Ámbito da comunicación - edu.xunta.es · 2.4 Unha crítica literaria. Novela urbana e ... El...

42
Educación secundaria para persoas adultas Páxina 1 de 42 Ámbito da comunicación Educación a distancia semipresencial Módulo 4 Unidade didáctica 16 Tipos de textos: literarios, argumentativos, científicos...

Transcript of Ámbito da comunicación - edu.xunta.es · 2.4 Unha crítica literaria. Novela urbana e ... El...

Page 1: Ámbito da comunicación - edu.xunta.es · 2.4 Unha crítica literaria. Novela urbana e ... El Rubio había abandonado la concentración del equipo la víspera tras tener más ...

Educación secundaria para persoas adultas

Páxina 1 de 42

Ámbito da comunicación Educación a distancia semipresencial

Módulo 4 Unidade didáctica 16

Tipos de textos: literarios, argumentativos, científicos...

Page 2: Ámbito da comunicación - edu.xunta.es · 2.4 Unha crítica literaria. Novela urbana e ... El Rubio había abandonado la concentración del equipo la víspera tras tener más ...

Páxina 2 de 42

Índice

1. Introdución........................................ .........................................................................3

1.1 Descrición da unidade didáctica ................................................................................... 3

2. Secuencia de contidos e actividades ................ ......................................................5

2.1 � Texto en castellano. Verdasco se supera ................................................................ 5 2.2 � Texto en castellano. Verdasco completa el milagro de la Davis............................... 6 2.3 � Texto en castellano. España logra su tercera copa Davis........................................ 7 2.4 � Unha crítica literaria. Novela urbana e da memoria ................................................. 9 2.5 � Texto en castellano. Una crítica literaria: “Los mundos de Coraline”, la fantástica

oscuridad de Selick..................................................................................................... 10 2.6 � Tipos de argumentos (aspectos teóricos) .............................................................. 11 2.7 � A illa misteriosa ..................................................................................................... 13 2.8 � Playstation Portable White is coming..................................................................... 15 2.9 � Texto en castellano. Procesadores Intel ................................................................ 16 2.10 � O espello ............................................................................................................... 17 2.11 � Texto en castellano. Carmilla ................................................................................ 18 2.12 � Made in Galiza ...................................................................................................... 19 2.13 � Texto en castellano. La sombra del viento............................................................. 20 2.14 � Autoavaliación e autocorrección............................................................................ 21 2.15 � A herdanza dos caracteres adquiridos................................................................... 22 2.16 � Texto en castellano. El sistema del mundo............................................................ 23 2.17 � O ataque dos kriters asasinos ............................................................................... 24 2.18 � Texto en castellano. Metamorfose......................................................................... 25 2.19 � Lecturas ................................................................................................................ 26

3. Resumo de contidos ................................. ..............................................................27

4. Exercicios de autoavaliación ....................... ..........................................................28

5. Solucionarios...................................... .....................................................................30

5.1 Solucións das actividades propostas .......................................................................... 30 5.2 Solucións dos exercicios de autoavaliación ................................................................ 38

6. Glosario........................................... .........................................................................40

7. Bibliografía e recursos............................ ................................................................42

Page 3: Ámbito da comunicación - edu.xunta.es · 2.4 Unha crítica literaria. Novela urbana e ... El Rubio había abandonado la concentración del equipo la víspera tras tener más ...

Páxina 3 de 42

1. Introdución

1.1 Descrición da unidade didáctica

Esta unidade denomínase A lingua como instrumento de aprendizaxe. Dedicaremos a esta unidade un tempo equivalente a 16 horas lectivas. Pode distribuílas como mellor lle pareza pero é recomendable que diariamente traballe nela entre unha e dúas horas. Ademais, debe ter en conta as seguintes cuestións:

� A unidade contén textos e exercicios en galego e castelán, pois son as dúas linguas do ámbito coas que imos traballar.

� A unidade consta de dous tipos de textos ou contidos: uns que levan a etiqueta de as-pectos teóricos, que son os que debe comprender e memorizar, e outros que carecen de-sa etiqueta, que son os que debe ler e comentar.

Outra cuestión que se dá nesta e no resto de unidades é que os contidos e actividades están elaborados seguindo o que podemos chamar bloques de contidos. Son cinco: comunica-ción oral, comunicación escrita, coñecemento da lingua, lingua e sociedade, e educación literaria. En cada un deses bloques aténdese especificamente a unha determinada cuestión, tal e como os seus nomes indican.

Como poderá observar, logo de comezar a traballar coa unidade, nela non aparece de xeito explícito esa división por bloques. Isto fíxose así para lograr unha maior cohesión temática e estrutural. De todos os xeitos, pode atopar explicitadas no punto 3 as activida-des e os contidos que abrangue cada un dos bloques.

Logo de rematada a unidade deberá ser capaz de:

� Valorar a importancia da lingua oral como forma de comunicación universal.

� Valorar a importancia de saber expor información tomada dos medios de comunicación contrastando os puntos de vista e as opinións expresadas.

� Utilizar a lingua oral para tomar consciencia dos coñecementos, as ideas e os sentimen-tos propios e alleos, e para regular a propia conduta.

� Nos textos argumentativos, analizar os argumentos para saber se se captou a mensaxe principal e a súa estrutura.

� Coñecer estratexias para a utilización autónoma da biblioteca e de buscadores virtuais para obter, seleccionar e organizar a información.

� Reflexionar criticamente ante as mensaxes que supoñan calquera tipo de discriminación para fomentar unha sensibilidade crítica fronte a elas.

� Consolidar certas estratexias de lectura xa utilizadas, como a identificación do tema dun texto escrito co apoio contextual que este conteña.

� Coñecer e usar reflexivamente as normas ortográficas, empregando os termos apropia-dos na explicación sobre o seu uso e apreciando o seu valor social e a necesidade de cinguirse á norma lingüística.

� Analizar o uso e o significado de diferentes formas gramaticais mediante a compara-ción e o contraste nas dúas linguas do ámbito.

Page 4: Ámbito da comunicación - edu.xunta.es · 2.4 Unha crítica literaria. Novela urbana e ... El Rubio había abandonado la concentración del equipo la víspera tras tener más ...

Páxina 4 de 42

� Usar estratexias de autoavaliación e autocorrección, aceptando o erro como parte do proceso de aprendizaxe.

� Ser consciente da necesidade e das potencialidades do uso normalizado da lingua gale-ga para o enriquecemento persoal e colectivo, afirmando o plurilingüismo.

� Comprender e analizar o uso das dúas linguas do ámbito nos documentos científicos e académicos.

� Usar estratexias para a comprensión das relacións entre cine e literatura.

� Crear textos de intención literaria partindo das características dos traballados ao longo das unidades.

� Aproveitar os fondos e os recursos das bibliotecas, incluídas as virtuais.

� Desenvolver a autonomía de lectora e o aprecio pola literatura como fonte de pracer e de coñecemento doutros mundos, doutros tempos e doutras culturas.

Page 5: Ámbito da comunicación - edu.xunta.es · 2.4 Unha crítica literaria. Novela urbana e ... El Rubio había abandonado la concentración del equipo la víspera tras tener más ...

Páxina 5 de 42

2. Secuencia de contidos e actividades

2.1 ���� Texto en castellano. Verdasco se supera

De repente, Fernando Verdasco. En un nuevo golpe de efecto, Emilio Sánchez Vicario decidió que el madrileño sustituyera a David Ferrer para jugar el cuarto punto de la final de la Copa Davis contra José El Chucho Acasuso, a su vez sustituto de Juan Martín del Potro. Fue como poner a un condenado frente a los leones. Verdasco, que jugó con los dedos gordos de los pies vendados, sufrió un ataque de pánico, se rehízo apretando los dientes y acabó por dar a España (1-3) su tercera Copa Davis, lo que le confirma como la mejor selección del siglo XXI. El título, además, coronó a Sánchez Vicario, que abandona el cargo, como un motivador excelente y un estratega único: contra Del Potro, dijo Emilio, el cortado de Feliciano López. Contra la derecha de El Chucho, la bola plana, baja e hiriente de Verdasco percutiendo contra su revesito. Así logró el equipo español un triunfo absolutamente inesperado: como visitante, frente al durísimo público de Argentina y sin Rafael Nadal. España es una apisonadora.

El partido nació con la resaca de una pelea. Rugía la marabunta. Se desgañitaba el público -"¡Olé, olé, olé, Chuchooo, Chuchooo!"-. Se agitaban las banderas de Argentina y Bariloque, con los espectadores saltando como un único cuerpo, alentando, que le dicen, para que El Chucho mordiera -"¡Vamos, Chucho! ¡Ponga huevos, que ganamos!". Todo eso lo ve-ía David Nalbandian sin querer saber nada. Todo eso poco le importaba al argentino hasta que Acasuso ganó el segundo set y se puso a golpear una valla al ritmo de la grada: "¡Lo damos vuelta, la puta que los parió! ¡Es la hora, es la hora de ganar!".

El Rubio había abandonado la concentración del equipo la víspera tras tener más que palabras con Agustín Calleri, su compañero de dobles. "¿Hubo trompadas?", se preguntaban los argentinos, enterados como están de la mala reputación de ese estupendo tenista al que alaban como un genio -"¡Maradona!", suelen gritarle-. Mientras la Federación Internacional de Tenis preparaba la multa por su desaparición, Nalbandian rugía en el interior de la caseta. Debieron de ser gritos au-toinculpatorios, pero fueron recriminaciones a sus compañeros. Españoles aparte, el chico de Córdoba y su soberbia son los máximos responsables de la derrota de Argentina, la primera en diez años en su casa. Puso Nalbandian una pista que era una trampa hasta para sus compañeros. El mejor escenario para Feliciano. Un regalo para Verdasco y su tenis de gol-pe, carga y rompehuesos.

Algo, sin embargo, se revolvió en el interior del madrileño, plano de ideas, seco de fuerzas y con un tembleque en las piernas que más bien parecía un terremoto: cometió nueve dobles faltas y permitió cinco roturas de saque. Jugó dos sets medio aturdido, entregado al público y sin saber quién era, cómo se llamaba y cuál era aquel sitio. Nadie consiguió guiarle entonces contra el revés de Acasuso, un mal chiste sobreviviendo en medio de la tormenta. Nada hizo El Chucho por re-cordarle que él era el mismo tenista con aires de rastafari que sólo había ganado dos partidos en pista cubierta en todo el curso. Y sólo El Chucho, con su tenis corto de clase y su esfuerzo desvivido, acabó devolviéndole al partido: unos dolores abdominales, la marca de un tenista de bajos vuelos que no había jugado más de tres horas seguidas en todo el año, limi-taron al argentino, número 44 del mundo, desde mediados de la cuarta manga.

Hubo entonces silencio. Aires de drama. La grada, reducida a cenizas. Y los gritos de Argentina convertidos en nada. Verdasco, que homenajeó su triunfo con lágrimas, no lo desaprovechó. Sacó todo su arsenal y logró nota alta en su afilada vuelta al partido. Le dio a España el punto que ansiaba, celebrado con un aplauso por el público argentino y coreado por los gritos de "¡yo soy español!".

A su carrera, quizás, le ofreció Verdasco el impulso que le faltaba. Y a España, un día para el recuerdo, un triunfo que sabe como los buenos vinos viejos y una jornada gloriosa que homenajea la tenacidad de un seleccionador y de su grupo de aventureros, capaces de convertir en sueño un viaje que debió ser una pesadilla. La Copa Davis vuelve a España. Próxima parada: Novak Djokovic y Serbia. En marzo, el campeón comienza a defender a su dama.

Artículo extraído de la edición digital de El País

Page 6: Ámbito da comunicación - edu.xunta.es · 2.4 Unha crítica literaria. Novela urbana e ... El Rubio había abandonado la concentración del equipo la víspera tras tener más ...

Páxina 6 de 42

2.2 ���� Texto en castellano. Verdasco completa el mi-lagro de la Davis

MAR DEL PLATA.- La Copa Davis del milagro. Sin Nadal y con Ferrer en un papel secundario, el tenis español agarró la tercera Copa Davis de su historia, primera fuera de casa. Otro 'tapado' de lujo, Fernando Verdasco, hizo el punto definitivo al vencer al argentino José Acasuso en un apasionante pulso en Mar del Plata. No hizo falta el quinto partido Nalbandian-Feliciano, el otro gran héroe. El tenis español está en la cima sin el concurso en la final de la mejor raqueta mundial, Rafa Nadal.

El equipo de Emilio Sánchez Vicario se sobrepuso a las adversidades, la ausencia del número uno del mundo, la can-cha y una atmósfera hostil, en una demostración de fortaleza colectiva. El deporte nacional corona su año mágico, el tenis culmina un curso difícilmente repetible: a los triunfos de Nadal en Roland Garros, Wimbledon y los Juegos Olímpicos se une la Copa Davis.

Una derecha paralela fulminante puso fin a un partido de extraordinaria emotividad, que por momentos dio la impre-sión de que ninguno de los dos protagonistas iba a ser capaz de ganar. Fernando Verdasco derrotó a José Acasuso en cinco sets y obtuvo la gran victoria de su vida. Dos días antes fue Feliciano López, junto a quien se hizo con el punto de dobles, el que abrió el camino gracias a la victoria frente a Juan Martín del Potro. Los dos zurdos respondieron en una ocasión de máxima exigencia. Aparentemente descapitalizada por la baja de su mejor jugador, del mejor tenista del mo-mento, y con su número dos en un estado crítico de forma, España tiró de un banquillo que ha terminado por revelarse me-recedor de la mayor confianza.

El capitán Emilio Sánchez Vicario -que renunció a la capitanía una hora después de la gloria- se mostró también a la altura de un reto histórico. Acertó en todas las decisiones. Arriesgó otorgando a López la etiqueta de número dos en la jor-nada inaugural y supo mover el banco para el punto definitivo, apostando por Verdasco en lugar del decaído Ferrer.

Artículo extraído de la edición digital de El Mundo

Page 7: Ámbito da comunicación - edu.xunta.es · 2.4 Unha crítica literaria. Novela urbana e ... El Rubio había abandonado la concentración del equipo la víspera tras tener más ...

Páxina 7 de 42

2.3 ���� Texto en castellano. España logra su tercera copa Davis

España ha conquistado su tercer título de la Copa Davis y su primero a domicilio gracias al triunfo en Argentina. El español Fernando Verdasco, quien sustituyó en la última jornada a David Ferrer, fue el encargado de cerrar un fin de semana épico para el tenis español gracias a su victoria sobre José Acasuso -sustituto a su vez de Juan Martín del Potro-.

En el primer set ambos mostraron un juego irregular y sin consistencia que supuso mayor presión para José Acasuso debido a la presión de los 9.800 hinchas del público argentino. Ante la inestabilidad del sudamericano, Verdasco logró un break clave (2-3) que le serviría para alcanzar su primer set rompiendo de nuevo el servicio (3-6).

En el segundo set fue Acasuso quien llevó la iniciativa, pero el español respondió devolviendo el break y forzando el desempate. En el 'tie break' el argentino arrolló al español (7-6 (3)) y devolvió la igualdad al partido en Islas Malvinas.

Numerosos fallos y muchos nervios

En el tercer tramo del partido Fernando Verdasco se complicó debido a sus titubeos con el saque a pesar del juego menos sólido de su rival. No obstante, el zurdo español recuperó la confianza y la fe cuando llegó el cuarto set. De manera paula-tina forzó los errores con el revés de Acasuso y prolongó los puntos para aprovechar la fatiga de su adversario. Con el nuevo set a su favor (3-6) vio como el sudamericano tenía que ser atendido por los médicos.

En el quinto y definitivo set Verdasco dio un pase adelante con un juego agresivo y sin dudas en la red que le llevó a un 4-0 inicial que dejaba al argentino contra las cuerdas. Tras varios puntos de partido, el zurdo se llevó el partido entre el júbilo de la delegación española en Mar del Plata.

España cerraba con su victoria en los individuales una final que dominaba por 2-1 tras el triunfo en el partido de dobles disputado este sábado por Fernando Verdasco y Feliciano López ante David Nalbandian y Agustín Calleri. El quinto punto de la final no se disputará, por decisión de la Federación Internacional de Tenis.

Histórica

A pesar de la ausencia del número 1 de la ATP, Rafael Nadal, el equipo español capitaneado por Emilio Sánchez Vi-cario ha superado el ambiente hostil y la dificultad de jugar a domicilio para lograr el título más prestigioso por selecciones del tenis.

España, campeón en el 2000 y 2004, se convierte así en el primer país que gana esta competición actuando como vi-sitante desde que Croacia lo logró en Bratislava, al vencer a Eslovaquia por 3-2.

Artículo extraído de la edición digital de ADN

Actividades propostas (textos 2.1, 2.2 e 2.3)

S1. Textos 2.1, 2.2 y 2.3. Actividad en lengua castellana. Fíjese que se trata de la misma noticia vista desde diferentes puntos de vista; por lo tanto, se narra lo su-cedido de diferentes formas. Teniendo esto presente:

� Haga un resumen por escrito de cada texto.

� Diga las diferencias y semejanzas que hay en cada texto respecto al tratamiento de la misma noticia.

S2. Esta actividad es opcional, pero si dispone de una videocámara u otro dispositivo grabador de imágenes y sonido se recomienda que la haga:

� Ordene toda la información que ha elaborado en la actividad anterior y prepáre-la para realizar una exposición oral.

� Prepare la videocámara o el dispositivo grabador y colóquelo en frente de us-ted, listo para grabarle.

Page 8: Ámbito da comunicación - edu.xunta.es · 2.4 Unha crítica literaria. Novela urbana e ... El Rubio había abandonado la concentración del equipo la víspera tras tener más ...

Páxina 8 de 42

� Lo que debe hacer a continuación es una exposición oral que debe girar en tor-no a las diferencias de puntos de vista y opinión que ha encontrado en los tres textos, cuál le parece mejor, cuál cree que es más objetivo, etc. Justifique sus opiniones. Además, para la exposición debe hacer un uso adecuado y correcto de los elementos verbales, paraverbales y no verbales vistos en esta unidad y en la anterior de este mismo módulo 4. Tiene un tiempo máximo de 8 minutos.

S3. Actividad en lengua castellana. Conteste a las siguientes preguntas:

� ¿Cree que dominar los elementos que intervienen en la comunicación oral nos ayuda a expresar mejor y más eficientemente las ideas, opiniones o sentimien-tos que queremos transmitir, ya sean nuestros o de otros? ¿Por qué?

� ¿Pueden todos esos elementos influir en nuestra propia conducta o forma de ser? ¿En qué forma? ¿Por qué?

Page 9: Ámbito da comunicación - edu.xunta.es · 2.4 Unha crítica literaria. Novela urbana e ... El Rubio había abandonado la concentración del equipo la víspera tras tener más ...

Páxina 9 de 42

2.4 ���� Unha crítica literaria. Novela urbana e da me-moria

A novela desenvolve cincuenta anos da vida do protagonista, Marcel, por medio do relato en primeira persoa do propio Marcel. O relato comeza un día de 1928, cando en Santiago é asasinada toda a familia de Marcel, que ten só cinco anos, ata 1978, en que definitivamente salda as contas co seu pasado. A vida de Marcel aparece ligada nestes cincuenta anos a catro espazos urbanos: Santiago, A Coruña, París, Buenos Aires e Nova York. A infancia e comezo da adolescencia de Marcel únese á cidade da Coruña. Rescatado pola misteriosa Lucía, muller rica e culta, cuxa orixe descoñecemos así co-mo o motivo polo que dá co neno asustado tras ver a morte dos pais, vive a Coruña do remate da Ditadura de Primo, a República e o estoupido da Guerra Civil.

A reconstrución da infancia-primeira adolescencia permítelle á novelista reconstruír o ambiente político, cultural e mesmo de ocio da Coruña, que aparece como unha cidade moderna, con tendas, cines e liderada no intelectual e político por forzas progresistas como Casares Quiroga ou Ánxel Casal. Casal, amante de Lucía na ficción, convértese nunha es-pecie de mestre e modelo para o neno-adolescente Marcel en cuxos libros practica a lectura. Por outra banda, nesta parte da novela López Silva desmitifica figuras do galeguismo como a Cova Céltica, as Irmandades ou a propia María Miramon-tes, a muller de Casal, da que se dicía que coa costura subvencionaba as editoriais de Casal.

A figura central, aínda que na sombra, pasa a ser Lucía, coa que Casal mantén unha relación ás agachadas e que subvenciona as súas aventuras editoriais. Non entramos na verdade ou mentira destas relacións persoais de Casal, pero literariamente funcionan ben e serven para amosar como persoas teoricamente progresistas mantiñan por estes anos unhas posturas profundamente reaccionarias en canto ao papel da muller. Non había mulleres nos postos de decisión das Irmandades nin tampouco as querían por alí os seus dirixentes. Por certo, coincide a visión nisto da novelista coa que nos dá no seu libro de memorias Antía Cal cando trata a constitución do grupo Grial, onde tampouco había nin querían mulle-res. Acerta a autora na recreación do ambiente da República na Coruña coa continua conspiración e ansia de desquite da de-reita fascista. A presentación do estoupido da Guerra Civil na Coruña da no albo, xa que amosa como a viven os persona-xes anónimos como o mestre don Avelino e a anarquista Merceditas ou mesmo o pai de Samuel, militante da CNT. A fuxi-da de Lucía e Marcel ata París a través dunha España en guerra está moi ben lograda, cunha técnica plástica e cinemato-gráfica, así como a estancia dos fuxidos na Barcelona republicana.

En París, no exilio, custodiado e ata porfillado por Lucía, comeza a vida adulta de Marcel. A parte anterior da Coruña e a fuxida tras o sublevación franquista foi a súa etapa de aprendizaxe. Marcel formouse politicamente, viu a barbarie fascis-ta, mais tamén soubo da amizade a través da relación con Samuel ou espertou ao amor con Vitola, María Casares, que volverá atopar en París. París é a cidade do Marcel adulto, que se converte en actor de éxito e que vive os episodios da invasión nazi, mais tamén o desenvolvemento do existencialismo na compaña de María Casares, xa que recupera con ela a vella amizade coruñesa. Mesmo bate alí cun dos asasinos da súa familia, que non o recoñece, ou pasa polo trauma da morte dun fillo pequeno a mans da propia nai.

No último tramo da novela, ao igual ca Edipo, Marcel quere recuperar a súa infancia e as súas orixes, saber por que mataron a súa familia. Isto supón a volta a Galicia, previo paso por Buenos Aires (reencontro co pasado galeguista a tra-vés de María Miramontes) e Nova York. A volta a Santiago, en 1968, e á Coruña supón o reencontro co pasado, a descu-berta dos sinais de identidade e ata a causa do asasinato da familia. O ambiente tardofranquista aparece moi ben suxerido neste tramo da novela. É a paz dos que decidiron calar porque lles foi ben co franquismo, o franquismo sociolóxico domina todo e ninguén lembra nin en moitos casos quere lembrar o pasado, mesmo se ata se fixeron coas propiedades dos anti-gos republicanos, como acontece co piso coruñés de Lucía. Cómpre esquecer a memoria. No remate, tras descubrir todo sobre a súa familia e orixe, Marcel morre cego, coma un novo Edipo. Non obstante, cómpre que leamos esta novela para non sermos nós cegos sobre o noso pasado recente, recuperar a memoria e facer que as nosas cidades e pasado estean cheos de luz.

Como a novela terá futuras edicións, ben lle viría corrixir algúns castelanismos e erros rechamantes como detenerme (páx. 81), testimonio (páx. 289), a bo recaudo (páx. 58), cheísmo (creo que che van aledar, páx. 172), enfronte, averiguar (páx. 269), recén saídos (páx. 75), postre (páx. 87), médula (páx. 33) e algúns máis que deslocen nunha novela de calida-de innegable.

Rodríguez Alonso, Manuel. Crítica ao libro de Inma López Silva Memoria das cidades sen luz; extraída do suplemento cultural de Vieiros, edición dixital (28 de xaneiro de 2009)

Page 10: Ámbito da comunicación - edu.xunta.es · 2.4 Unha crítica literaria. Novela urbana e ... El Rubio había abandonado la concentración del equipo la víspera tras tener más ...

Páxina 10 de 42

2.5 ���� Texto en castellano. Una crítica literaria: “Los mundos de Coraline”, la fantástica oscuridad de Selick

En buena medida ‘Los mundos de Coraline’ deben servir para otorgarle a Henry Selick el puesto de honor que se merece en el mundo de la animación cinematográfica. En esta película despliega toda una fantasía desbordante en una historia de gran similitud con el mundo de ‘Alicia en el país de las maravillas’ que supone la adaptación (guión del propio Selick) de la exitosa obra literaria de Neil Gaiman, pero ya antes Selick nos dejó buenas muestras de su talento. Esa pieza maestra lla-mada ‘Pesadilla antes de Navidad’ fue obra suya, a pesar de que su nombre quedara ensombrecido por Tim Burton. Aun-que también firmó la estupenda ‘James y el melocotón gigante’ y la reivindicable ‘Monkeybone’.

Ahora, con ‘Los mundos de Coraline’ es momento de reivindicar su figura como uno de los mejores realizadores de animación stop-motion. Nos ha dejado una película que despliega con enorme entusiasmo gran poder visual, y nos aden-tra en la historia fantástica de Coraline, una jovencita valiente e imaginativa que se adentra en un mundo paralelo donde, aparentemente, todo parece perfecto. Demasiado para ser real.

Ya Selick recurría a un mundo fantástico, de sueño y pesadilla para encontrar el mensaje principal que subyace en la producción de Burton, y ahora vuelve a sumergirnos en un universo paralelo donde encontrar la moraleja que intenta de-volverle el valor a la unidad de la familia. Ahora también se encarga del diseño de producción y demuestra un enorme ge-nio a la hora de poner imágenes a esta fantasía envolvente, con el añadido del 3D que la hace aún más espectacular.

Uno de los principales pilares sobre los que se construye la imaginativa y onírica historia de ‘Los mundos de Coraline’ es sobre el dibujo de sus personajes. Y es que Coraline, la niña de once años protagonista, es un personaje sólido, bien definido y lleva de la mano al espectador, casi arrastrándolo, a su mundo, para descubrir los verdaderos motivos que tiene para que su espíritu aventurero le haga huir de su realidad.

Coraline se acaba de mudar junto a sus padres a un viejo caserón donde irá descubriendo los fantásticos y extrava-gantes personajes que tiene como vecinos. Una niña despierta, que reclama la atención de sus padres y que encuentra en su profunda curiosidad su única vía de escape y diversión. Aunque se dará cuenta, que el mundo idílico que se encuentra, con “otros” padres que parecen perfectos, en especial esa “otra” madre que le ejerce un enorme influjo, no siempre es me-jor del que ella quiere evadirse.

Cruzar el umbral de una pequeña puerta misteriosa es el camino hacia ese universo de sombras, a la vez estimulante y misterioso, con el que va conectando, hasta verse atrapada. Con la ayuda de unos personajes únicos, extravagantes y extraños (geniales las dos veteranas actrices inglesas), va encontrando salida y solución, a ese laberinto de pesadilla del que no parece encontrar la salida.

Selick ha concebido la primera película de animación en stop-motion fotografiada en 3D como un claro ejemplo de hasta donde se puede llevar la imaginación, con una historia, si bien no excesivamente original por su gran parecido con la famosa obra de Lewis Carroll (curiosamente ahora teniendo una nueva adaptación por parte de Tim Burton), pero que fun-ciona a la perfección. Y que contiene los engranajes necesarios para desplegar un prodigioso ejercicio de animación, cuya dilatada y dura realización se ve recompensada, sin duda, por su resultado visual (acompañado de una extraordinaria ban-da sonora).

Es cierto que la historia decae en ciertos instantes, a pesar de tener un arranque lento pero sobresaliente que introdu-ce de lleno en la fantástica historia con una tonalidad oscura muy apreciable y realmente sensacional (aunque ello lo aleje en gran medida del objetivo infantil). Y también se le puede achacar que algunos personajes aportan poco a la narración y más al engrandecer el espectáculo tridimensional (como el circense y exageradamente extravagante Sr. Bobinsky), pero a pesar de ello, la película funciona con precisión en su cometido principal. En acercarnos, junto a la protagonista, a otro mundo inquietante, lleno de sombras y oscuridad pero que hipnotiza como cantos de sirena, para finalmente descubrir a Coraline el verdadero valor de su familia real.

Con Selick se demuestra el buen estado de la animación cinematográfica actual, y ofrece una destacada alternativa a la imagen digital, con esta tradicional stop-motion elevada a su máxima expresión (con permiso de Wallace & Gromit de Nick Park).

León, Jesús, crítica a la película de animación Los mundos de Coraline. Extraído de Blog de cine

Page 11: Ámbito da comunicación - edu.xunta.es · 2.4 Unha crítica literaria. Novela urbana e ... El Rubio había abandonado la concentración del equipo la víspera tras tener más ...

Páxina 11 de 42

2.6 ���� Tipos de argumentos (aspectos teóricos)

Los textos argumentativos

Trataremos de responder a tres preguntas.

� ¿Cuál es la intención de un texto argumentativo?

Un texto argumentativo es aquél que intenta convencer, modificar o, en ocasiones, re-forzar la opinión del receptor, del destinatario del texto, mediante razones que sean aceptables, fuertes y capaces de resistir las razones en contra.

� ¿De qué partes consta?

Habitualmente, un texto argumentativo consta de la exposición inicial de la tesis, el de-sarrollo de los argumentos que apoyan nuestra tesis o punto de vista, y la conclusión.

– Tesis. Es la idea que se pretende defender o rebatir Una buena tesis debe ceñirse al tema, es decir, tener un alcance limitado (un tema muy amplio es difícil de desarro-llar), y además se debe formular de forma afirmativa, evitando palabras cliché, me-táforas...

– Argumentos. Son las razones que apoyan la tesis. Es importante elegir bien los ar-gumentos ya que un argumento mal formulado puede invalidar la tesis que defen-demos. Debemos graduarlos por orden de importancia y no olvidar poner ejemplos adecuados. Es importante, también, no olvidar los contraargumentos que se pueden oponer a nuestro razonamiento.

– Conclusión. Es la parte final en la que recordamos los puntos más importantes de nuestra argumentación de forma resumida y ordenada para que los recuerde el recep-tor y de ese modo consigamos convencerlo.

� ¿Qué tipo de argumentos podemos utilizar?

– Argumento de autoridad. En él se citan las palabras de estudiosos, expertos, organi-zaciones de probada credibilidad que manifiestan una opinión semejante a la que es-tamos defendiendo.

– Argumento de conocimiento general. Se defiende una idea que es ampliamente acep-tada por nuestra sociedad (suponiendo con esto que la mayoría no se equivoca, lo que lleva en muchos casos a formular lo que llamamos tópicos) o saberes que la so-ciedad ha admitido como válidos (presuposiciones).

– Argumento de causa-efecto. Se presentan las razones de un hecho probando las cau-sas (éstas deben tener un cierto rigor científico).

– Argumento afectivo-emotivo. El emisor hace uso de recursos con los que intenta conmover al receptor introduciendo efectos de tipo sentimental que provoquen com-pasión, benevolencia...

– Argumento de experiencia personal. El emisor pone sus propias experiencias como razón o argumento. (No es demasiado riguroso y además tiende a ser parcial).

Page 12: Ámbito da comunicación - edu.xunta.es · 2.4 Unha crítica literaria. Novela urbana e ... El Rubio había abandonado la concentración del equipo la víspera tras tener más ...

Páxina 12 de 42

Actividades propostas (textos 2.4, 2.5 e 2.6)

S4. Texto 2.4. Lea o texto e conteste ás seguintes cuestións:

� Cal é o tema principal?

� Subliñe os argumentos do texto e diga de que tipo son.

S5. Texto 2.5. Actividad en lengua castellana. Lea el texto y conteste:

� ¿Cuál es el tema principal?

� Subraye los argumentos del texto y diga de qué tipo son.

Page 13: Ámbito da comunicación - edu.xunta.es · 2.4 Unha crítica literaria. Novela urbana e ... El Rubio había abandonado la concentración del equipo la víspera tras tener más ...

Páxina 13 de 42

2.7 ���� A illa misteriosa

CAPÍTULO II

Un episodio da guerra de secesión. O enxeñeiro Cyrus Smith. Gedeón Spilett. O negro Nab. O mariño Pencroff. O mozo Harbert. Unha proposición inesperada. Cita ás dez da noite. Partida na tormenta.

AQUELES homes que a tormenta acababa de depositar nesta costa non eran nin aeronautas nin afeccionados ás expedi-cións aéreas. Eran prisioneiros de guerra aos cales a súa audacia os conducira a fuxir en circunstancias extraordinarias. Cen veces estiveron a piques de perecer! Cen veces o seu globo esfarrapado estivo a piques de arrebolalos ao abismo! Pero o ceo reserváballes un estraño destino e o 20 de marzo, logo de escaparen de Richmond, asediada polas tropas do xeneral Ulises Grant, atopáronse a sete millas daquela cidade de Virxinia, principal praza forte dos separatistas durante a terrible guerra civil de Secesión. A súa navegación aérea durara cinco días.

Velaquí en que circunstancias se realizou a evasión dos prisioneiros, evasión que debía rematar como xa coñecemos.

No mes de febreiro dese mesmo ano de 1865, o xeneral do Norte Grant intentara un dos seus audaces golpes de man para tomar Richmond, moitos dos seus oficiais caeron en poder dos sudistas e foron internados na cidade. Un deles per-tencía ao estado maior federal e chamábase Cyrus Smith.

Cyrus Smith, natural de Massachusetts, era un enxeñeiro, un científico de primeira orde ao que o goberno da Unión con-fiara durante a guerra a conservación dos ferrocarrís cuxo papel estratéxico era considerable.

Americano ata a mola dos ósos, enxoito, osudo, lanzal, duns corenta e cinco anos, cabelo curto e encanecido, barba afeitada, con abundante bigote. Tiña unha cabeza numismática que parecía feita para ser acuñada en medallas; os ollos esfacharantes, a boca seria, a fisionomía dun sabio da escola militar. Era un deses enxeñeiros que comezaban manexan-do o martelo e o pico coma eses xenerais que partiron de soldados rasos. Ao mesmo tempo que era home de moita listura e agudeza de espírito, posuía tamén habelencia coas mans. Os seus músculos presentaban notables síntomas de teimo-sía. Verdadeiro home de acción ao mesmo tempo que home de pensamento, executábao todo sen esforzo baixo a influen-cia dunha longa expansión vital, desafiando todo obstáculo. Moi instruído, moi práctico, moi acaído, para empregar unha palabra da lingua militar francesa. Tiña bo carácter, pois, conservaba os cinco sentidos en calquera circunstancia, reunía as condicións que determinaban a enerxía humana: actividade de espírito e de corpo, arroutadas de desexo e a ansia to-da. A súa máxima ben puidera ser a de Guillerme de Oranxe do século XVII: “Non teño necesidade de agardar para aco-meter unha empresa, nin de lograr o obxecto para continuar a perseverar”[…].

Verne Joules, A illa misteriosa. Tradución ao galego de Ánxela Gracián, edición electrónica en Bivir, 2007

Actividades propostas (texto 2.7)

S6. Texto 2.7. Lea o texto e responda ás seguintes cuestións:

� De que se fala no texto?

� Anote as partes do texto que lle parecen claves para deducir o tema principal.

S7. Texto 2.7. Este texto é un fragmento extraído da obra de Joules Verne: A illa misteriosa. Esta e outras obras traducidas ao galego podémolas atopar (e des-cargar) de internet grazas ao proxecto Bivir. Sabe o que é? Diríxase ao seguinte enderezo e busque de que se trata. Logo, faga o seguinte:

[http://www.bivir.com/]

� Sitúese no inicio da páxina do proxecto Bivir. Fíxese en como está organizada e deseñada.

� Co rato prema na opción Obras. Na seguinte páxina prema en Por autor.

� Busque as seguintes obras:

– Mishima Yukio, O patriotismo (tradución de Amir Najjari), 2006.

– Poe, Edgar Allan, Leonora (tradución de Mayte Lorenzo), 2004.

Page 14: Ámbito da comunicación - edu.xunta.es · 2.4 Unha crítica literaria. Novela urbana e ... El Rubio había abandonado la concentración del equipo la víspera tras tener más ...

Páxina 14 de 42

– Pessoa, Fernando, O banqueiro anarquista (tradución de Xoán Montero), 2006.

� Deseguido, e sen pechar Bivir, abra no navegador de internet outra ventá e di-ríxase á Galipedia (pode apoiarse tamén en Wikipedia). Busque nela informa-ción sobre os autores que se lle indicaron no exercicio anterior (Mishima, Poe e Pessoa) e resúmaa.

� Agora engada a cada un dos resumos que fixo un exemplo breve dun texto de cada un dos autores (utilice as obras que buscou deles en Bivir) como mostra da súa escrita.

Fíxese nos pasos que seguiu nesta actividade e o resultado que obtivo. Resumiu con exemplos a obra e a vida de tres autores foráneos. E para iso tivo que obter, seleccionar e organizar información en internet. Estes pasos son os que debe reali-zar se a información que manexa está nunha biblioteca física, e son os que vai ter que seguir cando lle manden realizar un traballo académico de calquera índole.

Page 15: Ámbito da comunicación - edu.xunta.es · 2.4 Unha crítica literaria. Novela urbana e ... El Rubio había abandonado la concentración del equipo la víspera tras tener más ...

Páxina 15 de 42

2.8 ���� Playstation Portable White is coming

Tradución do texto en inglés: Chega a Playstation Portátil

Page 16: Ámbito da comunicación - edu.xunta.es · 2.4 Unha crítica literaria. Novela urbana e ... El Rubio había abandonado la concentración del equipo la víspera tras tener más ...

Páxina 16 de 42

2.9 ���� Texto en castellano. Procesadores Intel

Traducción del texto en inglés: Multiplique el rendimiento del ordenador y maximice la energía de sus empleados.

Actividades propostas (textos 2.8 e 2.9)

S8. Texto 2.8. Preste atención ao anuncio da consola portátil da compañía Sony e responda ao seguinte:

� Que mensaxe nos transmite o anuncio?

� Este anuncio foi cualificado de racista por algúns medios de comunicación. Cal é a súa opinión? Razoe a resposta.

S9. Texto 2.9. Actividad en lengua castellana. Preste atención al anuncio de los pro-cesadores Intel y responda a lo siguiente:

� ¿Qué mensaje nos transmite el anuncio?

� Este anuncio ha sido calificado de racista por ciertos medios de comunicación. ¿Qué opina usted? Razone la respuesta.

Page 17: Ámbito da comunicación - edu.xunta.es · 2.4 Unha crítica literaria. Novela urbana e ... El Rubio había abandonado la concentración del equipo la víspera tras tener más ...

Páxina 17 de 42

2.10 ���� O espello

O pazo de Orbande era moi antigo. Alí vibía miña tía Rosa María, irmá de meu abó paterno. Era unha muller zelibata de setenta anos. Xa avía cinco que eu non a vira. Pouca lembranza tiña dela. Era unha vella algo xorda, con moitas engurras na cara. Usaba impertinentes e falaba vagariño, como medindo moito o que dicía. Era dona de moito saber para aqueles tempos. Tiña unha jran viblioteca e alí pasaba horas e horas lendo co libro nun atril. Vivira en París na súa mocidade. Se-gundo oíra contar a miña nai, estivo para casar cun gran político, mais desfisérase a voda da noite para á mañá. Respetá-bana moito os caseiros e os criados. Todo o servicio, antes de se deitar, ía darlle as boas noites á biblioteca. Estava afeita a vivir soa. Mais había cinco anos que estava con ela a súa afillada, a miña prima Rosiña, que me levaba a min tres anos.

Tampouco me acordaba ben do pazo de Orbande. Kando estivera alí dérame unha forte impresión de tristura e miste-rio. Eu non tiña máis de onze anos. Era unha casa moi grande cunha solaina de pedra cara á ponte. Tiña máis de vinte habitacións, longas, tristeiras, escuras, con moitos reloxos, cadros e consolas e moitas lámpadas e quinqués de petróleo. Abaneábase o piso ó andar, coma se se estremecexen de vellas as táboas do castiñeiro.

Tamén o xardín era tristeiro; entón non lle atopaba o romántico engado que lle atopei despois. Había unha gran laga no medio que regaba tamén o horto. Tódolos carreiros estaban abeirados de buxos. Nun curruncho, un fermoso ceador cinguido de correolas, que na primavera arrecendían a mel. E tres alciprestes, coma tres grandísimos fusos negros. Eu admiraba moito as grandes flores dos magnolios e as súas follas tan limpas e tan lustradas, e tamén unha araucaria que eu lle chamaba a árvore esqueleto. Sempre había pombas revoando por alí… Mais, ¿para que falarei de todas estas cou-sas que non veñen a conto?

A min justábame moito máis o horto. Sempre que pensaba no Paraíso Terreal pensaba nun orto coma aquel. Vino con ollos de rapaz larpeiro. abía toda clase de froitas; sorbas, nésperas, brevas, laranjas, ameixas, pavías, peras, mazás e moitas uvas de mesa. As grandes árbores daban unha sombra mesta. Eu colhín niños de cochorra nas vellas paredes do orto, cheas de hedras. Gílgaros e malvises teimaban por quen rechouchiase mellor. Gorgoleaba a auga dunha fontela e o vento zoaba manseliñamente.

A carón do horto estaba a capela. Era unha capela do século XVII, de planta redonda. Tiña unha lanterna no curuto do tellado e estaba enKalada. Parecíame unha capela rusa, coma as que vin nos gravados de El Museo de las Familias. ¡Que engado o daquela capela gorecida no seo de sombra dun teixo grandísimo! Din que plantaran aquela árbore había máis de cen anos, cando os franceses marcharan de Orbande […].

Fole, Ánxel, O espello, en VVAA, Antoloxía da literatura fantástica en lingua galega, edición de Antón Risco, Galaxia, Vigo, 1993

Page 18: Ámbito da comunicación - edu.xunta.es · 2.4 Unha crítica literaria. Novela urbana e ... El Rubio había abandonado la concentración del equipo la víspera tras tener más ...

Páxina 18 de 42

2.11 ���� Texto en castellano. Carmilla

1. Un primer miedo

En Estiria, aunque no pertenecemos en aksoluto a la gente de alcurnia, vivimos en un castillo, o schloss. Una pequeña renta, en esta parte del mundo, da mucho de sí. Ochocientas o novecientas libras anuales haen maravillas. Mui a duras penas nuestros ingresos nos huvieran colocado entre los rricos en la patria. Mi padre es inglés, y yo llevo un apellido in-glés, aunque jamás he bisto Imglaterra. Pero aquí, en este sitio solitario y primitivo, donde todo es tan asomvrosamente barato, no veo de qué modo una cantidaz de dinero mucho mayor podría añadir nada en absoluto a nuestras komodida-des, o incluso a nuestros lujos.

Mi padre perteneció al egército austríaco, y se retiró con una pensión y su patrimonio, compramdo esta residenzia feu-dal y los pequeños dominios en los que se alza; una janga.

Nada puede ser más pintoresco o solitario. Se yergue sobre una pequeña eminencia en un vosque. El camino, muy viejo i estrecho, pasa frente a su puente levadizo, que yo jamás vi subido, y a su foso, poblado de percas y surkado por numerosos cisnes; navegan en su superfizie blancas flotas de nenúfares.

Dominando todo esto, el schloss muestra su fachada de innumerables ventanas, sus torres y su capilla gótica.

Frente ha su puerta, el bosque se abre en un claro irregular y muy pintoresco, y a la derecha un empinado puente gó-tico permite que el camino salbe un riachuelo que serpentea en la somvra a través del bosque.

e dicho que es un sitio muy solitario. Judque usted si digo verdad. Mirando desde la puerta de la entrada hacia el ca-mino, el bosque en el que se alza nuestro castillo se extiende quince millas hacia la derecha y doze hacia la idquierda [...].

Sheridan Le Fanu, Joseph, Carmilla, traducción de Emilio Olcina, Alianza Editorial, Madrid, 2006

Actividades propostas (textos 2.10 e 2.11)

S10. Texto 2.10. Lea o texto e realice as seguintes cuestións:

� Cal é o tema principal do texto?

� Corrixa as grafías incorrectas do texto e poña as adecuadas: b e v, g, c, z...

S11. Texto 2.11. Actividad en lengua castellana. Lea el texto y conteste:

� ¿Cuál es el tema principal del texto?

� Corrija las grafías incorrectas del texto y ponga las adecuadas: b y v, c, z...

S12. As incorreccións gráficas que vén de corrixir nas dúas actividades anteriores (S10 e S11) só aparecen reflectidas na escrita, de aí que só é importante ter coi-dado con elas cando escribimos un texto en soporte impreso ou dixital (mediante un procesador de textos). Pero, que utilidade ten saber utilizar correctamente to-das as grafías que acaba de corrixir nos textos 2.10 e 2.11? Razoe a resposta.

Page 19: Ámbito da comunicación - edu.xunta.es · 2.4 Unha crítica literaria. Novela urbana e ... El Rubio había abandonado la concentración del equipo la víspera tras tener más ...

Páxina 19 de 42

2.12 ���� Made in Galiza

� ���� Ver Glosario: Sechu Sende

A PRAIA DOS OURIZOS CACHO

Nunca escribirei o seu nome porque nomear un segredo pode destruílo.

Nunca direi onde está nin como chegar á praia dos ourizos cacho.

Semella unha praia como outra calquera das máis de seis mil praias do meu país.

Chégase por un camiño de terra e pedras entre fieitos e leiras de patacas.

E xusto ao pé da praia a corredoira cruza un canaval.

Polo lado esquerdo mirando o mar baixar baixa un regato no que se esconden anguías pequenas debaixo das pedras re-dondas.

Moi lonxe está a primeira aldea, e a primeira vila máis alá do horizonte.

Na praia dos ourizos, cando comeza a medrar a noite e baixa a marea e se ve redonda a lúa, sucede algo alucinante.

É máis doado imaxinar o que nunca se chegará a ver.

Imaxinade, pois, ducias de ourizos cacho saíndo dos prados entre o anís e o loureiro, entre as canas e a herba, entre os fieitos e as silvas con amoras.

E a sombra da lúa pousar nos seus lombos de espiñas.

Entón a praia de ourizos cacho silandeiros que se moven a modiño como a marea.

Din que un ourizo cacheiro sae do tobo cando alguén comeza a soñar.

Veñen á praia comer as pulgas do mar que saltan a millóns na area.

Eu imaxino que na praia se reúnen os soños de moita xente.

Unha noite quixen contalos e non me chegaron os números.

Ás veces conduzo cara á praia dos ourizos cacho.

Sento na toalla e agardo que a xente comece a soñar.

Os ourizos buligan arredor miña e óllanme como se eu non fose alguén.

Ás veces dígolles Ola, como vai a vida.

Cando a xente comeza a espertar, os ourizos marchan da praia.

Din que cando alguén deixa de soñar un ourizo entra no seu tobo.

A calor do sol espértame e abro os ollos e a praia dos ourizos volve ser como calquera outra praia

Porque a praia dos ourizos cacho pode ser calquera das seis mil praias do meu país.

Cando conduzo de volta á casa, ás veces vexo algún ourizo cacho esmagado no asfalto.

Algúns queren vir comigo no meu espello retrovisor.

Sei onde acaban os soños dalgunha xente.

Eu teño que seguir adiante.

Sende, Séchu, Made in Galiza, Galaxia, Vigo, 2007

Page 20: Ámbito da comunicación - edu.xunta.es · 2.4 Unha crítica literaria. Novela urbana e ... El Rubio había abandonado la concentración del equipo la víspera tras tener más ...

Páxina 20 de 42

2.13 ���� Texto en castellano. La sombra del viento

EL CEMENTERIO DE LOS LIBROS OLVIDADOS

Todavía recuerdo aquel amanecer en que mi padre me llevó por primera vez a visitar el Cementerio de los Libros Olvida-dos. Desgranaban los primeros días del verano de 1945 y caminábamos por las calles de una Barcelona atrapada bajo cie-los de ceniza y un sol de vapor que se derramaba sobre la Rambla de Santa Mónica en una guirnalda de cobre líquido.

–Daniel, lo que vas a ver hoy no se lo puedes contar a nadie –advirtió mi padre–. Ni a tu amigo Tomás. A nadie.

–¿Ni siquiera a mamá? –inquirí yo, a media voz.

Mi padre suspiró, amparado en aquella sonrisa triste que le perseguía como una sombra por la vida.

–Claro que sí –respondió cabizbajo–. Con ella no tenemos secretos. A ella puedes contárselo todo.

Poco después de la guerra civil, un brote de cólera se había llevado a mi madre. La enterramos en Montjuïc el día de mi cuarto cumpleaños. Sólo recuerdo que llovió todo el día y toda la noche, y que cuando le pregunté a mi padre si el cielo llo-raba le faltó la voz para responderme. Seis años después, la ausencia de mi madre era para mí todavía un espejismo, un silencio a gritos que aún no había aprendido a callar con palabras.

Mi padre y yo vivíamos en un pequeño piso de la calle Santa Ana, junto a la plaza de la iglesia. El piso estaba situado justo encima de la librería especializada en ediciones de coleccionista y libros usados heredada de mi abuelo, un bazar encan-tado que mi padre confiaba en que algún día pasaría a mis manos.

Me crié entre libros, haciendo amigos invisibles en páginas que se deshacían en polvo y cuyo olor aún conservo en las manos. De niño aprendía conciliar el sueño mientras le explicaba a mi madre en la penumbra de mi habitación las inciden-cias de la jornada, mis andanzas en el colegio, lo que había aprendido aquel día… No podía oír su voz o sentir su tacto, pero su luz y su calor ardían en cada rincón de aquella casa y yo, con la fe de los que todavía pueden contar sus años con los dedos de las dos manos, creía que si cerraba los ojos y le hablaba, ella podría oírme desde donde estuviese. A veces, mi padre me escuchaba desde el comedor y lloraba a escondidas.

Recuerdo que aquel alba de junio me desperté gritando. El corazón me batía en el pecho como si el alma quisiera abrirse camino y echar a correr escaleras abajo. Mi padre acudió azorado a mi habitación y me sostuvo en sus brazos, intentando calmarme […]..

Sende, Séchu, Made in Galiza, Galaxia, Vigo, 2007

Actividades propostas (textos 2.12 e 2.13)

S13. Textos 2.12 e 2.13.Localice nos dous textos (nos fragmentos sombreados dentro do cadro) os adverbios e as preposicións (sen contraer) que haxa.

S14. Diga o significado das preposicións nas seguintes oracións (utilice un dicionario).

En galego En castellano

���� Os restos do vaso roto aínda están encol da mesa.

���� Durante su estancia en el hotel no habló con Noelia ni una sola vez.

���� A foto de Antía colgámola enriba da mesa. ���� No puede ir. Ayer chocó contra el coche de Carolina y

se fracturó dos costillas.

���� Ata aquela casa non haberá máis de 300 metros.

���� Lleva con esa asignatura suspensa desde hace cuatro años.

���� Desde o alto do monte pódese ver toda a ría. ���� Zaira caminó hasta la punta del faro.

S15. Escriba tres oracións en galego con adverbios e outras tres en castelán. Diga o significado dos adverbios.

S16. Que función ou que utilidade cumpren na lingua os adverbios, as preposicións e as locucións? Razoe a resposta.

Page 21: Ámbito da comunicación - edu.xunta.es · 2.4 Unha crítica literaria. Novela urbana e ... El Rubio había abandonado la concentración del equipo la víspera tras tener más ...

Páxina 21 de 42

2.14 ���� Autoavaliación e autocorrección

Hai veces que por máis que estudemos un determinado tema visto na clase non logramos comprendelo adecuadamente. Noutras ocasións cremos que o entendemos pero á hora de realizar exercicios relacionados con el decatámonos que non é así. Estas situacións póden-se extrapolar a calquera situación laboral ou a outros aspectos da vida cotiá.

No caso que nos ocupa, é dicir, o ámbito académico, unha das solucións ou estratexia que temos ao noso dispor é a seguinte:

� Exemplo. Imaxine que o profesor ou a profesora levan uns días explicando a colocación do pronome átono en galego (che, te). Vostede non o dá comprendido de todo. Ten numerosos fallos e malia facerlle preguntas ao profesor ou a profesora para que lle aclare as dúbidas, resulta que esas explicacións non lle abondan, xa que lle está a resul-tar un tema especialmente difícil.

Por iso, decide que cada tres días traballará ese tema na casa pola súa conta dedican-do un máximo de cincuenta minutos, centrándose tanto na forma che coma na forma te.

Pasadas tres semanas o profesor ou a profesora fan un control na clase para revisar os temas explicados ata o momento. Vostede realiza o control sabendo que o único que lle pode custar facer son os exercicios relacionados coa colocación do pronome átono pero confía que lle saian ben, pois revisou esa cuestión na casa as últimas tres semanas.

Ao día seguinte, o profesor ou a profesora dan o resultado da proba e para a súa de-cepción non a aprobou. E o seu fallo foi precisamente na colocación do pronome átono.

Neste punto é moi doado pensar que a colocación do pronome átono é un tema que é incapaz de comprender por moito que llo expliquen. Mesmo dedicándolle tempo na ca-sa non obtivo resultados de ningún tipo. Mais a realidade é outra: débese decatar de que o que pode estar fallando é o seu sistema de estudo. Como resolver esta cuestión?

– Fixe novas prioridades: céntrese primeiro no estudo da forma te. Logo de compren-dida comece coa forma che.

– Volva a planificar o tempo: en vez de dedicarlle cincuenta minutos cada tres días na súa casa ao estudo da colocación do pronome átono mude o horario e invista máis tempo. Por exemplo, dúas horas cada dous días.

Cos sinxelos pasos dados neste exemplo ha mellorar os resultados e ha ver recompensado o seu esforzo e o seu traballo.

Actividades propostas (texto 2.14)

S17. Escolla un tema teórico, dos que leva vistos ao longo deste módulo 4, que non comprenda adecuadamente e faga o seguinte:

� Fale co titor ou a titora sobre o tema para que lle dea as orientacións oportunas.

� Na súa casa, estude e traballe co tema pola súa conta cun plan de estudos (nun máximo dunha semana de traballo non debe recorrer ao titor ou a titora).

� Pasada a semana relea o tema detidamente e vexa se xa o entende adecuada-mente. Se non fora así, ten outra semana para reorganizar o seu plan de estudos e lograr o obxectivo final: a comprensión do tema que escolleu.

Page 22: Ámbito da comunicación - edu.xunta.es · 2.4 Unha crítica literaria. Novela urbana e ... El Rubio había abandonado la concentración del equipo la víspera tras tener más ...

Páxina 22 de 42

2.15 ���� A herdanza dos caracteres adquiridos

� ���� Ver Glosario: Darwin, Charles

II. –CALOSIDADES, EFECTO BALDWIN, FENOCOPIAS

En moitas obras de Bioloxía atopamos discusións sobre as calosidades da avestruz ou as dos dromedarios e as do xaba-rín africano. Estas estruturas intrigaron aos naturalistas porque nestes animais, que teñen o hábito de encrequenarse, apa-recen xusto no sitio no que son útiles para evitar que magoen a pel nesta posición. Así, poderiamos pensar que simple-mente se produciron baixo o efecto dos hábitos e que non son xenéticas. Agora ben, diversos traballos demostraron que non é así, estas estruturas están inscritas na herdanza e nalgúns casos puideron recoñecerse nos embrións de suxeitos que as teñen. Polo tanto, existen antes de que as poida producir unha acción directa do medio. Así pois, aquí aínda temos a clara impresión de que estes feitos só poden proceder dunha herdanza de caracteres adquiridos polos hábitos que está inscrita no xenoma, dado que xa é visible no embrión do futuro adulto.

Hai que recoñecer que todos estes feitos resultan extremadamente inquietantes para os biólogos. En Francia, parece que Cuénot cambiou de opinión varias veces para explicar estes fenómenos. Evidentemente, isto non é unha crítica ao seu punto de vista, senón que simplemente amosa a dificultade do problema. Na súa obra principal sobre 31 destes temas pu-blicada en 1925, L’adaptation (A adaptación), comeza explicando o problema provocado por estes fenómenos da seguinte maneira:

“É tentador pensar (explicación lamarckiana) que os ancestros terciarios das avestruces actuais non tiñan calosidades, que colleron o hábito de encrequenarse levando así o peso do seu corpo ao esterno e ao pube e que durante moito tempo foi aparecendo un espesamento caloso como resposta da pel ao estímulo sen que se formase nada antes no embrión. Despois o carácter foi aparecendo cada vez máis cedo e acabou formándose mesmo antes da primeira estimulación, apa-recendo entón no embrión no óvulo. En resumo, o carácter somático adquirido polo rozamento fíxose hereditario, é dicir, independente do excitante externo que provocou a súa aparición” (p.222).

Agora ben, na mesma obra, un pouco máis adiante (p. 244) conclúe unha explicación que se circunscribe ao clásico darwinismo mais sen usar os termos mutación e selección, dado que non lle gustaba esta terminoloxía. Na súa opinión as aves corredoras encrequenaríanse igual se non tivesen plumas nesa zona. Pode que a existencia de calosidades lles faci-litase a adquisición do hábito, pero non foron causadas por el.

Waddington tamén estudou estes problemas, no mesmo artigo que utilizamos antes para describir a asimilación xenéti-ca. Nese mesmo artigo vacila e propón unas veces o darwinismo e outras unha explicación case lamarckiana. Primeiro afirma: “Parece que o punto que se ignorou nas discusións anteriores sobre este asunto é que esta capacidade para reac-cionar debe depender dos xenes…”, Endeavour (p. 136), xullo de 1953), e engade: “como as poboacións de animais nun-ca son completamente homoxéneas debido a algún carácter, debemos contar con que os antepasados das avestruces va-riasen no tocante ás capacidades para producir as calosidades mellor adaptadas, polo tanto, puido producirse unha selec-ción natural efectiva a favor daqueles que realizaban as adaptacións esóxenas máis satisfactorias. E así resultaría unha raza na que o hábito de encrequenarse dunha maneira concreta orixinaría espesamentos adaptativos axeitados da pel. Neste estadio os espesamentos aínda non serían hereditarios…” […].

Delson, Michel, A herdanza dos caracteres adquiridos (trad.: Iolanda Galanes e Marta Panero), edición dixital en Bivir, 2005

Page 23: Ámbito da comunicación - edu.xunta.es · 2.4 Unha crítica literaria. Novela urbana e ... El Rubio había abandonado la concentración del equipo la víspera tras tener más ...

Páxina 23 de 42

2.16 ���� Texto en castellano. El sistema del mundo

� ���� Ver Glosario: Newton, Isaac

7. LOS PLANETAS SUPERIORES CIÑEN AL SOL Y CON RADIOS TRAZADOS HASTA ÉSTE DESCRIBEN ÁREAS PROPORCIONALES A LOS TIEMPOS

Que Marte también gira en torno al Sol se demuestra por sus fases y por la proporción de sus diámetros aparentes, pues es seguro que gira alrededor del Sol debido a su fase llena junto a su conjunción con el Sol y sus fases ojivadas en los cuadran-tes; y por cuanto su diámetro aparente sea cinco veces mayor en la oposición que en la conjunción con el Sol, y como su dis-tancia a la Tierra sea recíprocamente proporcional a su diámetro aparente, dicha distancia será alrededor de cinco veces menor en la oposición que en la conjunción; pero la distancia de Marte al Sol será aproximadamente la misma, para ambos casos que su distancia en los cuadrantes, cuando se deduce de fase ojivada. Y de igual modo que ciñe al Sol a una distancia prácticamente igual, mientras a la Tierra lo hace a distancia muy desigual, también, trazando un radio al Sol, describe un área bastante regular; mientras que con el trazado a la Tierra, ahora es más veloz, después estacionario, más tarde retrógrado. Que Júpiter es superior a Marte y que ciñe también al Sol con un movimiento bastante regular en cuanto a la distancia y a la descripción de área lo deduzco del modo siguiente. En cartas que me han sido entregadas ha escrito el Ilustre Flamsteed que todos los eclipses del satélite interior que ha conocido y hasta ahora observado con precisión están acordes con su teoría sin error de tiempo de dos minutos primeros; el exterior no se desvía mucho más, el pre-exterior, apenas se desvía tres veces más y el inmediato al interior mucho más; pero en todo caso se desvía menos de sus cálculos que lo que suele hacer la Luna respecto a las tablas comunes: él sin embargo, ha calculado los eclipses por los movimientos medios de los satélites y por la ecuación de la luz descubierta por Römer. Supongamos pues que la teoría se desvía, respecto al movimiento del satélite ex-terior observado hasta ahora menos que un error de dos minutos primeros: entonces el período completo de 16 d., 18 h., 5’, 13 " será al tiempo de 2' como todo el círculo de 360 grados al arco de 1', 48' (1).

Por tanto el error de cálculo de Flamsteed reducido a la órbita del Satélite será menor que 1',48', esto es, la longitud del sa-télite considerado desde el centro de Júpiter se podrá determinar sin error de 1', 48'. Pero esa longitud, mientras el satélite discurre por el centro de la zona de sombra, es la misma que la longitud heliocéntrica de Júpiter y, por tanto, la hipótesis que sostiene Flamsteed, a saber la de Kepler-Copérnico, ya de por sí correcta (respecto al movimiento de Júpiter), muestra co-rrectamente dicha longitud sin error de 1',48". Con esta longitud y la siempre bien conocida longitud geocéntrica, se determi-na la distancia de Júpiter al Sol, que por demás siempre es la que proporciona esta hipótesis. Puesto que aquel error máximo de 1' 48". En la longitud heliocéntrica es casi insensible y se ha de despreciar; e incluso puede proceder de una excentricidad desconocida del Satélite. Una vez definidas correctamente la longitud y la distancia, es preciso que Júpiter con un radio tra-zado hasta el Sol, describa áreas según la ley que esta hipótesis requiere, y, por tanto, proporcionales al tiempo. Lo mismo podría deducirse respecto a Saturno a partir de su vecino por medio de las observaciones de Huygens y Halley; aunque sea de desear que la serie continuada de las observaciones lleven a una confirmación del tema y a un cálculo más preciso.

Newton, Isaac, El sistema del mundo, Alianza editorial, Madrid, 1992

Actividades propostas (textos 2.15 e 2.16)

S18. Textos 2.15 e 2.16. Lea os textos, subliñe neles as palabras que non entenda e búsqueas nun dicionario. Anóteas.

S19. Textos 2.15 e 2.16. Diga cal é o tema principal de cada texto (resposta do texto 2.16 en castelán).

S20. Textos 2.15 e 2.16. Probablemente lle fose máis difícil comprender adecuada-mente estes dous textos ca outros que leva visto ao longo das diversas unida-des. Sabe dicir por que?

S21. Textos 2.15 e 2.16. Cal é o fin ou obxectivo destes textos? Razoe a resposta.

S22. No proceso de normalización da lingua galega cre que é importante que se fo-mente e se logre aumentar o seu uso en ámbitos coma o científico (texto 2.15 por exemplo)? Razoe a resposta.

Page 24: Ámbito da comunicación - edu.xunta.es · 2.4 Unha crítica literaria. Novela urbana e ... El Rubio había abandonado la concentración del equipo la víspera tras tener más ...

Páxina 24 de 42

2.17 ���� O ataque dos kriters asasinos

Vexa a curtametraxe titulada O ataque dos kriters asasinos no seguinte enderezo web:

� [http://flocos.tv/curta/o-ataque-dos-kriters-asasinos/]

Page 25: Ámbito da comunicación - edu.xunta.es · 2.4 Unha crítica literaria. Novela urbana e ... El Rubio había abandonado la concentración del equipo la víspera tras tener más ...

Páxina 25 de 42

2.18 ���� Texto en castellano. Metamorfose

Vea el cortometraje titulado Metamorfose en la siguiente dirección web:

� [http://flocos.tv/curta/metamorfose /]

Actividades propostas (textos 2.17 e 2.18)

S23. Texto 2.17. Identifique os elementos narrativos da curtametraxe:

� Tipo de narrador.

� Tipo de personaxes.

� Acción: estrutura.

� Función do espazo.

� Tempo do relato e tempo do discurso.

S24. Texto 2.18. Actividad en lengua castellana: identifique los elementos narrativos del cortometraje:

� Tipo de narrador.

� Tipo de personajes.

� Acción: estructura.

� Función del espacio.

� Tiempo del relato y tempo del discurso.

S25. Elabore un texto de intención literaria, especificamente un conto que conste da seguinte estrutura: introdución, nó e desenlace (extensión máxima dunha cara dun folio).

Page 26: Ámbito da comunicación - edu.xunta.es · 2.4 Unha crítica literaria. Novela urbana e ... El Rubio había abandonado la concentración del equipo la víspera tras tener más ...

Páxina 26 de 42

2.19 ���� Lecturas

Vaia a unha biblioteca e colla en préstamo os seguintes libros para ler:

� En lingua galega: Dieste, Rafael, Dos arquivos do trasno, Galaxia, Vigo, 2005.

� En lingua castelá: Poe, Edgar Allan, Cuentos/1 (prólogo y traducción de Julio Cortá-zar), Alianza Editorial, Madrid, 1995.

Ler os seguintes relatos: William Wilson, El pozo y el péndulo, Manuscrito hallado en una botella, El gato negro, La vedad sobre el caso del señor Valdemar, El retrato oval, El corazón delator, Un descenso al Maelström y El tonel de amontillado.

Page 27: Ámbito da comunicación - edu.xunta.es · 2.4 Unha crítica literaria. Novela urbana e ... El Rubio había abandonado la concentración del equipo la víspera tras tener más ...

Páxina 27 de 42

3. Resumo de contidos

Bloque de comunicación oral (secuencia de contidos e actividades 2.1 a 2.3)

� Lemos e comprendemos textos procedentes dos medios de comunicación que tratan a mesma noticia desde diferentes puntos de vista.

� Utilizamos a lingua oral para tomar consciencia dos coñecementos, as ideas e os senti-mentos propios e alleos, e para regular a propia conduta.

Bloque de comunicación escrita (secuencia de contidos e actividades 2.4 a 2.10)

� Lemos e analizamos dous textos argumentativos nas dúas linguas do ámbito.

� Vimos como funciona unha biblioteca virtual, especificamente, BiVir.

� Analizamos dúas mensaxes publicitarias como exemplo de textos discriminatorios.

� Consolidamos algunha estratexia de lectura xa utilizada, como a identificación do tema nun texto escrito co apoio contextual que este conteña.

Bloque de coñecemento da lingua (secuencia de contidos e actividades 2.11 a 2.13)

� Lemos e traballamos con dous textos nas dúas linguas do ámbito onde tivemos que co-rrixir a súa ortografía, centrándonos, sobre todo, nas grafías: b e v, c e z, h, g e j. Isto serviunos para apreciar a importancia de cinguirse a unha norma lingüística e o valor social implícito que leva consigo saber escribir correcta e adecuadamente.

� Revisamos a oración simple desde un punto de vista sintáctico e semántico.

� Vimos e utilizamos estratexias de autoavaliación e autocorrección, aceptando o erro como parte do proceso de aprendizaxe.

Bloque de lingua e sociedade (secuencia de contidos e actividades 2.14 a 2.15)

� Concienciámonos da necesidade e das potencialidades do enriquecemento persoal e co-lectivo do uso normalizado da lingua galega, afirmando o plurilingüismo.

� Comprendemos e analizamos o uso das dúas linguas do ámbito nos documentos cientí-ficos e académicos mediante textos escritos nas dúas linguas do ámbito.

Bloque de educación literaria (secuencia de contidos e actividades 2.16 a 2.18)

� Vimos e analizamos dúas curtametraxes nas dúas linguas do ámbito para comprender mellor as relacións entre cine e literatura.

� Creamos un texto de intención literaria, especificamente, un conto.

� Aproveitamos os recursos que ofrecen as bibliotecas.

� Desenvolvemos a nosa autonomía de lectura e o aprecio pola literatura como fonte de pracer e de coñecemento doutros mundos, tempos e culturas mediante a lectura de dous libros nas dúas linguas do ámbito.

Page 28: Ámbito da comunicación - edu.xunta.es · 2.4 Unha crítica literaria. Novela urbana e ... El Rubio había abandonado la concentración del equipo la víspera tras tener más ...

Páxina 28 de 42

4. Exercicios de autoavaliación

1. Pode unha noticia estar redactada desde diferentes puntos de vista?

� Si.

� Non.

� Unha noticia non pero un editorial si.

� Si, dependendo do xornal no que vaia inserida.

2. Son importantes na comunicación oral os elementos paraverbais e non verbais?

� Non, non serven para nada. Son superfluos.

� Depende do contexto en que nos atopemos.

� Si, porque reforzan o dito mediante a linguaxe verbal e axúdannos a compren-der mellor a mensaxe que nos queren transmitir.

� Depende do número de receptores que teñamos diante e que vaian oír o noso discurso oral.

3. Que tipo de argumentos existen nas dúas linguas do ámbito?

� A experiencia persoal, de universalidade, de singularidade, de semellanza, por xeneralización, baseado na persoa en vez das súas razóns; argumentos basea-dos nas consecuencias dun feito.

� O argumento de autoridade, de universalidade, de singularidade, de semellan-za, por xeneralización, baseado na persoa en vez das súas razóns; argumentos baseados nas consecuencias dun feito.

� A experiencia persoal, o argumento de autoridade, de universalidade, de seme-llanza, por xeneralización, baseado na persoa en vez das súas razóns; argumen-tos baseados nas consecuencias dun feito.

� A experiencia persoal, o argumento de autoridade, de universalidade, de singu-laridade, de semellanza, por xeneralización, baseado na persoa en vez das súas razóns; argumentos baseados nas consecuencias dun feito.

4. Que é o racismo?

� É unha teoría sociolóxica que proclama a igualdade entre todas as razas.

� Doutrina que propugna a desigualdade das razas humanas, en virtude da que se xustifica o feito de que certas razas ou culturas fosen sometidas á explotación económica, á segregación racial ou mesmo á destrución física.

� É unha teoría sociolóxica que proclama que todas as razas son diferentes.

� É unha teoría científica que defende o creacionismo versus o evolucionismo.

Page 29: Ámbito da comunicación - edu.xunta.es · 2.4 Unha crítica literaria. Novela urbana e ... El Rubio había abandonado la concentración del equipo la víspera tras tener más ...

Páxina 29 de 42

5. Que son os adverbios e as preposicións?

� Son clases de palabras pechadas.

� Son clases de palabras abertas.

� Son dúas clases de palabras, unha delas aberta e outra pechada.

� Son dúas clases de palabras que cumpren as mesmas funcións sintácticas.

6. Cal é a finalidade dun texto científico?

� Explicar a orixe do universo.

� Explicar teorías científicas e doutros ámbitos.

� A difusión entre a comunidade científica e o resto da sociedade dun determina-do coñecemento ou teoría.

� Depende do contido do texto en si.

7. Como debe ser o proceso de normalización dunha lingua?

� Longo e ben planificado.

� Debe cinguirse exclusivamente ao ámbito educativo dunha determinada socie-dade.

� Curto, e debe estar apoiado por unha considerable cantidade de diñeiro público.

� Entre outras cousas debe ser transversal e, xa que logo, incidir en diversos ám-bitos ou sectores dunha determinada sociedade.

Page 30: Ámbito da comunicación - edu.xunta.es · 2.4 Unha crítica literaria. Novela urbana e ... El Rubio había abandonado la concentración del equipo la víspera tras tener más ...

Páxina 30 de 42

5. Solucionarios

5.1 Solucións das actividades propostas

S1. Textos 2.1, 2.2, 2.3.

� Resumen por escrito de cada texto.

���� Texto 2.1. La extraordinaria victoria de Verdasco en la final de la copa Davis.

���� Texto 2.2. La inesperada victoria de Verdasco en el partido decisivo de la copa Davis.

���� Texto 2.3. España logra su tercera copa Davis.

� Diferencias y semejanzas respecto al tratamiento de la misma noticia.

���� Texto 2.1. En este texto se ensalza, de forma épica, la victoria de Verdasco frente al argentino Acasuso. Se apela en el texto a la tensión, la tremenda emoción que se vivió en ese partido decisivo de la copa Davis. Verdasco es visto en este texto casi como un héroe, quedando en un segundo plano los demás compañeros de equipo que colaboraron –también- en la victoria.

���� Texto 2.2. En este texto también se nos habla del importante papel que Verdasco jugó en la consecución de la copa Davis para España, sin embargo, aquí también adquieren protagonismo los demás miembros del equipo de tenis español. Se presenta la victoria como algo colectivo y no exclusivo de un solo jugador.

���� Texto 2.3. Se nos habla también del importante papel de Verdasco en la consecución de la copa Davis para España y se presta poca atención al resto del equipo español de tenis. Por lo tanto, toda la atención se centra en Verdasco. Aún así, es de destacar que en el titular de esta noticia no aparece el apellido de Verdasco sino España, por lo que se pretende dar a entender que la victoria decisiva no fue de Verdasco sino de toda Espa-ña. En el resto de las noticias no es así pues en sus titulares siempre aparece el apellido de Verdasco.

S2. Textos 2.1, 2.2, 2.3.

El alumno o alumna debe seguir las indicaciones de la actividad y sus ejercicios para su resolución.

S3.

� ¿Cree que dominar los elementos que intervienen [...]? ¿Por qué?

Sí, porque si dominamos los elementos verbales y los paraverbales en la comunicación oral nuestro discurso se entenderá perfectamente y por lo tanto, nos podremos comunicar de forma eficiente y adecuada. Se puede es-tablecer, en cierta forma, una comparación con la comunicación escrita: si en ella tenemos numerosas faltas de ortografía, puntuación, etc. tal vez nuestro mensaje pueda ser igualmente recibido por el receptor al que va des-tinado pero su descodificación y comprensión puede ser difícil y dar lugar a errores y malentendidos. Esto mis-mo sucede en la comunicación oral si no empleamos los elementos que forman parte de ella adecuadamente.

� ¿Pueden todos esos elementos influir en nuestra propia conducta?

Si, pues si logramos expresarnos adecuadamente podemos expresar nuestras ideas y opiniones de forma ópti-ma y por tanto, nos podremos comunicar mejor con la gente que nos rodea y ellos entenderán nuestras ideas correctamente. Así, el hecho de saber expresarnos correctamente y de que los demás nos comprendan sin pro-blemas hace que nuestra conducta sea de una determinada manera: que tengamos seguridad en nosotros mis-mos, que no necesitemos gritar o utilizar la fuerza física para comunicarnos con el mundo que nos rodea pues con nuestras palabras se nos entiende perfectamente, etc. Todo esto sería diferente si la gente no entendiese adecuadamente lo que decimos mediante la comunicación oral.

Page 31: Ámbito da comunicación - edu.xunta.es · 2.4 Unha crítica literaria. Novela urbana e ... El Rubio había abandonado la concentración del equipo la víspera tras tener más ...

Páxina 31 de 42

S4. Texto 2.4.

� Cal é o tema principal?

Unha crítica á última novela de Inma López Silva.

� Subliñar os argumentos do texto e dicir de que tipo son.

���� Argumento de autoridade (o crítico xustifica o acertado punto de vista que a autora reflicte no seu libro reco-rrendo a outra referencia literaria, neste caso: Antía Cal): A figura central, aínda que na sombra, pasa a ser Lucía, coa que Casal mantén unha relación ás agachadas e que subvenciona as súas aventuras editoriais. Non entramos na verdade ou mentira destas relacións persoais de Casal, pero literariamente funcionan ben e serven para amosar como persoas teoricamente progresistas mantiñan por estes anos unhas posturas pro-fundamente reaccionarias en canto ao papel da muller. Non había mulleres nos postos de decisión das Ir-mandades nin tampouco as querían por alí os seus dirixentes. Por certo, coincide a visión nisto da novelista coa que nos dá no seu libro de memorias Antía Cal cando trata a constitución do grupo Grial, onde tampouco había nin querían mulleres.

���� Argumento de universalidade (o crítico dá por bo o punto de vista que da Guerra Civil aparece no libro de Ló-pez Silva pois para el a autora relata feitos que coinciden coa verdade universal ocorrida e coñecida ao redor da Guerra Civil Española): Acerta a autora na recreación do ambiente da República na Coruña coa continua conspiración e ansia de desquite da dereita fascista. A presentación do estoupido da Guerra Civil na Coruña da no albo, xa que amosa como a viven os personaxes anónimos como o mestre don Avelino e a anarquista Merceditas ou mesmo o pai de Samuel, militante da CNT. A fuxida de Lucía e Marcel ata París a través dunha España en guerra está moi ben lograda, cunha técnica plástica e cinematográfica, así como a estancia dos fuxidos na Barcelona republicana.

���� Argumento de universalidade (o crítico dá por bo o punto de vista que do tardofranquismo aparece no libro de López Silva pois para el a autora relata feitos que coinciden coa verdade universal ocorrida e coñecida ao re-dor do franquismo): O ambiente tardofranquista aparece moi ben suxerido neste tramo da novela. É a paz dos que decidiron calar porque lles foi ben co franquismo, o franquismo sociolóxico domina todo e ninguén lembra nin en moitos casos quere lembrar o pasado, mesmo se ata se fixeron coas propiedades dos antigos republi-canos, como acontece co piso coruñés de Lucía. Cómpre esquecer a memoria.

���� Argumento causa-efecto (tendo en conta o dito nos argumentos anteriores o crítico expón o que aquí apare-ce): No remate, tras descubrir todo sobre a súa familia e orixe, Marcel morre cego, coma un novo Edipo. Non obstante, cómpre que leamos esta novela para non sermos nós cegos sobre o noso pasado recente, recupe-rar a memoria e facer que as nosas cidades e pasado estean cheos de luz.

���� Argumento de autoridade (critica estes fallos porque a novela está escrita en Norma Oficial e, polo tanto, hai unha autoridade que son as gramáticas do galego, os dicionarios, etc que hai publicados sobre a Norma Ofi-cial que establecen as regras para escribirmos con corrección): Como a novela terá futuras edicións, ben lle viría corrixir algúns castelanismos e erros rechamantes como detenerme (páx. 81), testimonio (páx. 289), a bo recaudo (páx. 58), cheísmo (creo que che van aledar, páx. 172), enfronte, averiguar (páx. 269), recén saídos (páx. 75), postre (páx. 87), médula (páx. 33) e algúns máis que deslocen nunha novela de calidade innegable.

S5. Texto 2.5.

� Tema principal.

Una crítica a la película “Los mundos de Coraline”.

� Subrayar los argumentos del texto y decir de qué tipo son.

���� Argumento causa- efecto (el crítico establece la siguiente conclusión como consecuencia de lo dicho en el párrafo anterior, donde alaba los trabajos anteriores de Selick): Ahora, con ‘Los mundos de Coraline’ es mo-mento de reivindicar su figura como uno de los mejores realizadores de animación stop-motion. Nos ha deja-do una película que despliega con enorme entusiasmo gran poder visual, y nos adentra en la historia fantásti-ca de Coraline, una jovencita valiente e imaginativa que se adentra en un mundo paralelo donde, aparente-mente, todo parece perfecto. Demasiado para ser real.

Page 32: Ámbito da comunicación - edu.xunta.es · 2.4 Unha crítica literaria. Novela urbana e ... El Rubio había abandonado la concentración del equipo la víspera tras tener más ...

Páxina 32 de 42

���� Argumento de semejanza (el crítico compara “Los mundos de Coraline” con “Alicia en el país de las maravi-llas” para extraer el siguiente argumento): Selick ha concebido la primera película de animación en stop-motion fotografiada en 3D como un claro ejemplo de hasta donde se puede llevar la imaginación, con una his-toria, si bien no excesivamente original por su gran parecido con la famosa obra de Lewis Carroll (curiosa-mente ahora teniendo una nueva adaptación por parte de Tim Burton), pero que funciona a la perfección.

���� Argumento personal: Es cierto que la historia decae en ciertos instantes, a pesar de tener un arranque lento pero sobresaliente que introduce de lleno en la fantástica historia con una tonalidad oscura muy apreciable y realmente sensacional (aunque ello lo aleje en gran medida del objetivo infantil). Y también se le puede acha-car que algunos personajes aportan poco a la narración y más al engrandecer el espectáculo tridimensional (como el circense y exageradamente extravagante Sr. Bobinsky), pero a pesar de ello, la película funciona con precisión en su cometido principal. En acercarnos, junto a la protagonista, a otro mundo inquietante, lleno de sombras y oscuridad pero que hipnotiza como cantos de sirena, para finalmente descubrir a Coraline el verdadero valor de su familia real.

���� Argumento causa-efecto y autoridad: Con Selick se demuestra el buen estado de la animación cinematográfi-ca actual, y ofrece una destacada alternativa a la imagen digital, con esta tradicional stop-motion elevada a su máxima expresión (con permiso de Wallace & Gromit de Nick Park).

S6. Texto 2.7:

� De que se fala no texto?

Da evasión duns prisioneiros, entre os cales está Cyrus Smith.

� Partes do texto claves para deducir o tema principal (márcanse en cor laranxa).

CAPÍTULO II

Un episodio da guerra de secesión. O enxeñeiro Cyrus Smith. Gedeón Spilett. O negro Nab. O mariño Pen-croff. O mozo Harbert. Unha proposición inesperada. Cita ás dez da noite. Partida na tormenta.

AQUELES homes que a tormenta acababa de depositar nesta costa non eran nin aeronautas nin afeccionados ás expedicións aéreas. Eran prisioneiros de guerra aos cales a súa audacia os conducira a fuxir en circunstan-cias extraordinarias. Cen veces estiveron a piques de perecer! Cen veces o seu globo esfarrapado estivo a pi-ques de arrebolalos ao abismo! Pero o ceo reserváballes un estraño destino e o 20 de marzo, logo de escapa-ren de Richmond, asediada polas tropas do xeneral Ulises Grant, atopáronse a sete millas daquela cidade de Virxinia, principal praza forte dos separatistas durante a terrible guerra civil de Secesión. A súa navegación aé-rea durara cinco días.

Velaquí en que circunstancias se realizou a evasión dos prisioneiros, evasión que debía rematar como xa coñecemos.

No mes de febreiro dese mesmo ano de 1865, o xeneral do Norte Grant intentara un dos seus audaces gol-pes de man para tomar Richmond, moitos dos seus oficiais caeron en poder dos sudistas e foron internados na cidade. Un deles pertencía ao estado maior federal e chamábase Cyrus Smith.

Cyrus Smith, natural de Massachusetts, era un enxeñeiro, un científico de primeira orde ao que o goberno da Unión confiara durante a guerra a conservación dos ferrocarrís cuxo papel estratéxico era considerable.

[…].

S7. Texto 2.7.

Cumprirá seguir as indicacións da actividade e dos seus exercicios para a súa resolución.

S8. Texto 2.8.

� Que mensaxe nos transmite o anuncio?

A chegada dunha nova cor á consola portátil de Sony: a PSP.

Page 33: Ámbito da comunicación - edu.xunta.es · 2.4 Unha crítica literaria. Novela urbana e ... El Rubio había abandonado la concentración del equipo la víspera tras tener más ...

Páxina 33 de 42

� Opinión sobre a cualificación do anuncio como racista.

Hai que ter en conta que a cor por excelencia da consola portátil de Sony é o negro. E de aí que no anuncio apareza a muller branca esmagando á negra, como dicindo: “É o momento dun cambio na consola PSP”.

O sinalado arriba é o que o anuncio nos quere transmitir mais esta mensaxe pode dar lugar a malentendidos que tachen a este anuncio de racista, pois en si é moi provocador. E con esta provocación é coa que xoga ta-mén o propio anuncio, para que se fixen nel, para que a xente se dea conta deste cambio na consola de Sony.

Para que o anuncio non fose tachado de racista deberíase evitar ese elemento provocador que hai implícito nel pero ao mesmo tempo o propio anuncio perdería o efecto desexado.

S9. Texto 2.9.

� ¿Qué mensaje nos transmite el anuncio?

El magnífico rendimiento de los procesadores Intel.

� Opinión sobre la cualificación del anuncio como racista.

Al contrario que el anuncio anterior de Sony, este sí se puede calificar de indudablemente racista. No hay un mo-tivo aparente por el cual todos los atletas que aparecen en él deban ser negros o el hombre que está de pie ten-ga que ser blanco. No hay ningún argumento de peso para esa cuestión.

Por lo tanto, el anuncio utiliza un estereotipo y prejuicio social: el de la pretendida superioridad de la raza blanca sobre la negra. Así pues, este anuncio sí es racista.

S10. Texto 2.10.

� Tema principal do texto.

A descrición de Rosa María e do pazo de Orbande.

� Corrección das grafías incorrectas.

O pazo de Orbande era moi antigo. Alí vivía miña tía Rosa María, irmá de meu avó paterno. Era unha muller ce-libata de setenta anos. Xa había cinco que eu non a vira. Pouca lembranza tiña dela. Era unha vella algo xorda, con moitas engurras na cara. Usaba impertinentes e falaba vagariño, como medindo moito o que dicía. Era do-na de moito saber para aqueles tempos. Tiña unha gran biblioteca e alí pasaba horas e horas lendo co libro nun atril. Vivira en París na súa mocidade. Segundo oíra contar a miña nai, estivo para casar cun gran político, mais desfixérase a voda da noite para á mañá. Respetábana moito os caseiros e os criados. Todo o servicio, antes de se deitar, ía darlle as boas noites á biblioteca. Estaba afeita a vivir soa. Mais había cinco anos que estaba con ela a súa afillada, a miña prima Rosiña, que me levaba a min tres anos.

Tampouco me acordaba ben do pazo de Orbande. Cando estivera alí dérame unha forte impresión de tristura e misterio. Eu non tiña máis de once anos. Era unha casa moi grande cunha solaina de pedra cara á ponte. Tiña máis de vinte habitacións, longas, tristeiras, escuras, con moitos reloxos, cadros e consolas e moitas lámpadas e quinqués de petróleo. Abaneábase o piso ó andar, coma se se estremecesen de vellas as táboas do castiñei-ro.

Tamén o xardín era tristeiro; entón non lle atopaba o romántico engado que lle atopei despois. Había unha gran laga no medio que regaba tamén o horto. Tódolos carreiros estaban abeirados de buxos. Nun curruncho, un fermoso ceador cinguido de correolas, que na primavera arrecendían a mel. E tres alciprestes, coma tres gran-dísimos fusos negros. Eu admiraba moito as grandes flores dos magnolios e as súas follas tan limpas e tan lus-tradas, e tamén unha araucaria que eu lle chamaba a árbore esqueleto. Sempre había pombas revoando por alí… Mais, ¿para que falarei de todas estas cousas que non veñen a conto?

Page 34: Ámbito da comunicación - edu.xunta.es · 2.4 Unha crítica literaria. Novela urbana e ... El Rubio había abandonado la concentración del equipo la víspera tras tener más ...

Páxina 34 de 42

A min gustábame moito máis o horto. Sempre que pensaba no Paraíso Terreal pensaba nun horto coma aquel. Vino con ollos de rapaz larpeiro. Había toda clase de froitas; sorbas, nésperas, brevas, laranxas, ameixas, paví-as, peras, mazás e moitas uvas de mesa. As grandes árbores daban unha sombra mesta. Eu collín niños de co-chorra nas vellas paredes do horto, cheas de hedras. Xílgaros e malvises teimaban por quen rechouchiase me-llor. Gorgoleaba a auga dunha fontela e o vento zoaba manseliñamente.

A carón do horto estaba a capela. Era unha capela do século XVII, de planta redonda. Tiña unha lanterna no cu-ruto do tellado e estaba encalada. Parecíame unha capela rusa, coma as que vin nos gravados de El Museo de las Familias. ¡Que engado o daquela capela gorecida no seo de sombra dun teixo grandísimo! Din que planta-ran aquela árbore había máis de cen anos, cando os franceses marcharan de Orbande […].

S11. Texto 2.11.

� Tema principal del texto.

La descripción de Estiria por parte de la voz narradora.

� Corrección de las grafías incorrectas.

1. UN PRIMER MIEDO

En Estiria, aunque no pertenecemos en absoluto a la gente de alcurnia, vivimos en un castillo, o schloss. Una pequeña renta, en esta parte del mundo, da mucho de sí. Ochocientas o novecientas libras anuales hacen ma-ravillas. Muy a duras penas nuestros ingresos nos hubieran colocado entre los ricos en la patria. Mi padre es in-glés, y yo llevo un apellido inglés, aunque jamás he visto Inglaterra. Pero aquí, en este sitio solitario y primitivo, donde todo es tan asombrosamente barato, no veo de qué modo una cantidad de dinero mucho mayor podría añadir nada en absoluto a nuestras comodidades, o incluso a nuestros lujos.

Mi padre perteneció al ejército austríaco, y se retiró con una pensión y su patrimonio, comprando esta residen-cia feudal y los pequeños dominios en los que se alza; una ganga.

Nada puede ser más pintoresco o solitario. Se yergue sobre una pequeña eminencia en un bosque. El camino, muy viejo y estrecho, pasa frente a su puente levadizo, que yo jamás vi subido, y a su foso, poblado de percas y surcado por numerosos cisnes; navegan en su superficie blancas flotas de nenúfares.

Dominando todo esto, el schloss muestra su fachada de innumerables ventanas, sus torres y su capilla gótica.

Frente a su puerta, el bosque se abre en un claro irregular y muy pintoresco, y a la derecha un empinado puente gótico permite que el camino salve un riachuelo que serpentea en la sombra a través del bosque.

He dicho que es un sitio muy solitario. Juzque usted si digo verdad. Mirando desde la puerta de la entrada hacia el camino, el bosque en el que se alza nuestro castillo se extiende quince millas hacia la derecha y doce hacia la izquierda [...].

S12.

Varias utilidades: transmitir mensaxes escritas que non dean pé a equívocos e erros, nunha entrevista de traba-llo ou noutro contexto profesional pódelle servir para obter ese posto que busca e ademais proxectar unha boa imaxe de si mesmo ao resto da sociedade que o rodea, como xa vimos e explicamos en unidades anteriores.

S13. Textos 2.12 e 2.13.

[Ver páxina seguinte]

� Adverbios: cor laranxa.

� Preposicións: cor azul.

Page 35: Ámbito da comunicación - edu.xunta.es · 2.4 Unha crítica literaria. Novela urbana e ... El Rubio había abandonado la concentración del equipo la víspera tras tener más ...

Páxina 35 de 42

A PRAIA DOS OURIZOS CACHO

Nunca escribirei o seu nome porque nomear un segredo pode destruílo.

Nunca direi onde está nin como chegar á praia dos ourizos cacho.

Semella unha praia como outra calquera das máis de seis mil praias do meu país.

Chégase por un camiño de terra e pedras entre fieitos e leiras de patacas.

E xusto ao pé da praia a corredoira cruza un canaval.

Polo lado esquerdo mirando o mar baixar baixa un regalo no que se esconden anguías pequenas debaixo das pedras redondas.

Moi lonxe está a primeira aldea, e a primeira vila máis alá do horizonte.

Na praia dos ourizos, cando comeza a medrar a noite e baixa a marea e se ve redonda a lúa, sucede algo alu-cinante.

É máis doado imaxinar o que nunca se chegará a ver.

Imaxinade, pois, ducias de ourizos cacho saíndo dos prados entre o anís e o loureiro, entre as canas e a herba, entre os fieitos e as silvas con amoras.

E a sombra da lúa pousar nos seus lombos de espiñas.

Entón a praia de ourizos cacho silandeiros que se moven amodiño como a marea.

Din que un ourizo cacheiro sae do tobo cando alguén comeza a soñar.

Veñen á praia comer as pulgas do mar que saltan a millóns na area.

Eu imaxino que na praia se reúnen os soños de moita xente.

Unha noite quixen contalos e non me chegaron os números.

EL CEMENTERIO DE LOS LIBROS OLVIDADOS

Todavía recuerdo aquel amanecer en que mi padre me llevó por primera vez a visitar el Cementerio de los Li-bros Olvidados. Desgranaban los primeros días del verano de 1945 y caminábamos por las calles de una Bar-celona atrapada bajo cielos de ceniza y un sol de vapor que se derramaba sobre la Rambla de Santa Mónica en una guirnalda de cobre líquido. –Daniel, lo que vas a ver hoy no se lo puedes contar a nadie –advirtió mi padre–. Ni a tu amigo Tomás. A nadie. –¿Ni siquiera a mamá? –inquirí yo, a media voz. Mi padre suspiró, amparado en aquella sonrisa triste que le perseguía como una sombra por la vida. –Claro que sí –respondió cabizbajo–. Con ella no tenemos secretos. A ella puedes contárselo todo. Poco después de la guerra civil, un brote de cólera se había llevado a mi madre. La enterramos en Montjuïc el día de mi cuarto cumpleaños. Sólo recuerdo que llovió todo el día y toda la noche, y que cuando le pregunté a mi padre si el cielo lloraba le faltó la voz para responderme. Seis años después, la ausencia de mi madre era para mí todavía un espejismo, un silencio a gritos que aún no había aprendido a callar con palabras.

S14.

Con este exercicio preténdese que o alumno ou a alumna saiba o significado semántico dalgunhas preposicións mediante a utilización do dicionario, no cal atopará a resposta que se formula na actividade.

S15.

Cumprirá seguir as indicacións da actividade para a súa resolución.

S16.

Son clases de palabras pechadas. Os adverbios indícannos cantidade, tempo, modo... E as preposicións adoitan introducir outras clases de palabras ou estruturas sintácticas cunhas determinadas funcións, xa que moi poucas preposicións teñen significado léxico, de aí que se diga delas que son unha clase baleira de significado léxico.

Page 36: Ámbito da comunicación - edu.xunta.es · 2.4 Unha crítica literaria. Novela urbana e ... El Rubio había abandonado la concentración del equipo la víspera tras tener más ...

Páxina 36 de 42

S17.

Cumprirá seguir as indicacións da actividade para a súa resolución.

S18. Textos 2.15 e 2.16.

� Subliñar palabras que non entendan e buscalas nun dicionario.

Cumprirá debe seguir as indicacións do exercicio para a súa resolución.

Se deberán seguir las indicaciones del ejercicio para su resolución

S19. Textos 2.15 e 2.16.

���� Texto 2.15. Un ensaio sobre a herdanza dos caracteres adquiridos.

���� Texto 2.16: (responder en castellano). Cómo es y cómo funciona la rotación de los planetas que giran alrede-dor del Sol.

S20. Textos 2.15 e 2.16.

Porque son dous textos do ámbito científico que utilizan unha linguaxe moi específica e, polo tanto, restrinxida no seu uso. Tan só a xente que se dedique ao campo de estudo relacionado con cada un dos textos que vimos coñece adecuadamente os termos que se empregan nel, pois para o resto de nós non teñen utilidade práctica nin necesitamos coñecelos, polo menos, no grao co que se utilizan en cada un dos textos.

S21. Textos 2.15 e 2.16.

Polo xeral, os textos científicos pretenden dar a coñecer ao resto da comunidade científica mais tamén á socie-dade en xeral un descubrimento ou unha nova teoría sobre algunha cuestión relacionada cun determinado cam-po de estudo. Polo tanto, a finalidade dun texto científico é a difusión duns determinados coñecementos.

S22.

Si. A normalización debe incidir en todos os sectores da sociedade e non restrinxir a súa acción a un determina-do ámbito ou sector porque se non non se lograría ampliar o uso da lingua que se pretende normalizar. Polo tan-to, estamos dicindo que un proceso normalizador debe ter un carácter transversal e incidir en todos os ámbitos e sectores dunha sociedade. E o científico debe ser un deles pois propicia prestixio e valor a unha lingua.

S23. Texto 2.17.

Cumprirá seguir as indicacións da actividade para a súa resolución.

Page 37: Ámbito da comunicación - edu.xunta.es · 2.4 Unha crítica literaria. Novela urbana e ... El Rubio había abandonado la concentración del equipo la víspera tras tener más ...

Páxina 37 de 42

S24. Texto 2.18.

Se deberán seguir las indicaciones de la actividad para su correcta resolución.

S25.

Cumprirá seguir as indicacións da actividade para a súa resolución.

Page 38: Ámbito da comunicación - edu.xunta.es · 2.4 Unha crítica literaria. Novela urbana e ... El Rubio había abandonado la concentración del equipo la víspera tras tener más ...

Páxina 38 de 42

5.2 Solucións dos exercicios de autoavaliación

1. Pode unha noticia estar redactada desde diferentes puntos de vista?

� Si.

2. Son importantes na comunicación oral os elementos paraverbais e non verbais?

� Si, porque reforzan o dito mediante a linguaxe verbal e axúdannos a compren-der mellor a mensaxe que nos queren transmitir.

3. Que tipo de argumentos existen nas dúas linguas do ámbito?

� A experiencia persoal, o argumento de autoridade, de universalidade, [...].

4. Que é o racismo?

� Doutrina que propugna a desigualdade das razas humanas, en virtude [...].

5. Que son os adverbios e as preposicións?

� Son clases de palabras pechadas.

Page 39: Ámbito da comunicación - edu.xunta.es · 2.4 Unha crítica literaria. Novela urbana e ... El Rubio había abandonado la concentración del equipo la víspera tras tener más ...

Páxina 39 de 42

6. Cal é a finalidade dun texto científico?

� A difusión entre a comunidade científica e o resto da sociedade [...].

7. Como debe ser o proceso de normalización dunha lingua?

� Entre outras cousas debe ser transversal e, xa que logo, incidir en diversos [...].

Page 40: Ámbito da comunicación - edu.xunta.es · 2.4 Unha crítica literaria. Novela urbana e ... El Rubio había abandonado la concentración del equipo la víspera tras tener más ...

Páxina 40 de 42

6. Glosario

D ���� Darwin, Charles

(Shrewsbury, 1809 - Downe, Kent, 1882) Naturalista inglés, pai da teoría da evolución por selección natural, na súa obra A orixe das especies. Revolucionou o concepto que o ser humano ten de si mesmo e da súa relación coas demais especies do planeta ao estabelecer unha orixe común para todas elas. Debido a estas ideas, revolucionarias para a época, foi moi criticado por diversos sectores da sociedade, nomeadamente pola Igrexa católica. O ano 2009 foi declarado Ano Darwin, co gallo do 200 aniversario da data do seu nacemento e do 150 aniversario da publicación d'A orixe das especies.

N ���� Newton, Isaac

(Woolsthorpe, Lincolnshire, 1643 - Londres, 1727) Físico, matemático e astrónomo inglés. A súa achega máis notable foi a lei da gravitación universal, sobre a que Lagrange escribiu: o sistema do mundo descóbrese unha soa vez. Pero a súa obra, pola súa contribución capital á ciencia moderna, ten unha importancia moito maior. Foi un dos creadores (con Leibniz) do cálculo infinitesimal. Tamén descubriu varias leis da física, entre elas a da gravidade. Para el, a función da ciencia era descubrir leis universais e enuncialas de forma precisa e racional. Aos 18 anos foi enviado a Cambridge, onde se distinguiu dos demais alumnos e fixo moitas achegas importantes á ciencia, sendo os chamados Principios de Newton os máis coñecidos. Estudou no Trinity College, en Cambridge, graduándose en 1665. Un dos principais precur-sores da Ilustración, o seu traballo científico sufriu forte influencia do seu profesor e orienta-dor Barrow (desde 1663), e de Schooten, Viète, John Wallis, Descartes, Fermat e Cavallieri, das concepcións de Galileo e Kepler, da teoría de Aristóteles sobre rectas tanxentes ás curvas, do traballo de Apolonio sobre cónicas e da xeometría de Euclides. En 1663, formulou o teorema hoxe coñecido como binomio de Newton. Fixo as súas primei-ras hipóteses sobre gravitación universal e escribiu sobre series infinitas e teoría do fluxo (1665). Por causa da peste, o Trinity College foi pechado en 1666 e o científico foi para casa, á súa facenda. Foi neste ano de retiro cando construíu catro das súas principais descuber-tas: o teorema binomial, o cálculo, a lei da gravitación e a natureza das cores. Construíu o primeiro telescopio de reflexión en 1668, e foi quen primeiro observou o espectro visible que se pode obter pola decomposición da luz solar ao incidir sobre unha das faces dun prisma triangular transparente (ou outro meo de refracción ou de difracción), atravesándoo e proxec-tándose sobre un meo ou un anteparo branco. Optou, entón pola teoría corpuscular de propagación da luz, enunciándoa (1675) e contrariando a teoría ondulatoria de Huyges. Tornouse profesor de matemática en Cambridge (1669) e entrou na Royal Society (1672). A súa principal obra foi a publicación Philosophiae Naturalis Principia Mathematica (Principios matemáticos dunha filosofía da natureza - 1687), en tres volumes, un verdadeiro monumento científico, en que enunciou a lei da gravitación universal, xeneralizando e ampliando as constatacións de Kepler (Leis de Newton), e resumiu as súas descubertas, principalmente o cálculo. Tratando esencialmente sobre física, astronomía e mecánica (leis dos movementos, movementos de corpos en medios resistentes, vibracións isotérmicas, velocidade do son, densidade do ar, queda dos corpos na atmosfera, presión atmosférica, etc), todo tratado con matemática pura, foi a súa consagración como maior científico da súa época. En 1696 Foi nomeado Warden of the Mint e en 1701 Master of the Mint. Foi electo socio estranxeiro da Académie des Sciences en 1699 e tornouse presidente da Royal Society en 1703. Publicou, en Cambridge, Arithmetica universalis (1707), unha especie de libro de texto sobre identidades matemáticas, análise e xeometría, posibelmente escrito moitos anos antes (talvez en 1673). Escribiu (1669) e publicou (1711) De analysi per aecuationes numero terminorum infinitas, sobre series e cálculo. Escribiu (1671) e publicou (1742) Methodus fluxionum et serierun infinitorum, sobre fluxos. Especialista en gravitación universal, na mecánica as súas princi-pais contribucións foron a descuberta das terceira e última lei de movemento, despois cha-mada de principio da acción e reacción, a lei da gravitación universal e a conceptualización precisa de masa, momento, inercia, forza e aceleración. coa demostración da lei da gravita-ción estaba criada a teoría da Mecánica Celeste, movendo a descrición do mundo do terreo cinemático para o dinámico. Estudou aínda forzas de resistencia e de viscosidade nos fluídos en repouso e en movemen-to, establecendo principios e relacións, e estableceu o cálculo da contracción dos chorros en descargas por orificios. Publicou tamén conclusións sobre escoamento en canais, velocidade de ondas superficiais e dislocamento do son no ar. Tamén escribiu sobre química, alquimia, cronoloxía e teoloxía. Esta preocupación de Newton con cuestións filosóficas, relixiosas e teolóxicas e seu envolvemento coa alquimia pode estar relacionado ao feito que el pertenceu a unha Orde Rosacruz. Modestamente caracterizouse por nunca dar moita importancia á publicacións das súas descubertas.

Page 41: Ámbito da comunicación - edu.xunta.es · 2.4 Unha crítica literaria. Novela urbana e ... El Rubio había abandonado la concentración del equipo la víspera tras tener más ...

Páxina 41 de 42

S ���� Sende, Séchu

Xosé Luís González Sende, nado en Padrón en 1972, máis coñecido como Séchu Sende, é un escritor galego. Iniciouse como poeta vinculado ao Colectivo Poético Serán Vencello, formando parte da xeración dos 90 e que máis tarde se revelou tamén como un dos narrado-res de principios do século XXI. Foi un dos fundadores do proxecto editorial Letras de Cal, no que publica o seu primeiro libro Odiseas en 1998. Licenciado en Filoloxía Galego-Portuguesa, como sociolingüista foi cofundador da Cooperativa Tagen Ata, Lingua e Comu-nicación. En 2003 gaña o Premio Blanco Amor coa novela Orixe. O seu último libro é o conxunto de relatos curtos Made in Galiza (2007), que recibiu o Premio Ánxel Casal ao Mellor Libro do Ano, concedido pola Asociación de Editores Galegos. Tamén é domador de pulgas no Circo de Pulgas Carruselo, máis coñecido como Galiza Pulgas Circus.

.

.

.

Page 42: Ámbito da comunicación - edu.xunta.es · 2.4 Unha crítica literaria. Novela urbana e ... El Rubio había abandonado la concentración del equipo la víspera tras tener más ...

Páxina 42 de 42

7. Bibliografía e recursos

Bibliografía

� Alarcos Llorach, Emilio, Gramática de la lengua española, Espasa, Madrid, 1999.

� Delson, Michel, A herdanza dos caracteres adquiridos (tradución de Iolanda Galanes Santos e Marta Panero Louzán), edición dixital en Bivir, 2005.

� Dieste, Rafael, Dos arquivos do trasno, Galaxia, Vigo, 2005.

� Fole, Ánxel, O espello en V.V.A.A., Antoloxía da literatura fantástica en lingua gale-ga (edición de Antón Risco), Galaxia, Vigo, 1993.

� ILG & RAG, Normas ortográficas e morfolóxicas do idioma galego, ILG e RAG, Vi-go, 2003.

� ILG & RAG, Vocabulario ortográfico da lingua galega, ILG e RAG, 2004.

� Newton, Isaac, El sistema del mundo, Alianza editorial, Madrid, 1992.

� Poe, Edgar Allan, Cuentos/1 (prólogo y traducción de Julio Cortázar), Alianza Edito-rial, Madrid, 1995.

� RAG, Dicionario da Real Academia Galega, Xerais e Galaxia, Vigo, 2000.

� RAE, Diccionario de la lengua española (2 tomos), Espasa Calpe, Madrid, 2008.

� Ruiz Zafón, Carlos, La sombra del viento, Planeta, Madrid, 2005.

� Sende, Séchu, Made in Galiza, Galaxia, Vigo, 2007.

� Sheridan Le Fanu, Joseph, Carmilla, traducción de Emilio Olcina, Alianza Editorial, Madrid, 2006.

� Verne Xulio, A illa misteriosa (tradución ao galego de Ánxela Gracián), edición elec-trónica en Bivir, 2007.

Ligazóns de internet

� [http://www.blogdecine.com/]

� [http://www.digalego.org/]

� [http://www.elpais.com/]

� [http://flocos.tv/]

� [http://www.galipedia.org]

� [http://es.wikipedia.org]

� [http://es.youtube.com]

� [http://vello.vieiros.com/publicacions/veredicion.php?Ed=38]