asisten-
cia sanitaria no noso sistema
de saúde, de determinados
colectivos de usuarios (extran-
xeiros, asegurados de MUFA-
CE, ISFAS e MUJEJU, etc.).
Manual de Procedementos de Atención Primaria62
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 62
E CONVENIOS ESPECIAIS DE ASISTENCIA SANITARIAACORDOS DA SEGURIDADE SOCIAL
Manual de Procedementos de Atención Primaria63
EMPRESAS COLABORADORAS
A colaboración das empresas na xestión da
Seguridade Social está regulada pola OM
do 25 de novembro de 1966, modificada
pola OM do 20 de abril de 1998 e polo
R.D.L. 1/1994, do 20 de xuño, polo que se
aproba o texto refundido da Lei de Seguri-
dade Social.
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 63
Respecto da asistencia sanita-
ria e en relación coa colabo-
ración voluntaria á que se
acollan estas empresas, esta-
blécense as seguintes obrigas:
Colaboración voluntariaderivada de accidente detraballo e enfermidadeprofesional: O médicoprocederá segundo oindicado para estes ca-sos no apartado destemanual relativo á inca-pacidade laboral.
Colaboración voluntariaderivada de enfermida-de común e accidentenon laboral: Prestar óseu cargo a asistenciasanitaria dos seus tra-balladores e beneficia-rios. Esta asistencialévaa a cabo o persoalsanitario da S.S., desig-nado pola empresa erespectando sempre odereito individual deelección de facultativosque se establece naLXSS.
Por outra banda, no RD
63/1995, do 20 de xaneiro,
sobre ordenación de presta-
cións sanitarias do SNS,
establécese que a asistencia
sanitaria prestada ós asegu-
rados ou beneficiarios no
ámbito do SNS, nos supos-
tos de empresas colabora-
doras na asistencia sanita-
ria do Sistema de Segurida-
de Social, en aquelas pres-
tacións que a atención co-
rresponda á empresa cola-
boradora conforme ó con-
venio ou concerto subscrito,
procederá á reclamación
por parte dos servicios rea-
lizados ós terceiros obriga-
dos ó pago.
Os traballadores das empre-
sas colaboradoras (TELE-
FÓNICA, ONCE e IBERDRO-
LA…) da nosa Comunidade
dispoñen de tarxeta sanita-
ria na que se fai constar o
nome da empresa colabora-
dora e o facultativo ó que
están adscritos.Manual de Procedementos de Atención Primaria
64
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 64
MUTUALISTAS E
BENEFICIARIOS DE
MUFACE ISFAS E
MUGEJU*
Dentro deste apartado exis-
ten dúas posibilidades:
Que opten por recibi-laasistencia sanitaria a tra-vés das institucións daSeguridade Social me-diante concerto estableci-do para o efecto. Nestecaso teñen dereito óemprego da tarxeta sani-taria individual, na queconsta a súa condición debeneficiario da Mutuali-dade de que se trate.
Que figuren adscritos aentidades de seguro deasistencia (adeslas, sa-nitas, asisa, etc.) con-certada coas ditas mu-tualidades. Non dispo-ñen de tarxeta sanitariaindividual.
En determinadas zonas ru-
rais, estas mutualidades non
dispoñen de medios privados
para prestar asistencia sani-
taria e ten concertada a
mesma có SERGAS.
OPCIÓN DE ASISTENCIASANITARIA POLA SEGURIDADE SOCIAL
MUTUALISTAS E BENEFICIA-RIOS DE MUFACE E MUGEJU,EN ASISTENCIA COA SEGURI-DADE SOCIAL
ÁMBITO DE COBERTURADA ASISTENCIA
A Seguridade Social facilitará
asistencia sanitaria por enfer-
midade común ou profesional,
accidente non laboral e de
traballo e maternidade, incluí-
das as prestacións regulamen-
tarias especiais, ós mutualistas
e beneficiarios de MUFACE e
MUGEJU que figuren así reco-
ñecidos (normas establecidas
no capítulo VI do Regulamen-
to xeral do mutualismo admi-
nistrativo, aprobado polo
Decreto 843/1976, do 18 de
marzo, e artículo 15 do R.A.L.
4/2000 e de R.D.L. 3/2000.
Manual de Procedementos de Atención Primaria65
(*) MUFACE: Mutualidad General de Funcionarios Civiles del Estado, ISFAS: Insti-tuto Social de las Fuerzas Armadas. MUGEJU: Mutualidad General Judicial.
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 65
PRESTACIÓN SANITARIA
O contido da prestación será
o correspondente ó réxime
xeral, a excepción da presta-
ción farmacéutica que só
será dispensada en réxime de
internamento hospitalario.
As ditas prestacións farma-
céuticas serán as recoñecidas
por MUFACE e MUGEJU e a
prescripción realizarase en
talonarios de receitas de dita
mutualidade.
A expedición de partes médi-
cos de baixa, confirmación e
alta, prognóstico e notifica-
ción de parto, realizaranse de
conformidade coa normativa
de MUFACE e MUGEJU (par-
tes da mutualidade).
Para o comezo do dereito non
existe período de ca-rencia.
MUTUALISTAS DE ISFAS, EN RÉXIME DE SEGURIDADESOCIAL
ÁMBITO DA COBERTURADA ASISTENCIA:
Beneficiarios comprendidos
no campo de aplicación do
réxime especial das Forzas
Armadas adscritos ó concer-
to para a prestación de asis-
tencia sanitaria (30 de
decembro de 1986). O ámbi-
to de cobertura é todo o
territorio español.
Beneficiarios non adscritos á
Seguridade Social nin a enti-
dades de seguro libre, cando
se atopen en localidades
onde a Sanidade Militar non
conte con medios propios ou
concertados.
PRESTACIÓN SANITARIA
Establécense 4 modalidades:
Isfas A.- Asistenciasanitaria total: “hospi-talización”, “asistenciaambulatoria de asisten-cia xeral e especialida-des” e “servicios deurxencia”.
Isfas B.- Asistenciaambulatoria: “asisten-cia xeral e especial” e“servicio de urxencia”.
Manual de Procedementos de Atención Primaria66
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 66
Isfas C.- Asistenciaxeral: “medicina xeral”,“pediatría-puericultu-ra”, “ATS” e “serviciode urxencia”.
Isfas D.- Asistencia deurxencia onde o preciseo Instituto de FuerzasArmadas.
O traslado de enfermos nas
modalidades B, C e D efec-
tuarase sobre o Hospital
Militar ou centro concertado
por ISFAS. As ambulancias
da Seguridade Social ou con-
certadas por esta atenderán
estes traslados.
O contido das prestacións
serán as correspondentes ó
réxime xeral, a excepción
das farmacéuticas, que serán
só dispensadas en réxime de
internamento hospitalario ou
a través do servicio de
urxencia.
As prestacións farmacéuticas
serán as recoñecidas por
ISFAS (RD 545/1986, do 7 de
marzo) e a prescripción reali-
zarase en talonarios de recei-
tas de ISFAS.
A expedición dos partes
médicos de baixa, confirma-
ción e alta, prognósticos e
notificación de parto, reali-
zarase de conformidade coa
normativa de ISFAS (en par-
tes da mutualidade).
Para o recoñecemento do
dereito non existe período de
carencia.
SIN OPCIÓN DE ASISTENCIA SANITARIA POLA SEGURIDADE SOCIAL
Os mutualistas e beneficiarios
destas Mutualidades figuran
adscritos a entidades de segu-
ro de asistencia (ADESLAS,
SANITAS, ASI-SA, etc.) coas
que estas ten concertada a
asistencia sanitaria.
No caso de que se lles preste
asistencia sanitaria e non se
encontran incluídos noManual de Procedementos de Atención Primaria
67
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 67
ámbito de aplicación do
Convenio do SERGAS con
estas mutualidades (ver apar-
tado seguinte), cumplimen-
tarase o correspondente
“parte de asistencia a tercei-
ros”, para procede-la sua
facturación e cobro pola
asistencia prestada.
CONVENIO DO SERGAS CON MUFACE, ISFAS E MUGEJU
ÁMBITO DE CONCERTACIÓN:
As mutualidades referidas
non dispoñen de medios pri-
vados nalgunhas zonas
rurais, polo que non poden
prestar asistencia sanitaria.
Por este motivo, estas entida-
des asinaron concerto co
SERGAS na nosa Comunida-
de, en tanto que a xestión de
asistencia está transferida.
ÁMBITO DE APLICACIÓNDO CONVENIO E CARACTERÍSTICAS DAPRESTACIÓN
Municipios nos que sepresta asistencia sani-taria (relacionados noapartado 1 do Anexo):
A asistencia sanitaria com-
prenderá (en réxime ambula-
torio, domiciliario ou de
urxencia) os servicios pro-
pios de Medicina Xeral,
Pediatría, ATS ou Practicante
e Matrona. A asignación de
médico realizarase de acordo
coas normas establecidas
para os beneficiarios do SER-
GAS.
Municipios cunha po-boación de ata 20.000habitantes, non inclui-dos anteriormente (a-partado 2 do Anexo)
A asistencia sanitaria con-
certada está referida exclusi-
vamente ós servicios de
atención urxente extrahospi-
talaria. A prestación deste
tipo de asistencia será a esta-
blecida con carácter xeral
para os beneficiarios do SER-Manual de Procedementos de Atención Primaria
68
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 68
GAS. Para iso solicitarase
dos mutualistas e demais
beneficiarios das citadas
mutualidades que acrediten a
súa condición mediante o
correspondente documento
de afiliación e, se é o caso, de
beneficiario, e de estimarse
necesario, co DNI.
Municipios cunha po-boación de máis de20.000 habitantes (re-lacionados no apartado3 do Anexo)
Estes municipios non están
incluidos no ámbito do con-
venio, por dispoñer as enti-
dades aseguradoras afecta-
das de medios propios para a
prestación de asistencia sani-
taria ós seus asegurados de
MUFACE, MUJEJU e ISFAS.
No caso de prestar asistencia
a mutualistas e beneficiarios
destas mutualidades, que
non dispoñan de TSI, terase
en conta se procede a factu-
ración da mesma.
PRESTACIÓNFARMACÉUTICA E INCAPACIDADETEMPORAL (IT)
Queda comprendida na asis-
tencia sanitaria que deberá
prestar o persoal médico do
SERGAS:
A prescripción de medi-camentos e demais pro-ductos farmacéuticosnas receitas oficiais deMUFACE, MUGEJU eISFAS.
A formalización dospartes de incapacidadetemporal (IT) e invali-dez provisional nosmodelos oficiais de cadaunha das mutualidades.
A indicación de probase medios diagnósticosen volantes comúns daSeguridade Social, queserán tramitados polosbeneficiarios na súaentidade de asistenciasanitaria, na forma es-tablecida por esta.
Os beneficiarios solici-tantes da asistencia
Manual de Procedementos de Atención Primaria69
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 69
presentaranlles ós fa-cultativos do SERGASas receitas e partes deIT e invalidez provisio-nal.
Sen prexuízo do anterior e de
acordo co citado convenio
non se dará en ningún caso a
prestación farmacéutica con
cargo ó SERGAS. A dita
prestación farmacéutica con-
tinuará sendo con cargo á
mutua que corresponda (ta-
lonarios da mutua).
Manual de Procedementos de Atención Primaria70
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 70
Manual de Procedementos de Atención Primaria71
P r o v i n c i a d e O u r e n s e
Allariz Castro Caldelas Montederramo San Xoán de RíoAmoeiro Cenlle Muiños SarreausArnoia (A) Coles Noguerira de Ramuín (Luintra) TaboadelaAvíón Cortegada Paderne de Allariz Teixeira (A)Baltar Cualedro Padrenda TransmirásBande Chandrexa da Queixa Parada de Sil Veiga do Bolo (A)Baños de Molgas Entrimo Peroxa (A) Verea (Carballo)Beade Esgos Piñor de Cea Viana do BoloBeariz Gomesende Pobra de Trives (A) VilamarínBlancos (Os) Gudiña (A) Pontedeva Vilar de SantosBoborás Irixo (O) Porqueira (Forxa) VilardevósBola (A) Larouco Punxin Vilariño de CousoBolo (O) Laza Quintela de Leirado Xunqueira de AmbíaCalvos de Randin Leiro Rairiz da Veiga Xunqueira de EspadañedoCarballeda de Avia Manzaneda RiósCartelle Melón RubiáCastrelo de Miño Merca (A) San AmaroCastrelo do Val Mezquita (A) San Cristobo de Cea
P r o v i n c i a d e L u g o
Abadín Cospeito Páramo (O) TriacastelaAlfoz Folgoso do Caurel Pastoriza ValadouroAntas de Ulla Fonsagrada (A) Pedrafita do Cebreiro XermadeAs Nogais Meira PortomarínBegonte Muras Pobra do BrollónBoveda Negueira de Muñiz Ribeira de PiquinCervantes O Vicedo RiotortoCervo Ourol Trabada
P r o v i n c i a d e P o n t e v e d r a
Barro Golada (A) Neves (As) RodeiroCampo Lameiro Guarda (A) Oia Salceda de CaselasCatoira Lama (A) Pazos de Borben VilaboaDozon Meaño PortasFornelos de Montes Meis Ribadumia
P r o v i n c i a d e A C o r u ñ a
Abegondo Corcubión Porto do Son SomozasCabanas Dumbria Rois VilarmaiorCee Moeche Santiso VilasantarCesuras Monfero Sobrado
Coruña Lugo Ourense Pontevedra
Arteixo Narón Lugo Ourense Cangas PontevedraCarballo Oleiros Monforte Estrada A RedondelaCoruña A Ribeira Lalín VigoFerrol Santiago de Comp. Marín Vilagarcia de Arousa
A N E X OConvenio do SERGAS con MUFACE, MUJEJU e ISFAS, sobre a prestación de asistencia
sanitaria ós seus mutualistas e beneficiarios en determinadas zona rurais (vixente no 2001)
1.- CONCELLOS NOS QUE SE PRESTA ASISTENCIA SANITARIA URXENTE E NON URXENTE
3.- CONCELLOS ÓS QUE NON AFECTA O CONVENIO (con máis de 20.000 habitantes)
2.- CONCELLOS NOS QUE SÓ SE PRESTA ASISTENCIA SANITARIA DE URXENCIAS (menos de 20.000 habitantes)
O resto de municipios non incluídos no apartado anterior de menos de 20.000 habitantes, prestaráselles ós mutualistas e beneficiarios destas mutualidades, de acordo co Conve-nio suscrito có SERGAS, a asitencia sanitaria de urxencia.
P r o v i n c i a d e O u r e n s e
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 71
En función da existencia ou non de Con-
venio bilateral de asistencia sanitaria ou de
determinadas situacións es-peciais, pode-
mos distinguir os seguintes apartados en
canto a prestación de asistencia sanitaria
deste tipo de cidadáns:
CIDADÁNS PERTENCENTES Á UNIÓNEUROPEA
CIDADÁNS PERTENCENTES A OUTROSPAISES:
Paises con Convenio Bilateral asinadopor España
Convenios bilaterais de prestación deasistencia sanitaria asinados pola Con-sellería de Sanidade e Servicios Sociais
Outros Países
A CIDADÁNS ESTRANXEIROSASISTENCIA SANITARIA
Manual de Procedementos de Atención Primaria73
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 73
SITUACIÓNS ESPECIAIS DE ASISTENCIA AEXTRANXEIROS
Cidadáns non incluidosnos apartados anterioresque se atopen nas situa-cións contempladas naLei Orgánica 4/2000, de11 de xaneiro, sobredereitos e libertades dosextranxeiros en España ea súa integración social.
CIDADÁNS
PERTENCENTES Á
UNIÓN EUROPEA
Existe Convenio de presta-
ción de asistencia sanitaria
cos países da comunidade
económica europea (Portugal,
España, Francia, Italia, Irlan-
da, Reino Unido, Holanda,
Bélxica, Luxemburgo, Ale-
maña, Austria, Dinamarca,
Grecia, Suecia e Finlandia).
Ademais dos países membros
da Unión Europea, o estable-
cido neste convenio é aplica-
ble ós países de Islandia,
Liechtenstein e Noruega,
como países do ámbito do
espacio económico europeo.
Na Atención Primaria e a
efectos da prestación de asis-
tencia sanitaria, podemos dis-
tinguir dous tipos de usuarios:
Asistencia a estranxei-ros de países membrosda CEE durante a súaestancia temporal enEspaña.
Asistencia a estranxeirosde países membros daCEE que residen habi-tualmente en España.
CIDADÁNS ESTRANXEIROS MEMBROS DA CEE, EN ESTANCIA TEMPORAL ENESPAÑA:
ACREDITACIÓN DO DEREITO Á ASISTENCIA
O documento que os acredita
como titulares ou beneficia-
rios da Seguridade Social do
seu país de orixe é o formu-
lario E-111 que deben pre-
sentar xuntamente co docu-Manual de Procedementos de Atención Primaria
74
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:54 Página 74
Manual de Procedementos de Atención Primaria75
H.1 documento de asistencia prestada a cidadáns da CEE
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:55 Página 75
Manual de Procedementos de Atención Primaria76
E.111 - documento acreditativo do dereito de asistencia sanitariaen países da Comunidade Económica Europea
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:55 Página 76
Manual de Procedementos de Atención Primaria77
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:55 Página 77
mento que acredite a súa
identidade.
CONTIDO DA ASISTENCIASANITARIA
Incluirá toda aquela atención
que o asegurado requira de
forma inmediata durante a
súa estancia en España. Para
tratamentos concretos e
regulados existen outros
tipos de formularios diferen-
tes ó E-111.
As modalidades de presta-
cións sanitarias serán iguais
ás dos asegurados do Réxime
xeral da Seguridade Social
Española.
REXISTRO DOS SERVICIOSSANITARIOS PRESTADOSA BENEFICIARIOS DOS ESTADOS MEMBROSDA CEE
Como documento base para
xustifica-las asistencias
prestadas, onde os gastos
teñen que ser reembolsados
posteriormente polos orga-
nismos competentes da Se-
guridade Social estranxeiros
nos que o enfermo asistido
se atope asegurado, e para a
acreditación e pago dos
honorarios ó persoal sanita-
rio, de conformidade coas
normas que son de aplica-
ción, establécese o modelo
H1. “Regulamentos comuni-
tarios e convenios interna-
cionais de Seguridade
Social/control de asistencia
sanitaria prestada por conta
de organismos estranxeiros”.
O profesional que preste a
asistencia cubrirá un docu-
mento H-1, que consta de tres
exemplares en tamaño cuarti-
lla de papel autocalcante. En
cada centro existen formula-
rios H-1 a disposición do per-
soal sanitario que o precise.
Por cada unha das consultas
que se realicen remitirase á
Xerencia unha copia com-
pleta do modelo E-111 pre-
sentado polo paciente e as
dúas primeiras follas do for-Manual de Procedementos de Atención Primaria
78
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:55 Página 78
mulario H-1 debidamente
cuberto, e quedará a terceira
folla en poder do centro.
PRESTACIÓN FARMACÉUTICA
A prescripción e dispensa-
ción de productos farmacéu-
ticos e material de curas
axustarase ás mesmas nor-
mas que rexan para os ase-
gurados e beneficiarios da
Seguridade Social.
Nas receitas deberá figura-lo
nº de asegurado do titular
que se expresa no formulario
E-111.
INCAPACIDADE TEMPORAL E RECOÑECEMENTO PARA OCONTROL DESTA
Cando un asegurado dun
país da CEE presente un
cadro clínico que, a xuízo do
facultativo da Seguridade
Social que o atende, lle impi-
da realiza-lo seu traballo
(incluso no caso de estar en
período vacacional), exten-
deranse os partes de baixa,
confirmación e alta, o
mesmo que se se tratase dun
asegurado español.
Dous dos tres exemplares
destes partes serán entrega-
dos ós interesados para a súa
presentación na Dirección
Provincial do INSS ou axen-
cia correspondente, xunto
cunha copia do E-111.
Por solicitude do INSS,
mediante o formulario E-116
(petición de solicitude de IT
polo país estranxeiro), o ins-
pector médico terá que reali-
za-los recoñecementos preci-
sos para o control do proce-
so e a notificación ó país de
orixe. Hai que cubrir un
modelo H-1 e envialo, xunto
co E-116 e tantos H-1 como
interconsultas de especialis-
tas se requiran, á Dirección
Provincial do SERGAS quen,
reservando unha copia dos
mesmos, se o estima oportu-Manual de Procedementos de Atención Primaria
79
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:55 Página 79
no, os enviará á Dirección
Provincial do INSS.
SOLICITUDE DE
ASISTENCIA SEN
PRESENTACIÓN DO
FORMULARIO E-111
Nestes casos remitirase ó
paciente, evidentemente á
marxe de prestar a asistencia
clínica que precise no
momento, á Dirección Pro-
vincial do INSS (departa-
mento de Convenios Interna-
cionais) para que lle tramiten
o envío de dito formulario
desde o seu país de orixe.
No suposto de que se lle
preste asistencia sanitaria en
Atención Primaria, actuarase
da seguinte forma:
Se acredita dispoñer deseguro de viaxe ou segu-ro privado e manifestanon dispoñer de Seguri-dade Social no seu paísde orixe:
Cubrirase o correspondente
parte de asistencia sanitaria e
facturación a terceiros.
Se non dispón de segurode viaxe ou seguro pri-vado ou manifesta queten Seguridade Socialno seu país de orixe:
Faráselle asina-lo compromi-
so de pago que figura como
apartado específico no
modelo H1.
Cubrirase o parte de asisten-
cia sanitaria e facturación a
terceiros como particular, o
cal se xuntará ó H1.
Infórmase de que cando lle
sexa remitido o E-111, por
parte do INSS, onde debe soli-
citalo, o envíe á Xerencia de
Atención Primaria a efectos
de que se lle anule a corres-
pondente factura ó seu nome.
Terase en conta se se trata de
persoas residentes en España
sen recursos económicos sufi-
cientes e no caso de estranxei-
ros o establecido na LeiManual de Procedementos de Atención Primaria
80
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:55 Página 80
4/2000, de 11 de xaneiro,
sobre dereitos e libertades dos
estranxeiros en España e a súa
integración social. (ver aparta-
do “Situacións especiais de
asistencia a cidadáns a estran-
xeiros”, deste manual).
CIDADÁNS ESTRANXEIROS DEPAÍSES MEMBROS DA CEE QUERESIDEN HABITUALMENTE ENESPAÑA
DOCUMENTO ACREDITATIVO DA ASISTENCIA
Nestes casos, os asegurados
poden ser portadores de dife-
rentes formularios que certi-
fican o seu dereito a presta-
cións sanitarias:
E-106: Traballador e osseus familiares queresidan nun Estadomembro distinto docompetente
E-120: Traballador e osseus familiares que con-vivan con eles, residen-tes en España e solici-tantes de pensións nou-tro Estado membro
E-122: Familiares be-neficiarios de pensio-nistas dun Estado mem-bro que non convivan cotitular do dereito e resi-dan en España
E-123: Titular do derei-to a asistencia sanitariaexclusivamente poraccidente de traballo ouenfermidade profesional
E-109: Familiares bene-ficiarios de traballadoresasegurados nun paísmembro que non convi-van co titular do dereitoe residan en España
E-121: Pensionistasdalgún país comunita-rio, e os seus familiares,que non teña ademaispensión pola Segurida-de Social española
E-121: Traballadoresdesprazados pola em-presa a España ou estu-diantes que se despra-zan a España para cur-sar estudios oficiais ouno marco de programascomunitarios
Manual de Procedementos de Atención Primaria81
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:55 Página 81
Existen outros formularios
para situacións específicas,
como son:
E-119: Perceptores dedesemprego e familiaresen busca de empregonoutro país
E-112: Hospitalizaciónse/ou tratamentos de en-fermidades crónicas queteñen un tratamentoque comezou no seupaís de orixe
E-116: Solicitude de in-capacidade laboral
COBERTURA DA ASISTENCIA SANITARIA
Portadores dos formula-rios E-106, E-120, E-122 e E-123: A asis-tencia sanitaria seráprestada de igual formae coa mesma tramita-ción que ós portadoresdos formularios E-111.
Portadores dos formula-rios E-109 e E-121:Recibirán asistencia sa-nitaria mediante ex-
pedición polo InstitutoNacional da SeguridadeSocial (INSS) do docu-mento de asistencia igualó dos asegurados espa-ñois (Mod.- A-1), emi-tíndolles posteriormentea Tarxeta Sanitaria.
SOLICITUDE DE ASISTENCIA SENPRESENTACIÓN DO FORMULARIO ACREDITATIVO DO DEREITO Á ASISTENCIA SANITARIA
No caso de que o asegurado
estranxeiro solicite asistencia
sen entrega-lo formulario
correspondente, ou non se
recoñeza a España polo
organismo competente do
seu país de orixe os formula-
rios E-109 ou E-121 que dan
dereito á emisión da Tarxeta
Sanitaria; actuarase de igual
forma que para o caso dos
E-111.
Terase en conta se se trata de
persoas residentes en España
sen recursos económicos su-
ficientes e no caso de estran-Manual de Procedementos de Atención Primaria
82
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:55 Página 82
xeiros o establecido na Lei
4/2000, de 11 de xaneiro,
sobre dereitos e libertades
dos estranxeiros en España e
a súa integración social. (ver
apartado relativo a determi-
nadas situaciones es-peciales
de asistencia sanitaria a
estranxeiros).
CIDADÁNS
PERTENCENTES A
OUTROS PAÍSES
PAÍSES CON CONVENIOBILATERAL ASINADO PORESPAÑA
Existe Convenio Bilateral de
asistencia sanitaria asinado
por España con Andorra,
Brasil, Chile, Ecuador,
Marrocos, Panamá, Paraguai
e Perú.
O procedemento a empregar
con pacientes destes países é
o mesmo que para os da
Comunidade Económica
Europea, sendo diferentes os
formularios que aqueles
deben presentar como docu-
mentos acreditativos do
dereito á asistencia sanitaria:
ANDORRA
E/AND-4 “Asistencia sanita-
ria en estancia temporal” ou
por cambio de residencia por
motivo de traballo.
BRASIL
EB-2 “Asistencia sanitaria en
estancia temporal”.
CHILE
E-CHL/08 “Asistencia sanita-
ria en estancia temporal”.
E-CHL/11 “Asistencia exclu-
siva a familiares”.
E-CHL/09 “Asistencia sanita-
ria a pensionistas e ós seus
familiares”
ECUADOR
EE-1, EE-2, EE-5: período de
validez: o indicado nos for-
mularios. Manual de Procedementos de Atención Primaria
83
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:55 Página 83
EE-6: período de validez
indefinido, ata que Ecuador
o anule.
MARROCOS
EM-4 “Asistencia sanitaria a
españois asegurados en
Marrocos en estancia tempo-
ral en España”.
PANAMÁ
Aínda non está aprobado o
formulario e acredítase me-
diante carta da institución
aseguradora.
PARAGUAI
Aínda non está aprobado o
formulario e acredítase me-
diante carta da institución
aseguradora.
PERÚ
Aínda non está aprobado o
formulario e acredítase
mediante carta da institución
aseguradora.
CONVENIOS BILATERALES DEPRESTACIÓN DE ASISTENCIASANITARIA ASINADOS POLACONSELLERÍA DE SANIDADE ESERVICIOS SOCIAIS
RELACIÓN DE CONVENIOS
Coa Sociedade Españolade Beneficencia de Sal-vador de Bahía (Hospi-tal Español).
Coa Casa de Galicia enMontevideo e co CentroGalego de Buenos Aires.
Coa Hermandade Gale-ga de Venezuela.
Coa Asociación Españo-la Primeira de SocorrosMútuos de Montevideo.
Coa Sociedade Españolade Beneficencia “Hospi-tal Español” de BuenosAires.
ACREDITACIÓN DO DEREITO Á ASISTENCIA SANITARIA
O paciente deberá acreditar
todas as seguintes condi-
cións:Manual de Procedementos de Atención Primaria
84
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:55 Página 84
Posúe a condición degalego de acordo coestablecido no Estatutode Autonomía.
Ser socio da Hermanda-de, Asociación, Casa ouCentro Galego, co quese ten establecido oConvenio. A xustifica-ción desta condiciónsupón o cumprimentoda 1ª.
A súa estancia en Gali-cia vai ser por un perí-odo de tempo inferior a3 meses, que se acredi-tará mediante declara-ción responsable dopaciente.
COBERTURA ASISTENCIAL
Únicamente cobre as contin-
xencias derivadas de enfer-
midade común ou accidente
non laboral e maternidade.
As prestacións varían en
función da continxencia pro-
texida:
ENFERMIDADE COMÚNOU ACCIDENTE NONLABORAL
Prestacións médicas quecomprenden: medicinaxeral, especialidades etratamento médico.
Préstase nas seguintesmodalidades: de urxen-cia e, de precisalo, deinternamento.
A prestación farmacéu-tica só se efectuará noámbito hospitalario.
MATERNIDADE
Prestacións médicas du-rante o embarazo, partoe puerperio.
Prestacións farmacéu-ticas con idéntico con-tido que o indicado noapartado de enfermida-de co-mún ou accidentelaboral.
O Convenio co Centro Galego
de Buenos Aires e a Casa de
Galicia de Montevideo taménManual de Procedementos de Atención Primaria
85
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:55 Página 85
inclúe a asistencia sanitaria a
tódolos galegos que viaxen
no marco dun programa de
acción social ou de xuventu-
de organizado pola Adminis-
tración Autonómica, como
por exemplo o programa de
“Reencontros Galicia”.
Neste caso para ter dereito á
prestación sanitaria só se
require a condición de galego,
quedando excluída a esixencia
de ser socio dun centro galego.
O contido da asistencia é o
mesmo que o establecido
para os socios dunha Her-
mandad ou Centro Galego.
OUTROS PAISES
Con carácter xeral, cando se
preste asistencia sanitaria a
persoas de países que non
sexan membros da Unión
Europea, cos que non exista
Convenio Bilateral ou que
non se atopen nas situacións
contempladas nos artigos 28
a 32, da Lei Orgánica 4/2000,
de 11 de xaneiro sobre derei-
tos e libertades dos extran-
xeiros en España e a súa
integración social deberá
facturarselle a mesma como
“particular”, salvo que acre-
dite a existencia de un segu-
ro de viaxe ou dunha com-
pañía privada de seguros.
No caso de existencia dun
seguro privado, o paciente
ademais de aporta-lo seguro
deberá acreditar a aceptación
de ditos gastos por parte da
Compañía.
Neste manual informaselle
sobre o procedemento de
facturación da asistencia
sanitaria a terceiros respon-
sables do pago.
SITUACIÓNS ESPECIAIS
DE ASISTENCIA A
CIDADÁNS
EXTRANXEIROS
Tratase de Cidadáns que se
atopan nas situacións con-Manual de Procedementos de Atención Primaria
86
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:55 Página 86
templadas na Lei Orgánica
4/2000, de 11 de xaneiro,
sobre dereitos e libertades
dos extranxeiros en España e
a súa integración social.
(Instrucción do 8 de febreiro
de 2000 da Secretaría Xeral
da Consellería de Sanidade e
Servicios Sociais e do SER-
GAS).
O Real Decreto 1088/1989,
do 8 de setembro, polo que
se amplía a cobertura da
asistencia sanitaria da
Seguridade Social ás perso-
as sen recursos económicos
suficientes, recoñece este
dereito ós españois que
teñan establecida a súa
residencia en territorio
nacional e carezan de
recursos económicos sufi-
cientes e de protección
sanitaria pública.
Coa Lei Orgánica 4/2000,
desaparecen as diferencias
existentes con anterioridade
para o recoñecemento da
asistencia sanitaria en fun-
ción da nacionalidade de
tales estranxeiros, e contem-
planse situacións persoais,
na aplicación do Real Decre-
to 1088/1989.
ÁMBITO DE APLICACIÓN
Cidadáns estranxeiros que se
atopen en Galicia, nas situa-
cións contempladas na Lei
Orgánica 4/2000, e que non
teñan dereito a recibir asisten-
cia sanitaria por ningún outro
medio incluído dentro da
acción protectora dos rexíme-
nes xeral e especiais da Segu-
ridade Social Española, ou
Convenios Internacionales.
COBERTURA ASISTENCIAL
Terán dereito á asistencia
sanitaria nas mesmas condi-
cións que os españois:
Os estranxeiros que seatopen en España ins-critos no padrón domunicipio no que resi-dan habitualmente.
Manual de Procedementos de Atención Primaria87
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:55 Página 87
Os estranxeiros menoresde 18 anos que se ato-pen en España.
As extranxeiras que seatopen en España, du-rante o embarazo, partoe postparto.
Terán dereito á asistencia
sanitaria pública de urxencia
por enfermidade ou accidente,
e á continuidade da mes-ma
ata a situación de alta médica:
Os estranxeiros que seatopen en España, antea contracción de enfer-midades graves ou acci-dentes, calquera quesexa a súa causa.
SOLICITUDE DE ACCESO ÁASISTENCIA SANITARIA
O solicitante dirixirase ós
servicios administrativos dos
Centros de Saúde de Aten-
ción Primaria do SERGAS
máis próximos ó seu domici-
lio, onde se iniciarán os trá-
mites necesarios, en función
da situación do cidadán:
-Ó abeiro do R.D. 1088/1989,
de 8 de setembro, polo que
se amplia a cobertura da
asistencia sanitaria da
Seguridade Social ás perso-
as sen recursos económicos
suficientes (ver modelo de
solicilitude no apartado de
“Persoas incluidas no
ámbito da Seguridade
Social):
Extranxeiro que residehabitualmente en Galicia.
Extranxeiro menor de18 anos, non empadro-ado en Galicia.
Extranxeira en situa-ción de embarazo, partoe postparto, non empa-droada en Galicia.
-Ó abeiro da Lei Orgánica
4/2000, de 11 de xaneiro,
sobre dereitos e libertadesManual de Procedementos de Atención Primaria
88
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:55 Página 88
Manual de Procedementos de Atención Primaria89
Documento de solicitude-recoñecemento do dereito á asistencia sanitaria de urxencia para estranxeiros
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:55 Página 89
Manual de Procedementos de Atención Primaria90
Documento acreditativo provisional (anverso y reverso)
Nº pasaporte, N.I.E., ...
Nome e apelidos
ASISTENCIA SANITARIA A EXTRANXEIROS (lei 4/2000)
N.I.
Prestación farmacéutica
Conse
llería
de San
idade
e Serv
icios S
ociais
XU
NT
A D
E G
AL
ICIA
::
::
:
: :
DOCUMENTOACREDITATIVOPROVISIONAL
Data comenzo
Data caducidade mes ano
mes ano
A T E N C I Ó N D E U R X E N C I A S
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:55 Página 90
Manual de Procedementos de Atención Primaria91
dos estranxeiros en España
e a súa integración social:
Estranxeiro non incluídonas situacións anteriores.
DOCUMENTO ACREDITATIVO DA ASISTENCIA SANITARIA
Tarxeta Sanitaria da Comu-
nidade Autónoma de Galicia,
cunha validez de cinco anos:
Extranxeiro que residehabitualmente en Galicia.
Extranxeiro menor de18 anos, non empadro-ado en Galicia.
Tarxeta Sanitaria da Comu-
nidade Autónoma de Gali-
cia, válida en tanto persista
a súa situación, período que,
en todo caso, non excederá
os 18 meses:
Extranxeira en situa-ción de embarazo, partoe postparto, non empa-droada en Galicia.
Documento acreditativo pro-
visional, que terá unha vali-
dez de 6 meses.
Extranxeiro non incluí-do nas situacións ante-riores.
Con carácter provisional, en
tanto non se expida o
mesmo, terá validez como
credencial a copia do formu-
lario denominado TS1 de
solicitude de Tarxeta Sanita-
ria, ou do formulario de soli-
citude do Documento acredi-
tativo provisional, segundo o
caso que se trate, visado polo
centro de saúde.
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:55 Página 91
ACTUACIÓNS ADMINISTRATIVAS
asistencia sanitariadeEN ATENCIÓN PRIMARIA
NO ÁMBITO DA PRESTACIÓN
Historia clínica
Sistema de valoración funcional da dependenza daspersoas maiores no domicilio
Programa Galego de Vacinacións
Outras actuacións administrativas
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:55 Página 93
Manual de Procedementos de Atención Primaria95
Neste apartado ademais da informa-ción que afecta o persoal de enferme-ría, inclúese información xeral sobrealgunhas actuacións, que sendo espe-cíficas do persoal médico, podenresultar de interés para o persoal óque vai dirixido este manual.
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:55 Página 95
A historia clínica é recoñecida no Decreto
63/1995 sobre ordenación de prestacións
sanitarias do SNS, como unha prestación
sanitaria dentro da modalidade dos servi-
cios de información e documentación sani-
taria. Na nosa Comunidade a Lei 3/2001,
de 28 de maio, regula ademais do consen-
timento informado, a historia clínica en
canto o soporte documental, a sua esixen-
cia nos ámbitos de atención especilizada e
atención primaria, o contido e requisitos
mínimos ós que se debe atender, tanto no
aspecto material como formal, a propieda-
de e a custodia e o acceso a mesma, entre
outros aspectos; asegurando que, co obri-
gado respecto ás esixencias de confidenci-
lidade e secreto, e sen menoscabo das mes-
mas, garantizase o dereito do paciente á
información contida nas historias clínicas
e o seu uso polo persoal sanitario o para
uns fins específicos que, sempre coas debi-
das cautelas, xustifiquen o acceso por parte
do persoal autorizado.Manual de Procedementos de Atención Primaria
97
HISTORIA CLÍNICAHISTORIA CLÍNICA
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:55 Página 97
En dita Lei establécese que
a historia clínica deberá ser
única por paciente, ó menos
en cada complexo hospita-
lario, hospital ou centro
sanitario e acumulará tóda-
la información clínica xera-
da en cada episodio asis-
tencial e integrará os dife-
rentes episodios do pacien-
te. Ven definida a historia
clínica como o conxunto de
documentos nos que se
conteñen os datos, valora-
cións e informacións de
calquera tipo sobre a situa-
ción e evolución clínica dos
pacientes ó longo do seu
proceso asistencial.
A misión primordial dahistoria clínica é orde-na-la información xe-rada nas consultas,para así facilita-la a-tención ó paciente e áfamilia, contribuíndoademais a proporcio-nar información para aasistencia á Comuni-dade e á docencia einvestigación.
A historia clínica de atención
primaria deseñada para a
nosa Comunidade é un
modelo de historia orientada
por problemas, o cal ofrece a
posibilidade de realizar unha
recollida de información que
se adapta ás características
propias da atención primaria.
Manual de Procedementos de Atención Primaria98
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:55 Página 98
Manual de Procedementos de Atención Primaria99
(*) Existen editados dous manuais sobre o tema onde se pode obter máis informa-ción sobre este (Manual de historia clínica en Atención Primaria e Manual de usoda interconsulta).
ELEMENTOS BÁSICOS
Recollen a información básica xeral e permiten o segue-mento do paciente (inclúe o conxunto mínimo de datos bási-cos). Representan o mínimo necesario e suficiente paraunha correcta dispoñibilidade de uso da información clíni-ca nos distintos procesos e episodios asistenciais:
CARPETA ademais da identificación domédico/enfermeira/o responsa-bles da asistencia sanitaria dopaciente, a portada e caras inte-riores reflicten datos de identifi-cación e biografía sanitaria domesmo
LISTA DE PROBLEMAS Folla de PROBLEMASFolla de CONTROL DE FÁRMACOS
FOLLA DE SEGUIMENTO DIARIO
ELEMENTOS COMPLEMENTARIOS
Facilitan e complementan o traballo de rexistro e podenser útiles en circunstancias determinadas (grupos depacientes específicos, etc.):
Folla de EVOLUCIÓN DE PROBLEMASFolla de MONITORIZACIÓNFolla de ACTIVIDADES PREVENTIVASHISTORIA SOCIALFolla de PROBAS COMPLEMENTARIAS
O modelo de historia clínica establecido e que a continuación se
define é o mesmo do que dispoñen os centros con historias clíni-
cas informatizadas e nel pódense diferenciar dous tipos de datos:
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:55 Página 99
Nº de identificación de histo-
ria (criterio de identificación
para o arquivo de historias).
Este número realízase a par-
tir da data de nacemento do
paciente (ano, mes e día) e
das iniciais dos apelidos. No
caso de xemelgos, engádese
a inicial do nome no espacio
sombreado.
PORTADA
Alerxias. Sinalarase única-
mente a existencia de posi-
bles reaccións alérxicas de
“importancia vital”. Non se
reflectirán neste espacio con-
dicións que poidan compro-
mete-la intimidade do
paciente (existe un espacio
para alertas na folla de pro-
blemas).
Enderezo, teléfono e centro
de traballo ou estudios... No
caso de pacientes sen teléfo-
no, poderá anotarse aquí un
teléfono para avisos, facendo
constar esta situación.Manual de Procedementos de Atención Primaria
100
MODELO DE HISTORIA
CLÍNICA DE ADULTO
CARPETA
Ten forma de tríptico, de
modo que a solapa facilite a
ordenación dos documentos
no interior da historia e evite
a súa perda. Existe un dese-
ño diferenciado, aínda que
semellante, para cada sexo
que se identifica pola cor:
Rosa: muller
Azul: varón
EXTERIOR
Ten funcións básicamente
administrativas e de recollida
de datos de identificación.
Pode ser cuberta polo perso-
al non sanitario a excepción
do apartado de “alerxias”.
SOLAPA
Nome e apelidos do paciente.
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:55 Página 100
Manual de Procedementos de Atención Primaria101
Historia de adultos: carpeta (anverso)
HC 0M Esta carpeta contén información confidencial
Nome/Apelidos Data de Nacementoano / mes / día Relación/Parentesco
Médico/Enfermeira DataPrest. farm.PEN / ACT.
N.º SS.
Outros N.os
Enderezo Tel.
Centro de traballo ou centro escolar Tel.
Contacto / Titor Tel.
Cambio de enderezo
ALERXIAS
Conviventes
HISTORIA ADULTOS
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:55 Página 101
Manual de Procedementos de Atención Primaria102
Contacto/titor... teléfono. No
caso de nenos recolleranse
aquí os datos do responsable.
No caso de adultos ofrécese a
posibilidade de que designen
a unha persoa de confianza
para os casos nos que se
requira. Este espacio é impor-
tante no caso de pacientes que
viven sos, especialmente se
son anciáns ou teñen limita-
cións de calquera tipo.
Cambios de dirección. Déixa-
se espacio para posibles
cambios destes datos.
ACT/PEN: Rodearase me-
diante un círculo a condi-
ción correcta de activo
(ACT) ou pensionista (PEN),
co obxecto de facilita-la
emisión das receitas adecua-
das a cada caso.
Número de Seguridade So-
cial e outros números de
identificación: Facilítase un
espacio adicional para rexis-
trar aqueles números que os
profesionais consideren o-
portuno rexistrar en función
das necesidades.
Médico/enfermeiro/a e data de
adscrición: Permite rexistrar ó
médico e ó/á enfermeiro/a do
paciente e ata tres cambios
coas súas respectivas datas.
Ademais, facilita a localiza-
ción da historia no arquivo e a
distribución das historias no
momento da consulta.
Convivintes: Permite rexis-
tra-las persoas que conviven
co paciente e, polo tanto,
facilita unha visión da súa
estructura familiar. Tamén
serve para axudar á localiza-
ción das historias dos ditos
convivintes se resultase
necesario.
En tódolos casos debe terse
en conta, na recollida dos
datos, a garantía da intimi-
dade dos pacientes e sempre
se respectarán os seus dese-
xos en canto a non consig-
nar datos que non lle pare-
zan oportunos.
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:55 Página 102
Manual de Procedementos de Atención Primaria103
INTERIOR
Nos diferentes módulos inte-
riores da carpeta recóllense
os datos clínicos básicos do
paciente, a súa familia e o
seu medio:
DATA DE APERTURA
Momento no que se lle abre
a historia ó paciente.
DATOS FAMILIARES
- Antecedentes familiares:
patoloxías ou grupos de
patoloxías máis frecuentes
e de recoñecida influencia
hereditaria ou que consti-
túen indicadores de facto-
res de risco do individuo
sobre as que debería inda-
garse de forma sistemática.
Establécense, polo menos,
tres formas de rexistro.
Libre: Anotación libre dos
resultados do interrogatorio.
Codificado: Identifícanse
ós membros da familia por
códigos estandarizados:
P=pai, M=nai, Ho=irmán,
Ha=irmá, Op=avó paterno,
Om=avó materno, Ap=
avoa paterna, Am=avoa
materna, F=outros, C=con-
vivintes sen relación de
parentesco.
Xenograma: árbore xene-
alóxica, realizando as
anotacións oportunas por
cada membro deste. No
cadro adxunto reflíctense
os símbolos estandariza-
dos para a súa representa-
ción.
Recadro de non anteceden-
tes: suposto de non existir
antecedentes de interese.
- Conflictos, relacións e pro-
blemas familiares.
Datos relativos á dinámica
familiar ou sobre proble-
mas dos membros da fami-
lia ou da situación econó-
mico-laboral que poida
influír sobre a saúde do
individuo.
Estado civil.
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:55 Página 103
Manual de Procedementos de Atención Primaria104
Historia clínica de adultos: carpeta (interior)
Antecedentes familiares
HTA/ACVACI/ morte súbita < 50 anosDislipemia / ObesidadeDiabeteTumores (mama, colon)Hepatite, Sida, TBE. neurolóxicas / demenciaTrat. psiquiátricosCausas morteOutros
Conflictos, relacións, problemas familiares, (drogas/alcohol, minusvalías, económico-laborais)
Antecedentes persoais
HTACI/ACVADiabeteDislipemiasHepatite, Sida, TBE. alérxicas (asma, rinite)E. osteoarticularesE. xenitourinariasMinusvalías (físicas, sensoriais)Trat. psiquiátricosIngresos hospitalariosOutros
Estilo de vida, (carácter, actividade física, dieta, eliminación, sono,hixiene, autonomía, ocio, autopercepción de saúde ...)
PESO
TALLA
T.A.
I.M.C.
ano
idadecomenzo cig/día
intentosabandono
exfumadordata
<50 grs.moderado
>50 grs.excesivo
Factores de risco / hábitos
Outras drogasTransfusiónsOutros
TABACO
ALCOHOL Observacións
Non antecedentes
Non antecedentes
Estado Civil
Data de apertura
VACIAR PROBLEMAS IMPORTANTES NA LISTA DE PROBLEMAS.
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:55 Página 104
Manual de Procedementos de Atención Primaria105
Historia clínica de adultos: cadro de xenograma
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:55 Página 105
Manual de Procedementos de Atención Primaria106
Historia clínica de adultos: carpeta (interior)
POLIO
D.T.P.
D.T.
TRIPLE VÍRICA
HEPAT. B
Hib
OUTRAS
RUBEOLA
TÉTANO-DIF
GRIPE
HEPAT. B
OUTRAS
VACINAS
Calendario infantil
TUBERCULINA
Data Resultado Data Resultado
ANT. HEPAT. B
ANT. RUBEOLA
ANT. HEPAT. C
ANT. HIV
OUTROS
Observacións
ESTADO INMUNOLÓXICO
Menarquía Xestacións N. vivos MenopausiaFórmula menstrual Macrosomias Abortos
Problemas obstétricos Problemas xinecolóxicosHTA xestacionalDiabete xestacionalOutros
ANTECEDENTES XINÉCO-OBSTÉTRICOS
Método
DataComenzo/Remate
Observacións
ANTICONCEPCIÓN
Socio -LaboralOcupación/profesión Problemas laboráis/emigración
Riscos ocupacionais (físico, químico, biolóxico, psíquico) Satisfacción laboral
Vivenda (condicións, animais ...)
anom
esdía
1º2º
iniciaisapelidos
Data nacem
ento1º A
PE
LIDO
2º AP
ELID
ON
OM
E
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:55 Página 106
Manual de Procedementos de Atención Primaria107
DATOS PERSOAIS
Antecedentes persoais:
Lista lembratoria das patolo-
xías ou grupo de patoloxías.
Datos relativos a peso,
talla, tensión arterial, índi-
ce de masa corporal (IMC) e
ano de rexistro.
- Factores de risco/hábitos:
Datos relativos ó uso de
alcohol e tabaco. As cifras
reflectidas de consumo de
alcohol aparecen de forma
orientativa e a clasificación
final queda a criterio de
cada profesional.
Transfusións (factor de
risco para infección de HIV
e/ou hepatite).
- Outros.
Estilos de vida: datos sobre
o carácter, actividade físi-
ca, autonomía, etc. de
forma que, de acordo coa
visión de cada profesional,
se complete a imaxe descri-
tiva do paciente.
SOCIO-LABORAL:
Aspectos fundamentais en
relación co ámbito socio-
laboral:
- Ocupación/profesión: acti-
vidade laboral habitual e
nivel de cualificación res-
pectivamente.
- Problemas laborais/emigra-
ción e satisfacción laboral:
valoración sobre a satisfac-
ción ou os problemas da
situación laboral do indivi-
duo que poidan incidir no
seu estado de saúde.
- Vivenda: información rele-
vante sobre a vivenda (as
condicións xerais, proble-
mas de hixiene, barreiras
arquitectónicas, conviven-
cia con animais, etc.).
ANTICONCEPCIÓN
Debe ser tratado de modo
sistemático en Atención Pri-
maria, sendo importante a
súa documentación de cara a
enfermidades transmisibles:
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:55 Página 107
Manual de Procedementos de Atención Primaria108
Método, data de comezo ou
remate e observacións.
No caso da muller inclúese
a posibilidade de rexistrar
de forma secuencial os dis-
tintos métodos utilizados.
ANTECEDENTES XINECÓLOGO-OBSTÉTRICOS (só H.C. de muller):
Pequeno resumo da historiaxinecolóxica da muller.
VACINAS E ESTADOS INMUNOLÓXICOS
Vacinas: rexistro das dis-
tintas vacinas que recibiu o
paciente así como a data da
súa administración. Cando
non sexa necesario e cons-
te que o paciente recibiu
tódalas vacinas infantís,
este apartado pode cruzarse
coa palabra “completo”. Os
médicos xerais que realizan
asistencia pediátrica poden
usar directamente a histo-
ria clínica pediátrica.
Estado inmunolóxico: reflíc-
tense os máis frecuentes.
FOLLAS INTERIORES
LISTA DE PROBLEMAS
A lonxitudinalidade da asis-
tencia e a continuidade de
coidados determinan o esta-
blecemento de contactos fre-
cuentes cos dispositivos de
Asistencia Primaria, o cal dá
lugar a un número impor-
tante de episodios asisten-
ciais, moitos deles de carác-
ter irrelevante ou de índole
administrativa.
Para facilita-lo traballo dos
distintos profesionais de
Atención Primaria que com-
parten o uso da historia e
fomenta-la aplicación dunha
linguaxe común, así como
para facilita-lo control de
calidade e a súa utilización
con fins docentes e investi-
gadores, é necesario estruc-
turar e prioriza-la informa-
ción.
Esta folla recollerá todosaqueles problemas de
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:55 Página 108
Manual de Procedementos de Atención Primaria109
Historia clínica de adultos: lista de problemas (anverso)
LISTA DE PROBLEMAS
PROBLEMA ACTIVO
HC 01
N.ºDATA
COMENZODATA
RESOLUCIÓNPROBLEMA INACTIVO
Identificación
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:55 Página 109
Manual de Procedementos de Atención Primaria110
saúde (activos e inacti-vos) que inflúan dunmodo relevante sobre asaúde do individuo; nonse reflectirán problemasbanais ou temporais(contusións, infecciónsrespiratorias...), así comosuposicións ou sospeitas.
Esta folla serve como visión
global do individuo e debe
estar sempre actualizada:
ANVERSO DA FOLLA
Problema activo: o que estáafectando nese momento ácapacidade funcional doindividuo.
Problema inactivo: é o queafectou, ou hai risco deque afecte, ó individuo, enon está actuando nesemomento, pero é impor-tante telo en considera-ción.
Existe na folla un recadrosuperior destinado a datos deidentificación do paciente,que admite a impresión datarxeta sanitaria co sistemade “bacallaeira”.
REVERSO DA FOLLA
FOLLA DE CONTROL DEFÁRMACOS
Fanse constar nesta folla,
como complemento da
lista de problemas, as
posibles alertas á hora de
instaurar un novo trata-
mento, hábito de autome-
dicación, así como trata-
mento que realiza o
paciente de modo conti-
nuado. Existe un deseño
específico para a historia
de pediatría.
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:55 Página 110
Manual de Procedementos de Atención Primaria111
Historia clínica de adultos: lista de problemas (reverso)
NOME DO FÁRMACO E DOSE
ALERXIAS ALERTAS REACCIÓNS ADVERSAS
TIPO DE REACCIÓNNOME DO FÁRMACO DATA
NOME DO FÁRMACO E DOSEDATAINICIO
DATAREMATE
DATAREMATE
DATAINICIO
PRESCRIPCIÓNS CONTINUADAS
FOLLA DE CONTROL DE FÁRMACOS
Úlcera
Anticoagulante
AUTOMEDICACIÓN
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:55 Página 111
Manual de Procedementos de Atención Primaria112
FOLLA DE SEGUIMENTO DIARIO
Recolle a información que
está en relación coa atención
do paciente, cunha secuencia
temporal desta. Cando se
detecte un problema, deberá
sinalarse na folla de lista de
problemas.
Recoméndase a utilización
do método SOIP na recollida
dos datos:
Subxectivo: relativo ópaciente.
Obxectivo: observado po-lo profesional, á explora-ción de datos comple-mentarios.
Impresión: interpreta-ción, avaliación ou xuízoclínico despois de anali-zados os datos.
Plan de acción: terapéu-tico, diagnostica, referir,educación, etc...
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:55 Página 112
Manual de Procedementos de Atención Primaria113
Historia clínica de adultos: folla de seguimento diario
S: (Subxetivo) = RelatoO: (Obxetivo) = Exploración e probasI: (Impresión) = Valoración, problemas e/ou diagnósticoP: (Plan) = Plan diagnóstico, terapéutico, evolución
FOLLA DE SEGUIMENTO
DATA
HC 02 VACIAR PROBLEMAS IMPORTANTES NA LISTA DE PROBLEMAS
Identificación
DATOSRELEVANTES
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:55 Página 113
Manual de Procedementos de Atención Primaria114
FOLLA DE EVOLUCIÓN DEPROBLEMAS
Emprégase para segui-laevolución de problemas desaúde importantes e querequirirán de gran cantidadede información.
Serve para desenvolve-los problemas identifi-cados e numerados pre-viamente na folla delista de problemas epara ordenar/centrali-za-las anotacións clíni-cas referidas a estesproblemas cando, polasúa complexidade, orequiran.
Anotaranse de forma cronoló-xica, e pode usarse unhafolla/problema ou recollernunha mesma folla variosproblemas, identificando asentradas polo número de pro-blema. Non se debe anota-lainformación diaria xerada naconsulta.
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:55 Página 114
Manual de Procedementos de Atención Primaria115
Historia clínica de adultos: folla de evolución de problemas
S: (Subxetivo) = RelatoO: (Obxetivo) = Exploración e probasI: (Impresión) = Valoración, problemas e/ou diagnósticoP: (Plan) = Plan diagnóstico, terapéutico, evolución
FOLLA DE EVOLUCIÓNDE PROBLEMAS
DATANº
PROBL.
HC 04
Identificación
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:55 Página 115
Manual de Procedementos de Atención Primaria116
FOLLA DE
MONITORIZACIÓN
Permite a monitoriza-ción dunha serie deparámetros clínicos eanalíticos de uso fre-cuente no seguemento defactores de risco e pato-loxías crónicas máiscomúns, facilitando asío seu control.
Esta folla é utilizada básica-
mente por enfermería:
Os parámetros están agru-
pados en signos, valores de
laboratorio, síntomas, tra-
tamentos e exploracións
especiais.
O apartado de tratamentos
serve para controla-los
cambios e/ou o cumpri-
mento de tratamentos far-
macolóxicos e non farma-
colóxicos.
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:55 Página 116
Manual de Procedementos de Atención Primaria117
Historia clínica de adultos: folla de monitorización
FOLLA DE MONITORIZACIÓN
HC 05
Identificación
T. ARTERIAL
FR. CARDÍACA
PESO
GLUCEMIA
GLICO-HEMOGLOBINA
COLESTEROL
TRIGLICÉRIDOS
HDL/LDL
Na / K
A. ÚRICO
CREATININA/UREA
Hb/Hto
GLUCOSURIA/CETONURIA
PROTEINURIA
SINT. HIPOGLUC.
ALCOHOL/TABACO
DIETA/EXERCICIO
ECG
FONDO OLLO
OSCILEMTRÍA/PULSOS
ESPIROMETRÍA
TRATAMENTOS
DATA
DATAPARÁMETRO
PESO IDEAL
DISLIPEMIA
DIABETE
HTA
C.I.
OBESIDADE
EPOC OUTROS
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:55 Página 117
Manual de Procedementos de Atención Primaria118
FOLLA DE ACTIVIDADES
PREVENTIVAS
Está orientada ó adultosan e á poboación enxeral e nela rexístranseas actividades preventi-vas e de promoción dasaúde realizadas e osseus resultados:
NA PARTE ESQUERDA DA FOLLA
Reflíctense a data, a idade
e as distintas actividades
en función da idade (agru-
padas en períodos máis ou
menos homoxéneos en
función das actividades
preventivas: 14-20, 21-30,
31-45, 46-65 e igual ou
máis de 65), e cada recadro
indica que se debe contro-
la-lo parámetro ó que se
refire, a idade, e coa perio-
dicidade indicada. As acti-
vidades específicas da
muller agruparanse e
ordenaranse cronolóxica-
mente.
NA PARTE DEREITA DA FOLLA
Inclúense, ademais do reca-
dro identificativo do pacien-
te e un espacio de observa-
cións, guías daquelas áreas
que requiren o screning sis-
temático (despistaxe) e dou-
tras áreas ás que se lles debe
prestar atención en función
das idades respectivas (aten-
ción a:). A estructuración
das guías baséase na evi-
dencia científica ou, en
ausencia desta, o consenso,
e está suxeita a modifica-
cións en función dunha
mellora ou maior evidencia.
Na historia pediátrica existe a
folla de control de saúde, cos
aspectos relevantes de cada
idade.
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:55 Página 118
Manual de Procedementos de Atención Primaria119
Historia clínica de adultos: folla de actividades preventivas
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:55 Página 119
Manual de Procedementos de Atención Primaria120
FOLLA DE HISTORIA
SOCIAL
Esta folla cubriraa o/a
traballador/a social nos
casos de pacientes que
presenten unha proble-
mática social que así o
esixa.
Nela recolleranse datos sobre
aspectos sociais do indivi-
duo, complementarios dos
recollidos na carpeta.
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:55 Página 120
Manual de Procedementos de Atención Primaria121
Historia clínica de adultos: folla de historia social
HISTORIA SOCIAL
HC 07
Identificación
COMPOSICIÓN FAMILIAR
Sen domicilioPisoUnifamiliarPensiónChabolaPrefabricadaInstituciónOutrasNS/NC
CedidaAlugadaPropia (pagándoa)Propia (pagada)RealugadaOutrosNS/NC
Agua correnteBañoDuchaElectricidadeGas butanoAgua quenteTeléfono
NeveraLavadoraCalefacciónLavalouzaRadioTVVídeo
CochePúblicoNon ten
De producciónDe compañía
Tipo de vivenda
Tipo de vivenda Tipo de vivenda N.º camas
Réxime tenencia Equipamentos
DATOS HÁBITAT
Ventilación/humidade
Hixiene
Barreras arquitectónicas
Observacións
NOME E APELIDOSANONAC.
PAREN-TESCO
OCUPACIÓNPROBLEMA
PSICOSOCIALE.
CIVILRÉXIME
COBERTURASANITARIA
Data de apertura
INFORMACIÓN ADICIONAL (Relacións familiares, situacióneconómico-laboral, relacións sociais, actividades de ocio).
VALORACIÓN SOCIAL
PROGRAMA DE INTERVENCIÓN
OBSERVACIÓNS
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:55 Página 121
Manual de Procedementos de Atención Primaria122
FOLLA DE PROBAS
COMPLEMENTARIAS
Serve como soporte pa-ra ter ordenados osinformes do laboratorioou doutras probas espe-ciais efectuadas ó pa-ciente.
Recoméndase ordena-los do-
cumentos que se peguen ou
grampen de acordo coa orde
indicada (arriba-abaixo), dei-
xando visible a data de
exploración.
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:55 Página 122
Manual de Procedementos de Atención Primaria123
Historia clínica de adultos: folla de probas complementarias
EXPLORACIÓNSCOMPLEMENTARIAS
HC 03
Identificación
Pega-lo 1.º Informe nesta liña
Suxerimos pegalo por orde cronolóxica e coa data visible
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:55 Página 123
Manual de Procedementos de Atención Primaria124
MODELO DE HISTORIA
CLÍNICA PEDIÁTRICA (aspectos singulares).
O modelo de historia clínica
pediátrica ten a mesma
estructura que a de adultos e
unicamente se sinalan a
continuación aqueles apar-
tados ou elementos que difi-
ren significativamente.
CARPETA (INTERIOR)
DATOS FAMILIARES
Antecedentes familiares:
As patoloxías que se reco-
llen adáptanse ás particu-
laridades propias da idade.
Conflictos, relacións e pro-
blemas familiares:
Inclúese un apartado para
recolle-la profesión dos
pais.
DATOS PERSOAIS
Neonato: Inclúese un apar-tado específico para rexis-
tra-los datos corresponden-tes ó período neonatal.
No resto, como no casoanterior, a lista lembratoriade patoloxías adáptase áspeculiaridades da idadepediátrica.
Vivenda: Inclúese a posi-bilidade de rexistra-laexposición ó tabaco e ácontaminación ambientalcomo factores de riscomáis importantes.
GRÁFICA DE CRECEMENTO
Incorpóranse as gráficas de
crecemento de 0-2 anos e
de 2-14 anos (a segunda
reprodúcese no interior da
solapa).
Adicionalmente (tamén no
interior da solapa) reprodú-
cense as gráficas de desen-
volvemento puberal.
TÁBOA DE DESENVOLVEMENTO
Figura na parte posterior
da carpeta.
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:55 Página 124
Manual de Procedementos de Atención Primaria125
Historia Pediátrica: carpeta
HCPH Esta carpeta contén información confidencial
Nome/Apelidos Data de Nacementoano / mes / día Relación/Parentesco
Médico/Enfermeira DataPrest. farm.PEN / ACT.
N.º SS.
Outros N.os
Enderezo Tel.
Centro de traballo ou centro escolar Tel.
Contacto / Titor Tel.
Cambio de enderezo
ALERXIAS
Conviventes
HISTORIA PEDIÁTRICA
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:55 Página 125
Manual de Procedementos de Atención Primaria126
Historia clínica pediátrica: carpeta
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:55 Página 126
Manual de Procedementos de Atención Primaria127
Historia clínica pediátrica: carpeta
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:55 Página 127
Manual de Procedementos de Atención Primaria128
FOLLAS INTERIORES
LISTA DE PROBLEMAS
ANVERSO DA FOLLA
Igual que a HC de adultos.
REVERSO DA FOLLA
Inclúe varias modifica-
cións: a máis destacada é o
apartado de vacinas admi-
nistradas e o estado inmu-
nolóxico.
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:55 Página 128
Manual de Procedementos de Atención Primaria129
Historia clínica pediátrica: lista de problemas (anverso)
LISTA DE PROBLEMAS
PROBLEMA ACTIVO
HCP1
N.ºDATA
COMENZODATA
RESOLUCIÓNPROBLEMA INACTIVO
Identificación
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:55 Página 129
Manual de Procedementos de Atención Primaria130
Historia clínica pediátrica: lista de problemas (reverso)
DATAINICIO
DATAINICIO
DATAREMATE
DATAREMATE
NOME DO FÁRMACO E DOSE NOME DO FÁRMACO E DOSE
DATA OBSERVACIÓNS
TRIPLE
VÍRICA
TÉTAN
O
D.T.
D.T.P.
POLIO
XARA
MPIÓN
RUBÉO
LA
PAPEI
RAS
HEP.
B
Hib
REACCIÓNS A MEDICAMENTOS
OBSERVACIÓNS
OUTROS MARCADORES
PPD
PRESCRIPCIÓNS CONTINUADAS
VACINAS ADMINISTRADAS
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:55 Página 130
Manual de Procedementos de Atención Primaria131
FOLLA DE CONTROIS DE
SAÚDE
Esta folla estructúrase en
módulos por idades en forma
de “check-list” para rexistra-
la execución da actividade
ou ítem de acordo co seguin-
te esquema:
Exploración: Fitos de com-
portamento. Exploración
física.
Guía: Vacinas. Educación
para a saúde. Normas (refe-
rido a folletos informati-
vos).
Observacións: Espacio libre
para realizar anotacións de
incidencias observadas.
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:55 Página 131
Manual de Procedementos de Atención Primaria132
Historia clínica pediátrica: folla de control de saúde
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:56 Página 132
FICHA DE IDADE E SEXO
Esta ficha é un comple-mento básico do sistemade rexistro de AtenciónPrimaria e a súa fun-ción é a de dispoñer dunficheiro de idades e desexo complementario doarquivo de historias clí-nicas.
Neste rexistro estará toda a
poboación que atende cada
profesional, ordenada alfa-
beticamente, o cal permite
unha entrada complementa-
ria por apelidos ó arquivo de
historias (ordenado por ida-
des ou por número de histo-
ria). O sistema de arquivo
destas fichas sempre deberá
ser distinto do de historias,
para permiti-lo acceso ás
historias a partir do máximo
número de datos posibles,
nome ou idade.
Unha característica importan-
te deste ficheiro é a posibili-
dade do uso de marcadores
que facilitan a identificación
dos grupos de poboación para
os fins que interesen.
ANVERSO
Apelidos e nome.
Nº de historia.
Nº da Seguridade Social e
outros números.
Enderezo e teléfono de
contacto.
REVERSO
Marcadores: ó longo do
bordo superior aparecen
recadros (do 1 ó 20), onde o
nº 1 está destinado a iden-
tifica-las persoas que dis-
poñen de historia clínica
no centro (recortando o
recadro) e o resto utilizara-
se para marcar, xeralmente
mediante adhesivos de
cores pegados sobre o
bordo superior, distintos
grupos de pacientes, en
función dos criterios adop-
tados polos profesionais do
servicio.Manual de Procedementos de Atención Primaria
133
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:56 Página 133
Manual de Procedementos de Atención Primaria134
Ficha de idade e sexo
Enderezo
Tel.
ENFERMEIRA
Nº DE CUPO
FE HF Esta ficha contén información confidencial
MÉDICO
1º APELIDO
NOME
2º APELIDO
OUTROSNOS
Presentación farm.PEN/ACT.
C.I.P.
Nº SS.
ano mes día 1º 2º
DEFINITIVO 1COLOR 11/9/02 11:56 Página 134
Manual de Procedementos de Atención Primaria135
No Decreto 48/1998, do 5 de febreiro, polo
que se establece a estructura orgánica dos
servicios centrais da Consellería de Sanida-
de e Servicios Sociais establecese que a Sub-
dirección Xeral do Programa de Atención
Sociosanitaria, dependente da Secretaría
Xeral, é “a unidade encargada do deseño,
desenvolvemento e xestión do modelo de
coordinación de atención sociosanitaria de
Galicia e da súa concreción operativa. Así
mesmo, actuará como unidade de coordina-
ción das actuacións que neste eido estable-
zan os distintos órganos de dirección, tanto
da Conselleria como das diferentes estructu-
ras do SERGAS, no relacionado coas áreas
de actuación do programa de atención
sociosanitaria: persoas maiores e coidados
paliativos, saúde mental, discapacitados.
Correspondelle, así mesmo, a definición e
seguemento de programas sociosanitarios
tendentes a unha integración da continui-
SISTEMA DE VALORACION FUNCIONAL DA DEPENDENCIA DAS PERSOAS MAIORES NO DOMICILIO (RAI-HC)
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:01 Página 135
dade asistencial entre servi-
cios sociais e sanitarios”.
No ano 1998, partindo dos
principios de mellora da cali-
dade asistencial desde o
punto de vista sanitario e
social, e de establecer canles
de comunicación e coordina-
ción entre a área social e a
sanitaria, estableceuse un sis-
tema de información (Con-
xunto Mínimo de Datos
Sociosanitarios: CMBD-SS),
aplicable tanto nas residen-
cias sociais de personas
maiores como nos centros
sociosanitarios e unidades de
media estadía dos hospitais,
que se basea no “Resident
Assessment Instrument Nur-
sing Home” (RAI-NH), instru-
mento de valoración funcio-
nal para clasifica-los pacien-
tes en grupos de utilización
ou consumos de recursos, en
función das necesidades reais
e os servicios que se lles pres-
ta e aporta información que
permite mellora-la calidade,
a elaboración de protocolos
de actuación e o establece-
mento de planes de coidados
e a planificación e asignación
de recursos, ademaís de datos
administrativos útiles na xes-
tión da residencia ou centro.
Este CMBD-SS complemén-
tase coa implantación do sis-
tema de avaliación na aten-
ción primaria, o “Resident
Assessment Instrument
Home Care” (RAI-HC). Este
instrumento permite facer
unha valoración funcional
do ancián no seu domicilio e
unha planificación da asis-
tencia sanitaria e social, ó
mesmo tempo que é compa-
tible co RAI de institucións.
Con este sistema de informa-
ción unificado acádase:
- Unifica-lo concepto de de-
pendencia tanto no ámbito
sanitario coma no ámbito
socialManual de Procedementos de Atención Primaria
136
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:01 Página 136
- Clasifica-los diferentes
graos de dependencia de
forma que, cando se fale
dun grao de dependencia
determinado, tanto os pro-
fesionais dos diferentes
servicios sanitarios coma
sociais estean a falar do
mesmo. Isto permitirá a
asignación dos recursos ás
persoas que máis o necesi-
ten con criterios claros e
homoxéneos en toda a
Comunidade, potenciando
en todo momento a equi-
dade do sistema:
Valoración funcional:médico e enfermeira/ode Atención Primaria
Valoración social: traba-llador social do Concello
- Proporcionarlles ás persoas
dependentes o recurso máis
axeitado para elas en fun-
ción do seu grao de depen-
dencia, dos seus recursos
sociais e, en todo momen-
to, tendo en conta as prefe-
rencias do ciudadán.
No Decreto 176/2000, do 22
de xuño, regulase o Programa
de atención ás persoas maio-
res dependentes a través do
cheque asistencial, o cal com-
prende o conxunto de axudas
públicas individuais destina-
das a cofinancia-los gastos
que se deriven da atención ás
persoas maiores de 65 anos en
situación de severa e grande
dependencia, que consiste na
necesidade de axuda de ter-
ceira persoa para a realización
de actividades da vida diaria.
Dito decreto contempla as
seguintes modalidades do
programa de atención ás per-
soas maiores dependentes:
Cheque Residencia.
Cheque Centro de Aten-ción diurna.
Cheque Atención deAxuda no Fogar.
Cheque Estadía Temporalou Programas de Respiro.
Na Orde de 5 de decembro de
2000 (modificada pola OrdeManual de Procedementos de Atención Primaria
137
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:01 Página 137
de 3 de abril do 2001) da
Conselleria de Sanidade e
Servicios Sociais regúlase o
réximen xeral das axudas
económicas previstas no cita-
do decreto, así como os requi-
sitos e o procedemento de
inclusión das entidades que
soliciten ser prestadoras de
servicios no marco do Pro-
grama Cheque Asistencial.
As persoas maiores de 65
anos dependentes que dese-
xen acollerse ós beneficios
do citado Programa terán
que presentar a solicitude
acompañada da documenta-
ción que se esixe na citada
Orde, no exemplar normali-
zado e por duplicado que se
establece na convocatoria,
no rexistro do concello de
residencia. Os Servicios
Sociais de Atención Primaria
do referido concello á vista
da documentación, remitirán
cada expediente completo e
debidamente cuberto á res-
pectiva Delegación Provin-
cial da Consellería de Sani-
dade e Servicios Sociais, para
a sua oportuna resolución.
Un dos documentos que o
posible beneficiario deste tipo
de axudas debe adxuntar á
solicitude é o Informe de
valoración da dependencia
funcional. A valoración reali-
zarase polo persoal sanitario,
tanto no domicilio do usuario
coma no centro de sáude.
É por tanto, o informe de
valoración da dependencia
funcional, un dos documentos
que forman parte do oportuno
expediente de solicitude das
axudas do “cheque asisten-
cial”, realizadas polos posibles
beneficiarios das mesmas, na
nosa comunidade.
Na citada Orden figuran como
anexos, entre outros modelos
normalizados, o baremo e o
Informe médico para a valo-
ración da dependencia fun-
cional (Anexo III-A e Anexo
II-B respectivamente)Manual de Procedementos de Atención Primaria
138
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:01 Página 138
Manual de Procedementos de Atención Primaria139
- Datos identificativos do médico e enfer-meira/o responsables da valoración :
faranse constar o nome dos mesmos, o nºde colexiado (no caso do médico), o cen-tro de traballo, a data e a sinatura.
- Datos administrativos relativos á identi-ficación do usuario:
nome e apelidos, data de nacemento,sexo e código de identificación persoal(C.I.P.).
- Total puntuación da valoracón funcionalda dependencia:
reflectirase a puntuación obtida nas dis-tintas seccións de valoración funcional ea suma total das mesmas. Este apartadoserá cumplimentado polo persoal daDelegación de Sanidade correspondente.
Co obxeto de facilitar ó equipo sanitario de Atención Primaria, a cumplimentación doimpreso normalizado de valoración funcional da dependencia das persoas maiores nodomicilio, a continuación reflíctase o contido do mesmo de forma máis ampla. No informenon aparecen os valores do baremo e só se terá que marcar un ou máis recadro/s, segundoa codificación sexa excluinte ou non, correspondente/s a/s posiblidades de valoración decada un dos patróns que máis se aproximen ás condicións do usuario.
O impreso está dividido nos seguintes apartados:
INFORMACIÓN SOBRE A CUMPLIMENTACIÓN DO INFORMEMÉDICO PARA A VALORACIÓN FUNCIONAL DA DEPENDENCIA
DAS PERSOAS MAIORES NO DOMICILIO (ANEXO II-B):
Sección 1: Patrón cognitivo.
Sección 2: Patrón de comunicación /audición.
Sección 3: Patróns visuais.
Sección 4: Patróns de comportamento.
Sección 5: Continencia nos últimos 14 días.
Sección 6: Estado da pel.
Sección 7: Capacidade funcional/realización independente de actividades instrumentais (AIVD) e básicas(ABVD) da vida diaria.
Sección 8: Caidas.
Sección 9: Estado xeral nos últimos 90 días.
Sección 10: Estabilidade do estado de saúde.
Sección 11: Diagnose de enfermidade
APARTADOS DE VALORACIÓN POR SECCIÓNS:APARTADO RESUME
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:01 Página 139
SECCIÓN 1
PATRÓN COGNITIVO
OBXECTIVO
- Rexistra-la capacidade do
usuario á hora de tomar
decisións en relación coas
actividades da vida diaria.
Este item é especialmente
importante para unha pos-
terior valoración e para a
planificación dos coidados,
xa que pode poñer sobre
aviso ó avaliador acerca de
que non hai unha concor-
dancia entre as habibilida-
des do usuario e o seu nivel
actual de realización, por-
que a familia pode invo-
luntariamente estar fomen-
tando a dependencia do
usuario.
PROCESO
- Primeiro entrevistar ó
usuario, logo a un membro
da familia (pode ser útil
tamén observar ó usuario).
Revisa-los sucesos de cada
día. O obxectivo real é
establecer si o usuario
toma estas decisións de
modo activo e non se é
capaz de realizalo. Cando
un familiar toma unha
decisión en lugar do usua-
rio considere que o usuario
non participa na toma de
decisión, independente-
mente do nivel de capaci-
dade que teña, o usuario
debe se considerado como
incapaz de tomar decisións.
Manual de Procedementos de Atención Primaria140
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:01 Página 140
Manual de Procedementos de Atención Primaria141
CODIFICACIÓN E DEFINICIÓN
- Só se pode marcar unha resposta, a máis adecuada que
corresponda ás condicións do usuario:
Independente: As decisións do usuario foron oportunas elóxicas (reflectindo estilo de vida, cultura, valores). Ousuario organiza a rutina diaria e toma decisións dunmodo coherente, razoable e organizado.
Independente modificada: O usuario organiza a rutinadiaria e toma decisións seguras en situacións familiares,pero experimentou algún tipo de dificultade na toma dedecisións ó afrontar novas tareas ou situacións.
Moderadamente alteradas: As decisións do usuario soninadecuadas. É necesario estimular (continuamente) a súamemoria, facerlle suxerencias, e proporcionarlle supervi-sión na planificación, organización e corrección da ruti-na diaria.
Gravemente alteradas: A capacidade do usuario de tomardecisións está moi deteriorada. O usuario non toma deci-sións nunca ou case nunca.
CAPACIDADEPARA TOMA DE DECISIÓNS(respecto dasactividades davida diaria)
0
0
0,5
1
1
Patróns Posibilidade Valor
TOTAL SECCIÓN (puntos)
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:01 Página 141
SECCIÓN 2
PATRÓNS DE
COMUNICACIÓN
AUDITIVOS
AUDICIÓN
OBXECTIVO
- Avalia-la capacidade do
usuario para oír (con próte-
se auditivas, si as usa)
durante os últimos 7 días.
PROCESO
- Avalia-la capacidade audi-
tiva do usuario (con axus-
tes ambientais se precisa).
Asegúrase de preguntar si
as pilas funcionan e a pró-
tese auditiva está conecta-
da. Entrevistar e observar ó
usuario e preguntarlle
sobre a función auditiva.
Consultar á familia do
usuario. Comprobar a fia-
bilidade dos seus descubre-
mentos mediante a obser-
vación do usuario durante
a conversación.
- Preste atención ó que fai
para poder comunicarse co
usuario. Por exemplo, si
ten que falar con maior
claridade, usar un ton máis
alto, falar máis despacio ou
xesticular, póñase diante
do usuario se lle parece que
necesita ve-la súa cara
para sabe-lo que vostede
lle está dicindo ou debe
trasladarse a un lugar máis
tranquilo. Todo isto indica
que hai un problema audi-
tivo e que deberá ser por
tanto indicado na codifica-
ción.
- Tamén, se é posible, obser-
ve ó usuario comunicándo-
se con outros.
CAPACIDADE PARA FACERSE ENTENDER
OBXECTIVO:
- Establece-la capacidade do
usuario para expresar ou
comunicar peticións, nece-
sidades, opinións, proble-
mas urxentes, e comunicar-Manual de Procedementos de Atención Primaria
142
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:01 Página 142
Manual de Procedementos de Atención Primaria143
se tanto na lingua falada,
como escrita, de signos ou
unha combinación destes.
PROCESO
- Conversar co usuario.
Observar e escoita-las tenta-
tivas do usuario para comu-
nicarse con vostede. Se é
posible, observe as súas
conversacións coa familia.
CODIFICACIÓN E DEFINICIÓN
- A codificación é excluínte,
só se pode marcar unha
posibilidade por cada patrón,
a que máis se aproxime ás
condicións do usuario:
Oe adecuadamente: Oe as conversacións normais, inclusoó falar por teléfono, ó ve-la televisión ou cando estáinmerso en actividades de grupo.
Dificultade mínima: Oe a conversación normal, pero tendificultade para oír cando non está nun lugar tranquiloou hai máis dun interlocutor.
Só oe en situacións especiais: Aínda que oe con dificulta-de, compénsao se o interlocultor modifica o ton de voz;ou só oe cando pode ve-la cara do interlocutor.
Audición moi diminuida ou ausencia total de audición:Oe só algúns sons, pero non é capaz de responder aíndaque o interlocutor axuste o ton de voz, fale con claridadeou se encontre de fronte. Non hai comprensión da con-versación, aínda coas máximas facilidades por parte dointerlocutor.
Enténdeselle: o usuario expresa as ideas con claridade.
Normalmente enténdeselle: ten dificultade para encontra-las palabras correctas ou acaba-los pensamentos, dandocomo resultado respostas tardías. Ou ten necesidade deser estimulado para facerse entender.
Entendeselle algunhas veces: o usuario ten unha capaci-dade limitada, pero é capaz de expresar peticións concre-tas relativas ás necesidades máis básicas (p.e.: comer,beber, ir o baño).
Raramente ou nunca se lle entende: no mellor dos casosa comprensión limítase á interpretación de sons específi-cos do usuario e altamente individuais ou á linguaxe cor-poral (p.e.. indicando a presencia de dor ou necesidade deir ó baño).
AUDICION(con aparato si o usa)
CAPACIDADEPARA FACERSEENTENDER(expresa-locontido da informaciónde calquera forma posible)
0
0
0,25
0,5
0
0
0,5
1,5
2
Patróns Posibilidade Valor
TOTAL SECCIÓN (puntos)
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:01 Página 143
SECCIÓN 3
PATRÓNS VISUAIS
OBXECTIVO
- Valora-la capacidade do
usuario para ver obxectos
cercanos nun ambiente
adecuadamente iluminado,
empregando se son necesa-
rias as axudas adecuadas
(p.e.: gafas, lupas, etc.).
- A integridade da visión é un
factor importante na deter-
minación do nivel da cali-
dade de vida dunha persoa
maior. A dificultade na
capacidade visual pode dar
lugar, para a persoa maior, a
unha das catro categorías
de risco seguintes:
1.- Caidas e outros inci-dentes (p.e.: mal xestiónde fármacos).
2.- Reducción do nivel deautosuficiencia na AVDse nos coidados persoais.
3.- Reducción do desen-volvemento de activida-des recreativas.
4.- Reducción do desen-volvemento de activida-des sociais
- O obxectivo desta sección é
facilita-la identificación
daqueles factores conside-
rados como tratables ou
correxibles mediante a
aplicación de axudas apro-
piadas ou susceptibles de
tratamento, co obxectivo
de compensa-los eventuais
déficits maximizando as
restantes funcións.Manual de Procedementos de Atención Primaria
144
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:01 Página 144
- Teña presente que algúns
usuarios son analfabetos
ou semi analfabetos. En
tales casos pídalle ó usua-
rio que lea en voz alta
letras individuais de dife-
rentes tamaños ou núme-
ros, ou que nome artículos
en dibuxos pequenos.
- Se o usuario é incapaz de
comunicarse ou segui-las
súas indicacións ó compro-
ba-la súa visión, observe os
movementos dos ollos do
usuario para ver si parece
seguir movementos e
obxectos. Aínda que estás
son medidas groseiras de
agudeza visual, pódelle
axudar a determinar si o
usuario ten algunha capa-
cidade visual.
Manual de Procedementos de Atención Primaria145
PROCESO
- Preguntar directamente ó
usuario ou a súa familia,
se é posible, se o usuario
manifestou algún cambio
nas pautas de visión habi-
tuais nos últimos 7 días
(p.e.: ¿é o usuario todavía
capaz de ler periódicos,
tarxetas de felicitación,
etc?).
- A continuación preguntarlle
ó usuario acerca da súa
capacidade visual.
- Comproba-la precisión das
súas averiguacións, pedín-
dolle ó usuario que mire
letra de imprenta de tamaño
regular dun libro ou perió-
dico con calquera tipo de
aparato visual que utilice
por costume para visión de
cerca. A continuación
pídalle ó usuario que lea en
voz alta, empezando cos
titulares máis grandes e
acabando coa letra máis
fina e pequena.
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:01 Página 145
Manual de Procedementos de Atención Primaria146
Adecuada: o usuario distingue os detalles finos, incluín-do a letra de imprenta normal en libros e periódicos.
Deficiente: Ve a letra de imprenta grande, pero non a nor-mal de libros/periódicos. 0
Moi deficiente: O usuario non é capaz de identifica-losobxectos do ambiente familiar, pero o movemento dosseus ollos parece segui-los obxectos (sobre todo as perso-as que lle pasan ó lado).
Deficiencia severa: O usuario non ve; distingue só luces,cores e sombras, os seus ollos parecen non segui-losobxectos (sobre todo as persoas que lle pasan ó lado).
VISIÓN(capacidadepara ver coaluz adecuada e as lentes, se as usa)
0
0
0,75
1
1
Patróns Posibilidade Valor
TOTAL SECCIÓN 3 (puntos)
Algúns usarios con deterio-
ro cognitivo severo non son
valorables a causa da súa
incapacidade para segui-las
instruccións ou para referir
aquilo que ven. Incluso estes
usuarios parecen seguir coa
mirada os obxectos en
movemento no ambiente
familiar. Para estes usuarios
que se comportan así, codi-
ficar “Moi deficiente”. Coa
limitación de instrumentos
de valoración esta é a
mellor valoración que se
pode facer.
CODIFICACIÓN E DEFINICIÓN
- A codificación é excluinte, só se pode marcar unha posibida-
de, a que máis se aproxime ás condicións do usuario:
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:01 Página 146
Manual de Procedementos de Atención Primaria147
SECCIÓN 4
PATRÓNS DE
COMPORTAMENTO
OBXECTIVO
- Identifica-la aparición dos
síntomas. A opinión da
familia sobre a alterabilida-
de dos síntomas da conduc-
ta (nos últimos 7 días) que
causan angustia ó usuario,
ou que son dolorosos ou
perxudiciais para outras per-
soas coas que vive o usuario.
Entre estas conductas ató-
panse aquelas que poden ser
potencialmente perigrosas
para o usuario ou perxudi-
ciais para outros. Neste ítem
pedímoslle o coidador que
nos conte si houbo ou non
unha conducta específica
problemática.
- Recoñecer e documenta-la
presencia de problemas de
comportamento proporcio-
na unha base para unha
valoración máis ampla, a
planificación dos coidados
e o suministro dunha asis-
tencia apropiada e perso-
nalizada para intentar que
melloren os problemas de
comportamento.
PROCESO
- Considere obxectivamente
o comportamento do usua-
rio. O código deste céntrase
nas accións do usuario,
non nas eventuais motiva-
cións, sinalando só se o
usuario manifiesta ou non
problemas de comporta-
mento.
- Observe ó usuario duran-
te a súa valoración, sobre
como reacciona ante os
intentos de membros da
súa familia de proporcio-
narlle coidados. Pregunte
ós coidadores, cando o
usuario non esté na habi-
tación (se é posible), que
ocurreu durante os últi-
mos 7 días. Así mesmo e
respecto do usuario, hai
que ter en conta que a
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:01 Página 147
Manual de Procedementos de Atención Primaria148
presencia de dous ou tres
coidadores durante a va-
loración, pode disuadi-lo
Deambulador: O usuario desprázase sen un obxectivoracional identificado, parece alleo as súas necesidades oua súa seguridade. A persoa que vaga pode olvidarse dassúas necesidades físicas ou de seguridade. Este comporta-mento debería de diferenciarse do movemento cun fin(p.e.: unha persoa que ten fame e se despraza pola casabuscando comida). A deambulación pode ser levada acabo camiñando ou en cadeira de rodas. Non se inclúecomo unha conducta de deambulación o pasear ou cami-ñar cara adiante e cara atrás
Verbalmente agresivo: Amenazou a outros, gritoulles ouinsultoulles
Físicamente agresivo: Golpeou a outros, empuxoulles,rabuñoulles ou abusou sexualmente deles
Comportamento social inadecuado/trastornado: Inclúe oemitir sons incoherentes, chillar, autolesionarse, exhibi-cionismo, lanzar comida ou heces, amontoar obxectos,furgar entre as pertenzas dos demais, comportamentos detipo repetitivo, levantarse cedo e molestar ós demais
Resistencia ante os coidados: Resístese a tomar medica-mentos ou rexeita a axuta para as AVDs. Non incluí-loscasos nos que o usuario tomou unha decisión de nonseguir un determinado tratamento.
As sinais de resistencia poden ser tanto verbais como físi-cas (por exemplo: rexeitamento verbal ós coidadores,empurrar, rabuñar, rebeliscar). Estes comportamentos nonson necesariamente negativos ou positivos, pero propor-cionan información acerca das respostas da persoa a inter-vencións e suxiren unha investigación máis ampla dascausas, co obxetivo de definir un plan de coidados máispreciso (por exemplo: medo á dor, medo a caer, compren-sión baixa, ira, relacións malas, desidia por participar nasdecisións dos coidados, experiencia anterior con errosterapéuticos ou tratamentos inaceptables, desexo de modi-fica-lo régimen de coidados que se lle está dando)
COMPORTA-MENTO PRO-BLEMÁTICO
1
0,5
1,5
1
1
5
Patróns Posibilidade Valor
TOTAL SECCIÓN 4 (puntos)
CODIFICACIÓN E DEFINICIÓN
- Non son excluíntes, codificar cada unha das que se presenta-
ron nos últimos 7 días (se o síntoma conductual descrito non
se manifestou nos últimos 7 días, o valor será 0):
de contestar dun modo
tan preciso como o que
nos gustaría
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:01 Página 148
Manual de Procedementos de Atención Primaria149
SECCIÓN 5
CONTINENCIA NOS
ÚLTIMOS 14 DÍAS
Algúns estudios revelan que
14 días é o período de tempo
mínimo requerido para obter
un cadro preciso das pautas
de continencia intestinal. Por
analoxía, tanto a continencia
intestinal como a vesical
valoraranse en 14 días.
OBXETIVO
- Valora-lo tipo de continen-
cia urinaria e determinar e
recolle-la pauta de conti-
nencia intestinal do usua-
rio os últimos 14 días
CONTINENCIA URINARIA
Refírese ó control da mic-
ción. Este ítem describe a
continencia do usuario con
programas de acompaña-
mento ó baño a tempos pre-
fixados, programas de ades-
tramento para recuperar-la
continencia ou axudas. Non
se refíre á capacidade do
usuario para ir por sí só ó
aseo (por exemplo: un usua-
rio pode recibir unha axuda
extensiva para ir ó baño e ser
continente).
PROCESO
- Revisa-los patróns de mic-
ción co usuario. Asegúrese
de que as súas conversa-
cións son mantidas en pri-
vado. O control da función
da vexiga é un ítem delica-
do, especialmente para
aqueles usuarios que teñen
problemas para manten-lo
control. Algúns usuarios
cun control escaso da mic-
ción intentarán esconde-
los seus problemas por ver-
goña ou medo a ser repren-
didos. Outros non informa-
rán dos seus problemas por
que creen erroneamente
que a incontinencia é unha
parte natural do envellece-
mento e que nada se pode
facer a este respecto. A
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:01 Página 149
Manual de Procedementos de Atención Primaria150
pesar das reaccións típicas
á incontinencia, moitas
persoas maiores síntense
aliviados cando o profesio-
nal da atención sanitaria
mostra unha preocupación
suficiente e pregunta sobre
a natureza do problema
dunha maneira sinxela e
delicada
- Comprobe as pautas de
continencia coas persoas
que coñezan ben ó usuario
(por exemplo: os coidado-
res familiares).
- Recorde, ó considera-las
pautas de continencia
sobre os últimos 14 días, 24
horas ó día, incluindo os
fins de semana.
CONTINENCIA INTESTINAL
Refírese ó control dos move-
mentos intestinais. Este ítem
describe o grao de continen-
cia intestinal do usuario con
plans programados para ir ó
aseo, programas de entrea-
mento da continencia ou dis-
positivos. Non se refire á
capacidade do usuario de ir ó
lavabo por si mesmo (por
exemplo: un usuario pode
recibir axuda extensiva á
hora de ir ó lavabo e aínda
así ter continencia, quizáis
como resultado dunha axuda
familiar):
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:01 Página 150
Manual de Procedementos de Atención Primaria151
É empregada unha escala de
codificación de 5 ítems para
describi-los modelos de con-
tinencia. En cada categoría
especifícanse diferentes fre-
cuencias dos episodios de
incontinencia para a vexiga
e para o intestino. A razón
destas diferencias é que nor-
malmente hai máis episodios
Continente: Control completo. Continente con sonda:Control completo utilizando sondas ou outro tipo de dis-positivo de recollida de ouriños.
Normalmente continente: Episodios de Incontinencia 1vez por semana ó menos.
Ocasionalmente incontinente: Os episodios de inconti-nencia ocorren 2 ou máis veces por semana, pero nondiariamente.
Frecuentemente incontinente: Os episodios de inconti-nencia tenden a ocorrer diariamente, pero está presentealgún tipo de control (por exemplo: durante o día).
Incontinencia: Ten un control inadecuado. Os episodiosde incontinencia ocorren moitas veces ó longo do día.
Continente: Control completo (incluido o control conse-guido mediante os coidados que inclúe unha evacuacióndirixida do intestino, adestramento dos hábitos, recorda-dores, etc.).
Normalmente continente: Os episodios de Incontinenciaocorren menos de 1 vez por semana
Incontinecia ocasional: Os episodios de incontiencia oco-rren 1 vez por semana.
Incontinencia frecuente: Os episodios de incontinenciaocorren 2 ou 3 veces por semana.
Incontinencia: Incontinencia intestinal todo o tempo (oucasi todo).
CONTINENCIAVESICAL(nota: nonconsidera-laspequenas per-das que sómanchan aroupa interior)
CONTINENCIAINTESTINAL(nos últimos 14días)
0
0
0,25
0,75
1
0
0
0,25
0,75
1
2
Patróns Posibilidade Valor
TOTAL SECCIÓN 5 (puntos)
CODIFICACIÓN E DEFINICIÓNS
- A codificación é excluinte, só se pode marcar unha posibili-
dade, a que máis se aproxime ás condicións do usuario, nos
ultimos 14 días:
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:01 Página 151
Manual de Procedementos de Atención Primaria152
de micción ó día e á semana
que movementos intestinais
En canto a codificación do
nivel de continencia da
vexiga terase en conta o
seguinte:
Elixir unha respostapara codifica-lo nivel decontinencia de vexiganos últimos 14 días.
Codifique a pauta realde continencia de vexi-ga, a saber, a frecuenciacoa que o usuario estáseco o mollado duranteo período de valoraciónde 14 días. Non recolle-lo nivel de control deusuario podería conse-guir baixo circunstan-cias óptimas.
A diferencia entre ocódigo continencia“Frecuente” e un código“Incontinencia” ven de-terminada pola presen-cia ou ausencia de cal-quera control da vexiga.
SECCIÓN 6
ESTADO DA PEL
OBXECTIVO
- Recolle-la presencia do
estadio máis avanzado de
úlceras por presión en cal-
quera parte do corpo pre-
sente nos últimos 7 días.
PROCESO
- Consultar co usuario e
familia sobre a presencia
dunha úlcera. Preguntar se
examinaron ó usuario para
localizar unha úlcera.
Determina-la fase da úlcera
que esté presente, o avalia-
dor debe observa-la úlcera.
- Podería resultar dificil exa-
minar toda a pel do usua-
rio, tendo en conta que
vostede será un invitado na
casa do usuario. En todo
caso, algunhas áreas son
máis susceptibles de pre-
sentar úlceras por presión.
Para as persoas que estean
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:01 Página 152
Manual de Procedementos de Atención Primaria153
cognitivamente intactas,
poden conseguir boa infor-
mación acerca do estado da
súa pel sen realizar un exa-
men cutáneo. En caso de
persoas cognitivamente
diminuidas que son capa-
ces de camiñar, pódeselle
preguntar ó usuario se ten
algunha área con proble-
mas cutáneos. Para unha
persoa encamada ou confi-
nada nunha cadeira, é
necesario realizar algún
tipo de examen (por exem-
plo: comproba-las extremi-
dades inferiores, nádegas,
espalda, calcañar).
CODIFICACIÓN E
DEFINICIÓN
- A codificación é excluínte,
só se pode marcar unha
posibilidade, a que máis se
aproxime ás condicións do
usuario, da acordo co
seguinte:
Non hai úlcera de decúbito
Grao 1: Unha área persistente de arrobaimento cutáneo(sen rotura na pel) que non desaparece cando se suprimea presión
Grao 2: Perda cutánea superficial que se presenta clínica-mente como unha abrasión, ampolla ou cráter pouco pro-fundo.
Grao 3: Perda da pel en todo o seu espesor, con exposi-ción do tecido subcutáneo. Preséntase como cráter pro-fundo con ou sen tecido fundido adxacente
Grao 4: Perda completa dos tecidos cutáneos e subcutá-neos, quedando exposto o músculo ou o óso ou estructu-ras de sostén (tendón, cápsula articular, etc.).
ESTADO DA PEL(codifica-lograo máis altode úlcera de presión nosúltimos 7 días)
0
1
2
3
4
4
Patróns Posibilidade Valor
TOTAL SECCIÓN 6 (puntos)
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:01 Página 153
Manual de Procedementos de Atención Primaria154
SECCIÓN 7
CAPACIDADE FUNCIONAL:
REALIZACIÓN
INDEPENDENTE DAS
ACTIVIDADES
INSTRUMENTAIS E
BÁSICAS DA VIDA
DIARIA (AVDS)
REALIZACIÓN INDEPEN-DENTE DAS ACTIVIDA-DES INSTRUMENTAIS DAVIDA DIARIA (AIVD)
OBXECTIVO
- O obxectivo destes ítems é
examina-las áreas de fun-
ción que comúnmente este-
an asociadas á vida inde-
pendente.
PROCESO
- Preguntaráselle directa-
mente ó usuario acerca da
realización das actividades
máis normais na casa ou
na comunidade nos últimos
7 días. Así mesmo debe
falar con membros da
familia si están dispoñibles.
Debería tamén facer uso
das súas propias observa-
cións ó mesmo tempo que
vai recollendo información
para outros ítems.
REALIZACIÓNINDEPENDENTE DASACTIVIDES BÁSICAS DAVIDA DIARIA (ABVD)
Mide o que usuario fixo en
realidade (non o que pode ser
capaz de facer) en cada unha
das AVDs nos 7 últimos días
basándonos na escala da
dependencia
OBXECTIVO
- Recolle-la realización do
autocoidado para as activida-
des da vida diaria (a saber, o
que o usuario fai en realidade
por si mesmo e/ou canta
axuda necesitou de membros
da familia ou doutros) duran-
te os últimos 7 días.
PROCESO
- Co obxectivo de promove-
lo nivel máis alto de inde-
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:01 Página 154
Manual de Procedementos de Atención Primaria155
pendencia, o avaliador ten
primeiro que identifica-lo
que o usuario fai en reali-
dade por si mesmo, ano-
tando cando recibe axuda e
clasificando os tipos de
axuda (apoio verbal, apoio
físico, etc.)
A independencia nas AVDs
dun usuario pode variar día
a día e ó longo do día. Hai
moitas razóns posibles para
que se produzan estas
variacións, incluíndo hu-
mor, problemas de saúde,
problemas de relación (por
exemplo: o usuario está
disposto a realizar unha
determinada actividade se
está presente a filla pero
non si é a nora), medica-
ción, consumo de alcohol,
etc. A responsabilidade do
avaliador, por tanto, é de
recolle-lo cadro xeral da
independecia do usuario
para as AVDs nun período
de 7 días, 24 horas por día
e non só cando o avaliador
ve ó usuario.
Para lograr isto, é necesario
reunir información de mul-
tiples fontes (entrevistas co
usuario e a familia). Formu-
le preguntas relacionadas
con tódolos aspectos das
AVDs. Por exemplo: cando
traten o tema Mobilidade na
cama, asegúrese de averi-
guar como o usuario se
move desde e cara á unha
posición de acostado, como
se xira dun lado ó outro e
como se posiciona na cama.
Un usuario pode ser inde-
pendente nun aspecto da
mobilidade na cama sen
embargo necesitar axuda
noutro aspecto. Xa que
unha codificación diferente
comporta a toma de deci-
sións distintas sobre o tipo e
a intensidade de atención
que ha de ser dispensada,
asegúrese de ter valorado
debidamente cada un dos
aspectos.
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:01 Página 155
Manual de Procedementos de Atención Primaria156
O enunciado de cada unha
das posibles codificacións
reproduce situacións reais,
donde son comúns lixeiras
variacións. Cando estas
están presentes, a codifica-
ción asegura que ó usuario
non se lle asigne unha cate-
goría de excesiva indepen-
dencia ou dependencia. Por
exemplo: os códigos inde-
pendente, supervisión,
axuda limitada e axuda
ampla, prevén unha ou
dúas excepcións nas que se
prestou unha axuda maior.
Por exemplo: alguén pode
non ter recibido axuda
algunha á hora de vestirse
en casi tódalas ocasións De
todos modos, nunha oca-
sións en que unha filla
estaba de visita, axudou a
súa nai a poñerse un xersei
e a poñerse os zapatos. A
súa nai realizou casi toda a
actividade, recibindo só
unha pequena axuda. Ó ser
isto unha excepción, o
código correcto para vestir-
se seria “0” (Independente).
Para avalia-lo grao de inde-
pendencia dun usuario nas
AVDs, comence observando
como o usuario executa as
tarefas durante a súa visita.
Fale con él para determina-
lo que fai por si mesmo en
cada actividade AVD así
como o tipo e nivel de axuda
que recibe doutros. Fale así
mesmo con membros da
familia e sopese tódalas res-
postas para trazarse un cadro
completo.
CODIFICACIÓN E DEFINICIÓN
Graos de codificación das
AIVD:
INDEPENDENTE
fixoo só
ALGUNHA AXUDA
axudado de calquera
maneira
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:01 Página 156
Manual de Procedementos de Atención Primaria157
AXUDA COMPLETA
realizado con axuda tóda-
las veces
DEPEDENTE
feito por outros.
Graos de codificación das
ABVD:
INDEPENDENTE
sen axuda nin supervisión.
AXUDA LIMITADA PARCIAL
o usuario moi implicado
na actividade, recibiu
axuda física para guia-lo
movemento de membros
ou outras axudas SEN sos-
ter peso en 3 ou máis oca-
sións ou maior axuda sub-
ministrada só 1 ou 2 veces
durante os últimos 7 días.
AXUDA AMPLA
durante a realización de
parte da actividade, o
usuario recibiu axuda 3 ou
máis veces, axuda que
implica soporte de peso ou
axuda total nalgúns dos
últimos 7 días.
DEPENDENCIA TOTAL
actividade con axuda total
dunha terceira persoa ó
longo de tódolos días da
última semana.
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:01 Página 157
Manual de Procedementos de Atención Primaria158
TOTAL SECCIÓN 7 (puntos)
PREPARA-LA COMIDA (planificación do menú, cociñar,poñe-la mesa)
AMAÑA-LA CASA (como realiza-las tarefas domésticas:face-la cama, limpa-lo po, ordena-la casa, lava-la roupa)
MANEXO DO DIÑEIRO (como paga-las facturas, leva-lascontas, valora-los gastos da casa)
TOMA DE MEDICAMENTOS (cómo contro-la medicación:recordar tomala, abri-los frascos, toma-la dose correcta)
USA-LO TELÉFONO (cómo se realizan as chamadas:incluídas axudas técnicas como números grandes no telé-fono, amplificadores de voz)
FACE-LAS COMPRAS (como se fai a compra de alimen-tos e productos para o fogar: seleccióna-lo que se vaicomprar, manexo do dineiro)
TRANSPORTE (como o usuario usa algún vehículo: vai asitios onde non pode chegar andando, transporte públicoou individual)
Codifica-la realización do autocoidado polo usuario ó longo dos últimos 7 días, tendo en conta quea escala de códigos para as AVDs recolle o nivel real de participación do usuario no autocoidado eo tipo e cantidade de axuda recibida nos últimos sete días (só o que está sucedendo realmente), tendoen conta que a codificación é excluínte, só se pode marcar unha posibilidade para cada actividade,a que máis se proxime ás condicións do usuario
Independente 0Algunha axuda 0Axuda completa 0,5Dependiente 1Independente 0Algunha axuda 0Axuda completa 0,5Dependiente 1Independente 0Algunha axuda 0Axuda completa 0,5Dependiente 1Independente 0Algunha axuda 0Axuda completa 0,5Dependiente 1Independente 0Algunha axuda 0Axuda completa 0,25Dependiente 0,5Independente 0Algunha axuda 0Axuda completa 0,25Dependiente 0,5Independente 0Algunha axuda 0Axuda completa 0,5Dependiente 1
Realización independente das ABVD
Actividade Posibilidades Valor
Valores de codificación das actividades da vida díaria segundo o grado de
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:01 Página 158
Manual de Procedementos de Atención Primaria159
Independente 0Axuda limitada parcial 0,5Axuda ampla 1,5Dependencia total 2Independente 0Axuda limitada parcial 0,5Axuda ampla 1Dependencia total 1,5Independente 0Axuda limitada parcial 0,5Axuda ampla 1Dependencia total 1,5Independente 0Axuda limitada parcial 0,5Axuda ampla 1Dependencia total 2Independente 0Axuda limitada parcial 0,5Axuda ampla 1Dependencia total 2Independente 0Axuda limitada parcial 0,5Axuda ampla 1,5Dependencia total 2Independente 0Axuda limitada parcial 0,5Axuda ampla 1,5Dependencia total 2Independente 0Axuda fisica limitadasó ó traslado 0Axuda fisica en parte daactividade do baño 0,5Dependencia total 1Sobe e baixa sen axuda 0Sobe e baixa con axuda 0,5Non subiu nin baixou,incapaz de facelo 1
20,5
MOBILIDADE NA CAMA (móvese desde/cara á posiciónde tumbado, dá a volta dun lado ó outro e cambia deposición na cama)
TRANSFERENCIAS (móvese entre superficies caraa/desde: cama, cadeira, cadeira de rodas, posición de pé,excluido ir de/ó baño WC)
DEAMBULACIÓN (móvese entre o seu cuarto e o corredorcontiguo do seu mesmo piso. Se usa cadeira de rodas, éINDEPENDENTE unha vez sentado)
VESTIRSE (inclúe prepara-la roupa, sacándoa do armario,poñela, quitala, vestirse, abrocharse, quitar toda a roupade sair á rúa, incluíndo quitar ou poñer prótese)
COMER (inclúe comer con calquera método, inclusosonda nasogastrica)
USA-LO ASEO (comprende o uso de aseo: ouriñal deasento, cuña, etc. Cómo se levanta e se senta, como selava despois, cambia os absorventes ou manexa a sondaou a ostomía e axusta a roupa)
HIXIENE PERSOAL (mantén a propia hixiene, incluíndopeitarse, cepilla-los dentes, afeitarse, maquillarse, lavar eseca-la cara, as mans e o periné, excluídos baños educhas)
BAÑARSE (cómo tóma o usuario a ducha ou o baño e semove dentro/fóra da bañeira/ducha, exclúe lava-la cabe-za e as costas)
SUBI-LAS ESCALEIRAS (nos últimos 7 días cómo subíu ebaxou as escaleiras o usuario. Se non subiu nin baxou asescaleiras, rexistra-la súa capacidade de facelo)
Realización independente das ABVD
Actividade Posibilidades Valor
independencia na sua realización:
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:01 Página 159
Manual de Procedementos de Atención Primaria160
SECCIÓN 8
CONDICIÓNS
DE SAÚDE
OBXECTIVO
- Determina-lo risco do usua-
rio de futuras caídas ou
lesións. As caídas son causa
común de morbilidade e
mortalidade entre as persoas
maiores. Aqueles usuarios
que sofrerón ó menos unha
caída están en risco de cai-
das futuras. Constátanse
lesións graves nun 6-10%
das caídas, representando as
fracturas de cadeira aproxi-
madamente a metade de
tódalas lesións.
Sen ningunha caída nos últimos 180 días
Con algunha caída nos últimos 180 días
Modo de andar inestable: Unha marcha que poña ó usua-rio en risco de caída. Unha marcha inestable pode pre-sentar varias características. O usuario pode parecer senequilibrio ou camiñar cun vaivén. Pode presentar move-mentos incoordinados ou bruscos. Como exemplo demarcha inestable pódense incluí-los pasos rápidos conmovementos amplos e desaliñados; pasos anormalmentelentos con pasos curtos arrastrando os pés ou modos deandar amplos con pasos titubeantes.
Limitacións na actividade por medo a caer: Calquera res-tricción de actividade (imposta por un mesmo ou poroutros) co fin de evitar unha caída. As limitacións podenou non ser coñecidas polo usuario ou polo coidador. Entreos exemplos inclúense non saír para o centro de persoasmaiores, os coidadores quitan da vista artículos (porexemplo: abrigo) que podan recordar ó usuario saír.
CAÍDAS
RISCO DECAÍDAS(Son excluíntes)
0
1
0,5
0,5
1,5
Patróns Posibilidade Valor
TOTAL SECCIÓN 8 (puntos)
CODIFICACIÓN E DEFINICIÓN:
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:01 Página 160
Manual de Procedementos de Atención Primaria161
SECCIÓN 9
ESTADO XERAL NOS
ÚLTIMOS 90 DÍAS
OBXECTIVO
- Recoller cantas veces foi
ingresado o usuario no hos-
pital nos últimos 90 días
PROCESO
- Revisar hospitalizacións
previas co usuario e a fami-
lia. Se está dispoñible, revi-
sa-los documentos clínicos.
A veces os documentos de
admisións a hospitales están
dispoñibles.
Non estuvo ingresado nos últimos90 días
Estuvo ingresado algunha vez nosúltimos 90 días
HOSPITALIZACIÓN: o usuario foiformalmente admitido como pacien-te interno e permaneceu alí unha oumaís noites. No inclúe ciruxía dedía, consultas externas etc.
0
1
1
Patróns Posibilidade Valor
TOTAL SECCIÓN 9 (puntos)
CODIFICACIÓN E DEFINICIÓN:
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:01 Página 161
Manual de Procedementos de Atención Primaria162
SECCIÓN 10
ESTABILIDADE DO
ESTADO DE SAÚDE
PROCESO
- Consultar co usuario e a
súa familia.
DEFINICIÓN E CODIFICACIÓN
- Na codificación teña en
conta a natureza cambian-
te e variable do problema
do usuario. Por exemplo:
un usuario pode experi-
mentar unha resposta
variable á intensidade á
dor ou ó efecto analxésico
da medicación. En “días
bos” nos últimos 7 días
participou nas AVDs, estivo
de bo humor e disfrutou
das súas actividades de
ocio preferidas. En “días
malos” dependeu da aten-
ción dos demais, estivo
inquieto, chorou, etc.
- Así mesmo, está codifica-
ción reflicte o grao de difi-
cultade para acadar un
equilibrio entre os trata-
mentos para os diferentes
problemas:
Se presenta problemas/enfermida-des que afectan ó estado cognitivo,ó comportamento ou ás AVDs queson inestables, fluctuantes, preca-rias ou facilmente deteriorables
Se ten algún tratamento ou proce-demento especial que sexa difícilseguir no seu domicilio
Se ningunha
Se menos de 5 veces
Se 5 ou máis veces
ESTABILIDADE DO ESTADO DE SAÚDE
TRATAMENTOS/PROCEDEMENTOSESPECIAIS
FÁRMACOS (nº de veces que omédico cambiou a medicación nosúltimos 90 días)
0,5
0,5
0
0,5
1
2
Patróns Posibilidade Valor
TOTAL SECCIÓN 10 (puntos)
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:01 Página 162
Manual de Procedementos de Atención Primaria163
SECCIÓN 11
DIAGNÓSTICOS DE
ENFERMIDADES
- Nesta sección sinalaranse
só as enfermidades que
teñan unha relación co
actual nivel das AVDs, o
estado cognitivo, o humor
e o comportamento, tera-
pias médicas, monitoriza-
ción de enfermería ou
risco de morte (non se
sinalaran enfermidades ou
problemas inactivos).
Na citada Orden de 5 de
decembro de 2000, no anexo
de baremo para a valoración
da dependencia funcional,
considerase dependencia se-
vera e gran dependencia só
cando exista unha puntuación
mínima de 4 puntos na sec-
ción 7 “Capacidade funcional”
e/ou superior a 1,5 puntos na
suma das puntuacións corres-
pondentes ás seccións 1 “Pa-
tróns cognitivo” e 4 “Patróns
de comportamento”.
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:01 Página 163
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:01 Página 164
A Dirección Xeral de Saúde Pública,
dependente da Consellería de Sanidade e
Servicios Sociais, é o órgano encargado da
protección e promoción colectiva da saúde
da poboación de Galicia e polo tanto o res-
ponsable da elaboración e xestión dos pro-
gramas de prevención de enfermidades.
Nas Guías de Saúde Pública, obra de edi-
ción e distribución continuada no tempo,
elaborada pola Dirección Xeral de Saúde
Pública, dispoñen dunha información
moito máis ampla sobre este tema de
vacinacións (contraindicacións, efectos
adversos, pautas de administración fóra
do calendario de vacinación, actuación en
situacións especiais, etc.) e sobre outros
que lle poden ser de interese para o seu
traballo.
O Programa Galego de Vacinacións inclúe
as seguintes actuacións respecto das vaci-
nacións:
PROGRAMA GALEGO DE VACINACIÓNSPROGRAMA GALEGO DE VACINACIÓNS
Manual de Procedementos de Atención Primaria165
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:01 Página 165
CALENDARIO DE VACINACIÓNS SISTEMÁTICAS INFANTÍS
O calendario de vacinacións
sistemáticas infantís (Resolu-
ción do 7 de setembro de
2000, da Dirección Xeral de
Saúde Pública), dado o inte-
rese que para a mellora do
estado de saúde da poboa-
ción infantil ten a preven-
ción de certas enfermidades
para as que existen produc-
tos vacinais de demostrada
eficacia e efectividade, vai
evolucionando en consonan-
cia coa situación epidemio-
lóxica e cos avances que se
van desenvolvendo no ámbi-
to da vacinación, efectuán-
dose ampliacións e modifica-
cións baseadas nos datos da
situación epidemiolóxica das
enfermidades inmunoprevi-
bles en Galicia e tamén de
acordo coas recomendacións
internacionais respecto ós
temas de erradicación de
enfermidades como a polio e
o sarampelo.
O actual programa de vacina-
ción infantil comprenderá a
prevención mediante inmu-
noprofilaxe activa de:
Difteria
Enfermidades invasivascausadas polo Haemop-hilus influenzae de se-rotipo b.
Enfermidades invasivascausadas pola Neisse-ria meningitidis sero-grupo C
Hepatite B
Parotidite
Poliomielite
Sarampelo
Tétano
Tose ferinaManual de Procedementos de Atención Primaria
166
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:01 Página 166
Manual de Procedementos de Atención Primaria167
VHB(1ªd.)
VHB(2ªd.)
DPT(1ªd.)
OPV(1ªd.)
Hib(1ªd.)
MC(1ªd.)
MC(2ªd.)
MC(3ªd.)
DPT(2ªd.)
OPV(2ªd.)
Hib(2ªd.)
VHB(3ªd.)
DPT(3ªd.)
OPV(3ªd.)
Hib(3ªd.)
Hib(4ªd.)
DPT(4ªd.)
OPV(4ªd.)
TV(1ªd.)
TV(2ªd.)
DPT(5ªd.)
OPV(5ªd.)
VHB(prea-do)
0mesesVacinas/idades 2
meses4
meses6
meses15
meses18
meses3
anos6
anos12
anos14
anos
Td(2)
Vacina da difteria, tétano etose ferina: DTP (DTP acelu-lar: DTPa)
Vacina Hepatite B: VHB (1)
Vacina do tétano e da difteria tipo adulto:Td
Vacina oral da polio: OPV
Vacina do Haemophilus influenza tipo b: Hib
Vacina fronte al meningococo C (3)
Vacina fronte ó sarampelo,rubéola e parotidite (triplevírica): TV
As pautas de vacinación segundo as vacinas serán as seguintes:
(1) En nenos non vacinados anteriormente a pauta de vacinación ós 12 anos é de 3doses, as dúas primeiras cun intervalo dun mes e a terceira ós seis meses da pri-meira (0,1,6).
(2) Recoméndase aplicar unha dose de recordo cada 10 anos.
(3) Introdúcese a vacina conxugada fronte o meningococo C, que pode ser admi-nistrada a partir dos 2 meses de idade.
Este calendario é orientativo
é foi elaborado tendo en
conta as vacinas incluídas no
programa de vacinacións
infantís, pero dada a ampla
flexibilidade permite que a
aplicación das vacinas poida
ser adaptada polo seu pedia-
tra ás particularidades de
cada neno. Non obstante na
Resolución de 7 de setembro,
mencionada anteriormente,
ademais desta información
recolle algunhas opcións de
vacinación que tamén
demostren a súa eficacia,
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:01 Página 167
como orientación para o per-
soal sanitario que debe
adopta-la decisión de elixir o
momento adecuado de vaci-
nación segundo as caracte-
rísticas particulares dos
nenos/as, tal e como se
expresa de seguido:
a) O intervalo mínimo entre
a 1ª dose de VHB e a 2ª
debe ser dun mes. Pode ini-
ciarse nos neonatos ou no
primeiro mes de vida. A 2ª
dose pode ser aplicada
igualmente ó cumpri-lo
mes se foi vacinado nas
primeiras 24 horas de vida
ou coincidindo no 2º mes
coa primovacinación da
DTP, polio e Hib.
b) A vacina DTP e DTPa
poden ser substituídas pola
DT nos casos de contrain-
dicación á DTP ou DTPa.
c) Nos casos nos que debe
substituírse a vacina oral
(cepa Sabin) fronte ós virus
da poliomielite pola vacina
inxectable (cepa Salk) a
pauta de vacinación é a
mesma.
d) A 1ª dose de vacina triple
vírica (fronte o sarampelo,
rubéola e parotidite) pode
adiantarse ós 12 meses. No
caso de que a situación epi-
demiolóxica aconselle a
vacinación antes dos 12
meses, é necesario revaci-
nar ós 15 meses.
e) O intervalo mínimo entre
doses coa nova vacina con-
xugada fronte o meningo-
coco C debe ser dun mes. A
vacina conxugada fronte o
meningococo C pode ser
administrada ó mesmo
tempo que o resto das vaci-
nas do calendario.
Con cada concurso de adqui-
sición de vacinas, a Dirección
Xeral de Saúde Pública infor-
ma sobre os productos vaci-
nais dispoñibles para empre-
gar no calendario de vacina-
ción sistemática infantil nese
Manual de Procedementos de Atención Primaria168
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:01 Página 168
período, en canto ós nomes
comerciais, as características
de presentación, condicións
de manipulación e vía de
administración das vacinas
sistemáticas (circular 3/2000
da Dirección Xeral de Saúde
Pública), independentemente
de que se pode contar con
información máis ampla no
Manual de Vacinas da Comu-
nidade Autónoma, ou nas
fichas técnicas dos propios
productos.
VACINAS NON SISTEMÁTICAS
Estas vacinas, aínda que non
forman parte do calendario
infantil, están dispoñibles
para o Programa Galego de
Vacinacións cando conco-
rran determinadas circuns-
tancias que xustifiquen a súa
indicación:
- Vacina antipoliomielítica
inactivada
- Vacina fronte á hepatite A
- Vacina combinada
fronte á hepatite
A e á hepatite B
- Vacina antituberculosa:
B.C.G.
- Vacina antivaricela
- Vacina
antipneumocócica
- Outras: vacinas de
viaxeiros, etc.
CAMPAÑAS INSTITUCIONAIS DE VACINACIÓN
Realizadas con carácter anual
(antigripal e antipneumocóci-
ca) ou de forma illada por un
problema sanitario puntual,
como é o caso da campaña de
vacinación contra a meninxi-
te tipo C, a hepatite B (antes
de ser incluída no calendario
de vacinación oficial) e a
campaña de vacinación da
triple vírica, para nenos de 3 e
11 anos, co fin de erradica-lo
sarampelo.Manual de Procedementos de Atención Primaria
169
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:01 Página 169
Infantís (0 a 6 anos)
Adolescentes e adultos
Antipneumocócica (fora do período de campaña v.)
Antigripal e antipneumocócica (período de campaña)
HbsAx en xestantes e inmuniza-ción de nenonatos fronte a hepati-te B (en ámbito hospitalario)
Numéricadiaria Semanal
Dirección Xeral de S. Pública
Nominal Quincenal Serv. Medicina Preventiva
Numérica
Nominal
Mensual
Delegación Provincialde Sanidade e S.S.Numérica
Tramitación dos rexistros(periodicidades e destino)
Tipo derexistroTipo de vacinación
SISTEMA DE
INFORMACIÓN DO
PROGRAMA GALEGO
DE VACINACIÓNS
O sistema de información do
Programa Galego de Vacina-
cións comprende os seguintes
rexistros da actividade vaci-
nal, ademais dos documentos
relativos a subministro de
vacinas e de prescrición da/s
vacina/s antigripal e antip-
neumocócica:
Manual de Procedementos de Atención Primaria170
CUESTIÓNS COMÚNS DOSREXISTROS DE ACTIVIDADE VACINAL
Subministro do modelaxe:
Os modelos de rexistro da
actividade vacinal ó igual
que a Cartilla de Saúde
Infantil, o Carné de Vacina-
ción de Adultos e outro tipo
de material gráfico relacio-
nado coas vacinacións,
poden ser facilitados ós pun-
tos de vacinación pola Dele-
gación de Sanidade e Servi-
cios Sociais da súa provincia
ou na mesma Dirección
Xeral de Saúde Pública en
período de campaña. No caso
de que se produza algunha
modificación neles e non
dispoñan dos novos impre-
sos, pódense dirixir ás Sec-
cións correspondentes de
ditas Delegacións.
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:01 Página 170
Tramitación dos rexistros da
actividade vacinal:
En canto a periodicidade e
destino de envío dos rexis-
tros realizados nos puntos de
vacinación terase en conta o
seguinte:
Cada xogo de follasconsta de dúas follassendo a primeira delasautocopiativa, salvo nocaso do rexistro de scre-ening en xestantes einmunización de neona-tos fronte hepatite B,que son tres.
Ó finaliza-lo mes,semana ou quincena,segundo a periodicidadede envío do tipo derexistro de que se trate,xuntaranse tódalas fo-llas cubertas nese perío-do, debidamente nume-radas e enviaranse osorixinais por correo áDelegación Provincialde Sanidade e ServiciosSociais correspondente,á Dirección Xeral deSaúde Pública, e o Ser-vicio de Medicina Pre-
ventiva (2 folla), segun-do o tipo de rexistro deque se trate.
O envío realizarase naprimeira semana seguin-te o período que corres-ponda e poderá facersenos sobres impresos econ franqueo en destinoexistentes para o efecto.
As copias quedarán nopunto de vacinaciónpara a constancia dosseus profesionais sani-tarios.
Cada folla debe ser asi-nada polo responsableda vacinación, facendoconstar así mesmo o seunúmero de colexiado.
Prescrición da vacinación
O persoal facultativo é o pro-
fesional sanitario que debe
realiza-la prescrición da
vacina e o A.T.S./D.U.E. o
encargado da súa adminis-
tración e rexistro. Manual de Procedementos de Atención Primaria
171
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:01 Página 171
A forma de comunicación
interna das ordes médicas
dirixidas ó persoal de enfer-
mería, dependerá do sistema
de organización interna que
cada centro teña establecido.
No caso da vacinación anti-
gripal e antipneumocócica e
co obxecto de dota-la cam-
paña da máxima axilidade, e
facilita-lo labor do médico
prescritor, existe un modelo
específico de prescrición
(pode variar en cada campa-
ña), no que figuran, ademais
dos datos identificativos do
facultativo prescritor e do
paciente, a data de prescri-
ción e os motivos xustificati-
vos da vacinación:
- Vacina/s indicada/s .
- O grupo de idade a que per-
tence a persoa que se vai a
vacinar: 65-69, 70-74, 75 ou
máis e menos de 65 anos.
- No caso dos menores de 65
anos (suposto da vacina
antigripal): sinalar se a per-
soa que se vai vacinar per-
tence a un grupo de risco e
se se trata de traballadores
de centros sanitarios e
sociais.
Manual de Procedementos de Atención Primaria172
Modelo de prescripción de vacina antigripal y antipneumocócica
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:01 Página 172
INSTRUCCIÓNS DE CUMPLIMENTACIÓN DOSIM-PRESOS DE REXISTRODE ACTIVIDADE VACINAL
Ademais de realizar estes
rexistros reflectiranse as
vacinacións administradas
nos seguintes soportes docu-
mentais:
Na Cartilla de SaúdeInfantil e no Carné deVacinacións do Adulto,segundo corresponda.Este rexistro, a parte decontribuír á conservaciónda información, constitúeo único medio de que ousuario teña constanciadocumental da recepcióndestas vacinas, no casode que sexa atendidonoutro centro sanitario.
Na historia clínica dopaciente ou noutro so-porte documental no-minal do punto de vaci-nación, xa que o carné oucartilla pode estar suxeitoa extravío, deterioraciónou eventualidade quepoña en perigo a dispoñi-bilidade da informaciónpara os vindeiros anos.
REXISTRO NOMINAL DE VACINADOS DE 0-6 ANOS(VACINACIÓNS INFANTÍS)
As vacinas administradas á
poboación infantil de 0-6
anos son as únicas que se
rexistran de xeito nominal. A
xustificación deste tipo de
rexistro baséase nos seguin-
tes feitos:
As vacinas incluídas no
calendario que se adminis-
tran a esas idades protexen
contra enfermidades que
presentan unha especial
frecuencia e gravidade na
infancia.
Ó seren nominais, permiten
a posible captación daque-
les nenos que non acoden
para a vacinación ou non
completan as doses vaci-
nais recomendadas.
Ademais, a existencia da
base de datos do Programa
de Detección Precoz de
Metabolopatías na que se
inclúen os datos dos nenosManual de Procedementos de Atención Primaria
173
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:01 Página 173
nacidos en Galicia permite
obte-los denominadores
precisos para ó cálculo das
coberturas vacinais.
O encargado de cubri-lo
rexistro é a persoa que admi-
nistra as vacinas, consignan-
do os seguintes datos:
Identificación do punto de
vacinación e da data á que
corresponde o rexistro:
Punto de vacinación:nome do punto, especi-ficando se se trata duncentro de saúde, consul-torio médico, hospital...
Código: cada punto devacinación ten asignadoun código. Os 5 primeirosdíxitos corresponden ócódigo oficial asignadopolo Instituto Nacional deEstatística do concelloonde se sitúa o punto devacinación, e os tresseguintes corresponden áidentificación do puntoconcreto dentro de cadaconcello.
Concello e Provincia:
refírese ó concello e pro-
vincia onde se sitúa o
punto de vacinación.
Data (mes e ano): con-
signarase o mes e o ano
con dous díxitos (p.e.:03
95)
Folla Nº: o número de
nenos vacinados nun
mes excederá, en xeral,
á capacidade física
dunha folla de rexistro
polo que se marcarán as
sucesivas follas que se
vaian utilizando con
números correlativos,
representándose estes
sempre con dous díxitos
(p.e.: 03).
Días: debe consignarse
na primeira columna do
recadro a cifra corres-
pondente ó día do mes
en curso.Manual de Procedementos de Atención Primaria
174
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:01 Página 174
Manual de Procedementos de Atención Primaria175
Cartilla de Sanidade Infantil
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:01 Página 175
Manual de Procedementos de Atención Primaria176
Carné de vacinación de adulto
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:01 Página 176
Manual de Procedementos de Atención Primaria177
Rexistro nominal de vacinados de 0 a 6 anos
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:01 Página 177
Identificación do neno/a
inmunizados/as :
Apelidos e nome: con-signaranse con maiús-culas e letra clara oprimeiro apelido, osegundo apelido e onome do neno/a ó quese lle administrou avacina.
Data de nacemento:consignaranse os datoscon dous díxitos para odía, dous para o mes edous para o ano (p.e.:03/06/96).
Enderezo e concello deresidencia do neno/a:consignarase a rúa/praza ou lugar/parro-quia, o número e piso (seé o caso) e o concelloonde vive o neno habi-tualmente.
Tipo de vacina administrada
e número de dose que repre-
senta dentro da pauta vaci-
nal establecida no calendario
Marcarase unha cruzno recadro correspon-
dente en canto ó tipo devacina e dose adminis-trada.
As doses de vacinacombinada que se ad-ministren rexistraransepor separado. Porexemplo: se aplicámolacombinación da vacinaTritanrix HepB® coavacina Hiberix® namesma xiringa a unneno de 6 meses, poñe-remos un “x” no reca-dro correspondente ádose de DTP no ditorexistro nominal, outro“x” no recadro corres-pondente á dose dehepatite B e outro “x”no recadro correspon-dente á dose Hib.
Nº de lote e Laboratorio
fabricante:
Consignarase o nº delote e o nome do labora-torio fabricante de cadaunha das vacinas namesma orde en que semarcaron.
Manual de Procedementos de Atención Primaria178
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:01 Página 178
REXISTRO NUMÉRICO MENSUAL DAS VACINASADMINISTRADAS (VACINACIÓN DE ADOLESCENTES E ADULTOS)
Trátase dun rexistro numéri-
co mensual que abarca as
vacinas que se administran
sistematicamente ós nenos
maiores de 6 anos, ós adoles-
centes e ós adultos. Deben
rexistrarse nesta folla as
seguintes vacinas:
Calendario de vacinacións
infantís en nenos maiores de
6 anos:
Vacina do tétano e difte-ria de tipo adulto (Td),que se administra ós 14anos.
Vacina de hepatite B,que se administra óspreadolescentes non pre-viamente vacinados.
Outras vacinas:
A vacina do tétano ou dotétano e difteria de tipoadulto que debe empre-
garse para a inmuniza-ción antitetánica deadultos cunha dose dereforzo (Booster) cada 10anos.
A vacina da hepatite Bque debe empregarsepara a inmunización deadultos que pertenzan agrupos de alto risco decontrae-la infección poloVHB.
Calquera outra vacinaque, por algunha situa-ción es-pecial, se admi-nistre ós adultos ou ado-lescentes.
O encargado de cubri-lo
rexistro é a persoa que admi-
nistra as vacinas, consignan-
do os seguintes datos:
Identificación do punto de
vacinación e nº de folla:
Seguiranse as mesmasinstruccións de cumpli-mentación que no casode vacinacións infantís(rexistro nominal devacinados) de 0-6 anos.
Manual de Procedementos de Atención Primaria179
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:01 Página 179
Manual de Procedementos de Atención Primaria180
Rexistro numérico mensual das vacinas administradas (adolescentes e adultos
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:01 Página 180
Manual de Procedementos de Atención Primaria181
Tipo de vacina administrada
e número de dose:
Trala inmunización, deberá
rexistrarse cada dose de
vacina administrada, tendo
en conta o seguinte:
Estructura xeral da folla:
Filas: corresponden ósdiferentes grupos de per-soas candidatas á vaci-nación.
Columnas: datos relati-vos ó número que repre-senta a dose administra-da dentro da pauta devacinación.
Rexistro: débese localiza-lo rectángulo correspon-dente (formado polaintersección entre o grupoó que corresponda a per-soa vacinada e númeroda dose que se lle acabade administrar), riscandona “re-greta numerada”incluída no dito rectán-gulo o número correlativoda vacina que se admi-nistra.
Cando se teña completado cal-
quera dos rectángulos da folla,
debe comezarse a empregar
outra folla, marcándoa co
número correlativo correspon-
dente. Previamente, antes de
envia-la folla, anotarase no
recadro inferior dereito de
cada rectángulo o número de
vacinas administradas.
HEPATITE B:
- A fila denominada “va-cinación de preadoles-centes” debe ser reserva-da para a vacinaciónrutineira de calendario,recomendada ós 12 ou13 anos de idade.
Tódalas demais dosesdesta vacina que seadministren porque apersoa vacinada perten-ce a algún grupo de risco(vacinación non rutinei-ra) deben quedar rexis-tradas na fila denomina-da “vacinación de adul-tos de alto risco”.
- Aínda que a pauta vaci-nal habitual é de 3
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:01 Página 181
doses (0-1-6), ás vecespódense empregar pau-tas diferentes parainmunización acelera-da. Estas pautas preci-san unha 4ª dose ós 12meses para afianza-laprotección. Esta 4ª doserexistrarase no aparta-do “doses adicionais”.
Por outra banda, as doses
adicionais que se adminis-
tren no caso de que trala
realización dun test de sero-
conversión (non indicado
de xeito sistemático) non se
acade o nivel de anticorpos
considerado protector,
deben ser rexistradas no
mesmo apartado de “doses
adicionais”.
TÉTANO/TD:
- Débense consignar nesteapartado tódalas vacinasde tétano e difteria detipo adulto (Td) que seadministren (muller em-barazada e outros adul-tos) agás das correspon-dentes á vacinación dosnenos de 14 anos, que se
rexistrarán no apartadoespecífico desta mesmafolla.
- A pauta habitual devacinación son dúasdoses separadas cunintervalo dun mes entreelas, máis unha terceiradose ó ano da primeira.O apartado “doses adi-cionais” corresponde ássucesivas doses de refor-zo que deben adminis-trarse cada 10 anos.
TÉTANO/TD (14 ANOS):
- Neste apartado da folla,débense consigna-lasdoses destas vacinas quese administran ós 14anos, seguindo o calen-dario vacinal.
OUTRAS VACINAS:
- Neste apartado do finalda folla, débense consig-nar outras vacinas, quepor circunstancias espe-ciais poidan ser admi-nistradas no punto devacinación.
Manual de Procedementos de Atención Primaria182
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:01 Página 182
Manual de Procedementos de Atención Primaria183
REXISTRO NUMÉRICO DIARIO DA VACINA ADMINISTRADA (VACINACIÓN ANTIGRIPALE ANTIPNEUMOCÓCICA)
Trátase dun rexistro das
vacinas administradas se-
gundo o grupo de idade e
grupos de risco ó que perten-
za a persoa que se vacina.
O modelo deste rexistro mai-
las instruccións para a súa
cumprimentación inclúense
na circular que tódolos anos
a Dirección Xeral de Saúde
Pública remite ós puntos de
vacinación.
Non obstante, cabe destacar
que as doses de vacina antip-
neumocócica que se admi-
nistren as persoas de grupos
de especial risco que se vaian
detectando ó longo do ano (a
vacinación antipneumocóci-
ca sistemática das persoas de
65 ou máis anos non vacina-
das previamente realizarase
na modalidade de campaña
de vacinación coincidindo
coa campaña antigripal)
serán anotadas neste rexis-
tro. Cubrirase unha o varias
follas por mes segundo se
precise e remitiranse á Direc-
ción Xeral de Saúde Pública
cunha periodicidade men-
sual.
REXISTRO DO SCREENINGDO HBSAX EN XESTANTESE INMUNIZACIÓN DE NEONATOS FRONTE A HEPATITE B
Neste rexistro recóllese a
información xerada polos
Subprogramas de Prevención
da Transmisión Perinatal e
Subprograma de Vacinación
Universal dos Neonatos do
Programa Galego de Preven-
ción e Control da Hepatite B.
Trátase dun rexistro nomi-
nal, como o de tódalas vaci-
nas infantís ata os 6 anos.
Neste rexistro, e de cara á
prevención da transmisión
perinatal recóllense tamén
datos sobre a situación da
nai respecto ó Hbs Ax
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:01 Página 183
Manual de Procedementos de Atención Primaria184
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 184
Debido a que a primeira dose
desta vacina adminístrase no
momento do nacemento ou
entre as primeiras 24-48
horas de vida do neno, este
rexistro cubrirase maiorita-
riamente nos centros hospita-
larios que teñan maternidade.
SUBMINISTRO E
ALMACENAMENTO
DE VACINAS NO
PUNTO DE
VACINACIÓN
O programa de xestión das
vacinas na nosa Comunida-
de, ven representado polo
seguinte organigrama (fun-
cións e actividades):
As Delegacións Provinciais
da Consellería de Sanidade e
Servicios Sociais son as que
de forma xeral subministran
vacinas ós puntos de vacina-
ción de Atención Primaria
previa petición do responsa-
ble do mesmo e a través das
rutas trimestrais destas ou
directamente desde o labora-
torio fabricante a aqueles
puntos de maior volume de
vacinación e que se consti-
tuíron como puntos de distri-
bución directa.
Manual de Procedementos de Atención Primaria185
DELEGACIÓN
DIRECCIÓN XERAL DE SAÚDE PÚBLICA
LABORATORIO FABRICANTE
PUNTO DE VACINACIÓN
ENVÍOPEDIDOFACTURAS
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 185
PETICIÓN DE VACINAS
As vacinas solicitaranse tri-
mestralmente polo responsa-
ble do punto de vacinación á
Delegación Provincial de
Sanidade e Servicios Sociais
correspondente. Nalgúns
casos e sempre que existan
instruccións específicas da
Dirección Xeral de Saúde
Pública, pode solicitarse
directamente á empresa sub-
ministradora, como é o caso
das vacinas antigripal e
antipneumocócica que ten
un sistema de xestión espe-
cial, durante o tempo da
campaña.
A coexistencia das vacinas
combinadas coas vacinas
clásicas para o seu emprego
nos diferentes momentos
cronolóxicos do calendario
infantil, fai necesario que a
previsión das doses que se
solicitarán trimestralmente
sexa máis precisa, polo que
haberá que ter en conta
ademais das características
de manexo dos productos
vacinais dispoñibles o
número de nenos atendidos
en cada centro por grupos
de idade
Respecto da petición das
vacinas non sistemáticas
terase en conta o seguinte:
Vacina fronte á hepatiteA, vacina combinadafronte á hepatite A e áhepatite B e vacina anti-tuberculosa (B.C.G.): asolicitude de cada dosedeberá ir acompañadadun informe médico in-dividualizado, no que secertifique a indicaciónpara esta vacina. Non épreciso que sexa nominalsalvo no caso da vacinaantituberculosa.
Vacina antipoliomielíti-ca inactivada (Polio Salkou IPV): segue o mesmosistema que o resto devacinas sistemáticas.
Vacina antivaricela: estas vacinas emprégan-
Manual de Procedementos de Atención Primaria186
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 186
se no ámbito hospitala-rio, no obstante se porcalquera motivo, ospacientes foran deriva-dos para súa vacinacióná atención primaria,estes puntos de vacina-ción solicitarán a vacinaá Delegación Provincialde Sanidade e ServiciosSociais correspondenteenviando así mesmo odocumento no que seindica a derivación paraa vacinación.
ALMACENAMENTO E RECEPCIÓN DE VACINASNO PUNTO DE VACINACIÓN
O mantemento da rede de
frío é de básica importancia
nun programa de vacina-
ción ó se-las vacinas subs-
tancias de delicado manexo
cunha potencia inmunoxé-
nica que diminúe ou se
perde se se expón a tempe-
raturas demasiado altas ou
demasiado baixas.
Denomínase cadea ou rede de
frío ó proceso de conserva-
ción, manexo, transporte e
distribución das vacinas ou
sistema que permite conserva-
la eficacia dunha vacina
desde a súa saída do laborato-
rio fabricante ata o lugar onde
se vai efectua-la vacinación.
En xeral, a rede de frío con-
fórmase en tres niveis, estrei-
tamente relacionados e
conectados entre si a través
das vías de transporte: Labo-
ratorio fabricante (nivel 1),
Comunidade Autónoma
(nivel 2) e Punto de vacina-
ción (nivel 3).
Manual de Procedementos de Atención Primaria187
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 187
ALMACENAMENTO NOS PUNTOS DE VACINACIÓN
Dotación adecuada e instruc-
cións básicas de manexo da
neveira:
Os puntos de vacinación dis-
poñen dunha neveira para
uso exclusivo de vacinas
onde se almacenarán ata o
momento da súa administra-
ción. As neveiras estarán
dotadas de:
- Criostatos: deben estar
colocados na parte máis
alta da neveira (conxela-
dor) e colocados sobre o
seu costado en vez de un
encol doutro. Desta manei-Manual de Procedementos de Atención Primaria
188
Dotadas con
Dotadas con
• Grupo electrógeno• Neveiras empotradas de grandes dimensións• Rexistro gráfico da temperatura
Neveira de 150 litros parauso exclusivo das vacinas
Termómetros de máxima e mínima
Acumuladores térmicossituados no conxelador
Botellas de auga na parteinferior da neveira
Caixas illantes, criostatos e tarxeta de control de tempo-temperatura
LABORATORIOFABRICANTE
Neveiras portátiles-criostatos
Caix
as il
lantes
, crio
stato
s e ta
rxeta
de c
ontro
l de t
empo
-temp
eratu
ra
PUNTOS DE VACINACIÓNS
DELECACIÓN DE SANIDADE E
SERVICIOS SOCIAIS:
• A CORUÑA• LUGO• OURENSE• PONTEVEDRA
O esquema da rede de frío da Comunidade Autónoma de Gali-
cia no Programa de vacinación é o seguinte:
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 188
ra cada criostato está en
contacto co evaporador.
- Botellas de auga con sal ou
soro fisiolóxico na parte
baixa da neveira. Estas e os
criostatos axudan a estabi-
liza-la temperatura interna
da neveira.
- Termómetro de máxima e
mínima (zona central da
neveira)
- Vacinas e diluíntes: deben
colocarse sobre bandexas e
nos estantes centrais da
neveira. As bandexas
deben estar perforadas ou
ser de tea metálica para
evitar que quede auga den-
tro delas. A parte superior
debe quedar descuberta
para permiti-la circulación
de aire.
No caso de que se produza
unha ruptura da cadea de
frío porque a neveira deixe
de funcionar ben sexa por
un fallo da propia neveira
ou por unha causa máis
xeral ou externa a ela, o res-
ponsable do punto de vaci-
nación deberá poñelo en
coñecemento da Delegación
Provincial de Sanidade e
Servicios Sociais correspon-
dente. Na Guía de Saúde
Pública, serie I, sección
vacinas, informe 3: Manual
de manexo da rede de frío,
establécense unha serie de
actuacións a ter en conta,
nestes casos, ademais dunha
información moito máis
ampla sobre este tema (tem-
peraturas de conservación
das vacinas, instruccións
sobre o manexo correcto da
neveira, etc.)
Condicións a ter en conta
para un almacenamento
axeitado:
O responsable do punto de
vacinación deberá realizar de
forma rutineira as seguintes
actividades co obxecto deManual de Procedementos de Atención Primaria
189
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 189
manter un adecuado almace-
namento das vacinas:
- Comproba-lo comezo e ó
final de cada xornada labo-
ral que as temperaturas que
marca o termómetro de
máxima e mínima encón-
transe entre os 2°C e os 8°C
e rexistrar ditas temperatu-
ras no gráfico mensual de
temperaturas máximas e
mínimas. Tras cada lectura
deberase poñer a punto o
termómetro para as lectu-
ras posteriores.
- Comprobar que o almace-
namento das vacinas man-
tense de maneira axeitada.
As vacinas “vellas” dében-
se colocar diante das
“novas”, co fin de que se
utilicen antes.
- Comproba-lo stock exis-
tente co fin de asegura-la
dispoñibilidade de vacina
en todo momento e evitar
excesos de almacenaxe e
controla-las datas de cadu-
cidade de cada lote.
Se existen doses vacinais
próximas a caducar e que se
prevea que non vaian a uti-
lizarse antes da data de
caducidade, debe comuni-
carse dita circunstancia á
delegación provincial
correspondente cunha ante-
lación suficiente para pro-
ceder a súa redistribución.
- Comprobar periodicamente
o espesor da capa de xeo
do conxelador.
- Asegurarse de que os enva-
ses multidose de vacinas se
manteñan frías durante a
sesión de vacinación,
devolvéndoas á neveira se
a dose seguinte non se vai
administrar inmediatamen-
te e que no están expostas
directamente á luz solar.
- Que se utilice agulla e
xiringa dun só uso para
cada inxecciónManual de Procedementos de Atención Primaria
190
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 190
- Que as agullas e xiringas
empregadas sexan rexeita-
das dunha forma segura
- Que os viais multidose
abertos e non consumidos
na súa totalidade sexan
controlados para evita-la
contaminación
- Que non hai alimentos e
bebidas dentro da neveira.
Manipulación das vacinas:
Os viais multidose debe-rían esgotarse duranteunha sesión de vacina-ción para o cal pode sernecesario axusta-loshorarios ou as citas vaci-nais de maneira que todoo envase poida adminis-trarse na mesma xorna-da. Estes viais permane-cerán fora da neveira omínimo tempo necesariopara a administración davacina, retornando oenvase a aquela se aaplicación das seguintesdoses non é inmediata.
As vacinas liofilizadasdeben ser reconstituídas
no momento en quevaian ser administradase aquelas vacinas re-constituídas e non apli-cadas durante as 8horas seguintes a súapreparación deben serrexeitadas.
As vacinas aplicaranseseguindo a orde da súadata de caducidade. Édicir, administraranseos lotes de caducidademáis próxima. Se nonse especifica o día domes da data de caduci-dade, asumirase comotal o último día do mesindicado no vial.
RECEPCIÓN DE VACINAS NO PUNTO DE VACINACIÓN
Recepción das vacinas distri-
buídas directamente polo
laboratorio:
Cada envío de vacinas debe-
rá estar debidamente acondi-
cionado con materiais illan-
tes, e provisto no seu exte-
rior dunha etiqueta que indi-Manual de Procedementos de Atención Primaria
191
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 191
que que o vulto en cuestión
deberá conservarse refrixera-
do. No seu interior incluirase
un monitor de tempo/tempe-
ratura, que proporciona un
rexistro visual do tempo e
temperatura de exposición
do producto ó que acompa-
ña. A función deste indica-
dor é a de controla-lo man-
temento da rede de frío uni-
camente durante o transpor-
te da vacina, polo que unha
vez recibido o pedido deberá
observarse un especial coida-
do en conserva-las vacinas
nas condicións adecuadas.
No momento da recepción de
vacinas e previamente a
asina-lo albará de conformi-
dade, deberá:
- Inspecciona-la tarxeta de
control de tempo-tempera-
tura:
Esta tarxeta é un dispo-sitivo que, fixado áexpedición da vacina,permite un rexistro sin-xelo da súa exposición a
unhas determinadastemperaturas duranteun certo tempo. Propor-ciónanos informaciónsobre o tempo total queestivo sometido a unhatemperatura superior a12°C ou a 29°C, depen-dendo da escala queempreguemos.
Para que a tarxetapoida rexistrar estaexposición debe seractivada previamente.Para isto, a lingüetasituada no extremo late-ral esquerdo, debe serseparada completamen-te do resto da tarxeta.
A actuación práctica do res-
ponsable da recepción é a
seguinte:
Se se trata da vacinaantigripal ou antip-neumocócica, débenserexeitar tódolos envíosnos que apareza acoloración azul naventá número 3. Édicir, esta ventá e asseguintes deben perma-necer brancas. Este cri-
Manual de Procedementos de Atención Primaria192
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 192
Manual de Procedementos de Atención Primaria193
Modelo de tarxeta de control de temperatura pectoral máis utilizado
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 193
Manual de Procedementos de Atención Primaria194
terio mínimo debemanterse para as vaci-nas máis estables in-cluídas no calendariode vacinacións infantíscomo a DT, a Td, ahepatite B (Engerix B)e a DTPa e as combi-nacións que a inclúen.
Coa vacina poliomielíti-ca oral é preciso sermáis estricto, xa que setrata da vacina máisinestable ante o aumen-to da temperatura. Deberexeitarse se aparece acor azul máis alá dametade da ventá núme-ro 1. Este criterio debemanterse así mesmopara a vacina triplevírica, a DTP e as com-binacións que a inclúen,a poliomielítica inxecta-ble (tipo Salk) e para ahepatite B (RecombivaxHB).
Deberá rexeitarse sem-pre calquera envío devacinas que cheguencoa tarxeta de controlde tempo-temperaturasen activar.
- Comproba-lo material reci-
bido en canto a:
Que se recibe a cantida-de adecuada de vacinas,diluíntes ou xiringas eagullas
Que a data de caducida-de das vacinas recibidasé a adecuada
Que non hai viais rotos
Que non hai viais con-xelados (a polio oraladmite a conxelación)
- Rexeitamento de vacinas:
O rexeitamento de vacinas
debe constar sempre no alba-
rá de recepción e debe ser
notificado á Delegación Pro-
vincial da Consellería de
Sanidade e Servicios Socias
(no caso das vacinas antigri-
pal e antipneumocócica ó
coordinador responsable da
campaña de vacinación da
súa Xerencia).
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 194
Manual de Procedementos de Atención Primaria195
Recepción das vacinas distri-
buídas desde as delegacións
provinciais de sanidade e
servicios sociais:
Nestes casos, os técnicos da
delegación correspondente se
responsabilizan do mante-
mento da rede de frío ata o
momento en que as vacinas
cheguen ó punto de vacina-
ción, polo que non existen
requisitos especiais no
momento da recepción, salvo
a rápida introducción da
doses vacinais no frigorífico.
CASO ESPECIAL DE PETICIÓN DAS VACINASANTIGRIPAIS E ANTIPNEUMOCÓCICAS(CAMPAÑA CONXUNTA DEVACINACIÓN ANTIGRIPALE ANTIPNEUMOCÓCICA)
En cada campaña de vacina-
ción a Dirección Xeral de
Saúde Pública facilita infor-
mación, a través da circular
correspondente, sobre o sis-
tema de petición, distribu-
ción e devolución de vacinas
e sobre outros aspectos da
xestión, así como recomen-
dacións para o uso destas
vacinas.
Unha vez rematada a campa-
ña as doses de vacina antip-
neumocócica que se precisen
para a vacinación exclusiva
de persoas de grupos de
especial risco solicitaranse á
delegación provincial de
sanidade e servicios sociais
correspondente.
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 195
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 196
FOLLA DE INTERCONSULTA
O proceso de interconsulta é iniciado
xeralmente polo médico de cabeceira
(Atención Primaria), a través do cal realiza
unha consulta ó médico especialista (Aten-
ción Especializada), sobre o problema dun
paciente, asumindo a coordinación xeral
do proceso e mantendo a responsabilidade
sobre o paciente. Ámbolos dous facultati-
vos asumen a correspondente responsabili-
dade na atención ó paciente, coordinándo-
se entre eles, moitas veces a través dunha
longa documentación clínica compartida
e/ou mediante consultas conxuntas (médi-
co de cabeceira-médico especialista).
A organización do sistema de interconsul-
ta dependerá sempre das características
propias de cada área, en canto que existen
diferencias en recursos, factores demográ-
ficos, xeográficos, cultura organizativa,
OUTRAS ACTUACIÓNS ADMINISTRATIVASOUTRAS ACTUACIÓNS ADMINISTRATIVAS
Manual de Procedementos de Atención Primaria197
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 197
etc., que determinan un
modo óptimo en cada caso.
Cada Xerencia informará a
cada unidade de Atención
Primaria, respecto dos servi-
cios e/ou especialistas de
referencia/especialidade que
dispón para realiza-las súas
derivacións de pacientes, así
como os centros onde se
sitúan e o sistema organiza-
tivo establecido sobre:
As formas de realiza-las
peticións: A través do servi-
cio de admisión do centro de
especialidades do hospital,
por correo interno ou correo
normal, por teléfono ou fax,
por ordenador se hai cone-
xión entre o centro de saúde
e o hospital, a través do
paciente que acode ó servicio
de admisión, etc.
Envío de documentación clí-
nica entre ámbolos dous
niveis de asistencia: Polo
propio paciente, por correo
interno ou normal, por
correo electrónico ou fax,
etc.
As derivacións poden ser
realizadas polo médico de
cabeceira, polo especialista
ou por ámbolos dous ó cen-
tro de especialidades, a con-
sultas externas do hospital
ou ó servicio de urxencias
deste.
O soporte físico no que se
debe realiza-la interconsulta
é a “folla de interconsulta”.
Na nosa Comunidade existe
un modelo normalizado para
realiza-la interconsulta e é o
único documento válido de
comunicación entre Aten-
ción Primaria e Atención
Especializada, en relación co
manexo de problemas dos
pacientes (trámite que ante-
riormente era realizado no
P.10).
Trátase dun documento
autocopiativo, no que o pro-
fesional médico que orixina
a interconsulta envía o orixi-Manual de Procedementos de Atención Primaria
198
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 198
Manual de Procedementos de Atención Primaria199
Historia clínica de adultos: folla de interconsulta
Normal
Preferente
Urxente
Domicilio
Consulta de Patoloxía Consulta de Saúde Dr./a.
Dr./a.
Data
Identificación do paciente (Nome, Apelidos, N.º deidentificación)
INTERCONSULTA
Enderezo do paciente (si procede)
Tel.
DIRIXIDO A
Centro
Tel.
Sinatura
INFORME ESPECIALISTA Data
Centro
Tel.
Sinatura
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 199
nal e unha copia ó seu con-
sultor; este respóndelle no
orixinal e quédase coa copia.
É de fundamental importan-
cia, por razóns obvias, a boa
cobertura deste documento,
incluíndo o detalle necesario
sobre os datos clínicos que o
especialista poida precisar.
En ningún caso é admisible a
simple petición de consultas
ou de atención.
É esencial que o profesional
que solicita a interconsulta
formule unha pregunta clara
e concreta que debe figurar
de forma explícita, e que o
profesional responda tamén
de forma clara e explícita.
Unha alternativa de gran uti-
lidade é estructura-lo conti-
do da solicitude de acordo
coa metodoloxía de orienta-
ción de problemas, a mesma
que se utiliza no resto da
documentación da historia
clínica de Atención Primaria.
ESTRUCTURA DA FOLLA:
A folla consta de tres áreas
fundamentais:
DATOS ADMINISTRATIVOS
Identificación do paciente
(nome, apelidos, nº de
identificación e teléfono). O
recadro superior dereito da
folla está adaptado para a
impresión dos datos reflec-
tidos na tarxeta sanitaria,
mediante a “bacallaeira”.
Identificación dos profesio-
nais (tanto do que orixina a
interconsulta como ó que
vai dirixida) e dos seus
centros de traballo (endere-
zo e teléfono), se procede.
Identificación do tipo de
consulta en función do
grao de necesidade do
paciente:
Urxente (consulta inme-diata): pacientes querequiren unha valora-ción ou intervencióninmediata.
Preferente: pacientesManual de Procedementos de Atención Primaria
200
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 200
cunha necesidade deintervención que non éinmediata (urxente), peroque non poden esperar aser consultados nomomento en ques llecorrespondería se se rea-lizase unha cita normal,tendo en conta o tempode espera existente paraesa especialidade.
Normal: o resto dos ca-sos non incluídos nosapartados anteriores.
Domicilio: asistencia doespecialista ó domiciliodo paciente.
Identificación do tipo de
consulta, en canto a si se
trata de consulta de patolo-
xía ou de saúde.
ÁREA PARA O SOLICITANTE DAINTERCONSULTA (DATOS CLÍNI-CO-ASISTENCIAIS):
Razón ou motivo dainterconsulta.
Resumo da historia doproblema.
Resumo dos aspectosimportantes da historiado paciente.
Resultados da explora-ción física.
Resultados das probascomplementarias.
Tratamento ou manexoactual do problema.
Aspectos socio-psicoló-xicos relevantes.
Alerxias coñecidas.
Papel do paciente nadecisión de derivación.
Información dada ópaciente ou ós seusfamiliares.
Qué espera o pacienteda interconsulta.
Qué espera o profesio-nal da interconsulta.
Manual de Procedementos de Atención Primaria201
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 201
Qué nivel de seguemen-to pode e desexa asumi-lo profesional que soli-cita a interconsulta.
Primeira consulta ourevisión.
ÁREA PARA A RESPOSTA DAINTERCONSULTA (DATOS CLÍNI-CO-ASISTENCIAIS)
Resumo da historia.
Resultados da explora-ción física.
Resultados das probascomplementarias.
Avaliación do problema.
Plan de manexo do pro-blema.
Información dada ópaciente.
Data de revisión, seprocede.
Todos estes datos poden non
ser necesarios en tódolos
casos, non obstante, considé-
rase que como mínimo deben
cubrirse os seguintes, inde-
pendentemente de que para
algún caso concreto poidan
ser esenciais todos eles:
Área de datos adminis-trativos-organizativos:
o facultativo de Atención
Primaria que solicita a
interconsulta cumplimen-
tará os datos identificativos
do pa-ciente.
Area de solicitud dainterconsulta:
Datos identificativos do
médico de Atención Pri-
maria solicitante e do
Centro de Saúde ou Con-
sultorio. (a impresión des-
tes datos, ademais dos
relativos á identificación
do paciente, pode reali-
zarse mediante a “baca-
lladeira”, sempre que o
usuario dispoña da Tarxe-
ta Sanitaria).Manual de Procedementos de Atención Primaria
202
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 202
Servicio destinatario
Datos clínicos estructura-dos coa seguinte infor-mación: tipo de intercon-sulta, antecedentes, datosda anamnese e explora-ción (valoración do pro-blema), resultado dasprobas complementariasrealizadas, impresióndiagnostica e motivo daderivación ou razón dainterconsulta.
Area de resposta áinterconsulta:
Datos da anamneses eexploración (valoracióndo problema)
Resultado das probascomplementarias reali-zadas.
Diagnóstico
Recomendacións e plan demanexo
Identificación do médicoconsultor de AtenciónEspecializada
FOLLA DE ATENCIÓN URXENTEEXTRAHOSPITALARIA
É un documento para empre-
gar en calquera asistencia
prestada fóra da xornada
ordinaria de traballo, tanto
por parte de medicina xeral e
pediatría como por parte de
enfermería. De existir acceso
ó historial clínico, esta folla
deberá substituírse pola folla
de seguemento. Tamén se
utiliza esta folla para deriva-
cións urxentes ó hospital.
Trátase dun documento
autocopiativo, do cal se
entrega unha copia ó pacien-
te, e consta de dúas áreas
fundamentais:
Datos administrativos:Identificación do pa-ciente, do profesional edo lugar de consulta
Área de historia clínica:É importante salienta-lo motivo de consulta,así como o xuízo diag-nóstico e o tratamento.
Manual de Procedementos de Atención Primaria203
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 203
Así mesmo, convéntamén non esquece-ladata e hora da alta.
INFORME DE ENFERMERIAÁ ALTA HOSPITALARIA
O informe representa un sis-
tema de comunicación entre
os profesionais de enfermería
dos niveis asistenciais de
Atención Especializada e
Atención Primaria, en canto
que garantiza a continuidade
do proceso asistencial, facili-
tando o seguemento do
paciente.
O obxetivo deste documen-
to é desenvolve-lo Proceso
de Atención de Enfermería
mediante a continuidade
dos coidados, a toma de
decisions e o fomento da
relación entre niveis asis-
tencias, ademáis de dispo-
ñer dun parámetro máis nos
audit de calidade dos servi-
cios e prestacións de enfer-
mería.
Este documento, que forma
parte da historia clínica do
paciente, é emitido polo pro-
fesional de enfermería de
Atención Especializada sobre
un determinado paciente no
momento da alta no hospital,
sobre a continuación dos
coidados recibidos e os que
este necesita para a súa rein-
corporación á vida normal, e
vai dirixido ó usuario e ós
enfermeiros/as doutros cen-
tros sanitarios (hospitalario
ou de atención primaria) que
vaian a atendelo. A informa-
ción que se reflicta no
mesmo é relativa ós datos
que necesita o profesional de
enfermería deste centro sani-
tario, para garantiza-la con-
tinuidade dos coidados do
paciente, que entre outros
datos contén os seguintes:
- Antecedentes persoais
- Valoración de enfermería ó
ingresoManual de Procedementos de Atención Primaria
204
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 204
- Resumo dos coidados de
enfermería realizados
- Diagnoses de enfermería
pendentes de resolución
- Educación sanitaria pro-
porcionada ó paciente e o
seu entorno
- Comentarios de índole
socio-sanitaria, no caso
que proceda.
Este informe é entregado de
forma xeral, no momento de
alta no hospital, ó paciente
ou a súa familia, para que
llelo entregue á enfermeira/o
do seu centro de saúde. Nal-
gúns casos e dependendo do
sistema acordado en cada
área, este documento tamén
se fai chegar ó centro de
atención primaria correspon-
dente, a través das Direc-
cións de Enfermería de
ambos niveis asistenciais.
Non existe actualmente un
modelo único de “alta de
enfermería”, cada hospital ou
área de saúde ten o seu propio.
PARTE DE CONSULTA E HOSPITALIZACIÓN (P.10)
Documento que SÓ se
empregará, por parte do
médico, para prescripción de
osixenoterapia, así como de
Manual de Procedementos de Atención Primaria205
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 205
documento interno de comu-
nicación entre medicina e
enfermería.
SOLICITUDE DE PROBASCOMPLEMENTARIAS
Documento utilizado polo
médico, para solicita-la rea-
lización de probas comple-
mentarias de Rx e laborato-
rio que estarán dispoñibles
en tódalas consultas dos cen-
tros a disposición do persoal
médico que o precise. Este
documento é distinto en fun-
ción da área hospitalaria á
que estea adscrito o centro.
FOLLAS DE REXISTRO DEACTIVIDADE
En cada Xerencia existen
uns modelos normalizados
de follas de rexistro de acti-
vidade, as cales son as que
deben empregarse para
rexistra-la actividade que se
realice no centro, de acordo
cos criterios establecidos por
esta e en tanto non se defina
a súa normalización a nivel
de Comunidade Autónoma.
SISTEMA BÁSICO DA REDEGALEGA DE VIXILANCIAEN SAÚDE PÚBLICA
Mediante o Decreto
177/1998, do 11 de xuño, da
Consellería de Sanidade e
Servicios Sociais, créase a
rede galega de vixilancia en
saúde pública (RGVSP), inte-
grada por distintos sistemas
de información relacionados
coa recollida de datos de
interese para a toma de deci-
sións en saúde pública.
O sistema básico da rede
galega de vixilancia en saúde
pública, desenvolvido pola
Orde do 14 de xullo de 1998,
da Consellería de Sanidade e
Servicios Sociais, modificado
en parte pola Orde do 24 de
marzo de 1999, pola que
inclúe o sarampelo na rela-
ción de enfermidades de
declaración obrigatoria, está
integrado por:Manual de Procedementos de Atención Primaria
206
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 206
Manual de Procedementos de Atención Primaria207
Cadro de enfermidades
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 207
Manual de Procedementos de Atención Primaria208
Sistema xeral de decla-ración obrigatoria deenfermidades (EDO).
Notificación de situa-cións epidémicas e a-brochos.
Sistema de informaciónmicrobiolóxica.
SISTEMA XERAL DE DECLARA-
CIÓN OBRIGATORIA DE ENFER-
MIDADES (EDO)
O obxectivo deste sistema é a
vixilancia epidemiolóxica
das enfermidades relaciona-
das no anexo adxunto a este
apartado, no cal especifícase
a modalidade de notificación
para cada unha delas.
Tódolos médicos en exercicio
no ámbito da nosa Comuni-
dade están obrigados a reali-
zar esta declaración ante a
Consellería de Sanidade e
Servicios Sociais, sobre os
casos novos destas enfermi-
dades aparecidas durante a
semana en curso e baixo sos-
peita clínica.
Existen modelos de notifica-
ción normalizados segundo a
modalidade, os cales poden
modificarse lixeiramente dun
ano para outro e no caso de
non dispoñer deles, pódese
dirixir ás seccións corres-
pondentes da Delegación de
Sanidade e Servicios Sociais
da súa provincia.
A declaración do EDO e a
declaración ampliada de
Tuberculose, están incorpo-
radas no programa informá-
tico OMNI-AP de Historia
Clínica informatizada, que se
está a implantar nos centros
de Atención Primaria e que
permite imprimir unhas
follas iguais ós modelos en
papel e permitirá a declara-
ción por correo electrónico.
- Modalidades de notifica-
ción (No anexo adxunto
relacionanse as enfermida-
des incluídas no sistema de
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 208
vixilancia e tipo de notifi-
cación/s para cada unha
delas).
1. Declaración numérica:
Realizarase, aínda que non
se detecten casos, na folla
de “notificación semanal
numérica” e referido a
tódalas enfermidades de
declaración obrigatoria,
relacionadas no anexo
adxunto a este apartado.
2. Declaración individuali-
zada: Realizarase na folla
de “notificación individua-
lizada”. Tódalas enfermida-
des de declaración indivi-
dualizada son tamén de
declaración numérica.
Os casos de tuberculoserespiratoria e a síndro-me de inmunodeficien-cia adquirida (SIDA)son tamén de declara-ción obrigatoria e nomi-nal e realizaranse nosseus impresos específi-cos ó Rexistro do Pro-grama Galego de Pre-vención e Control de
Tuberculose, a través daUnidade de Tuberculoseque teña de referencia eó Rexistro Galego deSIDA respectivamente,ámbolos dous depen-dentes da DirecciónXeral de Saúde Públicae reguladas pola Ordedo 4 de decembro de1998 (DOG 24 e 28 dedecembro de 1998, res-pectivamente).
3. Declaración urxente: Está
referida ás enfermidades
relacionadas como tales no
anexo adxunto a este apar-
tado e notificarase de forma
inmediata ó Sistema de
Alerta Epidemiolóxica de
Galicia (SAEG) o cal ten os
seguintes teléfonos:
Horario de oficina: ACoruña (981.185.834);Lugo (982.294.114 );Ourense(988.386.339); y Pon-tevedra (986.805.872)
Fóra de horario de ofici-na: 649.829.090 (Através do 061 tamén é
Manual de Procedementos de Atención Primaria209
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 209
posible contactar coSAEG).
Tódalas enfermidades de
declaración urxente son
tamén de declaración indivi-
dualizada e esta notificación
telefónica non exclúe reali-
zar esta última.
SITUACIÓNS EPIDÉMICAS EABROCHOS
A efectos da declaración obri-
gatoria considérase abrocho
ou situación epidémica:
O incremento significa-tivamente elevado decasos en relación cosvalores esperados.
A aparición dunha en-fermidade, problema ourisco para a saúdedunha zona ata entónlibre deles.
A presencia de calqueraproceso relevante deintoxicación agudacolectiva, imputable acausa accidental, mani-pulación ou consumo.
A aparición de calqueraincidencia de tipo catas-trófico que afecte oupoida afectar á saúdedunha comunidade.
Tódolos médicos en exercicio
e os centros sanitarios, públi-
cos e privados, ante a sospei-
ta dun abrocho ou situación
epidémica, están obrigados a
declaralos, polo mesmo
medio que as enfermidades
de declaración urxente, noti-
ficándoo ó SAEG.
Cando o abrocho ou situa-
ción epidémica detectados
débase a unha enfermidade
de declaración obrigatoria
urxente, tódolos casos diag-
nosticados serán incluídos
na declaración da semana na
que son identificados.
INFORMACIÓN MICROBIOLÓXICA
O sistema de información
microbiolóxica recolle datos
sobre a patoloxía infecciosa
confirmada polo laboratorio,Manual de Procedementos de Atención Primaria
210
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 210
co obxectivo de aportar
información específica para
a vixilancia epidemiolóxica.
As fontes de información son
os laboratorios de diagnósti-
co microbiolóxico, tanto clí-
nicos como de saúde pública,
así como os laboratorios de
referencia.
INFORMACIÓN DAS REACCIÓNS ADVERSAS AMEDICAMENTOS (RAM)
O Centro de Farmacovixilan-
cia de Galicia é unha unida-
de dependente da División de
Farmacia e Productos Sani-
tarios do Servicio Galego de
Saúde, e a súa misión pri-
mordial é a de recibir, valo-
rar, procesar e explora-las
notificacións de sospeitas de
reaccións adversas a medica-
mentos e/ou productos sani-
tarios, na Comunidade Autó-
noma de Galicia, garantindo
a estricta confidencialidade
do enfermo e do profesional
sanitario que o notifica.
A actividade do Centro de
Farmacovixilancia de Galicia
intégrase no Sistema Español
de Farmacovixilancia, coor-
dinado pola Subdirección
Xeral de Seguridade de
Medicamento da Axencia
Española do medicamento do
Ministerio de Sanidade e
Consumo.
A Lei 25/1990, do 20 de
decembro, do medicamento
regula a farmacovixilancia
na súa dobre vertente de
recollida e comunicación da
información sobre reaccións
adversas ós medicamentos:
OBRIGA DE DECLARAR
Os profesionais sanitarios
teñen o deber de comunicar
con celeridade ás autoridades
sanitarias ou ós centros espe-
cializados que aquelas desig-
nen os efectos inesperados
ou tóxicos para as persoas ou
a saúde pública que puideran
ser causados polos medica-
mentos.Manual de Procedementos de Atención Primaria
211
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 211
Manual de Procedementos de Atención Primaria212
tarxeta amarela (exterior)
RESPOSTA COMERCIALAutorización N.º 9.367B. O. C. N.º 88 de 6-10-1989
Servicio Galego de Saúde
División de Farmacia e Productos Sanita-riosCentro de FarmacovixilanciaApartado nº 715700 Santiago de Compostela
No necesitasello
Non necesitaselo
REMITENTE
NOME
ENDEREZO
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 212
Manual de Procedementos de Atención Primaria213
tarxeta amarela (interior)
MEDICAMENTO (S)*(Indique o nome comercial
REACCIÓNS
Dose diaria e vía de administr. Comenzo
Datas
Final
Comenzo
Datas
Final
Motivo deprescripción
Desenlace(P. ex. mortal,secuelas, etc.)
(véxase nota 2)
* para as vacinas indique o número de lote
OBSERVACIÓNS ADICIONAIS
Nome
Enderezo
Poboación
Teléfono
MÉDICONOTIFICADOR: FARMACÉUTICO A.T.S./D.U.E
ASISTENCIA PRIMARIA
Por favor, marque cunha cruz se necesita máis tarxetas
ORDE DA NOTACIÓN: HOSPITALARIA ESPECIALIZADA
/ /Data Sinatura
OUTROS
(coa finalidade de saber se se repetiu algunha reacción, indiquetamén o número de historia para os pacientes especializados)
NOME DO PACIENTESEXO IDADE PESO (Kg.)
Por favor, notifique tódalas reaccións a fármacos recente-mente introducidos no mercado e as reaccións graves ouraras a outros fármacos (vacinas, productos estomatolóxicose quirúrxicos, DIU, suturas, lentes de contacto e líquidostamén deben ser considerados medicamentos).
Notifique na primeira liña ou fármaco que considere máissospeitoso de producí-la reacción, ou ben poña un asteriscoxunto ó nome dos medicamentos sospeitosos, se cree quehai máis dun.
Notifique tódolos demáis fármacos, incluídos os de autome-dicación, tomados nos tres meses anteriores. Para as mal-formacións conxénitas, notifique tódolos fármacos formadosdurante a xestación.
Non deixe de notificar por descoñecer unha parte da infor-mación que lle pedimos.
CONFIDENCIALNOTIFICACIÓN DE SOSPEITA DE RECCIÓN ADVERSA A UN MEDICAMENTO
1.
2.
3.
4.
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 213
Os fabricantes e titula-res de autorizaciónssanitarias de medica-mentos tamén estánobrigados a declarar áAdministración doEstado e ás comunida-des autónomas queteñan competencias deexecución en materia deproductos farmacéuti-cos os efectos inespera-dos ou tóxicos dos queteñan coñecementos eque puideran ser causa-dos polos medicamentosque fabrican ou comer-cializan.
Na nosa Comunidade, tódo-
los profesionais sanitarios
teñen o deber de comunicar
ó Centro de Farmacovixi-
lancia de Galicia aquelas
manifestacións clínicas de
sospeita de reacción adver-
sas producidas por medica-
mentos.
MODELO DE NOTIFICACIÓN
O documento utilizado para
a notificación de RAM é o
denominado “tarxeta ama-
rela” e recolle a información
mínima capaz de establece-
la relación de causalidade
entre o medicamento e a
reacción adversa, e, á súa
vez, constitúe a base do Pro-
grama de notificación espon-
tánea de reaccións adversas
a medicamentos.
Consta de seis apartados:
1.- Instruccións e recomen-
dacións que hai que seguir
para a comunicación de
sospeita de reacción
adversa.
2.- Datos do paciente:
Nome, apelidos, co obxecto
de detectar reaccións adver-
sas nun mesmo paciente, ó
expoñelo en distintas oca-
sións a un mesmo medica-
mento e de evitar avaliar
notificacións recibidas por
duplicado.
Idade, sexo e peso, co fin de
coñecer grupos de risco e
detectar sobredosificacións.Manual de Procedementos de Atención Primaria
214
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 214
3.- Medicamento/s adminis-
trados ó paciente:
Medicamento/s administra-
dos durante os tres últimos
meses anteriores á aparición
da reacción adversa co
obxecto de detectar po-sibles
interaccións. De-be notifi-
carse en primeira liña aquel
que se considera máis sos-
peitoso de causa-la reacción,
ou ben poñer un asterísco
xunto ó nome dos medica-
mentos sospeitosos, se se cre
que hai máis dun.
Doses, vía de administra-
ción e datas de inicio e
finalización do tratamento,
necesarias para establecer
unha relación cronolóxica
entre a administración do
medicamento e a aparición
da reacción adversa.
Motivo da prescripción,
para contribuír ó establece-
mento da re-acción causal
da notificación.
4.- Descrición da/s reac-
ción/s adversa/s:
Data de inicio e final da reac-
ción así como o desenlace
desta para coñece-la súa gra-
vidade e secuencia temporal
co medicamento sospeitoso.
5.- Observacións adicionais:
Información clínica ou pro-
bas complementarias realiza-
das que poidan contribuír a
establece-la reacción de cau-
salidade entre a reacción
adversa e o medicamento
administrado.
6.-Datos persoais do notifi-
cador
Nome, enderezo e teléfono
do notificador e data da
notificación, a efectos de
realizar un seguemento da
RAM, así como para enviar-
lle información sobre o
resultado da súa notifica-
ción.
Procedencia da notificación
(centro de saúde, hospital,Manual de Procedementos de Atención Primaria
215
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 215
privada, oficina de farmacia,
etc.).
TRAMITACIÓN
Unha vez cuberto o documen-
to de notificación, remíteselle
ó Centro de Farmacovixilan-
cia de Galicia por un sistema
de franqueo en destino.
O Centro de Farmacovixilan-
cia integrará a información
recibida, unha vez avaliada e
codificada, na base de datos
do Sistema Español de Far-
macovixilancia denominado
FEDRA (Farmacovixilancia
Española, Datos de Reac-
cións Adversas), coordinado
polo Centro Nacional de Far-
macovixilancia.
Para calquera dúbida sobre
este tema pódense poñer en
contacto co Centro de Far-
macovixilancia da División
de Farmacia e Productos
Sanitarios, a través dos telé-
fonos: 981 542 813 e 981 542
844 (fax: 981 541 804).
Manual de Procedementos de Atención Primaria216
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 216
OU
TRAS
pres
taci
óns
sani
tari
asO
UTRAS P
RESTACIÓ
NS S
AN
ITARIA
S
Prestación farmacéutica
Prestacións complementarias
Servicios de información e documentación sanitaria
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 217
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 218
PRESTACIÓN FARMACÉUTICA
A Lei Xeral de Sanidade (Lei 14/1986, do
25 de abril), recoñece o dereito dos usua-
rios do sistema sanitario público a obter
medicamentos e productos sanitarios que
se consideren necesarios para promover,
conservar ou restablece-la súa saúde. No
que á idoneidade sanitaria dos medicamen-
tos e demais productos e artigos sanitarios
se refire, asígnalle á Administración Sani-
taria do Estado a misión de autoriza-la súa
circulación e uso, así como o control da
súa calidade.
A Lei 25/1990, do 20 de decembro, do
Medicamento, ten como obxectivo pri-
mordial contribuír á existencia de medi-
camentos seguros, eficaces e de calidade,
correctamente identificados e con infor-
mación apropiada e para iso regula no
ámbito de competencias que lle corres-
ponden ó Estado:
PRESTACIÓN FARMACÉUTICAPRESTACIÓN FARMACÉUTICA
Manual de Procedementos de Atención Primaria219
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 219
A fabricación, elaboración,
control de calidade, circula-
ción, distribución, réxime de
prezos, comercialización,
información e publicidade,
importación, ex-portación,
almacenamento, prescrip-
ción, dispensación, avalia-
ción, autorización e rexistro
dos medicamentos de uso
humano e veterinario, así
como a ordenación do seu
uso racional e a interven-
ción de estupefacientes e
psicotrópicos. A regulación
tamén se estende ás subs-
tancias, excipientes e mate-
riais em-pregados para a súa
fa-bricación, preparación ou
envasado.
A actuación das persoas físi-
cas e xurídicas en canto
interveñen na circulación
industrial ou comercial dos
medicamentos ou que pola
súa titulación profesional
poidan garantilos, controla-
los, receitalos ou dispensalos.
Os principios, normas, crite-
rios e esixencias bá-sicas
sobre a eficacia, seguridade e
calidade dos productos sani-
tarios e de hixiene persoal.
Os establecementos e servi-
cios farmacéuticos de aten-
ción farmacéutica de dispen-
sación de medicamentos, na
nosa Comunidade, conforme
establece a Lei 5/1999, do
21 de maio, de Ordenación
Farmacéutica, nas condi-
cións establecidads para a
súa autorización, son os
seguintes:
As oficinas de farmacia.
As boticas anexas demedicamentos e pro-ductos sanitarios.
Os servicios de farmaciade atención primaria, osdos hospitais, os doscentros de asistenciasocial que presten asis-tencia sanitaria especí-fica e os dos establece-mentos psiquiátricos.
Manual de Procedementos de Atención Primaria220
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 220
Os depósitos de medica-mentos e productos sa-nitarios
A dispensación de medica-
mentos e productos sanita-
rios é gratuita cando é dis-
pensada polos profesionais
sanitarios dentro das insti-
tucións propias ou concerta-
das da Seguridade Social, en
réxime de internamento,
ambulatorio e domicilio. En
canto á prescripción e dis-
pensación de medicamentos
ós pacientes non hospitali-
zados, o Real Decreto.
83/1993 de 22 de xaneiro,
desenvolvido pola Orde de
6/4/93 do Ministerio de
Sanidade e Consumo, fai
unha clasificación das espe-
cialidades farmacéuticas en
tres anexos ou listados de
medicamentos, revisados
periodicamente, a partir dos
cales establécese a diferente
participación económica do
usuario na prestación far-
macéutica:
Aportación do 40% doprezo de venta ó público(P.V.P.), para tódalasespecialidades incluídasno anexo III, onde osenvases deberán levar ocupón precinto.
Aportación reducida do10% de P.V.P., sen queexceda dun importemáximo de 439 ptas.(cantidade que é revisa-da periódicamente da-cordo coa evolución doI.P.C.), para tódalasespecialidades recolli-das no anexo II, quedeberán levar un distin-tivo especial, no cupónprecinto.
Son tamén de aporta-ción reducida os seguin-tes efectos e accesorios(R.D. 9/1996 de 15 dexaneiro): aparatos deinhalación, productosde ostomía, bolsas derecollida de ouriños,colectores de pene, son-das vesicais e cánulasde traqueotomía e larin-xectomia.
Manual de Procedementos de Atención Primaria221
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 221
Exentos da aportacióneconómica: A dispensa-ción de medicamentos eproductos sanitarios égratuita ós seguintescolectivos de usuarios:
Pensionistas e os seusbeneficiarios (modalida-de contributiva).
Traballadores que teñanrecoñecida unha enfer-midade profesional ouaccidentados laboral-mente.
Afectados do SíndromeTóxico.
Persoas sen recursoseconómicos suficientesmaiores de 65 anos queteñan recoñecido odereito á Asistencia Sa-nitaria (pensionistamodalidade non contri-butiva).
Por outra banda, e respecto
deste tema, no R.D.
1032/1999, de 18 de xuño,
regúlase o sistema de precios
de referencia na financiación
con cargo a fondos da Segu-
ridade Social ou a Fondos
estatais afectos a sanidade,
das prestacións de especiali-
dades farmacéuticas inclui-
das nos conxuntos homoxé-
neos (grupo de especialida-
des farmacéuticas calificadas
como bioequivalentes, nos
que alo menos unha delas é
xenérica) determinados polo
Ministerio de Sanidade e
Consumo e que se prescriban
e dispensen a través de rece-
ta médica oficial a usuarios
que teñan dereito a elo. Con-
sidérase o prezo de referencia
como a cuantía máxima que
poderá ser financiado con
cargo ós fondos públicos, de
cada un dos medicamentos
incluidos nun conxunto
homoxéneo. Na Orde de 13
de xullo de 2000, do Minis-
terio de Sanidade e Consu-
mo, determínanse os con-
xuntos homoxéneos das
especialidades farmacéuticasManual de Procedementos de Atención Primaria
222
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 222
e apróbanse os prezos de
referencia
Cando o precio da especili-
dade farmacéutica bioequi-
valente prescrita é superior ó
precio de referencia estable-
cido, o farmacéutico deberá
de sustituila por unha xené-
rica do mesmo conxunto
homoxéneo, coa excepción
de que o médico adxunte á
prescripción, un informe
xustificativo da improceden-
cia da sustitución. Neste últi-
mo caso a especialidade far-
macéutica dispensada será
financiada con cargo os fon-
dos públicos, sen perxuicio
da aportación económica
que, no seu caso, lle corres-
ponda satisfacer ó beneficia-
rio, sobre o prezo de venta ó
público da especilidade, en
función do réximen que lle
sexa de aplicación
Cando a petición dun benefi-
ciario se lle dispense unha
especialidade farmacéutica
prescrita polo médico e
incluída nun conxunto
homoxéneo, onde o prezo é
superior ó de referencia fixa-
do, ademais da aportación
económica que lle corres-
ponda sobre o prezo de refe-
rencia, pagará a diferencia
entre o custe da especilidade
farmacéutica e o prezo de
referencia.
DOCUMENTO OFICIAL DEPRESCRIPCIÓN FARMA-CÉUTICA
A receita médica é o docu-
mento normalizado que se
esixe como condición previa
á dispensación de medica-
mentos e productos sanita-
rios que requiren prescrip-
ción médica, a través da cal
os facultativos médicos
legalmente capacitados pres-
criben os medicamentos e
productos sanitarios ó
paciente para a súa dispen-
sación polas farmacias,
transmitindo a informaciónManual de Procedementos de Atención Primaria
223
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 223
obxectiva necesaria e a iden-
tificación precisa dos men-
cionados medicamentos e
productos sanitarios a tódo-
los que interveñen na asis-
tencia sanitaria. Actualmente
dispoñemos de dous tipos de
modelos oficiais:
MODELO DE RECEITA MÉDICA
ORDINARIA
Este modelo é o utilizado
para a prescripción e dispen-
sación de medicamentos que
non conteñan substancias
estupefacientes. Dependendo
do colectivo de poboación ó
que vaian destinadas, van
impresas en cor diferente:
- Cor verde: Réxime xeral de
activos.
- Cor vermella: Réxime pen-
sionista.
- Cor branca: Receitas non
facturables con cargo á
Seguridade Social (unha
soa folla).
- Cor azul: prescripción far-
macéutica en procesos
laborais (accidente laboral
ou enfermidade profesional
con asistencia a cargo da
Seguridade Social).
No caso de asegurados e bene-
ficiarios de MUFACE, MUGE-
JU e ISFAS, a prescripción far-
macéutica sempre se realizará
nas receitas oficiais destas
mutualidades, tanto os que
teñen concertada a asistencia
sanitaria co INSS como os
incluídos no convenio especial
referenciado neste manual.
MODELO DE RECEITA OFICIALDE ESTUPEFACIENTES OU PSI-COTRÓPICOS (OM DO 25 DEABRIL DE 1994)
A receita oficial de medica-
mentos estupefacientes é o
documento necesario para a
prescripción, e dispensación
de medicamentos para uso
humano que conteñan subs-
tancias estupefacientes in-
cluídas na Lista I da Conven-Manual de Procedementos de Atención Primaria
224
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 224
ción Única de Estupefacien-
tes de 1961 e posteriores
modificacións.
Os talonarios de receitas ofi-
ciais de estupefacientes
seranlles distribuídos de
forma gratuíta ós facultati-
vos a través da Dirección
Provincial correspondente.
SITUACIÓNS ESPECIAIS DEPRESCRIPCIÓN
Dadas as características espe-
ciais dalgúns medicamentos e
productos sanitarios, establé-
cense para eles, uns requisitos
especiais en canto á súa pres-
cripción. Podemos clasificar
estes medicamentos en tres
grupos:
Medicamentos e produc-tos sanitarios que requi-ren visado previo de ins-pección para a súa dis-pensación polas oficinasde farmacia: O visado éo acto a través do cal aInspección de ServiciosSanitarios autoriza concarácter excepcional,previo á súa dispensa-
ción e para un pacienteconcreto, a utilizaciónde medicamentos e pro-ductos farmacéuticosque, posuíndo cupónprecinto ASSS requirenun control sanitarioespecial, e daquelesoutros que, carecendodel, sexan consideradosdispensables en determi-nados casos, con cargo óSistema Nacional deSaúde.
Medicamentos para diag-nóstico: os medicamentosque requira o pacientepara a realización dunhaproba diagnóstica seran-lle facilitados polo centroou institución sanitariaonde se leve a cabo.
Medicamentos estran-xeiros: As prescripciónsde medicamentos es-tranxeiros para pacien-tes en tratamentoambulatorio teñen queser tramitadas necesa-riamente polas Delega-cións Provinciais daConsellería de Sanidadee Servicios Sociais daXunta de Galicia.
Manual de Procedementos de Atención Primaria225
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 225
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 226
O Decreto 63/1995 sobre ordenacióndas prestacións sanitarias no SNS,define as prestacións complementariascomo aquelas que supoñen un elemen-to adicional e necesario para a conse-cución dunha asistencia sanitariacompleta e adecuada, e consideracomo tales ademáis dos tratamentosdietoterápicos complexos (desenvolvi-da pola Orde de 30 de maio de 1997),as seguintes prestacións:
PRESTACIÓNS COMPLEMENTARIASPRESTACIÓNS COMPLEMENTARIAS
Manual de Procedementos de Atención Primaria227
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 227
TRANSPORTE SANITARIODE PACIENTES:
O SERGAS financia o trans-
porte especial de enfermos
ou accidentados cando, a
xuízo do médico, concorre
algunha das seguintes cir-
cunstancias:
Situación de urxenciaque implique risco vitalou dano irreparable paraa saúde do enfermo.
Imposibilidade física dointeresado que lle impi-da ou o incapacite parautilizar transporte ordi-nario para desprazarsea un centro sanitario ouó seu domicilio trasrecibi-la atención sani-taria correspondente
Traslados por asistenciacontinuada para certostratamentos prolonga-dos (rehabilitación, he-modiálise, radio e qui-mioterapia e outros)que poden ser asumidospolo SERGAS.
Nestes casos nos que un
paciente precise un medio
especial de transporte para
recibir asistencia sanitaria,
utilizaranse soamente ambu-
lancias mediante as seguin-
tes vías:
Transporte urxente: comunicaráselle á Cen-tral de Coordinación do061, a cal mobilizará aambulancia cos mediosnecesarios en cada caso.Esta é a única vía quedebe utilizarse para estetipo de transporte depacientes.
Transporte non urxente:a Dirección Provincialdo SERGAS é a compe-tente na xestión destetipo de transporte. Nes-tes casos o facultativoprescribirá a necesidadede transporte sanitario,no formulario estableci-do ó efecto “folla deprescripción de trans-porte sanitario nonurxente”, e tramitarápor fax ou a través daaplicación informáticadestinada a tal fin, se
Manual de Procedementos de Atención Primaria228
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 228
Manual de Procedementos de Atención Primaria229
Folla de prescripción de transporte sanitario non urxente
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 229
está operativa no cen-tro, a Dirección Provin-cial correspondente,para o visto e praceprevio da InspecciónSanitaria (“visado”).
Non se facilitarán follas de
prescripción a posteriori para
o traslado de enfermos por
asistencias que xa foron
prestadas (particularmente
nos Servicios de Urxencia).
Se é o caso debe dirixi-lo
paciente, con tódolos infor-
mes e documentos que
posúa, á unidade de atención
ó paciente ou á Inspección
Médica (unidade de presta-
cións) máis próxima para
que se lle informe dos seus
dereitos.
Nos casos nos que o trans-
porte sexa mobilizado polo
061, non se debe cubrir folla
de prescripción ningunha.
Na nosa Comunidade o
transporte sanitario ven
regulado polo Decreto
42/1998, de 15 de xaneiro,
da Conselleria de Sanidade e
Servicios Sociais e na Orde
de 30 de marzo de 2001
desenvólvense as prestacións
por desplazamiento previstas
no citado decreto e conside-
radas non obligatorias en
canto a su financiación polo
SERGAS. Os pacientes que
teñan cobertura co SERGAS,
que se despracen con fins
asistenciais e non precisen
usar transporte sanitario e
sempre que concorran as
condicións reguladas en dita
Orde, poden solicitar o abono
dos gastos do mesmo na
Dirección Provincial corres-
pondente á súa residencia
habitual.
OSIXENOTERAPIA DOMICILIARIA
A Orde do 3 de marzo de
1999, do Ministerio de Sani-
dade recolle os requisitos e
as situacións clínicas que
xustificarían as indicaciónsManual de Procedementos de Atención Primaria
230
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 230
da osixenoterapia e outras
técnicas de terapia respirato-
ria domiciliarias, considera-
das no RD 63/1995, de orde-
nación de prestacións sanita-
rias do Sistema Nacional de
Saúde.
A prescripción deste tipo de
tratamentos deberá realiza-la
o pneumólogo. Naqueles
casos nos que o médico de
cabeceira considere que o
paciente poidera beneficiarse
desta medida terapéutica,
deberá remitilo ó seu espe-
cialista, para que sexa este
quen, despois de facer un
estudio e valoración clínica
do paciente, indique, se é o
caso, a necesidade de trata-
mento, que se efectuará no
correspondente P.10 que
deberá ser visado pola Ins-
pección Médica.
Os sucesivos P.10 de pres-
cripción de osixenoterapia
domiciliaria terán unha vali-
dez mensual, e poderá redac-
talos o médico de cabeceira.
ORTOPRÓTESES
Os principios para o desen-
volvemento desta prestación
recollida no Decreto
63/1995, de ordenación de
prestacións do Sistema
Nacional de Saúde, veñen
establecidos na Orde do 18
de xaneiro de 1996 (modifi-
cada polas O.M. de 23 de
xullo de 1999 e de 30 de
marzo de 2000), do Ministe-
rio de Sanidade e Consumo,
sobre asistencia sanitaria da
Seguridade Social, a cal dis-
pón que as administracións
públicas competentes na
xestión da prestación orto-
protésica elaborarán os
correspondentes catálogos de
materiais ortoprotésicos, así
como as condicións de acce-
so, prescripción, xestión,
aplicación do catálogo e, se
procede, de recuperación dos
artigos. Na nosa ComunidadeManual de Procedementos de Atención Primaria
231
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 231
a prestación ortoprotésica
está regulada pola Orde do
17 de xullo de 2000, modifi-
cada en parte pola Orde de
21 de marzo de 2001, da
Consellería de Sanidade e
Servicios Sociais.
Se polas lesións ou patoloxí-
as que presente un beneficia-
rio debe utilizar algún tipo
de órtese ou prótese, estas
deberán prescribi-las os
facultativos de atención
especializada conforme ó
catálogo vixente nesta
Comunidade Autónoma.
Os útiles destinados a protec-
ción ou reducción de lesións
ou malformacións internas
de fabricación seriada, e que
non requiran unha confec-
ción ou adaptación indivi-
dualizada tal como as medias
elásticas terapéuticas de
compresión forte, bragueiros,
xeonlleiras, ombreiras, etc.,
de tipo elástico, non teñen a
condición de prestación
ortopédica. Estes artigos
están incluídos na prestación
farmacéutica como efectos e
accesorios e, polo tanto,
deben prescribirse en receita
oficial para a dispensación
polas oficinas de farmacia.
Nas xerencias pode haber
acordos especiais sobre este
tipo de prestacións.
Manual de Procedementos de Atención Primaria232
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 232
DOCUMENTACIÓN SANITARIASERVICIOS DE INFORMACIÓN E
Manual de Procedementos de Atención Primaria233
De acordo co RD 63/95, do 20 de xaneiro,
sobre a ordenación das prestacións sanita-
rias do Sistema Nacional de Saúde, está
prestación en materia de información e
documentación sanitaria asistencial está
constituida polos seguintes servicios:
Información ó paciente e ós seusfamiliares ou achegados dos seusdereitos e deberes, en particular paraa adecuada prestación do consenti-miento informado e a utilización dosistema sanitario así como, no seucaso, dos demais servicios asistenciaisen beneficio da sua saúde, asistencia,atención e benestar.
Información e, se é o caso, tramita-ción dos procedementos administrati-vos necesarios para garantiza-la con-tinuidade do proceso asistencial.
Expedición dos partes de baixa, con-firmación, alta e demais informes oudocumentos clínicos para a valoración
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 233
da incapacidade ououtros efectos .
Informe de alta, ó rema-ta-la estancia hospita-laria ou o informe deconsulta externa deatención especializada.
Documentación ou cer-tificación médica denacemento, defunción edemais extremos para oRexistro Civil.
Entrega ou comunica-ción, a petición do inte-resado, dun exemplarda súa historia clínicaou de determinadosdatos contidos nesta,sen prexuízo da obrigada súa conservación nocentro sanitario.
Expedición de informesou certificados sobre oestado de saúde quederiven das demaisprestacións sanitariasou sexan esixibles poladisposición legal regu-lamentaria.
Quedan expresamente ex-
cluídos da asistencia sanita-
ria financiada con cargo á
Seguridade Social ou fon-
dos estatais destinados á
asistencia sanitaria, a expe-
dición de informes ou certi-
ficados sobre o estado de
saúde distintos ós especifi-
cados anteriormente, é dicir,
todos aqueles que non
veñan esixidos por disposi-
ción legal ou regulamenta-
ria. Non obstante, poderán
ser realizados dentro do Sis-
tema Nacional de Saúde,
ben sexa con cargo a outros
fondos públicos ou con
cargo ós particulares solici-
tantes.
O persoal sanitario de Aten-
ción Primaria independente-
mente da información que
debe dar ó paciente, só está
obrigado a informar en rela-
ción coa atención que presta
ós usuarios que lle corres-
ponde, ós respectivos res-
ponsables da xestión deManual de Procedementos de Atención Primaria
234
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 234
como empresas, mutuas ou
outras entidades da Seguri-
dade Social. No caso de
dúbida é preferible consultar
coa Inspección ou a Xeren-
cia, antes de facilitar algún
tipo de información de forma
indebida.
Manual de Procedementos de Atención Primaria235
Atención Primaria e Especia-
lizada, á Inspección Médica
do SERGAS e a outros profe-
sionais sanitarios do SER-
GAS que comparten con el a
atención do usuario. En nin-
gún caso está obrigado a
outros estamentos tales
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 235
Manual de Procedementos de Atención Primaria236
Baixa/alta laboral(P.9)
Confirmaciónde Baixalaboral (P. 9/1)
Inmediata
3 días
5 días
Igual queo P.9
Baixa: No mesmo díado recoñecemento
Alta: momento en quese produza unha dascausas de alta laboral(curación, falecemento,proposta de invalidez,etc.)
Inmediatamente despoisdo recoñecemento médico
1ª parte 4º día desde o inicio da I.T.2ª parte e sucesivos: 7º día desde o anterior parte de confirmación
2 copias entréganse ótraballador:
1 para o interesado1 para a empresa (3 días)
1 orixinal para a INSPECCIÓN SERGAS
1 copia para o INSS,ISM ou Mutua (caso dedescoñecerse a entidadeaseguradora ou Mutua,entregarase este exem-plar en sobre cerrado ótraballador para queéste o faga chegar ó seu destino).
Igual tramitación que oP.9
Datos básicos de Baixa/Alta:Sobre o traballador e sobre a empresa.Duración probable do proceso de baixa
Datos básicos:Descripción da capacidade funcional dotraballadorDiagnósticoCuración probable do proceso de I.T.
Igual que o orixinal destinado á inspección
Tódolos partes de confirma-ción igual contido que oP.9
3ª parte (día 18 de baixa) esucesivos cada 4 partes:Informe médico complemen-tario (apartado incluído noP.9/1) nos exemplares desti-nados ó INSS, ISM ouMutua:
Doenzas padecidas polo traballadorTratamento médico prescritoEvolución das doenzas ea súa incidencia sobre capacidade funcionalDuración probable do proceso
Parte 51 de confirmación(inmediatamente anterior óque coincide cos 12 mesesde I.T.):Informe a efectos da prórro-ga da I.T. (apartado incluídono P.9/1)
ENFERMIDADE COMUN E ACCIDENTE NON LABORAL
PROPOSTA MOTIVADA DE ALTA EXPEDIDA POR FACULTATIVOS DA ENTIDADE XESTORA (INSS ou ISM) OU A MUTUA
Cada proposta motivada de alta será remitida á Inspección Médica correspondente, que a enviará ó facultativo res-ponsable da baixa laboral que deberá responder no prazo de 10 días desde a recepción da proposta na Inspección,ben argumentando a confirmación da baixa ou ben procedendo a estender a alta.Cando o facultativo non se pronuncie ou a Inspección Médica discrepe do seu criterio, esta tomará a decisión opor-tuna comunicándollela ó facultativo.
CONCEPTO EXPEDICIÓN EXEMPLARES CONTIDO PRAZO
TRAMITACIÓN DE PROCESOS DE INCAPACIDADE TEMPORAL
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 236
Manual de Procedementos de Atención Primaria237
Traballadores afiliados ós Rexímenes Especiais de Autónomose Empregadas do Fogar: a documentación a utilizarna tramitación dos partes derivados de accidente de traballo e enfermidade profesional será a mesma que en casode enfermidade común ou accidente non laboral
Baixa/alta laboral(P.9/11)
Confirmaciónde Baixalaboral (P. 9/5)
Inmediato
3 días
5 días
Igual queo P.9/11
Baixa: No mesmo díado recoñecemento médi-co e unha vez recibido oparte de AsistenciaSanitaria por Accidente,expedido pola empresa
Alta: momento en quese produza unha dascausas de alta laboral(curación, falecemento,proposta de invalidez,etc.)
Inmediatamente despoisdo recoñecemento médico
1ª parte 7º día desde o inicio da I.T.2ª parte e sucesivos: 7º día desde o anterior parte de confirmación
2 copias entréganse ótraballador:
1 para o interesado1 para a empresa (3 días)
1 orixinal para a INSPECCIÓN SERGAS
1 copia para o INSS,ISM. Se a continxenciaestá protexida por unhaMutua serán os faculta-tivos da mesma os queexpidan os certificadosde baixa
Igual tramitación que oP.9/11
Igual que o P/9
Igual que o P/9
Igual que o P/9
Tódolos partes: igual conti-do que o P.9/11
3 parte (día 18 de baixa) esucesivos cada 4 partes:Informe médico complemen-tario (apartado incluído noP.9/5) nos exemplares desti-nados ó INSS ou ISM
Doenzas padecidas polo traballadorTratamento médico prescritoEvolución das doenzas ea súa incidencia sobre capacidade funcionalDuración probable do proceso
Parte 50:Informe a efectos da prórro-ga da I.T. (apartado incluídono P.9/5)
ACCIDENTE DE TRABALLO E ENFERMIDADE PROFESIONAL
OBSERVACIÓNS
CONCEPTO EXPEDICIÓN EXEMPLARES CONTIDO PRAZO
(IT) POR PARTE DOS FACULTATIVOS DE ATENCIÓN PRIMARIA
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 237
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 238
RESPONSABILIDADE PROFESIONAL
RESPONSABILIDADEprofesional
Responsabilidade deontolóxica
Responsabilidade penal
Responsabilidade civil
Responsabilidade patrimonial das Administracións Públicas
Responsabilidade disciplinaria
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 239
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 240
Manual de Procedementos de Atención Primaria241
A resposabilidade implica responderdo cumprimento do compromisoadquirido. No caso dos profesionaissanitarios este compromiso é moral exurídico, emporiso a responsabilida-de será deontolóxica no primeirocaso e civil, penal, e disciplinaria nosegundo. Ademais, as administra-cións públicas asumen a responsabi-lidade patrimonial polos danos a ter-ceiros e derivados do funcionamento,normal ou anormal, da propia admi-nistración.
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 241
Manual de Procedementos de Atención Primaria242
Deste xeito no ámbito do dereito sanitario compre dis-tingui-los seguintes tipos de responsabilidade:
- Deontolóxica
- Penal
- Civil
- Patrimonial das Administracións públicas.
- Disciplinaria
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 242
Os Colexios Profesionais de Enfermería son
corporacións de dereito público amparadas
pola Lei e recoñecidas polo Estado, e tódo-
los titulados enfermeiros que exerzan a pro-
fesión deben incorporarse ó Colexio Oficial
correspondente, según a normativa que lles
sexa de aplicación incluíndo a Lei 11/2001,
do 18 de setembro, de colexios profesionais
da Comunidade Autónoma de Galicia. En
virtude desta incorporación de carácter
obligatorio, incurrirá en responsabilidade
deontolóxica todo profesional que por
comisión, omisión ou simple neglixencia no
cumprimento das súas funcións se conduz-
ca en forma contraria ás disposicións do
Código Deontolóxico ou de calquera outra
norma de obrigado cumprimento en materia
ética ou deontolóxica, ou permita, coa súa
abstención ou omisión, que outros o fagan
sen aplicar as medidas legais ó seu alcance,
en defensa das reglas e preceptos éticos e
deontolóxicos da Enfermería.
RESPONSABILIDADE DEONTOLÓXICARESPONSABILIDADE DEONTOLÓXICA
Manual de Procedementos de Atención Primaria243
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 243
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 244
O ordenamento xurídico, en interés de
todos, prohibe ou obriga ás persoas deter-
minadas conductas. Quen non observa
estas esixencias pode sofrir as consecuen-
cias da sanción xurídica. A que afecta máis
severamente á personalidade é a pena.
O Código penal tipifica as conductas
(accións e omisións dolosas e imprudentes)
que merecen reproche social e sanción
penal, diferenciando os delictos (infrac-
cións con penas graves e menos graves)
das faltas (infraccions con penas leves). Por
conducta dolosa enténdese aquela propia
de quen sabe que o que fai é danoso e
ainda así quere facelo, mentras que sería
imprudente a conducta pouco coidadosa de
quen debendo e podendo actuar doutro
xeito para evitar os danos previsibles non
o fai. Se o dano se produce por mero acci-
dente, sen dolo nin imprudencia, reputara-
se fortuito e non será punible.
RESPONSABILIDADE PENALRESPONSABILIDADE PENAL
Manual de Procedementos de Atención Primaria245
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 245
Manual de Procedementos de Atención Primaria246
A xurisprudencia ten conso-
lidado o criterio de que a
responsabilidade dos sanita-
rios procederá a efectos
penais, cando no tratamento
efectuado ó paciente se inci-
da en conductas decoidadas
das que resulte un proceder
irreflexivo, á falta de adop-
ción de cautelas de xenerali-
zado uso ou ausencia de
probas, investigacións ou
verificacións precisas como
imprescindibles para segui-
lo curso do estado do
paciente. O reproche da cul-
pabilidade ven dado, nestes
casos, non polo erro, se o
houbera, senón pola deixa-
zón, ou abandono, a negli-
xencia e o descoido da aten-
ción que o paciente require.
A mesma xurisprudencia
estima que a práctica das
actividades sanitarias esixe
unha coidadosa atención á
lex artis na que, sen embar-
go, non se poden presentar
regras preventivas absolu-
tas, dado o constante avan-
ce da ciencia, a variedade
dos tratamentos ó alcance
do profesional e o diverso
factor humano, que obriga a
métodos e atencións dife-
rentes. Deste xeito recoñe-
cen os tribunais que na acti-
vidade sanitaria interveñen
elementos extraños de difí-
cil previsibilidade que
poden propiciar erros, de
diagnostico ou de calquera
natureza, que se o son den-
tro do tolerable, poden esca-
par ó vigor da incriminación
penal.
Débese ter en conta, ade-
máis, que toda persoa crimi-
nalmente responsable dun
delicto ou falta éo tamén
civilmente se do feito se
derivaran danos ou perxui-
zos. No ámbito penal, as
administracións públicas ou
as empresas, se é o caso, para
as que traballen os sanita-
rios, só son responsables
civís subsidiarios.
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 246
O Código Civil establece que o que por
acción ou omisión cause dano a outro,
intervindo culpa ou neglixencia, está
obrigado a reparar o dano causado. Este
precepto aséntase no principio de respon-
sabilidade extracontractual que é a que
rexe na gran maioría dos casos da activi-
dade sanitaria polo que a responsabilida-
de por danos esténdese a tódolos ocasio-
nados por calquera falta, ainda cometida
de boa fe, como resultado de impericia ou
neglixencia.
A xurisprudencia ten asentado o criterio
de que as obrigas dos profesionais sanita-
rios non son de resultados senón de
medios, é decir, o sanitario non está obri-
gado en todo caso á recuperación do
paciente pero sí a proporcionarlle os coi-
dados que requira segundo o estado da
ciencia e dos medios de que dispoña nese
momento e lugar (lex artis ad hoc).
RESPONSABILIDADE CIVILRESPONSABILIDADE CIVIL
Manual de Procedementos de Atención Primaria247
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 247
Manual de Procedementos de Atención Primaria248
No caso de profesionais vin-
culados profesionalmente a
unha administración pública,
descarta a existencia dunha
responsabilidade de carácter
persoal, penal ou civil extra-
contractual, deberá operar en
caso de reclamación indem-
nizatoria, a responsabilidade
patrimonial obxetiva da
administración.
En canto a este tipo de res-
ponsabilidade, a Xunta de
Galicia ten subscrita unha
póliza de responsabilidade
civil, a cal garante o pago
das indemnizacións das
cales resulte civil e/ou patri-
monialmente responsable
segundo a lexislación
vixente, polas reclamacións
efectuadas a esta, durante o
período de vixencia do
seguro como consecuencia
de calquera dano corporal,
lesión mental, enfermidade,
infección ou falecemento de
pacientes causados polo
asegurado (médico, enfer-
meira/o, etc.) en ou co moti-
vo do desenvolvemento da
súa profesión ou das activi-
dades propias deste, tal e
como foron declaradas na
solicitude de seguro, así
como polos “Actos de Axuda
Humanitaria”.
Dentro do concepto de ase-
gurado da mencionada póli-
za está todo o persoal de
enfermería que presta servi-
cios de asistencia sanitaria
por conta da Administra-
ción da Comunidade Autó-
noma de Galicia e/ou SER-
GAS, en calquera das for-
mas legalmente autorizadas,
calquera que fose a súa
relación de dependencia
laboral ou administrativa
(funcionario con praza en
propiedade, estatutario,
contratado, interino ou
semellante) sempre e cando
os ditos servicios sexan
remunerados pola Adminis-
tración da Comunidade
Autónoma de Galicia e/ou
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 248
Manual de Procedementos de Atención Primaria249
SERGAS e os actos obxecto
de reclamación se produci-
ran no momento no que
existía esa relación laboral
co SERGAS e dentro do
exercicio da súa profesión
para con este.
O contido de dita póliza en
canto ás actividades asegu-
radas que prevé son as
seguintes:
Actividade derivada daasistencia médica, ci-rúrxica e farmacéutica,(ordinaria e de urxen-cia) tanto en atenciónprimaria como na espe-cializada, con ocasiónde diagnósticos, trata-mentos, aplicacións ter-apéuticas, intervenciónscirúrxicas e, en xeral, asresponsabilidades deri-vadas da realización decalquera acto médico,clínico ou sanitario quesexa da súa competen-cia.
A actividade que teña asúa orixe na actuaciónprofesional do persoal
asegurado durante ostraballos de atencióndomiciliaria e trasladode pacientes.
A aplicación, entrega,receita e/ou administra-ción de productos far-macéuticos aprobadospolos organismos com-petentes.
A propiedade e/ou utili-zación do instrumental,aparellos e instalaciónsnecesarias para o de-senvolvemento das súasactividades médico-sa-nitarias.
Existen exclusións es-pecíficas como son: aresponsabilidade resul-tante de actividadesprivadas que non sexanconsideradas comoactos de axuda huma-nitaria; danos causa-dos a terceiras persoaspolo exercicio dunhaactividade profesionalpara a cal o aseguradonon tivera a debidacapacitación profesio-nal ou autorización
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 249
legal ou administrati-va; as consecuencias dereceitar e/ou adminis-trar productos farma-céuticos non aprobadospola AdministraciónSanitaria...
As Xerencias de Atención
Primaria, dentro do seu
ámbito, son as responsables
a través das cales se canaliza
inicialmente o procedemento
de tramitación de reclama-
cións e incidencias relativas
a este tema, respectando
sempre o carácter confiden-
cial que debe ter.
Con carácter xeral e sobre
este tema recoméndase:
Rapidez na comunica-ción de sinistros (recla-macións escritas ou inci-dencias que presumible-mente poidan dar lugar a
unha futura reclamaciónescrita), o cal é de vitalimportancia tanto para axestión destes como paraa defensa das persoasinvolucradas.
No suposto de que oasegurado dispoña devarias pólizas, estedeberá: a) notifica-losinistro a tódalas com-pañías aseguradoras, b)comunicar a tódalascompañías a existenciadoutras pólizas. Acobertura da póliza con-tratada pola Comunida-de Autónoma soamenteampara a SanidadePública e non a privada.
Cubrir correctamente ahistoria clínica dopaciente, a cal pode serunha proba documentalde vital importancia,ante calquera reclama-ción que poida xurdir.
Manual de Procedementos de Atención Primaria250
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 250
Este tipo de responsabilidade, contempla-
da na nosa Constitución e regulada legal-
mente, estructúrase a partir do recoñece-
mento do dereito dos particulares a ser
indemnizados polas administracións
públicas por toda lesión que sofran nos
bens ou dereitos, agás nos casos de forza
maior, sempre que a lesión sexa conse-
cuencia do funcionamento normal ou
anormal dos servicios públicos. Trátase
dunha responsabilidade directa e polo
tanto esixible directamente ás administra-
cións, neste caso a sanitaria, á marxe dos
seus axentes, funcionarios ou emprega-
dos. Trátase asemade dunha responsabili-
dade obxectiva porque é independente da
culpa na producción do dano, sendo sufi-
ciente a mera existencia deste ainda
cando a administración tivera actuando
correctamente.
DAS ADMINISTRACIÓNS PÚBLICASRESPONSABILIDADE PATRIMONIAL
Manual de Procedementos de Atención Primaria251
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 251
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 252
Xorde cando o profesional non actúa de
forma independente, senón que traballa
para algunha Administración Pública ou
para algunha empresa.
As distintas infraccións e sancións aplica-
bles atópanse reguladas na normativa do
ámbito da función pública, do estatuto de
persoal da Seguridade Social e, no último
extremo, no seo do estatuto dos traballa-
dores.
De forma específica no Estatuto do persoal
sanitario non facultativo regúlase o procede-
mento disciplinario deste persoal respecto ó
incumprimento das súas obrigas para coa
Seguridade Social, así como a clasificación
do tipo de faltas (leve, grave e moi grave) e
do tipo de sancións aplicables a estas.
RESPONSABILIDADE DISCIPLINARIARESPONSABILIDADE DISCIPLINARIA
Manual de Procedementos de Atención Primaria253
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 253
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 254
PRESTAD
A A
TERCEIR
OS R
ESPO
NSABLES D
O P
AG
O
FACTU
RACIÓ
Nas
iste
ncia
san
itar
iade
Supostos nos que procede factura-la asistencia sanitaria prestada
Tramitación do parte de asistencia sanitaria a terceiros
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 255
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 256
Manual de Procedementos de Atención Primaria257
A asistencia sanitaria de determina-das continxencias ou colectivos deusuarios, non é competencia do Siste-ma Nacional de Saúde, aínda quepode prestarse dentro do seu ámbito;en tal caso, os servicios públicos desaúde reclamaranlles ós terceiros obri-gados ó pago o importe das atenciónsou prestacións sanitarias facilitadasdirectamente ás persoas, incluídos ostransportes sanitarios, atencións deurxencia, asistencia sanitaria hospita-laria ou extrahospitalaria e rehabilita-ción.
A partir do Protocolo Interno de Acti-vidade-Financiamento 2001 parte dascantidades facturadas a través destesistema por cada Xerencia de Aten-ción Primaria, poden pasar a incre-menta-los orzamentos da mesma, poloque queda aberta a vía para que ditafacturación repercuta de xeito efectivona Xerencia e mesmo no centro. Por
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 257
Manual de Procedementos de Atención Primaria258
isto é importante que o profesional coide dunha axeita-da facturación no que ás suas competencias se refire.
Nas Xerencias existen Protocolos Administrativos deFacturación a Terceiros que detallan o sistema internode trámite.
É importante reseñar que ante a demanda de asistencianun destes casos, o profesional debe proceder sempre ásúa prestación e non incurrir en denegación da mesma.Tras prestar a asistencia, iniciará os trámites de recolli-da de datos para que a Xerencia de Atención Primariapoda proceder á facturación dos servicios prestados.
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 258
En función do suxeito responsable do pago
da asistencia sanitaria prestada podemos
identifica-los seguintes tipos de asistencia
(xúntase a este apartado un esquema resu-
mo dos distintos supostos):
FACTURAR A ASISTENCIA SANITARIA PRESTADA
SUPOSTOS NOS QUE PROCEDE
Manual de Procedementos de Atención Primaria259
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 259
Manual de Procedementos de Atención Primaria260
ACCIDENTE DE
TRABALLO E
ENFERMIDADE
PROFESIONAL
Asistencia sanitaria presta-
da a un paciente como con-
secuencia dun accidente de
traballo ou enfermidade
profesional e na que a
empresa do traballador teña
cuberta esa continxencia
por unha mutua distinta do
INSS.
EMPRESAS
COLABORADORAS
NA ASISTENCIA
SANITARIA DO
SISTEMA DE
SEGURIDADE SOCIAL
Asistencia prestada ós ase-
gurados ou beneficiarios,
naquelas prestacións nas que
a atención corresponda á
empresa colaboradora con-
forme ó convenio ou concer-
to subscrito.
ACCIDENTE DE
TRÁFICO
Asistencia sanitaria realizada
a lesionados por feitos da
circulación ocasionados por
vehículos de motor que
teñan o seu estacionamento
habitual en España, estando
obrigados a subscribir un
contrato de seguro de res-
ponsabilidade civil derivada
da circulación de vehículos
de motor, de acordo coa
lexislación vixente. A deter-
minación do suxeito respon-
sable do pago da prestación
dependerá de diferentes
supostos, os cales están en
función do establecido no
“Convenio Marco de Asisten-
cia Sanitaria para accidentes
de tráfico para o ano 2001
(sector público) asinado polo
Consorcio de Compensación
de Seguros, La Unión Espa-
ñola de Entidades Asegura-
doras e Reaseguradoras
(UNESPA) e o SERGAS.
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 260
ASEGURADOS E
BENEFICIARIOS DE
MUFACE, MUGEJU E
ISFAS, QUE NON
TEÑEN A SÚA
ASISTENCIA
SANITARIA CUBERTA
POLO INSS OU POLO
CONVENIO DO SERGAS
CON ESTAS
MUTUALIDADES
Asistencia sanitaria ur-xente
e non urxente de usuarios
residentes en municipios de
máis de 20.000 habitantes
(ver anexo do convenio do
SERGAS con MUFACE,
MUGEJU e ISFAS, para a
prestación de asistencia sani-
taria en zonas rurais, incluí-
do no apartado 3 deste ma-
nual).
Asistencia sanitaria non
urxente a usuarios residentes
en municipios de ata 20.000
ha-bitantes e non relaciona-
dos no anexo do convenio de
asistencia sa-nitaria mencio-
nado no apartado anterior.Manual de Procedementos de Atención Primaria
261
SEGUROS
OBRIGATORIOS
SEGURO ESCOLAR
Cando se preste asistencia
sanitaria derivada de acci-
dente escolar e o centro
educativo teña cuberta
esta continxencia por
unha compañía asegura-
dora.
SEGURO OBRIGATORIO DE CAZA
A Lei 18/1970, do 4 de
abril de caza e o regula-
mento aprobado polo Real
Decreto 63/94, do 21 de
xaneiro, establecen a obri-
ga para todo cazador con
armas, durante a acción de
cazar, de estar asegurado
por un contrato de seguro
de responsabilidade civil
do cazador, para cubri-la
obriga de indemniza-los
danos ocasionados ás per-
soas con ocasión do exer-
cicio da caza.
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 261
sables da organización da
competición deben facer un
contrato con entidade asegu-
radora da responsabilidade
civil derivada de accidentes.
SEGURO OBRIGATORIO DEVIAXEIROS
CIDADÁNS
ESTRANXEIROS
Supostos nos que non pre-
senten o formulario corres-
pondente de acreditación do
dereito de asistencia sanita-
ria, en función dos conve-
nios bilaterais existentes.
Nestes casos facturaráselle ó
paciente salvo que este acre-
dite a asistencia dun seguro
privado ou de viaxe que lle
cubra a dita asistencia;
neste caso o suxeito respon-
sable é a empresa asegura-
dora. No caso de existencia
dun seguro privado, o
paciente ademais de aporta-
lo seguro deberá acredita-laManual de Procedementos de Atención Primaria
262
SEGURO OBRIGATORIO DEDEPORTISTAS FEDERADOSE PROFESIONAIS
No Real decreto 849/1993,
do 4 de xuño, do Ministerio
de Educación e Ciencia,
establécense as prestacións
mínimas que debe cubri-lo
seguro obrigatorio para
deportistas federados.
ACCIDENTES OCASIONADOS EN ACTOSFESTIVOS ORGANIZADOS,ONDE EXISTE A OBRIGADE SUBSCRIBIR PÓLIZA DE RESPONSABILIDADE CIVIL
Os padroados de festas dos
municipios posúen unha
copia da póliza de responsa-
bilidade civil que cada fei-
rante tivo que presentar
para licita-lo posto na feira.
COMPETICIÓNS AUTOMOBILÍSTICAS OU SEMELLANTES
Por asistencia sanitaria deri-
vada de accidente en probas
automobilísticas, os respon-
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 262
aceptación de ditos gastos
por parte da compañía.
Asistencia prestada a cida-
dáns pertencentes a países
cos cales non existe conve-
nio bilateral de asistencia
sanitaria: Actuarase de igual
forma que no caso anterior.
Terase sempre en conta o
establecido na Lei 4/2000, de
11 de xaneiro, sobre dereitos
e libertades dos estranxeiros
en España e a súa integra-
ción social. (ver apartado
“Asistencia sanitaria a
estranxeiros”, deste manual).
OUTROS SUPOSTOS
OBRIGADOS Ó PAGO
Calquera outro suposto no
que legal ou regulamentaria-
mente exista un responsable
do pago da asistencia.
Manual de Procedementos de Atención Primaria263
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 263
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 264
DE ASISTENCIA SANITARIA A TERCEIROSTRAMITACIÓN DO PARTE
Manual de Procedementos de Atención Primaria265
Sempre que se preste asistencia sanitaria e
exista un terceiro responsable do pago
desa asistencia, de acordo cos supostos
relacionados anteriormente, débese cubri-
lo parte de asistencia a terceiros adxunto, a
efectos de que a xerencia correspondente
lles poida facturar a estes. Para iso é moi
importante recoller coa máxima fiabilidade
os datos recollidos neste:
Paciente (nome e apelidos, enderezo,
teléfono...).
Suxeito responsable do pago (nome e ape-
lidos ou razón social, enderezo da mutua,
empresa aseguradora, particular...).
No caso de accidente de tráfico, achegarase
á declaración responsable do pago” única-
mente cando o vehículo implicado fora
roubado ou non tivese seguro. Esta decla-
ración poderá ser asinada polo accidentado,
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 265
polo acompañante ou persoa
que prestou auxilio.
Tipo de asistencia prestada
(consulta médica, consulta
de enfermería, consulta
domicilio,...).
Sinatura e selo do persoal
sanitario que realizou a
asistencia e do paciente, se
fose necesario.
Para calquera dúbida sobre
se procede ou non cubri-lo
parte de asistencia a tercei-
ros ou sobre a súa tramita-
ción pódense dirixir á uni-
dade responsable deste tema
que dispoña a Xerencia.
Manual de Procedementos de Atención Primaria266
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 266
Manual de Procedementos de Atención Primaria267
Parte de asistencia a terceiros (anverso)
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 267
Manual de Procedementos de Atención Primaria268
parte de asistencia a terceiros (reverso)
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 268
Manual de Procedementos de Atención Primaria269
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 269
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 270
PREVENCIÓNde riscoslaborais dos
TRABALLADORES DO SERGAS
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 271
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 272
A Lei 31/1995, de Prevención de riscos
laborais e o RD 39/1997, polo que se apro-
ba o Regulamento dos servicios de preven-
ción, determinan os criterios sobre a orga-
nización, funcionmento e actividades de
prevecnión de riscos laborais. Co fin de
adaptarse a esta normativa, a administra-
ción do Sergas e os sindicatos asinaron un
pacto en maio de 1998.
Este pacto regula por un lado, a modalida-
de de participación e consulta dos traballa-
dores nas actividades de PRL, mediante o
nomeamento dos delegados de prevención
e a constitución dos Comités de Segurida-
de e Saúde e da Comisión Central de Segu-
ridade e Saúde.
O dito pacto contempla así mesmo a crea-
ción do Servicio de Prevención de Riscos
Laborais no ámbito do Sergas como órga-
no técnico para o desenvolvemento das
actividades de PRL. Este servicio está cons-Manual de Procedementos de Atención Primaria
273
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 273
tituído por unha unidade
central ubicada nos servicios
centrais do Sergas en Santia-
go, e unidades periféricas
ubicadas nas Áreas Sanita-
rias. O Servicio de Preven-
ción está dotado de técnicos
en tódolas disciplinas previs-
tas no RD 39/1997: segurida-
de, ergonomía e psicosocio-
loxía, hixiene industrial e
medicina do traballo (médi-
cos do traballo e enfermeiros
de empresa).
As actividades preventivas
levadas a cabo dende a súa
constitución en marzo de
1999 foron a elaboración dun
Plan xeral de prevención de
riscos laborais (que é o docu-
mento guía que regula tóda-
las actividades de prevención,
e que se pode consultar na
Intranet ou na páxina web do
Sergas), a diagnose da situa-
ción de partida da actividade
preventiva planificada, diver-
sas actividades formativas e a
elaboración da metoloxía de
avaliación de riscos laborais
dos traballadores do Sergas.
Na actualidade, os técnicos
das unidades periféricas están
realizando a avaliación de
riscos, necesaria para planifi-
car adecuadamente, en base a
criterios obxectivos, a activi-
dade preventiva do Sergas.
ACTUACIÓN EN CASO
DE ACCIDENTE DE
TRABALLO DUN
TRABALLADOR DO
SERGAS
Dende o punto de vista legal,
considérase accidente de tra-
ballo toda lesión corporal
que o traballador sofre con
ocasión ou a consecuencia
do traballo que executa por
conta allea (RDL 1/1994 de
20 de xuño, art.16). Teñen
tamén a consideración de
accidente de traballo, os
accidentes sufridos por un
traballador durante a viaxe
dende a súa casa ó traballo eManual de Procedementos de Atención Primaria
274
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 274
durante ou de volta do traba-
llo a casa (accidente “in iti-
nere”).
Cando un traballador do Ser-
gas sufra un accidente de
traballo, hai que levara a
cabo unha serie de actua-
cións de tipo sanitario e
administrativo. Estas actua-
cións implican a diversos
niveis xerárquicos e técnicos
da organización. Máis con-
cretamente, o traballador
accidentado e a unidade de
prevención de riscos labo-
rais, actuarán cronoloxica-
mente da seguinte maneira:
ACTUACIÓN DO TRABALLADOR
1º.- Comunica-lo accidente ó
seu superior inmediato.
2º.- Asistencia sanitaria:
Se as lesións requiren asis-
tencia sanitaria, dirixirase ó
servicio de urxencias e/ou
asistencial do Sergas que lle
corresponda.
3º.-Trámites administrativos:
a) Comunica-lo accidente ó
departamento/servicio de
recursos humanos da súa
Xerencia. Comunicaranse
tódolos accidentes, inde-
pendentemente de que pro-
ceda ou non baixa laboral
Este contacto co departa-
mento de recursos huma-
nos é imprescindible para o
coñecemento legal do acci-
dente, e para a súa declara-
ción oficial ós organismos
competentes
b) No caso de que o médico
que asistiu ó accidentado
emita un parte de baixa
laboral, o traballador entre-
gará a copia correspondente
no departamento/servicio
de recursos humanos da súa
Xerencia, dentro dos 3 días
seguintes á baixa.
c) A continuación, porase en
contacto coa unidade de
prevención de riscos labo-Manual de Procedementos de Atención Primaria
275
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 275
rais correspondente ó seu
centro.
É especialmente importante
comunica-los accidentes para
levar a cabo actuacións pre-
ventivas técnicas e sanitarias
e unha asistencia rápida e
adecuada e para rexistralo e
declaralo formalmente.
ACTUACIÓN DA UNIDADEDE PREVENCIÓN DE RISCOS LABORAIS
1. De consideralo necesario,
os técnicos sanitarios da
unidade de prevención de
riscos laborais, darán as
instruccións oportunas ó
traballador en canto á
asistencia sanitaria que
proceda
2. Rexistrará o accidente.
3. En base ós datos recollidos
(características do acciden-
te) e a outra información
que conste na unidade de
prevención de riscos labo-
rais (histórico de acciden-
tes, resultados de avalia-
ción de riscos,…), tomará as
decisións que procedan
dende o punto de vista téc-
nico: investigación do
accidente, proposta de
medidas preventivas,…
Manual de Procedementos de Atención Primaria276
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 276
FORMACIÓN e Investigación
FORMACIÓN E INVESTIGACIÓN
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 277
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 278
FORMACIÓN
A formación dos profesionais que desen-
volven a súa actividade nas organizacións
sanitarias desta comunidade, realízase a
través da Fundación Escola Galega de
Administración Sanitaria (FEGAS). Esta
Fundación é a que se encarga, en colabo-
ración coas distintas Divisións do SERGAS,
os equipos directivos das Xerencias, as
organizacións Sindicais e os profesionais,
de detectar, priorizar planificar e organizar
as accións formativas contidas nunha pro-
gramación anual.
A información da oferta formativa remite-
se para a súa difusión, a todo-los equipos
directivos das distintas áreas sanitarias.
A sede da FEGAS está en Santiago, o telé-
fono de información é o 981/563400 e a
súa páxina web é http://www.fegas.esManual de Procedementos de Atención Primaria
279
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 279
Comunidade no grupo
Nacional de Investigación de
Enfermería (INVESTEN) do
Instituto de Salud Carlos III,
D. Pablo Uriel Latorre, enfer-
meiro diplomado do C.H
“Juan Canalejo”, teléfono:
981/178000 (extensión:
15045).
INVESTIGACIÓN
Os profesionais de enferme-
ría que desexen desenvolver
proxectos de investigación
poden acceder a bolsas de
axuda do FISS. Para infor-
marse poden dirixirse o
representante para esta
Manual de Procedementos de Atención Primaria280
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 280
TELÉFONOSconsultade
Xerencias de Atención Primaria
Servicios Provinciais
Hospitais e Centros de Especialidades
Outros teléfonos e enderezos de interese
TELÉFONOS DE CONSULTA
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 281
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 282
XERENCIAS DE ATENCIÓN PRIMARIAÁREA CENTRALIÑA D. ENFERMERÍA
A Coruña 981 219 100 981 219 108
Ferrol 981 311 050 981 336 604
Santiago 981 593 624 981 527 012
Lugo 982 296 029 982 296 129
Ourense 988 386 421
Pontevedra 986 805 832 986 805 837
Vigo 986 816 460 986 816 465
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 283
SERVICIOS PROVINCIAIS
A Coruña 981.18.56.00 981.18.56.09
981.31.11.92
981.56.92.10/13
Lugo 982.29.69.01 982.29.69.41
982.41.62.96
982.58.14.06
Ourense 988.38.55.95 988.38.59.20
Pontevedra 986.81.41.00 986.81.41.09
986.80.58.48/49
986.50.63.86
VI
CO
FE
SA
LU
MO
BU
VI
PO
VL
D.PROV. SERGAS CENTRALIÑA INSPECCIÓNMÉDICA
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 284
*Observacións: CO: Coruña; FE: Ferrol; SA: Santiago; LU: Lugo; MO: Monforte; BU: Burela; VI: Vigo;PO:Pontevedra; VL: Vilagarcía.
A Coruña 981.18.58.00
Lugo 982.29.40.86
Ourense 988.38.63.00
Pontevedra 986.81.72.00
986.80.58.00
VI
PO
D.PROV. SANIDADE CENTRALIÑA
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 285
HOSPITAIS E CENTROS DE ESPECIALIDADES
CENTRO CENTRALIÑA
A CORUÑA
Complexo Hospitalario Universitario de SantiagoHospital Xeral de Galicia (Santiago) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 981 950 000
Hospital Gil Casares (Santiago) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 981 950 000
Hospital Psiquiátrico de Conxo (Santiago) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 981 950 000
Complexo Hospitalario Juan Canalejo (A Coruña)Hospital Juan Canalejo (A Coruña) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 981 178 000
Hospital Materno-Infantil Teresa Herrera (A Coruña) . . . . . . . . . . . . . . 981 178 000
Sanatorio Marítimo de Oza (A Coruña) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 981 178 000
Hospital Abente Lago (A Coruña) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 981 178 000
Centro Especialidades Ventorrillo (A Coruña) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 981 178 000
Complexo Hospitalario Arquitecto Marcide-Novoa Santos (Ferrol)Hospital Arquitecto Marcide (Ferrol) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 981 334 000
Hospital Profesor Novoa Santos (Ferrol) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 981 334 000
Centro Especialidades (Ferrol) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 981 334 000
Fundación Hospital da Barbanza (Ribeira) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 981 835 985Fundación Hospital Virxe da Xunqueira (Cee) . . . . . . . . . . . . . . . . 981 706 010
LUGOComplexo Hospitalario Xeral-Calde (Lugo)Hospital Xeral de Lugo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 982 296 000
Hospital de Calde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 982 296 000
Hospital Provincial San José (Lugo) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 982 296 000
Centro Especialidades Praza Ferrol (Lugo) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 982 296 000
Hospital Comarcal Monforte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 982 417 900Hospital Comarcal da Costa (Burela) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 982 589 901
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 286
CENTRO CENTRALIÑA
OURENSE
Complexo Hospitalario de OurenseHospital Sta. María Nai (Ourense) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 988 385 500Hospital Psiquiátrico Cabaleiro Goas (Toén) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 988 385 500Hospital Nosa Sra. do Cristal (Ourense) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 988 385 500Hospital Santo Cristo de Piñor (Barbadás) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 988 385 500Centro Especialidades Ourense . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 988 385 795Hospital Comarcal de Valdeorras . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 988 339 000Fundación Hospital Verín . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 988 413 636
PONTEVEDRA
Complexo Hospitalario Xeral-CíesHospital Xeral de Vigo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 986 816 000Hospital Cíes (Vigo) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 986 816 035Centro Especial Coia (Vigo) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 986 816 062Centro Especial Doblada (Vigo) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 986 816 044Complexo Hospitalario Provincial-Rebullón:Hospital Provincial (Pontevedra) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 986 800 000Hospital Psiquiátrico Rebullón (Mos) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 986 800 000Hospital Montecelo (Pontevedra) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 983 800 000Centro Especialidades Mollabao (Pontevedra) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 986 800 000Fundación Pública Hospital Comarcal O Salnés (Vilagarcía) . . . . . . 986 568 000Hospital Psiquiátrico Rebullón (Mos) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 986 487 517Hospital Nicolá Peña (Vigo) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 986 411 044Hospital Meixoeiro (Vigo) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 986 811 111Policlínico Vigo, S.A. (POVISA) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 986 413 566
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 287
OUTROS TELÉFONOSE ENDEREZOS DE INTERESE
CENTRO TELÉFONODIRECCIÓN
Centro de Farmacovixilancia de Galicia 981 54 28 13/44
Centro Coordinador de Urxencias Médicas de Galicia (Santiago) 061
Centro de Toxicoloxía de Madrid 91 262 04 20
Direción Web SERGAS www.sergas.es
Escola Galega de Administración Sanitaria (FEGAS) 981 55 51 03
www.fegas.es
DEFINITIVO 2 COLOR 11/9/02 12:02 Página 288