Post on 05-Apr-2018
7/31/2019 Innovacin basada en creatividad ACHEII. Rodrigo Garca
1/22
3]dn}fbd Bc}ec Fadu~}dwcl~~y7$$}bc}efcfad!mhdbuyd~!edo$
Faadzcefa mcucnc `a
e}`c~fzfncnPafz`}ufncn Ec~hfec n` hc Uca~ufoc Edae`yefa
}`c7 Faadzcefa v `oy}`anfof`a~d
]dn}fbd Bc}ec Fadu~}dwc
@u~pnfca~` n` Fab`af`}c Efzfh Fanpu~}fch
}bc}efc!fadIbocfh!edo
l~~y7$$}bc}efcfad!mhdbuyd~!edo$
Gpafd n` =93=
Pafz`}ufncn Ec~hfec n`hc Uca~ufoc Edae`yefa!Jceph~cn n` Fab`af`}cEdae`yefaElfh`
F Edab}`ud n`@u~pnfca~`u n`Fab`af`}c Fanpu~}fch!Fspfsp`Elfh`!
mailto:rgarcia.ino@gmail.commailto:rgarcia.ino@gmail.comhttp://rgarciaino.blogspot.com/http://rgarciaino.blogspot.com/mailto:rgarcia.ino@gmail.com7/31/2019 Innovacin basada en creatividad ACHEII. Rodrigo Garca
2/22
7/31/2019 Innovacin basada en creatividad ACHEII. Rodrigo Garca
3/22
5]dn}fbd Bc}ec Fadu~}dwcl~~y7$$}bc}efcfad!mhdbuyd~!edo$
FF! ]`upo`a!
@h y}`u`a~` ~}cmcgd u` `aep`a~}c fau`}~d `a hc ~`o~fec n` Faadzcefa v @oy}`anfof`a~d n`h
edaep}ud n` yda`aefcu `u~pnfca~fh`u n`h F Edab}`ud n` @u~pnfca~`u n` Fab`af`}c Fanpu~}fch
Elfh` ,E@FFEL& =93= c }`chfwc}u` `a hc efpncn n` Fspfsp` v d}bcafwcnd yd} hc Pafz`}ufncn
C}~p}d Y}c~! Hc faz`u~fbcefa u` mcuc `a `h edae`y~d n` e}`c~fzfncn v hdu o`ecafuodu`|fu~`a~`u yc}c b`u~fdac} cn`epcnco`a~` c `u~` zchfdud }`ep}ud `a `h eda~`|~d n` hc
faadzcefa( `a~`anf`and c `u~c edod pad n` hdu edae`y~du odn`}adu ou foyd}~ca~`u sp`
`aj}`a~ca hdu fab`af`}du fanpu~}fch`u fau`}~du `a pa pac udef`ncn sp` }`spf`}`
y`}oca`a~`o`a~` n` educu ap`zcu v `a ndan` hc edoy`~`aefc vc ad u` `u~}pe~p}c `a hd
~}cnfefdach( ufad sp` `a mpuec} hc nfj`}`aefcefa o`nfca~` y}dyp`u~cu sp` ccnca }`ch zchd} c
hc udef`ncn! Pac n` hcu ec}ce~`}u~fecu ou edopa`u sp` y}`u`a~c hc faadzcefa `u~ hfbcnc
eda hc edoyh`gfncn v hc ydufmfhfncn n` fau`}~c} fn`cu ap`zcu n`a~}d n` efehdu `edaofedu( yc}c
lce`} j}`a~` c `u~c nfjfeph~cn( hcu y`}udacu ep`a~ca eda pa }`ep}ud n`adofacnd e}`c~fzfncn( `hepch `u pac lcmfhfncn jd}ocnc yd} y`aucof`a~du edaz`}b`a~`u v nfz`}b`a~`u v sp` `u yc}~`
n` up h`bcnd `zdhp~fzd v sp` h` lca y`}of~fnd udm}`zfzf} edod `uy`ef` v cncy~c}u` c pa o`nfd
comf`a~` nfaofed v edoy`~f~fzd! Y`u` c sp` hc e}`c~fzfncn u` `aep`a~}c y}`u`a~` `a ~dncu
hcu y`}udacu( `|fu~`a b}can`u hfof~cefda`u sp` zca ou chh n` ef`}~du }cubdu d edoy`~`aefcu
cudefcndu eda hcu y`}udacu e}`c~fzcu( ufad sp` `|fu~`a b}can`u hfof~cefda`u c hc ld}c n`
p~fhfwc} `u~c lcmfhfncn n`mfnd c hc fa`|fu~`aefc n` eph~p}cu sp` hc y}dop`zca v n`h
edadefof`a~d n` hc ofuoc( yd} hd sp` ce~pcho`a~` ~dnd `h yd~`aefch e}`c~fzd n` hcu y`}udacu(
u` `u~ y`}nf`and v ad d}f`a~cand c hc musp`nc n` udhpefda`u e}`c~fzcu c y}dmh`ocu! @u yd}`hhd sp` up}b` `h edae`y~d n` b`u~fa n` hc e}`c~fzfncn( sp` `a~f`an` c u~c edod pa zchfdud
}`ep}ud ce~pch( sp` yp`n` u`} `oyh`cnd edod pac jp`}wc e}`cnd}c sp` y`}of~f}c upy`}c} hdu
n`ucjdu sp` u` adu y}`u`a~`a o`nfca~` `h `oyh`d n` o`ecafuodu( fau~}po`a~du v ~eafecu
sp` y`}of~ca checawc}( y}d~`b`} v jdo`a~c} c `u~` zchfdud }`ep}ud! @a hcu d}bcafwcefda`u v
o`}ecndu ce~pch`u( hc e}`c~fzfncn ~doc foyd}~caefc ch `a~`an`} c `u~c edod `h od~d} n` hc
faadzcefa v sp` ch `aj}`a~c}hc eda pac o`a~` cmf`}~c c ap`zcu ch~`}ac~fzcu( y`}of~f}c
checawc} hc cal`hcnc nfj`}`aefcefa v edoy`~f~fzfncn ~ca mpuecnc `a hc udef`ncn v `edadoc
ce~pch!
Ychcm}cu ehcz`7 e}`c~fzfncn( b`u~fa n` hc e}`c~fzfncn( faadzcefa( y}de`ud
y}dmh`oc udhpefa( rd}kuldy e}`c~fzd!
7/31/2019 Innovacin basada en creatividad ACHEII. Rodrigo Garca
4/22
7/31/2019 Innovacin basada en creatividad ACHEII. Rodrigo Garca
5/22
0]dn}fbd Bc}ec Fadu~}dwcl~~y7$$}bc}efcfad!mhdbuyd~!edo$
ZF! N`uc}}dhhd n` hc yda`aefc!
5! Faadzcefa
3!3 N`jfafefa
Yc}c edoy}`an`} `h up}bfof`a~d n` hc e}`c~fzfncn edod jdo`a~d c hc faadzcefa( `u
a`e`uc}fd edoy}`an`} `a sp edaufu~` hc faadzcefa v eph`u uda hdu y}de`udu(
o`ecafuodu v n`jfafefda`u sp` `hhc fazdhpe}c!
Cpasp` ydncodu fn`a~fjfec} hc faadzcefa edod chbd `uyd}nfed v ecupch( lcv sp` u`}
edauef`a~`u sp` hcu sp` ~f`a`a ou |f~d uda csp`hhcu sp` y}dzf`a`a n` pac faadzcefa
ufu~`o~fec v n` pa ~}cmcgd mf`a yhcafjfecnd( edod hd `|y}`uc Y`~`} N}pek`}7 hcu
d}bcafwcefda`u n` ou |f~d uda j}p~d n` pac musp`nc edauef`a~` v n`hfm`}cnc n`
dyd}~pafncn`u!
Faadzc} `u pac ecycefncn d}fbfacnc yd} pac ce~f~pn v pa `u~cnd n` afod j}`a~` c hdun`ucjdu n` u`} v y`}oca`e`} edoy`~f~fzdu! O`nfca~` hc faadzcefa u` yp`n` checawc} hc
cal`hcnc nfj`}`aefcefa c ~}czu n` pac y}dyp`u~c n` zchd} jh`|fmh` v nfaofec(
y`}of~f`and pa nfu~caefcof`a~d n` hc edoy`~`aefc jd}och v ~}cnfefdach epcand u` ~f`a` pa
y}dnpe~d sp` `u fna~fed ch n`h d~}d( mcucnc `a echfncn( y}`efd( nfu~}fmpefa v ypmhfefncn!
@h ~}cmcgd ufu~`o~fed v `h n`uc}}dhhd n` edoy`~`aefcu sp` cypa~ca lcefc hc faadzcefa
uda ehcz`u yc}c `h |f~d! Hcu d}bcafwcefda`u fazdhpe}cncu eda hc faadzcefa( n`m`a
y}dep}c} b`a`}ca pa ehfoc y}dyfefd yc}c hc jh`|fmfhfncn( cncy~cefa v e}`c~fzfncn!
N`un` pa ypa~d n` zfu~c n` pa y}de`ud ufu~`o~fed( hc ~`d}c adu nfe` sp` hc faadzcefayp`n` up}bf} edod pac }`zdhpefa( zch` n`ef} faadzcefda`u n` ~fyd }cnfech d yfda`}cu( hcu
epch`u uda n` ch~d yd~`aefch( y`}d sp` cn`ou edahh`zca pa ch~d b}cnd n` }f`ubd
cudefcnd v yd} d~}d hcnd c hcu faadzcefda`u `zdhp~fzcu( sp` uda hcu ou j}`ep`a~`u v u`
}`hcefdaca eda hc ecycefncn n` cncy~cefa v o`gd}cof`a~d eda~fapd! ^`}feco`a~` `u
ydufmh` nfu~fabpf} pac u`}f` n` jce~d}`u sp` ~f`a`a hc ecycefncn n` b`a`}c} faadzcefda`u(
hdu epch`u ed}}`uydan`a c7
N`ocan d oc}k`~ Yphh epcand `u `h o`}ecnd `h sp` n`ocanc chbpac faadzcefa d
mf`a!Hc `oy}`uc }`uydan` c pac udhfef~pn `|y}`uc d n`~`e~cnc n` upu ehf`a~`u dmf`a c y}dnpe~du hcawcndu ch o`}ecnd yd} upu edoy`~fnd}`u!
^`eladhdbv Ypul epcand hcu ap`zcu ~`eadhdbcu uda hcu sp` lce`a up}bf} hc
faadzcefa! Hc `oy}`uc ~f`a` pac ap`zc ~`eadhdbc v }`chfwc pa y}dv`e~d yc}c
hdb}c} pa y}dnpe~d `|f~dud `a `h o`}ecnd mcucnd `a `hhc! @u~ jp`}~`o`a~` hfbcnc
eda `h edae`y~d n` F+N v n`y`an` jp`}~`o`a~` n` hcu ecycefncn`u n`
~}cauj`}`aefc n` hdu }`uph~cndu n` hcu faz`u~fbcefda`u lcefc hc cyhfecefa!
^`d}cu mcucncu `a hc fa~`}ceefa7 Hcu }`hcefda`u `a~}` `h omf~d n` hc ef`aefc( hc
~`eadhdbc v hc fanpu~}fc ad uda cp~do~fecu! Yc}c ydn`} nc} udhpefda`u
7/31/2019 Innovacin basada en creatividad ACHEII. Rodrigo Garca
6/22
:]dn}fbd Bc}ec Fadu~}dwcl~~y7$$}bc}efcfad!mhdbuyd~!edo$
faadzcnd}cu ch o`}ecnd( `u a`e`uc}fd pa edadefof`a~d y}`zfd n`h ofuod v n`
fbpch jd}oc( `h o`}ecnd v `h u`e~d} `oy}`uc}fch n`m`a u`} ecyce`u n` ~}cauof~f}
upu a`e`ufncn`u v edajfc} `a `h ufu~`oc ef`a~jfed v ~`eadhbfed! @u~` ap`zd
mhdsp` n` ~`d}cu yda` `h ce`a~d `a hc a`e`ufncn n` y}dodz`} v jcefhf~c} hcu
}`hcefda`u ef`aefc( ~`eadhdbc( fanpu~}fc!
Ufu~`ocu acefdach`u n` faadzcefa7 Hc faadzcefa ad `u `h }`uph~cnd n` pac u`}f`
n` jce~d}`u edaufn`}cndu n` jd}oc fanfzfnpch( ufad sp` `u~du jce~d}`u v
d}bcafwcefda`u fa~`}ce~ca `a pa oc}ed n` }`j`}`aefc( sp` `u `h ufu~`oc acefdach
n` faadzcefa( yc}c hc y}dnpeefa( nfjpufa v p~fhfwcefa n` ap`zdu edadefof`a~du!
U` ~}c~c n` hcu nfj`}`a~`u fau~f~pefda`u ymhfecu( `oy}`ucu( pafz`}ufncn`u v
e`a~}du n` faz`u~fbcefa v ~`eadhbfedu sp` lce`a ydufmh` hc faadzcefa!
^`d}cu mcucncu `a `h ecyf~ch udefch7 @h edadefof`a~d `u `h jce~d} ehcz` n`
y}dnpeefa v edoy`~f~fzfncn! Up ec}e~`} cepophc~fzd v up nfjefh ~}cauofufa
lce`a a`e`uc}fd jczd}`e`} pa ehfoc n` edajfcawc op~pc yc}c sp` hdu nfj`}`a~`u
fa~`}hdep~d}`u u`ca ecyce`u n` fa~`}ce~pc} v c ~}czu n` hc fa~`}ceefa( jcefhf~c} `h
cy}`anfwcg` fanfzfnpch v edh`e~fzd( v hc cufofhcefa n`h edadefof`a~d!
Hcu faadzcefda`u ~comfa y}`u`a~ca ef`}~cu ec}ce~`}u~fecu( hcu epch`u `u~a `a nf}`e~c
}`hcefa eda `h y}de`ud ufu~`o~fed u`chcnd ca~`}fd}o`a~` v `u~cu ed}}`uydan`a c7
b}cnd n` adz`ncn( `h }f`ubd cudefcnd c `hhcu ,epoyhf`and hc }`hcefa7 ou adz`ndud( ou
fau`bp}d& v hc edoyh`gfncn( `u n`ef}( hdu y}de`udu n` faadzcefa ad uda y}de`udu
cfuhcndu( yd} hd sp` pac zfufa ldhu~fec n`h ufu~`oc y`}of~f} fae}`o`a~c} hcu
y}dmcmfhfncn`u n` |f~d!
U~}`m`h ,=992& y}dyda` epc~}d ~fydu n` faadzcefda`u7
c& Y}dnpe~d7 Dj}`e`} chbd ch edaupofnd}( eda `h dmg`~fzd n` uc~fujce`} upu n`u`du(
a`e`ufncn`u v `|y`e~c~fzcu n` pa pupc}fd sp` `uy`}c zfzf} `|y`}f`aefcu v pa
opand nfu~fa~d eda ecnc ap`zd y}dnpe~d d u`}zfefd!
m& Y}de`udu v y}de`nfof`a~du faadzcnd}`u7 Edomfacefa n` jce~d}`u dy`}c~fzdu v
jpaefdach`u sp` decufdaca pa fae}`o`a~d `a `h }`anfof`a~d n` hdu y}de`udu n``hcmd}cefa n` pa y}dnpe~d d u`}zfefd!
e& Faadzcefda`u udefch`u7 Ecomfdu yhca`cndu `a `h edoyd}~cof`a~d lpocad v
udefch( eda `h dmg`~fzd n` checawc} pac o`gd} echfncn n` zfnc ~ca~d c afz`h
fanfzfnpch edod udef`ncn!
n& Faadzcefda`u n` `u~}pe~p}c7 O gd}cof`a~d `a hc edau~}peefa d n` hdu jhpgdu n`a~}d
n` pac d}bcafwcefa!
Hco`a~cmh`o`a~` ad `|fu~` pa chbd}f~od d }`e`~c yc}c faadzc}( `u ou( hc faadzcefa
upyda` edoyh`gfncn( cnz`}ufncn`u v }f`ubdu( y`}d ce~pcho`a~` `a hc `edadoc n`o`}ecndu bhdmch`u v edoy`~f~fzdu( `h ad lce`}hd `u edanpe`a~` ch j}cecud!
7/31/2019 Innovacin basada en creatividad ACHEII. Rodrigo Garca
7/22
2]dn}fbd Bc}ec Fadu~}dwcl~~y7$$}bc}efcfad!mhdbuyd~!edo$
3!= B`u~fa n` hc faadzcefa
@a~`anf`and c hc faadzcefa mcgd pa ypa~d n` zfu~c ufu~ofed( `u a`e`uc}fd ca~fefyc}u` c
hcu a`e`ufncn`u n` hdu o`}ecndu( gpa~d eda jd}oc} `spfydu oph~fnfuefyhfac}fdu ch~co`a~`
y}`yc}cndu yc}c `aj}`a~c} nfjfeph~cn`u! Mcgd `u~` ypa~d n` zfu~c( `u foyd}~ca~` b`u~fdac}
~dndu hdu y}de`udu d ce~fzfncn`u sp` ccn`a zchd} n`un` pa `u~cnd fafefch d ~comfa
hhcocnd ef`aefcu mufecu( lcu~c sp` u` edaufbp` hc fa~}dnpeefa `a `h o`}ecnd! @u yd}
`hhd sp` hc b`u~fa n` hc faadzcefa u` `aec}bc n` jpaefda`u edod7
B`a`}cefa v y}dodefa n` pac eph~p}c d}bcafwcefdach chfa`cnc `u~}c~bfeco`a~`
lcefc hc faadzcefa( ~`af`and pac ce~f~pn yduf~fzc j}`a~` ch ecomfd( ce`y~cand
}f`ubdu v uf`and ~dh`}ca~`u lcefc hdu `}}d}`u c ~}czu n` pa ehfoc n` edajfcawc
sp` y`}of~c yhca~`c} ap`zcu fn`cu( y`}d `u~cmh`ef`and yc}o`~}du yc}c o`gd}c}
hc `j`e~fzfncn v `h }`anfof`a~d n` hc d}bcafwcefa!
Jd}ophcefa v u`bpfof`a~d n` ~c}`cu `a pa `a~d}ad oph~fnfuefyhfac}fd eda nfz`}ucu
y`}uy`e~fzcu v ypa~du n` zfu~c n` pac ofuoc uf~pcefa!
]`ubpc}nc} `h jhpgd n` fajd}ocefa( ~ca~d n` hc edoy`~`aefc( n` hdu ehf`a~`u( `h
o`nfd comf`a~` v yd} udm}`~dnd n`h fa~`}fd} n` hc ofuoc d}bcafwcefa!
Edoy}`an`} `h y}de`ud n` ce`y~cefa v cncy~cefa n` hc faadzcefa( `h epch `u pa
j`ao`ad eph~p}ch v udefch( edaufn`}cand sp` hc faadzcefa ad `u ochc af mp`ac
yd} u ofuoc( ufad sp` up zchd} n`y`an`} n` hc jd}oc edod u~c hh`bc} c
foyce~c} ch pupc}fd!
3!5 Zfaephcefa eda hc e}`c~fzfncn7 E}`c~fzfncn ` Faadzcefa `a `h y}de`ud
y}dmh`oc udhpefa!
Pac d}bcafwcefa odn`}ac sp` dy`}c `a o`}ecndu cmf`}~du v edoy`~f~fzdu(
y`}oca`a~`o`a~` }`spf`}` fn`cu ap`zcu( n` ecomfdu( n` faadzcefda`u( n` `hcmd}cefa
n` yhca`u v n`efufda`u d}fbfach`u( y`}d u`}c fab`apd y`auc} sp` `|fu~` pac }`e`~c d pa
edagpa~d n` ycudu n`jfafndu yc}c `hhd! Yc}c checawc} hc faadzcefa u` }`spf`}` n` o`gd}c}
n`u~}`wcu y`}e`y~pch`u v hc e}`c~fzfncn n` hdu fazdhpe}cndu( chbd sp` zc ou chh n`p~fhfwc} chbpac ~eafec e}`c~fzc! @u csp `a ndan` ~doc zchd} `h yd~`aefch n` hcu fn`cu( `a
ndan` hc e}`c~fzfncn ~f`a` opeld sp` cyd}~c} yc}c edanpef} c hc faadzcefa( }doyf`and
hdu yc}cnfbocu `|fu~`a~`u v yd} `an` ch`gandadu n` hd ~}cnfefdach v `h odn`hd d j}da~`}c
foyp`u~d yd} `h ofuod yc}cnfboc!
Hdu dmg`~fzdu c hdu sp` cypa~c hc faadzcefa v hc e}`c~fzfncn uda nfu~fa~du( uf mf`a hc
faadzcefa cypa~c a`~co`a~` c pac foyh`o`a~cefa `a pa efehd `edaofed( hc e}`c~fzfncn
ad a`e`uc}fco`a~` ~f`a` c u~c edod dmg`~fzd( `u ou( `h y}de`ud e}`c~fzd u` zfz`
nfc}fco`a~` v opelcu z`e`u c hd hc}bd n`h nc `a ecnc y`}udac( y`}d ufa pa dmg`~fzd
7/31/2019 Innovacin basada en creatividad ACHEII. Rodrigo Garca
8/22
! Fhpofacefa7@~cyc `a hc epch faedauef`a~`o`a~` u` b`a`}ca y}dyp`u~cu( `a `u~c jcu`
ad `u }`h`zca~` uf hcu fn`cu b`a`}cncu ad uda ufbafjfec~fzco`a~` nfu~fa~cu pacu n`
d~}cu( ufad sp` `u ou foyd}~ca~` hc eca~fncn sp` hc echfncn!
0! @hcmd}cefa7 U` `zchca( z`}fjfeca( nfu`ca v y}p`mca hcu fn`cu yc}c edoy}dmc} uf
u~cu y}dnpe`a hdu }`uph~cndu `uy`}cndu! Ufa `u~c jcu` hc e}`c~fzfncn yf`}n` up
u`a~fnd v p~fhfncn!
:! Edopafecefa7 @h cuy`e~d udefch n` hc e}`c~fzfncn( yp`u ~ch edod u` u`chcmc
y}`zfco`a~`( pac fn`c ufa edopafecefa( sp` u` sp`nc a`~co`a~` `a `h yhcad o`a~ch
d jca~cufdud `u ufoyh`o`a~` pac fn`c jchhfnc!
Cn`ou( n`a~}d n`h odn`hd( Y`~`}uda `u~cmh`e` ~comfa c hc `uyf}f~pchfncn d ce~f~pn( y`}d
ad fn`a~fjfec c u~c edod pac jcu` `a u( ufad sp` edod pa `h`o`a~d ~}cauz`}uch n`a~}d
n`h y}de`ud v sp` cydvc c ~dncu hcu jcu`u ca~`}fd}o`a~` n`ue}f~cu!
=!5 Jd}ocu n` y`aucof`a~d
D~}d ypa~d n` zfu~c ce`}ec n`h y`aucof`a~d e}`c~fzd zf`a` ncnd yd} U~}`m`h ,=992&( spf`a
u`chc sp` hc e}`c~fzfncn a`e`uf~c ~ca~d n` ecycefncn`u cudefc~fzcu( hcu epch`u y`}of~`a
`u~cmh`e`} eda`|fda`u hbfecu `a~}` nfu~fa~du ~`ocu sp` ad `u~c}ca nf}`e~co`a~`
}`hcefdacndu `a~}` u( cu edod ~comfa n` ecycefncn`u edbaf~fzcu( hcu epch`u `u~a
jd}ocncu yd} y`}e`yefda`u( y}`bpa~cu( musp`nc( }`edadefof`a~d( n`uedoydufefa(edoyc}cefa( edaehpufa( nf}`eefa( h`eefa v cy}`anfwcg`!
@h y}de`ud e}`c~fzd!Ed}}`uydan`aefc`a~}` hcu y}dyp`u~cun` Y`~`}uda v
]dn}bp`w!,W`y`nc( 3666&
7/31/2019 Innovacin basada en creatividad ACHEII. Rodrigo Garca
11/22
33]dn}fbd Bc}ec Fadu~}dwcl~~y7$$}bc}efcfad!mhdbuyd~!edo$
Yd} `an`( u` nfzfn` c hdu ~fydu n` y`aucof`a~d `a ndu; `h nfz`}b`a~` v `h edaz`}b`a~`(
eda hcu ufbpf`a~`u y}dyf`ncn`u7
Y`aucof`a~d edaz`}b`a~` d
z`}~fech
Y`aucof`a~d nfz`}b`a~` d hc~`}ch
Cudefcnd ch l`ofuj`}fd fwspf`}nd7
y`aucof`a~d z`}mch( cach~fed(
u`ep`aefch( }cefdach v n`
d}f`a~cefa uycefch!
O`~dndhdbc n` jpaefdacof`a~d7
Hbfec cach~fec!
D}f`a~cnd fa~`h`e~pcho`a~`!
@ajdecnd `a pac nf}`eefa!
]bfnd v d}f`a~cnd c }`bhcu!
Pac udhpefa v pac udhc z`}ncn!
Cudefcnd ch l`ofuj`}fd n`}`eld7
Y`aucof`a~du ad z`}mch`u( ldhu~fed(
ufa~~fed( `uycefch/zfupch( fau~}pe~fzd(
c~`oyd}ch( nfjpud v ufoph~a`d!
O`~dndhdbc n` jpaefdacof`a~d7
L`~`}dba`d @|yhd}c~fzd!
Fa~pfefa v ce~f~pn `odefdach!
Oph~fnf}`eefdach!
U` dhzfnca hdu yc}cnfbocu n`
y`aucof`a~d!
Zfu~c edau~}pe~fzc n` hc }`chfncn( opelcu
udhpefda`u( nfz`}ucu }`chfncn`u
fanfzfnpch`u!
Nfeldu odn`hdu( ad `u~a cg`adu c e}~fecu( y}faefycho`a~` yd} `h odnd ec~fed n`
jpaefdac} n` ap`u~}d e`}`m}d( `u ou( u` `u~cmh`e` c hc yc}ch`hfncn edod pac n` hcu
ec}ce~`}u~fecu n`h jpaefdacof`a~d n` u~`( yd} hd epch hdu e}~fedu u`chca sp` `h
y`aucof`a~d e}`c~fzd ad u` yp`n` z`} n`un` pac jd}oc `uy`ejfec n` y`aucof`a~d( ufad
sp` `u opeld ou sp` pac zc}fcmh` fa~`}ceefa `a~}` y`aucof`a~du nfz`}b`a~`u v
edaz`}b`a~`u! Yd} hd ~ca~d `a `h y`aucof`a~d e}`c~fzd u` y}`u`a~c}c pac u`ep`aefc ad
hfa`ch n` hcu jcu`u ca~`}fd}o`a~` n`ue}f~cu v cn`ou( ad mcgd `h ch`}d n` pac udhc jd}oc
^cmhc 37 @|~}ce~d n`7Jd}ocu n` y`aucof`a~d edaz`}b`a~` vnfz`}b`a~`!U~}`m`h ,=992&
7/31/2019 Innovacin basada en creatividad ACHEII. Rodrigo Garca
12/22
3=]dn}fbd Bc}ec Fadu~}dwcl~~y7$$}bc}efcfad!mhdbuyd~!edo$
n` y`aucof`a~d( ufad sp` edod pa of| n` comcu jd}ocu n` y`aucof`a~d( mcgd `h epch
n`y`anf`and n`h eda~`|~d( u` p~fhfwc}c ou pad sp` d~}d `u~fhd!
=!> Ec}ce~`}u~fecu n` hcu y`}udacu e}`c~fzcu
Opelcu y`}udacu `a epchspf`}c sp` u`c up omf~d uda e}`c~fzcu `a ocvd} d o`ad}
o`nfnc( hc z`a~cgc n` `u~cmh`e`} eph`u uda hcu ec}ce~`}u~fecu sp` }`a`a c `u~cu
y`}udacu lc ufnd od~fzd n` nfz`}udu `u~pnfdu yd} yc}~` n` yufehdbdu( n`mfnd c sp` `a hc
jd}oc n` sp` o`gd} u` edadwec `h y`}jfh n` pa `a~}` e}`c~fzd( o`gd} yp`n` hh`bc} c u`} hc
`u~}c~`bfc yc}c n`uc}}dhhc} v yd~`aefc} upu lcmfhfncn`u!
Ecoym`hh ,3622& edaufn`}c c hcu ufbpf`a~`u ec}ce~`}u~fecu edod `u`aefch`u n`a~}d n` hcu
y`}udacu e}`c~fzcu7
Jh`|fmfhfncn edae`y~pch7 Ecycefncn n` ecomfc} `h `ajdsp` jefh v
`uyda~a`co`a~`!
D}fbfachfncn7 Ecycefncn n` b`a`}c} ap`zcu fn`cu( ufa foyd}~c} sp ~ca mp`acu
u`ca `u~cu!
Y}`j`}`aefc yd} `h y`aucof`a~d edoyh`gd7 Y}`j`}`aefc yd} hc edoyhfecefa( yd}
uf~pcefda`u comfbpcu( sp` cnof~`a ou n` pa ypa~d n` zfu~c( fau`bp}cu `
foy}`n`efmh`u( `u~d y`}of~f}c pac o`gd} }`hcefa eda fn`cu fapupch`u d `|~}ccu!
@a~d}ad `u~fophca~`7 Y`aucnd}`u e}`c~fzdu c o`apnd ycuca opeld ~f`oyd eda
y`}udacu sp` uda mp`adu odn`hdu yc}c eda~fapc} cy}`anf`and v u` oca~f`a`a `a
pac musp`nc edau~ca~` n` `u~fophcefa!
Lcmfhfncn`u oh~fyh`u7 ecyce`u n` n`u`oy`c}u` ed}}`e~co`a~` `a ou n` pac
ce~fzfncn( yd} `g`oyhd7 H`dac}nd Nc Zfaef jp` yfa~d}( `ueph~d}( cac~dofu~c(
md~afed( ef`a~jfed( `ue}f~d}( jfhudjd( fab`af`}d( oufed( faz`a~d}( yd`~c v
p}mcafu~c!
Ecycefncn yc}c ~}cmcgc} np}d7 Epcand hh`bp` hc fauyf}cefa( sp` u~c o`
`aep`a~}` ~}cmcgcand! Ycmhd Yfecuud!
Gpfefd fan`y`anf`a~`7 Oca~f`a`a pa jp`}~` u`a~fnd lcefc hc fanfzfnpchfncn( `hhdu~doca upu y}dyfcu n`efufda`u v edajca `a upu y}dyfdu gpfefdu!
]`ufhf`aefc7 Ecycefncn n` cupof} eda jh`|fmfhfncn uf~pcefda`u hof~`u v ucm`}
udm}`yda`}u` c `hhcu! Hcu y`}udacu e}`c~fzcu ad yf`}n`a hc od~fzcefa ca~` hcu
jchhcu d `}}d}`u( ~doca c u~du edod yc}~` n`h cy}`anfwcg`!
Mp`adu edopafecnd}`u7 @h o`gd} e}`cnd} n`h opand( ufa hc lcmfhfncn n` hc
edopafecefa( u`} fa`j`e~fzd! @u ou( `hhdu nfuj}p~ca lcefandhd!
Fa~`}`ucndu ou `a edae`y~du sp` `a n`~chh`u7 @u~a ou fa~`}`ucndu `a pa
`ajdsp` edae`y~pch coyhfd sp` `a pad mcucnd `a n`~chh`u! Uda y`aucnd}`uldhu~fedu!
7/31/2019 Innovacin basada en creatividad ACHEII. Rodrigo Garca
13/22
35]dn}fbd Bc}ec Fadu~}dwcl~~y7$$}bc}efcfad!mhdbuyd~!edo$
Fa~`h`e~pcho`a~` ep}fdudu7 ^f`a`a pac ep}fdufncn fajfaf~c lcefc `h `a~d}ad!
Zca`bcu ,=996& ~comfa u`chc sp` `h y`aucof`a~d e}`c~fzd `u yd~`aefcnd yd} hdu
}cubdu sp` y}`u`a~ca hcu y`}udacu v nfu~fabp` ec}ce~`}u~fecu y}dyfefcu yc}c checawc} c hc
e}`c~fzfncn edod7 ep}fdufncn( `uy}f~p faspfuf~fzd( d}fbfachfncn n` y`aucof`a~d v ceefa(
fan`y`an`aefc n` dm}c v y`aucof`a~d( j}~fh focbfacefa( faedajd}ofuod( ecy~cefa n`
}`hcefda`u n`ucy`}efmfncu yc}c hdu n`ou( jhpfn`w n` ychcm}cu( edau~caefc n` ceefda`u v
cy}`efd yd} hc edoyh`gfncn! Yd} up yc}~`( Rcfump}n ,366:& ccn` ch dy~fofuod( u`auf~fzdu
,edauf`a~`u n` upu fa~`}`u`u v `h n` hdu d~}du&( edoy}do`~fndu( u`a~fnd n`h lpod} ,edod
`spfhfm}fd yc}c hc zfnc&( cycufdacncu yd} up hcmd} v sp` ndofaca pa }`c ou n` d~}c v
gpu~co`a~` `u udm}` u~c sp` jdechfwca up ecycefncn yc}c b`a`}c} ap`zcu fn`cu( `u yd}
`hhd sp` `u ydufmh` yd} `g`oyhd dmu`}zc} c y`}udacu upoco`a~` e}`c~fzcu `a
oc~`o~fecu( y`}d ad `a yd`uc!
=!0 Eph~p}cu e}`c~fzcu
Hc eph~p}c `u `h jpanco`a~d sp` bpc b}ca yc}~` n` hd sp` dep}}` `a pa ufu~`oc udefch(
yp`u `u~c jfh~}c hcu jd}ocu `a sp` hcu y`}udacu eda~`oyhca v edoy}`an`a hdu opandu! Hc
eph~p}c y}`ue}fm` chbpacu edanpe~cu v y}dlm` d~}cu( hc eph~p}c bpc hcu }`uyp`u~cu
`odefdach`u sp` nca hcu y`}udacu c hdu upe`udu sp` h`u }dn`ca! @a ef`}~c jd}oc(
ydn`odu `a~`an`} c hc eph~p}c edod `h y`bco`a~d sp` oca~f`a` pafnc c pac udef`ncn
yd} o`nfd n` hdu zchd}`u( ad}ocu( ~}cnfefda`u v c}~`jce~du! Yd} eph~p}c e}`c~fzc n`m`odu
`a~`an`} ch eda~`|~d `a `h epch `u~ fau`}~d pa fanfzfnpd v hcu hfm`}~cn`u( dyd}~pafncn`u(
zfufda`u( ad}ocu v zchd}`u sp` bpca c `u~` `a up ce~pc} e}`c~fzd!
Hc e}`c~fzfncn ~f`a` pa edoyda`a~` n` l`}`aefc mfdhbfec v d~}d n`h o`nfd comf`a~` `a `h
epch `h fanfzfnpd `u~ fau`}~d( yd} hd ~ca~d( dmzfcand `h edoyda`a~` fa~`}ad n`h fanfzfnpd
,ec}ce~`}u~fecu&( `u a`e`uc}fd ~comfa lcmhc} n`h `a~d}ad `a `h epch u~` u` `aep`a~}c( `u
yd} `hhd sp` hc e}`c~fzfncn `u pac jceph~cn sp` padu lca ucmfnd `npec} v d~}du lca n`gcnd
hco`a~cmh`o`a~` c~}djfc}!
N`a~}d n` hdu jce~d}`u ca~f/e}`c~fzfncn u`ba Z`hcued ^cyfc ,=99:& u` `aep`a~}ca7c& N` d}n`a jufed7 Pa o`nfd oda~dad( `u~~fed( yp`n` u`} ~ca `a`ofbd n` hc
e}`c~fzfncn edod pa o`nfd fa`u~cmh`( ~`oy`u~pdud( ce`h`}cnd v ec~fed!
m& N` d}n`a edbaduef~fzd7 Comf`a~` n` y}`gpfefdu( ~}cnfefdachfuod( }`elcwd
ufu~`o~fed c hd ap`zd( ce~f~pn`u }p~fac}fcu( j}cu( foy`}udach`u v cy~fecu!
e& N` d}n`a cj`e~fzd7 Fau`bp}fncn( hof~`u cp~dfoyp`u~du( u`a~fof`a~du n` ephyc(
lcu~d n` ~}cmcgd v y}`ufda`u a`p}~fecu!
Y`}d ~comfa lcv jce~d}`u y}d/e}`c~fzfncn edod7
f! N` d}n`a jufed7Ch ch~`}ac} n` y`}fdndu n` `u~fophcefa eda y`}fdndu n` echoc u`dm~f`a` `h ehfoc y}dyfefd yc}c cufofhc}( u`nfo`a~c} ` faepmc}!
7/31/2019 Innovacin basada en creatividad ACHEII. Rodrigo Garca
14/22
3>]dn}fbd Bc}ec Fadu~}dwcl~~y7$$}bc}efcfad!mhdbuyd~!edo$
ff! N` d}n`a edbaduef~fzd7 ]dn`c}u` n` y`}udacu eda pa ch~d afz`h fa~`h`e~pch( eda
fa~`}`u`u eph~p}ch`u( e}`c~fzdu v ~dh`}ca~`u ch yhp}chfuod n` fn`dhdbcu!
fff! N` d}n`a cj`e~fzd7Hc u`bp}fncn n` u`} ce`y~cnd; hc ch`b}c n` zfzf}; hc j` `a hcu
y}dyfcu ecycefncn`u v `a hc y}dyfc zdecefa!
fz! N` d}n`a udefdeph~p}ch7 N`u`azdhz`}u` `a pac udef`ncn faspf`~c( comfefduc v
e}`c~fzc lce` up}bf} pa e}ephd zf}~pdud n` e}`ef`a~` zf~chfncn v `u~fophcefa!
Hc eph~p}c y}d/e}`c~fzfncn `u csp`hhc sp` y}dop`z` c hc ep}fdufncn ce~fzc( hc dmu`}zcefa
y}djpanc( `h ep`u~fdacof`a~d n` hdu jpanco`a~du( sp` ce`y~c `h gp`bd edod o`ecafuod
n` `|yhd}cefa h`b~fod( sp` jdo`a~c `h cy}`anfwcg` o`nfca~` hc `|y`}fo`a~cefa v
}`jh`|fa( sp` h`bf~foc hdu `uycefdu n` faepmcefa( `a~}` d~}du! Yd} ~ca~d( pac eph~p}c y}d/
e}`c~fzfncn `u csp`hhc `a sp` epchspf`} fanfzfnpd uf`a~` b`apfaco`a~` sp` lcv hfm`}~cn
yc}c lce`} ecofad ch canc}; sp` u` yp`n` v u` n`m` czcawc} v sp` ~dnd hd ca~`}fd} u`
yp`n` lce`} `a edopafncn( yd} hd sp` `h ~}cmcgd edhcmd}c~fzd `u pa yfhc} jpanco`a~ch `a
`h eda~`|~d n`h n`uc}}dhhd n` hc e}`c~fzfncn!
@u mcgd `u~` `usp`oc sp` P}fm` ,=933& y}dyda` c hdu ufbpf`a~`u jdedu n` n`uc}}dhhd n`
pac eph~p}c y}d/e}`c~fzfncn7
H`bf~foc} `h gp`bd u`}fd7 @h gp`bd cpo`a~c hc y}dnpe~fzfncn( jczd}`e` hc
cncy~cefa( hc |y`}fo`a~cefa faepmcefa!
Fau~chc} `h zchd} n`h `oy}`anfof`a~d7 Hc b`a~` v `uy`efcho`a~` hdu gz`a`u n`m`a
`oy`wc} c }`ed}}`} hd ca~`u ydufmh` hc ep}zc n`h @oy}`anfwcg`( `a~`anf`and c
`u~` edod ch `oy}`anfof`a~d edagpbcnd eda `h cy}`anfwcg`!
@}}cnfec} `h fa~`hfb`a~fuod7 @h fa~`hfb`a~fuod falfm` hc `|yhd}cefa( u` n`m` c~}`z`}
c y}dmc} v c `|y`}fo`a~c} ufa of`nd( n`gc} n` hcnd `h of`nd c u`} y`}efmfnd edod
yded fa~`hfb`a~` d ad cy~d `a ecud n` `spfzdec}u`!
Fau~chc} pac eph~p}c n` yphf} }decu7 @a~`an`} sp` lcv sp` yphf} hcu fn`cu(
y}dv`e~du d fafefc~fzcu o`nfca~` hc `|y`}fo`a~cefa v hc f~`}cefa!
=!: B`u~fa n` hc e}`c~fzfncnCh lcmhc} n` b`u~fa adu }`j`}fodu c pa edae`y~d sp` `a upu fafefdu u` `ajdecmc
a`~co`a~` `a hd `edaofed( ce~pcho`a~` ufbafjfec `h `oyh`c} ~ca~d `jfecw edod
`jfef`a~`o`a~` hdu `uecudu v zchfdudu }`ep}udu nfuydafmh`u( `a~`anf`and c `u~du edod `h
edagpa~d jd}ocnd yd} y`}udacu( ocspfac}fc( ~`eadhdbc( fajd}ocefa v }`ep}udu
jfacaef`}du d n` epchspf`} d~}d ~fyd!
Epcand u` spf`}` ndofac} ch }`ep}ud e}`c~fzfncn( u` n`m` ~`a`} pac mcu` b`a`}chfwcnc
ce`}ec n` hd sp` `u~` edae`y~d fazdhpe}c( hc edoy}`aufa ufu~ofec n` hc edoyh`gc
fa~`}ceefa sp` u` nc `a `h }`c n`h y}de`ud e}`c~fzd n` musp`nc n` udhpefda`u cy}dmh`ocu( cu edod ~comfa fn`c} o`ecafuodu v `u~}c~`bfcu sp` y`}of~ca dm~`a`} hdu
7/31/2019 Innovacin basada en creatividad ACHEII. Rodrigo Garca
15/22
30]dn}fbd Bc}ec Fadu~}dwcl~~y7$$}bc}efcfad!mhdbuyd~!edo$
o`gd}`u }`uph~cndu c yc}~f} n`h ecyf~ch lpocad `|fu~`a~` v `h pud n` ydufmh`u o`ecafuodu
sp` y`}of~ca y}d~`b`} v checawc} c hc e}`c~fzfncn mcgd ef`}~d eda~`|~d! Hc b`u~fa n` hc
e}`c~fzfncn u` }`jf`}` yd} `an` ch edagpa~d n` o`nfncu sp` y`}of~` hh`zc} cn`hca~` `h
y}de`ud e}`c~fzd n` musp`nc n` udhpefda`u c y}dmh`ocu n`a~}d n` pa n`~`}ofacnd
comf`a~`( ajdeandu` a7
Upy`}c} hcu hfof~ca~`u sp` yhca~`ca hdu y}de`udu hbfed/}cefdach`u( y`}d ad
y`}n`}hdu n` zfu~c( ncncu hcu yd~`aefchfncn`u n` `u~` ufu~`oc yc}c hc
edae`y~pchfwcefa v n`jfafefa n` y}dmh`ocu n`a~}d n` pa y}de`ud edoyh`gd n`
musp`nc n` udhpefda`u v up fa~`b}cefa `a hcu ~eafecu n` e}`c~fzfncn yc}c hc
b`a`}cefa v ydan`}cefa n` nfz`}ucu ch~`}ac~fzcu n` udhpefa!
N`~`}ofac} hcu edoy`~`aefcu }`sp`}fncu yd} hdu `spfydu oph~fnfuefyhfac}fdu n`
~}cmcgd( hcu fa~`}ceefda`u `|fu~`a~`u `a~}` hdu nfu~fa~du ce~d}`u fazdhpe}cndu `a `h
y}de`ud y}dmh`oc/udhpefa( cu edod ~comfa hc zfaephcefa n` `u~du `spfydu
eda hdu hhcocndu comf`a~`u e}`c~fzdu n` ~}cmcgd( `a `h eda~`|~d n` hc }`chfwcefa
n` ~chh`}`u d Rd}kuldyu e}`c~fzdu!
Chfa`c} hc `u~}pe~p}c( zfufa( `u~}c~`bfc v eph~p}c d}bcafwcefdach eda `h y}de`ud
e}`c~fzd n` musp`nc n` udhpefda`u( cu edod `u~cmh`e`} o`nfncu n`
`a~}`acof`a~d( y}d~`eefa v nfjpufa n` hc e}`c~fzfncn edod pa `h`o`a~d
jpanco`a~ch a hcu d}bcafwcefda`u odn`}acu
]`edade`} `h ufu~`oc y}dmh`oc/udhpefa edod pa ~dnd ad hfa`ch ncnd hc
ac~p}ch`wc n`h u`} lpocad v n`h o`nfd comf`a~` sp` hd }dn`c edoy}`anf`and ch
y`aucof`a~d e}`c~fzd ad n`un` pac jd}oc `uy`ejfec n` y`aucof`a~d( ufad sp`
edod pac fa~`}ceefa ufa}bfec `a~}` hdu ~fydu n` y`aucof`a~d edaz`}b`a~` v
nfz`}b`a~`!
=!2 Rd}kuldy E}`c~fzd edod fau~caefc e}`c~fzc
=!2!3 N`jfafefa
Rd}kuldy e}`c~fzd ed}}`uydan` c pac `uy`ef` n` ~chh`} eda jded `a pa ~}cmcgd e}`c~fzd(yc}c hd epch `u a`e`uc}fd n` ndu cuy`e~du7 `a y}fo`} hpbc} hc b`a`}cefa n` pa comf`a~`
y}dyfefd y}d/e}`c~fzfncn v `a u`bpand hpbc} hc cyhfecefa n` pac ~eafec e}`c~fzc! Pa
Rd}kuldy `u pac o`~dndhdbc n` ~}cmcgd `a hc sp` u` fa~`b}ca hc ~`d}c v hc y}e~fec( u`
ec}ce~`}fwc yd} hc faz`u~fbcefa( `h n`uepm}fof`a~d ef`a~jfed v `h ~}cmcgd `a `spfyd( `h epch
~f`a` edod jfa hc `hcmd}cefa n` pa y}dnpe~d ~cabfmh`! Pa ~chh`} n` `u~` ~fyd `u ydufmh`
~comfa n` `a~`an`} edod pac u`ufa n` `a~}`acof`a~d d bpc( `a ndan` u` `ajc~fwc hc
udhpefa n` y}dmh`ocu( ecycef~cefa v sp` }`spf`}` hc yc}~fefycefa n` hdu cufu~`a~`u!
7/31/2019 Innovacin basada en creatividad ACHEII. Rodrigo Garca
16/22
3:]dn}fbd Bc}ec Fadu~}dwcl~~y7$$}bc}efcfad!mhdbuyd~!edo$
=!2!= Y}`yc}cefa n` pa Rd}kuldy e}`c~fzd
Hc y}`yc}cefa n` pa ~chh`} n` `u~` ~fyd }`spf`}` n` hdu ufbpf`a~`u `h`o`a~du7
Ed}}`e~c n`~`}ofacefa n` hdu dmg`~fzdu n`h Rd}kuldy( zch` n`ef} sp` u`ca
}`chfu~cu( ced}n`u c hdu y}dmh`ocu c ~}c~c} v `u~cmh`e`} yc}o`~}du yc}c
epca~fjfec} up afz`h n` checae` d epoyhfof`a~d!
B}cnd n` edoy}`aufa n`h y}dmh`oc c ~}c~c}( yd} hd ~ca~d `u fanfuy`aucmh` hc
nfuydufefa n` hc fajd}ocefa a`e`uc}fc ce`}ec n`h y}dmh`oc( cu edod ~comfa up
cahfufu v ydufmh` `u~}pe~p}cefa( hc n`~`}ofacefa n` hdu U~ck`ldhn`}u
fazdhpe}cndu v `h ca~fefyc}u` c hc ydufmh` fajd}ocefa c a`e`uf~c}!
]dh`u v ~c}`cu `u~cmh`efndu yc}c hdu nfu~fa~du yc}~fefyca~`u!
Edajfbp}cefa n`h comf`a~` v eda~`|~d n` n`uc}}dhhd n`h ~chh`}!
@h`eefa n` hc ,cu& ~eafec ,cu& n` e}`c~fzfncn c depyc}( hc ,u& epch ,`u& `u~ ,a&
jp`}~`o`a~` hfbcnc eda7
d ^fyd n` y}dmh`oc c ~}c~c}7 `a epca~d c edoyh`gfncn v ec}ce~`}u~fecu!
d Jcu`u fazdhpe}cncu `a `h y}de`ud y}dmh`oc/udhpefa!
d Ec}ce~`}u~fecu n` hcu y`}udacu fazdhpe}cncu `a `h ~chh`}7 eca~fncn(
edoy`~`aefcu v y}d|fofncn d }`hcefda`u `a~}` hdu fazdhpe}cndu `a `h ~chh`}!
d Edoy`~`aefcu n`h odn`}cnd}7 `|y`}f`aefc( ecycefncn n` od~fzcefa(
h`e~p}c n` `ue`ac}fdu v jcu`u n`a~}d n`h y}de`ud( edadefof`a~d cecmcnd
}`uy`e~d c hdu chcae`u( ycudu v dmg`~fzdu n`h Rd}kuldy!
d Ycef`aefc ch cyhfec} pac ~eafec( uf u~c ad nc j}p~du u` n`m`7 ehc}fjfec}
ap`zco`a~` hc fn`c( fajd}oc} }`uy`e~d ch y}dmh`oc d uf~pcefa `a hc sp` u`
`aep`a~}ca( n`jfaf} d eda~`|~pchfwc} ap`zco`a~` `h y}dmh`oc( }`paf} ou
fajd}ocefa }`uy`e~d c hc ~`o~fec sp` u` `u~ ~}c~cand! Ad n`uod~fzc}u`(
spfwu hc ~eafec `uedbfnc d `h comf`a~` e}`c~fzd ad `}c `h cn`epcnd(
}`jd}ophc} hc ~eafec d b`a`}c} ou edajfcawc `a~}` fa~`b}ca~`u!
d Y}`bpa~cu }`hcefdacncu7
Eph ~eafec yc}c eph jcu` n`a~}d n`h y}de`ud4 ^}cmcgd a upm/b}pydu4
^}cmcgd fanfzfnpch4
Sp lce`} `a ecud n` j}cecud d edajhfe~d4
Udyd}~` ~eafed fazdhpe}cnd( eda~c} eda hdu oc~`}fch`u c a`e`uf~c} d}bcafwcndu( n`
jefh cee`ud( }`cu n`uy`gcncu( ofafofwc} hcu jp`a~`u n` fa~`}}pyefa d
nfu~}ce~d}`u!
7/31/2019 Innovacin basada en creatividad ACHEII. Rodrigo Garca
17/22
32]dn}fbd Bc}ec Fadu~}dwcl~~y7$$}bc}efcfad!mhdbuyd~!edo$
=!2!5 Ehcufjfecefa n` hcu ~eafecu e}`c~fzcu
Hc j}cu` ca~`u n`ue}f~c hc ydn`odu ~comfa `a~`an`} `a `h eda~`|~d n` hc e}`c~fzfncn
edod7 n`m`odu mpuec} hc ~eafec sp` o`gd} u` cgpu~` ch `ue`ac}fd `a `h sp` adu
`aeda~}codu( `u~` `ue`ac}fd u` ec}ce~`}fwc yd} jce~d}`u edod `h b}cnd n` edajfcawc sp`
u` b`a`}c `a `h b}pyd( ec}ce~`}u~fecu n` hdu fa~`b}ca~`u( d}f`a~cefa n`h Rd}kuldy
e}`c~fzd( ~fyd n` y}dmh`ocu c }`udhz`}( `a~}` d~}du!
Hcu ~eafecu n` e}`c~fzfncn u` yp`n`a ehcufjfec} u`ba `h ufbpf`a~` `usp`oc7
Mcgd pa y}fo`} yc}o`~}d( hcu ~eafecu u` yp`n`a ehcufjfec} n` cep`}nd ch ~fyd n`
y`aucof`a~d sp` `u~cu edahh`zca( `u yd} `hhd sp` u` cncy~c hc y}fo`}c ehcufjfecefa7
^eafecu E}`c~fzcu/fa~pf~fzcu7
d Yded `u~}pe~p}cncu!
d Y}dmh`ocu d uf~pcefda`u fan`jfafncu d n`jfafncu `a odnd foy}`efud!
d ^fyd n` y`aucof`a~d nfz`}b`a~` ,ecycefncn`u cudefc~fzcu&!d D}f`a~cncu ch jhpgd hfm}` n` fn`cu!
^eafecu hbfecu/ufu~`o~fecu7
^dndu udodu pa b`afd! Y`}d uf
gpwbcodu c pa y`w yd} up lcmfhfncn
yc}c ~}`yc} pa }mdh( u~` zfzf}
e}`v`and sp` u pa `u~yfnd
7/31/2019 Innovacin basada en creatividad ACHEII. Rodrigo Garca
18/22
3 eafecu e}`c~fzcu
@|fu~` pac b}ca eca~fncn n` ~eafecu yc}c jdo`a~c} hc e}`c~fzfncn( yc}c `u~` ~}cmcgd u`
lca u`h`eefdacnd hcu ou fa~`}`uca~`u yc}c `h cp~d} d hcu ou coyhfco`a~` p~fhfwcncu!3! ^d}o`a~c n` fn`cu7@u hc ~eafec n` e}`c~fzfncn ou edadefnc( u` jpanco`a~c
`a epc~}d }`bhcu7
f& Epchspf`} ~fyd n` e}~fec `u~ y}dlfmfnc!
ff& Ad lcv hof~`u yc}c hc jca~cuc!
fff& Hc eca~fncn zf`a` ca~`u n` hc echfncn
fz& ^do` hcu fn`cu n` hdu d~}du v n`uc}}hh`hcu!
Jce~d}`u edod hc nfuefyhfac yc}c u`bpf} hcu }`bhcu( hc ecycefncn n`h odn`}cnd}( hcu
y`}udachfncn`u n` hdu yc}~fefyca~`u fajhpv`a `a `h }`uph~cnd! Ad `u edaz`af`a~`yc}c y}dmh`ocu n` ch~c edoyh`gfncn! @|fu~`a zc}fca~`u mcucncu `a `h ofuod
y}faefyfd( edod hc ~d}o`a~c n` fn`cu caafoc( hc ~d}o`a~c n` fn`cu n`u~}pe~fzc/
edau~}pe~fzc( `a~}` d~}cu!
=! Fn`cu `ue}f~cu7^d}o`a~c n` fn`cu `ue}f~c( mcucnc `a hc `ue}f~p}c `uyda~a`c n`
hcu fn`cu `a ldgcu sp` uda `a~}`bcncu c hc ufbpf`a~` y`}udac n`h b}pyd! Hcu
z`a~cgcu }cnfeca `a7 acnf` ~f`a` sp` ~`o`} sp` upu fn`cu u`ca e}f~fecncu d
n`uy}`efcncu( ad }`spf`}`a n` pa odn`}cnd} `|y`}~d( }`edo`ancncu yc}c `h
~}cmcgd `a b}pyd!5! O~dnd :/5/07U`fu fa~`b}ca~`u ~f`a`a efaed ofap~du n` ~f`oyd yd} y`}udac yc}c
`ue}fmf} ~}`u fn`cu `a pac ~cmhc( hc epch `u hp`bd `a~}`bcnc ch ufbpf`a~` of`om}d
n`h b}pyd! @u }`edo`ancmh` yc}c b}pydu l`~`}dba`du v ~f`a` z`a~cgcu cudefcncu
eda `h ad `|yda`} hcu fn`cu v `h edaufn`}c} v jd}~ch`e`} hcu fn`cu n` hdu
y}`n`e`ud}`u!
>! Cahfufu od}jdhbfed7 ^eafec sp` u`yc}c `h y}dmh`oc `a yc}~`u( hcu epch`u ch
edoyh`o`a~c}u` `a~}` u b`a`}ca hc udhpefa edod pa ~dnd! U` }`edof`anc yc}c
7/31/2019 Innovacin basada en creatividad ACHEII. Rodrigo Garca
19/22
36]dn}fbd Bc}ec Fadu~}dwcl~~y7$$}bc}efcfad!mhdbuyd~!edo$
y}dmh`ocu n` lcu~c o`nfcac edoyh`gfncn! Up n`uz`a~cgc `u~ }`hcefdacnc eda hc
y}nfnc n` d}f`a~cefa `a hc musp`nc n` pac o`gd} `u~}pe~p}cefa n`h y}dmh`oc!
0! Ufae~fec ,upoc} nfu~fa~du `h`o`a~du&7 Y}de`ud o`a~ch ac~p}ch edaufu~`a~` `a
edoyc}c} pac educ d edae`y~d ap`zd eda fajd}ocefa y}`zfco`a~` edadefnc v `a
jpaefa n` u~c edaz`}~f} hd `|~}cd `a chbd jcofhfc}! P~fhfwc > ~fydu n` cachdbc7
f& Cachdbc nf}`e~c ,CN&7 Edoyc}cefa eda l`eldu( edadefof`a~du d
~eafecu n` `|fu~`aefc }`ch!
ff& Cachdbc y`}udach ,CY&7 Fn`a~fjfec}u` y`}udacho`a~` eda hdu `h`o`a~du
n` pa y}dmh`oc( `u~` o`ecafuod }`spf`}` hc n`uy`}udachfwcefa n`h vd
edauef`a~`( hd epch u` dm~f`a`( ac~p}cho`a~ ( c ~}czu n` pa
`a~}`acof`a~d sp` y`}of~` upy`}c} h edoyd}~cof`a~d }cefdach!
fff& Cachdbc ufomhfec ,CU&7 Puc fob`a`u dmg`~fzcu ` foy`}udach`u yc}c
pac n`ue}fyefa edoy}fofnc n` hc jpaefa d n` hdu `h`o`a~du n`h
y}dmh`oc! Edod yd} g`oyhd hc focb`a n` pa lfan sp` hdb}c eda up
jhcp~c sp` pac ep`}nc d zmd}c upmc( jp` hc fauyf}cefa yc}c e}`c} pa
bc~d lfn}phfed
fz& Cachdbc jca~u~fec ,CJ&7 Foyhfec hc jfeefa n` sp` chbd zc c upe`n`}
eda uhd n`u`c}hd! Pa `g`oyhd fa~`}`uca~` `a `u~` ~fyd n` cachdbc jp`
`h nfu`d n`h ef`}}` n` hdu ~}cg`u n` hdu cu~}dacp~cu n` hc ACUC
:! Mfafec7 @u~c ychcm}c `u pac edomfacefa n` mfdhdbc v ~eafec d ~`eadhdbc!
Edaufu~` `a `aeda~}c} pac udhpefa edyfcand ef`}~du y}faefyfdu n` hc ac~p}ch`wc v
`oyh`andhdu yc}c dm~`a`} pac udhpefa edoyh`~co`a~` ap`zc n`h y}dmh`oc `a
ep`u~fa!
ZFF! Ydufmh` udhpefa n`h y}dmh`oc!
C hd hc}bd n`h y}`u`a~` ~}cmcgd u` lc nfuep~fnd hc hcmd} `u`aefch sp` gp`bc hc e}`c~fzfncn
n`a~}d n` hc hcmd} faadzcnd}c( `a~`anf`and c u~c edod pac jp`a~` n` }fsp`wc
jpanco`a~ch ` fanfuy`aucmh` `a `h eda~`|~d n` hcu odn`}acu `edadocu c afz`h bhdmch( `andan` `u ecnc z`w ou nfjefh checawc} hc edoy`~fzfncn v cal`hcnc nfj`}`aefcefa! @h
y}dmh`oc n` hdu fab`af`}du v y`}udacu( }cnfec `a sp` u` h`u lc `au`cnd c y`auc}
a`~co`a~` n` pac oca`}c hbfec/}cefdach mcucnc `a hcu ec}ce~`}u~fecu n` n`~`}ofafuod
v }`npeefdafuod( ca~` hd epch ch y}fo`} y}dmh`oc u` `oyh`c `u~c jd}oc n` edadefof`a~d
edod afec l`}}cof`a~c zhfnc yc}c cj}da~c}hd! Hco`a~cmh`o`a~` `u~` ~fyd n` y`}uy`e~fzc
ad y`}of~` dmu`}zc} udhpefda`u ap`zcu( ufad sp` udhco`a~` y`}of~` ce~pc} `a mcu` c pa
`u~}`eld }cabd n` zc}fcmh`u sp` `u ndofacnd yd} ~dnd csp`h sp` lc }`efmfnd pac
jd}ocefa oda~dac v e`a~}cnc `a `u~` ~fyd n` y`aucof`a~du! Hc jd}ocefa yhca~`cnc(pac jd}ocefa mcucnc `a e}`c~fzfncn( y`}of~` cj}da~c} hdu y}dmh`ocu edoyh`gdu hfbcndu c
7/31/2019 Innovacin basada en creatividad ACHEII. Rodrigo Garca
20/22
=9]dn}fbd Bc}ec Fadu~}dwcl~~y7$$}bc}efcfad!mhdbuyd~!edo$
faadzc} n`un` pac ap`zc y`}uy`e~fzc( pac y`}uy`e~fzc eda jded `a hc e}`c~fzfncn( `a
ndan` ad `|fu~` ou hfof~ca~` sp` hc sp` u` `aep`a~}c fau`}~c `a hd ou y}djpand n`
ap`u~}du y`aucof`a~du v sp` yd} ~ca~d( yd} o`nfd n` pac cn`epcnc b`u~fa n`
comf`a~`u v yd~`aefcefa n` lcmfhfncn`u y`}udach`u( y`}of~f}c z`} hdu y}dmh`ocu n`un`
pac ap`zc y`}uy`e~fzc( z`} c hdu y}dmh`ocu edod chbd cmf`}~d( sp` cnof~` nfz`}ucu
udhpefda`u v `a ndan` hd ap`zd( u`}c pa c}oc jpanco`a~ch yc}c `aj}`a~c}hdu! @u yd} `hhd
sp` `u ydufmh` u`chc} sp` hc e}`c~fzfncn ce~pcho`a~` n`u`oy`c pa ycy`h jpanco`a~ch(
yp`u hc faadzcefa hc }`spf`}` edod od~d} yc}c hh`zc} c cn`hca~` up ofufa!
ZFFF! Edaehpufda`u v }`edo`ancefda`u!
Hc e}`c~fzfncn n`m` u`} zfu~c ad edod chbd ou~fed( fachecawcmh` d y`}~`a`ef`a~`
udhco`a~` c y`}udacu nd~cncu( ufad sp` edod pa y}de`ud ufu~`o~fed v yhcafjfecnd( `h
epch fazdhpe}c ad uhd c hcu ecycefncn`u n` hdu fanfzfnpdu( ufad sp` ~comfa c hc
cn`epcnc edajfbp}cefa n`h comf`a~` `a `h sp` `u~du u` `aep`a~}ca! N`mfnd c `u~d( `u
sp` up}b` `h edae`y~d n` b`u~fa n` hc e}`c~fzfncn( `h epch y`}of~` edoy}`an`} c hc
e}`c~fzfncn edod pa zchfdud }`ep}ud v sp` ad u` n`m` nc} n` oca`}c cwc}duc( ufad sp`
`|fu~`a o`~dndhdbcu edod `h Rd}kuldy e}`c~fzd v sp` `u~ jpanco`a~cnd `a hc ed}}`e~c
edajfbp}cefa n` hc eph~p}c y}d/e}`c~fzfncn v `a `h `oyh`d n` ~eafecu sp` u` cn`e`a c
hcu ec}ce~`}u~fecu n`h `spfyd v b}pyd n` ~}cmcgd yc}c dm~`a`} cu `h o|fod }`anfof`a~d
n` ecnc pad n` hdu fazdhpe}cndu( `u~cu ~eafecu uda nfz`}ucu `a~}` u v dm`n`e`a c hcu
jd}ocu n` y`aucof`a~d n` ap`u~}d e`}`m}d cu edod ~comfa ch ~fyd n` uf~pcefa `a hc
sp` u` `aep`a~}` d c hcu ec}ce~`}u~fecu n` hcu udhpefda`u sp` u` n`u``a dm~`a`}( `u cu
sp` ~doc hpbc} ~eafecu edod `h M}cfau~d}ofab( hcu fn`cu `ue}f~cu( `h cahfufu od}jdhbfed(
hc ufae~fec v hc mfafec( `a~}` d~}du!
Y`}d hc e}`c~fzfncn ~comfa `u~ edoyp`u~c yd} jce~d}`u cj`e~fzdu ` fa~`aefdach`u( yd} hd
sp` `u~c ecycefncn `u ~comfa d}fbfacnc yd} pac ce~f~pn v `u~cnd n` afod j}`a~` c hdu
n`ucjdu n` u`} v y`}oca`e`} edoy`~f~fzdu( yd} hd sp` hc edoy}`aufa n` eod jpaefdac
ap`u~}d e`}`m}d `a `h n`adofacnd y}de`ud n` musp`nc n` udhpefda`u c y}dmh`ocu `u~comfa foyd}~ca~` yc}c yd~`aefc} c `u~` }`ep}ud v edoy}`an`} c hc jcu`u sp` `u~a
fazdhpe}cncu `a `h up}bfof`a~d n` hc e}`c~fzfncn!
N`un` `u~` ypa~d n` zfu~c hc e}`c~fzfncn u`}c pac ydn`}duc l`}}cof`a~c c hc ld}c n` z`}
hcu uf~pcefda`u v `h opand `a b`a`}ch n`un` pac ap`zc y`}uy`e~fzc( mcgd pa `ajdsp`
nfu~fa~d c hdu mcucndu `a y}de`udu n` y`aucof`a~d hbfed/}cefdach sp` lca bdm`}acnd
ap`u~}c `au`cawc ~}cnfefdach v sp` up ed}}`e~c ecachfwcefa yp`n` cvpnc} c }`udhz`}
y}dmh`ocu edoyh`gdu c b}ca `uechc! @u yd} `hhd sp` pac n` hcu ad~cmh`u cyhfecefda`u n`
`u~` }`ep}ud zf`a` ncnc `a hc faadzcefa( `a~`anf`and c `u~c edod jp`a~` n` }fsp`wc `ahcu edoyh`gcu `edadocu ce~pch`u v cu( u`}c ydufmh` cjf}oc} sp` `a `h ed}cwa n`h
7/31/2019 Innovacin basada en creatividad ACHEII. Rodrigo Garca
21/22
=3]dn}fbd Bc}ec Fadu~}dwcl~~y7$$}bc}efcfad!mhdbuyd~!edo$
~}cmcgd faadzcnd} u` `aep`a~}c edod }`ep}ud jpanco`a~ch c hc e}`c~fzfncn! @u yd} hd
ofuod( sp` hcu d}bcafwcefda`u v hdu fab`af`}du sp` n`u``a u`} faadzcnd}`u( `u~a
dmhfbcndu c b`u~fdac} ed}}`e~co`a~` hdu }`ep}udu n` e}`c~fzfncn ` faadzcefa( bpfcand `h
ecofad n`un` hc b`a`}cefa n` hc fn`c( hc e}`cefa n` zchd} n`un` pa `u~cnd fafefch lcu~c
sp` u` edaufbp` hc fa~}dnpeefa `a `h o`}ecnd v edoy}`anf`and sp` `a hc fab`af`}c ad
mcu~c eda y`aucof`a~d n`h ~fyd hbfed/}cefdach( ufad sp` `h y`aucof`a~d sp`
z`}ncn`}co`a~` ccn` zchd} c hcu fn`cu `u `h y`aucof`a~d e}`c~fzd v `a `h opand ce~pch
`a sp` ad zchd}c c `u~` }`ep}ud nfjefho`a~` ydn} ~`a`} |f~d `a hc faadzcefa!
F\! ]`j`}`aefcu mfmhfdb}jfecu!
3! Ecoym`hh( N! ,3622&! ^ck` ^l` ]dcn ^d E}`c~fzf~v can B`~ Djj Vdp} N`cn @an!
E`a~`} jd} E}`c~fz` H`cn`}ulfy
=! Elfcz`ac~d( F! ,=996& B`u~fa n`h ~ch`a~d lpocad! OeB}cr Lfhh @npecefa
5! n` Ofbp`h J`}aan`w( @! ,=990&! Fa~}dnpeefa c hc b`u~fa7 -Ocacb`o`a~-!
Zch`aefc7 Pafz`}ufncn Ydhf~eafec n` Zch`aefc!
>! `Ehcuu Elfh`! ,u!j!&! `Ehcuu Elfh`! ]`epy`}cnd `h =2 n` Cbdu~d n` =933( n`
l~~y7$$rrr!`ehcuu!eh$edopafncn$c}~fephdu$=>5$=939$b`u~fda/n`/hc/faadzcefda
0! Jpancefa Rfkfo`nfc! ,30 n` Cm}fh n` =93=&( Rfkfy`nfc! Dm~`afnd n`
l~~y7$$`u!rfkfy`nfc!d}b$rfkf$FaadzcefE5M5a%Faadzcef!E5!M5aTn`Ty}dnpe~d
:! Jpu~`}/Jcm}c( J! ,=99
l~~y7$$rrr!fajdocacb`u!edo$faadzcefda
6! DAPNF( D}bcafwcefa n` hcu acefda`u pafncu yc}c `h n`uc}}dhhd fanpu~}fch! ,=99:&!
Ocapch n` y}dnpeefa ou hfoyfc!39! Y`~`}uda( R! ,3663&! @h c}~` n`h y`aucof`a~d e}`c~fzd! O|fed7 @nfzfufa!
33! Y}cnc( ]! ,=995&! E}`c~fzfncn ` Faadzcefa @oy}`uc}fch! Mdbd~7 ^`eadY}`uu!
3=! ]dmmfau( U!( * Edph~`}( O! ,=995&! Edoyd}~cof`a~d D}bcafwcefdach! @nf~d}fch
Y}`a~fe` Lchh!
35! ]dn}bp`w @u~}cnc( O! ,3665&! E}`c~fzfncn `a hc `oy}`uc! O|fed7 Yc|!
3>! U~}`m`h( L! ,=992&! Faadzc~fdau/ pan ^`eladhdbf`ocacb`o`a~! Zf`ac7 Jceph~cu
rpz!
30! d}}`u( Hpfu! ,=99:&! Fab`af`}c v e}`c~fzfncn!l~~y7$$rrr!zf}~pch!pach!`np!ed$ep}udu$fab`af`}fc$=9930==$ndeuTep}ud$nde$c}~3=!ynj
http://www.eclass.cl/comunidad/articulos/243/2010/gestion-de-la-innovacionhttp://es.wikipedia.org/wiki/Innovaci%C3%B3n#Innovaci.C3.B3n_de_productohttp://www.virtual.unal.edu.co/cursos/ingenieria/2001522/docs_curso/doc/art12.pdfhttp://www.virtual.unal.edu.co/cursos/ingenieria/2001522/docs_curso/doc/art12.pdfhttp://es.wikipedia.org/wiki/Innovaci%C3%B3n#Innovaci.C3.B3n_de_productohttp://www.eclass.cl/comunidad/articulos/243/2010/gestion-de-la-innovacion7/31/2019 Innovacin basada en creatividad ACHEII. Rodrigo Garca
22/22
==
3:! P}fm`( N! ,=933&! Eph~p}cu n` e}`csp`4! Fec}`7 B`u~fa n` hc E}`c~fzfncn!
Uca~fcbd!
32! Zca`bcu( E! O! ,=6 n` De~pm}` n` =996&! C}~fephdW!edo! ]`epy`}cnd `h 59 n`
Cbdu~d n` =933( n` l~~y7$$rrr!c}~fephdw!edo$cnofafu~}cefda/c}~fephdu$b`}`aefc/v/
e}`c~fzfncn/356>3::!l~oh
3
Hdan}`u!
36! Rcfump}n(B ,366:&! E}`c~fzfncn v ~}caujd}ocefda`u! ^}fhhcu!
=9! W`y`nc L`}}`}c( J! ,3666&! Yufedhdbc d}bcafwcefdach! O|fed7 Cnnfuda R`uh`v
Hdaboca n` O|fed!
http://www.articuloz.com/administracion-articulos/gerencia-y-creatividad-1394166.htmlhttp://www.articuloz.com/administracion-articulos/gerencia-y-creatividad-1394166.htmlhttp://www.articuloz.com/administracion-articulos/gerencia-y-creatividad-1394166.htmlhttp://www.articuloz.com/administracion-articulos/gerencia-y-creatividad-1394166.html