Eskubide sozialak: sarreraFernando Fantova

Gipuzkoako Foru Aldundia/Deustuko Unibertsitatea2014/06/18

Eskubide sozialei (ESEK) buruzko gogoeta. Eskubide sozialen zenbait ezaugarri aztertu

eta ulertu: unibertsaltasuna, izaera erlazionala, prestazio-izaera, galdarritasuna, justiziabilitatea…

Eskubide sozial ezberdinei buruzko zehetasunak landu.

Eskubide sozialen perspektiba eta ereduak nola sartu eta aplikatu gure azterketetan eta eguneroko lanean.

(Bigarren zatia lehenengoa da. Hizkuntza.)

Jardunaldiaren helburuak

1. Partaideen eta irakaslearen aurkezpena. Motibazioak, itxaropenak, proposamena eta akordioak.

2. Beharrak eta eskubideak: kontzeptuak eraikitzen. Erreferentziak.

3. Brainstorming: zer da “soziala”.4. Zeintzuk dira eskubide sozialak: txutxu-mutxua.5. Berdintasuna eta aniztasuna eskubide

sozialetan. Pertsonak eta taldeak. Eztabaida.6. Talde lana: aplikazioa.7. Ondorioak: lan kolektiboa.8. Jardunaldiaren ebaluazioa.

Jardunaldiaren pausuak

Premiak: gizakia eta inguruaren arteko mendekotasun-harremanaren adierazlea.

Gabezia eta potentzialitatea, unibertsalak, pertsonalki eta kolektiboki eraikitzen dira.

Premiak eta asetzaile sinergikoak. Premiak eta eskaerak. Giza eskubideak: premiak ulertzeko eta

egituratzeko lengoaia eta eskema. Giza eskubideak: indibidualak. Herritartasun zibila, politikoa eta soziala. Premia sozialak: eskubide sozialak.

Giza premiak eta giza eskubideak

Errespetatzeko betebeharrak: estatuak ez esku hartzea banakoek jada gauzatuta dauzkaten ondasunetan (bizitza, osasuna, hezkuntza jasotzeko aukera).

Babesteko betebeharrak: estatuak eragotzi egin behar du hirugarrenek eskubideak gauzatzeko oztopoak jartzea.

Asetzeko betebeharrak. Bi dira: Bermatzeko betebeharra: ondasun bat eman behar dute pertsonek ondasun hori beren kabuz ase ezin dutenean. Sustatzeko betebeharra: banakoek beren kabuz ondasunak edukitzeko edo kudeatzeko gaitasuna sustatu behar dute.

Botere publikoen betebeharrak:

Giza Eskubideen Deklarazio Unibertsala (Nazio Batuak: 1948).

Europako Gutun Soziala (Europako Kontseilua, 1961).

Eskubide Sozial, Ekonomiko eta Kulturalen Itun Internazionala (Nazio Batuak,1966).

Espainiako Konstituzioa (1978). Oinarrizko Eskubideen Gutuna (Europar

Batasuna, 2007).

Erreferentziak

publkika

Soziala

PublikoaSolidarioa

Komunitarioa

Ekonomikoa

Zer da “soziala”?

Baliabideak birbanatzen duelako, berdintasunera edo ekitatera hurbiltzen.

Aukera, tratu edo emaitza berdintasuna bultzatzen duelako.

Gizarteak bere gain hartzen duelako, konpartitua delako.

Oinarrizko premiak asetzen duelako, ondasunak bermatzen eta sustatzen duelako.

Arrisku batzuen aurrean segurtasun bat ematen duelako.

Bazterketa aurreikusten edo konpontzen duelako. Giza kapitala sortzeko balio duelako. Harremanak sortzeko, elkarbizitzarako balio duelako.

Zergatik da “soziala”?

Eskubide positiboak eta negatiboak. Eskubide sozialak eta ondasun sozialak

(ongizatea) politika publiko guztietan. Prestazioak eta zerbitzuak. Izaera erlazionala. Politika soziala, Ongizate Estatua. Aldaketa soziala eta eskubide berriak.

Ondasun erlazionalak eta besteak.

Eskubide sozialak eta haien prestazio-izaera eta izaera erlazionala

Osasuna/osasungintza. Ikastea/hezkuntza, kultura... Interakzioa/zerbitzu sozialak. Enplegua/lan-politika. Bizitokia/etxebizitza, ingurugiroa... Bizirautea/diru-sarreren bermea.

Ondasunak/zutabeak

Mainstreaming eta targeting. Unibertsalitatea eta fokalizazioa

Ondorio onak eta kaltegarriak. Eskubide bereziak ala orokorrak. Diskriminazio positiboa. Aukera-, tratu- eta emaitza berdintasuna. Berdintasuna, ekitatea, elkartasuna,

bikaintasuna. Aniztasunaren kudeaketa. Multi, inter, trans

perspektibak

Eskubide sozialak eta unibertsalitatea

Berdintasuna eta aniztasuna◦ Sexuari begira.◦ Funtzionalitateari begira.◦ Adinari begira.◦ Kulturari begira.

Familia ikuspegia. Komunitate ikuspegia. Hirugarren sektorea sustatzeko perspektiba.

Zeharkako perspektibak

Eskubide subjektiboak.◦ Oinarrizko lau elementu zehaztu behar direla:

eskubidearen titular diren subjektuak, prestazioa jaso ahal izateko bete beharreko eskakizunak, subjektuaren eskubide diren prestazio horien edukia, eta prestazio hori doakoa den edo ez.

Justiziabilitatea:◦ ea eskubideak konstituzio-kontrolaren mende dauden edo

ez◦ ea arauek betebehar objektiboak ezartzen dituzten◦ ea arau absolutu gisa formulatzen diren edo soilik

printzipio gisa◦ ea ongizate-maximoa edo ongizate-minimoa ezartzen

duen

Eskubide sozialen galdagarritasuna eta justiziabilitatea

fantova.net

Eskerrik asko