BOR BOR (K) Herri Jakintzen Laborategia...Bor Bor (K) 2015/16 | 5Sarrera Oinez hasi aurreko pausuak...
Transcript of BOR BOR (K) Herri Jakintzen Laborategia...Bor Bor (K) 2015/16 | 5Sarrera Oinez hasi aurreko pausuak...
BOR BOR (K)Herri Jakintzen Laborategia
2015/16 Ikastaroaren sistematizazioa: talde-lan eta aliantzak herri mugimenduetan
BOR BOR (K) Herri Jakintzen Laborategia2015/16 Ikastaroaren sistematizazioa: talde-lan eta aliantzak herri mugimenduetan
L.G. BI-824-2017
2017ko maiatza
Sarrera ........................................................................... 5Oinez hasi aurreko pausuak ..................................................................................................................... 5Zer da Bor Bor (K)? ....................................................................................................................................... 6Formatua eta maiztasuna ........................................................................................................................... 7Metodologia ....................................................................................................................................................... 8Egitura ................................................................................................................................................................... 8Gaitegia ................................................................................................................................................................. 9
Ikastaroaren ondorio eta ikaspen orokorrak ................. 13Esperientzien Sistematizazioa kokatuz ..............................................................................................13Zertaz ari gara? ..............................................................................................................................................13Zein ezaugarri ditu? .....................................................................................................................................142015/16 esperientzia ren Sistematizazioaren Ardatza ..............................................................15Zeri begiratu genion? ..................................................................................................................................15Sistematizazioaren Ardatza zehazteko zailtasunak .....................................................................15Sistematizazio Ardatzaren analisi kolektiboa .................................................................................16Herri mugimenduetako eragileen barne funtzionamenduaz ...............................................17Eragile ezberdinen arteko aliantza eta elkarlan politikoez ....................................................212015/16 ikastaroko taldearen funtzionamenduaz ......................................................................25Denboraren lerroa: zer gertatu zen esperientzia honetan? ..................................................25Sugearen dinamika: interpretazio kritikorako unea ....................................................................26Talde handia eta lantaldeak: nola jardun genuen? .......................................................................27Eremu pertsonala: esperientzia honetatik jaso eta bueltan eskeini genuena ..............29Formazio prozesu kolektiboa: zer landu eta nola landu genuen? ......................................30Parte hartzeaz hausnartzen ....................................................................................................................31Enfrentamendua vs giroa mantentzea logika .................................................................................31Medologismoaren arriskuak ....................................................................................................................32Denboraren kudeaketa kolektiboaren ahuldadea ......................................................................32(G)une informalak bigarren mailako ..................................................................................................33Jakintza-motak eta gorpuztasuna .........................................................................................................34Burbuila vs Intzidentzia: esperientzia transmititu eta transmisioa esperimentatu .........35
Transmisioa .................................................................. 45Abiapuntua .......................................................................................................................................................45Sarrera ................................................................................................................................................................45Gogoeta eta lanketa ....................................................................................................................................46Itzulera eta amaiera .....................................................................................................................................46
BOR BOR (K) Herri Jakintzen Laborategia
2015/16 Ikastaroaren sistematizazioa: talde-lan eta aliantzak herri mugimenduetan
Bor Bor (K) 2015/16 | 5
Sarrera
Oinez hasi aurreko pausuakJoxemi Zumalabe Fundazioak, azken urteotan Euskal Herrian zehar prozesu parte hartzaile ugaritan bide-lagun eta laguntzaile gisa egindako bidean, pausu bat aurrera egin eta herri mugi-menduetatik eta herri mugimenduentzat formazio politikorako egitasmo bat sortzearen ideia garatu zuen duela urte pare bat.
Ilusio eta zalantza handiekin, urte beteko ezta-baida, jardunaldi eta bilera mordoxka baten ostean, Bor Bor (K) Herri Jakintzen Laborategia izeneko proiektua sortu zen. Eta proposamen honen ikastaroaren lehen esperientzia, 2015eko iraila eta 2016ko ekainean burututako prozesuan gorpuztu zen.
Azpimarragarria da egitasmoa sentitu eta pen -tsatzeko hartutako denbora eta espazioaren diseinua eta garapena, baita sorrera momentua ere, izan ere, garrantzitsuak izan ziren oso berau martxan jartzerako orduan.
Abiapuntu moduan, kolektibo ugari eta ezber-dinen esperientzia, bizipen eta ikasketetara gerturatu zen1, Euskal Herrian zehar dimentsio askotako formazio prozesuetan lanean dabilen jende eta kolektiboekin batera. Gero, hilabete batzuen ondoren, proiektuaren behin behineko zirriborroa aurkeztu zitzaien herrialde ezberdi-
1 Bizkaiko Urtxintxa Eskola, Udako Euskal Unibertsitatea (UEU), EHNE Bizkaia, Ipar Hegoa, Robles Arangiz, Emagin eta Ipes, izan dira “zazpikote” izenaz ezagutzen ditugun kolektiboak. Eurekin egindako batzarretan, proiektua diseinatzeko beharrezko izan ziren desioak eta beharrak identifikatu genituen. “Formazio politikorako esperientziak herri mugimenduetan” izeneko txoste-nean dago jasoa elkarlanean egindako prozesu hau: http://pub-licaciones.hegoa.ehu.es/assets/pdf2s/343/Formazio_politiko-rako_esperientziak.pdf?1461661291
Bor Bor (K) Herri Jakintzen Laborategia. 2015/16 Ikastaroaren sistematizazioa
6 | Bor Bor (K) 2015/16
netako kolektiboei2. Honek, ekimenaren ingu-ruko ekarpen eta proposamenak jasotzea ahal-bidetu zuen, gerora, proiektuaren ardatz batzuk birdefinitzea ekarri zutenak. Presarik gabe baina gelditu barik, su txikian egosi ziren ikastaroaren gaitegia, formatua, parte hartzaileak... Eta hauek denak, 2015eko otsailean Donostian burutu ziren “Lapikoa Sutan da!” jardunaldietan aurkeztu ziren.
Egindako bidea baldintza izan da ondoren aurkezten diren puntuak zehazterako orduan.
Zer da Bor Bor (K) ikastaroa?Elkar ezagutza, topaleku eta herri esperien tzien sozializazio gune eta une bat proposatzen du Bor Bor (K)k. Formazio prozesu integralaren bitartez, parte hartzailea, intersekzionala eta berritzailea bere horretan, herri mugimenduetatik eta herri mugimenduentzat sortutako ezagutza askatzai-leen eraikuntza kolektiboan datza.
Ardatz pedagogiko gisa, batetik herri hezkuntza/pedagogia askatzailea hartzen du kontutan, Herri Mugimendua3 delarik prozesu-aren protagonista; eta bestetik, intersekzionali-tateen ikuspegia, hots, zapalkuntza anitzei aurre egiteko, hierarkia eta fragmentazioaren logika gainditzea. Ikastaroaren helburu zehatz hauek ditu, besteak beste:
• Borroka ugariak aitortzea, ikasketa eta aliantza berrien espazio-sarea osatze aldera.
• Beste praktika pedagogiko askatzaileak berreratzea, mugimenduetatik eta mugi-menduentzat.
2 2014ko urrian, bost bilera egin genituen eta 200 eragile baino gehiagorekin kontrastatu genuen behin behineko zirriborroa eta gaitegia.
3 Ez da erraza izan profil ordezkagarriak baina anitzak topatzea. Azkenean, gogoa eta konpromisoa erakutsi duten kide eta eragileei eman zitzaien lehentasuna, esparru sozial eta herritarrean ari diren ekintzaileei.
• Nolakotasunari garrantzia emango dion formazio proiektu bat eratzea, prozesuak eta metodologiak zainduko dituena.
Aipatu behar da 2014an burutu zen diagnos-tikoan argi gelditu zen bezala, egitasmo honen-tzat herri jakintza eta pentsamendua euskaraz sortzea oso garrantzitsua izango dela ere, ipar dugun jendartearen praktika aurre-figuratiboa gisa hain zuzen ere.
Azkenik, herri sektore ezberdinak gogoeta-ma-hai berdinen bueltan elkar batzeko bokazioa duen proiektua izanik, agenda politikoetan zentroan egon ohi ez diren mugimenduei horrelako topaguneetan parte hartzeko ezartzen zaizkien zailtasun eta mugek suposatzen duten erronkaz kontziente da. Hortaz, guztiontzako lekua erai-kiko duen formatu, espazio eta denbora anitzez osatutako proiektua du ipar. Formazio poli-tikoaren gako nagusietako bat begirada anitzen elkar gurutzaketan dagoela argi baitu.
Sarrera
Formatua eta maiztasuna2015-2016ko lehen edizioa bost aurrez- aurreko saiotan garatu zen Euskal Herriko lurralde ezberdinetan. Saio hauek ostiraletik igandera bitartean egin ziren. Ikastaroaren planteamendu mugikorrak (itineranteak, ibiltariak), askotan ekintzak hirietan zentralizatzeko dagoen joera saihestu eta euskal lurraldean dauden herrietara gerturatzeari erantzuten dio4.
Asteburu bakoitzean hausnarketa ideologikoa eta bizikidetzari lotutako dimentsio ezberdinak lantzeko (denak maila berean garrantzitsuak) momentu formalak, informalak, harremanak zaintzekoak zein ondo pasatzekoak uztartu ziren.
4 Saioak burutu dira: Garaion-Otaza (Araba), Arrate (Gipuz-koa), Aretxabaleta (Gipuzkoa), Errezil (Gipuzkoa) y Gernika (Biz-kaia).
Lehen saioaren helburua elkar ezagutu eta prozesua antolatzea izan zen. Ikastaroak funtzio-natzeko beharrezkoak diren kideen inplikazio pertsonal eta kolektiboa sustatuz, lan zehatzak eta ardurak banatu eta txandakako lan taldeen antolaketa jarri zen martxan.
Itxiera saioan prozesuaren ibilbidearen eba -luazioa eta bizi izandakoaren berreraikuntza egin zen, berau politizatu eta hausnarketak ateraz, sistematizazio honetarako zein etorki-zuneko ikastaroetarako baliagarri izango diren elementu eta ondorio nagusiak antolatuz.
Tartean izandako saioetan garatu zen gaitegia ordea. Dimentsio ugaritatik eta modu ezber-dinetan joan zen gaitegiko edukiak lantzen eta sakontzen. Aurrez aurreko saio hauez gain, moddle plataforma digitalaren bitartez maila pertsonal eta kolektiboan gaitegiko materialak eta baliabideak paraleloki landu ziren ere.
Bor Bor (K) Herri Jakintzen Laborategia. 2015/16 Ikastaroaren sistematizazioa
8 | Bor Bor (K) 2015/16
Metodologia
Nola edo nolakotasuna garrantzitsua dela diogunean, prozesuak emaitzak bezain garrantzi-tsuak direlako da: Bor Bor (K)aren abiapuntua metodologia politika dela da.
Proiektu honen metodologiaren ezauga-rrien artean, bere izaera dinamikoa azpima-rratu dai teke, horizontala eta parte hartzailea, hasieratik bukaeraraino: prozesu erakoa txiki-tik gehia gora doalako, helburu handirik gabe, pausu erreal eta posibleak emanez; kritikoa eta askatzailea, pentsatzeko, izendatzeko eta egiteko forma berriak arakatzen dituelako, behar kolek-tiboen beharrei erantzunez, eraldaketa sozialaren markoan; aurre-figuratiboa, prozesu kolektibo gisa hemen eta orain hastea eta beste eskena-toki, praktika, sentitze eta harremanak izateko forma batzuk aurreratzeko aukera eskaintzen duelako; sortzailea eta berritzailea, erregistro eta lengoaia ugari darabiltzalako; hitzak, isiltasunak, gorputza, mugimendua, jolasa, jaia, maila artis-tikoa: intersekzionala, zapalkuntza ezberdinak elkarlotuta daudela kontutan hartzen delako; multidimentsionala, teoria eta praktika uztartzen dituelako, gorputza eta ideiak, afektuak eta kontzeptuak, publikoa eta pribatua, emozioak eta arrazoia; lankidetzan oinarritua eta txan-dakakoa, kudeaketa kolektiboa eta arduratsua oinarri, ikastaroa antolatzeko oinarrizko beharrei erantzunez; transhumantea5 eta deszentralizatua; bizipenetan oinarrituta, bizikidetzan eta subjek-tibotasun artekotasunean, ideiak gorputzetatik pasa direlako, elkarrizketa eta elkarrekin egin eta egotearen bidez.
Hitzak alde batera utzita, kide batzuentzat ikas-taroaren baitako lankidetza eredu hau eta erro-tazio bidezko antolakuntza zerbait berria izan zen, erronka handi bat eta prozesuaren baitako
5 Oso interesgarria izan zen “izaera transhumantearena”, kasu askotan, kontsumo lokala sustatu zelako, bertako ekoizle eta base-rritarrekin harreman zuzena izan genuelarik.
ikasketa prozesu bat. Taldea ezagutzaren subjek-tua denaren premisa kontutan hartuta, kide guztiek edukiak lantzeko moduak diseinatu eta antolatu zituzten. Lau lantalde antolatu ziren:
1) Edukien lanketarako taldea, metodologia, ... 2) Logistika eta zaintza, elikadura, garbiketa...3) Patxada eta Patxanga4) Sistematizazioa, idatzizko erregistroak,
argazkiak...
Egitura
Ikastaroaren egiturari dagokionez, kideez osa-tutako taldeez gain, beste bi talde ere aritu ziren ikastaroari jarraipena egiten.
Batetik, Bilgune Politiko Pedagogikoa (BPP), batez ere Joxemi Zumalabeko kidez osatua. Ikastaroaren koordinazio lanak egiten zituen. Funtzio nagusiak: ikastaroaren eta edukien koordinazioa eta prestaketa: azpiegitura fisiko eta digitalen kudeaketa; kideen jarraipena eta ebaluazioa: lau lantaldeetan laguntzaile izatea.
Maiztasun iraunkorraz lan egiten zuen BPPk, gainerako lan taldeekin etengabeko harreman-etan. Foroetan jarraipena; zalantza eta galderen kudeaketa; ebaluazioa eta bideratze lanak kasu batzuetan; prozesuaren zaintzan.
Bestetik, Asanblada Irekia, ikastarotik aparte, formazio politikoari lotutako prozesuetan parte hartzen duten kidez osatutakoa. Funtzio nagu-sia, hausnarketa estrategikoen garapenaren inguruko kontraste eta ebaluazio kolektiboa egitea. Asanblada honen ezaugarritzea, erai-kitze fasean dago oraindik, baina erreferentzia espazio bihurtzea aurreikusten da, proiektuaren zuzendaritza gune gisa, edo beste faktore batzuk ere kontutan hartuko dituen espazio-denbora gisa (partaideen profil zein sektore aniztasuna, hizkuntza aniztasuna, gaitegia, formatuak, etab.)
Sarrera
Bor Bor (K) 2015/16 | 9
Gaitegia
Ikastaroko gaitegian bi bloke landu ziren nagusiki:
1. Blokea. “Antolaketa, funtzionamendua eta aliantzak herri mugimenduetan”. Hiru atalez osatzen da berau:
1. Pertsona, taldea eta proiektu politikoa. Lehen atalean, maila pertsonal zein kolektiboan mili-tantzia, talde lana eta lankidetza aztertu ziren, elementu hauen inguruko hausnarke tatik, herri mugimenduen artean intzidentzia politikoa eta jabetze pertsonal zein kolektiboa nola lortu izan genituen aztergai. Ikuspegi auto-kritikoa bate-tik, antolaketa eta funtzio namendu moduan aztertuz; ekintzaileen arteko asimetriak sortzen dituzten faktoreak identifikatuz; eta noski, horiek lantzeko eta gainditzeko orientabide eta tresnak identifikatuz.
2. Harremanak, zaintza eta parte hartzea. Biga-rren atal honetan, harreman, komunika-zio eta elkar zaintzan jarri ziren indarrak, parte hartze egoki baterako dinamizazio metodologietan sakonduz, ekintza poli-tikoaren ikuspegi integrala landuz, desioak eta ideologikoak diren elementuak uztartuz, emozio zein gorputzei bidea emanez; mili-tantziaren baitan elkar zaintzaz hausnartuz, zaintza hauen praktika zehatzetarako orien-tabideak markatuz; eta bilera eta dinamiketan parte hartze orekatu baterako tresnak landuz.
3. Aliantzak eta lankidetza politikoa. Mugi-menduen arteko harreman eta artikulazioan jarri ziren indarrak, herri mugimendu eta administrazio publikoaren arteko loturak aztertuz, herri mugimenduen arteko ezagutza, aitortza eta lankidetzan sakon-duz. Elkarlanerako zailtasunak eta hobetu beharrekoak aztertu genituen; mugimendu eta administrazioaren arteko harremanen arteko arriskuak eta indar-guneetan ere zentratu zirelarik.
2. Blokea. Zapalkuntzen mekanismoak eta alternatiba askatzaileak. Hiru atalez osatua:
1. Ikuspegi kritikoa zorroztuz: analisi kritikoak egiteko tresnak. Kasu honetan, pentsamendu bakarra/hegemonikoa vs ikuspegi kritikoa eta formazio politikoa, hortxe kokatu zen eztabaida. Kolore anitz eta ugaritako betau-rrekoak janztearen garrantziaz jardun zen, ikuspegi aniztasunetik begirada kritikoa lantzeko tresna gisa; koiuntura analisiak eta hausnarketa estrategikoak egiten ere ikasi zen, pentsamendu kritikoaren oinarriak iden-tifikatzea helburu hartuta; formazio poli-tikoaren inguruko beharraz eta mugez ere aritu zen; eta bukatzeko, ikuspegi kritikoa garatzeko tresnak, aztertu eta zapalkuntzen jatorria eta hauen mekanismoak identi-fikatzeko gakoak aztertzen saiatu zen.
2. Munduko eta Euskal Herriko zapalkuntzen jatorria eta mekanismoak. Hau izan zen biga-rren bloke honetan landutako bigarren atala. Egungo jendarte ereduaren inguruko kritika egitea zen helburua, sistemaren funtzio-namendu integrala ezagutzea eta batez ere, zapalkuntza anitzen arteko harremanak ulertzea; horrela, zapalkuntza bakoitzaren jatorriaz hausnartzeko aukera izan zen. Horre-tarako, zapalkuntza anitzez eta hauen barne-ratu eta kanporatzeko moduez aritu zen.
3. Zapalkuntzak gainditzeko estrategiak eta praktikak. Proposamen askatzaile ugari ezagutu ziren, kontraesanak eta koherentziak kudeatzeko modu ezberdinak eta praktika kolektibo alternatiboak ere aztertu genitue-larik, bai mundu mailan, bai Euskal Herrian ere. Horrela, egungo jendartearen kritika eta eraldaketa integral bat bultzatzeko moduez jardun zen, alternatiba askatzaileak konpar-tituz eta hauen potentzialtasun zein arriskuak aztertuz, eguneroko kontraesan eta koheren-tziak kudeatzearen garrantzia azpimarratuz.
Bor Bor (K) Herri Jakintzen Laborategia. 2015/16 Ikastaroaren sistematizazioa
10 | Bor Bor (K) 2015/16
Antolakuntza, funtzionamendua eta aliantzak
LEHEN ATALA: PERTSONA, TALDEA ETA PROIEKTU POLITIKOA
Helburuak:• Herri ekimenez sortzen ditugun lan-dinamika eta erakundeetan, eraginkortasun poli-
tikoa zein ahalduntze pertsonala eta kolektiboa uztartzeko kontuan hartu beharrekoak gogoetatzea.
• Antolaketa eta funtzionamendu modu ezberdinak auto-kritikoki aztertzea.• Herri mugimenduko kideen aniztasunaz hausnartuz, botere-asimetriak sortzen diren
faktoreak identifikatu eta asimetria horiek lantzeko orientabideak zehaztea.
Gaiak:• ARLO PERTSONALA ETA KOLEKTIBOA MILITANTZIAN. Barne aniztasunaren
jabekuntza, konpromiso eta erritmo ezberdinak; rol banaketak eta nahi gabeko espeziali-zazioak (lan ezkutuak eta prestigiotsuak...).
• TALDE IZAERA ETA TALDE LANA. Ahalduntze pertsonala eta kolektiboa; lider-go partekatua (horizontaltasuna) eta hierarkia ezkutuak (bertikaltasuna); harrera eta taldekide bilakatze prozesuak...
BIGARREN ATALA: HARREMANAK, ZAINTZA ETA PARTE HARTZEA
Helburuak:• Jarduera politikoaren ikuspegi integrala lantzea gorputza, emozioak eta ideologia uztartuz.• Norbanakoaren, taldearen eta proiektu politikoaren zaintzaren inguruko gogoeta egin eta
orientabide praktikoak definitzea.• Bilerak eta lan-dinamikak parte hartze orekatuaren bidetik eramateko tresnak lantzea.
Gaiak:• NORBANAKOA, TALDE ETA PROIEKTU POLITIKOAREN ZAINTZA. Hiru diment-
sio horien arteko oreka.• PARTE HARTZE OREKATUAREN DINAMIZAZIOA. Bilerak antolatzeko eta dinamiza-
tzeko metodologiak; lanaren planifikazioa.
HIRUGARREN ATALA: ALIANTZAK ETA ELKARLAN POLITIKOA
Helburuak:• Herri mugimenduen arteko elkar-ezagutza eta elkarlanaz gogoetatzea.• Saretzeko eta elkarlanean aritzeko dauden zailtasunak eta hobetu beharrekoak aztertzea.• Herri mugimendu eta administrazioaren arteko harremanaren aukerak eta arriskuak
identifikatzea eta hausnartzea.
Gaiak:• MUGIMENDUEN ARTEKO HARREMANAK ETA ARTIKULAZIOA. Saretzea eta sarean
modu eraginkorrean lan egitea.• HERRI MUGIMENDUAK ETA ERAKUNDE PUBLIKOAK. Aurkakotasuna, elkarlana
eta elkarreragina.
Sarrera
Zapalkuntzen egungo mekanismoak eta alternatiba askatzaileak
LEHEN ATALA: BEGIRADA KRITIKOA ZORROZTUZ. Azterketak egiteko tresnak.
Helburuak:• Pentsamendu bakarraren / hegemonikoaren aurrean ikuspegi kritikoaren gaineko eztabai-
da zabaldu eta formakuntza politikoaren beharraz eta mugez hausnartzea.• Ikuspegi aniztasunetik begirada kritikoa lantzeko tresnak aztertu eta zapalkuntzen jatorria
eta egungo mekanismoak aztertzeko giltzak eskuratzea.
Gaiak:• PENTSAMENDU BAKARRA/HEGEMONIKOA vs IKUSPEGI KRITIKOA ETA FOR-
MAZIO POLITIKOA.• KOLORE EZBERDINETAKO BETAURREKOAK JANTZI. Ikuspegi aniztasunetik begi-
rada kritikoak lantzeko tresnak.• KOIUNTURA AZTERKETAK ETA HAUSNARKETA ESTRATEGIKOAK EGITEKO GILTZAK.
BIGARREN ATALA: ZAPALKUNTZEN JATORRI ETA EGUNGO MEKANISMOAK
Helburuak:• Jendarte-eredu honen zapalkuntza anizkoitzen oinarrizko kritika egin eta jendarte-eredu-
aren kolapso egoera aztertu/ezagutzea.• Sistemaren funtzionamendua bere osotasunean ezagutu eta zapalkuntza forma anitzak
harremanetan jartzea.• Zapalkuntzen oinarri komunak identifikatu eta gure eguneroko praktika pertsonalarekin
duten loturaz gogoetatzea.
Gaiak:• ZAPALKUNTZA ANIZKOITZEN FUNTZIONAMENDUA ELKAR-HARREMANETAN
LANDUZ: Kapitalismo neoliberal, klase zapalkuntza eta natura suntsiketa; Patriarkatua, genero eta sexu zapalkuntzak; Kolonialismoa, nazio eta kultur zapalkuntzak; Helduen boterea eta nagusien zapalkuntza...
• ZAPALKUNTZAK BARNERATZEKO ETA AZALARAZTEKO FORMAK EGUNE-ROKOTASUNEAN. Intersekzionalitatearen potentzialtasunak eta mugak landu.
HIRUGARREN ATALA: ZAPALKUNTZAK GAINDITZEKO ESTRATEGIAK ETA PRAKTIKAK
Helburuak:• Jendarte-eredu honen zapalkuntza ezberdinen oinarrizko kritika egin eta bere eraldaketa
orokorra sustatzea.• Sistema bere osotasunean gainditzeko alternatiba askatzaileak partekatu eta esperientzia
hauen potentzialtasunak eta arriskuak aztertu.• Egunerokotasuneko kontraesan eta koherentzien kudeaketen gaineko hausnarketa/ezta-
baida zabaldu.
Gaiak:• PROPOSAMEN ASKATZAILEAK.• KONTRAESANEN ETA KOHERENTZIEN KUDEAKETA.• PRAKTIKA KOLEKTIBOAK. Nazioartean zein EHan sortu diren zein sortzen ari diren
alternatiba ezberdinak.
Bor Bor (K) 2015/16 | 13
Ikastaroaren ondorio eta ikaspen orokorrakEsperientzien Sistema-tizazioa kokatuzZertaz ari gara?
“La sistematización busca penetrar en el interior de la dinámica de las experiencias;
es un esfuerzo por “meterse por dentro” de esos procesos sociales vivos y comple-jos; un intento por circular por entre sus avenidas, rincones y callejuelas; recor-
riendo nuevamente sus diferentes etapas palpando y ubicando sus diferentes elemen-tos y relaciones; localizando sus tensiones y contradicciones; identificando las opciones y decisiones tomadas, llegando a entender el sentido de esos procesos desde su propia lógica, extrayendo así aprendizajes que sean útiles para enriquecer la teoría y mejorar la
práctica” (O. Jara, 2014)
Esperientzien Sistematizazioa, beraz, gertatu-takoa modu ordenatuan berreraikiz, bizi izandako praktika baten baitako gogoeta indibidual eta kolektibo gisa definitu dezakegu. Are gehiago, jakintza askatzailea sortuz, esperi-entzia bati buruzko begirada kritikoak eragiten eta pentsamendu kolektiboa eraikitzen duen prozesua dela esango genuke. Esperientziei buruzko ikaspen kritikoak ateratzea eta jakintza berriak sortzea ahalbide tzen digun ikerkuntza sozialeko metodologia alegia.
Bor Bor (K) Herri Jakintzen Laborategia. 2015/16 Ikastaroaren sistematizazioa
14 | Bor Bor (K) 2015/16
Hori horrela izanik, esperientzien sistema-tizazioak, ezagutza zientifikoa eta jakintzen ohiko produkzio eta zirkulazio moduak eral-datzeko erronkarekin parez-parez jartzen gaituela ulertzen dugu.
Zein ezaugarri ditu?
• Gertatutakoa berreskuratzen du, historikoki berreraikiz, berau interpre-tatzeko eta ikaspenak eskuratzeko. Honek ikaspenak identifikatzea eta formu-latzea ahalbidetzen du eta ondorioz, partaideoi kontenplazio eta azalpenezko jarrera batetik haratago, konpromisozko jarrera teo riko-praktikoa izatera bul -tzatzen gaitu, kontenplazio jarrera bate-tik esku-hartzeko eta eragiteko jarrera batera salto egiteko aukerak probestuz.
• Pertsona-Subjektu-Partaideen ezagutza eta bizipenak balioan jartzen ditu. Modu horretan, pertsonak sistematizazioren lehentasunezko subjektu bilakatzen dira eta egiten dituzten interpretazio, dituz-ten intuizio eta intentzioak zein susmo nahiz desioak elkarbanatzeko, eztabai-datzeko eta alderatzeko une bilakatzen da. Modu horretan aurretik “genekien hori”, “ez genekien hori” eta “aurretik bagenekiela ez genekien hori”, ezagutza esplizitu eta bereganatua bilakatzen da, hau da, kon -tzientea, guk egina eta gure egina.
• Emaitza eta Prozesuaren arteko tentsio eta kontraesanak identifikatzen ditu eta modu kritiko eta erreflexiboan ikaspenak propo-satu. Izan ere, hasieran planifikatutako esperientzia batek praktikara eramateko orduan aldaketak izan ohi ditu. Horrela, planifikatutakoaren eta egindakoaren artean sortzen diren alderaketak azter-tuz, prozesuetan ideia eta jarrera berri zein aldaketa txiki edo han diak txertatzen
joango dira. Esperientzien sistematizazi-oak prozesua gertatu den bezala berre-raikitzea bilatzen du. Esku-hartu duten faktoreak identifikatu, nola eragin duten aztertu eta zein aldaketa ekarri dituzten ulertzea hain zuzen ere. Prozesua modu horretan zergatik gertatu den ulertzea alegia. Honela, dinamika errealetan oinarritutako ezagutza eraikitzea ahalbi-detzen digularik.
• Errealitatea eraldatzeko balio duten espe-rientzia zehatzetan kokatutako ezagutzak sortzen ditu. Esperientzia zehatzetatik ezagutza berriak sortzea ahalbidetzen badu ere, ezagutza horiek esperientzia zehatz hori gainditzen dute. Beste antzeko esperientzia batzuentzat orientagarri izan daitekeen, esperientzietatik eratorritako ezagutza soziala sortzea bilatzen duen metodoa (metodo dialektikoa) da.
• Esperientziak dokumentatzen ditu eta antolakundeak elikatu ditzaketen bitar-teko komunikatiboak eratzen ditu. Siste-matizazioa ez da esperientzia batean gertatutakoa dokumentatzera murrizten. Izan ere, dokumentazio lana ez litzateke ohitura mekanikoa izan behar. Egune-rokoan egiten dugun praktikari buruz gogoetatzeko ohitura indartzea ezin-bestekoa da sistematizazioan. Modu hone-tan, gure dokumentazio eta erregistroen jasotze lanetan pentsamendu kritikoa txertatzen dugu. Hortaz, jasotzen joan garen erregistro, akta, argazki edo elkar-rizketez baliaturik herri mugimendue-tako antolakundeentzat baliagarriak izan daitezkeen esperientzietatik sortutako bitarteko komunikatiboak sortzen dira.
Ikastaroaren ondorio eta ikaspen orokorrak
Bor Bor (K) 2015/16 | 15
2015/16 esperientzia ren Sistematizazioaren Ardatza
Zeri begiratu genion?
Esperientzia baten sistematizazioak aipatu ezaugarriak izateaz gain, zertarako egiten den argi izan behar du. Are gehiago, zerbaitetarako erabilgarri ez bada, sistematizazioak bere horre-tan zentzurik ez duela esan daiteke.
Dena den, jakin badakigu sistematizazio prozesu bat burutzea bera aberasgarria suerta daitekeela bere horretan. Izan ere, sistematizazio prozesu bateko kide izateak esperientziari buruzko jarrera kritikoa hartzea edota sistematizazioa egin ezean baloratuko ez liratekeen hainbat alderdi balioan jartzea dakartza besteak beste. Kasu batzuetan gainera, partaideen eguneroko egiteko modu eta funtzionamendu ohituretan eragina izan ohi du.
Esperientzien sistematizazioari ahalik eta zuku-rik handiena ateratzeko baina, oso garrantzi-tsua da sistematizazio prozesua hasi aurretik partaideen interes, behar eta espektatiben arabera sistematizazioak zeri erantzungo dion kolektiboki argitzea.
Behin hori esanda, sistematizazio ariketak izango duen begirada edo ikuspegia gehiago zehaztea beharrezkoa izango da. Begirada horri Sistematizazioaren Ardatza deitzen zaio eta ardatz horren funtzioa esperientzi-aren hasieran kolektiboki adostutako alderdi zentral batean arreta jartzea da. Sistemati-zazioaren ardatza zehazteak, oinarri oina-rrian zentzu praktikoa du, hau da, sistemati-zaziotik ateratzen diren gogoeta eta jakintzak taldekideen tzat erabilgarri izatea da bilatzen den helburu nagusia.
Sistematizazioren ardatza “galdera ardatz” gisa formulatu ohi da, hots, prozesua, partaideen behar, interes eta ezinegonetarantz norabide-tuko duen garaldera ardatz gisa alegia.
2015-2016 edizioko taldeak (modu nahasian egin bazuen ere) sistematizazioaren ardatza marrazteari ekin zion ikastaroko lehen astebu-ruan. Eta bide horretan, oinarrizko galdera bat zehaztea lortu zuen, baina ardatza bera gehiago ezaugarrituko zuten bigarren mailako hainbat galdera zehaztea ere beharrezkoa zela ikusi zen:
1. Sistematizazio Ardatza: zer esaten digu kurtso honetako Bor Bor (K) ikastaroak herri mugimenduen LAN KOLEKTI-BOARI buruz?
2. Bigarren mailako galderak: zer esaten digu herri eragileetako barne funtziona-menduaz? Eta kolektiboen arteko aliantza eta elkarlan politikoaz? Zein zailtasun topatzen ditugu? Zein proposamen eraiki ditzakegu?
Sistematizazioaren Ardatza zehazteko zailtasunak
Lehenago aipatu bezala Sistematizazioaren Ardatza zehaztea ez zen lan erraza izan. Siste-matizazio prozesuetan ohikoak diren zailtasun eta zalantzez gain, proiektu berriek dituzten ohiko ezusteko eta oztopoak ere suertatu ziren eta.
Ondorio nagusi gisa: sistematizazioaren ingu-ruan sortu zen ustezko konplexutasuna gain-ditzea kosta egin zen. Ohikoa da, sistema-tizazioa eginkizun zail, “aditu”en kontu eta dedikazio luzeko jarduera dela pentsatzea. Baita, uste oker horiek, partaideak sistema-tizaziora hurbiltzea zailtzen dutela ere. Ikas-taroaren lehen asteburuan, ordea, ez zen arrisku hori ekiditerik lortu.
16 | Bor Bor (K) 2015/16
Ikastaroko koordinazio taldeak eman zituen azalpenen ostean burututako talde dinamikak sortu zuen nahasmenak, sistematizazioaren ideia behar beste sendotzeko nahikoa tarterik ez izatea ekarri zuen. Horren ondorioz, lehen asteburu horretan Sistematizazioaren Ardatza kolektiboki guztiz zehaztea ezinezkoa izan zen.
Hori horrela izanik, Sistematizazio Ardatza-ren proposamena egiteko ardura koordinazio taldeak bere gain hartu zuen. Eta beraz, aipatu dinamika nahasian jasotako ekarpen guztiak kontutan harturik sistematizazio ardatzaren proposamena eratu zuen. Dena den, bigarren asteburuari begira ere ez zen gaia lantzeko tarte nahikorik planifikatu. Eta horrek, asteburuz asteburu Sistematizazio zereginak zituen lan taldeak irizpide argirik gabeko erregistro eta memoriak osatzea eragin zuen. Aldi berean, kidegoaren artean sistematizazioari buruzko ideia okerrek trinkotzen jarraitu zuten.
Ikastaroak aurrera egin ahala Sistematizazio-ari buruzko kezkak argitzen eta erregistroak jasotzeko irizpide eta teknikak zehazten joan baziren ere, taldearentzat, oro har, esperien-tzien sistematizazioa urruneko kontua izan dela azpimarratu daiteke.
Guzti horrek hein handi batean, azken astebu-ruko prozesuaren gogoeta kritiko kolektiboaren sakontasun maila eta txosten honen erredakzio lana ere baldintzatu dituela azpimarratu behar da.
Dena den, sistematizazioari buruzko esperi-entziatik ikaspenak atera direla nabarmentzeko kontua da ere. Horietako batek koordinazio taldea interpelatzen du. Izan ere, talde horretan sistematizazioaren gaiari heltzeko eta koordi-natu behar ziren egitekoak modu berean uler-tzeko izan zituzten zailtasunek, talde handian sistematizazioaren gaia behar bezala ez lantzea eragin baitzuen.
Sistematizazio Ardatzaren analisi kolektiboa
Herri mugimenduen baitako LAN KOLEKTI-BOAren ardatzak ezaugarritu ditu ikastaroak iraun dituen zortzi hilabeteetan prozesua begiratzeko jantzi ditugun betaurrekoak. Eta horrela, asteburuz asteburu burutu ditu-gun dinamika, tailer, gogoeta zein momentu informaletako tertulietan gai honi buruzko elementuak jasotzen eta erregistratzen saiatu gara: aktak, audioak, irudiak, elkarrizke-
Bor Bor (K) 2015/16 | 17
tak, horma paperak, kronikak, e.a... Jasotze guzti horien helburua, jasotako erregis-troen gainean, bizitako prozesuari buruzko “azken” hausnarketa kritiko-kolektiboa egitea zen. Hots, sistematizazio ardatza zehazte-rakoan definitu genituen galderak kolekti-boki erantzutea (oinarrizkoak eta bigarren mailakoak).
Hona hemen 2015-2016 kurtsoko Taldeak Sistematizazio Ardatzaren ertz bakoitzaren inguruan egiten duen analisia:
Herri mugimenduetako eragi-leen barne funtzionamenduaz
Parte hartzen dugun talde edo antolakun-deetan kontutan hartzekoak diren hiru eremu-tan arreta jartzea interesgarria dela ulertzen dugu. Baga, proiektu politikoa, biga, taldea/erakundea eta higa, kideak. Talde bakoitzak bere ezaugarri, helburu eta kidegoaren arabera, hiru eremu horien arteko orekak lantzeari begira, herri mugimenduen lan kolek tiboari buruzko ondorengo gogoeta hiru eremu horien arabera antolatu dugu.
Lan kolektiboa eta proiektu politikoak
Herri mugimendua osatzen duten talde eta erakundeetan egiten den lan kolektiboa bal dintzatua dago, lehenengo eta behin, talde edo erakunde bakoitzak dituen aurrekari eta ibilbide historikoagatik. Aurrekari eta ibilbide horrek bere alderdi positiboak edukitzen ditu eta baita negatiboak izan daitezkeen alderdiak ere, hau da, argiak eta ilunak.
Argien artean ibilbide historikoak proiektu politikoari (izan proiektu feminista; edo anti-errepresiboa; internazionalista; euskaltzalea; antimilitarista; auto-gestio-ren aldekoa; ekologista,...) ematen dion sendotasuna eta jarraikortasuna azpimarratu dugu. Urtetako militantzia iraunkorrak eta konpromisoaren jarraikortasunak heldutasun politikoa ematen die kolektiboei lantzen duten injustizia, zapalkuntza eta borroka politikoa ulertzeko orduan.
Aurrekari edo ibilbide historiko horrek, aldi berean, bere lana mugatu ditzakeen iner tziak (funtzionatzeko modu ez-eraldatzaileak, urteko egutegi errepikakorrak, egitura herdoilduak,...) edota kanpotik finkatu-tako etiketak eta estereotipo negatiboak sor ditzake.
Bor Bor (K) Herri Jakintzen Laborategia. 2015/16 Ikastaroaren sistematizazioa
18 | Bor Bor (K) 2015/16
Horrekin batera betiko harreman eta eragin-es-parruez haratago iristeko zailtasunak ere ageri daitezke eta, zentzu horretan, jarduera politikoa auto-kontsumorako izateko joera, errealita-tearen irakurketa nagusiekin konexioa galtzeko joera edota ghetto bihurtzeko arriskua suerta daitezkeen egoera aipagarriak dira.
Bestaldetik, talde edo erakunde bakoitzaren lan kolektiboa ezaugarritzeko orduan identi-fikatu dugun beste elementu bat “protesta eta propuesta”ren arteko oreka falta izan ohi da. Borroka-esparru gehienetan erasoei erantzutea edota indarrean dauden egitura, pribilegio eta eliteen proiektuen kontra azaltzeak markatzen ditu praktikak eta erritmoak, hots, deseraiki edo suntsitze-ikuspegiak, eraikitze-ikuspegiak baino gehiago markatzen ditu aipatu praktika eta erritmoak.
Herri mugimenduetako barne funtzionamen-duak izan dezakeen indar-gunea proiektu poli-tikoaren helburuei dagokie. Normalean helburu adostuak, zehaztuak eta argiak izaten ditugu, bai epe luzera zein laburrera, eta baita helburu txikiak definitzeko gaitasuna antzematen dugu ere. Horrekin batera, ekintzarako eta gogoe-tarako tarteak izatea barne funtzionamendua indartzen duen elementua iruditzen zaigu. Nahiz eta, batzuetan, indar-gune horiei behar besteko emaitza politikorik ez atera.
Oro har, proiektu politikoen garapena bermatzeko estrategien beharra dagoela ikusi dugu, baita komunikazio bitartekoak hobeto ezagutzea eta mesfidantza gutxiagorekin lantzea ere.
Horrekin batera, estrategien beharrei erantzuteko aukerak ere identifikatzen ditugu; hain zuzen ere, borroka-esparru eta proiektu bakoitzaren berezitasunak ulertuz eta erres-petatuz zapalduen arteko aliantza, elkarlana eta sarean lan egiteko ohitura hartzea eta horrela
esparru propiotik haratagoko erreferentzia eta proiekzioa izatea.
Ikus ditzagun, hurrengo paragrafoetan, barne funtzionamenduari buruzko beste alderdi batzuk ere:
Taldea, antolakundea
Herri mugimenduetako taldeek, oro har, nahiko funtzionamendu autonomoa izan ohi dute. Autonomia horren baitan afinitate politikoa, konfiantza, gaitasun kritikoa eta zintzotasuna (onura pertsonala bilatzen ez duen emateko eta ekarpena egiteko borondate ona) lan kolek-tibo hori ezaugarritzen duten elementuak dira. Eta, aldi berean, borrokarekiko konpromisoa, gozamena edo satisfazio pertsonalarekin ere uztartzen da; talde-lan horrek irakaspenak, harreman gozagarriak eta garapen pertsonal askatzailea ere ahalbidetzen dituelako.
Ikastaroaren ondorio eta ikaspen orokorrak
Bor Bor (K) 2015/16 | 19
Bestaldetik, herri mugimenduak praktika poli-tiko onak identifikatzeko orduan ezinbesteko erreferenteak kontsideratu badaitezke ere, ardurak eta rolak modu finkoan egonkortzen diren neurrian botere harreman desorekatuak ere sortzen dira. Espezializazioa eta jakintzen
transmisio falta edo jakintzen hierarkizazioak (ideologoak batetik, ekintzaileak bestetik,...) pisu eta zentraltasun sinboliko ezberdinak sortzen ditu taldekideen artean. Honen ingu-ruko galdera bat ere suertatu zaigu: taldekideen artean botere maila (taldean eta proiektuan eragiteko ahalmen) ezberdinak daudela ados-tuta eta onartua egon daiteke? Positiboa litza-teke?
Lanen txandakatzea eta taldekide bakoitzaren erritmoak eta ongizatea kontuan izatea gero eta presenteago badago ere, ardura iraun-korrak badaude boterea ere iraun kortzen
da. Interesgarria izan daiteke “bakoitza zertan egongo litzateke gustura?” galderatik abiatzea, baina txandakatze eta jakintza-trans-misio planteamendu baten baitan. Izan ere, taldearen gogoa elikatzen duten lan egiteko moduak pertsonifikatzen diren neurrian,
“egiteko moduak” ez dira behar beste ikus-tarazten eta transmititzen. Belaunaldi tran-tsizioak egiteko zailtasunak ere, batzuetan, zerikusia daukate espezializazio, rol eta status edo rangoen finkatze horrekin.
Herri mugimenduetako talde eta antolakundeen barne funtzionamenduan desoreka, tentsio eta gatazka iturri diren beste alderdi batzuek lotura daukate, batez ere erakunde handietan, maila nazionaleko zuzendaritzak markatzen duen prozesuen gaineko kontrolarekin. Izan ere, lokala eta nazionalaren arteko tentsioak harre-mana du lehen aipaturiko estrategia bateratu-
Bor Bor (K) Herri Jakintzen Laborategia. 2015/16 Ikastaroaren sistematizazioa
20 | Bor Bor (K) 2015/16
aren beharra eta gehiegizko kontrolaren arteko gatazkarekin, gatazka horren kudeaketa orekatu edo desorekatuarekin.
Erakunde edo kolektiboen egituren ertsi-tasunari ere erreparatu behar zaio (bereziki handiak edo nazionalak direnean). Izan ere, kasu hauetan pertsonak egituretara egokitzeko joera nabarmentzen da, eta ez alderantziz. Hots, egiturak edo funtzionatzeko moduak dauden pertsonetara eta hauen gaitasun eta baldintzetara egokitzea. Kolektiboan parte hartzen duten pertsona kopurua eta berauen baldintzen arabera urtero funtzionatzeko modua errebisatzea eta behar diren aldaketak egitea komenigarria litzateke.
Erakunde eta taldeen funtzionamenduaren arlo honetan aukera batzuk ere ikusi ditugu: taldekideen artean ditugun jakintzak eta ezberdintasunak identifikatu eta onartuz gero, gure barne “aniztasuna” ezaugarritzeko gauza izan beharko ginateke. Eta, horren arabera, antolakuntza eredu diferenteak probatzeko ere. Beti ere gatazkatsuak garenaren onar-penetik abiatuz. Izan ere, tentsio eta gatazkei heltzea eta berauek modu osasuntsuan bider-atzea garrantzitsua baita.
Kideak
Arestian aipatu bezala, oro har, herri mugi-menduetako kideen artean afinitate poli-tikoa, konfiantza, zintzotasuna eta parteka-tzen den pertenentzia-sentimenduek sortzen dituzten konplizitateak elementu garrantzitsuak dira.
Askotan laguntasun harreman estuak ere eraikitzen ditugu jarduera politikoan eta, beste batzuetan, gatazka pertsonalak kolek-tibora ekartzen direnean, laguntasun horiek gatazka-iturri bihurtzen dira. Antolakunde txikien kasuan, lagun-taldea eta antolakun-
dea erabat nahasirik dauden errealitateak izan daitezke eta horrek, espazio gozo eta seguruak eraikitzea ahalbidetzen badu ere, kide berrien integrazioa zaildu dezake, aire berriek ekartzen duten berritze eta fresko-tasuna eragotziz.
Konpromiso militantea ulertzeko moduetan aldaketa sakonak bizi izan ditugu Euskal Herrian azken hamarkadetan. Erabateko dedikazioa eta 24 orduko exijentzia markatzen zuen kultura politiko batetik (sekulako sakrifizio, diziplina, desoreka, desgastea eta erretze pertsonalak eragin ditzakeena), militantzia “estetiko” batera pasatzeko “pendulazoa” intuitu daiteke, hau da, militantzia denbora librean egiten den beste jarduera bat gehiago bezala ulertzea. Eta eredu “berri” hori kontsumo indibidualistaren fenomenotik hurbilago dago, borroka sozialak behar duten atxikimendu kolektibo iraunkor-retik baino.
Alde batetik, badugu bizitza pertsonalaren eremu guztien izaera politikoa aldarrikatzea (ez soilik militantzia), ondorioz, ingurukoen zaintza-lanetan aritzea eta auto-zaintza lanak egitea lan politikoen artean ere kokatzea. Baina bestaldetik, norberaren lehentasunak/nahiak erakundearekiko konpromisoaren gainetik eta erakundearen proiektu politikoaren gainetik jartzeko joera sumatzen da. Hots, norberaren zaintza indibiduala taldea eta proiektu poli-tikoaren zaintzaren gainetik jartzeko joera, eta ondorioz azken bi eremu horien ahulezia sortzen delarik.
Joera horien baitan, ondorengo galdera zehatz hau sortu zaigu: kolektiboarekiko hartzen diren konpromiso pertsonalak ebaluatzen al dira? Izan ere, pertsonalki hartzen diren konpromisoak behar bezala ez ebaluatzeak taldearen eta proiektuaren kalterako izaten da. Batzuetan zintzotasun falta dago norberaren arduragabekeria onartzeko orduan edo beste
Ikastaroaren ondorio eta ikaspen orokorrak
Bor Bor (K) 2015/16 | 21
kide batena seinalatzeko orduan, pentsatzen dena esan beharrean besteek bere gain har dezaketena soilik esatea, alegia.
Ezin aipatu gabe utzi joera guzti horietan gaur egungo bizitzaren prekarizazioak eta disper-tsioak sortzen dituen zailtasunak konpromi-soei modu iraunkorrean eusteko eta, ondorioz, proiektuen jarraikortasuna modu sendoan bermatzeko.
Dena den, militantziaren nolabaiteko krisia kontsideratu dezakeguna, konpromiso poli-tikoa modu sendoago, osasuntsuago eta erakar-garriago batez berrezaugarritzeko aukera ere izan daiteke. Horri begira, eta elkarrekin ikas-ten jarraitzeko hautua eginez, beharrezkoa jotzen dugu zaintza kontzeptua zein parame-troren arabera ulertzen dugun eztabaidatzea. Hain zuzen ere, kideen zaintza, erakundearen zaintza eta proiektu politikoaren zaintzaz, kolektiboki gogoetatzea eta egunerokoan neurri praktikoak txertatzea garrantzizkoa dela ulertzen dugu.
Eragile ezberdinen arteko aliantza eta elkarlan politikoez
Ikasturte osoan zehar aliantza eta eragile ezber-dinen arteko elkarlan politikoa ere pil-pilean izan dugun gaia izan da. Azken asteburuan gainera, gai honi buruz kurtso osoan zehar bistaratzen joan garen ertz guztiak berraztertu genituen.
Hona hemen solasaldi guzti horien ondorioen laburpen saiakera:
Aliantzen balioa
Aliantza eta elkarlan politikoa, eragileen arteko inertzia eta harremanen eraldake-tarako bitarteko gisa ikusi ohi dira oro har.
Kolektibo ezberdinen arteko kooperazio, elkar ezagutza eta bata bestearen borroka eta egoerarekiko enpatia indartzeko tresna gisa alegia. Aliantzen osatzeak, ezberdinekin elkarrizketan jardutera eta eztabaidatzera garamatzate eta hori bera aberasgarria dela kontsideratzen da. Izan daiteke parekoekin edo beste batzuekin (beste mugimendu edo baita instituzioekin ere), baina aliantza edo elkarlana egitea bera, bere horretan zerbait badela uste da. Zure borrokatik oso urrun dagoen batekin biltze hutsak, bion artean lehenago zegoen hesia haustea dakar.
Elkarlan politikoan besteen betaurrekoeta-tik begiratzen eta beste errealitate batzuk ezagutzen eta ulertzen ikasten dugu (edo ikasi beharko genuke behintzat), eta horrek, hein handi batean, gure posizioak azter-tzera eta parean agertzen zaigun errealitate zabalago eta konplexuago horretan gure buruak kokatzera eramaten gaitu. Zentzu horretan, betaurrekoen trukaketa honek bakoitzak nondik hitz egiten duen argitzen laguntzen du.
Baina, zein izan ohi da aliantzak egitera bul -tzatzen gaituen helburu nagusia? Elkarlan politikoekin zer bilatzen dugu? Aliantzak borroka diferenteen arteko indar metaketa gisa irudikatu ohi dira. Eta indar metaketa horiek jendartean eragiteko gaitasun handia-goa ematen digutela uste da. Beraz, aliantza eta elkarlan politikoen helburu nagusia eragin kortasun politikoa handitzea litzate-keela baiezta daiteke. Dena den, helburu nagusiez gain, elkarlan politikoetan helburu zehatzak definitzea beharrezkoa izaten da. Hau da, aliantza egitea ondo dago, baina aliantzek zerbait zehatza adostea eskatzen dute. Izan ere, adostutako “zerbait zehatz” hori lortzen bada, borroka bera norabidetzea eta eraginkortzea ahalbidetzen baita.
22 | Bor Bor (K) 2015/16
Elkarlan politikoaren argiak eta ilunak
Aliantzekiko mesfidantza behin eta berriro aipatu izan den gaia dugu. Huts egiteari beldurra eta, aliantzek dakarten lan karga gehigarriarekin batera (bilera, egiteko eta ardura gehiago izatea, desdoblatu beharra eta abar), ongi amaitu ez duten aliantzen porrot historikoak dira mesfidantza horren oinarrian dauden arrazoiak. Bada aliantzek zerotik hasten direnean hobeto funtzionatzen dutela pentsatzen duenik ere. Izan ere, sarri ibilbide bat eginda badago zailago izaten baita iraganeko akats eta mesfidantzetan ez jauztea. Jada iraganetik datozen aurreiri tzien zerrenda egitea eta horien desaktibaziorako
tresnak sortzea zauri zaharretan ez erortzeko aukera izan daiteke.
Zintzotasunez egin beharreko ariketa da aliantzena beraz. Guztion interesak (eta baita espektatiba, kezka eta ahuleziak) hasiera hasie-ratik mahai gainean jarriz eta ondoren bat egite horren helburu zehatzak zeintzuk diren ados-tuz. Adibidez, eragile batek beste eragile batzuk elkarrekin lan egitera gonbidatzen dituenean, helburutzat beste taldeak bere posizioetara erakartzea badu, horiek lehen lerrora ekarri eta zintzoki adieraztea komeni izaten da.
Ikastaroaren ondorio eta ikaspen orokorrak
Bor Bor (K) 2015/16 | 23
Izan ere, aliantzak ahulezietatik eraikitzeko joera nahiko nabarmena dela uste da. Hau da, “behar dudalako aliatzen naiz eta ez horrenbeste elkar-lan politikoaren potentzialtasunean sinesten dudalako” pentsaera (inplizitua), kide ugarik noizbait bizi izan duten egoera da. Zehaztasun ezak, aliantza horren egitekoak non hasi eta non amaitzen diren argi ez agertzeaz gain, gaizkiu-lertu eta mesfidantza gehiago sortzen ditu.
Gainera, indar metaketak, eragileen sigla pila-keta huts gisa ulertzea akatsa dela baloratzen da. Aliatzeko nodoak non dauden identifikatzen ikasi behar dugu, hau da, indar metaketan eta gihar politikoaren sendotzean biderkatzaile izango diren elkarlan politikorako eremuak zeintzuk diren asmatu behar dugu. Eta orduan bai, aliantzak eremu horietan proposatu. Ostantzean, aliantzen instrumentalizazioan zein aliantzak “egiteagatik egitea” horretan eror gaitezke. Aipagarria da “aliantzitis” eta “txir-ingitis” debate ezberdinetan sarri aipatu diren kontzeptuak izan direla.
Guzti horrekin lotuta, garrantzizkotzat jotzen da ere elkarlan politikoen praktiketan sektore arteko ikuspegi osatuetatik, ikuspegi eta prak-tika intersekzionaletara igarotzea.
Begirada eta praktika sektorial edo instru-mentalisten arrazoietako bat oso identitarioak garela izan daiteke. Gure borroka, arlo edo kolektiboaren izaera aliantza batean diluitzeak ezinegona sortzen digu. Gure borroka (edo zapalkuntza) espazio isolatu gisa ulertzea ez da horren ez-ohikoa eta aliantzek “zikintzen” gaituzten sentsazioa eta beldurra nagusitzen da askotan (taldearen baitako aniztasuna galtzea, taldearen nortasuna eta diskurtsoa deska-feinatzea, gure proiektua bigarren planoan gel ditzea...).
Bai, egia da. Elkarlan politikoetan guzti hone-tan erortzeko arriskua egon daitekeela ezin
uka daiteke, baina saiakera zintzorik gabe ez ditugu bestelako bide berriak zabalduko. Gainera, aliantzek “zikindu” baino, osatu egin gaitzaketela pentsatzea elkarlan poli-tikoetarako abiapuntu egokiagoa izan daite-keelakoan gaude.
Eragile txiki eta handien arteko talkak ere ohikoak izaten dira eremu honetan. Nahiz eta elkarlan politikoen prozesuetan funtziona-mendu irizpide berdinkideak ezarri, prozesu-aren parte diren kide eta eragile guztiak ez dira berdinak eta beti ez daude berdin. Aniz-tasun hori indar-gune egiteko eta ahulezi izateari uzteko, guzti hori aintzat hartu eta modu kolektiboan lantzea komeni da.
Interdependentziaren irizpidetik, bakoitzak duen balioa eta elkarlan politikoari egiten dion ekarpena ikustarazteko baliabideak ezartzea beharrezkoa ikusten da. Eragin ahalmen ezberdin horiek agerian jarri eta batera lantzea alegia. Berdintzat jotzeak, ez gaitu berdintzen. Eragiteko ahalmen han di-agoa duenak horretaz jabetu eta prozesua interes propioen mesedetara ez ipintzeko ariketa egitea eskatzen du horrek. Eta baita eragiteko ahalmen txikiagoa dutenek eragin indar han diago garatu dezaten bitarteko kole-ktiboak sortzea ere (tarteka horien aldeko desorekak eginez).
Nola probestu eragile handien indarra denon mesederako? Nola probestu eragile txikien ezagutza, eragin eremu anitza eta berritasuna, denon mesederako? Nola ekidin ezberdin-tasun horiek eragin ahalmen desorekatuan edo ezberdinkerian bihurtzea? Unean une, garrantzia eta lehentasuna emango zaion irizpideak ondo adostu eta horretarako bali-agarrienak diren eragile eta kideak, denon mesedetara martxan jarri behar dira. Eragile bakoitzak prozesuari egiten dion ekarpena modu hierarkikoan ulertzeko joera ekidin
Bor Bor (K) Herri Jakintzen Laborategia. 2015/16 Ikastaroaren sistematizazioa
24 | Bor Bor (K) 2015/16
dadin, guztion artean balio sistema komuna adostea izan daiteke moduetako bat. Horre-taz gain, eragin ahalmena (kuantitatibo eta kualitatiboa) denen mesedetara nola erabili adostea ere interesgarria litzateke. Adibidez, prentsaren auziarekin sarri sortzen den ezta-baida: noiz komeni zaigu oihartzun mediatiko handidun eragile eta kideak probestea eta noiz ez?
Elkarlan politikoei ekiterako orduan azpi-marratu beharreko beste eremu bat harre-manen esferari dagokio. Politiko-ideologikoa den horrek duen nagusitasunari alegia. Eta beraz, hori ez den guztia bigarren mailako gisa ulertzeak dituen ondorioak. Edo beste modu batera esanda, harreman pertsonalak kontutan ez hartzearen kalteak.
Aliantzen egunerokoan, eragileek edo taldeek baino, elkarlan politikoa pertsonok eraikitzen dugu. Ideologikoki gertu ez egon arren, igurtzian eragin daitekeela uste da. Mugimenduak pertsonak osatzen ditugu eta beraz, elkarlan politikoak pertsonen arabera asko markatzen dira. Hori bere horretan aliantzekiko mehatxua ere izan daitekeela ulertzen da. Hots, ezaguna izateak edo aurrez ezagutzeak aliantzen eguneroko bizitza modu okerrean baldintzatu dezakeela.
Dena den, harremanen dimentsio honek elkarlan politikoen eraginkortasunean duen garrantzia kontutan izanik, elkar ezagutza, giro eroso/atsegin/aske eta ziurra lantzeko bitartekoak modu iraunkorrean lantzea beharrezkoa ikusten da: espazio informalak konpartitu, dinamika ezberdinak txertatu, elkarren eragileen ezagutza bultzatu... bidean ondo pasatzeko eta gozatzeko tarteak bilatzea ere politikoa dela alegia.
Gatazkak ekiditeko edota defentsiban aritzeko joerak baztertzea ere komenigarria da. Elkar
zinez aitortuz eta errespetatuz iritzi eta ideia oro defendatu daitezke. Baina horretarako aintzat hartuak eta entzunak sentitu behar dugu kide guztiok. Aurreiritziak alde batera uzteko ahalegin pertsonal kolektibo eten-gabean aritu besterik ez dugu. Arazoak inoiz ez baitute iturburu ezta erantzule bakarra. Konfiantza elkar harremanetan eraiki edo deseraikitzen da. Eta elkar harremana denok osatzen dugunez, guztion ardura da. Beraz, horren erregulazioak kolektiboa izan behar du. Horrez gain, aliantzen koordinazio espazioetatik haratago, aliantza horiek beste eremu batzuetan izaten ari diren eragina ere aztertzea oso interesgarritzat jo da.
Harreman pertsonalak beraz, garrantzitsuak dira baina testuinguruak ere bere eragina duela ere kontutan izan behar dugu. Zentzu horretan erantzun zehatzik gabe utzi genuen galdera bat mahai-gaineratu izan da solasaldi ezberdinetan: izan al du eraginik ETAk bere jarduera armatua behin betiko eteteak herri mugimenduen elkarlan politikorako aukera berrietan?
Nolakotasuna ondorio
Aliantza eta elkarlan politikoen aferan, egin nahi den horretaz gain, nola egingo denak garrantzia handia hartzen duela begi-bistan geratzen zaigu berriz ere. Azken batean nolakotasun horretan egongo baita elkarlan politikoaren jarraipenerako bermea, zinez egungo panorama sozio-politiko-ekono-mikoan benetako eraldaketak eragin nahi duen egitasmoa izatea nahi badugu.
Elkarlana eta aktibazio soziala ez dira erronka txikiak. Aliantza prozesuetan biltzen diren eragile eta pertsona gehienen nahi eta ametsa izan ohi dugu. Zaila suertatzen zaigu, baina hor dago eragile eta esperientzia ezberdinen aberastasuna eta lorpenak izateko aukera.
Ikastaroaren ondorio eta ikaspen orokorrak
2015/16 ikastaroko taldearen funtzionamenduaz
Eta gurean zer? Nola jardun zuen Taldeak formazio esperientzia honetan?
Gogoeta teorikoak egiteaz gain, ikastaroak iraun zituen zortzi hilabeteetan taldeak izan zuen praktika eta talde bizitza aztertzea ere garrantzitsutzat jo genuen. Esaten dugunaren eta egiten dugun horren arteko inkoherentziek sortzen duten kontraesanetatik ere ikaspenak atera ahal genituela uste baikenuen. Azken aste-buruko saio eta dinamika gehienak egiteko honi begira diseinatuak izan ziren beraz.
Denboraren lerroa: zer gertatu zen esperientzia honetan?
Dinamika honek bizitako prozesua modu grafikoan berreskuratzea ahalbidetu zigun. Hala, esperientziak jarraitu duen bidea marraz-tuz, bide horretako elementu ezberdinak pers-pektibaz begiratzeko aukera emanez. Horre-tarako, asteburu bakoitzeko argazki, akta, kronika, marrazki, audio, memoria edota protagonista izan ziren objektu eta jaki esan-guratsuak jasotzen zituen denboraren lerro bat baliatu genuen.
Denboraren lerroa baina, ez zen soilik esperi-entzia kronologikoki berreraikitzeko ariketa hutsa izan, gure subjektibotasun guztiek duten balioa erreskatatuz, erregistro konkretu horiek esaten zigutenetik abiatu eta bizitako esperien-tziaren memoria kolektibo kontzientea berre-gitea zen gure asmoa.
Horretarako, prozesu horren alderdi eta osagaiak modu egokian antolatzea eta kokatzea beharrezkoa zitzaigun prozesuan zehar garatzen joan ziren fase aldaketa, apurketa edota jarraipenak identifikatu ahal izateko.
Hona hemen berreraikitze historikoaren ariketan nabarmendu ziren hainbat elemen-turen sintesia:
1. Formazio prozesuak aurrera egiten zuen heinean talde kohesioa eta konfiantza han ditzen joan zen. Dena den, talde barneko botere harreman desorekatuak eta gatazkak izan zirenean berauek kudeatzea kosta egin zitzaigun.
2. Balorazio kolektiboa oro har positiboa bazen ere, gaitegi eta edukien lanke-tari dagokionez asetasun maila ezberdi-nak zeuden. Horrez gain, kide bakoitzak
Bor Bor (K) Herri Jakintzen Laborategia. 2015/16 Ikastaroaren sistematizazioa
26 | Bor Bor (K) 2015/16
prozesuarekiko izan zuen atxikimendu maila altua izan zen nahiz eta oso modu ezberdinetan atxiki izan den bakoitza prozesura. Dena den, asteburuen osteko hausnarketa eta lanketa pertsonalak orokorrean gutxitzen joan ziren ikastaroak aurrera egin ahala.
3. Ikasle-Irakasle binomioa prakti-kan apurtzen saiatu ginen. Formazio proposamen honen bereizgarrietako bat ezagutza subjektua taldea bera dela zen. Eta hortaz, taldea da formazio prozesuaren norabidearen gidari. Hori dela eta, ikas-taroa gauzatu zedin bete beharreko zeregin guztiak hasierarik lan taldeka banatuta egon ziren. Kurtso hasieran koordi-nazio taldearen eta beste-lako partaideen rolak, oso nabarmen markatuta bazeuden ere, kurtsoak aurrera egin ahala taldeak oro har ikastaroaren ardura kolektiboa bere gain hartu zuen. Dena den, normala den bezala koordinazio taldearekiko dependentzia, delegazio edota ardura esleipen uneak ere bizi izan ziren.
4. Esperientzien sistemati-zazioa zer den prozesuan zehar ez zen oso argi egon. Taldekide batek baino gehiagok sistem-atizazioa zer den azken ariketa egiten ari zirela ulertu zutela adierazi zuten. Honek, ikastaroan zehar hartu ziren erre-gistroak eta erregistro
horien gainean osatu ziren memoriak irizpide argirik gabe osatu zirela adieraz-ten zuen. Kideen artean ezjakintasun eta urduritasun asko sortu zuen zeregina izan zen hau.
Sugearen dinamika: interpretazio kritikorako unea
Ariketa honen helburua prozesua horrela gertatzea zerk eragin zuen eztabaidatzea eta ulertzea zen. Are gehiago, gertatutako guzti horretatik ikaspen gisa jasotzea merezi duen hori identifikatzea bilatzen genuen.
Ikastaroaren ondorio eta ikaspen orokorrak
Denboraren lerroan sortutako hasierako galdera eta hausnarketa horietan sakontzeko beraz, hiru analisi dimentsio proposatu genituen (sugearen azalaren hiru geruza metaforiko). Asmoa, (1) taldea handian, (2) lantaldeetan eta (3) maila pertsonalean nola jardun genuen aztertuz ondorengo galderari erantzutea baitzen: zenbat hurbildu edo urrundu gara desiragarri eta sostengarri gisa definitu dugun Lan Kolektibo eredugarri horretatik/tara?
Hona hemen ateratako ondorioak:
Talde handia eta lantaldeak: nola jardun genuen?
Horrelako formazio esperientzia “berri” batek sorrarazten dituen hasierako urduritasun, ez-jakintasun eta ziurgabetasunak, esperientzia gorpuzten joan zen heinean alde batera utzi eta talde giro atsegin eta gertukoa indartzen joan zela ondorioztatu zen. Dena den, prozesua ez zen lineala izan. Ibilbide honetan zehar elementu ugarik elkar eragin dute eta une batzuetan, praktika kolektibo eredugarrira asko hurbildu baginen ere, hainbat funtzionamendu modu eta
Bor Bor (K) Herri Jakintzen Laborategia. 2015/16 Ikastaroaren sistematizazioa
28 | Bor Bor (K) 2015/16
joera kolektibo oraindik ere lantzeko eta birpen-tsatzeko ditugula azpimarratu behar da.
Asteburuak prestatzeko lantaldeek oro har oso lan dinamika ezberdinak izan dituzte euren artean. Talde batzuetan lan banaketa orekatu-agoa izan da beste batzuetan baino. Harreman per tsonal positiboak sustatu izan zirela nabar-mendu zen, baita lan taldeetan kideen arteko babes handia egon zela baloratu ere. Hala ere, hainbat lantaldetan lan dinamika iraunkorra sostengatzeko ezintasunek gatazkaren bat edo beste eragin zuten.
Talde handian jarrera eta momentu kontrae-sankorrak ageri izan dira ere. Umorea, giro ona eta belaunaldi eta mugimendu ezberdinetako kideen arteko konplizitatea maiz aipatu ziren ezaugarriak badira ere, paradoxikoki teorikoki landu genuen zaintzaren ideia hainbatetan ahula izan zela ageri zen. Asteburuetako egitaraua askotan “saturatuegia” egotea izan daiteke horren arrazoia batzuen ustez. Programatutako momentu asko eta deskantsurako edo bakarka egoteko momentu nahikorik ez izateak, nahi bezalako ekarpena egitea mugatu zuela baloratu zen. Horrekin batera, talde bezala erabakiak hartzeko prozesuak batzuetan luzeegiak izan zirela ere azaleratu zen.
Horrelako formazio esperientzia batean talde kohesioa eta konfiantzazko giroa sortzea ezin-bestekoak direla azpimarratu zen. Dena den, hari horri tiraka formazio prozesu kolekti-boari eragiten dizkioten hainbat kontraesan ere agerian gelditu ziren: talde giro atsegin horrek ez al zuen une batzuetan gai edo iritzi batzue-kiko haserre, ezinegon eta ezadostasunak albo batera uzteko joera elikatu? Faktore horrek zein neurritan eragin zuen talde handiko gogoetetan ikuspegi ezberdinen arteko ezadostasun gutxi azaleratzea? Gai honi buruz edukien lanketaren atalean sakondu genuen gehiago.
Azkenik aurreko elementuarekin loturik egon daitekeen beste gai bat aipatu zen. Hiruga-rren asteburutik aurrera botere harreman desorekatuak ematen ari zirela aipatzen zuten lehen ahotsak entzuten hasi ginen. Norberak bere bizitzan bizi izan dituen gutxiespen eta zapalkuntza momentuen inguruko dinamika bat egin genuenean (ikastaroan bizitzen ari ginenak barne) sortu zen ezinegona lanketa hori nahi genuen bezala ez ixteagatik (botere harrema-nak jakintza maila ezberdinek eta talde handian parte har tzeko moduekin lotzen ziren batez ere). Hurrengo asteburuetan desoreka horiek lantzeko proposatu ziren neurriek asetasun maila ezberdinak sortu zituzten (plenarioetan hitza banatzeko teknikak, desorekei buruz kolektiboki berriz hitz egiteko dinamika...). Kide batzuek, neu rriak baliagarriak izan zirela baloratu zuten. Beste batzuk, ordea, gai honen talde lanketa zin tzilik gelditu zitzaigula adierazi zuten. Dena den, ondorio eta gogoeta batzuk ehuntzeko aukera izan genuen:
Zeintzuk izan ziren bizipenak?• Prozesuan zehar taldean ematen ari ziren
“zapalkuntzen” gaia mahai-gaineratu zen, baina ez zitzaion momentuan gaiari modu egokian heldu. Aretxabaletan agertu zen kezka, Errezilen berriz aipatu eta heldu beharra zegoela esan genuen eta azkenik Astrako asteburuan lortu genuen gaia sakonean lantzea.
• Botere harreman desorekatuen gaia aipatzen hasi eta hurrengo saioetan kide bat edo beste taldearekiko itxiago egon zen. Nahiz eta orokorrean talde giro atse-gina gailendu, elkarrekin berriz konek-tatzea kosta egin zitzaigun.
• Kide batzuen ustetan gaia lantzeko zail-tasunak ez zeuden horrenbeste botere edo “zapalkuntza” dinamikekin lotuta, talde giro atsegina ez zapuztearekin baizik.
• Egoera honen aurrean zenbait kidek talde handian gutxiago hitz egiteko hautua
Ikastaroaren ondorio eta ikaspen orokorrak
Bor Bor (K) 2015/16 | 29
egin zuten. Dena dela, neurri hori bere horretan ez zen egoerari buelta emateko nahikoa izan.
Zein ondorio ehundu genituen?• Norbere eta besteen pertzepzioaren
arteko kontraesanak. Mundu guztiak esperientzia hau berdin bizitzen ez duela konturatzearen beharra. Askotan uste dugu norbere bizipenak unibertsalak direla.
• Geure buruei horrelako galderak egiten hastea garrantzitsua da. Une batzuetan gure praktikek beste kideren batzuk zapal ditzaketela konturatzea ez da erraza. Are gehiago, ez dago praktika horiei buelta ematerik gaia modu indibidual zein kole-ktiboan lantzen hasi gabe.
• Taldean emozioak lantzea kosta egiten zaigu oraindik eta holakoak gertatzen direnean noraezean erortzen gara. Galdu sentipena izan ohi dugu eta ez dugu gaia nola heldu jakiten. Gatazka baten ostean berau ixten (edo lanketa egokia egiten) jakitea ikasi beharreko kontua da. Horre-tarako tresnen beharra dugu.
• Taldean bizi ditugun minak kolektiboak dira eta min horiek konpartitu eta kolek-tibizatu behar dira.
• Gertatzen ari zaigunaren zentzu kolek-tiboa izatea beharrezkoa dugu, izan ere, prozesu kolektiboetan agertzen diren zailtasunek sarri, beldur, gaitzespen eta zapalkuntza harremanekin dute erlazioa.
• Bestalde “zapalkuntzen” edota bizitzen ditugu gutxiezpen egoeren inguruko debateari ere heltzea komeni da. Zer da zapalkuntza? Botere desoreka guztiak al dira zapalkuntza? Taldean txiki sentitzea edo hitza ez hartzea adibidez, noren ardura da? Zer dauka horrek talde funtzio-namendu desorekatutik? Eta zer kidearen konplexu eta ahalduntze faltatik?
Eremu pertsonala: BOR BOR (K)tik jaso eta bueltan eskaini genuena
Sugearen dinamikako azken atalean kide bakoitzak norbere sentsazio eta bizipenak konpartitzeko aukera izan zuen. Gehiengoak hitz politak izan zituen. Ia guztiek, prozesu honek bakoitzaren bizitza militantean ekarpen kualitatiboa eta hain-bat eraldaketa pertsonal ekarri dizkiela adierazi zuten (formazio prozesuak planteatzeko modu-etan, barne lan kolektiboan, ikuspegi ezberdi-nak elkarren artean elkarrizketan jartzerako orduan...). Bestetik baina, horietako askok urte osoan zehar prozesuari eusteko izandako zailtasu-nak eta sortutako nekea mahai-gaineratu zituz-ten. Ikastarotik jasotakoarekin oso gustura bai, baina esperientzia hau oraingoz amaitzeko gogoz zeudela alegia.
Pertsona bakoitzak ikastaroari eskaintzen diona eta bertatik probestu nahi duena ez da berdina. Eta berdina izan behar ez duela uste genuen. Hala ere, formazio proiektu honek dituen helbu-ruak kolektiboki betetzen joateko ezinbestekoa da kide bakoitzak bi arlotan aurrez zehaztutako gutxienezko dedikazioa izatea. Alde batetik, ikas-taroaren antolaketa kolektiboa dela eta bakoitza-ren lan taldeak asteburu bakoitzean dituen zereginetan laguntzea beharrezkoa da. Eta beste-tik, saio presentzialen aurretik edo ostean haus-narketa eta lanketa pertsonalerako tartea hartzea (etxerako lanak egitea, proposatutako irakur-gai edo ikus-entzunezkoak lantzea, bakoitzaren bitakora koadernoa osatzen joatea, eztabaida foroetan sortu diren debateez hausnartzea...). Lehenengo arloan egindako ekarpen kolektiboa oso handia izan bazen ere, bigarrenean orokor-rean ahula izan zela baloratu zen. Eta horrek hein batean asteburuetako parte hartze mailan eta gogoeten sakontasunean eragin zuela.
Asteburu tarteetako formazio prozesuaren arrakasta oso lotuta dago, alde batetik, partaide bakoitzak ikastaroarekiko duen konpromiso
30 | Bor Bor (K) 2015/16
eta dedikazioarekin eta beste-tik, ikastaroaren koordinazio taldetik arlo honen lanketari ematen zaion garrantziarekin. Gurean zer da gertatu zena?
Ikastaroaren koordinazioak bitarteko ezberdinak disei-natu zituen hausnarketa eta lanketa pertsonala garatzea errazteko (bitakora, etxe-rako-lanak, moodle plata-forma...). Dena den, eremu honek ematea espero zena eman ez zuela ondorioztatu zen. Horren arrazoia baina zein izan zen, bitartekoek ez zutela funtzionatu? Edo kolektiboki arlo honi behar besteko garrantzirik eman ez geniola? Ez dago arrazoi bat eta bakarrik.
Alde batetik, ikastaro honetan izena eman zuen kidegoaren perfila orokorrean beste “saltsa” askotan dabiltzan militanteen perfila zela esan daiteke. Eta aldagai horrek, kide bakoitzak asteburu tarteetan egin zezakeen ekarpena mugatzen zuen. Dena den, perfilaren kontu zehatz hau bere horretan ez du zertan elementu negati-boa izan behar.
Baina bestetik, ezin dugu alde batera utzi koor-dinazio taldeak gai honekiko izan zituen ahule-ziak. Zentzu horretan, sortutako bitartekoak behar besteko egokiak ez zirela baloratu zen. Horrez gain, jarraipenerako tarte nahikorik ere ez zuen hartu talde honek: lan taldeetan etxe-rako lanei buruzko jarraipen nahikorik ez zen egin, asteburuetan irakurgai eta etxerako lanak lantzeko nahiko tarte ez zen planifikatu...
Hortaz, eremu hau hobetzeko alde batetik, ikastaroko kide bakoitzak asteburu tarteetako lanketa pertsonalerako denbora ondo antolatzea garrantzitsua izango da. Eta bestetik, koordina-zio taldeak eremu honi begirako proposamen zehatzagoak egiteak lana erraztuko du.
Formazio prozesu kolektiboa: zer landu eta nola landu genuen?
Ikastaroaren hasieran informazio asko jaso zela eta berau liseritzeko zailtasunak egon zirela nabarmendu zen. Ikastaroak aurrera egin zuen heinean baina kide guztiak gusturago eta koka-
Ikastaroaren ondorio eta ikaspen orokorrak
Bor Bor (K) 2015/16 | 31
tuago sentituz joan ziren. Dena den, pertsona bakoitzaren esperientzia eta gaitegiarekiko hurbilpen mailaren arabera, batzuentzat hainbat gai azale-koegiak edo errepikakorregiak bihurtzen joan ziren eta beraz, pertsona horien ustez ez genuen oinarrizko debateeta-tik haratago joateko aukerarik izan. Beste kide batzuentzat, ordea, gertatutakoa kontrakoa izan zen. Horrez gain, edukien lanketarako metodologia oro har egokia izan zela baloratzen bazen ere, aurrera begira birpentsatzen jarraitzeko hain-bat elementu azpimarratu genituen:
Parte hartzeaz hausnartzen
Parte hartzearen inguruko kezka kurtso osoan zehar iraunkorra izan zen. Parte hartzea handia izan al da? Edo txikia? Parte hartze egokia izan dugu? Nola baloratu parte hartzea? Oro har, parte hartzea metrika bakarrarekin
ezin dugula neurtu ondorioztatu zen. Hortaz, hitza nork eta zenbatetan hartu duen begi-ratzeaz gain, besteak beste, hitza nork hartu ez duen eta zergatik ez duen hartu kontutan izan beharko genuke ere.
Orokorrean talde funtzionamendua eta parte hartzea orekatua izan zela baiezta dezakegu, dena den, horrek ez du esan nahi zenbait momen-tutan parte hartzea mugatuagoa eta hitza une batzuetan kide gutxi batzuen esku soilik egon ez zenik. Horren adibide, hainbat momentutan eztabaidak nork hasten zituen eta nork amaitzen zituen bistaratzea oso esanguratsua izan zen.
Guzti horrek kide bakoitzarengan ondorio eta eragin ezberdinak izan zituen. Kide batzuk hain-bat plenario edo dinamiketan txiki sentitu eta alde batera egin zuten, eta beste batzuk norbere burua kontrolatuz plenarioetan gutxiago parte hartzea erabaki zuten.
Dena den, esan bezala, parte hartzearen afera nahiko konplexua da. Eztabaida batean hitzik ez hartzeak zer esan nahi du? Taldea beste kide batzuen parte hartzea mugatzen ari dela? Galdera horren erantzuna sarri baiezkoa izaten da. Baina kide batzuk adierazi zutena kontutan hartzen badugu, isiltasunak baditu bestelako adiera batzuk ere. Izan ere, kasu batzuetan parte ez hartzeak beste kideak adierazten ari direna gustura entzuten ari direla esan nahi zuen. Gai zehatz baten inguruan beste kide batek egiten duen gogoeta ulertzeak, norberaren haus-narketa pertsonala elikatzeko balio dezakeela aipatu zen ere.
Talde handian iritzi kontrajarriak agertzeko auto-mugapen eta parte hartzeko bat-bateko-tasun falta ez zela botere edo rango desorekekin horrenbeste lotuta egon aipatu zen. Beste bi faktorek eragin handiagoa izan zutela esan ondo-rioztatu zen. Alde batetik, eraiki zen talde giro ona tentsionatu nahi ez izatea eta bestetik, kasu batzuetan hitza nork eta noiz hartu oso arautua egotea.
Enfrentamendua vs giroa mantentzea logika
Lehenago aipatu dugun bezala, talde zaintza eta giro atsegina bermatzea beharrezkoa dugu horrelako formazio prozesuetan, ez politikoki zuzena delako, talde konfiantza eremuak erai-kitzea ikaskuntza kolektiboaren bermeetako bat delako baizik.
Dena den, formazio prozesuetan ezagutza berriak sortzeko kideon arteko talka ideologiko eta ezadostasunak mahai-gaineratzea beharrez-
Bor Bor (K) Herri Jakintzen Laborategia. 2015/16 Ikastaroaren sistematizazioa
32 | Bor Bor (K) 2015/16
koa da. Besteen iritziak entzun eta ulertzeaz gain, elkar interpelatzeko gai izan behar dugu. Hots, kontraesanetan sakontzea beharrezkoa dugu. Eta beraz, unean une proposatutako metodologiek hori bera ahalbidetu behar dute.
Hori horrela izanik, aurrera begira talde kohesio eta giro atseginaren gaia problematizatu behar-raren aurrean aurkitzen garela ondorioztatu zen. Zeintzuk dira taldea gidatzen duten arau esplizitu eta inplizituak? Zergatik dira horiek? Beharbada, haserretzeko eta desadostasunak agertzeko eskubidea esplizituki kurtso hasi-eratik adierazteaz gain, debate eta ikuspegi ezberdinak elkarren artean dialogatzen jartzeko neurri zehatzak ere planteatu beharko ditugu.
Metodologismoaren arriskuak
Metodologiak gogoeta prozesuak benetan kole-ktiboak eta parte hartzaileak izan daitezen ahal-bidetzen duten tresna ezberdinez osatutako bidea dira. Bideak ere helburu izan behar duela argi badugu ere, maiz, metodologia edo dina-mika zehatzek gehiegizko zentraltasuna hartu zuten eta orduan berdinen arteko hausnarketa kolektiboa sustatu baino taldea lar erregulatu eta zurrundu izan zuten inolako eztabaidarik sortzea ekiditeraino.
Ikastaroko une batzuetan, egitarauan progra-matuta zegoena betetzeak, taldean zeuden interes eta animoak kontutan izatea baino pisu gehiago hartu zuen. Sormen kolektiboko momentuetara iristea askotan zaila izaten da, eta beraz, iristen garenean etekinik handiena ateratzea bilatu beharko genuke.
Dena den, debatea ez zitzaigun horren erraza iruditzen. Izan ere, nola jakin dezakegu sormen kolektiboko une baten aurrean aurkitzen garela? Nork baloratzen du eztabaida “oso interesgar-ria” izaten ari dela? Eztabaidan buru belarri sartuta dauden kideek edo entzuten ari direnek?
Guztiz programatuta dagoen gurea bezalako ikastaro batean, zilegi al da hausnarketa batek hartu duen norabidea dela eta dinamika horren ostean datozen ekintzak baldintzatzea (berauek ez egitera iristeraino)? Iritzi kontrajarriak izan ziren taldean.
Nola hartu beraz erabakia? Taldearen gehien-goak erabakitzen duena errespetatuz? Edo osteko dinamika edo ekintzak prestatu dituzten kideek egindako lana errespetatu eta gogoeta une horretan bertan amaituz? Ikastaroak dituen helburuen arabera lantzen ari den gaiak duen pisuaren arabera ere hartu dezakegu eraba-kia. Edota, eztabaida minutu gutxitan bukatu eta gogoeta horretan sakontzen jarraitzeko proposamen bat definituko duen lan talde bat sortzea izan daiteke konponbidea.
Denboraren kudeaketa kolektiboaren ahuldadea
Ikastaroa baldintzatu duen beste aldagaietako bat denbora izan zen. Beronen kudeaketak eta beroni egokitzeko egin behar izan genituen ahalegi-nak ikastaroaren norabide eta helburuen gauzapena zehaztu zuten.
Puntualtasunaren gaia ez zen gure indar-guneetako bat izan. Nahiz eta lehenengo astebu-ruetan zehaztutako ia guztia programatu bezala burutu, ikastaroak aurrera egin ahala arlo honetan makalduz joan ginen. Honek, dinamika eta ekintzak egiteko denbora murrizteaz gain, denboraren kontrola kide gutxiren gain
Ikastaroaren ondorio eta ikaspen orokorrak
delegatzea ekarri zuen. Horrela, guztion ardura beharko lukeen praktika bat, unean une ekintzak prestatu eta dinamizatu behar zituzten kideen gain soilik uzteraino.
Aipagarria da ere, kurtsoan zehar ikasle/irakasle binomioa apurtzen joan baginen ere, gai honekin gertatutakoa bestelakoa izan zela. Hori oso argi ikusten zen batez ere koordinazio taldeko hainbat kidek hartu zuten (edo taldeak esleitu zien) rola aztertzen badugu.
Prozesu formatiboaren denboraren zaintza ardura kolektiboa behar du izan. Hortaz,
datozen kurtsoei begira ardura kolektibo hori hobeto kudeatzeko neurri berriak zehaztu beharko dira.
(G)une informalak bigarren mailako
Formazio proposamen honek teorian gune eta une informalek formazio politikorakorako duten potentzialtasuna balioan jartzen badu ere, praktikan eremu honek behar besteko begirunerik izan ez zuela baloratu zen. Sistema-tiaziorako lanetan momentu hauen idatzizko erregistrorik jasoko ez genuela adostu bage-nuen ere, sugearen dinamikan arlo honi lotu-
34 | Bor Bor (K) 2015/16
tako ekintzak eta momentuak ez ziren azter-gaitzat jo.
Hori izan da agian, egin genuen akatsa. Prak-tikan momentu informalak programatzen egon diren lan taldeak egon baziren ere, analisi kolek-tiboa egiterako orduan ez genituen elementu garrantzitsutzat jo. Are gehiago, une eta gune horietan analisi kritikorako elementurik egongo ez balitz bezala jokatu genuen.
Talde kohesio eta konfidantza lantzeko, adibi-dez, larunbat gauetako denbora libreek izan zuten garrantzia ere aipagarria zen taldeko kide askorentzat. Kontrapuntu gisa baina, gau hori-etan lar luzatzeak, igande goizeko dinamiken helburuak baldintzatu zituela uste zuten taldeko beste hainbatek. Kontraesan honi begira neurri berriak hartu beharko dira datozen ikastur-teetan.
Bestetik, asteburu batean baino gehiago-tan taldeko hainbat kidek programatu gabeko denbora gehiago izatea edota dinamika eta tailer gutxiago egitea proposatu zuten. Gai honen inguruan ere, ez genuen adostasun kolektibo-rik izan. Izan ere, asteburuek ez dute guztirako ematen: une informalak sustatzeko, metodologia parte hartzaileen bidez gogoetetan sakontzeko, bakarkako denbora izateko, auzolana egiteko... ez dago denbora erreal nahikorik.
Zentzu horretan, badirudi ikastaroak asteburutik haratago jarrai dezakeela ahaztu egiten dugula. Horregatik, asteburutik asteburura gogoetetan sakontzeko, kideak hobeto ezagutzeko, kolek-tibo ezberdinen jarduna sakonago ezagutzeko edota esperientziak elkartrukatzeko tartea hartzea oso gomendagarria deritzogu.
Jakintza-motak eta gorpuztasuna
Hausnarketak norberak bizi izandako praktika batetik edota praktika konkretu bat esperimen-
Ikastaroaren ondorio eta ikaspen orokorrak
Bor Bor (K) 2015/16 | 35
tatuz abiatzea inoiz sekula landu gabeko kontua zela adierazi zuten kide batek baino gehiagok.
Horri hainbatetan gorputzetik lan egitea deitu izan zaio. Eta oso praktika positibotzat jo zen, izan ere, modu honetan lan eginez jakintza eta lengoai ezberdinak elkarrizketan jartzen dira kide guztien parte hartzea erraztuz. Gainera, gogoetan sakontzerako orduan hainbat diskurtso arrazionalki oso barneratuta izaten ditugu, baina hausnartzen ari garen praktikan horrek zer eta nola eragiten digun ez dugu horren argi izaten. Gogoeta egiteko modu honek bi eremu horiek elkarrekin lantzera behartzen gaitu, topikoeta-tik urrunduz gai ezberdinetara begirada anitze-tatik hurbiltzeko aukera emanez.
Horrez gain, kideon arteko elkar ezagutza hobetzeko gorputzen bidezko komunikazioa tresna interesgarria izan daitekeela ondorioz-tatu zen.
Burbuila vs Intzidentzia: esperientzia transmititu eta transmisioa esperimentatu
Kide bakoitzak Bor Bor (K) bizitzeko izan zuen modua ezberdina izan bazen ere, horie-tako askok urte osoan zehar proiektua nahiko presente izan genuen gure bizitza militantee-tan. Horrek berak erantzuten jakin ez genituen hainbat galdera sorrarazi zizkigun: norbanako bakoitzari ikastaro honek zer nolako ekarpena egiten dio? Eta bakoitza aritzen den kolekti-boei? Nola kolektibizatu edo transmititu gune honetan ematen ditugun hausnarketak? Zerbait transmititzeko nahikoa mami sortu dugu? Zer da sortu dugun guzti horretatik kolektibo edota mugimendu ezberdinetan interesa edo erabil-garritasuna izango duen hori?
Behin baino gehiagotan azaldu dugun bezala, esperientzien sistematizazioa gai arrotza izan genuen kurtso osoan zehar. Eta akaso aipatu
galderei erantzunik ez topatzearen arrazoia sistematizazioaren muina hasieratik horren argi ez izatea izan zen. Beste modu batean esanda, lehen unetik ikastaroak modu pertsonal zein kolektiboan zer nolako ekarpena egitea nahi genuen argiago izan bagenu, formazio prozesu-aren alderdi kolektibizatzailearen potentziala hobeto ulertuko genuke. Eta horrek, egiten ari ginen horretaz kontzienteago izatea eragingo liguke (eta hori nola transmititu argiago izango genuke).
Bistakoa da Bor Bor (K) esperientzia kolektibi-zatzeko norberak duen gogoaz haratago, espe-rientzia jasoko duten eragileek ere horretarako interesa agertu behar dutela. Zentzu horretan, esperientzia honetan parte hartzen duten kide bakoitzaren testuingurua eta debateak trans-mititzeko beharra ezberdina izango denez, urtero-urtero pertsona eta kolektibo guztien-tzat baliogarria izango den formula berdinik ez dugula sortuko ondorioztatzen dugu. Are gehiago, ezer ere ez transmititzeko asmorik ez izatea ere zilegi jo genuen. Izan ere, gogoetak transmititzeko modurik egokiena bakoitzaren eguneroko praktika bera dela adierazi zuten hainbat kidek.
Esku artean duzuen dokumentu honez gain, poliki-poliki su txikitan egozten ari diren ideia ezberdinak zehaztu ziren ere. Horietako bat kurtsoan zehar sortu genituen askotariko bali-abideak bilduko lituzkeen Baliabideen Kutxa bat sortzea zen. Internet bidez edonori irekia egongo litzatekeen gune bat eta beraz, ikastaro bakoitzean egiten diren hausnarketa eta balia-bideak kolektibizatzeko aukera emango duena. Horrez gain, esperientzia honen transmisioa ikus-entzunezko formatuen edota adieraz-pen artistikoen bidez egiteko proiektuak abian jar tzeko taldetxoak sortu ziren ere.
Bor Bor (K) Herri Jakintzen Laborategia. 2015/16 Ikastaroaren sistematizazioa
36 | Bor Bor (K) 2015/16
Ikas
pen
eta
ond
ori
o o
roko
rren
tau
la
Her
ri m
ugim
endu
etak
o e
ragi
leen
bar
ne fu
ntzi
ona
men
duaz
Ara
zo e
do
erro
nkak
Eran
tzun
ed
o at
erab
ide
pos
ible
akIr
ekit
ako
gald
era
edo
ezta
baid
ak
Proiektua
• Ib
ilbid
e hi
stor
ikoa
ren
iner
tzia
k•
“Pro
test
a/Pr
opue
sta”
ore
ka fa
lta
Des
erai
ki e
ta su
ntsit
u ik
uspe
gia,
era
iki
ikus
pegi
aren
gai
netik
.
• Ep
e lu
ze e
ta m
otze
ko h
elbu
ru p
oliti
koak
ado
stea
. Hel
buru
tx
ikia
k ad
oste
ko g
aita
suna
izat
ea.
• Ek
intz
etar
ako
tart
ea h
artz
eaz
gain
gog
oeta
rako
tart
eari
ere
leku
a eg
itea.
• Es
trat
egia
k di
sein
atze
a et
a pl
anifi
katz
ea.
• K
omun
ikaz
io b
itart
ekoa
k ho
betz
ea.
• M
esfid
antz
a ja
rrer
ak a
lbor
atze
n sa
iatz
ea.
• Bo
rrok
a-es
parr
u et
a pr
oiek
tu b
akoi
tzar
en b
erez
itasu
nak
uler
tzea
et
a za
pald
uen
arte
ko a
liant
za, e
lkar
lana
eta
sare
an la
n eg
iteko
oi
hitu
ra h
artz
ea, e
spar
ru p
ropi
otik
har
atag
oko
erre
fere
ntzi
a et
a pr
oiek
zioa
izat
eko.
Taldea
• A
rdur
a et
a ro
lak
mod
u fin
koan
ego
nkor
-tz
eak
bote
re h
arre
man
des
orek
atua
k da
kart
za.
A
rdur
a ira
unko
rtze
n ba
da b
oter
ea e
re
iraun
kotz
en b
aita
.•
Espe
zial
izaz
ioa,
jaki
ntze
n tr
ansm
isio
falta
ed
ota
jaki
ntze
n hi
erar
kiza
zioa
.•
Tald
eare
n m
otib
azio
a el
ikat
zen
dute
n la
n eg
iteko
mod
uak
pert
soni
fikat
zen
badi
ra, l
an
egite
ko m
odua
k ez
dir
a be
har
best
e ik
us-
tara
zten
eta
tran
smiti
tzen
.
• La
n, a
rdur
a et
a ro
len
txan
daka
tzea
eta
tald
ekid
e ba
koitz
aren
er
ritm
o et
a on
giza
tea
kont
utan
har
tzea
.•
Nor
bera
ren
mot
ibaz
ioak
hai
ntza
t har
tzea
mod
u ko
lekt
iboa
n:
zert
an a
ritz
en n
aiz
gust
ora?
gal
dera
tik a
biat
u.
Bet
i ere
, txa
ndak
atze
eta
jaki
ntza
tran
smisi
o pl
ante
amen
du
bate
n ba
itan.
• Ta
ldek
idee
n ar
tean
ditu
gun
jaki
ntza
k et
a ez
berd
inta
suna
k id
entifi
katu
eta
ona
rtu
gure
bar
ne “a
nizt
asun
a” e
zaug
arri
tzek
o.•
Ant
olak
eta
ered
u ez
berd
inak
pro
batu
.•
Gat
azka
tsua
k ga
rena
ren
onar
pene
tik a
biat
u et
a te
ntsio
/gat
az-
kei m
odu
osas
unts
uan
held
u.
• Ta
ldek
idee
n ar
tean
bo
tere
mai
la e
zber
-di
nak
(bot
erea
=
tald
ean
erag
iteko
ah
alm
ena)
dau
dela
ad
ostu
ta e
ta o
nar-
tuta
ego
n da
iteke
? Z
ein
neur
rira
rte
da
hau
posit
iboa
?
Ikastaroaren ondorio eta ikaspen orokorrak
Bor Bor (K) 2015/16 | 37
Ara
zo e
do
erro
nkak
Eran
tzun
ed
o at
erab
ide
pos
ible
akIr
ekit
ako
gald
era
edo
ezta
baid
ak
Taldea
• Be
laun
aldi
tran
tsiz
ioak
egi
teko
zai
ltasu
nak
guzt
i hon
ekin
du
zeri
kusia
.•
Mai
la n
azio
nale
ko z
uzen
dari
tzek
mar
katz
en
dute
n pr
ozes
uen
gain
eko
kont
rola
.•
Kol
ektib
oen
egitu
ra e
rtsia
k: p
erts
onak
eg
iture
tara
ohi
tzea
eta
egi
tura
k pe
rtso
nen
beha
r et
a ba
ldin
tzet
ara
ez.
• Pa
rte
hart
zen
dute
n pe
rtso
na k
opur
ua e
ta b
erau
en b
aldi
ntze
n ar
aber
a urt
ero
funt
ziona
tzek
o m
odua
err
ebisa
tzea
eta
beh
ar d
iren
alda
keta
k eg
itea.
• Lo
kal/
Naz
iona
l des
orek
ak, e
stra
tegi
a ba
tera
tuar
en b
ehar
rare
n et
a ge
hieg
izko
kon
trol
aren
art
eko
gata
zkar
ekin
lotu
ta d
aude
.
Gat
azka
hor
ren
kude
aket
a or
ekat
ua e
gite
rare
n be
harr
a.
Kidea
• G
ataz
ka p
erts
onal
ak k
olek
tibor
a ek
artz
ea.
• K
onfid
antz
a (g
oxot
asun
/seg
urta
sun)
altu
ko
gune
etan
kid
e be
rrie
n in
tegr
azio
a za
iltze
a,
horr
ek d
akar
ren
berr
izta
pena
eta
fres
ko-
tasu
na e
rago
tziz
.•
Kon
prom
iso m
ilita
ntea
ule
rtze
ko m
odue
tan
alda
keta
sako
nak:
E
redu
zur
rune
tatik
mili
tant
zia “
este
tiko”
ba
tera
pas
atze
ko jo
era.
• N
orbe
re n
ahia
k er
akun
dear
ekik
o ko
n-pr
omiso
eta
pro
iekt
u po
litik
oare
n ga
inet
ik
jart
zeko
joer
a na
bari
a.•
Joer
a gu
zti h
orie
i egu
n bi
zitz
aren
pre
ka-
riza
zioa
k et
a di
sper
tsio
ak k
onpr
omiso
ei
mod
u ir
aunk
orre
an e
uste
ko so
rtze
n di
tuen
za
iltas
unak
geh
itzen
zai
zkie
.
• Bi
zitz
a pe
rtso
nala
ren
erem
u gu
ztie
n iz
aera
pol
itiko
a al
darr
i-ka
tzea
.
Ingu
ruko
en z
aink
eta
lana
k ed
ota
auto
zain
tza
lan
polit
iko
gisa
er
e ul
ertz
ea.
• M
ilita
ntzi
a kr
isia,
kon
prom
iso p
oliti
koa
mod
u se
ndoa
go,
osas
unts
uago
eta
era
karg
arri
ago
bate
z ez
auga
rritz
eko
auke
ra
gisa
ule
rtze
a.•
Zai
ntza
kon
tzep
tua
zein
par
amet
rore
n ba
itan
uler
tzen
dug
un
ezta
baid
atze
a.
Kid
een
zain
tza,
era
kund
eare
n za
intz
a et
a pr
oiek
tu p
oli-
tikoa
ren
zain
tzar
en o
reka
nol
a be
rmat
u ko
lekt
ibok
i pen
tsat
u et
a ne
urri
ak ja
rri.
• K
olek
tiboa
reki
ko
hart
zen
dire
n ko
n-pr
omiso
per
tson
a-la
k eb
alua
tzen
al
dira
?
Zer
du
horr
ek
zint
zota
sun
eta
ardu
raga
beke
-ri
tik?
B
este
ek b
ete
ez
dute
na e
z se
ina-
latz
eko
joer
ak
zer e
san
nahi
du?
Bor Bor (K) Herri Jakintzen Laborategia. 2015/16 Ikastaroaren sistematizazioa
38 | Bor Bor (K) 2015/16
Era
gile
ezb
erdi
nen
arte
ko a
liant
za e
ta e
lkar
lan
polit
iko
az
Ara
zo e
do
erro
nkak
Eran
tzun
ed
o at
erab
ide
pos
ible
akIr
ekit
ako
gald
era
edo
ezta
baid
ak
• A
liant
zeki
ko m
esfid
antz
a. O
ngi a
mai
tu iz
an e
z du
ten
porr
ot h
istor
ikoe
n he
rent
ziak
.•
Alia
ntza
k ah
ulez
ieta
tik e
raik
itzek
o jo
era.
“Beh
ar
duda
lako
” eta
ez “
alia
ntze
n po
tent
zial
tasu
nean
” sin
este
n du
dala
ko.
• Z
ehaz
tasu
n ez
ak, e
gite
koak
non
has
i eta
am
aitz
en
dire
n ar
gi e
z ag
ertz
ea d
akar
. Hor
rek
gaiz
ki u
lert
u et
a m
esfid
antz
a ge
hiag
o so
rtze
n di
tu.
• In
dar
met
aket
a, e
ragi
leen
sigl
a pi
lake
ta g
isa so
ilik
uler
tzea
.•
Alia
ntze
n in
stru
men
taliz
azio
a.•
Oro
har
, her
ri e
ragi
leok
oso
iden
titar
ioak
izan
ohi
ga
ra:
A
liant
za b
aten
sart
zeak
gur
e bo
rrok
a et
a iz
ae-
rare
n di
luitz
ea e
karr
iko
duel
a pe
ntsa
tzea
k ez
ine-
gona
sort
zen
digu
.
Ond
orio
z, g
ure
borr
oka
espa
zio
isola
tu g
isa
uler
tzen
dug
u.•
Erag
ile tx
iki e
ta h
andi
en a
rtek
o ta
lkak
.•
Alia
ntza
k er
aiki
tzea
n, p
oliti
ko-id
eolo
giko
a ez
den
gu
ztia
big
arre
n m
aila
ko g
isa u
lert
zea:
har
rem
anei
ga
rran
tzir
ik e
z em
atea
.•
Gur
e ar
teko
gat
azka
k ek
idite
a et
a de
fent
siban
ar
itzea
.
• K
asu
batz
ueta
n al
iant
zak
zero
tik a
biat
zea
hobe
izat
en d
a.
Den
a de
n, h
ori b
eti e
z da
pos
ible
edo
des
irag
arri
ena,
ber
az,
irag
anet
ik d
atoz
en a
urre
iritz
ien
zerr
enda
egi
n et
a ho
rien
de
sakt
ibaz
io ra
ko m
ekan
ismo
kole
ktib
oak
sort
u.•
Zin
tzot
asun
aren
gar
rant
zia.
Guz
tion
inte
resa
k et
a be
harr
ak
hasie
ra h
asie
ratik
jarr
i mah
ai g
aine
an. A
liant
zare
n he
lbur
uak
arik
eta
hori
egi
n os
tean
zeh
aztu
.•
Alia
ntze
tara
ko e
goki
ak d
iren
nod
oak
non
daud
en id
entifi
katu
, ho
ts, a
liant
zak
giha
r po
litik
oare
n se
ndot
zean
bid
erka
tzai
le
izan
go d
iren
gun
eeta
n pr
opos
atu.
• Se
ktor
e ar
teko
ikus
pegi
osa
tuet
atik
, iku
speg
i eta
pra
ktik
a in
ters
ekzi
onal
etar
a ig
aro.
• A
liant
zek
gu e
ta g
ure
borr
oak
dilu
itzen
ditu
ztel
a ul
ertu
bai
no,
osat
u et
a ab
eras
ten
gaitu
ztel
a pe
ntsa
tu.
• Er
agile
mot
a ez
berd
inen
kas
uan,
inte
rdep
ende
ntzi
aren
ikus
pe-
gitik
bak
oitz
ak d
uen
balio
a et
a el
karl
an p
oliti
koar
i egi
ten
dion
ek
arpe
na ik
usta
razt
eko
balia
bide
ak e
zarr
i.•
Egun
erok
oan
alia
ntza
k pe
rtso
nek
osat
zen
ditu
zte.
Ber
az h
arre
-m
anen
dim
ents
ioak
elk
arla
n po
litik
oen
erag
inko
rtas
unea
n du
en g
arra
ntzi
a ko
ntut
an iz
an (e
lkar
eza
gutz
a su
stat
u, g
iro
eros
o, a
tseg
in e
ta z
iurr
ak b
ultz
atu.
..).
• El
kar
zine
z ai
tort
u et
a er
resp
etat
u. A
urre
iritz
iak
alde
bat
era
uzte
ko a
hale
gin
pert
sona
l zei
n ko
lekt
iboa
egi
n.•
Kon
fidan
tza
elka
r ha
rrem
anet
an e
raik
i edo
des
erai
ki d
a.
Bera
z, g
uztio
n ar
dura
da.
• A
liant
zen
erai
-ku
ntza
pro
zesu
etan
te
stui
ngur
uak
ere
erag
iten
duel
a ko
ntut
an iz
anik
, ET
A e
raku
ndea
k be
re ja
rdue
ra a
r-m
atua
beh
in b
etik
o et
etea
k iz
an a
l du
erag
inik
her
ri m
u-gi
men
duen
elk
ar-
lan
polit
ikor
ako
auke
ra b
erri
etan
?
Ikastaroaren ondorio eta ikaspen orokorrak
Bor Bor (K) 2015/16 | 39
2015
-201
6 ik
asta
roko
tal
dear
en fu
ntzi
ona
men
duaz
Ond
orio
oro
korr
akIt
xi g
abek
o ez
taba
idak
Talde handia eta lantaldeak: nola jardun genuen?
• Ta
lde
batz
ueta
n la
n ba
nake
ta o
reka
tuag
oa iz
an d
a be
ste
batz
ueta
n ba
ino.
• La
n di
nam
ika
irau
nkor
ra so
sten
gatz
eko
ezin
tasu
nek
gata
zkar
en b
at e
do b
este
era
gin
zute
n.•
Kid
een
arte
ko k
onpl
izita
tea
mai
z ai
patu
zir
en e
zaug
arri
ak b
adir
a er
e, p
arad
oxik
oki t
eori
koki
la
ndu
genu
en z
aint
zare
n id
eia
hain
bate
tan
ahul
a iz
an z
ela
ager
i zen
.•
Egita
raua
ask
otan
“sat
urat
uegi
a”. D
eska
ntsu
rako
edo
bak
arka
ego
teko
mom
entu
nah
ikor
ik e
z.•
Erab
akia
k ha
rtze
ko p
roze
suak
bat
zuet
an lu
zeeg
iak.
• O
roko
rrea
n ta
lde
giro
ats
egia
na g
aile
ndu
izan
da.
Hor
rela
ko fo
rmaz
io e
sper
ient
zia
bate
an ta
lde
kohe
sioa
eta
konfi
antz
azko
gir
oa so
rtze
a ez
inbe
stek
oak
dire
la a
zpim
arra
tu z
en.
• Za
palk
untz
a sis
tem
ak u
lert
zeko
din
amik
a ba
ten
ondo
rioz
ikas
taro
an b
oter
e ha
rrem
an d
esor
eka-
tuak
em
aten
ari
zire
la a
ipat
u ze
n: ja
kint
za m
aila
ezb
erdi
nek
eta
tald
e ha
ndia
n pa
rte
hart
zeko
mo-
duek
in lo
tzen
zire
n ha
rrem
an d
esor
ekat
uak
bate
z er
e. H
orie
k la
ntze
ko n
eurr
iak
hart
u zi
ren.
Kid
e ba
tzue
k, n
eurr
iak
balia
garr
iak
izan
zire
la b
alor
atu
zute
n. B
este
bat
zuk,
ord
ea, g
ai h
onen
tald
e la
nket
a zi
ntzi
lik g
eldi
tu z
itzai
gula
adi
eraz
i zut
en. H
ona
hem
en o
ndor
ioen
labu
rpen
a:
Bot
ere
harr
eman
en in
guru
an n
orbe
re e
ta b
este
en p
ertz
epzi
oare
n ar
teko
kon
trae
sana
k. M
undu
gu
ztia
k es
peri
entz
ia h
au b
erdi
n bi
zitz
en e
z du
ela
kont
urat
zear
en b
ehar
ra. A
skot
an u
ste
dugu
no
rber
e bi
zipe
nak
unib
erts
alak
dire
la.
K
ide
batz
uen
uste
tan
gaia
lant
zeko
zai
ltasu
nak
ez z
eude
n ho
rren
best
e bo
tere
edo
“zap
alku
ntza
” di
nam
ikek
in lo
tuta
, tal
de g
iro a
tseg
ina
ez z
apuz
tear
ekin
bai
zik.
G
eure
bur
uei h
orre
lako
gal
dera
k eg
iten
hast
ea g
arra
ntzi
tsua
da.
Une
bat
zuet
an g
ure
prak
tikek
be
ste
kide
ren
batz
uk z
apal
ditz
aket
ela
kont
urat
zea
ez d
a er
raza
. Are
geh
iago
, ez
dago
pra
ktik
a ho
riei
bue
lta e
mat
erik
gai
a m
odu
indi
bidu
al z
ein
kole
ktib
oan
lant
zen
hasi
gabe
.
Tald
ean
emoz
ioak
lant
zea
kost
a eg
iten
zaig
u or
aind
ik e
ta h
olak
oak
gert
atze
n di
rene
an n
o-ra
ezea
n er
ortz
en g
ara.
Gal
du se
ntip
ena
izan
ohi
dug
u et
a ez
dug
u ga
ia n
ola
held
u ja
kite
n.
Gat
azka
bat
en o
stea
n be
rau
ixte
n (e
do la
nket
a eg
okia
egi
ten)
jaki
tea
ikas
i beh
arre
ko k
ontu
a da
. Hor
reta
rako
tres
nen
beha
rra
dugu
.
Tald
ean
bizi
ditu
gun
min
ak k
olek
tiboa
k di
ra e
ta m
in h
orie
k ko
npar
titu
eta k
olek
tibiza
tu b
ehar
di
ra.
• Ta
lde
giro
ats
egin
hor
rek
ez
al z
uen
une
batz
ueta
n ga
i edo
ir
i tzi b
atzu
ekik
o ha
serr
e, e
zin-
egon
eta
des
ados
tasu
nak
albo
ba
tera
uzt
eko
joer
a el
ikat
u?
Fakt
ore
horr
ek z
ein
neur
ri-
tan
erag
in z
uen
tald
e ha
ndik
o go
goet
etan
ikus
pegi
ezb
erdi
n-en
art
eko
desa
dost
asun
gut
xi
azal
erat
zea?
• Z
er d
a za
palk
untz
a? B
o-te
re d
esor
eka
guzt
iak
al d
ira
zapa
lkun
tza?
Tal
dean
txik
i se
ntitz
ea e
do h
itza
ez h
artz
ea
adib
idez
, nor
en a
rdur
a da
? Zer
da
uka
horr
ek ta
lde
funt
zion
a-m
endu
des
orek
atut
ik? E
ta z
er
kide
aren
kon
plex
u et
a ah
al-
dunt
ze fa
ltatik
?
Bor Bor (K) Herri Jakintzen Laborategia. 2015/16 Ikastaroaren sistematizazioa
40 | Bor Bor (K) 2015/16
“Z
apal
kunt
zen”
edo
ta b
izitz
en d
itugu
n gu
txie
spen
ego
eren
ingu
ruko
deb
atea
ri e
re h
eltz
ea
kom
eni z
aigu
.
Ger
tatz
en a
ri z
aigu
nare
n ze
ntzu
kol
ektib
oa iz
atea
beh
arre
zkoa
dug
u, iz
an e
re, p
roze
su k
olek
ti-bo
etan
age
rtze
n di
ren
zailt
asun
ek sa
rri,
beld
ur, g
aitz
espe
n et
a za
palk
untz
a ha
rrem
anek
in d
ute
erla
zioa
.
Eremu pertsonala: BOR BOR (K) tik jaso eta bueltan eskaini genuena
• Pr
ozes
u ho
nek
bako
itzar
en b
izitz
a m
ilita
ntea
n ek
arpe
n ku
alita
tiboa
eta
hai
nbat
era
ldak
eta
per-
tson
al e
karr
i diz
kiel
a ad
iera
zi z
uten
.•
Best
etik
bai
na, h
orie
tako
ask
ok u
rte
osoa
n ze
har
proz
esua
ri e
uste
ko iz
anda
ko z
ailta
suna
k et
a so
rtut
ako
neke
a m
ahai
-gai
nera
tu z
ituzt
en.
• Ik
asta
roar
en a
ntol
aket
a ko
lekt
iboa
k ba
koitz
aren
lan
tald
eeta
ko z
ereg
inak
bet
etze
a et
a la
nke-
ta p
erts
onal
erak
o ta
rtea
har
tzea
esk
atze
n du
. Eka
rpen
kol
ektib
oa o
so h
andi
a iz
an b
azen
ere
, la
nket
a pe
rtso
nala
ren
erem
ua o
roko
rrea
n ah
ula
izan
zel
a ba
lora
tu z
en. E
ta h
orre
k he
in b
atea
n as
tebu
ruet
ako
part
e ha
rtze
mai
lan
eta
gogo
eten
sako
ntas
unea
n er
agin
zue
la.
• A
steb
uru
tart
eeta
ko fo
rmaz
io p
roze
suar
en a
rrak
asta
oso
lotu
ta d
ago,
ald
e ba
tetik
, par
taid
e ba
koitz
ak ik
asta
roar
ekik
o du
en k
onpr
omiso
eta
ded
ikaz
ioar
ekin
eta
bes
tetik
, ika
star
oare
n ko
ordi
nazi
o ta
ldet
ik a
rlo
hone
n la
nket
ari e
mat
en z
aion
gar
rant
ziar
ekin
.•
Hor
taz,
ere
mu
hau
hobe
tzek
o al
de b
atet
ik, i
kast
arok
o ki
de b
akoi
tzak
ast
ebur
u ta
rtee
tako
lan-
keta
per
tson
aler
ako
denb
ora
ondo
ant
olat
zea
garr
antz
itsua
izan
go d
a. E
ta b
este
tik, k
oord
inaz
io
tald
eak
erem
u ho
ni b
egir
ako
prop
osam
en z
ehat
z et
a ar
giak
egi
teak
lana
err
aztu
ko d
u.
Formazio prozesu kolektiboa: zer landu eta nola landu genuen?
Part
e ha
rtze
az h
ausn
artz
en•
Nol
a ba
lora
tu p
arte
har
tzea
? Oro
har
, par
te h
artz
ea m
etri
ka b
akar
rare
kin
ezin
dug
ula
neur
-tu
ond
orio
ztat
u ze
n. H
orta
z, h
itza
nork
eta
zen
bate
tan
hart
u du
en b
egir
atze
az g
ain,
bes
teak
be
ste,
hitz
a no
rk h
artu
ez
duen
eta
zer
gatik
ez
duen
har
tu k
ontu
tan
izan
beh
arko
gen
uke
ere.
• O
roko
rrea
n ta
lde
funt
zion
amen
dua
eta
part
e ha
rtze
a or
ekat
ua iz
an z
ela
baie
ztat
zen
da, d
ena
den,
hor
rek
ez d
u es
an n
ahi z
enba
it m
omen
tuta
n pa
rte
hart
ze m
ugat
uago
a et
a hi
tza
une
batz
ueta
n ki
de g
utxi
bat
zuen
esk
u so
ilik
egon
ez
zeni
k.•
Tald
e ha
ndia
n ir
itzi k
ontr
ajar
riak
age
rtze
ko a
uto-
mug
apen
eta
par
te h
artz
eko
bat-
bate
kota
sun
falta
, ez
zen
horr
enbe
ste
bote
re e
do ra
ngo
deso
reke
kin
lotu
ta e
gon.
Bes
te b
i fak
tore
k er
agin
ha
ndia
goa
izan
zut
ela
ond
orio
ztat
u ze
n. A
lde
bate
tik, e
raik
i gen
uen
tald
e gi
ro o
na te
ntsio
natu
na
hi e
z iz
atea
eta
bes
tetik
, kas
u ba
tzue
tan
hitz
a no
rk e
ta n
oiz
hart
u os
o ar
autu
a eg
otea
.
Ikastaroaren ondorio eta ikaspen orokorrak
Bor Bor (K) 2015/16 | 41
Formazio prozesu kolektiboa: zer landu eta nola landu genuen?En
fren
tam
endu
a vs
Gir
oa m
ante
ntze
a lo
gika
• Ta
lde
zain
tza
eta
giro
ats
egin
a be
rmat
zea
beha
rrez
koa
dugu
hor
rela
ko fo
rmaz
io p
roze
suet
an,
ez p
oliti
koki
zuz
ena
dela
ko, t
alde
kon
fiant
za e
rem
uak
erai
kitz
ea ik
asku
ntza
kol
ektib
oare
n be
r-m
eeta
ko b
at d
elak
o ba
izik
.•
Bain
a, fo
rmaz
io p
roze
suet
an e
zagu
tza
berr
iak
sort
zeko
kid
eon
arte
ko ta
lka
ideo
logi
ko e
ta
desa
dost
asun
ak m
ahai
-gai
nera
tzea
beh
arre
zkoa
da.
Bes
teen
iritz
iak
entz
un e
ta u
lert
zeaz
gai
n,
elka
r in
terp
elat
zeko
gai
izan
beh
ar d
ugu.
Hot
s, k
ontr
aesa
neta
n sa
kont
zea
beha
rrez
koa
dugu
. Et
a be
raz,
une
an u
ne p
ropo
satu
tako
met
odol
ogie
k ho
ri b
era
ahal
bide
tu b
ehar
dut
e.•
Hor
i hor
rela
izan
ik, a
urre
ra b
egir
a ta
lde
kohe
sio e
ta g
iro
atse
gina
ren
gaia
pro
blem
atiz
atu
beha
rrar
en a
urre
an a
urki
tzen
gar
ela
ondo
rioz
tatu
zen
. Eta
bai
ta d
ebat
e et
a ik
uspe
gi e
zber
dina
k el
karr
en a
rtea
n di
alog
atze
n ja
rtze
ko n
eurr
i zeh
atza
k er
e pl
ante
atze
a er
e.
• Z
eint
zuk
dira
tald
ea g
idat
zen
dute
n ar
au e
spliz
itu e
ta in
-pl
izitu
ak? Z
erga
tik d
ira
hori
ek?
Has
erre
tzek
o et
a de
sado
stas
u-na
k ag
ertz
eko
esku
bide
a es
pliz
ituki
kur
tso
hasie
ratik
ad
iera
zi b
ehar
al d
a?
Met
odol
ogis
moa
ren
arri
skua
k•
Met
odol
ogia
k go
goet
a pr
ozes
uak
bene
tan
kole
ktib
oak
eta
part
e ha
rtza
ileak
izan
dai
teze
n ah
albi
detz
en d
uten
tres
na e
zber
dine
z os
atut
ako
bide
a di
ra. B
idea
k er
e he
lbur
u iz
an b
ehar
due
la
argi
bad
ugu
ere,
mai
z, m
etod
olog
ia e
do d
inam
ika
zeha
tzek
geh
iegi
zko
zent
ralta
suna
har
tzen
du
te e
ta o
rdua
n be
rdin
en a
rtek
o ha
usna
rket
a ko
lekt
iboa
sust
atu
bain
o ta
ldea
lar
erre
gula
tu e
ta
zurr
untz
en d
ute
inol
ako
ezta
baid
arik
sort
zea
ekid
itera
ino.
• Ik
asta
roko
une
bat
zuet
an, e
gita
raua
n pr
ogra
mat
uta
zego
ena
bete
tzea
k, ta
ldea
n ze
uden
inte
res
eta
anim
oak
kont
utan
izat
ea b
aino
pisu
geh
iago
har
tu z
uen.
Sor
men
kol
ektib
oko
mom
entu
e-ta
ra ir
istea
ask
otan
zai
la iz
aten
da,
eta
ber
az, i
rist
en g
aren
ean
etek
inik
han
dien
a at
erat
zea
bila
tu
beha
rko
genu
ke.
• N
ola
daki
gu so
rmen
kol
ek-
tibok
o un
e ba
tean
aur
kitz
en
gare
la? N
ork
balo
ratz
en d
u ez
-ta
baid
a “os
o in
tere
sgar
ria”
iza-
ten
ari d
ela?
Ezt
abai
dan
buru
be
larr
i sar
tuta
dau
den
kide
ek
edo
entz
uten
ari
dir
enek
?•
Guz
tiz p
rogr
amat
uta
dago
en
gure
a be
zala
ko ik
asta
ro b
atea
n,
zile
gi a
l da
haus
nark
eta
bate
k ha
rtu
duen
nor
abid
ea d
ela
eta
dina
mik
a ho
rren
ost
ean
dato
-ze
n ek
intz
ak b
aldi
ntza
tzea
(be-
raue
k ez
egi
tera
irist
erai
no)?
Bor Bor (K) Herri Jakintzen Laborategia. 2015/16 Ikastaroaren sistematizazioa
42 | Bor Bor (K) 2015/16
Formazio prozesu kolektiboa: zer landu eta nola landu genuen?
Den
bora
ren
kud
eake
ta k
olek
tibo
aren
ahu
ldad
ea•
Ikas
taro
a ba
ldin
tzat
u zu
en b
este
ald
agai
etak
o ba
t den
bora
izan
zen
. Ber
onen
kud
eake
tak
eta
bero
ni e
goki
tzek
o eg
in b
ehar
izan
gen
ituen
aha
legi
nak
ikas
taro
aren
nor
abid
e et
a he
lbur
uen
gauz
apen
a ze
hazt
u zu
ten.
• Pu
ntua
ltasu
nare
n ga
ia e
z ze
n gu
re in
dar-
gune
etak
o ba
t iza
n.•
Hon
ek, d
inam
ika
eta
ekin
tzak
egi
teko
den
bora
mur
rizt
eaz
gain
, den
bora
ren
kont
rola
kid
e gu
txir
en g
ain
dele
gatz
ea e
kart
zen
du.
• A
ipag
arri
a da
ere
, kur
tsoa
n ze
har
ikas
le/i
raka
sle b
inom
ioa
apur
tzen
joan
bag
inen
ere
, gai
ho
neki
n ge
rtat
utak
oa b
este
lako
a iz
an z
ela.
Hor
i oso
arg
i iku
si ze
n ba
tez
ere
koor
dina
zio
tald
e-ko
hai
nbat
kid
ek h
artu
izan
zut
en (e
do ta
ldea
k es
leitu
zei
en) r
ola
azte
rtze
n ba
dugu
.
(G)u
ne in
form
alak
big
arre
n m
aila
ko•
Form
azio
pro
posa
men
hon
ek te
oria
n gu
ne e
ta u
ne in
form
alek
form
azio
pol
itiko
rako
rako
du
ten
pote
ntzi
alta
suna
bal
ioan
jart
zen
badu
ere
, pra
ktik
an e
rem
u ho
nek
beha
r be
stek
o be
-gi
rune
rik
izan
ez
zuel
a ba
lora
tu z
en.
• H
orre
z ga
in, b
adir
udi i
kast
aroa
k as
tebu
rutik
har
atag
o ja
rrai
dez
akee
la a
hazt
u eg
iten
dugu
la.
Hor
rega
tik, a
steb
urut
ik a
steb
urur
a go
goet
etan
sako
ntze
ko, k
idea
k ho
beto
eza
gutz
eko,
kol
ekti-
bo e
zber
dine
n ja
rdun
a sa
kona
go e
zagu
tzek
o ed
ota
espe
rien
tzia
k el
kart
ruka
tzek
o ta
rtea
har
tzea
os
o go
men
daga
rria
der
itzog
u.
Jaki
ntza
-mot
ak e
ta g
orp
uzta
suna
• H
ausn
arke
tak
norb
erak
biz
i iza
ndak
o pr
aktik
a ba
tetik
edo
ta p
rakt
ika
konk
retu
bat
esp
erim
en-
tatu
z ab
iatz
ea in
oiz
seku
la la
ndu
gabe
ko k
ontu
a ze
la a
dier
azi z
uen
kide
bat
ek b
aino
geh
iago
k.•
Hor
rela
lan
egite
a os
o pr
aktik
a po
sitib
otza
t jo
zen,
izan
ere
, mod
u ho
neta
n la
n eg
inez
jaki
ntza
et
a le
ngoa
i ezb
erdi
nak
elka
rriz
keta
n ja
rtze
n ba
itira
kid
e gu
ztie
n pa
rte
hart
zea
erra
ztuz
. Gog
oe-
ta e
gite
ko m
odu
hone
k to
piko
etat
ik u
rrun
duz
gai e
zber
dine
tara
beg
irad
a an
itzet
atik
hur
biltz
e-ko
auk
era
emat
en d
u.•
Hor
rez
gain
, kid
eon
arte
ko e
lkar
eza
gutz
a ho
betz
eko
gorp
utze
n bi
dezk
o ko
mun
ikaz
ioa
tres
na
inte
resg
arri
a iz
an d
aite
keel
a on
dori
ozta
tu z
en.
Ikastaroaren ondorio eta ikaspen orokorrak
Bor Bor (K) 2015/16 | 43
Burbuila vs Intzidentzia: esperientzia trans-mititu eta transmisioa esperimentatu
• K
ide
bako
itzak
Bor
Bor
(K) b
izitz
eko
izan
zue
n m
odua
ezb
erdi
na iz
an b
azen
ere
, hor
ieta
ko
asko
k ur
te o
soan
zeh
ar p
roie
ktua
nah
iko
pres
ente
izan
gen
uen
gure
biz
itza
mili
tant
eeta
n.•
Den
a de
n, le
hen
unet
ik ik
asta
roak
mod
u pe
rtso
nal z
ein
kole
ktib
oan
zer
nola
ko e
karp
ena
egite
a na
hi g
enue
n ar
giag
o iz
an b
agen
u, fo
rmaz
io p
roze
suar
en a
lder
di k
olek
tibiz
atza
ilear
en p
oten
tzia
-la
hob
eto
uler
tuko
gen
uke.
Eta
hor
rek,
egi
ten
ari g
inen
hor
reta
z ko
ntzi
ente
ago
izat
ea e
ragi
ngo
liguk
e (e
ta b
eraz
, hor
i nol
a tr
ansm
ititu
arg
iago
izan
go g
enuk
e).
• Bi
stak
oa d
a Bo
r Bo
r (K
) esp
erie
ntzi
a ko
lekt
ibiz
atze
ko n
orbe
rak
duen
gog
oaz
hara
tago
, esp
eri-
entz
ia ja
soko
dut
en e
ragi
leek
ere
hor
reta
rako
inte
resa
age
rtu
beha
r du
tela
.
• N
orba
nako
bak
oitz
ari i
kast
aro
hone
k ze
r no
lako
eka
rpe-
na e
gite
n di
o? E
ta b
akoi
tza
aritz
en d
en k
olek
tiboe
i? N
ola
kole
ktib
izat
u ed
o tr
ansm
ititu
gu
ne h
onet
an e
mat
en d
itugu
n ha
usna
rket
ak?
• Z
erba
it tr
ansm
ititz
eko
nahi
koa
mam
i sor
tu d
ugu?
Zer
da
sort
u du
gun
guzt
i hor
reta
tik k
olek
ti-bo
edo
ta m
ugim
endu
ezb
erdi
-ne
tan
inte
resa
edo
era
bilg
arri
-ta
suna
izan
go d
uen
hori
?
Bor Bor (K) 2015/16 | 45
Transmisioa
Abiapuntua
Azken atal honetan proposamen bat aurkituko duzue, herri mugimenduen baitako Lan Kole-ktiboaren inguruko gogoeta hau bi ordutako lan-saio batean lantzeko proposamena hain zuzen ere. Atal honek, beraz, burutu dugun testu-gogoeta hau zabaltzea du xede, bere lanketa erraztea eta baita ekarpen berriak jasotzea ere. Horrela Euskal Herriko edozein herri mugimendu eta antolakundeetan interesgarria ikusten baduzue gai hauen ingu-ruko lan-saio bat egitea, atal honetan duzue saio hori garatzeko proposamen posible bat (bi orduko pilulatxoa izatea aurreikusten dugu).
Helburu zehatzak hauek lirateke:• Bor Bor (K) zer den ezagutzea.• Sistematizazioaren lanketa azaltzea eta
nondik egin dugun konpartitzea.• Ikastaroan landu eta ikasitakoa beste
kolektibo batzuetan lantzea.• Kolektibo hauengandik gogoeta hau
osatzen joatea.
Azkenik, lan-saio hori egitekotan, interesga-rria litzateke bertan sortzen diren gogoetak eta ondorioak jasotzea eta egitasmo honi helaraz-tea, debatea sakontzen jarraitzeko.
Sarrera
Bor Bor (K) zer den, nondik sistematizatu den eta saioaren helburuak azaldu. 20 minutu ingu-ruko azalpen bat behar luke. Sarrerako atala izango litzateke une honetan erabiltzeko oinar-rizko testua.
46 | Bor Bor (K) 2015/16
Brainstorming-a
Galdera hauei erantzuten saiatu:• Zeintzuk dira gure kolektiboen barne
funtzionamenduan hobetu beharreko er-emuak? Eta ondo egiten ditugunak? (bi galdera hauek aliantza eta elkarlan poli-tikoan aztertzeko balio dezakete ere)
Brainstorming-a diogu ez dugulako bideratuko. Erabakiak nola hartu diren ikusi nahi da, zeinek hitz egin duen, zeren arabera.... 10-15 minutu librean utziko ditugu eta ostean, galdera hau botako dugu:
• Nola antolatu gara taldean eztabaida hau bideratzeko? Zeren arabera egin dugu eztabaida? Galdera hauek hurrengo ga-koei bide emateko balioko digute.
Gogoeta eta lanketa
Galdera hauei erantzuten laguntzeko eta kontu-tan hartu beharreko kontzeptuak eta ideiak txertatzeko (Bor Bor (K)n aztertu eta ikasi bezala), bi baliabide mota erabiliko ditugu:
• Ikastaroaren ondorioak atala. Lagun garri gisa paragrafo esanguratsuak paperera ekarri eta eztabaida elikatzeko erabili.
• Hausnarketarako hitz gakoak ikusgarri jar-ri. Kartulina alde batean kontzeptua jar-ri dezakegu eta beste aldean, definizioa. Hitzak izan daitezke: mikro-botereak, in-tersekzionalitatea, hegemonia...
Itzulera eta amaiera
Prozesu bat den heinean (bai Bor Bor (K) eta baita sistematizazioa ere), interesgarria iruditzen zaigu parte hartzaileen ekarpenak jasotzea. Dinamika borobiltzeko modua iruditzen zaigu. Zerekin gelditzen gara? Txostenean agertzen ez den zer jaso dugu? Osatzeko aukerarik balego, ederto.