AINTZINAROAIbaietako ZibilizazioakMESOPOTAMIA eta EGIPTO

Ibon Gereka

Gaiaren gidoiaAINTZINAROASarreraIdazkeraren sorreraMESOPOTAMIAKO ZIBILIZAZIOASarreraAgintearen antolamenduaBilakaera historikoaGizartearen antolamenduaEGIPTOKO ZIBILIZAZIOASarreraBilakaera historikoaAginte eta giza taldeakErlijioaKultura eta artea.

AINTZINAROA SarreraAintzinaroa historiaren lehen aroa da.

K.a 3500 urtean hasten da. Idazkeraren sorrerarekin.

k,.o. 476an bukatzen da. Erromatar inperioaren amaierarekin

Aintzinaroaren eskema

AINTZINAROA Idazkeraren sorreraLehen idazkera Sumer-en, Mesopotamia, sortu zen.K.a. 3500 urtean gutxigora-behera.Eguneroko gertaerak erregistratzeko beharraren ondorioz sortu zela uste da.Adibidez, nekazariek jainkoei egindako eskeintzen kontrola eramateko.

Aintzinako idazkerakKuneiformeaHieroglifikoaLineal ALineal BFeniziarren alfabetoaArabiarren idazkera

IDAZKERA KUNEIFORMEASumerren sortua Mesopotamiako hegoaldea)K.a 3500 urtean.Idazkera zaharrena da.600 karaktere edo ikur ditu.Irakurri daiteke.

IDAZKERA HIEROGLIFIKOAEgipziarrek asmatua.K.a. 300 urtean.800 karaktere ditu.Objetuak marrazkien bidez adierazten ditu.Irakurri daiteke.

LINEAL A IDAZKERAKreta uhartean sotua.K.a. 1750 urtean.Oraindik ezin dezakegu irakurri

LINEAL B IDAZKERAGreziako Mizenas hirian sortua.K.a. 1200 urtean.Irakurri dezakegu.

FENIZIARREN ALFABETOAFenizian sortutakoa da.K.a 900 urtean.Irakurri dezakegu.Feniziarrak gaur egungo Libanon kokatutako herri merkataria zen.Greziarrek bokalak gehitu zizkioten.

ARABIARREN IDAZKERAArabian sortua.K.a IV-V mendean.Eskuinetik ezkerrera idazten da.Ez du bokalik.

2 MESOPOTAMIAKO ZIBILIZAZIOA SarreraMesopotamia hitzak ibaien arteko lurraldea esan nahi du.Duela 8000 ( k.a 6000) hasi zen.Ekialde Hurbilean, Tigris eta Eufrates ibaien artean, gaur egun Irak dagoen lekuan kokatzen da.Sumertarrak eta Akadtarrak izan ziren sortzaileak.

Sarrera jarraipenaIbaien urteroko uholdeek lurra oso emankorra bihurtu zuten. Ondorioz, nekazaritza ugaria eta aberatsa izanik, behar dutena baino produktu gehiago ekoizten dute.Soberakinak saldu egiten dituzte, inguruko herriekin MERKATARITZA garatuz.Beraz, oso lurralde aberatsa da.Goldea, gurpila, dirua, adreilua eta abr asmatuko dituzte.

MESOPOTAMIAAgintearen antolamenduaMesopotamia hiri estatuetan antolatzen da.Hiri estatu bakoitza independientea da.Bere jainkoak eta erregea ditu.Mesopotamiako hirien mapa kokatu.

Agintearen antolamenduaJarraipenaTEOKRAZIAren arabera gobernatzen da, hau da, erregeak:Jainkoarengandik lortu du boterea.Jainkoaren legeen arabera agintzen du.Apaizek indar haundia dute eta nekazariek egindako opariak kudeatzen dituzte.Hiri estatu bakoitzen aginte gunea ZIGURAT izeneko eraikina da.

ZigurataHiri bakoitzeko jainkoaren egoitza da.Gurtzak eta opariak bertan jasotzen dira.Hiri aginte gunea ere ba ba.Hiri zigurataren inguruan antolatzen da.Beraz, hiriko eraikinik garrantzitsuena da.

MESOPOTAMIA Bilakaera historikoaHistorian zehar herri asko eta asko izan dira Mesoptamiako lurraldea menperatu izan nahi dutenak.Arrazoia mesopotamiako lurarren aberastasuna da.Hauek dira, ordena kronologikoan, Mesoptamia konkistatu duten herriak.

Sumerko zibilizazioa

Akadiarren inperioa

Babiloniar inperioa

Asiriarren inperioa

Neobabiloniar inperioa

Persiar akemenidak

Alejandro Magno greziarraren inperioa

Persiar sasanidak

MESOPOTAMIAGizarte antolamenduaENA: Erregea eta agintari gorenaAWILA: Nobleak, apaizak eta armadako buruak.AWILEN: Nekazari, merkatari, soldadu eta artisauak.WARDOAK: Esklabuak. Ez dira libreak, saldu eta erosi daitezke.

3 EGIPTOKO ZIBILIZAZIOA SarreraK.a IV. sortua.K.a 31 urtean amaitzen da erromatar inperioak Egipto konkistatzean.Nilo ibaiaren ibarrean kokatzen da, gaur egungo Egipton.

Sarrera jarraipenaIbaien urteroko uholdeek lurra oso emakorra bihurtu zuen.Ondorioz nekazaritza oso oparoa da eta produktu soberakinak dituzte.Hauek saldu eta inguruko herriekin merkataritza garatzne da.Oso lurralde aberatsa izan zen.

EGIPTO - Bilakaera historikoaEgipto garaiko MENES erregeak Egipto behera konkistatzen du.Batasun honekin hasiko da Egiptoko zibilizazioa.3000 urte iraungo ditu.Argazkian Menes erregearen paleta. Egiptoren batasuna adierazten du.

EGIPTO Bilakaera historikoa - jarraipena

Hauek dira egiptoko historiako aldi nagusienak:

EGIPTO - Agintea eta gizartea

Faraoia: jainko bizia da.

Eskriba: funtzionariak dira, idazleak

Esklaboak: saldu eta erosi daitezke

EGIPTO - ErlijioaErlijio politeista da: jainko asko gurtzen dituzte.Hil ondorengo bizitzan oinarritzen da:Gizakia, gorputza eta arimak ( KA ) osatzen du.Gorputza hiltzean arima beste munduko bizitzara pasatzen da.Baina horretarako beharrezkoa da gorputza ez uteltzea.

EGIPTO Erlijioa jarraipenaGorputza ez usteltzeko MOMIFIKATU egiten dira:MOMIA, baltsamatu eta 40 egun igaro ondoren disekatu eta hesgaitutako ( bendatutako) gorpua da.

EGIPTO Erlijioa jarraipenaEgiptoko jainko garrantzitsuenak hauek dira:RAAMONISISOSIRISEta abar

RA

AMON

ISIS

EGIPTO Kultura eta arteaHileta Monumentuak

MASTABA:Hileta monumentu zaharrenak

Hileta monumentuak - jarraipena

Piramideak:Hileta monumentu ezagunenak eta ikusgarrienak.Argazkian Gizeh-eko piramide handiak.

Hileta monumentuak - Jarraipena

HIPOGEOAK:Mnedi harritsuen barrena egindakoak.Inperio berriko hilobiak.

ERLIJIOA - TenpluakTenplua baten atalak.

Luxor-eko tenplua