AL ANDALUS
description
Transcript of AL ANDALUS
![Page 1: AL ANDALUS](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022020919/5681401b550346895dab6dbc/html5/thumbnails/1.jpg)
AL ANDALUS
9. GAIA DBH 2
![Page 2: AL ANDALUS](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022020919/5681401b550346895dab6dbc/html5/thumbnails/2.jpg)
AL ANDALUSEN SORRERA
711-1492 urte bitartean 711 Guadaleteko gudua
Tarik buru Errodrigo errege bisigodoa menderatu (Gibraltarretik sartuaz)
Konkista errazaren arrazoiak: Estatu bisigodoaren barne-kohesiorik ez Armada musulmaneko berbereak babaroak Kapitulazioak: erresistentzia ezak = konkistatuak
errespetatzea (ondadun + erlijio)
![Page 3: AL ANDALUS](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022020919/5681401b550346895dab6dbc/html5/thumbnails/3.jpg)
10 urtetan dena konkistatu Iparraldea gune independente batzuk geratu
Al Andalus Damaskoko kalifaren emirerria
Omeiotarren familia Al Andaluseko hiriburu
Kordoba 756an Abbastarrek Omeiotarrak hil (Abd ar
Rahman I izan ezik Kordoba emir independiente izendatu
Etnien + erlijioen aniztasunak barne-arazoak sortu
Hala ere, VIII-IX Al Andalus sendotu
![Page 4: AL ANDALUS](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022020919/5681401b550346895dab6dbc/html5/thumbnails/4.jpg)
KORDOBAKO KALIFERRITIK ERRESUMA NAZARIRA
929an Abd ar Rahmn III kalifa izendatu Botere politiko + erlijiosoa Damaskotik independizatu
Kordobako Kaliferria garairik oparoena (912-1031)
Antolakuntza politiko + administratiboaren ezaugarriak:
1. Kora/probintziatan banatua (waliak gobernatu)2. Salerosketen zergak ezarri + kristauen gutunei
tributuak kobratu3. Horrekin, armada mertzenarioari + funtzionarioei
ordaindu
![Page 5: AL ANDALUS](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022020919/5681401b550346895dab6dbc/html5/thumbnails/5.jpg)
1000. urtean krisialdia: Armada + funtzionarioak mantentzea garestia Almanzorrek + buruzagi militarrek botere handia
Almanzor hil ondoren Erresuma taifetan (erresuma independenteak) banatu
Taifetako erregeek pariak (tributuak) ordaindu kristau-erresumari ez erasotzeko.
1085ean, Gaztelako Leongo errege Alfonso VIak Toledo konkistatu
Ondorioz, musulmanak almorabideei (Afrika iparraldeko tribu berberra) laguntza eskatu errekonkistarako
1212an desegin inperio hau Navas de Tolosako Guduan
![Page 6: AL ANDALUS](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022020919/5681401b550346895dab6dbc/html5/thumbnails/6.jpg)
EKONOMIA ETA GIZARTEA Bultzada handia eman zioten nekazaritzari → arrazoiak:
1. Ureztatze-sistema
2. Nekazaritza-teknika berriak
3. Labore nagusiak: zerealak, mahatsondoak eta olibondoak
4. Laborantza-intentsiboak: kotoia eta anila.
Horrez gain, arroza, azukre-kanabera, alberjiniak eta
orburuak hazi
Bi motatako merkataritza:
1. Tokikoa
2. Nazioartekoa: zeramika, urregintza, larruzko eta zetazko
produktuak, armak eta jantziak tindatzeko koloregaiak…
![Page 7: AL ANDALUS](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022020919/5681401b550346895dab6dbc/html5/thumbnails/7.jpg)
Gizarte heterogenoa (gehiengoa musulmana):
1. Arabiarrak: talde ahaltsuena
2. Berbereak: armadako parte, lurrik txarrenak zituzten.
3. Muladiak: islamera aldatutako hispaniar bisigodoak:
4. Juduak: judutegietan bizi (gutxi) eta oso aberatsak ziren
merkataritzan aritzen baiziren
5. Mozarabiarrak/kristauak: gehienak nekazariak edo
eskulangileaK
![Page 8: AL ANDALUS](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022020919/5681401b550346895dab6dbc/html5/thumbnails/8.jpg)
BIZITZA AL ANDALUSKO HIRIETAN
Hiria auzotan banatua Ezaugarriak: kale estuak + irtenbiderik gabekoak (labirintoa) Egitura:
1. Medina: gune harresiduna + hiriaren erdialdea (meskita nagusia, zokoak eta lanbidearen arabera bereizitako auzoak) Meskita nagusia / aljama: erlijio-bizitza haren inguruan Azoka / zokoa Alakazarra: egoitza gotortua, gobernatzaileen eta armadaren bizileku Alondegia: biltegia eta merkatariak bizi ziren bertan Hammana: bainuetxe publikoa
2. Errebalak / harresitik kanpoko auzoak: auzorik pobreenak
3. Sariak: harresitik kanpoko zelaiak
4. Hilerriak: harresitik kanpo
![Page 9: AL ANDALUS](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022020919/5681401b550346895dab6dbc/html5/thumbnails/9.jpg)
ZIENTZIA ETA KULTURA AL ANDALUSEN Al andaluseko hiriburua = Kordoba
Garrantzia: literatura, musika, filosofia,
teknologia, zuzenbidea, medikuntza eta
natura-zientziak
Kalifak eskolak sortu Garrantzitsuena Toledoko Itzultzaile Eskola (XII)
Islamiar, hebrearrak eta kristau intelektualak lan egin
Obra klasikoak eta Ekialdeko idazlanak itzuli
![Page 10: AL ANDALUS](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022020919/5681401b550346895dab6dbc/html5/thumbnails/10.jpg)
Ekarpen kulturalak (artea eta zientzian):
Filosofian: Arrazionalismoa garatu (Averroes eta Mainomides Kordobarrak adib)
Poesian
Musikan: musika tresnak sortu eta bestela aldaketak egin
Matematikan: Trigonometria eta aljebran aurrerapen handiak
Zeroaren erabilera hedatu
Xakea…
Medikuntzan: Igeltsua erabiltzen hasi
Kirurgia-teknikak aplikatu atalak anputatzeko eta arteriak lotzeko
Anestesia erabili…
Astronomian: bikainak (Abraham ibn Ezra judu adib)
* Juduek ere ekarpenak ekarri zituzten: kartografian…
![Page 11: AL ANDALUS](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022020919/5681401b550346895dab6dbc/html5/thumbnails/11.jpg)
AL ANDALUSEKO ARTEA Arkitektura gailendu
1. Eraikin erlijiosoak: meskitak
2. Eraikin zibilak: jauregiak eta alkazarrak/gotorlekuak Eraikuntza-elementuen ezaugarriak:
1. Material pobreak: buztina, igeltsua, zura…barrua ordea marmolez, mosaikoz, margolanez….
2. Ganga eta arkuak: ferra-arkua (bisigodoa) alfizean kokatua…
3. Barrualdeak garrantzi handia: patio arkupedunak, ur-iturriak eta lorategiak.
Dekorazio-elementuak:1. Apaingarri geometrikoa,
2. Landare-irudiak
3. Hormetako erronbo-sareak (sebka)
4. Kupula asko mokarabez apainduta
![Page 12: AL ANDALUS](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022020919/5681401b550346895dab6dbc/html5/thumbnails/12.jpg)
XII-XVI. mendeko artea
Adib erlijiosoak:
1. Toledoko sinagoga
2. Teruelgo San Martin dorrea
Adib. Zibila
1. Sevillako alkazarra
Ezaugarriak:
1. Estiloen nahasketa: erromanikoa, gotikoa eta arabiarra
2. Eraikinen kanpoaldean material pobreak
3. Eraikinen barrualdean apaingarri ugari…igeltsu-lanak,
azulejuak…
ARTE MUDEJARRA
![Page 13: AL ANDALUS](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022020919/5681401b550346895dab6dbc/html5/thumbnails/13.jpg)
KORDOBAKO MESKITA
![Page 14: AL ANDALUS](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022020919/5681401b550346895dab6dbc/html5/thumbnails/14.jpg)