Proxecto Compostela Nos OLLOSA Cerca (A Cidade que non se ve)

aprender a mirar as pegadas do noso pasado

.

A Cerca, o rostro da cidade ano1595

.Actividade para 1º e 2º da E.S.O

A Cerca, muros, torres e portas hoxe, descubrila.

1º de ESO, os constructores

2º da ESO, os estudiosos

A Cerca no I.E.S. Arcebispo Xelmírez I : a cidade ós nosos pés

• Xeografía

• 1 -O punto de partida é a páxina do Consorcio cos Planos do Concello, emprego das TICS.

• 2 -A dificultade da escala, nocións de Matemáticas e Xeografía.

• 3 -Interpretar o plano, recoñecer o emprazamento e a realidade de Santiago.

• 4 -Básico saber orientarse, cada quénna súa porta. Situarse preto das portas de pelegrinaxe segundo os idiomas de cada alumno.

• 5 – Pisar o plano. Distinguir a 1ª Cerca da Igrexa de Santiago da 2ª Cerca de Compostela.

• 6 -A cidade fóra da Cerca, vicus, barrios, arrabaldos, feligresías, conventos, mosteiros ,cotos e granxas.

• 7 – Gran territorio, grande xurisdicción. O Xiro, as leguas, cara á Terra de Santiago.

A Cerca, o rostro da cidade ano 1595

• Historia da cidade co paso do tempo

• 1 -Compostela antes da muralla. Castrexa e romana.

• 2 –Compostela dos séculos VIII-XI, os silos.• 3–As invasións, a sede de Iria cara ó interior.• Utilización do cemiterio romano.• 4- Repoboacións dende Asturias, a 1ª Igrexa.

Os Benedictinos. Un novo Camiño de Cruzada contra o infiel.

• 5 – Xelmírez e Urraca contra a Irmandade de Compostela, revoltas no 1117.

• 6– Remata a Idade Media cos edificios góticos que xurden dentro de murallas.

• 7– Poder das familias nobres, os de Altamira.• 8 – Os Fonseca, constrúen o Renacemento

humanista.• 9 – A Inquisición dentro e fóra de murallas.• 10- Prazas e fachadas, chega o Barroco de

placas.

A Cerca, o rostro da cidade ano 1595

Planos

Compostela “Noutros Ollos” - Exposición para o coñecemento e a reflexión

• - Análise e explicación das fotos antigas dunha cidade que xa non existe.

• 1- Traslado de pezas duns lugares a outros.

• 2- A perda do patrimonio arquitectónico.

• 3- A Compostela de Hoxe nacendo.

A Cerca, o rostro da cidade ano 1595

Actividades de Escalas

- Tomamos o plano de 1595 co caserío - O plano en centímetros, medidas de porta a porta.- Haberá que multiplicar por 10, 20, 30, 40.- Escoller o tamaño que encaixe nos pasillos.- Facer a cruz da zona máis longa e máis ancha.- A cruceta é o – 0 -- para todas as medidas.

Porta de San Francisco -------3,5cm ----------Porta da Pena

2cm ------------Algalia de arriba1 cm -----------Algalia de abaixo2+2cm -------Porta do Camiño9cm ----------Poxigo de San Fíns3cm --------Arco de Mazarelas4cm -------Porta da Mámoa2cm---- Poxigo1+1 ----------Faxeiras4,5+2,5 ---------Catedral1,5 -----------Porta da Trinidade2,5 --------------Poxigo Hortas2+4 -----------Porta de San Francisco

---------------Multiplicar por 10 ou por 20

Marcando e medindo

A Cerca, o rostro da cidade ano 1595

Material para as actividades:

1.- Cartolinas e folios de cores2.- Corcho en planchas ou rolos, para maquetar3.- cúter4.- cintas adhesivas americanas, negro- (muralla-rúas) blanco- (hospitais-hospicios- lazaretos), gris- (románico),

amarelo- (gótico). vermello- (militares)azul- (augas)

prazas/mercados – debuxos plastificados5.- rotulador negro permanente, para nomear as zonas6.- terciopelo adhesivo vermello 25cm. (cruces de Xerusalén nas portas, igrexas),

azul claro 25cm (auga : fontes, cisternas, canales, pichos) verde 50cm. (hortas, xardíns, claustros e patios)

7.- rolo de plastificar8.- rolo corda , para atar chourizos9.- pezas madeira, 5 traseiras de armario, para furar amarrar e poder pregar coma un plano.10.- cinta métrica, semicírculo xigante de madeira, para siluetear o plano cara ás portas.

Materiais de reutilización:

Etiquetas brancas sobrantes das fotos dos alumnos, nomes do plano plastificadoPaíños de leña do xardín, todas as que se poidan, non máis de 5cm de alto, para leña e árbores.Cordas, de asa de bolsa, para cordeleiros5 andamios pequenos, (palo de polo, corda-chourizos, 2 forcas, no “outeiro dos potros”/AlmácigaMiga/papel máis cola para 3 muíños, 3 pozos, 3 pontes, Barriles de viño en cartolina ou folio

Material de fabricación propia do departamento e a Biblioteca:

5 ordenadores para buscar e almacenar tarefas12 cadernos de texto informativo para consulta dos alumnos, (catro por aula).Imaxes debuxadas e fotos antigas en exposición para simplificar a comprensión do que houbo noutros tempos.Presentación power point cronolóxica, para abrir un coñecemento do emprazamento.

Temario desarrollado en 2º ESO

• Índice

• - A cidade, os seus barrios e arrabaldos.• - O rostro da cidade:• - a muralla, as torres.• - as portas. • - as vías.• - os arrabaldos.• - os barrios.• Plano de 1595, setembro, emprazamento da cidade.• Plano de 1596 do arcebispo Sanclemente, núcleos relixiosos extramuros.•

• O Santiago medieval• Plano do caserío ( románico--vermello, gótico –dourado)

• Os edificios e espazos románicos• -relixiosos: Igrexa de Santiago ( catedral), Igrexa de Santa María de Salomé, S. Fíns, • - civís: pazo arcebispal, hospital, casas dos notarios, cemiterios

• Os edificios e espazos góticos • - relixiosos: Igrexa, • - civís: 1º concello , pazos Moscoso, Ximonde

• O Santiago renacentista• Plano de 1595 do arcebispo Sanclemente, o caserío e rúas da cidade.• Hospital Real , fachada e escultura • Pazo de Altamira• 1ª casa da Inquisición• Colexio Fonseca • Catedral: Fachada do Tesouro, Claustro• Real Audiencia

Compostela castrexa e romana

ARA DE Xúpiter

castro

Silos altomedievais do Franco

s. XIII Gótico

s.XICerca

s.XII Románico

s.XV

Renacemento

S. XVI Renacemento

SéculoXVII

SéculoXVIIIBarroco

Neoclásico

Actividades Símbolos e marcas de propiedade

Torre

Alhóndiga

mercado

Igrexa do Santus Iago

Praza

Fonte mirábilis

Pazo

S.Mtño.

Vocabulario e toponimia I

Praza de Fonseca—con cruceiro

Praza da Quintana—con árbores

Pazo de Altamira—renacentista

Pazo dos Moscoso-gótico

Pazo de Ximonde

Real Audiencia de Galicia/Ánimas

Torre polvorín do Vilar/Franco

Torre da Praza do Arcebispo

Rúa entrecercas

Rúa entremuros

Restos da Cerca

Cárcere

Casa de Besulio-S.Mtño. Lugar de Pinario

Vicus Valdedeus

Mosteiro Sta. Mª da Corticela

Alto dos Potros

Silos de cereais- medievais

Lugar de Lobio

S.Fiz de solobio

Mámoa

Ruela do Castro

1ª Casa da Inquisición

2ª Casa da Inquisición

Porta Sussanis

Porta Fagueiras-hai faias

Porta da Pena

Porta de S. Roque

Leprosería

Porta da Algara de Arriba

Porta da Algara de Abaixo

Porta do Camiño

Poxigo de S. Fiz

Porta de Mazarelas

Malatería

Vocabulario II

Porta da Mámoa

Porta subfratribus-baixo os monxes benedictinosMacellum – mercado-Mazarelos

cemiterio de pelegríns

cemiterio romano- ara a Xúpiter

Fonte mirábilis

Vilar

Praza da pescadería

Praza mercado

Praza do Campo

Alhóndiga

1º Concello-Quintana/S.Paio

Casas dos Notarios

Casa dos Panos

Igrexa do Santus Iago

Casa Gótica

restos góticos

cabeceira gótica

Hospital Real -gótico

portada/esculturas e reixa da Capela--Renacentista

Fachada do Tesouro e Claustra R.

Pazo de Santiago Alfeo-(dos Fonseca)

Hospital de San Xoán de Xerusalem

OrdeMilitar de San Xoán de Xerusalém

2º Concello na Praza do Campo

Casa tras Salomé R. (salinas)

Os primeiros alumnos entrando na Cerca.Nacen algúns edificios.Comprobando medidas

Actividades docentes fóra da aula

1)--- Xornada práctica de Compostela Nos Ollos o venres 4 abril.

Profesores: Carlos Galbán/ Mª Jesús Mascareñas Lugar: Na silueta da CercaCursos implicados: 2ºA---2ºB---2ºC

Horario8:45--------------------- 2º B Isabel Prada/ L.Galega/aula G39:35………………………2ºA Lozano/ Matemt./ aula 10910:45…………………….2ºC Argibay/ Historia/ aula 104Queda invitado o Profesorado---------------------------------------------------------------------------------------------------------

2)--- Recollida de material cedido pola ANPA e o fotógrafo Guitián.

---------------------------------------------------------------------------------------------3)--- Participación dos alumnos Máster e grupos de Xeografía e Arte de 2º de BAC.

---------------------------------------------------------------------------------4)--- Pisando por Santiago facendo o percorrido a finais de maio.

Actividades, Representación da historia de Compostela sobre a silueta da

Cerca

clase

Exposición

. Elaboración de paneis, gracias Sito.

. Tamén gracias ós alumnos do ciclo de Imaxe

ActividadesSilueta da Cerca e exposición de planos,

edificios por estilos artísticos efotos antigas da cidade.

Actividades Edificios desaparecidos

Casa da Inquisición, 2ª Bar da Alameda

Edificios Exposición 1909Castromil Royalty Praza de Touros

Cuartel Sta. Isabel

Bibliografía

autores temas-Códice Calixtino-

Enma Falque Historia Compostelana

Miguel Taín Gallaecia fulget:1495-1995: cinco séculos de historia universitaria

Ermelindo Portela Silva Historia de la ciudad de Santiago de Compostela

Carlos Galbán especialista nos Altamira e na Torre Da Praza”

Francisco Pons Sorolla fixo traballos de Rehabilitación

Fernando Alsina o Santiago na Idade Media

Andrés A.Rosende Valdés UNA HISTORIA URBANA: COMPOSTELA (1595-1780)Urbanismo ss. XVII-XIX

Álvaro RODRÍGUEZ RESINO DOCUMENTACIÓN Y ARQUEOLOGÍA: EL CASO DEL TUMBO “A”

DE SANTIAGO DE COMPOSTELA