Post on 08-Sep-2019
Reducción, reutilizacióny reciclaje de residuosen el hogar
MO04
Etxean hondakinak murriztu, berrerabili eta birziklatzea
Gure eguneroko bizitza bizkor eta neurrigabe bizi dugunez, hondakin kantitate handia sortzen dugu eta hondakin horiek ez dute beti edukiontzi egokian amaitzen. Hondar horietako batzuk gure basoetara, ozeanoetara edota lurpera iristen dira. Hori ez gertatzea gure esku dago. Ahalegin txikien bidez, hondakinek bizitza berri bat izan dezaten lor dezakegu.
Ziur ezin dela aprobetxatu?
• ERREFUSA: Erabilita dagoelako edo beste edozein arrazoi dela medio, egin zen pertsonarentzat baliagarria ez den edozer.• AZPIPRODUKTUA: bigarren mailako produktua, bigarren erabilera bat atera dakiokeena.• HONDAKINA: lan edo eragiketa batzuk egin ondoren erabilezintzat geratzen den materiala.
ETXE-HONDAKINEN SORKUNTZA BIZKAIAN, HOBETU BEHARREKO ZIFRAK
Ba al zenekien hondakin-produkzioa pertsonako handitzen ari dela 2014az geroztik? Gaur egun Bizkaian, jarduera ekonomikoaren hobekuntzarekin, hondakin-kantitate handiagoa sortzen ari gara. 2016an Bizkaian, pertsona bakoitzak batez beste ia kilo 1 etxe-hondakin sortu genuen egunero (0,98 kg/bizt/egun).
Bizkaiko Foru Aldundiak urtero egiten duen Hiri Hondakinen Behatokiaren arabera, 2016an % 40 inguru (% 40,91) gaikako bilketako edukiontzitan utzi genuen, eta gainerako % 60ak (% 59,09) masako bilketako edukiontzitan amaitu zuen. Horietatik guztietatik berrerabiltzera eta birziklatzera % 43a bideratzen da.
1
Kontsumo eta bizimodu arduratsuak
%59,09%40,91
Hiri Hondakinak
BIZKAIA 2016
2
04 Kontsumo eta bizimodu arduratsuakEtxean hondakinak murriztu, berrerabili eta birziklatzea
Aurreko unitateetan ikasi ditugun eta proposatzen ditugun ideietan islatuta geratzen diren kontzeptuetako batzuk dira hauek.
Garatu beharreko hainbat ideia
Erronka bat proposatzen dizugu
EGUN BATEKO HELBURUA (...eta haratago)
Hori lortzeko, soil-soilik jarraibide erraz batzuk jarri beharko dituzu praktikan:
• Aldez aurretik denbora pixka bat pasa ezazu zure kontsumo-ohiturez jabetzeko eta ondoren zure indarrak eta ahuleziak ezagutzeko.
Kalkula ezazu zure aztarna ekologikoa
• Egunean zehar, saia zaitez jasangarritasun okerrena duten zure ohiturak aldatzen, ondoren proposatzen dizkizugun ideietakoren bat praktikan jarriz.
Kontsulta itzazu kontsumitzen dituzun produktuen etiketak, egizu elikagai ekologikoen, tokikoen eta sasoikoen aldeko apustua, zure inguruneak zure hondakinak modu egokian kudeatzeko eskaintzen dizkizun aukerei buruz informa zaitez; izan zaitez pertsona kreatiboa!
• Eguna amaitzerakoan zure aztarna ekologikoa berriz ere kalkulatu dezakezu, eta ikusiko duzu zure eguneroko ohituretan aldaketa txikiak eginez, egun bakar batean, etxean sortzen duzun hondakin-bolumena murriztea lortu duzula.
Gogoan izan gure eguneroko portaerak eragina duela planetako beste hainbat lekutan. Ekonomia zirkularreko eredu bat kontsumo iraunkor, zuzen eta solidarioaren bidez bultzatzen badugu, ingurumena, etxeko ekonomia eta baita gure osasuna ere hobetzen laguntzen dugu.
ingurumen informazioaingurumen- pardaidetzaekodiseinua
erosketa berdea
ekoetiketa
Agenda 21
aztarna ekologikoa
Ingurumen- hezkuntza
lurra
biodibertsitatea
ura
klima- aldaketa
ekonomia zirkularra
erosketa arduratsua eta solidarioa
elikagai transgenikoak
tresna eraginkorrak
erosketa etikoa
hiri-iraunkorrak
ingurumena
produktu ekologikoak
bidezko merkataritza
justizia soziala
Giza eskubideak
prebentzioa
balorizazioaetxeko hondakinakGarbigunea
Aktibatu +
negutegi- efektua
birziklatu
berrerabili
murriztu
0 HONDAKIN
3
Goizean......gozaltzekoan
...Komunean
Erabil ezazu gehigarririk
gabeko hortzetako
pasta
Dutxako gela ontziratu gabe erosten duzu? Erreparatu aukerei
Ba al dakizu gaur jantziko duzun arroparen fabrikazio-lekua zein den? Irakur itzazu etiketak, eta harrituta geratuko zara.
Bigarren eskuko arropa, eskuz landutako jertseak eta ehunak eta baita material birziklatuekin egindako oinetakoak ere erabil ditzakezu.
Produktu intimo ekologikoak daude, baita
berrerabilgarriak ere
Zure gosarirako solteko zerealak eros itzazu, itzultzeko paperezko
ontzian
Hezi itzazu adingabeak, zu zeu
eredu izanik, goizean goizetik
Hortzetako pasta forma
solidoan aukera
iraunkorra da
Ba al zenekien wc ekologiko lehorrak badaudela? Horiei esker, baratzean
birziklatzeko konposta eta mindak
sor daitezke
Kristalezko botilako esnea edo landare-edariak kontsumitu ditzakezu, gero kristala berrerabili edo birziklatu egin daitekeelako
Etxean ateratako zukua osasungarriagoa da, ez duelako azukre
erantsirik ezta gehigarririk ere. Minutu
pare bat besterik ez duzu beharko
prestatzeko
Eros itzazu botikak behar duzun dosian, eta birziklatu
ontziak zure farmaziako SIGRE puntuan
Aldizkariak berrerabil itzazu edo edukiontzi
urdinean utzi. Albisteak zure tablet edo Smartphonean
kontsultatzeko proba egin al duzu?
04 Kontsumo eta bizimodu arduratsuakEtxean hondakinak murriztu, berrerabili eta birziklatzea
S P
Eguerdian...
...BAZKARIA
4
Produktu asko astean edo hilean behin eros daitezke saski ekologikoen erosketaren bidez, zuzenean produktoreari erosiz, bitartekaririk gabe
Zure balkoian baratze txiki bat jarrita zure erosketa-orga txikiagotuko duzu; has zaitez landare aromatikoekin, eta pixkanaka frutak edo barazkiak jartzera ausartu
Gaur ez du ezer botako; birziklatu ala berrerabili egingo dut?
Saia zaitez ogi arraspatua edo birrindua egiten
beste egunetan sobera geratu denarekin;
supermerkatuan erosten duzunarekin dagoen
aldea nabaritzen al duzu?
Zenbat lagun gara eta zenbat jaten dugu? Elikagai galkorrak: eros itzazu gutxi eta maiz, egizu kontsumo
neurritsuaren aldeko apustua
Gogoratu oihalezko poltsa edo orga
eramateaz erosketa egitera joaten
zarenean
Produktu guztiak ontzirik gabe erosteko gai izango al zara? eta erabili eta botatzekoak ez direnak? Plastikoak gure erosketaz jabetzen dira!
Eros itzazu bertako
produktuak, erreparatu
etiketari
Etiketa ekologikoa, osasungarria izatearen eta ingurumena hobeto errespetatzearen seinale
da; aukera ezazu kontsumo arduratsua
Kontsumitu ezazu sasoiko
fruta
Kristalezko tupperrek ez
dute A Bisfenola bezalako elementu
kaltegarririkHainbat produktu, adibidez pilak edo erabilitako olioa, hondakin berezi
gisa sailkatuta daude; ba al dakizu
non utzi behar dituzun?
Harrikoa eskuz ala ontzi-garbigailua?
Ziurtatu ontzi-garbigailua beteta dagoela erabiltzen duzunean, eta ez
ahaztu detergente fosfatogabea
erabiltzea
...erosketak
Ausartzen al zara?
Eros ezazu ogia bere neurrian
04 Kontsumo eta bizimodu arduratsuakEtxean hondakinak murriztu, berrerabili eta birziklatzea
Arratsaldean...... etxearen garbiketa
Erabili eta botatzeko diren garbitzeko
paper-zapirik ez erabili.
Ozpina, limoia eta bikarbonatoa oso
aliatu onak dira etxea desinfektatu
eta garbitzeko. Probatu al duzu
xaboi-pastilla etxean?
Pasilloko kontsola zahar hori begi-bistatik kentzeko garaia da. Kontsulta
ezazu zure udalerriko webgunean noiz eta non utzi dezakezun. Baina, zer iruditzen zaizu zaharberritzen
baduzu eta altzari moderno bihurtzen baduzu?
Trikimailu hori nire amonak egiten zuen! Seguru aski gure helduen esperientziatik asko ikasi ahal izango dugu, autokudeaketa ezinbestekoa zen garaiak bizi izan dituztelako. Baina seguru aski gaur erabiltzen ditugun hainbat termino ez dituzte ezagutzen. Iraunkortasunaren ideia bereganatu dezaten gai izango zinateke?
Saihestu itzazu produktu toxikoak
Hondatuta dauden aparatu elektrikoak
Garbigunera eraman ditzakezu, edo saia
zaitez zerbitzu teknikoan konpontzen;
batzuetan matxurak erraz konpon daitezke
5
04 Kontsumo eta bizimodu arduratsuakEtxean hondakinak murriztu, berrerabili eta birziklatzea
OZPINAVINAGRE
6
zure astialdian...MENS SANA
IN CORPORE SANO
Parte har ezazu zure auzo, udalerri edo eskualdeak Tokiko Agenda 21en barruan antolatzen dituen tailer, hitzaldi edo ekimenetan, ingurumenarekiko portaera iraunkorra eta errespetuzkoa hedatzeko
xedez, edo Aktibatu + edo antzeko programetan, non zure inguruneak kontsumo arduragabeari lotuta dituen arazoak ezagutuko dituzun. Interneten kontsulta dezakezu.
Egin ezazu bisita Arraiz-Artigasen dagoen Hondakinei buruzko Ingurumen Hezkuntzarako Zentrora, eta ikus ezazu nola kudeatzen diren hondakinak Bizkaian
Zure udalerriko hiri-baratzeetan parte hartzea pentsatu al duzu? Jende askok lagundu diezazuke nekazaritza ekologikoan zure lehen urratsak egiten. Zure produktuen hazkuntzan inplikatzeak ingurunearekin eta jarduera neketsu horrekin sentsibilizatzen lagunduko dizu; ondo ordainduta al daude erosten ditugun produktuak?
Pentsa ezazu zure inguruko pertsonengan; gure planetarekiko errespetuzko jarrera al dute? Aprobetxatu haiekin igarotzen dituzun uneak bizimodu iraunkorragoa izateko kontzeptu eta ekimen interesgarrien berri emateko eta sentsibilizatzeko
Hiri eta Herri Jasangarrien
Euskal Adierazpena ezagutzen al duzu?
Goza ezazu astialdiaz aire
zabalean, aprobetxatu zure osasuna
zaintzeko eta egin ezazu kirola; ez du
kutsatzen eta hobeto sentituko zara
Saihestu zuntz sintetikoak eta saia zaitez ehun naturalak,
biodegradagarriak edo birziklatuak erabiltzen, edo bestela
erabil itzazu ingurumenarekin konprometituta dauden markak
04 Kontsumo eta bizimodu arduratsuakEtxean hondakinak murriztu, berrerabili eta birziklatzea
7
...Afarian
oheratzeko garaian...Ez ahaztu zure udalerriko
liburutegian liburuak maileguan har ditzakezula; ba al dakizu zer
den bookcrossinga?
Kontsumitu itzazu bertako produktuak edo 0 kilometrokoak, eta ingurumenak eskertuko dizu. EuskoLabel bezalako etiketak, Jatorri Deitura duten produktuak eta bermatutako beste hainbat marka aurkituko dituzu. Egin bat SlowFood mugimenduarekin!
Sortzen ditugun hondakin organikoak konposta egiteko erabil ditzakegu, edo bestela 5. edukiontzian utzi. Kontsulta ezazu zure udalerrian zerbitzu hori ba ote dagoen, eta bertan utzi ditzakezun materialei buruzko informazioa eskuratu
Gure iturriko ura tratatuta dago eta kalitate onekoa da,
saihestu botilako uraren kontsumoa, eta horrela
zure aztarna ekologikoa murriztuko duzu
Gauean...
Ziurtatu etxeko argi guztiak itzali dituzula oheratu baino lehen
Gogoratu aparatu elektrikoak deskonektatu egin
behar dituzula, Stand By moduak energia pixka bat kontsumitzen jarraitzen
duelako
Aparatu efizienteek energia gutxiago kontsumitzen dute. Ziurtatu ENERGY SYSTEM eta horrelako
etiketak dituztela
Erabiltzea saihestezina izan bada, presta ezazu aluminio-papera (esnekien tapak, enbalajeak eta abar) birziklatzeko. Hondakin horiek edukiontzi horian utzi baino lehen, egin ezazu haiekin “bola” bat ontziak prozesatzeko instalazioko imanak jaso ahal izan dezan, ondoren birziklatu ahal izateko
04 Kontsumo eta bizimodu arduratsuakEtxean hondakinak murriztu, berrerabili eta birziklatzea
Kontuan izan behar dugu gure ekintza guztiek, altxatzen garenetik oheratzen garen arte, gure ingurunean eragina dutela. Gure eguneroko ohituretan aldaketa txikiak eginez ingurune hori hobetu dezakegu. Gero eta jende gehiago gara mundu hobearen aldeko apustuan inplikatuta gaudenak.
Mundu iraunkorragorantz
8
Hondakinen sorkuntza eta berotegi-gasen emisioa murrizten baditugu, klima-aldaketa geldiarazten lagunduko dugu. Energia berriztaezinen kontsumoa murrizteko garaiz gabiltza oraindik.
Baliabide naturalen erabilera arduratsua lagungarria da habitata eta bertako dibertsitatea kontserbatzeko, datozen belaunaldiei utziko diegun legatua baita.
Gehienetan ez dugu aipatu ere egiten, baina oso elementu
garrantzitsua da ekosistemetan. Nekazaritza eta abeltzaintza
iraunkorreko elikagaiak kontsumitzen baditugu, lur
sanoa eta emankorra izaten lagunduko dugu.
Ura arduraz kontsumitzen eta kutsatzea saihesten badugu, etekin handiak lortzen ditugu ekonomian, nekazaritzan, osasun publikoan eta abar.
Bidezko merkataritzaren aldeko apustua eginez eta kontsumitzaile gisa informazioa eskuratuz, desparekotasunaren eta justizia sozialaren etena txikiagotzea lortuko dugu eta, gainera, Giza Eskubideen urratzea saihestuko dugu.
Tokiko produktu ekologikoak kontsumitzeak, tokiko ekonomiari laguntzeaz eta salgai-garraioan kutsadura murrizteaz gain, gure osasuna hobetzen du.
DIBERTSITATEA
INGURUMENA
HUMANITATEA
URA
OSASUNA
LURRA
IMAGINATU LOR DEZAKEGUN GUZTIA
04 Kontsumo eta bizimodu arduratsuakEtxean hondakinak murriztu, berrerabili eta birziklatzea
Bizkaiko Uri Hondakinak Kudeatzeko II. Plan Integrala
Bizkaiko Uri Hondakinen Aurrezaintzarako Plana 2010-2016
Hondakinei eta Lurzoru Kutsatuei buruzko uztailaren 28ko 22/2011 Legea
Hondakinei buruzko Esparru Zuzentaraua
EAEren Hondakinak Prebentzioko eta Kudeatzeko Plana 2020
EAE-n hiri hondakinak planifikatzeko eta kudeatzeko ildoak
•Poltsa horietako asko ez dira birziklatzen eta ozeanotan amaitzen dute: zatirik handienek zabor-uharteak eratzen dituzte, hau da, hondakin plastikoen “zazpigarren kontinente” bat itsasoaren erdian, eta 5 mm-tik beherako zatiak nonahi daude itsas ekosistemetan, alterazio ugari eraginez.
•Itsasoko animaliek ozeanotan amaitzen duten plastikoak irensten dituzte (animalia asko horren ondorioz hiltzen dira); eta guk kontsumitzen ditugunean elikadura-katera igarotzen dira.
PLASTIKOZKO POLTSAK:
•Petrolioan oinarrituta fabrikatzen dira, eta petrolioa baliabide berriztaezina da.
•Batez beste, milioi 1 poltsa minutuko erabiltzen dira munduan.
•100 eta 500 urte bitartean behar dituzte degradatzeko.
GOGOETA EGITEKO...
9
04 Kontsumo eta bizimodu arduratsuakEtxean hondakinak murriztu, berrerabili eta birziklatzea
Hondakinak. Bizkaiko Foru Aldundia
Bizkaiko Hiri Hondakinen Behatoki Iraunkorra
Garbiker
Hondakinak. Eusko Jaurlaritza
Bizkaia21eko Kli! Kla! Birzikla! material didaktikoa
Jakin jardunerako
Infografia. Etxeko birziklapena
Infografia. Konpostgintza
Infografia. Hiri-hondakin solidoak
Biok ekimena. Publizitateko lonen berrerabilpena
Zabalgarbi
BZB- Bizkaiko Zabor Berziklategia
Berziklatu
Koopera
Emaús
SIGRE. Sendagaiak eta ingurumena
Ecoembes
Ecovidrio
i Gehiago jakiteko
Informazio interesgarria
Arautegia
vect
ores
: w
ww
.fre
epik
.es