bene benetan 6º
Transcript of bene benetan 6º
ZubiaSantillana
L E H E N H E Z K U N T Z A
6
Bene-benetanE U S K A R A
710382PORTADILLA _ 001-001.qxd 19/6/03 11:46 Página 1
Aurkibidea Gaia eta hiztegia Hizkuntz funtzioak Gramatika egiturak Ikasgaia
• Ni eta nire mundua• Eguneroko gauzak
kontatu• IZAN aditza lehenaldian
• Lehenaldiaz hitz egin• UKAN aditz singularra
lehenaldian
• ARI IZAN aditza lehenaldian
• Iritziak eman
• Orain eta lehen
• Komunikabideak
• Kultura • Esamolde jatorrak erabili• ZER-NORI-NORK
aditzak orainaldian (hari)
Artearen eskutik
Albiste xelebreak
Jokin MacJakin
Arrantzaleak eta piratak
Mandatuak egiten
Asmatzaileenlehiaketa
Norena ote?
Bertsotan
Martin Txiki
Iker eta Dominique
4. or.
14. or.
24. or.
• Senideak eta adiskideak
• Zientzia eta teknika
• Dendak eta lanbideak
• Barne egoerak azaldu
• Prozesuak azaldu
• Lehentasunak adierazi
• ZER-NORI-NORK aditzak orainaldian(haiei)
• SUPERLATIBOA (…rik …ena)
• ZER-NORI-NORK aditzak orainaldian(nik zuri / zuk niri)
• UKAN aditz plurala lehenaldian
• ERE partikula
• NON/NONDIK/NORApluralean
• Kantitateak konparatu
• Orientabideak eman
• Lekuak deskribatu
• Europa
• Natura
• Euskal Herriko ohiturak eta jaiak
34. or.
46. or.
56. or.
66. or.
78. or.
88. or.
98. or.
110. or.GRAMATIKA Pausoz pauso
710382AURKIBIDEA _ 002-003.qxd 19/6/03 11:36 Página 2
Irakurgaiak Jolasak eta kantak
• Eskola munduan
• Beltzak eta zuriak
ESKULANA:• Eskolarako ontziaKANTA:• Guk euskaraz
JOLASA:• Aditzen dominoaKANTA:• Ameriketara joan nintzen
ESKULANA:• Iragarki laburrakKANTA:• Pasaiako herritik
• Telebistari buruz
• Munduko ipuinik laburrena eta luzeena
BERRIKUSKETARAKO JOLASA:• Jakintsuen jolasaKANTA:• Baga, biga, higa
1. Berrikusketa 44. or.
• Agurtzeko erak munduan
• Antzinako denboretan
• Lanbide zaharrak
ESKULANA/JOLASA:• Familien jolasaKANTA:• Aita Periko
ESKULANA/JOLASA:• Antzinako jolas batKANTA:• Jaiki, jaiki
BERRIKUSKETARAKO JOLASA:• Denden jolasaKANTA:• Trapu zaharrak
JOLASA:• Potolus ErromanKANTA:• Paristik natorren artista
ESKULANA:• Hostoen mosaikoaKANTA:• Goizean argi hastean
BERRIKUSKETARAKO JOLASA:• Jaien jolasaKANTA:• Agur, jaunak
• Filipides korrikalaria
• Buruzagiaren gutuna
• Gure jaiak
• IZAN aditza lehenaldian • UKAN aditza lehenaldian• ARI IZAN aditza lehenaldian• Eguneroko gauzak kontatu• Lehenaldiaz hitz egin
• UKAN aditz plurala lehenaldian• ERE partikula• NON/NONDIK/NORA pluralean• Kantitateak konparatu• Orientabideak eman
2. Berrikusketa 76. or.
• ZER-NORI-NORK aditzak• SUPERLATIBOA• Lehentasunak adierazi• Barne egoerak azaldu• Senideen izenak ezagutu
3. Berrikusketa 108. or.
HIZTEGIA120. or.
Goazen hitzak bilatzera
710382AURKIBIDEA _ 002-003.qxd 2/7/03 1:27 Página 3
4Lau
1. GAIA
Arrantzaleak eta piratak
Gure arrantzaleak askotan Afri-kara joaten dira arrain bila.
Bide luzea da eta arrisku askodaude bidean: haize gogorra,ekaitza, olatu handiak…
Dokumental honetaneuskal arrantzaleen bizimodua ikusiko dugu.
Arrantzaleek Afrikako kostaldean sareak botatzendituzte eta…
Kattalin txikitan oso bihurria zen eta
orain berdin segitzen du.Gainera, irudimen handia
du eta abentura pila asmatzen du. Gaur beste
abentura bat asmatu du eskolan.
710382UNIDAD01 _ 004-013.qxd 19/6/03 11:42 Página 4
5Bost
Zertan ari zara, Kattalin? Ea,erantzun! Nortzuk joaten diraAfrikara?
Zer pentsatzen ari da Kattalin orain?
…eta ordu eta egun asko pasatu eta gero, beren altxor maitea harrapatzendute: atun lodi-lodiak.
Piratak!!!
KAR! KAR!KAR!
710382UNIDAD01 _ 004-013.qxd 19/6/03 11:42 Página 5
6Sei
ZU OSO POTOLOA ZINEN!
1 Irakurri eta erantzun
• Nolakoa zen amona txikitan?
Amona txikitan oso neskato polita zen.
• Nolakoa zen aitona txikitan?
• Nolakoa zen Kattalin txikitan?
• Kattalin txikitan argala zen?
Lotu pertsonak eta aditzak.
IZAN aditza orain eta lehen
• Gu
• Haiek
• Zuek
• Ni
• Hura
• Zu
ORAIN
naiz / nintzen
zara / zinen
da / zen
gara / ginen
zarete / zineten
dira / ziren
LEHENNOR
• Zertan ari zara, amona?
• Argazki zaharrak ikusten ari naiz.
• Nolakoa zinen zu txikitan?
• Orain zaharra eta itsusia naiz, baina txikitan oso neskato polita nintzen.
• Eta nolakoa zen aitona?
• Aitona orain gizon argala da, baina txikitan oso potoloa zen.
• Eta nolakoa nintzen ni?
• Zu ere oso potoloa zinen!
Galdetu lagunari: Zer egun da gaur? Zer egun zen atzo?
2 Osatu esaldiak
• Gaur astelehena da.
Atzo • Gaur abuztuaren 1a da.
Atzo• Gaur laneguna da.
jaieguna
ABUZTUAAstelehena
1UZTAILAIgandea
31
AtzoGaur
710382UNIDAD01 _ 004-013.qxd 19/6/03 11:42 Página 6
7Zazpi
3 Begiratu eta osatu
5 Bete inkesta hau
4 Bete hutsuneak
Emaitzak
• Amona orain zaharra da, baina lehen gaztea zen.• Aitona orain lodia da, baina
• Amaren ilea orain horia
• Aitaren bizarra
• Kattalin
Zer moduzko dantzariak zineten zuek txikitan?
Gu orain dantzari onakgara, baina lehen osotxarrak
Ez, onenak Lepoluze taldekomutilak . Gu bigarren onenak
Eta zuek lehen txapeldunaksaskibaloian, ezta?
Baiezko erantzunak:
0. Zu oso ume jatorra
zinen.1. Zu ume jatorra zinen.
2. Zu ume normala zinen.
3. Zu ume petrala zinen.
4. Zu oso ume petrala
zinen.
• Ume beldurtia zinen?
Bai, ni beldurtia nintzen.
Ez, ni ez nintzen beldurtia.
• Ume lotsatia zinen?
Bai, ni lotsatia nintzen.
Ez, ni ez nintzen lotsatia.
• Ume txizatia zinen?
Bai, ni txizatia nintzen.
Ez, ni ez nintzen txizatia.
• Ume negartia zinen?
Bai, ni negartia nintzen.
Ez, ni ez nintzen negartia.
710382UNIDAD01 _ 004-013.qxd 19/6/03 11:42 Página 7
1 Gauero, lapurra eskaileretatik isil-isilik igotzen da.
2 Gero, etxera
3 Ondoren,
4 Azkenean,
8Zortzi
EGUNERO-EGUNERO
1 Irakurri testuak eta egin esaldiak
EGUNEROKO GAUZAK KONTATZEKO
Idatzi zenbakiak.
3 Bete hutsuneak
2 Begiratu irudiei eta osatu esaldiak
• Linda zazpi eta erdietan jaikitzen
• Anil bost eta erdietan gosaltzen
• Linda ordu batean bazkaltzen
• Anil ez eskolara joaten.
• Linda bostetan etxera itzultzen
• Anil zortzi eta erdietan lotara joaten
Linda, egunero, goizeko zazpi eta erdietan jaikitzen da. Zortzietan gosaltzen du. Bederatzietan eskolaraheltzen da eta ordu batean eskolan bazkaltzen du. Arratsaldeko bostetan etxera itzultzen da eta gaueko hamarretan ohera joaten da.
Anil, egunero, goizeko bostetan jaikitzenda eta bost eta erdietan gosaltzen du.Seietan lanean hasten da aitarekin eta eguerdiko hamabietan bazkaltzendu. Arratsaldeko zazpietan etxera itzult-zen da eta zortzi eta erdietan lotara joa-ten da.
Egin honelako esaldiak:
Linda goizeko zortzietan jaikitzen da. Anil, ordea, goizeko bostetan jaikitzen da.
Linda Smith
Anil Mahaweli
sartuigo irten jaitsi
1 2 3 4
Ni egunero
Jonek askotan
Zuk batzuetan
Ama beti
egia esaten duzu.
pozik egoten da.
gela garbitzen du.
goiz heltzen naiz.
1
1
SRI LANKA
KANADA
710382UNIDAD01 _ 004-013.qxd 2/7/03 1:28 Página 8
9Bederatzi
4 Pentsatu erantzuna
5 Irakurri
6 Idatzi. Zer egiten duzu zuk egunero?
Langile honek, egunero, zortzi ordu ematen ditu lanean eta bazkaltzeko ordubete dauka. Langile haubeti arratsaldeko seietan irteten da lanetik.
Zer ordutan hasten da langile hau lanean?
Mendizale hau, igandero, Gorbeiara igotzen da. Haren etxetik tontorrera bost ordudaude. Bidean ordu erdiko atsedenaldia hartzen du. Betigoizeko zazpietan irteten da.
Zer ordutan heltzen da gora mendizalea?
Askotan erortzen diramendizaleak?
Ez, behin baino ezdira erortzen!
POTOLO MENDIAN
• Ni goizeko zortzietan jaikitzen naiz.
jaiki
• Ni
•
•
•
eskolara joan
bazkaldu
jolastu
oheratu
Idatzi: Zer ordutan jaikitzen zaraasteburuetan? Zer ordutan irteten zarakalera? Zer gehiago egiten duzu?
710382UNIDAD01 _ 004-013.qxd 19/6/03 11:42 Página 9
10Hamar
NIRE GELA
1 Begiratu irudiari eta bete hutsuneak
2 Begiratu eta erantzun 3 Markatu BAI ala EZ
• gainean • azpian • ondoan • aurrean
ETXEAN LAGUNDU?
• Nik egunero ohea egiten dut.
• Nik beti jostailuak batzen ditut.
• Nik askotan mahaia prestatzen dut afaltzeko.
• Nik larunbatero hautsa kentzen dut.
• Nik igandero gosaria prestatzen dut.
BAI EZ
Nire gelako leihotik begiratzen ari naiz.Aurrean etxe handiak ikusten ditut. Etxe horiek zuriak dira. Etxeen gainetik mendi batikusten dut. Eta mendien gainetik zeru urdinaikusten dut.
Leihotik begira
Orain zure txanda da: Zer ikusten duzu zeure gelako leihotik?
• atzean
Nire gela gaur hankaz gora dago.
• Bizikleta ohearen dago.
• Lanparatxoa mahaiaren dago.
• Irudia armairuaren dago.
• Landarea atearen dago.
• Tiraderak armairuaren Esan: Non dago gauza bakoitza zure gelan?
710382UNIDAD01 _ 004-013.qxd 19/6/03 11:42 Página 10
1
• Gela hau lehen oso itsusia zen.• Hormak lehen moreak• Ohea lehen zaharra• Errezelak lehen laranjak • Irudiak lehen tristeak
11Hamaika
4 Konparatu bi irudiak
5 Ipini zenbakiak
• Gela hau orain oso polita da.•
•
•
•
• sarrera
• egongela
• sukaldea
• logelak
• bainugela
• korridorea
• balkoia
• komuna
Lehen
1
2
4
57
7
78
3
Esan: Zer da gela bakoitza? Zeren ondoan dago sukaldea? Zer dago gela bakoitzean?…
Orain
6
710382UNIDAD01 _ 004-013.qxd 19/6/03 11:42 Página 11
11 Irakurri
IKUSI ETA IKASI
• Ikasleak eskolara bizikletaz joaten dira.
• Ikasleek lurra lantzen ikasten dute.
• Ikasleek kirol pila egiten dute.
• Ikasle batzuk ezin dira eskolara joan.
• Herriko gizon zaharrak ere maisuak dira.
• Ikasleek irratiz ikasten dute.
12Hamabi
Australia oso lurralde handia da eta familiaasko herrietatik urrun bizi dira. Eta haienumeak ezin dira eskolara joan, noski.Horregatik, ume horiek irratiz ikasten dute.Irakasle batek irratiz esplikatzen ditu gauzaguztiak, eta horrela, umeek etxean ikastendute lasai-lasai!
Txinako ume asko eskolara bizikletaz joatendira. Batzuek berrogei kilometro egiten dituztebizikletaren gainean. Eta eskolara heldu eta gero, ikasle guztiek gimnastika egiten dutejolaslekuan. Ikasle txinatarrak oso nekatutaegoten dira eskola hasi baino lehen!
Tanzanian TxinanAustralian
Eskola munduanTanzaniako eskolak oso bereziak izaten dira.Goizetan, umeek irakurtzen eta idazten ikasten dute maisuarekin. Eta arratsaldeetan,lurra lantzen eta buztinezko ontziak egitenikasten dute herriko gizon zaharrekin.Tanzaniako umeak benetako artistak dira!
2 Markatu erantzuna
710382UNIDAD01 _ 004-013.qxd 19/6/03 11:42 Página 12
13Hamahiru
3 Egin azterketa hau 4 Ikasi eta kantatu
5 Egin eskulan hau
Guk euskarazEuskara putzu sakon eta ilun bat zen. (bis)
Eta zuek denok ur gazi batatera zenuten handik nekez. (bis)
Guk euskaraz.Zuk zergatik ez? (bis)
URKO
AZTERKETA LABURRA
MATEMATIKA
1. Zenbat dira berrogei eta hogei?
2. Zein zenbaki falta da?: hamazazpi,
hamazortzi, , hogei.
GEOGRAFIA
3. Zein kontinentetan dago Brasil?
4. Zein da munduko mendirik garaiena?
INGELESA
5. Nola esaten da txakurra ingelesez?
EUSKARA
6. Nire aitaren anaia nire da.
1 Kartoi mehe zuri batean marraztu kanguru bat.Honela:
2 Moztu pospolo kaxaren goiko aldea.
3 Itsatsi kanguruaren bi zatiak.
710382UNIDAD01 _ 004-013.qxd 19/6/03 11:42 Página 13
14Hamalau
2. GAIA
Jokin MacJakin
Orain dela urte asko, Texas herrian
ez zegoen legerik eta lapurrak eta
gaizkileak nagusi ziren kaleetan.
Eman diru guztia! Azkar!
Baina Jokin MacJakin sheriffak legea ekarri zuen.Bera gizon txikia eta lasaia zen, baina oso azkarra.
Halako egun batean…
Nagusi! Nagusi! Lapur batzukbanketxera sartu dira!
Goazen, nagusi! Bestela,ihes egingo dute!
Lasai, mutilok! Zuek itxiherriko kale guztiak.
710382UNIDAD02 _ 014-023.qxd 19/6/03 11:43 Página 14
15Hamabost
Nortzuk ziren lapurrak?Seinalatu irudian.
Nolakoak ziren lapurrak?
Lapur bat bizarduna zeneta zapi horia zuen. Beste batek kapela handia
zuen eta betokerra zen.
Beste batek ez zuen ileriketa oso lodia zen.
Jokin MacJakinek herriko jende guztiabildu zuen plazan. Lapurrek hantxeegon behar zuten.
710382UNIDAD02 _ 014-023.qxd 19/6/03 11:43 Página 15
16Hamasei
LEHEN ETA ORAIN
1 Lotu galderak eta erantzunak
UKAN aditza orain eta lehen
Markatu aditza.
2 Bete hutsuneak
• Naufragoak ez zuen txalet handirik, txabola
zikin bat baizik.
• Naufragoak ez auto ,
motor baizik.
• Naufragoak zuen pottokarik,
zahar bat baizik.
• Naufragoak frak dotore ,
traje
Zuk lehen bazenuen etxerik?
Zuk lehen bazenuen autorik?
Zuk lehen bazenuen zaldirik?
Zuk lehen bazenuen arropadotorerik?
Bai, nik lehen banuen pottoka polit bat.
Bai, nik lehen banuen txalet handi bat.
Bai, nik lehen banuen Ferrari luze bat.
Bai, nik lehen banuen frak dotore eta garesti bat.
• Nik orain
• Zuk lehen
• Hark atzo
• Guk gaur
• Zuek aurten
• Haiek iaz
dut nuen
duzu zenuen
du zuen
dugu genuen
duzue zenuten
dute zuten
3 Idatzi hitz bakoitzaren lehen letra
Nolakoa da naufragoen uhartea?
Naufragoen uhartea da.
11
Pentsatu: Zer idatzi dute botiletan?
710382UNIDAD02 _ 014-023.qxd 19/6/03 11:43 Página 16
Hitz egin: Zure ustez, zer eraman behar da uharte batera? Zertarako? Aipatu hiru gauza.
17Hamazazpi
5 Irakurri
6 Osatu esaldiak
Zuhaitz gaineko txabolaGuk txikitan txabola bat genuen zuhaitz batengainean. Eta txabolara igotzeko, eskailera batgenuen. Txabola hartan denetarik genuen:mahai txiki bat, aulkiak eta abar. Urte askopasatu dira eta gu orain ez gara han jolasten.Txabola horretan orain txoriek beren habiakegiten dituzte.
Hitz egin: Txikitan zuek bazenuten horrelakotxabolarik? Zein zen zuen gustuko txokoa?
• «Orain txabola ederra dut. Lehen ez nuen etxerik.»
• «Orain janari pila dut. Lehen»
• «Orain arkua dut. Lehen»
• «Orain denetarik dut. ezer.»
4 Erantzun
• Zuk bazenuen triziklorik txikitan?
• Bai, nik txikitan banuen triziklo eder bat. Nire trizikloa horia zen.
• Zuk bazenuen panpinarik txikitan?
•
• Zuk bazenuen baloirik txikitan?
•
710382UNIDAD02 _ 014-023.qxd 19/6/03 11:43 Página 17
18Hamazortzi
KAMERAREN AURREAN
1 Markatu erantzun zuzena
3 Idatzi pertsonaia hauen izena
• : oihanean bizi da eta animalia guztien laguna da. Igerian oso ona da.
• : haren aita Walt Disney da. Bera itsasoan bizi da eta ez du zangorik.
• : pertsonaia hau beste mundu batetik etorri da eta beti «Nire etxea!» esaten du.
2 Begiratu eta erantzun
Charlot parkean eserita zegoen.
Charlotek neska eder bat ikusi zuen.
Charlotek bere lagun bat ikusi zuen.
Charlotek barre egin zuen.Charlot etxera joan zen.Charlotek lore bat moztu zuen.
Charlot neskarekin ezkondu zen.
Charlotek txakurra jo zuen.
Charlotek lasterka alde egin zuen.
• Mimoak badu biboterik?
Lehen irudian mimoak ez du biboterik.Bigarren irudian mimoak badu bibotea.
• Mimoak badu kapelarik?
• Mimoak badu makilarik?
• Mimoak badu jakarik?
710382UNIDAD02 _ 014-023.qxd 19/6/03 11:43 Página 18
19Hemeretzi
4 Bilatu lau oker irudian
6 Irakurri eta erantzun
5 Idatzi lehenaldian
• Anak esan du.• Anak egin du.
• Ana etorri da.• Ana joan da.
• Anak esan zuen.• Anak egin zuen.
• Ana etorri zen.• Ana joan zen.
Gogoratu.
LEHENALDIAZ HITZ EGITEKO
Tom Sawyer
Tom Sawyer oso mutiko
bihurria da. Tom orain
etxean dago eta armairu
batean marmelada ikusi du.
Tomek marmelada guztia jan
du eta, gero, kalera joan da.
Baina izeba konturatu da
eta Tom zigortu du.
Tom SawyerTom Sawyer oso mutiko bihurria Tom egun hartan etxean eta armairu batean marmelada ikusi Tomek marmelada guztia jan eta, gero, kalera joan Baina izeba konturatu eta Tom zigortu
Gure denboran herrianzinema bakarra zegoen eta sarrerak hiru zentimobalio zuen. Orduan, filmakmutuak ziren eta irudiakzuri-beltzean ziren.
• Zenbat zinema zegoen agurearen herrian?
• Zenbat balio zuen sarrerak orduan?
• Filmek bazuten ahotsik?
• Filmek bazuten kolorerik?
Pentsatu: Orain zenbat balio du zinemako sarrerak? Zenbat zinema daude zure herrian? Askotan joaten zara zinemara? Nolako filmak gustatzen zaizkizu zuri?
Adibidez: Eguzkia ez da berdea, horia baizik.
Gaur Atzo
zen
zegoen
zuen
BEN
ETA
N
710382UNIDAD02 _ 014-023.qxd 3/7/03 23:59 Página 19
• Noiz galdu zuk zaldia?
• galdu
• galdu zenuen, bada?
• Mendian galdu
• Eta nolakoa zen zure zaldia?
• zaldia zen.
20Hogei
GAUZA GALDUEN BILA
1 Begiratu eta erantzun
2 Osatu eta antzeztu elkarrizketa hau 3 Erantzun
Nik orain hiru egun mendianzaldia galdu nuen.
Begira, nik atzo operanzapata bat galdu nuen.
Idatzi: Egin elkarrizketa berberabeste hiru pertsonaiekin.
• Zer galdu zuen emakumeak?
Emakumeak zapata bat galdu zuen.• Non galdu zuen pilotariak zesta?
• Noiz galdu zuen sorginak erratza?
• Nork galdu zuen zaldia?
Nik herenegun zesta batgaldu nuen pilotalekuan.
Egun on, jaun-andreok!Zer galdu duzue?
Nik joan den astean kaleanneure erratza galdu nuen.
• Norena da txanoa?
• Norenak dira giltzak?
• Norena da pilota?
• Norenak dira eskularruak?
710382UNIDAD02 _ 014-023.qxd 19/6/03 11:43 Página 20
21Hogeita bat
4 Irakurri eta erantzun
6 Begiratu eta idatzi
Lehenik, pilotaria aireportutik Freedomkalera joan zen. Gero, Freedom kaletik Hillskalera joan zen. Azkenean, handikpilotalekura heldu zen.
5 Ikasi eta kantatu
Ni Markinan jaio nintzen 1960. urtean. Txikitan, herriko pilotalekuan ikasinuen zesta-puntan jokatzen.Gaztetan, hogei urterekin,Miamira joan nintzenpilotari. Han partida eta diruasko irabazi nuen. Hamarurte geroago, EuskalHerrira etorri nintzen. Orainerretiratuta nago.
• Zein urtetan jaio zen pilotaria?
• Zein urtetan joan zen Miamira?
• Zein urtetan etorri zen Euskal Herrira?
• Zenbat urte ditu orain?
Ameriketara joan nintzenAmeriketara joan nintzenxentimorik gabe,handik etorri nintzen, maitea,bost milioiren jabe.Txin-txin, txin-txin,diruaren hotsa.Harexek ematen dit, maitea,bihotzean poza.
Gure pilotaria Miamira joan zen. Baina berak ez zuen hiria ezagutzen eta bueltahandia egin zuen pilotalekura joateko.Zure ustez, nondik joan behar zuen?
Baina, lehenik, aireportutik . Gero,
Azkenean,
710382UNIDAD02 _ 014-023.qxd 19/6/03 11:43 Página 21
11 Irakurri
3 Pentsatu eta idatzi erantzuna
ORAIN DELA URTE ASKO
• Orain dela urte asko, elefanteguztiak urdinak ziren.
• Elefante beltzak eta zuriak borrokan ibiltzen ziren beti.
• Gerra hartan ez zen elefanterik hil.
• Elefante batzuk etxean ezkutatu ziren.
• Urte batzuk geroago, basotik elefante grisak irten ziren.
• Orain elefante grisak lagun handiak dira.
22Hogeita bi
Beltzak eta zuriakOrain dela urte asko, munduko elefanteguztiak beltzak edo zuriak ziren. Eta elefantebeltzak eta zuriak ez ziren lagun onak. Betihaserre eta beti borrokan ibiltzen ziren.
Horregatik, urte batean gerran hasi ziren. Osogerra gogorra eta luzea izan zen, eta elefantegehienak hil ziren.
Baina, beti bezala, bi taldeetan elefantebatzuk bakezaleak ziren eta ez zuten gerrariknahi. Horregatik, basoan ezkutatu ziren gerraamaitu arte.
Handik urte batzuetara, elefante horiekbasotik irten ziren, baina orduan ez ziren ezbeltzak, ez zuriak, grisak baizik. Eta zoriontsubizi izan ziren elkarrekin.
Hala ere, orain elefante grisak haserretzenhasi dira. Arrazoia hauxe da: batzuek belarrihandiak dituzte, eta besteek, ordea, belarritxikiak…
DAVID McKEEBeltzak eta zuriak
(laburtua)
2 Idatzi EGIA (E) ala GEZURRA (G)
• Marco Polo orain dela zazpiehun urte Txinara joan zen.
• Kristobal Kolon orain delaurte Ameriketara joan
• Neil Armstrong
M. PoloTxina1271
K. KolonAmerika
1492
N. ArmstrongIlargia1969
710382UNIDAD02 _ 014-023.qxd 19/6/03 11:43 Página 22
23Hogeita hiru
4 Idatzi 5 Irakurri
6 Jolastu
• Nire ama orain dela
urte jaio zen.
• Nire aita
• Nire gurasoak
urte ezkondu
• Eta ni
jaio
POTOLO ZOOAN
Begira, Potolo! Tximinohori zu bezalakoa da.
Egon isilik. Hori ez da esaten.
Lasai, tximinoakez daki euskaraz!
joan zara
joan zinen
irten dira
irten zire
n
hartu dut
hartu nuen
erosi duzu
erosi
zenuenitxi du
itxi zuen
ikasi dugu
ikasi
genuen
eman
duzue
eman
zenuten
esan dute
esan zuten
Nola jolastu
1. Lehenik, kartoi mehezuri batean honelako24 fitxa egin.
2. Gero, fitxa horiekebaki.
3. Gero, albokolagunarekin dominoanjolastu. Honela:
etorri naiz
etorri
nintzen
ibili da
egon gara
ibili zen
izan zarete
izan
zineten
ORAIN DELA ZENBAT URTE?
egon
ginen
710382UNIDAD02 _ 014-023.qxd 19/6/03 11:43 Página 23
24Hogeita lau
3. GAIA
Albiste xelebreak
Bai, berehalaxe!
Arraioa!
Aizu, Jon! Patxi Papagorri aktore ospetsua gureherrira etorri da. Orain Palace hotelean dago. Zoaz bertara eta egin elkarrizketa bat berari.
Bai, berehalaxe!
Non utzi ote dutmotorra?
Arraioa!
Taxi! Taxi!
Zure ustez, zer egin behar du Jonek?Zure ustez, zer egin behar du Pilarrek?
Jon eta Pilar kazetarigazteak atzo hasiziren lanean Egun onegunkarian. Gureustez, haien lehenlana benetan zailaizan zen.
Aizu, Pilar! Orain dela gutxi, balea bat igerianikusi omen dute portuaren inguruan. Zoazbertara eta idatzi artikulu bat.
E G U N O N
710382UNIDAD03 _ 024-033.qxd 2/7/03 1:31 Página 24
25Hogeita bost
Atzo aktore ezagun bat etorrizen gure herrira. Guk aktoreaherriko hotelean ikusi genuen.Une hartan, aktorea egunkariairakurtzen ari zen. Mmmmm…
Atzo balea izugarri bat agertu zengure kostaldean. Guk balea portuaren inguruan ikusi genuen.Une hartan, balea igerian ari zenlasai-lasai. Mmmm…
Barkatu, baina ezin duzuPapagorri jauna ikusi.
Ez nago ados.
Itxarooonn!!!
Baina hurrengo goizean…
Balea gure hoteleanAtzo balea izugarribat etorri zen gureherrira.Guk balea herrikohotelean ikusi genu-en. Une hartan, baleaegunkaria irakur-tzen ari zen.
Aktorea gurekostaldeanAtzo aktore ezagunbat agertu zen gurekostaldean.Guk aktorea portu-aren inguruan ikusigenuen. Une hartan,aktorea igerian arizen lasai-lasai.
Azaroak 15
Bi artikuluak nahasitaagertu dira. Zeuk zuzendu.
Ene! Jainkomaitea!
� � � �
� � � �
710382UNIDAD03 _ 024-033.qxd 19/6/03 11:44 Página 25
26Hogeita sei
BAI ERREPORTAJE ONA!
1 Irakurri eta erantzun
3 Begiratu eta idatzi
• Zertan ari zinen portuan, Pilar?
• Ni argazkiak egiten ari nintzen.
• Eta nola gertatu zen dena?
• Begira. Neskato hau bere txakurrarekin paseatzen ari zen. Umetxoa arrantzan ari zen lasai-lasai eta, halako batean, uretara erori zen.
• Baina egin duzu argazkirik?
• Bai. Begiratu.
2 Bete hutsuneak
• paseatu • saltatu • salbatu • erori
1 Hemen, neska bere txakurrarekin paseatzen ari zen.2 Hemen, umetxoa3 Hemen, neska eta txakurra4 Eta azken argazkian,
• Zu zertan ari portuan, Irati?
• Ni txakurrarekin paseatzen
• Umetxoa jolas zen, ezta?
• Ez, umetxoa ez jolasten
Une hartan, bera arrantzan ari
• Eta uretan, umetxoa igerian ari
ala ito ari zen?
• Ni ustez, umetxoa ito ari zen.
• Zorionak zuri eta zure txakurrari, Irati!
1 Gizonak atea zabalduko du.2 Gizona atea3 Gizonak
1 Emakumeak leihoa2 Emakumea3
Antzeztu binaka: Zer egingo duzu orain?Zer egiten ari zara? Zer egin duzu?
710382UNIDAD03 _ 024-033.qxd 2/7/03 1:31 Página 26
Jonek artikulu honetan bi huts egin ditu.Zeintzuk?
27Hogeita zazpi
4 Begiratu eta erantzun
6 Bilatu hutsak
5 Irakurri
Lotu aditzak.
ARI IZAN aditza orain eta lehen
Gure taldea txapeldun
Atzo, gure taldeak eskubaloi txapelketako
finala jokatu zuen. Partida Vitorian izan zen.
Gure jokalariak ez ziren ondo jokatzen ari eta
21-20 galtzen ari ziren. Baina Ainhoak gol bat
egin zen eta Edurnek penalti bat sartu zuen.
Penaltiz, baina azkenean txapeldunak!
• Zertan ari da Pilar orain?
• Zertan ari zen Pilar lehen?
Pentsatu: Zertan ari zara orain? Zertan ari zinen atzo goizeko zortzietan? Eta eguerdiko hamabietan? Eta zertan ari zinen gaueko hamarretan?
• Zertan ari da Irati orain?
• Zertan ari zen Irati lehen?
• Zertan ari da txakurra orain?
• Zertan ari zen txakurra lehen?
• Orain ikasten
• Lehen jolasten
• Gaur jaten
• Atzo edaten
• Aurten egiten
• Iaz ikusten
ari naiz / ari nintzen
ari zara / ari zinen
ari da / ari zen
ari gara / ari ginen
ari zarete / ari zineten
ari dira / ari ziren
Lehen hutsa:
Bigarren hutsa:
Ez, kirolak irakurtzenari naiz.
Zer? Pasatu ahaldut orrialdea?
POTOLO AUTOBUSEAN
orain
lehen
orain
lehen
orain
lehen
710382UNIDAD03 _ 024-033.qxd 19/6/03 11:44 Página 27
28Hogeita zortzi
MAHAI INGURUA
1 Irakurri eta erantzun
IRITZIAK EMATEKO
Osatu esaldiak.
2 Konparatu animaliak
• Nire ustez, katuak arrazoia du.
• Nire ustez, txakurrak ez du arrazoirik.
• Ni ados nago arekin.
• Ni ez nago ados arekin.
Egun on, entzuleok! Gure laugonbidatuek zooaz hitz egingodute. Zein da zuen iritzia?
Nire ustez, zooa egitea oso ideia onada. Horrela, jendeak munduko animalia guztiak ikusiko ditu.
Zooetan animaliak oso ondo bizidira, nik uste. Ondo zainduta daude eta asko jaten dute.
Ni ez nago ados. Gure herrian ezdugu zoorik behar. Guk parkeakbehar ditugu umeentzat.
Nik ez dut zoorik nahi. Animaliakarriskutsuak dira eta zootik ihesegin ahal dute.
Zooaren alde
Zooaren aurka
F. Beitia M. C. García I. Lasa L. Pozo
Egin honelako esaldiak: Nire ustez, lehoia tigrea baino indartsuagoa da.
• handia • trebea • indartsua
lehoia
tigrea
elefantea
hipopotamoatximinoa
gorila
Bi eta bilau dira.
Ez, bost dira.
710382UNIDAD03 _ 024-033.qxd 2/7/03 1:31 Página 28
29Hogeita bederatzi
4 Egin inkesta hau lagunei
5 Markatu erantzuna. Zure ustez, zer gertatuko da?
• Zooetan animaliak triste bizi dira.
ADOS DAUDE: EZ DAUDE ADOS:
• Zooetan animaliak seguruago bizi dira.
ADOS DAUDE: EZ DAUDE ADOS:
• Kiroldegiak eta jolas parkeak zooakbaino beharrezkoagoak dira.
ADOS DAUDE: EZ DAUDE ADOS:
• Zure ustez, herrian zooa egin behar da?
BAI: EZ:
Esan: Eta zuk, zer uste duzu? Zooen alde ala zooen aurka zaude?
Nire ustez, aurrelariakgola egingo du.
Nire ustez, atezainakbaloia geldituko du.
Nire ustez, aurrelariakbaloia apurtuko du.
3 Ordenatu esaldiak
• Ni / nago. / aurka / zooaren
• ustez, / Nire / da / beharrezkoa. / ez
• kaioletan / asko / Animaliek / dute. / sufritzen
• Nire / haiek / ustez, / behar dute. / bizi / libre
Entzule batek gure irratiradeitu du, bere iritzia emateko.Zer uste duzu zuk?
Nire ustez, zaldiak bestemendira salto egingo du.
Nire ustez, zaldia zulotikeroriko da.
Nire ustez, zaldia mendiertzean geldituko da.
Nire ustez, laster euriaegingo du.
Nire ustez, laster eguzkiairtengo da.
Nire ustez, gaur berohandia egingo du.
710382UNIDAD03 _ 024-033.qxd 2/7/03 1:32 Página 29
Z r m d z, d sk d ?
N d rk n g .
G r b l g t k
t l gr m sk
b d ltz n d t g
g n r . r ntz n
l st r t ng z n!
30Hogeita hamar
HURBILAGO ETA ARINAGO
1 Irakurri eta erantzun
2 Osatu mezua 3 Begiratu eta erantzun
Ni Samuel Morse zientzialarianaiz. XIX. mendean, makina zoragarri bat asmatu nuen, mezuak kablez oso urrunera bidaltzeko.
• Bai, nor da?
•
• Nondik deitzen ari zara?
•
• Norekin zaude?
•
• Eta zertan ari zarete?
•
• Graham Bell jaunak
asmatu zuen.
• Samuel Morse jaunak
asmatu zuen.
• G. Marconi jaunak
asmatu zuen.
Ni Graham Bell zientzialarianaiz. XIX. mendean, bukaeran, tresna miresgarribat asmatu nuen, urrunekojendearekin hitz egiteko.
Ni Guglielmo Marconi zientzialaria naiz. Joan den mendean, gailu harrigarri bat asmatu nuen, etxetik albisteaketa musika entzuteko.
a • / e – / i • – / o – • / u – –
– –– •– • • – • – –
• – – – • – • – •
– – – – – – – • • –
– – • • • – •
• – • – • – – – – –
–– –– – • – • – –
•––• – • • –• –•
z i en tz i enmus e oa
710382UNIDAD03 _ 024-033.qxd 19/6/03 11:44 Página 30
31Hogeita hamaika
4 Begiratu eta osatu
6 Egin galderak
5 Ikasi eta kantatu
Pasaiako herritikPasaiako herritikdator notiziazezen bat izan delajenioz bizia.
Kontatutzera noabistan ikusia,alegratzeko tristedagoen guztia.
• Gutun hau Donostiara doa. Orduan, Gipuzkoako postontzian sartuko dut.
• Beste gutun hau Bilbo . Orduan,postontzian sartuko dut.
• Beste hau . Orduan,
• Eta azken gutuna
Santiago egunaPasaian seinale,ailegatu ez denakegin beza galde.
Hasieran jendeazezenaren alde,azkenean ez zirenarrimatuzale.
• Pipergorri Pizzeria, gabon!
?
• Pizza bat nahi dut, mesedez.
• ?
• Pizza txiki bat nahi dut.
• ?
• Hiru lagunentzat da.
• ?
• Ez, ez dut tipularik nahi.
• Ederki, bost minutuan etxean
edukiko duzu. Gero arte.
• Mila esker eta agur.
Eskatu: Beste irudiari begira, egintelefonozko elkarrizketa hau.
GIPUZKOA BIZKAIA
ARABA NAFARROA
h an d i a
txi k i a
hand ia
tx ik i a
710382UNIDAD03 _ 024-033.qxd 19/6/03 11:44 Página 31
11 Irakurri
3 Pentsatu eta idatzi
TELEBISTARI BEGIRA
32Hogeita hamabi
Telebistari buruzTelebista gauza handia da. Baina, gauza guztiek bezala, telebistak ere alde onak eta alde txarrak ditu. Hona hemen batzuk:
ALDE ONAK
• Telebista ikustea oso interesgarria da.Telebistan urruneko lekuak, jendeak eta gauzak etxean ikusi ahal ditugu.
• Telebista entretenigarria da. Telebistak denbora pasatzen laguntzen du.
• Zuretzat orain Euskal Telebista ikustea oso komenigarria da. Horrela, zure euskara ondopasatzeko erabili ahal duzu.
ALDE TXARRAK
• Telebista gehiegi ikustea ez da oso egokia.Azkenean, berak hitz egiten du eta guk isilik egon behar dugu.
• Telebistan kirola ikustea ondo dago, baina askoz hobeto dago zuk zeuk kirola egitea.
• Zappinga gelditu gabe egitea ez da ona.Azkenean, nekatu eta zoratu egiten zara.
2 Lotu hitzak
NIRE GUSTUKO TELESAIOAK
• Euskaraz hauek gustatzen zaizkit:
1
2
3
• Erdaraz hauek gustatzen zaizkit:
1
2
3
kirolak
telesailak
dokumentalak
mahai inguruak
lehiaketak
iragarkiak
Egin honelako esaldiak: Nire ustez, dokumentalak interesgarriak dira.
ikusgarriak
barregarriak
entretenigarriak
interesgarriak
negargarriak
aspergarriak
Kaixo
710382UNIDAD03 _ 024-033.qxd 19/6/03 11:44 Página 32
33Hogeita hamahiru
4 Idatzi
5 Egin honelako collage bat
LARUNBATA
17:00 Printze urdinaTelesaila
18:00 Txin-txin Lehiaketa
18:30 Zarata t’erdi Rock kontzertua
19:30 Bopy eta bere lagunakMarrazki bizidunak
20:00 TeleberriEguneko albisteak
20:30 Futbol partida(Eibar-Barakaldo)
22:15 Marx anaiak operanUmorezko filma
IGANDEA
17:00 Simbad marinela Abenturazko filma
18:00 Espazioko bidaiaMarrazki bizidunak
18:30 Binan-binan Lehiaketa
19:00 Afrikako oihanean Dokumentala
20:00 TeleberriEguneko albisteak
20:30 Kiroldegitik Kirol albisteak
21:00 Guztiak susmagarri Misteriozko filma
Egunero zurekineuskaraz!
Asteburu honetan, bai larunbatean eta bai igandean, ordu eta erdidaukazu telebista ikusteko. Aukeratu zure gustuko telesaioak:
• Datorren larunbatean nik etaikusiko ditut.
• Datorren igandean nik etaikusiko ditut.
Terrier arrazako txakurkumeakoparitzen ditut. Nire txakurrak seikume egin ditu eta nik ezin ditutguztiak zaindu. Deitu PatxiriDonostiako 740817 telefonora.
Matematika liburuagaldu nuen atzo. Irakaslea oso haserredago nirekin.Lagundu, mesedez.Nagore naiz eta niretelefonoa 870429 da.
Mendiko bizikletasaldu nahi dut.Benetan merkeaeta ona da. Deitu356228 telefonora.Idoia dut izena.
ZORIONAK,
ANDER
710382UNIDAD03 _ 024-033.qxd 2/7/03 3:40 Página 33
34Hogeita hamalau
4. GAIA
Artearen eskutik
Areto zabal honetan, XVII. mendekoartearen adibide eder batzuk ikusiahal ditugu. Mar, mar, mar…
Adi guztiok, mesedez! Txartela gizon honi emanbehar diozue. Bera museoko gidaria da eta denaerakutsiko digu. Beraz, jaramon handia egin behar diogu berari.
Komuna, mesedez?
?
Jolasgura eskolako ikasleak
Madrilera joan dira egun
batzuk pasatzera. Orain El
Prado izeneko museo ederra
ikustera doaz.
Nik ez diot piperrikere ulertu.
Ulertu diozu ezer?
Ni ere banoa!
Utzi bakean!
Hauxe bai gizonaspergarria!
Hemengo areto hauhutsik dago.Goazen!
710382UNIDAD04 _ 034-043.qxd 2/7/03 1:38 Página 34
35Hogeita hamabost
Zer eman dizu printzesak?
Bai margo-lan ederra!
Eta bai neska ederraere! Benetakoa dirudi!
Zer eman dio printzesakmutikoari? Bilatu irudian.
Bai, margolanetako pertsonaiak bizirik gaude.Jendearen aurrean geldirik egon behar dugu,baina argiak itzali eta gero, dantzan eta jolaseanhasten gara. Etorri neure lagunekin jolastera!
Izan ere, benetakoanaiz eta…
Hiru ordu geroago…
Hori gu bion artekosekretua da…
710382UNIDAD04 _ 034-043.qxd 19/6/03 11:47 Página 35
TXOTXONGILO PILA BAT!
1 Bete hutsuneak
2 Erantzun
Zer egin zuk sorginari?
Zer egin diozuezuek sorginari?
Zer egin zuek sorginari?
• Zer egin dio lehen ikasleak sorginari?
• Zer egin dio bigarren ikasleak sorginari?
• Zer egin diote hirugarren ikasleek sorginari?
• Zer egin diote laugarren ikasleek sorginari?
Nik sorginari egin diot.
Guk sorginariegin diogu.
Guk sorginariegin
Zer egin diozuzuk sorginari?
Nik sorginariegin
Aukeratu hitzak.
ZER-NORI-NORK aditzak (hari)
• amari ogia ekarri diot.
• Zuk dirua eskatu diozu.
• Hark umeari eman dio.
• Aneri ordua galdetu diogu.
• Zuek ura bota diozue.
• Haiek osabari esan diote.
Nork: nik, guk
Nori: aitari, loreari
Zer: oparia, agur
36Hogeita hamasei
710382UNIDAD04 _ 034-043.qxd 19/6/03 11:47 Página 36
37Hogeita hamazazpi
3 Osatu esaldiak
5 Antzeztu taldeka
Hitz egin: Nik arkatza hartu dut. Nik Mikeliarkatza hartu diot.
4 Begiratu eta idatzi
1. MAMUA: Nire ustez, erratz magikoa lapurtu behar diogu sorginari, gazteluan bakean bizitzeko.
2. MAMUA: Bai, baina nork kenduko dio?3. MAMUA: Nik ez diot kenduko. Beldur naiz.1. MAMUA: Tranpa bat egingo diogu. Nik
berari gozoki bat emango diot eta zuek biok, atzetik etorrita, sarebat sartuko diozue burutik behera.
2. MAMUA: Bai, eta orduan erratz magikoa lapurtuko diogu.
3. MAMUA: Goazen, bada.
1. MAMUA: Fermina! Etorri, mesedez!SORGINA: Zer nahi duzu, mamu itsusi horrek?1. MAMUA: Oraintxe, lagunok!SORGINA: Ai! Ai! Ai! Kendu sare hau gainetik!
Bestela, ikusiko duzue!2. MAMUA: Orain erratza apurtuko diogu. Krask!3. MAMUA: Eta sorginari ostiko bat emango
diogu ipurdian. Pum!1. MAMUA: Eta gaztelua gurea izango da!
• Nik liburua erosi dut.
Nik lagunari liburua erosi diot.• Zuk txokolatea ekarri duzu.
Zuk Koldori• Hark erantzuna eman du.
Hark irakasleari• Guk bizikleta hartu dugu.
Guk osabari• Zuek ordua galdetu duzue.
Zuek gizonari• Haiek gutuna idatzi dute.
Haiek amonari
haizea / kapela / eraman
• Haizeak txorimaloarikapela eraman dio.
euria / arropa / busti
• Euriak txorimaloari
txoriak / ilea / jan
•
➟
710382UNIDAD04 _ 034-043.qxd 19/6/03 11:47 Página 37
HASIERAKO AGURRAK
• Ondo esan beharko. Eta zu, zer moduz?• Hementxe, bada, lan eta lan.
BUKAERAKO AGURRAK
• Agur eta ondo segi, lagunok.• Mila esker eta hurrengora arte.
ZORIONAK
• Zorionak eta urte askotarako!• Urte askoan txapela kaskoan!
JATEKO ORDUAN
• Eskerrik asko eta berdin.• Gustu baduzu?
BARKAMENAK
• Barkatu, jauna, nahi gabe izan da.• Sentitzen dut, jauna, ez dut nahita egin.
AURKEZPENAK
• Hauxe da nire azken lana!• Hona hemen nire artelana!
ONGI ETORRIAK
• Bai, ongi etorri gure zinemara.• Bai, sartu, sartu beldurrik gabe.
MESEDEAK
• Liburu hauek nahi ditut, mesedez.• Eman liburu hauek, faborez.
HARRIDURA
• Aitaren eta semearen…! Bai sendoa gure mutila!
• Hori da indarra hori!
BAIMENA
• Bai, noski.• Hobe ez.
ARRISKUA
• Kontuz, gizona! Atea apurtuko duzu eta!• Ibili kontu handiagoz, aizu!
38Hogeita hamazortzi
KULTUR ETXEA
1 Bilatu esaera egokia
Kaixo, zuzendari!Zer moduz?
Ondo esan beharko.Eta zu, zer moduz?
710382UNIDAD04 _ 034-043.qxd 2/7/03 2:03 Página 38
39Hogeita hemeretzi
On egin!
Hogei liburu nahidituzu?
Ez duzu ikusten ala?
Hor konpon,Mari Anton!
Hemen da beldurrezkofilma?
Sartu ahal naiz,maisu jauna?
Beste bat! Beste bat!
710382UNIDAD04 _ 034-043.qxd 19/6/03 11:47 Página 39
Mari, basoko andrea
Euskal Herriko ipuin zaharretan, Mari animalia
eta pertsona guztien jainkosa . Mari lur
azpian bizi , baina kanpora irtetea
gustatzen . Ipuin batzuetan, Marik
jendeari mesede asko egiten eta, beste
batzuetan, kalte egiten jendeari.
40Berrogei
EUSKAL KULTURAREN INGURUAN
1 Irakurri eta buruz ikasi
2 Bete hutsuneak 3 Ikasi eta kantatu
Esan: Nolako ilea du Marik? Nolako oinakditu? Zeren gainean eserita dago?
Munduko ipuinik laburrenaBele batek ba omen zuenhego bat motzaeta bestea luzea.Hauxe bai kontu luzea!
Munduko ipuinik luzeenaBehin batean hiru gizon suaren inguruan ese-rita zeuden eta haietako batek ipuin hau kon-tatu zuen:
«Behin batean hiru gizon suaren inguruaneserita zeuden eta haietako batek ipuin haukontatu zuen:
“Behin batean hiru gizon suaren inguruan…
Baga, biga, higaBaga, biga, higa,laga, boga, sega,zai, zoi, bele,arma, tiro, pun!Xirrixti-mirrixti,gerrena plat,olio-zopa,kikili-salda hurrup,edan edo klik…Ikimilikiliklik!
710382UNIDAD04 _ 034-043.qxd 19/6/03 11:47 Página 40
41Berrogeita bat
4 Begiratu eta erantzun
5 Idatzi
NIRE AZKEN LIBURUA
• Liburuaren izenburua:
• Idazlearen izena:
• Argitaletxea:
• Pertsonaia nagusiak:
• Jasone Osoro euskal idazlea da.Jasonek irakurle asko ditu.
• Koldobika Jauregi euskal
• Mikel Urdangarin euskal
POTOLO MUSEOAN
6 Irakurri
Margolanak askogustatu zait.
A! Zuri ere bai?
Gustatu zaizkit, Potolo!
Jasono Osorok euskarazidazten du. Haren liburuakjende askok irakurtzen ditu.
Koldobika Jauregi eskultore ospetsua da. Haren eskulturakjende askok ikusten ditu.
Mikel Urdangarinek euskarazkantatzen du. Haren kantakjende askok entzuten ditu.
• irakurle • kantari • ikusle • entzule • idazle
710382UNIDAD04 _ 034-043.qxd 19/6/03 11:47 Página 41
11 Jolastu binaka
JAKINTSUEN JOLASA
42Berrogeita bi
Nola jolastu
Jakintsuak izateko, Jakituriaren Etxera joan behar duzue. Honela:
• Bideetako galderak banan-banan erantzun behar dituzue.
• Erantzun zuzena eman behar duzuebeti. Bestela, txanda bat jolastu gabe.
• Bidegurutzera helduta, bide bat aukeratu behar duzue –goiko bidea, erdikoa edo behekoa– eta handik Jakituriaren Etxeraino segitu.
• Jolas honetan ez dago irabazlerik.Garrantzitsuena Jakituriaren Etxera heltzea da!
Nik orain badut erlojua, baina lehen ez…
Mirenek orain badu liburua, baina lehen ez…
Ni orain handia naiz,baina lehen…
Zu orain ona zara, baina lehen…
Nork asmatu zuen telegrafoa?
Nork asmatu zuen telefonoa?
Nork asmatu zuen irratia?
Aitona orain zaharra da, baina lehen…
710382UNIDAD04 _ 034-043.qxd 19/6/03 11:47 Página 42
43Berrogeita hiru
Zure ustez, Basajauna gaiztoa da?
Zuek orain ikasten ari zarete,baina lehen…
Zuk orain baduzu bizikleta, baina lehen ez…
–Kaixo. Zer moduz?
Ni orain jaten ari naiz, baina lehen…
Zure ustez, nolakoak dira Prakagorriak?
Zuek lehen 8etangosaldu duzue.Zuek egunero…
Haiek lehen 9etan oheratu dira.Haiek egunero…
Amaordea ona da.Ados zaude?
–Sartu ahal naiz?–Bai, …
–On egin!
Gu orain edaten ari gara, baina lehen…
Gu lehen 7etan jaiki gara.Gu egunero…
…
a,
710382UNIDAD04 _ 034-043.qxd 19/6/03 11:47 Página 43
1 IZAN aditza lehenaldian. Bete hutsuneak
2 EGUNEROKO GAUZAK KONTATU. Egin esaldiak
1. BERRIKUSKETA
Lagunak etxean
• Julia goizeko 7,30ean jaikitzen da.Jon, ordea, goizeko 8etan jaikitzen da.
• Juliak Jonek
•
•
•
Aspaldiko irudiak Julia, Jon, Irune eta Iñigo aspaldiko lagunak dira.Gaur euria ari du eta lau lagunak etxean geratudira aspaldiko irudiak ikusten.
JAIKI: Goizeko 8etanGOSALDU: Goizeko 8,15ean
BAZKALDU: Eguerdiko 2etan
AFALDU: Gaueko 10etan
OHERATU: Gaueko 11etan
JAIKI: Goizeko 7,30eanGOSALDU: Goizeko 8etanBAZKALDU: Eguerdiko 1eanAFALDU: Gaueko 9,30eanOHERATU: Gaueko 10etan
44Berrogeita lau
Jon orain oso altua ,baina txikitan
Gu orain ume garbiak ,baina lehen
Eta zuek guztiok txikitannahiko bihurriak
Ni orain argala naiz, bainatxikitan
Eta zu, Irune, txikitannegarti hutsa
710382BERRIKUSKE _ 044-045.qxd 2/7/03 3:18 Página 44
Atzo goizean,
3 UKAN aditza lehenaldian. Bete hutsuneak
4 LEHENALDIAN HITZ EGIN.Idatzi lehenaldian
Gaur goizean, etxetik geltokira joan naiz.Han dirua poltsikotik atera dut.Baina bi txanpon lurrera erori diraeta buelta-bueltaka hasi dira.Ni lasterka hasi naiz txanponen atzetik,baina biak estoldako zulotik sartu dira.Azkenean, oinez joan naiz eskolara!
5 ARI IZAN aditza lehenaldian. Osatu esaldiak
45Berrogeita bost
IÑIGO: Nik orain txakur bat ,
baina lehen katu bat
JULIA: Bai, zuk orain txakur bat ,
baina lehen katu bat
IRUNE: Jonek orain txori bat ,
baina lehen ahate bat
JON: Orain guztiok maskota
bat eta lehen ere guztiok
• Jon orain• Jon lehen
• Julia orain• Julia lehen
• Irune orain• Irune lehen
orain
lehen
orain
lehen
orain
lehen
710382BERRIKUSKE _ 044-045.qxd 2/7/03 3:37 Página 45
46Berrogeita sei
5. GAIA
Norena ote?
Opari hau zuenizenean dator.
Zabaldu azkar!
Abenduaren 28a da, egunberezia bromakegiteko.
Bixente eta Maite neba-arrebak dira.Gaur opari xelebre bat bidali diete etxera.
Norena ote da?
Ez dakit. Paketean ezda izenik agertzen.
Inozentada ederra egin digute!Nor izan ote da baina?
Begira! Kutxa barruanohar bat dago!
Irakurri, faborez!
AI MAITE ETA BIXE
NTE!
ZUEK BIOK BA
I INUZENTE
710382UNIDAD05 _ 046-055.qxd 19/6/03 11:48 Página 46
47Berrogeita zazpi
Nork bidali die pailazoa?Nola dakizu hori? Emanlau arrazoiak.
Nire ustez, hiru susmagarridaude: osaba Manuel, Martin gure adiskideaeta Mertxe lehengusina.
Nor ote naiz? Ez dakizue, ezta? Tira,
bada. Hona hemen pista batzuk:
1. Nire izenak sei letra ditu.
2. Nire lehen deitura ez hasten da.
3. Zuek baino zaharragoa naiz.
4. Nire etxetik itsasoa ikusten da.
1. Mertxe
2. Etxegarai
3. Gu baino gazteagoa da.
4. Donostian bizi da.
1. Manuel
2. Etxaniz
3. Gu baino zaharragoa da.4. Donostian bizi da.
1. Martin
2. Etxezarreta
3. Gu baino zaharragoa da.
4. Gasteizen bizi da.
Hirurei fitxa bana egingodiegu pista horiekin.
Asko kostata, bainaazkenean harrapatuegin dugu!
Ikusiko du bromazalehorrek datorren urtean!
OHARRA
710382UNIDAD05 _ 046-055.qxd 19/6/03 11:48 Página 47
48Berrogeita zortzi
ETXEKOAK
1 Asmatu. Nor hitz egiten ari da?
2 Aldatu esaldiak
• Amak aitona-amonentzat margolana erosi du.
Amak aitona-amonei margolana erosi die.• Semeak aitona-amonentzat liburua erosi du.
• Alabek aitona-amonentzat irratia erosi dute.
• Aitak ez du ezer erosi aitona-amonentzat.
Aukeratu hitzak.
ZER-NORI-NORK aditzak (haiei)
• gurasoei musu eman diet.
• Zuk dirua utzi diezu.
• Hark umeei bota die.
• katuei esnea eman diegu.
• Zuek egia esan diezue.
• Haiek neskei itxi diete.
Nork: nik, guk
Nori: lagunei, gurasoei
Zer: baloia, atea
Aitona-amona hauek orain dela berrogei urte ezkondu ziren. Berensenideek festa bat prestatu nahi diete. Orain opariak biltzen ari dira.
• : Nik irakurtzeko gauza bat
erosi diet.
• : Badakit zer den zure oparia.
Liburua erosi diezu.
• : Bada, nik ez diet ezer erosi.
Ahaztu egin zait!
• : A! Aitona-amonen opariak
prestatzen ari zarete. Zer erosi diezue, bada?
• : Ezetz igarri! Guk musika
entzuteko tresna bat erosi diegu.
• : Badakit. Irratia erosi diezue.
• : Eta zuk zer erosi diezu?
AMA
ama
aita
semea
alabak
710382UNIDAD05 _ 046-055.qxd 19/6/03 11:48 Página 48
49Berrogeita bederatzi
3 Begiratu irudiari eta bete hutsuneak
4 Ikasi eta kantatu
Galdetu lagunari: Zenbat neba-arreba zarete? Zenbat osaba-izeba dituzu?Eta zenbat lehengusu-lehengusina dituzu? Nola dute izena zure aitona-amonek?
5 Idatzi
• Nik anaia ditut.
• Sararen alaba da.
• Nire arrebak du izena.
• Julia Telmoren da.
• Emilio Victorren eta Petraren da.
Telmoaitona
Maiteama
Emilioaita
Begoarreba
Saraizeba
Juliaamona
Xabierlehengusua
Analehengusina
Victoraitona
Petraamona
Luisosaba
• nire lehengusua da.
• nire amaren koinatua da.
• Nire ez du neba-arrebarik.
• Luis Sararen da.
• Nire ama Xabierren da.
Aita PerikoAita Periko, seme Joaniko,zer daukazu afaltzeko?
Aza-olio goxo-goxoa, arto beroaz jateko.
NIRE SENIDEEN IZENAK
• Aitona-amonak:
• Gurasoak:
• Neba-arrebak:
• Osaba-izebak:
Josuanaia
Ikeranaia
Jonni
710382UNIDAD05 _ 046-055.qxd 19/6/03 11:48 Página 49
50Berrogeita hamar
GOSEA ETA NEKEA
1 Aldatu esaldiak
2 Lotu esaldiak 3 Irakurri eta osatu
1 Gaur gose naiz…
2 Arantza beldur da…
3 Gaur goizean logura ginen…
4 Patxi egarri zen…
5 Hotz zara?…
…eta litro bat ur edan du.
…eta berandu jaiki gara.
…eta txuleta ederra jango dut.
…eta ez du zaldiz ibili nahi.
…Zergatik ez duzu jaka janzten?
• Nik ez dakit zer egin ongi pasatzeko.
Guztiz nago.
• Atzo guk partida gogorra jokatu genuen
eta gaur oso gaude.
• Irakasleak daude gurekin.
Orain den-dena ikasten dugu.
• Nire lagunak oinez joan dira Bilbotik
Durangora. daude!
aspertuta
zoratuta aspertuta
nekatutaharrituta
• Ni hotz naiz. • Ni egarri naiz. • Ni beldur naiz. • Ni logura naiz. • Ni gose naiz.
Nik arropa lodiagoa behar dut.
Nik lo egin nahi dut.
Nik ez dut aurrera segitu nahi.
Nik zerbait edan nahi dut. Nik zerbait jan behar dut.
710382UNIDAD05 _ 046-055.qxd 19/6/03 11:48 Página 50
51Berrogeita hamaika
POTOLO GOSE DA
4 Bete hutsuneak
5 Pentsatu eta erantzun
Lotu irudiak eta esaldiak.
BARNE EGOERAK ADIERAZTEKO
2 Haurra logura da.
Haurra beldur da.
Haurra gose da.
Zenbat lagun daude ikasgelan? Zenbat lagunek erabiltzen dituzte betaurrekoak? Zenbat mutil daude?
Nire ikasgelan berrogeita zortzi begi, hogeitalau sudur eta zortzi betaurreko pare daude. A, eta neskak hamar dira.
6 Irakurri
Esan: Norekin zaude zu orain? Eta nor dago zurekin? Orduan, nola zaudete zuek?
Lagun hauek Amaiaeta David dira.
Aizue, eta ni gose naiz!Eta zu Jose zara, ezta?
Jose ez! NI GOSE NAIZ!GOSE!!! GOSE!!!
Koldo Juliarekin doa.
Julia Koldorekin doa.
Koldo eta Julia elkarrekin doaz.
Aitona amonarekin dago.
Amona aitonarekin dago.
Aitona-amonak elkar
Ni zurekin nator.
Zu nirekin zatoz.
Gu
710382UNIDAD05 _ 046-055.qxd 2/7/03 2:15 Página 51
TXAKURRAK NOREN ADISKIDEAK DIRA? ZERTAN LAGUNTZEN DIETE?
52Berrogeita hamabi
ADISKIDE LEIALAK
1 Irakurri testuak eta osatu laukia
2 Bete hutsuneak
Ardi txakurrak
Ardi txakurrak artzainenadiskide leialak dira.Txakur hauek ardiakzaintzen dituzte. Eta ezzaie ardi bat ere galtzen!
San Bernardo txakurrak
San Bernardo txakurrak bidaiarien adiskide leialak dira.Txakur hauek jende galdua bilatzen dute mendian. Eta beraiek ez dira inoiz ere galtzen!
Gida txakurrak
Gida txakurrak itsuen adiskide leialak dira. Txakurhauek itsuei kalean ibiltzenlaguntzen diete. Bai, gidatxakurrak itsuen begiak dira!
Ardi txakurrak
San Bernardotxakurrak
Gida txakurrak
Artzainen adiskideak dira.
Jende galdua bilatzen dute.
Suhiltzaileak lanean
Gaur goizean, Gasteizko etxe batean
sute handi bat da. Auzoko
batek ate azpitik sua du eta,
orduan, suhiltzaileei die.
Suhiltzaileak berehala dira.
Eskailera luze bat dute
hormaren kontra eta leihotik
dira. Suhiltzaileek ur asko
dute eta sua berehala dute.
Etxea guztiz erreta da, baina,
zorionez, suhiltzaileek ez dute minik
.
piztu
deitu
ikusi
ipini
heldu
sartu
itzalibota
hartugeratu
710382UNIDAD05 _ 046-055.qxd 19/6/03 11:48 Página 52
53Berrogeita hamahiru
3 Begiratu eta erantzun
4 Aldatu esaldiak 5 Antzeztu binaka
• Leirek eta Sergiok elkarrekin ikasten dute.
Leire eta Sergio ikaskideak dira.• Manu eta Nerea elkarrekin jolasten dira.
• Rafak eta Anek elkarrekin lan egiten dute.
• Mutil hauek talde berean jokatzen dute.
Udan, Euskal Herriko hondartzetan sorosleak itsasoari begiraegoten dira beti, zein bandera ipini jakiteko. Jendeak, ordea,ez die beti kasurik egiten eta sorosleek beren bizia arriskuanjarri behar dute, pertsona horiek salbatzeko.
• Itsasoa nahiko zakar dago.• Itsasoa bare dago.• Itsasoa oso zakar dago.
• Ezin da bainurik hartu.• Bainua hartu ahal da.• Bainua kontuz hartu behar da.
• Suhiltzaileak, esan. Zer gertatzen da?
• Aizu, etxeko giltza galdu dut.
• Non bizi zara, bada?
• Anboto kaleko 18an, lehen solairuan.• Ondo da. Berehala joango gara.
• Eskerrik asko eta azkar etorri, mesedez.
Segi antzezten: Etxeko sukaldea suak hartu du. / Gizon bat etxeko igogailuan trabatuta geratu da.
Itsasoa bare dago.
Bainua kontuz hartu behar da.
710382UNIDAD05 _ 046-055.qxd 19/6/03 11:48 Página 53
Japonian
NORK: JendeakZER: burua makurtzen du.
Indian
NORK:
ZER:
Frantzian
NORK:
ZER:
Alaskan
NORK:
ZER:
Ikusi arte!
11 Irakurri
AGUR T’ERDI
54Berrogeita hamalau
Agurtzeko erak munduanMunduan herri asko daude eta herri horietanoso ohitura desberdinak daude, noski. Esatebaterako, jendea agurtzeko moduak osodesberdinak dira lurralde batetik bestera.
Japonian, adibidez, jendeak burua makurtzendu, adiskideak agurtzeko. Batzuetan, bilagunek batera makurtzen dute burua eta kaskarreko galanta hartzen dute!
Indian, ordea, jendeak eskuak otoitz egitekomoduan ipintzen ditu, adiskideak agurtzeko.Agurretan ere Indiako jendea oso lasaia da.
Frantzian, bestalde, jendeak bi musu ematekoohitura du, adiskideak agurtzeko. Hala ere,askotan ez dute jakiten non eman lehenmusua: ezkerreko masailan ala eskuinekoan.
Alaskan, eskimalek agur bitxiagoa erabiltzendute: bi lagunek sudurrak igurzten dituzteelkarren kontra. Jakina, han hotz handiaegiten du eta horrela sudurra berotzen dute!
2 Idatzi 3 Irakurri eta osatu
• Zer? Noiz etorriko zara?
• Bihar etorriko naiz.
• Orduan, arte.
• Noiz itzuliko zara etxera?
• Laster itzuliko naiz.
• Orduan, arte.
• Noiz ekarriko duzu liburua?
• Arratsaldean ekarriko dut.
• Orduan,Esan: Nola agurtzen dituzu zuk adiskideak?:–Eskua ematen diet; –Musu ematen diet; …
bihar
710382UNIDAD05 _ 046-055.qxd 4/7/03 0:01 Página 54
55Berrogeita hamabost
4 Egin eskulan hau eta jolastu
Nola jolastu• Lehenik, kartak nahasi behar dituzue.
• Gero, jokalari bakoitzak 6 karta hartuko ditu. Beste karta guztiak mahaiaren erdian utzi.
• A jokalariak B jokalariari karta bat eskatuko dio. Bi gauza gertatu ahal dira:
1) Lagunak badauka karta hori. Orduan, A jokalariak eskatzen segituko du.
2) Lagunak ez dauka karta hori. Orduan, A jokalariak karta bat hartuko du mahai gainetik eta B jokalaria eskatzen hasiko da.
Nola irabazi• Jolas honetan irabazteko, besteek baino familia gehiago osatu behar dituzu.
Nola eskatu kartakKartak honela eskatu behar dira:
• Badaukazu Txinako amona?• Bai, badaukat. Hartu.
• Badaukazu Laponiako alaba?• Ez, ez daukat. Orain nire txanda da.
Badaukazu…?
AITONA AMAAITA ALABASEMEAAMONA
AITONA AMAAITA ALABASEMEAAMONA
AITONA AMAAITA ALABASEMEAAMONA
AITONA AMAAITA ALABASEMEAAMONA
TXINA TXINA TXINA TXINA TXINA TXINA
LAPONIA
UGANDA UGANDA UGANDA UGANDA UGANDA UGANDA
TXILE TXILE TXILE TXILE TXILE TXILE
LAPONIA LAPONIA LAPONIA LAPONIA LAPONIA
1 1 1 1 1 1
2 2 2 2 2 2
3 3 3 3 3 3
4 4 4 4 4 4
710382UNIDAD05 _ 046-055.qxd 19/6/03 11:48 Página 55
56Berrogeita hamasei
6. GAIA
Asmatzaileen lehiaketa
Nik munduko pilarik iraunkorrenak asmatu ditut.Ez dira inoiz ere gastatzen!
Gabon, jaun-andreok! Urtero bezala, hemengaude munduko asmakaririk onenaksaritzeko. Aurten, hiru lehiakide aurkeztu dira.Lehen lehiakidea Japoniatik dator. Aurrera!
Lehenik, jostailua zabaltzen da, eta gero,pila sartzen da. Prest!
Eta pila honek indar bereziaematen die jostailuei…
Bigarren lehiakideaFinlandiatik dator.
Nik munduko betaurrekorikzoragarrienak asmatu ditut.
Finlandian oso eguraldi txarraegoten da beti, baina betaurrekohauekin dena alaiago ikusten da.
New Yorkeko
Jules Verne
Elkarteak zientzia
eta teknika bultzatzen ditu,
eta urtero, lehiaketa bat
antolatzen du, asmakaririk
onenak saritzeko.
asmatza i l e en l e h i ak e t a
welcome!bienvenue!benvenuto!¡bienvenidos!ongi etorri!
710382UNIDAD06 _ 056-065.qxd 2/7/03 3:03 Página 56
57Berrogeita hamazazpi
Epailea zeu izango zara. Eman 3 puntu asmatzaile onenari, 2 puntu bigarrenari eta 1 puntu azkenari. Gero, zenbatu gelako lagunguztien puntuak arbelean, txapelduna ezagutzeko.
Gure epaileek orainerabakia hartuko dute.
Nik hauts magiko batzuk asmatu ditut, euria ekartzeko.
Hirugarrenlehiakidea Etiopiatik dator.
Euria lortzeko, lehenik, sua piztu beharda. Gero, hautsak sutara botatzen dira.Orduan, kea sortzen da eta ke horrekgoian hodeia osatzen du.
Eta laster euria hasten da.
A. Watanabe
JAPONIA
M. Birger
FINLANDIA
H. Abebe
ETIOPIA
710382UNIDAD06 _ 056-065.qxd 19/6/03 11:49 Página 57
Ikasi.
58Berrogeita hamazortzi
LANIK HANDIENAK
1 Irakurri eta erantzun
2 Aldatu esaldiak
SUPERLATIBOA(…rik …ena)
• Zein da munduko harresirik luzeena?
• Zein da munduko etxe orratzik garaiena?
• Zein da munduko tunelik handiena?
• Zein da munduko zubirik zabalena?
Chicagoko Sears etxe orratzak 110 solairu ditu eta 443 metroko altuera du.
Txinako HarresiHandia oso luzeada: 6.325 km.Astronautek ereikusten dute Ilargitik!
Sidney hiriko zubiak 50 metroko
zabalera du eta 12 bide ditu autoak, trenak, bizikletak
eta jendea pasatzeko.
Mantxako Kanaleko tunelak Frantzia eta Ingalaterralotzen ditu itsasoaren azpitik eta 37 kilometro ditu.
• Everest mendia beste biak baino garaiagoa da.
• Munduan ez dago bera baino mendi garaiagorik.
• Hau da: Everest munduko mendirikgaraiena da.
• Saharako basamortua beste guztiak baino handiagoa da.
Sahara munduko basamorturik handiena da. • Groenlandia uhartea beste uharte guztiak
baino handiagoa da.
• Nilo ibaia beste ibai guztiak baino luzeagoa da.
• Asia beste kontinente guztiak baino zabalagoa da.
Everest
710382UNIDAD06 _ 056-065.qxd 19/6/03 11:49 Página 58
59Berrogeita hemeretzi
3 Irakurri testua eta bete hutsuneak
4 Erantzun
• Garraiobiderik arinena da.
• Garraiobiderik motelena da.
• Garraiobiderik garestiena da.
• Garraiobiderik merkeena da.
5 Begiratu eta osatu
Trenaren historia1825. urtean, lehen trena sortuzen. Tren honek ordubete beharzuen 25 kilometro egiteko.
1830. urtean, Rocket trenaasmatu zen. Tren honek ordubatean 56 kilometro egiten zituen.
1868. urtean, Pullman trenaasmatu zen. Tren hartan kafetegiaeta oheak zeuden.
1879. urtean, Siemens trenelektrikoa asmatu zen. Trenhonek ia ez zuen kerik botatzen.
• Munduko trenik
1825. urtekoa da.
• 1830. urtean, Rocket trena
munduko trenik zen.
• 1868. urtean, Pullman trena
trenik zen.
• 1879. urtean, Siemens trena munduko
zen.
garbia erosoa zaharra
arina
Esan: Zure ustez, zein da garraiobiderik seguruena? Eta erosoena?
Garraiobideak
• Non dago Taj Mahal jauregia?
• Non daude piramideak?
• Non dago Pisako Dorrea?
710382UNIDAD06 _ 056-065.qxd 2/7/03 3:03 Página 59
Egin honelako esaldiak:
Paperak paketeak biltzeko balio du.
paketeakbildu
60Hirurogei
PAPER ARTEAN
1 Bete hutsuneak
2 Erantzun. Zertarako balio du paperak? 3 Markatu BAI ala EZ
• Koadernoak amaitu gabebotatzen ditut.
• Orriaren bi aldeetatik idazten dut beti.
• Egunkariak birziklatzera eramaten ditut.
• Kalean paperak lurrera botatzen ditut.
edariakgorde
maketakegin
eskuak lehortu hormak
apaindudirua egin
BAI
, papera zatitu behar duzu. Zatiak ur epeleansartu behar dituzu bi orduz.
EZ
Hauek behar dituzu:
, zapia eta pisuakendu behar dituzu eta orrialehortzen utzi behar duzu.Baduzu paper berria!
, nahastea sarearengainean ipini behar duzu.Nahastearen gainean zapi bat eta pisua ipini behar dituzu.
, paperaren eta uraren nahastea irabiatueta iragazi behar duzu.
• Geroago • Lehenik• Azkenean • Gero
paper zaharrak
ur epela
irabiagailua
iragazkia
saretxoa
zapia
ZURE PAPERAK
710382UNIDAD06 _ 056-065.qxd 19/6/03 11:49 Página 60
61Hirurogeita bat
4 Bete hutsuneak
6 Irakurri
Lotu.
PROZESUAK AZALTZEKO
• Lehenik, estalkia altxatu behar duzu.
• Gero, pila zaharrak atera behar dituzu.
• Geroago, berriak sartu behar dituzu.
• Azkenean, estalkia itxi behar duzu.
POTOLO ZINEMAN
Lehengo sarrera ateko gizon horrek apurtu du eta!
Zertarako nahi duzubeste sarrera bat?
• Lehenik, zuloa aurkitu behar duzu.
• Gero,
5 Begiratu eta osatu
• zuloa aurkitu • partxea ipini
• gurpila puztu • zuloa garbitu
• Geroago,
• Azkenean,
• Bota paper horiek
• Arkatz hau erosi dut.
• Bigarren irakurtzen ari naiz.
• Liburua behar dut.
paperontzira.
paperontzia
paper denda
orrialdea
forratu
3
710382UNIDAD06 _ 056-065.qxd 19/6/03 11:49 Página 61
U
T
62Hirurogeita bi
SATELITEAK
1 Irakurri eta osatu 2 Ordenatu esaldiak
3 Osatu hitz gurutzatuak
Satelite artifizialak
Nola heltzen Amerikako irratien
eta telebisten seinaleak Europara?
Lurreko antenetako seinaleak zuzen
ateratzen , baina Lurra biribila da
eta seinale horiek airean galtzen .
Zer egin arazo hau konpon ?
Satelite artifizialak bueltaka ibiltzen
Lurraren inguruan. Orduan,
antena bateko seinaleak hartzen dituzte
eta beste antena batera bidaltzen .
Gaur egun, satelite asko dabiltza
Lurraren inguruan. Laster, zeruan ere
semaforoak ipini ditugu.
1. Planetarik handiena.2. Lurraren satelitea.3. Planetarik urrunena.4. Planeta guztiei beroa ematen die.5. Zeruko argi distiratsuak.
L G
Z
Z
R
IT
1
Urak irakin eta gero, makarroiak lapikorabota, egosteko.
Azkenean, makarroiak lapikotik atera eta tomatearekin eta tipularekin nahasi.
Lehenik, lapiko batean ura eta gatza botaeta sutan jarri, berotu arte.
Gero, zartagin batean olioa bota eta bertan tomatea eta tipula frijitu.
Hona hemen nola egin makarroiak.
Italiako satelite gaizto batek errezeta honenesaldiak nahasi ditu. Zeuk zuzendu behar dituzu.
710382UNIDAD06 _ 056-065.qxd 19/6/03 11:49 Página 62
• Zein urtetan heldu zen gizakia Ilargira?
• Zenbat astronauta joan ziren?
• Zein zen espazio ontziaren izena?
haizea dabil
Hitz egin: Nolako eguraldia dago gaur?Bero dago? Euria ari du? Haizea dabil?
63Hirurogeita hiru
euria ari du
4 Begiratu eta erantzun 6 Begiratu eta osatu
5 Asmatu eta egin irudia
Zeruan bizi naiz,gauez irteten naizeta itxuraz aldatzen naiz.
Zeruan gora eta behera,beti alde batetik bestera.Baditut buztana eta buruaeta gorputz osoan sua.
Eguraldia Satelite artifizialek leku bateko eguraldiaezagutzeko ere balio dute. Beheko mapanEuskal Herriko gaurko eguraldia daukagu.
lainoa dago
elurra ari du
oskarbi dago
hodeiak daude
• Bizkaian gaur haizea dabil.• Gipuzkoan • Araban• Nafarroan • Lapurdin eta Nafarroa Beherean
• Eta Zuberoan
Jaun-andreok! Gaurkoeguna historikoa da: gizakia IIargira heldu da!
ASTRONAUTAK
N. ARMSTRONG
E. ALDRIN
M. COLLINS
710382UNIDAD06 _ 056-065.qxd 2/7/03 3:03 Página 63
11 Irakurri
ANTZINAKO GAUZA BERRIAK
64Hirurogeita lau
Antzinako denboretanAntzinako denboretan, Lurraren gainean ezzegoen zubirik, ibaiak pasatzeko. Biderik ereez zegoen, mendietara igotzeko. Eta aulkirikere ez zegoen, jendea lasai esertzeko.
Antzinako denboretan, jendeak ez zuenzapatarik, oinetan minik ez hartzeko.Eta betaurrekorik ere ez zuen, gauzak hobetoikusteko. Gainera, umeek ez zuten baloirik,futbolean jolasteko!
Antzinako denboretan, Lurraren gainean ez zegoen ez surik, ez lapikorik, makarroiakberotzeko. Egia esan, denbora haietanmakarroirik ere ez zegoen. Denbora haietan,ez zegoen ezertxo ere.
Baina antzinako denboretan, gizonak etaemakumeak bizi ziren Lurrean. Gizonak etaemakumeak lanean hasi ziren eta gauza pilaasmatu zuten. Hala ere, oraindik gauza askoasmatu gabe daude. Hasiko gara lanean?
GIANNI RODARITelefonozko ipuinak
(laburtua)
2 Markatu erantzun zuzena 3 Ikasi eta kantatu
• Non esertzen zen antzinako jendea?
Aulkietan esertzen zen.
Lurrean esertzen zen.
Zutik egoten zen beti.
• Nola pasatzen zen jendea ibaiaren aldebatetik bestera?
Zubitik pasatzen zen, noski.
Igerian pasatzen zen.
Hegaz pasatzen zen.
• Non bizi ziren antzinako gizon-emakumeak?
Kanpadendetan bizi ziren.
Kobazuloetan bizi ziren.
Zuhaitzetan bizi ziren.
Jaiki, jaikiJaiki, jaiki, euskaldunak,argia da zabala.
Itsasoan ageri daargi gozo biguna.
Bere aurrean beldurtueta ihes doa iluna.
710382UNIDAD06 _ 056-065.qxd 19/6/03 11:49 Página 64
3. Ondoren, atalak banan-banan ebaki.
4. Azkenean, saiatu irudi hauek osatzen!
Oraindik begira? Guztiok
65Hirurogeita bost
4 Begiratu irudiei eta bete hutsuneak
5 Egin eskulan hau eta jolastu
Nork pintatu ditu mamut hauek kobazuloko horman?
pintatu ditu hauek
horman?
Ene! Golfeko hezurra apurtu duzu!
Golfeko apurtu duzu!
Noiz bukatuko duzupterodaktilus hori?
Oraindik suari begira?Guztiok lotara!
bukatuko duzuhori?
Burua nekatu nahi duzu? Txinako Tangram jolasa primerakoa da burua nekatzeko.Honela prestatu behar duzu:
1. Lehenik, kartoi mehe zuri bat hartu eta lauki handi bat marraztu bertan.
2. Gero, laukiaren barruan zazpi atal geometriko hauek egin eta margotu.
710382UNIDAD06 _ 056-065.qxd 19/6/03 11:49 Página 65
66Hirurogeita sei
7. GAIA
Mandatuak egiten
Bai argazki politak!Nongoak ote dira?
Automobileanbilatuko dugu?
Denda honetan debekatuta dagotxakurrak sartzea. Itxarongo didazu hemen txakurrarekin?
Ez, nik nahiago dut oinezjoan. Horrela, denda guztietan galdetuko dugu.
Benetan esaten dizut,Begoña. Puxi beste txakurbaten atzetik joan da.
Goazen Puxiren bila.
Bien bitartean…
Goitia senar-emazteak
herriko alde zaharrera joan
dira erosketak egitera. Baina
haien txakurrak beste zerbait
egin nahiago du…
Bai, joan lasai. Hemenitxarongo dizut.
Pixka bat geroago…
Txakur arraioak!DENDARIENKALEA
BOTIKA
ZAHARRA
KALEA
DENDARIEN
KALEA
710382UNIDAD07 _ 066-075.qxd 19/6/03 11:50 Página 66
67Hirurogeita zazpi
Segitu txakur horiei!
Bai, eta laranjaguztiak bota ditu!
Zuk ordaindukodidazu txuleta?
Ikusi duzu txakurbeltz handi bat?
Ederki, Bizkor! Txuleta ederra ekarri didazueta lagun berria ere ekarri didazu. Bihar elkarrekin joango zarete erosketak egitera.
Markatu bidea eta esan: nondiknora ibili dira txakurrak?
AZOKAKALEA
BISIGUKALEA
BOT IKA ZAHARRA KALEABOT IKA ZAHARRA KALEA
BIS
IGU KALEA
BIS
IGU KALEA
K ALE NAGUS IAKALE NAGUS IA
AZOKA KALEAAZOKA KALEA
DENDARIE
N KALEA
DENDARIE
N KALEA
PORRU KALEA
PORRU KALEA
ITURRIA
GA KALEA
ITURRIA
GA KALEA
PLAZAPLAZA
BIR I B I L
ABIR I B I L
A
710382UNIDAD07 _ 066-075.qxd 19/6/03 11:50 Página 67
68Hirurogeita zortzi
DENDARIK DENDA
1 Begiratu eta erantzun
2 Zuzendu okerrak
ZER-NORI-NORK aditzak(nik zuri / zuk niri)
• � ❄ komikia utziko dizut.
• � ❄ ipuina utziko didazu.
• � ❄ dirua emango dizut.
• � ❄ esnea erosiko didazu.
Aukeratu hitzak.
• Bisigua harategian erosi dut.
Bisigua arrandegian erosi dut.• Fruta denda horretan oso lore ederrak daude.
• Liburu dendan ez da bizikletarik geratzen.
• Galtzerdi hauek janari dendan saltzen dira.
• Arrandegi horretako oilaskoak oso onak dira.
• Non erosiko didazu baloia?
• Non erosiko didazu ogia?
• Non erosiko didazu mahatsa?
• Non erosiko didazu alkandora berria?
• Non erosiko didazu txorizoa?
• Non erosiko didazu ipuina?
Non erosiko didazu pastela?
Gozotegianerosiko dizut.
� Nork: nik, zuk ❄ Nori: zuri, niri
KIROL
DENDA
HA
RAT
EGI
A
loradenda
ARRANDEGIA
FRUTA DENDA
jantzi
denda JANARI DENDA
Ok indeg ia
GOZOTEGIA
LIBURUDENDA
710382UNIDAD07 _ 066-075.qxd 19/6/03 11:50 Página 68
69Hirurogeita bederatzi
3 Osatu elkarrizketa 4 Erantzun. Nora doa bakoitza?
• Egun on, Felix.
• Baita zuri ere, Edurne.
• Ipiniko kilo bat arrain, mesedez?
• Bai, orain ipiniko
• Nolako arraina emango ?
• Arrain on-ona emango
• Ikusiko dugu. Hori bihar esango
• Bai, bai, bihar esango • Okina• Harakina• Arotza
5 Osatu elkarrizketak
Hitz egin binaka: Egin elkarrizketa hau harategian eta fruta dendan, kilo bat haragieta kilo bat mahats eskatzeko.
didazu
Okina Harakina Arotza
OkindegiaAroztegia
Harategia
gidabaimena, faborez?
etxean daukat eta.
zati bat, mesedez?
Bai, pozik
liburu hori?
oso garestia da eta.
• ezin dizut erakutsi
• erakutsiko didazu
• emango didazu
• emango dizut
• ez dizut erosiko
• erosiko didazu
3€5€
710382UNIDAD07 _ 066-075.qxd 19/6/03 11:50 Página 69
70Hirurogeita hamar
MILA LANBIDE
1 Bete inkesta hau
2 Idatzi
NIRE GURASOEN LANBIDEA
• Nire aitak batean
lan egiten du.
Bera da.
• Nire amak batean
lan egiten du.
Bera da.
NIRE GUSTUKO LANBIDEA
� Zer nahiago duzu, buru-lana egin ala eskulana egin?
Buru-lana egin. Eskulana egin.
� Zenbakiak gustatzen zaizkizu ala letrak nahiago dituzu?
� Gauzak sortzea gustatzen zaizu ala gauzak konpondu nahiago duzu?
Zenbakiak. Letrak. Gauzak sortzea. Gauzak konpondu.
Zu idazlea,kazetaria edo abokatuaizan ahal zara.
Zu pintorea,argazkilariaedo jostunaizan ahal zara.
Zu mekanikaria,argiketariaedo iturgina izan ahal zara.
Zu ingeniaria,ekonomista edo arkitektoa izan ahal zara.
Esan: Zein lanbide atera zaizkizu? Ados zaude lanbide horiekin? Hiruretatik zein duzu gustukoen? Beste lanbideren bat nahiago duzu?
Inkesta
Ikasi.
LEHENTASUNAK ADIERAZTEKO
• Niri musika entzutea gustatzen zait.
• Nik, ordea, musika jo nahiago dut.
710382UNIDAD07 _ 066-075.qxd 19/6/03 11:50 Página 70
bulegaria sukaldaria
liburuzaina marrazkilaria
71Hirurogeita hamaika
3 Egin esaldiak
5 Aldatu esaldiak
• Zirriborroak egin / Irudi politak egin
• Liburu bat irakurri / Liburu bat idatzi
• Futbolean jokatu / Futbolari ona izan
• Automobila gidatu / Automobila konpondu
Pastela jateaerraza da.
4 Bete hutsuneak
Baina pastelaegitea zaila da.
• pastela jan • pastela egin
Bada, nik dantza eginnahiago dut.
Niri telebista ikustea
• kirola egin • dantza egin
• telebista ikusi • musika entzun
• mendira joan • eguzkia hartu
Bada, nik musika
entzun
Bada, eguzkia
• Neska honen lana marrazkiak egitea da.
Neska hau marrazkilaria da.• Gizon honek bulego batean lan egiten du.
• Emakume honek liburuak zaintzen ditu.
• Mutil honen lana janariak prestatzea da.
Niri kirola egitea gustatzen zait.
mendira
gustatzen zait.
irina
710382UNIDAD07 _ 066-075.qxd 19/6/03 11:50 Página 71
• kalez kale
ibiltzen ziren.
• arraina saski
baten barruan eramaten zuten.
72Hirurogeita hamabi
LAN ETA LAN
1 Irakurri
3 Ikasi eta kantatu
Lanbide zaharrakEz dakizu zein lanbide aukeratu? Ni gauzabatez ziur nago: olagizona, talaiaria edo sardinketaria ez zara izango. Jakina,lanbide horiek aspaldian desagertu ziren eta.
Olagizonek Euskal Herriko mendietakoburdina lantzen zuten. Lehenik, burdina sutanberotzen zuten eta, gero, mailu handi batezburdina hori tiriki-tauki, tiriki-tauki moldatzenzuten. Nolako beroa eta nolako zarata!
Talaiariak mendi baten gainetik itsasora begiraegoten ziren, arrainak nondik agertuko.Arrainak ikusi eta gero, herrian abisua ematenzuten eta arrantzaleak itsasora irteten ziren,arrain haiek harrapatzera.
Sardinketariak arrain saltzaile bereziak ziren.Arraina buru gainean eramaten zuten, saskibaten barruan, eta herriz herri ibiltzen zirenarraina saltzen. Eta kale guztietan «Sardinafreskueee!» oihukatzen zuten.
Zer? Lanbide gogorrak, ezta?
2 Bete fitxa hauek
Trapu zaharrakTrapu, trapu zaharrak!Atera, atera trapuak saltzera!Nik erosten ditut modu onean.Arditean prakak,kuartuan abarkak,eta burni zaharraktxanponean.
JOSE M. IPARRAGIRRE
• Euskal Herriko burdina lantzen zuten.
• lanean asko
nekatzen ziren.
• itsasora begira
egoten ziren.
• herrian abisua
ematen zuten.
710382UNIDAD07 _ 066-075.qxd 19/6/03 11:50 Página 72
Azaldu: Non dago erizaina? Zeren ondoan dago ertzaina? Zeren aurrean dago udaltzaina? Non daude besteak?
73Hirurogeita hamahiru
artzaina
4 Idatzi zenbakiak irudian
5 Bete hutsuneak
lorezaina
erizaina atezaina
ertzainaudaltzaina
6 Irakurri
• Artzainak zaintzen ditu.
• Udaltzainak zaintzen du.
• Lorezainak zaintzen
• Ertzainak zaintzen
• Erizainak zaintzen
• Atezainak zaintzen
POTOLO OSPITALEAN
ardiak
Zer moduzzaude gaur?
Hori zeuk esanbehar didazu niri!
ardiak trafikoa
loreak
gaixoak
herria atea
710382UNIDAD07 _ 066-075.qxd 19/6/03 11:50 Página 73
Nola jolastu• Jolasteko, dado bat eta fitxa batzuk
behar dituzu.
• Jolasten hasteko, dadoan 6 zenbakia atera behar duzu.
• Aurrera egiteko, galderaren erantzunaondo eman behar duzu. Bestela, txanda bat jolastu gabe.
• Galderak honelakoak izango dira:
❏ SenideakAdibidez: Zer duzu zure aitaren ama?Amona dut.
❏ Superlatiboa Adibidez: Asia / zabalaAsia munduko kontinenterik zabalena da.
❏ Dendak Adibidez: Non erosten dituzu sagarrak?Sagarrak fruta dendan erosten ditut.
❏ Barne egoerakAdibidez: Lo egin nahi duzu. Zer esaten duzu?Ni logura naiz.
❏ Zer-Nori-Nork aditzakAdibidez: Eskatu esnea dendan.Emango didazu esnea, mesedez?
11 Irakurri
DENDEN JOLASA
74Hirurogeita hamalau
Zer duzu zure amaren aita? Everest / garaia
ZUBIA LIBRE DAGO.JOAN 9. LAUKIRA.
SEMAFORO GORRIA.
BI TXANDA JOLASTU
GABE.
Zer duzu zure gurasoen semea?
Jan nahi duzu.
Zer esaten duzu?
Arraina eskatuarrandegian.
Nora joaten zara ogia erostera?
710382UNIDAD07 _ 066-075.qxd 19/6/03 11:50 Página 74
75Hirurogeita hamabost
Zer duzu zure aitaren anaia?
DENDA ITXITA DAGO.HASI BERRIRO.
MERKEALDIAK.JOAN 23. LAUKIRA.
Zer duzu zure osaba-
izeben alaba?
Groenlandia / handia
Nilo / luzea
Nora joaten zara arropa erostera?
Non erosten dituzu ipuinak?
Txinako Harresia / luzea
Edan nahi duzu.Zer esaten duzu?
Lo egin nahi duzu.Zer esaten duzu?
Kafea eskatu janari dendan.
Haragia eskatu harategian.
Pastela eskatu gozotegian.
Nora joaten zara arraina erostera?
Zer duzu osabaren
emaztea?
710382UNIDAD07 _ 066-075.qxd 19/6/03 11:50 Página 75
1 ZER-NORI-NORK aditzak. Bete hutsuneak
2 LEHENTASUNAK ADIERAZI. Osatu esaldiak
2. BERRIKUSKETA
Lagunak kalean
Lagunak azokan Lau lagunak orain kalean daude. Herrian eskulangileenazoka dago eta lau lagunek beren senideei zerbait erosi nahi diete. Gero, jolastera joango dira.
76Hirurogeita hamasei
Julia, utzikodiru apur bat? Dirua biharitzuliko
Zer erosikozuk amonari?
Nik amonari pitxerhau erosiko
Nik gurasoei saski merkehori erosiko
1. Iñigori korrika egitea gustatzen zaio, baina igeri egin nahiago du.
2.
3.
4.
1. korrika egin / igeri egin
2. kromoak trukatu / irudiak marraztu
3. kirola ikusi / kirola egin
4. ezkutaketan jolastu / sokasaltoan ibili
1 2
3 4
710382BERRIKUSKE _ 076-077.qxd 2/7/03 4:19 Página 76
3 SUPERLATIBOA. Konparatu lau lagunak
4 BARNE EGOERAK AZALDU.Aldatu esaldiak
5 SENIDEAK. Idatzi zenbakiak irudietan
77Hirurogeita hamazazpi
1 izeba
2 amona
3 neba
4 aita
5 osaba
6 ahizpa
7 aitona
8 lehengusua
9 ama
10 lehengusina
Nik ura edan behar dut.
Nik ogitartekoa jan nahi dut.
Nik lo egin nahi dut.
Nik dutxa bat behar dut.
• neskak: argala/lodiaJulia Irune
• mutilak: alaia/tristeaIñigo Jon
• lagunak: handia/txikiaJulia Iñigo
Patxi5
Tomas Loli Ramon Benita
Mertxe Miren Angel
Bea Iñaki Nora Ni Ibai Iker
NIRE FAMILIANIRE FAMILIA
710382BERRIKUSKE _ 076-077.qxd 2/7/03 4:44 Página 77
78Hirurogeita hamazortzi
8. GAIA
Iker eta Dominique
Hauxe da Dominique.Erakutsi etxea berari.
Gaur egun, Europan gero
eta ume gehiago joaten dira
beste herrialde batera ikastera.
Esate baterako, Dominique
frantziarra da, baina aurten
Hondarribiko familia batekin
biziko da.
Ongi etorri, Dominique!Etorri nirekin.
Laster, Dominique Paristik etorriko dagurekin bizitzera. Oso jatorra eta atsegina izan behar duzu berarekin.
Ez, niri ez zaizkit panpinak gustatzen.Zure gela hartuko dut. Arkua ere hortxe duzu.
Hau nire gela da.Gustatzen zaizu?
Bai, oso polita da.Gainera, zuk nik baino jostailu gehiago dituzu.
Eta beste hau zure gelada. Gustatzen zaizu?
Bai, ama. Egon lasai.
Hara! Nik ere banituenhonelako geziak Parisen!
710382UNIDAD08 _ 078-087.qxd 19/6/03 11:52 Página 78
79Hirurogeita hemeretzi
Zer pentsatzen ari da Iker? Dominique eta bera lagun onakizango dira?
Hori berehala konponduko dut nik.
Ikusten duzu? Loroak ihes egin du!
Bai, baina ezdut lumarik.
Lasai, laster harrapatuko dut!
Jolastuko gara indiarretara?
Gezirik gabe geratu naiz.Ezin dut loroa harrapatu.Ibiliko gara futbolean?
Zeeer? Futboleanere badakizu?
Lorategian…
Beste kristal bat, Iker? Dominiquezintzo-zintzo dago txoriei begiraeta zu, ordea…
710382UNIDAD08 _ 078-087.qxd 19/6/03 11:52 Página 79
Atzo, Fernando Abrisketa zikloturistarekinhitz egin genuen. Fernandok Europakoherri gehienak bisitatu ditu bere bizikletaren gainean.
• Noiz hasi zinen Europa bizikletaz ezagutzen?• Orain dela hogei urte. Nik orduan hamabost
urte nituen.• Bakarrik joan zinen?• Ez, aitarekin joan nintzen. Aitak eta biok
oporrak genituen eta hamar egunean Frantzia ikusi genuen.
• Zenbat bidaia egin zenituen iaz?• Iaz Vienara joan nintzen. Bi mila
eta berrehun kilometro egin behar nituen eta hogeita bost egun besterik ez nuen.
• Eta zer moduz moldatzen zara europarrekin?• Lehen arazo handiak nituen haiekin hitz
egiteko, baina orain ingelesa ikasi dut eta primeran moldatzen naiz.
80Laurogei
EUROPAN ZEHAR
1 Irakurri eta erantzun
UKAN aditz plurala orain eta lehen
Markatu aditza.
• Nik orain
• Zuk lehen
• Hark atzo
• Guk gaur
• Zuek aurten
• Haiek iaz
ditut nituen
dituzu zenituen
ditu zituen
ditugu genituen
dituzue zenituzten
dituzte zituzten
2 Ikasi eta kantatu
• Zenbat urte zituen Fernandok lehen bidaian?
• Lehen bidaia hartan bakarrik joan zen?
• Zenbat egun zituzten Frantzia ikusteko?
• Zenbat kilometro egin behar zituen Vienaraino?
• Eta zenbat egunean egin behar zituen?
• Zer moduz moldatzen da europarrekin?
Paristik natorrenartistaParistik natorrenartista bat naiz ni.Ondo jotzen dut!Baita guk ere!Txirula nik jotzen dut:txiruli, txiruli!…
710382UNIDAD08 _ 078-087.qxd 19/6/03 11:52 Página 80
3. Hemen hogeita hiru urte
Nik ogitartekoan Alemaniako saltxitxak
1. Hemen hamabost urte . Aitak
eta biok Frantziako gaztak
eskuetan.
• Autobus gorriak dira.
• Eiffel Dorrea dago.
• Kremlin Jauregia dago.
• Errotak dira.
• Partenoia monumentu
zaharra da.
81Laurogeita bat
3 Begiratu irudiei eta bete hutsuneak
4 Bete fitxa hau 5 Bete hutsuneak
Londreskoak
2. Hemen hogei urte . Umeek
eskuetan Holandako tulipak
4. Hemen hogeita hamaika urte
Gizon hark Suitzako erlojuak
• Astelehenean Barakaldotik Baionara joan nintzen. 140 km egin nituen.
• Asteartean Baionatikegin nituen.
• Asteazkenean eta ostegunean
• Ostiralean eta larunbatean
genituen nituen
710382UNIDAD08 _ 078-087.qxd 19/6/03 11:52 Página 81
gehiago gutxiago
82Laurogeita bi
EUROPAKO KIROL BAT
1 Irakurri eta erantzun
2 Begiratu laukiari eta idatzi
Korrika eta bultzaka
Jokatu duzu inoiz errugbian? Zailada, ezta? Baloia salto-saltoka dabileta zuk ezin duzu harrapatu.
Gainera, arin egin behar duzukorrika, baloia aurrera eramateko, eta indar handia ere behar duzu,beste jokalariak gelditzeko.
Errugbian hamabost lagunekjokatzen dute talde bakoitzean, hauda, futbolean, eskubaloian etasaskibaloian baino jokalari gehiago.
Partidan bultzaka ibiltzen dira, baina,gero, guztiak lagun handiak dira. Horida kiroltasuna!
• Errugbian zertarako egin behar da korrika?
• Errugbian zertarako behar da indar handia?
• Futbolean baino jokalari gehiago dira?
• Zure ustez, errugbia kirol gogorra da?
• Eskoziak baino partida gehiago
irabazi ditu.
• Irlandak baino partida gehiago
irabazi ditu.
• Frantziak Galesek partida
gehiago irabazi ditu.
• Irlandak Frantziak baino partida
irabazi ditu.
• baino partida
gehiago irabazi ditu.
• baino partida
gutxiago irabazi ditu.
Bost Nazioen Txapelketa
IRABAZI GALDU
5Ingalaterra 1
4 2
3 3
2 4
1 5
Ingalaterrak
Frantzia
Eskozia
Irlanda
Gales
710382UNIDAD08 _ 078-087.qxd 2/7/03 3:05 Página 82
• Kangurua saltoak egiten ari da.
83Laurogeita hiru
5 Aldatu esaldiak
• Baloia bueltak egiten ari da.
Baloia bueltaka dabil.
3 Osatu esaldiak
Konparatu: Johnek Frankek baino partidagutxiago jokatu ditu.
Osatu.
KANTITATEAK KONPARATZEKO
• Nik baino gozoki gehiago ditut.
• baino gozoki gutxiago
dituzu.
4 Aldatu esaldiak
URTE GEHIAGO
• Frankek Johnek baino urte gehiago ditu.• Paulek Frankek baino
URTE GUTXIAGO
• Johnek Frankek
• Frankek
John MacLeor
23 urte
16 partida
Frank O’Hara25 urte
28 partida
Paul Degrisse27 urte
42 partida
Esan: Zer dira Gasteizkoak? Eta Bilbokoak?Eta Donostiakoak? Eta zure herrikoak?
• John MacLeor Eskoziakoa da.
John MacLeor da.
• Frank O’Hara Irlandakoa da.
Frank O’Hara da.
• Paul Degrisse Frantziakoa da.
Paul Degrisse da.
• Gianni Rossi Italiakoa da.
Gianni Rossi da.
eskoziarra
• Umea oihu egiten ari da.
Ni Zu
710382UNIDAD08 _ 078-087.qxd 19/6/03 11:52 Página 83
NIRE OHITURAK
• Nik urtean hilabeteko
oporrak ditut.
• Nik hilean liburu
irakurtzen ditut.
• Nik astean orduz
egiten dut kirola.
• Nik egunean orduz
ikusten dut telebista.
• Ume alemaniarrek ume austriarrek
ordu pasatzen dituzte kirola
egiten.
• Ume ume
baino minutu gehiago pasatzen dituzte
telebistaren aurrean.
• Ume ume
baino minutu gutxiago pasatzen
telebistaren aurrean.
84Laurogeita lau
EUROPAKO UMEAK
1 Egin konparazioak
2 Idatzi 3 Asmatu hitzak
• Hilean, ume alemaniarrek ume austriarrek
baino liburu irakurtzen
dituzte.
• Hilean, ume austriarrek ume suediarrek
baino liburu irakurtzen
• Astean, ume belgikarrek ume suediarrek
ordu pasatzen
dituzte kirola egiten.
Alemania
Austria
Belgika
Suedia
3 liburu
2 liburu
1 liburu
3 liburu
5 ordu
6 ordu
4 ordu
3 ordu
Liburuak hilean
Kirola astean
45 minutu
60 minutu
45 minutu
90 minutu
Telebistaegunean
Orain dela gutxi, inkesta bat egin da Europakoumeen bizimodua eta ohiturak konparatzeko.Hona hemen emaitzak:
Hirurehun eta hirurogeita bost egun ditu.
Hogeita hamar egun ditu.
Zazpi egun ditu.
Hogeita lau ordu ditu.
Hirurogei minutu ditu.
➡➡
➡➡➡➡➡➡➡➡
710382UNIDAD08 _ 078-087.qxd 2/7/03 3:05 Página 84
Azaldu: Nongo hondartzara joango dira?Zer egingo dute han? Zer jango dute? Nola itzuliko dira etxera?
85Laurogeita bost
4 Begiratu eta erantzun
5 Bete hutsuneak 6 Osatu mezua
?
Azkenean, Iker eta Dominique lagunhandiak egin dira. Orain goxo-goxo hitzegiten ari dira etxeko atarian.
• Zer ordutan jaikitzen zinen Frantzian?
Goizeko• Zenbat ikasgai zenituen eskolan?
Eskolan nik ikasgai• Zenbat arrain zenituen etxean?
Etxean nik• Zenbat zuhaitz zenituen lorategian?
Lorategian nik
Dominique egunkari bat idazten hasi da Hon-darribian.
• Parisen bederatzietan oheratzen nintzen.
Hemen, ordea, oheratzen
naiz.
• Parisen mendira gutxitan joaten nintzen.
Hemen, ordea, joaten naiz.
• Parisen arrain gutxi jaten nuen. Hemen,
ordea, arrain jaten dut.
• Parisen etxean jolasten nintzen. Hemen,
ordea, jolasten naiz.
Ikerrek mezu hau idatzi dio Dominiqueri,biharko plana azaltzeko.
Bihar, goizeko Hendaiako
joango gara. Han
hartuko dugu eta
egingo dugu. Gero,
jango dugu eta, pixka bat jolastu
eta gero, hartuko
dugu eta itzuliko
gara.
• beranduago
• gehiago
• kalean
• askotan
710382UNIDAD08 _ 078-087.qxd 19/6/03 11:52 Página 85
POTOLUS OLINPOAN
Azkar, Potolo! Az-kena zara eta!
11 Irakurri
EUROPA ZAHARRA
86Laurogeita sei
Filipides korrikalariaOrain dela 2.500 urte, greziarrak eta persiarrak gerran ari ziren. Eta borrokarikgogorrena Maraton herrian izan zuten.
Persiarrek askoz soldadu gehiago zituzten,baina greziarrak oso gerrari trebeak ziren eta Maratoneko borroka hura irabazi zuten.
Orduan, Milziades jeneral greziarrak Filipidessoldaduarekin hitz egin zuen:
–Filipides, zu oso korrikalari azkarra zara.Zoaz Atenasera garaipenaren berri ematera.
Maratonetik Atenasera 43 kilometro daude eta Filipidesek kilometro haiek guztiak korrikaegin zituen. Bide luze hartan mendiak igozituen, ibaiak zeharkatu zituen eta guztiznekatuta heldu zen Atenasera.
–Irabazi dugu! Irabazi dugu! –esan zuenFilipidesek Atenasen eta hilda erori zen.
Gaur egun, Olinpiar Jokoetan 43 kilometrokolasterketa luzea egiten da Filipidesen omenez.Lasterketa horrek maratoia du izena.
GREZIAKO KONDAIRA ZAHARRA
2 Markatu erantzun zuzena 3 Irakurri
• Nortzuek irabazi zuten Maratoneko borroka?
Persiarrek irabazi zuten.
Greziarrek irabazi zuten.
• Nortzuek zituzten soldadu gehiago?
Greziarrek.
Persiarrek.
• Zertara joan zen Filipides Atenasera?
Garaipenaren berri ematera.
Aspaldiko lagunak ikustera.
• Nola heldu zen Filipides Atenasera?
Ez zen heldu; bidean hil zen.
Oso nekatuta heldu zen.
710382UNIDAD08 _ 078-087.qxd 19/6/03 11:52 Página 86
87Laurogeita zazpi
5 Jolastu eta bilatu hutsak
4 Begiratu eta osatu
• Erroman ez zegoen zebrabiderik.• Erroman• Erroman
• Erromatarrek ez zuten hegazkinik.• Erromatarrek• Erromatarrek
Gaur Potoloren eskolan antzerki klasikoa egingo dute. Antzeztokia Potolok prestatu dueta sei huts egin ditu. Bilatuko dituzu?
• Lehen saltoa izan da.
• Beste saltoa izan da.
• Lehen zaldia da.
• Beste zaldia da.
• Lehen atleta da.
• Beste atleta da.
• motela
• laburra
• ahula
• indartsua• luzea
• azkarra
luzea
ZINEMA
710382UNIDAD08 _ 078-087.qxd 2/7/03 3:05 Página 87
88Laurogeita zortzi
9. GAIA
Martin Txiki
Kaixo, lagunok! Zer duzuebaina? Triste zaudete eta!
Basajaunek garia dute, bainaez digute guri eman nahi. Etaezin dugu ogirik egin.
Ezin dugu honela segitu. Gure jendeagosez bizi da. Basajaunen basora joanbehar dugu garia lapurtzera.
Baina nola konpondukoduzu, Martintxo? Zu osotxikia eta ahula zara eta.
Herritik irten eta ezkerretara jo behar duzu. Gero, ibaia zeharkatueta eskuinetara jo. Basajaunen basoa bertan daukazu.
Eta pastelik ere ez.
Lasai egon. Arazo horineuk konponduko dut.
Ni ez naiz ausartzen.
Esan, nondik joan behardut Basajaunen basora?
Antzinako denboretan, gariaBasajaunek bakarrik zuten.Garia eta ogia ere bai, noski.Baina herritarrek ez zutengaririk. Eta ogirik ere ez, noski.Ipuin honetan garia nola lortuzuten ikusiko duzue.
Ni ere ez.Ni ere ez.
Baina azkarra ere bai.
710382UNIDAD09 _ 088-097.qxd 19/6/03 11:53 Página 88
89Laurogeita bederatzi
Azaldu nola lapurtu zuen Martin Txikik Basajaunen garia.
Nor zara zu, txikito?Zertara zatoz hona?
Kar-kar-kar! Gari piloarenerdian erori da!
Hau ere eramango dut.
Martin Txiki naizeta zuei apustuaegitera nator.
Orain zure txandada, gizontxo!
Abiatu baino lehen…Geroago…
Baietz nik salto luzeagoaegin gari pilen gainetik?
Konforme. Neu hasikonaiz salto egiten.
Eta Basajaunak salto luze-luzea egin zuen.
Arraioa! Gure gariadarama!
Zer sartu du Martin Txikik zakuan?
710382UNIDAD09 _ 088-097.qxd 19/6/03 11:53 Página 89
3 Irakurri eta asmatu
90Laurogeita hamar
INGURUKO ANIMALIAK
1 Begiratu eta erantzun
2 Begiratu eta idatzi
• Enara teilatuan dago.
Katua ere teilatuan dago.• Usoak espaloian daude.
Sagua
• Ahatea urmaelean dago.
• Urtxintxa zuhaitzaren gainean dago.
• Untxia zuri-beltza da.
Txakurra ere zuri-beltza da.• Untxiak lau hanka ditu.
• Untxiak belarri luzeak ditu.
• Untxiaren buztana laburra da.
• Untxia korrika dabil.
katua
enara
urtxintxatximeleta
arrainak
ahatea
usoak
sagua
Nire katua lodia da. Nirekatuak ile zuria du. Nirekatuak bibote luzeak ditu.Nire katuak kriskitina du.
Nire katua ere lodia da.Nire katuak ere ile zuriadu. Nire katuak ere bibote luzeak ditu. Nirekatuak ez du kriskitinik.
Neskaren katua da.
Mutilaren katua da.
1 2 3 4
710382UNIDAD09 _ 088-097.qxd 19/6/03 11:53 Página 90
91Laurogeita hamaika
5 Bete fitxa hau
Segi lanean: Egin honelako esaldiak behiari eta ardiari buruz.
ERE partikula
Ikasi.
4 Begiratu eta osatu
• Tximeletak hegoak ditu.
Erleak ere bai.• Igela saltoka dabil.
• Erlea horia eta beltza da.
• Matxinsaltoa ez da uretan bizi.
• Igelak ez du eztirik egiten.
• Zozoak lumak ditu.• Usoak ere lumak ditu.• Arranoak ere bai.
• Zozoak ez du ilerik.• Usoak ere ez du ilerik.• Arranoak ere ez.
6 Irakurri
POTOLOREN ARRAINAK
Aldatu diezuura arrainei?
Ez, oraindik ez dutedena edan.
• Behiak esnea ematen du.• Ahuntzak ere esnea ematen du.
• Behiak belarra•
INGURUKO ANIMALIA TXIKIAK
• Behia mendian•
behia ahuntza
belarra pentsua
mendia ukuilua
710382UNIDAD09 _ 088-097.qxd 19/6/03 11:53 Página 91
Bakio eta Bermeo bitartean, kostaldearen
ondo-ondoan, uharte txiki bat ; uharte
, menditxo baten ,
Gaztelugatxeko Donibane ermita ikusten
. Zubi estu batek kostaldea eta uhartea
lotzen . Ermitara heltzeko, eskailera
luze bat igo behar . Eskailera honek
berrehun eta hogeita bost maila !
92Laurogeita hamabi
NATURA PAUSOZ PAUSO
1 Begiratu planoari eta ordenatu esaldiak
2 Begiratu eta erantzun
• Zenbat mahai daude Jatamendi Parkean?
Jatamendi Parkean hogeita bi mahai daude.• Zenbat erretegi daude?
• Badago iturririk Jatamendi Parkean?
• Badago paperontzirik?
• Badago begiratokirik?
Bakiotik kilometro batera, Goitisoloaldeauzuneko baserriak ikusiko ditugu.
Larrondoatik gora bi kilometro eginondoren, bidegurutze batera heldukogara.
Jatamendi Parkerantz igotzeko,Bakiotik Armintzarantz irten behardugu.
Bidegurutzean, eskuinetara jo behardugu eta, laster, Jatamendi Parkerahelduko gara.
Han, ezkerretara jo behar dugu,Larrondoara heldu arte.
3 Osatu testua
1
710382UNIDAD09 _ 088-097.qxd 19/6/03 11:53 Página 92
93Laurogeita hamahiru
6 Pentsatu erantzunak
5 Osatu orientabideak
• Ikerren atzean neska bat esertzen da.• Iker Aitorren eta Peruren artean esertzen da.• Bi neskak elkarrekin esertzen dira.• Aitorren atzean Sara dago.• Iker Karmeleren aurrean dago.• Peruren atzean ez dago inor.• Alberto bakarrik esertzen da.
Hitz egin: Nondik pasatzen zara zu etxetikeskolara joateko?
Markatu.
ORIENTABIDEAK EMATEKO
• Udaletxean, ezkerretara eskuinetarahartu behar duzu.
• Kale Nagusitik zuzen segitu.
• Eta gero, ezkerretara eskuinetara jobehar duzu. Eliza hantxe dago.
4 Deskribatu irudia
Gaztelua ezkerraldean dago? Eta baserria? Zer dago gazteluaren aurrean? Zeren artean dago zubia?
Irene eskolara oinez joaten da. Eta eskola
haren etxetik urrun dago. Irene
kalean bizi da.
Bere kaletik joaten da. Handik,
jotzen du Jaizkibel kaletik. Bi
kale aurrerago, ezkerretara du
Igeldo . Gero, berriz ere
jotzen du eta
kaletik sartzen da. Ireneren eskola kale
horretan dago.
Aitor
710382UNIDAD09 _ 088-097.qxd 19/6/03 11:53 Página 93
• Mendian txoriak harrapatzen dituzu?
Bai. Ez.
• Gela batetik irtetean, nola uzten duzu argia?
Argia piztuta Beti itzaltzenuzten dut. dut argia.
• Nola garbitzen duzu zeure burua?
Bainua Dutxahartzen dut. hartzen dut.
• Nora botatzen dituzu botila zaharrak?
Zabor poltsan Ontzi berdeetansartzen ditut. botatzen ditut.
• Nolako papera erabiltzen duzu idazteko?
Paper Paperarrunta. birziklatua.
• Nondik idazten duzu?
Paperaren Paperarenalde batetik. bi aldeetatik.
• Nola joaten zara mendira?
Automobilez. Oinez.
• Mendian paperak eta hondakinak botatzen dituzu?
Bai. Ez.A BBA
BA
BA
BA BA
A B
BA
94Laurogeita hamalau
BERDEAK ZARETE?
1 Bete inkesta hau
2 Osatu ibilbide hau
Enara txori migratzailea da, hau da: uda
Europan pasatzen du eta, neguan, Afrikara
joaten da eguraldi beroaren bila. Honela:
lehenik, Europako iparraldetik Europako
jotzen du.
Gero, Europako hegoaldetik Afrikako
jotzen
Eta azkenean, Afrikako
Afrikako jotzen du eguraldi
beroaren
0 Zu ez zara berdea, zikina baizik.1-2 Zu ere ez zara oso berdea.3-4 Oraindik berdeagoa izan ahal zara.5-6 Zuk nahiko ondo zaintzen duzu Natura.7-8 Zuk ederki zaintzen duzu Natura.Zorionak!
Azaldu: Zein da enararen bueltako bidea?
B e
ran
tzu
nak
710382UNIDAD09 _ 088-097.qxd 19/6/03 11:53 Página 94
95Laurogeita hamabost
3 Begiratu eta erantzun
4 Egin esaldiak 5 Osatu testua
• Europan hartza arriskuan dago?
Bai, Europan hartza arriskuan dago.• Eta zikoina?
• Afrikan gorilak arriskuan daude?
• Eta errinozeroak?
• Asian tigrea arriskuan dago?
• Eta panda hartzak?
Antartika kontinente zuria da. Han hotz
egiten du. Horregatik, bertan
da inor bizi.
Baina Antartikan asko
daude: baleak, pinguinoak eta abar.
dela gutxi, herri askotako
gobernuek dokumentu sinatu dute,
Antartika lurrak eta animaliak
zain .
Honela, Antartika kontinente
eta garbia izango da beti.
• Mendian zarata egin
Mendian zarata egitea gaizki dago.
• Mendian hondakinak bildu
• Mendian zuhaitzak moztu
• Mendian sua itzali
Ongi dago Gaizki dago
710382UNIDAD09 _ 088-097.qxd 19/6/03 11:53 Página 95
kra
11 Irakurri
AMA LURRA
96Laurogeita hamasei
Lehen lorea da.
Bigarren lorea da.
Hirugarren lorea da.
Laugarren lorea da.
Buruzagiaren gutuna1855. urtean, Seattle buruzagi indiarrak gutuneder hau idatzi zuen Estatu Batuetakopresidentearentzat:
«Washingtongo buruzagi nagusiak gure lurraerosi nahi du eta guk bere proposamenaonartu behar dugu. Bestela, gizon zuriakarmak hartuko ditu eta gure aurka etorriko da.
Baina nik hauxe galdetzen dut: nola erosi ahalda lurra? Nola erosi zeruko airea eta ibaikoura? Beharbada ni gizon basatia naiz, bainaez dut ulertzen.
Lur hau sakratua da guretzat. Lurra ez dagurea. Gu gara lurrarenak.
Eta animaliak ere sakratuak dira guretzat.Hala ere, gizon zuriak milaka bufalo hil ditu,trenaren bidea egiteko. Beharbada ni gizonbasatia naiz, baina hori ere ez dut ulertzen.
Bukatzeko, mesede bat eskatuko dizut: gukbezala maitatu eta zaindu lurra».
SEATTLE BURUZAGIAREN GUTUNA
(moldatua)
2 Markatu. Nork esan du gauza bakoitza? 3 Lotu silabak
Mendi honek asko balio du.
Arrainak gure neba-arrebak dira.
Bai gozoa belarraren usaina!
Zuhaitz horiek ere moztuko ditugu.
Musika txoriek asmatu zuten.
Bide berria basotik pasatuko da.
taa li
sabi pa
tu nabe ri
txi li rro
A Gizon zuri batek B Indiar batek
A
710382UNIDAD09 _ 088-097.qxd 19/6/03 11:53 Página 96
97Laurogeita hamazazpi
6 Egin eskulan hau
4 Idatzi izenak irudietan 5 Ikasi eta kantatu
1. Mendian edo parkean era askotako hostoak hartu.
2. Etxean, hosto bakoitza bi paperen artean ipini.
3. Gero, liburu lodi baten barruansartu. Bi edo hiru astean hostoak lehor egongo dira.
4. Hosto lehorrak kartoi mehe batean zure gustura itsatsi.
LURRAREN OPARIAK
• marrubiak • intxaurrak • mahatsa• gereziak • madariak • muxikak
Goizean argi hasteanGoizean argi hastean, ene leiho hegiantxori bat pausatzen da etagoratik hasten kantan.
Txori ederra, hain alegera,entzuten haidanian,ene bihotzeko tristuralaster duak aidian.
marrubiak
710382UNIDAD09 _ 088-097.qxd 19/6/03 11:53 Página 97
98Laurogeita hamazortzi
10. GAIA
Bertsotan
Andoni eta Amaia bertsolari gazteak bertsotan hasteko prest daude. Lehen bertsoa Andonik botako du. Eta gaia hauxeizango da: «Amaiak atzo zaku lasterketanparte hartu zuen».
Gure herrietako jaietanbertsolariak egoten dirabeti. Bertsolarien lanaoso zaila da. Norbaitekgai bat jartzen die etahaiek, bat-batean, bertsoak asmatu behardituzte gai horri buruz.Ikusi nola.
Orain kantatu bertso osoaPello Joxepe doinuan.
Horrexegatik bukatu zuenatzo gaueko hamaiketan.
Amaia ez zen ongi moldatuzakua sartzen oinetan.
Gero, lagunak atera ziren,bera utzita han bertan.
Denak joan ziren arin aurrera,Amaia astiro benetan.
I R TEERA
HELMUGA
710382UNIDAD10 _ 098-107.qxd 19/6/03 11:55 Página 98
Gure Andonik lehen pilota
bota du nahiko
Bigarren bolaz barrakeroa
kolpatu du modu
Barrakeroa haren atzetik
irten da kopeta
Eta Andoni hor ipini du
txotxongiloaren
99Laurogeita hemeretzi
Amaia urduri dago eta ez du hitzen ordena ondo gogoratzen.Zuek ordenatu bertsoa eta, gero,kantatu Pello Joxepe doinuan.
Gure Andonik lehen pilotabota du nahiko aldrebes.
Bigarren bolaz barrakeroakolpatu du modu txarrez.
Barrakeroa haren atzetikirten da kopeta beltzez.
Eta Andoni hor ipini dutxotxongiloaren ordez.
Eta orain Amaiaren txandada. Haren gaia hauxe izango da: «Andoni gaurbarraketara joan da».
aldrebes aldrebes.
txarrez
ordez
beltzez
710382UNIDAD10 _ 098-107.qxd 2/7/03 3:08 Página 99
100Ehun
LANA ETA KIROLA
1 Irakurri eta erantzun
2 Osatu testua
• Nongo zuhaitzak mozten zituzten aizkolariek?
• Orain non mozten dituzte enborrak?
Euskal kirol batzukEuskal kirol gehienetan lanerako tresnak erabiltzen dira.
Arrazoia hauxe da: jarduera horiek, kirola baino lehenago, lana izan ziren.
Segalariek lehensegaz zelaietakobelarra moztenzuten. Orain, segaapustuetan,segalariek belarpila mozten dutedenbora laburrean.
Aizkolariek lehenaizkoraz mendietakozuhaitzak moztenzituzten. Orain, gureherrietako jaietan,aizkolariek enborlodiak mozten dituztedenbora laburrean.
• Nongo belarra mozten zuten segalariek?
• Orain non mozten dute belarra?
Non/Nondik/Nora
Lotu irudiak eta esaldiak.
• Etxean atea zabalik dago.
• Etxeetan ateak zabalik daude.
• Gizona etxetik irteten ari da.
• Jendea etxeetatik irteten ari da.
• Ni etxera noa.
• Umeak etxeetara doaz.
etxetik etxera
etxeetara
etxean
etxeetatiketxeetan
estropadetantraineruetan
S
S S
P P P
portuetaraherrietan
Arrantzaleak lehen joaten
ziren arrain bila. Eta azkar
itzuli behar zuten, arraina ondo saltzeko.
Gaur egun, gure kostaldeko
estropadak antolatzen dira. Antzinako
arrantzaleek bezala, gaurko
arraunlariek lehenak izan behar dute.
traineruetan
S
710382UNIDAD10 _ 098-107.qxd 19/6/03 11:55 Página 100
101Ehun eta bat
3 Erantzun. Nondik nora joan dira?
5 Osatu elkarrizketak
4 Idatzi pluralean
• Baserriko atea itxita dago.
Baserrietako ateak itxita daude.• Balkoiko leihoa zabalik dago.
• Baserriko tximiniatik kea irteten ari da.
• Atzeko mendian zuhaitzak daude.
• Alboko zelaian ardiak daude.
• Harri hau minutu erdianjasoko dut.
• Ezetz jaso!• Baietz jaso!
• Nik enbor hauek ordu erdian moztuko ditut.
• Ezetz•
• Guk tiraldi honetan erraz irabaziko dugu.
•
•
• Erleak lore lore
joan dira.
• Tximeletak zuhaitz
zuhaitz joan dira.
• Txoriak beheko
goiko joan dira.
710382UNIDAD10 _ 098-107.qxd 19/6/03 11:55 Página 101
Plaza udaletxearen dago.
Plazaren iturri bat dago eta
haren zuhaitz .
Ekidazuko pilotalekua da,
baina berria da. Hango kaleak
dira eta kale horietan hogei
daude, gutxi gorabehera.
102Ehun eta bi
GURE HERRIETAKO AUZOLANAK
1 Irakurri
2 Osatu testua
Lotu kontrako hitzak.
LEKUAK DESKRIBATZEKO
Ekidazu herri txikia da, baina, hala ere, bihotzhandia du. Zer du, bada, Ekidazuk? Gauza gutxi, baina guztiak polit-politak.
Udaletxearen aurrean plaza ederra dago, eta plazaren erdian iturri kantari bat, eta hareninguruan zuhaitz asko.
Beste alde batetik, Ekidazuk baditu pilotalekuzahar bat, eskola berria, tren geltokia, hamar taberna, kafetegi bat eta hogeiren bat etxe handi eta txiki bere kale estuen barruan.
Eta herriaren barrutik, baratze eta zelai berdeenartetik, erreka bihurri bat pasatzen da.
MIKEL ZARATE
(moldatua)
• Herri handia itsusia
• Eliza zaharra txikia
• Udaletxe dotorea zikina
• Plaza garbia laburrak
• Kale luzeak estuak
• Etxe zabalak berria
710382UNIDAD10 _ 098-107.qxd 19/6/03 11:55 Página 102
103Ehun eta hiru
5 Begiratu eta erantzun
4 Begiratu eta erantzun
Hitz egin: Eskolan lanik egiten duzue auzolanean? Adibidez, jolaslekua garbitu, paperak bilduedo zuhaitzei ura bota? Zer gehiago egin ahal da eskolan auzolanean?
• Zertan ari dira auzoko hauek?
3 Irakurri
Zenbat baserri daude mendiaren gainean? Non dago herriko eliza? Zenbat baserri daude pilotalekuaren inguruan? Anhauzen badago basorik? Non dago?
• Zertan ari dira auzoko horiek? • Zertan ari dira auzoko haiek?
Euskal Herrian badago ohitura polit bat: auzolanak. Auzolanetan, auzoko guztiek elkarrekin egiten dituzte herriko lan batzuk,dirurik kobratu gabe.
Teilatua prest dago.
Bide zabalaegiten ari gara.
Basoa garbi-garbigeratuko da.
POTOLO LAPURRETAN
Zer, Potolo? Berrizere lapurretan?
Ez, sagar hau lurreraerori da eta bere lekuanipintzen ari naiz.
710382UNIDAD10 _ 098-107.qxd 2/7/03 3:08 Página 103
104Ehun eta lau
JAIETAN
1 Irakurri
2 Bete lauki hau
Gasteizko BlusakAbuztuaren 5ean, AndreMari Zuriaren egunean,gazteek blusa luzeajanzten dute eta kantuaneta dantzan ibiltzen dira.
Lekeitioko KaxarrankaEkainaren 29an, San Pedroegunean, zortzi mutilekkutxa bat lepoan hartzendute eta haren gaineandantzari batek dantzaegiten du.
Iturengo ZanpantzarrakOtsailean, Inauterietan,Iturengo eta Zubietakogazteek ardi larruakjanzten dituzte eta herribatetik bestera joaten dirajoareak jotzen.
Donostiako DanborradaUrtarrilaren 19an, San Sebastianegunaren bezperan, donostiarraksoldaduz eta sukaldariz janztendira eta danborrak jotzen dituztehiriko kaleetatik.
Zuberoako MaskaradakNeguan izaten dira.Herritarrek antzinako antzerkitradizionala egiten dutekalean.
ZER EGITEN DUTE?
Zortzi mutilek
abuztuaren 5ean
danborrak jotzen dituzte.
Herritarrek
NORTZUEK? NOIZ?
710382UNIDAD10 _ 098-107.qxd 19/6/03 11:55 Página 104
• Noiz dira zure herriko jaiak?
• Zein santuren omenez ospatzen dira?
• Zenbat eguneko jaiak izaten dira?
• Zer egiten duzu zuk jaietan?
105Ehun eta bost
3 Begiratu eta erantzun
Pentsatu: Lehenik, idatzi zure gustuko jai egitaraua. Gero, irakurrilagunei.
5 Idatzi
Abuztuak 14, larunbata
–Eguerdiko 12etan, txupinazoa udaletxe aurrean.
–Arratsaldeko 6etan, txotxongiloak antzoki berrian.
–Gaueko 10etan, bertsolariak herriko plazan.
Abuztuak 15, igandea
–Goizeko 8,30ean, txistularien kalejiraherriko kaleetatik.
–Goizeko 11,15ean, bakailao txapelketa kiroldegian.
–Gaueko 9etan, rock jaialdia herriko parkean.
• Zenbat eguneko jaiak izango dira Itsasganan?
Bi eguneko jaiak izango dira.
• Zer ordutan botako dute txupinazoa?
• Zer egongo da larunbatean, arratsaldeko 6etan?
• Nondik ibiliko dira txistulariak?
• Non egingo da bakailao txapelketa?
4 Ikasi eta kantatu
Agur, jaunakAgur, jaunak,jaunak, agur,agur t’erdi.
Denak Jainkoak eginak gara,zuek eta bai gu ere.
Agur, jaunak, agur,agur t’erdi,hemen gara.Agur, jaunak.
NIRE HERRIKO JAIAK
710382UNIDAD10 _ 098-107.qxd 2/7/03 3:08 Página 105
• Pailazoak: Ukan aditza lehenaldian.
Nik orain 3 liburu.Nik lehen 4 liburu.
Nik orain hiru liburu ditut, baina lehen lau nituen.
• Buruhandiak: Ere partikula.
Nire zapatak beltzak dira.Zureak berdinak dira.
Zureak ere beltzak dira.
• Pankartak: Pluralean idatzi.
Txakurra txabolan dago.
Txakurrak txaboletan daude.
11 Jolastu
JAIEN JOLASA
106Ehun eta sei
Nik / orain / 16 urteNik / lehen / 15 urte
Zuk / orain / 3 arrebaZuk / lehen / 2 arreba
Nire txakurra beltza da.Zurea berdina da.
Gure gela handia da.Zuena berdina da.
Txoria habian bizi da.Txoriak…
Ardia mendira doa.Ardiak…
Nik 40 kromo ditut.Zuk 30 kromo dituzu.
Nondik joaten dakiroldegira?
Goiko kalea oso luzea da,baina behekoa…
Nola jolastu
• Jolasteko, dado bat eta fitxa batzuk behar dituzue.
• Jolasten hasteko, dadoan 6 zenbakiaatera behar duzu.
• Aurrera egiteko, galderaren erantzuna ondo eman behar duzu.Bestela, txanda batez ez zara jolastuko.
• Irabazteko, zure lagunak baino lehenago heldu behar duzu 18.laukira.
Galderak
710382UNIDAD10 _ 098-107.qxd 19/6/03 11:55 Página 106
107Ehun eta zazpi
Guk / orain / 3 euroGuk / lehen / 2 euro
Gaur euria ari du.Atzo berdin.
Artzaina menditik dator.Artzainak…
Guk 4 irakasle ditugu.Zuek 3 irakasle dituzue.
Amak 40 urte ditu.Aitak 39 urte ditu.
Nondik joaten da herriko plazara?
Nondik joaten da antzokira?
Ezkerreko etxea politada, baina eskuinekoa…
Udaletxea berria da,baina eliza…
• Musikariak: Kantitateak konparatu.
Nik 10 lapitz ditut.Zuk 8 lapitz dituzu.
Nik zuk baino lapitz gehiago ditut.
• Planoak: Orientabideak eman.
Nondik joaten da azokara?
Ezkerretara jo behar duzu.
• Herri kirolak: Lekuak deskribatu.
Plaza hau handia da, baina beste hori…
Baina beste hori txikia da.
Galderak
710382UNIDAD10 _ 098-107.qxd 19/6/03 11:55 Página 107
1 UKAN aditz plurala lehenaldian. Bete hutsuneak
2 KANTITATEAK KONPARATU. Osatu esaldiak
3. BERRIKUSKETA
Lagunak oporretan
Lagunak hoteleanLau lagunak kostaldeko herri batera joan dira oporretan. Oso urduri daude eta maletak berehala zabaldu dituzte. Baina arropa guztiak nahasi dituzte.
108Ehun eta zortzi
Zenbat alkandorazuk?
• Irunek hiru kanabera / Iñigok bi kanaberaIrunek Iñigok baino kanabera gehiago ditu.
• Iñigok lau arrain / Irunek bi arrain
• Irunek bi saski / Iñigok saski bat
Nik bost alkandora
Guk lau bainujantziEta Jonek bi txano
Eta guk arropa guztiakederki antolatuta
GEHIAGO
• Juliak kanabera bat / Jonek bi kanaberaJuliak Jonek baino kanabera gutxiago ditu.
• Jonek bi arrain / Juliak hiru arrain
• Juliak saski bat / Jonek bi saski
GUTXIAGO
710382BERRIKUSKE _ 108-109.qxd 2/7/03 4:51 Página 108
3 ERE partikula.Begiratu eta idatzi
4 ORIENTABIDEAK EMAN.Aldatu esaldiak
Herriko parkera joateko, lau lagunek ezkerretara jo behar dute eta, gero, zuzensegitu behar dute. Parkea udaletxearenondoan dago.
5 NON / NONDIK / NORA pluralean. Erantzun
109Ehun eta bederatzi
• Juliak buruan txanoa darama.Iñigok
• Jonek bainujantzi horia du.Irunek
• Iñigok ez darama betaurrekorik.Juliak
• Irunek ez darama surfeko oholik.Iñigok
Eta gaztelura joateko?
Eta zinemara joateko?
udaletxea parkea
gazteluaeliza
zinema
• Non daude lau lagunak? • Nondik nora joan dira gero? • Nondik nora joan dira geroago?
ZABUAK TXIRRISTAKGURPILAK
710382BERRIKUSKE _ 108-109.qxd 2/7/03 4:54 Página 109
ARTIKULUA: -A/-AK BAT/BATZUK
Orain zure txanda.
GRAMATIKA
Pausoz pauso
1 Saskian katu bat dago.2 Saskian katu batzuk daude.
1 2
3 Saskian katu handi bat dago.4 Saskian katu txiki batzuk daude.
3 4
Txori Txori
1 Zuhaitzean txori dago.
2 Zuhaitzean txori daude.
1 2
Txori berde Txori beltz
3 Kaiolan txori berde dago.
4 Kaiolan txori beltz daude.
3 4
Orain zure txanda.
1 Katua aulkiaren gainean dago.2 Katuak aulkiaren gainean daude.
1 2
3 Katu handia mahaiaren azpian dago.4 Katu txikiak mahaiaren azpian daude.
3 4
Ardi Ardi
1 Ardi mendian dago.
2 Ardi mendian daude.
1 2
Ardi beltz Ardi zuri
3 Ardi beltz ura edaten ari da.
4 Ardi zuri belarra jaten ari dira.
3 4
katu bat katu batzuk katua katuak
Katu handi bat Katu txiki batzuk katu handia katu txikiak
110Ehun eta hamar
710382GRAMATIKA _ 110-119.qxd 19/6/03 11:40 Página 110
Orain zure txanda. Orain zure txanda.
1 Liburu hauek zabalik daude.2 Liburu horiek itxita daude.3 Liburu gorri haiek apurtuta daude.
1 Auto gogorra da.
2 Auto txikia da.
3 Auto eder oso azkarra da.
1 Auto gogorrak dira.
2 Auto txikiak dira.
3 Auto eder oso azkarrak dira.
1 Liburu hau zabalik dago.2 Liburu hori itxita dago.3 Liburu gorri hura apurtuta dago.
1 Liburu hau
2 Liburu hori
3 Liburu gorri hura
1 Liburu hauek
2 Liburu horiek
3 Liburu gorri haiek
1 Auto
2 Auto
3 Auto eder
1 Auto
2 Auto
3 Auto eder
ERAKUSLEAK: HAU, HORI, HURA ERAKUSLEAK: HAUEK, HORIEK, HAIEK
111Ehun eta hamaika
710382GRAMATIKA _ 110-119.qxd 19/6/03 11:40 Página 111
ZENBAKIAK + ARTIKULUAZENBAKIAK: BI, HIRU, LAU…
ZENBAKIAK + ERAKUSLEAK
kirolari gizon lodi
1 Irudiko kirolari Oriokoak dira.
2 gizon lodi hizketan ari dira.
hiru ume txiki
2 Bigarren argazkian hiru ume txiki daude.
Orain zure txanda.
bi mutil
1 Lehen argazkian bi mutil daude.
1
Orain zure txanda.
1 Argazkiko bi mutilak ilehoriak dira.2 Argazkiko hiru ume txikiak negarrez ari dira.
1 2
bi mutil hauek hiru ume txiki hauek
1 Argazkiko bi mutil hauek lagunak dira.2 Argazkiko hiru ume txiki hauek jaten ari dira.
1 2
1 Irudiko kirolari arraunlariak dira.
2 Irudiko gizon lodi plazan daude.
1 2
1 2
bi mutilak hiru ume txikiak
kirolari
2
gizon lodi
2 Bigarren irudian gizon lodi daude.
kirolari
1 Lehen irudian kirolari daude.
1
2
gizon lodi
112Ehun eta hamabi
710382GRAMATIKA _ 110-119.qxd 19/6/03 11:40 Página 112
ASKO
lore asko
1 Balkoian lore asko daude.
GUTXI
lore gorri asko
2 Parkean lore gorri asko daude.
Orain zure txanda.
lore gutxi
1 Leihoan lore gutxi daude.
lore gorri gutxi
2 Lorategian lore gorri gutxi daude.
1
2
1
2
Orain zure txanda.
zuhaitz
1 Basoan zuhaitz daude.
zuhaitz handi
2 Parkean zuhaitz handi daude.
zuhaitz
1 Herrian zuhaitz daude.
zuhaitz handi
2 Lorategian zuhaitz handi daude.
1
2
1
2
113Ehun eta hamahiru
710382GRAMATIKA _ 110-119.qxd 19/6/03 11:40 Página 113
Orain zure txanda.
1
BESTE…
txakur bat
1 Kalean txakurbat dago.
2
3
1
2
3
beste txakur bat
1 Kalean beste txakurbat dago.
txakurra
2 Kaleko txakurramarroia da.
txakur hau
3 Txakur hauhandia da.
beste txakurra
2 Kaleko bestetxakurra beltza da.
beste txakur hau
3 Beste txakur hautxikia da.
1 sagu
1 Zuloan sagu
dago.
2
3
1
2
3
sagu
1 Zuloan
sagu dago.
sagu
2 Zuloko sagu
grisa da.
sagu
3 Sagu
arina da.
sagu
2 Zuloko
sagu beltza da.
sagu
3 sagu
ez da arina.
114Ehun eta hamalau
710382GRAMATIKA _ 110-119.qxd 19/6/03 11:40 Página 114
1 Jolasak mutil dira.
2 Jolasak mutil dira.
1 Jolasa mutil da.
2 Jolasa mutil da.
mutil jolasa
Orain zure txanda.
1 Baloia umearena da.2 Baloia umeena da.
1 2
1 2
1 2
1 2
NORENA
umearen baloia umeen baloia
mutil jolasa
NORENAK
Orain zure txanda.
1 Umeak baloia gelditu du.2 Umeek baloia apurtu dute.
1 2
1 2
1 2
1 2
NORK
umeak umeek
NORI
1 Baloiak umearenak dira.2 Baloiak umeenak dira.
umearen baloiak umeen baloiak
1 Atezainak umeari baloia kendu dio.2 Atezainak umeei baloia kendu die.
umeari umeei
mutil jolasak mutil jolasak
1 Mutil eskuan hamsterra du.
2 Mutil eskuetan liburuak dituzte.
mutil mutil
1 Mutilak lagun jolasa eman dio.
2 Mutilak lagun ipuina eman die.
lagun lagun
115Ehun eta hamabost
710382GRAMATIKA _ 110-119.qxd 19/6/03 11:40 Página 115
1 Leiho txoria dago.
2 Leiho txoriak daude.
1 Etxe leihoa zabalik dago.
2 Etxe leihoak itxita daude.
etxe leihoa
Orain zure txanda.
1 Baserriko atea zabalik dago.2 Baserrietako ateak itxita daude.
1 2
1 2
1 2
1 2
NONGO
baserriko atea baserrietako ateak
NON
Orain zure txanda.
1 Tximiniatik kea irteten ari da.2 Tximinietatik kea irteten ari da.
1 2
1 2
1 2
1 2
NONDIK
tximiniatik tximinietatik
NORA
1 Baserrian tximinia dago.2 Baserrietan tximiniak daude.
baserrian baserrietan
1 Ardia mendira doa.2 Ardiak mendietara doaz.
mendira mendietara
leiho
1 Emakumea etxe dator.
2 Emakumeak etxe datoz.
etxe etxe
1 Gizona etxe doa.
2 Gizonak etxe doaz.
etxe etxe
etxe leihoak
leiho
116Ehun eta hamasei
710382GRAMATIKA _ 110-119.qxd 19/6/03 11:40 Página 116
1 Ni orain handia naiz.2 Zu orain handia zara.3 Hura orain handia da.
4 Gu orain lodiak gara.5 Zuek orain lodiak zarete.6 Haiek orain lodiak dira.
IZAN aditza lehenaldian IZAN aditza orainaldian
Orain zure txanda.
1 Ni orain astoa
2 Zu orain astoa
3 Hura orain astoa
4 Gu orain printzesak
5 Zuek orain printzesak
6 Haiek orain printzesak
1 Ni lehen txikia nintzen.2 Zu lehen txikia zinen.3 Hura lehen txikia zen.
4 Gu lehen argalak ginen.5 Zuek lehen argalak zineten.6 Haiek lehen argalak ziren.
Orain zure txanda.
1 Ni lehen lorea
2 Zu lehen lorea
3 Hura lehen lorea
4 Gu lehen erleak
5 Zuek lehen erleak
6 Haiek lehen erleak
117Ehun eta hamazazpi
1 2 3
4 5 6
1 2 3
4 5 6
1 2 3
4
5
6
1 2 3
4 5 6
I NAUTER IAK I NAUTER IAK
710382GRAMATIKA _ 110-119.qxd 19/6/03 11:40 Página 117
1 Nik orain katua dut.2 Zuk orain katua duzu.3 Hark orain katua du.
4 Guk orain jertse laburra dugu.5 Zuek orain jertse laburra duzue.6 Haiek orain jertse laburra dute.
UKAN aditz singularra lehenaldian UKAN aditz singularra orainaldian
Orain zure txanda.
1 Nik orain diru asko
2 Zuk orain diru asko
3 Hark orain diru asko
4 Guk orain autoa
5 Zuek orain autoa
6 Haiek orain autoa
1 Nik lehen arraina nuen.2 Zuk lehen arraina zenuen.3 Hark lehen arraina zuen.
4 Guk lehen jertse luzea genuen.5 Zuek lehen jertse luzea zenuten.6 Haiek lehen jertse luzea zuten.
Orain zure txanda.
1 Nik lehen diru gutxi
2 Zuk lehen diru gutxi
3 Hark lehen diru gutxi
4 Guk lehen bizikleta
5 Zuek lehen bizikleta
6 Haiek lehen bizikleta
118Ehun eta hamazortzi
1 2 3
4 5 6
1 2 3
4 5 6
1 2 3
4 5 6
1 2 3
4 5 6
710382GRAMATIKA _ 110-119.qxd 19/6/03 11:40 Página 118
1 Nik aurten hamabost urte ditut.2 Zuk aurten hamabost urte dituzu.3 Hark aurten hamabost urte ditu.
4 Guk aurten hamabi urte ditugu.5 Zuek aurten hamabi urte dituzue.6 Haiek aurten hamabi urte dituzte.
UKAN aditz plurala lehenaldian UKAN aditz plurala orainaldian
Orain zure txanda.
1 Nik aurten zortzi barraskilo
2 Zuk aurten zortzi barraskilo
3 Hark aurten zortzi barraskilo
4 Guk aurten bost sari
5 Zuek aurten bost sari
6 Haiek aurten bost sari
1 Nik iaz hamalau urte nituen.2 Zuk iaz hamalau urte zenituen.3 Hark iaz hamalau urte zituen.
4 Guk iaz hamaika urte genituen.5 Zuek iaz hamaika urte zenituzten.6 Haiek iaz hamaika urte zituzten.
Orain zure txanda.
1 Nik iaz bi barraskilo
2 Zuk iaz bi barraskilo
3 Hark iaz bi barrraskilo
4 Guk iaz hiru sari
5 Zuek iaz hiru sari
6 Haiek iaz hiru sari
119Ehun eta hemeretzi
1 2 3
4 5 6
1 2 3
4 5 6
1 2 3
4 5 6
1 2 3
4 5 6
710382GRAMATIKA _ 110-119.qxd 19/6/03 11:40 Página 119
120Ehun eta hogei
aberats
adiskide
afaldu
agertu
agure
ahate
aho
ahul
ahuntz
aireportu
aitona
aizkolari
aizkora
alaba
aldapa
alkandora
altxor
amona
anaia
antolatu
apurtu
arazo
ardi
argal
argazki
argi
arin
arkatz
armairu
arotz
aroztegi
arrain
arrandegi
arrano
arrantzale
arraun
arreba
arrisku
arrunt
artzain
asmatu
aste
asteazken
asteburu
astelehen
astiro
asto
atari
atera
atezain
atun
aulki
aurka
auzune
azoka
azterketa
aHIZTEGIA
710382HIZTEGIA _ 120-127.qxd 19/6/03 11:41 Página 120
121Ehun eta hogeita bat
bake
bakoitz
balea
banketxe
baratze
barre egin
basamortu
baserri
baso
bazkaldu
begiratu
behar izan
belar
belarri
beldur
beldurti
bele
berandu
berdin
berri
bertsolari
betaurrekoak
bete
bibote
bidali
bide
bidegurutze
bihotz
bilatu
biribil
bizar
bizimodu
borroka
bota
bulegari
burdina
buruhandi
buztan
danbor
dantzari
debekatu
deitu
deitura
denda
dendari
deskribatu
diru
dohainik
dorre
dotore
d
bKA
R!
KAR!KAR!KAR!
KAR!KAR!
710382HIZTEGIA _ 120-127.qxd 2/7/03 3:15 Página 121
122Ehun eta hogeita bi
edan
edari
egarri
egia
egongela
egunkari
eguraldi
eguzki
ekaitz
eliza
elkarrizketa
elur
emakume
emazte
enara
enbor
entzule
epaile
erabili
erakutsi
erantzi
erdi
erizain
erle
erloju
erori
erosi
erosketa
erratz
erre
errota
esan
eseri
eskailera
eskuin
eskularruak
esne
estu
euri
ezker
ezkondu
ezkutatu
faborez
falta izan
familia
farmazia
festa
film
fruta
fruta denda
e
f
710382HIZTEGIA _ 120-127.qxd 19/6/03 11:41 Página 122
123Ehun eta hogeita hiru
gai
gaixorik
gaizki
gaizto
galdetu
galdu
galtzerdi
garai
garbitu
garesti
gari
gatz
gazta
gaztelu
gela
geltoki
gerezi
gertatu
gezi
giltza
gizon
gogor
gosaldu
gose
gose izan
gozoki
gozotegi
guraso
gurpil
gutun
habia
haize
harakin
harategi
harrapatu
harritu
hartz
haserre
hauts
hegaz egin
hhegazkin
hezur
hilabete
hiri
hitz egin
hodei
hondartza
horma
hosto
hotz
g
710382HIZTEGIA _ 120-127.qxd 2/7/03 3:15 Página 123
124Ehun eta hogeita lau
ibai
igel
igeri egin
igo
ilargi
indartsu
intxaur
irabazi
irrati
irudi
isilik
itsaso
itsusi
iturri
itxaron
itxi
itzali
izeba
jai
jaiegun
jaiki
jaitsi
janari
janari denda
jantzi
jaso
jauregi
jende
jokalari
jolastu
jostailu
jostun
kafetegi
kantari
kapela
kazetari
ke
kirol
kiroldegi
komun
konpondu
korrika
kostalde
kutxa
i
j
k
710382HIZTEGIA _ 120-127.qxd 19/6/03 11:41 Página 124
125Ehun eta hogeita bost
laino
lanegun
langile
lapiko
lapurtu
lasterketa
lege
lehengusina
lehiaketa
lehortu
liburu
lodi
logela
logura
lore
lorezain
lotsati
luma
madari
mahats
mailu
maisu
maitatu
makila
makurtu
mamu
mandatuak
marrubi
matxinsalto
mekanikari
mendizale
merke
motel
motor
moztu
musu
nahiago izan
nahiko
natura
neba
neba-arrebak
negarti
negu
nekatu
l
m
n
710382HIZTEGIA _ 120-127.qxd 2/7/03 3:16 Página 125
126Ehun eta hogeita sei
oogitarteko
ohar
ohe
ohitura
oihan
oin
okin
okindegi
opari
opor
ordaindu
orri
osaba
ostiko
ppailazo
panpina
paper
paperontzi
pilotari
pixka
piztu
portu
potolo
pozik
prest
prestatu
ssagar
sagu
saldu
sare
sari
saski
saskibaloi
segalari
seme
senar
senide
sorgin
sortu
su
sudur
suhiltzaile
sukaldari
sukalde
710382HIZTEGIA _ 120-127.qxd 2/7/03 3:16 Página 126
127Ehun eta hogeita zazpi
ttalde
teilatu
telebista
tipula
trebe
tresna
txabola
txanda
txano
txartel
tximeleta
tximinia
tximino
txotxongilo
uuda
udaberri
udaletxe
udaltzain
udazken
ume
untxi
ur
urrun
urte
urtxintxa
uso
zzabaldu
zaku
zaldi
zango
zapata
zapi
zarama
zarata
zatitu
zelai
zenbaki
zeru
zikin
zubi
zuhaitz
zulo
zutik
zuzen
710382HIZTEGIA _ 120-127.qxd 2/7/03 3:16 Página 127
Lehen Hezkuntzako Seigarren Mailarako BENE-BENETAN liburua Zubia Editoriala, S. A.,eta Santillana Educación, S. L.ren Hezkuntza Argitalpenetarako Sailek JAIME MASCARÓreneta JOSEBA SANTXOren zuzendaritzapean mamitu, diseinatu eta sorturiko talde lana da.
Lan honen prestaketan ondoko hauek esku hartu dute:
Testuak: Xabier Monasterio, Xabier Bilbao eta Gorane Lasa
Hizkuntza zuzenketa: Iratxe López, Leire Calle, Marta Martín eta Josu Arroyo
Irudiak: Iñigo Ordozgoiti
Talde Teknikoa:
• Diseinua eta diagramazioa: Estudio Detrés• Prestaketa eta muntaketa: Miren Pellejero,
Maitane Barrena eta Almudena de la Torre• Koordinaketa artistikoa: Pedro García• Koordinaketa teknikoa: Miren Pellejero eta José Luis Verdasco
Zuzendaritza artistikoa: José Crespo
Zuzendaritza teknikoa: Angel García
Edizio koordinazioa: Josu Arroyo
Editorea: José Luis Alzu eta Ainhoa Basterretxea
Debekaturik dago, legeak ezarritako salbuespenak salbu, lan hau inola bikoiztea,banatzea, jendaurrean jakinaraztea zein eraldatzea, beraren jabetza intelektuala du-tenen baimenik gabe. Aipatutako eskubideen urratzea jabetza intelektualaren aur-kako delitua izan daiteke (Kode Penaleko 270. artikulua eta hurrengoak).
© 2003 by ZUBIA, S. A./Santillana Educación, S. L. Legizamon poligonoa. Gipuzkoa kalea, 3148450 ETXEBARRI (BIZKAIA)Inprimatzailea:
ISBN: 84-8147-117-8Lege gordailua:
710382CREDITOS _ 001-001.qxd 2/7/03 3:17 Página 1