1unitatea lurra eguzki_sistemaren_planeta
-
Upload
ibon-gereka -
Category
Education
-
view
804 -
download
1
Transcript of 1unitatea lurra eguzki_sistemaren_planeta
![Page 1: 1unitatea lurra eguzki_sistemaren_planeta](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061614/55cbbfebbb61eb6f298b4595/html5/thumbnails/1.jpg)
1 UNITATEALURRA, EGUZKI SISTEMAREN
PLANETA
![Page 2: 1unitatea lurra eguzki_sistemaren_planeta](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061614/55cbbfebbb61eb6f298b4595/html5/thumbnails/2.jpg)
SARRERA• Lehen Hezkuntzan Lurrarekin eta Ilargiarekin,
urtaroekin... lotutako gaiak ikasiko zenituen ziurrenik.
• Ikasgai honetan, berrartuko ditugu gai horiek eta baita horietan sakondu ere. Unibertsoari buruz, eguzki-sistemari buruz, planetei eta argizagiei buruz hitz egingo dugu eta gizakiok nola aurkitu eta aztertu ditugun ikusi ere.
• Azkenik lurraren mugimenduak eta beren ondorioez arituko gar.
![Page 3: 1unitatea lurra eguzki_sistemaren_planeta](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061614/55cbbfebbb61eb6f298b4595/html5/thumbnails/3.jpg)
HELBURU DIDAKTIKOAK
• Unibertsoan eta eguzki sisteman dauden argizagiak ezagutzea
• Eguzki Sistemako planetak eta haien ezaugarriak identifikatzea. Hori lortzeko planeten jatorriaren gainean dugun jakin-mina adierazi eta informazioa zenbait iturritatik jaso eta laburtuko dugu.
• Lurraren ezaugarri nagusiak ezagutzea.• Lurraren mugimenduak eta horien ondorioak
ezagutzea.• Atlasarekin lanean aritzea: gai monografikoen
gaineko informazioa lortzeko.
![Page 4: 1unitatea lurra eguzki_sistemaren_planeta](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061614/55cbbfebbb61eb6f298b4595/html5/thumbnails/4.jpg)
EDUKIAK________________ Kontzeptuak
• Lurra, Eguzki sistemako planeta Unibertsoa eta horren sorrera. Galaxiak, izarrak eta
konstelazioak. Eguzki Sistema. Unibertsoa ikertzea.
• Lurraren mugimenduak eta beren ondorioak Errotazio-mugimendua: egunak eta gauak. Translazio-mugimendua: urtaroak.
![Page 5: 1unitatea lurra eguzki_sistemaren_planeta](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061614/55cbbfebbb61eb6f298b4595/html5/thumbnails/5.jpg)
EDUKIAK_________ PROZEDURAK
• Unibertsoa, Lurra eta horren mugimenduei buruzko galderak, zalantzak eta hipotesiak formulatzea.
• Informazioa hainbat iturritatik lortzea.• Distantzia, ordutegi, eskala eta abarren inguruko
kalkulu errazak egitea.• Atlasarekin lanean aritzea.• Lortutako informazioarekin laburpenak egitea.
![Page 6: 1unitatea lurra eguzki_sistemaren_planeta](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061614/55cbbfebbb61eb6f298b4595/html5/thumbnails/6.jpg)
EDUKIAK ____________ JARRERAK
• Unibertsoa, Eguzki Sistema eta Lurra zein horren irudikapena ikasteko interesa eta jakin-mina.
• Unibertsoa eta Eguzki Sistema ikasi eta ikertzeko gizateriak egindako lana aztertzea.
![Page 7: 1unitatea lurra eguzki_sistemaren_planeta](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061614/55cbbfebbb61eb6f298b4595/html5/thumbnails/7.jpg)
EBALUAZIO IRIZPIDEAK• Ea Eguzki Sistemaren planetak eta haien
ezaugarriak ezagutzen dituen.• Ea Lurraren meridiano eta paralelo nagusiak
kokatzen dakien• Ea Lurraren errotazio- eta traslazio-
mugimenduen ezaugarri nagusi eta ondoriak deskribatzen dakien; hala nola, haren errotazio ardatzaren inklinazioarenak ere.
• Ea Lur planetako zenbait tokitako ordua dakien ordu-zonaren arabera
![Page 8: 1unitatea lurra eguzki_sistemaren_planeta](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061614/55cbbfebbb61eb6f298b4595/html5/thumbnails/8.jpg)
1- LURRA, PUNTU BAT UNIBERTSOAN
• Kopiatu koadernoan: ATAL HONETAN UNIBERTSOKO ETA EGUZKI SISTEMAKO ARGIZAGIEN EZAUGARRI NAGUSIENAK IKERTUKO DITUGU.
![Page 9: 1unitatea lurra eguzki_sistemaren_planeta](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061614/55cbbfebbb61eb6f298b4595/html5/thumbnails/9.jpg)
• KOPIATU KOADERNOAN: Lurra, eguzki sistemako planeta bat da. Eguzkia Esne Bidea deitzen zaion galaxiako izar bat da, eta Unibertsoan, galaxia asko eta asko dago.
• 1 ARIKETA: liburuko informazioaren bidez osatu eskema.
Eskemaren izenburua: EGUZKI SISTEMA OSATZEN DUTEN ARGIZAGIAK.
![Page 10: 1unitatea lurra eguzki_sistemaren_planeta](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061614/55cbbfebbb61eb6f298b4595/html5/thumbnails/10.jpg)
![Page 11: 1unitatea lurra eguzki_sistemaren_planeta](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061614/55cbbfebbb61eb6f298b4595/html5/thumbnails/11.jpg)
• 2 ARIKETA: Erantzun galderak ( informazioa liburuko 4 – 5 orrialdeetan duzu.o Zer da galaxia bat?o Zein galaxiatan dago Lurra?o Zein taldetan dago Esne Bidea?o Zer gertatu da Pluton planetarekin?o Zein da Eguzkitik gertuen dagoen planeta? Eta
urrunen?o Zein da eguzki sistemako planetarik handiena?
Eta txikiena?Nola esaten zaio planeta batek Eguzkiaren inguruan egiten duen ibilbideari?
o Zein desberdintasun dago barneko eta kanpoko planeten artean? Zergatik dute izen hori?
o Zein da planeta nanoen ezaugarri nagusia?
![Page 12: 1unitatea lurra eguzki_sistemaren_planeta](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061614/55cbbfebbb61eb6f298b4595/html5/thumbnails/12.jpg)
2- LURRA IZENEKO PLANETA
• Kopiatu koadernoan: ATAL HONETAN GURE PLANETA LURRAREN ITXURA EZAGUTUKO DUGU.
![Page 13: 1unitatea lurra eguzki_sistemaren_planeta](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061614/55cbbfebbb61eb6f298b4595/html5/thumbnails/13.jpg)
• 1 ARIKETA: Erantzun galderak ( informazioa liburuko 6-7 orrialdean).
• Nolako da lurraren itxura? • Definitu hemisferioa eta marraztu IPAR
HEMISFERIOA eta HEGO HEMISFERIO.• Aurkitu Atlas batean ondorengo lekuak eta esan zein
hemisferiotan dauden: Euskal Herria, Europa, Washington, Pekin, Brasilia, Argentina, Australia, Ukrainia, Maroko.
![Page 14: 1unitatea lurra eguzki_sistemaren_planeta](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061614/55cbbfebbb61eb6f298b4595/html5/thumbnails/14.jpg)
• 2 ARIKETA: Hauek dira lurreko irudizko lerro nagusienak: Ekuatorea,Kaprikornio Tropikoa, Kantzer Tropikoa, Zirkulu Polar Artiko, Zirkulu Polar Antartikoa, Greenwich meridianoa . Atlaseko 40 orria behatu eta hurrengo irudia koadernoan itsatsi ondoren kokatu irudizko lerroak.
![Page 15: 1unitatea lurra eguzki_sistemaren_planeta](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061614/55cbbfebbb61eb6f298b4595/html5/thumbnails/15.jpg)
![Page 16: 1unitatea lurra eguzki_sistemaren_planeta](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061614/55cbbfebbb61eb6f298b4595/html5/thumbnails/16.jpg)
• 3 ARIKETA: Erantzun:o Zertako balio dute Lurraren irudizko lerroek?
Zergatik deitzen zaie horrela lerro horiei?o Zein da luzeagoa, Ekuatorearen longitudea ala
Tropikoena?o Zein da kontinenteen hemisferioa? Eta
itsasoarena? Zeintzuk dira Ipar Hemisferioan dauden kontinenteak edo kontinente zatiak?
o Hemisferio bakoitzean, gutxi gorabehera, zein proportziotan dago ura eta lurra?
![Page 17: 1unitatea lurra eguzki_sistemaren_planeta](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061614/55cbbfebbb61eb6f298b4595/html5/thumbnails/17.jpg)
3- LURRAREN BIRAKETA MUGIMENDUA
• Kopiatu koadernoan: ATAL HONETAN LURRAREN BIRAKETA MUGIMENDU ETA HONEK DAKARTZAN ONDORIOAK AZTERTUKO DITUGU: EGUNA ETA GAUA.
![Page 18: 1unitatea lurra eguzki_sistemaren_planeta](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061614/55cbbfebbb61eb6f298b4595/html5/thumbnails/18.jpg)
• KOPIATU KOADERNOAN: Lurra biraka dabil, irudizko ardatz baten inguruan. Mugimendu horri biraketa mugimendua esaten zaio. Lurrari 24 ordu inguru kostatzen zaio bira osoa egitea.
![Page 19: 1unitatea lurra eguzki_sistemaren_planeta](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061614/55cbbfebbb61eb6f298b4595/html5/thumbnails/19.jpg)
• ARIKETA: Irakurri dagokion atala ( 8-9 orriak) eta erantzun koadernoan:
• Nola esaten zaio egunak eta gauak txandatzea ekartzen duen lurraren mugimenduari?
• Zer gertatuko litzateke Lurrak bere ardatzaren inguruan biraka ibiltzeari utziko balio?
• Zenbat denbora behar du Lurrak bere buruaren inguruan bira osoa emateko?
• Norantz biratzen du Lurrak? Zein puntu kardinaletik ateratzen da eguzkia? Eta sartu?
![Page 20: 1unitatea lurra eguzki_sistemaren_planeta](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061614/55cbbfebbb61eb6f298b4595/html5/thumbnails/20.jpg)
ORDU EREMUAK• KOPIATU KOADERNOAN: Lurraren biraketa
mugimenduak eraginik, lehenbizi guregandik ekialderantz dauden lekuak argitzen dira. Euskal Herrian lehenago argitzen du Portugalen baino, baina Italian lehenago argitzen du Euskal Herrian baino.
• AUSNARTU: Hiru leku horietatik non iluntzen du lehen eta beranduen?.
• Lurraren biraketa mugimenduaren ondorio nagusiena ORDU EREMUAK dira.
![Page 21: 1unitatea lurra eguzki_sistemaren_planeta](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061614/55cbbfebbb61eb6f298b4595/html5/thumbnails/21.jpg)
• BEHATU MAPA. Lurrean 24 ordu eremu ditugu. • Zirkunferentzia batek 360º ditu. 360/24= 15º.
Ordu eremu bakoitzak 15º ditu.
• Beraz lurreko ordu eremuen banaketa hau izango litzake:
![Page 22: 1unitatea lurra eguzki_sistemaren_planeta](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061614/55cbbfebbb61eb6f298b4595/html5/thumbnails/22.jpg)
![Page 23: 1unitatea lurra eguzki_sistemaren_planeta](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061614/55cbbfebbb61eb6f298b4595/html5/thumbnails/23.jpg)
![Page 24: 1unitatea lurra eguzki_sistemaren_planeta](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061614/55cbbfebbb61eb6f298b4595/html5/thumbnails/24.jpg)
• Baina, mapa arretaz behatu ba duzu, konturatu zara ordu eremu guztiek forma berdina ez dutela. Erosoago izateko, herri bakoitzak ordu eremua bere mugetara egokitu du.
• Ia Europa guztia ordu eremu berdinean sarturik dago.
• Aldiz, Erresuma Batua eta Portugal ordu eremu berdinean kokaturik daude, naiz eta Portugal Espainia baino mendebalderago egon.
• A ze nahastea, ezta?
![Page 25: 1unitatea lurra eguzki_sistemaren_planeta](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061614/55cbbfebbb61eb6f298b4595/html5/thumbnails/25.jpg)
4- LURRAREN TRASLAZIO MUGIMENDUA
• Kopiatu koadernoan: ATAL HAU GAIAREN AZKENENGOA DA. LURRAREN TRASLAZIO MUGIMENDUA ETA HONEN ONDORIOAK AZTERTUKO DITUGU: URTAROAK.
![Page 26: 1unitatea lurra eguzki_sistemaren_planeta](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061614/55cbbfebbb61eb6f298b4595/html5/thumbnails/26.jpg)
• KOPIATU KOADERNOAN DEFINIZIOA:
• Lurrak Eguzkiaren inguruan egiten duen mugimenduari TRASLAZIOA deitzen zaio.
• Lurrak mugimendu horretan orbita eliptikoa marrazten du ( marraztu orbita eliptikoa), eta urte bat behar du orbita osoa egiteko.
• Zehazki 365 egun, 6 ordu eta 9 minutu.• AUSNARTU ETA ERANTZUN: zer ondorio ditu 6
ordu eta 9 minutu horiek?
![Page 27: 1unitatea lurra eguzki_sistemaren_planeta](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061614/55cbbfebbb61eb6f298b4595/html5/thumbnails/27.jpg)
URTAROAK• KOPIATU KOADENOAN.• URTAROAK SORTZEAREN ARRAZOIA.
o Askok pentsatzen dutenaren aurka, urtaroak ez dira sortzen Lurra eguzkiarengandik hurbilago edo urrunago egotegaitik.
o Aztertu liburuko testua ( 10 orrian) eta idatzi URTAROAK SORTZEAREN KAUSA.
![Page 28: 1unitatea lurra eguzki_sistemaren_planeta](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061614/55cbbfebbb61eb6f298b4595/html5/thumbnails/28.jpg)
• URTAROAK SORTZEAREN KAUSA:o Lurraren ardatza ez dago erabat bertikal,
inklinaturik dago.o Ondorioz eguzkiaren izpiek ez dira berdin iristen
Lurrera.o Zenbat eta zuzenago jo bero gehiago eta
alderantziz, zeharka iritsiz gero hotzago.o Ekuatore inguruan urte guztian berdin iristen dira
izpiak: ia erabat zuzen. Orregatik ekuatoreko lurretan ez dago urtarorik, beti bero egiten du.
o Ipar eta hego hemisferiotan berriz urteko sasoi bakoitzean izpiek modu desberdinean eragiten dute. Urtaroak sortzen dira.
![Page 29: 1unitatea lurra eguzki_sistemaren_planeta](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061614/55cbbfebbb61eb6f298b4595/html5/thumbnails/29.jpg)
• Bukatzeko, ipar hemisferioan izpiek modu zuzenenean jotzean udara sortzen da. Baina garai honetan, hego hemisferioan izpiek zeharka eragiten dute eta han negua da
• Ipar hemisferioan udara denean hego hemisferioan negua da
![Page 30: 1unitatea lurra eguzki_sistemaren_planeta](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061614/55cbbfebbb61eb6f298b4595/html5/thumbnails/30.jpg)
ARIKETEN ZUZENKETA
ZIRKULU POLAR ARTIKOA
EKUATOREA
POLOEN ERRADIOA
EKUATOREAREN ERRADIOA
KANTZER TROPIKOAMERIDIANOA
![Page 31: 1unitatea lurra eguzki_sistemaren_planeta](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061614/55cbbfebbb61eb6f298b4595/html5/thumbnails/31.jpg)
ARIKETEN ZUZENKETAZIRKULU POLAR ARTIKOA
KANTZER TROPIKOA
EKUATOREA
KAPRIKORNIO TROPIKOA
ZIRKULU POLAR ANTARTIKOA
GREENWICH MERIDIANOA