2090 Maqueta X Informe - Amazon Web Services · 2019. 10. 16. · D. Pamela Alonso Abeijón Dipl....

X INFORME

SOBRE A XESTIÓN E O ESTADO ECONÓMICO

DO COOPERATIVISMO AGRARIO EN GALICIA

X INFORME

SOBRE A XESTIÓN E O ESTADO ECONÓMICO

DO COOPERATIVISMO AGRARIO EN GALICIA

Dirección Xeral de Relacións Laborais. Xunta de Galicia

AGACA

Nota: Reprodución autorizada, con indicación da fonte bibliográfica.

EQUIPO REALIZADOR

DIRECCIÓN

D. Higinio Mougán Bouzón AGACA - Lic. en CC. Empresariais

ASESORA TÉCNICA

Dª. Mª José Cabaleiro Casal Prof. Dpto. Economía Financeira e Contabilidade

COORDINACIÓN PARTE ECONÓMICA

D. David Vila López AGACA - Lic. en CC. Empresariais

COORDINACIÓN

Dª. Ruth Rodríguez Ferreiros AGACA - Lic. en CC. Empresariais

ASESORES

D. Carlos Ares Fernández AGACA - Lic. en CC. Empresariais(Gandería e Cooperativismo)

Dª. Loli Couso Costa AGACA - Enxeñeiro T. Agrícola(Formación e Agricultura)

D. Mario Fernández Redondo AGACA - European Engineer (Agr.)(Enxeñería e Desenvolvemento sostible)

TRABALLO DE CAMPO

D. Pamela Alonso Abeijón Dipl. en Relacións Laborais

D. Marta Míguez Míguez Lic. en Admón. e Direc. de Empresas

D. Óscar Vigide Iglesias Lic. en Admón. e Direc. de Empresas

Coa colaboración institucional da Dirección Xeral de Relacións Laborais. Xunta de Galicia.

Imprime: Gráficas Garabal, S. L.

Dep. Legal: C-889/2003

3

X informe sobre a xestión e o estado económico do cooperativismo agrario en galicia

prólogo

O cooperativismo agrario en Galicia foi e segue sendo un factor fundamental na ver-tebración do sector agroalimentario e do desenvolvemento rural, tanto no ámbitoterritorial como no social e económico.

A súa fortaleza reside na súa capacidade para converterse en vector de cohesiónsocial e económica, xerando emprego de calidade directo e indirecto, e en resorte dedefensa e adaptación aos cambios no sector agrario e no contorno xeral.

Por iso, resúltame gratificante prologar este novo Informe sobre a xestión e o esta-do económico do cooperativismo agrario en Galicia, estudio que vén contribuíndo asentar as estratexias que deben seguir estas entidades para a súa adaptación aoscambios tanto sociais como económicos que se están a producir.

As cooperativas son unhas grandes descoñecidas en termos absolutos, realidade daque é consciente a Consellería de Traballo, e por iso vén apostando para que estafórmula empresarial sexa non só coñecida senón que chegue a ser unha alternativalaboral, na consecución de emprego, tendo en conta que traballo cooperativo é sinó-nimo de traballo estable e de calidade.

As cooperativas agrarias enfróntanse hoxe a grandes retos e desafíos, para o cal épreciso traballar a favor da profesionalización do sector, da cualificación técnica eda modernización da súa xestión.

O grao de desenvolvemento conseguido polo movemento cooperativo en xeral,acada a día de hoxe a unha masa crítica suficiente para acometer procesos concer-tados, para dar saltos cualitativos que afiancen e reforcen esa madurez.

Desde o absoluto convencemento da necesidade de adaptar as cooperativas agra-rias aos novos escenarios, o Goberno galego aposta por impulsar a construción docooperativismo agrario do futuro.

Parabéns a AGACA por este novo informe que contribuirá, sen dúbida, de cara aofuturo, a sentar as bases do bo facer nas cooperativas agrarias do noso país.

Ricardo J. Varela Sánchez

Conselleiro de Traballo


Hai xa unha década que elaboramos en Agaca o Informe sobre a Xestión e oEstado Económico do Cooperativismo Agrario en Galicia. O noso propósito é que estetraballo sexa de utilidade para todas aquelas persoas relacionadas co mundo docooperativismo agrario ou para aqueles que se aproximen dunha maneira ou doutraa este sector enfeitizante, rexido por principios e valores democráticos e responsables.

A todos os que formamos parte do cooperativismo agrario galego nos gustaríater unhas cooperativas ben dimensionadas, que medren, que abran procesos deintegración e de colaboración entre elas e con outras entidades; cooperativas queincrementen o seu valor engadido, a través da transformación de produtos e/ou dasúa posta no mercado, que teñan unha actividade ben diversificada que lles permitaaos socios acadar unhas rendas dignas; cooperativas que teñan unha presenza eunha implicación importante no desenvolvemento do medio rural. O Informe sobre aXestión e o Estado Económico do Cooperativismo Agrario en Galicia quere analizarcál é a nosa situación real para coñecer en qué grao se están conseguindo estesobxectivos, porque sabemos que é necesario camiñar cara a un cooperativismocompetitivo, desenvolvido e con vocación de futuro.

Coma nos anos anteriores, a Unión de Cooperativas Asociación Galega deCooperativas Agrarias (AGACA) aproveita este momento para dárllelas grazas a todasas cooperativas que reservaron parte do seu prezado tempo para colaborar con nós,facendo que este proxecto continúe a súa andadura.

Vaia o noso agradecemento para a Dirección Xeral de Relacións Laborais daXunta de Galicia, polo interese e apoio mostrados ano tras ano, semprecomprometida co cooperativismo agrario de Galicia.

José Luis López VázquezPresidente de AGACA

5

presentación


ÍNDICE

1.- Introdución . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

1.1.- Obxectivos, metodoloxía e técnicas aplicadas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

1.2.- As cooperativas agrarias na economía agraria de Galicia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

· 1.2.1.- A economía galega no bienio 2003-2004 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

· 1.2.2.- O crecemento económico e o emprego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

· 1.2.3.- A economía agraria de Galicia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

· 1.2.4.- A poboación agraria de Galicia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

· 1.2.5.- A dimensión do cooperativismo agrario galego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

2.- Estratexias de futuro das cooperativas agrarias de Galicia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

3.- Análise xeral do cooperativismo agrario en Galicia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

3.1.- Introdución . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

3.2.- Evolución da dimensión nas cooperativas agrarias da mostra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50

3.3.- Distribución territorial e importancia económica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

3.4.- Actividades cooperativizadas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

3.5.- Aspectos máis relevantes da estrutura societaria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54

· 3.5.1.- O socio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54

· 3.5.2.- Os órganos sociais . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59

3.6.- Aspectos laborais . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66

3.7.- Formación social . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72

3.8.- As sociedades cooperativas e as subvencións . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75

4.- Análise económica xeral do cooperativismo agrario en Galicia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79

4.1.- Introdución . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81

4.2.Análise da estrutura económico -financeira . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82

· 4.2.1.- Análise da estrutura económica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83

· 4.2.2.- Análise da estrutura financeira . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86

· 4.2.3.- Análise da conta de resultados . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91

· 4.2.4.- Análise da liquidez, solvencia e rendibilidade . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96

·· Anexo I. Balance agregado das cooperativas da mostra (€) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105

·· Anexo II. Conta de resultados agregada das cooperativas da mostra (€) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105

4.3.Análise da xestión económica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106

7

índice

5.- Análise económica sectorial das sociedades cooperativas galegas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119

5.1.- Introdución . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121

5.2.- Análise económica das sociedades cooperativas gandeiras . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121

· 5.2.1.- Introdución . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121

· 5.2.2.- Análise da estrutura económica das cooperativas gandeiras . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122

· 5.2.3.- Análise da estrutura financeira das cooperativas gandeiras . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125

· 5.2.4.- Análise da conta de resultados das cooperativas gandeiras . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129

· 5.2.5.- Análise da liquidez, solvencia e rendibilidade das cooperativas gandeiras . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134

·· Anexo III. Balance agregado das cooperativas gandeiras (€) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141

·· Anexo IV. Conta de resultados agregada das cooperativas gandeiras (€) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141

5.3.- Análise económica das sociedades cooperativas gandeiras con fábrica de penso . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142

· 5.3.1.- Análise da estrutura económica e financeira das cooperativas con fábrica de penso . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142

· 5.3.2.- Análise da conta de resultados das cooperativas con fábrica de penso . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149

· 5.3.3.- Análise da liquidez, solvencia e rendibilidade das cooperativas con fábrica de penso . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154

·· Anexo V. Balance agregado das cooperativas gandeiras con fábrica de penso (€) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160

·· Anexo VI. Conta de resultados agregada das cooperativas gandeiras con fábrica de penso (€) . . . . . . . . . . . . . . . . . 160

5.4.- Análise económica das sociedades cooperativas vitivinícolas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161

· 5.4.1.- Análise da estrutura económico -financeira das cooperativas vitivinícolas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161

· 5.4.2.- Análise da conta de resultados das cooperativas vitivinícolas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167

· 5.4.3.- Análise da liquidez, solvencia e rendibilidade das cooperativas vitivinícolas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170

·· Anexo VII. Balance agregado das cooperativas vitivinícolas (€) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175

·· Anexo VIII. Conta de resultados agregada das cooperativas vitivinícolas (€) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175

5.5.- Análise económica das sociedades cooperativas de horta -flor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176

· 5.5.1.- Análise da estrutura económica das cooperativas de horta -flor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176

· 5.5.2.- Análise da estrutura financeira das cooperativas de horta -flor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179

· 5.5.3.- Análise da conta de resultados das cooperativas de horta -flor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183

· 5.5.4.- Análise da liquidez, solvencia e rendibilidade das cooperativas de horta -flor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187

·· Anexo IX. Balance agregado das cooperativas de horta -flor (€) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194

·· Anexo X. Conta de resultados agregada das cooperativas de horta -flor (€) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194

6.- Conclusións . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195

6.1.- Análise xeral do cooperativismo agrario en Galicia: conclusións . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197

6.2.- Análise económica xeral do cooperativismo agrario en Galicia: conclusións . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200

6.3.- Análise económica sectorial do cooperativismo agrario en Galicia: conclusións . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201

6.3.- Análise da xestión económica: conclusións . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203

7.- Bibliografía . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207

1.introdución


1.1.- OBXECTIVOS, METODOLOXÍA E TÉCNICAS APLICADAS

O obxectivo fundamental do presente informe é, na mesma liña que en anteriores números, achegar ósxerentes, técnicos e persoas interesadas no eido do cooperativismo agrario unha ferramenta de análise e com-paración das variables máis importantes que conforman esta parte da economía social.

Para isto é necesario ter moi ben definidos os dous aspectos que caracterizan a unha sociedade coopera-tiva: por un lado, a súa vertente empresarial (rendibilidade, competitividade, adaptación ao mercado, ...) e, polooutro, a súa faceta social vinculada ao servizo ós socios. Son dúas direccións que deben confluír nunha soa: paraatender de forma óptima ás necesidades dos socios necesítanse estruturas sólidas e competitivas.

Este Informe contén datos que poden axudar a que a xestión das cooperativas agrarias sexa o máis efi-ciente posible, de xeito que se garanta a consecución dos seus obxectivos sociais. É moi importante darse contaque a meirande parte dos estudos existentes sobre esta materia están pensados para empresas puramente capi-talistas, polo que todos carecen desa outra parte que caracteriza ao terceiro sector.

O universo poboacional obxecto de estudo, para o ano 2004, está conformado por 304 cooperativas agra-rias activas1 distribuídas por todo o territorio de Galicia. A cifra de socios, da que hai constancia oficial pública,ascende a 45.050 e xeran un emprego directo de máis de 4.100 traballadores, cunha facturación duns 1.218millóns de euros2.

Deste conxunto mostral extraéronse as cooperativas agrarias que levan servindo de base para a elabora-ción dos sucesivos informes. En 2004 o número de sociedades agrarias estudadas vese reducido a 54 (3 menosque en anos anteriores), debido aos procesos de fusión que se produciron nese ano.

O procedemento seguido para a consecución da información precisa consistiu no envío dun cuestionarioás respectivas sés das sociedades seleccionadas. Procedeuse á recollida in situ desas enquisas e, posteriormen-te, fíxose unha comprobación da verosimilitude dos datos achegados mediante un contraste coa documentaciónexistente nas oficinas de AGACA. O tratamento informático executouse mediante follas de cálculo Excel e xes-tión da base de datos Access.

Para ter unha imaxe global do cooperativismo agrario en Galicia, tamén se teñen en conta os aspectosmáis relevantes do grandes grupos cooperativos galegos: Grupo Coren e Feiraco.

11

1 Ver cadro “Cooperativas Agrarias 2004”.2 CONSELLERÍA DE ASUNTOS SOCIAIS, EMPREGO E RELACIÓNS LABORAIS, Libro Branco do cooperativismo en Galicia, Santiago de Compostela: Xunta de

Galicia, 2003, capítulo 3.

1.2.- AS COOPERATIVAS AGRARIAS NA ECONOMÍA AGRARIA DE GALICIA

1.2.1.- A economía galega no bienio 2003-20043

En 2004 a economía mundial continúa a senda de crecemento que iniciara no período anterior, e propi-ciada polo empuxe da economía norteamericana, afectando tanto a países desenvolvidos como países en des-envolvemento e emerxentes. Neste ano, Estados Unidos medrou un 4,4%, propiciado pola estabilidade dostipos de xuro e as políticas encamiñadas a reducir o seu elevado déficit comercial.

Pola súa banda Xapón continuou a senda de crecemento experimentada no ano anterior medrando o seuPIB un 2,7%. Como se pode observar o seu crecemento foi claramente inferior ao da economía norteamericana.

No ámbito europeo houbo dous fitos moi importantes que influíron nos seus datos macroeconómicos,como foron a ampliación a 25 países, o 1 de maio, e a firma da Constitución Europea a finais de outubro. Nazona Euro, quedou atrás o estancamento do 2003, o seu PIB aumentou en case un 2%, seguindo a senda demellora dos Estados Unidos e Xapón, aínda que dun xeito máis suave. De tódolos xeitos dentro da Unión houbodiferentes ritmos de crecemento, tendo un 3,1% no Reino Unido e un 2,1% en Francia, mentres que os novospaíses tiveron un crecemento medio do 4%, debido aos esforzos que lle requiren as condicións do Pacto deEstabilidade e Crecemento.

No ámbito español, a economía medrou un 3,1%, sendo a construción e os servizos os que presentaronun maior incremento. A demanda interna foi a que sostivo este incremento, e o saldo exterior empeorou.

En 2004, segundo o IGE, a economía galega medrou un 3%, a taxa máis elevada dos últimos catro anos,sendo a construción o sector con mellor comportamento. Cabe salientar o aumento espectacular da agriculturae a pesca, que se debeu en grande medida á recuperación da actividade despois da traxedia do afundimento doPrestige e as súas terribles consecuencias.

No gráfico 1 ilústrase o crecemento do PIB pm por sectores, para España e para Galicia en 2004, en por-centaxes de crecemento sobre o ano anterior.

Gráfico 1

12

capítulo 1. introdución

3 MEIXIDE VECINO, A. (Dir.), A Economía Galega 2004, CIEF. Fundación Caixa Galicia, 2005; VARIOS AUTORES, 2004 Informe sobre a Situación sociolaboral daComunidade Autónoma Galega, Santiago de Compostela: Consello Galego de Relacións Laborais, 2005.

2,3

0,2

1,9

3,6 3,2 3,5 3,0

-1,0

2,2

0,7

5,1

3,6 3,1 3,1

Galicia España

CRECEMENTO DO PIB pm 2004 (taxa de variación anual en %)

Agricultura/Pesca Enerxía Industria Construción Servizos de mercado Servizos non de mercado TOTAL

Fonte: elaboración propia a partires de datos do INE e do IGE, base 2000. Datos corrixidos de efectos estacionais e de calendario.


13

Segundo o gráfico anterior, volve ser a construción o sector que máis medra no 2004, aínda que os servi-zos, tanto de mercado como non de mercado, están crecendo a taxas moi semellantes, por encima do 3%. Chamaa atención a diferenza entre o crecemento da agricultura e pesca galegos, con respecto ao conxunto de España,esta diferenza, como xa se comentou, vén dada pola crise que supuxo o afundimento do Prestige.

1.2.2.- Crecemento económico e emprego

O cadro 1 mostra o número de persoas ocupadas en Galicia no bienio 2003-2004 segundo as distintasramas de actividade. Obsérvase que o sector primario destrúe no seu conxunto case 11.000 empregos, é o únicoonde se reduce a ocupación.

Cadro 1. Poboación ocupada por sectores económicos. Galicia. 2003-2004

Fonte: INE, EPA, IGE . Medias anuais

O sector que reúne máis poboación ocupada, o de servizos, experimenta en 2004 un marcadoincremento (19.500 persoas) e supón case o 58% do emprego total de Galicia, case un punto máis queo ano anterior.

Este aumento de empregos, liderado pola construción e sobre todo polo sector servizos, fan quea poboación ocupada galega aumente no 2004 un 1,36%.

Polo tanto, o mercado de traballo en Galicia en 2004 xera poboación ocupada, en termos abso-lutos. Porén, se observamos o sector industrial, compróbase que a creación de emprego non vai pare-lla ás taxas de variación do PIB: a pesar de que este se incrementa con respecto a 2003, Galicia non écapaz de crear emprego na industria. O gráfico 2 permítenos ver a evolución do PIB e do emprego enambas economías a longo prazo.

Gráfico 2

Agricultura e pesca

Industria

Construción

Servizos

TOTAL

136.700 126.000 -10.700

214.600 215.500 900

129.400 134.700 5.300

624.700 644.200 19.500

1.105.400 1.120.400 15.000

2003 2004 Diferenza

VARIACIÓN DO PIB E DO EMPREGO GALICIA-ESPAÑA. 1993-2005

-6,0

-4,0

-2,0

0,0

2,0

4,0

6,0

1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004

-2,0-1,00,01,02,03,04,05,06,0

% Var. PIB Galicia % Var. Emprego Galicia % Var. Emprego España % Var. PIB España

Fonte: INE, EPA. Datos sobre variación do emprego do 4º trimestre de cada ano. Datos sobre PIB variación interanual.

Fonte: Consellería do Medio Rural. Anuario de Estatística Agraria 2003.

O cadro 3 reflicte o valor da produción da rama agraria en 2003, desagregado por partidas. A produciónagraria medra un 3%, con respecto a 2002.

O subsector gandeiro é quen achega o maior valor, case 1,3 millóns de euros, o que implica un peso sobreo total de máis do 61%, o que supón aproximadamente o mesmo valor porcentual que en 2002. Destaca a ramado leite, cun 46% do total do subsector, con case 596 mil euros.

Pola súa banda, o subsector agrícola ten un peso do 35% sobre o total. O máis destacado é a uva, con126,6 millóns de euros , seguido moi de preto polas hortalizas con case 126 millóns de euros.

14


1.2.3.- A economía agraria de Galicia

Non se dispoñen de datos sobre a renda agraria en Galicia no ano 2004, debido ao desfase temporal dosdatos emitidos polos organismos estatísticos. Os últimos datos cos que se conta son os referentes ao ano 2003,pero tal e como recolle MEIXIDE VECINO (2005)4, os datos dispoñibles indican que o sector pechou o ano 2004con estas tres características: expansión significativa da produción (en torno ao 5%), debida esencialmente ásboas colleitas na maioría dos cultivos e á recuperación das entregas de leite; comportamento desfavorable encambio dos prezos, ao confluír unha caída dos prezos percibidos en termos reais (-1,5%) cun encarecemento acu-sado dos inputs (2,4%); e, como resultado diso, aumento moi lixeiro (0,5%) da renda agraria. O balance é posi-tivo no plano produtivo, pero moi suave se falamos dos ingresos dos agricultores.

O cadro 2 indica cál é a renda agraria en 20035. Acada o valor de 1.037 millóns de euros, o que significaunha diminución do 1% con respecto a 2002. A produción da rama agraria, en termos monetarios, é de 2.107millóns de euros, cun crecemento do 3% sobre o ano anterior.

Cadro 2. Renda agraria galega. 2003

4 MEIXIDE VECINO, A (Dir.), Op. Cit, 2005, Páx. 76.5 Último ano do que se dispón de información estatística pública.

2002 (Mill.€) 2003 (Mill. €) variación (%)

Produción da rama agraria

Consumos intermedios

Valor Engadido Bruto a Prezos Básicos

Consumo de Capital fixo

Valor Engadido Neto a Prezos Básicos

Outros Impostos sobre a produción

Outras Subvencións á produción

Renda agraria

2.048,25 2.106,87 3%

801,39 903,81 13%

1.246,70 1.203,06 -4%

285,51 274,87 -4%

961,19 928,19 -3%

3,55 4,27 20%

92,03 113,14 23%

1.049,67 1.037,06 -1%


15

Cadro 3. Valor da Produción da Rama Agraria. 2003

2002 2002Millóns € Estrutura porcentual

Cereais

Froitas

Hortalizas

Patacas

Pastos accidentais e prados naturais

Uvas

Viños e subprodutos

Flor

Outros

SECTOR AGRÍCOLA

Leite

Vacún: carne e gando

Porcino: carne e gando

Aves: carne e gando

Outras carnes e gandos

Outras: producións animais

SECTOR GANDEIRO

SERVIZOS E ACTIVIDADES SECUNDARIAS NON AGRARIAS

TOTAL DO SECTOR AGRARIO

53.424,70 2,54%

75.464,56 3,58%

125.989,46 5,98%

97.629,39 4,63%

94.866,54 4,50%

126.552,14 6,01%

74.299,80 3,53%

57.590,85 2,73%

25.529,06 1,21%

731.346,49 34,71%

595.814,84 28,28%

290.695,62 13,80%

138.558,01 6,58%

181.621,16 8,62%

35.659,12 1,69%

54.803,06 2,60%

1.297.151,80 61,57%

78.367,00 3,72%

2.106.865,29 100,00%

Fonte: Consellería do Medio Rural. Anuario de Estatística Agraria, 2003.

O gráfico 3 ilustra a distribución da produción da rama agraria en 2003 en función das distintas partidasprodutivas. Ao igual que en 2002, inclúense no gandeiro a produción bovina, a de gandería sen terra e outrasproducións. No primeiro conxunto atópase o leite, que supón o 29%, e a carne de vacún que achega preto do14% da produción total. Porcino e aves sitúanse en conxunto no 15 % do total. Aquí atopamos con variaciónssignificativas: a produción de aves increméntase dun 5% do total no ano 2002 a case un 9% no ano 2003, a pro-dución de porcino perde valor porcentual e pasa dun 8,4% no 2002 a un 6,5% no 2003. Finalmente, outras pro-ducións contribúen co 2,6% do total en 2003.

No subsector agrícola, a partida máis destacable son as uvas (6% do total). A continuación sitúase a pro-dución das hortalizas (5,9%), pastos accidentais e prados (4%) e as froitas ou patacas ( 4 %). Percíbese certabaixada nas unidades monetarias deste subsector en 2002, con respecto ao ano anterior, sobre todo na froita,viños e subprodutos; se ben, non repercute na suma total, porque se ve compensada co incremento en hortali-zas e uvas.

16


Gráfico 3

ESTRUTURA VALOR DA PRODUCIÓN RAMA AGRARIA.GALICIA 2003

6,01%

2,73%

3,53%

4,50%

2,54%2,60%

1,69%

3,72%3,58%

5,98%4,63%

8,62%

1,21%

28,28%

13,80%

6,58%

Con respecto á cuantificación das diferentes producións en unidades físicas en 2004, no sectorgandeiro, a produción de leite de vaca sufriu un descenso do 2.4%, con respecto a 2003, situándose nos2,17 millóns de litros, a carne de vacún producida acada as 94.036 toneladas (diminución do 3,54%, conrespecto ao ano anterior) e os ovos chegan aos 59,69 millóns de ducias (que significan unha diminuciónde case o 1,5% ).

Polo que respecta ao subsector agrícola en 2004, a produción da pataca é de case 490 mil tone-ladas, un 4,7% menos que no ano 2003, seguindo a tendencia descendente do ano anterior; a produciónhortícola acada algo máis de 241 mil toneladas (o que supón un lixeiro incremento do 0,70% con res-pecto a 2003). Por outro lado, a produción de uva incrementouse ata as 270 mil toneladas, un 4,25%máis que en 2003.

1.2.4.- A poboación agraria de Galicia

A caída da poboación ocupada no sector agrario en Galicia neste quinquenio estudado é a conse-cuencia da saída dun elevado número de agricultores: por un lado debido ás xubilacións por idade e, poroutro, motivado polos diversos plans de abandono da actividade promovidos polas distintas administra-cións.

A isto hai que unirlle a falta de relevo xeracional: os novos non queren permanecer no sector e pre-firen buscar outras actividades máis atraentes en termos de renda percibida. Frear este proceso é unhatarefa ardua e que precisa dun tempo que se presenta como un factor moi limitador.


17

Gráfico 4

EVOLUCIÓN DA POBOACIÓN OCUPADA NO SECTOR AGRARIO(Índice base 1985=100)

23,8%

47,4%

0%

30%

60%

90%

120%

1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004

Galicia España

6 Desde principios de 2003 o IGE tan só publica datso da poboación ocupada no conxunto da agricultura e pesca.

Fonte: elaboración propia a partires de datos do INE, EPA, IGE, MEIXIDE VECINO, A (Dir.), Op. Cit, 2005, Páx. 87. Medias anuais.

Os datos do gráfico 4 indican que o gran descenso da poboación ocupada agraria vense dando desde1985, ano de grandes cambios para facer fronte ós requisitos da entrada de España na Unión Europea o 1 dexaneiro de 1986. Nos primeiros anos a evolución foi practicamente a mesma tanto en Galicia como en España.Porén, a partir de 1995, obsérvase que en Galicia a perda de poboación agraria é maior que no estado español,tal vez porque en España se ve amortecida coa man de obra asalariada do sur.

En 2004, a poboación ocupada no sector primario6 en Galicia (gráfico 5), diminúe un 7,83% respecto aoano anterior, de seguro que continúa o envellecemento da man de obra agraria coas conseguintes xubilacións eceses de actividade, e a incorporación de xente nova nas explotacións non compensa esta situación. E, por outrabanda, continúa a afluencia de traballadores agrarios cara a outros sectores económicos.

18


Gráfico 5

7 MOUGÁN BOUZÓN, H. (Dir.), VIII Informe sobre a xestión e o estado económico do cooperativismo agrario en Galicia, Santiago de Compostela: AGACA,Dirección Xeral de Relacións Laborais, 2004, p. 17

8 Datos proporcionados pola Confederación Española de Cooperativas Agrarias de España CCAE.9 Dato extraído da páxina web do Ministerio de Trabajo y Asuntos Sociales: www.mtas.es/Empleo/economia-soc .10 Datos obtidos do Rexistro Central de Cooperativas de Galicia.

EVOLUCIÓN DA POBOACIÓN OCUPADA NO SECTOR PRIMARIOPOR INTERVALOS DE IDADES.

GALICIA

142,8

43,2

6,4

42,5

136,7

174,2

56,1

111,1

7,0

6,3

48,9

87,6

138,1

89,5

5,3

87,9

126,0

35,3

86,7

4,0

< 25 anos

25 - 54 anos

> 55 anos

Total

2004

2003

2002

2001

2000

Fonte: elaboración propia a partires de datos do INE, EPA, IGE. Datos en miles. Medias anuais.

Precisamente, un problema grave que sofre o medio rural é a falta de rexuvenecemento da man de obra.Como podemos ver no gráfico anterior, diminúe a poboación ocupada en tódolos tramos de idade, facéndosemáis significativa no caso dos traballadores máis novos no que a variación é do 37,5% pasando de 6.400 mozosmenores de 25 anos no ano 2003 a 4.000 no ano 2004. Esta diminución non se ve compensada nos seguintestramos de idades que tamén diminúen aínda que en menor medida. Facendo unha comparanza entre os dadosdo 2004 e 19987, obsérvase unha diminución do 64,6% nos traballadores que teñen menos de 25 anos.

1.2.5.- A dimensión do cooperativismo agrario galego

As seguintes cifras axudan a determinar a importancia que o movemento cooperativo posúe en todo oterritorio español e galego. Trátase dun grupo de empresas perfectamente estruturadas que acadan cotas decompetitividade e rendibilidade semellantes e incluso maiores que as demais entidades do mercado.

En 2004, contabilízase en España un total de 4.015 cooperativas agrarias activas, con 1.160.337 sociosdedicados á agricultura e/ou á gandería8. Entre todas crean 71.157 postos de traballo directo9, o que implica undescenso de case o 9,5% no emprego xerado, con respecto a 2003.

En Galicia, no ano 2004, hai constancia de 304 cooperativas agrarias activas10. Non se dispón de datosoficiais máis actualizados en canto ao número de socios que agrupan, nin en canto á cantidade de postos de tra-


19

ballo que crean, pero as cifras de 2003 (45.050 socios e máis de 4.100)11 son exemplo da súa elevada impor-tancia económica. Segundo os datos manexados por Agaca, ambos aspectos experimentan crecementos ano trasano (cadro 5).

Cadro 4. Cooperativas Agrarias 2004

11 CONSELLERÍA DE ASUNTOS SOCIAIS, EMPREGO E RELACIÓNS LABORAIS, Libro Branco do cooperativismo en Galicia, Santiago de Compostela: Xunta deGalicia, 2003, capítulo 3.

12 Datos proporcionados por Coren e Feiraco.13 Cóntase con datos actualizados das cooperativas da mostra e dos grades grupos cooperativos. Como non se dispoñen de datos actuais das cooperativas res-

tantes, mantense o dato de 2003.

Nº Cooperativas Nº Socios Nº Traballadores

España

Galicia

4.015 1.160.337 71.157

304 45.050 > 4.100

Destas cifras extráese unha información a destacar: Galicia posúe en torno ao 5% do emprego directoxerado polas cooperativas en España.

Para facer unha análise máis polo miúdo dos datos dispoñibles, establécese unha división en tres gruposno número total de cooperativas agrarias activas en Galicia (cadro 5). Por un lado, achégase a información das54 sociedades da mostra estudada. Por outra banda, móstranse os datos dos grandes grupos cooperativos agra-rios galegos: Coren e Feiraco12. E, finalmente, faise unha estimación (*) do resto das entidades cooperativas deGalicia: 248 sociedades de pequena e mediana dimensión, sen incluír aquelas de segundo grao cuxo labor selimita á refacturación dos produtos das de primeiro grao, evitando así unha posible dobre contabilización da pro-dución. Dita valoración establécese para todas as variables analizadas: número de sociedades, facturación,número de socios e cifra de traballadores. Deste xeito, obtéñense unhas cifras totais estimativas do cooperati-vismo agrario galego no bienio 2003-2004.

Cadro 5. Evolución das grandes magnitudes das cooperativas agrarias. 2003-2004

*En millóns de euros.

Facturación* Nº socios Nº traball. directos2003 2004 2003 2004 2003 2004

Cooperativas enquisadas

Grandes grupos

cooperativos agrarios

Resto de sociedades

cooperativas agrarias

TOTAL

57 54 269,10 277,90 13.044 14.188 664 650

2 2 857,00 930,10 14.400 14.400 3.362 3.582

213* 248* 106,13* 106,13* 17.606* 17.606* 200* 200*

272 304 1.232,23* 1.314,13* 45.050* 46.194* 4.226* 4.432*

2003 2004Número Cooperativas

Á vista destes datos, o importe total facturado experimenta un incremento en 2004, do 7%, ao superaros 1.300 millóns de euros13. O 71% dese total é achegado polos grandes grupos de cooperativas galegas. Poloque respecta ao número de socios, en 2004 increméntase nun 3%. O número de traballadores directos, en 2004sobe un 5%.

Pero xunto con isto, tamén hai que ter en conta o emprego que xeran as cooperativas de forma indirec-ta, tales como transportistas autónomos, veterinarios, asesorías, avogados, etc.). Unha estimación sobre estevolume de emprego indirecto sitúase arredor dos 1.460 postos de traballo que, sumados á cantidade de traba-lladores directos, aproxímanse á cifra total de 5.600 empregados.

20

capítulo 1. introducción

2.Estratexias de futuro

das cooperativas agrariasde Galicia


23

CONCLUSIÓNS E PROPOSTAS SOBRE AS ESTRATEXIAS DE FUTURO DAS COOPERATIVAS AGRA-RIAS DE GALICIA

Coñecedores da importancia da anticipación ao futuro no mercado actual, durante2006, levamos a cabo desde AGACA un proceso de reflexión estratéxica coa colaboración dascooperativas socias que se amosaron interesadas neste tema, para tratar de identificar as liñasestratéxicas a seguir no futuro polos sectores de actividade máis importantes nos que operanas cooperativas agrarias de Galicia. Os diferentes encontros dos equipos de traballo deronlugar ás conclusións e propostas sobre as estratexias de futuro das cooperativas agrarias deGalicia. Esta acción enmárcase dentro do proxecto europeo Equal Nexus Rede. Retos e des-afíos para a adaptabilidade das cooperativas e o fomento da igualdade de oportunidades ensectores estratéxicos da economía galega., que iniciou a súa andadura no ano 2004.

A continuación reflectimos a parte xeral do documento elaborado pola consultora queasesorou o traballo. Non reproducimos as partes específicas, relativas aos distintos sectores(lácteo, vacún de carne, vitivinícola, horta e flor, e subministros e servizos) debido á súaextensión. Porén, está á disposición de todos os interesados na oficina central da Asociaciónen Santiago de Compostela.

CONCLUSIÓNS E PROPOSTAS SOBRE ESTRATEXIAS DE FUTURODAS COOPERATIVAS AGRARIAS DE GALICIA

Decembro 2006

ÍNDICE

I. INTRODUCIÓN

II. O COOPERATIVISMO AGRARIO DE GALICIA NO CONTEXTO DO MACROSECTOR AGROALIMEN-TARIO GALEGO

III. ANÁLISES E PROXECCIÓN ESTRATÉXICA DO COOPERATIVISMO AGRARIO GALEGO, EN XERAL

IV. ANÁLISES E PLANIFICACIÓNS ESTRATÉXICAS COOPERATIVAS ESPECIFICAMENTE SECTORIAIS

1. Sector Lácteo

2. Sector Vacún de Carne

3. Sector Vitivinícola

4. Sector Horta e Flor

5. Sector Subministros e Servizos

24

I. INTRODUCIÓN

A Asociación Galega de Cooperativas Agrarias (AGACA), no marco do proxecto EQUAL II – NEXUS REDE,ten promovido e desenvolvido un proceso de reflexión estratéxica orientado a identificar as liñas estratéxicas aseguir no futuro por algúns dos máis importantes sectores agroalimentarios nos que operan as cooperativasagrarias de Galicia.

Os sectores incluídos dentro de dito proceso de reflexión estratéxica foron os seguintes:

• SECTOR LÁCTEO

• SECTOR VACÜN DE CARNE

• SECTOR VITIVINÍCOLA

• SECTOR HORTOFRUTÍCOLA E DE FLOR

• SECTOR DE SUBMINISTROS E SERVIZOS

O citado proceso de reflexión estratéxica baseouse, principalmente, na realización de diferentes XORNA-DAS DE ANÁLISIS ESTRATÉXICO SECTORIAL, celebradas en Santiago de Compostela nos meses de Outubroe Novembro de 2006, con participación das cooperativas e de expertos/as sectoriais.

En total, celebráronse DEZ XORNADAS de reflexión estratéxica sectorial, e nelas participaron máis de 80expertos/as sectoriais, na súa maioría máximos responsables de cooperativas agrarias galegas; tamén contousecoa colaboración de persoal técnico da Administración, de AGACA e CCAE, e da IXP Ternera Gallega, entreoutros; todo isto coordinado pola consultora PRODESCON SA, baixo a dirección de AGACA. En tódalas sesiónsde traballo dispúxose de documentación e propostas de planificacións estratéxicas estimativas, previamente ela-boradas pola empresa consultora coordinadora e moderadora do proceso de reflexión estratéxica desenvolvido.

En definitiva, o traballo desenvolvido permitiu coñecer, recoller e intercambiar opinións, experiencias,valoracións e suxestións, procedentes de expertos/as sectoriais, respecto ás liñas estratéxicas sectoriais de inte-rese prioritario.

Igualmente, permitiu identificar e expoñer as liñas de actuación que debería seguir e/ou apoiar AGACA (eCCAE), con vistas a axudar realmente e eficazmente ás cooperativas do sector no desenvolvemento das súasestratexias prioritarias.

Aínda cando, obviamente, no se puido perder de vista completamente a particular forma de enfocar osproblemas e prioridades do sector, en función do tipo de cooperativa e/ou da actividade que desenvolve, nasXornadas de Reflexión Estratéxica Sectorial sempre se tratou de xulgar e valorar o sector como conxunto.

E especialmente interesou centrar o enfoque en todo canto se refire ao desenvolvemento de liñas estra-téxicas de interese prioritario para o conxunto das cooperativas do sector, así como os aspectos sectoriaisdirectamente relacionados con ditas liñas estratéxicas de actuación.

Obviamente, todos os debates centráronse no ámbito xeográfico de Galicia. Pero en moitos casos foiimposible evitar a extensión da análise a outras zonas xeográficas ou á totalidade do sector a nivel nacional.

Todo este importante esforzo de análise e proxección estratéxica sectorial permitiu establecer:→ Un diagnóstico ou visión, suficientemente actualizado e realista, da situación e proxección futura dos

máis importantes sectores agroalimentarios de Galicia; e unha definición concreta dos obxectivose liñas estratéxicas de interese prioritario para cada sector.

capítulo 2. plan estratéxico para o cooperativismo: área de cooperativas agrarias e de explotación común


25

→ Un diagnóstico ou visión, suficientemente actualizada ou realista, da situación e perspectivas dascooperativas agrarias galegas operativas en todos os sectores; e unha definición concreta dosobxectivos e liñas estratéxicas de interese prioritario para ditas cooperativas agrarias deGalicia.

En definitiva, a través do traballo desenvolvido, cuxos resultados recolléronse no presente Informe, púi-dose acceder a novas ferramentas ou soportes de planificación estratéxica que as cooperativas agrarias deGalicia poderán utilizar para planificar as súas estratexias de futuro, propoñer solucións de mellora ou potenciara súa posición, imaxe e notoriedade no contexto do macrosector agroalimentario e no entorno social e admi-nistrativo no que se desenvolve a súa actividade.

II. O COOPERATIVISMO AGRARIO DE GALICIA NO CONTEXTO DO MACROSECTOR AGROALI-MENTARIO GALEGO

As cooperativas agrarias galegas teñen un gran peso específico en moitos dos máis importantes e estra-téxicos sectores agroalimentarios de Galicia (especialmente nos principais sectores lácteo – gandeiros galegos);e incluso contan con singulares connotacións estratéxicas e diferenciadoras nalgúns deles. Conseguintemente,non sería posible valorar ou proxectar o desenvolvemento futuro do Macrosector Agroalimentario de Galicia senter en conta o papel protagonista das cooperativas agrarias no mesmo; de forma que o futuro de ditoMacrosector dependerá, en gran medida, da capacidade de evolución, modernización e competitividade docolectivo de cooperativas agrarias que operan no mesmo.

É evidente, polo tanto, a necesidade de identificar, valorar e destacar esa decisiva presenza estratéxica dascooperativas agrarias galegas, así como a súa capacidade limitante, condicionante ou impulsora do desenvolve-mento do Macrosector Agroalimentario de Galicia.

1. O MACROSECTOR AGROALIMENTARIO GALEGO

Podería afirmarse que dito gran macrosector global, agrario e alimentario, de Galicia, estará constituído,hipoteticamente, por estas catro grandes liñas de produtos ou sectores:

- Os sectores de pesca, transformados da pesca e acuicultura.

- Os sectores de produción, transformación e comercialización de produtos gandeiros.

- Os sectores de produción, transformación e comercialización de produtos agrícolas.

- Os sectores de produción, transformación e comercialización de produtos forestais.

En Galicia, todos estes Sectores son dunha gran envergadura e importancia estratéxica, excepto o corres-pondente a produtos agrícolas, onde a importancia relativa é moito menor, tanto desde os aspectos de produ-ción como de transformación industrial ou comercialización.

Efectivamente, a actividade pesqueira representa o 10% do Produto Interior Bruto de Galicia, cun volu-me de negocio de máis de 2.200 millóns de euros e 23.000 traballadores/as; de forma que o 54% das capturaspesqueiras españolas desembárcanse en Galicia. E, pola súa parte, o sector de conservas de peixe de Galicia, écon diferenza, o máis importante de España e tamén o principal sector agroalimentario galego, o cal da empre-go a cerca de 11.000 persoas e factura cerca de 1.800 millóns de euros, moi por diante de calquera outra acti-

26

vidade industrial alimentaria en Galicia. Sen embargo, neste importante e xigantesco sector non hai presenzacooperativa (si se exceptúan as 10 confrarías de pescadores existentes, por suposto moi diferentes do tecido coo-perativo convencional).

Pola súa parte, os distintos sectores gandeiros e de transformación de produtos gandeiros, representano 61% da produción final agraria de Galicia; e dentro deste conxunto, a produción global de leite e carne devacún xa supera, por si soa, o 43% de dita produción final agraria. Ademais, as industrias de produtos lácteos,cárnicas e de alimentación animal, son as únicas de suficiente relevancia no contexto industrial agroalimentariode Galicia (aínda que moi por detrás, por suposto, da potente industria conserveira de peixe). Tanto na produ-ción gandeira, como na de produtos gandeiros e alimentación animal, hai unha importante presenza do coope-rativismo agrario galego, destacando por riba de todo a actividade multisectorial de COREN, buque insignia docooperativismo de Galicia e da industria agroalimentaria desta.

En coherencia co anterior, compróbase que das 904.102 hectáreas cultivadas en Galicia, un 67% (604.990Has) corresponde a prados e pasteiros, e un 20% (181.427 Has) corresponde a cultivos forraxeiros, o cal explicapor si solo a extraordinaria importancia e implantación da actividade gandeira no conxunto da superficie agrí-cola cultivada de Galicia e, por conseguinte, a gran incidencia de dita actividade no sostemento do medio ruralgalego; correspondendo ás cooperativas agrarias un claro protagonismo nesta función esencial.

Sen embargo, soamente 105.181 Has dedícanse á produción agrícola propiamente dita (43% destasuperficie a cereais, 11% a pataca, 1% a hortalizas, 4% a froiteiras, 24% a viñedos, 15% a hortas familiares, 1%a viveiros e o resto a barbeitos e posío); ademais, a presenza industrial en conservas vexetais, muiñeiría, graxas,derivados do azucre e outros produtos alimentarios, é practicamente irrelevante no contexto da industria ali-mentaria española; o sector de panadería e pastelería industrial ten a lóxica envergadura mínima; e o sector deviños, aínda que de moi limitada dimensión, goza de gran puxanza e competitividade.

Finalmente, é obrigado sinalar que outro dos piares básicos da economía galega é a súa extraordinariariqueza forestal, ata o punto de que a superficie forestal de Galicia (1.774.640 Has) representa máis do 60%da superficie xeográfica galega; de forma que a produción de madeira (máis de 6,2 millóns de metros cúbicos)representa outro dos elementos fundamentais da xeración de riqueza e emprego en Galicia.

En diferentes cadros adxuntos (cadros 1 a 4 inclusive) ofértase unha visión resumida de:

• As principais producións agrícolas e gandeiras de Galicia.

• A estrutura da industria alimentaria galega.

• A envergadura económica de cada un dos diferentes sectores industriais agroalimentarios operativosen Galicia.

Como análise previo de carácter xeral, cabería destacar determinados aspectos ou circunstancias quecaracterizan ao Macrosector Agroalimentario, pola súa indubidable influencia no comportamento e proxeccióndo cooperativismo agrario; e, sobre todo, é obrigado referirse, como marco xeral de referencia, aos importantescambios de carácter estratéxico que afectan actualmente (e afectarán no futuro) ao comportamento e desen-volvemento do Macrosector Agroalimentario; podéndose destacar os seguintes:

→ Ante todo hai que destacar o intenso e crecente proceso de Concentración da Distribución, tantonos mercados nacionais como internacionais, incluíndo neste aspecto o forte desenvolvemento das



MDD, as crecentes esixencias da gran Distribución Organizada, as relacións directas coa produción, asgrandes plataformas de compra, etc.

→ Igualmente intenso é o proceso de Concentración Empresarial, así como dos provedores, subminis-tradores e axentes loxísticos; de forma que se asiste á creación / ampliación de grandes xigantes mul-tinacionais con posibles perdas de capacidade de decisión local ou nacional; o cal leva consigo unnovo tipo de relacións e dependencias entre produtores/as, fabricantes e distribuidores.

→ É indubidable a importancia do papel xogado pola extraordinaria revolución tecnolóxica vivida nosúltimos anos, especialmente no que se refire a Tecnoloxías de Información, co seu indubidableimpacto non só no desenvolvemento do comercio, senón tamén na innovación/ tecnoloxía, acceso amercados, xestión empresarial, etc., etc.

→ Todo o anterior enmárcase nun proceso de Globalización da economía e das decisións estratéxicasempresariais.

→ Consecuencia do anterior é precisamente o rápido desenvolvemento das iniciativas deDeslocalización de producións e abastecementos.

→ É indubidable a continua presión que se xera a partir das negociacións da W.T.O no que supón unhamaior apertura e liberalización dos mercados internacionais.

→ Nese contexto, asístese ao extraordinario desenvolvemento de xigantescos e potentes CompetidoresEmerxentes (como China e India) e incluso innovadores e agresivos Competidores Sectoriais espe-cializados (caso dos viños). Este novo entorno de competencia nos mercados tradicionais supón unreto especialmente grave para os máis importantes sectores agroalimentarios españois; e isto repre-senta (ou representará) un serio impacto no comportamento, viabilidade ou rendibilidade dos mesmos.

→ Sen embargo, no seno da UE non parece dispoñerse de “reflexos” suficientes para defender e adap-tar os seus sectores agroalimentarios a esas novas circunstancias dos mercados internacionais. Deforma que as indubidables vantaxes estratéxicas que supón iniciativas como as de Marcas deCalidade, Seguridade Alimentaria, Trazabilidade, etc., se puidesen transformar en factores de“menor competitividade” ante a avalancha de produtos “incontrolables” provenientes deses novoscompetidores emerxentes.

→ O anterior parece contradicirse coa coñecida e repetidamente analizada transformación doConsumidor Occidental, cada vez máis preocupado pola calidade e seguridade dos alimentos queconsume, e cada vez máis esixente dunha información veraz e completa sobre o que compra.

→ Unha explicación podería ser tal vez a cada vez maior envergadura do Canal HORECA nos países occi-dentais (actualmente entre o 30% e 50% de todo o consumo alimentario na maioría deses países; eno 2020, xa se superará amplamente ese 50% en moitos deles), o cal supón probablemente unha dastransformacións máis profundas do Macrosector Agroalimentario e menos atendidas ou analizadas. Apesar de que agora xa supoña unha primeira prioridade para todos.

→ No que se refire a aspectos netamente produtivos, é obrigado sinalar tamén, como factor de cambio,a continua transformación e innovación da PAC; de forma que en anos sucesivos entrarán en vigor,en toda a súa amplitude e case en todos os sectores, novos modelos de Política Agraria Común na UE,

27

28

moi diferente ao que serviu hasta agora como soporte e impulsor do desenvolvemento da maioría dossectores agrarios españois, incorporando innovacións tan substanciais como o desacoplamento, a con-dicionalidade, a modulación, nova estrutura orzamentaria da UE, crecente presión para a supresión desubvencións, apoio ao desenvolvemento sostible, etc., etc.

→ Outros factores de cambio relacionados coa propia UE, dignos de mención, serían loxicamente oImpacto da Ampliación da UE, a incidencia dos numerosos Acordos Preferenciais, as maiores difi-cultades de toma de decisións (pola ampliación a 25 e previsibles novas ampliacións), a modifica-ción do Parlamento Europeo e dos Órganos de Xestión da UE, etc., etc.

→ Xunto a todas estas consideracións e valoracións de carácter xeral relativas ao entorno externo doMacrosector Agroalimentario, tamén hanse de ter en conta os aspectos estratéxicos e de cambio espe-cíficos dos distintos sectores que o integran, especialmente aqueles nos que a presenza cooperativa éde verdadeiro calado estratéxico no conxunto global agroalimentario español:

• Froitas e hortalizas

• Cereais

• Viño

• Aceite

• Carne e derivados

• Leite e derivados

• Produción gandeira e alimentación animal

• Etc., etc.

É obvio que esta inxente acumulación de cambios e/ou expectativas de novas transformacións estruturaise estratéxicas teñen que impulsar de forma decisiva e irreversible no modelo de estruturación e comportamen-to das Cooperativas Agrarias; de tal forma que posiblemente, nalgúns casos, podería chegar a ser case inviablea supervivencia futura das cooperativas que non evolucionen e non se adapten a esa nova realidade do entor-no exterior do Macrosector Agroalimentario español, europeo e mundial.



29

Cadro 1

PRINCIPAIS PRODUCIÓNS AGRÍCOLAS E GANDEIRAS DE GALICIA

MILES DE TONELADASPRODUTO PRODUCIÓN 2005*

TRIGO 64MILLO 114ALUBIAS 7MAZÁS MESA 78MAZÁS SIDRA 25PATACAS 491TOMATES 37PIMENTOS 25CEBOLAS 44XUDÍAS VERDES 34COLES 66VIÑOS + MOSTOS 1.482 (MILES DE HL)EFECTIVOS VACÚN 1.039 (MILES DE CABEZAS)VACAS LEITEIRAS 422 (MILES DE CABEZAS)EFECTIVOS OVINO 330 (MILES DE CABEZAS)EFECTIVOS CAPRINO 76 (MILES DE CABEZAS)EFECTIVOS PORCINO 821 (MILES DE CABEZAS)

PRODUCIÓN LEITE VACA 2.222 (MILLONES DE LITROS)

PRINCFONTE: Ministerio de Agricultura, Pesca y Alimentación.* Estimación

Cadro 2

Evolución da produción vexetal en Galiza (Produción en miles de Tm)

2001 2002 2003 2004 2005Cereais gran 165,6 178,2 180,2 193,4 189,2

Trigo 47,7 69,4 62,9 55,5 63,6Centeo 15,8 12,6 10,7 11,1 10,5Millo 102,1 96,2 106,6 126,8 115,1

Leguminosas gran 2,3 4,9 2,5 6,6 6,6Pataca 462,8 514,3 506,0 496,3 490,8Cultivos forraxeiros 11.342,2 13.848,7 12.833,6Millo forraxeiro 1.548,7 1.821,5 1.998,4 1.943,5 1.999,9Pradarías polifitas 9.793,5 12.027,2 10.835,2Hortalizas 148,9 142,4 166,0 280,6 222,9

Col ou repolo 72,9 67,9 45,5 121,9 66,2Leituga 15,7 15,9 18,8 19,3 17,1Tomate 14,9 13,8 16,5 30,5 36,7Pemento 11,5 11,5 13,1 23,9 25,2Cebola 18,8 17,9 46,3 55,6 44,1Feixón verde 14,9 15,4 25,8 29,4 33,6

Froitas 36,1 65,2 103,3 106,4 127,1Mazá 30,0 54,8 82,8 83,1 103,4Pera 6,1 10,4 20,5 23,3 23,7

Viña 1.442,3 1.177,9 1.393,4 1.828,2 1.417,3Fonte: “A economía Galega. Informe 2005

Cadro 3

30

capítulo 2. estratexias de futuro das cooperativas agrarias de Galicia

INDUSTRIA ALIMENTARIA EN GALICIASECTOR NÚMERO EMPRESAS

INDUSTRIAS CÁRNICAS 186TRANSFORMACIÓN DE PEIXE 192CONSERVAS DE FROITAS E HORTALIZAS 20GRAXAS E ACEITES (VEXETAIS E ANIMAIS) 6INDUSTRIAS LÁCTEAS 100PRODUTOS MOLINERÍA 82PRODUTOS ALIMENTACIÓN ANIMAL 64PAN, PASTELERÍA E GALLETAS 1.287AZUCRE, CHOCOLATE E CONFITERÍA 59OUTROS PRODUTOS DIVERSOS* 76VIÑOS 378OUTRAS BEBIDAS ALCOHÓLICAS 69AUGAS E BEBIDAS ANALCOHÓLICAS 44CERVEXA E MALTA 2

TOTAL INDUSTRIA ALIMENTARIA 2.654TOTAL INDUSTRIA 15.117

* Inclúe pastas alimenticias, café e infusións, especias e condimentos, alimentación infantil, preparados a base de ovos e outros produtos diversos.

Datos de 2005

FONTE: Información elaborada pola Subdirección de Industrias, Comercialización y Distribución Agroalimentaria (Dirección Xeral de Industria Agroalimentaria yAlimentación do MAPA), a partir de datos aportados polo INE.

Cadro 4

VENDAS NETAS DE PRODUTOS DA INDUSTRIA ALIMENTARIA EN GALICIA (EN MILES DE EUROS)TOTAL INDUSTRIA DE ALIMENTACIÓN E BEBIDAS 5.001.201

INDUSTRIA CÁRNICA 677.238TRANSFORMACIÓN PESCA 1.735.552CONSERVAS DE FROITAS E HORTALIZAS 20.096GRAXAS E ACEITES 107.968INDUSTRIA LÁCTEA 968.177MOLINERÍA 32.384ALIMENTACIÓN ANIMAL 666.008PAN, PASTELERÍA E GALLETAS 220.816AZUCRE, CHOCOLATE E CONFITERÍA 14.057OUTROS PRODUTOS DIVERSOS 73.464OUTRAS BEBIDAS ALCOHÓLICAS 115.565VIÑOS 84.543AGUAS Y BEBIDAS ANALCOHÓLICAS 185.142

Datos de 2004

FONTE: Información elaborada pola Subdirección de Industrias, Comercialización y Distribución Agroalimentaria (Dirección Xeral de Industria Agroalimentaria yAlimentación do MAPA), a partir de datos aportados polo INE.


31

2. O SISTEMA COOPERATIVO AGRARIO DE GALICIA

A partir da análise da información e documentación examinada, procedente de fontes diferentes, púido-se chegar a definir unha valoración aproximada da actual estrutura do cooperativismo agrario de Galicia, asícomo realizar unha comparación coa estrutura global do cooperativismo agrario de España; as fontes utilizadasforon as seguintes:

Xunta de Galicia (Consellería de Política Alimentaria y Desenvolvemento Rural).

Libro Branco do Cooperativismo en Galicia (Datos referidos ao 2003).

Ministerios de Traballo e Seguridade Social (Cooperativas dadas de alta en Seguridade Social – 2006 -).

AGACA (Informe sobre Cooperativas Agrarias 2003).

OSCAE (Observatorio Socioeconómico do Cooperativismo Agrario Español – CCAE – Referido ao 2006).

A partir de dita información e documentación poderíase deducir que, en termos de “mellor aproxima-ción”, dita estrutura estaría integrada por máis de 230 cooperativas, minimamente operativas e con activida-de continuada (220 de primeiro grao e 10 de segundo ou ulterior grao); estas cooperativas contarían, conxun-tamente, cun total de 45.050 socios/as, facturarían (de forma consolidada) en torno aos 1.120 millóns de eurosao ano, aproximadamente, e darían emprego a cerca de 6.000 traballadores/as. Isto indicaría as seguintes por-centaxes respecto ao conxunto do cooperativismo agrario español:

Por número de cooperativas

Por número de socios/as

Por facturación

Por emprego

5,73 %

3,86 %

6,85 %

5,47 %

% Galicia/España

O cadro 5 adxunto recolle o que podería ser a representación máis aproximada da realidade da estrutu-ra do cooperativismo agrario de Galicia. E nos cadros 6 a 13 (ambos inclusive), tamén adxuntos, apórtase infor-mación complementaria que permite identificar e analizar con maior detalle as principais magnitudes básicas docooperativismo agrario galego e comparalos coas cifras medias do cooperativismo agrario español e europeo.

A través de todo isto pódese verificar a enorme envergadura económica e social que supón a actividadedo conxunto global do cooperativismo agrario galego, sobre todo en sectores tan estratéxicos para a economíagalega como son o lácteo, o cárnico e o de alimentación animal. De forma que non sería esaxerado afirmarque o futuro destes sectores está condicionado e limitado polo desenvolvemento e competitividade das coope-rativas que operan nos mesmos.

En consecuencia, as estratexias de futuro que asuman as cooperativas agrarias de Galicia, relacionarían-se inseparablemente coas estratexias que asuman, de cara ao futuro, os sectores nos que operan tales coopera-tivas.

E si a nivel sectorial recoñécese a necesidade de adecuar de forma urxente as estratexias e actuaciónssectoriais en función dos profundos cambios sociais, económicos, comerciais e tecnolóxicos que están afectan-do a cada sector, é innegable que tamén as cooperativas agrarias, soportes básicos de moitos sectores agroali-

32


mentarios galegos, deben adecuar as súas estratexias e actuacións en igual sentido e con igual ritmo e profun-didade; calquera desfase entre procesos ou estratexias suporía non só un serio quebranto para as propias coo-perativas, senón tamén un serio problema para os sectores nos que estas operan.

En consecuencia, é imprescindible comprender e valorar, en todo o entorno do complexo entramado agro-alimentario de Galicia, que non poden minimizarse nin aprazarse as iniciativas, decisións ou medidas que se pre-cisan para adecuar as estratexias das cooperativas agrarias e para adaptalas ás novas demandas, condicións ecaracterísticas dos mercados.

De feito, por si solo xa se trata dun enorme colectivo humano dependente das propias cooperativas(45.050 socios/as e 6.000 traballadores/as nas cooperativas, ademais dos 12.610 socios/as agrupados nas 1.219SAT´s existentes en Galicia); o cal debe ser organizado e xestionado en función dos cambios do entorno e dasnovas esixencias e características dos mercados; de forma que se non pode garantir unha estratexia de supervi-vencia e crecemento da estrutura cooperativa agraria, estaríase cuestionando a viabilidade dunha importanteparcela de emprego e xeración de riqueza en Galicia.

Cadro 5:

Nº Coop.

1er Grao

2º Grao

TOTAL

Nº Socios/as

Media (Coop. socias)

Emprego

1er Grao

2º Grao

TOTAL

Facturación (ME)

1er Grao

2º Grao

Consolidado

(x 0,4)

NON ASOCIADAS TOTALAGACA

ESTRUTURA APROXIMADA DO COOPERATIVISMO AGRARIO DE GALICIAE COMPARACIÓN CO CONXUNTO DE ESPAÑA

GALICIA

NON ASOCIADASCCAE

ESPAÑA

108 112 220 2.647 1.127

5 5 10 168 73

113 116 230 2.815 1.200

28.646 16.404 45.050 969.528 196.809

17 (nd) (nd) 21 (nd)

1.064 1.020 2.084 81.675 15.002

3.121 672 3.793 8.979 1.721

4.185 1.692 5.877 90.654 16.723

443,1 296,9 740 11.027 3.035

861,4 68,6 930 3.766 1.259

787,7 (*) 330,3 (*) 1.117 (*) 12.533 (*) 3.794 (*)

(*) Valor de consolidación das vendas de cooperativas de 2º Grao e 1er Grado (cálculos aproximados e estimativos)


33

Cadro 6:

COMPARACIÓN COA ESTRUTURA XERAL DO COOPERATIVISMO AGRARIO NA UE

7146.3701,00,16• Grecia

2.3853.28637,011,26• AlemañaModelo

Centroeuropeo

7835.16427,25,27• Italia

9324.17514,23,40• EspañaModelo

Mediterráneo

143,04445,161.026,36• Holanda

300,03412,6370,59• SueciaModelo Nórdico

215,04813,3277,08• Finlandia

197,09912,4125,25• Irlanda

5803.50067,019,14• Francia

10,90

7,75

1.346,13

Fact./ Cooperativa(M.€)

2,8

18,85

FacturaciónTOTAL

MEDIA UE

65355• Bélxica

81,514• Dinamarca

Nº Socios(miles)

Nº deCooperativas

Cadro 7:

• España

COMPARACIÓN COA ESTRUTURA XERAL DO COOPERATIVISMO AGRARIO NA UE (CONT.)

0,04410,16• Grecia

0,31371611,26• AlemañaModeloCentroeuropeo

0,3217355,27• Italia

0,181251514,1Modelo

Mediterráneo

0,761.3553161.026,36• Holanda

0,4288242370,59• SueciaModelo Nórdico

0,2994262277,08• Finlandia

?35463125,25• Irlanda

0,454311619,14• Francia

10,90

7,75

1.346,13

Fact./ Cooperativa(M. €)

39,0

42

231

Facturaciónpor socio(Miles €)

0,3730,0PROMEDIOUE

0,1456• Bélxica

0,542.500• Dinamarca

Factur./Empregado

(M. €)

Emprego/Coop.

34


Cadro 8:

0,019

ESTRUTURA APARENTE DO COOPERATIVISMO GALEGO (SEGÚN UN INFORME DE AGACA – 2003)

13,21,210,01.855,0• Emprego/ Cooperativa

0,0290,0060,073• Fact./ Socio/a (ME)

0,260,290,460,22• Fact./ Emprego (ME)

3,40,354,5416• Fact./ Coop. (ME)

116,155,7230,45.650• Nº Socios/ Coop.

4.6313005693.710• Emprego (Directo)

1.192101259832• Facturación (ME)

40.63116.20013.13111.300• Nº Socios/as

350291572• Nº Total de Cooperativas

TOTALPEQUENAS

COOPERATIVASGRANDES OU MEDIANAS

COOPERATIVASGRANDESGRUPOS

Sobre TotalGalicia (%)


35

TOTAL

COMPARACIÓN DO PESO ESPECÍFICO DA ACTIVIDADE COOPERATIVA SEGÚN SECTORES E RESPECTO AO CONXUNTO

8,70,51,37. Flores e plantas

0,01,790,08. Aceites e graxas

0,01,040,09. Cereais

Porcentaxe de peso específico de cada sector

3,21,41,313. Produtos ecolóxicos

1,41,435,912. Viños, Mostos e Licores

0,92,70,714. Outros produtos / sectores100100

0,03,60,011. Sementes Oleoproteaxinosas

0,03,10,010. Arroz

0,04,10,06. Conservas Vexetais

1,02,507,25. Hortofrutícola

27,55,946,74. Leite e derivados

5,43,45,33. Carne e derivados

1,154,615,12. Alimentación Animal

1,793,216,51. Produción Gandeira

Peso específicoGalicia no conxunto

de España (%)Sobre Total España

(%)Sobre Total Galicia

(%)

Cadro 9:

Nota: Non se inclúen as actividades de subministros e servizos

Cadro 10:

ESTRUTURA DAS COOPERATIVAS POR DIMENSIÓN (SOBRE CIFRA DE FACTURACIÓN ANUAL)

ESPAÑA (%)GALICIA (%)

100100TOTAL11• > 50 ME/ ano

11• 30 – 50 ME/ ano

69• 10 – 30 ME/ ano

1111• 5 – 10 ME/ ano

3731• 1 – 5 ME/ ano

4447

Fonte: OSCAE/ 2006

36


Cadro 11:

1,4

COMPARACIÓN DE RATIOS RELATIVOS Á XESTIÓN ECONÓMICA (COOPERATIVAS/ INDUSTRIA)

69,374,087,8• Custo das vendas

30,726,01,2• Marxe bruta

10,512,24,3• Gastos de persoal

14,76,45,6• Gastos externos de explotación

2,32,21,0• Amortización

0,70,40,1• Previsións

- 0,4- 0,3- 0,3• Resultados financeiros

1,20,5• Gastos financeiros

0,81,10,2• Ingresos financeiros

+ 2,2+ 4,5+ 0,1• Resultados extraordinarios

+ 3,7+ 4,0+ 1,6• Resultados antes de impostos

1,31,20,2• Impostos

+ 5,4+ 5,4+ 2,5• Cash - Flow

+ 2,4+ 2,8+ 1,4• Resultados despois de impostos

100100100Vendas netas

IA/ CATALUÑA(ALIMARKET)

IA/ GALICIA(ARDAN)

COOP. GALICIA(AGACA)

Cadro 12:

39,4

COMPARACIÓN DE RATIOS FINANCEIROS (COOPERATIVAS/ INDUSTRIA)

50,341,038,5• Activo fixo

49,759,061,5• Activo circulante

1819,418,9• Existencias

1330,927,0• Clientes

100100100• Pasivo total

32,949,8• Recursos propios

60,667,150,2• Recursos alleos

19,516,310,7• Esixible a longo prazo

41,150,839,5• Esixible a curto prazo

16,238,830,6• Provedores

100100100Activo total


IA/ GALICIA(ARDAN)

COOP. GALICIAAGACA


37

Cadro 13:

COMPARACIÓN DE RATIOS SOBRE RENDABILIDADE, PRODUTIVIDADE E EFICACIA (COOPERATIVAS/ INDUST

1,171,151,58• Solvencia1,171,40,5• Impacto da débeda (gasto financeiro)

• I+D+i/ vendas

3,734,01,6• Rendibilidade da Actividade6,025,26,0• Rendibilidade económica14,317,012,4• Rendibilidade financeira

PRODUTIVIDADE0,26(nd)0,26• Produtividade do emprego (M.€)10,512,24,3• Gasto de persoal respecto vendas27,1(nd)11,2• Custo medio do emprego (.000€)

ENDEBEDAMENTO616750,2• Nivel endebedamento total6875,878,7• Calidade da débeda

0,650,461,0• Autonomía financeira1,211,161,56• Liquidez

• Investimento s/ activo• Formación/ vendas

RENDIBILIDADE


IA/ GALICIA(ARDAN)

COOP. GALICIAAGACA

III. ANÁLISE E PROXECCIÓN ESTRATÉXICA DO COOPERATIVISMO AGRARIO GALEGO EN XERAL

Ao longo das Xornadas de Reflexión Estratéxica púidose diagnosticar en profundidade a realidadeactual da estrutura cooperativa agraria de Galicia, como conxunto, verificándose a existencia de debilidades efortalezas similares na maioría das cooperativas, con independencia dos sectores en que operan.

Igualmente, tamén púidose verificar que unha boa parte dos eixes básicos de actuación estratéxica aplanificar de cara ao futuro, son moi similares para a maior parte das cooperativas, calquera que sexan os sec-tores aos que pertencen.

Así pois, convén expoñer, en primeiro lugar, ese diagnóstico xeral ou común para o conxunto global docooperativismo agrario galego; así como expoñer os conseguintes eixes básicos de actuación estratéxica devalidez universal dentro de dito cooperativismo agrario galego, considerado como un conxunto global. Todo istosen prexuízo do posterior exercicio de diagnóstico e proxección estratéxica, máis especificamente sectorial, adesenvolver en capítulos sucesivos.

1. Diagnóstico xeral do cooperativismo agrario galego, considerado no seu conxunto

É indubidable que o gran potencial produtivo e económico das Cooperativas Agrarias, como conxunto,leva consigo importantes Fortalezas e Vantaxes Competitivas Diferenciais:

38


→ Consideradas como un gran conxunto ou colectivo, integrado e multisectorial, as CooperativasAgrarias disporían dunha ampla e variada Oferta de produtos, de moita maior dimensión e diver-sidade que a que pode ofrecer calquera outro gran grupo alimentario nacional.

→ Ademais, en dita oferta agroalimentaria inclúense produtos de gran calidade e potencial de dife-renciación por orixe/ calidade/ seguridade alimentaria.

→ Así pois, as Cooperativas Agrarias configuran posiblemente o máis potente colectivo capaz de con-centrar, agrupar e ofertar distintas gamas de produtos de calidade garantida e con sistemas de tra-zabilidade e seguridade alimentaria incorporados e contrastables, así como demostrables boasprácticas medioambientais e de benestar animal.

→ A propia envergadura global da estrutura produtiva e empresarial das Cooperativas Agrarias xarepresenta por si só unha importante fortaleza a explotar polo seu innegable peso específico nocomportamento e proxección dos principais sectores estratéxicos agroalimentarios galegos; e, porconseguinte, polo seu teórico elevado potencial de negociación.

→ No conxunto do colectivo de Cooperativas Agrarias cóntase con numerosas cooperativas moi empre-sarializadas e tecnificadas, e con algúns grandes grupos empresariais de base cooperativa coninteresantes proxectos de diversificación, mellora de competitividade e crecente orientación ao mer-cado.

→ En xeral, moitas Cooperativas Agrarias viñéronse dotando de equipos directivos xoves e profesio-nalizados, os cales incorporaron, á súa vez, importantes melloras nos sistemas de información e dexestión.

→ Tamén incorporaron moitas Cooperativas Agrarias avanzadas técnicas produtivas e, incluso, inno-vacións tecnolóxicas destacables.

→ Por tales razóns e pola propia natureza do modelo cooperativo, conséguese traballar con custos bas-tante competitivos en boa parte das Cooperativas Agrarias.

→ O potencial de concentración de subministros e compra é extraordinariamente elevado no con-xunto global das Cooperativas Agrarias, consideradas como un colectivo integrado; e ese potencialestá aínda pouco explotado.

→ A existencia dun “automercado interno cativo” potencialmente extensible a un millón de familiascompradoras (correspondente a un millón de socios/as cooperativos, si se conta á totalidade das coo-perativas agrarias de España) representa outro singular potencial de comercialización, absolutamenteinexplorado polo de agora.

→ Igualmente inexplorado está aínda o potencial de cooperación transnacional e de alianzas en pro-xectos multipaís de base cooperativa, o cal supón un reto de incalculable alcance e contido.

→ As Cooperativas Agrarias contan cun decidido apoio institucional, estatal, rexional e local, pola súacontribución ao sostemento do entorno rural e capacidade de “multifuncionalidade real”; e contantamén, a escala local ou rexional, con merecido prestixio e arraigo social, pola súa capacidade real dexeración de emprego e riqueza.


39

Xunto a estas fortalezas e vantaxes diferenciais do colectivo de Cooperativas Agrarias, tamén convivennumerosas Debilidades e Ameazas:

Sen lugar a dúbidas, a máis grave debilidade e insuficiencia das Cooperativas Agrarias é a súaATOMIZACIÓN E ESCASA DIMENSIÓN PROMEDIO; esta característica negativa inflúe en gran parte no restode debilidades do sistema cooperativo agrario. No cadro 14 adxunto pódese apreciar a distancia que existe entrea dimensión das cooperativas agrarias españolas e galegas (a maior cooperativa agraria española non facturamáis de 900 M€) e a dimensión das cooperativas agrarias europeas (a maior factura máis de 8.300 millóns deeuros; e as 30 maiores cooperativas agrarias europeas superan, en todos os casos, cifras de negocio superioresaos 1.320 millóns de euros).

Xunto a isto hai que sinalar a complexa e insuficiente INTEGRACIÓN OU VERTEBRACIÓN de dito siste-ma cooperativo agrario, motivado ou favorecido, tal vez, por razóns personalistas, localistas ou rexionalistas.

É indubidable que a conxunción de tales problemas (atomización, escaseza de dimensión e insuficienteintegración/ vertebración) leva consigo, entre outros numerosos e importantes prexuízos, unha notable debili-dade negociadora, comercial e de desenvolvemento, de todo o sistema cooperativo agrario, en xeral (aíndaque con evidentes excepcións destacables), así como unha evidente insuficiencia de COMPETITIVIDADE, enxeral, fronte aos novos contextos e retos dos mercados actuais e futuros; e fronte ás novas estruturas dos can-les de distribución e loxística.

40


Cadro 14 - As 30 cooperativas de maior facturación da UE

As 30 cooperativas de maior facturación da UEVOLUME NEGOCIO(MIL MILLÓNS €)SECTORPAÍSNOME

1. METSÄLIITTO

2. BAY WA

3. ARLA FOODS

4. DANISH CROWN

5. FRIESLAND COBERCO DAIRY FOODS

6. KERRY

7. CAMPINA

8. AGRAVIS

9. SVENSKA LANTMÄNEN

10. TERRENA

11. UNION IN VIVO

12. HUMANA MILCHUNION

13. NORDMILCH

14. GLANBIA

15. SOCOPA

16. FLORAHOLLAND

17. DLG

18. SODIAAL

19. IRISH DAIRY BOARD

20. TEREOS

21. VALIO GROUP

22. BLOEMENVEILING

23. THE GREENERY

24. RWZ RHEIN-MAIN

25. RWA

26. SÖDRA

27. BRETAGNE

28. CECAB

29. AGRIAL

30. COSUN-BREDA

Finlandia

Alemania

Suecia-Dinamarca

Dinamarca

Holanda

Irlanda

Holanda

Alemania

Suecia

Francia

Francia

Alemania

Alemania

Irlanda

Francia

Holanda

Dinamarca

Francia

Irlanda

Francia

Finlandia

Holanda

Holanda

Alemania

Austria

Suecia

Francia

Francia

Francia

Holanda

Bosques

Subministros

Leite e Lácteos

Cárnico

Leite e lácteos

Leite e lácteos

Leite e lácteos

Subministros

Subministros

Subministros

Cereais, subministros

Leite e lácteos

Leite e lácteos

Leite e lácteos

Cárnico

Horticultura

Subministros

Leite e lácteos

Leite e lácteos

Azucre

Leite e lácteos

Horticultura

Horticultura

Subministros

Subministros

Bosques

Polivalente

Polivalente

Polivalente

Azucre, patacas, …

8,300

5,891

5,460

5,420

4,575

3,693

3,655

3,380

3,100

2,973

2,727

2,444

2,226

2,110

1,930

1,919

1,880

1,870

1,791

1,729

1,600

1,598

1,570

1,543

1,530

1,400

1,370

1,348

1,328

1,321FONTE: COGECA, 2005

→ As Cooperativas Agrarias instaláronse basicamente en sectores ou actividades centradas en produtosde relativamente escasa capacidade de xeración de Valor Engadido ou escasa exixencia detransformación ou desenvolvemento de produto; polo contrario, xeralmente ofertan materias pri-mas, commodities ou graneis, con menor atención, ata o de agora, á diversificación de produtos ouben á “tecnificación” destes.

→ De feito, a Orientación ao mercado non sempre presidiu as preferencias ou iniciativas produtivas oude inversión de moitas cooperativas agrarias; e moito menos as exixencias, inquietudes e prioridadesde moitos Consellos Reitores.


41

→ Sen embargo, en moitos casos estableceuse unha exaxerada e obrigada relación de dependencia dassubvencións públicas, ás cales moitas veces se condiciona aparentemente a viabilidade das coope-rativas ou a capacidade de expansión ou adaptación destas.

→ Todo isto relaciónase coa forte resistencia ao cambio que persiste en moitos dos máximos órganosreitores das Cooperativas; e, sobre todo, resistencia á perda de individualismo ou de liderado local; édicir, forte resistencia á unión, integración ou posta en común de decisións, proxectos e responsabili-dades.

→ Isto vese favorecido, á súa vez, pola enorme complexidade do proceso de toma de decisións enboa parte das cooperativas (aínda que, afortunadamente, non en todas), o cal resta axilidade, opera-tividade e capacidade de “oportunidade” ao colectivo de Cooperativas Agrarias, en xeral.

→ Tradicionalmente, os socios/as e os máximos órganos xestores das Cooperativas favoreceron e acep-taron o exceso de inversión en “cemento e ferro”, mentres que se opuxeron con forza, polo xeral(aínda que con lóxicas e importantes excepcións) á inversión en “intanxibles” (marketing, investi-gación, información, etc.); de forma que nalgúns sectores asístese a un evidente exceso de capacida-de instalada (xeralmente ao amparo de inxentes subvencións rexionais) e un claro déficit de recursosde xestión e comercialización.

→ De feito, unha das grandes debilidades do sistema cooperativo agrario é precisamente o escaso des-envolvemento das súas estruturas de comercialización e/ou marketing.

→ Todo isto maniféstase tamén ao comprobarse a escasa actividade ou operatividade de boa parte dasCooperativas Agrarias en materia de I+D+i, innovación de produtos, promoción comercial interior eexterior.

→ Se asiste a un imparable proceso de intensificación e expansión da competencia exterior con gra-ves repercusións nos mercados interior e exterior das Cooperativas Agrarias; o caso da competenciade China e India, sobre todo, e a de outros países de Latinoamérica, África ou Europa do Este, expre-san claramente a existencia de preocupantes incertezas sobre a viabilidade futura dalgúns proxectoscooperativos, si é que persisten co seu actual modelo estratéxico.

→ O cal resulta aínda máis preocupante nalgúns sectores nos que as Cooperativas Agrarias no desen-volveron aínda, un mínimo grado de internacionalización (como gandería, cárnicos, lácteos, ali-mentación animal, etc.).

→ Xa se comentou que o sistema cooperativo agrario galego está fortemente asentado nuns poucossectores (Froitas e Hortalizas, Viños, Lácteos, Produción Gandeira e Alimentación Animal), mentresque, salvo excepcións, a presenza en sectores de produtos transformados é moi escasa; tampouco haipresenza cooperativa nun sector de tanta relevancia e proxección estratéxica como o da Pesca e osseus derivados.

→ Causa e efecto de dito enfoque e da propia estrutura e traxectoria do modelo cooperativo agrario, enxeral, é a CRÓNICA DESCAPITALIZACIÓN ou insuficiencia financeira que aparentemente padecen ascooperativas, na súa maioría; o cal tradúcese na súa tradicional oposición a iniciativas ou proxectos,exixentes de cofinanciamento ou risco financeiro propio; facendo depender, en moitas ocasións, as

42


perspectivas de actuación e/ou evolución, das expectativas de consecución de subvencións públicassuficientes.

→ Todo o anterior contribuíu a xerar na sociedade unha enganosa imaxe das Cooperativas Agrarias,moi afastada da verdadeira realidade de estas, do seu potencial produtivo e da súa contribución aosistema agroalimentario español. Esa imaxe ou percepción equívoca tamén supón un importante obs-táculo para o desenvolvemento comercial e competitivo das Cooperativas.

Poderíase resumir, COMO CONCLUSIÓN, que si ben é imprescindible e indiscutible o papel e o potencialdo cooperativismo agrario no sistema agroalimentario galego, así como a indubidable necesidade do mesmo e,incluso, as numerosas fortalezas e oportunidades que se dan en dito colectivo, tamén é certo que son moitas emoi preocupantes as debilidades e ameazas con que se enfronta, sobre todo nun contexto de profundas trans-formacións do propio sistema agroalimentario, así como do entorno exterior no que actúa.

Por conseguinte, para a maioría dos expertos/as e axentes sectoriais, e incluso para boa parte dos com-poñentes do sistema cooperativo agrario galego, este sopórtase nun MODELO AGOTADO E POSIBLEMENTEOBSOLETO; polo que non cabe esperar que do mesmo se deriven iniciativas ou solucións capaces de promovera adaptación e aportar as garantías de viabilidade do colectivo de Cooperativas Agrarias, consideradas comoconxunto (aínda cando existan numerosas excepcións individuais, loxicamente).

O cal non quere dicir que non existan proxectos cooperativos individuais ou personalistas máis ou menosexitosos ou con certa proxección de futuro; pero trátase normalmente de casos illados promovidos a costas doconxunto global e integral que representa o Sistema Cooperativo Agrario Galego; e, por suposto, desenvolvidossen apoiarse na indubidable forza potencial de dito Sistema Cooperativo Agrario; e sen repercutir ao mesmo osbeneficios deses aparentes éxitos individuais.

É indiscutible, polo tanto, a urxente necesidade de adecuación e adaptación de dito ModeloCooperativo Agrario, así como de revisión dos obxectivos, estratexias, liñas de actuación e financiamento dosistema cooperativo agrario, co fin de convertelo nun eficaz e moderno Modelo Cooperativo, capaz de garantira viabilidade, competitividade, modernización e rendibilidade das Cooperativas Agrarias no futuro.

2. Misións, principios e valores básicos do cooperativismo agrario, en xeral

Con independencia do diagnóstico xeral da estrutura cooperativa agraria de Galicia, é dicir, das súas for-talezas e debilidades, oportunidades e ameazas, hai unha realidade cuestionable, y é que as cooperativas agra-rias deben cumprir e asumir, pola súa propia razón de ser, importantes misións, principios valores básicos.Algúnsdeles son de validez xeral para todas as cooperativas, calquera que sexan os sectores en que operan:

a) Garantir a comercialización da produción dos socios/as, nas mellores condicións posibles compatiblescoas circunstancias do mercado.

b) Favorecer e promover a viabilidade, competitividade e rendibilidade das explotacións.

c) Impulsar e promover a xeración de riqueza e a mellora continua de calidade de vida, para os socios/ase para o territorio en que opera a cooperativa.

d) Impulsar e optimizar a formación e profesionalización dos socios/as produtores e dos recursos huma-nos das explotacións e das propias cooperativas.


43

e) Promover e apoiar a continua adaptación das producións dos socios/as ás exixencias dos mercados.

f) Defender os intereses dos socios/as e exercer de portavoz e liderado do sector en que operan.

g) Buscar, conseguir e manter o máximo nivel de rendibilidade na propia cooperativa.

h) Promover e manter o máximo nivel de fidelización, participación e compromiso dos socios/as.

i) Informar sistematicamente aos socios/as nos aspectos de produción, comercialización, mercados, tec-noloxía, etc.

3. Eixes estratéxicos básicos do cooperativismo agrario de Galicia, en xeral

No proceso de reflexión estratéxica desenvolvido con vistas a identificar e definir as alternativas estraté-xicas que se presentan ás cooperativas agrarias galegas, púidose comprobar que existen numerosos e impor-tantes eixes estratéxicos ou liñas básicas de actuación estratéxica, idénticos para as distintas tipoloxíasde cooperativas, con independencia do sector en que operan.

Cabe resumilos como segue:

a. Consecución de dimensión competitiva

• Reducir a actual atomización.

• Dispoñer de grandes grupos de base cooperativa.

• Dispoñer de instrumentos ou plataformas empresariais para unificación de ofertas, compras ouservizos.

• Reordenar estruturas non viables pola súa falta de dimensión.

b. Potenciación da vertebración e integración

• Potenciar a implantación do funcionamento en rede.

• Conseguir unha estreita integración de Cooperativas e AGACA, e incrementar o nivel de aso-ciacionismo.

• Promover a xeración de alianzas intercooperativas nacionais ou internacionais.

• Potenciar un sistema unificado de Identidade Corporativa.

• Promover a presenza de cooperativas en Asociacións e similares.

c. Mellora da competitividade

• Reordenar as estruturas cooperativas naqueles sectores onde sexa necesario.

• Optimizar os custos de produción e a calidade das materias primas producidas.

• Optimizar a dimensión e tecnificación das explotacións.

• Optimizar a utilización da capacidade instalada.

• Mellorar a produtividade e tecnificación nos establecementos industriais.

• Optimizar os activos dispoñibles e as novas inversións.

44


• Suprimir proxectos inviables ou non competitivos.

• Manter custos competitivos, tanto operativos como financeiros e buscar resultados equipara-bles aos do sector.

• Integrar a xestión de abastecementos, compras e subministros.

• Potenciar, optimizar e dar prioridade á xestión comercial e á información de mercados.

• Optimizar a xestión loxística.

• Optimizar as estruturas organizativas.

• Optimizar a aplicación e cualificación de recursos humanos.

• Optimizar os sistemas de planificación e control.

• Potenciar a calidade real.

• Potenciar a innovación e incorporación de tecnoloxía.

• Defenderse da competencia desleal.

d. Incorporación de Maior Valor Engadido aos produtos cooperativos

• Potenciar a diferenciación dos produtos cooperativos.

• Acceder a sectores novos e máis rendibles.

• Incorporar novos produtos e cultivos.

• Potenciar novas presentacións e agrupacións.

• Dar prioridade e atención ao canal HORECA.

• Desenvolver novas aplicacións.

• Adaptar produtos á demanda dos novos consumidores e mercados.

• Optimizar a notoriedade, percepción e aceptación dos produtos cooperativos.

• Potenciar a información e transparencia sobre produtos.

• Promover a certificación e homologación.

• Incorporarse a sistemas de marcas de cobertura.

e. Consecución dunha crecente orientación ao mercado

• Potenciar a identificación e previsión da demanda real dos consumidores.

• Potenciar e optimizar a eficacia comercializadora e loxística.

• Dar prioridade á inversión en marketing.

• Transformar produción e cultivos en función da demanda dos mercados.

• Potenciar e formar estruturas e profesionais xestores no campo comercial.


45

• Establecer políticas de marca diferenciadoras.

• Optimizar as relacións cos canles de distribución.

• Promover plataformas multiprodutos.

• Promover a atención ao “automercado propio captado” (un millón de socios/as no conxunto deEspaña).

f. Potenciación da Internacionalización

• Incrementar as exportacións e a súa rendibilidade.

• Ampliar a base exportadora, sen menoscabo dos obxectivos de integración.

• Potenciar a promoción comercial exterior.

• Concentrar as xestións cos canles de importación.

• Potenciar a implantación exterior.

• Promover la cooperación supranacional.

• Potenciar as conexións comerciais con cooperativas da UE.

• Promover proxectos de cooperación e promoción internacional.

• Defender os produtos cooperativos da competencia exterior (países emerxentes)

• Impedir a competencia desleal proveniente de países emerxentes.

g. Xeración de imaxe, notoriedade e prestixio

• Establecer liderado nos sectores respectivos por prestixio e coñecemento do sector.

• Informar e comunicar a realidade cooperativa aos socios/as, consumidores, clientes e socieda-de en xeral.

• Xerar opinión en relación co sistema agroalimentario.

• Promover a xeración de imaxe e aceptación das cooperativas en todos os ámbitos socioeconó-micos.

• Actuar como asesor e interlocutor independente, transparente e prioritario das AdministraciónsPúblicas.

• Identificar a notoriedade e percepción das cooperativas no seu entorno interno y externo.

• Conseguir unha recoñecida forza como lobby agroalimentario.

• Difundir o potencial cooperativo nos mercados interior y exterior.

• Difundir os aspectos de multifuncionalidade das cooperativas de produtores.

• Potenciar as relacións institucionais das cooperativas en todos os ámbitos, rexional, nacional einternacional.

46


h. Mellora dos mecanismos e procesos de decisión e xestión

• Adaptar o modelo normativo de cooperativa.

• Incorporar formación empresarial en socios/as e órganos xestores.

• Acentuar a mentalización comercial nos órganos xestores.

• Potenciar a actualidade e a profesionalización dos Consellos Reitores.

• Suprimir localismos, rexionalismos ou personalismos estériles.

• Simplificar, flexibilizar e empresarializar os procedementos de toma de decisións.

• Potenciar a función e responsabilidade do persoal directivo e técnico.

• Acentuar os compromisos de fidelización de socios/as segundo os plans e convenios prefixados.

• Implantar criterios de compra e pago segundo ofertas e situación do mercado.

• Implicar totalmente aos socios/as e órganos xestores nas políticas de resultados da cooperati-va.

• Integrar as necesidades e filosofías dos grandes grupos cooperativos cos obxectivos, necesida-des e planificacións do resto de cooperativas.

• Definir e delimitar con rigor, convencemento e realismo o ámbito do modelo cooperativo quese quere adoptar, especialmente no que se refire a tipoloxía e dimensión das cooperativas, filo-sofía e políticas a aplicar e relacións e compromisos que se está disposto a establecer.

Este amplo conxunto de obxectivos (formulados a modo de “declaracións de intención”), definidos enfunción dos distintos Eixes Básicos de Actuación Estratéxica propostos, deben representar o DeseñoEstratéxico Básico das Cooperativas Agrarias Galegas; e, por conseguinte, deben marcar e presidir os distin-tos Plans de Acción en que se materializará, na práctica, a aplicación e o desenvolvemento da EstratexiaCooperativa.

Obviamente, trátase dunha definición de obxectivos estratéxicos válida para o colectivo global deCooperativas Agrarias, consideradas como un conxunto integral; polo que dita definición é absolutamenteindependente dos obxectivos y estratexias individuais de cada cooperativa en particular.

3.análise xeral

do cooperativismo agrarioen galicia


3.1.- INTRODUCIÓN

A globalización da economía e a concentración dos mercados fan que as sociedades cooperativas sevexan obrigadas a perfeccionar as estruturas para mellorar a súa competitividade. Así mesmo, tamén debenampliar cada vez máis a oferta de servizos e actividades ós seus socios e seguir traballando a prol da implanta-ción das novas tecnoloxías para responder máis eficazmente ante as necesidades que xurdan.

Para lograr estes obxectivos, as cooperativas precisan dunha dimensión óptima, que se pode conseguir através dos procesos de concentración empresarial que se veñen levando nestes últimos anos. A redución de cus-tes e as economías de escala permiten dar resposta a un mercado que esixe calidade, trazabilidade, seguridadealimentaria e diferenciación dos produtos.

Todos estes aspectos iranse analizando no presente estudo. As cooperativas mostrexadas constitúen unfiel reflexo da traxectoria xeral do cooperativismo agrario en Galicia, habida conta dos criterios de selección dassúas variables, comentadas no capítulo anterior.

O cadro 6 contén unha primeira aproximación dos datos máis significativos da mostra:

Cadro 6. Dimensión das cooperativas. 2003-2004

49

14 MOUGÁN BOUZÓN, H. (Dir.), VII Informe sobre a xestión e o estado económico do cooperativismo agrario en Galicia, Santiago de Compostela: AGACA,Dirección Xeral de Relacións Laborais, 2003b, páx. 64.

2003 2004 Variación (%)

Nº de cooperativas

Nº de socios

Media

Nº de traballadores

Media

Facturación (millóns €)

Media (millóns €)

57 54 -5,0

13.044 14.188 9,0

229 263 15,0

664 650,00 -2,0

11,65 12,0 3,0

269,1 277,90 3,0

4,7 5,15 10,0

En 2004 danse variacións no número de empresas obxecto de estudo, xa que se levaron a cabo dous pro-cesos de fusión, un con tres cooperativas e outro con dúas. Polo tanto, vanse analizar un total de 54 sociedadescooperativas agrarias. Ademais, en 2004 prodúcese a saída de catro das entidades que formaban parte da mos-tra desde o inicio do Informe, ou ben porque a súa actividade deixou de ser representativa, ou ben porque setransformaron noutro tipo de sociedade non cooperativa. Procedeuse, pois, á incorporación doutras catro empre-sas características da realidade do cooperativismo agrario galego.

Polo que respecta ao número de socios aumenta un 9%, despois da diminución experimentada en 2003.O promedio por empresa acada os 263 cooperativistas.

O número de traballadores diminúe en 2004, a segunda ocasión desde que se elabora o Informe14, nun2%. A media por cooperativa acada os 12 empregados.

Polo que respecta á cifra de facturación das empresas da mostra, acádanse os 277,9 millóns de euros, oque indica unha subida do 3%. O promedio facturado por cada unha destas sociedades é de 5,15 millóns deeuros.

3.2.- EVOLUCIÓN DA DIMENSIÓN NAS COOPERATIVAS AGRARIAS DA MOSTRA

Estudar a evolución da dimensión das cooperativas agrarias da mostra é o obxecto deste apartado, facen-do unha análise en función da cifra de socios, do importe da facturación e do número de traballadores da socie-dade.

Gráfico 6

50

capítulo 3. análise xeral do cooperativismo agrario en galicia

0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20

4-45

46-120

No s

ocio

s

>300

171716

19

1616

1715

13

1210 10

119

16

16

1413

1413

2004

2003

2002

2001

2000

Nº cooperativas

EVOLUCIÓN DO NÚMERO DE SOCIOS

0-0,6

0,6-2,4

2,4-4,8

4,8-7,2

>7,214

999

87

9101010

78 10

1014

18181818

17810101010

Nº cooperativas

EVOLUCIÓN DA FACTURACIÓN

Fact

urac

ión

(Mill

óns

€)2004

2003

2002

2001

2000

Segundo amosa o gráfico 6, o número de cooperativas por intervalo en 2004 experimenta cambios conrespecto aos anos anteriores, fundamentalmente debido aos procesos de fusión e aos cambios na mostra xacomentados. Polo tanto, este datos débense interpretar con certa cautela e será a partires deste ano cando sepoida volver facer comparacións perfectamente homoxéneas. A situación que se presenta en 2004 indica que ostramo de socios máis amplos son os que suman o maior número de cooperativas: 16 en cada caso.

Gráfico 7


En canto ao importe da facturación por intervalos, e sempre tendo en conta as variacións na mostra, pro-dúcese un incremento do 3% no total facturado, e dáse un aumento no último intervalo, o de maior facturación.Porén, o tramo con maior número de empresas é o de 0,6-2,4 millóns de euros, onde se sitúan 18 cooperativas(gráfico 7).

Unha visión global do gráfico anterior ofrece unha perspectiva positiva: aumenta o número das empresascooperativas que posúen un maior volume de facturación durante o quinquenio analizado. Así, obsérvase que sedá unha redución de sociedades en todos os intervalos, excepto no tramo que factura máis de 7,2 millóns deeuros.

Gráfico 8

51

2004

2003

2002

2001

2000

0-4

5-9

10-14

>14

1199

87

1415

1111

813

161919

1617

181919

25

Nº cooperativas

Nº t

raba

llado

res

EVOLUCIÓN DO NÚMERO DE TRABALLADORES

O gráfico 8 indica que, con respecto aos anos anteriores, dáse un aumento no tramo constituído polas coo-perativas que teñen máis de 14 traballadores no seu cadro de persoal, mentres que nos intervalos precedentesdáse unha diminución entre 1 e 3 empregados. Na evolución que mostra este gráfico durante os últimos cincoanos, obsérvase unha tendencia cara ao aumento de persoal contratado. É de salientar o enorme cambio produ-cido no espazo comprendido entre 5 e 9 traballadores, que experimenta unha redución de 12 cooperativas.

3.3.- DISTRIBUCIÓN TERRITORIAL E IMPORTANCIA ECONÓMICA

A distribución territorial das sociedades da mostra, entendendo como tal o número de cooperativas queteñen a sede social en cada concello, non experimenta cambios con respecto a 2002: no 82% dos concellos asén-tase só 1 sociedade, en sete coexisten 2 entidades e nun deles aséntanse ata 4.

As cooperativas son a solución a moitos dos retos máis importantes que ten que afrontar o tecido empre-sarial do rural galego no futuro próximo. Son capaces de abrir portas alí onde o modelo capitalista convencio-nal non se demostra axeitado para ofrecer certos servizos ao socio, en concreto, e á sociedade en xeral.

Segundo o directorio de empresas Ardán15, onde figuran os datos de 13.500 empresas galegas que tive-ron uns ingresos superiores ós 375.000 € no exercicio 2004, e establecendo unha comparativa cos datos queproporcionan as sociedades da mostra, obtense a información do seguinte cadro:

Cadro 7. Evolución do ranking de facturación das cooperativas por concello. 2003-2004

52


15 ARDÁN: Galicia 2006. Directorio 13.500 empresas, Vigo: IGAPE, Consorcio Zona Franca de Vigo, 2006.

Nºcooperativas

A Coruña

Lugo

Ourense

Pontevedra

Total

12 11 4 3 2 5 1 0

25 20 8 10 4 6 5 3

7 7 3 2 0 0 1 1

10 6 1 0 0 3 0 2

54 44 16 15 6 14 7 6

Ranking Nº 3Ranking Nº 2Ranking Nº 1

Nº concellos 2003 2004 2003 2004 2003 2004

O 65% das cooperativas estudadas ocupa un dos tres primeiros postos na clasificación das empresas queposúen unha maior facturación no concello onde se localizan. Isto supón un importante incremento con respec-to a 2003 (6 sociedades máis), tendo en conta sempre a realidade acontecida na mostra en 2004, especialmen-te os procesos de fusión levados a cabo. Deste xeito, as sociedades cooperativas do estudo son a primeira ousegunda empresa máis importante no ranking local no 66% dos concellos onde están situadas.

En 2004 hai que destacar que as sociedades da mostra estudada sitúanse no primeiro lugar da clasifica-ción local segundo o importe de facturación en 15 concellos, un dos cales conta ademais con outra cooperativano segundo posto. Hai 14 concellos onde a cooperativa que está alí enclavada figura como a segunda entidademáis importante, e 6 onde ocupan o terceiro posto.

3.4.- ACTIVIDADES COOPERATIVIZADAS

Tanto o xurdimento como o afianzamento das distintas actividades que desenvolven as sociedades coo-perativas agrarias no medio rural é un aspecto positivo que se potencia desde o seo das propias entidades.Sempre constitúen un elemento de profesionalización porque deste xeito vense obrigadas a estar atentas ásnecesidades dos seus socios, ás orientacións dos mercados e á traxectoria da competencia.

A información recadada sobre as actividades cooperativizadas durante o ano 2004 resúmese no cadro 8.Tamén se apuntan as do ano anterior, a título comparativo, así como a cantidade de socios que as demandan eo número de empregados necesarios para o seu desenvolvemento. Utilízanse datos medios para axustar melloras interpretacións á realidade.


Cadro 8. Evolución do volume de actividades cooperativizadas. 2003-2004

53

Leite

Fábrica de penso

Carne

Servizos

Leite e servizos

Carne e servizos

Fábrica de penso e servizos

Leite, fábrica penso e servizos

Leite, carne e servizos

Leite, carne, fáb. pensos e serv.

Leite, carne, fáb. Pensos, serv. e horta

Fábrica penso, servizos e carne

Horta

Flor

Flor e servizos

Horta e servizos

Horta, flor e servizos

Viño, horta e servizos

Viño

Viño e servizos

Total

3 2 803.817,60 1.257.481,39 70 63 6 12 0,18

1 1 2.636.164,32 2.598.664,21 61 61 11 3 0,05

1 2 677.608,80 1.135.922,75 79 55 4 2 0,03

- 1 - 435.319,29 - 86 - 2 0,02

14 11 4.345.133,57 4.225.701,51 175 174 6 5 0,03

2 2 1.591.909,34 1.657.092,70 130 129 1 1 0,01

4 4 9.771.133,46 5.967.912,97 194 403 21 16 0,04

7 7 5.179.506,91 5.563.372,51 384 394 10 10 0,02

2 1 2.940.887,30 1.717.840,95 131 90 4 2 0,02

4 7 13.853.357,50 13.696.453,52 518 450 34 27 0,06

1 0 3.538.028,14 - 152 - 6 - -

1 1 19.973.948,00 22.036.668,00 961 986 49 49 0,05

4 3 312.507,78 540.574,34 29 23 3 4 0,19

1 0 997.696,13 - 5 - 10 - -

1 1 1.318.483,10 1.192.616,38 64 66 6 6 0,09

3 3 1.016.924,20 942.455,88 64 65 17 13 0,20

1 1 2.821.789,30 2.440.408,54 198 184 14 14 0,08

1 1 1.456.531,74 1.778.245,60 56 56 9 13 0,23

2 2 1.342.954,47 1.252.051,48 348 348 9 9 0,02

4 4 6406304,4 6.367.981,27 437,00 444 21 21 0

57 54 4.720.975,58 5.146.278,26 229 263 12 12 0,05

Nº coop2003 20042003 20042003 20042003 2004

Facturación media Promedio sociosPromedio

traballadores2004

GDC

A situación descrita pódese considerar pouco variable con respecto ao ano anterior, a pesar dos cambiosproducidos nas sociedades estudadas. Durante 2004 dáse un proceso de consolidación das actividades existen-tes nas cooperativas e, como xa se comentou, a facturación total aumenta un 3%, en relación a 2003.

Se analizamos a nova composición da táboa,comparándoa con cautela cos datos de 2003, obsérvase queo conxunto de actividades que posúe a facturación media máis importante volve ser o formado por fábrica depenso, servizos e carne con 22 millóns de euros, o que significa un aumento do 10% con respecto ao ano ante-rior. Tamén posúe o maior número medio de socios (986) e acada unha media de 49 traballadores.

Os socios seguen a demandar das cooperativas novas actividades e servizos. Así, no sector gandeiro, oservizo máis solicitado volve ser o de maquinaria (56%), seguido do servizo veterinario (25%) e do de substitu-ción (13%). Todas as sociedades están dispostas a levar a cabo as propostas dos socios, se ben, moitas veces oseu número fai inviable o proxecto no curto prazo.

A última columna do cadro anterior contén datos sobre o que denominamos Grao de desenvolvementocooperativo (GDC). Este ratio está formado polo número de traballadores entre o número de socios, é dicir, concántos asalariados conta a cooperativa para atender as necesidades de cada socio. Este cociente constitúe, pois,un índice do compromiso económico e social da cooperativa, así como do grao de desenvolvemento do coope-rativismo.

A media das cooperativas analizadas no estudo sitúase en 0,05, mentres que o promedio de España16

chega a 0,08. Hai que dicir que o dato español supón o noveno posto en Europa, onde a media chega a 0,10 tra-balladores por socio.

Chegados a este punto tamén se pode falar do peso que ten cada actividade no total da facturación(cadro 9). Así, no sector gandeiro, a actividade con maior importancia é o leite (33% do total facturado), segui-do da fabricación de penso (28%) e da tenda agraria (15%).

Cadro 9. Peso específico de cada actividade con respecto á facturación global (promedios)

54


16 Baamonde Noche, Eduardo, Presidente COGECA. Seminario “El cooperativismo agrario en la Unión Europea”, Madrid, noviembre 2005.

GanderíaHortaViñoMedia

33% 11% 28% 15% 6% 0% 0% 0% 6%0% 0% 0% 15% 0% 3% 63% 10% 9%0% 0% 0% 1% 0% 99% 0% 0% 0%

24% 8% 21% 13% 5% 11% 9% 3% 6%

Sectores\Actividades Leite Carne

Fábricapenso

Tendaagraria

Serv.Técnicos Viño Horta Flor Outras

No sector de horta, onde se inclúen as cooperativas dedicadas á horta e tamén á flor, o montante final defacturación está moi repartido: o 63% do facturado corresponde a horta e o 10 % a flor, sendo o 15% corres-pondente á tenda agraria. No sector de viño, pola contra, o 99% da facturación vén dado pola elaboración decaldos, e só o 1% se reserva para a tenda agraria.

3.5.- ASPECTOS MÁIS RELEVANTES DA ESTRUTURA SOCIETARIA

Baixo este título englóbanse tódolos aspectos relativos ao socio, ao presidente, ao consello reitor e aoxerente dunha cooperativa: xénero, idade, estudos, antigüidade no cargo e cómo se xestiona a asemblea xeral.En posteriores epígrafes, analízase o emprego, a formación e as relacións destas sociedades coas distintas admi-nistracións e organismos públicos.

3.5.1.- O socio

Polo que respecta á media dos socios por cooperativa en 2004: cada empresa conta con 263 cooperati-vistas, un 15% máis que no ano anterior. O gráfico 9 indica que a evolución ao longo do período 2000-2004, apesares das variacións mostrais nos sectores da gandería e da horta acontecidas en 2004, experimentou varia-cións: desde 2000 a 2004, o número medio de socios das sociedades vitivinícolas reduciuse nun 4%, nas horto-florícolas diminuíu un punto porcentual e nas gandeiras aumentou en 3 puntos.

En 2004, sociedades dedicadas á gandería reúnen ao 79% dos socios totais analizados, as de viño ao 17%e as hortoflorícolas ao 4% restante.


Gráfico 9

55

Gandería

Horta-Flor

Viño

EVOLUCIÓN DOS SOCIOS SEGUNDO ACTIVIDADE

17%19%19%19%

21%

4%5%5%5%5%

79%76%76%76%

74%

2004

2003

2002

2001

2000

2004

2003

2002

2001

2000

Varón

Muller

EVOLUCIÓN DOS SOCIOS POR XÉNERO

45%

45%

46%

44%

44%

55%

55%

54%

56%

56%

Polo que respecta ao xénero dos socios (gráfico 10), seguen predominando os cooperativistas varóns, cun55% do total.

Gráfico 10

O envellecemento da poboación rural faise presente un ano máis nos datos do presente Informe: a idademáis frecuente dos socios das cooperativas da mostra sitúase no tramo de 40-55 anos (gráfico 11), e o tramo demáis de 55 anos acada o 31% do total (4 puntos máis que o ano anterior). O intervalo de menos de 40 anosdiminúe 2 puntos porcentuais e os mozos volven ás cifras do ano 2002 (3%).

Gráfico 11

56


< 25 anos

25 - 39 anos

40 - 55 anos

> 55 anos

EVOLUCIÓN DOS SOCIOS SEGUNDO IDADE

46%

30%

41%

25%

28%

45%

24%

26%

45%

24%

42%

31%

27%

24%

27%

4%3%

3%

2%3%

2004

2003

2002

2001

2000

Viño

EVOLUCIÓN DOS SOCIOS MULLERES SEGUNDO ACTIVIDADE

Gandería

Horta-flor68%

39%

41%

67%

38%

41%

65%

37%

70%

39%

40%

64%

36%

38%

38%

2004

2003

2002

2001

2000

Así, pois, a radiografía do cooperativista agrario en 2004 non é diferente da dos outros anos: varón cunhaidade media de 40 a 55 anos.

Realizando un cruzamento de datos entre a actividade da entidade e o xénero dos seus socios, obtenseaproximadamente a mesma información que en 2003: as mulleres teñen unha presenza maioritaria nas coope-rativas de horta e flor (70%), mentres que en gandería e viño teñen menor representación (39 e 37%, respecti-vamente). O gráfico 12 mostra a evolución experimentada durante o último quinquenio polo xénero feminino enrelación á actividade económica que desenvolven. Con respecto ao ano 2000, dáse un aumento de 6 puntos por-centuais na porcentaxe de horta – flor, e de 3 puntos en viño, mentres que en gandería se reduce en 3 puntosporcentuais.

Gráfico 12


Ao poñer en relación o tamaño da cooperativa e o xénero dos socios (gráfico 13) obsérvase que as coo-perativas que teñen entre 121 e 300 socios posúen a maior cantidade de mulleres (50%) fronte ás de máis de300 socios, que quedan no 37%. A evolución ao longo dos anos permite ver que a porcentaxe feminina no últi-mo quinquenio é bastante oscilante. Nestes últimos dous anos non aumenta en ningún intervalo; as sociedadesque teñen entre 46 e 120 socios sofren en 2004 un descenso moderado, quedando a súa cifra de mulleres no38%.

Gráfico 13

57

4-45 socios

46-120 socios

121-300 socios

>300 socios

DISTRIBUCIÓN DOS SOCIOS MULLERES SEGUNDO Nº DE SOCIOS

39%

42%

54%

46%

41%

48%

45%

51%

37%

48%

38%

50%

37%

40%

46%

42%

47%

48%

49%

46%2004

2003

2002

2001

2000

Tamén resulta interesante analizar a relación que hai entre a actividade realizada pola cooperativa e aidade dos seus socios. A súa evolución ao longo do último quinquenio figura no seguinte cadro:

Cadro 10. Distribución dos socios por idades. 2000-2004 (en %)

58


As cooperativas vitivinícolas posúen a porcentaxe máis elevada de socios maiores de 40 anos, 94%, o quesupón un incremento de 2 puntos porcentuais, en relación a 2003, e ademais, hai que dicir que o aumento corres-ponde ao tramo de máis de 55 anos. A cantidade de xente nova nesta actividade é a máis baixa dos tres secto-res: só o 7% ten menos de 40 anos.

As sociedades gandeiras manteñen a súa porcentaxe de socios maiores de 40 anos, en torno ao 71%.

O sector hortoflorícola continúa tendo a maior cantidade de socios por debaixo da corentena, se ben,diminúe 6 puntos porcentuais, con respecto a 2003, acadando o 29%. Segundo os resultados extraídos, estascooperativas son as que contan con máis mulleres socias e tamén con máis xente nova. Con todo, hai que lem-brar que se produciron cambios na mostra, tanto no sector gandeiro coma no hortoflorícola, polo que as com-paracións son moi relativas.

O cadro 11 proporciona información sobre a evolución da idade dos socios en función do tamaño da coo-perativa. Obsérvase que as entidades de tamaño mediano son as que aumentan en maior medida a súa por-centaxe de socios maiores de 55 anos (10 puntos porcentuais desde 2000 a 2004).

GanderíaHorta-florViño





4% 28% 49% 19%2% 33% 40% 25%1% 8% 36% 56%

20015% 30% 43% 22%2% 40% 39% 19%1% 13% 32% 54%

20023% 26% 48% 22%2% 44% 38% 16%1% 11% 37% 52%

20033% 26% 49% 22%1% 34% 33% 31%1% 8% 40% 52%

20043% 26% 43% 28%2% 27% 45% 26%1% 6% 33% 61%

Viño Horta Flor Outras


Cadro 11. Distribución dos socios por idades segundo rango de socios. 2000-2004 (promedios)

59

Ano 2000Ano 2001Ano 2002Ano 2003Ano 2004

Ano 2000Ano 2001Ano 2002Ano 2003Ano 2004

4-45 socios 46-120 socios< 25 anos 25 - 39 40 - 55 > 55 anos < 25 anos 25 - 39 40 - 55 > 55 anos

1% 30% 43% 26% 4% 34% 46% 16%1% 39% 29% 31% 3% 31% 48% 18%1% 41% 32% 26% 2% 28% 53% 17%0% 31% 33% 35% 1% 22% 56% 22%1% 26% 43% 30% 1% 24% 48% 26%

121-300 socios >300 socios< 25 anos 25 - 39 40 - 55 > 55 anos < 25 anos 25 - 39 40 - 55 > 55 anos

4% 26% 47% 23% 5% 16% 43% 37%6% 28% 46% 20% 4% 27% 35% 34%4% 26% 49% 21% 4% 24% 39% 33%4% 26% 47% 23% 3% 27% 38% 32%4% 23% 40% 33% 3% 23% 38% 36%

3.5.2.- Os órganos sociais

Neste epígrafe descríbense as características máis salientables con respecto á celebración das asemble-as, a composición do consello reitor e as figuras do xerente e o presidente.

“Nova diminución nas porcentaxe de asistencia ás asembleas”

A porcentaxe de asistencia ás asembleas celebradas nas sociedades cooperativas diminúe por terceiroano consecutivo (cadro 12). En 2004 cae 2 puntos porcentuais, ata o 48%, con respecto a 2003. Se ben acodecase a metade dos socios, cada vez son menos os cooperativistas que participan nestes actos. A asistencia dimi-núe en todos os sectores, agás na gandería, que permanece constante. As sociedades de horta-flor son as quecontan coa maior porcentaxe de asistencia.

Por outra banda, en 2004 prodúcese unha diminución no número de asembleas realizadas nas coopera-tivas da mostra, sen embargo, case non se percibe como tal: soamente 37 centésimas. Así, pois, pode dicirse quea cantidade de xuntas que se celebran anualmente non experimenta grandes variacións.

Cadro 12. Características da Asemblea Xeral. 2003-2004 (valores medios)

GanderíaHorta-florViñoTotal

2003 2004Asemb/Coop %Asistencia Asemb/Coop %Asistencia

2,05 45% 2,18 45%4,09 70% 1,38 65%2,17 46% 2,33 42%2,46 50% 2,09 48%

Analizando o último quinquenio (gráfico 14) obsérvase a seguinte evolución na asistencia asemblearia:en 2000 é do 64% (momento onde acada o seu máximo) e a partires de aí empezar a decrecer. Polo que res-pecta ao número de xuntas celebradas, vénse percibindo certa tendencia á alza nos últimos anos, que se rompeen 2004.

Gráfico 14

60


O gráfico 15 tamén achega información acerca destes parámetros, pero poñéndoos en relación co tama-ño da cooperativa segundo o número de socios. Deste xeito, apréciase que o número de asembleas por coope-rativa diminúe en todos os tramos, excepto no último intervalo, aínda que é unha variación moi pequena. Noreferente á porcentaxe de asistencia, aumenta nos primeiros tramos (sociedades de menor dimensión) e redú-cese nos últimos.

Gráfico 15

EVOLUCIÓN DAS CARACTERÍSTICAS DA ASEMBLEA

2,462,352,3

2,032,09

50%53%57%64% 48%

2000 2001 2002 2003 2004

Asemblea/Cooperativa % Asistencia

O gráfico 16 ilustra a información procedente de cruzar estas dúas variables co volume de facturaciónanual das cooperativas estudadas. Así, o máis salientable, con respecto a 2003, é a redución da cifra media deasembleas no primeiro tramo, que volve ás porcentaxes habituais dos anos precedentes, a pesares dos consabi-dos cambios mostrais. Polo lado da asistencia, diminúen as porcentaxes en todas as situacións, excepto no pri-meiro e no terceiro tramos, onde se incrementa en 11 e 5 puntos porcentuais, respectivamente.

EVOLUCIÓN DAS CARACTERÍSTICAS DA ASEMBLEA XERAL SEGUNDO NÚMERO DE SOCIOS

Asemb/Coop %Asist Asemb/Coop %Asist Asemb./Coop %Asist Asemb./Coop %Asist.

49% 52%49%46%45%

1,691,86

2,79

1,621,69

40% 39%59%

40%30%

2,00

2,90

2,50

2,00

1,67

89% 95%69%66%

75%

2,40 2,06

1,75

3,63

3,00

58%56%45%51%

53%

2,322,562,47

2,292,00

>300 Socios121-300 Socios46-120 Socios4-45 Socios

20042000 200320022001


Gráfico 16

61

Asmb/Coop %Asist Asmb/Coop %Asist Asmb/Coop %Asist Asmb/Coop %Asist Asmb/Coop

CARACTERÍSTICAS DA ASEMBLEA XERAL SEGUNDO INTERVALO DE FACTURACIÓN

2,7 2,7

4,6

2,1367

%65

%

57% 68%

2,12

2,562,2

2,0

63%

61%

48%

48%

2,00 2,

20

1,8

2,7

62%

55%

49%

54%

2,30

1,80

2,3

1,71

48%

56%

49%

42%

1,63

2,00

1,6

2,07

36%

46%

44%35%67%54

%

2,80

39%

2,00

49%

2,78

60%

1,90

1,89

0-0,6 mill. 0,6-2,4 mill. 2,4-4,8 mill. 4,8-7,2 mill. 7,2 mill.

2000 2001 2002 2003 2004

% Asist

“Estabilidade nas variables relativas ao consello reitor”

O cadro 13 indica que o número medio de conselleiros por sociedade ascende a 8. A maior cifra acádaseno sector vitivinícola (10 membros). No que respecta á idade, dáse unha media de 45 anos, sendo as cooperati-vas de viño as que posúen o consello reitor de maior idade (55 anos de media). As entidades que realizan máisreunións ao ano son tamén as de viño, xunto coas gandeiras, cun promedio de 14, sendo a media global de 11xuntanzas anuais. Polo que se refire ao número de socios que representa cada conselleiro, as cooperativas hoto-florícolas acadan soamente a decena, mentres que a media se sitúa en 33.

Cadro 13. Características do Consello Reitor. 2004 (Valores medios)

GanderíaHorta-FlorViñoMedia

8 45 12 366 40 8 10

10 55 14 428 45 11 33

Nº Consell./coop. Idade

Nº reunións/ano

Nº socios/conselleiro

Compróbase no gráfico 17 que as variacións advertidas nestes últimos anos en relación cos aspectos ana-lizados no consello reitor das cooperativas da mostra non son moi significativas.

Gráfico 17

Facendo esta análise por actividades, o gráfico 19 indica que a maioría dos membros reitores con estu-dos superiores forma parte de cooperativas dedicadas á produción e comercialización de viño (24%), fronte ásdo sector hortoflorícola que só contan cun 4% de universitarios ou ás gandeiras (3%). En definitiva, son as viti-vinícolas as que contan co consello reitor cuxos estudos son de maior nivel académico.

62


O gráfico 18 indica que tampouco se dan cambios en 2004 no que respecta ao nivel de estudos dos com-poñentes da xunta reitora, a pesares dos cambios producidos na mostra. Posúe estudos básicos o 76% do total,fronte a só o 6% de estudos superiores.

Gráfico 18

Básico

FP-Bacharelato

Universitario

EVOLUCIÓN DO NIVEL DE ESTUDOS DO CONSELLO REITOR

80%

13%

7%

73%

22%

6%

73%

22%

6%

72%

21%

7%

76%

18%

6%

2004

2003

2002

2001

2000

Nº Conselleiros/ Coop.

Nº Reunións/ Ano

Nº Socios/ Conselleiro

EVOLUCIÓN DAS VARIABLES RELATIVAS AO CONSELLO REITOR

2004

2003

2002

2001

2000

16

8

14

31

8

14

31

8

12

31

8

11

33

7

26


63

GanderíaHorta-FlorViño

Media

Coop que Renovación do CR Nº membros do CRrenovan CR Total Parcial Renovados Reelixidos

44% 29% 71% 4,4 4,022% 50% 50% 3,5 3,50% 0% 0% 0,0 0,0

35% 32% 68% 4,3 3,9

Gandería

Horta-Flor

Viño

NIVEL DE ESTUDOS DO CONSELLO REITOR SEGUNDO ACTIVIDADE 2004

Universitario

Básico

FP-Bacharelato

79%

87%

54%

18%

9%

22%

3%

4%

24%

Gráfico 19

A renovación dos membros do consello reitor en 2004 non presenta cambios con respecto ao ano ante-rior. A información que proporciona o cadro 14 revela que o 35% das sociedades da mostra renovan a súa xuntareitora en 2004. O método máis utilizado polas empresas que realizan a renovación neste ano é a parcial (68%)e resultan renovados unha media de 4,3 membros, dos cales 3,9 son conselleiros reelixidos.

Cadro 14. Tipo de renovación do Consello Reitor. 2004 (Valores medios)

“Sen cambios na figura do presidente”

Os aspectos máis relevantes que rodean á figura do presidente indícanse nos seguintes cadros e gráficos.Non se observan grandes diferenzas coa información obtida en 2003. Coas variacións acontecidas na mostra, aidade media pasa a ser de 50 anos en 2004 e antigüidade volve situarse en 7 anos. (gráfico 20).

Gráfico 20

64


GanderíaHorta-FlorViño

Media

Características Nivel de estudosIdade Antigüidade Básico FP-Bacharelato Universitario

49 7 67% 31% 3%48 5 56% 22% 22%63 8 50% 0% 50%50 7 63% 26% 11%

O cadro 15 apunta que a idade máis elevada téñena os presidentes das cooperativas vitivinícolas (13 anosmáis que a media). Con respecto ao nivel de estudos só unha porcentaxe moi reducida posúe estudos universi-tarios (11%), cuxa presenza é altamente significativa nas sociedades do sector do viño. A maioría (63%) contacon estudos básicos.

Cadro 15. O Presidente. 2004 (Valores medios)

Idade

Antigüidade

EVOLUCIÓN DAS VARIABLES RELATIVAS AO PRESIDENTE

2004

2003

2002

2001

2000

49

7

50

7

51

8

52

7

50

7

Seguindo a evolución da variable estudos (gráfico 21), non parece que se vaian dar cambios nun futuropróximo: o nivel medio da formación básica é moi elevado, chegando ao 63% en 2004, mentres que a universi-taria sitúase arredor do 11-16%.


Gráfico 21

65

“Continúa o crecemento na facturación das cooperativas con xerente”

Non tódalas cooperativas confían na necesidade de contar cun xerente para a administración da empre-sa. Sen embargo, os datos que ano a ano arrastran os sucesivos Informes indican que tal vez se poida estable-cer unha relación directa, inda que non exclusiva, entre a existencia dun xerente e o maior volume de factura-ción. Así, o gráfico 22 indica que segue aumentando o importe facturado polas entidades con xerente (6,4millóns de euros en 2004), fronte ao estancamento dos últimos catro anos (sen contar 2004) daquelas que nondispoñen deste profesional específico.

Gráfico 22

2004

2003

2002

2001

2000

Básico

FP-Bacharelato

Universitario

EVOLUCIÓN DO NIVEL DE ESTUDOS DO PRESIDENTE

57%

28%

16%

60%

25%

15%

60%

25%

15%

54%

30%

16%

63%

26%

11%

EVOLUCIÓN DA FACTURACIÓN EN FUNCIÓN DA XERENCIA(Fact. media por coop. en mill. €)

6,46,15,85,7

4,9

1,3 1,3 1,3 1,3 1,5

2000 2001 2002 2003 2004

Cooperativas con Xerente Cooperativas sen Xerente

O 70% das sociedades da mostra teñen xerente. A súa idade media é de 40 anos e levan arredor de 9anos no posto. Como indica o cadro 16, o nivel de estudos dos xerentes é xusto o inverso ao que acontecía nocaso do presidente e demais membros do consello reitor: hai un 68% de profesionais con estudos universitarios

(medios e superiores). As cooperativas vitivinícolas continúan sendo as de maior número de xerentes con cuali-ficación académica (100%)

Cadro 16. O Xerente. 2004 (Valores medios)

66


2004

2003

2002

2001

2000

Básico

FP-Bacharelato

Universitario

EVOLUCIÓN DO NIVEL DE ESTUDOS DO XERENTE

0%

33%

67%

0%

38%

62%

0%

38%

62%

36%

59%

8%

25%

68%

5%

A evolución do nivel de estudos xerencial segue a ser positiva. Destaca o incremento da porcentaxe deestudos universitarios.

Gráfico 23

Gandería

Horta-Flor

Viño

Media

Características Nivel de estudos

Idade Antigüidade Superior FP-Bacharelato Universitario

41 8 3% 27% 70%

38 11 33% 33% 33%

41 10 0% 0% 100%

40 9 8% 25% 68%

3.6.- ASPECTOS LABORAIS

Variacións negativas na cifra de emprego global

Neste último ano a cifra de emprego global das cooperativas estudadas pasa dos 664 traballadores direc-tos de 2003 aos 650 de 2004, o que supón unha diminución do 2%.

Porén, con respecto ao emprego medio, a cifra supera os 12 empregados; o aumento con respecto ao anoanterior é do 3%, dato moito máis representativo que o do parágrafo anterior.

¿Que sucede en 2004 para que se produza esa diminución na cifra global de traballadores€ Como se ana-lizará máis adiante, a cifra de emprego temporal diminúe fortemente, polo que o número de empregados totaistamén vai diminuír. Parece que en 2004 as cooperativas non necesitaron tanta man de obra eventual e, ademais,


67

EVOLUCIÓN DO EMPREGO MEDIO POR COOPERATIVA

12,0411,65

10,80

8,80

9,98

2000 2001 2002 2003 2004

% VARIACIÓN DO EMPREGO NAS COOPERATIVAS E NA ECONOMÍA GALEGA 2000-2004

Galicia Cooperativas da mostra

3,4

1,61,7-0,2

3,6

8,8

-2,1

7,3

9,8

4,0

2000 2001 2002 2003 2004

apostaron pola contratación fixa. Por outro lado, non se poden esquecer os cambios realizados no universo mos-tral do estudo, que afectan á actividade de gandería e de horta e flor.

O gráfico 24 ilustra a evolución do emprego medio acadado polas sociedades do Informe durante o perí-odo 2000-2004: presenta unha tendencia ascendente, máis acentuada nos primeiros anos do novo século.

Gráfico 24

O gráfico 25 reflicte a comparación entre as variacións acontecidas no emprego na economía galega e asexperimentadas no ámbito laboral das cooperativas estudadas durante o último quinquenio. O ano 2000 mós-trase como un gran punto de inflexión para ambas series de datos: o emprego na economía galega17 sofre unimportante descenso ata acadar variacións negativas en 2001, despois vese algo recuperado no ano 2002 e no2003 (1,6%). En 2004 preséntase esa cifra tan alta de variación positiva, en parte debido aos cambios metodo-lóxicos introducidos polos organismos estatísticos, a petición da Unión Europea. As entidades estudadas experi-mentan o maior incremento en 2001 e a maior diminución no bienio 2004/2003 (-2%).

Gráfico 25

Fonte: INE, EPA. Datos sobre variación do emprego Galicia do 4º trimestre de cada ano.

17 Dado que os datos que se empregan son diferentes en canto ao tamaño da mostra, as comparacións establecidas deben tomarse con certa relatividade.

Forte diminución do emprego medio nas cooperativas de horta-flor

O emprego medio xerado en función da actividade á que se dedica a cooperativa compórtase no ano 2004da forma que se indica no gráfico 26: en 2003-2004 as cooperativas que máis emprego xeran son aquelas cuxaactividade principal é a fabricación de penso18, que contaban con 355 empregados en 2003 e acadan os 362 en2004 (variación de case o 2%), un incremento positivo, a pesar de que é menor que no bienio anterior. É impor-tante resaltar que as sociedades de produción e comercialización de produtos de horta e flor experimentan unhaforte variación negativa (algo máis do 16%).

Gráfico 26

68


18 Cando se fai referencia ao sector da gandería téñense en conta tódalas cooperativas deste sector, incluíndo as que teñen fábrica de pensos.

% Variación 99-00 % Variación 00-01 % Variación 01-02 % Variación 02-03 % Variación 03-04

EVOLUCIÓN DO EMPREGO SEGUNDO ACTIVIDADE

Gandería ViñoHorta-florSó fábrica penso

3,52% 3,98%

0,00%

9,76%13,03%

12,64%

-6,67%

11,11%8,02%

11,90%

32,86%

-5,00%

7,19%7,90%9,68%5,26%

0,43% 1,97%

-16,67%

1,00%

Como xa se comentou, o emprego medio aumenta con respecto ao ano anterior nun 3%, correspondén-dolle arredor de 12 traballadores a cada cooperativa estudada. Poñendo isto en función do sector no que operaa sociedade (gráfico 27), obsérvase que o grupo das gandeiras que se dedican fundamentalmente á fabricaciónde penso son as que acadan a cifra de emprego medio máis elevada (19,05 empregados). Ademais, a súa evo-lución no último quinquenio segue unha tendencia á alza: contratouse unha media de 5,35 persoas desde 2000a 2004. As cooperativas de viño tamén acadan en 2004 un promedio importante de man de obra (case 17 per-soas). As entidades coa media laboral máis baixa son, de novo, as hortoflorícolas (9,4 traballadores).


Gráfico 27

69

EVOLUCIÓN DO EMPREGO MEDIO POR COOPERATIVA SEGUNDO ACTIVIDADE

11,9011,55

6,5

10,8

10,0

13,7

19,0519,72

18,316,3

9,449,276,86,5

6,4

16,8316,6715,8

16,715

2000 2001 2002 2003 2004

Gandería Só fábrica penso Horta-Flor Viño

De 0 a 4 trab. De 5 a 9 trab. De 10 a 14 trab. Máis de 14 trab.

EVOLUCIÓN DO NÚMERO MEDIO DE TRABALLADORESPOR COOPERATIVA 2000-2004

1,9 1,9 1,9 2,0 2,0

7,2 6,9 6,8 6,6 6,5

12,0 12,0 12,1 11,9 12,0

29,3

33,835,7

38,4

33,3

2000 200320022001 2003

As cooperativas con máis traballadores son as que máis medran

O gráfico 28 indica que cantos máis traballadores ten a cooperativa, maior aumento se produce na súacifra media de emprego. Así, as sociedades con máis de 14 persoas no seu cadro de persoal acadan un prome-dio de case 33 asalariados, a pesares de que isto supón unha diminución de 5 individuos en 2004, por termomedio, con respecto ao ano anterior. Analizando a evolución deste grupo ao longo do quinquenio, obsérvase queas variacións que experimentan son máis significativas cás dos outros intervalos.

Gráfico 28

70


5-45 socios 46-120 socios 121-300 socios >300 socios

EVOLUCIÓN DO EMPREGO MEDIO SEGUNDONÚMERO DE SOCIOS (Trab./Coop.)

5,9

8,09,1 8,8

6,04,5 4,5 4,6 4,5 4,1

7,58,7 9,4

11,2 10,8

17,1

19,821,5

23,5 23,2

2000 200320022001 2003

2000 2001 2002 2003 2004

EVOLUCIÓN DO Nº MEDIO DE TRABALLADORES SEGUNDO DEPARTAMENTOS

ComercializaciónProduciónAdministración

2,39

5,41

2,18

5,55

10,45

5,34

5,04

11,66

6,60

2,77

6,13

3,13

2,27

4,70

1,80

As cooperativas con menos socios diminúen a súa cifra de emprego medio

Segundo o gráfico 29, o máis significativo con respecto ao ano anterior atópase nas cooperativas conmenos de 45 socios, que experimentan un descenso do 32%. O resto dos intervalos non experimentan variaciónssignificativas. Porén, observando a evolución ao longo dos cinco anos analizados, obsérvase que as empresasmáis grandes son as que posúen a tendencia ao crecemento máis acentuada.

Gráfico 29

Diminución do emprego medio en tódalas áreas

Segundo as áreas de traballo comunmente existentes nunha sociedade cooperativa, obsérvase no gráfico30 que en 2004 se produce unha importante diminución en todos os departamentos. A área de produción é aque rexistra o maior descenso (un 47% menos que en 2003).

Gráfico 30


O cadro de persoal máis amplo, o 51% do número total de traballadores, volve atoparse no departamen-to de produción que acada un promedio de 6,13 asalariados. O 23% do total pertence á área de administración,con case 3 persoas de media, e o 26% restante englóbase na sección comercial, que dispón de 3,13 emprega-dos por cooperativa.

Importante aumento do emprego fixo

Despois de dous anos consecutivos onde o número de contratacións fixas efectuadas polas cooperativasda mostra viña diminuíndo, en 2004 dáse un importante incremento, volvendo á tendencia seguida desde 199719.O aumento que se produce é de algo máis do 7%, acadando o 70% de emprego estable fronte ao 30% de con-trato eventual.

Gráfico 31

71

2000

2001

2002

2003

2004

EVOLUCIÓN DO TIPO DE CONTRATO DE TRABALLO

73,17%

71,53%

71,24%

65,36%

70,46%

26,83%

28,47%

28,76%

34,64%

29,54%

Eventuais

Fixos

Segundo a actividade que desenvolve a cooperativa, son as gandeiras as sociedades que maior porcen-taxe de emprego fixo xeran: un 76%, o que supón un aumento con respecto ao ano anterior de 5 puntos por-centuais. As que presentan menor cantidade de emprego permanente son as que se dedican á produción ecomercialización de produtos de horta e flor (51%).

Maior volume de facturación, máis contratos fixos

En 2004, as cooperativas que máis volume de facturación presentan son as que maior cantidade de con-tratos fixos realizan. Neste caso atópanse aquelas sociedades que facturan entre 4,8 e 7,2 millóns de euros, cuxaporcentaxe de emprego indefinido acada o 78% do total.

Polo tanto, pódese dicir que as entidades que posúen o maior importe de facturación20 contratan ao 69%dos traballadores da mostra, e ademais, ese emprego contén unhas porcentaxes moi elevadas de traballo fixo(75%).

19 MOUGÁN BOUZÓN, H. (Dir.), Op. cit., 2003b, páx. 7220 Máis de 4,8 millóns de euros.

72


5,56,3 6,11 6,88

4,23

8,89,7 9,22

10,88

6,16

3,102,70

2,70 3,67 3,25

4,50

6,80 6,006,17 6,17

Gandería Só fábrica pensos Horta-Flor Viño

EVOLUCIÓN EMPREGO INDIRECTO XERADO POLAS COOPERATIVAS DA MOSTRA

2000 2001 2002 2003 2004

Diminución na cifra media de emprego indirecto

En 2004 prodúcese unha redución no número medio de traballadores indirectos: pásase de 12,43 a 4,3empregos. Isto significa que as cooperativas da mostra traballan cunha media de oito empresas e/ou autónomosexternos menos que no ano anterior.

O gráfico 32 ilustra esta situación facendo grupos segundo a actividade económica máis importante des-envolvida na cooperativa. Así, obsérvase que o maior número de traballadores auxiliares atópase na fabricaciónde pensos e na produción e comercialización de viño (algo máis de 6 empregos por entidade) e a cifra máis redu-cida nas sociedades hortoflorícolas (3,25 postos de traballo). Como xa se comentou ao inicio deste apartado,para o caso da redución de traballo temporal, parece que en 2004 as cooperativas estudadas non necesitaronde tanta ma de obra ocasional.

Gráfico 32

3.7.- FORMACIÓN SOCIAL

Aumento no número de cursos, diminución no de charlas

En 2004, prodúcese unha situación similar á do ano anterior no que se refire aos aspectos formativos dascooperativas da mostra: volve incrementarse o número de cursos, sobre todo os de curta duración, e celébrasemenor cantidade de charlas técnicas e conferencias.

O 67% dos cursos impartidos nas cooperativas agrarias estudas foron realizados en colaboración coaUnión de Cooperativas Agrarias, AGACA. Os temas máis tratados son os sectoriais (85%), seguidos das NTICs(novas tecnoloxías da información e da comunicación), xa que a metade das cooperativas que impartiron for-mación aos seus socios incluíron algún curso deste tipo.


O cadro 17 indica que aumenta tanto o número de cooperativas onde se imparten as accións formativascomo a propia cantidade de cursos, inda que non na mesma proporción. En comparanza co ano anterior21, nocaso de cursos curtos, o incremento cífrase no 40 e 13%, respectivamente, mentres que nos de longa duración,o incremento non é tan significativo. O signo contrario dáse no caso da organización de conferencias e charlastécnicas sobre temas sectoriais, onde a cifra de entidades diminúe un 36% e a de accións formativas en torno aun 26%, en relación a 2003.

Cadro 17. Desenvolvemento de actividades formativas (I). 2004 (valores absolutos)

73

21 MOUGÁN BOUZÓN, H. (Dir.), IX Informe sobre a xestión e o estado económico do cooperativismo agrario en Galicia, Santiago de Compostela: AGACA,Dirección Xeral de Relacións Laborais, 2007, p. 64.

Gandería

Horta-Flor

Viño

Media

Cursos de 250 horas Cursos curta duración Conferencias e charlas

Nº coop Nº cursos Nº coop Nº cursos Nº coop Nº charlas

2 2 19 51 8 31

1 1 4 14 0 0

1 2 3 11 1 1

4 5 26 76 9 32

O cadro 17 tamén indica que as cooperativas de horta e flor son as únicas que non organizan conferen-cias nin charlas técnicas, pero teñen unha presenza bastante importante na celebración de cursos de curtaduración.

O número de alumnos aumenta, tanto nos cursos coma nas conferencias e charlas (gráfico 33). No casodos cursos máis longos, dáse unha subida do 50%, e nas accións formativas curtas aumenta un 25%, con res-pecto ao ano anterior. A cifra de alumnado aumenta un 60% nas conferencias e charlas técnicas, a pesares daredución no número de celebracións.

Gráfico 33

178 19224 60 90

796

1.446

810

1.034

1.295

1.817

440615 667

1.066

Cursos de 250 Horas Cursos de curta duración Conferencias e charlas

EVOLUCIÓN DO Nº DE ALUMNOS DAS ACTIVIDADES FORMATIVAS

2000 2001 2002 2003 2004

Un aspecto importante que se desprende do cadro 18 é o que se refire á porcentaxe de participación, édicir, do total de socios que conforman a sociedade cooperativa cántos acoden finalmente ao curso ou charla encalidade de alumnos.

Cadro 18. Desenvolvemento de actividades formativas (II). 2004 (valores absolutos)

74


Cursos de 250 horas Cursos curta duración Conferencias e charlas

Nº socios Nº alumnos % Part. Nº socios Nº alumnos % Part. Nº socios Nº alumnos% Part.

Gandería

Horta-Flor

Viño

Media

764 35 5% 6.803 854 13% 2.644 1016 38%

184 15 8% 379 264 70% 0 0 -

366 40 11% 1.326 177 13% 286 50 18%

1.314 90 7% 8.508 1.295 15% 2.930 1.066 36%

As accións formativas de máis de 250 horas posúen a porcentaxe de asistencia máis baixa (7%). Os cur-sos de curta duración acadan o 15% e as conferencias e charlas chegan ao 36%, o que supón unha variaciónpositiva con respecto a 2003 de 22 puntos porcentuais. En ningún caso se pode falar de niveis participativos ele-vados, pero hai que ter en conta as circunstancias propias do sector agrario, cos agricultores e gandeiros sem-pre pendentes de factores que escapan ao seu control (por exemplo, a influencia das condicións meteorolóxicasno momento do ciclo produtivo) e que limitan moito a dispoñibilidade do seu propio tempo. Isto tamén explicaque a relación duración da acción/asistencia case sempre camiñen en sentido inverso.

En directa relación con isto, o contorno tan complexo e cambiante como o actual esixe a todas as orga-nizacións unha constante posta ao día do seu persoal pero, ao mesmo tempo, é cotiá a afirmación de que nonse dispón do suficiente tempo para facelo polo sistema tradicional de formación.

Inda que a formación a distancia non é un concepto novo, si o é o concepto de teleformación que, indaque se basea nela, amplía en gran medida as súas posibilidades. Grazas ás tecnoloxías da información, e median-te o uso de ferramentas multimedia, é posible transmitir coñecementos vía telemática, así como establecer can-les de comunicación entre o formador e o alumno, sen que ambos teñan que coincidir nin mesmo espazo físicoe temporal. Neste contexto, a internet é unha boa solución para os problemas de formación, posto que propónun medio interactivo, dinámico e universal para encarar os procesos formativos mediante o uso da tecnoloxíaque ofrece.

Con respecto ás cooperativas da mostra, en 2004, a maior parte (67%) afirma coñecer a teleformacióncomo ferramenta para a mellora na cualificación do persoal e os socios. O 55% das enquisadas asegura que real-mente a empregaría para impartir os cursos onde esta opción sexa efectiva. O motivo polo cal non se aplicaríaeste método é a falta de acceso á internet e a escaseza de ordenadores dispoñibles na cooperativa para tal efec-to (tan só 7 computadoras por entidade).

As necesidades formativas identificadas polas cooperativas obxecto de estudo no ano 2004 (gráfico 34),ben se poden cubrir coa teleformación: temas relacionados coa formación cooperativa básica (77%), dirección eplanificación empresarial da cooperativa (67%) ou aplicacións informáticas básicas (42%).


Gráfico 34

75

42%

77%

67%

36%

2%

Informática Formacióncooperativa

Dirección eplanificación

Habilidadessociais

Outras

NECESIDADES DE FORMACIÓN. 2004

3.8.- AS SOCIEDADES COOPERATIVAS E AS SUBVENCIÓNS

O cadro 19 mostra a información máis relevante con respecto ás axudas procedentes das distintas admi-nistracións en 2004 destinadas ás cooperativas agrarias vinculadas á mostra.

Con respecto ao ano anterior, a porcentaxe de cooperativas que solicitan subvencións en 2004 aumenta15 puntos porcentuais, acadando o 82%. A cifra total demandada aproxímase aos 5,3 millóns de euros, o quesupón o 18% máis que en 2003. O investimento realizado é de 7,08 millóns de euros, que significa case un 6%máis que no ano anterior. Polo lado das concesións, o importe total ascende a 3,18 millóns de euros, un 9%menos que no período anterior, cun promedio de 63 mil euros por empresa. A porcentaxe do concedido sobre oinvestimento que finalmente se realiza aumenta 1 punto porcentual, con respecto a 2003, o que implica que en2004 se auxilia o 45% do investimento acometido. Este aspecto amplíase no último cadro deste apartado.

Cadro 19. Axudas das administracións. 2004 (Valores absolutos en miles de €)

%Coop. Inves. realiz. Importe solicitado Importe concedido %Concedido s/invest

Gandería

Horta-Flor

Viño

Media

83% 6.236,20 4.544,17 2.752.373,19 44%

78% 442,38 407,54 272.060,76 61%

80% 398,88 348,17 153.599,93 39%

82% 7.077,45 5.299,87 3.178,03 45%

A evolución destas magnitudes ilústrase no gráfico 35. En 2004 séguese dando a tendencia á alza que seiniciara en 199822 no importe investido polas cooperativas da mostra, de igual xeito que nas cantidades solici-tadas para este fin e tamén nas axudas concedidas.

22 MOUGÁN BOUZÓN, H. (Dir.), Op. Cit. 2004, páx. 59.

Gráfico 35

76


TIPO SUBVENCIÓN Gandería Horta-flor Viño Media

Instalacións

Informática

Formación

Persoal

Auditoría

Prog. testaxes, ACI, reprodución

Prog. mellora gandeira

Maquinaria

Incorporación socios

APAs

Outras

22.565,89 n.d. 27.075,13

6.694,83 n.d. n.d.

4.241,00 25.923,00 n.d.

10.718,60 9.783,00 6.149,50

3.753,80 n.d. 2.370,97

41.544,49 - -

22.089,71 - -

53.516,79 36.000,00 69.344,88

17.320,33 17.502,50 n.d.

69.929,28 n.d. n.d.

23.122,01 22.286,83 8.644,16

23.467,74

6.694,83

11.468,33

9.984,64

3.523,33

41.544,49

22.089,71

53.404,21

17.393,20

69.929,28

20.616,25

O cadro 20 contén as partidas máis importantes sobre as que se conceden as devanditas axudas. En 2004destacan as destinadas ás Agrupacións de Produtores Agrarios (APAs), vinculadas á gandería, con case 70 mil €de media. No sector gandeiro, o segundo concepto máis subsidiado corresponde á maquinaria (case 54 mil €de media). Polo que respecta ás sociedades de horta e flor, a cifra máis alta de concesión corresponde tamén amaquinaria (36 mil de promedio), igualmente que no caso das sociedades vitivinícolas, onde o importe concedi-do para este concepto ascende a máis de 69 mil euros.

Cadro 20. Axudas concedidas polas administracións. 2004 (Valores medios en €)

EVOLUCIÓN DAS AXUDAS DAS ADMINISTRACIÓNS(Datos en millóns de €)

6,0

5,4

2,6

5,3

4,1

2,2

5,7

5,3

3,4

6,7

4,5

2,9

7,1

5,3

3,2

Investimento realizado

Importe solicitado

Importe concedido

20042003200220012000

n.d.: non dispoñible.

O cadro 21 afonda un pouco máis na relación importe concedido/importe final investido. Así, compróba-se que en 2004 a partida máis auxiliada é a de formación (78%), seguida das APAs (68%) e de informática(56%).


Cadro 21. Concesión de subvención por tipo de investimento. 2004 (en %)

77

TIPO SUBVENCIÓN Gandería Horta-flor Viño Media

Instalacións

Informática

Formación

Persoal

Auditoría

Prog. testaxes, ACI, reprodución

Prog. mellora gandeira

Maquinaria

Incorporación socios

APAs

Outras

38% n.d. n.d.

56% 50% n.d.

91% 75% n.d.

44% 88% 64%

51% n.d. 50%

48% - -

46% - -

31% 100% n.d.

50% 48% n.d.

68% n.d. n.d.

58% 55% 43%

37%

56%

78%

48%

51%

48%

46%

32%

49%

68%

56%

n.d.: non dispoñible

4.análise económica xeral

do cooperativismo agrarioen galicia


4.1.- INTRODUCIÓN

Realizamos a análise das cooperativas agrarias, tendo en conta que o obxectivo das sociedades coopera-tivas é mellora socioeconómica dos seus socios, a través de obter unha mellora económica nas súas explota-cións e por outra parte máis tempo libre e maior calidade de vida. Para obter este obxectivo é necesario realizarnumerosas e variadas actividades para o que é necesario aplicar recursos, polo tanto estes recursos teñen quexestionalos seguindo técnicas de xestión económica, para poder minimizar custos de transformación e comer-cialización e deste xeito subministrar produtos as explotacións dos socios, a un prezo inferior o mercado, ecomercializar a súas produción a un prezo superior o de mercado.

As cooperativas analizadas desenvolven a súa actividade no sector agroindustrial, dedicándose unhaparte delas á gandería, outra á produción e comercialización de viño e unha terceira á horticultura; ademais derealizar en cada subsector un importante número de actividades.

Seguimos a metodoloxía dos Informes anteriores23, polo que vamos realizar un estudo da estrutura eco-nómica e financeira das cooperativas, analizando a súa capacidade produtiva, as fontes de financiamentos, osingresos obtidos da realización das actividades e os gastos en que incorren para obter ditos ingresos.

Para a análise comparativa utilizamos a información proporcionada pola base de datos Ardán24, compa-rando os valores das cooperativas cos valores medios do resto de empresas galegas e do norte de Portugal,tamén comparamos os datos obtidos dos diferentes subsectores: gandeiro, vitivinícola e hortoflorícola.

81

23 MOUGÁN BOUZÓN, H. (Dir) Op. Cit., 1997, 1998, 1999, 2000, 2002, 2003a, 2003b, 2004 e 200724 ARDÁN: Galicia 2006. Directorio 13.500 empresas, Op.Cit.

Balance agregado das 12.994 empresas

82

capítulo 4. análise económica xeral do cooperativismo agrario en galicia

25 A información utilizada na elaboración deste epígrafe recóllese no Anexo I e no Anexo II.

Investimento en fixo (neto)Gastos amortizablesInmobilizado inmaterialInmobilizado materialOutro inmobilizadoOutro activo fixoInvestimento en circulante (neto)ExistenciasDebedoresTesoureríaOutro activo circulanteFONTES DE FINANCIAMENTOFinanciamento permanenteFondos propiosFinanciamento alleo a longo prazoIngresos a distribuír en varios exerciciosFinanciam. Alleo curto prazoFondo de rotación

INVESTIMENTO TOTAL 38.743,80 100,00% 42.570,18 100,00% 47.702,94 100,00% 9,88% 12,06%

Euros %

2002

Euros %

2003

Euros %

2004

2002-2003

Taxa de variación

2003-2004

16.407,02 42,35% 17.729,74 41,65% 19.439,58 40,75% 8,06% 9,64%292,07 75,00% 304,50 0,72% 337,68 0,71% 4,26% 10,90%

1.378,25 3,56% 1.463,44 3,44% 1.511,68 3,17% 6,18% 3,30%10.342,54 26,69% 11.029,61 25,91% 12.184,91 25,54% 6,64% 10,47%4.371,92 11,28% 4.906,69 11,53% 5.385,13 11,29% 12,23% 9,75%

22,24 0,06% 25,50 0,06% 20,19 0,04% 14,69% -20,84%22.336,78 57,65% 24.840,44 58,35% 28.263,36 59,25% 11,21% 13,78%

7.160,72 18,48% 8.279,05 19,45% 9.527,63 19,97% 15,62% 15,08%11.327,37 29,24% 12.544,94 29,47% 14.029,52 29,41% 10,75% 11,83%1.549,54 4,00% 1.754,49 4,12% 1.839,60 3,66% 13,23% 4,85%2.299,15 5,93% 2.261,96 5,31% 2.866,61 6,01% 1,62% 26,73%

38.743,80 100,00% 42.570,18 100,00% 47.702,94 100,00% 9,88% 12,06%19.928,97 51,44% 22.143,26 52,02% 24.833,18 52,06% 11,11% 12,15%12.077,79 31,17% 13.470,43 31,64% 15.157,71 31,78% 11,53% 12,53%7.023,10 18,13% 7.777,39 18,27% 8.660,15 18,15% 10,74% 11,35%

828,09 2,14% 895,44 2,10% 1.015,32 2,13% 8,13% 13,39%18.814,83 48,56% 20.426,92 47,98% 22.869,76 47,94% 8,57% 11,96%3.521,95 9,09% 4.413,51 10,37% 5.393,60 11,31% 25,31% 22,21%

Consumos e outros gastos explotaciónValor engadido bruto a custo de factoresGastos de persoalResultado económico bruto explot.Amortizacións e provisiónsResultado económico neto explot.Resultado financeiro

Ingresos financeirosGastos financeiros

Resultado actividades ordinariasResultado actividades extraordinariasResultado antes de impostosImpostosResultado neto do exercicioCash Flow

Ingresos de explotación

Euros %

2002

Euros %

2003

Euros %

2004

2002-2003

Taxa de variación

2003-2004

38.173,01 80,05% 41.352,85 79,77% 44.880,27 79,39% 8,33% 8,53%9.511,44 19,95% 10.486,19 20,23% 11.649,47 20,61% 10,25% 11,09%5.958,84 12,50% 6.514,61 12,57% 6.940,38 12,28% 9,33% 6,54%

3.552,59 7,45% 3.971,58 7,66% 4.709,10 8,33% 11,79% 18,57%1.308,89 2,74% 1.504,99 2,90% 1.648,94 2,92% 14,98% 9,56%

2.243,70 4,71% 2.466,59 7,46% 3.060,16 5,41% 9,93% 24,06%-215,07 -0,45% -122,48 -0,24% -62,49 -0,11% 43,05% 48,98%537,43 1,13% 607,32 1,17% 676,34 1,20% 13,00% 11,37%752,51 1,58% 729,80 1,41% 738,83 1,31% -3,02% 1,24%

2.028,63 4,25% 2.344,11 4,52% 2.997,67 5,30% 15,55% 27,88%-170,10 -0,36% 130,55 0,25% 180,95 0,32% 176,80% 38,60%

1.858,53 3,90% 2.474,66 4,77% 3.178,62 5,62% 33,15% 28,45%548,75 1,15% 722,19 1,39% 907,83 1,61% 31,61% 25,70%

1.309,78 2,75% 1.752,47 3,38% 2.270,79 4,02% 33,80% 2958,00%2.513,81 5,27% 3.131,51 6,04% 3.759,30 6,65% 24,57% 20,05%

47.684,44 100,00% 51.839,04 100,00% 56.529,74 100,00% 8,71% 9,05%

Fonte:ARDÁN: GALICIA 2006. 13.500 Empresas. Directorio de empresas e Informe económico–financeiro e da competividade. IGAPE Consorcio Zona Franca deVigo. Vigo 2006.

Conta de resultados agregada de 12.994 empresas

Fonte:ARDÁN: GALICIA 2006. 13.500 Empresas. Directorio de empresas e Informe económico–financeiro e da competividade. IGAPE Consorcio Zona Franca deVigo. Vigo 2006.

4.2 ANÁLISE DA ESTRUTURA ECONÓMICO-FINANCEIRA25

No conxunto de cooperativas que vamos analizar están incluídas cooperativas gandeiras, cooperativas deviño e cooperativas de horta. Ademais, as cooperativas gandeiras desenvolven moi diversas actividades, talescomo comercialización de leite cru, comercialización de gando, fabricación de pensos, prestación de servizos,


venda de insumos agrarios, etc.. Ademais as cooperativas gandeiras representa o 86,38% da facturación do totaldas cooperativas da mostra e o 57,62% do total do balance, entón nos valores obtidos para as porcentaxes eratios van ter un gran peso as cooperativas gandeiras

Nos gráficos 36 e 37 observamos a estrutura global da capacidade económica e financeira das coopera-tivas, sendo moi semellante, e destacando:

O activo circulante é maior có activo fixo.

Os recursos alleos a longo prazo teñen unha participación pequena na estrutura financeira, incrementán-dose no 2004.

Existe un fondo de manobra positivo que se incrementa no exercicio 2004.

Gráfico 36 Gráfico 37

83

0

20

40

60

80

100

120

140

1 2

ACTIVO

ESTRUTURA DO BALANCE DAS COOPERATIVASDA MOSTRA 2003

(Mill. €)

PASIVO

A.FIXO

A.CIR

R.PROP.

R.A.L/P

R.A.C/P

0

20

40

60

80

100

120

140

1 2ACTIVO

ESTRUTURA DO BALANCE DAS COOPERATIVASDA MOSTRA 2004

(Mill. €)

PASIVO

A.FIXO

A.CIR

R.PROP.

R.A.L/P

R.A.C/P

Dentro das actividades realizadas polas cooperativas obxectivo desta análise teñen un peso moi impor-tante as de comercialización e servizos, para as que os investimentos necesarios son menores que para a fabri-cación ou transformación, por elo o activo fixo é moito menor que o activo circulante, e nalgúns casos existencooperativas que realizan as súas actividades sen activo fixo, e noutras ten un importe moi pouco significativo.

4.2.1.- Análise da estrutura económica

No exercicio 2004, a estrutura económica das cooperativas da mostra alcanza un volume de máis de148,97 millóns de euros, dos que un 40,03% corresponden a activo fixo e o 59,97% a activo circulante.Incrementándose durante o exercicio 2004 nun 9,69%.

Nas empresas galegas analizadas na base de datos Ardan, a estrutura da capacidade económica analiza-da en termos de porcentaxes, é semellante a das cooperativas, o 40,75% corresponde a activo fixo e un 59,25%a circulante, se ben produciuse un incremento superior do 13,78%

Gráfico 38

84


Gastos de establecemento Inmobilizacións inmateriais Inmobilizacións materiais Inmobilizacións financeiras0

10000

20000

30000

40000

50000

60000

PRINCIPAIS PARTIDAS DO INMOBILIZADO DAS COOPERATIVAS DA MOSTRA (Miles €)

2003 2004

-40000

-30000

-20000

-10000

0

10000

20000

30000

Terr

eos

Cons

truc

ións

Inst

alac

ións

técn

icas

Maq

uina

ria

Out

roin

mob

iliza

do

Prov

isió

ns

Amor

tizac

ión

acu

mul

ada

COMPOSICIÓN DO INMOBILIZADO MATERIAL DAS COOPERATIVAS DA MOSTRA (Miles €)

20032004

O inmobilizado representa o 98,31% do activo fixo, as outras partidas deste epígrafe teñen un importemoi pouco significativo.

A principal partida do inmobilizado son as inmobilizacións materiais que representan un 86,72%, segui-da das financeiras cun 10,20%, das inmateriais cun 3,07% e, por último, dos gastos de establecemento cun0,01%. Nas empresas analizadas polo Ardan, as inmobilizacións materiais supoñen o 62,67% do inmobilizado,as inmobilizacións inmateriais o 7,78% e outro inmobilizado o 27,71%.

No gráfico 39 representamos as principias partidas do inmobilizado en termos absolutos para os exerci-cios 2003 e 2004.

Gráfico 39


• As construcións supoñen o 16,69% do activo total, e corresponden ás naves onde as coo-perativas desenvolven a súa actividade.

• A maquinaria representa o 14,92% da estrutura económica e corresponde, entre outros, amaquinaria agrícola que as cooperativas mercan para alugar ou prestar servizos ós seussocios.

• As instalacións técnicas representan o 13,25% do activo total e corresponden principal-mente ás cooperativas que posúen fábrica de pensos e ás cooperativas de viño.

• Os terreos cun 5,45% da estrutura económica, representan as fincas onde as cooperativasasentan as súas construcións.

• O 8,69% está composto por outras partidas do inmobilizado material, tales como mobilia-rio, elementos de transporte, equipos para procesos de información, etc.

Segundo se observa no gráfico 38, tódalas partidas do inmobilizado material increméntanse no exercicio2004, agás a de outro inmobilizado, que diminuíron nun 31,85%.

A amortización acumulada representa o 24,85% do total do activo, diminuíndo en termos relativos conrespecto o exercicio 2003, pola baixa de elementos do inmobilizado, sobre todo de equipo informático, que esta-ba totalmente amortizado.

As inmobilizacións inmateriais supoñen un 1,21%26 do activo total, diminuíndo a súa participación noactivo total con respecto o exercicio 2003 nun 53,16%, producíndose os descensos mais significativos nos derei-tos de arrendamento financeiros e en outro inmobilizado inmaterial.

As inmobilizacións financeiras que están compostas na súa maior parte por participacións das cooperati-vas en sociedades de segundo ou ulterior, representa o 4,01% do activo total, incrementándose nun 35,49%durante o ano 2004.

O importe do activo circulante é de 89,34 millóns de euros o que representa un 59,97% da estrutura eco-nómica, porción semellante á media das empresas analizadas no Ardán, nas que representa un 59,25%. A súaevolución foi positiva, aumentando durante o exercicio 2004 un 11,76%, incremento inferior o das empresasanalizadas no Ardán27.

A súa composición represéntase no gráfico 40, destacando como partida máis importante os debedores,seguidos das existencias. Incrementándose tódalas partidas, agás a de investimentos financeiros temporais.

85

26 Esta porcentaxe é inferior á das empresas analizadas no Ardán, nas que acada un 3,17%.27 O activo circulante aumenta un 13,78% durante o 2004.

Gráfico 40

86


28 Nas cooperativas unha parte importante de clientes son socios29 Lei 5/1998 de cooperativas de Galicia30 Orde ECO/364/2003, de 16 de decembro, pola que se aproban as normas sobre aspectos contables das sociedades cooperativas

20022003

0

5000

10000

15000

20000

25000

30000

35000

40000

Sociosdesembolsos

esixidos

Existencias Debedores Investimentosfinanceirostemporais

Tesourería Axustesperiodificación

COMPOSICIÓN DO CIRCULANTE DAS COOPERATIVAS DA MOSTRA (Miles €)

• As existencias nas cooperativas representan o 21,29%, e nas empresas galegas o 19,97% do acti-vo, e incrementándose un 19,37% e un 15,08% respectivamente. Si temos en conta que unha partemoi importante dos ingresos son de actividades que non orixinan existencias (comercialización deleite, carne, e prestación de servizos) o volume de existencias poida que sexa suficiente para des-envolver as actividades das cooperativas, e nalgúns casos concretos existe un exceso, tendo enconta as actividades que realizan estas cooperativas.

• Os debedores28 nas cooperativas supoñen o 29,59%, e nas empresas galegas o 29,41%, e a súaevolución foi dun incremento do 16,28% e dun 11,83% respectivamente.

• A tesourería supón o 5,72% do activo, porcentaxe superior á das empresas analizadas no Ardán,nas que o seu valor é do 3,86%. No exercicio 2004 experimenta un crecemento en valor absolutodo 11,61%, e sendo este crecemento superior o de exercicios anteriores.

4.2.2.- Análise da estrutura financeira

A estrutura financeira das cooperativas é diferente a outras sociedades, posto que a propia lexislación dascooperativas29 regula os fondos propios das mesmas, e ademais a estrutura do balance é regulada por un plansectorial contable30, pero estes condicionantes non impiden obter unha estrutura financeira adecuada as necesi-dades de cada cooperativa.


Gráfico 41

87

31 O capital social incrementouse no exercicio 2004 nun 3,87%32 As reservas aumentaron un 1,63% no exercicio 200433 O financiamento alleo nas empresas analizadas polo Ardan representa o 66,09% da estructura financeira

20032004

0

5000

10000

15000

20000

25000

30000

35000

40000

Capital social Reservas Ingresos a dist.varios exercicios

COMPOSICIÓN DOS RECURSOS PROPIOS DAS COOPERATIVAS DA MOSTRA (Miles €)

Mantense a tendencia a incrementar os recursos propios, acadando no 2004 un 50,87% do total do pasi-vo, mentres que nas empresas analizadas polo Ardan representan o 31,78%, esta situación naquelas cooperati-vas onde a participación dos recursos propios este por encima da media pode repercutir un custe de oportuni-dade os socios.

A estrutura dos recursos propios represéntase no gráfico 40, destacando as seguintes características:

• O capital social esta composto por achegas obrigatorias e voluntarias dos socios, e representa o18,17% do total do pasivo, incrementándose no exercicio 200431, como consecuencia, na súa maiorparte, da incorporación de resultados a capital social.

• As reservas é a partida mais importante dos fondos propios e mostran unha tendencia alcistadurante moito tempo32, aínda que menor no 2004. Supoñen o 26,57% da estrutura financeira e asúa composición é a seguinte: Fondo de Reserva Obrigatorio, 46,40%, Fondo de Reserva Voluntario,21,37%, e Outras Reservas, 32,22%, do total de reservas, respectivamente. Hai que destacar que oFondo de Reserva Obrigatorio é irrepartible, así como unha parte moi importante das ReservasVoluntarias e Outras Reservas.

• Os ingresos a distribuír en varios exercicios están constituídos na súa maior parte por subvenciónsó capital e representan o 6,12% do pasivo, incrementándose a súa participación nun 13,96%durante o exercicio 2004.

A estrutura dos recursos alleos reflectímola no gráfico 41, onde se observa que a partida máis importan-te, e con moita diferenza, é a de recursos alleos a curto prazo.

Os recursos alleos representan o 49,13% da estrutura financeira, importe inferior o das empresas anali-zadas no Ardan33.

Os recursos alleos a longo prazo representan o 10,54% da estrutura financeira, este importe é moi infe-rior o das empresas analizadas no Ardan34, e as principais fontes de financiamento a longo prazo son: Débedascon entidades de crédito que supoñen o 8,28% do pasivo total, Fondo de Formación e Promoción Cooperativoque representa o 0,82%, e outras débedas cunha porcentaxe de representación da estrutura financeira de1,44%.

A partida do Fondo de Formación e Promoción Cooperativo destinada á formación dos socios e dos tra-balladores das sociedades, así como tamén para impulsar ou manter as relacións intercooperativas, ten unimporte demasiado alto, e ademais o valor medio presenta unha gran dispersión, xa que hai cooperativas quenon teñen ningún importe nesta partida, e outras teñen un importe moi alto.

Gráfico 42

88


34 O financiamento alleo a longo prazo nas empresas analizadas polo Ardan representa o 18,15% do pasivo35 Nas empresas analizadas no Ardán representan un 47,94%.

0

7000

14000

21000

28000

35000

42000

49000

56000

63000

20032004

Provisións parariscos e gastos

Fondo de Formacióne Promoción coop.

Acredoresa longo prazo

Acredoresa curto prazo

Axustesperiodificación

COMPOSICIÓN DOS FONDOS ALLEOS DAS COOPERATIVAS DA MOSTRA (Miles €)

Os recursos alleos a curto prazo son a fonte de financiamento alleo mais representativa, representan o38,57% da estrutura financeira, incrementándose durante o exercicio 2004 nun 13,81%. A súa participación nofinanciamento é inferior ó das empresas analizadas no Ardán35. A partida máis importante das débedas a curtoprazo son os acredores comerciais que representan o 26,03% do total do pasivo. Séguenlle as débedas conempresas do grupo cun 4,40% e as débedas curto prazo con entidades de crédito que supoñen o 9,30%, admi-nistracións públicas cun 1,60%, e o resto de partidas que teñen un peso pouco significativo dentro dos recursosalleos a curto prazo.

Coeficiente de endebedamento

É o coeficiente que mide na cooperativa a parte de cada unidade monetaria de recursos da mesma que éobtida por vía de prestamos, medindo a capacidade de endebedamento da cooperativa: cun ratio de endebeda-mento inferior a 0,5 seralle fácil acudir a préstamos, sen embargo, cun moi alto seralle moi difícil ou, se os obtén,a carga financeira será alta.


No cadro 22 observamos que os valores obtidos para este ratio nas cooperativas están moi dispersos, ade-mais un 22% das cooperativas teñen obteñen valores situados no último intervalo cunha media moi alta, do4,96.

Cadro 22. Coeficiente de endebedamento das cooperativas da mostra 200436

89

36 Coeficiente de endebedamento = Débedas totais / Neto.

Intervalos0-0.40 0.41-0.80 0.81-1.20 1.21-1.60 1.61-2.00 >2.00

Media dos intervalos de ratiosIntervalos de facturación (euros) Número de cooperativas dentro dos intervalos

Nº Coop. porintervalos defacturación

Media deratios porintervalosfacturación

0-0,60 millóns0,60-2,40 millóns2,40-4,81 millóns4,81-7,21 millóns> 7,21 millónsNº cooperativas intervalos ratios

2 1 0 0 2 3 8 3,871 4 6 1 2 4 18 1,381 1 3 1 1 0 7 0,930 2 3 1 0 1 7 1,152 2 1 3 2 4 14 2,146 10 13 6 7 12 54 1,86

0,24 0,61 0,96 1,44 1,72 4,96

COEFICIENTE DE ENDEBEDAMENTO COOP. MOSTRA

1,32

1,49

1,29

1,47

1,86

2000 2001 2002 2003 2004

A súa evolución durante o período 2000 a 2004 para as cooperativas da mostra, reflíctese no gráfico 43,observando que presenta valores superiores a unidade, con máximos no 2001 e que se incrementa moito no2004.

Gráfico 43

Coeficiente de endebedamento a longo e curto prazo

Analizamos a composición da débeda, tendo en conta o seu prazo de devolución, para elo calculamos oscoeficientes de endebedamento a longo e a curto prazo, sendo os valores obtidos os que figuran nos cadros 23e 24.

Con respecto ó longo prazo un 74% das cooperativas sitúanse no primeiro intervalo e un 16,67% nosegundo, cunha media para este ratio de 0,13 no primeiro tramo, e de 0,59 para o segundo, valores que se benconfirman a seguridade do acredor, poden influír negativamente nas rendibilidades. Existen 5 cooperativas convalores moi altos, polo que deberían analizar a súa situación en profundidade, e elaborar un plan para saír destasituación.

Cadro 23. Coeficiente de endebedamento a longo prazo das cooperativas da mostra 200437

90


37 Coeficiente de endebedamento a longo prazo = Débedas a longo prazo / Neto.38 Coeficiente de endebedamento a curto prazo = Débedas a curto prazo / Neto.

Intervalos0-0.40 0.41-0.80 0.81-1.20 1.21-1.60 1.61-2.00 >2.00





0,13 0,59 1,02 1,76 4,46

5 1 0 0 1 1 8 1,0912 5 1 0 0 0 18 0,297 0 0 0 0 0 7 0,127 0 0 0 0 0 7 0,089 3 1 0 0 1 14 0,57

40 9 2 0 1 2 54 0,43

Cadro 24. Coeficiente de endebedamento a curto prazo das cooperativas da mostra 200438

COEF. ENDEBEDAMENTO A L/P COOPERATIVAS DA MOSTRA

0,32 0,30,28 0,29

0,43

2000 2001 2002 2003 2004

Polo que respecta ó curto prazo, existe un gran esparexemento dos valores polos intervalos do cadro, concaracterísticas semellantes o coeficiente de endebedamento xeral.

A evolución durante o período 2000 a 2004 represéntase nos gráficos 44 e 45, e destaca:

Gráfico 44

Intervalos0-0.40 0.41-0.80 0.81-1.20 1.21-1.60 1.61-2.00 >2.00





0,13 0,59 1,02 1,76 4,46

5 1 0 0 1 1 8 1,0912 5 1 0 0 0 18 0,297 0 0 0 0 0 7 0,127 0 0 0 0 0 7 0,089 3 1 0 0 1 14 0,57

40 9 2 0 1 2 54 0,43


Gráfico 45

91

39 Porcentaxe inferior á media de empresas analizadas no Ardán (4,02%).

COEF. ENDEBEDAMENTO A L/P COOPERATIVAS DA MOSTRA

1,421,18

1,011,19

0,99

2000 2001 2002 2003 2004

O coeficiente de endebedamento a longo prazo mantense nun intervalo curto, diminuíndo desde o ano2000 ata o 2002, e volvendo a subir no 2003 e 2004.

Polo que respecta a evolución do coeficiente de endebedamento a curto prazo durante o período de 2000a 2004, mostra mínimos ó redor da unidade, en 2000 (0,99) e en 2002 (1,01) e máximos en 2001 (1,19) e 2003(1,18) e 2004 (1,42).

O coeficiente de endebedamento rexistro un forte incremento no ano 2004, tanto a longo prazo como acurto prazo, as cooperativas teñen que vixiar esta evolución, posto que de continuar, sería perigosa.

4.2.3. Análise de conta de resultados

As sociedades cooperativas teñen como fin primordial a mellora da situación socioeconómica dos seussocios, incrementando as súas rendas e o tempo dispoñible para o ocio, polo que non coincide co das empre-sas capitalistas tradicionais, entón as comparacións dos ratios obtidos do resultados débense facer con certareserva, sen embargo se son totalmente validas nos conceptos de gastos

As cooperativas da mostra obteñen un excedente despois de impostos, que representa un 0,88%39 dovalor de produción. Este resultado diminuíu no exercicio 2004 nun 52,24%, e se ben o obxectivo das cooperati-vas non é maximizar os beneficios, se que teñen que xerar os suficientes recursos para poder realizar a activi-dade e manter a capacidade produtiva.

O valor de produción aumentou nun 3,18%, alcanzando un valor de mais de 284 millóns de euros nascooperativas da mostra, sendo a partida máis importante as vendas netas, que alcanzan un importe de preto de277 millóns de euros e o 97,66% do valor de produción.

Nas partidas de gastos cómpre destacar que as compras netas representan o 85,26% do valor de produ-ción e os gastos externos da explotación o 7,31%, porcentaxes semellantes a de anos anteriores, incrementán-dose o importe das compras netas.

No gráfico 46 móstranse os gastos externos de explotación. Obsérvase que a partida máis importante éa de transporte, debido a que as cooperativas gandeiras non teñen cisternas para a recollida e transporte do leitee as que fabrican pensos tampouco teñen camións para transportar as materias primas as fabricas, e en moitoscasos o reparto do penso.

Gráfico 46

92


40 Nas empresas analizadas no Ardán representa o 20,61%.41 Porcentaxe moi inferior á das empresas analizadas no Ardán (12,28%).42 Nas empresas analizadas no Ardán increméntase nun 6,54%.

DISTRIBUCIÓN DOS GASTOS EXTERNOS Á EXPLOTACIÓNNAS COOPERATIVAS DA MOSTRA (2004)

Reparacións e conservación9%

Transportes25%Public.Propagan e rel. Públ.

10%

Subministros

Outros servizos

Outros gtos externosda explotación

7%

Trab. Realizadosoutras empresas

9%

Serv. Profesio. Indepen.10%

O valor engadido nas cooperativas representa o 7,43%40 do valor de produción, e diminuíu nun 16,16%durante o exercicio 2004.

Os gastos de persoal son do 4,90%, con respecto ó valor de produción, esta porcentaxe é inferior asempresas analizadas no Ardan41, xa que nas cooperativas existen actividades que xeran una gran volume de fac-turación con moi pouca man de obra, tal é o caso da comercialización de leite e de xatos. Estes gastos aumen-taron no exercicio 2004 un 5,02%42.

Gráfico 47

DISTRIBUCIÓN DOS GASTOS DE PERSOAL DAS COOPERATIVAS DA MOSTRA (2004)

Indemnizacións 3,10%

SS cargo empresa 19,56%

Outros gtos sociais 0,69%

Soldos e salarios 76,65%


A continuación facemos unha análise utilizando os principais ratios da conta de resultados no exercicio2004 e a súa evolución durante o período 2000 a 2004.

Índice de absorción de custes fixos

Indica a participación dos custes fixos nas vendas da cooperativa e canto menor sexa, maior será a ren-dibilidade da cooperativa.

Cadro 25. Índice de absorción de custes fixos das cooperativas da mostra 200443

93

43 Índice de absorción de custes fixos = Punto morto (€) / Vendas

ÍNDICE ABSORCIÓN CUSTOS FIXOS COOP. MOSTRA

0,92

1,35

0,79 0,89 1,02

2000 2001 2002 2003 2004

No cadro anterior observamos que a media o ano 2004, situase en 1,02, o que quere dicir que o total devendas no sería suficiente para sufragar os custes fixos, pero este resultado é debido a que unha cooperativaacada por unha situación conxuntural un valor de 5,90, se descartamos esta cooperativa, a media o índice deabsorción de custes fixos das cooperativas da mostra no 2004 é do 0,93.

Tamén se observa que un 29,63% das cooperativas obteñen valores superiores a unidade, o que é unhasituación perigosa, que afecta a un número importante de cooperativas. Cunha media do 0,90 situase o 40,74%das cooperativas, que se ben é un valor alto, pode ser viable neste tipo de entidades.

A evolución deste ratio no período 2000-2004, expoñémola no gráfico 48, observando en tódolos exerci-cios un valor moi alto, se ben por debaixo da unidade, agás no ano 2001 e 2004, se ben como se indicou ante-riormente, no ano 2004, descartando a cooperativa cun valor atípico, o resultado sería de 0,93.

Gráfico 48





0,37 0,50 0,71 0,90 1,10 2,85

1 0 4 2 1 0 8 0,730 0 2 9 5 2 18 1,060 0 4 1 2 0 7 0,890 0 0 5 2 0 7 0,950 1 4 5 2 2 14 1,251 1 14 22 12 4 54 1,02

Intervalos< 0.40 0.40-0.60 0.61-0.80 0.81-1.00 1.01-1.40 >1.40

94


44 Índice de eficiencia comercial = (Vendas – Punto morto) / Vendas

ÍNDICE EFICIENCIA COMERCIAL COOP. MOSTRA

2000 2001 2002 2003 2004

-0,020,11

0,21

-0,35

0,08

Índice de eficiencia económica

Indícanos a porcentaxe de vendas que podería ser reducido sen entrar en perdas a cooperativa.

Cadro 26. Índice de eficiencia comercial das cooperativas da mostra 200444





-3,04 -0,18 0,10 0,29 0,57

0 1 2 4 1 0 8 0,271 6 9 2 0 0 18 -0,060 2 1 4 0 0 7 0,110 2 5 0 0 0 7 0,051 3 5 4 1 0 14 -0,252 14 22 14 2 0 54 -0,02

Intervalos<-1.00 -1.00-0.00 0.01-0.20 0.21-0.40 0.41-0.80 >0.80

No 29,63% das cooperativas xa están en perdas, entón habería que aumentar as vendas para saír de per-das, nun 40,74% delas terían unha marxe de manobra do 10%, e nos últimos intervalos os valores deste ratiopermite unha redución nas vendas importante sen entrar en perdas.

Gráfico 49

No gráfico 49 advertimos que o valor medio deste ratio para o período 2000-2004, presenta unha ten-dencia a baixa hasta o ano 2001, alcanzando un valor mínimo moi baixo, recupérese no 2002 e volve a baixarno 2003 e 2004, situándose neste último ano cun valor negativo.

Índice de seguridade de custes variables

Expresa a porcentaxe máxima na que poderían incrementarse os custos variables sen que as cooperati-vas entren en perdas.


Cadro 27. Índice de seguridade de custes variables das cooperativas da mostra 200445

95

45 Índice de seguridade de custes variables = Bfº da explotación / Custes variables da explotación.

Nos dous primeiros intervalos, nos que se sitúan 15 cooperativas cun valor negativo, teñen que diminuíros seus custes variables para saír das perdas, a maioría das cooperativas sitúanse no terceiro intervalo cunhacapacidade para aumentar os cutes variables moi pequena, de media o 2%, e dicir que calquera acontecemen-to que elas non poidan controlar e que influía nos prezos dos produtos, pode facer entrar a este grupo de coo-perativas en perdas.

A evolución deste ratio no período 2000-2004 observámola no gráfico 50, e mantense no intervalo (0 a0,03), moi pequeno, e alcanzando o valor máximo no 2004.

Gráfico 50

ÍNDICE SEGURIDADE CUSTOS VARIABLES COOP. MOSTRA

0,020,03

0,010

0,03

2000 2001 2002 2003 2004

Índice de seguridade de custes fixos

Indícanos a porcentaxe na que poden incrementarse os cutes fixos sen que a cooperativa se sitúe pordebaixo do umbral de rendibilidade, permanecendo constantes os gastos variables.

Segundo observamos no cadro 28, o 27,78% das cooperativas da mostra obteñen valores negativos paraeste ratio, polo que deberían analizar os factores fixos de produción, ben incrementando a produción ou dimi-nuíndo os cutes fixos.





-0,11 -0,01 0,02 0,14 0,77

0 1 3 3 0 1 8 0,172 4 12 0 0 0 18 -0,010 2 5 0 0 0 7 0,000 2 5 0 0 0 7 0,000 4 10 0 0 0 14 0,012 13 35 3 0 1 54 0,03

Intervalos<-0.10 -0.10-0.00 0.01-0.10 0.11-0.20 0.21-0.30 >0.30

Cadro 28. Índice de seguridade de custes fixos das cooperativas da mostra 200446

96


46 Índice de seguridade de custes fixos = Bfº da explotación / Custes fixos da explotación.





-0,33 -0,03 0,05 0,15 0,27 0,57

0 1 1 1 0 5 8 0,504 2 6 4 1 1 18 0,022 0 0 1 0 4 7 0,191 1 2 2 1 0 7 0,062 2 1 4 1 4 14 0,149 6 10 12 3 14 54 0,15

Intervalos de ratios<-0,1 -0,09-0 0-0,10 0,11-0,20 0,21-0,30 >0,30

Gráfico 51

ÍNDICE SEGURIDADE DE CUSTOS FIXOS COOP. MOSTRA

0,260,35

0,220,12 0,15

2000 2001 2002 2003 2004

No gráfico 51 observamos unha tendencia a baixa deste ratio durante o período 2000 a 2004, situándo-se o final deste período no 0,15.

4.2.4.- Análise da liquidez, solvencia e rendibilidade

Vamos analizar as relacións existentes entre as principais partidas do balance e, para saber a capacidadeque posúen as cooperativas para facer fronte ás obrigas nos prazos acordados. Estas relacións descríbense cosseguintes ratios:

Liquidez xeral

Indica as unidades monetarias realizables a curto prazo por cada unidade monetaria esixible no mesmoprazo, podemos considerar que cando o seu valor encontrase entre 1 e 2, a cooperativa ten un liquidez adecua-da, cando o seu valor é menor que 1, a cooperativa encontrase tecnicamente en suspensión de pagos e cando émaior que 2 ten activos circulantes ociosos.


Cadro 29. Ratio de liquidez xeral das cooperativas da mostra 200447

97

47 Liquidez xeral = Activo circulante / Pasivo circulante.





0,90 1,36 1,81 2,16 2,67 5,53

3 3 0 0 0 2 8 3,054 8 1 2 2 1 18 1,810 3 1 1 1 1 7 2,131 3 2 0 1 0 7 1,623 5 2 0 1 3 14 1,86

11 22 6 3 5 7 54 2,02

Intervalos0.20-1.10 1.11-1.70 1.71-2.00 2.01-2.50 2.51-3.00 >3.00

Observando o cadro 29, apreciamos un grupo de cooperativas con valores por debaixo da unidade, cunvalor medio de 0,90. Un 51,85% das cooperativas sitúanse no segundo e terceiro intervalo con valores quepodemos considerar adecuados e no resto dos intervalos, os valores obtidos polas cooperativas son altos, o queindica que nesas entidades existan recursos ociosos.

Gráfico 52

LIQUIDEZ XERAL DAS COOPERATIVAS DA MOSTRA

2,022,19

2,32,23

1,94

2000 2001 2002 2003 2004

A evolución da media do ratio de liquidez xeral durante o período 2000-2004, situase no intervalo 1,94-2,30, que aínda que estes valores nos indican que existen activos circulantes ociosos, esta situación non se daen tódalas cooperativas, e no ano 2004 o valor situase moi próximo a 2.

Fondo de manobra

Debe existir certa correspondencia entre a liquidez do activo e a esixibilidade do pasivo, para evitar o riscode que a empresa se vexa na necesidade de suspender pagamentos durante un prazo mais ou menos longo.

O fondo de manobra defínese como a parte do activo circulante que non se financia con pasivo circulan-tes, senón con recursos a longo prazo procedentes do patrimonio neto e do pasivo a longo prazo.

Un fondo de manobra negativo implica un desequilibrio financeiro, se ben poden darse situacións ondeun valor negativo sexa adecuado, debido a que os cobros se fan o contado e os pagamentos a prazo, pero noné o caso das cooperativas agrarias.

No cadro 30 están expostos os valores obtidos para as cooperativas no exercicio 2004, e observamos queun 26% das cooperativas obteñen valores negativos, polo que poden ter tensións de liquidez, aínda que nal-gunhas cooperativas se efectúen cobros o contado. Polo contrario, o número de cooperativas situadas nos dousúltimos intervalos é excesivo, e polo tanto deberían analizar a súa estrutura financeira, para ver se existe algun-ha debilidade na mesma, e intentar corrixila.

Cadro 30. Fondo de manobra das cooperativas da mostra 200448

98


48 Fondo de manobra en tanto por un do activo circulante = (Recursos permanentes – Activo fixo)/Activo circulante.





-0,83 -0,24 0,13 0,26 0,43 0,66

1 3 2 0 0 2 8 0,051 7 3 2 1 4 18 0,090 0 2 1 2 2 7 0,370 0 3 1 2 1 7 0,290 2 6 0 3 3 14 0,252 12 16 4 8 12 54 0,19

Intervalos<-0.50 -0.50-0.00 0.01-0.20 0.21-0.30 0.31-0.50 >0.50

No gráfico 53, reflectimos a evolución das medias deste ratio das cooperativas da mostra durante o perí-odo 2000-2004, observamos que se manteñen en valores semellantes durante este período de tempo, cunha ten-dencia a baixa alcanzando o valor mínimo no ano 2004, que pode ser o resultado dunha análise e mellora daestrutura financeira dalgunhas cooperativas.

Gráfico 53

FONDO DE MANOBRA COOP. MOSTRA

0,270,330,30,320,19

2000 2001 2002 2003 2004

Liquidez inmediata

Este ratio expresa as unidades monetarias de realizable e dispoñible por cada unidade de esixible a curtoprazo, mide a capacidade da empresa para facer fronte ás débedas a curto prazo mediante os recursos a curtoprazo, excluíndo as existencias que constituín a parte menos liquida. O seu valor ideal podemos considerar 1, seas cooperativas se colocan por debaixo encóntranse en perigo de suspensión de pagos e se é maior teñen acti-vos circulantes ociosos.


Os resultados do ratio de liquidez inmediata para as cooperativas figuran no cadro 30, que as cooperati-vas con valor inferior a unidade supoñen o 38,89%, que un 48,15% dos valores obtidos están situados no inter-valo (0-2) e un 13% de cooperativas obteñen valores moi altos, próximos a 4.

Cadro 31. Ratio de liquidez inmediata das cooperativas da mostra 200449

99

49 Liquidez inmediata = (Activo circulante – “stocks”)/Pasivo circulante





0,37 0,68 0,93 1,28 1,95 3,99

1 1 1 3 0 2 8 2,350 5 3 7 2 1 18 1,260 0 1 3 2 1 7 1,701 1 2 2 1 0 7 1,122 2 1 5 1 3 14 1,354 9 8 20 6 7 54 1,49

Intervalos< 0.50 0.50-0.80 0.81-1.00 1.01-1.70 1.71-2.30 >2.30

A evolución da media dos valores obtidos para o período 2000-2004, reflectida no gráfico 54, presentaunha tendencia á alza hasta o exercicio 2002, baixando no 2003 e 2004 hasta situarse no 1,49, que podemosconsiderar como un valor aceptable.

Gráfico 54

LIQUIDEZ INMEDIATA COOP. MOSTRA

1,37

1,631,73

1,61,49

2000 2001 2002 2003 2004

Coeficiente de garantía

Indícanos a garantía que ofrecen as cooperativas fronte ó financiamento alleo total, é dicir, establece asunidades monetarias de investimento con que conta a cooperativa, materializados en activos con valor de rea-lización para responder a unha unidade monetaria de financiamento alleo, medindo a garantía que a coopera-tiva ofrece os seus acredores.

Segundo observamos no cadro 32, un 48,15% das cooperativas obteñen valores para este ratio entre 1 e2, o que significa que están demasiado vinculadas os seus acredores, e que deberían corrixir o valor deste ratio,o resto das cooperativas ofrecen unha garantía adecuada os seus acredores e incluso unha parte delas no sefinancia mediante créditos.

Cadro 32. Coeficiente de garantía das cooperativas da mostra 200450

100


50 Coeficiente de garantía = Activo real / Pasivo esixible





1,21 1,44 1,74 2,22 2,67 5,87

3 1 1 0 1 2 8 3,741 4 3 3 4 3 18 2,470 1 1 3 1 1 7 2,450 1 1 4 1 0 7 2,102 2 5 2 0 3 14 2,236 9 11 12 7 9 54 2,55

Intervalos1-1.30 1.31-1.60 1.61-2.00 2.01-2.40 2.41-3.00 >3.00

No gráfico 55 reflíctese a evolución media dos valores obtidos para o coeficiente de garantía das coope-rativas da mostra, do que podemos deducir que as cooperativas utilizan recursos propios para financiar partidasque poderían financiar con créditos, e que no ano 2004 rompeuse a tendencia alcista da media deste ratio,situándose no 2,55.

Gráfico 55

COEFICIENTE DE GARANTÍA COOP. MOSTRA

2,74

2,31 2,32

2,53 2,55

2000 2001 2002 2003 2004

Rendibilidade económica

Indica o rendemento medio que obteñen as cooperativas como consecuencia dos seus investimentos enactivos

Segundo os valores expostos no cadro 33, un 70,37% das cooperativas obteñen unha rendibilidade eco-nómica entre 0 e 10% e obteñen un valor negativo para este ratio un 18,52% das cooperativas.


Cadro 33. Rendibilidade económica das cooperativas da mostra 200451

101

51 Rendibilidade económica = BAIT / Activos





-0,03 0,03 0,07 0,12 0,58

0 3 2 2 0 1 8 0,135 11 1 1 0 0 18 0,022 2 3 0 0 0 7 0,031 5 1 0 0 0 7 0,032 7 3 2 0 0 14 0,04

10 28 10 5 0 1 54 0,04

Intervalos< 0.00 0.00-0.05 0.06-0.10 0.11-0.15 0.16-0.20 >0.20

O valor medio para as cooperativas sitúase no 4 % no ano 2004, mentres que nas empresas analizadasno Ardán sitúase no 5,29%.

Gráfico 56

RENDIBILIDADE ECONÓMICA COOP. MOSTRA

0,040,030,05

0,070,05

2000 2001 2002 2003 2004

No gráfico 56 obsérvase a tendencia dos valores medios para o período 2000-2004, que resulta ser cícli-ca con variacións de 0,03 a 0,07, presentando o valor mínimo no exercicio 2003 e recuperándose lixeiramenteno 2004.

A continuación analizamos a marxe comercial e a rotación de activos para afondar no estudio da rendi-bilidade económica

Marxe comercial

A marxe comercial resulta da diferenza entre o prezo de venda e o seu prezo de compra expresado en ter-mos de porcentaxe sobre vendas

Cadro 34. Marxe comercial das cooperativas da mostra 200452

102


52 Marxe comercial = BAIT / Vendas





-0,02 0,02 0,07 0,12 0,35

0 3 2 2 0 1 8 0,105 12 1 0 0 0 18 0,012 5 0 0 0 0 7 0,001 6 0 0 0 0 7 0,012 11 1 0 0 0 14 0,02

10 37 4 2 0 1 54 0,02

Intervalos< 0.00 0.00-0.05 0.06-0.10 0.11-0.15 0.16-0.20 >0.20

Observamos no cadro 34 que as cooperativas do primeiro intervalo teñen unha marxe comercial negati-va cunha media do 2%, polo que non poden permanecer moito tempo nesta situación, xa que se teñen que com-pensar perdas mediante achegas dos socios, no segundo intervalo sitúanse o 68,52% das cooperativas cunhamarxe media do 2%, que consideramos moi baixo, e o resto de cooperativas situase no terceiro, cuarto e sextointervalo con valores que non son excesivamente altos.

Gráfico 57

A evolución do valor medio da marxe comercial no período 2000-2004 mantense en torno a un 2% convariacións dun punto mais no exercicio 2001 e un punto menos no exercicio 2003.

Rotación de activos

No cadro 34 observamos que os valores das cooperativas encóntranse dispersos en tódolos intervalos,debido as diferentes actividades que realizan as cooperativas e as diferentes formas que teñen de financiar osseus investimentos, sobre todos na cooperativas de reducida dimensión.

MARXE COMERCIAL COOP. MOSTRA

0,02 0,03 0,02 0,01 0,02

2000 2001 2002 2003 2004


Cadro 35. Rotación de activos das cooperativas da mostra 200453

103

53 Rotación de activos = Vendas / Activos





0,68 1,59 2,54 3,51 4,75 6,00

4 4 0 0 0 0 8 1,064 5 5 0 3 1 18 2,421 1 0 3 2 0 7 3,321 0 1 4 1 0 7 3,112 3 4 3 0 2 14 2,76

12 13 10 10 6 3 54 2,51

Intervalos0-1.00 1.01-2.00 2.01-3.00 3.01-4.00 4.01-5.00 >5.00

No gráfico 58 observamos a súa evolución para o período 2000-2004 destacando unha forte baixada noexercicio 2003 e que se mantivo esa tendencia durante o 2004, aínda que cunha baixada moito menor.

Gráfico 58

ROTACIÓN ACTIVOS COOP. MOSTRA

2,512,693,163,193,04

2000 2001 2002 2003 2004

Rendibilidade financeira

Indica a taxa con que a cooperativa remunera as achegas realizadas polos socios.

Cadro 36. Rendibilidade financeira das cooperativas da mostra 200454

104


No cadro 36 reflíctense os valores obtidos para o exercicio 2004 para as cooperativas da mostra, obser-vando que a maioría das cooperativas obteñen valores para este ratio aceptables, tendo en conta que o obxec-tivo destas entidades non é maximizar o beneficio. Existe un grupo delas cun valores negativos, polo que debenanalizar a súa situación, xa que esta non a poderán manter por moito tempo, e outras con valores altos.

Gráfico 59

RENDIBILIDADE FINANCEIRA COOP. MOSTRA

0,1 0,1 0,07 0,01 0,01

2000 2001 2002 2003 2004



Media deratios porintervalos

facturación


-0,34 0,02 0,09 0,12 0,19 0,52

0 2 1 1 1 3 8 0,256 7 1 4 0 0 18 -0,142 1 1 3 0 0 7 0,051 5 0 1 0 0 7 0,022 6 1 5 0 0 14 0,03

11 21 4 14 1 3 54 0,01

Intervalos< 0.00 0.00-0.05 0.06-0.10 0.11-0.15 0.16-0.20 >0.20

A tendencia observada no gráfico 59 é a baixa dende o 2000 hasta o 2003, situándose no exercicio 2003nun 1%, e mantendo o mesmo valor no ano 2004.

54 Rendibilidade financeira = BDT/ Recursos propios


ANEXO I: Balance agregado das cooperativas da mostra (€)

105

SOCIOS DESEMBOLSOS NON ESIXIDOSINMOBILIZADO

Gastos de establecementoInmobilizacións inmateriaisInmobilizacións materiaisInmobilizacións financeiras

GASTOS A DISTRIBUÍR EN VARIOS EX.ACTIVO CIRCULANTE

Socios desembolsos esixidosExistenciasDebedoresInvestimentos financeiros temporais

TESOURERIAAXUSTES PERIODIFICACIÓNTOTAL ACTIVOPASIVO

Capital socialReservasIngresos a distribuir en varios exer.

TOTAL RECURSOS PROPIOSProvisións para riscos e gastosFondo de Formación e Pro. cooperativoAcreedores a longo prazo

TOTAL RECURSOS PERMANENTESAcreedores a curto prazoAxustes por periodificación

TOTAL RECURSOS ALLEOSTOTAL PASIVO

ACTIVO

TOTAL MEDIA

2003

TOTAL MEDIA

2004

%S/T. %S/T. % VAR.

812.598,43 14.256,11 0,60% 600.929,17 11.128,32 0,40% -26,05%54.750.773,12 960.539,88 40,32% 58.626.737,23 1.085.680,32 39,35% 7,08%

95.809,31 1.680,87 0,07% 7.180,39 132,97 0,00% -92,51%3.838.876,40 67.348,71 2,83% 1.797.968,64 33.295,72 1,21% -53,16%

46.402.584,31 814.080,43 34,17% 50.841.681,38 941.512,62 34,13% 9,57%4.413.503,10 77.429,88 3,25% 5.979.906,82 110.739,02 4,01% 35,49%310.023,67 5.439,01 0,23% 408.505,49 7.564,92 0,27% 31,77%

79.933.178,73 1.402.336,47 58,86% 89.336.473,93 1.654.379,15 59,97% 11,76%15.413,41 270,41 0,01% 110.354,63 2.043,60 0,07% 615,97%

26.567.826,71 466.102,22 19,56% 31.715.145,61 587.317,51 21,29% 19,37%37.906.956,09 665.034,32 27,91% 44.078.828,65 816.274,60 29,59% 16,28%7.694.375,93 134.989,05 5,67% 4.819.980,06 89.258,89 3,24% -37,36%

7.628.982,13 133.841,79 5,62% 8.514.716,29 157.679,93 5,72% 11,61%119.624,46 2.098,67 0,09% 97.448,69 1.804,61 0,07% -18,54%

135.806.573,95 2.382.571,47 100,00% 148.972.645,82 2.758.752,70 100,00% 9,69%

26.065.815,30 457.295,01 19,19% 27.073.374,87 501.358,79 18,17% 3,87%38.951.503,70 683.359,71 28,68% 39.585.264,75 733.060,46 26,57% 1,63%8.002.302,34 140.391,27 5,89% 9.119.588,38 168.881,27 6,12% 13,96%

73.019.621,34 1.281.045,99 53,77% 75.778.228,00 1.403.300,52 50,87% 3,78%92.526,36 1.623,27 0,07% 39.325,96 728,26 0,03% -57,50%

1.205.543,08 21.149,88 0,89% 1.226.750,21 22.717,60 0,82% 1,76%10.907.833,74 191.365,50 8,03% 14.436.331,56 267.339,47 9,69% 32,35%

85.132.998,16 1.493.561,37 62,69% 91.480.635,73 1.694.085,85 61,41% 7,46%50.480.924,41 885.630,25 37,17% 57.453.032,00 1.063.945,04 38,57% 13,81%

100.125,02 1.756,58 0,07% 38.978,09 721,82 0,03% -61,07%62.786.952,61 1.101.525,48 46,23% 73.194.417,82 1.355.452,18 49,13% 16,58%

135.806.573,95 2.382.571,47 100,00% 148.972.645,82 2.758.752,70 100,00% 9,69%

ANEXO II: Conta de resultados agregada das cooperativas da mostra (€)

Vendas netasOutros ingresos da explotaciónVariación de existenciasTraballos real.pola empr. para o seu inm.Incorp.ó activo gtos for.débedasSubvencións a explotaciónVALOR DA PRODUCCIÓNCompras netasGastos externos da explotaciónVALOR ENGADIDO DA EMPRESAOutros gastosOutros ingresosGastos de persoalRESULTADO BRUTO DA EXPLOTACIÓNDotacións para amortización inmobilizadoDotacións para provisións e prov.aplic.RESULTADO NETO DA EXPLOTACIÓNIngresos financeirosGastos financeirosRESULTADOS DE ACTI.ORDINARIASIngresos extraordinariosGastos extraordinariosBENEFICIO ANTES DE IMPOSTOSImposto de sociedadesBENEFICIO DESPOIS DE IMPOSTOSDotación FEFPIngresos imputables ao FEFPEXCEDENTE POSITIVO OU NEGATIVO COOP

TOTAL MEDIA

2003

TOTAL MEDIA

2004 % s/v.Prod. Variación

% s/v.Prod.

268.657.999,54 4.713.298,24 97,66% 276.853.323,02 5.126.913,39 97,53% 3,05%1.319.086,01 23.141,86 0,48% 2.214.218,84 41.004,05 0,78% 67,86%1.552.209,40 27.231,74 0,56% 1.559.435,64 28.878,44 0,55% 0,47%

227.119,84 3.984,56 0,08% 164.409,98 3.044,63 0,06% 0,00%0,00 0,00 0,00% 0,00 0,00 0,00% 0,00%

3.333.429,09 58.481,21 1,21% 3.059.354,23 56.654,71 1,08% -8,22%275.089.843,88 4.826.137,61 100,00% 283.850.741,71 5.256.495,22 100,00% 3,18%

228.763.367,25 4.013.392,41 83,16% 242.006.298,93 4.481.598,13 85,26% 5,79%21.173.855,02 371.471,14 7,70% 20.756.145,86 384.373,07 7,31% -1,97%

25.152.621,61 441.274,06 9,14% 21.088.296,92 390.524,02 7,43% -16,16%338.266,92 5.934,51 0,12% 156.198,98 2.892,57 0,06% -53,82%

0,00 0,00 0,00% 0,00 0,00 0,00% 0,00%13.814.877,23 242.366,27 5,02% 13.912.163,57 257.632,66 4,90% 0,70%

10.999.477,46 192.973,29 4,00% 7.019.934,37 129.998,78 2,47% -36,18%4.854.908,12 85.173,83 1,76% 4.819.382,34 89.247,82 1,70% -0,73%

232.697,70 4.082,42 0,08% 283.287,58 5.246,07 0,10% 21,74%6.009.918,94 105.437,17 2,18% 1.917.264,45 35.504,90 0,68% -68,10%

437.672,05 7.678,46 0,16% 385.783,25 7.144,13 0,14% -11,86%1.657.590,26 29.080,53 0,60% 1.501.717,48 27.809,58 0,53% -9,40%

4.790.000,73 84.035,10 1,74% 801.330,22 14.839,45 0,28% -83,27%1.728.233,07 30.319,88 0,63% 2.352.466,34 43.564,19 0,83% 36,12%

456.829,72 8.014,56 0,17% 372.828,96 6.904,24 0,13% -18,39%6.061.404,08 106.340,42 2,20% 2.780.967,60 51.499,40 0,98% -54,12%

810.741,36 14.223,53 0,29% 273.158,19 5.058,49 0,10% -66,31%5.250.662,72 92.116,89 1,91% 2.507.809,41 46.440,92 0,88% -52,24%

161.675,90 2.994,00 0,06%6.010,12 111,30 0,00%

2.352.143,63 43.558,22 0,83%

106


4.3 ANÁLISE DA XESTIÓN ECONÓMICA

A continuación procédese á análise de certas variables relacionadas coa xestión económica das coopera-tivas agrarias, e de calquera empresa, tales como as novas tecnoloxías, a planificación estratéxica, a xestión derecursos e a xestión comercial

Novas tecnoloxías

É indubidable a importancia do papel xogado pola extraordinaria revolución tecnolóxica vivida nos últi-mos anos, especialmente no que se refire a tecnoloxías de información e da comunicación, co seu indubidableimpacto no desenvolvemento na xestión empresarial, no comercio, no acceso a mercados, na innovación tecno-lóxica, etc., Polo tanto, é moi importante poñer á disposición de tódolos usuarios potenciais as infraestruturasmáis vangardistas para facilitarlles o acceso a un mundo cada vez máis tecnificado, sen barreiras, nin distanciasterritoriais nin materiais para o desenvolvemento das actividades profesionais e persoais.

O concepto de nova tecnoloxía é moi amplo. Pódese dicir que é calquera coñecemento, procedemento ouinstrumento de recente creación aplicable a unha actividade a partir da cal se xera un produto material ou inma-terial de valor no mercado, que vén substituír, complementar ou mellorar á tecnoloxía empregada anteriormente.

Baixo o termo NTIC (Novas tecnoloxías de información e comunicación) englóbanse o conxunto deinfraestruturas físicas das redes de telecomunicacións e as tecnoloxías necesarias para o seu funcionamento.Grazas ao enorme avance da internet aparece un novo concepto, a denominada sociedade da información, quereflicte o efecto dos avances das NTIC. Hoxe en día na sociedade inflúen tamén o cambio cultural das comuni-cacións móbiles, a televisión dixital, a robótica, a casa intelixente ou o traballo a distancia. Paralelamente a istodébese camiñar cara á sociedade do coñecemento na que as persoas poidan asimilar e aproveitar os novos ser-vizos ao seu alcance baixo a forma de novas posibilidades de traballo e de creación de empresas

O uso das novas tecnoloxías da información e a comunicación é vital para o desenvolvemento da activi-dade agraria, xa que cooperativas, agricultores e gandeiros de ben actuar no mercado agroalimentario en igual-dade de condicións que os seus competidores. Búscase a mellora da competitividade, potenciando a innovacióne a incorporación de tecnoloxía e perséguese potenciar a vertebración e a integración, promovendo o funciona-mento en rede.

As cooperativas agrarias son organizacións que aglutinan a todos os actores da dinámica produtiva. Haiunha experiencia de traballo conxunto de moitas décadas que serve de base para asimilar novos sistemas e pro-cesos, e contan coa confianza que os socios depositan nunha sociedade da que eles son os propietarios. Polotanto, son as canles óptimas para levar a cabo, na parte que lle corresponde, a eliminación da “fenda dixital”existente no medio rural.

Os datos que se desprenden da enquisa en 2004 a este respecto indican que o 96% das cooperativas dis-poñen de ordenadores para desenvolver a súa actividade, e que están equipadas correctamente (unha media de6 equipos por entidade), en función do número de traballadores e do traballo que realizan.

Con respecto ao software utilizado, o 87% das enquisadas dispón de algún tipo de paquete de ofimáti-ca, mesma porcentaxe que conta con programas de contabilidade. Ao preguntar por un programa deseñado paratemas laborais (como as nóminas), tan só o 14% responde de forma afirmativa. Isto é coherente co feito de que


unha gran parte das cooperativas agrarias da mostra teñen contratado este tipo de servizos a empresas ou pro-fesionais autónomos especialistas na materia. O 41% das entidades obxecto de estudo empregan outro tipo deprogramas vinculados a temas máis sectoriais e específicos, como a xestión de maquinaria, o leite, a vendima, atrazabilidade, etc.

O 88% das cooperativas estudadas conta en 2004 con conexión á internet. Como indica o gráfico 60, atotalidade das cooperativas dedicada a produción e comercialización de viño teñen acceso á rede, mentres quea porcentaxe máis baixa corresponde ás que teñen como actividade principal a horta. Resulta obvio que a posi-bilidade de acceso á internet vai depender do lugar onde estea situada a sede da cooperativa e as deficienciastecnolóxicas existentes nesa zona, que non dependen da propia entidade.

Gráfico 60

107

55 Esta tecnoloxía está baseada no par de cobre da liña telefónica normal, convértea nunha liña de alta velocidade. Utiliza frecuencias que non utiliza o teléfo-no normal, polo que é posible conectar con Internet e falar por teléfono á vez mediante a instalación dun splitter ou filtro separador.

56 A través deste tipo de conexión a información transfírese dixitalmente. A diferenza do sistema RTB, non necesita un módem para transformar a informaciónen analóxica, pero si un adaptador de rede, módem RDSI ou tarxeta RDSI, para adecuar a velocidade entre o PC e a liña.

89% 78%

100%

88%

6%11%

0%6%

42%

56%

83%

49%

0%

44%

11%

17%

35%

3% 0% 2%

Conex internt RTB ADSL Cable coaxial RDSI V. Satélite

CONEXIÓN Á INTERNET E MODOS (% Promedios. 2004)

Gandería Horta-flor Viño Media

O modo de conexión máis habitual é o ADSL55, que é utilizado polo 49% das cooperativas que teñen acce-so á rede, xunto co sistema RDSI56, empregado no 35% dos casos.

O uso que se lle dá á internet está fortemente relacionado coa actividade á que se dedica a cooperativa(gráfico 61). Un claro exemplo disto é que tan só no caso da produción e comercialización de viño se utiliza a redepara o comercio electrónico ou ecommerce, tal vez derivado da caracterización do mercado onde traballan e com-piten. Inda así, só o 17% emprega esta técnica de vendas. As cooperativas de viño tamén se caracterizan por ofre-cer ao público unha páxina web: o 67% das entidades que contestou a esta pregunta de forma afirmativa.

Gráfico 61

108


Viño

81%

0%

67%

22%

0%

83%

67%

17%

78%

31%

2%

Gandería Horta-flor Media

USOS DA INTERNET (% Promedios. 2004)

Email www ecommerce

28%

O correo electrónico é o uso da internet máis habitual: o 78% das cooperativas empregan este métodode comunicación, sendo maioritariamente utilizado tanto nas cooperativas de viño como nas gandeiras (83 e81%, respectivamente).

Planificación estratéxica

A planificación pode definirse como un proceso de toma de decisións para alcanzar un futuro desexado,tendo en conta a situación actual e os factores internos e externos que poden influír no logro dos obxectivos.Debe tratarse de construír un futuro desexado, non de adiviñalo. Por iso a planificación implica un proceso detoma de decisións, de anticipación, de visualización dese futuro desexado. Existen innumerables definicións doconcepto de planificación. En practicamente todas elas é posible atopar dous elementos comúns importantes: oestablecemento de obxectivos ou metas e a elección dos medios más convenientes para acadalos.

A este respecto, a porcentaxe de cooperativas que en 2004 afirma marcar obxectivos a corto, medio oulongo prazo é do 57%, entendendo a fixación de obxectivos de xeito formal, por escrito e con avaliación de resul-tados. A responsabilidade desta tarefa recae no consello reitor e na xerencia, en caso de habela, sobre todo paraperíodos de tempo máis ou menos próximos, mentres que o longo prazo se reserva para a asemblea de socios.Adóitase a facer unha planificación sobre todo a corto e medio prazo (90 e 80%, respectivamente).

O seguimento das estratexias establecidas corresponde á xerencia e ao equipo técnico (92 e 59%, res-pectivamente) que son os encargados da súa execución e desenvolvemento.

O panorama que se extrae destes datos no ano 2004 non é considerado polas cooperativas enquisadascomo óptimo, xa que o 60% das mesmas manifesta estar disposta a iniciar un proceso de análise da súa xestióne da súa organización, de cara a detectar debilidades e propoñer e aplicar melloras. Para levar a cabo este pro-cedemento contaríase coa implicación dos técnicos, do consello reitor e do xerente, en caso de existir.

Facendo unha avaliación da organización e do funcionamento das diferentes áreas de traballo existen-tes nas cooperativas agrarias obxecto de estudo, perfectamente extrapolables ao conxunto real de cooperativas,chégase á conclusión de que un aspecto considerado claramente mellorable é o da investigación, desenvolve-mento e innovación (I+D+i), en todos os sectores.


Gráfico 62

109

ÁREAS MELLORABLES. 2004

3,52 3,37 3,162,64 2,76 2,762,70

4,43

0

1

2

3

4

5

Admón Comercial Vdas Produción Subministros Financeiro RRHH I+D+i

Media

O gráfico anterior recolle a cualificación que as cooperativas enquisadas conceden a cada unhas da súasáreas de traballo no ano 2004. Dita cualificación estableceuse do 1 ao 5, onde 1 punto se emprega para o casoque se considere como ben xestionado e cun funcionamento correcto, e 5 para o contrario. Deste xeito: as áreasde administración e subministros son as que obteñen as notas máis altas, mentres que I+D+i e o departamentocomercial e de vendas necesitan certa revisión. Por sectores, ademais do xa comentado para I+D+i, obsérvaseque nas cooperativas dedicadas á gandería se deberían dedicar maiores esforzos organizativos ao departamen-to comercial, nas de horta ao de produción e nas de viño ás vendas.

Xestión de recursos: instalacións e outros recursos

As instalacións e os recursos técnicos dos que dispón unha empresa, sexa cal sexa a súa personalidadexurídica, van condicionar a súa forma de traballar. Necesítanse estruturas flexibles, adaptadas ás necesidadesdos socios e dos clientes, que posibiliten unha prestación óptima do servizo. Por iso cremos de interese indagarsobre estes aspectos nas cooperativas agrarias de Galicia.

Cadro 37. Recursos dispoñibles. Instalacións. 2004

Oficinas propiasAlmacénsSalas Instalación/ManipulaciónLab. control calidadeDpto. I+D+iExplotacións agrarias propiasTransporte propioEmpresas filiaisSurtidor gasóleoTenda propiaE. informáticos

HortaGandería flor Viño Media

94% 100% 100%92% 89% 100%33% 78% 100%8% 0% 75%3% 0% 0%8% 33% 25%

31% 56% 25%3% 11% 25%

31% 0% 0%72% 33% 50%83% 89% 50%

96%92%47%12%2%

14%35%6%

22%63%82%

O cadro 37 enumera os parámetros máis ilustrativos en canto ás instalacións consideradas como necesa-rias no desenvolvemento da actividade diaria das cooperativas agrarias e para dar resposta aos servizos solici-tados por socios e clientes.

Globalmente, pódese dicir que a práctica totalidade das sociedades enquisadas en 2004 posúe oficinaspropias para a súa sede social (96%). Outro tipo de instalación moi habitual son os almacéns (92%). O 82% dascooperativas enquisadas afirma contar con equipos informáticos suficientes para a súa actividade, na mesmaliña que se apuntaba no apartado referido ás NTICs.

Por sectores, destaca a existencia de tenda propia na gandería (72%) e as salas de instalación e/ou mani-pulación en viño e horta (100 e 78%, respectivamente). Tamén é de salientar que o 22% das cooperativas agra-rias dispoñan de surtidor de gasóleo, e que este servizo non estea dispoñible en ningunha das sociedades dedi-cadas á horta ou a viño. Polo que se refire aos transportes, as entidades gandeiras e vitivinícolas adoitan sub-contratar esta parte da loxística, fronte ao 56% das hortoflorícolas, que afirman dispoñer de transporte propio.

Por outra banda, tan só o 8% das cooperativas dedicadas á gandería posúe un laboratorio de control decalidade, o que significan que a gran maioría externaliza este factor a un laboratorio de análise independente.No caso das de horta e flor, a porcentaxe redúcese a cero, mentres que no caso das vitivinícolas a porcentaxesobe ata acadar o 75% das sociedades da mostra.

Como se avanzou no apartado de planificación estratéxica, a porcentaxe de cooperativas da mostra contraballos desenvolvidos en canto a I+D+i é moi reducida. En 2004, tan só o 2% das cooperativas enquisadascontan cun departamento específico para tal efecto. Isto non significa necesariamente que non se leve a caboningunha actividade neste campo, pero é síntoma de que estamos ante unha materia pendente no cooperati-vismo agrario galego. De feito, o gráfico 63 indica que o 18% das cooperativas da mostra participaron nalgúnproxecto de investigación ou desenvolvemento.

Ademais das instalacións físicas propiamente ditas, as cooperativas agrarias dispoñen doutras ferramen-tas e recursos para responder ás demandas dos seus socios e clientes. O gráfico 63 indica cáles son estes ins-trumentos e en qué medida son empregadas polas entidades obxecto de estudo.

110



111

OUTROS RECURSOS. 2004

Sist.

homolo

g/cert

ificac;

12%

Aplicou

se alg

sist c

alida

de; 1

8%

Sist. T

razab

ilidad

e;

37%

Paric

ip pro

x inv

estig,

desen

v, inte

rcoop

; 18%

Partic

ip gru

pos

promoc/

com/ex

porta

c; 4%

Elab m

at in

fo

para

socios

; 20%

Partic

ip gru

pos

promoc/

com/ex

porta

c; 4%

Asesorí

a con

trat

a terc

eiros;

69%

Elab M

emori

a Anu

al;

41%

Asesorí

a con

trat

a 3º; 6

9%

Media

Gráfico 63

57 Á parte da pertenza a Agaca, como asociación empresarial sectorial.

En termos globais, no ano 2004, destaca a contratación de labores de asesoría contable e fiscal a tercei-ros (69%) (onde se pode incluír AGACA, entre outros), de xeito integral ou parcial; deste xeito o persoal da coo-perativa queda liberado para atender outros traballos de maior contacto co socio. O 41% das enquisadas ela-bora unha memoria anual, á parte da contable, onde se explica como transcorreu o ano, que actividades se efec-tuaron ou que empresas se acometeron, así como outro tipo de material informativo (20%).

Por sectores, no ano 2004, cómpre destacar a elevada participación das cooperativas de viño en asocia-cións empresariais sectoriais57 (75%), así como no establecemento de sistemas de trazabilidade (50%). O da tra-zabilidade é un tema de elevado interese no mercado, cada vez máis demandado ou de obrigado cumprimentotanto polos consumidores como polas empresas distribuidoras, de aí que as cooperativas de viño encabecen esteaspecto. O mesmo camiño parecen estar tomando as cooperativas gandeiras (39%) e as de horta (22%).

No que se refire á implantación de sistemas de homologación e/ou certificación, e á aplicación de algúnsistema de calidade, as porcentaxes son bastante baixas. Para ambos casos destacan as cooperativas vitiviníco-las (25%), seguidas das que se dedican á produción e comercialización de produtos da horta.

Tan só as cooperativas gandeiras da mostra afirman participar en grupos de promoción, comercializaciónou exportación durante o ano 2004, porcentaxe bastante reducida (6%). No seguinte apartado afondarase nosaspectos de internacionalización.

Xestión comercial, mercados e internacionalización

A xestión comercial é un concepto moi amplo que abarca moitos aspectos empresariais: elaboración depresupostos de vendas e gastos, fixación de obxectivos comerciais, definición da política de prezos e das condi-cións comerciais, seguimento das relacións cos clientes, ou o propio marketing. Daquela, o responsable ou res-ponsables da xestión comercial teñen nas súas mans unha das partes máis importantes da empresa.

Para falar da xestión comercial nas cooperativas agrarias vaise facer unha matización en función da acti-vidade principal que desenvolven. Así, unha sociedade que se dedique á produción e comercialización de viño

terá como provedor (de uva) aos propios socios, e como clientes aos diferentes compradores ou distribuidoresdo produto transformado (intermediarios, supermercados, grandes superficies, restaurantes, etc.), algo similar aoque sucede nas cooperativas de horta e flor. Polo lado das gandeiras, haberá que distinguir entre as que submi-nistran insumos aos socios (por exemplo, alimentación para o gando) e as que comercializan o seu leite. No pri-meiro caso, os clientes van ser os propios socios da cooperativa, mentres que no segundo, os socios son os pro-vedores da materia prima, e os clientes van ser as industrias que compran o leite.

Polo tanto, a forma de xestionar as vendas, no seu sentido máis amplo (relacións comerciais, prospecciónde mercados, seguimento dos clientes, fixación de prezos, marketing, etc.) vai ser diferente. Estas diferenzaspódense constatar no gráfico 64, cos datos ofrecidos polas cooperativas da mostra en 2004.

Gráfico 64

112


37%33%

17%

74%

33%

50%

3%

33%

67%

0%5%

11%

0% 0%

Asemblea/Pdte./CR Xerente Dtor. Cial. D.Vndas/MK Outras coop Intermed,consult,especialistas

RESPONSABLES DA XESTIÓN COMERCIAL. 2004

Gandería Horta-flor Viño

Hai que apuntar que nunca se pode falar de exclusividade para a toma das decisións relativas á comer-cialización e ás vendas. Falando da mostra no seu conxunto, o responsable da xestión comercial adoita ser habi-tualmente o xerente (78%), sobre todo nas cooperativas gandeiras. A asemblea, o presidente ou o consello rei-tor tamén participan neste tipo de decisión, pero nunha porcentaxe máis reducida (un 34%, por termo medio).Consonte ao dito no parágrafo anterior, o director comercial participa ou é responsable con máis frecuencia daxestión comercial nas cooperativas dedicadas ao viño e á horta (33 e 50%) que nas gandeiras (só o 3%).

Resulta curioso o feito de que as cooperativas enquisadas, que contestaron a esta pregunta en 2004, nonfan responsable da xestión comercial ao departamento de vendas. Hai que lembrar, como se comentou no apar-tado de planificación estratéxica, que este departamento é percibido polas propias cooperativas como moimellorable. Quizais un dos aspectos a mellorar sexa este.

As cooperativas da mostra en ningún caso delegan en intermediarios, consultores ou especialistas a tare-fa da xestión comercial. Porén, o 6% do total afirma facer unha delegación noutras cooperativas, sobre todo,cooperativas de segundo grao. Nas sociedades hortoflorícolas esta porcentaxe sitúase no 11%, mentres que asvitivinícolas non realizan este tipo de encomenda.

Un aspecto moi importante para estudar no que se refire á xestión comercial é o enfoque se lle dá aos pro-dutos que vende a empresa. Na enquisa de 2004 pregúntase pola orientación comercial dos produtos elaboradose pídese indicar a porcentaxe de cada un respecto ás vendas totais. O gráfico 65 mostra os resultados obtidos.


113

Gráfico 65

58 O concepto de granel enténdese como produción sen marca.

84%88% 85%

1% 3% 3%

13%10% 13%

3% 0% 0%

Prod con marca propia Prod con marca distribuc Graneis Maquilas para 3º

ORIENTACIÓN COMERCIAL DAS VENDAS. 2004

Gandería Horta-Flor Viño

O primeiro que chama a atención ao preguntar por estes aspectos é a dificultade das cooperativas paraver como marca o propio nome da cooperativa, sobre todo no caso das cooperativas gandeiras dedicadas á fabri-cación de penso. Unha definición de marca pode ser un nome, etiqueta, logotipo ou marca de calquera nature-za que serve para relacionar unha mercancía coa empresa que a produce. Neste contexto, unha cooperativa queelabora alimentación animal e coloca no envase a súa denominación, está vendendo produción baixo unhamarca propia. Os datos reflectidos no gráfico anterior indican que, en 2004, o 84% das cooperativas da mostraque contestaron a esta pregunta afirma vender produtos con marca propia. Como xa se comentou, os aspectosrelacionados coas vendas difiren duns sectores a outros, polo que se vai facer unha análise máis polo miúdo.

As cooperativas gandeiras, incluíndo aquí soamente sociedades que realizan algún tipo de transformaciónno produto, afirman vender case o 84% da súa produción baixo marca propia, apenas un 1% con marca de dis-tribución, un 13% a granel58 e un 3% facendo maquilas para terceiros.

As cooperativas vitivinícolas, debido a que a súa dobre orientación (ao socio e ao cliente) está moito máisacentuada, polo tipo de mercado no que opera, teñen o concepto de marca moito máis desenvolvido.Xeralmente, posúen máis dunha marca, que nalgún caso pode coincidir ou non coa denominación da entidade.Así, o 85% das enquisadas vende a súa produción baixo marca propia, case o 3% é vendido coa marca da dis-tribución e o 13% a granel, sen ningún tipo de marca. Non realizan maquilas para terceiros.

As cooperativas dedicadas á produción e comercialización de produtos de horta e de flor teñen un fun-cionamento bastante parecido ás vitivinícolas. Case o 88% das vendas se comercializa con marca propia, que namaior parte das ocasións coincide co nome da cooperativa. Un 10% véndese como granel e algo máis do 2%sae ao mercado con marca da distribución.

Como se comentou anteriormente, unha parte da xestión comercial é o marketing, ferramenta cada vezmáis importante, dados os niveis de competencia existentes nos distintos mercados. No seguinte gráfico ilús-transe os datos extraídos das cooperativas da mostra en 2004.

Gráfico 66

114


FERRAMENTAS DE MARKETING. 200491%

21%

41%

14,71%

0%6%

Media

Marca propia Marca colectiva/label

Accións promoe publicid

Acciónscomunicac,imaxe

corporativas...

Venda por internet Investig de mdos

A ferramenta de marketing máis empregada é a marca propia (91% de media), sobre todo polas coope-rativas dedicadas á comercialización de horta e de viño, onde acada o 100% en ambos casos.

O 21% das cooperativas da mostra afirma utilizar a marca colectiva como instrumento promocional ( o40% das vitivinícolas, o 20% das gandeiras e o 0% das hortoflorícolas). Neste caso, hai que dicir que o termomarca colectiva (Ley 17/2001 de Marcas) claramente se está confundindo co de marca de calidade (Lei 2/2005de Promoción e Defensa da Calidade Alimentaria Galega), onde se recollen as Denominacións de Orixe, asIndicacións Xeográficas Protexidas, etc. Actualmente non está en funcionamento, en ningún dos sectores cos quese traballa na mostra, ningunha marca colectiva, entendendo como tal unha soa marca para todo un colectivo,coa conseguinte desaparición das marcas individuais.

O 41% das entidades da mostra que responderon a esta pregunta afirma desenvolver accións de promo-ción e publicidade. Por sectores, todas as sociedades vitivinícolas utilizan este instrumento de marketing, fronteao 25% das hortícolas.

Unha acción de marketing moi utilizada polas cooperativas de viño é a comunicación de imaxe e identi-dade corporativa (60%), mentres que no caso das cooperativas de viño non se emprega en ningún caso. Comomedia das cooperativas enquisadas que contestaron a esta pregunta, a porcentaxe sitúase no 15%.

A venda pola internet non é utilizada por ningunha das cooperativas estudadas. Como se comentou noepígrafe das NTICs, a internet destínase a outros usos, e só o 2% das entidades leva a cabo algo de comercioelectrónico, orientado á publicación de catálogos de produtos, fundamentalmente.

Algo que chama moito a atención dos datos referidos polas cooperativas estudadas é que tan só un 6%do total que respondeu a esta pregunta realiza algún tipo de investigación de mercados. A porcentaxe máis ele-vada (20%) rexístrase nas vitivinícolas, e a máis baixa en horta (0%).

O cadro 38 describe cales acostuman ser os clientes das cooperativas agrarias da mostra. Para a súa aná-lise debemos ter moi en conta as características comentadas para o estudo da xestión comercial: o concepto decliente, e por tanto de mercado, varía en función da actividade principal da cooperativa.


115

Cadro 38. Tipoloxía de clientes. 2004

Así, o 40% da facturación das cooperativas enquisadas vai destinado aos socios, que se converten no seucliente máis importante. Por sectores, o autoconsumo realizado polos socios redúcese a un 1% no caso das viti-vinícolas e a un 12% ao falar das hortoflorícolas.

Seguindo coa análise por sectores, compróbase que as cooperativas gandeiras venden o 37% da súa pro-dución a outras industrias transformadoras, caso contrario ao que sucede nas vitivinícolas.

A venda directa á distribución organizada ten un peso moi importante nas cooperativas de viño (o 73%da facturación vai dirixido a ese colectivo) e algo menos nas de horta e flor (26%) e en gandería (4%). Polo con-trario, a venda directa a tendas tradicionais e a terceiros teñen unha importancia moi escasa nos tres sectores,segundo a mostra analizada.

Os almacenistas, intermediarios e similares apenas teñen significación como clientela das cooperativasenquisadas (4%), inda que adquiren un pouco máis relevancia nas cooperativas de horta (19%) e de viño (11%).

Tan só as sociedades dedicadas á uva e ao viño realizan exportacións, e nunha porcentaxe pequena: aíndanon o 5% da súa facturación.

As cooperativas estudadas afirman ter moi poucos clientes entre as cooperativas de primeiro e segundograo. Destacan as cooperativas de horta, que facturan un 32% da súas vendas a este último tipo de entidades.

No que se refire ao ámbito de mercado no que traballan as cooperativas agrarias, o gráfico 67 ilustra calé o alcance da acción comercial das entidades da mostra en 2004, que serven de referencia para a totalidadedas cooperativas agrarias de Galicia.

Autoconsumo sociosOutras coop 1GOutras coop 2GOutras industrias transformadMercasAlmacenistas, intermed, etcDirecta/ distrib organizadaDirecta/ tndas tradicionaisÁ exportaciónVenda directa a 3º

51,34% 12,33% 1,49%1,21% 0,00% 0,00%4,07% 32,22% 1,08%

37,23% 0,00% 0,87%0,00% 2,22% 2,00%0,00% 18,78% 10,80%4,34% 26,11% 72,68%0,24% 7,22% 0,00%0,00% 0,00% 4,60%1,56% 1,11% 6,47%

39,80%0,88%8,66%

27,29%0,58%4,29%

14,68%1,42%0,44%1,96%

HortaGandería flor Viño Global

Gráfico 67

116


76%

4%3%

18%

31%

21%

3%

33%

52%

4%

32%

20%

0% 0,08% 2% 0% 3%

Local Provincial Galicia Estatal UE Fóra UE

TIPOLOXÍA DE MERCADOS. 2004

Gandería Horta-flor Viño

15%

20%

0%

5%

14%

6%9%

2%

29%

MERCADOS DE DESTINO. 2004

Media

Analizarase o gráfico por sectores para non perder información e para respectar as característica de cadaunha das actividades desenvolvidas polas cooperativas. As entidades relacionadas coa gandería depositan o seupeso no mercado local mercado máis próximo: o 76% da facturación de 2004 procede do mercado local. Estaimportancia, diminúe na actividade de horta e na de viño. Neste tipo de sociedades, o mercado máis importan-te é Galicia (33 e 52% da facturación, respectivamente), así como o resto do estado español. Tan só as coope-rativas vitivinícolas actúan, con certa representatividade, en mercados estranxeiros (2 e 3% da facturación, res-pectivamente). Tan só o 0,08% das facturación das hortoflorícolas procede da venda fóra de España.

Con respecto aos países onde se efectúan as exportacións59, fundamentalmente de viño, destacan os luga-res que ilustra o gráfico 68.

Gráfico 68

59 Entendo como exportacións e a Xestión e o estado económico do Cooperativismo Agrario en Galicia


117

Os destinos atópanse bastante repartidos. En 2004, destaca Francia, que a pesar da súa riqueza vinícola,recolle o 20% da facturación orixinada coas exportacións. A continuación sitúanse Alemaña e Holanda. Comomercados incipientes, aparecen Xapón ou os Estados Unidos. O mercado italiano, famoso polos seus bos viños,non figura como destinatario dos caldos galegos. No resto do mundo englóbanse países non comunitarios comoSuíza e Noruega, que acollen o 29% da facturación proveniente das exportacións en 2004.

Hai que dicir que tan só o 9% das cooperativas da mostra afirmou realizar exportacións, nos sectores dehorta (só unha cooperativa) e viño (o 80% deste colectivo).

As canles elixidas en 2004 para a exportación, polas cooperativas da mostra, son os intermediarios espa-ñois, de xeito exclusivo, no caso da horta, e os intermediarios estranxeiros e españois no caso das cooperativasvitivinícolas.

5.análise económica sectorial

das sociedadescooperativas galegas


5.1.- INTRODUCIÓN

Na análise global analizamos 54 cooperativas distribuídas pola Comunidade Autónoma de Galicia e quedesenvolven actividades moi diferentes, segundo o subsector agrario no que están inmersas. Deste xeito pode-mos distinguir cooperativas gandeiras, cooperativas de horta e cooperativas de viño.

As actividades que realizan dentro de cada subsector son as seguintes:

- Cooperativas gandeiras: son o grupo máis numeroso das empresas da mostra, as de maior investi-mento e as de maior volume de facturación. Comercializan a produción das explotacións dos seussocios e ofrécenlles un gran abano de servizos e insumos agrarios.

- Cooperativas de horta: realizan a comercialización dos produtos hortoflorícolas dos seus socios;proporciónanlles insumos e prestan diferentes servizos.

- Cooperativas de viño: adquiren a produción dos seus socios, transfórmana e comercialízana.Ademais prestan servizos relacionados coa produción.

A estrutura económica e financeira será diferente segundo as actividades que desenvolvan, de igualmodo, as partidas da conta de resultados serán distintas. Polo elo como vimos facendo nos informes anteriores,vamos analizar cada subsector por separado

5.2.- ANÁLISE ECONÓMICA DAS SOCIEDADES COOPERATIVAS GANDEIRAS60

5.2.1.- Introdución

A maioría das actividades que realizan as cooperativas gandeiras son de tipo comercial, de prestación deservizos e de fabrican penso composto, pero non todas realizan as mesmas actividades, polo elo existe unhagran dispersión tanto en facturación como en investimentos en activos.

Nos gráficos 69 e 70 obsérvanse unhas estruturas de balance semellantes nos exercicios 2003 e 2004, seben apreciamos que houbo un incremento no importe da capacidade produtiva, esta foi financiada nunha parteconsiderable por financiamento alleo. O importe total do balance incrementouse no 2004 nun 14,25%

121

60 A información empregada na elaboración deste epígrafe recóllese no Anexo III e no Anexo IV.


122

capítulo 5. análise económica sectorial do cooperativismo agrario en galicia

1 2

ACTIVO

ESTRUTURA DO BALANCE.COOP. GANDEIRAS 2003

(Mill. €)

PASIVO

A.FIXO

A.CIR

R.PROP.

R.A.L/P

R.A.C/P

0

15

30

45

60

75

90

1 2

ACTIVO

ESTRUTURA DO BALANCE.COOP. GANDEIRAS 2004

(Mill. €)

PASIVO

A.FIXO

A.CIR

R.PROP.

R.A.C/P

0

15

30

45

60

75

90

R.A.L/P

5.2.2. Análise da estrutura económica das cooperativas gandeiras

O importe total do balance das cooperativas gandeiras da mostra alcanza un importe de máis de 85,84millóns de euros, correspondendo un 41,87% ó activo fixo e un 58,13% ó activo circulante, estes datos sonsemellantes os das empresas analizadas no Ardan, onde o activo fixo representa o 40,75% do activo e o circu-lante o 59,25% e incrementándose ambos no 2004 e en maior proporción o circulante

No gráfico 71, reflectimos a estrutura do activo fixo, que está composto principalmente por inmobiliza-cións materiais, seguido de inmobilizacións financeiras e inmobilizacións inmateriais; os gastos de establece-mento representan un importe moi pouco significante con respecto as outras partidas. As principais característi-cas destas partidas son:

Gráfico 71

Gastos de establecemento Inmobilizacións inmateriais Inmobilizacións materiais Inmobilizacións financeiras

PRINCIPAIS PARTIDAS DO INMOBILIZADO COOP. GANDEIRAS (Miles €)

2003 2004

0

5000

10000

15000

20000

25000

30000

35000


a) Os socios por desembolsos non esixidos representan o 0,03% do activo total, son importes pouco sig-nificativos, que diminuíron durante o ano 2004 nun 71,97%.

b) Os gastos de establecemento representan un importe insignificante, de feito soamente dúas coopera-tivas teñen importe nesta partida.

c) As inmobilizacións inmateriais representan o 0,94% do total do activo e diminuíron nun 75,93%durante o 2004, e están constituídas por dereitos de bens en arrendamento financeiro, un 30,05%;aplicacións informáticas, un 824,66%; e outro inmobilizado inmaterial, nun 45,28%. O conxunto desteelementos está amortizado nun 41,38%.

d) O inmobilizado material é a partida cun maior importe da estrutura económica, representa un 36,95%da mesma e incrementase no 2004 un 13,47%. A súa composición expoñémola no gráfico 72, ondeobservamos que a partida mais importante é a maquinaria, seguida moi cerca polas construcións queexperimentaron un forte crecemento no 2004, e pola contra, a partida de outro inmobilizado diminu-íu significativamente. As principias características de cada partida son :

• Os terreos representan o 3,40%61 do total da estrutura económica e están compostosfundamentalmente por solares onde as cooperativas teñen asentadas as súas naves, o seuimporte incrementouse durante o exercicio 2004 nun 7,65%.

Gráfico 72

123

61 Nas cooperativas da mostra representa o 5,45%.62 Nas cooperativas da mostra representa o 16,69%

Terreos Construcións Instalaciónstécnicas

Maquinaria Outroinmobilizado

Provisións Amortizaciónacumulada

COMPOSICIÓN DO INMOBILIZADO MATERIAL COOPERATIVAS GANDEIRAS(Miles €)

20032004

-25000

-20000

-15000

-10000

-5000

0

5000

10000

15000

20000

• As construcións supoñen o 18,86%62 do total do activo. Está constituída polas navesconstruídas polas cooperativas para almacenaxe de produtos ou para albergar as instala-cións de fabricación de penso, durante o ano 2004 o seu valor de adquisición incrementou-se nun 20,12%.

124


63 Nas cooperativas da mostra supón o 13,25%.64 Nas cooperativas da mostra supón o 14,9265 Nas cooperativas da mostra esta porcentaxe é do 8,69%.66 No total das cooperativas da mostra representan o 29,59%67 No total das cooperativas da mostra representan o 21,29%.68 No total das cooperativas da mostra representa o 5,72%69 Nas empresas analizadas no Ardan representa o 3,86%

• As instalacións técnicas representan o 11,55%63 do activo total, e son fundamentalmen-te instalacións para a fabricación de penso, incrementáronse durante o 2004 nun 41,29%.

• A maquinaria supón o 19,17%64 da estrutura económica das cooperativas. Esta partidaestá composta por elementos de transporte interno e maquinaria agrícola que a cooperati-va aluga ou presta ós seus socios directamente, incrementouse durante o exercicio 2004 nun14,61%.

• O resto das partidas das inmobilizacións materiais teñen un peso pouco importante erepresentan o 9,11%65 do total da estrutura económica, e diminuíron durante o 2004 nun23,04%.

• Os elementos das inmobilizacións materiais están amortizados nun 40,42%.

e) As inmobilizacións financeiras representan o 3,76% da estrutura económica e corresponde a partici-pación en cooperativas de segundo ou ulterior grao, para facilitar a comercialización dos produtos dasexplotacións dos socios e o abastecementos de insumos agrarios. Esta partida incrementouse nun56,53% durante o ano 2004.

O activo circulante das cooperativas gandeiras mostrámolo no gráfico 73, e destacamos que:

a) Os debedores son a partida mais importante, representan o 32,24%66 do activo total, esta porcentaxeé superior a das cooperativas da mostra, e ademais experimentaron un crecemento durante o exerci-cio 2004 do 15,47%.

b) As existencias supoñen o 15,57%67 da estrutura económica e están formadas principalmente por exis-tencias comerciais nun 70,75%, materias primas nun 25,91% e produtos rematados nun 3,30%.

c) A tesourería representa o 7,89% do total do activo, incrementándose nun 12,84% no exercicio 2004.Esta porcentaxe é superior á do total das cooperativas da mostra68 e o das empresas analizadas poloArdan69.


Gráfico 73

125

COMPOSICIÓN DOS RECURSOS PROPIOS COOP. GANDEIRAS (Miles €)

20032004

Capital social Reservas Ingresos a distribuir en variosexercicios

0

3000

6000

9000

12000

15000

18000

21000

24000

27000

20042005

Sociosdesembolsos

esixidos



COMPOSICIÓN DO CIRCULANTE COOPERATIVAS GANDEIRAS (Miles €)

0

5000

10000

15000

20000

25000

30000

5.2.3. Análise da estrutura financeira das cooperativas gandeiras

As cooperativas gandeiras obteñen os seus recursos para financiar a estrutura económica nun 47,75% derecursos propios, nun 14,90% de recursos alleos a longo prazo en un 37,35% de recursos a curto prazo.

No gráfico 74, representamos os recursos propios, que mostran as seguintes características:

A partida mais importante son as reservas, que representan o 61,48% dos recursos propios, incremen-tándose nun 5,53% durante o exercicio 2004, este importe incrementase tódolos anos debido a que un 20%como mínimo do beneficio é destinado a Fondo de Reserva Obrigatorio, e tamén porque unha parte importe dosinvestimentos realizáronse con cargo a beneficios.

Gráfico 74

- As reservas están compostas polo fondo de reserva obrigatorio nun 44,74%, por reservas voluntarias,repartibles e irrepartibles, nun 14,17% e por outras reservas nun 41,09%.

- O capital social está constituído polas achegas obrigatorias e voluntarias dos socios. Representa o12,78%70 das fontes da estrutura financeira e diminuíu nun 0,96% no 2004, xa que a diminución porbaixa de socios non foi compensada pola incorporación de beneficios a capital social procedentes dadistribución.

- Os ingresos a distribuír en varios exercicios están compostos na súa totalidade por subvención ó capi-tal e representa un 5,61% do total do pasivo, incrementándose nun 28,84% durante o exercicio 2004.Nesta partida tivo unha forte influencia as subvencións pola adquisición de maquinaria para prestarservizos os socios das cooperativas.

- O financiamento alleo que representamos no gráfico 75, supón o 52,25% da estrutura financeira e estácomposto nun 28,52% de recursos alleos a largo prazo e nun 71,48% de recursos alleos a curto prazo.

- As débedas a longo prazo están constituídas principalmente por débedas con entidades financeiras,que representan o 81,24% das mesmas, seguidas polo fondo de formación e promoción cooperativocunha participación do 5,96% e outras débedas que supoñen o 12,80%.

Gráfico 75

126


70 No total das cooperativas da mostra representa o 18,17%.

20022003






COMPOSICIÓN DOS FONDOS ALLEOS COOP. GANDEIRAS (Miles €)

0

5000

10000

15000

20000

25000

30000

35000

- Os recursos alleos a curto prazo representan o 37,35% da estrutura financeira. Está formado por acre-dores comerciais nun 53,94%, por débedas a curto prazo con entidades de crédito nun 22,29%, pordébedas con empresas do grupo nun 11,62%, débedas coas administracións publicas nun 2,69% e poroutras débedas non comerciais nun 6,77%.


Coeficiente de endebedamento das cooperativas gandeiras

As cooperativas gandeiras obteñen para o coeficiente de endebedamento os valores expostos no cadro39, observando que existe unha gran dispersión, posto que se reparten por tódolos intervalos do cadro. Mais do27,78% das cooperativas obteñen valores superiores a unidade, o que pode xerar dificultades de liquidez, e ascooperativas situadas no último intervalo, presentan valores moi altos, polo que deberían analizar esta situacióne intentar corrixila.

Cadro 39. Coeficiente de endebedamento das cooperativas gandeiras 200471

127

71 Coeficiente de endebedamento = Débedas totais / Neto

Intervalos0-0.40 0.41-0.80 0.81-1.20 1.21-1.60 1.61-2.00 >2.00




facturación


0,28 0,60 0,96 1,44 1,72 3,86

2 1 0 0 1 0 4 0,710 3 4 1 0 3 11 1,351 1 3 0 1 0 6 0,870 2 3 1 0 0 6 0,921 2 1 2 2 4 12 2,354 9 11 4 4 7 39 1,45

No gráfico 76 mostramos a evolución do coeficiente de endebedamento no período 2000-2004 obser-vando que se sitúa nun intervalo entre 1,27 e 1,45 con tendencia cíclica, obtendo máximos no 2001 e no 2004con valores de 1,43 e 1,45 respectivamente.

Gráfico 76

COEF. DE ENDEBEDAMENTO COOP. GANDEIRAS

1,291,43

1,211,37 1,45

2000 2001 2002 2003 2004

Coeficiente de endebedamento a longo e curto prazo das cooperativas gandeiras

Nos cadros 40 e 41 expoñemos os valores obtidos das cooperativas gandeiras no ano 2004, dos que des-tacamos o seguinte:

Cadro 40. Coeficiente de endebedamento a longo prazo das cooperativas gandeiras 200472

128



Intervalos0-0.40 0.41-0.80 0.81-1.20 1.21-1.60 1.61-2.00 >2.00




facturación


0,12 0,55 1,02 3,40

4 0 0 0 0 0 4 0,106 4 1 0 0 0 11 0,296 0 0 0 0 0 6 0,146 0 0 0 0 0 6 0,107 3 1 0 0 1 12 0,66

29 7 2 0 0 1 39 0,33

Intervalos0-0.40 0.41-0.80 0.81-1.20 1.21-1.60 1.61-2.00 >2.00




facturación


0,26 0,58 0,96 1,39 1,72 3,12

2 1 0 0 1 0 4 0,613 3 1 1 1 2 11 1,061 3 1 1 0 0 6 0,730 4 1 1 0 0 6 0,822 2 2 1 1 4 12 1,698 13 5 4 3 6 39 1,12

Cadro 41. Coeficiente de endebedamento a curto prazo das cooperativas gandeiras 200473

No cadro 40 observamos que os valores da maioría das cooperativas sitúanse nos 3 primeiros intervalos,e o 74,36% deles no primeiro, elo é debido a que as cooperativas non utilizan de forma habitual recursos alle-os a longo prazo para financiar investimentos. Existe unha cooperativa situada no último intervalo, cun valor moialto, 3,12.

No cadro 41 que corresponde os valores do coeficiente de endebedamento a curto prazo, observamos asmesmas características que para o coeficiente de endebedamento xeral, e dicir unha gran dispersión e un núme-ro importante de cooperativas con valores altos.

A evolución destes ratios durante o período 2000-2004, mostrámola nos gráficos 77 e 78


Gráfico 77

129

74 Porcentaxe inferior á media das empresas analizadas no Ardán (4,02%).

COEF. ENDEBEDAMENTO A L/P COOP. GANDEIRAS

0,3

0,230,2 0,22

0,33

2000 2001 2002 2003 2004

COEF. ENDEBEDAMENTO A C/P COOP. GANDEIRAS

11,2

1,011,15 1,12

2000 2001 2002 2003 2004

Gráfico 78

No longo prazo marcouse unha tendencia á baixa desde o exercicio 2000 hasta o 2002, recuperándoselixeiramente no 2003 e continuando a alza durante o 2004, segundo observamos no gráfico 67.

O gráfico 68 describe unha tendencia cíclica do coeficiente de endebedamento a curto prazo para o perí-odo 2000-2004, pero durante todo o período con valores altos, posto que son superiores a unidade.

5.2.4. Análise da conta de resultados das cooperativas gandeiras

Nas cooperativas gandeiras analizadas, o excedente despois de impostos supón o 0,79% do valor da pro-dución, este grao de participación é inferior a media do total das cooperativas da mostra (0,88%)74, ademais esteconcepto diminuíu no exercicio 2004 un 31,34%, case un millón de euros nas 39 cooperativas gandeiras.

A venda de produtos e a prestación de servizos os socios representan o 97,85% do valor da produción,seguíndolle a longa distancia as subvencións a explotación que supoñen o 0,89%, o resto das partidas teñen unpeso moi pouco significativo.

Do total dos gastos de explotación, as compras netas representan o 87,61% do valor da produción, men-tres que os gastos externos á explotación supoñen o 6,11% e os gastos de persoal o 4,11%. O importe destegastos incrementouse con respecto o exercicio 2003, mais que os ingresos da explotación, sobre todo as com-pras netas, que se incrementaron un 6,85% fronte as vendas que o fixeron soamente nun 4,14%. Os gastos depersoal mantivéronse durante o ano 2004 con respecto o 2003.

No gráfico 79 mostramos a composición dos gatos externos de explotación para as cooperativas gan-deiras, observando unha participación diferente o resto das cooperativa agrarias, debido as que as actividadesque realizan son diferente, e a estrutura produtiva e financeira é diferente, tanto na súa composición, como nadimensión.

Gráfico 79

130


DISTRIBUCIÓN DOS GASTOS EXTERNOS DA EXPLOTACIÓN.COOP. GANDEIRAS (2004)

Reparacións e conservación 11%

Serv. Profesio. Indepen. 10%

Transportes 28%Public.Propagan e rel. Públ. 1%

Subministros 9%

Outros servizos 24%


5%


12%

Os gastos de persoal representan o 4,11% do valor da produción, no resto das cooperativas este gastosalcanzan o 4,90%, esta diferenza é debida a que no caso de comercialización de leite e carne, pódense alcanzargrandes volumes de facturación con pouco persoal. A súa distribución reflíctese no gráfico 80.

Gráfico 80

DISTRIBUCIÓN DOS GASTOS DE PERSOAL. COOP. GANDEIRAS (2004)



Outros gtos sociais0,41%



131

76 Índice de absorción de custes fixos = Punto morto (€) / Vendas

Índice de absorción de custes fixos das cooperativas gandeiras

No cadro 42 expoñemos os valores obtidos para o índice de absorción de custes fixos das cooperativasgandeiras durante o ano 2004, no que observamos que presentan unha gran dispersión, e ademais, mais dun66,67% das cooperativas necesitan un 80% das vendas para cubrir os custes fixos e un 23,07% non cobren oscustes fixos coas vendas, polo que deberían analizar esta situación, xa que non poderán permanecer moitotempo nela.

Cadro 42. Índice de absorción de custes fixos das cooperativas gandeiras 200475




facturación


0,37 0,50 0,72 0,90 1,10 3,08

1 0 1 2 0 0 4 0,690 0 2 6 2 1 11 0,990 0 4 1 1 0 6 0,830 0 0 5 1 0 6 0,930 1 4 3 2 2 12 1,311 1 11 17 6 3 39 1,02

Intervalos< 0.40 0.40-0.60 0.61-0.80 0.81-1.00 1.01-1.40 >1.40

A evolución deste ratio mostrámola no gráfico 81, observando unha tendencia a alza, que no ano 2004alcanza valores por enriba da unidade, se ben nesta media esta un valor de 5,90 dunha cooperativa.

Gráfico 81

ÍNDICE ABSORCIÓN CUSTES FIXOS COOP. GANDEIRAS

0,90,78

0,95 0,92 1,02

2000 2001 2002 2003 2004

Índice de eficiencia económica das cooperativas gandeiras

Os valores obtidos para o índice de eficiencia económica no exercicio 2004 figuran no cadro 43. É desalientar que no 43,59% das cooperativas non poden diminuír as vendas por encima do 20% sen entrar en per-das, e que o 23,08% destas cooperativas terían que incrementar as súas vendas nunha porcentaxe significativopara poder saír de perdas.

Índice de seguridade de custes variables das cooperativas gandeiras

Os valores do índice de seguridade de custes variables das cooperativas gandeiras, expoñémolos no cadro44, observamos que as cooperativas situadas nos dous primeiros intervalos que terían que diminuír de xeitoimportantes os cutes variables para saír de perdas, que no 69,23% das cooperativas o intervalo de variabilida-de dos cutes variables para non entrar en perdas é moi pequeno (1%).

132


77 Índice de eficiencia comercial = (Vendas – Punto morto) / Vendas




facturación


-4,90 -0,24 0,10 0,28 0,57

0 0 2 1 1 0 4 0,310 3 6 2 0 0 11 0,010 1 1 4 0 0 6 0,170 1 5 0 0 0 6 0,071 3 3 4 1 0 12 -0,311 8 17 11 2 0 39 -0,02

Intervalos<-1.00 -1.00-0.00 0.01-0.20 0.21-0.40 0.41-0.80 >0.80

Cadro 43. Índice de eficiencia comercial das cooperativas gandeiras 200477

No gráfico 82. observamos que o índice de eficiencia comercial sigue unha tendencia cíclica durante osperíodo 2000-2004, situándose con valores negativos no ano 2004, debido a que unha cooperativa alcanza unvalor extremo do -4,90.

Gráfico 82

ÍNDICE EFICIENCIA COMERCIAL COOP. GANDEIRAS

0,10,22

0,05 0,08-0,02

2000 2001 2002 2003 2004


133

78 Índice de seguridade de custes variables = Bfº da explotación / Custes variables da explotación79 Índice de seguridade de custes fixos = Bfº da explotación / Custes fixos da explotación.




facturación


0 0 1 2 0 1 4 0,261 2 8 0 0 0 11 0,000 1 5 0 0 0 6 0,010 1 5 0 0 0 6 0,010 4 8 0 0 0 12 0,011 8 27 2 0 1 39 0,03

-0,12 -0,01 0,01 0,13 0,77

Intervalos<-0.10 -0.10-0.00 0.01-0.10 0.11-0.20 0.21-0.30 >0.30

Cadro 44. Índice de seguridade de custes variables das cooperativas gandeiras 200478

ÍNDICE SEGURIDADE CUSTOS VARIABLES COOP. GANDEIRAS

0,02 0,030,01 0,01

0,03

2000 2001 2002 2003 2004

No gráfico 83 obsérvase que os valores medios deste ratio no caso das cooperativas gandeiras varían moipouco no período analizado, mostrando valores baixos durante todo o período

Gráfico 83

Índice de seguridade de custes fixos das cooperativas gandeiras

As cooperativas gandeiras no exercicio 2004 acadaron os valores, para este índice, que mostramos nocadro 45. Obsérvase que a capacidade das cooperativas gandeiras para incrementar os custes fixos sen entraren perdas é maior cá que posúen á hora de aumentar os custes variables, debido a que existen cooperativas querealizan a súa actividade cun ningún ou moi pouco activo fixo, xa que contratan os servizos de outras empresasou profesionais.

Cadro 45. Índice de seguridade de custes fixos das cooperativas gandeiras 200479




facturación


-0,35 -0,02 0,04 0,15 0,27 0,60

0 0 1 1 0 2 4 0,653 0 4 2 1 1 11 0,051 0 0 1 0 4 6 0,250 1 2 2 1 0 6 0,092 2 0 3 1 4 12 0,146 3 7 9 3 11 39 0,18

Intervalos<-0.10 -0.10-0.00 0.01-0.10 0.11-0.20 0.21-0.30 >0.30

No gráfico 84 observamos unha tendencia a baixa do índice de seguridade de custos fixos durante o perí-odo 2000-2004, chegando a situarse no 0,18 no 2004.

Gráfico 84

134


80 Liquidez xeral = Activo circulante / Pasivo circulante

5.2.5.- Análise da liquidez, solvencia e rendibilidade das cooperativas gandeiras

Liquidez xeral das cooperativas gandeiras

Os valores de liquidez xeral das cooperativas gandeiras en 2004 reflíctense no cadro 46, e observamosque un 15,38% das cooperativas analizadas ten un valor inferior a unidade, e o resto encóntranse dispersos portódolos intervalos do cadro, considerando os valores das cooperativas situados nos dous últimos intervalos sonmoi altos.

Cadro 46. Índice de liquidez xeral das cooperativas gandeiras 200480

ÍNDICE SEGURIDADE CUSTES FIXOS COOP. GANDEIRAS

0,350,45

0,330,19 0,18

2000 2001 2002 2003 2004




facturación


0,97 1,37 1,82 2,16 2,67 5,68

0 2 0 0 0 2 4 5,142 5 0 2 2 0 11 1,690 2 1 1 1 1 6 2,281 2 2 0 1 0 6 1,703 4 2 0 1 2 12 1,726 15 5 3 5 5 39 2,15

Intervalos0.20-1.10 1.11-1.70 1.71-2.00 2.01-2.50 2.51-3.00 >3.00

No gráfico 85, observamos unha tendencia alcista deste ratio durante o período 2000-2003, situándosenun máximo de 2,19 no exercicio 2003, que se rompe no ano 2004 para situarse nun 2,15.


Gráfico 85

135


Fondo de manobra das cooperativas gandeiras

No cadro 47, observamos que a maioría das cooperativas gandeiras teñen un fondo de manobra positi-vo, e incluso un 43,59% das cooperativas pode que sexa alto; tamén hai 7 cooperativas con valores negativos,das que a situada no primeiro intervalo, deberían analizar a estrutura financeira.

Cadro 47. Fondo de manobra das cooperativas gandeiras 200481

LIQUIDEZ XERAL COOP. GANDEIRAS

2,13

1,841,91

2,19 2,15

2000 2001 2002 2003 2004




facturación


-0,88 -0,21 0,14 0,26 0,43 0,65

0 1 1 0 0 2 4 0,461 3 2 2 0 3 11 0,080 0 1 1 2 2 6 0,430 0 2 1 2 1 6 0,320 2 5 0 3 2 12 0,231 6 11 4 7 10 39 0,26

Intervalos<-0.50 -0.50-0.00 0.01-0.20 0.21-0.30 0.31-0.50 >0.50

O gráfico 86 representa a evolución dos valores medios do fondo de manobra durante o período 2000-2004, observando que hasta o ano 2003 se mantén en valores entre o 0,33 e 0,35, diminuíndo no 2004 hasta o0,26.

Gráfico 86

FONDO DE MANOBRA COOP. GANDEIRAS

0,260,340,350,320,33

2000 2001 2002 2003 2004

Coeficiente de garantía das cooperativas gandeiras

Os valores obtidos do coeficiente de garantía no exercicio 2004 nas cooperativas gandeiras, mostradosno cadro 49, indícannos que en xeral a garantía que ofrecen estas cooperativas os seus acredores é boa, inclu-so os valores das cooperativas situados nos dous últimos intervalos os podemos considerar altos.

136


82 Liquidez inmediata = (Activo circulante – “stocks”)/Pasivo circulante.




facturación


0,32 0,71 0,95 1,29 1,95 4,32

0 0 0 2 0 2 4 3,890 2 1 6 2 0 11 1,310 0 1 2 2 1 6 1,780 1 2 2 1 0 6 1,231 2 1 5 1 2 12 1,311 5 5 17 6 5 39 1,64

Intervalos<-0.50 -0.50-0.00 0.01-0.20 0.21-0.30 0.31-0.50 >0.50

Liquidez inmediata das cooperativas gandeiras

No cadro 48, expoñemos os valores obtidos para o índice de liquidez inmediata das cooperativas gan-deiras no ano 2004, e observamos que os valores dun 15,38% das cooperativas sitúanse por debaixo de 0,8, oque significa que poden ter dificultades para facer fronte o pagamentos a curto prazo, os valores obtidos dun56,41% das cooperativas podemos consideralos razoables, e o resto altos.

Cadro 48. Índice de liquidez inmediata das cooperativas gandeiras 200482

LIQUIDEZ INMEDIATA COOP. GANDEIRAS

1,341,39

1,56 1,591,64

2000 2001 2002 2003 2004

No gráfico 87 presentamos a tendencia da liquidez inmediata das cooperativas gandeiras durante o perí-odo 2000-2004, observando unha tendencia alcista durante todo o período para alcanzar o valor de 1,64 no ano2004, polo tanto os valores deste índice melloraron durante este período.

Gráfico 87


137

83 Coeficiente de garantía = Activo real / Pasivo esixible.84 Rendibilidade económica = BAIT / Activos.

Cadro 49. Coeficiente de garantía das cooperativas gandeiras 200483




facturación


1,15 1,44 1,74 2,20 2,76 5,44

0 1 0 0 1 2 4 6,110 4 1 2 2 2 11 2,150 1 0 3 1 1 6 2,560 0 1 4 1 0 6 2,212 2 4 2 0 2 12 1,972 8 6 11 5 7 39 2,57

Intervalos1-1.30 1.31-1.60 1.61-2.00 2.01-2.40 2.41-3.00 >3.00

No gráfico 88, observamos unha tendencia alcista durante o período 2000-2004, observando unha ten-dencia alcista hasta o ano 2003, que se rompe no 2004, para situarse un valor de 2,57

Gráfico 88

COEFICIENTE DE GARANTÍA COOP. GANDEIRAS

2,36 2,35

2,56

2,732,57

2000 2001 2002 2003 2004

Rendibilidade económica das cooperativas gandeiras

Os valores de rendibilidade económica das cooperativas gandeiras no 2004, observámolos no cadro 50,no que hai valores negativos, no que o 51,28% das cooperativas teñen un valor pequeno (0,02) e o valor da coo-perativa situada no último intervalo é alto.

Cadro 50. Rendibilidade económica das cooperativas gandeiras 200484




facturación


-0,04 0,02 0,07 0,12 0,58

0 1 1 1 0 1 4 0,212 7 1 1 0 0 11 0,021 2 3 0 0 0 6 0,040 5 1 0 0 0 6 0,042 5 3 2 0 0 12 0,045 20 9 4 0 1 39 0,05

Intervalos< 0.00 0.00-0.05 0.06-0.10 0.11-0.15 0.16-0.20 >0.20

Marxe comercial das cooperativas gandeiras

No cadro 51 expoñemos os valores da marxe comercial para as cooperativas gandeiras durante o ano2004, e observamos que hai 12,82% de cooperativas que traballan cunha marxe negativa, nesta situación nonpoden permanecer moito tempo, polo que nas súas políticas comerciais teñen que establecer marxes positivos,o resto das cooperativas, agás a situada no último intervalo, fixan marxes positivos pequenos.

Cadro 51. Marxe comercial das cooperativas gandeiras 200485

138


85 Marxe comercial = BAIT / Vendas.

No gráfico 89, vemos que a rendibilidade económica durante o período 2000-2004 presenta unha ten-dencia cíclica dentro do intervalo 0,04-0,08.

Gráfico 89

Segundo observamos no gráfico 90, os valores medios da marxe comercial das cooperativas gandeirasdurante o período 2000-2004, sendo os valores medios obtidos neste período do 0,02 ou 0,03, valores que con-sideramos moi axustados, aínda que o obxectivo das cooperativas non sexa maximizar o beneficio.

RENDIBILIDADE ECONÓMICA COOP. GANDEIRAS

0,06 0,08 0,06 0,050,04

2000 2001 2002 2003 2004




facturación


-0,02 0,01 0,07 0,35

1 1 1 1 0 0 4 0,024 5 1 0 0 0 10 0,012 8 0 0 0 0 10 0,011 7 0 0 0 0 8 0,010 7 1 0 0 0 8 0,038 28 3 1 0 0 40 0,02

Intervalos< 0.00 0.00-0.05 0.06-0.10 0.11-0.15 0.16-0.20 >0.20


139

86 Rotación de activos = Vendas / Activos.

ROTACIÓN ACTIVOS COOP. GANDEIRAS

3,78 4,11 4,1 3,45 3,1

2000 2001 2002 2003 2004

MARXE COMERCIAL COOP. GANDEIRAS

0,02 0,03 0,02 0,02 0,02

2000 2001 2002 2003 2004

Gráfico 90

Rotación de activos das cooperativas gandeiras

Os valores deste ratio para o exercicio 2004, presentan unha gran dispersión, isto é debido as diversasactividades que realizan este tipo de cooperativas e dimensión da a súa estrutura económica e financeira.

Cadro 52. Rotación de activos das cooperativas gandeiras 200486




facturación


0,76 1,70 2,63 3,51 4,75 6,00

1 3 0 0 0 0 4 1,351 3 3 0 3 1 11 3,130 1 0 3 2 0 6 3,730 0 1 4 1 0 6 3,550 3 4 3 0 2 12 3,132 10 8 10 6 3 39 3,10

Intervalos0-1.00 1.01-2.00 2.01-3.00 3.01-4.00 4.01-5.00 >5.00

O gráfico 91 reflicte a súa evolución ó longo do período 2000-2004. Os valores medios dos diferentes anospresentan un tendencia a baixa desde o ano 2002, alcanzando un valor de 3,10 no ano 2004.

Gráfico 91

Rendibilidade financeira das cooperativas gandeiras

Se temos en conta que o obxectivo das cooperativas non é a retribución dos capitais invertidos en formade retornos, senón a mellora socio-económica dos socios, un 51,28% das cooperativas obteñen valores razoa-bles para este ratio, pero a finalidade das cooperativas non xustifica rendibilidades negativas, por último os valo-res situados no último intervalo son moi altos.

Cadro 53. Rendibilidade financeira das cooperativas gandeiras 200487

140


87 Informe sobre a Xestión e o estado económico do Cooperativismo Agrario en Galicia

RENDIBILIDADE FINANCEIRA COOP. GANDEIRAS

0,12 0,14 0,09 0,02 -0,01

2000 2001 2002 2003 2004

A evolución deste ratio durante o período 2000-2004, figura no gráfico 92, mostrando unha tendencia abaixa desde o exercicio 2001, para situarse en valores negativos no ano 2004.

Gráfico 92




facturación


-0,70 0,02 0,09 0,12 0,51

0 1 1 0 0 2 4 0,282 6 0 3 0 0 11 -0,231 1 1 3 0 0 6 0,070 5 0 1 0 0 6 0,042 4 1 5 0 0 12 0,035 17 3 12 0 2 39 -0,01

Intervalos< 0.00 0.00-0.05 0.06-0.10 0.11-0.15 0.16-0.20 >0.20


141

Anexo III: Balance agregado das cooperativas gandeiras (€)










ACTIVO

TOTAL MEDIA

2003

TOTAL MEDIA

2004

%S/T. %S/T. % VAR.


TOTAL MEDIA

2003

TOTAL MEDIA


% s/v.Prod.

Anexo IV: Conta de resultados agregada das cooperativas gandeiras (€)

142


89 A información empregada na elaboración deste epígrafe recóllese no Anexo V e no Anexo VI.

5.3.- ANÁLISE ECONÓMICA DAS SOCIEDADES COOPERATIVAS GANDEIRAS CON FÁBRICA DEPENSO88

No grupo de cooperativas gandeiras analizadas neste informe, 19 delas fabrican pensos para alimenta-ción do gando das explotacións dos seus socios. Para realizar esta actividades teñen unha estrutura produtivadiferente ás cooperativas gandeiras que non realizan esta actividade, precisan construcións para albergar as ins-talacións de fabricación, almacéns para os produtos terminados, silos para materias primas e produtos remata-dos, etc. Estas sociedades non só fabrican pensos, senón que realizan outra serie de actividades como poden sera comercialización de leite, carne, e outros produtos para as explotacións dos socios, e por outra parte adquirenadubos, material de tenda agraria, etc., para subministrar aos seus socios.

5.3.1.- Análise da estrutura económica e financeira das cooperativas con fábrica de penso

Os investimento total das cooperativas gandeiras con fábrica de pensos en 2004 é 64,78 millóns de eurosque se distribúen do seguinte xeito: o 42,45% é activo fixo e o 57,55% é activo circulante. A porcentaxe de acti-vo fixo é maior que no conxunto de cooperativas gandeiras89.


1 2

ACTIVO

ESTRUTURA DO BALANCE. COOP.GAND. CON FÁBRICA DE PENSO 2003

(Mill. €)

PASIVO

A.FIXO

A.CIR

R.PROP.

R.A.L/P

R.A.C/P

0

10

20

30

40

50

60

70

1 2

ACTIVO

ESTRUTURA BALANCE COOP. GAND.CON FÁBRICA PENSO 2004

(Mill. €)

PASIVO

A.FIXO

A.CIR

R.PROP.

R.A.L/P

R.A.C/P

0

10

20

30

40

50

60

70

A estrutura do balance das cooperativas gandeiras con fábrica de pensos exponse nos gráficos 93 e 94,para os exercicios 2003 e 2004 respectivamente. Obsérvase que mostran unha estrutura semellante para esteperíodo, e que se incrementa no ano 2004 nun 18,12%


Gráfico 95

143

90 No total das cooperativas gandeiras, o activo fixo representa o 41,87%.91 No total das cooperativas gandeiras, as inmobilizacións inmateriais supoñen o 0,94%.


PRINCIPAIS PARTIDAS DO INMOBILIZADO DAS COOP. GANDEIRASCON FÁBRICA DE PENSO (Miles €)

2003 2004

0

5000

10000

15000

20000

25000

30000

a) A partida mais importante do activo fixo é o inmobilizado, que representa o 99,50% do mesmo. A súacomposición figura no gráfico 95. Pódense destacar seguintes características:

b) Os gastos de establecemento representan unha cantidade insignificante, se ben increméntanse duran-te o ano 2004 nun 84,54%.

c) As inmobilizacións inmateriais representan o 1,13% da estrutura económica90, diminuíndo esta parti-cipación nun 76,65%. O seu importe distribúese do seguinte xeito: gastos en I+D, 49,24%; patentes,0,03%; aplicacións informáticas, 19,40% e dereitos de arrendamento financeiro, 31,03%. Todos esteselementos están amortizados nun 40,30%.

d) As inmobilizacións materiais, cun 38,79% da estrutura económica91, é a partida máis importante doinmobilizado e o se importe durante o exercicio 2004 experimenta un crecemento do 19,04%. No grá-fico 96 ilústrase a súa composición, observando que a partida mais importante é a de maquinaria,seguida da de construcións.

- Os terreos representan o 3,82% da estrutura económica, e corresponden a solares onde as coope-rativas teñen asentados os almacéns e as fábricas de penso, e nalgún caso a solares urbanizables.

Gráfico 96

144


92 No total das cooperativas gandeiras as inmoblizacións materiais representan o 36,95%.

-20000

-15000

-10000

-5000

0

5000

10000

15000




COMPOSICIÓN DO INMOBILIZADO MATERIAL DAS COOP. GAND.CON FÁBRICA DE PENSOS (Miles €)

20032004

- As construcións supoñen o 19,76% da estrutura económica. Esta partida agrupa as naves onde seasenta a maquinaria e as instalacións técnicas para o proceso produtivo, os almacéns tanto de pro-dutos terminados como do resto de produtos que se compran e venden sen transformación.

- As instalacións técnicas supoñen o 14,00% do activo total. A maior parte está constituída por apa-rellos e equipos para a produción de penso e mesturas, así como para seu ensacado.

- A maquinaria representa o 20,11% da estrutura económica. Pode dividirse en dous grupos: aempregada no proceso produtivo de fabricación de penso e a utilizada na prestación de servizosós socios nas súas explotacións, que experimenta un forte crecemento debido á posta en marchado servizo de maquinaria en común en moitas destas cooperativas.

- O resto do inmobilizado material representa o 9,51% do activo total e está constituído por ele-mentos de transporte, mobiliario, equipos para o proceso da información, etc.

- O inmobilizado material das cooperativas gandeiras con fábrica de penso está amortizado nun42,24% do seu custe de adquisición ou produción.

d) As inmobilizacións financeiras representan o 2,32% do total do activo, e supoñen unha participaciónmenor que a das cooperativas gandeiras, onde alcanzan o 3,76%. Están formadas por participaciónsen cooperativas de segundo ou ulterior grao. Durante o exercicio 2004 experimentan un crecementodo 9,12%.

O activo circulante que representa o 57,55% da estrutura económica; aumenta no exercicio 2004 nun28,57%. No gráfico 97 figura a súa composición.

I) As existencias representan o 16,82% da estrutura económica, mentres que nas cooperativas gandei-ras92 supoñen o 15,57%. Durante o exercicio 2004 increméntanse nun 41,53%, e están compostas por:existencias comerciais nun 64,10%, materias primas nun 31,85% e produtos rematados nun 4,05%.


II) Os debedores, cun 30,67% do activo total, é a partida mais importante do activo circulante, aínda quea súa participación na estrutura económica é menor que no total das cooperativas gandeiras, ondeacada un valor de 32,24%, e inferior á que figura nas empresas analizadas polo Ardán (29,41%). Asúa evolución durante o exercicio 2004 supón un incremento do 26,26%.

Gráfico 97

145

20032004

Sociosdesembolsos

esixidos



COMPOSICIÓN DO CIRCULANTE DAS COOP. GAND.CON FÁBRICA DE PENSO (Miles €)

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

14000

16000

18000

20000

A tesourería participa na composición do activo nunha porcentaxe do 8,17%, importe superior ao con-xunto das cooperativas gandeiras, onde a súa participación é do 7,89%, e moi superior ao das empresas anali-zadas no Ardán, onde dito valor se sitúa no 3,86%. Polo tanto, as cooperativas gandeiras con fábrica de pensosterían que analizar as súas necesidades de tesourería e axustar o volume de tesourería ás necesidades existen-tes, para evitar ter recursos financeiros ociosos.

A estrutura financeira das cooperativas gandeiras con fábrica de penso é semellante á do conxunto dasgandeiras coas seguintes características en canto a súa composición:

Os recursos propios representan o 50,97% da estrutura financeira e aumentan no exercicio 2004 nun13,52%; estes datos para o conxunto das cooperativas gandeiras son de 47,75% e de 5,92%, respectivamente,mentres que nas empresas analizadas polo Ardán supoñen o 31,78% do pasivo e aumentan no 2004 nun12,53%.

a) O capital social, está composto polas achegas obrigatorias e voluntarias dos socios, representa o12,82%, valor moi semellante ó das cooperativas gandeiras (12,78%). Durante o ano 2004, diminuíunun 0,21%.

Gráfico 98

146


COMPOSICIÓN DOS RECURSOS PROPIOS DAS COOP. GAND.CON FÁBRICA DE PENSO (Miles €)

20032004


0

4000

8000

12000

16000

20000

24000

0

4000

8000

12000

16000

20000

24000

b) As reservas son a partida máis importante dos fondos propios, representan o 33,10% do pasivo total,mentres que nas cooperativas gandeiras supoñen o 29,36%. Durante o exercicio 2004 increméntansenun 16,05%, pola distribución de resultados. A súa composición é a seguinte: fondo de reserva obri-gatorio nun 45,35%, reservas voluntarias nun 12,06% e outras reservas nun 42,60%.

c) Os ingresos a distribuír en varios exercicios, están constituídos na súa totalidade por subvencións decapital e representan o 5,04% das fontes de financiamento. Experimentan un crecemento durante oexercicio 2004 do 43,07%, debido principalmente á subvención pola adquisición de maquinaria agrí-cola.

Os fondos alleos representan o 49,03% das fontes de financiamento nas cooperativas gandeiras confábrica de penso, mentres que no conxunto das cooperativas gandeiras supón o 52,25%.A súa distribución reflíc-tese no gráfico 99, correspondendo o maior importe aos acredores a curto prazo.

Gráfico 99

20032004






COMPOSICIÓN DOS FONDOS ALLEOS DAS COOP. GAND.CON FÁBRICA DE PENSOS (MILES €)

0

5000

10000

15000

20000

25000


147

93 Este dato é do 19,97% nas empresas analizadas no Ardán.

O financiamento a longo prazo representa o 13,27% do total do pasivo, mentres que na totalidade dascooperativas gandeiras supón o 14,90%. Está constituído por préstamos a longo prazo con entidades de crédi-to (75,95%=; por fondo de formación e promoción cooperativa (7,62%), por débedas con empresas do grupo(3,50%), por débedas coa administración (4,15%) e por outras débedas (8,76%).

O financiamento a curto prazo supón o 35,76% da estrutura financeira, participación inferior á das coo-perativas gandeiras, onde acada un valor do 37,35%. Está constituído por débedas comerciais a curto prazo(57,95%), préstamos a curto prazo con entidades de crédito (22,60%), débedas coas administracións públicas(2,87%) e outras débedas (6,31%). As débedas coas administracións públicas son principalmente retenciónspracticadas aos socios pola adquisición de produtos, para posteriormente transformar ou comercializar.


Os valores do coeficiente de endebedamento expóñense no cadro 54. Obsérvase unha gran dispersión; seben un 42,11% das cooperativas obteñen valores razoables, situados nos dous primeiros intervalos, o resto dascooperativas acadan valores altos ou moi altos, no caso das que teñen valores situados nos dous últimos inter-valos.

Cadro 54. Coeficiente de endebedamento das cooperativas gandeiras con fábrica de penso 200493

Intervalos0-0.40 0.41-0.80 0.81-1.20 1.21-1.60 1.61-2.00 >2.00




facturación


0,37 0,58 0,92 1,46 1,68 2,91

0 0 0 0 0 0 00 2 0 0 0 1 3 1,271 1 1 0 0 0 3 0,560 1 3 0 0 0 4 0,871 2 1 2 1 2 9 1,472 6 5 2 1 3 19 1,16

Os valores medios do ratio de coeficiente de endebedamento para as cooperativas gandeiras con fábricade penso durante o período 2000-2004 preséntanse no gráfico 100. Os valores dos últimos 4 anos sitúanse porenriba da unidade, polo que son valores que se poden considerar altos.

Gráfico 100

COEFICIENTE DE ENDEBEDAMENTO COOP. GAND. FÁBRICA PENSO

0,99 1,12 1,01 1,031,16

2000 2001 2002 2003 2004


Os valores para estes ratios son os que figuran nos cadros 55 e 56 para o exercicio 2004.

Os valores do coeficiente de endebedamento a longo prazo presentan valores baixos, así o 73,68% dascooperativas sitúanse no primeiro intervalo cun media do 0,18, no segundo o 15,78% cunha media de 0,50 esoamente 2 cooperativas obteñen valores superiores á unidade

Cadro 55. Coeficiente de endebedamento a longo prazo das cooperativas gandeiras con fábrica de penso 200494

148


94 Coeficiente de endebedamento = Débedas totais / Neto.95 Coeficiente de endebedamento a longo prazo = Débedas a longo prazo / Neto.

Intervalos0-0.40 0.41-0.80 0.81-1.20 1.21-1.60 1.61-2.00 >2.00




facturación


0,18 0,50 1,02

0 0 0 0 0 0 01 1 1 0 0 0 3 0,463 0 0 0 0 0 3 0,164 0 0 0 0 0 4 0,146 2 1 0 0 0 9 0,40

14 3 2 0 0 0 19 0,32

Cadro 56. Coeficiente de endebedamento a curto prazo das cooperativas gandeiras con fábrica de penso 200495

Intervalos0-0.40 0.41-0.80 0.81-1.20 1.21-1.60 1.61-2.00 >2.00




facturación


0,29 0,58 0,94 1,28 1,79 2,32

0 0 0 0 0 0 02 0 0 0 1 0 3 0,811 2 0 0 0 0 3 0,390 3 1 0 0 0 4 0,732 2 2 1 0 2 9 1,065 7 3 1 1 2 19 0,84

Polo que respecta ao longo prazo, existe unha gran dispersión, de xeito que se presentan valores en tódo-los intervalos. Un 52,63% das cooperativas teñen valores razoables, é dicir, no primeiro e segundo tramo, as doterceiro intervalo son valores altos e o resto, un 21,05% son valores moi elevados, polo que deberían analizar asúa estrutura financeira, xa que terían dificultades para acceder a financiamento alleo.

No gráfico 101 obsérvase que o coeficiente de endebedamento a longo prazo, aínda que se mantén envalores baixos, mostra unha tendencia alcista ata o ano 2001, que se rompe no 2002, ao situarse nun valor de0,25, permanece no 2003 e marca un máximo no ano 2004 cun valor de 0,32.


Gráfico 101

149

COEF. ENDEBEDM. A L/P COOP. GAND. FÁBRICA PENSO

0,240,28 0,26 0,26

0,32

2000 2001 2002 2003 2004

Gráfico 102

COEF. ENDEBEDM. A C/P COOP. GAND. FÁBRICA PENSO

0,75 0,84 0,75 0,76 0,84

2000 2001 2002 2003 2004

A evolución do coeficiente de endebedamento a curto prazo para o período 2000-2004, que ilustra o grá-fico 102, mostra unha tendencia cíclica con pequenas variacións, manténdose no intervalo 0,75-0,84.

5.3.2.- Análise da conta de resultados das cooperativas con fábrica de penso

O excedente despois de impostos obtido polas cooperativas gandeiras con fábrica de pensos, representao 0,90% do valor da produción, mentres que no conxunto das cooperativas gandeiras, este valor é de 0,79%.

As vendas netas representan o 98,12% do valor de produción e durante o exercicio 2004 experimentanun crecemento do 9,18%; séguenlle a moita distancia as subvencións á explotación, cunha participación no valorda produción do 0,86%; o resto dos ingresos teñen importes moi pequenos.

As compras netas son a partida de gastos máis importante: representan o 86,88% do valor de produción,incrementándose durante o exercicio 2004, nun 13,51%.

Gráfico 103

150


DISTRIBUCIÓN DOS GASTOS EXTERNOS Á EXPLOTACIÓN NAS COOP. GANDEIRASCON FÁBRICA DE PENSO (2004)

Reparaciónse conservación

12%

Serv. Profesio.Indepen.

9%

Transportes 30%

Public.Propagane rel. Públ.

1%

Sumbinistros11%

Outros servizos 20%


4%Trab. Realizadosoutras empresas

13%

Os gastos externos de explotación representan o 6,24% do valor de produción. A súa evolución no exer-cicio 2004 foi á baixa, experimentando unha diminución do 5,11%; a súa distribución figura no gráfico 103.

Gráfico 104

DISTRIBUCIÓN DOS GASTOS DE PERSOAL DAS COOP. GANDEIRASCON FÁBRICA DE PENSO (2004)

Indemnizacións5,14%

SS cargo empresa18,33%


Outros gtos sociais0,49%

Os gastos de persoal representan o 4,56% do valor de produción e increméntanse no 2004 nun 4,93%.No gráfico 104 figura a distribución para dito exercicio.


No cadro 57 expóñense os valores do índice de absorción de custos fixos, observando que un 42,11% dascooperativas con fábrica de penso necesitan un 92% das vendas para cubrir ditos custos. Se ben estas coopera-tivas teñen moitos investimentos e polo tanto un gasto importante en amortización, son valores altos. Hai un26,32% de cooperativas nas que a totalidade das vendas non cobren os custos fixos.


Cadro 57. Índice de absorción de custes fixos das cooperativas gandeiras con fábrica de penso 20096

151

98 Coeficiente de endebedamento a curto prazo = Débedas a curto prazo / Neto.97 Índice de absorción de custes fixos = Punto morto (€) / Vendas.




facturación


0,50 0,71 0,92 1,08 3,88

0 0 0 0 0 0 00 0 1 2 0 0 3 0,880 0 1 1 1 0 3 0,950 0 0 4 0 0 4 0,910 1 3 1 2 2 9 1,4720 1 5 8 3 2 19 1,18

Intervalos< 0.40 0.40-0.60 0.61-0.80 0.81-1.00 1.01-1.40 >1.40

No gráfico 105 figura a tendencia deste ratio para o período 2000-2004, observando unha tendencia áalza, ata situarse no 2004 nun valor de 1,18.

Gráfico 105

ÍNDICE ABSORCIÓN CUSTOS FIXOS COOP. GAND. FÁBRICA PENSO

0,76 0,77 0,76 0,82

1,18

2000 2001 2002 2003 2004


Os valores obtidos do índice de eficiencia comercial no exercicio 2004, para as cooperativas gandeiras confábrica de penso expóñense no cadro 58. Obsérvase que hai cooperativas que terían que aumentar as súas ven-das para saír de perdas; na maioría as vendas poden descender moi pouco para que a cooperativa siga obten-do un resultado positivo.

Cadro 58. Índice de eficiencia comercial das cooperativas gandeiras con fábrica de penso 200497




facturación


-4,90 -0,27 0,08 0,29 0,50

0 0 0 0 0 0 00 0 2 1 0 0 3 0,120 1 1 1 0 0 3 0,050 0 4 0 0 0 4 0,091 3 1 3 1 0 9 -0,471 4 8 5 1 0 19 -0,18

Intervalos<-1.00 -1.00-0.00 0.01-0.20 0.21-0.40 0.41-0.80 >0.80

Para o período 2000-2004, o valor medio do índice de eficiencia comercial das cooperativas gandeiras confábrica de penso figura no gráfico 106, e presenta unha tendencia á baixa, acadando un valor negativo de -0,18no exercicio 2004, que implica que as cooperativas por termo medio non poderían reducir as súas vendas senentrar en perdas. Porén, este valor é consecuencia do caso concreto dunha cooperativa que ten un valor de -4,90.

Gráfico 106

152


98 Índice de eficiencia comercial = (Vendas – Punto morto) / Vendas.

ÍNDICE EFICIENCIA COMERCIAL COOP. GAND. FÁBRICA PENSO

0,23 0,23 0,24 0,18

-0,182000 2001 2002 2003 2004


Os valores obtidos no índice de seguridade de custes variables das cooperativas gandeiras expóñense nocadro 59. Obsérvase que un 26,32% das cooperativas teñen que diminuír os custes variables para saír de per-das; nun 73,68% dos casos, a variación á alza dos custes variables non podería superar o 2% sen que este grupode cooperativas entre en perdas; este intervalo de variación dos custes variables é moi reducido, e se por cal-quera factor alleo á cooperativa, se produce unha alza dos custes variables poderíase entrar en perdas.

Cadro 59. Índice de seguridade de custes variables das cooperativas gandeiras con fábrica de penso 200498




facturación


-0,02 0,02

0 0 0 0 0 0 00 0 3 0 0 0 3 0,020 1 2 0 0 0 3 0,010 0 4 0 0 0 4 0,010 4 5 0 0 0 9 0,010 5 14 0 0 0 19 0,01

Intervalos<-0.10 -0.10-0.00 0.01-0.10 0.11-0.20 0.21-0.30 >0.30

A evolución que presenta este índice, exposta no gráfico 107, é cíclica, se ben o intervalo de variación émoi curto (0,03-0,01), e estes valores baixos, polo que un pequeno aumento dos custes variables faría entrar áscooperativas nunha situación crítica.


Gráfico 107

153


ÍNDICE SEGURIDADE CUSTOS VARIABLES COOP. GAND. FÁBRICA PENSO

0,030,02 0,03 0,02 0,01

2000 2001 2002 2003 2004


No cadro 60, mostramos os valores do índice de seguridade de custes fixos das cooperativas gandeiraspara o exercicio 2004, observando que existen cooperativas con cifras negativas, polo que terían que analizaresta situación e saír dela. O 21,05% soamente podería incrementar un 2% os cutes fixos sen entrar en perdas eno último intervalo sitúanse o 31,58% das cooperativas, debido a que a actividade de fabricación de penso nes-tas cooperativas ten unha importancia relativa pequena con respecto ao resto de actividades desenvolvidas polacooperativa.

Cadro 60. Índice de seguridade de custes fixos das cooperativas gandeiras con fábrica de penso 200499




facturación


-0,49 -0,03 0,02 0,14 0,25 0,51

0 0 0 0 0 0 00 0 2 0 0 1 3 0,171 0 0 1 0 1 3 0,100 0 2 1 1 0 4 0,112 2 0 1 0 4 9 0,123 2 4 3 1 6 19 0,12

Intervalos<-0.10 0.10-0.00 0.01-0.10 0.11-0.20 0.21-0.30 >0.30

No gráfico 108 figura a evolución dos valores medios do índice de seguridade de custos fixos durante o perí-odo 2000-2004. Obsérvase unha tendencia á baixa desde o ano 2002 e alcanza un valor mínimo de 0,12 no 2004.

Gráfico 108

ÍNDICE SEGURIDADE DE CUSTOS FIXOS COOP. GAND. FÁBRICA PENSO

2000 2001 2002 2003 2004

0,43 0,44 0,51 0,33 0,12

5.3.3.- Análise da liquidez, solvencia e rendibilidade das cooperativas con fábrica de penso

Liquidez xeral

No cadro 61 expóñense os valores para o ratio de liquidez. Obsérvase unha gran dispersión, ao mostrarvalores en tódolos intervalos, e polo tanto os valores situados nos primeiros intervalos que corresponden a máisda metade das cooperativas son valores baixos.

Cadro 61. Ratio liquidez xeral das cooperativas gandeiras con fábrica de penso 2004100

154


100 Índice de seguridade de custes fixos = Bfº da explotación / Custes fixos da explotación.




facturación


0,93 1,43 1,77 2,34 2,68 3,57

0 0 0 0 0 0 01 0 0 1 1 0 3 2,040 0 1 0 1 1 3 2,961 1 1 0 1 0 4 1,752 2 2 0 1 2 9 1,874 3 4 1 4 3 19 2,05

Intervalos0.20-1.10 1.11-1.70 1.71-2.00 2.01-2.50 2.51-3.00 >3.00

A evolución do ratio de liquidez xeral durante o período 2000-2004 figura no gráfico 109. Mantense a evo-lución no intervalo 1,96-2,14. Mostra unha tendencia á alza ata o 2003 e diminúe no 2004, ata situarse en 2,05.

Gráfico 109

LIQUIDEZ XERAL COOP. GAND. FCA. PENSO

2,052,141,96 1,792,01

2000 2001 2002 2003 2004

Fondo de manobra

No cadro 62, figuran os valores do fondo de manobra, no que se observa que existe unha gran dispersión:desde cooperativas con valores negativos ata sociedades que financian máis do 50% do circulante con fondospermanentes. As cooperativas con fondo de manobra negativo deberían analizar a súa estrutura financeira paraadecuar os prazos de reembolso da débeda cos prazos de realización do activo.


Cadro 62. Fondo de manobra das cooperativas gandeiras con fábrica de penso 2003101

155

101 Liquidez xeral = Activo circulante / Pasivo circulante.102 Fondo de manobra do activo circulante en tanto por un = (Recursos permanentes – Activo fixo)/Activo circulante.




facturación


-0,25 0,14 0,27 0,42 0,60

0 0 0 0 0 0 00 1 0 0 0 2 3 0,260 0 0 0 1 2 3 0,560 0 1 1 1 1 4 0,320 2 3 0 2 2 9 0,240 3 4 1 4 7 19 0,31

Intervalos<-0.50 -0.50-0.00 0.01-0.20 0.21-0.30 0.31-0.50 >0.50

Gráfico 110

FONDO DE MANOBRA COOP. GAND. FÁBRICA PENSO

0,360,370,330,36 0,31

2000 2001 2002 2003 2004

Durante o período comprendido entre o ano 2000-2004, na evolución do fondo de manobra (gráfico 110)apréciase que, se ben a súa tendencia é cíclica, o intervalo no que se move é reducido (0,31-0,36).

Liquidez inmediata

Os valores do cadro 63, correspondentes oo ratio de liquidez inmediata das cooperativas gandeiras confábrica de penso, indican unha gran dispersión, de igual xeito que os de liquidez xeral. Cómpre sinalar que o26,32% dos valores son baixos, que un 5,26% está dentro do intervalo ideal, e o 68,42% posúe valores supe-riores á unidade.

Cadro 63. Ratio de liquidez inmediata das cooperativas gandeiras con fábrica de penso 2004102




facturación


0,32 0,70 0,84 1,28 1,99 2,96

0 0 0 0 0 0 00 1 0 1 1 0 3 1,310 0 0 1 1 1 3 2,290 1 1 1 1 0 4 1,261 2 0 3 1 2 9 1,401 4 1 6 4 3 19 1,50

Intervalos< 0.50 0.50-0.80 0.81-1.00 1.01-1.70 1.71-2.30 >2.30

Os valores para o quinquenio 2000-2004, figuran no gráfico 111. Mostran unha tendencia cíclica, cunmáximo no 2003 e un mínimo no 2001. De tódolos xeitos, todos son valores medios-altos.

Gráfico 111

156



LIQUIDEZ INMEDIATA COOP. GAND. FCA. PENSO

1,481,31

1,451,57

1,5

2000 2001 2002 2003 2004


A garantía que ofrecen as cooperativas con fábrica de penso ós seus acredores pódese considerar comoboa, segundo podemos observar no cadro 64, aínda que hai 3 cooperativas con valores inferiores a 1,5.

Cadro 64. Coeficiente de garantía das cooperativas gandeiras con fábrica de penso 2004103




facturación


1,41 1,79 2,18 2,76 3,73

0 0 0 0 0 0 00 1 0 0 1 1 3 2,520 0 0 1 1 1 3 3,120 0 0 3 1 0 4 2,290 2 3 2 0 2 9 2,190 3 3 6 3 4 19 2,41

Intervalos1-1.30 1.31-1.60 1.61-2.00 2.01-2.40 2.41-3.00 >3.00

No gráfico 112 represéntase a evolución deste ratio no período 2000-2004. Apréciase unha tendenciacíclica no intervalo 2,36 a 2,63, alcanzando un valor de 2,41 no ano 2004.

Gráfico 112

COEFICIENTE DE GARANTÍA COOP. GAND. FÁBRICA PENSO

2,41

2,632,55

2,36

2,62

2000 2001 2002 2003 2004



O cadro 65 contén os valores da rendibilidade económica correspondentes ao exercicio 2004, observan-do que o 84,21% das cooperativas obtén un valor inferior ao 10% e destas, un 15,78% acada valores negativos,polo que aínda tendo en conta cal é o obxectivo das cooperativas, estes valores son baixos.

Cadro 65. Rendibilidade económica das cooperativas gandeiras con fábrica de penso 2004104

157

104 Coeficiente de garantía = Activo real / Pasivo esixible.




facturación


-0,04 0,02 0,07 0,12

0 0 0 0 0 0 00 2 0 1 0 0 3 0,041 1 1 0 0 0 3 0,020 4 0 0 0 0 4 0,032 2 3 2 0 0 9 0,043 9 4 3 0 0 19 0,04

Intervalos< 0.00 0.00-0.05 0.06-0.10 0.11-0.15 0.16-0.20 >0.20

A tendencia deste ratio durante o quinquenio 2000-2004 figura no gráfico 113. Obsérvase que se manti-vo constante, nun 0,08 durante os 2 primeiros anos, subiu a 0,09 no exercicio 2002, e caeu significativamenteno en 2003 e 2004, acadando un valor de 0,04 no ano 2004.

Gráfico 113

RENDIBILIDADE ECONÓMICA COOP. GAND. FÁBRICA PENSO

0,08 0,08 0,090,06

0,04

2000 2001 2002 2003 2004

Marxe comercial

Os valores da marxe comercial para o ano 2004 das cooperativas gandeiras con fábrica de penso figuranno cadro 66, no que se observa que a maioría das cooperativas traballan con marxes moi pequenas, e inclusoalgunhas con marxes negativas.

Cadro 66. Marxe comercial das cooperativas gandeiras con fábrica de penso 2004105

158


105 Rendibilidade económica = BAIT / Activos.106 Marxe comercial = BAIT / Vendas.




facturación


-0,01 0,02 0,05

0 0 0 0 0 0 00 3 0 0 0 0 3 0,021 2 0 0 0 0 3 0,010 4 0 0 0 0 4 0,012 6 1 0 0 0 9 0,023 15 1 0 0 0 19 0,01

Intervalos< 0.00 0.00-0.05 0.06-0.10 0.11-0.15 0.16-0.20 >0.20

No gráfico 114 apréciase unha tendencia constante durante o período 2000-2003, agás no exercicio 2001,que se sitúa por debaixo dela pero cun valor moi próximo (0,02), e unha baixada significativa no ano 2004,situándose en 0,01.

Gráfico 114

MARXE COMERCIAL COOP. GAND. FÁBRICA PENSO

0,010,030,030,020,03

2000 2001 2002 2003 2004


A rotación de activos neste tipo de cooperativas para o ano 2004 ilústrase no cadro 67. Existe unha certadispersión, sobre todo, ao ter en conta que son cooperativas coas mesmas actividades ou semellantes.

Cadro 67. Rotación de activos das cooperativas gandeiras con fábrica de penso 2004106




facturación


1,78 2,74 3,48

0 0 0 0 0 0 00 2 1 0 0 0 3 2,100 1 0 2 0 0 3 3,150 0 1 3 0 0 4 3,280 2 4 3 0 0 9 2,700 5 6 8 0 0 19 2,80

Intervalos0-1.00 1.01-2.00 2.01-3.00 3.01-4.00 4.01-5.00 >5.00


A evolución do ratio de rotación de activos destas sociedades reflíctese no gráfico 115. Debuxa unha ten-dencia á baixa a partir do ano 2001, para situarse no exercicio 2004 nun 2,80.

Gráfico 115

159


ROTACIÓN ACTIVOS COOP. GAND. FÁBRICA PENSO

3,3 3,52 3,41 3,122,8

2000 2001 2002 2003 2004


No cadro 68 figuran os valores obtidos para o ano 2004. Poden parecer altos para o 26,31% das coope-rativas, tendo en conta que o obxectivo principal das sociedades cooperativas non é maximizar o beneficio.

Cadro 68. Rendibilidade financeira das cooperativas gandeiras con fábrica de penso 2004107




facturación


-0,14 0,02 0,10 0,12

0 0 0 0 0 0 00 2 0 1 0 0 3 0,051 1 0 1 0 0 3 0,030 4 0 0 0 0 4 0,022 3 1 3 0 0 9 0,023 10 1 5 0 0 19 0,02

Intervalos< 0.00 0.00-0.05 0.06-0.10 0.11-0.15 0.16-0.20 >0.20

A evolución dos valores medios deste ratio durante o período 2000-2004 figura no gráfico 116. Mostraunha tendencia á baixa, acadando un valor mínimo de 0,02 no exercicio 2004.

Gráfico 116

RENDIBILIDADE FINANCEIRA COOP. GAND. FÁBRICA PENSO

0,14 0,11 0,11 0,06 0,02

2000 2001 2002 2003 2004

Anexo VI: Conta de resultados agregada das cooperativas gandeiras con fábrica de penso (€)

Anexo V: Balance agregado das cooperativas gandeiras con fábrica de penso (€)

160











ACTIVO

TOTAL MEDIA

2003

TOTAL MEDIA

2004

%S/T. %S/T. % VAR.


TOTAL MEDIA

2003

TOTAL MEDIA


% s/v.Prod.


161

108 información empregada na elaboración deste epígrafe recóllese no Anexo VII e no Anexo VIII.109 Onde alcanza un valor do 40,03% e un 40,75%, respectivamente.

5.4. ANÁLISE ECONÓMICA DAS SOCIEDADES COOPERATIVAS VITIVINÍCOLAS108

Neste apartado vanse analizar as cooperativas cuxa actividade principal é a elaboración e comercializa-ción de viño.

5.4.1.- Análise da estrutura económico-financeira das cooperativas vitivinícolas

Nos gráficos 117 e 118, representamos a estrutura económico-financeira das cooperativas vitivinícolas noexercicio 2003 e 2004.


1 2

ACTIVO

ESTRUTURA DO BALANCE.COOPERATIVAS DE VIÑO 2003

(Mill. €)

PASIVO

A.FIXO

A.CIR

R.PROP.

R.A.L/P

R.A.C/P

0

10

20

30

40

50

1 2

ACTIVO

ESTRUTURA DO BALANCE.COOPERATIVAS DE VIÑO 2004

(Mill. €)

PASIVO

0

10

20

30

40

50

A.FIXO

A.CIR

R.PROP.

R.A.L/P

R.A.C/P

A estrutura económica das cooperativas vitivinícolas, alcánzase un importe de 53,68 millóns de euros,que están distribuídos do seguinte xeito: un 34,35% corresponde a activo fixo e un 64,65% corresponde a cir-culante, a súa evolución durante o exercicio 2004 foi dun incremento do 6,81%. A participación da parte fixa noactivo total é menor que no conxunto das cooperativas da mostra e mesmo que nas empresas analizadas noArdán109.

As partidas mais importantes do inmobilizado as mostramos no gráfico 119, observando que a partidamais importante son as inmobilizacións materiais.

Gráfico 119

162


110 Porcentaxes do 1,24% e 3,17%, respectivamente.111 Porcentaxe que diminúe ata 25,54% no caso das empresas estudadas no Ardán.


2003 2004

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

14000

16000

PRINCIPAIS PARTIDAS DO INMOBILIZADO. COOP. DE VIÑO (Miles €)

a) As inmobilizacións inmateriais supoñen o 1,64% da estrutura económica, incrementándose no 2004un 97,25%. Esta porcentaxe é menor que o conxunto das cooperativas da mostra e que o das empre-sas analizadas polo Ardán110, están compostas por: un 3,15% de gastos de I+D, un 8,45% por paten-tes, un 19,79% por aplicacións informáticas e un 68,61% por outro inmobilizado inmaterial. Todosestes elementos están amortizados nun 20,93%.

b) As inmobilizacións materiais supoñen o 26,76% do total do activo, evolucionando positivamentedurante o exercicio 2004 nun 11,74%. No conxunto das cooperativas da mostra representan o34,13%111 da estrutura económica. Están amortizadas nun 47,39%.

A composición das inmobilizacións materiais figura no gráfico 120, e a continuación analízase cada unhadas partidas que as compoñen.

• Os terreos supoñen o 8,25% do total do activo, mentres que nas cooperativas da mostra estaporcentaxe situase no 5,45%.

• As construcións representan un 11,55% da estrutura económica, esta participación é menor queno conxunto das cooperativas analizadas, onde acada un valor de 16,69%.


Gráfico 120

163

112 Nas empresas analizadas no Ardán representa o 59,25 %.




20032004

-15000

-10000

-5000

0

5000

10000

COMPOSICIÓN DO INMOBILIZADO MATERIAL COOP. DE VIÑO (Miles €)

• As instalacións técnicas alcanzan unha participación na estrutura económica do 16,32%, supe-rior á das cooperativas da mostra (13,25%).

• A maquinaria representa o 8,51% do total do activo, esta participación é inferior o conxunto decooperativas da mostra (14,92%).

• O resto das partidas acadan unha participación do 8,15 da estrutura económica, mentres que noconxunto das cooperativas da mostra esta participación é do 8,69%.

c) As inmobilizacións financeiras supoñen o 5,01% do activo total, mentres que no conxunto de coope-rativas da mostra supón o 4,01% Esta partida experimentou un crecemento no exercicio 2004 do17,38%.

O activo circulante das cooperativas de viño participa na estrutura económica nun 64,65%. Esta partici-pación no conxunto da mostra supón o 59,97%112. A súa composición reflectímola no gráfico 121, destacandoas seguintes características de cada unha delas.

a) As existencias supoñen o 33,03% da estrutura económica, e sufriron un incremento durante o exerci-cio 2004 do 14,17%. Están compostas do seguinte xeito: un 5,55% corresponde a existencias comer-ciais, un 1,92% a materias primas, un 53,51% a produtos semiterminados, un 6,25% a produtos ter-minados, un 2,34% a outros aprovisionamentos e un 30,43 a produtos en curso.

b) Os debedores representan o 24,00% do total do activo, incrementándose no 2004 nun 20,38%.

Gráfico 121

164


113 Nas empresas analizadas polo Ardán a distribución é do 31,78%, 18,15 e do 47,94%, respectivamente.

20032004

Sociosdesembolsos

esixidos



COMPOSICIÓN DO CIRCULANTE COOP. DE VIÑO (Miles de €)

2000

4000

6000

8000

10000

12000

14000

16000

18000

0

c) Os investimentos financeiros temporais supoñen o 5,29% da estrutura económica, e diminuíron duran-te o exercicio 2004 nun 54,88%.

d) A tesourería alcanza unha participación no activo total do 2,29%, mentres que no conxunto de coo-perativas da mostra, esta participación é do 5,72%, experimentou un crecemento do 1,44% duranteo exercicio 2004.

Dentro da análise financeira das cooperativas vitivinícolas, podemos destacar as seguintes características.

En primeiro lugar, a estrutura financeira está constituída nun 56,81% por recursos propios, nun 3,24% porrecursos alleos a longo prazo e nun 39,95% por recursos alleos a curto prazo. No conxunto das cooperativasanalizadas estes valores son 50,87%, 10,54% e 38,59% respectivamente113.

A composición dos recursos propios a expoñemos no gráfico 122.


Gráfico 122

165

COMPOSICIÓN DOS RECURSOS PROPIOS COOP. DE VIÑO (Miles €)

20032004


0

4000

6000

8000

12000

14000

10000

2000

a) O capital social das cooperativas vitivinícolas supón o 26,02% da estrutura financeira, fronte o18,17% que supón no conxunto das cooperativas da mostra. Durante o exercicio 2004 experimentouun crecemento do 12,19%.

b) As reservas representan o 24,35% do total do activo, e diminúen nun 4,49% durante o exercicio 2004.Están constituídas polo fondo de reserva obrigatorio (46,88%), polo fondo de reservas voluntarias(34,29%) e por outras reservas (18,83%).

c) Os ingresos a distribuír en varios exercicios supoñen o 6,44% da estrutura financeira, fronte o 6,12%que representan no conxunto das cooperativas da mostra. Experimentaron un crecemento do 11,48%durante o ano 2004.

A composición do financiamento alleo reflíctese no gráfico 123, observando que a partida mais impor-tante son os acredores a curto prazo, que ademais experimentaron un forte crecemento no exercicio 2004.

Gráfico 123






COMPOSICIÓN DOS FONDOS ALLEOS COOP. DE VIÑO (MILES €)

0

5000

10000

15000

20000

25000

20022003

a) Os recursos alleos a longo prazo supoñen o 3,24% da estrutura financeira, no conxunto de coopera-tivas da mostra esta porcentaxe alcanza o 10,54%. A súa composición é a seguinte: un 25,91% defondo de formación e promoción cooperativo, un 52,49% de débedas con entidades de crédito, e un21,60% de débedas a longo prazo coas Administracións Públicas.

b) O financiamento a curto prazo representa o 39,95% do pasivo total, porcentaxe superior ó do con-xunto das cooperativas da mostra, onde alcanza un valor do 38,59%. No 2004 experimentou un cre-cemento do 12,50%. A súa composición é a seguinte: un 16.43% por débedas con entidades de cré-ditos, un 9,40% débedas con empresas do grupo, un 69,91% acredores comerciais, un 3,32% débe-das coas administracións públicas e nun 0,92% outras débedas.

Coeficiente de endebedamento114

Nos valores obtidos para o coeficiente de endebedamento nas cooperativas vitivinícolas, observamosunha gran dispersión, e que un 33,33% das cooperativas obteñen valores moi altos.

A evolución do ratio de coeficiente de endebedamento para as cooperativas de viño durante o ano 2004,expoñémola no gráfico 124, indicándonos que segue unha tendencia cíclica, pero con valores moi altos, que sedisparan no 2004, onde alcanzan un valor medio de 2,48.

Gráfico 124

166


114 Nótese que na análise das sociedades cooperativas vitivinícolas non se van expoñer os cadros coma nos restantes casos, debido a que, ó seren só 6 entidades,os valores que se obteñen están situados en distintos intervalos de facturación, podendo darse o risco de a anonimicidade do estudo se vexa quebrantada.

COEFICIENTE DE ENDEBEDAMENTO COOP. VIÑO

1,7

2,12

1,671,96

2,48

2000 2001 2002 2003 2004


A longo prazo o 83,33% das cooperativas analizadas sitúanse cun valor medio do 0,10 e o resto cun valormoi alto. A súa evolución no período 2000-2004 figura no gráfico 125, mostrando unha tendencia a alza a par-tir do ano 2002, para alcanzar no 2004 un valor medio de 0,38.


Gráfico 125

167

COEF. ENDEBEDAMENTO A L/P COOP. VIÑO

0,350,28

0,160,32

0,38

2000 2001 2002 2003 2004

No endebedamento a curto prazo as cooperativas de viño presentan valores moi dispersos, e algunhasvalores moi altos. Os valores medios para o período 2000 a 2004 figuran no gráfico 126, observando unha ten-dencia á alza ata 2001, que se rompe no exercicio 2002, e volve a subir no 2003 e 2004, nos que alcanza valo-res moi altos, 1,64 e 2,10 respectivamente.

Gráfico 126

COEF. ENDEBEDAMENTO A C/P COOP. VIÑO

1,35

1,84

1,511,64

2,1

2000 2001 2002 2003 2004

5.4.2.- Análise da conta de resultados das cooperativas vitivinícolas

As cooperativas de viño obteñen en 2004 un beneficio despois de impostos 606 mil euros, que supón o2,08% do valor de produción. Esta porcentaxe é máis alta que no caso do conxunto das cooperativas da mos-tra, onde alcanza un valor de 0,88%.

O valor de produción alcanza un importe de 29,26 millóns de euros e esta distribuído do seguinte xeito:por vendas netas un 95,61%, por outros ingresos da explotación e nun 2,60% e por subvencións á explotaciónnun 1,79%.

As compras netas representan o 68,24% do valor de produción, fronte o 85,26% que representan no con-xunto das cooperativas da mostra.

Gráfico 127

168


DISTRIBUCIÓN DOS GASTOS EXTERNOS Á EXPLOTACIÓN. COOP. DE VIÑO(2004)

Public.Propagan e rel. Públ. 38%Subministros 4%

Outros servizos 16%


15%


4% Reparacións e conservación 5%

Transportes 10%


Os gastos externos á explotación supoñen o 16,60% do valor de produción, mentres que no total das coo-perativas da mostra supoñen o 7,31%. A súa composición reflíctese no gráfico 127, onde observamos que a par-tida máis importante é a de publicidade e propaganda cun 38% do total.

Os gastos de persoal que representamos no gráfico 128, representan o 9,31% do valor da produción,mais que no conxunto das cooperativas da mostra, onde dito valor é do 4,90%.

Gráfico 128

DISTRIBUCIÓN DOS GASTOS DE PERSOAL. COOP. DE VIÑO (2004)


SS cargo empresa 20,12%Outros gtos sociais 2,00%

Soldos e salarios


Metade das cooperativas obteñen valores altos, aínda que debaixo da unidade, a outra metade obteñenvalores por enriba da unidade, polo que terían que incrementar as súas vendas para saír de perdas.


Gráfico 129

169

ÍNDICE ABSORCIÓN CUSTES FIXOS COOP. VIÑO

10,950,99

5,99

1,36

2000 2001 2002 2003 2004

ÍNDICE EFICIENCIA COMERCIAL COOP. VIÑO

0,05 0-0,36

-4,99

0,01

2000 2001 2002 2003 2004

A evolución do índice de absorción de custes fixos para as cooperativas de viño, durante o período 2000-2004, móstrase no gráfico 129, observando que se mantén en valores próximos a unidade, agás no exercicio2001, que presenta un valor totalmente atípico.

Índice de eficiencia comercial

A porcentaxe de vendas que as cooperativas de viño poden reducir no exercicio 2004, sen entrar en per-das é moi pequeno, e na metade delas terían que incrementar as súas vendas para saír de perdas, e deberíananalizar esta situación, xa que non poden permanecer moito tempo nela.

Gráfico 130

No gráfico 130 figura a evolución para o índice de eficiencia comercial das cooperativas de vino duranteo período 2000-2004, e observamos que nos mostra uns valores próximos a cero, agás no exercicio 2001, quenos aparece un valor atípico.


Os custes variables das cooperativas vitivinícolas poden incrementarse moi pouco sen que se produzaunha entrada en situación de perdas: hai un 66,67% que pode aumentalos nunha media do 3%; e incluso haiun 16,66% que tería diminuílos para saír de perdas.

A evolución para o período 2000-2004 do índice de seguridade de custes variables das cooperativas vitivi-nícolas, figura no gráfico 131, e observamos unha tendencia a baixa para situarse no 2001, no 0%, e a partir destadata unha recuperación pasando no 2002 o 0,04, no 2003 o 0,06 e no 2004 volve diminuír par situarse en 0,01.

Gráfico 131

170


ÍNDICE SEGURIDADE CUSTOS VARIABLES COOP. VIÑO

0,03

0

0,04

0,01

0,06

2000 2001 2002 2003 2004


Os valores obtidos para o índice de seguridade de custes fixos nas cooperativas vitivinícolas presentanpara metade das cooperativas unha gran dispersión e a outra metade agrupase nun intervalo cunha media do0,08.

No gráfico 132 mostramos a tendencia deste ratio, mostra unha diminución constante hasta o exercicio2001, onde alcanza un valor de -0,02, e unha recuperación a partir desta data, para acadar no exercicio 2003 unvalor do 0,23 e volve a diminuír no 2004 para situarse nun valor de 0,04.

Gráfico 132

ÍNDICE SEGURIDADE CUSTES FIXOS COOP. VIÑO

0,13-0,02

0,16 0,23

0,04

2000 2001 2002 2003 2004

5.4.3.- Análise da liquidez, solvencia e rendibilidade das cooperativas vitivinícolas

Liquidez xeral

Os valores do ratio de liquidez xeral que presentan as cooperativas de vino, no exercicio 2004, observa-mos que un 66,67% das cooperativas teñen un valor razoable, unha ten un valor baixo, e outra ten un valor alto.

No gráfico 133 observamos a evolución da liquidez xeral para as cooperativas de viño durante o quin-quenio 2000-2004, observando que se mantén en valores similares, nun intervalo de 1,76 a 1,83


Gráfico 133

171

LIQUIDEZ XERAL COOP. VIÑO

1,761,681,83 1,78 1,78

2000 2001 2002 2003 2004

Fondo de manobra

No exercicio 2004, hai dúas cooperativa que realizou a súa actividade cun fondo de manobra negativo, oresto e positivo e dúas poden ter un valor alto.

A evolución do valor medio do fondo de manobra para o período 2000-2004, expoñémola no gráfico 134,observando que se mantén durante todo o período en valores próximos o 30%, agás no 2004 que diminúe hastasituarse en 0,11.

Gráfico 134

FONDO DE MANOBRA COOP. DE VIÑO

0,270,260,310,35

0,11

2000 2001 2002 2003 2004

Liquidez inmediata

O 83,33% das cooperativas de vino, obteñen valores para este ratio inferiores o 80%, e dicir que se sitú-an por debaixo do que consideramos valor ideal, e pola contra hai unha cun valor moi alto (2,78%)

A evolución da liquidez inmediata das cooperativas de viño durante o período 2000-2004 figuran no grá-fico 135, e observamos unha tendencia a baixa durante todo o período, alcanzando o valor de 0,87 no exercicio2004.

Gráfico 135

172



Existe un gran dispersión nos valores obtidos deste ratio para as cooperativas de viño no exercicio 2004,deste xeito o valores van desde 1,28 a 5,21.

A tendencia deste ratio mostrámola no gráfico 136, onde observamos unha melloría constante hasta oexercicio 2002, e que empeora no 2003, volvendo a recuperarse para alcanzar un valor de 2,50 no ano 2004.

Gráfico 136

LIQUIDEZ INMEDIATA COOP. VIÑO

1,1 1,02 1,030,93 0,87

2000 2001 2002 2003 2004

COEFICIENTE DE GARANTIA COOP. VIÑO

1,92,07

2,36 2,272,5

2000 2001 2002 2003 2004


Hai unha cooperativa que ten un valor negativo, e o resto obteñen valores baixo, situándose a media no 0,02.

No gráfico 137 reflectimos a evolución dos valores medio da rendibilidade económica durante o período2000-2004, observando uns valores que oscilan entre 0,01 e 0,06, valores que podemos considerar baixos.

Gráfico 137

RENDIBILIDADE ECONÓMICA COOP. VIÑO

0,03 0,02 0,03 0,040,01

2000 2001 2002 2003 2004


Marxe comercial

No exercicio 2004 os valores da rendibilidade económica das cooperativas de vino situase en valores infe-riores o 5%, incluso hai unha cooperativa con valor negativo. A súa evolución durante o quinquenio 2000-2004,presenta a tendencia cíclica que figura no gráfico 138, movéndose no intervalo (0,01-0,04).

Gráfico 138

173

MARXE COMERCIAL COOP. VIÑO

0,02

0,060,04

0,06

0,03

2000 2001 2002 2003 2004


A rotación de activos nas cooperativas de viño para o exercicio 2004, é homoxénea, tódalas cooperativassitúanse moi próximas a media (0,59). No gráfico 139 observamos unha evolución case constante durante oquinquenio 2000-2004.

Gráfico 139

ROTACIÓN DE ACTIVOS COOP. VIÑO

0,7 0,62 0,74 0,64 0,59

2000 2001 2002 2003 2004


O 66,67% das cooperativas de viño obteñen unha rendibilidade financeira razoable, e o resto negativa.

A evolución de rendibilidade financeira das cooperativas de vino durante o período 2000-2004, figura nográfico 140, observando unha recuperación desde o exercicio 2001 que se mantén nos exercicio 2002 e 2003con valores de 0,05 e 0,04 respectivamente.

Gráfico 140

174


RENDIBILIDADE FINANCEIRA COOP. VIÑO

0,05-0,030,01

0,040,01

2000 2001 2002 2003 2004


Anexo VIII: Conta de resultados agregada das cooperativas vitivinícolas (€)

175

Anexo VII: Balance agregado das cooperativas vitivinícolas (€)










ACTIVO

TOTAL MEDIA

2003

TOTAL MEDIA

2004

%S/T. %S/T. % VAR.


TOTAL MEDIA

2003

TOTAL MEDIA


% s/v.Prod.

5.5.-ANÁLISE ECONÓMICA DAS SOCIEDADES COOPERATIVAS DE HORTA-FLOR115

As cooperativas de horta-flor constitúen un grupo de 9 cooperativas da mostra, cun volume total debalance de 9,45 millóns de euros e cun valor de produción que alcanza un importe de 10,22 millóns. A cifra totaldo balance é inferior á do ano 2003, porque en 2004 prodúcense cambios na mostra e hai que prescindir de 2sociedades dedicadas á horta, que abandonan a forma xurídica de cooperativa.

Os gráficos 141 e 142 conteñen a estrutura do balance das cooperativas de horta. Obsérvase unha menorporcentaxe de recursos propios e de activo circulante que no resto das cooperativas da mostra, mentres que osrecursos alleos a longo prazo e o activo fixo mantéñense en termos xerais en valores superiores ás cooperativasda mostra.


176


115 A información empregada na elaboración deste epígrafe recóllese no Anexo IX e no Anexo X.

1 2

ACTIVO

ESTRUTURA DO BALANCECOOPERATIVAS DE HORTA-FLOR 2003

(Mill. €)

PASIVO

0

2

4

6

8

10

12

A.FIXO

A.CIR

R.PROP.

R.A.L/P

R.A.C/P

1 2

ACTIVO

ESTRUTURA DO BALANCECOOPERATIVAS DE HORTA-FLOR 2004

(Mill. €)

PASIVO

0

2

4

6

8

10

12

A.FIXO

A.CIR

R.PROP.

R.A.L/P

R.A.C/P

5.5.1.- Análise da estrutura económica das cooperativas de horta-flor

A estrutura económica das cooperativas de horta-flor acada un valor de 9,45 millóns de euros, o que indi-ca que diminúe nun 9,24% durante o exercicio 2004. Está distribuída do seguinte xeito: activo fixo un 50,12%e activo circulante un 49,88%, mentres que no conxunto das cooperativa da mostra estes valores son dun40,03% de activo fixo e dun 59,97% de circulante.

No gráfico 143 amósase a composición do activo fixo das cooperativas de horta no exercicio 2004.


Gráfico 143

177

116 Nas empresas analizadas no Ardán esta porcentaxe é do 3,17%.117 No conxunto das cooperativas da mostra esta porcentaxe é do 34,13%.


PRINCIPAIS PARTIDAS DO INMOBILIZADO COOP. DE HORTA-FLOR (Miles €)

2003 2004

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

a) Os gastos de establecemento representan o 0,05% da estrutura económica, e diminuíron, debido a súaamortización nun 24,30% durante o exercicio 2004, debido principalmente a súa amortización.

a) As inmobilizacións inmateriais supoñen o 1,18% do total do activo, menos que no conxunto de coo-perativas da mostra, onde acada un valor de 1,21%116. Duranteo exercicio 2004 amosa un incrementodo 1,87% e a súa composición é a seguinte: os gastos de I+D supoñen o 0,11%; as patentes, o10,13%; as aplicacións informáticas, o 14,50%; outro inmobilizado inmaterial, o 52,58%; e dereitosde bens en arrendamento financeiro, o 22,68%. Todos estes elementos están amortizados no 12,51%.

c) Ás inmobilizacións materiais correspóndelle o 44,64%117 do total da estrutura económica, producín-dose unha diminución durante o exercicio 2004 do 17,45%, con respecto ó ano anterior. Están com-postas do seguinte xeito:

• Os terreos supoñen o 8,16% da estrutura económica das cooperativas de horta-flor, valor supe-rior ó do resto das cooperativas (cuxo valor é 5,45%).

• As construcións representan o 26,25% da estrutura económica, mentres que no caso do total dascooperativas da mostra se sitúa en 16,69%. Correspóndense coas naves onde almacenan e prepa-ran os produtos.

• As instalacións técnicas posúen unha participación no activo total dun 11,22%, fronte ao 13,25%que representan no conxunto das cooperativas da mostra.

• A maquinaria representa o 12,77%% do activo total, cifra inferior á acadada polo conxunto damostra (14,92%).

Gráfico 144

178





COMPOSICIÓN DO INMOBILIZADO MATERIAL DAS COOP. DE HORTA-FLOR (Miles €)

20032004

-3.000

-2.000

-1.000

0

1.000

2.000

3.000

4.000

• O resto das partidas representan o 7,90% do activo total, o que implica que teñen moi poucopeso no importe da capacidade produtiva deste tipo de cooperativas.

• Todos estes elementos están amortizados nun 32,71%, valor similar ao do conxunto das coope-rativas da mostra que se sitúa no 31,85%.

d) As inmobilizacións financeiras representan o 0,64% do activo total, incrementándose no 2004 nun2,50%. No conxunto de cooperativas da mostra representan o 4,01%.

O activo circulante das cooperativas hortoflorícolas ten unha menor participación na estrutura económi-ca que no total das cooperativas analizadas: un 50,12%, fronte a un 59,97%, e experimenta unha pequena varia-ción á alza de 1,33% durante o exercicio 2004.

A súa distribución reflíctese no gráfico 145, onde se pode apreciar que a partida máis importante son osdebedores.

Gráfico 145

20032004

Sociosdesembolsos

esixidos



COMPOSICIÓN DO CIRCULANTE. COOP. DE HORTA-FLOR (Miles €)

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

0


a) As existencias representan o 6,51% da estrutura económica, fronte ó 21,29% que representan o con-xunto das cooperativas da mostra. Isto indica que diminúen un 3,27% no exercicio 2004. Están cons-tituídas por existencias comerciais (59,85%), por materias primas (2,02%), por produtos semi-rema-tados (17,87%), por produtos rematados (15,23%) e por outros aprovisionamentos (5,03%).

b) Os debedores supoñen o 37,23% do activo total, mentres que no conxunto das cooperativas da mos-tra, esta porcentaxe sitúase no 29,59%. O seu importe distribúese segundo as seguintes partidas:clientes (91,73%), Administracións Públicas (6,31%) e debedores (1,95%).

c) Os investimentos financeiros temporais representan o 0,96% da estrutura económica. No conxuntodas cooperativas analizadas supoñen o 3,24%.

d) A tesourería supón o 5,43% do activo, porcentaxe inferior á das cooperativas da mostra (5,72%)118.Durante o exercicio 2004 experimenta un crecemento do 23,40%.

5.5.2.- Análise da estrutura financeira das cooperativas de horta-flor

A estrutura financeira das cooperativas de horta-flor está composta nun 45,42% de recursos propios, enun 54,58% de recursos alleos. No caso das cooperativas da mostra esta distribución é do 50,87% para recur-sos propios e 49,13% para recursos alleos119.

O gráfico 146 mostra a composición e a evolución dos recursos propios, observando que a partida máisimporte é o capital social.

a) O capital social representa o 22,56% do pasivo total. É a partida máis importante dos fondos propios.Diminúe no exercicio 2004 nun 15,91%. Esta constituído polas achegas obrigatorias e voluntarias dossocios.

b) As reservas supoñen o 13,89% da estrutura financeira, mentres que no conxunto das cooperativas doestudo desta porcentaxe é do 26,57%. Están constituídas polo fondo de reserva obrigatorio (67,96%),polo fondo de reservas voluntarias (23,61%) e por outras reservas (8,43%).

179

118 Nas empresas analizadas no Ardán representa o 3,86%.119 Nas empresas analizadas no Ardán a proporción é do 31,78% en recursos propios e de 68,22% en recursos alleos.

Gráfico 146

180


COMPOSICIÓN DOS RECURSOS PROPIOS DAS COOP. DE HORTA-FLOR (Miles €)

20032004


0

800

1.200

1.600

2.400

2.800

2.000

400

c) Os ingresos a distribuír en varios exercicios están constituídos na súa totalidade por subvencións ócapital. Representan o 8,97% do pasivo total, mentres que no conxunto das cooperativas da mostraeste valor é do 6,12%.

No gráfico 147, representamos a composición dos fondos alleos das cooperativas de horta-flor, obser-vando que a partida máis importante son os acredores a curto prazo, que ademais se incrementan en 2004.

As débedas a longo prazo representan o 12,40% da estrutura financeira, e a súa composición é a seguin-te: fondo de formación e promoción cooperativo (1,57%), débedas a longo prazo con entidades de crédito(90,45%) e débedas a longo prazo coa administración (7,93%).

As débedas a curto prazo supoñen o 42,18% do total do pasivo, experimentan un crecemento durante oexercicio 2004 do 12,65%, e as súas partidas máis importantes son: débedas con entidades de crédito (41,55%),acredores comerciais (54,26%), administracións públicas (1,28%) e outras débedas non comerciais 2,91%.

Gráfico 147

20032004






COMPOSICIÓN DOS FONDOS ALLEOS DAS COOP. HORTA-FLOR (MILES €)

0

4.000

3.500

3.000

2.500

2.000

1.500

500



No cadro 69 móstranse os valores obtidos para o coeficiente de endebedamento, e obsérvase unha grandispersión, posto que en case tódolos intervalos existen valores. Ademais un terzo das cooperativas obteñencifras que se sitúan no último tramo, cunha media de 7,08, polo que deberían analizar a súa situación: son cifrasfóra de toda lóxica económica. O 44,44% obtén valores por enriba da unidade.

Cadro 69. Coeficiente de endebedamento das cooperativas de horta-flor 2004120

181

120 Coeficiente de endebedamento = Débedas totais / Neto.

Intervalos





0,72 1,35 2,05 8,25

0 0 0 0 1 2 3 6,441 0 1 0 2 1 5 1,620 0 0 1 0 0 1 1,330 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 01 0 1 1 3 3 9 3,20

0-0.40 0.41-0.80 0.81-1.20 1.21-1.60 1.61-2.00 >2.00

A evolución deste ratio durante o período 2000-2004 indícase no gráfico 148, no que se observa unhatendencia á alza nos dous últimos anos, para situarse nun 3,20 no exercicio 2004, un valor moi elevado.

Gráfico 148

COEF. DE ENDEBEDAMENTO COOP. HORTA-FLOR

1,19 1,40 1,381,58

3,2

2000 2001 2002 2003 2004

Coeficiente de endebedamento a longo prazo e curto prazo

Os resultados obtidos para o coeficiente de endebedamento a longo prazo nas cooperativas de horta-florno exercicio 2004 resúmense no cadro 70. Apréciase que a maioría das cooperativas obteñen valores razoables,agás unha sociedade situada no último tramo cun valor de 5,52, polo que debe analizar a súa situación, xa quelle vai ser moi difícil conseguir financiamento alleo.

Cadro 70. Coeficiente de endebedamento a longo prazo das cooperativas de horta-flor 2004121

182



Intervalos0-0.40 0.41-0.80 0.81-1.20 1.21-1.60 1.61-2.00 >2.00





0,20 0,74 5,52

1 1 0 0 0 1 3 2,204 1 0 0 0 0 5 0,321 0 0 0 0 0 1 0,050 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 06 2 0 0 0 1 9 0,91

Os valores do coeficiente de endebedamento a curto prazo reflíctense no cadro 71, e indican que un terzodas cooperativas presentan valores moi altos, e un 44,44% valores considerados como altos.

Cadro 71. Coeficiente de endebedamento a curto prazo das cooperativas de horta-flor 2004122

Intervalos0-0.40 0.41-0.80 0.81-1.20 1.21-1.60 1.61-2.00 >2.00





0,13 0,57 1,03 1,27 5,08

0 0 1 0 0 2 3 4,251 1 1 1 0 1 5 1,300 0 0 1 0 0 1 1,280 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 01 1 2 2 0 3 9 2,28

Durante o período 2000-2004 os valores medios do coeficiente de endebedamento a longo prazo para ascooperativas de horta-flor figuran no gráfico 149, onde se percibe unha tendencia cíclica que se dispara á alzano 2004 para alcanzar un valor de 0,91.

Gráfico 149

COEF. ENDEBEDAMENTO A L/P COOP. HORTA-FLOR

0,42 0,58 0,67 0,55 0,91

2000 2001 2002 2003 2004

A tendencia do coeficiente de endebedamento a curto prazo para as cooperativas de horta-flor represén-tase no gráfico 150. Mostra unha forte tendencia á alza nos exercicios 2003 e 2004, para alcanzar neste últimoano o valor de 2,28.


Gráfico 150

183

COEF. ENDEBEDAMENTO A C/P COOP. HORTA-FLOR

0,77 0,82 0,721,03

2,28

2000 2001 2002 2003 2004

5.5.3.- Análise da conta de resultados das cooperativas de horta-flor

O total de excedentes despois de impostos das cooperativas de horta-flor é negativo. Representan un0,40% do valor de produción. Obteñen perdas 4 cooperativas, cunha media do 2,59 do valor da produción.

O valor da produción acada un importe de 9,76 millóns de euros. Está composto nun 95,50% por vendasnetas, nun 0,98% por outros ingresos de explotación e nun 3,53% por subvencións á explotación.

As compras netas representan un 77,54% do valor da produción e constitúen a maior parte dos gastos.

Os gastos externos á explotación nas cooperativas do sector horta-flor representan o 9,64% do valor deprodución, e a súa distribución reflíctese no gráfico 151.

Gráfico 151

DISTRIBUCIÓN DOS GASTOS EXTERNOS DA EXPLOTACIÓN. COOP DE HORTA-FLOR (2004)

Reparacións e conservación 6%

Public.Propagan e rel. Públ. 6%

Subministros 11%

Outros servizos 17%

Outros gtos externos da explotación 9%

Trab. Realizados outrasempresas

0%


Transportes 45%

Os gastos de persoal supoñen o 11,16% do valor de produción, valor moi superior ao do conxunto dascooperativas da mostra, que se sitúa no 4,90%. Distribúense segundo mostra no gráfico seguinte.

Gráfico 152

184


123 Índice de absorción de custes fixos = Punto morto (€) / Vendas.

DISTRIBUCIÓN GASTOS DE PERSOAL COOP. DE HORTA-FLOR (2004)



Outros gtos sociais 0,02%


A continuación vanse analizar os índices de absorción de custos fixos, eficiencia económica, seguridadede custos variables e seguridade de custos fixos nas cooperativas de horta-flor para o exercicio 2004.

Índice de absorción de custos fixos

No cadro 72 figuran os valores do índice de absorción de custes fixos para as cooperativas de horta-flor.Obsérvase que o 55,56% dos valores sitúanse nos intervalos 0,61-1 e 0,81-1, con valores medio de 0,68 e 0,89,que son cifras que se poden considerar dentro dos límites razoables. Os valores situados nos dous últimos tra-mos indícannos que as vendas destas cooperativas non son suficientes para cubrir os custes fixos.

Cadro 72. Índice de absorción de custes fixos das cooperativas de horta-flor 2004123





0,68 0,89 1,12 2,18

0 0 3 0 0 0 3 0,680 0 0 2 2 1 5 1,220 0 0 0 1 0 1 1,250 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 00 0 3 2 3 1 9 1,04

Intervalos< 0.40 0.40-0.60 0.61-0.80 0.81-1.00 1.01-1.40 >1.40

A evolución dos valores medios do índice de absorción de custes fixos para o período 2000-2004 reflíc-tese no gráfico 153. Presenta unha tendencia cíclica que se dispara á alza no exercicio 2004, situándose en 1,04.


Gráfico 153

185

124 Índice de eficiencia comercial = (Vendas – Punto morto) / Vendas.

ÍNDICE ABSORCIÓN CUSTES FIXOS COOP. HORTA-FLOR

0,720,9

0,09

0,74

1,04

2000 2001 2002 2003 2004


Os valores obtidos no cálculo do índice de eficiencia comercial das cooperativas de horta-flor expóñenseno cadro 73. Un 44% de cooperativas terían que aumentar as vendas para non ter perdas, e o resto das coope-rativas teñen valores que se poden considerar razoables.

Cadro 73. Índice de eficiencia comercial das cooperativas de horta-flor 2004124




facturación


-1,18 -0,12 0,11 0,32

0 0 0 3 0 0 3 0,321 2 2 0 0 0 5 -0,220 1 0 0 0 0 1 -0,250 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 01 3 2 3 0 0 9 -0,04

Intervalos<-1.00 -1.00-0.00 0.01-0.20 0.21-0.40 0.41-0.80 >0.80

Gráfico 154

ÍNDICE EFICIENCIA COMERCIAL COOP. HORTA-FLOR

0,280,1

0,91 0,26

-0,04

2000 2001 2002 2003 2004

No gráfico 154 obsérvase a tendencia do índice de eficiencia comercial para as cooperativas de horta-florno quinquenio 2000-2004. No exercicio 2004 sitúase cun valor negativo.

Índice de seguridade de custos variables

Os resultados obtidos no ano 2004 para o índice se seguridade de custos variables indícanse no cadro 74.Obsérvase que no 44% das cooperativas os custes variables terían que diminuír para que a cooperativa saíse deperdas, e no resto poden incrementarse moi pouco.

Cadro 74. Índice de seguridade de custes variables das cooperativas de horta-flor 2004125

186







-0,11 -0,02 0,06 0,15

0 0 2 1 0 0 3 0,111 2 2 0 0 0 5 -0,020 1 0 0 0 0 1 -0,030 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 01 3 4 1 0 0 9 0,02

Intervalos<-0,1 -0,09-0 0-0,10 0.11-0.20 0.21-0.30 >0.30

No gráfico 155 vese a evolución do índice de seguridade de custes variables: existe unha tendencia ábaixa, situándose en valores negativos no exercicio 2002 e 2003 (onde acada un valor de -0,06), para recupe-rarse no exercicio 2004, onde alcanza un valor de 0,002.

Gráfico 155

ÍNDICE SEGURIDADE CUSTOS VARIABLES COOP. HORTA-FLOR

00,02

-0,03 -0,060,02

2000 2001 2002 2003 2004


Os valores dos índices de seguridade de custes fixos das cooperativas de horta-flor para o ano 2004 expó-ñense no cadro 75. Nos dous primeiros intervalos sitúase o 44% das cooperativas, con valores negativos, e noúltimo tramo sitúase a terceira parte das sociedades, con valores altos (sobre todo algunha delas), que com-pensan a media.


Cadro 75. Índice de seguridade de custes fixos das cooperativas de horta-flor 2004126

187

126 Índice de seguridade de custes fixos = Bfº da explotación / Custes fixos da explotación.127 Liquidez xeral = Activo circulante / Pasivo circulante.





-0,37 -0,06 0,12 0,46

0 0 0 0 0 3 3 0,461 2 0 2 0 0 5 -0,081 0 0 0 0 0 1 -0,200 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 02 2 0 2 0 3 9 0,09

Intervalos<-0,1 -0,09-0 0-0,10 0.11-0.20 0.21-0.30 >0.30

No gráfico 156 indícanse os valores medios deste ratio para o quinquenio 2000-2004 e obsérvase, se benpor valores atípicos, que no exercicio 2002 mantense en valores negativos, situándose no 2004 no 0,09.

Gráfico 156

ÍND. SEGURIDADE DE CUSTES FIXOS COOP. HORTA-FLOR

-0,02

0,2

-0,130,17 0,09

2000 2001 2002 2003 2004

5.5.4.- Análise da liquidez, solvencia e rendibilidade das cooperativas de horta-flor

Liquidez xeral

Cadro 76. Liquidez xeral das cooperativas de horta-flor 2004127




facturación


0,82 1,37 6,23

2 1 0 0 0 0 3 1,022 2 0 0 0 1 5 2,130 1 0 0 0 0 1 1,250 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 04 4 0 0 0 1 9 1,66

Intervalos0.20-1.10 1.11-1.70 1.71-2.00 2.01-2.50 2.51-3.00 >3.00

No cadro 76 figuran os valores para o ratio de liquidez xeral das cooperativas de horta-flor. Un 44 % pre-senta valores razoables, outro 44% valores baixos , e un 11% valores moi altos.

Gráfico 157

188



LIQUIDEZ XERAL COOP. HORTA-FLOR

2000 2001 2002 2003 2004

1,662,442,13

3,9

3,22

A evolución dos valores medios deste ratio durante o quinquenio 2000-2004, figura no gráfico 157. Dáseunha tendencia á baixa desde o exercicio 2001, acadando un valor de 1,66 no exercicio 2004, se ben este valorestá condicionado polo valor moi alto dunha cooperativa.

Fondo de manobra

Os valores do fondo de manobra das cooperativas de horta-flor para o exercicio 2004 figuran no cadro77, observando que un 55,55% de cooperativas obteñen valores negativos, polo que deberían analizar a súaestrutura financeira. Un 33,33% obtén valores razoables, e o resto, un 11,11%, obtén valores que se poden con-siderar altos.

Cadro 77. Fondo de manobra das cooperativas de horta-flor 2004128




facturación


-0,78 -0,24 0,10 0,84

1 1 1 0 0 0 3 -0,310 3 1 0 0 1 5 0,060 0 1 0 0 0 1 0,020 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 01 4 3 0 0 1 9 -0,07

Intervalos<-0.50 -0.50-0.00 0.01-0.20 0.21-0.30 0.31-0.50 >0.50

A evolución das medias deste ratio durante o período 2000-2004 figura no gráfico 158. Mostra unha ten-dencia á baixa, partindo dun valor de 0,37 en 2000 e rematando cun valor negativo de –0,07 no 2004.


Gráfico 158

189


FONDO DE MANOBRA COOP. HORTA-FLOR

-0,07

0,370,2 0,28

0,02

2000 2001 2002 2003 2004

Liquidez inmediata

No cadro 78 figuran os valores da liquidez inmediata para o exercicio 2004, e observamos que un 66,67%das cooperativas obtén valores razoables, e que un 22,22% presenta valores baixos e outro 11,11% valores moialtos.

Cadro 78. Liquidez inmediata das cooperativas de horta-flor 2004129




facturación


0,64 0,91 1,23 3,55

0 1 1 1 0 0 3 0,990 1 2 1 0 1 5 1,410 0 0 1 0 0 1 1,220 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 00 2 3 3 0 1 9 1,25

Intervalos< 0.50 0.50-0.80 0.81-1.00 1.01-1.70 1.71-2.30 >2.30

A tendencia que marcan os valores do ratio de liquidez inmediata no quinquenio 2000-2004 indícanse nográfico 159. Se ben as medias son valores altos nos 4 últimos exercicios, están condicionadas por valores moialtos de poucas cooperativas.

Gráfico 159

LIQUIDEZ INMEDIATA COOP. HORTA-FLOR

1,66

2,872,71

2

1,25

2000 2001 2002 2003 2004


Os valores do coeficiente de garantía das cooperativas de horta-flor para o exercicio 2004 ilústranse nocadro 79. Obsérvase que unha terceira parte das cooperativas presentan valores baixos, e a sociedade situadano último tramo posúe un valor atípico.

Cadro 79. Coeficiente de garantía das cooperativas de horta-flor 2004130

190


130 Coeficiente de garantía = Activo real / Pasivo esixible.





1,22 1,74 2,49 8,94

2 0 1 0 0 0 3 1,411 0 2 0 1 1 5 3,200 0 1 0 0 0 1 1,810 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 03 0 4 0 1 1 9 2,45

Intervalos1-1.30 1.31-1.60 1.61-2.00 2.01-2.40 2.41-3.00 >3.00

A evolución deste ratio, durante o período 2000-2004, figura no gráfico 160. Hai que ter en conta, que osvalores medios no exercicio 2003 están condicionados por valores moi altos de 3 cooperativas e no 2004, taménexiste unha sociedade cun valor moi alto.

Gráfico 160

COEFICIENTE DE GARANTÍA COOP. HORTA-FLOR

2,35 2,35 2,533,01

2,45

2000 2001 2002 2003 2004


O cadro 80 reflicte os valores obtidos para as cooperativas de horta-flor no exercicio 2004. Obsérvase queun 44,44% das cooperativas teñen valores negativos cunha media de –0,02, unha terceira parte delas teñenvalores pequenos e o resto obteñen valores razoables.


Cadro 80. Rendibilidade económica das cooperativas de horta-flor 2004131

191

131 Rendibilidade económica = BAIT / Activos.132 Marxe comercial = BAIT / Vendas.





-0,02 0,04 0,08 0,10

0 1 1 1 0 0 3 0,073 2 0 0 0 0 5 0,011 0 0 0 0 0 1 -0,030 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 04 3 1 1 0 0 9 0,03

Intervalos< 0.00 0.00-0.05 0.06-0.10 0.11-0.15 0.16-0.20 >0.20

Gráfico 161

RENDIBILIDADE ECONÓMICA COOP. HORTA-FLOR

0,03-0,020,01

0,050,04

2000 2001 2002 2003 2004

No gráfico 161, figura o valor medio da rendibilidade económica para o período 2000-2004, onde se apre-cia unha tendencia á baixa desde o exercicio 2001, ata chegar a 2003 cun valor negativo de -0,02, recuperán-dose en 2004 (onde alcanza unha cifra de 0,03).

Marxe comercial

No cadro 81 indícanse os valores obtidos para a marxe comercial das cooperativas de horta-flor no exer-cicio 2004, observando 4 sociedades con valores negativos, cunha media de –0.02;o 33,3% acada un valormedio de 0,03, que se ben é positivo, é baixo,; o resto ten unha marxe máis razoable.

Cadro 81. Marxe comercial das cooperativas de horta-flor 2004132




facturación


-0,02 0,03 0,12

0 1 0 2 0 0 3 0,093 2 0 0 0 0 5 0,001 0 0 0 0 0 1 -0,030 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 04 3 0 2 0 0 9 0,03

Intervalos< 0.00 0.00-0.05 0.06-0.10 0.11-0.15 0.16-0.20 >0.20

No gráfico 162 figuran os valores medios da marxe comercial das cooperativas de horta-flor durante oquinquenio 2000-2004, e observamos unha tendencia á baixa a partir do exercicio 2001, que leva a conseguirunha media de -0,04 no exercicio 2003, recuperándose en 2004 para alcanzar un valor de 0,03.

Gráfico 162

192



MARXE COMERCIAL COOP. HORTA-FLOR

0,020,04

0 -0,040,03

2000 2001 2002 2003 2004


Os valores do ratio de rotación de activos das cooperativas de horta-flor, resúmense no cadro 82, obser-vando unha concentración destes valores nos dous primeiros intervalos, con valores baixos.

Cadro 82. Rotación de activos das cooperativas de horta-flor 2004133





0,77 1,24 2,17

2 1 0 0 0 0 3 0,821 2 2 0 0 0 5 1,571 0 0 0 0 0 1 0,850 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 04 3 2 0 0 0 9 1,24

Intervalos0-1.00 1.01-2.00 2.01-3.00 3.01-4.00 4.01-5.00 >5.00

Gráfico 163

ROTACIÓN DE ACTIVOS COOP. HORTA-FLOR

1,33 1,25 1,07 1,07 1,24

2000 2001 2002 2003 2004


O gráfico 163 reflicte a súa evolución durante o quinquenio 2000-2004, mostrando unha tendencia ábaixa ata o exercicio 2003, onde alcanza un valor de 1,07, recuperándose no 2004 para situarse nun valor de1,24.


A rendibilidade financeira das cooperativas de horta-flor, que se indica no cadro 83, presenta unha grandispersión, e inda que a finalidade das cooperativas non é obter unha alta rendibilidade financeira, obsérvaseque 4 cooperativas obteñen valores negativos, polo que deberían analizar a súa política de marxes, posto quenesta situación non poden permanecer moito tempo.

Cadro 83. Rendibilidade financeira das cooperativas de horta-flor 2004134

193

134 Rendibilidade financiera = BDT / Recursos propios.





-0,05 0,10 0,13 0,19 0,54

0 0 0 1 1 1 3 0,293 0 1 1 0 0 5 0,011 0 0 0 0 0 1 -0,050 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 04 0 1 2 1 1 9 0,10

Intervalos< 0.00 0.00-0.05 0.06-0.10 0.11-0.15 0.16-0.20 >0.20

No gráfico 164 indícase a tendencia dos valores medios da rendibilidade financeira durante o período2000-2004 para as cooperativas de horta-flor, observando unha tendencia á baixa ata 2003, que se recupera en2004 para situarse no 0,10.

Gráfico 164

RENDIBILIDADE FINANCEIRA COOP. HORTA-FLOR

0,07 0,050 -0,05

0,1

2000 2001 2002 2003 2004

Anexo IX: Balance agregado das cooperativas de horta-flor (€)

194











ACTIVO

TOTAL MEDIA

2003

TOTAL MEDIA

2004

%S/T. %S/T. % VAR.


TOTAL MEDIA

2003

TOTAL MEDIA


% s/v.Prod.

Anexo X: Conta de resultados agregada das cooperativas de horta-flor (€)

6.conclusións finais


6.1.-ANÁLISE XERAL DO COOPERATIVISMO AGRARIO EN GALICIA: CONCLUSIÓNS

Da primeira parte do Informe extráense datos moi interesantes en canto á magnitude do cooperativismoagrario en Galicia durante o ano 2004:

- Con respecto ao ano anterior, o importe total facturado experimenta un incremento en 2004 do 7%,ao superar os 1.300 millóns de euros. O 71% dese total é achegado polos grandes grupos de coope-rativas galegas.

- Polo que respecta ao número de socios, en 2004 increméntase nun 3%

- O número de traballadores directos, en 2004 sobe un 5%. Vinculado a isto, atópase o emprego quexeran as cooperativas de forma indirecta, tales como transportistas autónomos, veterinarios, asesorí-as, avogados, etc.). Unha estimación sobre este volume de emprego indirecto sitúase arredor dos1.460 postos de traballo, que sumados á cantidade de traballadores directos, aproxímanse á cifra de5.600 empregados.

O contexto no que se desenvolve o cooperativismo agrario en Galicia en 2004 caracterízase polo gran des-censo da poboación ocupada agraria, que se vén dando desde 1985, ano de grandes cambios para facer fronteós requisitos da entrada de España na Unión Europea o 1 de xaneiro de 1986. Nos primeiros anos a evoluciónfoi practicamente a mesma tanto en Galicia como en España. Porén, a partir de 1995, obsérvase que en Galiciaa perda de poboación agraria é maior que no estado español, tal vez porque en España se ve amortecida coaman de obra asalariada do sur. En 2004, a poboación ocupada no sector primario135 en Galicia diminúe un 7,83%respecto ao ano anterior, de seguro que continúa o envellecemento da man de obra agraria coas conseguintesxubilacións e ceses de actividade, e a incorporación de xente nova nas explotacións non compensa esta situa-ción. E, por outra banda, continúa a afluencia de traballadores agrarios cara a outros sectores económicos.

Falando da mostra obxecto de estudo, en 2004 danse variacións no número de empresas obxecto de estu-do, xa que se levaron a cabo dous procesos de fusión, un con tres cooperativas e outro con dúas. Polo tanto,vanse analizar un total de 54 sociedades cooperativas agrarias. Ademais, en 2004 prodúcese a saída de catro dasentidades que formaban parte da mostra desde o inicio do Informe, ou ben porque a súa actividade deixou deser representativa, ou ben porque se transformaron noutro tipo de sociedade non cooperativa. Procedeuse, pois,á incorporación doutras catro empresas características da realidade do cooperativismo agrario galego.

O número de socios aumenta un 9%, despois da diminución experimentada en 2003. O promedio porempresa acada os 263 cooperativistas.

O número de traballadores diminúe en 2004, a segunda ocasión desde que se elabora o Informe, nun2%. A media por cooperativa acada os 12 empregados

Polo que respecta á cifra de facturación das empresas da mostra en 2004, acádanse os 277,9 millóns deeuros, o que indica unha subida do 3%, con respecto a 2003. O promedio facturado por cada unha destas socie-dades é de 5,15 millóns de euros. Unha consecuencia destes importes é que o 65% das cooperativas estudadas

197

135 Desde principios de 2003 o IGE tan só publica datso da poboación ocupada no conxunto da agricultura e pesca.

ocupa un dos tres primeiros postos na clasificación das empresas que posúen unha maior facturación no conce-llo onde se localizan. Isto supón un importante incremento con respecto a 2003 (6 sociedades máis), tendo enconta sempre a realidade acontecida na mostra en 2004, especialmente os procesos de fusión levados a cabo.Deste xeito, as sociedades cooperativas do estudo son a primeira ou segunda empresa máis importante no ran-king local no 64% dos concellos onde están situadas.

A radiografía do cooperativista agrario en 2004 non é diferente da dos outros anos: varón cunha idademedia de 40 a 55 anos. O envellecemento da poboación rural faise presente un ano máis nos datos do presen-te Informe: a idade máis frecuente dos socios das cooperativas da mostra sitúase no tramo de 40-55 anos, e otramo de máis de 55 anos acada o 31% do total (4 puntos máis que o ano anterior). O intervalo de menos de40 anos diminúe 2 puntos porcentuais e os mozos volven ás cifras do ano 2002 (3%).

O sector máis avellentado segue a ser o vitivinícola: posúe a porcentaxe máis elevada de socios maioresde 40 anos, 94%, o que supón un incremento de 2 puntos porcentuais, en relación a 2003.

O sector hortoflorícola continúa tendo a maior cantidade de socios por debaixo da corentena, se ben,diminúe 6 puntos porcentuais, con respecto a 2003, acadando o 29%. Segundo os resultados extraídos, estascooperativas son as que contan con máis mulleres socias e tamén con máis xente nova. Con todo, hai que lem-brar que se produciron cambios na mostra, concretamente no hortoflorícola, polo que as comparacións entre osdistintos anos son moi relativas.

Neste último ano a cifra de emprego global das cooperativas estudadas pasa dos 664 traballadores direc-tos de 2003 aos 650 de 2004, o que supón unha diminución do 2%. Porén, con respecto ao emprego medio, acifra supera os 12 empregados; o aumento con respecto ao ano anterior é do 3%, dato moito máis representa-tivo que o anterior.

¿Que sucede en 2004 para que se produza esa diminución na cifra global de traballadores? Como se ana-lizou no Informe, a cifra de emprego temporal diminúe fortemente, polo que o número de empregados totaistamén vai diminuír. Parece que en 2004 as cooperativas non necesitaron tanta man de obra eventual e, ademais,apostaron pola contratación fixa. Por outro lado, non se poden esquecer os cambios realizados no universo mos-tral do estudo, que afectan á actividade de gandería e de horta e flor.

Despois de dous anos consecutivos onde o número de contratacións fixas efectuadas polas cooperativasda mostra viña diminuíndo, en 2004 dáse un importante incremento, volvendo á tendencia seguida desde 1997.O aumento que se produce é de algo máis do 5%, acadando o 70% de emprego estable fronte ao 30% de con-trato eventual.

No que respecta ós órganos sociais, a porcentaxe de asistencia ás asembleas celebradas nas sociedadescooperativas diminúe por terceiro ano consecutivo (cadro 12). En 2004 cae 2 puntos porcentuais, ata o 48%, conrespecto a 2003. Se ben acode case a metade dos socios, cada vez son menos os cooperativistas que participannestes actos. A asistencia diminúe en todos os sectores, agás na gandería, que permanece constante. As socie-dades de horta-flor son as que contan coa maior porcentaxe de asistencia

Por outra banda, en 2004 prodúcese unha diminución no número de asembleas realizadas nas coopera-tivas da mostra, sen embargo, case non se percibe como tal: soamente 37 centésimas. Así, pois, pode dicirse quea cantidade de xuntas que se celebran anualmente non experimenta grandes variacións.

198

capítulo 6. conclusións finais


Poñendo en relación estes aspectos co tamaño da cooperativa segundo o número de socios, apréciase queo número de asembleas por cooperativa diminúe en todos os tramos, excepto no último intervalo (máis de 300socios), aínda que é unha variación moi pequena. No referente á porcentaxe de asistencia, aumenta nos primei-ros tramos (sociedades de menor dimensión) e redúcese nos últimos

As empresas cooperativas estudadas contan en 2004 cun número medio de 8 conselleiros por sociedade(igual que no ano anterior). A maior cifra acádase no sector vitivinícola (10 membros). Polo que se refire aonúmero de socios que representa cada conselleiro, a media sitúase en 33 persoas por conselleiro. A renovacióndos membros do consello reitor en 2004 non presenta cambios con respecto ao ano anterior. O 35% das socie-dades da mostra renovan a súa xunta reitora en 2004. O método máis utilizado polas empresas que realizan arenovación neste ano é a parcial (68%) e resultan renovados unha media de 4,3 membros, dos cales 3,9 son con-selleiros reelixidos.

A presidencia das sociedades cooperativas está ocupada por un varón cunha media de 50 anos de idadeen 2004 e unha antigüidade media de sete anos no posto. Con respecto ao nivel de estudos só unha porcenta-xe moi reducida posúe estudos universitarios (11%), cuxa presenza é altamente significativa nas sociedades dosector do viño.

Pola súa banda, o xerente ten unha idade media de 40 anos e a súa antigüidade no posto acada os 9anos. Segue aumentando o importe facturado polas entidades con xerente (6,4 millóns en 2004), fronte aoestancamento do último trienio daquelas que non dispoñen deste profesional específico (coa excepción de2004). O 74% das empresas cooperativas da mostra contan coa figura do xerente, un profesional especializadoque posúe estudos universitarios no 69% dos casos estudados.

En 2004, prodúcese unha situación similar á do ano anterior no que se refire aos aspectos formativos dascooperativas da mostra: volve incrementarse o número de cursos, sobre todo os de curta duración, e celébrasemenor cantidade de charlas técnicas e conferencias. O 67% dos cursos impartidos nas cooperativas agrariasestudadas foron realizados en colaboración coa Unión de Cooperativas Agrarias, Agaca. Os temas máis tratadosson os sectoriais (85%), seguidos das NTICs (novas tecnoloxías da información e da comunicación), xa que ametade das cooperativas que impartiron formación aos seus socios incluíron algún curso deste tipo.

As necesidades formativas identificadas polas cooperativas obxecto de estudo no ano 2004 están rela-cionadas coa formación cooperativa básica (77%), dirección e planificación empresarial da cooperativa (67%)ou aplicacións informáticas básicas (42%).

En 2004, a maior parte das cooperativas analizadas (67%) afirma coñecer a teleformación como ferra-menta para a mellora na cualificación do persoal e os socios. O 55% das enquisadas asegura que realmente aempregaría para impartir os cursos onde esta opción sexa efectiva. O motivo polo cal non se aplicaría este méto-do é a falta de acceso á internet e a escaseza de ordenadores dispoñibles na cooperativa para tal efecto (tan só7 computadoras por entidade).

Con respecto ao ano anterior, a porcentaxe de cooperativas que solicitan subvencións en 2004 aumenta15 puntos porcentuais, acadando o 82%. A cifra total demandada aproxímase aos 5,3 millóns de euros, o quesupón o 18% máis que en 2003. O investimento realizado é de 7,08 millóns de euros, que significa case un 6%máis que no ano anterior. Polo lado das concesións, o importe total ascende a 3,18 millóns de euros, un 9%

199

menos que no período anterior, cun promedio de 63 mil euros por empresa. A porcentaxe do concedido sobre oinvestimento que finalmente se realiza aumenta 1 punto porcentual, con respecto a 2003, o que implica que en2004 se auxilia o 45% do investimento acometido.

En 2004 destacan as destinadas ás Agrupacións de Produtores Agrarios (APAs), vinculadas á gandería, concase 70 mil ? de media. No sector gandeiro, o segundo concepto máis subsidiado corresponde á maquinaria(case 54 mil ? de media). Polo que respecta ás sociedades de horta e flor, a cifra máis alta de concesión corres-ponde tamén a maquinaria (36 mil de promedio), igualmente que no caso das sociedades vitivinícolas, onde oimporte concedido para este concepto ascende a máis de 69 mil euros.

6.2.-ANÁLISE ECONÓMICA XERAL DO COOPERATIVISMO AGRARIO EN GALICIA: CONCLUSIÓNS

As cooperativas agrarias teñen unha estrutura económica e financeira que lles permite alcanzar unha boaparte dos seus obxectivos, porén esta estrutura é necesario que siga sendo útil e permita ir alcanzando os novosobxectivos que os socios das cooperativas demandan, e entón precisa tanto de análise como de mellora conti-nua de todos aqueles aspectos que resulten críticos.

O primeiro que se observa é que non se producen grandes cambios na estrutura económica e financeira,deste xeito, analizando os gráficos dos balances, compróbase que son moi semellantes en ambos exercicios(2003 e 2004).

A estrutura económica das cooperativas da mostra alcanza un volume de máis de 149 millóns de euros,dos que un 40% corresponden a activo fixo e case o 60% a activo circulante. Incrementándose durante o exer-cicio 2004 en case un 10%.

Nas cooperativas de pequena dimensión, o mesmo que nos exercicios anteriores, a composición da estru-tura económica é moi heteroxénea, pero segundo se vai incrementado a dimensión das cooperativas van pre-sentando estruturas máis semellantes.

A principal partida do activo fixo son as inmobilizacións materiais que representan o 34% do activo total,cun incremento no ano 2004 de case o 10%; no conxunto de empresas analizadas na base de datos Ardán repre-sentan o 26%, cun incremento do 10%.

As inmobilizacións inmateriais representan o 1% da estrutura económica, o que implica unha diminucióndurante o exercicio 2004 do 53%; nas empresas analizadas polo Ardán representan o 3%, o que supón un incre-mento do 3%.

O activo circulante das cooperativas da mostra alcanza un importe de 89 millóns de euros, que represen-ta o 60% da estrutura económica, porcentaxe lixeiramente superior á da media das empresas analizadas noArdán (59%).

A partida máis importante é a de debedores que representa case o 30% da estrutura económica, ségue-lle as existencias cun 21%, os investimentos financeiros temporais cun 3% e a tesourería cun 6%. Todas estaspartidas aumentan no 2004, agás os investimentos financeiros temporais que diminúen nun 37%.

A estrutura financeira das sociedades cooperativas é diferente á das empresas galegas, se ben durante oexercicio 2004 prodúcese un incremento do financiamento alleo a longo prazo, as principais diferenzas son:

200



- un maior valor dos fondos propios

- un maior financiamento permanente

- un menor financiamento alleo a longo prazo

- un menor financiamento alleo a curto prazo

Os fondos propios das cooperativas da mostra alcanza un importe de 76 millóns de euros, o que repre-senta un 51% das fontes de financiamento; nas empresas analizadas polo Ardán esta participación é do 32%.

Polo que respecta ao financiamento alleo, un 11% do pasivo total corresponde a financiamento alleo alongo prazo e un 39% a curto prazo; nas empresas analizadas polo Ardán, estes valores son dun 18% e dun48%, respectivamente.

O excedente despois de impostos que obteñen as cooperativas da mostra representa un 0,88% do valorda produción, porcentaxe inferior á das empresas analizadas polo Ardán, nas que alcanza un valor do 4% dosingresos da explotación. O volume total da produción é de 284 millóns de euros; experimenta un crecementodurante o exercicio 2004 do 3%.

6.3.- ANÁLISE ECONÓMICA SECTORIAL DO COOPERATIVISMO AGRARIO EN GALICIA:CONCLUSIÓNS

As sociedades cooperativas da mostra desenvolven actividades moi diferentes, segundo o sector agrariono que están inmersas: gandería, horta e viño.

A estrutura do balance das cooperativas gandeiras é semellante para os exercicios 2003 e 2004; alcanzaun importe de case 86 millóns de euros, correspondendo un 42% a activo fixo e un 58% a activo circulante.

A partida máis importante do activo fixo son as inmobilizacións materiais, que representan un 37% daestrutura económica; experimentan un crecemento durante o exercicio 2004 do 13%.

Os debedores son a anotación máis importante do circulante; supoñen un 32% do activo total, seguidosdas existencias cun 16% e a tesourería cun 8%. Ademais en 2004 increméntase nun 15%.

A distribución que presenta a estrutura financeira das cooperativas gandeiras é a seguinte: un 48%, recur-sos propios e un 52%, recursos alleos. Estes atópanse constituídos nun 28,52% a longo prazo e nun 71,48% acurto prazo.

As cooperativas gandeiras obteñen un excedente neto despois de impostos de case 2 millóns de euros, oque supón un 0,79% do valor da produción.

As cooperativas gandeiras con fábrica de penso posúen un investimento de 65 millóns de euros, quecorresponde nun 42% a activo fixo e nun 58% a activo circulante.

As inmobilizacións materiais representan o 39% da estrutura económica, e son partida máis importantedo inmobilizado, experimentando un crecemento durante o ano 2004 nun 19%.

Os debedores, cun 31%, son a partida máis importante do activo circulante, seguidos das existencias cun17% e da tesourería cun 8%.

201

A estrutura financeira das cooperativas gandeiras con fábrica de pensos é semellante á do conxunto dascooperativas gandeiras. Os recursos propios representan o 51% do pasivo total e os recursos alleos o 49%, doscales corresponde a longo prazo un 27% e un 73% a curto prazo.

O valor da produción no 2004 alcanza un importe de case 180 millóns de euros, de onde se obtén que obeneficio despois de impostos representa o 0,90%.

A estrutura económica das cooperativas vitivinícolas alcanza un importe de 54 millóns de euros, dos cales,un 35% corresponde ó activo fixo e un 65% corresponde ó activo circulante. Durante o exercicio 2004 experi-menta un crecemento do 17%.

A estrutura financeira está constituída nun 57% por recursos propios e nun 43% por recursos alleos, doscales un 8% é a longo prazo e un 92% é a curto prazo.

O valor da produción alcanza un importe de 29 millóns euros e o beneficio despois de impostos supón o2% do mesmo, sendo esta a porcentaxe máis alta do conxunto das cooperativas da mostra.

A estrutura económica das cooperativas de horta-flor alcanza un volume de 9 millóns de euros, dos caleso 50,12% corresponde a activo fixo e o 49,88% a activo circulante.

A estrutura financeira está constituída nun 45% por recursos propios e nun 55% por recursos alleos, doscales un 23% son a longo prazo e un 77% son a curto prazo.

O valor da produción sitúase en máis de 10 millóns de euros, dos que as perdas despois de impostossupón o 0,24% do mesmo.

As recomendacións que se teñen apuntado en Informes anteriores, seguen sendo válidas para o exercicio2004.

• Mellorar o sistema de información interno para poder obter datos precisos e oportunos para a tomade decisións.

• Facer unha análise da capacidade de produción, intentando conseguir a plena produción.

• Analizar as distintas fontes de financiamento existentes e o seu custe.

• Estudar a utilidade da cada proxecto de investimento e de cada actividade, así como a súa viabilida-de técnica e económica, e a forma máis axeitada de financiala.

• Fomentar o compromiso dos socios co cooperativismo.

• Determinar unha marxe axeitada que lle permita á cooperativa realizar a súa actividade con garantía.

Todas estas actuacións deben ir acompañadas de fomento e axudas ó cooperativismo por parte dasAdministracións Públicas.

202



6.4.- ANÁLISE DA XESTIÓN ECONÓMICA: CONCLUSIÓNS

Novas tecnoloxías

Os datos que se desprenden da enquisa en 2004 a este respecto indican que o 96% das cooperativas dis-poñen de ordenadores para desenvolver a súa actividade, e que están equipadas correctamente, en función donúmero de traballadores e do traballo que realizan.

O 88% das cooperativas estudadas conta en 2004 con conexión á internet. Resulta obvio que a posibili-dade de acceso á internet vai depender do lugar onde estea situada a sede da cooperativa e as deficiencias tec-nolóxicas existentes nesa zona, que non dependen da propia entidade.

O uso que se lle dá á internet está fortemente relacionado coa actividade á que se dedica a cooperativa.Un claro exemplo disto é que tan só no caso da produción e comercialización de viño se utiliza a rede para ocomercio electrónico ou ecommerce, tal vez derivado da caracterización do mercado onde traballan e compiten.Inda así, só o 17% emprega esta técnica de vendas. As cooperativas de viño tamén se caracterizan por ofrecerao público unha páxina web: o 67% das entidades que contestou a esta pregunta de forma afirmativa.

Planificación estratéxica

A porcentaxe de cooperativas que en 2004 afirma marcar obxectivos a corto, medio ou longo prazo é do57%, entendendo a fixación de obxectivos de xeito formal, por escrito e con avaliación de resultados. A respon-sabilidade desta tarefa recae no consello reitor e na xerencia, en caso de habela, sobre todo para períodos detempo máis ou menos próximos, mentres que o longo prazo se reserva para a asemblea de socios. Adóitase facerunha planificación sobre todo a corto e medio prazo (90 e 80%, respectivamente).

O panorama que se extrae destes datos no ano 2004 non é considerado polas cooperativas enquisadascomo óptimo, xa que o 60% das mesmas manifesta estar disposta a iniciar un proceso de análise da súa xestióne da súa organización, de cara a detectar debilidades e propoñer e aplicar melloras.

Facendo unha avaliación da organización e do funcionamento das diferentes áreas de traballo existentesnas cooperativas agrarias obxecto de estudo, perfectamente extrapolables ao conxunto real de cooperativas,chégase á conclusión de que un aspecto considerado claramente mellorable é o da investigación, desenvolve-mento e innovación (I+D+i), en todos os sectores.

Xestión de recursos: instalacións e outros recursos

En 2004 a porcentaxe de cooperativas da mostra con traballos desenvolvidos en canto a I+D+i é moi redu-cida: tan só o 2% considera que posúen un departamento específico para tal efecto. Isto non significa necesaria-mente que non se leve a cabo ningunha actividade neste campo (de feito, o 18% das cooperativas da mostra par-ticiparon nalgún proxecto de investigación ou desenvolvemento), pero é síntoma de que estamos ante unha mate-ria pendente no cooperativismo agrario galego.

En 2004, destaca a contratación de labores de asesoría contable e fiscal a terceiros (69%) (onde se podeincluír AGACA, entre outros), de xeito integral ou parcial; deste xeito o persoal da cooperativa queda liberadopara atender outros traballos de maior contacto co socio. O 41% das enquisadas elabora unha memoria anual,á parte da contable, onde se explica como transcorreu o ano, que actividades se efectuaron ou que empresasse acometeron..

203

Por sectores, no ano 2004, cómpre destacar a elevada participación das cooperativas de viño en asocia-cións empresariais sectoriais136 (75%), así como no establecemento de sistemas de trazabilidade (50%). O da tra-zabilidade é un tema de elevado interese no mercado, cada vez máis demandado ou de obrigado cumprimentotanto polos consumidores como polas empresas distribuidoras, de aí que as cooperativas de viño encabecen esteaspecto. O mesmo camiño parecen estar tomando as cooperativas gandeiras (39%) e as de horta (22%).

No que se refire á implantación de sistemas de homologación e/ou certificación, e á aplicación dalgún sis-tema de calidade, as porcentaxes son bastante baixas. Para ambos casos destacan as cooperativas vitivinícolas(25%), seguidas das que se dedican á produción e comercialización de produtos da horta.

Xestión comercial, mercados e internacionalización

Para falar da xestión comercial nas cooperativas agrarias é necesario facer unha matización en funciónda actividade principal que desenvolven.

O responsable da xestión comercial adoita ser habitualmente o xerente (78%), sobre todo nas coopera-tivas gandeiras. A asemblea, o presidente ou o consello reitor tamén participan neste tipo de decisión, peronunha porcentaxe máis reducida (un 34%, por termo medio). O director comercial participa ou é responsablecon máis frecuencia da xestión comercial nas cooperativas dedicadas ao viño e á horta (33 e 50%) que nasgandeiras (só o 3%).

As cooperativas da mostra en ningún caso delegan en intermediarios, consultores ou especialistas a tare-fa da xestión comercial. Porén, o 6% do total afirma facer unha delegación noutras cooperativas, sobre todo,cooperativas de segundo grao.

En 2004, o 84% das cooperativas da mostra que contestaron a esta pregunta afirma vender produtos conmarca propia.

As cooperativas vitivinícolas, debido a que a súa dobre orientación (ao socio e ao cliente) está moito máisacentuada, polo tipo de mercado no que opera, son as que teñen o concepto de marca máis desenvolvido.Xeralmente, posúen máis dunha marca, que nalgún caso pode coincidir ou non coa denominación da entidade.Así, o 85% das enquisadas vende a súa produción baixo marca propia, case o 3% é vendido coa marca da dis-tribución e o 13% a granel, sen ningún tipo de marca. Non realizan maquilas para terceiros

A ferramenta de marketing máis empregada é a marca propia (91% de media), sobre todo polas coope-rativas dedicadas á comercialización de horta e de viño, onde acada o 100% en ambos casos

O 21% das cooperativas da mostra afirma utilizar a marca colectiva como instrumento promocional ( o40% das vitivinícolas, o 20% das gandeiras e o 0% das hortoflorícolas). Neste caso, hai que dicir que o termomarca colectiva claramente se está confundindo co de marca de calidade.

A venda pola internet non é utilizada por ningunha das cooperativas estudadas. Como se comentou noepígrafe das NTICs, a internet destínase a outros usos, e só o 2% das entidades leva a cabo algo de comercioelectrónico, orientado á publicación de catálogos de produtos, fundamentalmente.

204


136 Á parte da pertenza a Agaca, como asociación empresarial sectorial.


Algo que chama moito a atención dos datos referidos polas cooperativas estudadas é que tan só un 6%do total que respondeu a esta pregunta realiza algún tipo de investigación de mercados. A porcentaxe máis ele-vada (20%) rexístrase nas vitivinícolas, e a máis baixa en horta (0%).

O 40% da facturación das cooperativas enquisadas vai destinado aos socios, que se converten no seucliente máis importante. Por sectores, o autoconsumo realizado polos socios redúcese a un 1% no caso das viti-vinícolas e a un 12% ao falar das hortoflorícolas. Seguindo coa análise por sectores, compróbase que as coope-rativas gandeiras venden o 37% da súa produción a outras industrias transformadoras, caso contrario ao quesucede nas vitivinícolas.

Tan só as sociedades dedicadas á uva e ao viño realizan exportacións algo significativas, e nunha por-centaxe pequena: aínda non o 5% da súa facturación.

No que se refire ao ámbito de mercado no que traballan as cooperativas agrarias, as entidades relacio-nadas coa gandería depositan o seu peso no mercado local mercado máis próximo: o 76% da facturación de2004 procede do mercado local. Esta importancia, diminúe na actividade de horta e na de viño, para as cales omercado máis importante é Galicia.

205

7.bibliografía


- ARDÁN: Galicia 2006. Directorio 13.500 empresas,Vigo: IGAPE, Consorcio Zona Franca de Vigo,2006.

- CONSELLERÍA DE ASUNTOS SOCIAIS, EMPREGO E RELACIÓNS LABORAIS, Libro Branco do coo-perativismo en Galicia, Santiago de Compostela: Xunta de Galicia, 2003, capítulo 3.

- CONSELLERÍA DO MEDIO RURAL, Anuario de Estatística Agraria 2003, Xunta de Galicia:www.xunta.es.

- MEIXIDE VECINO, A. (Dir.), A Economía Galega 2004: CIEF. Fundación Caixa Galicia, 2005.

- MEIXIDE VECINO, A. (Dir.), A Economía Galega 2004: CIEF. Fundación Caixa Galicia, 2005, p. 76.

- MEIXIDE VECINO, A. (Dir.), A Economía Galega 2004: CIEF. Fundación Caixa Galicia, 2005, p. 87.

- MOUGÁN BOUZÓN, H. (Dir.), I, II, III, IV, V, VI, VII, VIII e IX Informe sobre a xestión e o estadoeconómico do cooperativismo agrario en Galicia, Santiago de Compostela: AGACA, DirecciónXeral de Relacións Laborais, 1997, 1998, 1999, 2000, 2002, 2003a, 2003b, 2004 e 2007.

- MOUGÁN BOUZÓN, H. (Dir.), VII Informe sobre a xestión e o estado económico do cooperati-vismo agrario en Galicia, Santiago de Compostela: AGACA, Dirección Xeral de RelaciónsLaborais, 2003b, p. 64.

- MOUGÁN BOUZÓN, H. (Dir.), VII Informe sobre a xestión e o estado económico do cooperati-vismo agrario en Galicia, Santiago de Compostela: AGACA, Dirección Xeral de RelaciónsLaborais, 2003b, p. 72.

- MOUGÁN BOUZÓN, H. (Dir.), VIII Informe sobre a xestión e o estado económico do cooperati-vismo agrario en Galicia, Santiago de Compostela: AGACA, Dirección Xeral de RelaciónsLaborais, 2004, p. 17.

- MOUGÁN BOUZÓN, H. (Dir.), VIII Informe sobre a xestión e o estado económico do cooperati-vismo agrario en Galicia, Santiago de Compostela: AGACA, Dirección Xeral de RelaciónsLaborais, 2004, p. 59.

- MOUGÁN BOUZÓN, H. (Dir.), IX Informe sobre a xestión e o estado económico do cooperati-vismo agrario en Galicia, Santiago de Compostela: AGACA, Dirección Xeral de RelaciónsLaborais, 2007, p. 64.

- VARIOS AUTORES, 2004 Informe sobre a Situación Sociolaboral da Comunidade AutónomaGalega, Santiago de Compostela: Consello Galego de Relacións Laborais, 2005.

209

2090 Maqueta X Informe - Amazon Web Services · 2019. 10. 16. · D. Pamela Alonso Abeijón Dipl....

Documents

Transcript of 2090 Maqueta X Informe - Amazon Web Services · 2019. 10. 16. · D. Pamela Alonso Abeijón Dipl....