Canadako hizkuntz erakundeak - Ikasten (HABE) · ekonomi sektoreei dagokien terminolo ... nologi...
Transcript of Canadako hizkuntz erakundeak - Ikasten (HABE) · ekonomi sektoreei dagokien terminolo ... nologi...
Canadakohizkuntz erakundeakPello Esnal etaJuan Migel Gutierrez
Sor eta lor geratu ginen Quebec-en,Euskal Herritik hango egoera Iinguistikoa eta frantsesaren hizkuntz borrokaaztertzera joan ginenok. Izan genuen,noski, horretarako arrazoirik.
Gure harriduraren eragileen arteanbada bat azpimarratu gabe gera ezindaitekeena: Quebec probintzian eta,maila apalago batean, Canada osoanfrantses hizkuntza berreskuratzeko etaherria frantsesteko eraiki den burokrazia eta erakunde-sare erraldoia, alegia.
Erakunde horien berri orokorra ematea da, hain zuzen, orrialde hauen xedea. Berri zehatzagorik nahi duenak,badu bereganatzeko aukerarik. Horretarako, nahikoa du artikulu honetakozenbait atalen ondoren aipatzen ditugunidazki, agiri eta abarretara jotzearekin.
Quebec-en bi eratako erakundeak ikusi genituen: sortera 101 legeari zor ziotenak eta frantsesaren irakaskuntzariemanak daudenak. Otawan, berriz, hizkuntza ofizialen komisarioarenaz gairiera, hiru erakunderen berri jaso ahalizan genuen.
1.-QUEBEC FRANTSESTEARIEMANAK DAUDEN .ERAKUNDEAK
l. 101 LEGEAK SORTURIKOERAKUNDEAK
1.1. Office de la langue francaiseErakunde exekutibo honek delako
«Karta»ren II kapituluan du sortera.Bere eginbeharra zera da: frantsesteprogramen burutzea nola administrazioan eta lanaren arloan, hala irakaskuntzan eta elkarte profesionaletan. Toponimi Batzorde bat ere hor ari da lanean, toponimiako izenak frantsesten.Beste bi sail ere baditu, frantses hizkuntzaren hiztegi teknikoa ingelesarenaren parean jartzen dihardutenak.
Remen Frantseste-programen zuzendaritza, Terrninologiaren zuzendaritzaeta Dokumentazio eta Terminologi bankuaren berri emango dugu.
1.1.1. Frantseste-programenZuzendaritza
Zuzendaritza honen ardurapean <lago frantsesa honako arlo hauetan ezartzea:
Gai monografikoa
a) enpresa pribatuetan:txiki eta erdikoetan.
- handietan.- multinazionaletan.
b) administrazioan.
e) irakaskuntza eta elkarte profesionaletan.
1.1.1.1. Enpresa pribatuen frantsestea
Honela dihardute enpresa pribatuenfrantsestean:
a) enpresa katalogatu egiten dute etaharen datu orokorrak biltzen.
b) enpresako egoera linguistikoarenanalisia egiten dute.
d) enpresa frantsesteko programa progresiboa eratzen dute eta, enpresako egoera kontutan harturik, gomendioak egiten.
e) sei edo hamabi hílabetero txostenbat idazten dute, enpresaren frantseste-arduradunarekin hatera, programa nola betetzen den aztertuz.
f) azkenik, frantseste-agiria ematenzaio enpresari. Agiria, kontrolarenondorioen arabera, behin-behinekoaedo behin-betikoa izan daiteke.
Gaurregun 6.000 dira frantseste-programak autrera da rama tzatenak. Egitamuaren arabera, 1983 .aren amaierarakoenpresa guztien frantseste-programakburutuak izango <lira; eta 1989rako,berriz, enpresa guztiak frantseste-agiriren baten jabe izango dita, batzu behinbetikoarena, beste batzu behin-behinekoarena.
1.1.1.2. Administrazioarenfrantsestea
Antzeko jokabidea daramate Adrninistrazio publikoaren, irakaskuntzareneta profesionalen elkarteen frantsesteprozesuan. Eta hala frantsesten ari ditairagarkí publikoak, agiri ofizialak, kontratuak, bide-seinalaztapenak ... eta administrazioak pertsona fisikoekin etaerakundeekin, idatziz, nahiz ahoz, dituen harremanak,
41
Frantseste-prograrnen zuzendaritzariburuzko dokumentazioa.
«Direction des programmes defrancisation». Orri batzu dira, nonfrantseste-zerbitzuaren egiturarenberri ematen den.
Zenbait orri tolestatu:«La langue du travail».«Ordres professionnels».«Le comité de francisation»,«La langue du commerce et desaffaires».«Apprentissage du francaís commelangue seconde»,«Les test Iinguistiques».
«Situation linguistique de l'organisme» (Administrazioaren frantsestea dela-ta, datuak jasotzeko orri bikoitza).
«Analyse linguistique et programmede francisation de l'Administration».
«Service des programmes de Irancisation de la petite et moyenne entreprise» erakundeari dagozkionak:
«La francisation de la petite et moyenne entrepríse».«Renseignements généraux».«Quelques moyens de francisation».
«Service des programmes de francisation de la grande entreprise» erakundeari dagozkionak:
«Programme-type. de francisationdes entreprises comptant plus de100 employés»,«Entente partículiere type pour lessieges sociaux»,«Entente particuliere type pour activités de recherche et de développement».
Enpresa arloari dagozkio honako bes-te bi hauek ere:
«Comment obtenir un certificat defrancísation»:«Analyse linguistique de l'entreprise» eta «Guide d'utilisation du document» osagarria.
1.1.2. Terminologiaren ZuzendaritzaErakunde honen betebeharra zeta
da: administrazioan eta enpresa pribatuetan frantsesa erabiltzen duten pertsonei hiztegi egokiak eskaintzea. Azpimarratzekoa da, gainera, zerbitzu hau
42
zabalik dagoela erabili nahi duen edonorentza t.
Terminologia eta beraren ingurukolanei 1960-1970. hamarkadan eman zitzaien hasiera, baliabide urri eta langile gutxirekin (15 pertsona ziren guztira). Gutxi horiek izan ziren, hain zuzen, instituzioen inolako laguntzarik gabe, lehen Iantegi-hiztegiak moldatu zituztenak. Geroago, eta zetozen aldaketa politikoak aurrikusirik, lanabes egoki eta sofistikatuagoen jabe egin ziren;ondoren, instituzioen laguntzaz, lan beteginagoei ekin zietelarik. Horrela basten da zenbait lan eskerga, Canada-koekonomi sektoreei dagokien terminología zehaztuz: meatzaritza, paper, energía eta abarri dagokiena alegia, Era berean, eta enpresen arteko hiztegi arazoei begira, zenbait hizkuntz zerbitzu,kontseilu eta adituz osatutako hainbatbatzorde sortu zen.
Gero, Kartaren aginduz, ofizialki etabete-betean sartuko da normalizazioprozesuan frantses-terminologia espezializatuaren erabilpena.
Zerbitzu honetan ari direnek, hizkuntzalariak izanik, gai bakoitzean adituakdirenekin elkar hartuta dihardute, metodo sozio-linguistikoaren arabera.
Terminología Zerbitzuaren ateak irekita daude nornahirentzat, nahi duenkontsulta egin dezan. Bertan dituztenordenadore-terminalak eta telefonoaketengabe ari dira laguntza ematen baienpresei, bai gizabanakoei. Datu interesgarria, 60 .000 deialdi inguru jaso·tzen dituzte urtero telefonoz.
Bi galdera-mota jasotzen dituzte:1. Hitz bakar edo isolatuei buruzkoak
eta2. Espezialitate batí dagokion hiztegi
osoari buruzkoak. Hiztegi hauenprestakuntzan Office-ko terrninologi-adituek eta enpresak frantsesteko batzordekoek parte hartzendute. Hiztegigintzan honelako urratsak ematen dira: hasteko, daudenhiztegi guztien erabateko azterketa egiten da; ondoren, erizpide ba-
Ganada
tzu aurkezten zaizkio Office-koidazkariari, honek Office-ko plenoari eman diezazkion. Plenoak erabakia hartzen du eta aukeratutako hitzak eta hiztegiak Quebec-eko Boletín Ofizialean argitaratzen dita,besterik gabe Quebec-eko terminología bankuaren parte izatera pasa·tzen direlarik.
1.1.3. Dokumentazio eta Terminologlbankua
Terminologi batzordearen lana kanporatzeak eskatzen dituen behar-premiei erantzuteko sortu zen, hain zuzen,bankua.
Enpresetan nahiz administrazioanerabilitako hitz tekniko guztiak ordenadorean biltzen dita eta, horrela, edozein erakunde publiko edo pribatukterminalaren bidez ordenadorean bíldutako datuen berri jakiteko aukera du.
Ordenadoreak hitzaren itzulpena eta,definizioarekin hatera, gaiari dagokiondokumentazioa ematen du. Dokumentazioa 30.000 tituluk osatzen dute eta 3miloi <lira hitzen fitxak; eta bai hitzaketa bai dokumentuak noizean behin berrikusi egiten dita.
Esan beharra dago, baita ere, Termínologi Bankua mundúko terminologibanku nagusienekin harremanetan dagoela.
Terrninologiaren Zuzendaritza etaDokumentazio- eta Terminologi bankuari buruzko dokumentazioa.- Zenbait hiztegi espezializaturi da
gokienez:- «Construction. Bibliographies»,- «Electricíté, électrotechnique et
électronique. Bibliographíes»,
- Zenbait orri tolestatu, aipatu gaiaridagozkionak:- «Direction de la terrninologie».- «Banque de terminologie de
Ouébec».- «Comision de terminologie de
l'Office de la langue francaíse»,- «La politique de subvention en
matíere de recherche linguistíque et termínologíque»,
Gai monografikoa
- «Connaissez-vous nos publications»(argitalpenen katalogoa).
- Beste zenbait txosten karpeta ba-tean bilduak. ·
«Office de la langue francaise» erakundeari dagokiona arnaitzeko, esan de,zagun 3 75 funtzionari ari direla berranlanean eta urteko presupostua, berriz,16.250.000 dolaretakoa dela.(Canadakodolare batek 105 pezeta inguru baliodu),
1.2. Commission de surveillance
Legea betetzen den ,ala ez ikustea daBatzorde honen zeregina, ondoren legehausteak eta akatsak zuzentzeko asmoz,Legehausteak eta akatsak kontuan hartzen badira, ez da zigortzearren, egoeraaldatzera bultzatzearren baizik (nahizeta neurri juridikoez ere baliatu, halabehar izanez gero).
Hala ere, legeak betearazteko nahikoa izaten omen dute gehienetan gomendatze hutsarekin, hain da negoziaketari emana Canadako jendea. Adibidez, 6.000 kexa-salaketa heldu ornendira Batzordera eta horietatik 20 bakarrik eraman behar izan ornen dituzteauzitegira.
Hasiera batean, Batzorde honek bizilagunek egindako kexa-salaketen arabera jokatzen zuen, prozedura honekin:
1. Norbaiten kexa iristen da,
2. Inspektoreak egíaztatu egiten dusalaketa,
3. Komisariek erruaren berri ematendute eta gornendioak egiten.
4. Gomendioei kasurík egiten ez bazaie, auzitegira jotzen da.
Jokabide hori baztertu gabe, besteberri batí ere ekin diote oraindik orain:Batzordekoek beraiek hartzen dute iniziatiba, hizkuntza zigortuenik dagoenarloetan batípat. Adibidez, jostailu-arloan eta juduen janarí tipikoen arloansartu behar izan dute eskua oraintsu.
43
Hona hemen arlo salatuenak:
- janari eta elikagaien arloa: etiketak,erabiletak... direla-ta.
- iragarki komertzial publikoak.- langileriaren inguruko mundua: in-
gelesa ez jakiteagatik bereiziak izandirela-ta, kontratuak ingelesez daudela-ta ...
Guztira, 35 pertsona dita Comission·de Surveillance honetan dihardutenak:zuzendaria, komisaríoak, inspektoreak,lege eta hizkuntz aholkulariak. Urtekopresupostua 1.600.000 dolaretakoa daeta urtero bidaltzen dio txostena Batzarre Nazionalari.
1.3. Conseil de la langue Irancaise
«Conseil de la langue francaise» delakoa zera da: frantsesaren ezarpenakzenbait arlotan aurkitzen dituen eragozpenen azterkerarako eta ikerketarakoerakundea. «Kartasren IV tituluari zordio sotreta.
Zeta dagokio batez ere:
- Frantsesaren Quebec-eko egoera dela-ta, horren inguruan sortzen direnarazo teknikoei buruzko aholkuakematea frantsestearen ardura duenMinistroari,
Quebec-eko egoera linguistikoarenbilakaera zaintzea eta ikertzea.
- Legearen ezarpena dela-ta, jendeari, enpresei eta abarri entzutea.
- Legearen ezarpenari buruzko kontsulta publikoak eratzea.
Hogeita hamazazpi lagun dita Kontseiluaren barruan lanegiten dutenak,soziologia, demografía, hizkuntzalaritza,zuzenbide eta bestelako Ianetan.
Honako hau da Kontseiluaren administrazio-egitura: Hamabi pertsonakosatzen dute Kontseilua, nork bere teknikalariak dituelarik: zuzendaria, idazkaria eta hamar batzarkide. Zerbitzuteknikoak, berriz, lau idazkaritzatan banatuak daude. Guzti hori honako organigrama honen arabera:
44 Cunada
LE MINISTRE
CONSEIL DE LA LANGUE FRJ\NcAlSt
(12 membres)
•LE PRESIDENT
1LE SECRÉTAIRE 1- -1-;,.. - l 10 .MEMBRES
DIRECTION DES SERVlCESERVICES DES DIRECTION OES
ÉTUDES ET RECHERCHESj 1 J\FFAIRES JURIDIQUESj lDE Ll\ GESTION
Gobernuak izendatzen ditu Zuzendaria eta Idazkaria. Gainontzeko hamarbatzarkideak, ordea, kontsulta batenondoren aukeratuak dira. Honela: bibatzarkide elkarte sozio-kulturalen artean, beste bi erakunde sindikalen artean, bi gehiago elkarte patronalen artekoak dira, Unibertsitate-arloetan beste bi eta azkeneko biak talde teknikoenelkarteetan.
Kontseiluaren urteko presupostua2.300.000 dolare ingurukoa da.
«Conseil de la langue Irancaises-riburuzko dokumentazioa.
«Les publications du Conseil de lalangue francaise» (katalogoa).«Rapport annuel 1979-1980».«Rapport annuel 1980-1981».«Le Conseil de la Langue Francaise».
2. QUEBEC-EN FRANTSESARENIRAKASKUNTZANDIHARDUTEN ERAKUNDEAK:FRANTSESARENIRAKASKUNTZA BIGARRENHIZKUNTZARENIRAKASKUNTZA DENEAN
Bi erakundetara jo genuen Quebecen frantsesaren irakaskuntzaren berrijasotzeko asmoz: etorkinei frantsesa irakasteari emana dagoen C.O.F.I.ra etaLaval Unibertsitatera.
Maila federaleko erakundeetan frantsesaren irakaskuntza aztertzeko aukerazabalagoa izan bagenuen ere, ezin dezakegu Quebec-en ikusia aipatu gabeutzi.
Gure inpresioa azalekoa izango dabeharbada, baina badirudi handiagoadela kanadiarrek legegintzan eta instituzio-eraketan jarri duten ardura, hizkuntz irakaskuntzaren arloan jarri dutena baino. Irakaskuntza hori zentrupribatuetan eta Unibertsitateetan ematen da. Quebec-eko Gobernuak frantsesa non eta nola ikas daitekeen aditzeraematen du, baina eskolarik ez du sortzen. Hori dela-ta, ez du bere metodorik landu, ez bere materialerik prestatu,Arrazoia, agian, problema hori bigarrenmailakoa izatean legoke; izan ere, osojende gutxiri bait dagokio.
Ildo beretik, beste hau ere azpimarratu beharrean gaude: Quebec-eko etaEuskal Herriko egoerak konparatzean,hango eta hemengo hizkuntz irakaskuntzarenak direla arlo antzekoena. Bestela esanda, Euskal Herrian badugu Quebec-ek adina baliabide didaktiko. Euskararen arazoa didaktikaren esparruanbuka tuko balitz, guztia egina legoke:Euskarak munduak bezainbat urtetakoetorkizuna luke. Zoritxarrez, ordea, irakasleek ez ezik, beste askok ere baduhorri buruz zeresanik.
Gai monografikoa
Baina, besterik gabe, eman dezagunQuebec-eko bi erakunde horien berri:
2.1. Le Centre d'orientation et deIorrnation des immigrants(C.O.F.I.)
Zentru hau Inmigrazio-Ministeritzaren menpean dago eta bertan frantsesairakasten zaie inmigrante helduei.Hauetariko gehienek ez dute frantsesaren inolako ezagutzarik zentruan sartzean, eta beraien artean badira analfabetoak ere.
Ikastaro-programa bakoitzak sei maila ditu eta sei aste ematen zaizkio maila bakoitzari, astea 24 ikastorduz osatua dagoelarik. Ikasgela bakoitzak 15ikasle ditu eta irakasle bakarra mailabakoitzeko.
Ondorioei dagokienez, 30 % iristendita helmugara, hau da, seigarren mailara, beste 40 % laugarren mailan geratzen diren bitartean. Bada 10 % bat,zenbait arrazoirengatik, bigarren mailara ere iristen ez dena.
C.0.F.I.ko ikasleek aipatutako Ministeritzaren diru-laguntza jasotzen dute. C.0.F.I. erakundea, berriz, Quebecosora zabaldua dago eta baditu zentruak nola Montrealen (5) hala Quebec,Sherbrouck, Hull eta abarretan,
Ez dago internadurik,Haurtzaindegiak ere badituzte zen
truetan, ikasleen seme-alabak zainduahal izateko.
Quebec-en ikustatu genuen C.O.F.I.zentrua eskola zahar batean kokatua zegoen eta nahiko kaxkarra zen, bai ikasgela eta bai materialaren aldetik.
2.2. Laval Unibertsitateko hizkuntzlaborategia
Laval Unibertsitatean ikus-entzungailuen departamendua ikusteko aukeraizan genuen.
Hiru sail ditu departamentuak:
1. Ikus-entzuteko produksioarena, honako zerbitzuak dituelarik:
- broadcast telebista-estudioa
45
- broadcast soinu-estudioaikasleen erabilpenerako telebista amateur-estudios.mailegu-zerbitzua.
- zinten kopiagintzarako zerbitzua.argazki eta grafikagintza-zerbitzua.(Sail honetan 100.000.000 dolare inbertitu dira telebista-estudiorako).
2. Filmategia, honako zerbitzu hauekin:
- fitxa eta dokumentazioarena.- projekzioena.- filme, diapositiba eta soinu-do-
kumentuen kontserbazioarenaeta artxibo-zerbitzuarena,
3. Ikus-entzungailuak bizkuntz irakaskuntzan, zerbitzu hauekin:
- hiru mota desberdinetako hizkuntz laborategiak.
- kopiagintza-zerbitzua.- hizkuntz laborategietan erabil-
tzen diren soinuzinten artxiboa.Artxibo honetan dozena bat hizkuntzatako materialea badago,hizkuntza bakoitzerako lau-bostmetodo eskaintzen direlarik,
Ikusi genituen hizkuntz laborategiakoso erabilterrazak ziren eta sistema «audio-activo-comparativo» delakoaren eitekoak. Ikasleek erruz erabiltzen zituzten, bai bakarka, inoren laguntzarik gabe, bai taldeka, irakaslearen zuzendaritzapean. Taldeka, híru ikastaldek lanegin zezaketen ikasgela berean.
Dokumentazioa:- C.O.F.I.ren informazioa biltzen
duen karpeta:«C.O.F.L de Québec. FormationIinguistique»,«Information pratiques»,C.O.F.I. zerbitzuen berri jasotzenduen orri tolestatua.
- «Guía del consumidor para cursos de lengua francesa en Québec».
- «Service de l'audiovisuel. Université Laval (Karpeta).
46
- «La cinématheque est Ja pourvous...» (Orri tolestatua).
- «La section des laboratoires delangues. Guide d'utilisation»(Irakasleen tzat),
- «Guide de l'etudiant. Service del'audiovisual: Laboratoires delangues».
- «Audiovisuel. Outil d'apprentissage» (Orri tolestatua).
11.-0TAWAKO HIZKUNTZERAKUNDEAK
Frantsesa Quebec-eko hizkuntza ofiziala izanik, rnaila federalean ingelesaeta frantsesa, biak, <liraofizial. Elebitasun honek erakunde eta zerbitzu bereziak eskatzen ditu. Lan honetan hiruerakunderen berri ematen dugu etahizkuntza ofizialen komisarioaren eginbeharra azaltzen.
1. BUREAU DES TRADUCTIONSDepartamentu honen zeregina itzul
penak egitea da, nahiz frantsesetik ingelesera, nahiz ingelesetik frantsesera,Hona zertan diharduen:1. Textu idatzien itzulpenetan.2. Parlamentu, Kongresu eta abarretan
bapateko itzulpenak egiten ..3. Terminología eta Dokumentazio-sail
baten eraketan.4. Terminología banku bat antolatzen.
Ikus ditzagun banan-banan.«Bureau de traductions de textes
écrits» delakoaren eskutan daga frantsesera eta ingelesera itzultzea Canada-kofuntzio publikoaren arloan ematen denedozein textu.
1867. urtean kokatu behar da zerbitzu honen sortera, orduan dekretatubait zen elebitasuna Parlamentu-erakundeetarako. Hala ere, indarra hartu,1934.ean hartu zuen, «Bureau des traductions» erakunde ofizial bezala sortuzenean. Harrez gero, ugaldu egin dira«Bureau» honetan dihardutenak: 50,1934ean; 350, 1968an. 1969an, berriz,erabat aldatzen da Canada osoan frantsesaren egoera legala, urte horretan
Canada
baietsi baít zuen Gobernu liberalak(Trudeau buru zela) hizkuntza ofizialenlegea. Lege horren babesean, 2.000 lagunetara iristen dira «Bureau» honetanlanean dihardutenak. Horrezaz gain,badíra 20 % gehiago, noizbehinkakolanetara emanak.
Itzulpen-lanak berekin dakartza nahitaez lexikoak argitaratzearena eta ter·minologi bankua eratzearena.
Otawa-ko Terminologi Bankuarenfuntzionamendua Quebec-ekoarenarenantzekoa da, baina administrazio publikoaren zerbitzutan dago soil-soilik.
Ildo beretik, eta batez ere Parlamentuko bapateko itzulpenei begira, Iuntzionatzen du Blai jaunaren zuzendaritzapean Bapateko itzulpen Eskolak. Badugu eskuartean idazki bat, non agertzen bait dira bapateko itzultzaile izateko bete behar diren baldintzak etaikasleak trebatzeko erabiltzen diren metodoak. Bukatzeko, esan dezagun zorrotz jokatzen dutela aukerak egiterakoan: 50 hautagaitatik 6 aukeratzen <lira, eta hauei sei hilabeteko ikastaro intentsiboak ematen zaizkie.
«Le Bureau des traductions du Gouvernement Canadien» deituriko karpeta, zera hauekin:
«Banque de Terminologie. Classification BTUM».«Liste des domaines et de leur(s)ocurrencets)».
Hiztegi batzu:«Lexique, Activité parlamentaíre»,«Lexique. Activité en personnel»,«Lexique. Informatíque».«Lexíque, Gestión».
«Liste des publications» deiturikokatalogoa.
Zenbait foileto:«Le Bureau des traductions»,«La Banque de terminologíe».«Les services de documentatíon»,«La traduction mutilíngue»,«Les perspectives de carríere».«La sous-traitance».
«Programme de formation des ínter·pretes» (fotokopiaz).
Gai monografikoa
2. COMMISSION DE LAFONCTION PUBLIQUE DUCANADA
Erakunde honen zeregina funtzíonariak elebiduntzea da.
Lau puntu ditugu hemen azpimarragarrí:
1. Elebidundu behar duten funtzionarioen orientazioa.
2. Behar linguistikoen identifikazioa.3. Funtzionarien ikastaroetarako prin
tzipio orokorrak.4. Ikastaroen elaborazíoa.
Ikus ditzagun banan-banan.
1. OrientazioaFuntzionari bakoitzaren bereizgarriak
kontuan izanik orientazio honen bidezzera adierazten zaio interesatuari: dituen ahalmenen arabera, zer zaion egokiena bigarren hizkuntzaren jabe egiteko.
Orientazio honetako etapak:
a) TestingHautagai bakoitzaren neurketa egiten
da, bibliografian aipatzen ditugun testlinguistiko eta gainerako lagungarriekin.
b) Kasuen azterketa- Hautagaiaren historia aztertzen da.- Testen emaitzak ikusten dira.- Bigarren hizkuntzaren irakaskun-
tzan eragina izan dezaketen faktoreak identifikatzen dira.Eta, azkenik, zenbait hípotesia formulatzen da, hurrengo etapan egiaztatzearren.
e) Orientazio-elkarrtkusketaHautagairen gaitasunak aztertzen edo
frogatzen dira, aurrez formulatutako hipotesien arabera,
Elkarrikusketa honetan erabaki behar diren puntuak:
Ikaskuntzarako metodorik egokiena.
47
- Ikasteko erritmoa.- Hizkuntza ikasteko behar den den-
bora.
2. Behar linguistikoen identifikazioaHemen zera egiten da: dauden beha
rrak ikusi eta hautagaiak behar horietarako prestatu.
3. Ikasraroeturako printzipioorokorrak
Experientzian oinarriturik, andragogia eta ikaskuntza pertsonalizatuarenarabera jokatzen da.
Beraz, ikaslea pertsona autonomoada, zenbait gaitasunen jabea eta horienarabera bigarren hizkuntza ikastera datorrena.Lehenbiziko astean ikasleak bere
ikaslearekin dihardu, elkar ezagutzendute eta ezaguera horren arabera bastendira eratzen irakaskuntza pertsonalizatuaren estrategia.
Metodo estruktural-global, analitiko,audiobisual eta abarrí ez, baina metodofuntzionalari jarraitzen zaio. Ikaslearenbeharrak eta interesak ahaztu gabe,noski.
4. Frantses ikastaroen elahorazioaHona hemen ikasleak frantsesaren
ikaskuntzan egiten duen bidea:
a) Aurreazterketa- zer nahi du ikasleak frantsesa
ikasterakoan?- zenbat dira egoera berdinean
dauden ikasleak?nola eta zein egoeratan lan-egiten da ikaslea íbili den Ministeritzan?
b) Bebarren analisia- Norekin izango ditu harremanak
ahoz nahiz izkribuz?- Zertarako?- Zer gai erabiliko ditu?- Nola?- Noiz? ...
48
Analisia honek emango digu zer irakatsi behar den eta nola.
e) Ikastaroaren elaborazioaIkasle bakoitzaren beharren arabera.
d) Ikastaroaren frogaketa eta berrikustea
e) EbaluazioaBi gauza neurtzen dira: batetik, ikas
learen aurrerapena eta bestetik, Ministeritza bakoitzeko egoera linguistikoaaldatu den ala ez.
f) Ikastaroaren [arraipena Ministeritzan
Ikastaroan zehar ikasitakoak eguneroko lanean jarraipena izan dezan.
Dokumentazioa.Aurrean xx daramatenak jotzen ditu
gu interesgarríen; x bakarra daramatenak ere badute nahiko interesik.xx l. «Aspects matériels d'un Centre
de Testing Linguistique».xx 2. «Description des niveaux de
competence linguistique en langue seconde»,
3. «La formation linguistique dansl'Administration publique».
4. «Les exigences linguistiques despostes dans I'entrepríse»,
5. «Commission de la Fonction publique du Canada» izenekoarenestudio bat (Karpeta),
xx 6. «Examen de connaissance delangue Anglais. Guide du Candidat»,
7. «Les langues officielles» etaabar (Karpeta).
8. «Plan des langues officíelles» etaabar (Karpeta).
xx 9. «L'analyse des besoins langa·giers des postes bilingues» etaabar (Karpeta).
xx 10. «Determination du profil linguistique des postes bilingues».
x 11. «Programme des langues officielles. Críteres d'evaluation» etaabar (Karpeta).
x 12. «Le maintien ·de l'acquis en langue seconde dans la Fonctionpublique du Cariada».
Canada
13. «La participation francophonea la Fonction publique fédérale»,
14. «La Revue canadiense des langues vívantes»,
xx 15. «La formation continue aux langues non-maternelles»,
16. «Loi sur l'emploi dans la Fonction publique» eta abar (Karpeta).
17. «Programe supérieur de formation linguistique: Descriptionet procédures de mise en candi·dature» eta abar (Karpeta).
18. «Guide de l'étudiant».«A student's handbook»,
19. «Les langues officielles au travail».
20. «Langues officielles»,21. «Trousse d'inforrnation».
3. COMMISAIRE AUX LANGUESOFFICIELLES
Hizkuntza ofizialen legeak sortu zuenKomisario-postua. Parlamentuak aukeratzen du, independientea da, eta Parlamentuak bakarrik ken lezake.
Hiru zeregin nagusi ditu:Hérriaren defendatzailea da, bainahizkuntz arloan bakarrik.Erakunde nagusietako hizkuntz gorabeherak aztertu eta kontrolatzenditu.Komisarioa da bozemaile Parlarnentuan hizkuntz arazoetan.
Ezin dezake agindu, baina aginte moral handia du. Hiru arlo nagusitan dihardu:
Zerbitzu-hizkuntza arloan.Lan-hizkuntza arloan.Bi talde linguistikoek ekintza publikoetan duten partaidetzaren hobekuntzan.
Canada osoan banatuta dauzkan bulegoetan utz daitezke kexak, idatziz, telefonoz edo norbera bertaratuz.
Kexa hartu ondoren, honela dihardute: kexa egiaztatu egiten dute, kasua
Gai monografikoa
aztertu, behar diren gomendioak egineta, behar izanez gero, salaketa ofiziala formulatu.
Komisarioaren eskua federala badaere (hau da, ez probintziala), aurrerapenhandia lortu ornen dute kargua sortuzenetik, hots, duela hamabi urtetik bona. Yalden jauna da bigarren komisarioa, eta 7 urterako izan ere.
4. CONSEIL DU TRESORErakunde honen eskutan daude mai-
49
la federaleko hizkuntz politikaren gestioa eta kontrola.
Bona hemen presupostuak:Administrazio publiko federalarenbarnerako: 250.000.000 dolare.Administrazio publiko federalazkanporako: 200.000.000 dolare.
Beraz, Canada-ko Gobernu federalak450.000.000 dolare darabiltza hizkuntzarazoetarako, Canada osoan. Quebeceko Gobernu probintzialak, berriz, beste 85.000.000 dolare.
ORGANISMOS LINGÜISTICOS DECANADA
Una de las mayores fuentes de sorpresa ymotivo de reflexión para quien, embarcadoen la empresa de berreuskaldunización deEuskal Herria, se acerca a Canadá, y particularmente a Quebec, para contemplar decerca el panorama lingüístico de aquel país yanalizar el proceso de recuperación de lalengua francesa, lo constituye, sin duda, el gigantesco aparato institucional y burocráticoque se encuentra al servicio de una bien elaborada política lingüística que, paso a pasoe inexorablemente, va cubriendo las etapasprevistas y logrando los objetivos propuestos.
Tres son las instituciones que deben sucreación a la ley 101 y componen el armazóndel amplio entramado donde se apoya la política de francización de Quebec: El «Offícede la langue francaise», la «Commission desurveillance de la langue francaise» y el «Conseil de la langue francaise»,
El «Office de la langue francaise» tiene lamisión general de velar por la aplicación dela ley y especialmente el asegurar que el francés llegue a ser lo más rápidamente posiblela lengua de las comunicaciones, del trabajo,del comercio y de los negocios en Canadá. ElOffice debe también definir y conducir lapolítica de Quebec en materias como la investigación lingüística y la terminología.
El segundo organismo «Commission desurveillance de la langue francaise» está encargado de hacer respetar la ley y hace encuestas motivadas por quejas recibidas porpropia iniciativa.
Esta comisión, cuando lo juzga oportuno,pide al Procurador general intente los seguimientos previstos por la ley contra los contraventores.
Finalmente, el tercer organismo instituidoen virtud de esta ley es el «Conseil de lalangue francaise», Este organismo debe aconsejar al Ministro sobre todo lo relativo a lainterpretación y aplicación de la ley y al status de la lengua francesa en Quebec. Debeigualmente vigilar la evolución de la situaciónlingüística y, finalmente, dar al Ministro responsable criterios acerca de los reglamentospreparados por el «Office de la Langue francaise»,
Para completar el cuadro institucional deQuebec caben reseñar, asimismo, dos realidades más cercanas al quehacer didáctico y exponentes de una amplia red de servicios, centros y organismos dedicados a la enseñanzadel francés como lengua segunda. Nos estamos refiriendo al C.0.F.I. (Centre d'orientation et de formation des inmigrants) y a loslaboratorios de lengua de Ja Universidad Lava! de Quebec,
A nivel federal destacan, además de Jasingular figura del Comisario de las lenguasoficiales, Defensor del pueblo (ombudsman)en el terreno lingüístico, las siguientes instituciones: El «Bureau des traductions», organismo encargado de las traducciones de lostextos oficiales, de la traducción simultánea enel Parlamento, Congresos ... , de la creación deuna sección de terminología y documentacióny, finalmente, de la puesta en funcionamien.to de un banco de terminología; la «Commission de la fonction publique du Canada»,cuya función es la de formar funcionariosbilingües; y el «Conseil du tresor», organismo que gestiona y controla financieramenteel desarrollo de la política lingüística a nivelfederal.
50 Cana da
ORGANISMES LINGUISTIQUES DUCANADA
Une des plus grandes surprises et moti/ deréjlexion pour la personne engagée dans l' entreprlse de rebasquisation de Euskal Herria,qui se pencbe sur le Canadá et particalierement le Québec, pour observer de pres letour d' borlzon linguistique de ce pays etanalyser le processus de récupération de latangue [rancaise, est sans doute le gigantesque appareii institutionnel et bureaucratiqaeau service d'une politique linguistique bienélaborée qui peu a peu et inexorablementremplit les étapes preuues et accomplit lesobjectijs proposés.
Les institutions qui doivent leur créatlona la loi 101 sont trois: elles composent l'armature. sur laquelle s'appuie la politique defrancisation du Québec: «L'office de la Langue Prancaise», «La Comisslon de Suroeillance de la Langue Francaise», et «Le Conseilde la Langue Prancalse».
L'Office de la tangue [rancaise a pour mandat général de veiller a l'application de laloi et notamment de s'assurer que le franfaisdeoienne le plus rapidement possible la tangue des communications, du trauail, du commerce et des affaires au Québec. L'Officedoit aussi définir et conduire la polltique québécoise en matiére de recherche linguistiqueet de termlnologie.
Le deuxiéme organisme, la Commission desurueillance de la tangue franfaise, est cbargé de faire respecter la loi et fait enquéteaprés réception de plaintes ou de son proprechef. C'est cette commission qui, si elle lejuge a propos, demande au Procureur général d'intenter les poursultes préuues par laloi contre les contreoenants.
En] in, le troisiéme organlsme institué enuertu de cette loi est le Conseil de la tangue[rancaise. Cet organlsme doit conseiller le Ministre sur toute question relative a l'interprétatlon et a l'applicatton de la loi et austatut de la tangue [rancalse au Québec. Ildoit également surueiller l' éuolution de la situation linguistique et, enjin, [ournir desavis au Ministre responsable de l'applicationde la Cbartre sur les reglements préparés parl'Off ice de la tangue [rancatse.Pour compléter le cadre institutionnel du
Québec, il nous faut signaler également deuxréalités plus plus procbes du traoail didactique et représentants d'un oaste réseau deseruices, centres et organismes cbargés del'enseignement du jrancais comme deuxiémetangue. Nous nous réjérons a11COFI (Centred'Orientation et de Formation des lmmigrants) et aux laboratolres de la tangue del'Université Lava! de Québec.
A l' écbelon [édéral apparalssent en plus dela singuliere figure de l'ombudsman dans ledomaine linguistique, les institutions suiuantes: «Le Bureau de Traductions», organismecbargé des traductions des textes officiels, dela traduction simultanée au Parlement, Congres .. ., de la créatlon d'un département determinologie et documentation et [lnalementde la mise en [onctionnement d'une banquede terminologie: «La Commission de la Pone·tion Publique au Canada» dont la táche estde [ormer des [onctionnaires bilingees, et le«Conseil du Trésor» organisme qui mene lagestion et contrüe [inanciérement le déoeloppement de la poli tique linguistique a l' écbelonfédéral.
LINGUISTIC INSTITUTIONS OF CANADA
Somebodywho, whlle taking part in the taskof Basque language acqulsltlon in the Basquecountry, goes to Ganada, and especlally toQuebec to follow closely the llngulstic sltuatlon of that country and to analyze the process of the recovery of the French language,wlll be surprlsed and doubtlessly be forcedto contemplate, by the exlstence of a glgantlcinstitutlonal and bureaucratic display that serves a well-rnade llnqulstlc policy whlch, stepby step and unavoidably, covers the plannedstages and obtains the propasad alms.There are three institutions whlch were crea
ted by the law 101.They form the rnaln frame
that supports the French-acquisition pollcy inQuebec: The «Offlce de la Langue Francalse»(French language Bureau), the «Comlsslon deSurveillance de la Langue Francalse» (FrenchLanguage Vigilance Commlssion), and the«Ccnsell de la Langue Fran9alse• (FrenchLanguageCounclll.The French Language Bureau must vigilate
the applicatlon of the law and especially makesure that the French language becomes, assoon as possible, the language of work, communications, commerce and business in Ouebec. The Bureaumust also define and lead the
Gai monografikoa
Ouebec policy regarding lingulstic researchand terminology.The second institution, the French Janguage
Vigilance Commisslon, must make sure thelaw is respectad and must investigate complaints, or follow lts boss instructions. ThisCommission, if it considers it necessary, willask the General Procureur to prosecute thelaw-breakers according to the law.The third institution created by this law is
the French Language Council. This Councilmust give the Mlnister advice about ali matters concerning the interpretation and appllcation of the law, and the status of the Frenchlanguage in Ouebec. Jt must also vigilate theevolution of the linguistic situation, and advisethe Minister in charge of the application ofthe Chart about the regulations preparad bythe French language Bureau.Two realities on the didactic leve! must
also be mentloned to complete the descriptionof the lnstitutional situation in Ouebec. They
51
are examples of a wlde network of services,centres, and institutions dedicated to the teachlng of French as a second language. Theyare the C.O.F.1. (lmmigrant Orientation andFormation Centre) and the Janguagelaboratories of the University Lava! in Ouebec.Besides the Commissary of the Official Lan
guages, the ombudsmanon the linguistic field,the following institutions stand out on the Fe·deral leve!:- The «Bursau of Tranalatlonss, an lnstltu
tion in charge of the translation of officlal paCongress, in charge of a section of termino.logy and documentation that wlll eventuallylead to the creation of a terminology bank.- The Commissionof the Public Function of
Ganada,whose task is to teach bilingual civilservants.- The Treasury Council, which adminlstra
tes and controls the finances of the development of the lingulstic policy on a federal level,