Cibemba No. 08 K3,000 No 8 - Bemba - complete.pdfMu Lupapulo lwafumako (Natuleya No.7), twali imya...

34
Cibemba No. 08 K3,000 Barnabas - Intungulushi iya Cikoseleshi Dabidi na Batisheba Ifyo abena Kristu bengapilibula incende yabo Catalogue “Ifitabo Fyesu / Our Literature” Youth Corner - Ukupa/ukupwa kuli bani? Amashiwi ya Bulanda - Munyinefwe Obed Mwape Cartoon: The Sticky End Interview, Talktime with God, and more Icilelolekeshiwapo:

Transcript of Cibemba No. 08 K3,000 No 8 - Bemba - complete.pdfMu Lupapulo lwafumako (Natuleya No.7), twali imya...

Page 1: Cibemba No. 08 K3,000 No 8 - Bemba - complete.pdfMu Lupapulo lwafumako (Natuleya No.7), twali imya umulandu wa mweo ne mbeela shantungulushi sha cikose- leshi. Kabili, twabulile umweo

Cibemba No. 08 K3,000

Barnabas - Intungulushi iya CikoseleshiDabidi na Batisheba

Ifyo abena Kristu bengapilibula incende yaboCatalogue “Ifitabo Fyesu / Our Literature”Youth Corner - Ukupa/ukupwa kuli bani?

Amashiwi ya Bulanda - Munyinefwe Obed MwapeCartoon: The Sticky End

Interview, Talktime with God, and more

Icilelolekeshiwapo:

Page 2: Cibemba No. 08 K3,000 No 8 - Bemba - complete.pdfMu Lupapulo lwafumako (Natuleya No.7), twali imya umulandu wa mweo ne mbeela shantungulushi sha cikose- leshi. Kabili, twabulile umweo

2 www.natuleya.com No.8

Icipandeca

bubili

Nangu tu- lebutukisha ifi, umulilo wena uleendesha ukucilapo

Ifwe amaka yapwaayakubutuka imicila yesuyaumfwika ukufina …

Bushe namu-kwata amaka ayakukumbatila ameno yandi - nokupomba imicila yenu pakuti mwipona?

Mupepi necili-bwe cikalambaSticki aumfwilebwino … Afimbileiminwe yakwepabuci ubwali munda yakwe,atendeka no-kushipula pantu alikwite.

Mona! Lolesha ku cimuti! Ni Sticki!

Kolwe ne lino lya luto! Bushe tekuti tumusende?

Kabiyeni!

Bwandi!

Lolekesha, Sticki! Umulilo uukalamba nautebelelaimpanga yonse.Ulekusalula umutuntulu ngacakuti washala. Natwendele capamo kucilibwe cikalamba.

Isa! Ninkwata ifintu ifingi ifyondefwaya ukucita elyo nshilaya kucilibwe cikalamba!

Teino nshita!

Page 3: Cibemba No. 08 K3,000 No 8 - Bemba - complete.pdfMu Lupapulo lwafumako (Natuleya No.7), twali imya umulandu wa mweo ne mbeela shantungulushi sha cikose- leshi. Kabili, twabulile umweo

No.8 www.natuleya.com 3

UKUCINJA ICIFULO

Inshita shakushiila umo ubuntungulushi shalibaishaafya. Yoshua alekabila ukukoseleshiwa apakalambailyo alepoka ubutungulushi ukufuma kuli Mose. ShikuluYesu Kristu apeele abasambi bakwe amasambililo nayam-bi elyo nakaafwa uwaibeela, elyo kabili akonkenyepoukubomba nabo ilyo abwelele ku mulu (Marko 16:20).Umutumwa Paulo ilyo talafwa alembele kalata uwaibeelaku musambi wakwe Timote. Imbila iyisuma niyi: LESAWESU TACINJA! Pamulandu wakuti tulebomba umu-limowakwe, ena akausakamana. Kabili akasakamana naba-bom-fi bakwe abaibimbamo. LESA MUSUMA – INSHITAYONSE!

Iyi magazine ilelekeleshako ukuteyanishiwa nebumbalinono ilya kale. Lesa natupeela bamuninefwe abengak-wanisha kabili abaipeeleshe ukuibimba mwibumba lyaNatuleya. Kale kale balebombela pali magazine ikakonka-po. Muli uno mwaka twalishingwana namafya ayengipamulandu wakuti twali ipifyako umusango wakushitish-ishamo kukulenga iyi magazine ukwenda bwino. Kabiliukukuka kwa baEditor abalebwelelamo ku Germany elyonotunkofyonkofyo natumbi, fyalishingilisha ukupangakwa iyi magazine. Tulelomba ubwelelo apakalamba kulibakabelenga wesu! Tulemilomba ukupepelako ibumbalipya ukutila, bengekata bwangu- bwangu nokubombaubusaka muli iyi milimo ipya.

Mukwai pepeleniko ba Coordinator elyo naba Distrib-utor ilyo balelwisha ukusanga inshila iyawamisha iyakushitishishamo mu ncende shabo. Imbali shonse shibiliiyamipangile elyo neyamishitishishe, shilingile ukubom-ba bwino pakutila ubupyungishi bwakuntanshi bwingababwino bwino!

ICILELOLEKESHIWAPO: IFITABO

Palubali lwa maBiblestudies, utusebo elyo namal-yashi yambi, muli iyi nshita tulinokulolekesha pa bu-kankala bwa fitabo namafya yasangwa mumishitishisheyafiko muli cino calo Zambia. Inkuta shashimpwa, ishin-gi shalikwata iciputulwa cilolekesha pa fitabo nangu

pamasambilisho „Literature/Educational Department“.Lelo abengi ifyo batendekelepo (Capital) fyalipwa. Ifit-abo fyabo fyalilekwa ukupangwa. Bambi nabo fyabafyepamapepala, tapaaba nangu umo uwasekelamo mufyobacita. Kuliko nafimbi ifitungululwa naba minshonipamyaka iingi, elyo balipanga nemintapendwa yafitabo,ifikulu nefinono – lelo ukubako kwauyu mulimo, kuti-inishiwa nokubwelelamo kwa baminshoni nangu nga-baleka ukutungilila umulimo nolupiya lwabo. CINOCALO CA ZAMBIA CILEKABILA ICILONGANINOICAMAKA, ICISHIMIKILA IMBILA NSUMA ICI-LETWALILILA NOMULIMO WAKUPANGA IFIT-ABO! Fwebaba mwibumba lya „Natuleya“tulepakamisha uyu mulimo ukankala. Natumane akapinakabungwe akapangilwe akapya akale-bomba nefitabo mu Kasama akaleitwa,Literature Team“. Kakula panga magazinewesu inshita ileisa, naifwe twakulabafwaukupakamisha fitabo baleshitisha. Belen-geni ifyo babombele pamyaka 6 ukutulaapo batendekela pebula 16 elyo na 17.Elyo ngamulekabila ukwishiba palwa fit-abo ifyapangwa elyo nokushitishiwa mu-no calo ca Zambia, lolesheni pamabulaukufuma pa 12 ukushinta pa 15. Apomwalasanga amabula 4 pamabula 28ukufuma mucitabo cipya icileitwa ukuti„Ifitabo Fyesu/ Our Literature“ Ico ci-lemilangisha ifitabo ukucila pali 200ukufuma kufilonganino ifisabankanyaimbila nsuma ifyapangwa muli cino calo. Cacine, muci-liko imbali shimo shimo ishilingile ukubombelwapo,makamaka mululimi lwa Cibemba – lelo ngatwatendekeukubomfya ifyo ifyapangwa kale, inkuta shesu shikabaishakosa saana elyo kabili shikalakula mukwangufyanya.

Lesa engatwafwa ilyo tulefwayafwaya ukucita ubuf-wayo bwakwe munshita yakwe! Lesa amupaale,

Marco Vedder (Editor)

CONTENT

Natusambilila 4 Barnabas - Intungulushi iya Cikoseleshi 6 Dabidi na Batisheba 20 Ifyo abena Kristu bengapilibula incende (Part 3) 24 HIV/AIDS: Amepusho yandi 26 Amashiwi ya bulanda: Munyinefwe Obed Mwape

Natulanshanya! 2 Comic Strip: The Sticky End 3 Mwaiseni mukwai! 19 Report: Youth Camp at Lake Tanganyika

22 Youth Corner: Ukupa/ukupwa kuli bani? 23 Report: GLO Reunion 28 Inshita ya kulanshanya na Lesa

Icilelolekeshiwapo: Ifitabo 8 Lesa alilandile nokulemba alemba 10 Catalogue “Ifitabo Fyesu / Our Literature” 13 Insaka: Umufula wakukampusha ba kalemba 14 Literature Team - Northern Province 16 Interview: Lesa abomfeshe ifitabo mukupilibula ubwikashi bwandi 30 Amalyashi palwa Milembele ne Mibelengele

Mwaiseni mukwai! Mose umubomfi wandi alifwa;e ico nomba ima, … iwe na aba bantu bonse …

Ifyo nali na Mose, e fyo nakulaba na iwe.(Yoshua 1:2.5)

Page 4: Cibemba No. 08 K3,000 No 8 - Bemba - complete.pdfMu Lupapulo lwafumako (Natuleya No.7), twali imya umulandu wa mweo ne mbeela shantungulushi sha cikose- leshi. Kabili, twabulile umweo

4 www.natuleya.com No.8

BARNABAS -INTUNGULUSHI IYA CIKOSELESHI

Mu Lupapulo lwafumako (Natuleya No.7), twali imyaumulandu wa mweo ne mbeela shantungulushi sha cikose-leshi. Kabili, twabulile umweo wakwa Barnabas pamo ngecikope cisuma.

Twalolekeshe pafikomo ifi:-a. Intuntuko yakwa Barnabas (Imilimo 4:36-37).b. Ukuba icakumwenako mukupela mukuicefya (Imilimo4:36).c. Ukupokelela abakankambwa (Imilimo 9:36-37).d. Ukutungilila umulimo upya (Imilimo 11:19-25).

Ilyo tuletwalilila noyu mulandu, natwibukishe ukutilaumulwani lyonse alafwaya ukwimya ifyakusakamika imiti-ma ya bena Kristu. Ilingi acita ici mukuleta amasambilishoayalubana kukuleka abantu batwishike nga cacine bali teteke-la Lesa nelyo iyo. Napakulekelesha ipusukilo lyabo limonekailyafye.

Ilyo Lesa apalile umulimo walecitwa ku Antioke ukupiti-la muli Barnabas na Paulo, ululumbi lwafikile ku Yerusalemu.Elyo bamo abatetekele abamwibumba lya bafarise, baishilekulukuta lunono mu Antioke (Imilimo 15:1-5) nokutampaukusambilisha ukutila abena fyalo tekuti bapusuke ngabatetekela fye Yesu epela. Awe, bena bakonkomeshe ukutilanabobene bafwile ukubikapo ukubaka amalango yakwaMose elyo nokusembululwa. Nshishibe ifyo twingacita ngatwali nifwe ntungulushi sha lukuta lulya. Ingililenimo, ninshitwalibomba bwino no kukoselesha abantu nokuba nesengenabo, nokubalanga ukuti bali pokelelwa kuli Lesa naku luku-ta ukupitila mukutetekelafye muli Kristu epela. Elyo nombabambi basokoloka nokususha ifyo imwe mwamonamo uku-senamina kwakwa Lesa? Natusambilile kuli Barnabas.

A. INTUNGULUSHI YA CIKOSELESHI ILAITEYANYAUKULWILA ICITETEKELO KUKU CINCINTILAISAMBILISHO LYA BUFI. (IMILIMO 15:1-5)

V.3 – Eico kwali ukukansana nokupelulushanya – Tawalimulandu uunono kuli Paulo na Barnabas na kuntungulushishimbi.

Mukwai te camano ukwikalafye no kulatamba umulimouo twaculila apakalamba uleonaulwa, nakucilisha fwe benaKristu ukulekela abena fyalo (”ama Gentiles”). Tulingileukusekela mufyo Paulo na Barnabas bacitile. Pantu abeka-lafye, nalimo naifwe ngatwalipatikishiwa ukusenda ulutambilumolwine ulwakusembululwa. Awe pakucingilila icitetekeloca bena Kristu ba mu Antioke, Barnabas aiposele mukaposaumweo noku kansana nabo mu malembo. Uyu mulandutawapelelele mu Antioke, lelo wailefika naku batumwa na-bakalamba mu Yerusalemu. Eico tulemona ukutila intungu-lushi ya cikoseleshi taicimba.

15:22- Ilyo icilye casuminishenye pali uyu mulandu,nakabili Barnabas alituminwe ukubwelelamo ne ntungulushishimo kukuya koselesha ulukuta ku Antioke ukutwalililamufyo lwasuminemo intanshi nokukonkomeshiwa ukwikalili-la muli ifyo.

IFYO TWAMONAMO

i. Nge ntungulushi sha cikoseleshi tube abasambi baCipingo lyonse epali twaisawila mukusekwa.

ii. Nga tulefwaya ukuba intungulushi sha cikoseleshi,tatulingile ukuba no mwenso wakulwila icitetekelo cesu nesambilisho ilyacishinka.

Icipande ca bubili

Page 5: Cibemba No. 08 K3,000 No 8 - Bemba - complete.pdfMu Lupapulo lwafumako (Natuleya No.7), twali imya umulandu wa mweo ne mbeela shantungulushi sha cikose- leshi. Kabili, twabulile umweo

No.8 www.natuleya.com 5

Mubwikalo bwesu ifwe bonse tulaka-bila abantu abakutukoseleshako ilyoabanenuka nelyo tuleufwa ukulekela pan-shila. Ukwabula bena ulwendo lwesuulwabwina Kristu kuti lwaba ulwakosa.Apa natukwata intungulushi shibiliishatukoseleshe apakalamba nganshimulwendo lwesu na Lesa.

Twalatampila naba Kennedy pamo nabenamyabo abaali baminshoni ku MansaMinshoni. Batufundishe nokutakanshaifyakupepa capamo na benamyesu.Tuleibukisha bwino bwino ilyo batile,

“abaØanda abapepela capamo, balekalililacapamo.” Kabili batukanshishe na masa-mbililo ya Cilonganino nefya butungu-lushi. Icatwafwilishe apakalamba cakutiba Kennedy (balitusha) baali abantu ba-mo abaleebelapo umuntu uuli onse ngaaluba. Na pamulandu wa ico abantu aben-gi tabasekelemo mubutungulushi bwabo.

Nangula cali ifyo, kuli ifwe, twali-

batashishe apakalamba ngashi pantutwasangile ukutila baali abantu bamoabalepokelela umuntu uuli onse uwalef-waya icishinka. Ici calitwafwa mu bupy-ungishi bwa bwina Kristu.

Intungulushi imbi ni ba Katato Jonasabali bamo pabakalamba bapa Kashiki-shi Brethren Church. Panshita twakukilepali ici Cilonganino mu 1989 e ntungu-lushi yeka iya ipeeleshe ukupokelela am-atontonkanyo ayapya ukufumakumisepela. Pali ilya nshita ukuya kunsemukushimikila ilandwe nokukwata ama-sambililo aya kulenga abasambi mumay-anda cali cakutali mufilonganino fyaChristian Brethren ukufisuminisha. LeloBa Jonas Katato bali abaipelesha uku-pokelela amatontonkanyo ayapya. Uku-pitila mulutampulo lwabo, ifwe pamonga bena Kristu bacaice pali ilya nshitatwalikoseleshiwe apakalamba elyo balipali abo abali pantanshi mukuteyanya

amasambililo ya busambi elyo namape-po ya capamo. Pamulandu wakuba abais-uka twamwene inkuta 18 ishipyashashimpwa. Namukulekelesha abaka-lamba bacilonganino bambi batendekeukuibimbamo. Namukwangufyanya uku-shimikila kwa mbila nsuma mufilongani-no kwabwelele panshi leloukusambilisha ekwaishilemo. Ilelo inku-ta ishingi mu Kalobwa Assembliesshalisenda uyu musango. BaKatato palinomba nabakula, kabili amaka nayacepa,lelo imilimo yabo icili ilemoneka. Bale-kabila ifwe ukubatungilila mu mapepoelyo nokubatungilila mufyo balekabilamubukalamba bwabo. Kwaliba inshitailyo tufwile ukulapokelela amaton-tonkanyo ayapya pantu icebo cakwa Le-sa caba icipya cila lucelo.

P+PK, Lusaka.

iii. Nga tuli ntungulushi sha cikoseleshi, tuiteyanyeukuibika mubusanso pamulandu wa Mbila Nsuma (15:24-26) ….

iv. Tulingile ukuba no bunte pafyo Lesa alebomba mumyeo yesu, nokuiteyanya ukulondolola ku ntungulushi shinensu. (15:4).

B. UKULEKANA PAMULANDU WAKWA YOANI MARKO(IMILIMO 15:36-40).

Umulwani aba uwakosa nganshi. Panuma ya kumonaukuti ulukuta lwa cimfya ifikansa fyapamulandu wa kusembululwa, awetaikelepofye, bwangu bwangu aletaubwafya pakati kaba bomfi beka beka.

Paulo na Barnabas bafwaishe uku-ya pempula imisumba yonse umo ba-bilile icebo. Balefwaya ukumona ifyoabatetekele baleikala.Barnabas alef-waya ukusenda Yoani Marko ukutibaleya bonse, lelo Paulo tacimweneica mano ukumusenda pamulandu wakuti mukutendekaalibabutwike, elyo alilekele ukubomba nabo (Imilimo13:13). E ico ifikansa fyalimine pakati kabo. Uyu mulanduwalikosele.

Apa pali ifikomo fimo ifyo twinga sambilishanyapopafyo twingaba intungulushi sha cikoseleshi kuli abo abalefilwa nokubalenga beminine cipya cipya.

Cilemoneka ukuti bonse babili Paulo na Barnabas balik-wete ifishinka baleimininapo palwa kupusana kwabo paliMarko. Paulo alelolesha sanasana pa bukankala bwa muli-mo nefyo wingonaika ngacakuti ababomfi tabali abashipanokucetekelwa mu nshita sha mafya. Barnabas wena alelole-sha sana pa bupyungishi Marko ngo muntu. Alishibe ukutiMarko alekabila ukupelwa ishuko nalimbi ilya kweshiwa.Barnabas alefwaya ukuba mupepi na ena pantu limbikuntanshi kuti aisabomba bwino nelyo afililwe intanshi.

Ukupusana kwa musango uyu mumimwene ya fintuilingiline kuleta ifikansa ilyo tatuli abaisulamo ukusenami-na no kucindika umo nomunankwe.

IFYO TWAMONAMO

i. Intungulushi ya cikoseleshi taikoselela pafyo yaafwili-sha umo. Nga twali pacifulo cakwa Barnabas, nga twal-imwibukishe Paulo ifyo ena twamwafwile napakuti enaatendeke umulimo wakwe.

ii. Tukakoselesha bwino abantu nga cakutila tatulelole-sha pakufilwa kwabo ukwakale, lelo pafyo bali ndakai.

Tulingile ukutontonkanya pafyo benga-ba nga cakutila bali mupepi naifwe,ukupela isubilo mufya kuntanshi. Cine-fye Marko aishileba uwa mulimo nakuliPaulo kuntanshi (2 Timote 4:11).

iii. Cisuma ukusuminisha abantuukusalangana mu mutende lelo ukutwal-ilila ukuba bacibusa basuma. (Imilimo15:39-40; 1 Korinti 9:6; Kolose 4:10).

C. UKUSONDWELELA KWA MULANDU

Awe mwe batemwikwa ukuba intungulushi ya cikose-leshi ku bantu bakwa Lesa mulimo uwa kakata nganshi.Cisenda ukuikaanya kufintu ifingi pa kuti abana bakwaLesa bafwilishiwe bwino bwino. Nga teifyo, mukwai tuka-filwa ukutungilila abantu bakwa Lesa. Ibukisheni ukutiinshita shimo abantu benu abo muletungilila, ebakamonekakwati bafilwa ukumicetekela. E ico sambilileni ukuikosele-sha muli Shikulu. Ici eco Dabidi acitile ilyo abantu bakwebafwaile ukumupoola amabwe. Aikoseleshe muli Shikulu,noku koselesha abantu bakwe bene ukuya konka abalwanibabo nokubwesha fyonse ifyo batapile mu Sikilagi. (1Ishamfumu 30:1-25).

Kuti twakoselesha noku sansamusha abantu bakwaShikulu nga cakuti intanshi ifwe twali ikoselesha muliShikulu.

R.C.M. Mpika

INTUNGULUSHI ISHA TUKOSELESHE

Buula Marko, wisenankwe; pantu wamulimo ukalambamu kumpyungila.

2Tim 4:11

Page 6: Cibemba No. 08 K3,000 No 8 - Bemba - complete.pdfMu Lupapulo lwafumako (Natuleya No.7), twali imya umulandu wa mweo ne mbeela shantungulushi sha cikose- leshi. Kabili, twabulile umweo

6 www.natuleya.com No.8

Nomba ku kwaluka kwa mwaka, ku nshita ishifume shamfurnu,Dabidi atumine Yoabu na ‘babomfi bakwe pamo, na Israele onse; nabo baonawile abana ha kwa Amone, no kucandila Raba. LeloDabidi aikele mu Yerusalemu. Nomba ku nshita ya cungulo, Dabidiaimine pa ca kusendamapocakwe, aileendauka pa mutengewa ŋanda ya mfumu. Pa mutengeamwene umwanakashi aleowa;kabili umwanakashi alimusuma nga nshi ku kumoneka.Dabidi atumine ku kwipusholwa mwanakashi. Umo atile,Bushe uyu te Bati-sheba mwanaEliamu, umukashi wa kwa Uria umwina Hiti? E lyo Dabidiatumine inkombe ku kumubūla; awe aliishile kuli wene, na oasendeme nankwe (ico wene alisangulwike ku kukowela kwakwe); elyo abwelēle ku ŋanda yakwe. Umwanakashi aliimite; e lyo atumine,no kweba Dabidi, ati, Ninjimita.

2Sam 11:1-5

Dabidi na BatishebaUlunkumbwa - Ulubembu - Imfwa

Inshiku shantanshi ishakwa Dabidi.

Ilyo Dabidi ali kacema uwacaice, alikwete isengeilyakosa na Lesa. Kabili alishiibe ukutila Lesa alemupu-susha inshita ishingi kufyabipa ifyali mupanga yashingul-wike Bethlehem, 1 Sam 17:34-36. 1 Samuele 17 itwebaumusango Dabidi aililemo mukulwa na Goliati nokupa-ma kumokwine elyo necitetekelo cimo cine muli Lesaico alangishe ilyo ali kacema. Takwete ifyanso ifyamakangafilya Goliati akwete. Elyo Kabili akeene ukufwalaifyabulwi ifyo imfumu Shauli amupele. Aile mubunonobwa citetekelo cakwe nokulwila inshina lyakwa Lesa.Alishininkishe bucishinka bwakwa Lesa ilyo alecemaumukuni. Kabili abomfeshe ifyanso fimofine neciteteke-lo cimocine ilyo aile kukulwa na Goliati.

Panuma yanshiku isho, Dabiddi alishibikwe nganshikubena Israeli. Kabili alitemwikwe nganshi pamulanduwakuti aletungulula abantu mubulwi bwabo, 1 Sam18:16. Alecita ifintu manomano, elyo nabonse balim-wene ukutila Shikulu ali nankwe, 1 Sam 18:14-15.Inshita yonse iyo alefulumuka kuli Shauli Dabidi alinintungulushi iyamaka kabili icilangililo kubantu bakwe.Alikeene ukutoba ifunde lyakwa Lesa nokwipaya imfu-mu Shauli panshita bamukonkomeshe ukucita ico, 1 Sam23:3-7. Abantu bakwe batile, „Lesa nabika Shauli mu-minwe yobe,“ Lelo ena alishibe ukuti Lesa tekutiamwebe ukukana beela icebo cakwe pakuti engakwak-wanya ifintu.

Namukulekelesha panuma ilyo Lesa afumyapo Shau-li, Dabidi alifye uwatekanya mpaka amabufumu yonseyabili abena Yuda nabena Israeli baba pesamba lyakwe,

2 Sam 5:1-5. Amafya yakwa Dabidi ayakumupashi yat-endeke ilyo acimfishe abalwani bakwe nokuba imfumuyabena Israeli. Alabile ukuti acili nakwata umulwani uyoashingamona, uyo uwacinjishe inshila yakumusanshila-mo. Tali nomba Shauli uwalemucincintila ukufikilishaubwite bwakwa Lesa mubwikashi bakwe. Satana nombaabomfeshe ulunkumbwa lwa mubili ku kumuwisha.

Intampulo shaku kubembuka kwakwa Dabidi

Mu 2 Samuele 11:1 tubelenga ukuti Dabidi takonkelekubulwi ukulingana nefyo alecita lyonse. Kuti twaton-tonkanya ukuti nalimo alikwete amapange yambi libelaayakuti bengakwata akashita pamo na Batisheba. Ailemukumona panshita Batisheba alesamba. Nakalimo atileshilebembuka nganaya pamulu waØanda yandi mucungu-lo, kabili mucinefye ici cishinka. Nangula cali ifyo,aleitwala pa ncende iyamatunko. Yakobo 1:14 itwebaukuti tutunkwa ilyo ulukumbwa lyesu lwabelelekwa.Ububifi bwabumubili pamo nolunkumbwa lwa maton-tonkanyo yakwa Dabidi fyalyumfwile bwino pakusangu-ka amatunko ayacine napakuti cilefumamo lubembu.Dabidi atemenwe ico amwene, nemiloleseshe yakweyamuletele ukukabila sana nangu ukumukumbwa ngan-shi. Ici calibipile ukufikapo, lelo tapelele apopene, atwal-ilile namukucitapo cimo. Alecita mukubeelaulunkumbwa lwamubili wakwe mucifulo cakubeela ice-bo cakwa Lesa. Aitile Batisheba pakutila engamukuman-ya. Dabidi alikwete insambu ishakucita icili conse icoalefwaya, lelo tabomfeshe bwino ishi nsambu ishakwibamuka mwine.

Page 7: Cibemba No. 08 K3,000 No 8 - Bemba - complete.pdfMu Lupapulo lwafumako (Natuleya No.7), twali imya umulandu wa mweo ne mbeela shantungulushi sha cikose- leshi. Kabili, twabulile umweo

No.8 www.natuleya.com 7

Ilyo atunkil-we afililwe uku-ikanya umwine.Finshi alingileukucita? Ngakwa-likulufyanyaukwabula uk-wishiba ukwaku-mona namayoalesamba, ngalifu-misheko amensonokuloleshakumbi. Twalye-bwa ukufulumu-ka ulunkumbwalwa bulumendo,2Timote 2:22. Tu-

lingile ukutaluka kububifi bwamusango onse, 1 Tesalonika 2:22.Panshita iili yonse, Dabidi ngaliikenye umwine. Lelo ena asum-inishe ififwaya umubili ukumutungulula. Nefyacitike, tekutiabepeshe naumbi.

Mumulandu uwakonkelepo, Dabidi acitile imembu shitatu.Akumbilwe muka mwinamupalamano elyo kabili alicitileubuchende.

Ukufishilisha ukukalamba

Ulubembu lwa kulenga butatu bwali bwakwesha ukufisaifyo acitile. Elyo acitile nalumbi ulubembu ulwakwipaisha umu-lume wakwa Batisheba. Nangula Dabidi tewaipeye Uriah, Kas-esema Natani alishibe ukutila ni Dabidi ewaipeye Uriah, 2 Sam12:9. Ubuteyanyo bwakwa Dabidi bwali bwakwita Uriah kuYerusalemu pakutila engalala nomukashi wakwe elyo pakabanangu umo uwakwishiba ukuti wishi wamwana ni Dabidi. Kuca-mupamba, Uriah taile kumwakwe ubushiku aishile nangubushiku bwakonkelepo nangula Dabidi aeseshe ukumunwenshapakuti engakolwa.

Dabidi aeseshe ukufisa ulubembu lwakwe nga Adam na Efaelyo babomfeshe amabula pakuti benga fimba pa bwambabwabo. Lelo Lesa aleishiba ilyo babembuka nangu ilyo twabem-buka. Takwaba ico twingafisa kuli Lesa, AbaHebere 4:13.

Dabidi mukuya kwa nshita aishile sosa ati ilyo aesesheukufimba palubembu takwete mutende kabili afililwe ukutushaakusuba nobushiku, Amalumbo 32:3-4. Kampingu wakwa Dabi-di elyo nokuboko kwakwa Lesa fyalebomba pa mweo wakwaDabidi pakuti engaisoselela ico acitile.

Dabidi ashilemoneka nga mumbimunda

Kasesema Natani atumbwile ulubembu lwakwa Dabidi ilyoaletele ubwafya ubo aebele Dabidi kupitila mulyashi pamuntuumo uwapokelele umweni elyo alekabila ukumuliisha. Nangulaali nempaanga ishingi, atumine kukuyapokolola umwanawampaanga kumubusu uwakwetefye imo iyo atemwishishenganshi kabili aicitile kwati mwana wakwe. Umuntu umukanka-la asendele umwana wapaanga wamuntu umubusu nokwipailaumweni wakwe. Ilyo Dabidi aumfwile ili lyanshi, ali fulilweapakalamba. Alapile nokuti ubupingushi ubwalinga bufwileukucitwa. Cakupapusha kuli baifwe icakuti Dabidi tamweneulubembu apangile muli ici. Acimwene icaanguka ukupingulauyu umukankala ukwabula ukwiluka ukutila alifye ngo mu-kankala wine, nangula ena acitile icabipisha ukucila nomukanka-la ulya pantu ena abulile mukamwine nokwipaya umulumewakwe. „Niwe wine“ efyasosele Natani, elyo ailuka ukutilaulubembu lwakwe nalwishibikwa.

Icatumbwike mulubembu

Lyonse ilyo twabembuka kulaba ififuma mulubembu. Ul-ubembu lulatukuma elyo lukuma nabantu abatushinguluka, nan-

gula twinga yebelela imembu shesu nokwikatwa nobulandapaco tucitile.

Uriah afwile mubulwi. Batisheba alufishe abalume bakweelyo na bena Israeli balufishe umuntu uwampomfu kabili uwash-ipa. Nelyo ulubembu lwakwa Dabidi lwaishibikwe kuli kasese-ma Natani, Dabidi alufishe ubucindami bwakwe. Imfumunkalamba iyatemwikwe nabantu kabili iyalecita ifintumanomano, kabili iyaipeeleshe kukucita ubufwayo bwakwaLesa yalisebene ukusanga ukuti yaishibikwa ngakepaya kabiliiyabufi.

Ukutwalilila, Dabidi asangile ifunde ilyo lyalembwa muliGalatia 6:7, „Pantu ico muntu abyala eco akasombola.“ Dabidiaonawile ulupwa lwakwa Uriah na Batisheba elyo ena afu-mishemo ifyamusango umowine mulupwa lwakwe ukutula-palyapene ukuya kuntanshi. Ulupwa lwakwa Dabidilwashingweme nobwafya bwakupusana mulupwa.

Cimbi icatumbwike mulubembu lwakwa Dabidi cakutila,umwana afyele muli Batisheba alifwile, kabili ilyo umwanaalwele, Dabidi afwile alishibe ukutila ati Lesa alemupanikapalubembu lwakwe. Uyu ali wakulenga bubili ukufwa pamulan-du walubembu lwakwa Dabidi. Mukuya kwanshita, Abishalomualifwile panuma yakusangukila Dabidi nokuba intungulushi ya-bacisanguka.

Ifyo twingacitapo.

Dabidi alitendeke bwino sana, lelo afililwe ukucimfya ama-tunko nokuleta amafya ayengi nganshi pali ena elyo nabambi.Tufwile ukwibukisha ukuti bonsefye tulatunkwa munshilaishalekanalekana. Yosefu afulumwike amatunko (Ukutendeka39:12) naifwe tulingile ukucita cimocine. Aifumishe mu ncendeyamatunko ukupitila mukubutukila panse. Tacisakamike apotufikile mubwikashi bwesu, nangu imyaka twapwisha mubwinaKristu bwesu nangu ifyo twaba mubutungulushi bwesu,„Tufwile ukupepa nokulola pakutila tatuponene mumatunko.Umupashi ulekabila lelo umubili naunaka.“ Marko 14:38.

Ciwa abomfya amatunko ayalekanalekana panshita iya pu-sanapusana mubwikalo bwesu. Eico tatufwile ukuba abailekele-sha nokwangusha ifintu ilyo bambi bali mubulwi ubukalamba,2 Sam 11:1.

AP, Scotland

Page 8: Cibemba No. 08 K3,000 No 8 - Bemba - complete.pdfMu Lupapulo lwafumako (Natuleya No.7), twali imya umulandu wa mweo ne mbeela shantungulushi sha cikose- leshi. Kabili, twabulile umweo

8 www.natuleya.com No.8

Abantu bamo balitemwa ukulanda. Bambi bena nga batampaakulanda tabafwaya ukuleka. Muli shino nshiku teti wendeintamfu iyitali ukwabula ukumona umuntu alelanda pali kamusange. Namaboko yabo yalalanga ifyo ishiwi lileima nokupo-na kwati balefwaya balya abali mupepi bomfweko fimo ifyobalenda. Bambi bena kuti alecofa incinga uku alelanda palikamusange. Bambi nabo balalanda pali musange ninshi baleeshasaca nangu icimbayambaya ninshi nabasenda na bantu abengi.

Nombatwalishiba ukuti calyanguka sana ukutuma ka kalatapali musange pantu tapaposwa ulupiya ulwingi. No busuma

bumbi ubwa kalata ya pali musange ni ubunga walaba ifyo walembele fimo kuti waya-pitulukamo na kabili pali musange. Kanshiimbila nangu icintu conse icalembwa cile-kala inshita iyitali ukucila ifyo mwaland-afye. Cimo cinefye na kalata yapa fitunshitunshi (computer).

Pamulandu nobuyantanshi mufyakupanga panga nombanatukwata tu musange utwawamisha sana elyo na fi mashiniifyamaka sana ifyakutwafwa ukulanshanya ukupitila mukulem-ba elyo na mukulanda nangufye ukulemba mu bwipi pamo ngefi,(ths msg is 4 u).

Ukuba kwena te bonse abatemwa ukulanda icilandelande.Nangufye mashiwi yanono balelanda balasala amashiwi ayasu-ma ayo bambi bengasekelamo. Kalemba wa kalata yaku Bayudaabatetekele atendeke naya amashiwi, “kale Lesa alandile kulibashifwe ukupitila muli ba kasesema. Imiku iyingi kabili mumisango iyalekanalekana.” Lelo muli shino nshiku Lesa alandi-la mu mwana wakwe. Abahebere 1:1,2. Muli shino nshikuishiwi lyakutila 'Kasesema nelya ubusesemo' yabomfiwa muku-landa pafili nokucitika ku ntanshi. Lelo ifi tefyo cali mu cipanga-no cakale. Muli shilya nshiku kasesema ali muntu uo Lesaalebomfya ngecisoselo cakwe ukusokolola nokweba abantuubufwayo bwakwa Lesa.

Aaron ali ni kasesema wakwa Mose, ekuti ali ni kasoselawakwe (Ukufuma 4:10-16). Mose ewali intungulushi yabenaIsraeli lelo Aaron ewaleeba abantu ifipope ukufuma kuli Mose.Kasesema wacine cine alesalwa na Lesa (Yeremia 1:5) kabilialeitwa ati umuntu wakwa Lesa (1 Sam 2:27) Kabilo wakwaLesa (Hagai 1:3) umubomfi wakwa Lesa (2 Ishamfumu 17:25limo limo aleitwa ati 'Kamona' (emukuti uumona) Pantu limobalemona imbila yakwa Lesa mu cimonwa (1 Sam 9:9; Zakariah1:7,8).

Abayuda bayakenye icipingo cabo ico twita ukuti Icipingoca Kale mu fipande fitatu pamo ngefi: Amufunde, ba kasesemaelyo na imilandu imbi icipande ca mafunde mwali ifitabo fisanoifyakwa Mose. Ifitabo fya bakasesema fyayakanishiwe mufipande fibili:

(I) ba kasesema wa ntanshi (Yoshua, Abapingushi, Samu-ele, Ishamfumu)

(II) ba kasesema wakulekelesha; (Esaya, Yeremiah, Ezek-iel elyo nabakasesema 12 abetwa ati ba Kasesema banono)

(III) Ifi ifitabo fimbi efyaleitwa ifitabo fya milandu imbi iyabena Israeli (amalyashi ya fyacitike)

Ifwe twaishiba ukuti icitabo ca Bapingushi necakwa Yoshuatafipendelwa pa fitabo fya bakasesema. Ifwe tufipendela pafitabo fya malyashi yabena Israeli. Lelo ifitabo ifyo ifwe tupen-dela pa fitabo fya malyashi yabena Israeli abene bafipendelapafitabo fya busesemo. Bena batila ififitabo fisokolola ifyo Lesaalesokolola amapange nobuyo bwakwe pa bena Israeli mukuyakwa nshita. Ici ecalenga abantu abalelemba ifitabo ukulaitwa atini bakasesema (Imilandu 29:29). tabaletwishika ukulandakwakwa Lesa. Ififitabo fya ba kasesema fyatendeke mu myaka

Icalembwacilekala

inshita iyitaliukucila ifyo

mwalandafye.

LESA ALILANDILENOKULEMBA ALEMBA

Page 9: Cibemba No. 08 K3,000 No 8 - Bemba - complete.pdfMu Lupapulo lwafumako (Natuleya No.7), twali imya umulandu wa mweo ne mbeela shantungulushi sha cikose- leshi. Kabili, twabulile umweo

No.8 www.natuleya.com 9

ya 8th Century B.C. Lelo bakasesema bena eko bali kale muIsraeli ilyo iyi nshita tailafika. Ilyo Shauli ali talasalwa ukubaimfumu yantanshi iyabena Israeli kabili ilyo ubuteko bwa sham-fumu tabulatendeka, ba kasesema ebaletungulula abantu mufyaku mupashi. (Abapingushi 4:4). Mu nshiku shakwa Samuelikwali abalumendo abengi abaleitwa bakasesema mu Israeli. Ababalumendo abengi baali abapimpa kabili abaswangana icakutilimo balecita nefintu ifishayana. Ici calengele ba kasesemaukukana cindikwa ku bantu,1 Samuele 19:20-24. Pakucimfyaububwafya Samuele apangile isukulu lya bakasesema ilya ntan-shi mu Rama. Aba abasambi baleitwa ati abana baume babakas-

esema lelo kucabulanda ayaamasukulu ayengi yayalwikeyakusambilishafye abantupalwakwa Lesa. Balilabile ukutiicobaimininepo kufundisha nokuli-isha abantu bwakwa Lesa icakulyacaku mupashi. Tatwaishibapo ifin-gi palwa aba bakasesema pantuifyo basosele nefyo balesambilisha

tafyalembelwe iyoo. Ifyo twakwata ifyalembwa mu Cipingo CaKale nifilya fyalembelwe ukulingana nobutungulushi bwa kwamupashi wa mushilo.

Kalemba wa kalata yaku Bahebere atile, “Lelo muli shinonshiku Lesa alanda kuli ifwe ukupitila mu mwana wakwe.Ifyalembwa mu Cipangano Ca kale ifitulondolwela ifyo Lesaalandile, inshila alandilemo elyo ne nshita alandilepo fyalibafyebwino. Lelo ukufikilishiwa kwafyo balembele ilyo bafimwene-kofye panono mu fimonwa kabili ifishasokolwelwe kuli benaumupwilapo, fyaisafikilishiwa muli Yesu Kristu. Uyu ecipashocakwa Lesa icitulangilila ifyo Lesa aba. Lelo nomba ifwe nga kutitwaishiba shani palwa kufyalwa, imikalile imisambilishishe elyo nemfwa yakwa Yesu Kristu akukanaba abantu abatungulwilwe naMupashi wa Mushilo ukuti balembe ifi fintu? 2 Petero 1:21.

Mateo uwitwa Levi, aitil-we ukukonka Yesu. Ena ali-imwenene na menso yakweifyo Kristu acitile. Alekutikaku masambilisho yakwebwino ecalengele alembe mumusango uwakwafwa Abayu-da ukushininkisha ukuti Kris-tu e Messiah wine. Mateoabomfeshe amalembo 53 aya-mu Cipangano Ca Kale elyona malembo yambi 76 ayaku-balanga ukuti Yesu Kristualifikilisha isubilo lyabo il-yakulolela Messiah Imfumu.

Marko uwaendele na Paulo mu lwendo lwa ntanshi mukubilaImbila Nsuma nao alembele mu bwipi palwakwa Yesu. Enaalembele ku benafyalo abatetekele abaleikala mu musumba waRoma pakuti abakoselesheko nokulenga bashininkishe ukuti Yesue Messiah. Ena alondolwele Kristu nga umubomfi wakwa Lesauwapitile mu bucushi pa mulandu wafwe bantu. (Marko 10:45).

Luka uwaleumfwana sana nokubombela pamo na Paulo alimwina Kristu kabili umu Greek. Ena ali uwasambilila nganshiimilimo ya bushiØanga bwa mu cipatala. (Kolose 4:14). Lukaalondolwele pa mweo waka Yesu Kristu mukushika. Alembeleintanshi ku muntu we shina ilyawamisha nganshi ilya Teofileilyalola mukutila 'umuntu uwatemwa Lesa. Pamo ngefyo bash-iØanga babelesha ukulolekesha mukushika, alondolwele palibumuntu bwakwa Yesu ubwapwililika.

Nga Yoani munyina Yakobo kabili umo pa bana abetwa atiabana bakubulukuta kwa mfula nao akana kulemba ifyo alembapa mweo wakwa Kristu nga caba shani? Imbila Nsuma shimbishitatu (Mato, Marko na Luka) Yoani ena ali nobuyo bwakulan-

ga abantu ifyo bengakwata umweo wamuyayaya pakutetekelaKristu. Ubuyo ubu bwaba muli Yoani (20:30,31).

Tontonkanyeni nga cakuti Paulo akana kulondolola palwacitetekelo elyo nefyo umwina Kristu asuminamo. Bushe ngatwalishiba ifyo twaba ifwe fwebena Kristu napo twaiminina mucitetekelo cesu? Kabili bushe nga twalishiba umwalola ukupusu-kila ku citetekelofye epela?

Lesa umwine mu bwingi bwa mano yakwe ayashingapimwaalitupeela ifyalembwa fyonse ifyo tukabila pakuti twishibebwino palwa bumupashi elyo na palwa mweo wamuyayaya.

Pa mulandu wakuti bonseabaletungululwa na Satanapakuti bengalesha icipingoukubako balifililwe. Ciletu-langa ukushipa nangu ukupa-ma uko abalelemba,ukucingilila nokukopololaamalembo ya mushilo bak-wete.

Ifwe natumona ukuti ciliicikankala nganshi abantuabaishiba bwino Lesa uk-wafwilishako abantu ba muliino nkulo ukwiluka pa cebocakwa Lesa. Bafwile ukwafwa abantu ukwiluka umwalola uku-suminisha Kristu ukuba imfuma ya myeo yesu mu mikalile yesu.

Abantu abasangwa mu nkuta pa bushimiko bwa pa mulungubanono, elyo kabili kashimika asendafye inshita inono nalimoama minute amakumi yane na yasano (45). Bushe ni bangaabengebukisha umutwe we sambililo lya pa mulungu wapwa?Ubukankala bwa kulemba amasambililo ya mu cipingo ilyoulesambilisha nabumwene ilyo nabwelele ku citungu cakukaban-ga mu calo ca Angola. Kale ilyo napeele abena Kristu amasam-bililo ayalembwa pa mapepala mululimi lwa portuguesebaliyasungile mpaka fye nelyo naileko mukutandalila inkutakuli ici citungu. Aba bantu balepitulukamo muli aya masambi-lilo kabili baleyabomfya mukusambilishako na bambi.

Cali icansoni sana kuli ine pantu pali iyi nshita nshaleibuki-sha aya masambililo iyo. Lelo aya mapepala nalembelepo yaliayakungafwa ukwibukisha aya masambililo.

Mukwai nsuminisheni ukuleta ili tontonkanyo ku babwa-nanyina muno Zambia abanakila Shikulu. Kabili abaibimba mukushimikila nokusambilisha icebo cakwa Lesa kuli abo abacika-bila. Aba kuti baba ipalo ilikalamba ku babwananyina ngacaktibaipeela abene mukulemba amasambilisho ayapekanishiwabwino kabili ayo bafwailishapo bwino bwino. Ici kuti calengaamasambililo yabo ukulayafwa abantu abengi nelyo bena ta-balipo.

EM, Kitwe

Tatwaishibapoifingi palwa aba

bakasesema pantuifyo basosele nefyo

balesambilishatafyalembelwe iyoo.

Lelo nomba ifwenga kuti twaishiba

shani palwa kufyalwa,imikalile imisambili-shishe elyo ne mfwayakwa Yesu Kristuakukanaba abantuabatungulwilwe na

Mupashi wa Mushiloukuti balembe ifi fintu?

2 Petero 1:21.

Pa mulandu wakutibonse abaletungululwa

na Satana pakutibengalesha icipingoukubako balifililwe.

Ciletulanga ukushipanangu ukupama uko

abalelemba, ukucingililanokukopolola amalembo

ya mushilo bakwete.

Page 10: Cibemba No. 08 K3,000 No 8 - Bemba - complete.pdfMu Lupapulo lwafumako (Natuleya No.7), twali imya umulandu wa mweo ne mbeela shantungulushi sha cikose- leshi. Kabili, twabulile umweo

10 www.natuleya.com No.8

A New Life

Ibuku ilya kwafwa abasuminanomba ukukula muli Kristu

A book to help newconverts grow in Christ

William Hincks

CCP, 1978, 30 pages, 12 x 18 cm

Ukwenda nga UmusambiWalking as Disciple

/ Making disciples

Intampulo ShantanshiAmasambililo 15

LTN, 2004, 62 pages

14 x 21 cm

Discipleship

Judy Wadge

ECZ, 2002, 87 pages

14 x 21 cm

49 Steps

John Withcombeand Roy Crowne

CCP, 1985, 19 pages

12 x 18 cm

Sumineni no Kubatishiwa

Victor Jack

ACB, 1972, 32 pages

13 x 21 cm

Amatampulo Yantanshi

Francis W. Dixon

ACB, 1963, 20 pages

12 x 18 cm

Ukukonka YesuUmweo upya -umweo uwacilamo

J. + I. Selfridge

CCP, 1964, 44 pages

12 x 18 cm

Starting to Grow

ECZ, 2009, 39 pages

14 x 21 cm

OUR LITERATUREIfitabo fya bakalemba ababila Imbila Nsuma mu Zambia!

Fishiteni, mufibomfye no kufishitisha!

Fibomfyeni mukulenga abasambi!

Page 11: Cibemba No. 08 K3,000 No 8 - Bemba - complete.pdfMu Lupapulo lwafumako (Natuleya No.7), twali imya umulandu wa mweo ne mbeela shantungulushi sha cikose- leshi. Kabili, twabulile umweo

No.8 www.natuleya.com 11

SPIRITUAL WARFARE Be a winner! (Book 1+2)

Judy Wadge

ECZ, 2008

44 pages

21 x 29 cm

Satan Defeated

Neville Bartle

CCP, 1998

63 pages, 14 x 20 cm

Free Indeed fromSorcery Bondage

A ProvenScripturalMinistry

Marvin S. Wolford

CCP (Zondervan Publ. House)

1999, 258 pages

14 x 20 cm

Ubuntungwa Muli Kristu

Freedom in Christ

ECZ,

pages

14 x 20 cm

Ipekanye ku Bulwi

Prepare for Battle

Ian Malins

CCP, 2000 / 1986

62 / 40 pages

14 x 20 cm

STAY OUTof Darkness

Valerie Grove

CCP, 1996, 87 pages

14 x 20 cm

FUMAMO mu mfifi ukwisa mu Lubuto

COME OUT from Darkness to Light

Valerie Grove

CCP, 1992, 71 pages

14 x 20 cm

/ Resisting the Darkness

Umwalolo Buloshi

J.H. Brown

EMP, 19 pages

12 x 18 cm

Page 12: Cibemba No. 08 K3,000 No 8 - Bemba - complete.pdfMu Lupapulo lwafumako (Natuleya No.7), twali imya umulandu wa mweo ne mbeela shantungulushi sha cikose- leshi. Kabili, twabulile umweo

12 www.natuleya.com No.8

Ukupyungila mu CilonganinoServing in the Church

Ukwafwana muKushimikaL.G.Barham

ACB, 1977, 27 pages

12 x 18 cm

Christian CounsellingCourse Notes

C.J.Kasabula

ECZ, 2010, 60 pages

14 x 20 cm

Group Bible Study

L.T. Nyirongo

CCP, 1988, 35 pages

12 x 18 cm

Let’s Talk!Love. Sex. Death. AIDS

A handbook for address-ing such issues in theChurch.

ECZ, 84 pages,

14 x 20 cm

Inyimbo shaKulumbanya Lesa

ACB, 1952, 281 songs

12 x 18 cm

Ulukuta lwa kwa Lesa

C.F. Hogg

ACB, 1976, 16 pages

12 x 18 cm

The Church and its WorkGod has appointed theChurch to do the work ofevangelism

J.M. Hitchen, CCP, 198432 pages, 12 x 18 cm

Ifyaendele Icilonganino

A.E. Horton

ACB, 1980, 44 pages

14 x 20 cm

Umwalole Cilonganino

J.H. Brown

ACB, 1967, 88 pages

14 x 20 cm

Umulalilo wa kwa Shikulwifwe

C.F. Hogg

ACB, 2006, 15 pages

10 x 14 cm

Worshiping Godin Spirit & TruthMr. Lewis Musansa

ECZ, 2008, 52 pages

14 x 20 cm

The Local Churchtoday & tomorrowStudies in Rev 2+3

ECZ, 2006, 88 pages

14 x 20 cm

Bemba Choruses

ACB, 30 pages

Page 13: Cibemba No. 08 K3,000 No 8 - Bemba - complete.pdfMu Lupapulo lwafumako (Natuleya No.7), twali imya umulandu wa mweo ne mbeela shantungulushi sha cikose- leshi. Kabili, twabulile umweo

No.8 www.natuleya.com 13

Insaka (Workshop):

Umufula wakukampusha ba kalemba”Ukulenga Kristu Ukwishibikwa mukati na kunse ya calo ca Zambia

Ukupitila mukulemba ukwafikapo”

Mukwipifya

Umufula wa kukampusha bakalembaabena Kristu yali ninsaka yakubalilapoiyatungililwe ne nkuta mutanda isha baKitwe Chapel ukukampusha imilembeleyaba membala abalekabila ukusabankan-ya imbila nsuma pa lwa kwa Kristu ukupi-tila mukulemba. Ilitontonkanyolyafumine kuli ba Leonard Nyirongo lintubatwele ku bakalamba ba nkuta, Nakubaba Nyirongo nibakalemba kabili ba mpan-da mano pafikumine ukusambilishaababomfi pamo nge milimo kuli ba mem-bala ba ku kitwe chapel elyo nefilongani-no fimbi.

Abantu abasangilweko bali ikumilimo nababili ukufuma kunkuta mutandaisha ku machapelo ebapwishi she amasam-bililo. Bonse abaliko batashishe nokutilaamasambililo yalibafwilishe sana sana.Lesa mukulu acindikwe. Ba Kachema baTryson Mtonga abaku Nkana East Chapelebaiswile nokwisala insaka. Mumashiwiyakwiswila ukulonsana baebele abaibim-bilemo ati insaka yaishile panshita iisuma,pantu abengi ninshi tabaishiba imilembeleiyafikapo.

Nipali ici, ecalenga mufilonganino if-ingi abenge tabakwatapo ifishinka nok-wiluka pa fipe fyankuta, nokwishibaifyakunuma nafyonse fintu batukuta fyal-iloba. Baipwishe abasangilweko ukutilaati, bushe cinshi utupepala twa kusa-bankanya ilandwe tufumafye kubulayananyu abengi abena Kristu ba mu Zambiakuti balemba mukulingana nefyo bamona!

Napakushalikisha Ukulandilako baKachema ba Geshom Chioni batotelebonse abasangilweko pakuipelesha ukusa-milila. Kabili bakoseleshe bonse ukubon-fya amano yonse basambilile. Panumabapele ama setifiketi yakusangwako.

Ifikomo (Key sessions)

Pabushiku bwakubalilapo, abasan-gilwe-ko balandile pa fya kulemba ukuti:

� Kufwile ukwampana capamo na Kris-tu nokulenga (umufula) uleba uupyalyonse

� Ukufwailisha ukusambilila noku-bombesha

� Ukutemwa kuli kabelenga

� Ukubonfya Buibele no ku cenjela

� Ukukula nokufusha amano

� Ukubonfya amashiwi ayakankala

� Ukulemba-imitantikile yamilongo wa-mashiwi nokushininkisha (pakulembaifintu ifyafikapo ukulenga kabelengaukucitapo cimo)

� Ukulemba ubulondoloshi busumaukufika kumutima wa muntu ukutiapilibuke

� Ukulekanya bwino ifipande fyayangu-ka ukumfwa nokwiluka

� Ukulemba nokucebula umusapu pa-mo nokusondwelele bwino

� Ukubonfya abamashiwi ayafikaponokulenga kabelenga ukukwatamoubuyo.

Pakwampana capamo nabasangilwepokwali ukubombela capamo nokupituluka-mo no kupela ifilangililo.

Ubushika bwakonkelepo ubwa abiliabantu basambilile ifi:

� Ifyakusala umutwe wakulembapo

� Ukulembela abalefwaikwa

� Ukutantika ifyakulemba ulupapulolwaba Chapel

� Ukukolanganya ifyakwishiba atem-wa ifishinka ukulingana nefitantikwe

� Ukupitulukamo elyo no kulemba.

Ifyasoselwepo palwa nsaka

Ifi efimo balandilepo ifikankala palwankuta sha mu Kitwe isha ma Chapels:

“Nafisuntinkana nefyo ncita pamo ngakafundisha wa Sunday school. Nomba na-kula pekanya amasambililo bwino ayafika-po; ukufwailisha ukwingi kwalifikapo,insaka yali pekanishiwa bwino” LMN

“Fyali ifya yana kabili ifyafikapo.Abapekenye nabalefungulula bali penkan-ya bwino” SK

“Ni nsaka iyalibwino nenshita nokusambili-la fyonse fya endele fye bwino. Amasambil-isho yonse yolipekanishi wa bwino kabiliayafikapo” JC

“Ni nsaka iyalibwino, Kabili ninkulwasana nafyonse ifyo nalekabila mumilem-bele. Nobutantiko bwali fye bwino” MK

“Ndinokuba kalemba musuma kabiliuwafikapo. Kusambilila uwafikapo kulibakalemba bakwamba pamo nga ine.Amasambilisho yali ayafikapo kabili kwa-li kupenkanya ukwafikapo” EI

“Caliicikankalaukusangwa-ko kabilinenshita ile-fwaikwa.Kwali uku-tantika nokutungulula bwino” CC

“Amasambililo ayakankala, amensoyandi na yashibulwa nokwishiba ifintuifingi kabili nenshila shonse ishifwaikwamumilembele nokupekanya” SM

“Ni nsaka iyafikapo. Pamo nga ine kafi-nala wa natwange, mfwile ukulembabwino utusebo atwalekana lekana. Kabiliincito yandi ilafwaikwa ukusabankanya.Amasambilisho yonse yapekanishiwebwino sana kabili ifipepale fyonse fyolif-yebwino” PK

“Ayamasambililo yakangafwilisha mu-milembele yatusebo tonse nemba pancitokabili ndinokwulalemba pa lupapulolwaku caliki atemwa ukulemba icitabo.Nangu cakuti inshita yali iyacepesha fintutwa sambilile fyali ifya fikapo. Kabiliabapekenye bali abafikapo” MN

Ifi efintu bamo balandilepo pali ukukulongana:� Ukulemba pafya kutendeka kwa nku-

ta sha ma Chapel mu kitwe

� Ukulemba pa kusalapula mu filonganino

� Ukulemba nokwafwilisha pabalefwa

� Ukupekanya ifyakulemba mpapuloisha nkuta nokukoselesha ba memba-la bankuta no kusabankanya mu fi-longanino

� Ukulemba amabuku ya kubelengaayamutalalila kuntanshi

� Ukulemba pafya makwebo nofimbi ifipya

� Ukulemba bwino amasambilisho yaba Sunday school

� Ukulemba utusebo palwa milonga-nine yamufiputulwa fya kamfulu-mende

� Ukupekanya bwino ifyakushimikila

� Ukuwamya imilembele yakusukulu.

Page 14: Cibemba No. 08 K3,000 No 8 - Bemba - complete.pdfMu Lupapulo lwafumako (Natuleya No.7), twali imya umulandu wa mweo ne mbeela shantungulushi sha cikose- leshi. Kabili, twabulile umweo

14 www.natuleya.com No.8

1.0 UMUSAPU

Akabungwe Kalolesha pafitabo kuci-tungu ca Lubemba kayambile mumweshiwa Kutumpu (December), mumwaka wa2010. Icengelo ca ba solwesolwe cakulemba ifitabo atemwa impapulo kuko-sha imisabankanishishe ye landwe lyakwa Lesa Mukulu no kwafyelisha ukuku-la kwa bantu nabena Kristu ku kapinda kaku mulu atemwa ku nchende ya Lubemba.

Lintu akabungwe kalolesha pa fitabo(Literature Team) tailabako, ba MarcoVedder balibombeshe pamo na bena Kris-tu bambi ukufuma ku filonganino ifitwaifyaba Bwananyina (Christian BrethenChurches), makamaka na balanda ululimilya Cibemba muncende sha mu Zambiamuntu balanda Icibemba ukukampushaukubelenga mu cingeleshi nolulime lu-landwa kuncende. Ukutukuta kwa ba Mar-co kwaafyilishe ukulemba ulupapulo lya

‘’Natuleya!”.

Nangu ulupapulo lwashingwemenamafya ayalekanalekana mu kulembanokusabankanya; lelo calitwafwilisha uk-wishibilapo ifingi fintu twaletunganya.Lintu tuleibukisha ifya kunuma, Nakuba,cikankala ukupela ukutasha konse kulupa-pulo lwa ‘Natuleya’ muntu mwafumineukutampa kwa Kakabungwe Kalolesha pafitabo ku citungu ca ku Lubemba.

2.0 AMAFYA YAPAKWAMBA

Pa kwamba, Ibumba lilolesha pa Fit-abo ku lubemba lyashingwene namafyaayengi, yambi yalimonekele na yamotwaleyatontonkanyapo ati kuti ya citika.Kwena temafya ayalemoneka ayeni kuncende ya kumishi ya calo (icalola mukuti

twasambililepo fye ifintu ifinono, eicoinshila yamibombile twayambilefye fwe-bene), lelo icikalamba,ibumba lwalieshano kushipikisha ukutukuta nokucinfyaamafya yonse yantu abaeseshe kunumabafililwe ukucimfya..

Mukwipifya ifi efimo pamafya Aka-bungwe kalolesha pafitabo bapitilemo pa-kwamba kwamilimo:

2.1 ABABOMFI

Icipusho cimo cintu ba kalemba neb-umba lyabo (nangu tacilandwa pa lwalala)cakutila: ninani akaipela ukubombaukwabula amalipilo? ( eico ababomfiabaipeleshe ukubomba uyumulimobabombele pa myeshi itatu lintu ta-balapoka nangu kamo ka bwafwilisho.Lelo naka lupiya ba senda pali ndakayikakufuma pabukumo busangwamo ubuno-no, eico temalipilo nga fintu ababomfibamilimo bambi bapoka pa mweshi, iyomukwai.)

Lintu twayambilefye ukupekanya no-kumona ifyakuntanshi twaishibe ukutiukulemba impapulo shamulimo wakwaLesa, ninshila imo iyakubombela LesaMukulu, pantu imilimo yakwa Lesa yak-wata icilambu icikalamba sana ukucilanefyo twingeshiba. Lintu waishibe ici,amaka noku ipepelesha nokubomba nen-sansa fyaishile muli ifwe nabonse abantubaobelwe kukubomba uyu mulimo.

2.2 UBWAFWILISHO BWA CUMA

Casangilwe pa kwambafye ukuti uyumulimo wa lefwaikwa indalama ukufumakunse pakutungilia umulimo. Ifitabo (nan-gu fye ifyabena Kristu) filashitishiwa nan-

sonsela yapamulu. Lelo imilimo yamusango uyu iyakwesha ukusalanganyaifitabo ku bantu abengi pamutenga uwace-pa atemwa uunono (munshila shimbi, uku-lundako kandalama akanono paku bweshaishaposelwepo pakulemba) kufwile kwas-angwa inshila nashimbi ishakwafwilisha-ko ukucefyako indalama shakupelaababomfi. Pamulandi waifi, kwali ukuka-bila kwakubika icuma icafula pakulembaimpapulo shifule nokuti imilimo ibombek-we nokutwalilila. Abakushitako ifitabonabo bene balefwaikwa ukubalipilwa at-emwa ukubalaya ati tuli nokulipila(pamapepala, inki, fimashini atemwaifisolobelo elyo nafimbipo ififwaikwa uku-lemba ifitabo). No mutengo umbi uushi-moneka pamo ngomutengo wafipepalanefisolobelo fwalefwaikwa indalama.

Akabungwe kayambile ukulaton-tonkanya panshilashimo ishakusangilamoindalama pamo nga amapepala nefyashala.

2.3 IFYAKUKONKA, AMAFUNDE NAMAFYA

Bushe akabungwe (Literature Team)kalefwaikwa ukulembeshiwa nangu kabenga akapanga icuma atemwa akamakwe-bo akakusangilamo ubukumu, atemwangefyo ciba mu twama Kampani utusanga-mo ubukumu ukupitila muli nsonsela bas-anga panuma yakushitisha? Atusenda iyinshila, abengi kuti bafilwa ukushita ifit-abo pantu umutengo kuti wakula sana pamulandu no musonko kukamfulumende.Aciba ifi, imipekanishe namapange twak-wete pa kwamba nga fwalifubalishiwanemibombele nga yali isalubana

LITERATURE TEAM (AKABUNGWE KALOLESHA PA FITABO)

- Northern Province

Inshila ipya yakukampushaukutemwa

kwakwa Lesanemilimo

yakwe ukukula.

Page 15: Cibemba No. 08 K3,000 No 8 - Bemba - complete.pdfMu Lupapulo lwafumako (Natuleya No.7), twali imya umulandu wa mweo ne mbeela shantungulushi sha cikose- leshi. Kabili, twabulile umweo

No.8 www.natuleya.com 15

Nga akabungwe akashipanga ubuku-mu, atemwa nsonsela kufwile kwaba uku-fwaya inshila shimbi ishakufwailamoicuma nokongola abakwafwilisha.

Mukushalikisha, iyi milimo ifwile ya-ba ukusankanya (ubukumo) elyo nokuka-na sanshamo amakwebo pakuti tubeabakuyafwa fwebene ukwafwilisha umuli-mo uyu ukuyapantanshi.

2.4 INCENDE, IFIFWAIKWA NA MAFYA

Icitungu ca Lubemba ecakulisha mu-no chalo cesu. Ici icalenga ukuti cinkupitiwabantu baba abatalukana mu ncende ku-mulundu wantamfu; icakuti intamfu nali-mo imishinso kuti yaba imyanda ibiliubutali pakati ka ma tauni. Elyo kabiliukubikapo nemisebo iishaba bwino kabiliiya imbauka yalilenga ubwafya ukwen-dalana ukufuma kunchende imo nokuyaku nchende imbi.

Ukulundapo pa bwafya ubu, kutilaincende iyapalamina naku Kasama yabaimishinso imyanda amakumi pabula uku-taluka ku Kasama kuntu ifitabo fifuma.

2.5 INTAMBI NOBUNONSHI NAMAFYA

Cintu caishibikwa apakalamba ukutiabantu abengi tababelenga ifitabo, ukulin-gana nemillandu iyalekalekana. Ulubalilumbi kutitwatila ifitabo tafyaseka (kabilinga yasangwa, umutengo waliyapamulu).Ica mupamba ifilembwa pa fitunshitunshinga amaseleti yapya napansale (ifyabanga Internet) fyena umutengo uleilakofyepanshi ukucila amabuku kabili efilebomfi-wa sana mukalale.

Lelo ku citungu ca ku Lubemba umu-landu uukalamba bupina, pantu abantubalima fye ifyapakanwa ukwabulo ukushi-tisha nokumwenamo ulupiya. Kabili uku-kana ingila inchito kubantu kwaliyapamulu nalimo ukulingana namakumicinekonsekonse (80%) abashakwaa inchi-to (lubali umwanda).

Nakuba, ubupina bwatanda fye icaloconse kabili tabwasha incende nangu imoifyabunonshi. Kabili amayanda ba pangil-amo abamuku yaba fye ayancepela.Abenge baba fye abasulwishi ba fitabofipangwa kufyalo fimbi. Ici calenga am-abuku ukuba ayamancepela ukupangwa(ukucila aya mundime sha cikaya) noku-lenga umutengo wa fitabo ukuya pamulu.

3.0 UKUSUBULOLA

Aka kabungwe kabalolesha pa fitabokaletungululwa nakabungwe kaba mem-bala batungilila inkuta sha ba munyina mufilonganino. Aba bala kumana imiku inepa mwaka (limbi kuti bakumana inshitailiyonse panshita bengafwaya abene.

3.1 INCENDE

Ukabungwe kaba pa ncende ya Kasa-ma Christian Resource Centre Complex(KCRC), apo basonkela ifipinda fibili.

Ncende imoine paliba Christian BusinessCentre, Kasama Christian Care Centre(KCCC) pamo na Mission FellowshipTeam (MFT).

Ifipinda fibomfiwa pamo na kabung-we kaba Natuleya nga apakusungila ifipefya kushitisha nokulembelamo ifitabopamopene nulupapulo lwa Natuleya.

3.2 ABABOMFI

Pali ino nshita pali ababomfi babiliababomba mu nshita mun shita. Umoabomba inshiku shonse mumulungu,umbi esamo fye insuku shitatu. Umubom-fi umo alikwata bwishibilo mukusungaamatuka yama buku aya bwina kristuUmbi nao ali shibaifya kusunga ifilechii-ka mwituka pali ba kompyuta (computer)..Bonse niba shimakwebo banono mukushi-tisha ififwaikwa muma ofesi.

3.3 UKWAMPANA PAMO

Aka Kabungwe kalatangatwa mufyakubomfya, ukulundapo nencenshi pamonecuma ukufuma kuli ba CMML Missionba ku Kasama ukutulafye lintu umulimowayambile. Akabungwe kalipyana ifipepamo nefisolobelo fintu ba mission bale-bomfya kale mumulimo wafitabo.

3.4 UKWAMPANA NABAKASABANKANYA BAMABUKU

Aka Kabungwe ka lyu mana akapipamo naba kasalanganya bamabuku pamongaba Bible Society muno mwine muZambia (BSZ), Ba Opal Trust, (UK), BaScripture Gift Missions (SGM) na ba Cop-perbelt Christian Publications (CCP). Ututubungwe tulafwlisha apakalamba muku-tupingula umutengo uunono nokutushamo.

3.5 UKWAMPANA PAMO NABAKASHITISHA

Pali inonshita akabungwe kabomfyabakashitisha bapamakasa ukushitisha ifit-abo. Ababantu bashita pacinshinkwilanokubashilamo nsonsela wamutengouwingafika (nalimo pachipendo cha 15-20% ukulundapo), icilenga ukuti bashit-ishe pamutengo umowine nokupangoubulekano bunono.

Nakuba aba basulwishi baba cinekon-sekonse, nomba bane ebatalila ukubomba.

Akabungwe kalelolekisha panshilanashimbi ishakubombela pamo na bashi-matuka ukusabankanya ifitabo. Palindakai natukwata babili abaibimbamo mu-li uyu mulimo.

4.0 IFYAKUNTANSHI

Akabungwe kali namapange yakufun-tula uyu mulimo namuncende shimbi mucitungu. Pantu pali inonshita uyu mulimoubombwafye mu Kasama. Kwena aka-bungwe nakasambilamo ifingi, eico kali

akaicetekela sana ukuti kuti kabomba uyumulimo nokufikapo na muncende shimbi.

Akabungwe kali nesubilo lyakufushaicuma ukubomfya ci mashini ca ku pulinti-lako (Risograph). Uyu mulimo nakubawalyamba. Mukupekanya ifyakuntanshiakabungwe kali akaisusunkanya muk-wishiba amaka, ubunake, ishuko pamo ne-fya kutinya atemwa ifingaleta masakamiko.

4.3 ISHUKO

Icishinka cakutila icitungu ca kuLubemba caba ku ncende yamushi kabilitacilaya pamulu mukufuntula imikalile,eico ababomfi abenge tabafwaya uku-bombela kumishi. Ici calilenga ukusa-bankanya kwa mabuku ukutola.Ububwafya kuti bwalenga abengi ukuk-watilapo ishuko lya kushitisha ifitabo ku-babomfi nabena kristu abengi. Nakubateceni ukasanga ukuti ulukuta lonse lule-bomfya baibele imo kabili iyalepauka!

Icakulundapo nici, abantu balefulilakofye kabili ncende nashambwa ukuwam-ishiwa kabili ne filonganino filepangwa,ici nacilenga ukuti abena Kristu ukukabilaifitabo ifingi.

4.4 IFYAKUTINYA

Aka kabungwe takalembeshiwa ukul-ingana namafunde yacalo ukuti akabung-we konse kafwile ukulembeshiwa lintutakalayamba ukubomba, Nalyolineamapange yakulembesha yalimupepi, iciecalenga abakutwafwilisha ukutompokaatemwa ukutwishika nangu ukunenuka.

Umulandu upalene noyu, kubwelelakwa ba Marco Vedder kushamyabo kubulaya, pantu ebali ishintililo mukutungi-lila uyu mulimo.

Fimo ifyakutinya atemwa ukusaka-mikwa, mapamfyo yakusabankanya am-abuku pantu incende ya Lubembaikalamba sana. Ukulundapo nefintu fimbiififwaikwa mukusabankanya ifitabotafisangwa, limo ngafyasangwa filapwa-bwangu. Ukubulila kwandalama, ukubika-po namalipilo yababomfi yaliba ayacepesha nafimbipo filetinya nokutompolaimibombele yakabungwe pa fitabonokulemba.

5.0 UKUSONDWELELA

Mukusondwelela, akabungwe kalel-olesha kuntanshi ne subilo nga ca kutibonse basendemo ulubali. Nga cakutibonse abalaile bafikilisha ifyo balaile,kabile akabungwe kalinokulundapo pafyobabombele nokwesha ukucimfya ubunakenokukampusha amaka neshuko lyonse,eico aka kabungwe kaku citungu caLubemba baleisusunkwanya ukuti bakabeba solwesolwe mukukampula imibombeleiyatungililwa nabakuncende shamumishimuno Zambia.

SP, Kasama

Page 16: Cibemba No. 08 K3,000 No 8 - Bemba - complete.pdfMu Lupapulo lwafumako (Natuleya No.7), twali imya umulandu wa mweo ne mbeela shantungulushi sha cikose- leshi. Kabili, twabulile umweo

16 www.natuleya.com No.8

Natuleya: Ba munyina ba Ka-bungo, abantu bamo bamishibaukuti muli ba kafundisha, bambibatila muli ba kalamba (ba cilon-ganino), bambi nabo batila mulibakulu ba ncito yafya kupekanyaubuyantanshi, Bamo nabo ifyoMukalamba we Sukulu lya bana-banshiwa, bambi ifyo uli kashim-pa wa nkuta nabukasungabwetuka.  Twebeni bushe Ba Pe-ter Kabungo nibanani?

Ba Kabungo: Mukwai inendi mwina Kristu fye uwatemwaShikulu Yesu Kristu no kucitaubufwayo bwakwe.  NaishilebaMinshoni ku mabumba yalekana

lekana aya bantu abangishibe ukulingana no mulimountu nabombele pali bene.  Lesa ewangitile ukuyabombanaya mabumba yonse pa milandu iyapusanapusana nenshita iyalingwa kuli chila ibumba.

Pamo nga kafundisha wa bana besukulu, Lesa ant-wele ku Nchelenge Secondary School mukufunda amasa-mbilisho ya bwina Kristu (religious Education) nangucakuti nasambilishiwe amasambililo yambi ayapamak-webo (Commercial Teacher).  Bakafundisha mukalambapali ili sukulu bamwene muli ine ukutemwa kwa kwaLesa eico bampele ukwangalila iciputulwa ca masambi-lilo ya bwina Kristu (Head of Department), ScriptureUnion (Senior Friend) elyo no mulimo wakwangalilafilonganino fya CMML pa sukulu.  Ici calengele no kutiabana be sukulu abengi baishibe Yesu Kristu nge Mfumuyabo pa myaka ikumi iyakubalilapo mu mulimo wandiuwakubombela shikulu pali iyi ncende pamo pene nenchende isha palamineko mupepi.  Abengi aba muli ababana ne lelo bacilli baletwalilila mu bwina Kristu bwabono kukwata ififulo ifikalamba mu cilonganino namubuteko.

Nga Kafundisha wa Cebo cakwa Lesa, Lesa ambom-feshe nganshi pali ilya nshita kukwafwilisha noku kulili-la indupwa sha bena Kristu.  Ngo muntu uwali kangalilanakwete icisendo ca kumona ukuti ubutungulushi bwafilonganino mu Africa bulekanshiwa elyonokulako pamulu.  Ici cine ecalengele nokuti ningaya nape sukulu lyamasambililo yakwa Lesa kulya ku Theological CollegeCentral Africa pakuti ningayako pantanshi mu kukanshi-

wa ukwishibako mu fyebo fyakwa Lesa pakuti naineningaba umuntu  uwafikapo no kukanshako abanandi.Ukufuma ilya nshita ukushinta nanomba naaba uwait-umpa nganshi mukusambilisha amasambilisho ya fyabutungulushi na masambililo ya mu Cipingo mu nkutasha filonganino fya babwananyina elyo nenkuta shimbi.

Natendeke ukulakansha abena Kristu no kufundishaabakalamba ba filonganino fya nkuta mu ncende yamuKalobwa lintu nalifye membela wachilonganino.  Nipanshita ine iyi bansubile napa bukalamba bwa lukuta.Ine pamo nga kashimpa wa nkuta mukwafwana pamo nabena Kristu ba muli ici cifulo twalishimpile inkuta mufifulo fimo umushali filonganino, no mwali ifyakale.Uyu mulimo wabombelwe mu ncende shimbi pamo ngaMbala, Mpulungu, ukukonka umusebo wa Mbala nanaNakonde, kabili ukuya kucitungu caku Western, South-ern elyo ukubikako namu Lusaka.

Ine nga umo uwali umukalamba wa ncito ya fyaku-pekanya ifya Buyantanshi, naishileba Mishoni wa kubantu abapina aba mu ncende sha mumishi mukubombanaba World Vision (Akabungwe akafwilisha abapina)mu kwafwa abantu ukuitwala pa ntanshi, ku Mupashi, kumubili elyo na mufya bunonshi (Economic Develop-ment). Cali nipali iyi nshita nalebomba naka kabungweelyo intungulushi ishingi isha filonganino shakwete uku-kanshiwa nganshi mu filonganino ifingi.  Kabili twale-bomfya ne nshila ya kukanshya ukwa kuleta pamoabantu abengi.

Kabili ine pakuba nga kangalila wa masukulu yabana banshiwa mu Zambia, twabombele ukwafwilishakoaya masukulu aya leafwilisha abana abashakwete abaku-bafwilisha na bana ba nshiwa mukubafwailako ifyakubomfya nokubasoselako ku Muteko.

Nga kasunga wetuka, nalibomba mu ncito yakushiti-sha ifitabo ukutendeka mu mwaka wa 1989 ukushinta nobwelelo, uyu mulimo niyo untu twatendeke mu Øandapamo na bena mwandi.  Ama buuku twaleshitisha paliilya nshita twalepokelela kuli munyinefwe Mark Daviesuwali e Minshoni wakubalilapo uyo twakumenye ukufu-ma ku bulaya.  Pali ilya nshita Mark Davies ninshi acillifye umulumendo.

Muli uyumulimo uwakubombela Shikulu ngafwilishi-wa apakalamba no mutemwikwa wandi umwina mwandiPatience elyo nabana bane: Priscilla ali pa Lusaka Tech-nical College, Joy ali pa Evelyn, Peter mwana ali paHilcrest technical School elyo no mwana uwakulekele-

INTERVIEW

LESA ABOMFESHEIFITABO MUKUPILIBULA

UBWIKASHI BWANDI

The new Associate Editorof “Natuleya!”

Brother / LusakaBelow: his wifewith two of their children

Page 17: Cibemba No. 08 K3,000 No 8 - Bemba - complete.pdfMu Lupapulo lwafumako (Natuleya No.7), twali imya umulandu wa mweo ne mbeela shantungulushi sha cikose- leshi. Kabili, twabulile umweo

No.8 www.natuleya.com 17

sha Gracious uulelemba amashindano ya-mu Grade 7.  Mukwai ifwe tuli lupwaulwaba ulwaikatana mu mulimo wakwaLesa kabili twaba abatemwa Shikulu.Kuti twakabila na mapepo yenu nganshiilyo tulepyungila Shikulu mu nshikushesu ishakulekeleshako mu bumi bwesu.

Natuleya: Mwaba abakwenda naShikulu Yesu Kristu pa myaka iingi.Bushe mwatendeke shani?

Ba Kabungo: Cali lintu nabelengeleakatabo kanono ako nashitile kuli baScripture Union (akabungwe akabombanabana abanono muma sukulu) ku Kitwe.Aka katabo kali no mutwe uwaletila ifyoi:

“Ici Icitetekelo Cilabomba”.  Pali ilya nshi-ta nalesambilila pe sukulu lya MpatamatoSecondary School, ku Luanshya.  Nge Nteyakwa Yehova tatwalesuminishiwa ukui-kuminisha kwi bumba ilili lyonse ilyamapepo.  Lelo ku camupamba naishileisanga  inshita imo ndi mu kabungwe kaScripture Union apa pene pa sukulu.Intungulushi imo iyali muli aka kabung-we eyaipeleshe no kukwata akashita kaku-landa naine pa kutemwa kwakwa Lesa,lelo nshaipele palya pene iyo.  Ukulinganane myaka isano ukutendeka mu mwakawa 1972 ukufika mu 1977 nalikene ngan-shi ukusha icisumino candi iconakulilemo ica bu Citawala.  Lelo ubunteubo nabelengele muli kalya kataboubwamwina Kristu uwali umunonobwanengele ukuti ningepusha kuntungu-lushi ya Scripture Union ukunondolwela ulwe pusukilo bwino.  Eico napa bushikubwapali Citatu ubwa ntanshi mumweshiwa kapepo kanono mumwaka wa 1977inshita ya 18:00 hrs, nawilile pa nkasashakwa Yesu Kristu   no  kumupokelelamu mutima wandi ukuba Shikulu wandikabili Umupusushi wandi.

Ici cacitikile mu Øanda yaba Petersenabafumine ku calo ca Denmark abobaleangalila umulimo wa Scripture Un-ion.  Ubuseko no mutende fyaishile mumutima wandi ukufuma   pali bulyabushiku kabili kuti nafilwa ukulondololaifyacitike. Kabili ukufuma bulya bwinebushiku nshatala ndolesha kabili kunuma.Naba ndi mushilika wakwa Yesu munshita ishisuma ne shayafya.  Yesu abauwa mweo mu bumi bwandi.  Kabili kutinafilwa ukulondolola ifyo ancitila mubumi bwandi.

Natuleya: Pa myaka 54 iyapita mwa-likala mu misumba ukufika kwi kuminaumo ne fitungu ifyaleka nalekana.Bushe cinshi camulengele ukuti mwin-galaenda muli uyu musango?

Ba Kabungo:  Nafyalilwe no kukuli-la mu musumba wa Luanshya uku-fikafye na lintu napwile amasambililoaya Form 5 no kuya cita amasambililoyabu kafundisha mu musumba uwa Ka-bwe.  Ilyo napwile aya masambililo mumwaka wa 1981 natuminwe ku Nche-

lenge Secondary School eko natampileimilimo yabu Kafundisha.  Panuma nash-ile  incito yabukafundisha nokwingila inci-to yakubomba naba World Vision ngakangalila wa  Mbila Nsuma ico cali nipanuma ya kupwisha amasambililoayashika aya cebo cakwa Lesa pe sukululya Theological College Of Central Afri-ca.  Natuminwe ku Mansa panshita ilyanatendeke ukubomba iyi ncito ukonabombele pa myeshi fye cinekonsekonse.  Panuma ici cifulo calicingishiwanokwitwa Kangalila wa milimo Yatubung-we Twamibombele no kutumwa ku Mba-la ku citungu ca Northern Provincekukuya mukwangalila utubungwe twa-milimo ikumi limo.  Mu milimo wandi naposele sana amano pa milimo yakukan-sha intungulushi mu filonganino elyo nokwafwilishako abantu ukuitwala pantan-shi.  Panuma ya myaka isano baishilensumbula ukuba umukalamba wakupekan-ya imilimo ya buyantanshi, no kuntumaku Gwembe uko nabombele fye  myeshicinekonse konse nokuntuma ku Monze kucitungu ca Southern Province pacifulocimo cine ico panuma baishilepilibulaukuba icakumona pa  buyantanshi bwacitungu (ADP Manager).  Ici capilibwileukuti nali nomba uwakwangalila incendeiikalamba eco bampelele neco cifulo ilyonatuminwe ku Monze.  Mu mwaka wa2002 batutumine ku Mongu ku kuyatende-ka umulimo naumbi uwakumona pa buy-antanshi bwa citungu ca WesternProvince. Mu mwaka wa 2003 iyi milimoyatendeke ukupokelelako ubwafwilishobwa ndalama ukufuma ku calo ca Canadaeico nomba natuminwe ku Kalabo.   Nipali iyi ine nshita twakwete ipangelyakuleka iyi ncito nalebomba no kuyatendeka  umulimo wa kunshimpa icilon-ganino mu Lusaka ico ubuyo  bwa cikobwakusalanganya Imbila Nsuma ukupitilamu kutungilila imilimo yakwa Lesa iile-bombwa mu ncende sha mu mishi.  Ilyotwalepepela pali uyu mulimo Lesa at-wiswilile umwinshi naumbi uwakulaan-galila imilimo ya masambililo yabanababulwa mu kabungwe ka Zambia Com-munity Schools Secretariat mu Lusaka.

Kanshi ici twacimwene ukuti ni Lesaewale asuka amapepo yesu. Ilyo nalekeleincito mu World Vision no kwingila muZCCS cali mu mwaka wa 2003.Twakukile ku  Lusaka mu 2004.  Ne cintuicalengele ngishibe ishi ncende shonsemulandu wa mulimo untu nalebomba uku-fika na kukwikala kuntu ngikele mu mu-sumba ndesangwa napali lelo.  Icaishileku mano yandi ca kukutuluka ukuti, imili-mo yonse iyo nabombele yali fye milimoya kubila fye amatenti  umwakuti ningayafwilisha ne mwine  pa kubomba uyumulimo wakushimpa ifilonganino.  Naku-ba mu nshita shimo twalesanga ifilongani-no ifyo ifyakuti filelola kukuwa, na Lesaaletubomfya  mu kukoselesha abena  Kris-tu abaletwalilila muli ishi ncende ishaMbala na Mongu ukucilisha.  Napali icitulepela ubukata kuli Lesa.

Natuleya: Muncende ishingi ishomwabombeleko mwalebikako itukalyakushitishishamo ifitabo ifya bwinaKristu icakuti nanomba line namukwatanakamo mu Chilenje, Lusaka muntumwikala.  Bushe mulandunshi ifitabo fya-bela ifikankala mu bumi bwenu?

Ba Kabungo    Mukwai ifyo ifitabofyabela fintu ifikalamba mumweo wandi,pantu   umulimo wa ifitabo waba uukalam-ba mumenso ya kwa Lesa kalemba wafit-abo.  Lesa pa kufundisha abantu bakweabena Isreali ifyo bali nokulacita pakubapela amafunde ikumi abomfeshe   ifyalembwa pakuti balebelenga lintu bali aba-na.  Mose nao mukulemba kwakweabikilemo mashiwi pamo nga aya.... wika-lacita….  Kuli ine ici citabo icakubelenga.Mwi buku lya Kusosolola 1:3 tubelengaukuti “Alishuka uubelenga na bomfwaifyebo fya kusesema uku, no kubake fyale-mbwamo; pantu inshita ili mupepi.”Baibele citabo (literature). Kuti wabelen-ga fye apo apali ifitabo.  Ine naishileishiba Shikulu  ukupitila mukubelengafyeakatabo akanono ako mbalilepo ukulan-dapo.   Ku bwaice bwandi ilyo nalifye nemyaka yakufyalwa mutanda, ba shikulunalebamona uko bale bula akapuna baika-la namwisamba lya muti wa mango bale-

Gabriel Kabela, Resters Chileshe, Frank Kalombe, John Bwalya, Isaiah Chalwe,Wathabu Simfukwe, Levy Chibu, Peter Kabungo, Marco Vedder

Royd Chishimba, Charles Chitondo, Susha Mwanza

Akabungwe ka “Natuleya!”

Page 18: Cibemba No. 08 K3,000 No 8 - Bemba - complete.pdfMu Lupapulo lwafumako (Natuleya No.7), twali imya umulandu wa mweo ne mbeela shantungulushi sha cikose- leshi. Kabili, twabulile umweo

18 www.natuleya.com No.8

belenga icipandwa ica muli Baibele icambila nsuma  yakwa Mateo ilyo nali kumushi umwa ice.  Ndeibukishapoubushiku bumo ukuti shikulu alebelengapa mfwa yakwa Yesu Kristu mwibuku ililine ilyakwa Mateo mu cipandwa ca 26elyo na 27.  Ndeibukisha ukuti naponesheifilamba ilyo naipwishe shikulu ngacakuti-la ilyashi alebelenga pafyo Yesu afwilenga lya cine.  Shikulu mukwasuka atilelyacine cine.    Lilya lyashi lyalikalililamuli ine ukufika nanomba.  Pakuti ntend-eke ukubomba incito mu World Visionnabelengele pali aka kabungwe mu katabokamo ako bafumishe.  Abantu ababombaifintu ifikankala abengi baba abaipeleshanganshi pakufungulusha amano yabo uku-pitila mukubelenga ifitabo.    Ukufumakuli ifi fyonse ifyaku mwenako kuti mwa-mona ifyo Lesa abomfeshe ukubelengapakuntungulula mu mweo wandi uwabwi-na Kristu.  Kuli ine ukubelenga tecintu icotungasenda mukwanguka. Uyu mulimowakubelenga ifitabo waba pa fintu ifyoififwaikwa ku mwina Kristu ukulacita.Lelo nangu cibe ifyo ici tacipibwile ukutitwalaleka ukubelenga nomba mu Cipingonakalya.

Natuleya: Ba Kabungo mwalisuminaukubomba nga Inkonkani yakwa KalembaMukalamba uwa ulu lupapulo lwa Natu-leya,   Bushe cinshi calengele ukuti mu-sumine ukubomba uyu mulimo?

Ba Kabungo: Mukwai nasumine uyumulimo panuma yakuipela mu mapeponganshi.  Pantu nakuba mu mwaka wa1980 mukubombela pamo na munyinefweJohn Bwalya twatendeke ukulemba ulupa-pulo ulwalelanda pa kukula kumupashi(Growth Magazine), ico cabombele fye pamyaka   isano ukwafwa inkunta sha muncende isha mu Kalobwa.  Uyu mulimowapelele pa nshila  pa  mulandu wakutilaba John Bwalya naine twafumine kuli iyincende no kuya ku ncende iyaku Mpo-

rokoso uko ba Bwalya baile mukubombaumulimo wa bu Minshoni, naine nailemukubomba ku Mbala naba World Vision.Uyu mulimo tawatwalilile iyo pantu ababwananyina   bashele bafililwe ukukwani-sha ifintu fyonse ifyalefwaikwa muku-fumya ici citabo,     nangu cena tacaliicapakamishiwa nga i ci icelelo.   Kabilipali ilya   nshita ninshi akwali ukutumaamakalata mu mwela (e-mails),  elyonokubomfya ifitunshi tunshi fyakulembel-ako (ama computers).  Kanshi ubwitebwakuti  ningabomba mwibumba ili-fumya ulu Lupapulo cafikilishe fye uku-shininkisha kwakuti, Lesa  alefwaya fyeukuti, tutwalilile umulimo twashile panshila, uwa citabo cakukusha  abena Kris-tu.  Ica cibili, namwene ukutila lyali lishu-ko lyandi ilya kutwalilila umulimo wandiuwakufundisha icebo ico icali pa mutimawa bantu abatendeke uyu   mulimowakulemba ulu lupapulo pakuti cileafwili-sha ukufunda Icebo cakwa Lesa mu filon-ga nino. Icakulekelesha, nangutecakushalikisha, nalekabila ukuti ninga-ba uwakucincisha  aba bwananyina mufi-longanino fyesu ukulabelenga ifitabo nokufibomfya nge cibombelo   mukupaalabambi.  Ngefyo no lupapulo ulu cili efyona Lesa abomfeshe amashiwi  ya katabopa kundeta kuli wene.  Kanshi ukulandaumupwilapo namwene ici citabo ukuti,mulimo fye uwakusalanganishamo icebocakwa Lesa, kabili lishuko lya kukushisha-mo  abana kukula abo tushintililemo ngan-shi ku ntanshi pa kwiminina nabo nokwenda nabo.

Natuleya: Bushe cimonwa nshi baKabungo mukwete pali ulu lupapulo elyonapa fitabo fimbi ifyashala mu nkuta shamuno Zambia?

Ba Kabungo: Abantu aba maka ngan-shi baishibikilwe ku kubelenga Baibele nefitabo fimbi ifyaba fyakwafwilisha.  Nga twati tulande pa fikol-

we fyesu, ifyatendeke ulukuta lwa bu-munyina muli Kristu fyaishibikilwemukubelenga impapulo ne ifitabo.  Darbyali cakumwenako cisuma uyo uwalebelen-ga nganshi ifitabo fya mashiwi yakwaLesa.  Icakunwa camakabe muno Zambiacalipokelelwa  apakalamba mu mayandaayengi nge cakunwa icisuma ico tunwamu mayanda ayengi.  Mu musango umowine naine ndekabila ukumona ukutiabantu  bamonamo ubusuma mukubelen-ga ifitabo fya bwina Kristu kabili ifyoonse pa Øanda pa    mwakwe no lupwabfwile balebelenga ifitabo.  Pakuti tunweamakabe kano ukuposapo indalama, lelopa mulandu wa busuma bwa ici cakunwa,abantu tabasakamana ne ndalama balapo-sa  pali ici cakunya baba fye abaipekanyaukushita.  Eico naine ndekabila ukumonaukuti ulu lupapulo lwasangwa mu Øandashonse isha bena Kristu.  Kabili ndekabilano kumona ukuti ulu lupapulo lulebe-lengwa mu ndupwa shesu no kucifwaishaukwakucisanga ilyo   tacilapulintwa.  Iciabantu bali no kucicita ilyo bakeluka uk-wishiba ubukankala ubo basanga mukube-lenga ifitabo.  Nomba ici kuti cacitwashani?  Ili litontonkanyo nalimbi Ilyo lile-kabila intungulushi ukuibimba muli uyumulimo, ukupitila mu kupangako utubung-we twaba kabelenga ba fitabo uto twinge-mya umulilo mu filonganino ulwakubelenga ifitabo.  Mukulanda umup-wilapo ninshi cila mwina Kristu alekabilaashitakoulu lupapulo no kusangwa mulicila Øanda ya mwina Kristu no kube-lengwa.  Ica cibili ulu lupapulo lufwilelulebelengwa  naku bantu abashaishibaukubelenga ukupitila mu bantu aboabaishiba ukubelenga.  Ili e pepo ne ci-monwa candi.  Ndecetekela ukuti ici cilino kucitwa mu kwafwa kwakwa Lesa namukubomba kwesu bonse capamo mulicino calo cesu.

Ku myaka iyingi iyapitako, kashimi-ka umo alitebe ubwite ukufuma ku mu-sumba umo ukuya kucilonganinocaku Houston, Texas. Palipitileimilungu apo afikile kulya elyoaninine saca (bus) ukufumapamwakwe ukuya kuncendekwi samba lya musumba aishile-ko.    Ilyo aikele panuma yakupenduluka mundalama as-angile ukuti  namutekenya napu-shamo indalama sha cengi (change)ikobili imo.    Ilyo aletontonkanyaifyakucita atile. ’’cisuma ukutimubwekeseshe.   Kuti caba icilubo ukuis-unga.  ” Kabili atontonkenye ati:  ‘’Oo

nandabe ko , ni ndalama fye imo iyi.Nani enga sakamana pali iyi iyacepa ifi?

Nakuba icibungwe caba sacacilakwata indalama ishingi.

Takabulishe iyoo.   Pokelelafye ngo bupe ukufuma kuliLesa,  kabili usuuleko.”Ilyo afikile apo aleikilila,alitalile aimininako pamwinshi  elyo abulile indala-

ma no kupela na mutekenyano kutila, “Wacipushamo iyi

ndalama pasho wancimpela.”  Nam-utekenya, ne cimwemwe atile:  “Busheniwe kashimika umupya mu musumba?”Nao atile, “ee.”  “Kaale nayamba ukuf-

waya ukwakuya mu kushinshimunaLesa.   Nacilafwaya ukumona ifyo win-gacita nga wapushamo indalama.  Tuke-sa monana ku cilonganino pa Mulungu.

“Ilyo kashimika afumine muli sacaalungeme apali icimuti ico bakobekakoamalaiti, ashintilileko elyo atile, “MweLesa, nacipana nshitishe umwana wenune ndalama imo!”  Imyeo yesu e cebocakwa Lesa ico abantu bambi bengabe-lenga.  Ici ecilangililo pafyo abantu batu-mona nga bena Kristu, kabilibalatwesha!  Lyonse tube abalola – kabilituleibukisha – Walisumbula pa mabeyaishina lya kwa Kristu we witwa, “Umwi-na Kristu.”.

BUSHE KUTI WASHITISHA UMWANA WAKWA LESA?

Page 19: Cibemba No. 08 K3,000 No 8 - Bemba - complete.pdfMu Lupapulo lwafumako (Natuleya No.7), twali imya umulandu wa mweo ne mbeela shantungulushi sha cikose- leshi. Kabili, twabulile umweo

No.8 www.natuleya.com 19

YOUTH CAMP

AT LAKE TANGANYIKA

CAMP NO. 3

Ukukumana kwa misepela ukwa unomwaka kwasangilwe abantu amakumi yat-atu (30) ukufuma mufilonganino fine (4)ifya babwananyina ku mbala, Mpulungu,Senga Hill naku Makola. Bakafundishabali basano (5) nabakwipika bali babiliukufuma mu ncende imo ine bapeele ins-hita na masambililo kukubomba nabo unomwaka pe sambililo likalamba ukufuma

“Mwi buku lya kwa Nehemia”.

Pakutampa calishupa

Ukulongana kwatendeke panono pano-no kabili bulanda bulanda ilyo imisepelashinensu ishalefuma ku Kasama shakweteubwafya namotoka bali nayo elyo ba-bwelelemo pa nshila. Nacimbi icabipishe,ibumba lyabaleisa mukwafwilisha imi-sepela ilya lefuma ku Copperbelt bai-sangile mu busanso bwa pamusebo ubwabipisha umo mwafwile umuntu umo elyobambi batatu balicenekwe bubibubi. Nan-gula kwali amafya ya musango uyu, kwaliukusalapo ukutila ukukulongana kutwalilile.

Pali citatu twalibikilwe mumabumbayasano (5). Amashina yamabumba yali niYohane, Malumbo, Yoshua, Yerusalemuelyo na Nehemia. Cila ibumba mwaliimisepela muanda (6). Ici calyafwilisheapakalamba maka maka nga caisa muku-bomba utumilimo namukuleta ibumbalyonse pamo.

Lucelo celo twalekwata “Ukwimanokubengeshima” (Amangalo” Elyo pa-konka amapepo yalucelo. Uno mwakacakoseleshiwe ukutila imisepela ilingileukuibimbamo mukushimikila icebocakwa Lesa.

Inshita ya kutusha elyo neyafyangalo

Twalikwete inshita iikalamba iya ku-sansamusha, caliweme nganshi pantutwalesankana nabakafundisha muli iyi ns-hita. Twaleumfwa bwino ukusamba elyonokwensha amaato. Amangalo ya

mwibumba yaliweme nangula takwali ins-hita iikalamba iyamangalo iya kumineumuntu umo. Caliweme nganshi ukumo-na imisepela shonse shileibimba muli ukukwangala.

Ukusalapula kwabaletoba amafunde

Ukusalapula kwalifye ukwalinga.Ukuilishanya kumo ukwaliko kwa kutilaimisepela ishingi tashalefwaya ukusenda-mo ulubali mukuwamya. Elyo nacimbicakutila tabalekonka inshita ico calelengabambi ukupuswa kukulya elyo nokucelwakumi tantikile (programs). Takwalipo uku-pusana ukuli konse pakati kamisepela nan-gu pakati ka bakafundisha.

Amasambililo no tubungwe (workshops)

Kwali ukusambilila ifintu ifingi ukufu-ma mumasambililo ayalekana lekana elyona masamililo yamutubungwe (work-shops) ayo twakwete. Twalisambilishiwemwibuku lyakwa Nehemia palwa citeteke-lo muli Lesa, ukukula cipya cipya cilamuntu ubwikalo bwakwe, ulupwa elyo necilonganino, Icebo cakwa Lesa mubwi-kashi bwa mwina Kristu, Ine necebocakwa Lesa nefyashala. Ili buku lyalikose-leshe imisepela ishingi abo baumfwileukutila ici cebo cabeleleko ifwe. Twalipal-ilwe apakalamba mu cebo cakwa Lesa.Lubali lumbi, amasambililo ya mutubung-we (maworkshops) yatusambilishe ifintuifingi. Imitwe yonse iyo twalelanshan-yapo yalitukumine mu nshila imo neibiye.Twalanshenye pali bunkobekela elyo ne-cupo, HIV na AIDS, ukusembululwa kwa-baume elyo nobukankala bwa misepelamu lukuta.

Ifyalepelwa kwibumba

Ifyalepelwa kwibumba fyaleisa muku-bako inshita ya cungulo. Cilebumba lya-lepelwa umulimo wakubomba ukuloshakufyalesambilishiwa ulucelo. Amabumbayalepanga imishikakulo, inyimbo, ifyan-galo nefyashala. Elyo kwaleba nokucimfy-anya kwamabumba inshita yakwa sukaamepusho (Quiz). Ubushiku bwakulekele-shako twalikwete inshita yakulangishaamatalanta umo cilamuntu alelangishaamatalanta yakwe.

Ukulumbanya nokushinshimuna

Inshita yalebako mu cungulo. Iyi yale-ba ninshita iyakuipalamika kuli Lesa, uku-landa kuli Lesa nokupela ifisendo fyesukuli ena. Twapepeele inkuta shesu, in-dupwa, fwebene necalo cesu. Nipali iyinshita apotwamwene imyeo iingi ukuku-mishiwa..

Ukusondwelela

Ukulongana kwali bwino sana twam-wene imyeo iingi ilecinjishiwa. Nga-tamwacinjishiwe ninshi mwalikoseleshi-we munshila imo nangu iyi nankwe, nan-gu ninshi mwalisambilishiwe fimo ifipya.Nga caliwamishe abo bonse abali mukwi-sa abesa kuli uku kulongana. Icintu cimoico twabulishefye tatwakwete ulubuutoulwa fikapo inshita ya cungulo. Lelo twal-iipakisha ukwikala pa ncende iilya, in-cende yali iya yana umwela walifyepakati. Ukufula kwa menshi kwalengeleubwikashi ukuba ubwa anguka.

S. Mbala

Intungulushi imo iya misepela yalandile amashiwi yasuma ukuti:

“Natutemwa nganshi palwa kulongana kwa misepela ukwacila mwaka. Shimo

imisepela shesu nashimona ukucinjishiwa mubwikashi bwabo. Ilyo uyu mulimo

taulatendeka, tabalemoneka ku milimo yacilonganino. Muli ndakai, abengi

baleibimbamo apakalamba nokwafwilisha muncende ishalekana lekana. Cabuyan-

tanshi ukubombelapamo nemisepela – kuli bena elyo nakulibambi!”

Page 20: Cibemba No. 08 K3,000 No 8 - Bemba - complete.pdfMu Lupapulo lwafumako (Natuleya No.7), twali imya umulandu wa mweo ne mbeela shantungulushi sha cikose- leshi. Kabili, twabulile umweo

20 www.natuleya.com No.8

Takwaba umuntu nangu umo uwingamona Lesa. Kan-shi ici ecalengele ukuti Lesa asalepo ukuisokolola ku bapano isonde ukupitila mu mwana wakwe. Ukufuma apoumwana wakwe abwelelemo ku mulu, Lesa abomfyaibumba lya basambi iliya lilekulilakofye inshita yonsepakuti abantu bamwishibe kabili beshibe na mapageyakwe. Aba basambi baba emaboko, emakasa kabiliekanwa kakwa Lesa muncende shabo. Eico imikalile yabana bakwa Lesa kuti yalenga ishina lya kwa Lesaukucindikwa nangu ukukanacindikwa “Ishina lya kwaLesa lilapontelwa mu bena fyalo pa mulandu wenu”(Abena Roma 2:24). Ilingi line abena Kristu ebaba noku-pelwa umulandu nga cakuti abantu balalanda ifibi paliLesa. Kanshi emulandu wine Lesa afwaila intanshiukuwamya ulukuta lwakwe ngafilya tumona mu Milimoya batumwa 5:11 “umwenso uukalamba waponene palukuta elyo na pali bonse abaumfwile ifi fintu” Ukulinga-na nefyo tubelenga mu fikomo fya 1-10, Lesa akandileulubembu pakuti abena Kristu bakwate akatina kuli Lesa.Batampile ukulapyungila abantu mu ncende shabo, kabi-li bali abaikatana. Neci calengele ukuti abantu ba-bacindike apakalamba nganshi (v13). Cacine fwe benakristu tufwile ukupilibula amano yesu (Abena Roma12:1-2). Lyena abantu nabo bakapilibula amano yabopalwa kwa Lesa, Yesu, Mupashi wa mushilo,ulukutanapa bena Kristu elyo napa milimo yesu ine.

Icipingo cilanda pa bunte bwesu mu ncende twikala

Muli Mateo 5:13-16 aleeba ifwe ukuti “tuli mucelewa pano isonnde” elyo kabili atila tuli “lubuuto lwa panoisonde” Kanshi tatufwile ukufisa inyali yesumwifungu.Lelo tufwile ukulenga isanikile abantu pakutibamone imilimo yesu iyisuma elyo balelumbanya Lesashifwe uwa mu mulu.

Mulimo wesu ukwafwa abantu ukuti bapilibule imi-beela yabo: amano yabo, ifyo batontonkanya, ifyobaishiba elyo nefyo bamona ifintu. Ici kuti cacitikafyenga bamona ifwe tulecita ifintu ifyalungama. Umwenso,umucinshi elyo na akatiina ka kwa Lesa fikesula mumitima yabo, ne mitima yabo ikanakila nokupokelelaImbila Nsuma ye pusukilo lyabo 1 Yoani 5:9-10 Umuntuonse uwapokelela Kristu mu mutima wakwe alishibaubunte bwakwa Lesa pa mwana wakwe kabili kuti alen-ga nabambi ukukwata ubu bunte.Ifi ngefyo caba kuliimwe ninshi mwaliba abpusanako na bantu bambi.Cinshimwingalaikalila nga bantu abashailuka imwe mwe-baishiba icishinka icamusango uyu?

Yobo 1:8 – 2:3 Nangu line Yobo ali uwatitikishiwanefinkunka ifyamuponene, atwalilile ukwiminina ndimuli bu cishinka bwakwe. Ici ecalengele ukuti Lesaaleitakisha pali yobo kuli kasebanya.

Kanshi amafya ayo tuleshomboka nayo tayafwileukuba akabepesho nga twafilwa ukuba abacishinka kuliLesa. Yoani 12:9-12 ilanga ukubushiwa kwakwa Lasalo

Church Development

IFYO ABENA KRISTUBENGAPILIBULA

INCENDE UMO BEKALAIcipande ca butatu

Muli ili isambililo muli nokusambililaifyo ulukuta pamo na ba membalabalingile ukwikala mu ncende shabo.Kabili muli nokusambilila ifyoabashatetekela kristu bengacindika abenaKristu. Muli nokusambilila ifyo abenaKristu bafwile ukucita pakuti bengaletaabantu kuli Lesa nakulukuta lwakwe.

Page 21: Cibemba No. 08 K3,000 No 8 - Bemba - complete.pdfMu Lupapulo lwafumako (Natuleya No.7), twali imya umulandu wa mweo ne mbeela shantungulushi sha cikose- leshi. Kabili, twabulile umweo

No.8 www.natuleya.com 21

FITABO NSHI MUFWAYA?

ku bafwa kwalengele abantuabengi ukutetekela Yesu. Kan-shi ukupilibuka ukwacinecinemu myeo yesu kuti kwatungu-lula abenamupalamano besukuli Lesa .

Abantu abacishinka

Limo limo tulatunkwanokulanga insansa sha pa men-so kanshi ninshi mu mitimayesu muli akalumwa ulupatona bukaitemwe. Kwabafyeabantu batatu abo tamwinga-bepa, ni aba: Lesa, Satana elyona mwebene. Aba baleshibaifilecitika . Lelo naifwetwishibe ukuti tapakokole nin-shi abantu bamo mu lukuta namu mushi baishiba palwa ifyotufwaya ukucita elyo nefyotucita. Nga tulefwaya ukulengaabantu ukwishiba Lesa tufwileukwikala umweo wa bu kapepabwa cinecine.

Ipepo

Nga cakuti abena Kristubaipelesha ku mapepo, balinokwafwa abantu mu ncendeumo mwine balekwatilaamapepo. Ilingi fwe ntungu-lushi tatukoselesha abantu be-su ukupepa sana nokufungaukulya.Tupepafye ilyotwapelwa umulimo wakush-imikila. Nomba belengeni ify-alembwa mu bena Efeso 6:18na muli 1Tesalonika 5:16-18.Sambilileni ifyo aba bantubalepepa: Yesu Kristu, Paulo,Daniel elyo na David. Mulinokupapa ifyo ifwe twashalilaukutali mu mapepo.Ne ntungu-lushi pamo nga George Muller,ababombele nganshi umulimowakuwamya imipepele munkuta, umusango baikalilemoimyeo yabo nefyo balepepa tetitulingane nabo.

Icebo cakwa Lesa

Abahebere 4:12- Ifwe twal-icefya Icebo cakwa Lesa pantutukonkelela amano ya bun-tunse namatontonkanyo yesu.Icipingo cilatukoselesha ukula-landa icebo, ukusumina ifyocalanda, ukukwata iceboelyo nokulashimikilako nabambi. Amalango32:47-Te mashiwi yafyefye iyolelo caba emweo wesu -Amalango 31:11-13.

Ukufunguluka mubwikashi

Ukutendeka 26;25-33 -Belengeni ilyashi lya kwaIsaki. Fwe bena kristu tul-ingile ukulafunguluka mumbali shonse mu bwikashibwesu.Nga twafunngulu-ka sana mu bwikashibwesu kuti twayafwaabantu abengi na Bantukuti batucindika.

Muno Africa calibaicayafya nganshi abengimu mishi ukukwanishaifintu ifyo umuntu onse abanokukwata pamo ngefi:

1. Amasambililo: Caba cilan-gililo icibi ilyo abana besu fwebe-na kristu bafilwa isukulu balekanokuleka bwangu bwangu.

2. Incito: Fwebamoababomba incito twalikwataimbela ishibi pa ncito pamongeshi: umulele pancito, bam-bi abena kristu abaingishaabantu incito tabenusha bwan-gu ababomfi babo kabili tabac-ita ifintu nomulinganya kubabomfi. Ifi fyonse tafilangaubunte busuma ku Bantu.

3. Imilimo tumwenamoubwikashi: Abena Kristu bamobalabomba incito sha malipilo

lelo tababomba nomutimawabo onse

4. Ukusanduluka mu mi-bombele: UbunaØani bulalengaabena kristu bamo ukufilwaukukusha amabala nanguamakwebo yabo ukulingananefyo yafwile ukuba. Ukufun-

guluka kwesu kwashintililapali bu cishinka bwesu.

5. Imilimo twaishiba:Nabumbi ubwafya ubo tumonailingi bwakufilwa ukusangamoifintu ifikulu mu milimo yesu.Icilenga ifi kufilwa nangu uku-kanabika amano mukulundapoubwishibilo mu milimo tubom-ba elyo nokukanalenga abantubeshibe palwa milimo nobwishibilo bwesu.

6. Umwakusungila icuma:Abena kristu abengi tabakwataamapange nenshila yakusungil-amo icuma cabo, eico balifilwaukufunguluka

7. Ukucindikwa:Abengiababwananyina indume ne

nkashi babafye ngo muntu uulionse mumushi. Tapaba ifyobacita pakuti babe abapusana-ko na bantu bambi.

Ukwikatana

Belengeni Amalumbo133:1-6 Tufwile ukuba abaika-

tana pakuti tuleyafwana.Teti tubombe ngo mubiliumo nga tatulekumanapamo.Teti tube abaika-tana nga tatuleisa pamopakuti twishibane bwinonokwishiba ifyo cila umoengabomba, ifyabupeelyo ne milimo twaitwamukubomba. Cine cineabapano isonde bakeshibaukuti tuli basambi bakwenga twaba abatemwanakabili abaikatana pamo -(Yoani 13:35).

Ukusondwelela

Muli ili sambililotwalolekesha pa makaayaba mukucindikwa kwacilonganino. Bushe fintu

nshi ifilonganino fyacitapo muncende umo fyabela, na mufyalo umofyaba elyo na mumishi umo fyaba? Ibukisheniifyo Yesu asosele, atile, ‘Imwemuli lubuto kabili umucele wapano isonde. Ici cebo kuticafikilishiwafye nga twabikaamano ku cebo cakwa Lesa namapepo mu mikalile yesu. Ngatwaba abapimpa muli ifi fintuabantu bali nokumona ukwika-tana pakati kesu kabili bakamo-na bu cishinka muli ifwe.Ukuba ulubuuto lwa pano iso-nde emulimo uukalamba ngan-shi ku mwina Kristu onseuulekonka mu ntampuloshakwa Yesu Kristu.

IC, Kasama

Akabungwe akapangilwefye nombaline akaleitwa ati “BrethrenLiterature Team” akalolekesha pa mulimo wa kukoseleshanokukondenkanya imilimo yakulemba nokupanga ifitabo munkuta sha CMML muno Zambia kalefwaya ukumfwa amaton-tonkanyo yenu:

Bushe ba kabelenga aba mu nkuta elyo na mu mishi yesufinshi bengafwaya ukubelenga?

Bushe mafya nshi kabili fintu nshi bashomboka nafyo ifyobengakabila ukusambililapo?

Bushe ni finshi ifingafwilisha abana besu elyo ne misepela?

Fitabo nshi ifingafwaikwa ukupilibwila mu Cibemba?Nangu limbi mwalishibako umuntu umo uwalemba icit-

abo lelo taishiba ukwakupangisha ico citabo.

Natubombele pamo kabili tulembele aba bamunyinefweifyo tuletontonkanya pali uyu mulimo. Abengi mu mishi umotwikala tababelenga lelo imwe MULABELENGA.

Kanshi amatontonkanyo yenu yalekabilwa. Lembeleni kuli:

Secretary, Brethren Literature TeamBox 73087, Ndola // 0976675150 / lukama @gmail.com

Page 22: Cibemba No. 08 K3,000 No 8 - Bemba - complete.pdfMu Lupapulo lwafumako (Natuleya No.7), twali imya umulandu wa mweo ne mbeela shantungulushi sha cikose- leshi. Kabili, twabulile umweo

22 www.natuleya.com No.8

Pa-kwasuka

ili ilipusho natutale tumone muCebo cakwa Lesa umwine uwatu-pela icupo, tumfwe ifyo alandapo.Atile, “tacawama umuntu ukubaeka.” (Ukutend. 2:18).

Lesa aebele abena Israeliabantu abo bengopilamo

Mu Ukufuma 34:12-16 Le-sa asokele abena Israeli ukuka-napanga icipangano na bantuabaleikala muli cilya icalo ba-leyako. Alefwaya ukuti bale-upila mu Bantu bakwa Lesa.Ico abapelele ici icipope nicotalefwaya ukuti abantu bakwebalepepa utulubi nangu tu lesatumbi kanofye umwine eka.Talefwaya abantu bakwe uku-kopa imikalile ne micitile iya-bipa iya nko shimbi. Lesatalefwaya abantu bakwe uku-leta umusebanya kuli ena uku-pitila mu mikalile yabo.

Lesa alikoselepo sana paliici icipope, pantu alebweke-shapo ukusoka abantu bakwengefyo tulemona na mu Malan-go 7:3 “kabili tamufwile uku-laupana nabo. Mwilaufyakoabana benu abakashana kabili

mwilaleka abana benu abalu-mendo baleupilamo”.

Umusango tuleupilamoufwile waba ukulingana nefyoLesa alanda mu Cebo cakwe.

Lelo ku cabulanda abenaIsraeli tabakonkele ici cipopecakwa Lesa. Mukupita kwa,nshita, ukulingana nefyo tube-lenga muli Ezra 9:1-3, 12 aban-tu bakwa Lesa abengi pamopene fye na bashimapepo Lesaalibakandile pa mulandu waku-kana konka ifipope ifyoabapele.Na Nehemia wine uwa-konkelepo Ezra mukutungulu-la abena Israeli naoaishilelwisha ici icimusangoicabipa.

Muli Nehemia 10: 30 aban-tu balaya ukufikilisha icipanga-no cabo na Lesa. Balanda abati,

“Ifwe tatwakapeele abana besuukuba abakashi ba aba Bantukabili tatwakasuminishe abanabesu abaume ukupa abana baaba Bantu”. Na muliNehemia 13:26 na-mo Nehemia abe-bukishe pali uyuwine umulandu,atile, “Bushe teicicine calengele ukutiSolomoni imfumu ya-bena Israeli naoabembuke? Lelokwena takwali imfu-mu nangu imo mu nko shonseiyalingene nankwe, uo Lesawakwe atemenwe nokumucitaimfumu pa bena Israeli bonse.Nomba abenafyalo abo aupilebumulengele ukubembuka.Bushe ubu ububi buleumfwikapakati kenu? Bushe mucilimulepula ifunde lya kwa Lesaukupitila mu kuupa abena fyalo?”

Nga ifwe ni shani?

Limbi bamo kuti baton-tonkanya ukuti ili ifundelyapelwe fye ku bena Israe-li. Eico natumone isambil-isho lya mutumwa Pauloilyo alembele te ku ba Yudaiyo lelo ni ku lukuta lwabena Kristu pamo nge nkutashesu. Belengeni amashiwiyonse ayali mu kabokoshiakali lwa ku kuso.

Paulo abalilapo ukuko-selesha abo alembele ukutibabe abantungwa mu mano

yabo. Abeba ati mwibaabasendwa no bufwayo bwamatontonkanyo yenu ne mibiliyenu. Aya mashiwi yakankalanganshi ilyo tuleipusha ili-pusho palwa muntu uo ningileukuupa nangu ukuupwako.Abantu abengi balasendwa nemyumfwile yabo. Tabasakama-na ifyo Lesa aletontonkanyapopa busalo bwabo.

Paulo kabili akonkanyapoukulanda ati umuntu uwendamu lubuuto,uukonka YesuKristu talingile ukukakilwanangu ukuba kwi koli pamo nomuntu uushatetekela, uwendamu mfifi. Tapaba isenge, buumo, ukwampana nokusum-inishanya pakati ka aba Bantu.Eico tabalingile ukuba pamo.Muli ili ilembo Paulo tale-landafye pa cupo ceka, lelo icoalandile pa cupo nico mu cupoemwaba icipangano ca bun-tunse icashika.

Apa twamona ukuti ulubuu-to ne mfifi teti fikale pamoiyoo. Nga cakuti mwakakilainama shibili ishapusana kwikoli limo kuti shalatintana, pan-tu cila imo ilefwaya ukulolauko ilefwaya ukuya iine. Kutishacenana no mulimo shilinokubomba teti ubombwe na-kalya. Na abantu ba musangouyu teti babombe bwino mubwikalo bwabo iyo. Pantu ificimo cine nokukumbinkanyaubufumu bwa kwa Satana nobwa kwa Lesa, ulupwa lwakwa Lesa no lwa kwa Ciwa.Cila umo kuti alacita ifintu uku-lingana noko afuma. Kanshimu Øanda yabo teti mube insan-sa nakalya kuti balalwishanyafye umo shacela.

Kanshi tulingile ukupaumuntu uwatetekela Kristuukulingana nefyo Lesaumwine alanda mu Cebo cak-we. Tuli nokwishiba ubwimini-

shi bwakwe muli Kristu,ukukula kwakwe ukwa ku mu-pashi, imikalile yakwe ifyo api-tamo ukufuma ku bwaicebwakwe elyo nefyo asumina-mo. Icifwaikwafye kuupaumwina Kristu kabili kapepawacine. Tatufwile ukuupauushili mwina Kristu iyoo.

Nga talongana mu lukuta umoine nongana ena ni shani?

Icantanshi tufwile uk-wishiba uko alongana. Icabubi-li tufwile ukwishiba nga cakutimuli lulya lukuta balisuminaukuti tuli nokupusukila kucitetekelo fye epela, muli buLesa patatu elyo ne fintu fimbiifikankala ifyo twasuminamoukulingana nefyo Icipingo ci-tusambilisha. Ifi efyo caba munkuta isho twita ukuti “inkutaishashintilila pa Mbila Nsuma”.Muli ishi inkuta abantu kutibaba nga aba mulupwa lumonangu inkuta tulonganamoshingaba ishapusana. Lelo icicapusanako na abo abasuminamu fintu fimbi ifyapusana sananefyo ifwe twasuminamo. Ababena bafwile ukuupila mu nku-ta ishipalene ne nkuta shabo.Apo ifwe tatwaishiba ubwimin-ishi bwabo muli Kristutatufwile ukusuminisha abanabesu ukuupana nabo pamo nge-fyo Icipingo catweba. Pali uyumulandu tulingile ukuba aba-cenjela kabili abailuka ukulan-da kwa kwa Lesa. Ifwe pamonga umubili wakwa Kristutufwile ukwafwilisha bwangubwangu abo bonse abalefwayaukwingila mu cupo pakuti ba-salapo icisuma ilyo tabalaiposamu mafya, mu bwikalo bwabo.

Ukusondwelela

Ubu ebulondoloshi ubotwingapela pali uyu mulandu.Bonse abena Kristu tabasum-inishiwa ukwampana na basha-tetekela. Bafwilefye ukuupaabena Kristu banabo pantu ngabakwata ubwafya ngo lupwalumo cikaba icayanguka ifweukubafwilisha, pantu bonsetwasumina fimo fine kabilitwalicindika nokwiluka Icebocakwa Lesa mu musango umowine.

JB, Kasama

Bushe ine pamonga membala wa lukuta mfwile ukuupa membala wa mu

lukuta lumo lwinefye? Nangu bushe kuti naupa uwa mu lukutalumbi? Bushe kuti naupa uushili mwina Kristu?

YO

UTH

CORNER

Page 23: Cibemba No. 08 K3,000 No 8 - Bemba - complete.pdfMu Lupapulo lwafumako (Natuleya No.7), twali imya umulandu wa mweo ne mbeela shantungulushi sha cikose- leshi. Kabili, twabulile umweo

No.8 www.natuleya.com 23

GLO - IMPACT IIIUKULONGANA KWA BASAMBIABASAMBILILA PE SUKULU LYAGLO MU MYAKA YA KUNUMA

Uku kulongana ukwa basambiabasambilila pe sukulu lya GLO mumyaka yakunuma ukufuma apo isu-kulu lyatendekele kwaliko ukufumapa 11 ukufika pa 15 April 2011. Kuliuku kulongana kwasangilwe abasam-bi abengi ukufuma mu fitungu ifyale-kana lekana muno Zambia elyo nakunse ya cino calo. Ala caweme ngan-shi ukumonana nababwananyina aben-gi abo twalebelengafye amashinayabo mu makalata ye lyashi lyababomfi bakwa Lesa elyo na mu kat-abo umulembwa imilimo ya aba beneabasambi ako batila “GLO update”.Impendwa yali imyanda itatu.

Ukukoselesha kwa ntanshi munshita ya lucelo kwacitilwe no waliumukalamba wesukulu lya GLOuwalenga bubili, niba Murray Grind-lay. Balandile pa bukuule bwa kwaLesa ukufuma muli 1 Korinti 3:9. Panshiku shibili ishakonkelepo ukuko-selesha uku ukwa lucelo kwacitilwenaba Simon Banda (niba kafundishapa GLO) elyo naba Kaluba Kapapulaabali abakalamba be sukulu lya Kani-ki Bible College pali ino nshita.Abababili bakoseleshe pa kushininwa mu

mutima elyo napa fintu ifinga-lenga ababomfi bakwa Lesaukubomba bwino umulimowakwa Lesa. Babelengele mu-li 1 Samwele 9:1-27 elyo namuli Filimoni 1-7

Abali ba kafundisha wantanshi niba Isaiah Chalwe.Basambilishe pa musango uoLesa abombelamo. Abali bakafundisha wa cibili niba Fe-lix Muchimba (ebakalambabesukulu ilya GLO pali inonshita). Bena basambilishepafyo twingawamya ubutun-gulushi. Ababutatu niba Lu-kama David. Basambilishepa mulimo wa misepela. Pa-kulekelesha ba Muchimba bakonk-enyepo isambilisho lyabo.

Cila bushiku mu cungulo kasubakwaleba ukwikala mu mabumbanokusambilishanya ukupitila muku-lanshanya pa milandu iyalekana leka-na iikumine abena Kristu. Cilabushiku mu cungulo bushiku kwale-ba ukumfwa ubunte pafyo Lesa ale-bomba ukupitila muli aba bene

ababomfi bakwe. Kabili inshita shi-mo kwaleba ifishibisho no bulondo-loshi bwa milimo yakwa Lesaukufuma ku tubungwe tumbi elyonama Bible School yambi. Kanshimukwai uku ukulongana kwaliwemenganshi. Pa kulekelesha ndefwayaukutasha bonse abaibimbilemo kabilinokupikintika nganshi mukupekanyafyonse ifyalefwaikwa paliukukulongana. KKM / Lusaka

Abantu bamo batila umulimo wakulemba wa bantufye abanono, bambi nabo batila umuntu uulionse kuti abomba uyu mulimo. Kwena muli ishi insoselo shonse shibili muliko icishinka panono.

Amasambililo ya bakalembaInkuta shesu muno Zambia shilekabila abantu abaishiba bwino ukulemba.Mu lupapulo lwa Natuleya, twalisuminishanya ukupela amasambililo kuli abobonse abalekabila ayengabafwa ukuba abacenjela mu mulimo wa kulemba. Kanshinga mulekabila aya amasambililo tulembeleni. Nga mwatweba tukamituminaisambililo lya ntanshi pamo namepusho aya pali ililine isambililo. Nga mwayasukaayo amepusho mukatutumine amasuko yenu.

IFYA-LUTUKULIIMWE

Page 24: Cibemba No. 08 K3,000 No 8 - Bemba - complete.pdfMu Lupapulo lwafumako (Natuleya No.7), twali imya umulandu wa mweo ne mbeela shantungulushi sha cikose- leshi. Kabili, twabulile umweo

24 www.natuleya.com No.8

'Mutile akashishi tekuti ka-pulinkanye munkanda kano paliicilonda. Lelo nga cishinka, ka-

pulinkanya shani ukufuma ku mwanakashinokuya kumwaume nangu ukufuma ku mwaumeukuya ku mwanakashi?'Ulubali lumbi lwakuti nga kubafye necishinka, mfwile

nalanda nati tatwaishiba. Inkanda yaba kubwaume, elyoneyaba mubwanakashi mucinefye yaliba iyanakuka, iyason-goloka kabili iya pepuka. Cimoneka kwati pa nshita ilyaiyabula ukumfwa ubukali nangula ububi ubuli bonse, inkan-da yabantu bonse babili ilalepuka nangu ukukweseka ilyobaleampana capamo. Uyu emusango uo akashishi kengilila-mo. Ngefyo twamona, amalwele ayali yonse ayafumamubulalelale yalenga inkanda ukuti ingafumya umulopa.

'Bushe Lesa kuti aposha umo uwakwata akashishika AIDS?'

Cishinka! Lesa ni Lesa elyo acita ico afwaya. Nikapelawamweo elyo ni ShiØanga Mukalamba. Ena kuti atemwaukuposha uuli onse uwalwala AIDS nangu uwafilondanangu uwabulwele ubuli bonse. Tapaba uwaishiba umulan-du Lesa aposesha bamo nokukana posha bambi. Aposhaabanonofye pa cipendo ca bantu abengi abo tupepela kutibapole. Nalyumfwa utusebo utwingi utwabantu abaposhi-wa kubulwele bwa HIV nangu AIDS. Makamaka mufyaloifipina umo amaka yapulishamo yalemoneka ilingiline yale-moneka ukutwalwa pantanshi. Lelo tapaba nelyo umo uonaishiba nemwine uwaposhiwa. Lubali lumbi, imintap-endwa ya bantu abakashishi ka HIV balyumfwika ukutiubumi bwabo bwalilako pamulu nangula ukuba bwinopanuma yamapepo, libe ilyo bayakukupimisha bamashinibalelangisha ukutila bacili nakashishi.

Cili icayanguka ukupepela pa kuposhiwa pamulandu nomwenso tepamulandu wakuti tuli ne citetekelo. Limo limotulapepa ukutila tuposhiwe pamulandu wakuti tulalubamukutontonkanya tumona ukutila cintu icibi umuntu uku-fwa. Lelo Icipingo citufundisha ukuti, kuwatetekela imfwatempela iyo. Tamwaba ubwafya mu mfwa ya muntu uulinikakonka wakwa Yesu, lelo mwaba isubilo lya mweo wamuyayaya. Umutumwa Paulo atile kuli ena ukuba nomweoni Kristu lelo ukufwa cali bunonshi. Eico lyonse ilyotulepepela pakuposhiwa, tulepepa nokuti ubufwayobwakwa Lesa bucitwe. Paulo umunga wali mu mubiliwakwe tawapolele. Timoti akonkenyepo ukukwataubwafya bwa mumala. Na Yesu Kristu, Lesa wishi asum-inishe ukuti engafwa pamulandu waifwe. Mu musangoumo wine Lesa asuminishishamo abantu bakwe ukwipaiwapamulandu wa cebo cakwe pali nomba.

'Akashishi ngakafumina mumisu bushe teti imi-mana na menshi fituletele ubwafya?'

Ubwafya bwingabapofye bwakupolomya ubuletwa no-tushishi utusangwa mu menshi ya fiko, tebwafya bwakufu-ma kutushishi twa HIV.

'Nalyumfwa ukutila bamuØwiØwi balambukishaAIDS mu Afrika. Bushe ici cishinka kabili bushekuti naambula AIDS ukupitila mukusumwa nabamuØwiØwi muli cino calo?'

Imintapendwa yabantu pano isonde fye lyonse balibaabasakamikwa neli ilipusho, kabili lyonse ilyo naya muAfrika elipusho abantu abengi banjipushapo. Twalishininki-sha ukuti ubwasuko bwa kuti 'Bufi' tabambukisha elyotekuti wambule muli uyu musango mu Afrika elyo nakun-cende ukuli konse. Ngacakutila AIDS yaleambukila muliuyu musango, incende shamu Africa isho ubulwele bwamalaria bwatebelela nga shalitebelelwa nobulwele bwaAIDS bwine, pamulandu wakuti ubulwele bwa malariabuletwa na muØwiØwi.

Elyo ngatwalimona nokuti umuntu fye uwamyaka iiliyonse atendeka ukulangisha ukuti ali na kashishi. Umuntuuuli onse, kabili bonse balasumwa naba muØwiØwi. Icishin-ka cakuti, banafye beka bafumya kuli banyini elyo nemise-peela ishaibimba mukulungana, mubwingi, ebasekaukukwata AIDS, eico twalishininkisha ukutilabamuØwiØwi tabambukisha. Kuti paba ubwampano bunonopali malaria elyo na AIDS. Lelo ici nipamulandu wakutinga naukwata ubulwele ubuli bonse kale, elyo AIDS yaisa,ninshi ubulwele ukwetekale bwalakoselako ukucila palyabwaba.

Akashishi kamo ako tutunganya ukuti kuti kaambukishaHIV, cipu. Nipamulandu wakuti elyo cakula sana cilonkaumulopa uwingi, elyo nomulopa umo kuti cawingisha mumuntu umbi pakumusuma. Lubali lumbi, umulopa cisendawalicepesha. Ukulingana nefyo umo apimine, atile, pakuticikwambukishe, cifwile ukukusuma imiku 15,000.

'Bushe kuti naambula akashishi ka HIV kulikamashini kaku beyeleko?'

Kamashini kalya babeyelako kuti kaambukisha HIVngacakuti kasenda umulopa kumuntu uwalwala  elyo katetaumuntu elyo umulopa ulya waingila pa cilonda. Tekutiwipaye akashishi ukupitila mukusamfya mashini. Ulingileukubomfya umuti uwamaka uwakushingako.

'Bushe icipimo bapiminako ukwishiba nga uli naHIV califikapo?'

Kwaliba inshila ishalekana lekana ishakupiminamo,Ishingi tashaba mukulolenkana, ukufwaya utushishi tucingi-lila umubili ku malwele uto tupangwa pamulandu wakul-wishanya nakashishi. Kuti casenda imyeshi mutanda (6)pakuti ututushishi tucingilila umubili ku malwele tupangwepanuma yakwambula. Eico umuntu uwaambula ubulwelemu January, kuti elepimishafye nokusangwa ukwabulaakashishi mpaka mu mweshi wa July libe ninshi alilwala.Munshila ishingi, mashini uwakwatishapo amaka ena kutiasanga ubulwele panuma yamilungu mutanda (6) iyak-wambula, limo limo tekuti cifike nakuli iyo milungu. Munshita shimo shimo, cipimo tacilangisha ifishinka, necicicitika ilingiline nabamashini bakupiminako mukwangufy-

HIV / AIDS AMEPUSHO YANDI

Page 25: Cibemba No. 08 K3,000 No 8 - Bemba - complete.pdfMu Lupapulo lwafumako (Natuleya No.7), twali imya umulandu wa mweo ne mbeela shantungulushi sha cikose- leshi. Kabili, twabulile umweo

No.8 www.natuleya.com 25

anya. Inshila yakupiminamo yalikwata utuntu utwingi, elyonefyo bamashini balangisha limo filakosa ukwilula, elyo limonalyo akashishi ka HIV kuti wakapumbila kukashishi kambi.Uyu emulandu wine bashiØanga wa mufipatala mufyalo ifingiabafwaila ukupimisha imiku ibili ukubomfya inshila shibiliishapusana panuma yakupishapo imilungu imo pakuti bengashininkisha bwino bwino. Kwaliba inshila shimo ishakupimi-namo ishalolenkana notushishi utwalekana lekana, lelo ishinshila shaliluma umutengo elyo kabili shaliba ishakosa uku-fikilisha.

'Umwana wandi apiminwe ukutila nakwata HIV -Bushe cacine mulwele?'

Icantanshi, icipimo conse kuti calangisha ubufi kucipendocabantu abanono. Uyu emulandu wine bashiØanga wa mufi-patala batemenwa ukupima libili pakutila bashininkishe. Ica-bubili, ilyo umwana afyalwa imipimine taibomba bwino.Icipimo tubomfya cakumona utushishi tulwisha amalwele –utulongana mukulwisha HIV. Elyo umwana afyalwa, alasen-da ututushishi ukufuma kuli banyina. Eico umwana onse uobanyina bakwata HIV, akapimwa ukuti nao alikwata libenakwata nangula takwete. Mufwile mwalolela ututushishitucingilila kumalwele utwafuma kuli banyina twabombatonse pakuti mupeele inshita kumubili wamwana pakuti win-gaipangila utushishi twauko. Panuma yamwaka umo, kutimwamupimisha nakabili. Ilingiline besamukusangwa ukutitabakwete kashishi. Elyo ngacali cakutila banyina, balipeelweumuti wakucingilila umwana kuli HIV ilyo bali pabukulu,lyena telingi ilyo abana benga pimwa ukuti bali nakashishipanuma ya mwaka umo uwakufyalwa.

Pa bana 100, abana 90 tekuti bambule HIV ilyo inshitayakufyalwa tailafikila. Ilingi sana abana bambula kuli banyi-na pakufyalwa. Ngacakutila banyina baliba abalwalisha ilyobali pabukulu, elyo utushishi twamalwele tufulilako elyo ciliicaanguka umwana ukwambula. Ukwabula umuti wakucingi-lila, nalimo umwana umo pabana 4 ewingakwata panumayakufyalwa. Lelo icikuti caba ukutila pa bana 100 ukutipabafye abali 8 ilyo umuti uuli nga AZT (Zidovudine) nangu(HIV protease inhabitor) walapelwa kuli banyina panumayamilungu 14 iyakwimita mpaka napakupaapa elyo nokufikapa milungu 6 iyakufyalwa. Ilyo umuti wabomfeshiwa na-banyina bakwata umwana ukupitila mu opaleshoni (Caesar-ean Section), Icipendo cabana abengambula kuti caba panshinalimo umo pa bana abali 50.

'Nalyumfwa bamo batila akashishi ka HIV takaletaAIDS'

Mu calo cabuntungwa umwaba imintapendwa ya bantu,mukasangamo akacipendo akanono akabantu abakwata imi-tontonkanishishe iyakupapa pacintu icilifye conse ukubika-pofye no buwele bwa AIDS. Nangulaline kwabaukufwailikisha ukukalamba ukucilile napa myaka amakumiyabili (20), Kwaliba icipendo icinono sana icaba shiØanga,bakatukuta (ama scientists), elyo nabakumilabasa(Journalists)abasosa ifintu ifili nga: “Tacashininkishiwa ukuti HIV eiletaAIDS.” Amashiwi aya yabupumbu sana kabili yabwafya.Bayafisha na kubantu palwalala pamulandu wakuti bakasa-bankanya wamalyashi balitemwa abantu abaluba mumiton-tonkanishishe yabo – bapanga ilyashi. Ubwafya bwakutilatabeshiba palwa masambililo ya muti wa mucipatala (medicalScience). Namwishiba, ukuti batila “tacashininkishiwa” ukul-ingana nefyo balefwaya, ngatwatila uku peepa fwaka kulaletaubulwele bwa bapwapwa (lung cancer), ilyo ninshi ifishinkaepofili ifyamaka yakutushinina na mucilye ca mulandu. Na-bwekeshapo nakabili. Tekuti usange ifishinka bwino bwinoukuti ukupeepa fwaka kulalwalika ubbulwele bwa pwapwa(lung cancer). Lelo cingafye isonde lyonse elya sumina iciukuba cishinka ngefyo naine nasumina, ukushintilila pafyafwailishiwa. Icilangililo cakuti twalimona ukupitila muli fi-

mashini ifyakupiminako ifyo icushi cafwaka calula ifilundwafyamucifuba. Tulamona ifyo bakapeepa bafulisha ukukwataifilonda kuli bapwapwa ukucila abantu abashipeepa. Lelotekuti mpele ifishinka ifilelangisha ukuti umulandu wine uouyu muntu afwila kubulwele bwa filonda kuli bapwapwanipamulandu wakuti alepeepa fwaka. Elyo ukupeepafyekwine takwipaya: fintu fifuma mukupeepa fitebelela ifilun-dwa fya mubili nokupanga ubulwele elyo ubulwele bwashintakumfwa.

Fikansa fyaba palwa kupeepa efyaba nabakwata akashishika HIV. Tulamona pali bamashini efyo HIV icita pafilundwafyamubili, ilepaya utushishi tucingilila umubili ku malwele.Twalishiba umulundu abantu bakwatila ubulwele bwa cifubacantandabwanga (TB): Nipamulandu wakutila ututushishiutuli tushilika twa mumubili natonaulwa. Abantu “tabafwa”kuli HIV pali nomba ukucila ifyo tabafwa pamulandu noku-peepa. Bafwa pamulandu nefyo HIV yonaula ifilundwa fyamubili. Icishinka cakutila ubulwele bwipaya sana ubwendelapamo na HIV elyo no bwa TB lelo tekuti mpele ifishinka fyakutila ico abantu balefwila kuli TB nico icakuti balekwata nakashishi ka HIV. Twali mona ukuti abantu balafwa kuli TByekafye elyo HIV limbi tekuti ibe emulandu wine ku muntuumo uwaikwata. Lelo twalishiba ukutila abantu abakwataHIV inshiku shabo pano calo tashitantalila ukulingana naban-tu abashakwata akashishi ka HIV. Elyo kuti mwaishiba namal-wele ayo yakakonkapo. Uko ukuli akashishi ka HIV,ilingiline ninshi na TB ekoili mu musango uwaansha uku-poshiwa elyo nelingi ileeta imfwa.

No mwana umunono alishiba ukuti umuntu kuti bamutun-ga itoni lya mulopa wa muntu uwalwala elyo panuma yamya-ka umo atendeka ukulwalilila. Nga ayapimwa kuti asangwana kashishi ka HIV pamo pene nomwina mwakwe elyo uku-bikapofye nomwana. Bonse batatu batendeka ukulwalililaelyo nokufwa. Elyo umuntu umbi nao bamutunga itoni lyamulopa wa muntu uushalwala. Napanuma yamyaka amakumiyabili (20), basanga ukuti ubumi bwakwe bulifye bwino. Elyonabena mwakwe ukubikapofye nomwana basangwa ukutilatabali nakashishi ka HIV nangu ubulwele ubuli bonse ubwen-dela pamo na HIV.

Uku ekusonsomba kwandi kuli abo bonse abasosa ukutiHIV taileta AIDS: Ngacakutila bali shininkisha, baleya baila-se umulopa wa muntu uwakwata HIV. Tapali nangu umo paliabo uwinga cita ici pamulandu wakutila mukati kamitimayabo bali  nomwenso. Lelo bena bacili abasekela mukwebanokukoselesha bambi ukutila balingile ukubikako amanokumashiwi ayabumi ayalepeelwa. Balebika imyeo yabantumukayofi, na pamulandu waci imyeo iingi kuti yaloba.Naishiba ukutila abantu bamusango uyu tabasakamana imyeoya bantu.

  Mu Afrika amepusho na masuko yacitwa palwalalayalasenda insa ishingi, elyo kulaba abantu abengi. Mukuleke-lesha eco ndefwaya ukusosa nici: pali ndakai abantu baliabasakamikwa pa nshila bengambwilamo HIV ukufumyakoiyamu bulalelale. Nshilefwaya ukuti abantu beba nomwensopalwa kwambula AIDS. Lelo kuti natemwa ukuti beba abasa-kamikwa kufintu ifyo ifya yana kukusakamikwako, nokukanasakamikwa kufintu ifyo ifishinga peela ubwafya. Kutinatemwa abantu bakwatisha umwenso uwakukana cita ubu-laalelale ukucila ifyo bakwata umwenso wakwingila mu Øan-da ya muntu wakwata AIDS. Amepusho ayengi ayo abantubepusha yakuma  inshila shimbi  ishakwambwilamo uku-fumyako iya mubulalelale. Ndesubila namumona ukutila ba-nono sana abambula ukupitila muli ishi nshila emulandu winetamulekabila ukuleka ifyo mubomba. Lubali lumbi, ino nom-ba enshita ngatamwapilibuka kumisango yabulalelale, iyak-walula imibele yobe nokuisunga kufintu fyonse ifyo ificenainkanda.

Page 26: Cibemba No. 08 K3,000 No 8 - Bemba - complete.pdfMu Lupapulo lwafumako (Natuleya No.7), twali imya umulandu wa mweo ne mbeela shantungulushi sha cikose- leshi. Kabili, twabulile umweo

26 www.natuleya.com No.8

UMUBOMFI WAKWA LESA AYA MU KUTUSHA

AMASHIWIYA BULANDA

PA MWEO WA KWAMUNYINEFWEOBED MWAPE

29.04.1953 – 23.10.2010

Tata umusuma sana mwisondelyonse. Ilelo pa 26 October,2010 twasefya umweo wakwatata uwatemwikwa, ba ObedMwape, abafyelwe pa 29 April,1953 no bukata no mucinshi nokufuluka ukwingi. Tata aali lu-ceshi ulukalamba lwa maka,intendekelo ya nsansa kabilikasontelela wa nshila iyalunga-ma.

Uwatemenwe icebo cakwa Le-sa no kucita

Tata alibikileko umutima sanaku cebo cakwa Lesa kabili al-etufunda fwe bana lyonse uku-cita Lesa ukuba uwapulamoelyo nokushininkisha ukuti tule-mushinshimuna no kumucindi-ka inshita  shonse.  Tatanakabili alibikileko umutimasana ku milimo ya kwa lesa.Nipali ici epo tuleibukisha tatango watemenwe icebo cakwaLesa kabili kabila wa mbilansuma.

Uwatemenwe amasambililo

Tata lyonse aletukonkomeshaukuti ukwabula amasambililoteti twishibikwe mwi sonde ei-co tata aleipelesha ukucitaconse pakuti fwe bana tusambi-lile, eico napanshita ino tulese-fya umweo wa ba tata tuliabacilumba pa kumwibukisha

nga ka kansha wa masambililo(educator).

Uwatemenwe abana

Tata muli conse ica lecitikaicaibela, pamo nga ubushikubwakufyalwa, ukusefya ukufy-alwa kwakwa Kristu nanguumo nga abomba bwinoamashindano, yaleba e nshitayaku longanya abana bonse,no kulanshanya pamo.    Icicalelenga ukukolopanya ul-upwa pamo napali ici tuleibuk-isha tata ngo mufyashiuwatemenwe abana bakwe.

Uwatemenwe inseko

Munshita sha kukalipwa nokucuula, tata lyonse aletwebaukubalilapo ukupepa elyo no-kumona  ukuti  twayanshishaamacushi  munseko, necicaleangusha icisendo.   Napaliici twakulaibukisha tata ngowatemenwe inseko.

Shikulwifwe uwaipelesha

Buno bushiku tabwabe ubwap-wililika nga tatulandile palitata nga shikulu uwaipeleshe.Tata lyonse alemona abeshiku-lu, Mwai na Melody Chamanga amabwe ayasuma sanamubumi bwakwe.  Ukwimini-nako abana babili abaibela,tulesefya umweo wakwa tatano kumona fintu aipeleshe ngashikulu bantu.

Bwali ubushiku bwa bulanda, ilyo chinkupiti wa bamunyinefwe ne nkashi shesu balongene pa bushiku bwa pa26 October, 2010 pa Lukuta ulwa CMML Chapel muLuanshya ku kutungilile nkashi  yesu ba Rosemary C.Mwape na bana  bakwe cine konse konse elyo na ba lupwapanshita yakulosha umulume wabo uwatemwikwa, wishibo,munyinabo nalumebo na wishikulwibo,  munyinefwe ObedMwape.   Abantu abengi ukufuma mu fitungu fya calo cesuna ba filonganinino fyalekana lekana baliishile.    Bamobaishibene na bena ilyo ba lebomba mumikoti,  bambi ilyobale bombela mu filonganyino ukushinguluka mukalale.Bonse baali ne cintu cimo ica kumucetekela pafyo Lesaamucitile intungushi iya lundenye abengi mu nshita ya bumibwakwe.   Afyalilwe ku Chembe (Kolwe) nge beli mu lupwaulwali ikumi limo na batatu, akulile no kusambilila muLuanshya mu kalale.   Ilyo apwile amasambililo yakwe ailesambilila ifyaku panga ifyela ifyalekana lekana. Ukucila napa myaka amakumi yabili babombele ku ZCCM pa fifulofyalekana lekana. Nelyo imyaka yakufyalwa yali iya kufuli-lako aikoseleshe ukutwalililapo na ma sambililo yakalamba(Diploma) mu fya kufundisha (methodology) nalintu apwileaambile  ukusamilisha pa Mufulila Trades apo abombele pamyaka iiyingi.   Ku camupamba,  ukulingana no buntunsebwesu, caali mu 2007, ukwabula ukwenekela ,  Ubulweleubushaibipila  ubwakansa (cancer) bwawiile pali ena.Pakutentembwa naba temwikwa abakashi na bana apitilemukundapwa ukwakosa  na pa mulandu wakusenamina kwakwa Lesa ali pepemukako.    Ku ceshamo ubulwele bwal-ibwelele kabili pa numa  ya myaka ibili, na pa 23 October2010, pa numa yakucula pa myeshi  iyingi, munyinefwe ailekukuba pamo na uyo acetekele mu busuma na mu bubi munshiku sha mweo wakwe pano isonde.  Ilyo ali fye ne myakaiinono, munyinefwe Obed Mwape akonkelele ba munyinakabili aapele umweo wakwe kuli Kristu.  Ukufuma iyonshita ukunakila ku Mfumu ya mu mulu kwamoneke mufyoalesala nefyo alecita mubumi bwakwe.    Ici ecali mulingowa citemwiko.

Pa bantu bakwa Lesa, ca papwishe abengi  muli abo abamushingulwike.   Ni uku kwine ukutemwa  e kwalekalululaukupusana uko abantu bambi baletila  teti kucitike.   Intungu-lushi ishingi shilebukisha munyinefwe mu fintu ifingi pamo

AMASHIWI UKUFUMA KU BANA- Ayalembelwe na Mirriam Bwalya Luswili Mwape -

Page 27: Cibemba No. 08 K3,000 No 8 - Bemba - complete.pdfMu Lupapulo lwafumako (Natuleya No.7), twali imya umulandu wa mweo ne mbeela shantungulushi sha cikose- leshi. Kabili, twabulile umweo

No.8 www.natuleya.com 27

ngefi:  Nelyo ali pa fifulo ifikalamba mu ncito, inshita iikalam-ba mu mulungu aipele ku mulimo wakwa Lesa.    Pa myakaiingi aali uwaisuka ku kwingila mu kubomba iyi milimo inshitashonse,  kabili ilyo aletontonkanya ukuti inshita yakwe naifikaiya kumubombela inshia yonse, elyo Lesa aiswile iciibi cakwingila muli bu penape.  Nelyo alebomba kuli ba ZCCM elyonaku cilonganino, munyinefwe mu kwafwiwa pamo na benamwakwe, alibikile na mano sana ku buyantanshibwa bana babo cine konse konse.  Imibombeleya bana bakwe pa cililo cileshinkisha ukuti aliumufyashi uwacishinka.  MunyinefweMwape ali ne citetekelo icakosa.   Lelo icitacafulungenye ukusangalala na bucibusanaba munyina ne nkanshi aba mu filongani-no fimbi.  Talesansamuka nga aumfwa ukutikuli ukupusana nangu ukulekanamo mu cilon-ganino.  Imiku iingi aleyafwa ukucita umutende,kabili cila nshita iyi eyali intulo ya kusansamuka kwamaka kuli ena.  Munyinefwe elepepa monse mu filonganinofibili, umo balanda ululimi lwa cifyalilwa elyo nomo babomfyaicingeleshi (English).  Tatuli na bengi kabili mu kwangufyanyatulefwaya ababomfi bakwa Lesa abali neci cisendo icakulun-danya uyu mupaka (umuyenge) ku mbali shonse shibili, aaliuwacetekelwa ngo muntu uwaisulamo umucetekenyana namano.  Na cimbi icibumba afililwe ukukuula mu matontonkan-yo yakwe cakumona ukupatukana kwaba Minshoni (Missionar-ies) ne ntungulushi sha filonganino.  Aali uwaipekanyaukusambilila kuli bonse, kabili aaleposa ne nshita iikalambaukwafwa bonse, ukwabula ukulolesha pa nkanda ya muntu.  Pakuba umukaya ne ncende ilya munyinefwe Obed Mwape ali-ibikilemo sana mu kusalanganya ifyalembelwepo amashiwi yamu Cipingo.  Pa myaka iingi alyafwilishe ukupilibula amasam-bililo ya mucipingo no tubuuku twalembwa nabakalemba bama buuku yabena Kristu.  Pa myaka iyingi aali umo pa baali mucibungwe icalepilibula icipingo mu ci Bemba.  Muli iyi nshita

nangu tali naifwe umwine, ifya bupe fyakwe no kuipeleshakwakwe ficilipo filetubombela.  Nalimo iyi mibele no kutemwakabili ukubomba na bantu ku mbali shonse shibili mu kukalulu-la amafya ecalengele ukuti intungulushi sha filonganini nabaMinshoni pamo ukusonta munyinefwe ilyo kwali ukwipushauwingaba uwalungama mu kalale monse uwingafwa mubuyan-

tashi bwa lupapulo ulupya ulwa bena Kristu.  Takwali ishinanangu icipao nangu imitwe (titles ) yakumwenako,

cali fye iciloto no bwafya.  Ilyo minshonimwaice ku Kasama amutumine ulusale(phone) mu November, 2008 ukumwita uku-ti benganwa pamo kokakola (Coke) no kum-fwa ku matontonkanyo yakwe elyoayaswike ukuti: “Nawishiba, natontonkanyo

kuti ubu bufwayo bwakwa Lesa.  Nalilwelesana kansa (cancer) elyo kabili na nomba nshi-

lakoselela.  Nalepepa na mama wandi ukuti Lesaengesula inshila yakuti ningalekelamo imilimo ya bu-

kafundisha no kutila imubombele ukufuma mu Øanda.  Ndi nokupepelapo pamo na mama wandi elyo tukamwishibisha ifyotuli nokusuminishanya”  Papitile fye inshiku shine ilyoumwaice wakwe uwa kucitungu ca kuso (Northern Province)apokelele ubwasuko.  “Ee, epo ndi.”  Nangu ashele fye na makaayanono, aiswile icibi cintu Lesa amupekanishishe pa myakaibili iyasheleko mu bumi bwakwe.  Ukwabula ukunakaaendawike ukushinguluka imikoti, ukukumanya intungulushi,bakasabankanya naba kashitisha pakuti bengamona iyi milimoiipya, iyo iyapelwe ne shina lya “Natuleya” (Let’s go) ukutilwasalangnishiwa bwino.  Lekeni umweo wakwe utwalilileukubomba nge cakumwenako, kabili nge cikoseleshi kuli ifwebonse mukutwala ubufumu bwakwa Lesa pantanshi.  Nelyo tulino bulanda pa muku umo wine tuletotela sana pantu natupalwaapakalamba mukupitila muli munyinefwe Obed Mwape.

MV, Kalemba

Ukusok.3:8

You have leadership responsibility in church or ministry and lookfor solid, fresh help in managing the daily desasters? Get yourself

“THE LEADER AND CRISIS MANAGEMENT”(1430 pages, hard cover, eight counselling sessions included)

Order from 0978-........... or [email protected]

Get only the best!

All sizes, colors, flavors,themes, whatever will make

your special day alasting memory!

Hardly ever late!Trust us, we

have 150 yearsof experience!

Call 0978-........

AGRICULTURALEQUIPMENT

Get rakes, slashers, bags,traktors - everything you need,

home made and strong!Order from 0978-...........FREE DELIVERY!

OnlyK60,000!

Our Outreach Team needs anaffordable and reliable

PA-System(max. 5 years old, min. 30,000 Watt)Serious offers to 0978-............

OnlyK45,000!

As a reputable Christian Ministry in Lusaka,we now embark on the development of our new branch:

SUPER CHRISTIANTRUMPET RADIO

(SCTR)

We urgently need suitably qualifiedpersons for the vacancies below.

1. Production ManagerResponsibilities:

.............................................................................

.............................................................................Requirements:

.............................................................................

.............................................................................2. Reporter / Journalist

Responsibilities:..........................................................................................................................................................Requirements:

.............................................................................

.............................................................................Suitable candidates should send application letters, CV’sand certified copies of supporting documents to

[email protected]

ADVERTISE WITH US!You have something to sell or to announce that specifically Christian

readers would be interested in? You are looking for a service and wouldprefer if a brother or a sister in Christ would do the job for you? You are achurch or a mission team and need to fill a vacant position?

Take advantage of our wide distribution in four provinces! Advertisewith us at very reasonable rates! Only K15,000 per cm (one column). Seethe sample ads on this page and decide which one would work for you!

OnlyK360,000!

OnlyK90,000!

OnlyK30,000!

Page 28: Cibemba No. 08 K3,000 No 8 - Bemba - complete.pdfMu Lupapulo lwafumako (Natuleya No.7), twali imya umulandu wa mweo ne mbeela shantungulushi sha cikose- leshi. Kabili, twabulile umweo

28 www.natuleya.com No.8

1) Yoshua 1:1-18:Miku inga amashiwi yakutila:

“Kosa kabili talila (shipa)” mu-li ici ciputulwa yalemoneke-la? Ngeci cile-tweba shanipali Yoshua nge ntungulushi?Bushe ukushuka kwine kwinekufuma kwi?2) Yoshua 2:1-24:Musango nshi namayocilende apuswishemo umweowakwe nolupwa lwakwe?Ukulanda pali Yoshua, ninshi-la nshi akasebo kananengukamupeelelemo ukushininki-sha kwa kucimfya abalwanibabo?3) Yoshua 3:1-17:Mu cipande cabumo, twam-wene ubunasha bwakwaYoshua. Lelo apa twamonaukuti natemwa Lesa namalan-go yakwe. Ngeci ciletusambil-isha cinshi nga ifwe fwe benaKristu balelo?4) Yoshua 4:1-24:Verse 8 iletila abantu bacitileukulingana ngefyo Yoshuaabakonkomeshe. Ici cile-tusambilisha nshi pa kubeelakwa bena Kristu lelo?5) Yoshua 5:1-15:Musango nshi ukusembu-lulwa kwa abo bacimfishe mucalo cabulayo pancende yaGilgali kwabelele ukukanka-la? Bushe paliba ukupalanaukuli konse pakati kakusem-bululwa kwa kumubili elyonokwa kumupashi? Mukwailondololeni ukulingana ne-fundisho lya CipanganoCipya.

6) Yoshua 6:1-14:Abena Israeli bacitile ifyo Le-sa abebele nokupoka umusum-ba wa Yeriko ukupitila mucebo cakwa Lesa. Bashingul-wike umusumba nokulishaamapenga ukulingana nefyobaebelwe. Ifibumba fyaYeriko fyaliwile. Bukankalanshi ubo icitetekelo cesu muliLesa cakwata? Losheniko naAba Hebere 11:1-407) Yoshua 6:15-27:Ubushiku bwalengele cinelu-bali (7) bashingulwike umu-sumba imiku cinelubali (7)nokulisha amapenga. Fyonsefyalyonawilwe. Bushe ubu-shiku bwalenga cinelubali (7)bupela cikope nshi? Konkany-enipo AbaHebere 4:1-168) Yoshua 7:1-15:Lubembu nshi ulo Akaniapangile ulo lwalengele abe-na Israeli bacimfishiwe? Mu-sango nshi uo twingacincintilamo ulubembumubwikashi bwesu?9) Yoshua 7:16-26:Ilyashi lya pali Akani litusam-bilisha ukuti ulubembu lwalibi-pisha mu menso yakwa Lesanokutila Lesa alapaanikaumubembu? Nifinshi ifyoumwina Kristu alingile ukuci-ta ilyo abembuka? Konkanyen-ipo 1 Yohane 1:8-910) Yoshua 8:1-23:Ulubembu kuti lwaba cakuc-ingilisha kumulimo wesuuwabwina Kristu. Musangonshi twingaba bakacimfyamulwendo lwesu na Lesa?11) Yoshua 8:24-35:Mu cikomo cha 30 ukushita ku35, Yoshua pamo ngentungu-lushi abelengela ibumba ama-funde yakwa Lesa. Icicilefundisha nshi intungulushisha filonganino elyo nabenaKristu cila umo umo?12) Yoshua 9:1-15:Pamo ngabena Kristu elyo nentungulushi cili icayangukaukubepwa, ngefyo Yoshuanentungulushi babepelwe,cikomo ca butatu (Versi 3)ukushinta pa cikomo ce kumilimo na ikumi limo nafisano.(10 elyo na 15). Nge ci cile-tusambilisha nshi?13) Yoshua 9:16-27:Finshi tulesambilila apapalwa kufikilisha amalayo?Malayo nshi ayo ukwete ayoufwile ukufikilisha?

14) Yoshua 10:1-21Apa tulemona ukukangana,ukucimfya nokupokolola abe-na Amore incende elyo ne-shamfumu nemisumbashonse. Ni nshila nshi isha-lengele Yoshua ukukwataamaka yamusango uyu mulishilya nshiku? Nga ifwe kutitwakwata shani yalya maka?Yohane 15:1-1015) Yoshua 10:22-43:Gilgali yali emusumba uka-lamba uwaba shilika abenaIsreali. Bukankala nshi ubwamusumba wa Gilgali muku-cimfya incende ya Kanaani?Bukankala nshi ubo wakwataku bena Kristu ilelo? Wimini-nako nshi?16) Yoshua 11:1-23:Muli ici cipande twasangaimfungulo naimbi iya isulwakuli Yoshua iya kucimfyaabena Yabini nefibusa fyak-we. Nimfungulo nshi – uku-lolekesha mu fikomo fya12,15,6,9 fintu nshi ifisumaifyo tulemona mu cikomo ca15 na 23?17) Yoshua 12:1-24:Mufikomo fya 1-6 filesokolo-la ilyashi ilyo Yoshua talatam-pa umulimo. Mpaka nanombaYoshua takwata inshina leloversi 6 ilelosha kuli Mose ngomubomfi wakwa Lesa. Busheici ciletulangisha nshi pa bu-tungulushi bwakwa Mose?18) Yoshua 13:1-14:Apa Yoshua nomba nakotalelo ninshi kucili incende iya-kupoka. Ciletulangisha nshipambela isho shatukakatilanamubukote bwesu? Tantike-ni imembu ishicili nashimu-kakatila. Musango nshi uomwingashicimfishamo?19) Yoshua 13:15-33:Tantikeni incende ishapelwekuli Rubeni, Gadi na Manase.Mulandu nshi abena Lebibashabapelele incende iiliyonse kuli Mose, umubomfiwakwa Lesa? Versi 33.20) Yoshua 14:1-15:Masambililo nshi ayo twin-gasambilila muli ici cipandepalwa bulayo ubwafikilishi-we panuma ya myaka 45 apobwalailwe?21) Joshua 18:1-10:Finshi tulesambilila paliYoshua ngentungulushi palwakufikilisha amalayo yakwaLesa ukupitila muli Mose?Mu Cipangano Ca Kale bale

pendula (casting a lot) pa-kwishiba ubufwayo bwakwaLesa pamulandu uuli onse.Twishiba shani ubufwayobwakwa Lesa mu CipanganoCipya pali nomba?22) Yoshua 20:1-9:Lyali litontonkanyo lyakwaani palwa misumba ya mbu-tushi? Ngeci ciletweba shanipalwa kwa Lesa?23) Yoshua 22:1-20:Inko shakwa Lubeni, Gadi necipandwa lubali ica lukolwakwa Manase bacitile fimoifyo inko shimbi shishaum-fwile bwino bwino. Finshiifyo ulu luko lwasa-kamenepo?24) Yoshua 22:21-34:Bushe ifyatumbwike muli ililyashi filetusambilisha nshipalwa kupwisha amafya?25) Yoshua 23:1-16:Ilyo Yoshua amwene ukuti im-yaka yakwa naiya, acitile nshi,v.2? Bushe paliko isambililoilili lyonse ilya panshita ilyotwakota palwendo lwesu naLesa?26) Yoshua 24:1-18:Mulandu nshi uukalamba uoYoshua alelanda kwibumba -(v.2-13?) Aupwishishisheshani - (v.14-18?)27) Yoshua 24:19-33:Mukupwishisha ukulandakwakwe, Yoshua acinkwileabantu ukutila teti babombeleLesa elyo nokulapepa tulesatumbi. Baaswike shani? Ngecicilepilibula nshi kuli ifwe nga-bena Kristu?Twatasha Yoshua pali bu-cishinka bwakwe mukusungaamafunde yakwa Lesa yonsekabili na mukuyasambilisha.Lelo kuti mwamonapo icintucimo ico abulishe mubutungu-lushi bwakwe ico catanukilena mubutungulushi bwa bap-ingushi?28) Abapingushi 1:1-36:Lolekesheni mu cikomo cabubili (v.2): Abena Israelibaipwishe abene uwakuyamukubalwilako. Ici ciletwebanshi pali Yoshua mukuloshakupyani? Bushe kuti twasend-ela capamo shani isambmililonobusambi mukukanasha ic-ipunda cabutungulushi nge-fyo tumwene muli icicipande?29) Abapingushi 2:1-23:Masambililo nshi ayo twin-gasambilila kubutungulushi

TALK

TIM

Ewith

God!

60

Page 29: Cibemba No. 08 K3,000 No 8 - Bemba - complete.pdfMu Lupapulo lwafumako (Natuleya No.7), twali imya umulandu wa mweo ne mbeela shantungulushi sha cikose- leshi. Kabili, twabulile umweo

No.8 www.natuleya.com 29

bwakwa Yoshua mu fikomo fyamutanda na cinelubali (v.6-7).Mulandu nshi abantu bafuminekuli Lesa panuma abakalambaabashelepo ilyo Yoshua afwilebaishile fwa nabo? Masambililonshi ayo twingasambililako uku-fuma mufyo bapitilemo?30) Abapingushi 3:1-11:Lesa asuminishe inko shimbiukushaala na Isreali ukwikalapakati kashiko. Peeleni imilan-du ibili ico Lesa acitiile ici?31) Abapingushi 3:12-31:Niani waitilwe impalume uwam-uluko lwakwa Benjamine uyowapuswishe Israeli kubena Moa-bu? Limolimo ubwite buba ubwaishibikwa bwino bwino elyolimo nalyo tabwishibikwa bwinongefyo twamona pali Ehudi. Ma-sambililo nshi ayo twingasambi-lila pali ena?32) Abapingushi 4:1-24:Nakabili ilyofye Ehudi afwile,abena Israeli babembukile Lesa.Ilyolinefye abena Israeli balililekuli Lesa, Lesa aimishe uwaku-balubula, namayo. Masambililonshi ayo twingasambilila pafyac-itile abena Israeli elyo napali Lesa?33) Abapingushi 5:1-18:Ulwimbo lulelangisha ifishinkacinelubali (7), fitantikeni. Nimunshila nshi umo ici cingat-wafwa ilyo tuleimbila Lesa?34) Abapingushi 5:19-31:Abena Israeli basuminishe inkoishamaka isha cimfishiwe kuliSisera. Finshi ifyo abena Israelibacetekelemo ifyabafwilishemukucimfya balwani babo? Le-sa mukulekelesha abiikile imfu-mu Sisera mu ncende yakwe.Bushe amalumbo tayapelwe kumuntu umbi? Mukulekelesha ni-nani apokelele ubukata?35) Abapingushi 6:1-24:Ukulanshanya kwakwa Gideonna malaika wakwa Lesa kusumaicine cine. Musango nshi kabilinililali ilyo Gideon aishibe ukutiLesa aba nankwe? Mu versi 15tulemona imibeele ya bumuntubwakwa Gideon. Moneni ukupal-ana kwa myasukile yabwitebwakwa Lesa kuli Mose elyoYeremmia. Ciletulangisha nshi pabantu abo Lesa eta nokubomfya?36) Abapingushi 6:25-40:Kalubi nshi akali akantanshiakakwa Gideone ilyo talacimfyaabena Midiani? Iceceteni mubwi-kashi bwenu nokumona ngana-mukwata utulubi tumomubwikalo bwenu utomwacindikisha ukucila Lesa.Sendeni akashita kakuyebelela noku-lomba Lesa ukumibelela Uluse.

37) Abapingushi 7:1-25;Musango nshi Lesa aafwilemoGideone ukuya pantanshi nelyobabweseshe icipendo cabashili-ka ukufuma pali 20,000 ukushin-ta pali 300? (chikomo 9-15).Ukucimfishiwa kwabena Midi-ani kwali ukwakukana twishikaukubomba kwakwa Lesa. Bushekuti twaba abaku cetekela shaniLesa munshita shonse?38) Abapingushi 8:1-21:Bushe kuliko isambililo ilili ly-onse ilyo mwingasambililapo mu-li ici cipandwa? Ni pacikomonshi apo ilyo isambililo lilefuma?39) Abapingushi 8:22-35:Palanyeni bucishinka bwakwaGideone kuli Lesa mu cikomo cafibili nafitatu (versi 23) noku-kanaba kwakwe nicishinka mufikomo fya fibili na cinilubani(versi 27). Ni finshi ifyo twin-gasambilila kumpela yabwikashibwakwe?40) Abapingushi 9:1-21:Lisambililo nshi ilyo twingasam-bilila ukufuma muli icicipandwa palwa mbela iyakwe-sha ukusenda ifintu ifishilifyesu? Bushe natukwatapo isam-bililo ilili lyonse pali abo baf-waya ukupoka ubutungulushimumaka? Roma 12:1-741) Abapingushi 9:22-41:Muli ici cipandwa musango nshiuo Lesa aleletelamo ubupingushibwa mulinganya pali Abimele-ke? Musango nshi uo twinga-lengelamo imibele yesuukwampana capamo nobufwayobwakwa Lesa?42) Abapingushi 9:42-57:Ubupingushi bwamulinganyabucitwa bwino bwino ilyo bulem-oneka ukukokola. Cinshi cifwileukuba emibele yesu ilyo twamo-na ukuti ubupingushi bwa mulin-ganya bwakokola pali ifwenefibusa fyesu?43) Abapingushi 10:1-18:Tantikeni ubunasha elyo nobuko-se bwa aba bapingushi aba tekeleabena Israeli: Tola, Yairi, naYefuta nokufumyamo amasambi-lilo pali bena.44) Abipingushi 11:1-22:Bushe Yefuta asungilile shaniukwishibikwa kwabutungulushiukufuma kabakalamba bakuGileadi? Lolekesheni ubukosebumo ubwakwa Yefuta muli icicikomo (versi 14). Lisambililonshi iIyo twingasambilila kum-beela yakwe iyakushipa pamonga bena Kristu ilyo twalolenka-na na ciwa?45) Abapingushi 11:23-40:Twima ukupitila mukubela Lesa.Tupona ukupitila mukukana bela

Lesa. Bushe ukupula kwa mwa-na wakwe ngelambo kwalikubeela Lesa nelyo iyoo? Busan-so nshi ubwaba mukukana belaamafunde yakwa Lesa?46) Abapingushi 12:1-15:Yefuta alwile nokucimfya abenaEfulemu. Muletontonkanya uku-ti nga balisangile inshila iisumaiyakupwishishamo ifyongo uku-cila ukuya mukulwa - (v 6-10?).Ilyashi lya pabupyani nemfwayabapingushi lyashi lya bulanda.Cintunshi ico mukasha icakut-walilila ico abantu bakalakonkangamwafwa?47) Abapingushi 13:1-25:Lesa akonkenyepo ukulangishaicitemwiko pa bena Israele nelyobashali abacishinka kuli ena. Nimushila nshi umo Lesa alangish-ishe icitemwiko cakwe noku-sakamana pa bena Israeli?48) Abapingushi 14:1-20:Bantu bamusango shani abo Lesaabomfya mukupwishishisha umuli-mo wakwe? Bushe paliko isambi-lilo ilili lyonse ukufuma apa?49) Abapingushi 15:1-20:Samusoni alipeelwe kubalwanibabo abaPelisiti. Ni munshilanshi umo Lesa alefikilisha ubuf-wayo bwakwe ukupitila muliSamusoni?50) Abapingushi 16:1-14:Bushe kuti twaseka nangu uku-mutasha Samusoni uwasalilweku kulubula abena Israeli pafintuacitile makamaka pakutemwaumwanakashi umwina fyalo?Bushe kuti mwatontonkanyaponaumbi umuntu uwatemenweumwanakashi umwina fyalo?Lisambililo nshi ilyo mwin-gasambilila muli iciciputulwa?51) Abapingushi 16:15-31:Cinshi calengele Samusoni uku-wa? Ici calilenga abena Kristuabengi ukuwa mumilimo yaboiyakubombela Lesa. Kuti twaic-ingilila shani kuli ulu lubembu?52) Abapingushi 17:1-13:Abetwa a St. Augustine batile:

“Umuntu tatuusha mpaka asangaukutuusha muli Lesa.” Fintunshi fifumamo ilyo umuntu ale-kelesha Ishiwilyakwa Lesa?(Vs 4-6). Ngecicaendelana shaninepepo ilyaba St.Augustine?53) Abapingushi18:1-13:Muli Yoshua 19:41-46, Abena Dani bali-peelwe incende yaboiyakwikalamo. Mu-landu nshi muleton-tonkanya ukuti ulu

luko lwa lifilwa ukwikala mucifu-lo cabo? Isendeleni isambililolyenu.54) Abapingushi 18:14-31:Abena Laishi bali cimfishiwe kumutundu wabena Dani. Ciletu-fundisha nshi palwa bucishinkabwakwa Lesa pa malayo yakwe?55) Abapingushi 19:1-15:Ilyashi lya mwina Lebi nomwa-nakashi lyakusungusha kabili ili-suma. Ni mumusango nshi umoukubwelela panuma ukwa mi-bile pali ilya nshita kwa kumineAbena Lebi abasalilwe ukuba ul-uko lwa bushimapepo? Busheukuibimbamo kwakwa Lesa mu-li ili lyashi mulekumona shani?56) Abapingushi 19:16-30:Ici cipandwa ciletwibukishapalunkumbwa lwa kupanaabaume bekabeka mu mu sumbawa Sodoma (Ukutendeka 19:4nokuya kuntanshi). Bushemulemonapo shani pa micitile yamwina Lebi? Imwe pamo ngaabena Kristu mu cupo ngamwac-itilepo shani (Abena Efeso 5:25)?57) Abapingushi 20:1-23:Bushe ubulwi pakati kabena Is-raele nabena Benjamini bwalifyebwino nangu iyo? Landeni ukul-ingana nokumona kwenu.58) Abapingushi 20:24-48:Londololeni ifyo ubuwi bwaen-dele pakati kanko sha nkashi shi-bili. Mukwamba calemonekakwati Abena Israele balecim-fishiwa. Ngeci cilelangisha nshipalwa bulayo bwakwa Lesa nabucishinka bwakwe?59) Abapingushi 21:1-25:Ukonaulwa kwa bantu bonseabena Benjamine kuleshinink-ishiwa ukufumyakofye abaume400 abafulumwike. Musangonshi uo Lesa alengele uluko lwabena Benjamine ukusandana?60) Juda 1-25:Mitontonkanishishe nemibelenshi iyo Yuda alondolola iya aboabaleta ukupatukana mulukuta?Musango nshi uo tufwile ukuciti-lamo pacifulo caifyo? (v.20-23?)

Recharge Instructions:

1. Pepeni / Pray!

2. Belengeni / Read!

3. Tontonkanyeni / Think!

4. Lembeni / Write!

5. Asukeni / Answer!

K10,000,000

Page 30: Cibemba No. 08 K3,000 No 8 - Bemba - complete.pdfMu Lupapulo lwafumako (Natuleya No.7), twali imya umulandu wa mweo ne mbeela shantungulushi sha cikose- leshi. Kabili, twabulile umweo

30 www.natuleya.com No.8

AMALYASHI PALWA MILEMBELE NE MIBELENGELE

Lazarus waku CongoPanuma yakutungulula ukukansha kwa

pafitabo mu Brazzaville mu Congo, TonnyCollins ukufuma ku kampani ka Lion Hudsonplc atandalile amaofeshi yabalelemba ipepa-la lya bena Kristu ilya cila mweshi ilyaleitwaLe Chemin (“Inshila”). Nangula kwaliinkondo yamukati kacalo, kalitwalilile uku-fumya ipepala pamyaka 20. Ni munshilanshi? Ngefyo Tony alandile, editor asontelekuli kompyuta nokutila ati, “Ulya ni Lazarus.”

Ilyo abashilika basanshile incende yonseino 1997, batobawile ifipe fyonse. Umunan-kwe apombele Lazarus mucipepala noku-cishinka mwibala mumwakwe ilyotabalafulumuka. Panuma ya mweshi 6,aishile shula lintu ifyongo fyapwile.Baibwekeshe mukubomba, Lazarus alengeleababomfi ukukonkanyapo ukufumya ipepalamukwangufyanya.

www.littworld.org

Ukufuma kubushilika ukuyakukutemwisha ifitabo

Lafayette Robberts alekele isukulu ilyoalinemwaka yakufyalwa 15, panumafyeyamwaka ibili iyakuba kumasambililo yapa-mulu. Takwali nangu umo uwakumubweke-shako. Alefwaisha ukuba umushilika,uwakulwa mukondo ya bacisanguka. Ca-musendele imyaka ibili iyakubomba utumili-mo twamukamba ilyo talabimbwamo.Casendele naumbi umwaka pakuti engabapamulongo wabakulwa.

“Ilyo nali apo, nacitile ifintu fyonse ifyoabashilakokola mubushilika bacita: fimbi fis-uma , fimbi nafyo fibi.” Panuma yamyaka 5,alicenenwe, nokufuma umo bamutekele.

Kwashelefye ifipepala ifyo alingile ukulem-bamo, alinokukana belengapo iciliconse pepi-pepi nemyaka 10.

Afumine nokuya ku Ivory Coast ukoaikele nabanisenge abobamulengele ukuyakusukulu na kulukuta. Kulya eko asangile icoalefwafwaya. Munshita, aishileba umwinaKristu uwapimpa uwafyalwa cipyacipya.Afwaishe ukusambililapo nafimbi pali Kristu.Aishileba umusambi pa Bible School pa mye-shi ishailepela apo asangile insansa ishabamukubelenga Icebo cakwa Lesa elyo nefit-abo fimbi ifya bena Kristu.

Pamulandu wakuti ululimi lwa ciFrenchlwalemwafya, afumineko nokuya ku Ghana.Kulya, insala akwete iya Cebo cakwa Lesanefitabo fya bena Kristu yailepwa. Aleyashi-ma ifitabo nokubelenga nganshi. Afwaileincito mwishopu umo baleshitisha ifitabo!

“Munshita yandi, nalebelenga icitabo icili-conse ico natemwa nokushita ifitabo fimopamutengo uunonoko ifyakubika mu Libraryyandi. Ifintu ifya belama fyaba mufitabo,kabili nali uwakukupuluka. Nabelengele abe-na Kristu abakalapashi abakale nokusambili-la palwa butungulushi, ukwafwilisha,ukushimikila, ukusambilisha, imyampaninenokuba kapaapatila. Ukubelenga kutwalaumuntu pancende imbi.”

Kangufyanya mukubelenga, Lafayettealeposa indalama ishingi kuku shita ifitabofyabena Kristu. Aliba nikalapashi mukwibuk-isha ifintu, talabalaba ifyo abelenga. Muku-lanshanya kwakwe mwisula amalemboyalanda nangu ifyo umuntu umbi alandilemucitabo abelengele. “Ifitabo fya bena Kris-tu kuti fyacinja icalo ca Sierra leone, nga-cakutila abantu babamo bali abaipeelesha kukubelenga.”

Esme James / Sierre leoneon www.littworldonline.org

Natuleya! - Let's go!

ISSUE No.8

Natuleya Advisory TeamJohn Bwalya, Isaiah Chalwe, RoydChishimba, Frank Kalombe, Levy

Chibu Kasoma, Wathabu Simfukwe

Editor & Associate EditorMarco Vedder, Peter Kabungo

Translation & Proof readingGabriel Kabela (Coordinator),

Resters Chileshe, Francis Chola,Justin Kasuba, Kenneth Chanda

DesignMarco Vedder

PublishedQuarterly, this edition:

Bemba 1,500 / English 1,500copies

byNatuleya-Team

of Christian Brethren churchesin Zambia

CostK3,000 per copy

Enquiries, Comments etc.Natuleya, - Associate Editor -,

PO Box 380142, Chilenje, LusakaCell No. 0977-606327

Email: [email protected]

or tothe Provincial Coordinators

Websitewww.natuleya.com

CopyrightAny article might be photocopied orotherwise reproduced, as long as

its content remains unchanged andthe source is indicated clearly.

Illustrations or photos that carry acopyright note are not to be used

unless permission has beengranted by the owner.

DisclaimerThe opinions of the authors

featured in “Natuleya!” do notnecessarily represent those of the

Natuleya Team.

PermissionThe following texts have been used

with kind permission of:p.2+31: Paul White Publications

(otherwise as indicated below therespective article)

The following illustrations / photosare copyrighted to:

P.6-8.22: by Horace Knowles,Additions and amendments

by Louise Bass,The British & Foreign Bible Society

P.20: Gilbert Banda, Kasamap.18: © jackmicro - Fotolia.com

Ibukisheni icakukonka pa mishitishishe:

Ndefwaisha ukuibelenga lelo!

Mukwai batile magazine ikalekwa ukupangwa ngacakutilatwalashitisha pa kongole. E ico nshasuminishiwa ukupeelauuli onse ngacakutila tapeela indalama iyakumanina.

Kamiletela indalamauyu mulungu!

Cilifye bwino. Kanshinkakupeela magazinenga waleta!

Mukusondwelela

TAKULI NKONGOLE!

Page 31: Cibemba No. 08 K3,000 No 8 - Bemba - complete.pdfMu Lupapulo lwafumako (Natuleya No.7), twali imya umulandu wa mweo ne mbeela shantungulushi sha cikose- leshi. Kabili, twabulile umweo

No.8 www.natuleya.com 31

AARK! Yangu ukukantana ubusuma uko ulimo, uluto lwabuci!

Uyo ali palya!Sticki!

Endesha fuma pali iyi ncende nokuya! Umulilo uli bubibubi mupepi!

Walababuka mukwangu- fyanya nokukangwa bwangu! Ndefumapo

apondefwaila nenshila ndefwailamo. Cilifye, pano palifye bwino.

Ntaluka!

Sticki! Twasuka twakusanga. Isa endesha. Ala mulilo uwabipisha nshatala- mona!

Ninjishiba! Mulefwaya ubuci bwandi!

Endesha! Emuku wakuleke- leshako!

Takufulile nama kuno ukulingana nefyo nacilacetekela.

Cishinka, shimbi tashaci- shiba inshita, pamo nga Sticki.

Shimbi nasho tashacishiba ukwakuya.

Tefyoifyo!

Elyo shimbi nasho shacisala bwino uwakukonka.

Lekeni mi- londolwele … Inshita ni nombaline! Inshita yakupwi-shishamo ubwafya nilyoline waishiba.

Bambi babi- fishakofye ifintu mu- kwesha incende ishalu- baana, ku menshi, ku-lupako, kukamwi-mba akepi … lelo …

… lelo bonse balilufyanya. Bambi bakonkeleshe intungulushi shabipa.

Lelo ukubanentungu-

lushishisumapanshitaiyayana

mu ncendeimo fyeiyabula

ubwafya …

… ecintu icisuma!

Inamashalekele-

shekoukupitapalya ni

Twiga naToto

Page 32: Cibemba No. 08 K3,000 No 8 - Bemba - complete.pdfMu Lupapulo lwafumako (Natuleya No.7), twali imya umulandu wa mweo ne mbeela shantungulushi sha cikose- leshi. Kabili, twabulile umweo

32 www.natuleya.com No.8

Yakobo 1:15

Yoani 1:12

Page 33: Cibemba No. 08 K3,000 No 8 - Bemba - complete.pdfMu Lupapulo lwafumako (Natuleya No.7), twali imya umulandu wa mweo ne mbeela shantungulushi sha cikose- leshi. Kabili, twabulile umweo

www.natuleya.com No.8

Natuleya! - Let’s go!

... to inform and understand.

Ukwishibishanya no kumfwana ... MUKATI KACHRISTIAN BRETHREN

INTERNALNo. 08

1. Kalemba umwina Kristu

Panuma yakusambilishanya pafya kusabankanya ulupapulolwa NATULEYA, bakafwilisha (Facilitators) pa kulongana uku,batampile ukusambilisha. Ababalipo ni pa Peter Kabungo aba-sambilishe pali Kalemba umwina Kristu (The Christian writer).Bena batontele amasambilisho pa fyo umwina Kristu Kalembaafwile ukuba. Napakulondolola imibele ya mwina Kristu Kalem-ba batantike ifikomo ngefi:

1. Kalemba afwile uwalambatila kumutima no mutimawakwa Lesa.

2. Fintu alelemba fifwile ifya yanguka ukumfwa, kabili ifyacine kabili ifya shintililwapo (reliable) lintu kalembaalelemba afwile ukufinya (importance) fintu alelemba.

3. Kalemba afwile akwata umutima wakufwaisha ukusambili-la nokukampusha imilembele yakwe inshita iili yonse.

4. Kalemba afwile akabila ukubombesha. Afwile aipekanyabwino mumilembele. Kabili bakonkomesha ukutila cilakalemba afwile apekanya umwakubika fyonse ifya lembwanga alemba.

5. Onse kalemba afwile atemwa ukubelenga – nokuloleshapabwafya atemwa ubunake,amaka, imilolekeshe yafintufyasulwa, elyo nokukabila.

6.Bakonkomesha ati kalembaumwina Kristu afwile abomfyaBaibele namano-ukwabula uku-lundako atemwa ukufumyako.

7.Kalemba onse afwile abauwakutemwa ukucita ifyoasambilisha elyo no kulemba.

2. Ukwishiba ifya kulanda

Ba kafwa wabubili ni bamunyinefwe ba Kenneth Chandabasambilishe pafyo kalemba afwile ukwampana nabantualelembela ngefi:

1. Kalemba afwile aba nokutemwa no mucinshi

2. Bonse kalemba na kabelenga atemwa kapokelela bafwilebaumfwana.

3. Kalemba atemwa kasabankanya afwile ukwishiba bwinofintu alekabila bambi ukumfwa pakuti kwaba umum-fwano umo pali bonse bakasabankanya na bakapokelelawafilembelwe.

3. Ukufwailisha nokuwamya imitontonkanishishe

Abakulekeleshako niba munyina ba David Kaunda abaku-mupando ku kabungwe akabumpandamano mucitungu cakuLusaka. Balandile pafyo bakalemba bafwile balemba bwino: -

1. Kalemba afwile ukufumya amatontokanyo kuli Lesa ngaicabupe.

2. Namatonyonkanyo yafwile yashintilila pafintu fya lyashilya calo, ubukwebo , ifya kutikutatuta, elyo nafimbipo.

3. Amatontonkanyo yamo yafuma mumapepala, kubanensu,abalupwa, elyo nokwipusha abantu abalekanalekana

Mukwipifya ifi efintu fimo ifyasambilishiwe pa nsakayakubalilapo yabakalemba mu lusaka eico caletele insansanokusangalala ukwingi kuli bonse abasangilweko nokukabilaukukalamba ukuwalilila kuntanshi.

KC, Lusaka

Umusapu

Pa chilonganino ca Woodlands Mission Chapel, eyali ninchende kuntu ifintu ifingi fyacitike lintu kwali ukulongana kwabakale-mba pabushiku bwapa 26 June elyo napa 3 December muli uyu mwaka wapita uwa 2011. Bakasambilila pafyakulemba ukufumakufilonganino mutanda (6) ifya Christian Brethren muno Lusaka ebasangilweko. Amasambililo yali pamilembele yafikapo nokusa-bankanya ulupapulo lwa Natuleya.

Lintu tabalayamba ukusambilila abasambi batalile balolesha panshila shimo ishisuma ishakukampusha imisabankanishisheyalupapulo mu chitungu ca Lusaka elyo ne nchende ishitali pamo nga bali ku Chongwe naku Kafue nabo bene balilundwako ku fyamisabankanishishe ya ulu lupapulo. Kabili casuminishiwe nabasangilweko ukutila incende shonse ishiibimbilemo shifwile uku-bombesha no kufuntula imisabankanishishiwe ya lupapulo lu (Natuleya) na ku fitungu fya ku kabanga (East) elyo naku kuso (South).

Kabili kwali ukusuminishanya ukukwata icibuku (Directory) umwakutantika amashina ayakusabankanishishamo ulupapulo nokwafwilisha inshila isuma kabili iingakampula ukufwana noku wala ulupapulo bwangu kunchende uko ileya. Ba membala babilibalipelwa uyu mulimo wa kufwailisha (research) no kupekanya ili buku lintu umwaka wa 2011 taulapwa nokutungululwa na bamunyina ba David Kaunda abo abali abakumupando (Chairman) uwa Provincial Advisory Committee, Lusaka.

Page 34: Cibemba No. 08 K3,000 No 8 - Bemba - complete.pdfMu Lupapulo lwafumako (Natuleya No.7), twali imya umulandu wa mweo ne mbeela shantungulushi sha cikose- leshi. Kabili, twabulile umweo

www.natuleya.com No.8

Amepusho Yakatami:

Intungulushi ishingi mu filonganinofyaba Christian Brethren ku Luapula,Northen, Muchinga, Copperbelt, Centralna Lusaka kuti shakwata amepushoyabuyo bwa ulu Lupapulo. Cinshi calenge-le ukutila umwaka umo wingapwa pakufumya iyi magazini? Kabili bushe ilinoku twalilila shani?

Amasuko yamo:

Ngafintu twalembele mumashiwi ya-bakalemba (Editorial) pe bula lya butatu(3) kwali ifintu ifyalengele ukucelwa sana.Amafya yali kuli bakalemba mukalambaukuya kwabo ku mwabo (German) ukobatampile imilimo yabo iipya iya kusam-bilisha intungulushi elyo nokulwalishakwa bakashi wabo pa myeshi iyingi. Apoukulembwa kwa “Natuleya” kukaba nom-ba ku bantu abengi, aya amafya tayakale-bako ku ntanshi. Elyo namafyaayangakuma kufya milembele yali aya-landilwepo mu mweshi wa novemba uyumwaka wafumako ilyo bakalemba muka-lamba batandalile icalo cesu ica Zambia.

Ubwafya bulemoneka ukutwalililabwa mu ciputulwa cakushitisha. Ngafintutulanda mu tusebo (ama Repot) yandala-ma umwaka no mwaka nga mu 2009 na2010, nalimo ni 30% uwa ndalama ishas-hitishiwe elyo no kupoka indalama pampapulo shonse ishapelwe mu filongani-no. E calengele ukucinja inshila yakushit-

ishishamo mu mwaka wa 2011. Bamagazini pakwisa kano kwaba ukutuminalimo indalama elyo batumwa mu filon-ganino. Nangu caposele inshita ukuti icicintu cingabomba bwino, lelo tuli ne nsan-sa shakulanda ukutila ici nomba caliciti-ka: twalipoka indalama shakufumya bamagazini 1,400. Ici nacilenga ukutila twin-gapekanya fyonse ifilefwaikwa muku-fumya magazini umbi.

Inshila yacibili Iya kushitishishamo

Pakutila twingalundako impendwayakushitisha ba magazini, ba Mpanda-mano besu (Advisory Committee) baton-tonkenye ukutampa ukubomba naba

“Kashitisha wa maka” (Power Sellers”).Ba Kakondenkanya (Coordinators) nabaKasabankanya (Distributors) mufifuloifya pusana pusana bafwile ukumonapoabalumendo abacincila abengasambilishi-wa nokwafwiwa pakutila baishiba ifyobengalashitisha impapulo 50 – 100 ilyolyonse yafuma. Imishitishishe yamufilon-ganino ili nokutwalilila lelo abalumendobafwile ukuya mumisebo, mufisankano,muma saca nangu muncende monse umoabantu bakufwaya ukushita magazini ben-gasangwa.

Ba munyinefwe ba Peter Kabungo(Associate Editor) mukubombela pamonama Coordinators ba mufitungu balitam-pa ukusambilisha aba bantu mufitungufimo. Ico tulefwaya kushitisha ba magazi-

ni 400 (ekulundapo ku mpendwa iiles-hitishiwa mu filonganino).Tulecetekela iyi mpendwa ukuya pamulu nomba line fye.

Tulekabila ubwafwilisho bwenu!

Mwebakalamba twapapata kosele-sheni bonse abaitumpa muli uyu muli-mo. Cinkuleniko abashitishamufilonganino fyenu nefipalaminekoukuba abacishinka no kushitisha bwan-gu. Ba chinkuleniko ukutuma indalamabwangu ku Kasama. Nga bafilwa nin-shi mwishibe ukutila mwe benemwaifumya kofye kukukwata iyi mag-azini, icintu icishingafwaikwa ukuciti-ka. Ngacakuti namwishibapo abantuabalebomba nga bakashitisha wa maka,bakoselesheni ukubomba bwino.

Uyu mulimo uli nokutwalilila mu luselwakwa Lesa!

Tulemweba mu cishinka ukutilauyu mulimo ukankala sana kuli ifwe.Ico tatungafwaya, kulenga uyu mulimoukufwa. Ici cena twakana! Imwe na-ifwe twaliposa ifintu ifingi sana paku-lenga uyu mulimo wingatendeka; Eicotufwile ukucita conse mumaka yesupakuleka uyu mulimo ukufungulukakukukoselesha ifilonganino nokupelaubukata kuli Lesa! Lesa enga twafwabonse!

MV, Kalemba

“Natuleya!”mu mwaka wa 2011 na 2012 Ishiwi ku bakalamba ba nkuta

" "

I would like to support this magazine work!( ) I hereby decide to start praying for this ministry, and I will remind my Christian

fellowship regularly to do the same!( ) I hereby decide to help selling 10 / 20 / 50 / 100 copies of this magazine during 2012.

( ) I hereby pledge to send K .............................. to your account during the months of .......................................... to help those new members of your team

who will do editorial, translation or layout work in future.( ) I have found somebody who is interested to place an advert in your magazine (details attached).

( ) I plan to buy 5 / 10 / 20 / 50 copies of the magazine in 2012 so that my Distributor can pass them on to those who would not be able to afford them.

Name of Individual/Church/Organization: ...................................................

Address: .........................................................................................................

Email: .................................................... Phone ...................….………..…..

Please cut out and send to:Natuleya, - Associate Editor -,

PO Box 380142, Chilenje, LusakaCell No. 0977-606327

Email: [email protected]

Let me come along

!

Yes!