Post on 28-Jun-2015
KLIMAREN FAKTOREAK– Fisikoak– Termodinamikoak
2. BATXILERGOKO GEOGRAFIA
IES MUNGIA BHI - Irakaslea: Marije AGUILLO
ESPAINIAKO KLIMAEguraldia: Leku eta une zehatz bateko atmosferaren egoera.
Klima: Leku batean gertatu ohi diren eguraldien multzoa
Penintsulako klima inguruen mapa
Itsas eragina
Itsas eragin zaila
23º 27´
Ekliptikaren inklinazioa
Eguzkiarekiko lurraren kokapena solstizioetan eta ekinozioetan. Iturria: Fernando Llorente Martínez
Solsticio:
Bi hemisferiotan eguzki irradiazioak berdinak dira
Espainiako Klimaren faktore geografikoak
• Latitudea (faktore astronomikoei lotuta)» 36º y 44º Ipar latitudea
• Kokapena» Bi kontinenteen artean» Bi ozeanoen artean» Bi aire masa ezberdinen artean
• Itsasoaren eragina» Forma trinkoa» Erliebearen kokapena
• Altitudea
» Mesetaren bataz bestekoa: 660 m.
• Erliebea » Antolaketa» Altitudea» Orientazioa
Temperatura del agua del mar 26 Octubre de 2008
Erliebearen EraginaFohen eragina
Euri orografikoak
Prozesu adiabatikoa
Airea erliebe bat zeharkatzean beste aldera pasatzen denean bere tenperatura handitu egiten da
2. FAKTORE TERMODINAMIKOAK
2. FAKTORE TERMODINAMIKOAK
2.1 Zirkulazioa altueran:2.1.1 Zorrotada-korrontea
2.2 Zirkuazio azalean:2.2.1 Ekintza guneak
- Goi presioak (A)- Behe presioak (D)
2.2.2 Aire Masak2.2.3 Fronteak
Altuerako zirkulazio atmosferikoa • Jet Stream (9tik -11 kilometrora
altueran doa)
• Egitura tubularra eta mendebaldetik
ekialderako ibilbidea egiten du.
• Abiadura maximoa 150 Km/h,
• Goi presioak eta behe presioak
banatzen ditu
• Aire zorrotada moteltzen denean uhinak
sortzen dira
• (c eta d)
Zorrotada-korrontearen eboluzioa
Aire polarra goian mantentnzen da
Aire polarra hegoaldean sartzen da
Zirkulazio atmosferikoa altueran Jet-Stream
• Zorrotadak urtaroko
desplazamendua du eta Fronte
Polarraren desplazamendua
eragiten du
• Penintsula barruan neguan jotzen
du
• Udan iparraldean jotzen du,
Bizkaiko itsasoko aldean soilik
izaten du eragina.
Neguko
egoera
Udako egoera
Jet-Stream-ek uhindurak egiten dituenenan dorsalak (haize tropikalaren iparralderantzako sarrerak) eta ibarrak (haize polarra hegoalderantzako jaitsierak) egiten ditu
Antizikloi potente bat nagusitzen da penintsula eta Europa erdiaren gainean. Egoera egonkor honek ez du baimentzen borraskak sartzea eta hauek Antizikoia inguratu beharko dute. Tirreno itsasoan borraska bat dago baina Antizikloia ez dio usten hurbiltzea.
http://www.aemet.es/es/eltiempo/observacion/satelite/masas#animacion
2008-10-26
19:00
Gainazaleko zirkulazio atmosferikoa
• A) Ekintza guneak– Goi presio atmosferikoak
» Dinamikoak» Termikoak
– Behe presio atmosferikoak» Dinamikoak» Termikoak
• B) Aire masak
• C) Fronteak
ATMOSFERAREN ZIRKULAZIOA
Presio handien eremu polarra eremua
Behe presioen aldea (60º)
Goi presio subtropikalen eremua (30º)
Ekuatoreko tximinia: presio beheko eremua.
Goi Presioak
Haize hotza altueran
Behe presioak
Haize Beroa
Gainazaleko zirkulazio atmosferikoa -1
• Eragin Zentroak
– Presio Handiak (Antizikloiak)• Presio txikiaz inguratuta• Haizea erlojuaren orratzen zentzuan
mugitzen da• Haize hotza eta egonkorraz osatuta
– Presio Txikiak (Borraskak)• Presio handiz inguratuta• Erlojuaren orratzen kontrako norantza• Haize beroa eta ezegonkorraz osatuta
Ekintza Gune termikoak• Borraska edo Behe presio termikoa:
– Kontinentea berotzean (udan) gainazaleko airea ere
berotzen da borraska termikoa sortzen.
• Antizikloi ala goi presio termikoa:
– Neguan kontinentea hoztean, airea ere hozten da (astuna eta egonkorra) eta Antizikloi termikoa eratzen da
Parapentistek ondo ezagutzen dituzte Behe presio termiko hauek. Hegaldian igotzeko primerako aukerak ematen dituzte eta
Gainazaleko zirkulazio atmosferikoa - 2
Antizikloien ekintza-guneak
• Azoreetako antizikloia: udan
iparralderantz jotzen du
• Atlantikoko antizikloi polarrak
• Eskandinaviakoa
• Europa kontinenteko A
termikoa (neguan)
• Penintsula barruko A termikoa (neguan)
Udako egoera: Azoreetako Antizikloia iparraldean kokatzen da eguraldi egonkorra eta eguzkitsua ekartzen.
Gainazaleko zirkulazio atmosferikoa - 3
Penintsulako depresiok
ekintza guneak
• Islandia
• Ipar Atlantikoa (Eskandinabia)
• Afrika Iparraldekoa D termikoa (udan)
• Ipar Itsasokoa
• Kontinentekoa (udan)
• Genoako golkokoa
• Penintsula barruko D termikoa (udan)
AIRE MASAK
Bere jatorriagatik:
-Artikoa
-Zirkulu Polar artiko eta 90º I biartean
-Polarra
- Zirkulu Polarra eta 35ºI latitudeen artean
-Tropikala
-35ºI eta 15ºI latitudeen artean
AIRE MASA (definizioa):
Nolakotasun fisiko ( tenperatura eta hezetasuna) iraunkorreko aire pilaketa handia (Km askokoa)
Bere izaeragatik izan daiteke: Aire masak beroak ala hotzak, hezeak ala lehorrak.
AIRE MASAK EZAUGARRIAK ERAGINA
Itsasoko artikoa (Ia) Oso hotza eta hezea Elurteak eta tenperaturen jaitsiera
Kontinenteko artikoa (Ka) Oso hotza eta lehorra Zeru argiak eta izozteak
Itsasoko polar Hotza (Ip)
Hotza eta hezeaNeguan prezipitazioak Kantabriar mendikatean Udan ekaitz handia.
Kontinenteko polar hotza (Kp)
Hotza eta lehorra Eguraldi hotz eta eguzkitsua
Itsasoko tropikala (It) Epela eta hezeaUdan tenperatua handiak, eta edozein sasoian tenperatura epelak eragiten ditu.
Kontinenteko tropikala (Kt)
Beroa eta lehorra Bero-boladak eragiten ditu
Gainazaleko zirkulazio
atmosferikoa - 5
-Fronteak
• Bi aire masa (ezaugarri ezberdinekoak) banatzen dituzten azalak.
• Aire masa ezberdinek ez nahasteko joera dute.
• Fronteak zerbait dinamiko dira. Lurraren mugimendua eta koriolis eragina
direla eta ikutze azal horrenta uhindurak sortzen dira eta hantxe borraskak
eratzen dira prezipitazioak sortuz.
Penintsulan Fronte Polarra da garrantzzitsuena eta bera da penintsulatik,
neguan, pasatzen diren borrasken arduraduna.
Haizearen lukualdatzea
Goi presioetatik behe presioterantz mugitzen da (gainazalean)
ATMOSFERAREN OROGRAFIA
Depresioaren eboluzioa
Fronte beroaFronte hotza
Aire beroa
Aire hotza
Aire hotza
EuriaEuria
Plantan eta altxamenduan ikusita
FRONTE BEROA FRONTE HOTZA
Fronte okluidoa
KLIMAREN OSAGAIAK - I OSAGAIAK:
Atmosferan aztertu eta kuantifikatu egin daitezken fenomenoak
1- Intsolazioa eta hodeiak
– Espainian, latitudea dela
eta, urtean 2000
eguzki-ordu
baino gehiago.
Hala ere kontraste
handiekin.
KLIMAREN OSAGAIAK - II 2- Airearen tenperatura (isoterma)
– Urak lurrak baino hobeto gordetzen du beroa– Itsasotik hurbil tenperaturak leunagoak.
– Klimarekiko alderdi garrantzitsuak:
• Urteko tenperatura- bitartea
• Izozteak (airearen tenperatura 0ºC azpitik denean)
KLIMAREN OSAGAIAK - III
3- Haizearen hezetasuna
• Itsasoaren hurbiltasuna eta
tenperaturen araberakoa.
• Lainoak:
• Ur tanta txikiak atmosferan
• Gandua:
• Laino beroa hauts
partikulekin
• LAINO MOTAK
• Irradiaziozkoa
-Lurzorua beroa galtzea
• Adbekziozkoa
- Aire masa epel eta hezeak
lurzoru hotzera heltzean
Irradiaziozko lainoa
Adbeziozko lainoa
Lakuako lainoa
Adbekziozko lainoa
Laino baxuak tenperatura-alderanzketagatik
4- Presioa eta haizea
Presio atmosferikoa:
Aireak lurazalaren gainean egiten duen pisua
Presio atmosferiko normala eta itsas-mailan 1013 Mb-koa da.
Isobara:Azal batekop presio berdineko puntuak lotzen dituen lerroa.
Neguan eta udan goi presioak nagusi
Haizea:
Haizea lurrazaletik aireak egiten duen mugimendua.Penintsulan hazie nagusia mendebaldekoa da.
KLIMAREN OSAGAIAK - IV
Haizea eta haizearen abiadura adierazteko ikurrak
KLIMAREN OSAGAIAK - V
5- Prezipitazioak
- Hodeietatik datorren ura.- Likidoa- Solidoa (elurra, ihintza)
- Prezipitazio motak:
• Orografikoak - Erliebearen eraginez
• Konbektiboak - Lurzorua berotzean
• Aurrez aurrekoa (frontea) - Bi aire masak elkar ukitzean
PREZIPITAZIO MOTAK:
A) Konbektiboak
B) Orografikoak
Erliebearen oztopoa
C) Frentekoa
A)
B)
C)
Erliebearen oztopoa
Prezipitazioak: Gaztela-Leon
KLIMAREN OSAGAIAK - VI
6- Lurruntzea,lurruntze-transpirazioa eta lehortasuna
6.1 Lurruntzea: Ura lurrun bihurtzea
6.2 Luruntze-transpirazioa: gainazala baten ura galtzea.
6.3 Lehortasuna:
- Beroaren eta hezetasunaren artean dagoen lotura da.
- Lurruntze-transpirazio erreala
- Lurruntze-transpirazio potentziala
GAUSSen indizea:• Hilabetea lehorra da bere batez besteko tenperaturaren bikoiza mm-tan
emandako prezipitazio guztien parekoa edo handiagoa denean.
LAUTENSACH-MEYER indizea (uraren defizita)• Hilabetea lehorra da 30 mm. baino gutxiago izan duenean
– Lehortasun gabekoa: hilabete guztiak urarekin– Inguru erdi hezea: 1 edo 3 hilabe lehorrak– Inguru erdi lehorrA: 4 edo 6 hilabete lehorrak.– Muturreko inguru erdi lehorra: 7-11 hilabete lehor.
KLIMAREN OSAGAIAK - 4
1. Klima ozeanikoa
2. Klima mediterraneoa 2.1 Itsasoko klima mediterraneoa (negu leunak)
2.2 Klima kontinentalaren eragin duena
2.3 Klima mediterraneo lehorra, subdesertikoa.
3. Mendiko klima
4. Kanarietako klima
• Precipitaciones• El mes de octubre ha resultado en conjunto algo más seco de lo normal, con una precipitación media mensual
en España de 53 mm, lo que representa el 77 % del valor medio de octubre sobre el período de referencia 1971-2000, que es de 69 mm. Las precipitaciones acumuladas en el mes fueron normales o inferiores a las normales en todas las regiones, con excepción de Galicia, mitad noroeste de Castilla y León, norte e interior de Cataluña y zonas del norte de Aragón
Espainiako Klimen mapa
KantabriarItsasoa
KLIMA OZEANIKOA
• Prezipitazioak: – Ugari eta erregularrak– Urtean 800 mm baino gehiago– Egun euritsuak 150 baino gehiago – Prezipitazio gehien neguan
• Tenperaturak:– Tenperatura-bitarte txikia: 15ºC azpitik– Uda freskoak (20ºC-koa)– Negu moderatuak (hilabeterik hotzena 6ºC eta 10ºC
bitartean)– Barrukalderantz neguko tenperatura hotzagoa (6ºC-tik
beherakoa) eta tenperatura-bitarteko handiagoa.
KLIMA MEDITERRANEOAItsas eraginarekin eta mendikoa
Isostermak isohietak
Klima Mediterraneoa
• Prezipitazioak:– Urriak eta irregularrak
– Urtean 800 mm-tik beherakoak
– Uda lehorra, (Azoreetako antizkloia dela eta)
– Prezipitazio gehienak ekinozioetan–
Temperaturak:– Aldatu egiten da kostaldearen
eta barrualdearen artean eta
iparraldearen eta hegoaldearen
artean.
Itsasoko Klima mediterraneoa
• Prezipitazioak:– Urriak eta desberdintsuak: 800 eta 300mm
bitartean.– Mediterraneoko kostaldean, prezipitazioak
urriagoak, – Atlantikoko kostaldean prezip. Ugariagoak– Maximo nagusia udazkenean gertatzen da.
• Genovako Golkoko borraska• Tanta hotzaren eragina
• Tenperaturak– Tareco bitarteak: 12º - 15/16ºC– Uda beroak (22ºC-tik gorakoak)– Negu leunak (hilabeterik hotzenean 10ºC-tik gora)
Klima mediterraneoa eragin kontinentalarekin
• Prezipitazioak– 800 – 300 mm bitartekoak
– Mesetetan eta Ebroko dsakonunean
urriagoak dira erliebearen oztopo
eraginagatik.– Penintsularenbarrukaldeko
mendebaldeko sektorean,
prezipitazioak
ugariagoak dira Atlantikoko
depresioak direla eta.
Valladolid
MADRIL Komunitatean nola banatzen diren prezipitazioak
Zer dela eta gertatzen da hau?
Klima mediterraneoa kontinentalizatua - 2
• Tenperaturak– Bitarte handiak: 16º C-tik gorakoak.
– Tenperaturen arabera hurrengo
klima azpimultzoak daude:
• Ipar mesetakoa:– Uda freskoa 22ºC-tik
behera hilabete beroena
– Negu hotzak 6ºC eta –3ºC bitartean izozteekin
• Hego meseta eta Ebroren haranaren erdialdean- Uda beroak (22ºC eta +)
- Negu hotzak baina izozte gutxiagoarekin
• Extremadura eta Andaluzia barrualdekoa– Uda oso beroak
– Negu leunak: hilabete hotzena 6º C – 10º C bitartekoa
Maquia (silizearen gainean)
Klima Mediterraneo lehorra, subdesertikoa edo estepakoa
• Prezipitazioak– 300 mm-ra ez dira heltzen
• Tenperaturak– Hego-ekialdean (estepa beroa) :
• Urteko bataz bestekoa 17-18ºC • Negu oso leunak (tenperaturak: 10ºC-tik gorakoak)
– Barrukaldean (Mantxaren ekialdean eta Ebron): estepa hotza:
• Urteko bataz besteko 17ºC baino gutxiago• Neguan: 6ºC eta 10ºC bitartean eta 6ºC eta -3ºC bitartean
Zaragoza
Mendiko Klima• Ezaugarriak.
– 1.000 metro baino gehiagora (latitudeen arabera)
– Prezipitazioak: 1.500 mm. baino gehiago
– Bataz besteko tenperatura ez da 10ºC-tik igotzen
– Hilabete asko oºC-tik azpitik
– Alde hezea: • Kantabriar mendikatea
– Prezipitazioen maximoa neguan
• Pririneoak– Zenbat ekialderago prezipitazioen
maximo udan
– Mediterranear aldea
Erdiko eta Hegoaldeko mendien
klima
– Barruko mendiak• Iberiar sistema,
Sistema Zentrala,
Toledoko mendikatea
eta Sierra Morena.• Prezipitazioak: 1000-1500 mm artean • Batez besteko temperatura: 5ºC eta 7ºC
– Hegoaldeko mendietan:
• Sistema Betikoa eta Penibetikoa• Tropiko arteko mendietako giroa • Prezipitazio urriagoak eta oso garaietan• Udako lehortasuna oso markatuta
Sierra Nevada
Gredos
Kanarietako Klima
• Faktoreak– Tropikoen arteko eremua
– Tropikoko goi-presioak (Azoreetako antizikloia)
– Ipar-ekialdeko alisioak (tenperatura leunak)
– Neguan: Atlantikoko depresioak
– Udan: Saharako airea
– Uharteen erliebearen eragina
– Kanarietako ozeanoko korronte
hotza dela eta, udan
airea egonkorragoa da (A)
Kanarietako Klima - 2• Prezipitazioak
-Oso urriak dira behe lurretan
-Alde garaietan 1000 mm-ra iritsi daitezke
-Mendebaldean 300 – 150 mm bitartekoak
-Ekialdean 150 mm baino gutxiago
• Tenperaturak– Hilabete guztietan 17ºC-tik gorakoak
– Tenperatura bitarte 8ºC-tik beherakoa
Hego Tenerife
Tenerife uhartea
Ipar Tenerife
Kanaria Handia uhartea