A Idade MEdia (por Fátima Ordóñez)
Transcript of A Idade MEdia (por Fátima Ordóñez)
Fátima Ordóñez Muñiz 1ºBach A
Do esplendor medieval á decadencia dos séculos
escurosA situación do galego en Rianxo durante a Idade Media
Introdución
Rianxo
Caracterísitcas do galego medieval
Causas da decadencia
A literatura medieval e pegadas históricas nas edificacións
A sociedade medieval e persoeiro de relevancia
Séculos Escuros
A situación da lingua durante o período de esplendor
Conclusión
Fontes
GUIÓN
A situación da lingua durante os Séculos Escuros
Introdución
A IDADE MEDIA700 anos de normalización lingüística da nosa lingua
Comeza no s.V tras a caída do Imperio romano de Occidente
Remata no s.XV co descubrimento de América
Alta Idade Media
Baixa Idade Media
CAÍDA DO IMPERIO ROMÁNICONacemento das linguas románicas a partir da lingua nai: o latín
Dende o s.v até o s.XII
Dende o s.XII até o s.XVNacemento das literaturas románicas. Xa que logo, xorde a literatura medieval galega
O esplendor medieval en Rianxo
A SOCIEDADE DA ÉPOCA
Estructura social desigualitaria Situación marxinal da mullerSociedade feudal, isto é, dividida en estamentos
Gran importancia da Igrexa
Católica na sociedade
Empregan como lingua oral o galego-portugués
División social da vila de Rianxo
Zona pobre de mariñeiros en torno á praciña
Zona de nobres en torno á praza da Igrexa
Pobo fidalgo-mariñeiro
A vila rianxeiraCabeza de xurisdicción eclesiástica. O seu contorno estaba composto por 11 freguesías e metade doutras dúas, cunha extensión de aproximadamente 125 km².
Xurisdicción de Rianxo na Idade Media
O tamaño da vila era reducido
Tivo hospital de peregriños pobres
Xa hai constancia del no século XV. Estaba en moi mal estado como revela a seguinte cita:
“hospital questa derribado lo mas del, no tiene renta, solo en la una parte questa texada bibe una pobre mujer”
Esta frase resume o que será o hospital durante os posteriores séculos: unha total ruína
A dediación dos veciños da vila
A finais do século XV, estaba composta por 375 veciños aproximadamente
Unha minoría eran fidalgos e señores
A mayoría eran sobre todo mariñeiros, tratantes e labradores
Nos seguintes cadros obsérvase esta división social
Podemos observar como unha maioría de fidalgos e nobres dominan sobre os mariñeiros, trantantes e labregos
Os habitantes da vila rianxeira A pobreza dos vilegos é ben patente na documentación da
época
Arredor do 60% da veciñanza
Vive do mar
“Son pobres mariñeiros e pescadores que non teñen terras nin comercio algún, pois únicamente se valen de pescar sardiñas e os terrestres válense para o seu alimento de comprar aquela sardiña e pasar á vila de Padrón e outras partes a beneficiala e faltando a pesca sen dúbida todos eles perecerían… “Apuntamento do crego local Posse de Andrade en 1783
Poboación da propia vila, datado de 1825, onde se poden ver por rúas o número de vecinos, habitantes e mariñeiros que as conformaban
Nesta rúa vivía o único Fidalgo existente na vila nese momento: Don Andrés José Carvajal
Dentro do total atópanse 10 mozos pertencentes ás distintas vilas que non aparecen reflexados no recadro
Os fidalgos representaban o 3,5% da veciñanza
Rianxo no S. XV
Os poderosos comezaron a sentarse máis amplamente
Aparece un bo número de escudeiros, mercadores e cóengos que foron os verdadeiros acaparadores de terras
Momento no que a vila colle certo impulso como acontece noutros pobos galegos, e “pugna ahora por abrir a ruta propia” sobre todo na pesca e comcercio
Nace na vila e no contorno unha rede de parentescos importantes e moitos son veciños fixeron fortuna no comercio, no campo militar e nas actividades portuarias
Destaca a figura de Gonzalo Mariño de Rianjo, que se dedicaba á exportación de peixe.
Brasón do linaxe da familia Mariño
Outros parentescos importantes son:
Juán González de Asados
Martín de Rinlo
Roi Fernández de Caamaño
☼ Cabe dstacar a figura de Álvaro de Isorna aínda que como aparecía anteriormente, Isorna non pertencía a Rianxo
O SEÑORÍO RIANXEIRO
Ramiro II de León
• Segundo consta na documentación existente no Arquivo Histórico Diocesano de Santiago
O señorío e xurisdicción
rianxeiro
Efectivo dende 934 cando Don Ramiro II de León e a súa
muller Dona Urraca doaron o condado de “Pistomarchos” ó Glorioso Patrón
de Santiago
Condado de Pistomarchos ou Postmarcos
Estes privilexios foron confirmados polo rei Alfonso V en 1057 e por Fernando II e o seu fillo Alfonso IX en 1218.
O SEÑORÍO RIANXEIRO
Memoria de documentos da querela sobre a xurisdicción rianxeira entre o arcebispado de Compostela e os Señores de Rianxo Nomeamento do Tenente da fortaleza de
Rianxo a favor de Don Juan de Ulloa Sarmiento, Rexedor de Toro-Zamora, feito polo Cardeal Don Juan Tabera
Paio Gómez Chariño coa súa muller
O PRIMEIRO SEÑOR DE RIANXO
Paio Gómez Chariño de Sotomayor
Primeiro señor de Rianxo
Foi nomeado V Almirante de Castela, por Alfonso X, fillo de Fernando III, en 1284 á idade de 58-56 anos
Foi un dos homes que viu caer a Sevilla almohade, xunto con Ramón de Bonifaz.
Gran guerreiro do reino de Galiza alistado nas tropas de Fernando III, pola conquista de Sevilla
Nomeado Adiantado Señor do Reino de Galiza por Alfonso X de Castela
“cabaleiro e poeta da mar océana”
Paio Gómez Chariño de Sotomayor
Importante poeta e trobador galego
Recibiu o señorío de Rianxo das mans do arcebispo de Compostela
Cantigas de amigo
Cantigas de amor
Cantigas de escarnio e mal dicer
Compuxo 28 cantigas en total, 19 cantigas de amor, 6 de amigo e 3 de escarnio, moitas das cales chegaron ata os nosos días
Tamén pertenceu ós grandes cantores do mar:
Miniaturas presentes nas súas canigas de amigo
“O que do mar meu amigo sacou,sáqueo Deus de coitas que afogou”
“As cantigas de amigo son
merecedoras de toda atención e coidado
das xeracións futuras. Estas
cantigas non son unha especie de
ornamento social, senón que son unha
parte dos seres humanos e da súa
historia”
Rip Cohen
“As frores do meu amigo” As frores do meu amigobriosas van no navíoE vanse as frores…De aquí ben con meus amoresIdas son as froresde aquí ben cos meus amores As frores do meu amadobriosas van eno barco.E vanse as frores… Briosas van eno barcopara chegar ao fossado.E vanse as frores… Para chegar ao fossadoservirme, corpo loado.De aquí ben cos meus amoresIdas son as froresde aquí ben cos meus amores.E vanse as froresde aquí ben cos meus amores.
Enas verdes hervas,meu amigo.vi andar as cervas,meu amigo. Ens verdes prados,vi os cervos bravos,meu amigo. E con sabor delaslavei meus cabelos,meu amigo. Desque os laveide ouro os liei,meu amigo. Desque os lavara,de ouro as liarameu amigo. De ouro os lieie vos asperei,meu amigo. De ouro as liarae vos asperara,meu amigo.
Paio Gómez Chariño de Sotomayor
Morreu asasinado en 1295 nunha devesa en Ciudad Rodrigo a mans de Rui Pérez Tenorio.
O seu cadáver foi conducido ó convento de San Francisco en Pontevedra onde repousa na actualidade
Saetego do I Señor de Rianxo Paio Gómez Chariño
“AQUÍ IAZE EL MUI NOBLE CUALLERO PAYO GUOMEZ CHARIÑO
EL PRIMEIRO SENOR DE RRIANJO QUE GUANO A SEUILLA SIENDO DE MOROS Y LOS PREULEIOS DE DESTA
UILLA”
Alude ó seu poderio económico e valente que era como soldado
Coa súa morte, o señorío de Rianxo passa a mans de Juana Mariño Chariño e posteriormente a Juan Mariño Chariño de Rianjo
PEGADAS HISTÓRICAS NAS EDIFICACIÓNS
O PAZO DE MARTELO Foi unha torre de tres plantas do s. XV, propriedade de Paio Gomez Chariño
Na actualidade é unha construcción de pedra do s.XVII, fronte á Igrexa de Santa Columba, na que se atopa a biblioteca municipal de Rianxo
Torre “dos Sotomayor” a comezos do século XVII
Pazo de “Martelo” antes da súa restauración en 1982
Como podemos apreciar no debuxo, era unha pequena torre situada no centro da vila.
Está en pé dende o s.XV e arrimada a ela, entre outras casas, había unha propiedade de Don Juan Faxardo de Andrade
Está en pé dende o s.XV e arrimada a ela, entre outras casas, había unha propiedade de Don Juan Faxardo de Andrade
En novembro de 1687, ante a comunicación do arcebispo de Santiago dunha próxima visita ñá vila, decidiron realizar a reparación do pazo debido ó seu lamentable estado
No ano 1727en tempos de Don Rosendo Faxardo de Andrade Sotomayor, ardeu unha parte importante do pazo
No s.XIX volvería a ser restaurado o edificio por Ramón Martelo Níñez de Leis. Tras á morte do seu fillo Don Evaristo Martelo Paumán del Nero, o pazo entraría nun estado de abandono
O PAZO DE MARTELO
“Ou, ti, pazo de Rianxo,Da balconada de pedra,¡canto me acordo de ti!cos teus matacáns antigosonde a xeito o musfo medra¡Meu berce gárdalo aí!”
Versos do poeta Don Evaristo Martelo
Paumán del Nero ao Pazo de Martelo, unha das súas
residencias preferidas
Imaxe do pazo tralo incendio
Imaxe do pazo na actualidade
PEGADAS HISTÓRICAS NAS EDIFICACIÓNS
O CASTELO DA LÚA Construído probablemente no s. XIII por Paio Gómez Chariño en compensación pola súa labor na conquista de Sevilla
Copia dun debuxo feito no s.XIX, das rúinas da fortaleza “da Torre”, pertencente aos Señores de Rianxo Mapa da ría de Arousa de 1634
do cartógrafo portugués Pedro Teixeira
Entre finais do século XV e o 1532, o edificio foi usado como prisión, sendo abandonado a
partir desa data
No século XVIII, entre as ruínas, establecerase un taller de
cerámica popular.
Sitúase nunha pequena península que recibe o nome de Punta do Pazo, outorgándolle unha posición estratéxica excepcional, ao norte da ría de Arousa.
Foi destruído polos Irmandiños en 1465 e unha vez restaurado por Suero Gómez de Sotomayor volveu ser destruído por Fernando de Acuña
Caracterísitcas do galego medieval
Fonoloxía• Existencia de
vogais nasais
• Oposición sibilantes xordas e sonoras
• Consoantes africada
Morfoloxía• Senhor para
masculino e feminino
• Inexistencia de che
• Pronomes mesoclíticos
• Existencia de formas compostas con aver
Léxico• Provenzalismo
s
• Galicismos
• Palabras hoxe en día arcaicas
Sintaxe• Uso dos
posesivos sen o artigo
• Anteposición do pronome átono
A SITUACIÓN DA LINGUA
O GALEGO MEDIEVAL
Etapa preliteraria
Etapa literaria
700 anos de
normalidade
s.IX até s.XII-Lingua exclusivamente falada mentres que o latín é a lingua escrita e internacional-A poboación xa non entende o latín-Aparición das “glosas”-Non hai constancia de textos escritos-Esta etapa finaliza coa separación política do Condado de Portucale
s.XII até s.XV-Prosperidade da lingua galegaO galego e o portugués seguen a ser a mesma lingua até o s.XV-Aparición dos primeiros textos escritos totalmente escritos en galego-portugués: Cantiga da Guarda, Cantiga de Guavaia e “Ora faz ost’ o Senhor de Navarra”-Transmisión escrita: Pergamiños e Cancioneiros
O máis antigo documento latino-galego-portugués, encontrado en Portugal: “Doação à Igreja de Sozello”
O documento literario máis antigo dos coñecidos hoxe é a cantiga satírica “Ora faz ost’ o Senhor de Navarra”
A SITUACIÓN DA LINGUA
ETAPA LITERARIA(o galego)
Documentos privados
Documentos públicos
Documentos xudiciais
Documentos
eclesiásticos Documento
s histórico-gráficos
Documentos didácticos
Documentos literarios
Lírica
Prosa
Cantigas profanas, relixiosas e xéneros menores
Ciclo artúricoCiclo clásico
Ciclo carolínxeo
Rei Arturo e os tres cabaleiros
Destrucción de Troia
Carlomagno e a súa batalla
Crónica Troiana
Versión galega de fins do s.XIV
Fernán Martíns
185 follas de pergamiño
No s.XIX riscáronse até 10 liñas da obra nas que se atopaban o nome do autor
A SITUACIÓN DA LINGUA
FUNCIÓN DE IDENTIDADE
FUNCIÓN FAMILIAR
FUNCIÓN CULTURAL
FUNCIÓN LOCAL
FUNCIÓN LABORAL
FUNCIÓN INSITUTCIONAL
FUNCIÓN INTERNACIONAL
O GALEGO, LINGUA
NORMALIZADA
LATÍN
Causas da decadencia
1ª causa: Decadencia da Escola Trobadoresca
2ª metade s.XIV
Desaparición do
mecenado que
protexía aos
trobadores e os
segreis
Difusión dunha nova poesía de influencia italiana
Consolidación dos reinos de Castela e
Portugal
Nacemento da burguesía cunha
concepción da vida diferente até a de
agora presente
Causas da decadencia
2ª causa: Guerra entre Pedro de Borgoña e Henrique de
Trastamara
No s.XIV
Pedro I e Henrique de Trastamara loitan pola Coroa de Castela. O pobo galego apoia a Pedro I no enfrontamento.Ao gañar,Henrique premia a os nobres casteláns cos feudos dos nobres galegos que lle arrebatarán a Pedro I
1ª substitución nobiliar
Introdución do castelán como lingua de poder a través da nobreza
Causas da decadencia
3ª causa:Fracaso das Revoltas Irmandiñas
No s.XV
O pobo revélase contra os abusos dos señores feudais esixindo terras e eliminación de impostos. Como protesta, levan a cabo a destrucción de moitas fortalezas e castelos
CONSECUENCIAS
ENTRA DE NOVO O
CASTELÁN POLO PODER
ENTREGA DE TERRAS A NOBRES
CASTELÁNS
PERDA DO PATRIMONIO CULTURAL E LITERARIO GALEGO
Ruínas do Castelo da Lúa. Derruído polos Irmandiños en 1465
Causas da decadencia
4ª causa: Loita pola Coroa de Castela entre Isabel, a
Católica e Xoana, a Beltranexa
Segunda metade do s.XV
Isabel, a Católica Xoana, a Beltranexa
Xoana e Isabel loitan polo reinado. Os nobres galegos apoian a Xoana a Beltranexa. Isabel, vencedora da loita, inicia “La doma y castra del reino de Galicia”
2ª substitución nobiliar
O castelán aséntase en Galiza definitivamente
Causas da decadencia
Outras causas
Distanciamento cada vez maior con Portugal
Nacemento da fidalguía
Instauración monarquía borbónica e nacemento da nación estado española.
Introdución progresiva do castelán en Galiza e progresiva perda da súa identidade política
Emigración do pobo galego e por conseguinte perda da poboación no territorio galego
Marxinación de Galiza e máis emigración
S. XVI, XVII e XVII
Séculos Escuros S. XVI-XVII-XVIII
Substitución da nobreza galega pola castelá
Substitución da igrexa galega pola castelá
Obrigación de examinarse en Toledo no Real y Supremo Consejo de Castilla para exercer de escribán
A imprenta difunde a lingua e cultura da lingua castelá
Mapa castográfico do Reino de Galicia feito por Loanes Baptista Vrints (s XVI)
Séculos Escuros S. XVI-XVII-XVIII
O galego deixa de empregarse como lingua escrita
Os reis da época redactan severas leis para acabar coa diversidade lingüística nos reinos con idioma propio
A lingua galega será desprezada polos ámbitos sociais elevados e afastarase da cultura, da administración e da
igrexa
O seu exclusivo uso oral levou á lingua galega a ser considerada incapacitada para a ciencia e a cultura
Nacerá por tanto, unha imaxe do galego como pobo torpe, bruto, inculto e unha imaxe de Galiza como terra mala
Conclusión
IDADE MEDIAO Reino de Galicia acadou o seu maior esplendor político e cultural. Os textos que se conservan mostran a importancia do galego naquela época. Podemos ver o auxe da lingua e literatura desta época, sendo o galego lingua de pobo, de reis e incluso lingua de foráneos
SÉCULOS ESCUROSAsí e todo, a Coroa de Castela acabou sometendo ao reino de Galicia, provocando a súa decadencia. A producción literaria converteuse en mínima ou prácticamente inexistente e onde os prexuízos cara Galiza non pararon de aumentar.
Actualmente o galego segue sendo unha lingua dominada, e a pesar do gran esmero de normalización e recuperación, non volveu a recuperar o esplendor medieval.Aínda se segue desprezando Galicia, a súa lingua, costumes,…Coñecendo a historia e a importancia que tivo o noso pobo na Península e en Europa, non debemos de consentir a situación de marxinación na que se atopa agora.
Fontes
https://gl.wikipedia.org/wiki/Historia_da_lingua_galega#Os_S.C3.A9culos_escuros
http://www.lingua.gal/o-galego/conhecelo/a-idade-media
http://marlou-literaturagalega.blogspot.com.es/p/lirica-relixiosa.html
http://es.slideshare.net/Socri/o-galego-na-idade-media
http://es.slideshare.net/Socri/a-idade-media-3767846?related=1
http://es.slideshare.net/Socri/o-reino-de-galiza?related=3
http://www.cristobal-colon.com/no-soy-el-primer-almirante-de-mi-familia-2-paio-gomes-charino-v-almirante-de-la-mar-1284-86/
http://marlou.blogaliza.org/?s=galicia+medieval
Libro “A heráldica nas terras de Rianxo”