r e v i s t a t r i m e s t r a l a d e l ' i n s t i t u t d ' e s t u d i s o c c i t a n s

Amassada Generala2013 a Aush

nº 143

issn 2105-620X

Dorsièr: Bonas practicas per luòcsd'acuèlh de la primièra enfança

mar/abr/maide 2013

4 €

Seccions: nòvasdau Lemosin

n°143 — 2

ENSENHADOR

Aquesta revista es publicada amb las ajudas de:

Editorial La prima es filha de l’ivèrn! p 3

Actualitats Lo mercat occifanofòn en 2012, Lo labèl Òc per l’occitan dins la caça al tresaur p 4

Las ofertas del Servici de l’Emplec, An agut lo labèl Òc per l’occitan p 5

Amassada Generau de l’IEO e eleccion deu Conselh d’Administracion p 6

Las comunas de minorança en ret p 7

Projèctes Avançament del Congrés permanent de la lenga occitana p 8

Seccions Tramontana en Italia: rencontra de las Abruç, Los Divendres de l’Espaci Occitan p 9

Novèl agach sus Ròcaguda p 10

Dorsièr Guida de bonas practicas per luòcs d’acuèlh de primièra enfança en occitan p 11-14

Seccions Qué de nòu au Lemosin? p 15-17

Libres Dau costat dei revistas p 18

Ribon-Ribanha: crònicas d’ancuei per deman, Au fuòc de la libertat p 19

Au fuòc de la libertat, lo novèl roman de Jòrdi Peladan p 19

Lenga Lo teatre dins l’ensenhament de l’occitan p 20

Tribuna Liura Lo lac p 21

Gagai, maridem-nos! p 22

Venètz sòcis de l'Institut d'Estudis Occitans!

Nom, prenom: …………………………………………………….………………………………………..

Adreiça:……………………………………………………………...…………………………………………

CP: ………... Vila: ………………………………… Corrièl: ...……………………………………………..

Vòli prene l'adesion per l'annada (recebrai la revista) 30 € - individual

12 € - estudiant e caumaire

38 € - cople e associacion

M'aboni a la revista Anem Occitans ! 4 n° l'an : 15 € 20€ fòra Estat francés (virament obligatòri, ref. bancàrias : CEMP 13135 00080 08106194919 56)

Abonament de sosten : a comptar de 25 €.

Vòli far un don de .......... €

l'IEO es reconegut d'utilitat publica : lo vòstre don es deductible dels impòstes. Per exemple, s’avètz un revengut impausable de 1000€, podètz faire un don d'un montant de 20% maximum siá 200€.

Auretz alara una reduccion d'impòstes de 66% de vòstre don siá 120€ de reduccion d'impòstes.

mandi un chèc de ...... € a IEO federal, 11 carrièra Malcosinat 31000 Tolosa

An obrat per aqueste n°143: Cristiana de Nimes, Fabri-ci Bernissan, Gèli Fossat, Joan Pau Baquié, Joan Pau Spies, Laurenç Gòsset, Lisa Gròs, Marçau de l’Oliu, Ma-rineta Mazoyer, Michèu Chapduelh, Pèire Brechet, Ra-mon Ginolhac, Rosella Pellerino, Sebastian Pugin

Crèdits foto: © Shutterstock, cobèrta.

Concepcion grafica de la tampa: MT Trace

Association Institut d’Etudes Occitanes 11 rue Malcousinat, 31000 Toulouse - 05 34 44 97 11

direccion@ieo-oc.org / www.ieo-oc.org

Editeur et directeur de la publication : Pierre Bréchet Imprimeur : Albédia Imprimeurs

137 avenue de Conthe BP 90449, 15004 Aurillac Cedex Dépôt légal : 1er trimestre 2013

Date de publication : 20 mars 2013

n°143 — 3

EDITORIAL

Siam dins un periòde estranh ambé lei declaracions favorablas ai lengas regionalas d’unei poli-tics… e d’autra part de tèxtes de lèis que son a s’adobar sovent en contradiccion ambé lei promessas fachas!

Regression? Periòde critic! Si-tuacion perilhosa!

Fau pas calar!

Nos fau sensa relambi afortir nòstra volontat de donar sa plaça ai lengas dichas regionalas dins lo monde de deman, nòstra determi-nacion de conquistar l’estatut qu’assegurarà sa preséncia dins la vida… e ramentar que son de fach de lengas en perilh!

Per ansin, delà lei respòstas “classicas”: letras escrichas au pre-sident, ai ministres e ai parlamen-taris per faire pression… Nos fau ben inventar diferents biais novèus d’accions per quichar de mai en mai e d’en pertot.

Fau que cadun dins son relarg prengue l’empenta e se bolègue per faire avançar encar mai lei causas. D’unei an començat… Qu’anèron i a gaire manifestar a Montpelhier per la plaça de l’occitan dins l’ensenhament, d’autrei que son a entraïnar dins Avairon un grand passacarriera per lo 20 d’abriu. D’autrei an re-campats, leis elegits nacionaus e europencs de sa region.

Nos fau faire l’escomessa d’èstre presents d’en pertot. Basta pas d’o dire, o fau faire lèu, que i a urgéncia, que sabèm pas de qué serà fach l’avenidor.

An aquesta ora, sabèm que la Constitucion serà pas revisada (per manca dei 3/5en au Parlament per recampar lo Congrès), çò que complica la ratificacion de la Car-ta europenca.

Mai, devèm pas laissar lo Go-vernament prendre aquò coma pretèxte per anar de reculons e

renonciar a seis engatjaments. Lo fau butar a innovar e trac-tar autrament aquesta ques-tion. Nos fau tenir la rega gar-dant sempre consciéncia que nòstra fòrça la tiram de l’ample de nòstre ensems occi-tan e qu’es dins la comple-mentaritat interregionala que trobarem lei mejans per faire avans, totjorn mai, dins leis amiras de l’IEO.

L’IEO qu’òbra de lònga a crear lei condicions necitas a la transmission de la lenga ai generacions futuras e a son desvolopament, a bastir leis otis e leis estructuras que per-metràn de faire créisser de contúnia lo nombre de locu-tors e lei luòcs onte se parla occitan.

Aquestei mejans nos lei fau trobar ensems, aquesteis accions novèlas nos lei fau inventar toteis ensems e, quin melhor moment per lo faire que dau temps de l’Acampada Generala que cadun li pòt portar sa pèira e butar a la ròda per faire avans.

La preséncia de totei es essen-c i a la pe r l ’ a ven ido r de l’associacion, la contunia de seis accions e la plaça que tendràn la lenga e la cultura occitanas dins lo monde de deman.

Es dins la coesion que serem lei pus eficaç !

Alora oblidetz pas lo Rendetz-Vos de l’AG de l’IEO lei 25 e 26 de mai, a Aush dins Gers.

I anarem totei, i anarem!

Pèire Brechet, President de l’IEO

La prima es filha de l’ivèrn!

S’acaba l’ivèrn, mai la prima dei lengas regionalas, ela, se poiriá ben faire esperar!

Una fòto de la Valada de l’Erau, partida integranta de l’exposicion Vinhals de lutz (Maiança, Alemanha, novembre-decembre 2010)

n°143 — 4

ACTUALITATS

Lo mercat occitanofòn en 2012

A la faiçon de çò realizat peu mercat “generau”

de l’emplec, que tanh au “Servici de l’Emplec” de vos

presentar l’analisi de las dadas de l’emplec

“occitan” per l’annada passada.

Dab aqueste article que vos prepausam ua sintèsi

de las resultas màgers obtengudas a l'escagença de

l'estudi estatistic deu mercat de l'emplec occitan de

2012. Totun, se voletz mes informacions, que pode-

ratz trobar l'analisi sancera de l'emplec occitan de

2012 suu site emplec.com.

En 2012, lo Servici de l’Emplec recensè 165 aufèr-

tas concernent postes de tribalh necessitant com-

peténcias en occitan. Entremiei aquestes 165 pòstes

prepausats, 34 e son la fruta deus concors de

l’Educacion Nacionau (anonciats peu Servici de

l’emplec).

Aquera permèra dada de 160 pòstes prepausats

en occitan, ja qu’ei la pròva chifrada que l’occitan

genèra emplecs e donc possibilitats d'emplecs entaus

estudiants o demandaires d’emplecs.

Un recors au CDI comparable dab aqueste deu

mercat generau de l’emplec. Ua concentracion de las

hòrtas de l’emplec occitan en dus sectors d’activitats :

l’ensenhament e lo servicis a las personas e a las co-

llectivitats (quasi-excusivament associacions occitanis-

tas coma l'IEO o lo CFPO) representan 91 % deus

postes prepausats.

Ua mestresa de la lenga qu'ei requesida per

65% de las aufèrtas. Un recors au temps plen qu’ei

fòrça mens escas que peu mercat classic. Ua dispari-

tat geografica de las granas favorabla a las re-

gions Mieidia-Pirenèus, Lengadòc, e Aquitània. Donc,

l’occitan que representa un avantatge entà encontrar

un emplec, mès a condicion d'ua cèrta mobilitat geo-

grafica per ua bona part deus occitanofònes).

Un mercat de l’emplec duau: en efèit l’emplec en

occitan que's caracteriza per la coabitacion d’un en-

semble d’emplecs estables (en CDI e dab remunera-

cions meslèu bonas) e d’un ensemble d’emplecs pre-

caris caracterizats peu temps parciau, la remunera-

cion au SMIC e lo CDD):

Los emplecs estables (24%): CDI e CDD de mes

d’un an, de remuneracion superiora a 1,5

SMIC. De mes, l’ensemble d'aqueras aufèrtas

pertòca pòstes de temps plen. Los emplecs

aquestes que son hornit gràcias a l’Educacion

Nacionala mes que mes.

Los emplecs precaris: CDD de mens d'un an e

sovent caracterizats per salaris deus baish e

tocats peu temps parciau.

Los emplecs de tipe "complementaris”: quau-

ques òras per setmana, plan pagadas (de tipe

vacacion) e qui constitueishen complements

d’activitats la màger part deu temps (12% de

las aufèrtas).

Ua manca relativa de candidats respècte a

l’aufèrta de tribalh en occitan (donc, una necessitat

de las granas de formacion), d’autant que un hèish

d'aufèrtas que necessitan ua mestresa de l’occitan.

Aqueste deficit de candidat que pertòca lo sector

estable deu mercat de l’emplec en occitan.

Sebastian Pugin

L’annada 2012 constitueish la dusau annada civiu plena de foncionament deu Servici de l’Emplec

Lo labèl Òc per l’occitan dins la caça al tresaur

Aicí es pas necessari de parlar o de comprener la nòstra lenga per participar. Plan segur, al cap de l’a-ventura, los participans serán en mesura de dire qualques mots e de’n comprener certans!

Vos prepausam un caminament original e ludic per descubrir nòstras bèlas regions amb per fil conductor una caça al tresaur fasent apèl a las tecnologias novèlas e a d’estructuras que vòlon se far conéisser d’un biais original. Aquela aventura se debanarà en doas fasas, la primièra, pro longa, serà destinada exclusiva-ment a la passejada e a la collècta de visats sus un passapòrt. Lo passatge a la segunda fasa marcarà la de-buta de la caça al tresaur.

Pendent l’annada 2013, vos convidarem a vos caminar dins la nòstras bèlas regions e a visitar nòstres dif-ferents sites associats. Cadun vos sometrà una pichòta espròva o devinalha en rapòrt a son activitat avant de visar vòstres passapòrts. L’aventura comença lo diluns 18 de març a miègjorn.

Mai d’entresenhas: http://occitania.web-tresor.com/

ACTUALITATS

Las ofèrtas del Servici de l’Emplec

Retrobatz aquelas anóncias e plan d’autras sus www.emplec.com. Emai lo Servici conta amb sa pròpria newsletter: anatz sus lo site oficial de l’IEO,

dins la seccion Letras d’informacion, per i vos marcar.

PROFESSOR(A) D’OCCITAN

Nivèl en occitan: Mestresa correnta

Missions: Que realizaratz remplaçament en collègi e licèus en qualitat de professor d’occitan. Pòstes de de prevedir en Gèrs, Tarn, Tarn e e Garona,

Òlt, Garona-Hauta, Avairon, Pirenèus Hauts e Arièja.

Emplegaire: Academia de Tolosa (Educacion Nacionala) - didier.agar@ac-toulouse.fr

PROFESSOR(A) D’OCCITAN

Nivèl en occitan: Mestresa correnta

Missions: Lo collègi que recèrca un professor d’occitan entà dar classas en collègi.

Emplegaire: Collègi de Sent Sefrian - jeanmarie.sarpoulet@ac-bordeaux.fr

ASSISTENT(A) PEDAGOGIC(A) EN MITAN ESCOLAR

Nivèl en occitan: Mestresa correnta

Missions: Que tribalhatz en sosteng pedagogic en classa de cicle 1. Qu’assistitz l’ensenhant en la mesa en òbra de las activitats escolàrias. L’ensenhament que’s hè en occitan.

Emplegaire: Calandreta Lo Becarut : 40 Grand Rue 11130 SIGEAN Tel : 04.68.40.86.03

ANIMADOR(A) PARAESCOLAR

Nivèl en occitan: Mestresa correnta

Missions: En seteme, que s’obreish ua seccion bilingua au collegí de Betharram e que’s cèrca un professor o ua professora.

Emplegaire: celine.emi@wanadoo.fr

n°142 — 5

An agut lo labèl Òc per l’occitan Aquí las darrièras estructuras labelizadas.

Ostau dau Bergantin

306, bd Clamor 83000 TOLON 06 79 80 91 40 bergonhos@gmail.com Nivèl 3: Aicí l’occitan es pertot!

La Bòria dels Cèrvis

Route de Mont de Marsan 32460 LO HAUGAR 05 62 08 96 97 contact@lafermeauxcerfs.com

A l’entorn d’un parc, un sendèr-passejada ahitat de 6 kms que trauca los bòsques e las pradas on mei de 500 bèstias (cèrvis, daims, singlàrs e buèus gascons) vivèn capvath la natura. Ende’n vos apressar , Claudi e Enric Saint-Lannes que’vs balhan ua selha de milhòc.

Nivèl 1: l’occitan nos agrada!

Lo Gat Pincat

Chantal e Michel Roy 310, rota de Gravèl Bas 82100 SENT ANHAN 05 63 95 41 38 lechatperche82@orange.fr

A la crosada de Gasconha e Carcin, aquèla vièl-ha bòrda renovada en 2011 ofrís espaci e benai-se, marca CLEVACANCES 3 claus. Pòdon aculhir de 2 a 8 personas.

Nivèl 2: Aicí parlam occitan!

Lo Nau

C/° Lionel Dubertrand 3, arrua d’Etigny 64000 PAU 06 88 73 83 93 admin@lonau.eu

Lo Nau qu’acompanha e qu’enquadra lo tribalh de creacion de Joan Francés Tisnèr : autor, compositor, musician, cantaire e creator de l’espectacle vitèc.

Nivèl 3: Aicí l’occitan es pertot!

Mièg ostal de Vièlh Lop manjaire d’escotas, mièg cabanon, vos prepausan aquí 4 cambras dins lo quartièr pintoresc de la Serineta, amb cranas vistas de la montanha de Codon, pas-sejadas agradivas fins al Cap Brun, l’Ansa dau Pòrt Mejan e las plajas dau Morilhon.

Torisme Jaces

Jaces Cultura

Lo Mercat al Natural

58, avenguda Bunau Varilla 11000 CARCASONNA 04 68 71 01 32 lemarcheaunaturel@orange.fr

Lo Mercat al Naturales mai de 450 referéncias, realizadas o produchas per dels Artesans Produc-tors Agricolas, PME del Lengadòc. Valorizam lo saber-far de tota una región. Produches Bio, Naturals e de Granda Qualitat.

Nivèl 1: l’occitan nos agrada!

La Bòrda d’Ambrosi

Luòc-dich Cocusseau 33690 L’Abescau 06 75 91 12 23 nicolas@borda-ambrosi

Installatz-vos dins la calor del bornhon. Explorem amassa una apicultura que volèm viure tant que possible, coma una coopera-cion. Nòstra familha s’engatja al quotidian dins aquela interdependéncia entre las abelhas, la natura e los òme, en plen dins los travèrs del Naut-Entre-Doas-Mars.

Nivèl 1 : l’occitan nos agrada!

Comèrci Abelhaires

n°143 — 6

ACTUALITATS

L’organizacion d’aqueste esve-niment màger entà la vita de l’as-sociacion que pren chic de temps, e que demandam aus aderents de consultar regularement lo site de l’IEO tà obtiéner las entresenhas entà l’organizacion practica (agenda, inscripcion (obligatòri), repaishs, etc…).

Que serà tanben ua annada electiva. Lo conselh d’administra-

cion de l’IEO que compren 21 membres: ua partida que consis-teish en representants de las sec-cions regionaus (qu’es donc de la responsabilitat de las seccions re-gionaus d’assegurar la lor partici-pacion a la vita de l’associacion: lo delegat entà las annadas 2013-2015 que deverà estar nomenat per la soa seccion abans l’AG de l’IEO), e individuaus.

Cad aderent, a jorn de la soa adesion a l’as-sociacion, que poderà participar a l’AG, com se presentar au Conselh d’administracion. Los acamps que son regulars pendent l’annada, haut o baish cada sheis setma-nas, a Tolosa.

Estossitz candidat, mercés de tornar aqueste bulletin, empleat e signat, a l’IEO, 11 carrièra Malco-sinat, 31000 Tolosa, o mièlher, per corric a direccion@ieo-oc.org.

N’avètz pas recebut la carta d’aderent de 2013? Mercés de’v entresenhar pròche la vòste sec-cion.

Laurenç Gòsset

Amassada Generau de l’IEO e eleccion deu Conselh d’Administracion

Poder per l’Amassada Generala ordinària del dissabte 25 e dimenge 26 de mai de 2013

Ieu, sossignat(da)

Nom: ………………………….. Pichòt nom: …………………….. Nº d’adesion 2013: ………………..…….

Balhi poder a

Nom: ………………………….. Pichòt nom: …………………….. Nº d’adesion 2013: ……..……………….

per me representar a l’Amassada Generala 2013 de l’Institut d’Estudis Occitans.

Me presenti pasmens a l'eleccion del Conselh d’Administracion pel mandat 2013-2015.

A……………………………., lo………/....../2013 (signatura e mencion manescricha : Bon per poder)

Inscripcion a l’Amassada Generala 2013 de l’Institut d’Estudis Occitans

Dissabte 25 de mai e dimenge 26 de mai 2013

Nom: ……………….……… Pichòt nom: ……...……….....…….. Nº d’adesion 2013: ………………………...

Adreiça: …………………………………………………...……………………………………………………..

Tel: ……………………………..…. Corrièl: …………………………………………………...………………..

Me presenti a l'eleccion del Conselh d’Administracion per lo mandat 2013-2015.

Butletin de tornar a l’IEO Nacional - 11 carrièra Malcosinat 31000 Tolosa 05 34 44 97 11 direccion@ieo-oc.org

Que serà organizada per la seccion de Gèrs los 25 e 26 de mai, a Aush, au bèth còr de Gasconha.

© T

hie

rry

Suire

n°143 — 7

ACTUALITATS

Dedins son site, es possible de consultar tot lo material (escrich, audio, video) fins aüra culhit, creat e organizat da la Chambra d'Òc e da si collaborators per lhi ents ins-titucionals dins lhi territòris de len-ga minoritària occitana, francopro-vençala, francesa e walser de la Region Piemont e de la Província d'Imperia. Tot lo material es consultable dins una maniera sim-pla gràcias a las cartas de viatge geogràfic, 16 en total, partatjaas sus tres livèl: Províncias, Comunitats Montanas e Cumunas. En aquesti tretze ans de la lei 482/99 un baron d'ents institucionals an volgut reconóisser e va-lorizar lhi territòris de lenga minoritària dins la Region Piemont; son des comunas, comunitats montanas, pro-víncias que an volgut tra-balhar sus la cultura e sus la lenga gràcias ai projècts financiats da la lei 482.

Se sentia lo besonh d'or-ganizar aqueste material embe un novèl metòde, em-be dui objectiu: d'un cant rénder clara la nòstra vo-lontat d’unitarietat de tuchi lhi projècts fachs en ben de ans, dins una maniera clara e modèrna evitant – vist lhi gaires de sòuds disponibles – de trabalhs dobles o de sovraposicions; da l'autre cant poler donar a chasque ent, a chas-que lovèl institucional, sa visibilitat, son autonomia, un propi contenitor de tuchi lhi materials que regardon son territòri, embe una pròpria adreça en telaranha tanben se collegats entre lor dins un projèct unitari.

Una bela desfida, vist lhi 4 livèl d'ents (region, províncias, comuni-tats montanas e cumunas), les àreas linguística-culturalas (walser, francoprovençala, francesa, occi-tana, zòna del brigasc), las mai que 200 cumunas, las 15 comuni-

tats montanas, après reorganizaas en 9 zònas, la quantitat de tèxts, grafias, de diccionaris, de publica-cions, de materials multimedials.

Nos es semelhat que la soleta maniera de donar una vision totala di projècts foguesse aquela d’ado-brar la representacion geogràfica. Las cartas di territòris, reala pales-tra de suemis per aquilh que las amon, coma iu, rapresenton e per cèrt’uns vèrs semplifion, un monde que com aquò pòl èsser descubèrt embe un colp d'uelh. Pòs comprene

tot: las montanhas, lhi flums, las vilas, lhi noms, las àreas linguísti-cas, e donc, masque en se fermant a ben beicar, l'istòria, l'economia, l’espopulament, lo rapòrt ente montanha e plana. Es per aquò qu’avem realizat una cartografia semplifiaa, mas completa, embe las àreas de minoranças de la Re-gion Piemont, de las províncias, de las singlas comunitats montanas.

Lo material audio-video-textual es estat organizat en adobrant aqueste fil rouge geogràfic. Se polerè alora viatjar sus las cartas anant a trobar lhi materials d'ente-rès regional, provincial e com aquò fins a las cumunas.

Mas se pòl tanben arribar di-rectament, embe un’adreça directa

e dediaa, a una pàgina-maire (home-page) per chasque ent local, per consultar en autonomia tot lo material culhit da e per aquel ent dins lhi projècts 482.

La pàgina de la ret instituciona-la de lhi ents, la ret “A temp de lengas” coma l'avem sonaa, se pòl trobar a l'adreça atempdelen-gas.chambradoc.it, ente se pòl après navigar entre lhi diferents ents. Mas chasque ent a tanben son adreça directa e sa pàgina-maire : [nom de la comuna]

.chambradoc.it. Lo darrier fins d'aqueste projèct se comprén ben dal nom Enti in Rete.

Lo trabalh di mes que ve-non serè aquel de completar aquesta ret en donant la possibilitat a tuchi lhi ents que vòlon collaborar, d'accè-der directament – embe un lïam – a una home page a lor dediaa, embe un'espaci informàtic enterament bilin-gue, embe un arquivi de ma-terials e d'informacions ric e ben ordinat. Un’ocasion per chasque ent de rendre visi-ble, directament dal pròpri sit, si materials sus la lenga,

la cultura e lo territòri. Per lhi occi-tans de la Provincia de Coni lo ma-terial sus las 79 comunas occitanas e las esquedas de toponomastica (6 microtopònims per país) son es-tats realizats da Rosella Pellerino per Espaci Occitan.

Enfin, collegat embe nos, lhi au-rè tanben lo novèl sector dal sit de la Region Piemont dediat a las len-gas minoritàrias, que representa lo premier livèl de la Rete degli Enti e que vai completar una cheina de subjècts e de projècts che trabal-hon ensem per la promocion, la valorizacion e la conoissença de las lengas e de las culturas de las minoranças de lenga dal Piemont.

Rosella Pellerino

Las comunas de minorança en ret

n°143 — 8

Remembrem per aquelei qu’aurián pas tot seguit qu’aquel organisme es naissut d’un long procès que commença dins leis ans 2004 a 2006, quora David Grosclaude (IEO), Sèrgi Carles (FELCO) e Patric Sauzet (membre deu CLO) fixan lei grands principis d’un futur organisme de regulacion de la lenga.

La gestion de la nòrma classica de Loís Alibert per l'Institut d'Estudis Occitans partent de 1945 vesiá l’aparicion de practicas antinòrmativas e contradictòrias, e la demanda èra fòrta d'una instància de regulacion e de p r e c o n i z a c i o n s v e n g u d a necessària.

E n 2009 , l ' As so c i a c i o n Prefigurativa de l'Organisme de Regulacion de la Lenga OCcitana, e s ca rgada d ’ e s t ud i de factibalitat, que mena lo 16 de deceme 2011 a la creacion oficiala dau Congrès permanent de la lenga occitana (dich: Congrès) a l'Ostau de Region Aquitània a Bordèu.

Sa mission es d’obrar a sa codificacion per la produccion d’otís de referéncia ligats ai diverseis aspèctes de la lenga (la lexicografia, la lexicologia, la

terminologia, la neologia, la fonologia, la grafia, la gramatica e la toponimia). La produccion materiala, l’edicion deis obratges de preconizacion estent facha per leis partenaris institucionaus e associatius que passan convencion.

Lo procès de validation dei nòrmas passa per lo consensús entre lo Conseu scientific e lo Conseu deis usanciers. Aquesta darriera instància que representa la societat civila se deu prononciar sus l’acceptabilitat dei proposicions que fa lo Conseu scientific. Una règla pòt se trobar scientificament establida e jutjada impossibla a emplegar dins lo quotidian dei transmetors de la lenga ò de professionaus de l’escrich… un argument scientific vòu un argument pratic.

Mai lo remarcable es son metòde per l’organisacion de la representat iv i tat e de la reconoissença publica. L’occitan estent dins un vuege politic e juridic, li fau inventar un procès de legi t imacion que despasse l ’ a u t o p r o c l a m a c i o n e s e fondamente sus una reconoissénça deis institucions publicas. A costat dau Conseu scientific representatiu de la variacion lingüistica e dei

competéncias au profiech d’una programacion de la recèrca, e dau Conseu deis usanciers que fa ausir la votz de tot grope, associacion, institucion utilizaire de la lenga, se ten lo Conseu plenier que leis inst i tucions publ icas i son representadas au costat deis grandeis associacions. Aquest d e f i n í s l e i s o r i e n t a c i o n s annadieras. Au caire de la legitimacion, l’adesion ai principis dau Congrès se fa per la somosta a signar un Proclam interregionau adre i çat a i s co l le c t i v i ta t s territorialas que leis engatja a sostenir lo Congrès e li dona un sèti au Conseu plenier.

Lo Congrès vèn de durbir lo talh, ara qu’espeligue e pòrte frucha. L’IEO sosten leis ambicions dau Congrès e manca pas una occasion de mostrar l’interès de la demarcha. Membre dau Burèu dau Congrès per vici-president velharà au respèct deis missions de sei fondators. Dins sei programas de socializacion de la lenga emplega e preconiza aqueste otís, pendent de sa producc ion pròpr i d ’ o b r a t g e s g r a m a t i c a u s , lexicografics e toponimics.

Pèire Brechet

Avançament del Congrés permanent de la lenga occitana

PROJÈCTES

Vèn de passar a una segonda estapa de desvelopament ambe la mesa en linha de son site internet e la definicion d’un programa de recèrca de son Conseu linguistic. Per lo mes de junh lo Conseu deis usanciers serà installat.

n°143 — 9

Aqueras rencontras qu’an per-metut uns escambis frutècs. Tot prumèr entre los partenaris tà con-frontar las experienças de tra-balhs, de collecta, e de difusion deus materiaus enregistrats.

Los organisators avèvan hèit la part bèra a ua partida forum d’on podom encontrar los informators, los vilatgès, las autoritats locaus. I a pas a díser, lo loé monde – dens las Abruzas a costat l’Adriatica e autanplan deu costat de Naples on anèm tanben - que’s semblan hòrt dab los de nostes : madeisha simplicitat, madeish bon arcuèlh, madeish art de víver rurau, prestit deu trabalh, deus elements e deu sentiments d’aparténguer a l’umanitat entièra.

Quina suspresa per exemple au detorn d’un repaish de descobrir que l’art de la jota cantada e rimada existeish, plan viva, interpretada per òmis de pas trenta ans ! E los ritmes, los instru-ments, la dança… Aque-ra tradicion que hè par-tida deu noste hons co-mun, deu sòcle de las civilisacions ruralas.

Alavetz donc que cau-siscom en Italia de ciblar

los trabalhs sus quate tèmas decli-nats en sos-tèmas:

(i) terra (paisatge, territòri, fauna, flora, elements de l’òme, gastrono-mia, alimentacion)

(ii) verbum (espression, cant, dan-ça, lenga, gestes)

(iii) spiritum (elements religiós, inti-mitat, inconscien, divenc, mites)

(iv) civitas (familha, abitat, socie-tat, trasformacions sociaus, la per-sona en rapòrt dab la comunautat; espaci de vita).

Cada associacions trabalha adara a apregondir la partida de qui coneish lo melhor tà perpausar aus partenaris ua metòda

d’investigacion adaptada. Aque-ras perpausicions que conten-gueràn un volet expleitacion deus resultats e difusion. Ací devath la lista de tèmas que concerneishon Nosauts de Bigòrra (IEO 65), Nu-mericultura Gasconha e Eth Ostau Comengés:

Pastoralisme Despart (escòla, maridatge, ac-

cident de la vita, armada, guè-rra, separacion, mort) e lo tor-nar

Lèit - aiga - vin Cantar amassas Toponimia Transmission de la lenga e va-

riacion lexicala Sociolinguistica (representacions)

Se’n voletz saber mes, lhèu entà entinoar ua ac-cion semblanta dens lo vòste parçan que vos invi-tam a nos contactar a l’adreiça electrónica de l’IEO 65, ieo65@ieo-oc.org.

E lo siti internet deu projècte, www.re-tramontana.org, qu’ei en construccion.

Fabrici Bernissan

Tramontana en Italia: rencontra de las Abruç

SECCIONS

Lo projècte de recuelh de la memòria orala e de l’imatge dens los massius d’Italia, deu Portugau e de la Gasconha que’s persegueish

Los Divendres de l’Espaci Occitan (IEO Arièja - 09) 20 d’abril de 2013 a 18h30 Conferéncia "L’ecologia dels camparòls" per Alan Vidal 31 de mai de 2013 a 18h30 Conferéncia "Adelin Moulis" per Gerard Garrigues L’Espaci Occitan se tròba a Pàmias al 11 carrièra Enric Fabre Participacion liura. Entre-senhas al 05.61.69.60.96, al ieo09@ieo-oc.org o al http://ieoarieja.wordpress.com

n°143 — 10

Novèl agach sus Ròcaguda

SECCIONS

Son nom oficial es "Henri Paschal de Rochegude". Es nascut a-z-Albi en 1741 e n’es partit a 16 ans, marin navegant sus las mars del mond. Tornat a-z-Albi en 1787, participèt a la prepa-racion dels Estats Generals, foguèt deputat a París a partir de 1790, un dels rares nòbles a participar a la Re-volucion que li acordèt lo titol de vice-amiral e tornèt a Al-bi en 1800. Aprofechèt la decennia passada a París per copiar un grand nombre de tèxtes dels sègles XII e XIII, en occitan e en ancian francés. Es co-negut demest los erudits e los filo-lògues per aver publicat dos li-bres en 1819: Le Parnasse occita-nien, 411 paginas de poesias dels trobadors precedidas d’un prefaci de 45 paginas; Essai d’un glossaire occitanien, un prefaci de 52 pagi-nas seguit de 336 paginas dedica-das a un lexique de la lenga dels sègles XII e XIII que compta al torn de 16000 dintradas. Aquelas edi-cions fan conéisser sonque una partida del trabalh de Ròcaguda.

L’òbra de Ròcaguda suls trobadors

Dètz-e-uèch manuscrits conser-vats a la mediatèca d’Albi concer-nisson los trobadors: nòtas, re-cuèlhs, lexiques, musicas, taulas, projèctes d’edicion; dos son prèstes per èsser estampats. Lo primièr, datat de l’an V (1797), 580 pagi-nas grand format, conten fòrça pèças de 145 trobadors, precedits de lor vida. Lo prefaci de 17 pa-ginas, es plan pròche del prefaci editat en 1819; l’autor i presenta l’originalitat del trobadors, fa part

de sa tòca, revèla las errors dels davancièrs, cita las sorgas. per compausar lo Glossari, en mai d’u-tilizar las pèças dels trobadors en sa possession, aviá copiat en entièr la Canso de la Crosada, Girard de Rosselhon, Filomena, Jaufre, la Vida de Sant Onorat, la darrièra partida del Breviari d’amor, un Novèl Testament del sègle XIV, e plan maites tèxtes encara. Li cal-guèt far la tria dels mots, ne cer-car lo sens o, quand esitava, fornir d’exemples d’emplec. Ròcaguda es estat un precursor. Coma o disiá Josèp Salvat en 1934, agèt pas de mèstre e foguèt guidat dins son trabalh per una perspicacitat de tria.

Un obrièr per la lenga parlada

Ròcaguda a volgut promòure sa lenga mairala: uèch manuscrits concernisson l’occitan del sègle XVIII e de la debuta del sègle XIX. A compausat un diccionari de ri-mas : al torn de 13000 mots segon Cristian Laux. Aquel trabalh mòs-tra una coneissença precisa de la lenga parlada e del vocabulari. A notat 435 expressions occitanas

tipicas e balhat lor significa-cion en francés; Mistral tornèt far aquel trabalh a un nivèl pus important. A donat lo nom occitan de plantas que lo Montalbanés Gatereau ne balhava lo nom francés. A co-mençat un diccionari lengado-cian-francés amb taulas de conjugason, explicas per legir l’occitan. Utilisa la grafia lh, la notacion dels trobadors per las diftongas mas nòta pas la r de l’infinitiu; sus aqul punt, Raynouard foguèt mai clarve-sent dins l’ajuda que portèt a

Diouloufet per Leis Magnans (1819) coma l’explica René Merle. Pr’aquò faguèt pas escòla e cal-guèt esperar Antonin Perbosc, a la fin del sègle XIX, qu’adaptèt la grafia dels trobadors al lengado-cian.

L’òbra màger per la lenga de son epòca es lo manuscrit 9, Recueil de chansons et autres pièces en lan-gue méridionale, qu’auriá pogut èsser estampat. Conten 111 pagi-nas e 220 pèças, de cançons e qualques tèxtes en pròsa : cançons d’amor, cançons burlèscas, calhòlas o politicas, nadalets e autres tèx-tes religioses. Per d’unas pèças, lo nom d’autor es indicat, òmes o femnas d’Albigés; d’autras son se-gurament de tradicion populara, òm ne tròba de versions un pauc diferentas endacòm mai, per exemple cò d’Augusta e Cyrilla Rigaud a Montpelhièr; a Castras, Anacharsis Combes ne publiquèt en 1860; òm ne tròba tanben dins d’autres recuèlhs. Òm pòt se de-mandar se Ròcaguda auriá pas contribuat a n’escriure d’unes.

Ramon Ginolhac

Per far melhor conéisser l'òme e son òbra, lo Centre Cultural Occitan d’Albigés a propausat al mond una exposicion, del 12 al 27 de genièr a l'Ostal Ròcaguda a-z-Albi, e un libre accompanhats de divèrsas conferéncias. Contunha las recèrcas per far espelir un numerò especial de la Revista de Tarn sus aquel sabent tròp desconegut.

Aquel trabalh es tanben l’escasença de presentar al mond d’elements de l’istòria de la lenga nòstra.

La mòstra Ròcaguda © Joan Gasc

Los adultes, modèls en matèria de lenga

Los mainatges aprenon las lengas que ne senton aver besonh e las lengas presentas dins lor environament. Per apre-

ne una lenga, los mainatges devon poder escotar las personas que la parlan e a l’encòp la parlar els meteisses. Trabal-

har dins un centre de primièra enfança demanda fòrça temps amb los mainatges. Es tant mai important mentre que pla-

nes entendon pas la lenga a l’ostal. Dins vòstra estructura, parlatz una lenga simpla, imatjada, e eforçatz-vos d’afavorir

l’occitan e lo prononciar plan coma cal. Ensajatz de sosténer vòstras paraulas amb de gèstes e lo ton de la votz. Re-

membratz-vos que pel mainatge sètz benlèu lo sol modèle occitanofòn.

Verbalizacion tre lo primièr atge

La comunicacion amb lo mainatge deu èsser constanta; discutissètz d’accions d’entreprene, demandatz-li son vejaire

e cercatz son aprobacion e sa participacion.L’intervenent se deu assegurar que totes messatges son comunicats clara-

ment e eficaçament per dire de s’adaptar als besonhs del mainatge. Quand vos exprimissètz en occitan amb un mainat-

ge, esitetz pas a repetir lo vocabulari o las frasas quand los mainatges l’emplegan pas o quand parlan pas encara. Es

mestièr de repetir mantunes còps e aital podètz jogar amb la sintaxi.

Per exemple : “As vist lo gós negre ? Lo gós negre, l’as vist, tu? Qu’es polit aquel gós negre, lo gós qu’es negre, es un polit gós negre. Lo gós es pas blanc…”

Referent lingüistic (a tot atge)

Coma los parents, los professionals de la primièra enfança son responsables d’enriquir lo ròdol lingüistic del mainat-

ge. Se los parents o los autres pròches parlan pas occitan, lo ròtle del luòc d’acuèlh es encara mai important. Aital, un

dels professionals del centre de la primièra enfança se pòt far encargar que los escambis verbals quotidians se debanen

d’una manièra apropriada en usant d’un vocabulari precís e reconegut pels locutors e pels parents del mainatge quand

aquestes conéisson l’occitan. Aqueles que parlan pas la lenga i pòdon èsser sensibilizats.

Un referent lingüistic serà nomenat dins lo sen de la còla. Velhatz qu’el o ela:

1. parle correntament l’occitan;

2. siá en mesura de participar a d’acamps amb d’autres centres de la primièra enfança;

3. siá capable(a) de cercar reguralament de vocabulari e d’expressions usualas e de difusar

l’informacion (a la discrecion del gestionari).

dorsièr n°143 - 1

Guida de bonas practicas per luòcs d’acuèlh

de primièra enfança en occitan

Lo fascicul que l’IEO ven de sortir, en pdf (abans son

edicion), es la resulta de l’aplicacion a la lenga occitana

d’un projècte inicial dins lo domèni de la primièra enfan-

ça portat pel Malhum de Promocion de la Diversitat Lin-

güistica (en anglés, NPLD), que l’IEO n’es membre. De

professionals de la primièra enfança an collaborat per

aplicar una metodologia existenta, desvolopada per Lille-

mor Gammelgård (directritz de l’educacion a la primièra

enfança dins la comuna de Vaasa, Finlándia) dins un libre

de referéncia “Estrategias lengatgièras dins los luòcs d’a-

cuèlh de primièra enfança”.

Vos balham aicí los elements principals de son conten-

gut en esperant que vos siá util e encoratjant per desvo-

lopar la transmission de la lenga occitana.

La còla de l’Institut d’Estudis Occitans

Se’n pòt telecargar la version complèta a

http://www.ieo-oc.org/Guida-de-bonas-practicas-per-luocs

Interagir amb los mainatges (a tot atge)

Per qué los mainatges aquièran l’occitan, lo devon entendre parlar pels

adultes. Per consequent, tot adulte que trabalha amb de mainatges an un

ròtle important de jogar: el o ela es pel mainatge un “modèl en matèria de

lengatge”. Aprofechatz de totas las escasenças per parlar amb los mainatges

en occitan. Cercatz las escasenças de crear d’interaccions en fasent de ques-

tions dobertas qu’estimularàn la discussion, mai que mai per de juòcs de ròtle

e de conversacions informalas (per exemple, a l’ora de la merenda o del dinar).

De talas interaccions permetont al mainatge d’entendre de vocabulari e de

particularitats de lengatge en rapòrt amb l’activitat en cors.

Convèrsa e vejaire dels mainatges

Mai se lor balha la possibilitat de parlar e de s’exprimir, mai los mainatges aprenon e desvolòpan

lor lengatge. Atanben aprenon a desvolopar lors pròprias pensadas tot en s’exprimissent. Las jornadas dins los centres

de la primièra enfança/classas son sovent tant emplidas qu’es malaisit de trobar de temps per s’assetar, discutir e escu-

tar los mainatges.

L’utilisacion de fòtos dins las estructuras (tre l’atge de dos ans)

L’utilisacion de fotografias permet de concretizar las pensadas dels mainatges e d’associar de concepts amb de mots.

Quand un mainatge coneís pas un mot en occitan mas en francés, pòt far naturalament lo ligam entre çò qu’es vist sus

la fotografia e los dos mots coma se s’agissiá de sinonims.

Fasètz que cada mainatge causisca una fòto e demandatz-li d’explicar las rasons de

sa causida. Per qué totes los autres pòscan aprofechar de las idèas qu’exprimís, se

conselha de las escriure. Las explicas pòdon èsser ajustadas a las fòtos, que

pòdon segurament èsser mesas dins l’àlbum.

Prenètz de fòtos al temps de sortidas educativas e d’escasenças especia-

las e en seguida discutissetz d’aquelas fòtos en demandant al mainatge çò

que sentís en las vesent. Apuèi conservatz totas las fòtos e reflexions dins

un endrech que los parents i pòdon accedir directament apuèi, a la din-

trada per exemple. Los parents que parlan pas la lenga i poiràn èsser sen-

sibilizats en associant la fotografia al jos-títol. Aqueles que parlan la len-

ga poiràn escambiar amb lors mainatges.

Es pas tostemps aisit pels mainatges d’exprimir lors idèas. Las phòtos inci-

tan a la comunicacion de la pensada los mainatges mens charraires e mens

segurs d’eles pròpris.

Dessenhar una istòria (tre l’atge de tres ans)

Lo professional comença per far l’esbòç d’una persona/d’un animal/d’un joguet, mas los mainatges lo dèvon ajudar a

acabar lo dessenh. Lo professional es l’executant, mas a sonque lo drech de dessenhar çò que los mainatges li sugeris-

son. Aital, s’encoratjan los mainatges a inventar una istòria a prepaus de la persona o de l’animal pendent que lo des-

senh se precisa. Se pòt far de questions per ajudar los mainatges a li far de sugestions, tornar dirigir cap a l’occitan e i

menar lo vocabulari convenent.

Per exemple: La persona es un dròlle o una dròlla? Quina es la color de sos uèlhs, de sos pels? Qu’es a far? Qué pòrta? Ont viu?

Trabalhar amb un personatge carismatic que coneis sonque la lenga occitana

(tre lo primièr atge)

Créatz un pichòt personatge simpatic, que plase als fòrces

pichons e que los incitarà a utilitzar l’occitan. Disètz als mainat-

ges que lo personatge comprend sonque l’occitan e que se li par-

lan o jògan amb el, comprendrà sonque dins aquela lenga.

dorsièr n°143 - 2

Un ròdol favorisant lo desvolopament del lengatge

Un bon ròdol d’aprentissatge es tostemps favorable al desvolopament del lengatge. Suscita l’interés, fa viure d’expe-

riencias e encoratja los mainatges a s’exprimir de faiçons diferentas. Atanben lor permet de tornar venir enrèire e de

tornar far las causas mantunes còps.

Aficatz la lengua sus las parets (tre los primièrs

atges)

Balhatz a la lenga una bèla visibilitat al sen de l’estruc-

tura per ajudar los mainatges a se familiarizar amb los mots

e las frasas. La lenga es omnipresenta dins una sala de clas-

sa ou d’un luòc d’acuèlh de primièra enfança. Sus las parets

se tròban d’imatges que servisson de supòrt a son desvolo-

pament, l’alfabèt, de calendrièrs, de cartas e de chifras. Los

mòbles son cobèrts d’etiquetas).

Utilizatz de cartèls (tre l’atge de 2-3 ans)

Preparatz una cartèl portant sus un subjècte sul qual sètz

a trabalhar e plaçatz-la a la nautor dels uèlhs dels mainat-

ges, per exemple sus una pòrta. L’afica pòt comportar de

substantius, d’adjectius, de vèrbs, els. Permet d’entresenhar

los parents del subjècte que sètz a tractar ; s’eles parlan pas

occitan, seràn ajudats per las illustracions e poiràn aital

demandar a lors mainatges de’n lor dire mai. Los mainatges

se sentiràn valorizats tot en aprenent de mots a lors pa-

rents.

La carta postala (tre l’atge de 2-3 ans)

Se pòt fabricar de cartas postalas amb los mainatges en utilisant diferents elements de decora-

cion (par exemple de plumas, d’estèlas garnidas amb de palhetas, del papièr crespon, de fuèlhas

e de petalas assecadas). Los mainatges pòdon demandar al professional qu’escriga lo messatge

desirat. L’educator pòt en seguida ajudar cada mainatge a escriure l’adreiça e a postar la carta.

Lo mainatge pòt causir la persona a que desira enviar la letra.

Aira de discutida (tre l’atge de 3 ans)

L’aira de discussion es un endrech ont los mainatges an la possibi-

litat de jogar dels ròtles e de discutir amb lors amics. L’endrech deu

aver una taula e qualques cadièras, de blòts, de gredons e de telefò-

nes per que los mainatges parlen entre els (l’idela es de recuperar de

vièlhs telefònes robustes). Podètz monstrar l’exemple en jogant amb 2

o 3 mainatges per menar lo vocabulari o las expressions abitualas en

occitan abans de las daissar praticar soletas. Daissatz als mainatges lo

temps e l’espaci per parlar naturalament e a lor ritme per dire d’amel-

horar lors competéncias a l’oral.

Collaboracion entre educators

La collaboracion entre educators implica un trabalh tostemps mai

estrech entre los parents e los emplegats del centre de primièra en-

fança dins l’interès dels mainatges. L’idèa es qu’es possible de conéis-

ser melhor los mainatges per lors parents e que los parents an mai

d’una escasença d’influençar las activitats quotidianas dels mainatges

dins lo luòc d’acuèlh o l’escòla. dorsièr n°143 - 3

dorsièr n°143 - 4

La collaboracion es tanben importanta pel desvolopament del lengatge. Perque pas crear un pairinatge lingüistic en

implicant de personas exterioras dins lo trabalh del centre ?

Pairanatge/partenariat lingüistic (a tot

atge)

Es mestièr qu’existisca un ligam lingüistic entre

l’endrech ont los mainatges entendon l’occitan

(luòc d’acuèlh, escòla) e l’ostal. Cal alara crear

aquel ligam lingüistic entre la familha e lo luòc

d’acuèlh.

Ajatz per tòca de monde dispausat a crear aquel

ligam dins lo ròdol familiar del mainatge (per

exemple, los grands, la familha espandida, d’a-

mics). Aquela(s) persona(s) serà(n) lo modèl occi-

tanofòn causit pels parents per servir d’interlocu-

tor a lor mainatge. La causida se deu portar sus

qualcun que:

1. ofrisca una proximitat emocionala al mainatge;

2. demonstre d’interés e d’estrambòrd per las activitats del mainatge, en li portant de vocabulari e d’estructuras

frasalas en occitan;

3. participe a d’activitats quotidianas amb lo mainatge una o doas oras per setmana de biais regular per dire d’a-

melhorar las competéncias oralas del mainatge.

Lo locutor causit deu tanben participar a las activitats de l’estructura d’acuèlh per aver una idèa dels tèmas qu’i son

desvelopats, dels subjèctes qu’i son discutits, eca.

Bon astre dins l’experimentacion d’aquelas

nòvas idèas – sèm segurs que vos agrada-

ràn, als mainatges e a vosautres!

Aqueste document es un produch del partenariat amb lo

Malhum per promòure la diversitat lingüistica

(en anglés, NPLD)

npld.eu post@npld.eu

Crèdit fotografic : © shutterstock

Augan, l’IEO desvoloparà un site internet que serà un centre de ressorgas per totas las questions dels parents

e dels professionals dedicats a la primièra enfança.

Avèm mestièr de correspondents dins cada seccion per èsser lo referent local d’aquel projècte, per poder – per

exemple – explicar als parents l’importáncia del bilingüisme francés-occitan dins la societat actuala.

Contact: bilinguisme@ieo-oc.org

n°143 — 15

La Biaça, memòrias en linha

’Quò comença a far del temps que los de l’IEO Lemosin fan de las enquestas, ’na bona diesena d’annadas que se permenen dins lo pais... A córrer los vielhs dins las charrieras o darrier los randals per fin de los far pausar davant un micrò o ’na camera per parlar un pauc del pais, contar ’na nhòrla, chantar quauqua chançon o nos far veire coma se fan los paniers o coma chal batre lo dalh.

Tota ’quela besonha demorava conhada dins las tiretas, chas los uns e los autres, a esperar que quauqu’un siguessa interessat (e esquipat) per escotar o veire totas ’quelas miraudias.

En 2011 respondigueren (sens tròp l’i creire !) a d’un “appel à projet dans le cadre d’un p r o g r a m m e n a t i o n a l d e numérisation”. Lo project siguet retengut e, emb ’na bona ajuda de la DRAC, lo site de las archivas de l’IEO Lemosin naissiguet : la Biaça, memòrias en linha a colleccions.ieo-lemosin.org.

E dempuei, tots los jorns l’i calhem un pauc mai de besonha,

la nòstra e de mai en mai de las caissetas o de la vielhas bendas que lo monde nos depausen per las numerisar e las balhar a auvir.

Au jorn d’auei, dins nòstra Biaça, i a quitament 200 oras de son e de videò a dispausicion, de las annadas seissanta a aura, mai de 200 enquestas vengudas de 143 còmunas de 6 despartaments (Corresa, Cruesa, ’Nauta Viena, Dordonha, Charanta, Viena). L’i trobaretz tanben una tota novela videòteca e quitament un “motor de rechercha” per l’i trobar çò qu’un vòl… e plan mai !

Films documentaris: En Lemosin

’Na crana esquipa compausada de benevòles e d’un salariat de l’IEO Lemosin realisa despuei

2010 daus filmes documentaris sur la vita e la cultura dau Lemosin rurau. Au jorn d’auei, uech filmes corts metratges (entre 10 e 25 mn) an estat montats sur daus temas plan diferents : los saubre far (far valer un vargier, far los palissons), las fòrmas de proprietat agricòla (lu ben familiau, lu GAEC moderne, ’na proprietat borgésa que vira totjorn a “l’anciena” emb lu fermier, lu regissor e lu vaslet…), las culturas dau país (las pomas ar terra), la memòria (vita paisana d’autres còps, raconte de captivitat pendent la segonda guerra mondiala), las devocions a las bonas fonts…

Tots quilhs documentaris son menats dins l’occitan dau país, mai que mai, e sos-titrats en francés.

Dos an fach partida, ujan, de la programacion dau festenau chaminaire de cinemà occitan Llanterna Digital e son tots per esser difusats sur ’na chadena de television locala: 7ALimoges. La seria se sona En Lemosin.

Tres filmes son desjà en linha, los podetz tornar trobar sur: 7alimoges.tv/search/en+Lemosin/.

SECCIONS

Qué de nòu au Lemosin?

Aquesta edicion d’Anem Occitans fa la granda plaça a las activitats e las actualitats del mitan occitanista de l’aira lemosina

n°143 — 16

Dins lo temps, tuavan los vielhs

L’operacion de cooperacion interregionala “Patrimòni culturau et identitat territoriala – Lengas, musicas e danças traditionalas dins lo Massiu centrau” menada per sieis associacions* que trabalhen siá dins lo mitan de las danças e de las musicas tradicionalas, la difusion culturala, siá subre las lingas (occitan e borgonhon-morvandiau) es ’trapada a montar ’na mòstra chaminairitz.

Entre tota queu monde, qu’es pas totjorn ’cepte d’acordar los violons… Mas pitit a pitit las eidéias se boten en plaça per far nàisser una mòstra autorn de las lingas e de las danças, chants e musicas que rasonen dempuei tant de temps de pueg qu’en combas sur la vielha eschina de nòstre Massiu Centrau.

Una mòstra per parlar dau país, daus país, de sas gents, de sas lingas, de sas musicas, de sas danças e, mai que mai, de sa dança reina, la borréia. Parlar dau Massiu centrau se pòt pas far

sens parlar dau monde que partian far las sasons (los maçons de la Marcha, las nuriças dau Morvan, los merchands de charbon d’Auvernha, los merchands de tiala d’Artensa, los sejaires d’en pertot…), çò que fai que la valisa es prenguda coma simbòu de quela expausicion presentada dins de las valisas veirinas (croquis).

Per segre la mòstra, un conte coma fiau conductor, eisit de l’eimaginacion de la Teresa Canet, e una concepcion grafica deuguda a l’expografe Franck Watel (plan conegut per son trabalh coma l’IEO Lemosin: libre Memòria de l’aiga, mòstra subre la literatura occitana dau Lemosin).

Per se pradelar dins la mòstra : daus audiò-guides conhats sus las aurelhas e ’na programacion a la carta. Dins quauquas valisas, de qué guelhar : daus filmes ancians (dançaires de borréia de l’Aubrac) e d’aura (contaires e espectacles). Segur la linga i tendra bona plaça (collectatges, chausida de textes d’autors – Bodon, Delpastre, Daval, echa…).

Quela mòstra sira disponibla devers l’estiu 2013. Per mai d’entresenhas: contact@ieo-lemosin.org o ben tot subre patrimoine-oral-massif-central.fr. * Los organisators dau project “Lengas, musicas e danças traditionalas dins lo Massiu centrau”: - L’ADDA Scenas crosadas (Lengadòc

Rosselhon) - L’Agéncia de las Musicas daus Territòris d’Auvernha (Auvernha) – AMTA - L’Associacion Nacionala Culturas e Tradicions (Auvernha) – ANCT - Lo Centre Regionau de las Musicas Tradicionalas en Lemosin (Lemosin) – CRMTL - Lo CIRDÒC – Mediatèca occitana - L’Institut d'Estudis Occitans dau Lemosin (Lemosin) - IEO Lemosin - La Maison dau Patrimòni Orau (Borgonha) – MPO

L’Associacion daus Libraris

Independents dau Lemosin (ALIL)

La Librariá occitana participet a l’eisida de l’ALIL en 2009. L’Associacion daus Libraris Independents dau Lemosin gropela de las librarias plan diferentas mas qu’an l’intencion comuna de

SECCIONS

Fotò de l’episodi Marcel dins son vargier, filmat a Sent Afòrian (87)

n°143 — 17

promòure la libraria independenta, e la richéssa de sa diversitat. Daus professionaus que se volen mielhs far conéisser, que an l’eime de far viure lo libre e la lectura, qu’asseguren ’na qualitat de servici, que defenden la lei Lang, qu’impausa un sole pretz per lo libre (lo fixat per l’editor). Tots los qu’aderen deven sinhar ’na charta “de bonas practicas”.

Per la Libraria occitana, far partida de ’queu malhum a mai d’una tòcas: nos far conèisser, daus professionaus, mai dau grand public, far conèisser l’occitan e la literatura occitana.

’Queu raseu nos permet de tèisser daus liams dins lo mitan dau libre, d’eschamnhar e de melhorar pauc a pauc nòstres biais de far. Qu’es maitot una maniera de far conèisser nòstr’ especificitat occitana, e indirectament de far saubre sus las activitats de l’IEO.

Pitit a pitit, ’trapem ’na mena de reconeissença, daus autres libraris mai d’autres actors dau libre

coma las bibliotecas o los editors.

Dempuei sa creaccion, l’ALIL develòpa daus ustilhs de comunicacion, afichas e marca-pajas, emb las adreças de tots los libraris aderents ; un site internet deuriá eisir l’an que ven. Avem maitot començat de montar de las animacions en comun.

Un còp a la darriera de 2011, e ’n’autre còp l’estiu passat, l’operacion “Coups de cœurs des libraires” faguet valer ’na chausida de libres fach per chasque librari de l’associacion.

Aura, l’associacion a l’enveja de ’nar mai luenh : l’eidéia es de farjar una vraia revuda, per parlar e far parlar dau libre: rencontres emb daus autors, portrachs de professionaus dau libre, criticas literàrias, endrechs ente fai bon legir... Per lo moment, ne’n sem a la maqueta. Lo prumier numerò deuriá surtir a la prima de 2013. De segur, l’occitan li trobará sa plaça.

SECCIONS

’Natz vos pradelar de còp t’en còp sus lo noveu site de l’IEO Lemosin:

ieo-lemosin.org

n°143 — 18

Òc, "revista de las letras e de la pensada occitana", vèn de faire parèisser son n° 102-103 (XIIIe tièira) après un an de pausa. Despuèi sa fondacion en 1923 per Ismael Girard, Òc es un fogau de la creacion literària occitana. Dins una adrèiça i legeires, Joan-Pèire Tardiu fai l'istoric dau caminament de la revista, que fuguèt de lònga marcat per "lo desir de far avant, rai, mas tanben - e sovent a l'encòp - per una contunhosa remesa en question". Aqueste numèro prepausa de tèxtes (poesias e pròsas) de Bernat Manciet (manescrich inedit), Danièla Estèbe-Hoursiangou, Frederic Fijac, Felip Gardy, Felip Angelau, Joan-Pèire Tardiu, Sergi Labatut,.Enric Molièr, Maèlla Dupon, Sèrgi Javaloyès, Joan-Frederic Brun, Bruno Peiràs... E, coma a l'acostumada, la rubrica "Germanor" (consacrada i tèxtes catalans) e de rendut comptes. L'abonament per un an còsta 25 € (estudiant : 18 €), de mandar a Frederic Fijac - 625, La Permenade - 47300 Bias. Òc publica tanben una colleccion de librilhons (pròsa e poesia): Òc / Passatges. Veire lo site Internet: www.ocrevista.com. Lenga e país d'òc, n° especial 52-53 , 2012 : Mar ce l a Delpastre, una cosmogonia del vivent. 177 p., 14 €. Lo dorsièr, coordonat per Miquèla Stenta, recampa d'articles de Felip Gardy, Miquèla Stenta, Jan dau Melhau, Micheu Chapduelh e la seguida. La revista se pòt far comendar au prèp dau C e n t r e r e g i o n a u d e documentacion pedagogica de Montpelhièr: en linha al site www.sceren.com o per la pòsta (CRDP - Allée de la Citadelle, 34064 Montpellier Cedex 2).

Revue des langues romanes, t. CXVI, n° 1, 2012, 62 €. Un dorsièr que tòca naturalament l'occitan : "De la description des langues romanes : aperçu historique des définitions et des classifications". De senhalar, entre autrei contribucions, l'article de Domergue Sumien, de la facultat d'Ais de Provença, "Le catalogue des langues romanes :

clarifier les critères et les idéologies". L'autor fai lo ponch sus lei critèris scientifics de classament, puèi nòta en conclusion, fàcia i temptativas de "secessionnisme linguistic" de tota mena : "Conven d’evitar lo relativisme extrèm e l’atomizacion en centenas de ‘lengas’... ". Se lo pòt comendar en linha (www.pulm.fr) o per la pòsta (Presses universitaires de la Méditerranée (PULM), Université Paul-Valéry - Montpellier III - 17 rue Abbé-de-l’Épée, 34090 Montpellier). Revue de linguistique romane, n° 303-4, juillet-décembre 2012. Un article de Fabrice Bernissan, de l'IEO 65 (Nosauts de Bigòrra) e doctor en lingüistica per la Sorbona : "Combien de locuteurs compte l'occitan en 2012 ?" L'autor comença per precisar la nocion de locutor, en destriant locutor natiu e neò-locutor. Puèi, sus la basa d'una enquista detalhada qu'a menada dins lo departament dei Pirenèus Nauts, fai una projeccion dau nombre de locutors de l'occitan a l'ora d'ara dins l'Estat francés: son estimacion balha a l'entorn de 110 000 locutors stricto sensu, e a pauc pres 1 200 000 non-locutors mai o mens embugats. La revista se pòt comendar en linha (www.slir.org). "Langues et cité". Lo bulletin de l'Observatòri dei practicas lingüisticas dau ministèri de la Cultura contunha son torn de França dei lengas ambé lo catalan (n° 21, novembre de 2012) e lo còrse (n° 22, decembre de 2012, entièrament bilenga). La situacion d'aquelei lengas es pron diferenta: en Catalonha Nòrd, lo catalan patís de l'abséncia de politica de l'Estat francés en favor de la langa (au contrari de çò que fai la Generalitat de Catalonha sus son territòri), mai lo còrse pòu comptar sus lo sosten de la Collectivitat territoriala de Corsega en favor de la cooficialitat. Aquelei bulletins se pòdon demandar a gratis: olivier.baude@culture.gouv.fr. Lei mai ancians son de telecargar sus lo site http://www.dglf.culture.gouv.fr. Per memòria, lo numero consacrat a l'occitan es lo n° 10, de 2007.

Gèli Fossat

Dau costat dei revistas

Se prepausan aquí las darrièras de la revistas literàrias e scientificas especializadas en lenga e cultura occitanas o amb dorsièrs especials sus aqueste tèma

LIBRES

n°143 — 19

Au principi de l’aventura, l’IEO 06 volia publicar, ribon-ribanha, una crònica setmaniera sus lo site de l’IEO 06 : ieo06.free.fr en la rubrica “Niçard-Patrimòni”. Aquò nos a donat l’idea dau titre de l’obratge. L’aventura comencèt en novembre dau 2008.

Popularizar la lenga occitana dins la sieu diversitat d’aquí: niçard, provençau-maritime, mentonasc, vivaro-aupenc e mai lu parlars ligurs d’en Val Ròia: brigasc, saorgin... èra una premiera tòca. Èra tanben, un biais de valorizar lo travalh d’escritura d’aquelu que, despí d’annadas, participan ai uech cors de lenga de l’IEO 06.

Avèm vorgut faire òbra collectiva e portar la nòstra pèira au clapier. Trenta sièis autors diferents si son mandats a l’aiga.

Ancuei prepauam la version papier dei cinquanta-cinc premiers tèxtes retenguts embé la sieu adaptacion francea. Si siam dich que toi aquestu tèxtes cortets porrion servir de lectura ò de document de travalh en aquelu que s’interessan a l’occitan: pichoi e grands, escolans de collègis, licèus, adults que trevan lu cors publics.

Per donar a escotar lu tèxtes, si siam pensats de lu metre en rega d’una maniera originala sus YouTube: youtube.com/user/ieo06, lo travalh es pas acabat. Metrem lu tèxtes que mancan a flor e a mesura. Lu 150 escolans dei cors de lenga de l’IEO 06, l’i si son engatjats per l’annada 2013.

J.-P. Baquié e J.-P. Spies President e President-Ajonch de

l’IEO 06

Format: 160 x 235 - Pàginas: 135 Pretz de vèndita : 12 € + 3 € de participacion ai fres de mandadís

LIBRES

Ribon-Ribanha: crònicas d’ancuei per deman

Pere, republican espanhòl, occitan de la Val d’Aran, combatent de las Brigadas Internacionalas, es estat percaçat de son país e ensenha los joves resistents del maquís installat a la bòria de la Picharlariá, prèp St Estève de Val Francesca.

En abril 1944, una colona alemanda es estada atacada per un grop de maquisards e los alemands tardan pas d’arribar per de represalhas. Los estatjants fugisson e s’escondon. Lo vilatge es pilhat, lo castèl brutlat.

Vesèm Pere jove pendent la guèrra que viu aqueles eveniments. S’installarà puèi dins lo país après aver maridat Miriam, la portaira qu’a bailat una ajuda preciosa als maquisards.

En agost de 2003 es l’annada del calimàs bèl de pertot; un incendi gigantàs va cremar de milierats d’ectars que los bòsques de pins s’enflamban coma

entòrchas. Lo fuòc se sarra dels ostaus, d’unes estatjants après una lucha sens mercé devon fugir.

Tornam trapar Pere dins lo mas de la familha de sa femna, a viure seissanta ans après, l’autre incendi...

Lo roman se debana coma un film amb de faches istorics pendent la guèrra darrièra e met en scèna de personatges de la Resisténcia. De sequéncias d’incendis de causa

d’a fons diferenta, mas tant espaurugants los uns coma los autres ne son lo ligam, amb de liucets que van e venon dins dos temps diferents que van ritmar lo libre.

Avèm a travèrs lo roman lo sentit de l’autor qu’a viscut aqueles dos eveniments dempuèi son enfància fins a son temps d’adult. En mai del testimòni e de l’istòria atrasents, mantunas evocacions del pais, coma de la lenga o dels faches menuts de la vida vidanta ne’n fan un raconte mirgalhat d’imatges pertocants.

Marineta Mazoyer per MARPOC e l’IEO 30

Edicion MARPOC Collecion Mar e Mont Prètz de venda: 16 €

Las comandas se fan al Caire d’Òc (4 rue F Pelloutier 30900 Nimes - 04 66

76 19 09)

Au fuòc de la libertat, lo novèl roman de Jòrdi Peladan

‘‘Al canton del fogal aviá alestit lo filtre d’esmaut blau. Quand pallevava la cabucèla, l’olor del cafè molinat de fresc, vira que viraràs la manilha, li calinhava delicadament las narras. (…) Dins lo silenci de l’ostal encara aconsomit lo siular continú del fiu de bevenda que cordurava la fina grasil-heta que reteniá la polvera al fons del filtre se trencava del petejar de la flama clara e del clarinejar de l’aiga que s’esbolhissiá’’.

n°143 — 20

LENGA

Dins lo domeni de la pedago-g ia e de l a d idac t i ca , l’ensenhament de lengas vivas es benlèu lo mens aisit de totes. Qu’implica la creacion d’un am-bient referencial novèl dins l’esperit de l’escolan o estudiant, pr’amor de gaitar lo mai possible de desseparar las experiéncias e lo rasonament de sa lenga mairala pendent l’aprentissatge del novèl idiòma. Aqueste procediment fa necite per fargar de competéncias comunicativas autonomas per l’aprenent, tot en s’esquivant de la trapa de la traduccion mentala e dels “falses amics”.

E quand s’agís de lengas mino-rizadas (es a dire, de lengas en desavantatge dins un rapòrt di-glossic de poder), la situacion ven encara mai delicada, subretot se las dichas lengas trapan pas pro d’espaci mediatic dins la societat que la deuriá portar naut. Lo pro-

fessor es doncas responsable de far crear dins son grop un univèrs de referéncias e significacions que balhe un sens a l’aprendissatge de la lenga per l’aprenent.

En çò que concernís l’occitan, avèm lo mai sovent dos tipes d’aprenents dins las estructuras d’ensenhament: (i) lo curiós de len-ga e cultura que s’intèressa a aprene la lenga nòstra, mas que possedís pas cap d’experiéncia personada ligada a l’occitan, que siá pas artificiala (literatura, musi-ca, eca); (ii) la persona que parla (o que parlava) la lenga dins un cadre familiar e intim, mas que se vòl desvolopar encara mai e apre-ne, per exemple, a legir e a es-criure en grafia alibertina.

Pels dos cases de figura, lo tea-tre porgís un espaci unenc de des-volopament lingüistic - e tot aquò amb un potencial original en rapòrt a d’autres tipes d’activitats.

De’n primièr, mercés a l’experiéncia dramatica, la desse-paracion entre la realitat lingüisti-ca mairala e la de l’idiòma apres es clarament pausada e l’aprenent aurà recors mai naturalament a l’occitan. Segondament, los exerci-cis de diccion e d’interaccion entre los comedians pòdon far un apòrt important a l’explicacion de pun-ches fonetics e prosodics, emai la practica aisida de construccions frasalas novèlas dins un contèxt comunicatiu vidant e espontanèu.

Aital, per qué pas cercar de formators teatrals per realizar d’escambis d’experiéncias amb los professors de lenga? Un estagi en teatre didactic pòt servir a crear tot un fum d’activitats a diferents nivèls de competéncia en occitan. A vos de jogar!

Marçau de l’Oliu

Lo teatre dins l’ensenhament de l’occitan

De mascas decorant lo teatre d’Òstia Antica, en Itàlia © Jean-Pierre Dalbéra

Per sortir d’un cadre purament escolari, utilizam totes los mejans per far véser la lenga per un biais creatiu: la musica, la literatura, la dança, lo cinema... Mas perqué pas botar tanben un pauc de teatre dins vòstra classa?

n°143 — 21

Lo lac color de plomb espèra. Las canavèras immobilizadas dins una postura ieratica espéran tan-ben. Los ròcs de las calancas son qu’una dentèla deslavada. La tèrra sembla lorda e tèrna. Los arbres daissan penjar mòlament lors brancas coma de braces mòrts. Lo temps sembla en suspens, pas ges de mormolh, pas ges de crida, pas ges de buf…

Assetada sus un soc d’arbre, una jove femna espera, mai l’angoissa l’estrenh, de mans ima-ginàrias sortidas de l’inconscient collectiu li inserisson las espatlas, una alenada eterenca la fa s’estrementir. A freg malgrat la doçor primaverenca. A paur, mas d’una paur inofensiva, que la pe-nombra e sos mistèris gratilhonejan son imaginación. Espèra, espèra lo revelh del lac, de son lac qu’a vist nàisser dins l’annada 1969: lo Sa-lagon. L’alba es un moment privile-giat: parièra a Lamartine voliá que lo temps interrompèsse son vòl. Mas chut! Silenci! S’esparpalha…

Pels diafans, la bruma se desfi-larga a flor d’aiga, emmascanta farfarfantèla. Un flòc aicí, un flòc alai, trebolan l’aiga e debutan sas ondas regularas. Peisses en cèrca d’un dejunar? Carpas, bechets, sandras abondan. Un bufal leugièr

s’enfonilha insi-diosament tal una sèrp dins las canavèras animant aques-tas d’un doç ba-lançament. La febla clartat que ven del le-vant orna tor-narmai pibols, sauses, fraisses e garrics de lor verda color d’esperança. Lo solelh treslusent tal un pintre, jòga sus la

“rufa” e colora la natura de tòcas cambiadissas a mesura que monda dins lo cèl, passant per totas las nuanças de l’òcre, veritable artista. Un pichòt nivòl solet, careça timi-dament una barca amb son om-bra…

La fauna - pregadieu, escorpiu de Lengadòc, colòbra de Montpel-hièr, rassada - es encara a l’abric jos las pèiras engrunadissas dins lors garrolhas. Endreit espitalièr malgrat l’ariditat del luòc: cabus-set tufat, perdritz roja, pola

d’aiga, còlverd, blaveta, demòran dins e près de las canelièras. Lo grand còrb marin, el, es prèst de partir aprèp aver traobat aicí asil per l’ivèrn. Un tendre cascalhadís torna bala vida a las calancas adonc los ròcs flamejan ara. Los puèges, cabelladuras rossèlas pon-chudas de ginestas roginejan al solelh que s’enardís.

Un fum de gabians venent que non sabent d’ont arriba en cridant. Lo solelh dispensator de vida mon-ta ara majestuosament dins lo cèl. L’efemèra magia es passada, mo-mento privilegiat, momento de bo-naür al mitan d’una natura encara protegida…

Mas de bruches divèrses enva-sisson pauc a pauc los luòcs: los galaupants matinièrs arriban, los pescaires meton lors batèls de re-ms dins l’aiga, qualques passejai-res encara aconsomits fintant lo cèl prometeire de temps bél. Anem, cal partir…

E benlèu a lèu… per una novè-la passejada!

Lacòsta, julhet de 2012

Cristiana de Nimes

Lo lac

TRIBUNA LIURA ©

Uni

vers

itat Ib

n Tò

fail

Aquí dessús una fòto inedita de Georges Souche. Dins lo libre Lac de Salagou : miroir aux visages (2005), Max Rouquette e el nos convidan a conéisser los mistèris d’aqueste biòma.

Buthus occitanus, l’escorpiu de Lengadòc

n°143 — 22

Vos coneisse. Si fau pas una cronica aquí-dessús passarai tres mes a respondre aus que m’escriurán per me damandar çò que ne’n pense. Sei per consequent dins l’obligacion de ne’n pensar quauqua ren. E ben…

Adepte dau story-telling, lo prince-president precedent s’era maridat dins l’exercici de sas fonc-cions. E se’n parlet. Normau, quo era fait per quò . De queu temps parlavan pas de quauquaren mai. Coma lo maridatge quò sembla marchar per desviar las preoccu-pacions daus medias, lo presiden-tonet actuau, qu’a plan besonh de desviar las conversas, fai mai beu, mai grand : lo maridatge per tots. Quo es democratic, egalitari. Mas tanben un pauc liberticidi, non : e los que se vòlen pas maridar o que se vòlen maridar emb lor man o emb lor soletat? E contradictòri tanben: es pas maridat, eu !

Bon !... Quò vai. Ai compres… Quo es dau maridatge omosexuau que me voletz legir parlar. Veire, veire… Que ne’n pense?... Quò me tuca gaire, que fuguí batejat a l’autra chapela e jamai temptat per l’abjuracion. Mas, pasmens, en un temps onte degun demest los

eteròs se vau pasmai maridar, ai paur que leu lo maridatge siá con-siderat coma l’afar daus omòs e, coma sei maridat, de me far trac-tar de tapeta. Bon, se far tractar de qué que siá, quò empòrta pas lo bocin. Tant que i a pas d’agression fisica, de testas-pialadas que fan la chaça aus ma-ridats…

Mas en un temps onte degun (manca los curets) se vòu pasmai maridar, qui a ben pogut lançar l’idèia de maridar las personas de sexe identic? La Gleisa, ai pensat d’abòrd. Per las far rentrar dins lo reng, las contrénher o dau mens las engatjar a un pauc mai de fideli-tat, d’estabilitat. En gròs, a desfaut d’eradicar quelas practicas jutja-das contràrias a las Santas Escritu-ras, las moralizar un pauc. Quò me semblava coërent. E ben, non! la Gleisa es totjorn contra. Coma di-siá l’aumoinier de mon liceu: “Se tucar entre goiats, quò fai plorar lo petit Jesús”. Alaidonc pensatz! se maridar!

Si quò es pas lo Dieu de la Gleisa que desira queu maridatge, quò deu èsser l’autre, enfin l’autra, la divessa Economia. E ben non! Que queu maridatge vai far plo-

rar tanben sa papessa, Dòna Pa-risòt. Mens de precaritat dins la vita personala, mai de damandas de rapròchaments de conjunts, quò vai contra lo dògme de la mobili-tat-flexibilitat. Sens comptar que la coabitacion es jamai bona per la consomacion: un refregidor, un lava-vaissela, una television per dos, quò fai 50% de manca a ganhar. Çò que seriá melhor per lo MEDEF, quò seriá l’interdiccion - per tots - dau maridatge, dau PACS, de l’union liura e de la coa-bitacion.

Alaidonc qui? L’Estat e sas ema-nacions territorialas? E ben non. Tanpauc. Que viure a dos, quò fai rentrar una sola taxa d’abitacion onte se’n podriá far rentrar doàs…

E pareis que parlarán leu dau drech a l’enfant per tots. Esperem. Nos faudrá ben dire a quau gui-chon lo podrem ‘nar tucar, l’enfant que i aurem drech. Coma las allo-cacions familialas van èsser impau-sadas, quò deuriá far baissar un pauc lo Deute. E aurem drech a un congèt parentau? Enquera quau-quaren que vai far plorar Dòna Parisòt!

Per de bon, vese pas quaus son los interès que pòden mobilizar tant de tinta, de pixels, de giga-bits, de papier, d’escupit… E sente plan la decepcion de mos legeires.

Michèu Chapduelh

Gagai, maridem-nos!

TRIBUNA LIURA

Colera

© M

agim

ages

n°143 — 23

ADREIÇAS

L’Institut d’Estudis Occitans de pertot IEO (FEDERAL) Ostal d’Occitània 11, carrièra Malcosinat 31000 Tolosa 05 34 44 97 11 - direccion@ieo-oc.org www.ieo-oc.org

IEO DIFUSION (IEO-IDECO) Carrièra dels ancians combatents ZA plana St Martin 81700 Puèglaurenç 05 63 75 22 14 - ideco@ideco-dif.com www.ideco-dif.com SECCIONS REGIONALAS

IEO AQUITÀNIA 171, avenguda de la Palhèra 33600 Peçac 05 56 39 27 99 - ieoaquitania@ieo-oc.org http://ieoaquitania.free.fr

IEO AUVÈRNHE, BORBONÉS, VELAI 4, carrièra Sent Eutròpi 63000 Clarmont d’Auvèrnhe 09 54 49 26 63 - 09 59 49 26 63 ieoregionauvergne@gmail.com

IEO LEMOSIN Plaça daus vinhairons 19140 Usercha 05 55 98 28 90 - contact@ieo-lemosin.org http://www.ieo-lemosin.org

IEO LENGADÒC 14, avenguda Estienne d'Orves BP 60011 34501 Besièrs cedex 04 67 31 18 91- ieolengadoc@ieo-oc.org www.ieo-lengadoc.org

IEO MEIDIA-PIRENÈUS 11, carrièra Malcosinat 31000 Tolosa 09 62 56 09 91 - ieom-pireneus@ieo-oc.org

IEO PROVENÇA-AUPS-CÒSTA D’AZUR (CREO PROVENÇA) Ostau de Provença 8 bis, avenguda Jules Ferry 13100 Ais de Provença 04 42 59 43 96 - ieopaca@ieo-oc.org http://c-oc.org/ieo/provenca

IEO RÒSE-AUPS Chez Gerard Betton - Le Petit Avanon 07370 Auzon 04 75 23 02 71 - ieor-aups@ieo-oc.org SECCIONS DEPARTAMENTALAS

IEO 04-05 "ESPACI OCCITAN DEIS AUPS" 21, charrièra de l'Estampariá 05000 Gap 04 92 53 98 40 - ieo04-05@ieo-oc.org www.espaci-occitan.com

IEO AUPS MARITIMES En çò de J.P Baquié 17, baloard Carabacel 06000 Niça 04 92 04 27 20 - ieo06@ieo-oc.org http://ieo06.free.fr

IEO ARDESCHA En çò de Denis Capian La pastourelle A 07000 Privàs 04 75 64 87 74 - ieo07@ieo-oc.org

IEO ARIÈJA "OSTAL OCCITAN" 11, carrièra Henri Fabre 09100 Pàmias 05 61 69 60 96 - ieo09@ieo-oc.org

IEO AUDE 79, la Trivala BP 105 11022 Carcassona 04 68 25 19 78 - ieo11@ieo-oc.org http://perso.orange.fr/ostal.sirventes

IEO AVAIRON Ostal del patrimòni Plaça Foch 12000 Rodés 05 65 68 18 75 - ieo12@ieo-oc.org www.ieo12.org

IEO BOCAS DE RÒSE Ostau de Provença 8 bis, avenguda J. Ferry 13100 Ais de Provença 06 15 89 59 38 - ieo13@ieo-oc.org

IEO CANTAL 32, ciutat "Clair vivre" BP 602 15006 Orlhac 04 71 48 93 87 - ieo15@ieo-oc.org http://ieo15.cantalpassion.com

IEO CHARANTA "CONVERSA OCCITANA" 13, carrièra Gaston Agard 16800 Soyaux 05 45 38 03 08 - ieo16@ieo-oc.org

IEO DORDONHA "NOVELUM" Centre sociau de Marsac 95, rota de Bordèu 24430 Marsac/ L’Isla 05 53 08 76 50 - ieo24@ieo-oc.org http://novelum.ieo24.online.fr

IEO DROMA "DAUFINAT, PROVÈNÇA, TÈRRA D'OC" Ostal dels Servicis Publics Servici de la vida associativa 1, avenguda St Martin 26200 Monteleimar 04 75 46 86 52 ieo26@ieo-oc.org www.ieo-droma.org

IEO GARD 4, carrièra F. Pelloutier 30900 Nimes 04 66 76 19 09 - ieo30@ieo-oc.org www.ieo30.org

IEO GARONA NAUTA Ostal d’Occitània 11, carrièra Malcosinat 31000 Tolosa 05 61 11 24 87 - ieo31@ieo31.com www.ieo31.com

IEO GÈRS 6, carrièra Lamartina 32000 Aush 09 54 10 11 41 - ieo32@ieo-oc.org

IEO GIRONDA Ostau occitan 171, avenguda de la Palhèra 33600 Peçac 05 56 36 30 27 - ieo33@ieo-oc.org ostau.occitan.online.fr

IEO ERAU 14, avenguda Estienne d'Orves BP 60011 34501 Besièrs cedex 04 67 31 18 91 - ieo34@ieo-oc.org

IEO GASCON LANAS En cò de Miquèu Baris 313, alèa de las Alaudas Partiment Sent-Robèrt 40440 Ondres 06 09 62 52 99 - ieo40@ieo-oc.org

IEO LÉGER NAUT "L'AURA" Centre Pèire Cardenal Charrièra Jules Vallès 43000 Lo Puèi de Velai 04 71 06 17 42 - ieo43@ieo-oc.org

IEO ÒLT Espaci Clément Marot Plaça Bessières 46000 Caurs 05 65 24 62 82 - ieo46@ieo-oc.org

IEO ÒUT E GARONA "ESCÒLA OCCITANA D’ESTIU" 16, carrièra pujòls 47300 Vilanuèva d’Òlt 05 53 41 32 43 - ieo47@ieo-oc.org

IEO PUÈI DE DOMA Centre J. Richepin salle B12 21, carrièra Richepin 63000 Clarmont d'Auvèrnhe 06 08 21 45 55 - ieo63@ieo-oc.org

IEO HAUTAS PIRENÈAS "NOSAUTS DE BIGÒRRA" Ostal de comuna 65350 Bouilh-Péreuilh 05 62 93 04 65 - ieo65@ieo-oc.org www.ieo65.com

IEO PARÍS En cò d'Alexis Quentin 31, carrièra Vandrezanne 75013 París ieo75@ieo-oc.org

IEO TARN 3, carrièra de la Torque BP 14 81120 Realmont 05 63 79 06 67 - ieo81@ieo-oc.org www.ieo-tarn.org

IEO TARN E GARONA "ANTONIN PERBÒSC" 307, avenguda de Montech 82000 Montalban 05 63 03 48 70 ieo82@ieo-oc.org

IEO VAR "PROVÈNÇA TÈRRA D’ÒC" En cò de J. G. Babois - Plaça deis infèrns 83790 Pinhans 04 94 33 22 51 - ieo83@ieo-oc.org http://textoc.hostzi.com/ieo83.html

IEO VAUCLUSA 26, carrièra dels Tinturièrs 84000 Avinhon 04 90 67 16 90 - ieo84@ieo-oc.org

IEO VINHANA Madame Christiane Carron Résidence du Petit Breuil 37, rue de la Vallée 86000 Poitiers ieo86@ieo-oc.org

Òsca als participants!

A Murèth (Garona Nauta) © Frederic Soca

A Lemòtges (Vinhana Nauta) © Thomas Jouahannaud

Al Canet (Aups Maritimes) © L’Escomesa

A Paris (Isla de França) © Alexis Quentin

A Carnolas (Var) © Sandra Rós

A-z-Albi (Tarn) © Jan Gasc

Imatges de la Dictada Occitana 2013