Post on 07-Apr-2016
description
GUIA GETXO IGUALA+
Gazteen arteko genero indarkeria saihesteko
gida.
Gida honetako eduki eta iritzi guztien erantzule bakarra Asociacion Moviendote da
Esta actividad se ha llevado a cabo con la colaboración del Ayuntamiento de Getxo Getxoko udalaren laguntzarekin garatutako ekintza
2
AURKIBIDEA
1. ¿Zein da gure helburua? 5
2. ¿Zer motatako indarkeriak aurki ditzakegu? 15
3. Genero indarkeri adierazgarri batzuk 20
4. Adi egon baldin ba… 27
5. Genero indarkeri motak 28
6. Sare sozialak eta genero indarkeria 31
7. Nola sahiestu dezakezu genero indarkeria 32
8. Zergaitik komeni da zure familiaz fidatzea 33
9. Nola atera tratu txarretatik 34
10.Jo dezakezun helbide batzuk 35
Galderak 36
3
BALORE POSITIBOAK
KONFIANTZA
ERRESPETUA
ONARPENA
DIBERTSIOA
ELKARRIZKETA
ASKATASUNA
LAGUNTASUNA
KONPRENTSIOA
ULERMENA
4
BALORE NEGATIBOAK
KONTROLA
NAGUSITASUNA
ERRUDUNTASUNA
XANTAIA
MESFIDANTZA
BURLA
LOTSA
BELDURRA
5
1. ¿Zein da gure helburua?
Gida honen bidez, berri ematea eta sahiestea gura dugu.
Nesken eta mutilen arteko harremanak berdinak, toleranteak eta
errespetatsuak izatea bultzatu, tratu txarretan edo diskriminazioan bukatu
dezakeen edozein motatako egoera sahiestuz.
Horretarako, hurrengo orrialdeetan jarraibide sinple batzuk irakurri
ditzakezue. Hauek bikoteen arteko indarkeria posibleak aurkitzen
lagunduko dizue eta garrantzitsuena, sahiesteko arrastoak.
Askatasuna eta bikoteen arteko harremanak norberarekiko eta besteen
errespetuan hasten da, errespetuzko harremanak esperientzia
ikarragarrietan bihurtu daitezkelako, garrantzitsua da hitz hauei begirada
bate matea. Eta emakumeen aurkako indarkeria gabeko mundu baten
sinisten dugulako. Gal dezakezu?
Gai hauei buruz jakitea eta harreman batean tratu txarrak noiz dauden
bereizten ikastea, horrelako zerbait ikusiz gero, zuen harremanetan edo
lagunen artekoetan, zer egitea jakiten lagunduko dizue, indarkeria denon
arazo bat delako, ez bakarrik sufritzen duen pertsonarena.
Indarkeria ez da beldurraren esprezio bat baino
gehiago.
Arturo Graf. 1848-1913. Italiar idazlea eta poeta
6
Agiri hau, irekia eta plurala, ‘’Moviendote’’ elkarteko lan talde batek idatzi
du, Getxoko udalaren laguntzarekin, gure laguntza txiki bat nahi emanez,
emakumeen eta gizonen arteko indarkeria sahiesteko globalki.
Kontzeptu batzuekin hasiko gara…
Genero berdintasunaren definizioa
“Emakumeek eta gizonek eskubide eta aukera berdinak dituzten egoera
eta gizarteko mailetan berdintasunez parte hartu dezaketena, beraien
gaitasunak garatzeko aske izanez”
Genero indarkeriaren definizioa legediak dionez
“Gizonek emakumeen gain jarduten duten indarkeria soilik emakumeak
izateagatik, erasotzaileentzako ez dituztelako askatasun, errespetu eta
erabakiak hartzeko gaitasun gutxieneko eskubideak”.
Genero eginkizunen definizioa
“Sexu bat edo bestearentzako onartutako edo debekatutako jarrerak,
baloreak edo jokabideak”.
Sexu estereotipoeen definizioa
“Emakumeen eta gizonen ezaugarrien buruzko ideia motzak, gogortasunez
gai hartuak”.
Bikotearen gain jardutako indarkeria desberdintasunaren modu nabari eta
izugarriena da. Ez dago definiturik inolako profilik nor den genero
indarkeria sufritu dezakeena, ezta nork aurrera eraman dezakeen, beraz,
maila guztietan sahiestu behar da.
7
Galdera batzuekin jarraituko dugu…
Zer ulertzen da genero indarkeriaz?
‘’Ley Orgánica 1/2004, de 28 de diciembre, de Medidas de Protección
Integral contra la Violencia de Género’’ dioenez, ésta sería aquella que,
“como manifestación de la discriminación, la situación de desigualdad y
las relaciones de poder de los hombres sobre las mujeres, se ejerce sobre
éstas por parte de quienes sean o hayan sido sus cónyuges o de quienes
estén o hayan estado ligados a ellas por relaciones similares de
afectividad, aun sin convivencia”, y “comprende todo acto de violencia
física y psicológica, incluidas las agresiones a la libertad sexual, las
amenazas, las coacciones o la privación arbitraria de libertad.”
Estereotipoekin lotuta dago?
Estereotipoek sexu femeninoa eta maskulinoa kualitate batzuekin lotzen
dute, nortasunaren ezaugarriak adierazten dutenak, bata bestearen
aurkakoak. Horrela, adibidez, sexu maskulinoa lehiakortasuna,
gorgortasuna edo akzioarekin lotuko genuke... eta sexu femeninoa, aldiz,
goxotasuna, enpatia, menpekotasuna edo ulermenarekin.
Neska edo mutila izateagatik markaturik datorzkingun rol edo estereotipo
hoiek gure jarrera modu batekoa izatera garamatza (ahula edo indartsua,
menpekoa edo ekimenduna, eta abar.).
Estereotipo hauen transmisioa, interpretazio sexista batekin zuzenki
lotuta dago, eta, noski, Genero Indarkeriarekin lotuta egon daiteke.
Askotan, Genero Indarkeriaren jatorria neska-mutilen arteko harreman
ezberdinetan aurki dezakegu, bata bestea baino indartsuagoa
8
SEXUA ETA ESTEREOTIPOEN LOTURA:
EMAKUMEAK
GIZONAK
EDERTASUNA
(argaltasunarekin, gaztetasunarekin eta
Erakargarritasun sexualarekin lotuta)
INDARRA,GAITASUNA
Estimuak, SENTIKORTASUNA, gozotasuna, besteen zaiketa…
ADIMENA, jakinduria
MENPEKOTASUNA AUTONOMIA (laguntzarik behar ez izatearekin
lotuta)
Intimitatea,EREMU PRIBATUA EREMU PUBLIKOA
Ahultasuna, emozioa, intuizioa eta
PASIBOTASUNA
AKZIOA eta arrazoia
SAKRIFIKAZIO jarrera (besteengain pentsatuz) edo
Arazoen aurrean adiskidetasuna bilatuz
Lehia, GARAIPENA
ETXEA ZIENTZIA, teknologia
"Emakume ONAK" (beraiengan espero dena
betetzen dutenak) "emakume MALTZURREN"aurka (oharrak betetzen ez
dituztenak)
Baita gizon"ONAK" "MALTZURRAK"ere, bortxakeriaren bidez beraien nahiak lortzen
dituztenak.
9
Eta zein da lotura genero rolekin?
Rolen banaketak, zerikusi handia du kultura eta banakotasunarekin.
Bizitzan zehar ditugun harremanetan finkatzen dira gure rolak.
Rol batek, itxaropena darama, hau da, espero dugun jarrera. Hori dela eta,
indarkerian ematen diren onargarritasunak eta betikotasunak genero
rolekin lotura handia daukate.
Zer ezaten digute mitoak vs
errealitateak?
10
MITOAK ERREALITATEAK
Pentsatzen dena hau da… Egia hau da…
Neska batek EZETZ esaten duenean, benetan BAIETZ esan nahi du
- Horrelako adierazpenak erabiltzen direnean emakumeen erabakitzeko ahalmena eta ezetz esateko askatasuna baliogabetzen dira.
- Argudio hauek zuritzeko, genero indarkeriarik ez dagoela erakusteko edo arazoa txikitzeko erabiltzen dira.
- Emakume batek EZETZ estaten badu, horrela delako da.
Benetan MAITE zaituen pertsonak MALKOAK eragingo dizkizu
- Maitasuna eta errespetua ez dira inoiz erasoen bidez adierazten. - Maite zaituenak poza emango dizu, eta zure sentimenduak,
beharrak eta iritziak kontuan izango ditu.
EZIN da GAHIESTU, beraz ONARTU behar da
- Erasoari aurre egiteko baliabideak daude. - Inoiz ez da onartu behar gauza sahiestezin bat bezala, erasoen
maila gero eta arriskutsuagoa eta ikaragarriagoa izango delako.
BEHIN gertatzeak ez du nahi esan BERRIRO gertatuko denik “Edonorri joan ahal zaio eskua behin, ez du nahi esan berriro gertatuko denik”.
- Erasoa ez da bakarrik batzuetan gertatzen haserre baten
ondorioz. - Jarrera hauek denborarekin handitzen eta larritzen joaten dira.
INDARKERIA PSIKOLOGIKOA edo emozionala EZ DA fisikoa bezain LARRIA “Gauza asko esaten ditu, baina inoiz ez du jo, ez da horrenbesterako”.
- Indarkeria emozional jarraituak edo sistamatikoak, eraso fisikorik
ez egon arren, ondorio oso larriak eragiten ditu oreka emozional, buru-osasun eta erasotutako pertsonaren bizitzaren kalitatean.
Indarkeriaren biktimek batzuetan beraiek bilatzen dute, ERAGITEN DUTE
- Jarrera bortitza eragilearen erantzukizuna da. - Ezerk ez du indarkeria arrazoitzen.
Biktimak harremanarekin ez badu amaitzen, AGIAN GUSTOKO DUELAKO da (masokismoaren mitoa)
- Beldurra dute, babesik gabe sentizen dira, lotsatuta, bakarrik eta etsita, eta guztietan nabari da bizitzen ari direnak eragiten dien mina eta sufrimendua.
- Ez dute salatzen beldurragatik, menpekotasun emozinal,ekonomiko eta lan-menpekotasunagatik ;errua eta lotsa sentitzen dute ,eta, horrek, askotan laguntza eskatzea zailtzen du.
GAIXOAK dira, PRESTAKUNTZA GABEAK ETA DIRU GUTXIKOAK
- Arazo sozial honek ez du mugarik. Genero indarkeria gizarte estamentu guztietan ageri da, edukazio maila guztietan, baita lurralde guztietan ere.
ALKOLA EDO DROGAK KONTSUMITZEA da jarrera indartsuen arrazoi nagusia
- Alkolak eta drogek ez dute eragiten bortitzak ez diren pertsonak bortitz bihurtzea. Jarrera hauen eragileak izan daitezke, baina ez dira arrazoia.
- Gainera, alkolik eta drogarik hartzen ez duten tratu txarrak ematen dituzten pertsonak daude.
11
Guzti hau jakin eta gero...
Nazio Batuek diotenez, nerabezaroa 10 eta 19 urte bitarteko denboraldia
da, eta gaztaroa 15 eta 24 urte bitartekoa.
Familia, ikastetxea eta lagunak gure nortasuna eraikitzeko ezinbestekoak
dira. Gure nortasuna sozializazio prozesu honetan jaioten da, rolak eta
baloreak geureganatuz, geure pertsona eta besteekin ditugun harremanak
definituz.
Agente sozializatzaile hauek, beraz, ezinbestekoak dira berdintasunean eta
elkartasunean oinarritutako harremanak sortzeko. Aro honetan definitzen
da nortasun pertsonala eta genero nortasuna.
Gizarte berdintsuago bat eraikitzeko, derrigorrezkoak dira bikote-
harreman berdintsuak eta inolako indarkeria, fisiko edo psikologiko,
arriskurik gabekoak.
Berdintasunean hezitea, norberaren bizitza proiekturako puntu
garrantzitsua da, edozein motatako genero indarkeria kanpo utziz.
Eta arrunta iruditzen bazaigu?
Eta indarkeria egoerak onartzen ari bagara? Eta txarrago oraindik,
justifikatzen baldin baditugu?
Ez ahaztu, indarkeria modu askotan mozorrotu
daiteke, baita manitasuna ere, eta horrek askoz
arriskutsuagoa bihurtzen du. Adi egon behar dugu
indarkeria agertu daiteken egoera desberdinetan.
12
Genero indarkeria arazo konplexu eta multidimentsionala da. Bere
barnean, erasotzsileari, biktimari eta familia eta gizakultura testuinguruei
erasotzen dizkioten faktoreak bateratzen dira.
Nerabezaroan, maitasunak, laguntasunak, taldeak, besteenganako
fidantzak edo norberaren nortasunaren bilakaerak bezalako aspektuek
protagonismo berezi bat izaten dute. Guzti honek, aro honetan ematen
den genero indarkeriak min handiagoa egitea eragiten du.
Gehienetan, gazte eta nerabeen arteko bikote-harremanetan genero
Indarkeriarik ez dela ematen uste dugu, ezta fisikoki, ezta psikologikoki,
baina... Egia al da? Guztiz faltsua da.
Egoera hau ez da soilik espainiar gazteen arten ematen, pixka bat bilatuz
gero, beste herrialde batzuetan ere nabari dela ikusiko duzu. Bota iezaiozu
begirada bat Erresuma Batuan landu duten web orrialde honi:
“This is abuse” edo “Hau abusua da” (http://thisisabuse.direct.gov.uk),
ziur aski bakarrik ez sentitzen lagunduko zaitu...
13
2. Zer motatako indarkeriak aurki
ditzakegu?
Mota askotariko indarkeriak daude: fisikoa, psikologikoa, soziala eta
sexuala.
Oso garrantzitsua da guztiak kontuan izatea:
Indarkeria ez da soilik bultzada edo zaplasteko bat. Irain bat, mespretxuak,
egiten duzun guztiaren kontrola, jeloskortasuna edo edozein motatako
bortxaketa edo mehatxua era indarkeria dira.
Sexualki, norbaitek zuk nahi ez duzun zerbait
egitera derrigortzen zaituenean, hori ere
indarkeria da.
Horregatik, ez ahaztu zure bikoteak ezin dezakela:
• Zure erabakiak hartu
• Zer egin behar duzun esan
• Norekin hitz egin dezakezun esan
• Leku batera joatea baimendu
• Zure lagunak nortzuk izan daitezkeen erabaki
• Jantzi behar duzun arropa aukeratu
• Entzun dezakezun musika aukeratu
14
Laburbilduz, zure bizitzan garrantzia duten gauza
guztietan erabakitzea, zure bitzita, denbora
librea eta dibertsioa osatzen duten aspektu
guztietan...
Indarkeriak guzti hau eragin dezake zure barnean
✓ Beldurra
✓ Etsipena
✓ Erruduntasuna
✓ Lotsa
✓ Antsietatea
✓ Tristura
✓ Konfidantza galtzea
✓ Bakardadea
Eta noski fisikoki:
✓ Estresa
✓ Etsialdia
✓ Lo-arazoak
✓ Elikagarri-arazoak
✓ Eskola etekin baxua
✓ Itxura pertsonalaren hondapena
15
Niri guzti hau ezin zait gertatu, edo bai?
Prebenitzeko, beharrezko lehen pausoa norbera zaintzea da.
Honek gure autoestimua sendotzen du, eta indibidualki eta kolektiboki
dugun indarraren jakinaren gainean egotera eramaten gaitu.
Bikote-harremanetan hasieratik erne egon behar zara zu kontrolatzeko,
menperatzeko edo bakartzeko agertu daitezken jokabideekin, zure osasun
psikiko eta fisikoarentzat oso txarrak diren ondorioen hasiera izan
daitekelako.
• Ez nahasi kontrola maitasunarekin
• Jakin ezazu jeloskorra bada ez zaituela maite
• Ez egin sexu-harremanetan berak nahi duena
• Autoritario bilakatzen bada, kontu handia izan
• Gehiegi kontrolatzen bazaitu, izutu zaitez
• Ez utzi zure familia eta lagunetaz banatzen
• Sarritan posesiboa baldin bada, utzi ezazu harremana
• INOIZ ez pentsatu berea zarenik
16
Kontrolatu nahi zaitu:
Momentu bakoitzean zer egiten ari zaren, non zauden, norekin, pertsona
horrengan zer sentitzen duzun, nola ezagutu zenuen, gustatzen baldin
bazaizun, zer zeregin dituzun... jakin behar du.
Zure bikoteak zuen harremanean sentitzen duen ziurtasun-gabeziak zuri
mesfidantza erakustera eramaten dio; hori dela eta bere antsietatea
baretu beharra du, zu kontrolatuz, naiz eta horrek zuri min egin eta txarto
sentiarazi.
Menperatu nahi zaitu:
Berak nahi edo behar duen guztia egitera eramaten zaitu, eta ez du nahi
zuk atsegin ez duen zerbait egitea, naiz eta zure bizitzako gauza
pertsonalak izan.
Bere jarrera horrelakoa da zu berea zarela uste duelako, beraz, esaten
duen guztiari jaramon egin behar diozula uste du.
Bere irudipenez, zu derrigortzeko eskubidea du zure bikotea delako, eta
bortitza bihurtzen da aurre egiten badiozu.
Bakartu nahi zaitu:
Zu soilik beretzat egotea nahi du, ez zaitu besteekin partekatu nahi,
horretarako lagunak, familia, ikasketak, ekintzak edo denbora librea galdu
behar baduzu ere; berarekin ez bazaude inorekin ez egoten utziz edota
etxean geratzen derrigortuz.
17
3. Genero indarkeriaren
adierazgarri batzuk. ZURE BIKOTEAK...
✓ Zure janzkera edo pentsatzeko modua kritikatzen du.
✓ Kalera bakarrik ateratzen bazara, edo nora zoazen ez badaki
haserretu egiten da.
✓ Beste neska edo mutilekin konparatzen zaitu.
✓ Zure erabakiak ezeztatzen ditu.
✓ Lagun batekin hitz egiten baduzu edo berarekin kalera joaten bazara,
kexkatzen da.
✓ Garrantzirik gabeko gauzengatik haserretzen da.
✓ Haserretzen denean beldurtzen zaitu.
✓ Mugikorreko dehiak eta mezuak edota posta elektronikokoak
kontrolatzen dizkizu.
✓ Zutaz burla egiten du zure lagunen aurrean.
✓ Beste mutil batzuekin ikustean, limurtu nahian zabiltzala esaten dizu.
✓ Beste neska batzuekin ikustean, mutiletan zabiltzala esaten dizu.
✓ Oker dagoela esateak beldurtzen zaitu.
✓ Egiten duzun guztia ez dela nahikoa sentitzen duzu.
Osasuntsua ez den harreman batek ezegonkor eta triste
sentizea eragingo dizu.
18
1. ERRESPETU FALTAK
Irainak, beheramenduak eta burlak errespetu falta bat dira, baita zure
itxura, kultura, familia edo lagunen gain egindako mespretxuzko hitzak
ere.
Norbaitek zure errespetuari aurre egiten dionean, adibidez esan ahal dizu:
“Beti txorakeriak esaten ari zara”, edo “Ez zara inor niretzat”.
Ez du axola nola esaten den,errespetu faltak beti mina egiten du. Eta,
harremana bukatuz gero ere min egiten jarraitu dezake, zure autoestimari
aurre egin diolako, denbora luze batean jarraituz.
Jazarpena
Jazarpena antzemateko oztopo zail bat, normalean positiboa den zerbait
balitz bezala ikustea da, interes eta arreta adierazgarri bezala. Jazarpena
horrela agertzen da:
• Jarraitzea.
• Behatzea.
• Segika ibiltzea.
• Ikastetxearen edo lanaren kanpoan zain egotea.
•Telefono, Messenger, sare sozial edo mezu elektronikoen bidez
kontrolatzea.
19
Bakardadea
Bakardadeaz hitz egitean, erasotzaileak neskak bera ez den inorrekin
harremanik ez izatea bilatzen du. Hauetaz banandu nahi du:
- Bere lagunak.
- Bere sendia.
- Ikastetxe edo laneko kideak.
- Eta bere bizitza osatzen duten beste guztiak.
Deskalifikazioa
Deskalifikazioa, neskaren autoestimarengain eragindako erasoa da. Ez
duela ezertarako balio esatea, enbarazu bat dela, inoiz zuzen ez dagoela,
bere pentsakerak baliorik ez duela, itxura itsusia duela, jarrera okerra
duela, burla egitea, jendearen aurrean lotsan iztea...
Beheramendua
Beheramendu bat, batez ere, errespetu falta bat da, pertsonen
autoestimari eta duintasunaren aurka doana.. Era askotan azaldu daiteke:
• Mespretxuak.
• Burlak.
• Gaitzespenak.
•Barre eginez.
•Orohar, txarto sentitzea eragiten
duen edozer.
20
Ezaxola afektiboa
Burutsuena eta antzemateko zailena da. Mutila bihozgabe edota adigalkor
azaltzen da neskaren edo bere arazoen aurrean: erruak ez onartzea, hauek
gezurra direla esatea, norberaren gauzen ardurarik ez izatea, hoztasuna,
desberdintasuna, arreta galtzea… etab. Ixiltasuna ere adigalkortasunaren
adierazgarri bat izan daiteke.
Presioa eta zabartasun sexuala
Aurrera eraman nahi ez diren edozein modutako sexu-harremanak
onartzea suposatzen du. Mutilaren haserreaz, presioaz, mehatxuekin,
beldurra emanez, biktimismoarekin etab. adierazi daiteke. Adibide bat:
Zure mutilak zuk nahi ez duzun momento baten harreman sexualak izatea
gura du, eta ez baduzu egiten prest legoken beste neska bat aurkituko
duela esaten dizu.
21
2. JELOSKORTASUNA
Gutaz harro ez garenean sentitzen edo maite dugun zerbait galdu
dezakegula sentitzen dugunean agertu daiteken sentimendu bat da.
Sentimendu hau, berez, ez da txarra; edozerrek jeloskor sentitzera
eramaten gaituenean eta beste pertsonak aldatu behar direla uste
dugunean agertzen da sentimendu honen alde txarrena.
Zer senti dezakegu jeloskortasunaren ondorioz: bakardadea, autonomia
galtzea, mesfidantza, harreman itogarria, emozio xantaia (ni jeloskor
sentizea eragiten duzu...), kulpabilitate sentimenduak (jeloskor jartzen
dut…).
Jeloskortasunak oso ondorio txarrak erakartzen ditu bikote harremanetan
eta gazteen arteko indarkerien eragile nagusiena da.
Askotan maitasunarekin nahasten ditugu. Oraindik “jeloskorra da maite
nauelako”, uste da, “askatasuna ematen dit nik nahi dudana aukeratzeko
maite nauelako” esan beharrean. Ezin dugu jarraitu jeloskortasuna
maitasunarekin lotzen.
3. EGINKIZUNAK
Inork ez du eskubiderik ezer inposatzeko.
Guztiok desberdinak gara eta gustuko gauza desberdinak ditugu,
horregatik besteak jasaten ikasi behar dugu. Inork ez du inolako
eskubiderik gure janzkera aukeratzeko, gustuko ez ditugun gauzak egiteko,
leku batzuetara joateko edo jende batekin egoteko aukeratzeko. Aske gara
eta guk nahi duguna aukeratzeko eskubideak ditugu. Bere kabuz
erabakitzen badu, zure iritzia kontuan izan gabe, ezta espezialki zuretzat
garrantzitsuak diren gauzetan, pentsa ezazu aske bazara edo ez.
22
4. MEHATXUAK
Mehatxu baten bidez argi geratzen da beti min egin nahi dela. Hau da,
neska, mutilak nahi duena egiten ez baldin badu, ondorioak izan
ditzakeela jakinaren gainean egotea.
Mehatxuak egin daitezke:
• Neskari zerbait kenduz.
•Indarkeria erabiliz.
• Suizidioaz.
• Bakarrik usteaz.
Xantai emozionala presio eta intimidazio bat da, neskaren muinean
erruduntasuna eraiki dezakena, mutilak nahi duena ez egiteagatik.
5. GUZTIZKO KONTROLA
Inoiz galdetu al diozu zeure buruari: Nor da zure jabea? ZU BAKARRIK!
Inork ez du eskubiderik zuk egin dezakezuna erabakitzeko, nola jantzi
behar zaren edo nora joan ahal zaren deliberatzeko.. “Egin ezazu nik
esaten dudana baina ez nik egiten dudana”. Zu baimenduta ez zauden
gauzak egiteko aske sentitzen da. Kalera joateko baimena eskatu behar
baduzu, lagun batekin geratzeko, bera gabe mugitzeko, zer egin edo nora
joan berak aukeratzen badu, zure ordez hitz egiten badu, zure arropa
aukeratzen badu, beti non zauden jakin nahi badu, eta hori jakiteko
denbora guztian dei egiten badizu, zure bikoteak zuen harremanaren
control guztia eramaten badu… Zerbait txarto dago!.
23
Kontrola independentziaren eta pertsonen autonomiaren aurka doa.
Baina, zerren gaineko kontrola?
Egiten duzunarengatik “orduro mezuak bidaltzen dizkizut mugikorrera
zutaz kezkatzen naizelako”.
• Zure harremanei buruz: “Norekin egon zara?”, “Zeintzuk dira zure
Facebook, Tuenti edo Messengerreko lagunak?…”.
• Zure janzkerari buruz: “Nora zoaz gona motz hori jantzita?”.
• Nora makilatzen zaren buruz: “puta bat dirudizu horrela
margoztuta”.
• Mugikorrari buruz: “Norekin hitz egin duzu?”.
• Poltsetan edo motxiletan daramazunari buruz: “zergatik daramazu
argazki hori diru-zorroan?”.
24
4. Adi egon baldin ba…
Nola sentitzen zara Genero Indarkeriaren biktima
izan ondoren?
Min egiten dizun harreman batek horrelako arazoak erakarri ahal dizkizu:
Ondo lo ez egitea.
Buruko mina edota bestelako min fisikoak.
Lanean edo ikasketetan arazoak, arreta edo kontzentrazio
faltagatik.
Lanera edo klasera ez joatea.
Lagunak eta familia alde batera uztea, bakarrik sentitzea.
Zure ondoan daudenen pertsonetaz ez fidatzea eta urduri egotea.
Lehen gustuko zenituen gauzak egiteko gogorik ez edukitzea.
Zutaz, zure ideietaz, iritziez edo iradokizunez ez fidatzea.
Zuretzat garrantzitsua dena argi ez izatea.
Lehen zuretzat interesgarriak ziren proiektuetan gogoa galtzea.
Triste sentitzea eta motibazioa galtzea.
25
5. Genero indarkeri motak
INDARKERI FISIKOA
Ustekabekoa ez den eta min fisikoa, gaixotasuna edo azken hau izateko
arriskua eragiten duen edozein ekintza.
• Kolpeak.
• Zauriak.
• Bultzakadak.
• Ostikadak eta matrailekoak.
• Hozkadak.
• Jipoiak.
• Ileko tirakadak.
• Erredurak.
• Atximurkadak.
• Hausturak.
• Sastaketak.
INDARKERIA PSIKIKOA
Indarkeria fisikoa erabiliko dela mehatxatuz egiten da, iraien bidez edo
handikotasunaren bidez apalduz.
• Irainak, apalkuntzak eta
mesprexuak.
• Mehatxuak eta bortxaketak.
• Manipulazioa eta beldurra.
• Jendearen aurrean eta
bakarrik zaudetenean zu
gaitzetsea.
• Obeditzea derrigortzea.
• Zure erabakietan parte
hartzen du.
• Kontrol eta zainketa
jarraitua, zure gizarte
harremanetan ere bai.
• Jeloskortasuna .
• Zure gutunak irakurtzea,
zure deiak entzutea, mezuak
irakurtzea…
INDARKERIA SEXUALA
26
Borondatearen aurka inposatzen diren harreman sexual guztiak, bai bukatuak,
baita bukatu gabeak ere, nagusitasunez, autoritatez edo engainuaren bidez
eginak (abusua, bortxaketa…)
• Indar fisikoaren edo indarrik
gabe harreman sexualak
izatera derrigortzen zaitu.
Edozein motatako
trikimailuak erabiltzen ditu:
zaharra dirudizula esatea;
beragatik sentitzen duzun
maitasuna gezurrezkoa dela
esatea…
• Zuk atsegin ez duzun zure
gorputzeko zerbait ukitzen
du baimenik gabe.
• Gustuko ez dituzun harreman
sexualak izatera derrigortzen
zaitu, iraintsuak badira ere.
Irain sexualak era askotan agertu daitezke: sexu harremanak izateko
presioan hasita, abusua, sexu explotazioa, prostituzioa egitera animatzea
edo biolazioraino.
INDARKERIA SOZIALA
Neska bere ingurugirotik baztertzea.
• Ahozko indarkeriak beste
pertsona batzuen aurrean,
• Zure gizarte harremanak
kontrolatzea
• Zure lagunetaz eta familiaz
bakartzea.
• Zure teléfono deiak, janzkera
edo sartu-irteerak
kontrolatzea.
• Berarekin norbaitera joatea
ez iztea edota derrigortzea.
INGURUGIRO INDARKERIA:
Ateeik kolpeak ematen dizkio, gauzak apurtzen ditu, zure obkjetuak
hausten ditu, animaliak jipoitzen ditu, apropos zikintzen du, etc.
27
6. Sare sozialak eta genero
indarkeria
Teknologia berrien gorakadak indarkeri mota desberdinak sortzea eragin
du, batez ere sare sozialen bidez eragiten den erasoaren bidez.
Tresna hauek kontrola gauzatzea baimentzen dute, mugikorraren bidez,
argazki eta irudien dibulgazioaren bidez…
Indarkeri mota berri bat da eta oso garrantzitsua da sahiesteko
beharrezkoak diren tresnak martxan jartzea.
Ziber-jazarpena, genero indarkeritzat hartua, sarean jaioten da, baina bere
ondorioak, beste indarkeria motak bezala, fisikoak dira.
Adi egon behar zaren egoerak:
Zure baimenik gabe Interneten bidez mugikorrekin edo kamara
digitalekin egindako grabaketak hedatzen badira.
Zure mezu elektronikoko helbidea norbaitek erabiltzen badu eta
desezagunek iraintzen bazaituzte.
Watsap, SMS, edo sare sozialen bidez min egiten dizuten mezuak
jasoten badituzu.
Dei telefonikoen bidez mehatxuak, irainak edo hitz sexual itsusiak
jasoten badituzu.
28
7. Nola sahiestu dezakezu genero
indarkeria?
Zeure burua zainduz!
Sahiesteko eman behar den lehen pausuetako bat norberaren zaiketa da.
Honen bidez, gure autoestimua handitzen da eta guk bakarrik eta
besteekin batera dugun indarraz ohartzen gara.
Zer egin dezakezu?
Zuretzat denbora hartu: zure proiektuak, nahiak, planak, etab.
Erabaki norekin nahi dituzun harremanak eta zer motatakoak izan
behar diren.
Utzi besteek nahi dutena egiteari.
Onartu guztia ezin dela ondo atera eta ez dela zure errua izan
beharrik.
Bakardadea onartu, ikasi bakarrik egoten komeni ez zaizun pertsona
batekin egon baino lehen.
Beste pertsonei mugak ezarri.
Ez saiatu ezin hobea izaten, ez daukazu zertan izan.
Zeure buruari erruak barkatzen ikasi.
Mina eragiten dizuten harremanetatik ospa egin .
29
8. Zergatik komeni da zure
familia eta lagunetaz fidatzea?
Zure ondoan egoteagatik eta zuretzat onena nahi dutelako, komenigarria
da zer gertatzen zaizun esatea edota zure arazoetaz hitz egitea. Fidatu
zure lagunez eta sendiaz, eta laguntza behar baldin baduzu, eska ezazu.
Zu laguntzeko, zure familia eta lagunak dira hoberen ezagutzen
zaituztenak, eta zu ondo egotea nahi dutenak.
Hurbilen dauden pertsonak dira, eta zure arazoaz lehen ohartu
daitezkenak dira.
✓ Beraiekin hitz egin eta babesa senti dezakezu.
✓ Behar duzun guztian lagunduko dizute.
✓ Osasun zentrora lagundu ahal dizute, ez hain bakarrik sentitzen
lagunduz.
✓ Ez dizute errurik leporatuko, ezta mesprezurik edo kritikarik egingo
zure bikotearekin egoteagatik.
✓ Beti sinetsiko dizute
✓ Lasaitasunez eta heldutasunez lagunduko zaituzte.
Zure familiako kideen laguntzaz genero indarkerian espezializatutako
zentro batera joatea erabakitzen duzunean, han aurkituko dituzun
langileak beraien lana ahalik hobeen egiten saiatuko dira zu laguntzeko
(psikologikoki, sozialki edo juridikoki). Zure arazoetaz lasai hitz egiteko gai
izango zara, fidantzaz eta lasaitasunez, eta beharrezko laguntza
guztiarekin.
30
9. TRATU TXARRETATIK NOLA
ATERA. Zuk ahal duzulako!!
NOLA LAGUNDU TRATU TXARRAK SUFRITZEN ARI
DEN LAGUN EDO FAMILIA-KIDE BATI:
• Inoiz ez pentsatu beraien bien arazo bat denik.
• Zure beharra du, laguntzarik eskatzen ez badu ere, bikotearen beldur
izan daitekelako.
• Lagundu nahi diozula jakin behar du.
• Lagundu behar diozu, hitz egiten utziz eta esaten dizuna sinetsiz,
naiz eta zuk horrela ez ikusi.
• Ez diozu errurik leporatu behar harremanean jarraitzeagatik.
• Zurekin hitz egiteak ez du nahi esan harremanari amaiera eman nahi
dionik, horregatik, behar bazaitu, bertan egon behar zara.
• Harremanarekin bukatu nahi badu eta beldur baldin bada, gain
egiteko planteakuntza bat egiten lagundu.
• Inori ezer ez esatea esaten badizu ere, laguntza eskatu behar duzu
ondo jokatzeko arazoarekin.
• Tratu txarretatik ateratzea posiblea da eta horretarako neska-
mutilek batera lan egin behar dute.
31
10. Jo dezakezun helbide batzuk
OSO garrantzitsua da, tratu txarrak sufritzen ari bazara, lehen bai lehen
zure burua zaintzea lesio larriagoak sufritu baino lehen. Gomendio
baliagarri batzuk emango dizkizugu:
Doako laguntza telefonikoa: 016-an. EAE-an 900 840 111 ere bai.
Hizketa bidezko komunikaziorako arazoak dituzten pertsonak (fax SOS-
Deiak eta SOS Nafarroa): Áraba (945 13 68 73), Bizkaia (94 442 52 06),
Gipuzkoa (943 44 79 04) eta Nafarroa (948 22 22 24).
Lesio fisiko edo psikikoak badituzu, Osasun Zentro batera joan zaitez.
Lesioen jatorria azaldu eta medikuaren txostenaren kopia eskatu.
Mediku asistentziaren beharrik ez duten lesioak badituzu, zure udaleko
Zerbitzu Sozialetara joan, bertan aholkatuko zaituzte eta doaineko
laguntza eskeiniko dizute: psikologikoa, juridikoa, ekonomikoa, ostatu
laguntza…
Orduz kanpo harrera pisu baten beharra baduzu, 24 orduko Zerbitzu
Sozialetara deitu: Araban (945 13 44 44 eta 112) Bizkaian (94 470 14 59
eta 112) eta Gipuzkoan (943 44 22 11).
Babesa behar baduzu, eskatu Babes Agindu bat, ahal izanez gero, Polizian,
eta, bestela, Epaitegian, Fiskaltzan, Biktimen Sorospen Zerbitzuetan,
gizarte edo sorospen zerbitzuetan. Galdetegi bat erantzuteko esango
dizute, eta behin beteta, Epaitegira bidaliko da. Honek deklaratzera
deituko dizu, baita zuri baita erasotzaileari ere eta beharrezkoak izanez
gero, zure babeserako baliabideak jarriko ditu.
32
GALDEKETA
Galdeketa honen bidez ZURE HARREMANEAN INDARKERIA
SUFRITZEN ARI BAZARA EGIAZTATU dezakezu. Ez dira erantzun
onak edo txarrak. Erantzun galdera bakoitzari zure gaur eguneko
egoeran oinarrituz.
NESKENTZAKO
E G
Apaltzen nau
Beraren apetak egitea exijitzen dit
Asko edaten edo jaten duela ezaten badiot, haserretzen da
Gustatzen ez zaizkidan aktu sexualak egitera behartzen nau
Jeloskor jartzen da nire lagunekin
Ukabilez jotzen nau
Itsusia naizela errepikatzen dit
Berarekin gabe ezin naizela balio errepikatzen dit
Bere morroia naizela sinesten du
Besteen aurrean irauntzen eta apaltzen nau
Asko haserretzen da berak pentsatzen duenarekin ados ez banago
Ergela naizela esaten dit
Ez du nahi nire lagunekin joatea
Harreman sexualak izatera behartzen nau, nik naita ez
Oihukatzen dit
Buruan kolpeak ematen dizkit
Edaten duenean oldakor bihurtzen da
33
Beti aginduak ematen dizkit
Ez zaizkio inporta nire sentimenduak
Beldurra diot
Zarama bezala tratatzen nau
MUTILENTZAKO E G
Apaltzen nau
Beraren apetak egitea exijitzen dit
Asko edaten edo jaten duela ezaten badiot, haserretzen da
Gustatzen ez zaizkidan aktu sexualak egitera behartzen nau
Jeloskor jartzen da nire lagunekin
Jotzen nau
Itsusia naizela errepikatzen dit
Berarekin gabe ezin naizela balio errepikatzen dit
Besteen aurrean irauntzen eta apaltzen nau
Asko haserretzen da berak pentsatzen duenarekin ados ez banago
Aizto edo arma batekin mehatxatzen nau
Ergela naizela esaten dit
Ez du nahi nire lagunekin joatea
Harreman sexualak izatera behartzen nau, nik naita ez
Oihukatzen dit
Buruan kolpeak ematen dizkit
Edaten duenean oldakor bihurtzen da
Beti aginduak ematen dizkit
Ez zaizkio inporta nire sentimenduak
Beldurra diot
Zarama bezala tratatzen nau
34
Erantzunak:
Gezurra erantzun baduzu galdera guztiei, harreman osasuntsun eta begirunetsu bat
duzu.
NESKAK: EGIA erantzun baduzu
3, 6, 12, 17, 18, 22, 24 galderei: tratu txar fisikoak sufritzen ari zara.
1, 2, 5, 7, 8, 9, 10, 11, 13, 14, 16, 19, 20, 21, 23 galderei: tratu txar psikologikoak
sufritzen ari zara.
4 y 15 galderei: tratu txar sexualak sufritzen ari zara
MUTILAK: EGIA erantzun baduzu
3, 6, 12, 16, 17, 21, 23 galderei: tratu txar fisikoak sufritzen ari zara.
1, 2, 5, 7, 8, 9, 10, 11, 13, 14, 18, 19, 20, 22 galderei: tratu txar psikologikoak sufritzen
ari zara.
4 y 15: tratu txar sexualak sufritzen ari zara.
(*) Galdeketa hau liburu honetatik atera da: “Violencia física, psicológica y sexual en el
ámbito de la pareja: papel del contexto” Cáceres Carrasco, J. Servicio Navarro de Salud.
Deustuko Unibertsitatea.