Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
-
Upload
fundacion-transformemos -
Category
Documents
-
view
266 -
download
5
Transcript of Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 1/726
52
Fhreøg
Nrhbuhaeñf Hluofgs Rrhfscgroiogs :080Efstetuaeñf Ibûahtevh Pgleahrph Qhlhvhrreith
Ahcithl - Fhreøg / Aglgojeh.
FHZEØG OIKGZ
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 2/726
Isti lejrg pirtifiai h;
Sevg if lh viribh g jhrreg;
Bil oufeaepeg bi;
Biphrthoiftg;
U istubeå agf il prgnrhoh
Rrhfscgroiogs if lh ciadh;
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 3/726
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 4/726
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg
Èrihs eftinrhbhs phrh aealg 2
Oñbulg 5
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 5/726
2Oñbulg eftinrhbg phrh aealg 2
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
Oñbulg eftinrhbg phrh aealg 2,Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 4
Beriaaeñf pibhnñneah y agfaiptuhl; Ohrïh Hurgrh Ahrrellg NullgRixtgs; Èrih bi Lifnuhki y Agoufeahaeñf; Fgroh Agfsthfzh R rehfh Zistripg y Ohrïh Hurgrh Ahrrellg Nullg
Èrih bi Aeifaehs Fhturhlis; Hrlix Hfbrås Nhraïh Zgbrïnuiz Èrih bi Aeifaehs Qgaehlis; Ibessgf Ligfhrbg Phrrh Dirrirh y Zgbglcg Hrbelh Auisth Èrih bi Ohtioèteahs; Grlhfbg Hrbelh P eftg
Agrriaaeñf bi istelg; Ohrïh Arestefh Sinh bi AeairePibrhzh, Fgdgrh Ogrhlis Hlgfsg, Hlikhfbrg Ohrtïfiz, Hfbrih Lgzhfg
y Bhveb Sellh
Cgtgnrhcïh; lgs ibetgris hnrhbiaif lh hutgrezhaeñf bi pujleahaeñf bi cgtgnrhcïhs h Arestñjhl Cirfhfbg Påriz, Kuhf PhjlgPreitg, Pibrhzh Prgbuaaegfis.
© Cufbhaeñf phrh il Bishrrgllg QgaehlEQJF; 5>4-594-4253-:1-4Prgdejebh lh riprgbuaaeñf phraehl g tgthl pgr auhlqueir oibeg sef hutgrezhaeñf ixprishbi lh Cufbhaeñf phrh il Bishrrgllg Qgaehl Rrhfscgroiogs.Eoprisg if Aglgojeh.
Cufbhaeñf phrh il Bishrrgllg Qgaehl
Beriatgrh Ikiautevh y Pibhnñneah; Ohrïh Hurgrh Ahrrellg NullgBeriatgr bi Bishrrgllg Qgaehl y Beriaaeñf Ibetgrehl; Zgbglcg Hrbelh Auisth
Cufbhaeñf phrh Il Bishrrgllg Qgaehl
Mo 81 vïh Jgngtè - Lh Ahlirh crifti hl iojhlsi bi Qhf Zhchil.
PJT; (098) 430591:. Lh Ahlirh - Aglgojeh - Qurhoåreah.i-ohel; [email protected] • www.trhfscgroiogs.ago
FHZEØG OIKGZ
Ngjirfhbgr bi Fhreøg; Qinufbg Zhul Bilnhbg NuirrirgQiarithreg bi Ibuahaeñf; Èfnil Ligfil Nhraïh Phribis
Quj Qiarithreg bi Plhfihaeñf y Agjirturh Ibuahtevh; ^elleho Criby Ohyh LñpizQuj Qiarithreg Hboefestrhtevg y Cefhfaeirg; Ohureaeg Zgsirg Efsuhste
Quj Qiarithreh bi Ahlebhb Ibuahtevh; Seloh Cenuirgh Luairg
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 6/726
9 Oñbulg eftinrhbg phrh aealg 2
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
·Pgr quå uf sestioh eftirhatevg7
Il bishrrgllg bi oûlteplis ixpireifaehs ibuahtevhs, agf bevirshs pgjlhaegfis, fgsdh ogstrhbg qui hl oerhr seståoeahoifti lgs prgaisgs ibuahtevgs hjgrbhogssu ufebhb, su nlgjhlebhb y su eftinrebhb.
Ziagrbiogs qui il pifshoeiftg seståoeag agfaeji y istubeh lgs cifñoifgsagog sestiohs y fg agog hnrinhbgs bi phrtis y hbioès, piraeji hl oufbg agf
ufh oerhbh tgthlezhbgrh y dglïsteah.
Il Qestioh Eftirhatevg Rrhfscgroiogs Ibuahfbg hjgrbh lh ibuahaeñf agog ufhnrhf rib bi rilhaegfis. Isth pirspiatevh piroeti ifchtezhr hûf oès ufh eftinrh-aeñf bi lgs bevirsgs ilioiftgs qui hl rilhaegfhrsi agfcgrohf lh istruaturh bilgs beciriftis prgaisgs ibuahtevgs y bi lgs bevirsgs iftgrfgs qui lgs rgbihf.
Il sestioh eftirhatevg fg si biteifi if lhs ahrhatirïsteahs bi ahbh ufgbi lgs ilioiftgs, iftri illhs lhs oibehaegfis bebèateahs g il agftixtg,agog ufebhbis agf ufh istruaturh iceaeifti, lh auhl yh diogs puistg ifprèateah, hdgrh, hjgrbhfbg istgs ilioiftgs agog phrti bi uf sestiohaglgahogs il åfchses if lhs rilhaegfis i eftirhaaegfis iftri illgs, agfufh alhrh eftifaeñf ibuahtevh, oibehfti prgaisgs iftifbebgs agog ufhohllh bi rilhaegfis befèoeahs, is biaer, eftirhatevhs.
Qestioh Eftirhatevg Rrhfscgroiogs Ibuahfbg
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 7/726
3Oñbulg eftinrhbg phrh aealg 2
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
·Añog is lh grnhfezhaeñfbil sestioh eftirhatevg7
Lh grnhfezhaeñf bil Qestioh Eftirhatevg RrhfscgroiogsIbuahfbg istè agfcgrohbh pgr rilhaegfis qui si bhfiftri sus ilioiftgs cufbhftis;
Grnhfezhaeñf bil Qestioh Eftirhatevg Rrhfscgroiogs Ibuahfbg
Zilhaegfis Ahrhatirïsteahs Gjkitevgs
Pibhnñneahs
Sertuhlis
Eftirhaaeñf
Agftixtuhlis
Oibehaegfis bebèateahs
Zilhaegfis eftirhatevhs biagoufeahaeñf oibehbh pgrlh tiafglgnïh bi lh efcgroè-
teah y lhs agoufeahaegfis.
Eftirhaaegfis ogtreais, pir-aiptevhs, agnfetevhs, gpirh-tevhs y rilhaegfis duohfhs.
Yfh nrhf rib bi rilhaeg-fis sgaehlis, pirsgfhlis,iagfñoeahs, iftri ouadhsgtrhs, bisbi il agftixtgdhaeh il sestioh eftirhatevgbi hprifbezhki y veaivirsh.
Bisifahbifhr il prgaisg bihprifbir
Hpgyhr g sgpgrthr lgs if-tgrfgs bistefhbgs h lh ifsi-øhfzh y il hprifbezhki.
Chaelethr eftirhaaegfis iftriistubehftis, prgcisgris-is-tubehftis y bi ahbh ufgbi illgs agf lgs ohtirehlisbebèateags.
Qgpgrthr y hpgyhr lgs prg-
aisgs ibuahtevgs jrefbhfbgsenfeceahbg y pirtefifaeh.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 8/726
> Oñbulg eftinrhbg phrh aealg 2
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
Aulturhaeubhbhfhy oulteåtfeah
Bishrrgllg
duohfg ifagoufebhb
Istrhtineh aurreaulhr; efaluer h lgs/lhs istubehftis if uf prgyiatg bi aeubhbhfïh hatevh, oibehfti il cgrthliaeoeiftgbi lh ebiftebhb pirsgfhl y plureåtfeah, riaupirhfbg ilioiftgs bi ufh aulturh bevirsh qui dhjeth if uf agftixtgprevelinehbg pgr sus aeraufsthfaehs destñreahs, letirhrehs, ouseahlis y turïsteahs, phrh befhoezhr bisbi hllï, lh aulturhaeubhbhfh, arihbgrh y prgbuatevh if lgs isphaegs bi hatuhaeñf agtebehfh bi lgs/lhs istubehftis y sus agoufebhbis.
Agopgfiftisaurreaulhris
Ikis aurreaulhris hrteau-lhbgris
Gjkitevgs bebèateags Agftifebgs
Greifthf lgsprgaisgs ibu-
ahtevgs
Agftixtuhlezhf y bhfsiftebg h lgs agftifebgs
y prgaisgs ibuahtevgs
5 hsenfhturhs eftinrhbhsif auhtrg èrihs tioè-teahs; Lifnuhki y Ag-oufeahaeñf, AeifaehsFhturhlis y Qgaehlis, Oh-tioèteahs.
Ziaupirhaeñf bi lh oi-ogreh ouseahl, letirhreh idestñreah.
Sesejelebhb bi lh bevir-sebhb.
Hcehfzhoeiftg bi lh prg-peh ebiftebhb.
Agoufebhb hatevh.
Aeubhbhfïh hatevh.
Hprifbezhkis niroefhlis, seståoeags yagftixtuhlezhbgs.
Hprifbezhkis phrh hcrgfthr lh efair-tebuojri.
Agfgaeoeiftg y riagfgaeoeiftg bidiadgs destñreags cufbhoifthlis.
Agfsaeifaeh bi lh sefnulhrebhb bi lhprgpeh aulturh.
Agfgaeoeiftg y riagfgaeoeiftg bi susvhlgris aulturhlis y bi lhs gtrhs aulturhs.
Ziagfgaeoeiftg bi lhs fuivhs rilh-aegfis iftri il Isthbg y il aeubhbhfg.
Zisenfeceahaeñf bil rgl bi lh oukir.
Ziagfgaeoeiftg bi lgs vhlgris biog-arèteags bisbi il linhbg bi su aulturh.Phrteaephaeñf aeubhbhfh grnhfezhbh.
Agfstruaaeñf bi rilhaegfis biogarè-teahs efaluyiftis.
Ikiraeaeg bi lh aeubhbhfïh hatevh.Bishrrgllg sgaehl sustifthjli y sgsti-fejli.Efarioiftg bi lh ahphaebhb bi nisteñfbi lh agoufebhb.
Zispitg h lhs prèateahs sgaehlis bevir-shs biftrg bil ohrag bi ricirifaeh bi
lgs biriadgs duohfgs.
Qhjirisoultebesae-plefhregs
Qurnif bi lhs ixpiathtevhs phrh ahbhaealg y greifthf lh haaeñf ibuahtevh
·Auèl is lh istruaturh bil Qestioh Eftirhatevg7
Lh istruaturh bil sestioh eftirhatevg Rrhfscgroiogs Ibuahfbg teifi uf besiøg
aurreaulhr jèseag;
Istèfbhris bi agopitifaehs jèseahshrteaulhbgs agf lgs agopgfiftis biaulturh aeubhbhfh y oulteåtfeah ybishrrgllg duohfg if agoufebhb.
Agfaiptuhlezhaegfis hjeirths h lhagfcrgfthaeñf, hl hfèleses arïteag, hoerhbhs seståoeahs eftinrhbgrhs, agogoibehbgrhs iftri il agfgaeoeiftg
agtebehfg y il agfgaeoeiftg aeiftïceag.Oiogreh destñreah, ouseahl y letirhreh.Zetgs y cistevebhbis.Zisenfeceahaeñf bi lh destgreh.
Haaegfis hcerohtevhs phrh lhs bevirshsitfehs.
Aulturh bi lhs bevirshs itfehs.
Biriadgs y bijiris aeubhbhfgs.
Hpgrtis bi lh oukir if lh aulturh.
Shlgris biogarèteags y vebh agte-behfh.
Istruaturh bil Isthbg
Prgyiatgs agoufethregs, bi eftinrh-aeñf sgaehl, efbevebuhlis g agliatevgs.
Hatevebhbis y haaegfis if il aurrïau-lg agf jhsi if lgs agfgaeoeiftgs yagfaiptuhlezhaegfis trhthbgs if lhsèrihs tioèteahs.
Ziclixeñf sgjri lhs prèateahs sgaehlisagtebehfhs, bisbi lhs fuivhs agfaip-
tuhlezhaegfis.
Agfaiptuhlis (shjir; rilhaegfhr,agophrhr, bevirseceahr, bestefnuer),bi prgaibeoeiftg (dhair, hpleahr,
oikgrhr y ahojehr), y bi hatetub(sir, hsuoer, biaeber, areteahr, haipthry finhr)
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 9/726
4Oñbulg eftinrhbg phrh aealg 2
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
Il sestioh eftirhatevg Rrhfscgroiogs Ibuahfbg is uf sestioh hjeirtg, uf sestioh
hjeirtg if ufh rilhaeñf bi eftirahojeg agfsthfti agf il agftixtg bgfbi sieoplioifth. Hbioès, is uf sestioh agoplikg, yh qui sus bevirsgs agopgfiftishl eftirhatuhr iftri sï y agf il agftixtg si ogbeceahf y prgbuaif fuivhs rilhaegfis.
Lgs sujsestiohs qui agfcgrohf il sestioh eftirhatevg sgf;
8. Qestioh bi ibuahaeñf cgrohl agf ufh rib bi rilhaegfis if ahbh sestiohrinegfhl ibuahtevg y if il sestioh fhaegfhl bi ibuahaeñf.
:. Qestioh bi phrteaephaeñf hatevh if il agftixtg agf ufh rib bi rilhaegfiseftrhchoelehr, agoufethreh, rinegfhl, fhaegfhl i eftirfhaegfhl.
1. Qestioh bi oibehaegfis bebèateahs, agf lgs senueiftis sujsestiohs;
Oibehaegfis bi eftirhaaeñf; lgs bgaiftis Rrhfscgrohbgris g Rrhfscgrohbgrhs,istubehftis y sus agoufebhbis, hjgrbhf lgs agftifebgs i eftirhatûhf agf illgscrifti h su rihlebhb, phrh nifirhr ebihs y haaegfis qui piroethf trhfscgrohrpgsetevhoifti su iftgrfg, oeiftrhs agftefûhf hprifbeifbg.
Oibehaegfis bebèateahs eoprishs; lhs auhlis piroetif nifirhr uf iftgrfgisaretg y cgoifthr lh liaturh, agf il cef bi prgogvir lh aulturh isareth if su
vebh agtebehfh y lh bi su choeleh, burhfti lh ibuahaeñf jèseah y oibeh.
Oibehaegfis eftirhatevhs; il agoputhbgr, il tilivesgr y il ohtirehl hubegvesuhl ieftirhatevg, fgs piroetif tifir fuivhs beoifsegfis bil agfgaeoeiftg, chaelethflgs prgaisgs bi hjstrhaaeñf y lgs efaluyi agog siris hatevgs if lh aejiraulturhy il senlg TTE.
2. Qestioh bi agoufeahaeñf i efvistenhaeñf phrh ritrghleoifthr tgbgs lgs
prgaisgs, if cgroh pirohfifti, chaelethr il sinueoeiftg y lh ivhluhaeñf.
·Auèlis sgf lhs ahrhatirïsteahs nifirhlis bil sestioheftirhatevg Rrhfscgroiogs Ibuahfbg7
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 10/726
5 Oñbulg eftinrhbg phrh aealg 2
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
• Agoprifbg lhs ahrhatirïsteahs bil Isthbg bi Biriadg y bilIsthbg Qgaehl bi Biriadg y su eopgrthfaeh phrh nhrhftezhrlgs biriadgs aeubhbhfgs.
• Ebifteagyhfhlezglhssetuhaegfisiflhsquisivulfirhflgsbiriadgsaevelisypglïteags(hljuiffgojri,hlbijebgprgaisg,hiliner,hsirilinebg,hpiberhselg,ita.).
• Agfgzag,hfhlezgyusglgsoiahfesogsbiphrteaephaeñfaeubhbhfh.
• Ebifteaglgssifteoeiftgs,fiaisebhbisypuftgsbivesthbihquillgshlgsquisilisdhfveglhbgbiriadgsaevelisypglïteagsyprgpgfnghaaegfisfgveglifthsphrheopiberlg.
• Hfhlezgarïteahoiftioephrteaephaeñfifsetuhaegfisiflhsquisivulfirhfgrispithflgsbiriadgsiebifteagañogbeadhphrteaephaeñfagftrejuyihoikgrhrgiopigrhrlhsetuhaeñf.
• Auistegfgyhfhlezglgshrnuoiftgsbiqueifisleoethflhslejirthbisbilhspirsgfhs.
• Hfhlezgarïteahoiftilhefcgrohaeñfbilgsoibegsbiagou-feahaeñf.
• Dhngsinueoeiftghlhshaaegfisquibishrrgllhflgsriprisif-thftisisaglhrisyprgtistgphaïahoiftiauhfbgfgauoplifsuscufaegfisghjushfbisupgbir.
• Agoprifbgquilgsoiahfesogsbiphrteaephaeñfpiroetifbiaesegfisy,hufquifgiståbihauirbgagfillhs,såquioirenif.
• Agfgzagy usgistrhtinehsarihtevhsphrhnifirhrgpaegfiscriftihbiaesegfisagliatevhs.
• Phrteaepgiflhplhfihaeñfyikiauaeñfbihaaegfisquiagftre-juyifhhlevehrlhsetuhaeñfbipirsgfhsifbisvifthkh.
• Agoprifbgil senfeahbgy lheopgrthfaeh bivever ifufhfhaeñfoulteåtfeahyplureaulturhl.
• Agoprifbglgsagfaiptgsbiprikueaegyistirigtepgysurilhaeñfagflhixaluseñf,lhbesareoefhaeñfylheftglirhfaehhlhbecirifaeh.
• Agoprifbgquilhbesareoefhaeñfylhixaluseñfpuibiftifiragfsi-auifaehssgaehlisfinhtevhsagoglhbiseftinrhaeñfbilhsrilhaegfisiftripirsgfhsgnrupgs,lhpgjrizhglhveglifaeh.
• Zispitgprgpuisthsåteahsy pglïteahsbibeciriftisaulturhs,nrupgs
sgaehlisypglïteags,yagoprifbgquiislinïteogbesifter.
• Agfgzagyrispitglgsbiriadgsbihquillgsnrupgshlgsquidestñre-ahoiftisilisdhfvulfirhbg(oukiris,nrupgsåtfeagsoefgrethregs,dgogsixuhlis,ita.).
• Agoprifbgquilhgreifthaeñfsixuhldhaiphrtibillejribishrrgllgbilhpirsgfhlebhbyriadhzgauhlqueirbesareoefhaeñfhlrispiatg.
• Hfhlezgoesprèateahsagtebehfhsi ebifteagañogoeshaaegfisugoesegfispuibifagftrejuerhlhbesareoefhaeñf.
• Ohfeistgefbenfhaeñf(riadhzg,bglgr,rhjeh)criftih auhlqueirbesareoefhaeñfgsetuhaeñfquivulfirilgsbiriadgs=hpgygefeaehtevhsphrhpriviferbeadhssetuhaegfis.
• Ebifteagbeliohsrilhaegfhbgsagfprgjliohsbiixaluseñfyhfhlezghltirfhtevhsbisgluaeñf,agfsebirhfbglgshspiatgspgsetevgsyfinhtevgsbiahbhgpaeñf.(Belioh;·BijiilIsthbgprevelinehrgfghnrupgsquidestñreahoiftidhfsebgbesareoefhbgs,agogpgrikioplgchaelethrlhiftrhbhhlhufevirsebhbbiisgsnrupgspgrifaeohbigtrgs7).
• Hrnuoiftgybijhtgbeliohsrilhaegfhbgsagfixaluseñfyriagfgzaglgsoikgrishrnuoiftgs,hsïfgagefaebhfagflgsoïgs.
Agopitifaehs Aeubhbhfhs, Oefestireg bi Ibuahaeñf Fhaegfhl
Phrteaephaeñfyrispgfshjelebhbbiogarèteah
Plurhlebhb,ebiftebhbyvhlgrhaeñfbi lhs becirifaehs
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 11/726
80Oñbulg eftinrhbg phrh aealg 2
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
Agftrejuyg,biohfirhagfstruatevh,hlhagfvevifaehifoeoibegisaglhryifoeagoufebhb(jhrreggviribh).
• Ifteifbglheopgrthfaehbiohftifirixprisegfisbihciatgyauebhbgoutugagfoeschoelehris,hoengs,hoenhsyphrikh,
hpishrbilhsbecirifaehs,besnustgsgagfeatgs.
• Agoprifbgquilgsagfeatgsgaurrififlhsrilhaegfis,efaluyifbglhsbiphrikh,yquisipuibifohfikhrbiohfirh
agfstruatevhsefgsisauadhogsyagoprifbiogslgspuftgsbivesthbilgtrg.
• Ebifteagysupirgiogaegfis,agogilrisifteoeiftgyilgbeg,phrhpgbirpirbgfhryriagfaelehroiagfqueifisditifebg
agfeatgs.
• Ytelezgoiahfesogsagfstruatevgsphrhifahuzhroerhjehyifcrifthroesagfeatgs.(Ebihs;bitifiroiypifshr=bishdgnhroi
dhaeifbgikiraeaeggdhjlhragfhlnueif).
• Priviglhsagfsiauifaehs,hagrtgy lhrngplhzg,bioes haaegfisy ivetghquillhsquipuibifahushroisucreoeiftgg
dhaårsilghgtrhspirsgfhs,airahfhsglikhfhs.
• Agfgzagyutelezgistrhtinehsarihtevhsphrhsgluaegfhragfeatgs.(Pgrikioplg,lhlluvehbiebihs.)
• Hfhlezgarïteahoiftilgsagfeatgsiftrinrupgs,ifoejhrreg,viribh,oufeaepeggphïs.
• Hfhlezg,biohfirharïteah,lgsbesaursgsquilineteohflhveglifaeh.
• Ebifteagbeliohsbilhvebh,iflgsquibesteftgsbiriadgsgbesteftgsvhlgrisiftrhfifagfeatgyhfhlezgpgsejlisgpaegfis
bisgluaeñf,agfsebirhfbglgshspiatgspgsetevgsyfinhtevgsbiahbhufh.(Istgyifufbelioh,iftrilhliyylhlihlthb;oe
hoengoiagfcisñhlngyygfgsåseagfthrgfg).
• Hrnuoiftgybijhtgsgjribeliohsbilhvebhagtebehfhiflgsquibesteftgsbiriadgsgbesteftgsvhlgrisiftrhfifagfeatg=
riagfgzaglgsoikgrishrnuoiftgs,hsïfgagefaebhfagflgsoïgs.
• Agfstruyg,ailijrg,ohftifngyriphrghauirbgsiftrinrupgs.
Agopitifaehs Aeubhbhfhs, Oefestireg bi Ibuahaeñf Fhaegfhl(agftefuhaeñf)
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 12/726
88 Oñbulg eftinrhbg phrh aealg 2
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
Agopitifaehs lhjgrhlis bishrrgllhbhs if lgs prgaisgsbi trhjhkg agliatevg i efbevebuhl
• Ziagfgzaglhspgsejliscgrohsbiifcrifthrufhsetuhaeñf.• Qiliaaegfgufhbilhscgrohsbihatuhrpgsejlis.• Hsuog lhs agfsiauifaehs bi oes biaesegfis.
• Gjsirvgufhsetuhaeñfairahfhhoe iftgrfg(oeahsh,oejhrreg,oeaglineg)y rinestrgefcgrohaeñfphrhbisarejerlh.
• Hfhlezglhssetuhaegfisbisbibesteftgspuftgbivesth(oesphbris,oeshoengs,pirsgfhsagfgaebhs,iftrigtrhs).
• Ebifteaglgsagopgrthoeiftgshprgpehbgsphrhahbhsetuhaeñf(choelehr,isaglhr,agfphris).• Auoplglhsfgrohsbiagopgrthoeiftgbifebhsifufisphaegbhbg.
• Ziagfgzagoesdhjelebhbis,bistrizhsythliftgs.• Qupirgoesbijelebhbis.• Rifngifauifthileophatgbioesiogaegfisysuohfikgifoerilhaeñfagfgtrgs.
• Zihlezgoeseftirvifaegfisrispithfbgilgrbifbilhphlhjrhprivehoiftihagrbhbg.• Ixprisg oes ebihs agf alhrebhb.
• Bishrrgllgthrihsyhaaegfisagfgtrgs(phbris,phris,agfgaebgs).• Hpgrtgoesriaursgsphrhlhrihlezhaeñfbithrihsagliatevhs.
• Nifirgrilhaegfisbiagfhfzhagfgtrgs(phris).• Ziagfgzaglhscgrthlizhsydhjelebhbisbilgsgtrgs(choelehris,phris).
• Ixprisgoesprgpegseftirisisyogtevhaegfis.• Jusagcgrohsbirisglvirlgsagfeatgsquiifcriftgifoeiftgrfgairahfg(oeahsh,oejhrreg,oeaglineg).
• Ebifteaglhefcgrohaeñfriquirebhphrhbishrrgllhrufhthrihghatevebhb.• Ziagliatgbhtgsbisetuhaegfisairahfhshoeiftgrfg(oeahsh,oejhrreg,oeaglineg).
• Jusagoikgrhroecgrohbirilhaegfhroiagfgtrgsagfjhsiifsushpriaehaegfis.
• Qiliaaegfglgsohtirehlisquiriqueirgphrhilbishrrgllgbiufhthrihghaaeñf.• Ivetgilbispirbeaegbilgsohtirehlisquiistèfhoehlribibgr(oeahsh,oeshlñfbialhsis,lhjgrhtgregs,
thlliris,iftrigtrgs).
• Ebifteaglhsthrihsyhaaegfisiflhsquilgsgtrgs(phbris,phris,bgaiftis)sgfoikgrisquiyg.• Bishrrgllghaaegfisphrhoikgrhragftefuhoiftiifbesteftgshspiatgsbioevebhagfjhsiiflgquihprifbg
bi lgs bioès.
• Ziagfgzaglgsprgjliohsquisurnifbilusgybespgseaeñfbilhsbestefthsalhsisbiriaursgsbioeiftgrfgairahfg(oeahsh,oejhrreg,oeaglineg)
• Ohftifng grbifhbgs y leopegs oe seteg bi istubeg y oes eoplioiftgs pirsgfhlis.
• Ziagfgzaglhsfiaisebhbisbioeiftgrfgairahfg(oeahsh,oejhrreg,oeaglineg).• Efviftgsgluaegfisarihtevhsphrhshteschairlhsfiaisebhbisbitiathbhs.
Repg bi agopitifaehAgopitifaehs
Eftiliatuhlis
Pirsgfhlis
Eftirpirsgfhlis
Grnhfezhaegfhl
Ioprishrehlis
y phrh ilioprifbeoeiftg
Rgohbi biaesegfis
Arihtevebhb
Greifthaeñfåteah
Bgoefegpirsgfhl
Agoufeahaeñf
Rrhjhkgifiquepg
Lebirhzng
Ohfikgbiagfeatgs
Nisteñfbi lh
efcgrohaeñf
Greifthaeñfhlsirveaeg
Nisteñfyohfikg
bi riaursgs
ZicirifaehaeñfagopitetevhZispgfshjelebhbhojeifthl
Ebifteahaeñfbigpgrtufebh-bis phrh arihr ioprishs g
ufebhbis bi fingaeg
Qujprgaisgs
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 13/726
8:Oñbulg eftinrhbg phrh aealg 2
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
:39Aeifaehs Fhturhlis
Agftifebg
81Lifnuhki y Agoufeahaeñf
90:Ohtioèteahs
143Aeifaehs Qgaehlis
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 14/726
H r a d e v g R r h f s c g r o i o g s
Istubehftis Rrhfscgroiogs Ibuahfbg
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 15/726
82
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Ïfb eaiYfebhb 8. Letirhturh lhtefghoireahfh iftri lgs senlgs TES y TET. 8>
Qisef 8. Letirhturh pridespèfeah if Lhtefghoåreah. 8> Qisef :. Letirhturh aglgfehl if Lhtefghoåreah
(Qenlgs TSE y TSEE). :9
Qisef 1. Zgohfteaesog if Lhtefghoåreah
(Qenlgs TSEEE y TET). 1:
Qisef 2. Zihlesog, fhturhlesog y ogbirfesog if
Lhtefghoireah (Qinufbh oethb bil senlg TET
y preoirh oethb bil senlg TT). 24 Qisef 9. Ogbirfesog if Lhtefghoåreah
(Qenlg TT) ‑ Phrti E. 99
Qisef 3. Rifbifaehs bil ogbirfesog. 32
Qisef >. Ogbirfesog if Lhtefghoåreah
(Qenlg TT) ‑ Phrti EE. >9
Qisef 4. Hfèleses bi tixtgs. 44
Qisef 5. Il tixtg ixpgsetevg y il plhf tixtuhl. 51 Qisef 80. Oibegs bi agoufeahaef ohsevh. 800
Qisef 88. Agfsulth bi cuiftis jejlegnrèceahs. 809
Yfebhb :. Letirhturh desphfghoireahfh bil senlg TT 888
Qisef 8:. Il senlg TT, bevirsebhb bi ogveoeiftgs
aulturhlis 888
Qisef 81. Lhs vhfnuhrbehs i “esogs‟ bil senlg TT 8:9
Qisef 82. Lgs pgiths y pgiteshs bil senlg TT (E) 89:Qisef 89. Lgs pgiths y pgiteshs bil senlg TT (EE) 83>
Qisef 83. Lgs pgiths y pgiteshs bil senlg TT (EEE) 8>9
Qisef 8>. Lgs pgiths y pgiteshs bil senlg TT (ES) 852
Qisef 84. Lgs fhrrhbgris (E) :03
Qisef 85. Lgs fhrrhbgris (EE) ::0
Qisef :0. Il Jggo lhtefghoireahfg E :18
Qisef :8. Il Jggo lhtefghoireahfg EE :21 Qisef ::. Il Jggo lhtefghoireahfg EEE :93
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 16/726
89
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Istèfbhris jèseags bi agopitifaehs if Lifnuhki y Agoufeahaeñf
Prgbuaaeftixtuhl
Agoprifsef
i eftirprithaeftixtuhl
• Grnhfezg privehoifti lhs ebihs qui bisig ixpgfir yoi bgauoiftg phrh sustifthrlhs.
• Ebifteceag y vhlgrg lgs hpgrtis bi oe eftirlgautgr y bilagftixtg if il qui ixpgfng oes ebihs.
• Ahrhatirezg y utelezg istrhtinehs bisareptevhs y ixpleahte-vhs phrh hrnuoifthr oes ebihs, vhlgrhfbg y rispithfbglhs fgrohs jèseahs bi lh agoufeahaef.
• Ytelezg il besaursg grhl phrh isthjliair hauirbgs h phrterbil riagfgaeoeiftg bi lgs hrnuoiftgs bi oes eftirlg-autgris y lh cuirzh bi oes prgpegs hrnuoiftgs.
• Ytelezg uf tixtg ixpleahtevg phrh lh prisifthaef bioes ebihs, pifshoeiftgs y shjiris, bi hauirbg agf lhsahrhatirïsteahs bi oe eftirlgautgr y agf lh eftifaef quipirseng hl prgbuaer il tixtg.
• Ebifteceag istrhtinehs qui nhrhftezhf agdirifaeh, agdi-sef y pirtefifaeh bil tixtg.
• Rifng if auifth rinlhs seftèateahs, sioèfteahs y prhn-oèteahs phrh lh prgbuaaef bi uf tixtg.
• Ziisarejg il tixtg, h phrter bi oe prgpeh vhlgrhaef ybil iciatg ahushbg pgr åsti if oes eftirlgautgris.
• Ilhjgrg deptises bi liaturh bi beciriftis tixtgs, hphrter bi lh rivesef bi sus ahrhatirïsteahs agog; cgroh
bi prisifthaef, tïtulgs, nrhceahaef y ohfikg bi lhlifnuh; ohrahs tixtuhlis, grnhfezhaef seftèateah, usgbi biïateags, iftri gtrhs.
• Agoprifbg il siftebg nlgjhl bi ahbh ufg bi lgs tixtgsqui lig, lh eftifaef bi queif lg prgbuai y lhs ahrha-tirïsteahs bil agftixtg if il qui si prgbuai.
• Ahrhatirezg lgs tixtgs bi hauirbg agf lh eftifaefagoufeahtevh bi queif lgs prgbuai.
• Hfhlezg lgs hspiatgs tixtuhlis, agfaiptuhlis y cgrohlisbi ahbh ufg bi lgs tixtgs qui lig.
• Agfgzag y ahrhatirezg prgbuaaegfis letirhrehs bi lh
trhbeaef grhl lhtefghoireahfh.• Lig agf siftebg arïteag gjrhs letirhrehs bi hutgris
lhtefghoireahfgs. Isthjlizag rilhaegfis iftri gjrhsletirhrehs lhtefghoireahfhs, prgaibiftis bi cuiftisisareths y grhlis.
• Ahrhatirezg lgs prefaephlis ogoiftgs bi lh letirhturhlhtefghoireahfh, htifbeifbg h phrteaulhrebhbis tio-pgrhlis, nignrèceahs, bi nåfirg, bi hutgr, ita.
• Ebifteceag lgs riaursgs bil lifnuhki ioplihbgs pgrhutgris lhtefghoireahfgs bi beciriftis åpgahs y lgsagophrg agf lgs ioplihbgs pgr hutgris bi gtrgs agf-tixtgs tiopgrhlis y isphaehlis, auhfbg sih pirtefifti.
Prgbuzag tixtgs grhlis bi tepghrnuoifthtevg phrh ixpgfir oesebihs y llinhr h hauirbgs if lgs quipreoi il rispitg pgr oe eftirlgau-tgr y lh vhlgrhaef bi lgs agftixtgsagoufeahtevgs.
Prgbuzag tixtgs isaretgs quiivebifaehf il agfgaeoeiftg quidi hlahfzhbg hairah bil cufaeg-fhoeiftg bi lh lifnuh if setuh-aegfis bi agoufeahaef y il usgbi lhs istrhtinehs bi prgbuaaeftixtuhl.
Agoprifbg i eftirpritg tixtgs,tifeifbg if auifth il cufaegfh-oeiftg bi lh lifnuh if setuhaeg-fis bi agoufeahaef, il usg biistrhtinehs bi liaturhs y il phpilbil eftirlgautgr y bil agftixtg.
Bitiroefg if lhs gjrhs letirh-rehs lhtefghoireahfhs, ilioiftgstixtuhlis qui bhf auifth bi susahrhatirïsteahs iståteahs, destre-ahs y sgaeglneahs, auhfbg sihpirtefifti.
Chatgris bi grnh-fezhaeñf
Agopitifaehs Qujprgaisgs
·H quå quiriogs llinhr7 ·Aog biouistrg lg hprifbebg7
Letirhturh
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 17/726
83
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
88Istèfbhris jèseags bi agopitifaehs if Lifnuhki y Agoufeahaeñf
Chatgris bi grnhfe-zhaeñf
Agopitifaehs Qujprgaisgs
·H quå quiriogs llinhr7 ·Aog biouistrg lg hprifbebg7
• Ytelezg istrhtinehs phrh lh jûsquibh, grnhfezhaef,hlohaifhoeiftg y riaupirhaef bi efcgrohaefqui aeraulh if beciriftis oibegs bi agoufeah-aef ohsevh.
• Qiliaaegfg lh efcgrohaef gjtifebh h trhvås bi lgsoibegs ohsevgs, phrh shteschair oes fiaisebhbisagoufeahtevhs.
• Ytelezg istrhtinehs phrh lh jûsquibh, grnhfezhaef,hlohaifhoeiftg y riaupirhaef bi lh efcgroh-aef qui prgpgraegfhf cuiftis jejlegnrèceahs ylh qui si prgbuai if lgs agftixtgs if lgs qui
eftirhatûg.• Isthjlizag rilhaegfis iftri lh efcgrohaef silia-
aegfhbh if lgs oibegs bi becusef ohsevh y lhagftrhstg arïteahoifti agf lh qui riagkg bi lgsagftixtgs if lgs auhlis eftirvifng.
• Ahrhatirezg bevirshs ohfecisthaegfis bil lifnuhkifg virjhl; oûseah, pefturh, isaulturh, hrquetiatu-rh, ohphs y thtuhkis, iftri gtrhs.
• Ebifteceag rhsngs aulturhlis y sgaehlis if bevirshsohfecisthaegfis bil lifnuhki fg virjhl; oûseah,pefturh, isaulturh, hrquetiaturh, ohphs y thtuhkis,
iftri gtrgs.• Zilhaegfg ohfecisthaegfis hrtïsteahs fg virjhlis
agf lhs pirsgfhs y lhs agoufebhbis duohfhs quilhs prgbukirgf.
• Eftirpritg ohfecisthaegfis hrtïsteahs fg virjhlisy lhs rilhaegfg agf gtrhs prgbuaaegfis duohfhs,yh sihf hrtïsteahs g fg.
• Ziagfgzag il lifnuhki agog ahphaebhb duohfhqui agfcenurh oûlteplis sestiohs seojleags ypgsejeleth lgs prgaisgs bi senfeceahr y agoufeahr.
• Ifteifbg lh lifnuh agog ufg bi lgs sestiohsseojleags prgbuatg bil lifnuhki y lh ahrhatirezgif sus hspiatgs agfvifaegfhlis y hrjetrhregs.
• Ixpleag il prgaisg bi agoufeahaef y bgy auifthbi lgs hspiatgs i efbevebugs qui eftirveifif ifsu befèoeah
• Agoprifbg il agfaiptg bi agdirifaeh y bestefngiftri agdirifaeh lgahl y nlgjhl, if tixtgs oïgs gbi oes agophøirgs.
• Shlgrg, ifteifbg y hbgptg lgs hpgrtis bi lhgrtgnrhcïh phrh lh agoprifsef y prgbuaaef bitixtgs.
Oibegs bi ag-oufeahaefy gtrgssestiohsseojleags
Zitgog arïteah y siliatevhoifti lhefcgrohaef qui aeraulh h trhvås bilgs oibegs bi agoufeahaef ohsevh,phrh agfcrgfthrlh agf lh qui prgveifibi gtrhs cuiftis.
Agoprifbg lgs chatgris sgaehlis yaulturhlis qui bitiroefhf hlnufhsohfecisthaegfis bil lifnuhki fg virjhl
Ziclixegfg if cgroh arïteah hairah bilgs hatgs agoufeahtevgs y ixpleag lgsagopgfiftis bil prgaisg bi agoufe-ahaef, agf åfchses if lgs hniftis, lgsbesaursgs, lgs agftixtgs y il cufaegfh-oeiftg bi lh lifnuh, if thftg sestiohbi senfgs, sïojglgs y rinlhs bi usg.
Åteah bi lh agou-feahaef
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 18/726
8>
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
8. ·Xuå gaurrïh if Hoåreah hftis bil bisaujreoeiftg7
Hftis bi lh llinhbh bi lgs agfquesthbgris isphøglis y pgrtunuisis h Hoåreah, ixestei-rgf fuoirgsgs puijlgs efbïnifhs, agf bevirshs cgrohs bi grnhfezhaef iagfoeah,sgaehl y pglïteah. Oeiftrhs qui hlnufgs si bibeahrgf h lh hnreaulturh seopli g h lhahzh, pisah y riagliaaef, gtrgs lgnrhrgf h bishrrgllhr sgaeibhbis urjhfhs.If il ahsg bi lhs sgaeibhbis urjhfhs, sus dhjethftis agfsglebhrgf agoplikhs gjrhs bireing y hpleahrgf tåafeahs hnrïaglhs qui chvgriaeirgf il ariaeoeiftg bi lh prgbuaaefy, agf illg, bi lh pgjlhaef. Agf il bishrrgllg bi lhs aeubhbis, lh grnhfezhaef sgaehl
isthjliae kirhrquïhs ouy ohrahbhs.
8Qiseñf 8
Letirhturh pridespèfeah if Lhtefghoåreah
Yfebhb 8. Letirhturh lhtefghoireahfh iftri lgssenlgs TES y TET
Rñoisi ufgs ogoiftgs phrh pifshr bi cgroh efbevebuhl, sgjri lhs senueiftisprinufths;
• ·Bi quå si trhth lh åpgah pridespèfeah7 ·Pgr quå si li llhoñ bi ish ohfirh7
·If quå senlgs si bishrrgll7
• ·Ixestïh letirhturh (fgvilh, pgisïh, tihtrg), if Hoåreah hftis bi lh llinhbh bi lgs
agfquesthbgris isphøglis7 Qe is hsï, ·auèlis arii qui irhf sus ahrhatirïsteahs7
• ·Xuå arii qui dhjrïh phshbg, se fg dujeirhf llinhbg lgs agfquesthbgris isphøglis
h Hoåreah7
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 19/726
84
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Zispiatg bi lhs agoufebhbis fohbhs, si bibeahjhf h lh ahzh bi hfeohlis tirristris,hauèteags y hvis, hsï agog h lh riagliaaef bi agfadhs, efsiatgs y crutgs.
Hbeaegfhloifti, bishrrgllhrgf ribis agoiraehlis phrh su sujsestifaeh. Qgjri lh rilh-aef bi lgs efbïnifhs agf su iftgrfg fhturhl, ixestïh ufh beoifsef oèneah y oïsteah,pgr lg auhl fg lg trhthjhf agog gjkitg bi bgoefeg. Lhs aulturhs oès eopgrthftis
qui si bishrrgllhrgf if isth zgfh, cuirgf lh Ohyh, lh Hztiah y lh Efah;
Rirretgregs
Ahrhatirïsteahs
prefaephlis
Nuhtiohlh, Dgfburhs y
OåxeagIf su pirïgbg oès eopgrthfti, llhohbg alèseag, bishrrg-llhrgf il sestioh bi isareturh oès agoplitg bi tgbgs lgspuijlgs efbïnifhs hoireahfgs. If sus aeubhbis clgriaeirgflhs aeifaehs, lhs hrtis y lh destgregnrhcïh.
Grnhfezhaeñf sgaehl; agfsglebhrgf ufh kirhrquïh pglïteah,sgaehl, shairbgthl y oelethr. If il fevil oès hltg, isthjhf lgs
fgjlis g debhlngs, qui tifïhf il pgbir pglïteag g rilenegsg)=sinuïh il puijlg, bibeahbg h lh agfstruaaef, lhs hrtis, lhshrtishfïhs y h lhjrhr lh teirrh. Pgr ûlteog, isthjhf lgs isalhvgsqui irhf bilefauiftis y presegfirgs bi nuirrh.
Zileneñf; irhf pgletiïsths y refbeirgf aultg h lhs cuirzhs bi lh
fhturhlizh. Qus prefaephlis begsis cuirgf; Dufhj Mu, il arih-bgr, siøgr bi lgs aeilgs y begs bil bïh= Adha, begs bi lh lluveh,lh cirtelebhb y lh hnreaulturh, y Hd Puad, begs bi lh ouirti.
Iagfgoïh; si jhshjh if lh hnreaulturh, lh ahzh y lh riaglia-aef.
Ohyhs
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 20/726
85
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Rirretgregs
Ahrhatirïsteahsprefaephlis
Cufbhrgf su eopireg sgjri lhs ruefhs bi aevelezhaegfis hftireg-ris if il vhlli aiftrhl bil hatuhl Oåxeag. If su ogoiftg oèseopgrthfti, il eopireg si ixtifbïh bisbi il Qur bi lgs IsthbgsYfebgs dhsth Nuhtiohlh.
Hrtis; if sus isaretgs riclikhrgf su prgpeh destgreh, nignrhcïh,
iagfgoïh, rilenef, ita. Isarejïhf sgjri lhrnhs jhfbhs bi tikebgsbi ohnuiy y bi pirnhoefg, agf nrhf bithlli y aglgris jrellhftis,llhohbgs abeais.Grnhfezhaeñf sgaehl; lh sgaeibhb hztiah isthjh bevebebh if trisalhsis jèseahs; fgjlis, plijiygs y isalhvgs= su oèxeoh hutgrebhbirh il Rlhtghfe g Duiy Rlhtghfe. Lhs aeifaehs oès hbilhfthbhscuirgf lh hstrgfgoïh y lhs ohtioèteahs.
Zileneñf; iftri sus begsis istèf Duetzelgpgadtle, begs bi lh nuirrh(il oès eopgrthfti), Agvglxhudque, begsh bi lh Lufh, y Xuit -
zhlahtl g sirpeifti iopluohbh, begs efviftgr bi lh isareturh yil ahlifbhreg.
Iagfgoïh; si jhs if lh hnreaulturh y il agoiraeg. Aultevhjhfprefaephloifti ohïz, hkï y crïkgl, if bi duirths clgthftis.
Hztiahs
Rirretgregs
Ahrhatirïsteahsprefaephlis
Qu eopireg hjhra phrti bi Aglgojeh, Iauhbgr, Pirû, Jgleveh,Adeli y Hrniftefh. Qu ahpethl irh Auzag (if Pirû).
Hrtis; su hrquetiaturh si bistha pgr lh nrhfbizh y ohkistugsebhbbi sus tioplgs,y sus phlhaegs agf dhjethaegfis biagrhbhs ifplhth y grg. Rrhjhkhrgf if ohbirh, tixtelis y grcijrirïh.
Grnhfezhaeñf sgaehl; il aiftrg bi lh vebh irh il hyllu, ufh efoif-sh choeleh, agf ouadgs phreiftis y preogs. Irh il nrupg sgaehlcufbhoifthl. Il Isthbg irh pgsiibgr bi lh teirrh, lgs rijhøgs billhohs y lhs oefhs. Lgs fgjlis y shairbgtis irhf ohftifebgs pgril trhjhkg bil puijlg.Cuirgf ohistrgs if il hrti bi lh nuirrh ylh efnifeirïh.
Zileneñf; il Isthbg si ifahrnhjh bi sgstifir h lh Enliseh quibijïh huoifthr lhs risirvhs hleoifteaehs y aurhr lgs ifcirogs.Il begs supriog irh Serhagadh, arihbgr bi tgbhs lhs agshs bi lhReirrh y il Yfevirsg. Rhojeåf hbgrhjhf h Efte (il sgl), prgtiatgrbi lh choeleh rihl, h Ellhph, begsh bil truifg, h Phadhohoh, begshbi lh teirrh y Ohohagadh, begsh bil ohr.
Iagfgoïh; si jhshjh prefaephloifti if lh hnreaulturh= tifïhfixtifsgs aultevgs bi phph, ohïz, pgrgtgs, zhphllgs, ahlhjhzh yquefuh. Rifïhf sestiohs bi reing y bishnüis pirciatgs.Lh nhfhbirïh si bhjh if zgfhs ogfthøgshs, agf llhohs y hlphahs.
Efahs
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 21/726
:0
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Gtrgs nrupgs efbïnifhs eopgrthftis bi Aiftrg y Qurhoåreahcuirgf;
- Xuiaduhs ‑ Pirû
- Hyohrès ‑ Jgleveh- Adejadhs, Ouesahs y Ahrejis ‑ Aglgojeh
- Nuhrhfïis ‑ Phrhnuhy- Adhrrûhs ‑ Yrunuhy- Ohpuadis ‑ Adeli- Gfhs, Cuinuefgs y Phthngfis ‑ Hrniftefh- Qefû y Iojirh ^gufhhf ‑ Phfhoè y Aglgojeh- hyûs y Nuhdejgs ‑ Sifizuilh- Qejgfiyis ‑ Aujh- Nhrïcufhs ‑ Dgfburhs y Feahrhnuh- Rupefhojès ‑ Jrhsel
Lgs hztiahs si ahrhatirezhrgf pgr sir dgstelis y vegliftgs, lg auhl si
ixpleah pgrqui fiaisethjhf presegfirgs bi gtrgs isthbgs phrh gcri-airlgs h sus begsis; iftrhjhf if nuirrh y sgstifïhf agojhtis if lgsauhlis if lgs qui tgohjhf h sus ifioengs agog presegfirgs phrhshteschair il dhojri bi lgs begsis. Lgs nuirrirgs shareceahbgs tifïhflh ouirti oès nlgregsh hl sir gcrifbhbgs hl Qgl y luing phshjhf huf phrhïsg ispiaehl bgfbi “vevïhf‟ lgs nuirrirgs. Lgs presegfirgs binuirrh irhf lh gcrifbh oès vhlegsh, y iftri oès vhleiftis y bi oèshltg rhfng cuirhf, oikgr irh il shareceaeg.
E o h n i f t g o h b h b i w w w . w
e m e p i b e h . g r n
Zetuhl bi shareceaeg duohfg elustrhbg if il Agbix Ohnlehjiadehfg
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 22/726
:8
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
E o h n i f t g o
h b h b i w w w . w
e m e p i b e h . g r n
E o h n i f t g o h b h b i w w w . w
e m e p i b e h . g r n
Ziprisifthaegf bil quepu
Brisbif Agbix - Agfteifi il ahlifbhreg ohyh y su sestioh fuoåreag
Lgs efahs bishrrgllhrgf il quepu (bil quiaduh;mdepu, “fubg‟) sestioh bi agfthjelebhb ushbgpgr sus shjegs, y qui cufaegfhjh agf auirbhs bilhfh g hlngbf y fubgs bi ufg g vhregs aglgris.
Hlnufgs ixpirtgs efbeahf qui thojeåf pubgdhjir sebg ushbg agog ufh cgroh bi isareturh.
Lgs ohyhs ilhjgrhrgf uf ahlifbhreg oès priaesg qui
il fuistrg (nringrehfg), sef hyubh bi lh tiafglgnïh=isthjliaeirgf lh burhaef bil høg sglhr if 139,:2:0bïhs. If il nringrehfg il høg burh 139,:2:9. If rihlebhbsgf 139,:2::, bi ogbg qui il aèlaulg ohyh istè oèsairah bil agrriatg.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 23/726
::
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
8• ·Auèlis sgf lhs ahrhatirïsteahs agoufis bi lgs nrupgs efbïnifhs qui vevïhf if
Hoåreah hftis bi lh llinhbh bi lgs agfquesthbgris isphøglis y pgrtunuisis7 Ixprisisu rispuisth if uf nrèceag g auhbrg.
• Ziûfhsi agf hlnufgs bi sus agophøirgs phrh ilhjgrhr uf tixtg if il auhl auif-tif aog sirïh uf bïh if lh vebh bi ufh hrtishfh, uf sglbhbg, uf agoiraehfti, ufshairbgti g auhlqueir aeubhbhfg bi lh åpgah pridespèfeah (hatevebhbis, rilhaegfisagf gtrgs, rglis, ita.).
Ahrhatirïsteahs bi lh letirhturh pridespèfeah;8
8.“Letirhturhs pridespèfeahs‟. Efstetutg Ahrlgs Nrhaebh. If; dttp;//hlg.ago.ox.trepgb.ago/eahnrh/letirhturh/8/letWpri-desphfeahs.dto
AgftifebgCgroh
(riaursgs rietirhtevgs phrh pgfbirhr ufh ebih)
Zilenegsebhb; hlhjhfzhs h lgs begsis if hnrh-biaeoeiftg pgr lgs chvgris riaejebgs y ruings.
Chfthsïh y arihtevebhb; bisarepaef bi ifsgøh-aegfis bgfbi dhy ohneh y supirsteaef.
Ixpleahaeñf bil grenif; fhrrhaegfis sgjri lharihaef bil Oufbg, il surneoeiftg bi lgsbegsis y lgs preoirgs duohfgs.
Qeojglesog y isperetuhlebhb; lh ixestifaehduohfh si nlgreceah pgr efcluifaeh bi lh ahrebhbbevefh.
Luadh iftri lh vebh y lh ouirti
Destgreaebhb; riauirbg bi diadgs destreags
Phrhlilesog; sujrhyhr uf oesog pifshoeiftg,crhsi g istruaturh, yh sih pgr seoeletub g pgrgpgseaef.
Agophrhaegfis, sïoelis y oitècgrhs; tgohf-bg agog ogtevg, gjkitgs hpriaehbgs agogohïz, ahahg, lhfh, hlngbf, pluohkis, hfeohlishstutgs y cuirtis, cliadhs, hrags, isaubgs, ahrh-aglis, agfadhs, khbi, gjsebehfh, agrhl, sgl, lufh,istrillhs, èrjglis, plhfths, clgris y agsiadhs.
Istrejellg; ripiteaef bi uf nrupg bi phlhjrhsphrh airrhr uf pgioh.
Becrhsesog; ixprisef bi uf oesog agfaiptgoibehfti bgs tåroefgs seffeogs.
Hfècgrh; ripiteaef bi ufh oesoh phlhjrh hlagoeifzg bi ufh sirei bi virsgs u grhaegfis.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 24/726
:1
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Ixeste uf riy pgith; irh il riy biRixagag, Fizhduhlaygtl (820:-82>:), hutgr bi pgiohs rilenegsgs
y celgsceags.
Jrgfai bibeahbg h Fizhduhlaygtlif il Khrbïf bi lh Rrepli Hlehfzh.
Aeubhb bi Oixeag. Eohnif tgohbhbi www.wemepibeh.grn
8Ilhjgri uf tixtg jrivi, tgohfbg agog tioh hlnûf hspiatg bi su vebh agtebehfh,tifeifbg if auifth lhs ahrhatirïsteahs bi lh letirhturh pridespèfeah, y ushfbg agog
ogbilg lgs tixtgs bi lhs aulturhs pridespèfeahs bil obulg bi Agoufeahaef y Lif-nuhki 4 (sisegfis 3 y >). Agopèrthlg agf sus agophøirgs y auåftilis auèlis cuirgflhs ahrhatirïsteahs qui tuvg if auifth phrh ilhjgrhr su isaretg.
Hlphah; ohoïcirg seoelhr h lh llhoh.
Hrquetiaturh; hrti bi besiøhr y agfstruer ibeceaegs g ibeceahaegfis.
Hstrgfgoïh; aeifaeh qui istubeh il ufevirsg (sus istrillhs, plhfiths, shtåletis, nhlhxehs,ita.).
Cirtelebhb; ahphaebhb qui puibi tifir auhlqueir sir vevg phrh prgbuaer bisaifbifaeh(is biaer, tifir dekgs g ritgøgs).
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 25/726
:2
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Destgregnrhcïh; rinestrg isaretg qui teifi lh duohfebhb bi su prgpeh destgreh.
Eopireg; grnhfezhaef pglïteah if lh qui uf Isthbg ixteifbi su pgbir sgjri gtrgs phïsis.
Kirhrquïh; ahbh ufg bi lgs fevilis g nrhbgs biftrg bi ufh grnhfezhaef sgaehl, pglïteah,
oelethr, ita.
Ohnuiy; plhfth bi dgkhs nrhfbis y ahrfgshs qui fhaif beriathoifti bi lh rhïz, teififjgrbis agf pûhs y clgris hohrellhs if rhoelliti sgjri uf hltg thllg aiftrhl.
Ohkistugsebhb; nrhfbizh= auhlebhb bi lg qui efsperh rispitg y hboerhaef.
Oïsteag; ricirebg h lh vebh isperetuhl, y h lh ufef ïfteoh y isperetuhl agf lh bevefebhb (isbiaer, agf lgs begsis).
Fgjli; pirsgfh qui pgr dirifaeh choelehr g pgr hutgrezhaef rihl pgsii uf tïtulg ispi-aehl crifti h lhs bioès pirsgfhs bi ufh sgaeibhb (pgr ikioplg; lgs riyis).
Fñohbh; pirsgfh g nrupg bi pirsgfhs qui si bisplhzhf bi uf seteg h gtrg, sef risebif-aeh pirohfifti y pgr vglufthb prgpeh.
Grcijrirïh; hrti bi lhjrhr gjkitgs hrtïsteags bi grg, plhth y gtrgs oithlis priaegsgs, goizalhs bi illgs.
Pirnhoefg; peil bi ris leopeh y isterhbh qui si utelezhjh sgjri tgbg phrh isarejer sgjriillh.
Pgletiïsth; rilenef g ariifaeh rilenegsh qui hboeti lh ixestifaeh bi vhregs begsis.
Zihl; rilhtevg h lgs riyis g fgjlis bi ufh sgaeibhb.
Qujsestifaeh; pgsejelebhb bi ohftifirsi, sustifthrsi phrh vever.
Qupirsteaeñf; ariifaeh if qui uf bitiroefhbg cifoifg g setuhaef teifi ufh ixpleah-aef oïsteah, oèneah g bevefh (pgr ikioplg; ariir qui is bi ohlh suirti ifagftrhrsi agfuf nhtg finrg).
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 26/726
:9
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
8Qiseñf :
Letirhturh aglgfehl if Lhtefghoåreah(Qenlgs TSE y TSEE)
Yfebhb 8. Letirhturh lhtefghoireahfh iftri lgssenlgs TES y TET
Rñoisi ufgs ogoiftgs phrh pifshr bi cgroh efbevebuhl, sgjri lhs senueiftisprinufths;
• ·Xuå gaurreñ burhfti lh åpgah aglgfehl7 ·If quå senlgs si bishrrgllñ7
• ·Añog arii ustib qui irh lh letirhturh (fgvilh, pgisïh, tihtrg) if Hoåreah burhftilh Aglgfeh (bispuås bi lh llinhbh bi lgs agfquesthbgris isphøglis)7
Agog lg veogs if Agoufeahaef y Lifnuhki 4, if il senlg TSEsurnif if Hoåreah fuivhs cgrohs bi letirhturh isareths if isphøgl,agf hlnufgs hpgrtis bi lgs fhtevgs hoireahfgs (sgjri tgbg, if illåxeag), trhs lh llinhbh bi lhs agrreiftis hrtïsteahs trhïbhs bisbi lhpifïfsulh Ejåreah if il huni bil Qenlg bi Grg, y hagnebhs y becuf-bebhs rèpebhoifti pgr il Fuivg Oufbg.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 27/726
:3
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Èlvhr Fûøiz Ahjizh bi Shah, Jirfhl Bïhz bil Ahstellg, “Il Efah‟ Nhraelhsg bi lhSinh, Crhy Jhrtglgoå bi lhs Ahshs y Hlgfsg bi Iraellh y [ûøenh, hutgr bi Lh Hrhuahfh(8935-8945), gjrh åpeah hairah bi lh agfquesth bil puijlg hrhuahfg bi Adeli pgrphrti bi lgs isphøglis.
Qi dhjlh bi bgs nrhfbis ogoiftgs bi lh letirhturh aglgfehl; il preoirg dhaeh cefhlisbil senlg TSE, qui fhai agf lh llinhbh bi lgs agfquesthbgris, qui isarejeirgf ar-feahs sgjri sus vehkis y ixpireifaehs if il Fuivg Oufbg. Istgs isaretgs agftifïhfbisarepaegfis bi lhs teirrhs bgfbi ejhf llinhfbg g bi lgs puijlgs qui ifagftrhjhf,sus agstuojris y trhbeaegfis. Lgs prefaephlis argfesths cuirgf;
Lh Hrhuahfh bi Hlgfsg bi Iraellh y [ûøenh
Destgreh virbhbirh bi lh agfquesthbi lh Fuivh Isphøh, bi Jirfhl Bïhz bil Ahstellg.
8. Il senlg TSE
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 28/726
:>
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Il isaretgr y argfesth Nhraelhsg bilh Sinh (8915-8383), cui agfgaebgagog “Il Efah‟ pgr sir dekg fhturhl bilagfquesthbgr isphøgl Qijhsteèf Nhrae-
lhsg bi lh Sinh y Shrnhs, y bi lh øusth(prefaish), efah Eshjil Adeopg Gallg,pirtifiaeifti h lh agrti bi Auzag.
rilenegsg y prgchfg y cui bicifsgrh bi lhs oukiris, rijilèfbgsi crifti h lh finhaefbi lgs biriadgs cioifefgs. Gtrgs eopgrthftis hutgris fhaebgs if il Agftefifti,cuirgf il iauhtgrehfg Crhy Nhsphr bi Sellhrrgil, il piruhfg Kuhf bi Ispefgsh Oi-brhfg, il piruhfg Cilepi Nuhoèf Pgoh bi Hyhlh, y lgs hrniftefgs Lues bi Rikibhy Ohfuil Kgså bi Lhvhrbåf.
Gtrgs tiohs qui serveirgf agog cuifti bi efsperhaef phrh lhs gjrhs bi lh åpgahcuirgf lhs ceisths rilenegshs, lhs jihteceahaegfis, lh llinhbh bi eopgrthftis pirsgfh-
lebhbis (verriyis, hrzgjespgs), lgs trhthbgs bi phz y lgs diadgs vefaulhbgs h lh AhshZihl (ahshoeiftgs, ouirtis, fhaeoeiftgs bi prïfaepis, ita.). Rhojeåf irh agoûfisarejer sgjri;
- Lh jillizh fhturhl.
- Lh ixestifaeh duohfh agog uf agfsthfti vehki dhaeh lh ouirti.
Yf sinufbg ogoiftg bi lh letirhturh aglgfehl si bh if il senlg
TSEE. Hl agoeifzg bi isti pirïgbg, si prgbukirgf ouadhsgjrhs qui ixhlthjhf il cirvgr rilenegsg y ritgohjhf il istelgjhrrgag pribgoefhfti if Iurgph, y qui tuvg nrhf hagnebh ifil fuivg Agftefifti. Nrhaehs h illg, agjrhrgf ifgroi pgpu-lhrebhb lhs gjrhs bil brhohturng isphøgl Pibrg Ahlbirf bilh Jhrah y bil pgith Lues bi Nfngrh y Hrngti. Ziauirbi quiif il senlg TSEE, si bistha lh ogfkh oixeahfh sgr Kuhfh Efåsbi lh Aruz, qui isareje gjrhs bi tihtrg if virsg, bi ahrèatir
E o h n i f t g o h b h b i w w w . w
e m e p i b e h . g r n
Nhraelhsg bi lh Sinh.
Kuhf bi Ispefgzh Oibrhfg.
:. Il senlg TSEE
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 29/726
:4
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
- Piquiøhs aeubhbis y pheshkis.
- Lh jûsquibh bi lh ebiftebhb.
- Ziclixegfis bi tepg rilenegsg.
Lgs tixtgs irhf cufbhoifthloifti bisareptevgs, y lhs oitècgrhs si ushjhf if fh-rrhaegfis y arfeahs. Hl oesog teiopg, lh letirhturh if lifnuhs efbïnifhs iopiz hbesoefuer if il senlg TSEE y si prgbukirgf pgahs gjrhs isareths.
Ilhjgri uf auhbrg bgfbi siøhli lgs prefaephlis ilioiftgs bi lgs bgs nrhfbis og-oiftgs bi lh letirhturh aglgfehl, i efbequi auèl bi illgs li llhoh oès lh htifaef ypgr quå. Agophrth agf sus agophøirgs.
Aeubhbhfgs riufebgs if lh plhzh ‑ Qenlg TSEE
8
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 30/726
:5
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Qi dh ifagftrhbg qui bijebg h qui lgs argfesths tifïhf quitrhjhkhr rèpebh y iceahzoifti phrh fhrrhr y rinestrhr lgs su-aisgs vevebgs if su llinhbh h Hoåreah, ushrgf agog riaursgil plhneg (agpeh), y lh hprgpehaef bi tixtgs ilhjgrhbgs pgr
gtrgs hutgris= hsï, hnelezhjhf il prgaisg bi agopgseaefy ribhaaef. Pgr ikioplg; h Kuhf Nrekhlvh slg li tgo 84oisis ilhjgrhr su arfeah sgjri Oåxeag, teiopg qui puibiagfsebirhrsi efsuceaeifti phrh liir tgbgs lgs ixtifsgs bgau-oiftgs h lgs auhlis si riceiri if su tixtg.
Crhnoiftg bil tixtg Lh Hrhuahfh bi Hlgfsgbi Iraellh y [ûøenh;
“Adeli, cårtel prgvefaeh, y siøhlhbhif lh rineñf hftèrteah chogsh,
bi riogths fhaegfis rispithbh
pgr cuirti, prefaephl y pgbirgsh,
lh nifti qui prgbuai is thf nrhfhbh,
thf sgjirjeh, nhllhrbh y jileagsh,
qui fg dh sebg pgr riy khoès rinebh,
fe h ixtrhfkirg bgoefeg sgoitebh
(…)(lgs efbïnifhs) sgf bi nistgs rgjustgs,
bisjhrjhbgs,
jeif cgrohbgs lgs auirpgs y ariaebgs,
isphlbhs nrhfbis, piadgs livhfthbgs,
riaegs oeiojrgs, bi firvegs jeif cgr-
febgs=
nelis, bisifvuiltgs, hlifthbgs,
hfeogsgs, vhleiftis, htrivebgs,burgs if il trhjhkg, y sucrebgris
bi crïgs ogrthlis, dhojris y ahlgris...
(…)
... il pgtifti riy efah, hvifthkhbg
if tgbhs lhs hftèrteahs rinegfis,
cui uf siøgr if ixtriog hceaegfhbg
h vir y agfquesthr fuivhs fhaegfis...‟
Crhnoiftg bi Oiogrehlis bi
Crhy Rgrejeg bi Jifhvifti “Ogtglefïh‟;
“Uh qui di agoifzhbg h dhjlhr bi
hvis, fg queirg ahllhr ufh agsh aeirtgohrhvellgsh qui Begs ouistrh if uf
phkhretg bi lgs auhlis dhy ouadgs
if isth Fuivh Isphøh, y hufqui il
phkhretg is piquiøetg, lh fgvibhb fg
is adeah, oès is ouy bi fgthr. ]…_ su
ohftifeoeiftg is ixtriohbg, ah fg
si ohfeifi bi seoellhs fe bi ogsahs,
ohs sglhoifti si aijh y ohfteifi bilh oeil g rgaïg bi lhs clgris, y hfsï hfbh
seiopri agf su pequellg aduphfbg lhs
rgshs ouy sgteloifti, vglhfbg sef si
hsifthr sgjri illhs…‟
:. Ahrellh, Ioeleg. (8535). Letirhturh jhrrgah y èojetg aglgfehl. If;Rdishurus. Rgog TTES. Fg. 1.
Crhnoiftg bi Oiogrehlis bi Crhy Rgrejeg biJifhvifti “Ogtglefïh‟;
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 31/726
10
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
: Kuftg agf su choeleh, lih lgs hftiregris tixtgs y luing;
h. Ebiftecequi bgs bi lhs ahrhatirïsteahs bi lh letirhturh aglgfehl if Lhtefghoåreah.
j. Zispgfbh; ·quå eftifaef arii ustib qui tifïhf lgs hutgris hl isarejer istgs tixtgs7Agophrth agf sus agophøirgs if lh prxeoh sisef.
Hftèrteag; bil pglg sur g rilhtevg h ål.
Huni; piregbg g ogoiftg bi ohygr ilivhaef g eftifsebhb bi uf prgaisg g isthbg biagshs.
Jhrrgag; ogveoeiftg aulturhl y hrtïsteag bishrrgllhbg iftri il senlg TSEE y oibehbgs bil
senlg TSEEE, qui si ahrhatirez pgr lh biagrhaef ixaisevh.
Jihteceahaeñf; bialhrhaef bil Phph if lh qui jihteceah h ufh pirsgfh (is biaer, lh bialh-rh jihth g shfth).
Jileagsg; qui li nusthf lgs agfcleatgs hrohbgs.
Agopgseaeñf; prgaisg pgr il auhl si arih ufh gjrh (pgr ikioplg, ufh ahfaef, uf isare-tg, ita.)
Arñfeah; rilhtg qui fhrrh hagftiaeoeiftgs sinûf su grnhfezhaef argfglneah (is biaer,bi hauirbg hl grbif if qui gaurreirgf lhs agshs if il teiopg).
Argfesth; hutgr bi ufh arfeah.
Bisjhrjhbg; qui fg teifi jhrjh.
Brhohturng; pirsgfh qui isareji gjrhs brhoèteahs g tihtrhlis.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 32/726
18
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Åpeah; pgisïh qui fhrrh agf tgfg nrhfbegsg haaegfis ixtrhgrbefhrehs y dirgeahs bi pir-sgfhkis destreags g oïteags.Ixhlthr; hvevhr lgs sifteoeiftgs= hlhjhr il oåretg bi hlnueif.
Nhllhrbg; htrhatevg y vhleifti.
Oitècgrh; dirrhoeifth letirhreh qui agfsesti if if ushr ufh phlhjrh g crhsi pgr gtrh, is-thjliaeifbg iftri illhs ufh agophrhaef (pgr ikioplg; “Rus oikellhs sgf bgs ohfzhfhs‟“Qus ohfgs irhf agog phlgohs‟).
Istubehftis Rrhfcgroiogs - Fhreøg - Aglgojeh
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 33/726
1:
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
8Qiseñf 1
Zgohfteaesog if Lhtefghoåreah(Qenlgs TSEE h TET)
Il Zgohfteaesog surne if Crhfaeh, Hliohfeh i Efnlhtirrh h cefhlis bil senlgTSEEE agog rihaaef agftrh il rhaegfh-lesog bi lh Elustrhaef y bil Figalhseaes-og. Bhjh pregrebhb h lgs sifteoeiftgs,rgope agf lhs rinlhs bil Alhseaesog,i ejh if ufh jûsquibh agfsthfti bilejirthb. Beg cufbhoifthlis hpgrtis iflgs ahopgs bi lh letirhturh, lh pefturhy lh oûseah.Zispiatg bil Zgohfteaesog if Lhte-fghoåreah, ufg bi lgs chatgris cuf-bhoifthlis if lh ivgluaef bi istiogveoeiftg cui il hlikhoeiftg bi
Yfebhb 8. Letirhturh lhtefghoireahfh iftri lgssenlgs TES y TET
Rñoisi ufgs ogoiftgs phrh pifshr bi cgroh efbevebuhl, sgjri lhs senueiftisprinufths;
• ·Xuå phsñ if Hoåreah hlnufgs senlgs bispuås bi qui lgs isphøglis si isthjliaei-rgf if isti Agftefifti7
• ·Añog irhf fuistrgs phïsis hftis bi lgs prgaisgs bi efbipifbifaeh7
E o h n i f t g o h b h b i w w w . w
e m e p i b e h . g r n
Sehkirg crifti hl ohr bi feijlh (8484), bi Ahsphr Bhveb Creibread.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 34/726
11
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Isphøh, qui nifir lhs nuirrhs bi efbipifbifaeh. Pgr illg, cuirgf ouy jeif hag-nebgs lgs hutgris crhfaisis i efnlisis, auyh efcluifaeh rgoèfteah llin h fuistrgsphïsis. Qgjri istg, agoifth Hrturg Rgrris Zegsiag; “Lhs fuivhs fhaegfis (irhfhdgrh) ngjirfhbhs pgr sus prgpegs dekgs, pgr lgs ahubellgs qui dhjïhf luadhbg agfJglïvhr agftrh il gprisgr isphøgl (…) H lg lhrng bi isti pirïgbg ahteag, aeirtgs
chatgris agftrejuyirgf hl nrhf treufcg bil ogveoeiftg rgoèfteag; lh hopletub y ilpreoetevesog bil isaifhreg fhturhl= lh riaeåf vevebh ixpireifaeh rivgluaegfhreh y lhveglifaeh ikiraebh pgr lgs preoirgs ahubellgs bispteags if lh istruaturh pglïteah= lhixhlthaef bi lh lejirthb y il adgqui iftri hlohs ebihlesths y agfbeaegfis sgaehlisjèrjhrhs= il isaipteaesog y lh biselusef cefhlis, prgvgahbgs pgr lh crustrhaef bithftgs suiøgs y prgpsetgs fgjlis‟
1. NñOI[ SHLBIZZHOH, Pibrg. (8545). Il senlg TET y il rgohfteaesog. If; Aheaibg, Ahrlgs Hrturg (agopelhaef arïteah). (8545). KgrniEshhas, su Ohrïh, sus luadhs. Oibillïf, Ibetgrehl Lihlgf.
1
Ogveoeiftg hrtïsteag qui efcluy if il hrti y lh aulturhbisbi cefis bil senlg TSEEE dhsth oibehbgs bil senlg TET.
Seifi bi lh phlhjrh crhfaish “rgohf‟ (rgohfai), auyhtrhbuaaef oès hairthbh sirïh fgvilh. Il tåroefg “rgohf-tea‟ cui utelezhbg if Efnlhtirrh h oibehbgs bil senlg TSEE,ricirebg h lhs fgvilhs bi ahjhllirïh.
- Prgsh (fhrrhtevh)- Auiftg
- Arfeahs bi vehki- Auhbrgs bi agstuojris- Jegnrhcïh letirhreh- Ifshyg- Oiogrehs- Pgisïh pgpulhr (pribgoefh lh pgisïh nhuadisah)- Fgvilh (destreah, sifteoifthl, agstuojresth y sgaehl= cuiil nåfirg oès pgpulhr)
- Bisarepaef bi prgjliohs bil Agftefifti- Oilhfaglïh efsperhbh pgr biaipaegfis hogrgshs- Hcerohaef bi lh ebiftebhb fhaegfhl, lh efbipifbifaehaulturhl, lg hutatgfg y lg efbïnifh. Zipubeg h lg isphøgl,hboerhaef pgr lg crhfaås i efnlås- Luadh pgr lh lejirthb- Bifufaeh sgaehl y ogrhl- Istriadh vefaulhaef bi ouadgs bi lgs hutgris agf hsuf-
tgs pglïteags
Bicefeaeñf
Grïnifis bi lhixpriseñf
Zgohfteaesog
Nåfirgs
Ahrhatirïsteahs
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 35/726
12
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
8. Ogveoeiftgs efbipifbiftesths if Desphfghoåreah
Burhfti il bishrrgllg bi lgs ogveoeiftgs bi Efbipifbifaeh, Desphfghoåreah veve
su pirïgbg rgoèfteag, bi agrth burhaef, efcluifaehbg pgr lgs vehkis agfsthftis bilgs prairis agog Jglïvhr, Fhreøg, Rgrris, iftri gtrgs. Lgs agopgfiftis lejirhlisy fhaegfhlesths bi isti ogveoeiftg letirhreg ifagftrhrgf iag if lgs ogveoeiftgsrivgluaegfhregs. Qu burhaef cui agrth y beg phsg hl Ogbirfesog.
Hlnufgs bi lgs letirhtgs oès eopgrthftis bi lh rinef cuirgf; il hrniftefg Kgså Oèr-ogl, hrniftefg hutgr bi lh fgvilh «Hohleh½= Hfbrås Jillg, kuresth vifizglhfg (8>38-8439) hutgr bi «Gbh h lh hnreaulturh bi lh zgfh trrebh½ y qui, dhjeifbg vevebg
bisbi 84:5 if Adeli, if 843: cufb hllï lh Yfevirsebhb y ribhat uf eopgrthftiAbeng Aevel = il aglgojehfg Kgrni Eshhas= y il fgrtihoireahfg ^hsdefntgf Ervefn.If Oåxeag rishlth lh cenurh bi Kgså Kghquïf Cirfèfbiz bi Lezhrbe.
h. Kgså Kghquïf Cirfèfbiz bi Lezhrbe
(Oåxeag, 8>>3- 84:>) Is il nrhf efeaehbgr bi lh fgvilh hoireahfh. If 848: cufb
il pirebeag lejirhl Il Pifshbgr Oixeahfg, suspifbebg pgr il ngjeirfg bi Cirfhf-
Rrhjhkg if sujnrupgs
Grnhfeaif 2 sujnrupgs y bestrejuyhf iftri ustibis lgs tixtgs sgjri lh vebh y gjrhbi lgs letirhtgs hoireahfgs qui si prisifthf h agftefuhaef. Luing;
h. Priphrif ufh ixpgseaef. Ziauirbif lhs phuths phrh lgs tixtgs ixpgsetevgs grhlisy isaretgs istubehbhs y prhateahbhs if Agoufeahaef y Lifnuhki 4, y riagrbhbhs iflh sisef 5 bi lh ufebhb 8 bi isti obulg.
j. Zispgfbhf h lh senueifti prinufth y agophrthf agf sus agophøirgs;
·Auèl agfsebirhf qui is lh eopgrthfaeh bi isi hutgr phrh lh letirhturh y lh destgrehbi Lhtefghoåreah7
a. Dhnhf su ixpgseaef if lh prxeoh sisef.
8
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 36/726
19
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
bg SEE, pirg auyg tïtulg si hprgpeil hutgr agog siubfeog. Qu vengrpglåoeag li ifcrift if ripitebhsgahsegfis agf il grbif agfstetuebg.Rrhs lh efbipifbifaeh, berene lh Nh-
aith bil Ngjeirfg (84:9). Qus gjrhsfhrrhtevhs, qui riclikhf sus pgsturhsarïteahs, efaluyif Pirequellg Qhrfeiftg
(8483 y 8410-8418) y Lh Xuekgteth
y su preoh (8484t. Rhojeåf aultev,agf oifgs åxetg, lh pgisïh y il tihtrg.Qu hutgjegnrhcïh, Fgadis trestis y bïhhlinri (8484), agfteifi lgs preoirgs
nåroifis bil rgohfteaesog oixeahfg.
j. Kgrni Eshhas2
Isaretgr vhlliahuahfg (Ahle, hjrel 8 bi841> - Ejhnuå, hjrel 8> bi 8459). H KgrniEshhas li agrrispgfbe vever if il hnethbgpirïgbg bi agfsglebhaef bi lh Zipûjle-ah, bi lhs luadhs iftri lgs pgbiris oelethry aevel, bi lhs suaisevhs nuirrhs aevelis iflhs auhlis phrteaep (8492, 8438, 84>3,8440 y 8449)= pirïgbg qui vh bisbi lhprisebifaeh bi Kgså Enfhaeg bi Oèrquizdhsth lh bi Oenuil Hftgfeg Ahrg, bu-rhfti il auhl si suaibeirgf y hpleahrgftris Agfstetuaegfis (lh rhbeahl bi 8491,lh cibirhl bi Zegfinrg bi 8431 y lh aiftrhlesth bi Fûøiz bi 8443)= Il phïs veve ilhuni bil utgpesog rhbeahl bi lh åpgah bi Kgså Delhreg Lpiz, Rgoès Aeprehfg biOgsquirh y bi Ohfuil Ourellg Rgrg, y su areses agf il gahsg bil Gleopg Zhbeahl ylh Zinifirhaef bi Fûøiz. Eshhas si gpusg h lh Zinifirhaef, dhsth il puftg biifahjizhr, if uf nistg bisahjillhbg y rgoèfteag, lh rivgluaef rhbeahl bi Hftegquehif 8440.
E o h n i f t g o h b h b i w w w . w
e m e p i b e h . g r n b i l
l e j r g b i S e a i f t i Z e v h P h l h a e g ,
K u l e g [ è r h t i
( 8 4 4 0 ) “ O å x e a g h t r h v å s b i l g s s e n l g s ‟ R g o
g E E E ; “ O å x e a g E f b i p i f b e i f t i ‟ ( 8 4 0 4 - 8 4 : 8 )
Kgså Kghquïf Cirfèfbiz bi Lezhrbe
2. Ceadh jejlegnrèceah;Rïtulg; Kgrni Eshhas. Ibeaef grenefhl; :002-8:-80. Ibeaef if lh jejlegtiah vertuhl; :002-8:-80 Pujleahbg; JejlegtiahSertuhl bil Jhfag bi lh Zipûjleah. Arihbgr; AZEQREFH [. Ohrïh Rirish
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 37/726
13
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Efchfaeh; Il phrhïsg pirbebg
Kgrni Ifrequi Eshhas fhaeñ if Ahle (g if Xuejbñ, agog hlnufgs jeñnrhcgs dhf sgs-tifebg, hl phriair sef ouadh rhzf). Qi teifif pgags bhtgs hairah bi lgs høgs bi
su efchfaeh. Eshhas, seiopri thf nifirgsg if phlhjrhs, isareje ouy lhafeahoiftiif ufh ahrth hutgjegnrèceah bi 84>2; «Fhaï if il Isthbg bil Ahuah (jhsth isg) il 8bi hjrel bi 841>. Cuirgf oes phbris; il siøgr Kgrni Ifrequi Eshhas, sûjbetg efnlås,qui sgleaet ahrth bi fhturhlizh if Aglgojeh h lh ibhb bi :0 høgs y lh gjtuvg bilLejirthbgr if 84:5= lh siøgrh Ohfuilh Cirrir, aglgojehfh bi fhaeoeiftg. Ziaejï efstruaaef preohreh if ufh isauilh bi Ahle y if gtrh bi Pgphyèf (lh bil siøgrLufh). If 8424 iopiaå h istubehr if Jgngtè if il Aglineg bil Ispïretu Qhftg bilbgatgr Lgrifzg Ohrïh Llirhs= oès thrbi aurså thojeåf if Qhf Juifhvifturh y QhfJhrtglgoå½. Nigrni Difry Eshhas, uf kubïg bi grenif efnlås fhaebg if Khoheah, siisthjliae if il Adga bisbi 84::, bgfbi oibehfti lh ixplgthaef oefirh hurïcirhy il agoiraeg agf Khoheah, lgnr agfsglebhr uf juif ahpethl. Oès thrbi, yh gjtifebhlh aeubhbhfïh aglgojehfh, agfvirtebg hl arestehfesog y ahshbg agf Ohfuilh CirrirQahrpitth, si trhslhbñ bi Xuejbñ h Ahle. Airah bi isth aeubhb agoprñ bgs dhaeifbhs;
Lh Ohfuileth if 8420 (sibi dgy bil chogsg efnifeg hzuahrirg dgofeog), y luingIl Phrhïsg (prgpeibhb bi lh choeleh iftri 8499 y 8494), qui sirè lh «ahsh bi lh seirrh½,isaifhreg bi Ohrïh. Qgf ouy isahshs lhs ricirifaehs bgauoifthlis hairah bi lgspreoirgs høgs ahuahfgs y jgngthfgs (h oifgs qui si agfsebirif agog ceiloiftihutgjegnrèceags lgs ahpïtulgs bi Ohrïh qui si riceirif h lh ixpireifaeh jgngthfh biIcrhïf). H pishr bi qui Eshhas istube if Jgngtè iftri 8424 y 849:, is biaer, burhftilgs høgs bil ngjeirfg bi Kgså Delhreg Lpiz y bi lhs preoirhs ricgrohs rhbeahlis,il cuturg rhbeahl hnuirrebg fg oifaegfh lgs hagftiaeoeiftgs bi isgs høgs. Pgr ilagftrhreg, hjufbhf if lh pgisïh bi Eshhas lhs rioefesaifaehs lïreahs y fgstèlneahs bilh efchfaeh y bi lh ahsh phtirfh. Lh phrtebh phrh Jgngtè senfecea ufh rupturh biaesevh
if su vebh, puis htrès quibhjhf lgs høgs ibåfeags bi lh efgaifaeh, lh agophøïh bilgs feøgs, lgs kuings efchftelis ivgahbgs if pgiohs tioprhfgs agog «Ohyg½ (8430),«Il preoir jisg½ (8432), g thrbïgs agog «Il veikg sglbhbg½ (8450), if lgs qui ri-auirbh lgs bïhs cileais y hphriaif if uf ohrag ebïleag hlnufgs pirsgfhkis bi Ohrïhagog lh adeah oès kueaegsh qui lg ifhogrh, il ceil pirrg Ohyg, Cilepi, il finrg Kuhf
Hfnil, Qefhr y lhs destgrehs qui agfthjhf lgs isalhvgs. If lh pgisïh thojeåf ivgahEshhas il isphaeg ebïleag bgfbi trhfsaurre su efchfaeh; il rïg Feoh bi leopehs hnuhs,sus nuhbuhlis, lgs jgsquis, lhs nhrzhs bi jlhfahs pluohs, lhs aufaufhs, lgs ruogris
bi dgkhs y hnuhs. Lh pgisïh bi Eshhas, hl enuhl qui Ohrïh, riauirbh agf criauifaeh
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 38/726
1>
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
y fgsthlneh lh ahsh phtirfh y lh cenurh bil phbri, prisifti if tgbh su gjrh letirhreh,qui hphriai yh if il tioprhfg pgioh «Lh tuojh suyh½ (8438) y if il dirogsgtixtg if prgsh pgåteah tetulhbg «Lh lufh if lh vilhbh½ (8434).
Qu gjrh letirhreh9
If ohyg bi 843> hphriae if Jgngtè su gjrh auojri, Ohrïh, fgvilh qui hlahfzuf åxetg efoibehtg, dhsth il puftg bi lgnrhr oès bi viefti ibeaegfis h lg lhrng bilsenlg TET. Lgs arïteags letirhregs lh dhf riagfgaebg agog lh oikgr fgvilh rgoèfteahbi Hoåreah Lhtefh, y li dh oiriaebg h su hutgr il lunhr qui if lh destgreh letirhrehagrrispgfbi h lgs alèseags ufevirshlis.
Lh hfåabgth bi lh gjrh, fhrrhbh if preoirh pirsgfh pgr il prgthngfesth, is oïfe-oh. Icrhïf, tiroefhbgs sus istubegs, rinrish h lh dhaeifbh phtirfh, if il vhlli bilAhuah= hllï ifauiftrh bi fuivg h su preoh Ohrïh, kgvif bi quefai høgs, hbgpthbhpgr lh choeleh. Il hogr, preoirg livioifti efsefuhbg, si agfveirti bispuås if ufhphsef hvhshllhbgrh, oeiftrhs sgojrïgs prisifteoeiftgs (lh ifciroibhb bi Ohrïh,lh oestiregsh hvi) hfufaehf il tresti cefhl. Il phbri bil ouadhadg biaebi ifvehr håsti h Efnlhtirrh, phrh qui aursi istubegs bi oibeaefh= hl høg ufh ahrth li hfufaehlh nrhvi ifciroibhb bi Ohrïh. Icrhïf rinrish h su ahsh, pirg yh is thrbi; lgs ûlteogs
ogoiftgs vevebgs pgr lh hohbh lgs agfgairè h trhvås bi lh fhrrhaef bi su dirohfhIooh.
Ahse lh tgthlebhb bi lh gjrh si riceiri h lh isthfaeh bi Icrhïf if lh dhaeifbh, bis-bi su vuilth bil aglineg bi Jgngtè dhsth su ohradh h Efnlhtirrh. If uf hboerhjli«tiopg liftg½ il hutgr fgs prisifth, if isth phrti aiftrhl, il oufbg ebïleag bi lhsrilhaegfis iftri lgs bgs ifhogrhbgs, diadg bi selifaegs, iquïvgags, oibehs vgais,siaritgs, phlhjrhs fg prgfufaehbhs, hbevefhaegfis, kuings bi ohfgs, oerhbhs... y h
su hlribibgr il isaifhreg rihl bi lh teirrh bil Ahuah.
Ogtevhf isti bgjli hspiatg, bi ebeleg y rihlebhb, lhs bgs agrreiftis letirhrehs qui agf-cluyif if lh fgvilh; lh rgoèfteah y lh rihlesth. Lh preoirh prgveifi bil phshbg= is lhagrreifti bi lh fgvilh sifteoifthl, qui if lh gjrh teifi su ouistrh oès eopgrthftiif il ixgtesog bil auiftg bi isalhvgs bi Fhy y Qefhr, bishrrgllhbg if uf ohraghcreahfg= lh sinufbh, ahrh hl cuturg, hfufaeh hlnufhs ahrhatirïsteahs bi phrti bi lhfgvilh desphfghoireahfh, y biftrg bi illh teifi lunhr il oèxeog haeirtg bi Kgrni
9. www.jegnrhcehsyvebhs.ago
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 39/726
14
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Crhnoiftg bi lh fgvilh Ohrïh (843>)
Eshhas; il bisaujreoeiftg bil pheshki hoireahfg. Yf Prgjlioh ouy besautebg pgr lharïteah dh sebg il bil vhlgr hutgjegnrèceag bi lh fhrrhaef; if hlnufgs ogoiftgs isefbubhjli qui Eshhas istè fhrrhfbg su ixpireifaeh beriath y choelehr.
Irh yg feøg hûf auhfbg oi hlikhrgf bi lh ahsh phtirfh phrh qui beirh prefaepeg hoes istubegs if il aglineg bil bgatgr Lgrifzg Ohrïh Llirhs, isthjliaebg if Jgngtèdhaïh pgags høgs, y chogsg if tgbh lh Zipûjleah pgr hquil teiopg.
If lh fgadi vïspirh bi oe vehki, bispuås bi lh vilhbh, iftr h oe auhrtg ufh bi oes
dirohfhs, y sef biaeroi ufh sglh phlhjrh ahreøgsh, pgrqui lgs sgllgzgs li iojhrnh-jhf lh vgz, agrt bi oe ahjizh ufgs ahjillgs; auhfbg shle, dhjïhf rgbhbg pgr oeauillg hlnufhs lènreohs suyhs.
Oi bgroï llgrhfbg y ixpireoiftå agog uf vhng prisifteoeiftg bi ouadgs pish-ris qui bijïh sucrer bispuås. Isgs ahjillgs quethbgs h ufh ahjizh efchftel= hquillhpriahuaef bil hogr agftrh lh ouirti bilhfti bi thfth vebh, deaeirgf qui burhftiil suiøg vhnhsi oe hloh pgr tgbgs lgs setegs bgfbi dhjïh phshbg, sef agoprifbirlg,
lhs dgrhs oès cileais bi oe ixestifaeh.
H lh ohøhfh senueifti oe phbri bisht bi oe ahjizh, duoibiaebh pgr thfths lènre-ohs, lgs jrhzgs bi oe ohbri. Oes dirohfhs hl biaeroi sus h begsis lhs ifkunhrgfagf jisgs. Ohrïh ispir duoelbioifti su turfg, y jhljuaeifbg su bispibebh, kuftsu oikellh sgfrgshbh h lh oïh, dilhbh pgr lh preoirh sifshaef bi bglgr.
Pgags ogoiftgs bispuås sinuïh yg h oe phbri, qui gaulthjh il rgstrg h oes oerh-
bhs. Lhs peshbhs bi fuistrgs ahjhllgs if il sifbirg nuekhrrgsg hdgnhjhf oes ûlteogssgllgzgs. Il ruogr bil [hjhliths, auyhs vinhs quibhjhf h fuistrh biriadh, si hoe-fgrhjh pgr efsthftis. Bèjhogs yh lh vuilth h ufh bi lhs aglefhs bi lh viribh, if lhsqui sglïhf beveshrsi bisbi lh ahsh vehkirgs bisihbgs= vglvï lh vesth dhaeh illh jusahfbgufg bi thftgs siris quirebgs; Ohrïh isthjh jhkg lhs ifribhbirhs qui hbgrfhjhf lhsvifthfhs bil hpgsiftg bi oe ohbri.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 40/726
15
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
a. Hfbrås Jillg3
Isti elustri duohfesth, fhaebg if Ahrhahsif 8>48 y ouirtg if Qhftehng bi Adeliif 8439, puibi agfsebirhrsi agog lhcenurh eftiliatuhl oès bisthahbh if lhaulturh desphfghoireahfh bil senlg TET.If 8>5> y 8>54 beg alhsis h Qeof Jglï-vhr, if ufh ispiaei bi hahbioeh prevhbhqui lh choeleh bil cuturg Lejirthbgr ligrnhfez if su prgpeh ahsh. Rrhjhkagog ribhatgr bi pujleahaegfis gceaehlisagog lh Nhaith bi Ahrhahs. H cefhlis
bi 8405 ioprifbi bgs prgyiatgs; illejrg Ahlifbhreg ohfuhl y nuïh ufevirshl
bi cgrhstirgs if Sifizuilh phrh il høg
bi 8480, qui agfteifi il “Zisuoif bilh destgreh bi Sifizuilh‟, lh prgsh oès eopgrthfti qui si agfgai bi Jillg= y agfCrhfaesag Esfhrbe lh rivesth “Il Luairg‟.
Dhsth 8480 isareje hlnufhs pgisïhs grenefhlis kuvifelis, iftri lhs auhlis si bisthahf
“Rerses, dhjethbgr bil Rhkg uojrïg‟ y “H lh fhvi‟, quezès lhs oès efbeahbgrhs bi lheftueaef pgåteah bi Jillg. Zispiatg h sus efvistenhaegfis bil ebegoh, lh ogfgnrhcïh
Hfèleses ebiglñneag bi lgs teiopgs bi lh agfkunhaeñf ahstillhfh, is “il oès grenefhl yprgcufbg bi sus istubegs lefnüïsteags‟, sinûf Oifåfbiz Pilhyg.Zibhat bgs nrhfbis rivesths pujleahbhs if Lgfbris pgr ufh Qgaeibhb bi Hoireah-fgs; Jejlegtiah Hoireahfh y Il Zipirtgreg Hoireahfg, qui sgf lh oès vhlegsh ohfe-cisthaef iurgpih bil pifshoeiftg desphfghoireahfg if isti pirïgbg. Qus gjrhspgåteahs oès senfeceahtevhs cuirgf Lh Hlgauaeñf h lh pgisïh y Lh hnreaulturh bi lh zgfh
tñrrebh. If lh preoirh efvgah il biriadg bi Hoåreah pgr su efbipifbifaeh aulturhl=y if lh sinufbh ahfth h lh fhturhlizh bil trpeag, agf fevilis bi hlth efsperhaef.Is yh uf nrhf pgith, qui dhjlh phrh uf agftefifti. Bil oesog ogbg, hphriai ifsus prgshs, hl lhbg bil plhair bi lh efvistenhaef, il prgpsetg ibuahbgr dhaeh susagophtregths hoireahfgs, agf plifh ohistrïh y hutgrebhb. Dh hbquerebg yh su thrihletirhreh lh beoifsef ûlteoh, qui fg hjhfbgfhrè khoès if lgs høgs pgstiregris; lhibuahaef bi sus dirohfgs bi Hoåreah. Bisbi su hrrejg h Adeli, tgbg lg qui is-areji agfteifi isti ahrèatir isifaehl bi su gjrh letirhreh, pirg li høhbi gtrg trhzg;3. Nrhsis, Pibrg. (855:). “Hfbrås Jillg‟. Beaaegfhreg Ifaealgpåbeag bi lhs Litrhs bi Hoåreah Lhtefh (BILHL). Ahrhahs,
Jejlegtiah Hyhauadg.
E o h n i f t g o h b h b i w w w . w
e m e p i b e h . g r n
Hfbrås Jillg
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 41/726
20
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Pibhngnïh Arihaef bi lh Yfevirsebhb bi Adeli (85 bi fgveiojri bi 842:). Qibeath lh liy grnèfeah bi lh ufevirsebhb, ari uf fuivg phrhbenoh,hkusthbg h lgs agfbeaegfis ispiaehlis bi Adeli y if nifirhl h lhsfiaisebhbis agoufis bi lgs phïsis lhtefghoireahfgs.
Nrhoèteah bi lh lifnuh bistefhbh hl usg bi lgs hoireahfgs.
Nrhoèteah Lhtefh.
Destgreh bi lh letirhturh hftenuh.
Rrhthbg bi Ahrtglgnïh Oåtreah
Gjrh kurïbeah Añbeng Aevel, Biriadg bi Niftis, Biriadg Eftirfhaegfhl.
Piregbesog Il Hrhuahfg, Il Aripûsaulg, Il Zipirtgreg Hoireahfg, Zivesth lh Je-
jlegtiah Hoireahfh, Il Luairg, Lh Nhaith bi Ahrhahs.
Pgisïh Hlgauaeñf h lh Pgisïh, Qelvh h lh Hnreaulturh bi lh [gfh Rñrrebh, Rerses,
Pgioh sgjri Hoåreah, Qgfitgs.
Celgsgcïh Celgsgcïh bil Iftifbeoeiftg (Pseaglgnïh oifthl y lneah) , Agsoglgnïh,
Celgsgcïh Ogrhl (Pseaglgnïh oifthl y åteah).
Celglgnïh Istubeg bi lh Zhïz bi tgbhs lhs Aeifaehs rilhtevhs hl lifnuhki.
Arïteah Il Gtrg Jillg
Arïteah h Dgoirg, Gvebeg, Dgrhaeg
Kueaeg Arïteag sgjri il Oïg Aeb.
Qgaeglgnïh Lh Qgaeglgnïh bi Jillg, Zisuoif bi lh Destgreh bi Sifizuilh.
Qïftises bi lh bevirsh gjrh bi Hfbrås Jillg
il tifir agfaeifaeh bil vhlgr bi haaef sgaehl bi lhs litrhs, agog oibeg cgrohbgrbi lgs puijlgs hoireahfgs, agfstetuebgs if phïsis efbipifbeiftis. If 842> pujleahlh preoirh ibeaef bi lh Nrhoèteah bi lh lifnuh ahstillhfh bistefhbh hl usg bi lgshoireahfgs, if 8498 is bisenfhbg oeiojrg dgfgrhreg bi lh Zihl Hahbioeh Isph-øglh, y if 8438 oeiojrg agrrispgfbeifti.
Jillg dh sebg il agfbuatgr y bicefebgr aulturhl bi lh Hoåreah desphfh efbipifbe- zhbh. Auhfbg agftioplhogs if su agfkuftg su gjrh, gjsirvhogs qui hl lhbg biufhs phrtis yh ahbuahs, dhy gtrhs agog, pgr ikioplg, il pifshoeiftg celglneag, ilabeng aevel, il biriadg eftirfhaegfhl, lh pgisïh, lhs fgrohs ibuahtevhs y su pgsturhcrifti h lh aevelezhaef qui si ohfteifif veniftis y bijif tifirsi ouy if auifthphrh fuistrgs bïhs.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 42/726
28
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
b. Zeahrbg Phloh, trhbeaegfis piruhfhs
Bi riagfgaebg pristeneg if il oufbg aulturhldesphfghoireahfg, Zeahrbg Phloh is lh cenurhoès senfeceahtevh bil Zgohfteaesog piruhfgy ufg bi lgs isaretgris oikgr bgthbgs bilsenlg TET hoireahfg. Pglechaåteag, bi ispïreturifgvhbgr y prgnrisesth, su hatevebhb letirhrehsi bishrrgllh if ahopgs ouy bevirsgs.Biftrg bil nåfirg lïreag pujlea Pgisïhs
(8499), Hrogfïhs. Lejrg bi uf bistirrhbg (8439), Phsegfhrehs (84>0), Sirjgs y nirufbegs (84>>) y Ifrequi Diefi. Rrhbuaaegfis (8443).Qu pgioh “H Qhf Ohrtïf‟ (8450) grenef ufh prgtisth bil ngjeirfg adelifg pgragfsebirhrlg gcifsevg h isi phïs. Qu ûlteog lejrg bi virsgs cui Celenrhfhs. Hnuefhlbg
h oes hoengs (845:).
Iftri sus trhjhkgs destreags istèf Hfhlis bi lh Efqueseaeñf bi Leoh (8431), il pglåoeagOgftihnubg y Qèfadiz Ahrreñf. Pènefhs bi lh destgreh bi lh efbipifbifaeh (84>>) yZicuthaeñf h uf agopifbeg bi destgreh bil Pirû (8443), auyg hthqui h lgs kisuethsogtev qui il Agfnrisg piruhfg bialhrhrh lh prgdejeaef bil isthjliaeoeiftg biisth grbif rilenegsh if il phïs. Qu lhjgr agog prefaephl nistgr y prisebifti bi lh
Hahbioeh Piruhfh bi lh Lifnuh bisbi il 9 bi ohyg bi 844> istè riprisifthbh pgrlgs Hfhlis bi lh Hahbioeh Agrrispgfbeifti bi lh Zihl Isphøglh if il Pirû (844>),
y ispiaehloifti pgr sus vhlegshs sunirifaehs h chvgr bi lh hboesef bi fuivhs ph-lhjrhs agftifebhs if sus lejrgs Figlgnesogs y hoireahfesogs (8453) y Phpiliths
lixeagnrèceahs (8501).
Pèrrhcg hphrti oiriaif lhs Rrhbeaegfis Piruhfhs, rilhtgs agfstruebgs h phrter bi di-adgs destreags g hfåabgths pgpulhris bi ahrèatir lenirg y jurlisag qui agfstetuyifuf nåfirg letirhreg phrteaulhr. Hufqui Phloh dhjïh isaretg lgs preoirgs bi istgsrilhtgs hftis bi su bisteirrg h Adeli, slg vhregs høgs oès thrbi si biaebe h ibethr
lh preoirh sirei bi sus Rrhbeaegfis (84>:).
Lh gjrh bi Zeahrbg Phloh>
>. Jegnrhcïh bi Zeahrbg Phloh. Bespgfejli if; dttp;//www.jegnrhcehsyvebhs.ago/jegnrhceh/p/phloh.dto
Zeahrbg Phloh
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 43/726
2:
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Il agfkuftg bi lh gjrh, if gfai sireis, is bi ufh ivebifti nrhfbegsebhb. Oethb des-tgreh y ceaaef, Zeahrbg Phloh cui pgag h pgag bislenèfbgsi bi lh liyifbh rgoèf-teah isphøglh y pircelhfbg uf ahrhatirïsteag y pirsgfhlïseog oufbg, dhsth ohburhrhrtïsteahoifti if ufh ispiaei fhrrhtevh, lh trhbeaef, if lh qui supg nifehloifti
iflhzhr rhsngs rgoèfteags (lh liyifbh, lh fgvilh destreah) y agstuojresths (duogr,ispïretu arïteag bi lgs usgs i efstetuaegfis fhaegfhlis, dhjlh pgpulhr).
Ouadg si dh isaretg sgjri lhs Rrhbeaegfis piruhfhs y lh pritifbebh ebiglgnïh quidhy bitrès bi lh gjrh. Hlnufgs dhf quirebg vir if il isaretgr uf fgstèlneag bil ph-shbg aglgfehl, y gtrgs dhf sgstifebg qui lh ergfïh agf lh qui bisareji beadg phshbgisagfbi ufh arïteah sgaehl. If lh hatuhlebhb, huf auhfbg sus oåretgs letirhregs sihfohtireh bi besausef, fg si bikh bi riagfgair il ifgroi eophatg qui tuveirgf
biftrg bi lh fhrrhtevh desphfghoireahfh, ngzhfbg tgbhvïh bi nrhf pgpulhrebhb.Lh trhsaifbifaeh bi lh gjrh bi Zeahrbg Phloh dh sebg kusthoifti bisthahbh. LuesLihl lg agfsebirh il oikgr “auiftesth‟ desphfghoireahfg bi isi senlg= phrh IstuhrbgFûøiz, cui il fhrrhbgr desphfghoireahfg bi ohygr efcluifaeh h cefis bil senlg TETy agoeifzgs bil senlg TT. Istg si vefaulh agf lh ahphaebhb bi Phloh phrh hsuoerufh thrih pifbeifti if lhs litrhs hoireahfhs; phshr bi ufh letirhturh aiftrhbh if lhtrhbeaef grhl h ufh letirhturh qui bh ohygr eopgr-thfaeh h lh ogbhlebhb isareth y lh ceaaef.
i. Kgså Dirfèfbiz
Kgså Dirfèfbiz (8412-8443). Pgith y piregbesthhrniftefg. Qu gjrh piregbïsteah y pgåteah fhrr lhtrhbeaef nhuadisah y istuvg seiopri bibeahbh h lhbicifsh bi lh nifti bil ahopg. Bifufae lgs hju-sgs i efkusteaehs if il rialuthoeiftg bi nhuadgs. Qu
oès aålijri gjrh, il pgioh nhuadisag Il NhuadgOhrtïf Ceirrg (84>:) si agopgfi bi 81 ahpïtulgs.Qu sinufbh phrti, Lh vuilth bi Ohrtïf Ceirrg (84>5)teifi 11 ahpïtulgs.
Zibhatgr bil pirebeag Il Hrniftefg y cufbhbgr bil Zïg bi lh Plhth, veve ixelehbgif Jrhsel= bi fuivg if Hrniftefh, efnris if il Phrtebg Hutgfgoesth, pgr il qui cuibeputhbg if 84>5-8448. Il åxetg efoibehtg bi Ohrtïf Ceirrg li eopuls h lh pujle-
Kgså Dirfèfbiz
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 44/726
21
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
ahaef bi ufh sinufbh phrti, Lh Suilth bil Ohrtïf Ceirrg (84>5) bi 11 ahpïtulgs,qui if ibeaegfis pgstiregris si dh pujleahbg agfkufthoifti agf lh preoirh.Rhftg if su gjrh piregbïsteah agog pgåteah, vefaulhbh h lh trhbeaef nhuadisah, tgophrtebg pgr lh bicifsh bi lh nifti bil ahopg crifti h lh aeubhb.Gjrhs if prgsh; Sebh bil Adhadg= Zhsngs Jegnrèceags bil Nifirhl Hfnil Seaifti Pi-
øhlgzh (8431), Efstruaaeñf bil Isthfaeirg (844:).
Hquï oi pgfng h ahfthr
Hl agopès bi lh venüilh,
Xui il dgojri qui lg bisvilh
Yfh pifh istrhgrbefhreh
Agog lh hvi sglethreh
Agf il ahfthr si agfsuilh.Pebg h lgs Qhftgs bil Aeilg
Xui hyubif oe pifshoeiftg=
Lis pebg if isti ogoiftg
Xui vgy h ahfthr oe destgreh
Oi ricrisquif lh oiogreh
U halhrif oe iftifbeoeiftg.
Sifnhf Qhftgs oelhnrgsgs,Sifnhf tgbgs if oe hyubh,
Xui lh lifnuh si oi høubh
U si oi turjh lh vesth=
Pebg h Begs qui oi hsesth
If ufh gahseñf thf rubh.
Ug di vestg ouadgs ahftgris,
Agf chohs jeif gjtifebhs,U qui bispuås bi hbquerebhs
Fg lhs queirif sustifthr
Phriai qui sef lhrnhr
si ahfshrgf if phrtebhs
Ohs hfbi gtrg aregllg phsh
Ohrtïf Ceirrg dh bi phshr=
Preoirh phrti bi Il Nhuadg Ohrtïf Ceirrgfhbh lg dhai riaulhr
fe lgs chfthsohs lg isphfthf,
y bifbi qui tgbgs ahfthf
yg thojeåf queirg ahfthr.
Ahfthfbg oi di bi ogrerAhfthfbg oi dhf bi iftirrhr,
U ahfthfbg di bi llinhr
Hl pei bil itirfg phbri;
Bifbi il veiftri bi oe ohbri
Sefi h isti oufbg h ahfthr.
Xui fg si trhji oe lifnuh
Fe oi chlti lh phlhjrh;
Il ahfthr oe nlgreh lhjrh
U pgfeåfbgoi h ahfthr,
Ahfthfbg oi dhf bi ifagf-
trhr
Hufqui lh teirrh si hjrh.
Oi seiftg if il plhf bi uf
jhkg
H ahfthr uf hrnuoiftg;Agog se sgplhrh il veiftg
Dhng terethr lgs phstgs=
Agf grgs, agphs y jhstgs
Kuinh hllï oe pifshoeiftg.
Ug fg sgy ahftgr litrhg,
Ohs se oi pgfng h ahfthr
Fg tifng auèfbg hahjhr
U oi ifvikizag ahfthfbg;
Lhs agplhs oi vhf jrgthfbg
Agog hnuh bi ohfhftehl.
Agf lh nuethrrh if lh ohfg
Fe lhs ogsahs si oi hrreohf,
Fhebis oi pgfi il pei if-aeoh,
U auhfbg il piadg si iftg-
fh,
Dhng nioer h lh preoh
U llgrhr h lh jgrbgfh.
Ug sgy tgrg if oe rgbig
U tgrhzg if rgbig hkifg=
Qeiopri oi tuvi pgr nüifgU se oi queirif prgjhr,Qhlnhf gtrgs h ahfthrU viriogs queåf is oifgs. Fg oi dhng hl lhg bi lh nüiyh Hufqui vifnhf bingllhfbg,Agf lgs jlhfbgs yg sgy jlhfbgU sgy burg agf lgs burgs,U fefnufg if uf hpurgOi dh vestg hfbhr tutujehf-bg. If il pilenrg, ¡quå Arestgs!Il agrhzñf si oi ifhfadh,Puis tgbh lh teirrh is ahf-
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 45/726
22
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
adh,U bi isg fhebis si hsgojri;Il qui si teifi pgr dgojri Hfbi queiri dhai phthhfadh.
Qgy nhuadg, y ifteifbhlñAgog oe lifnuh lg ispleah;Phrh oï lh teirrh is adeahU pubeirh sir ohygr=Fe lh vïjgrh oi peahFe quioh oe crifti il sgl Fhaï agog fhai il pikiIf il cgfbg bi lh ohr=
Fhebis oi puibi quethr Hquillg qui Begs oi begLg qui hl oufbg truki ygBil oufbg lg di bi llivhr. Oe nlgreh is vever thf lejriAgog il pèkhrg bil aeilg;Fg dhng febg if isti suilg
Hfbi dhy thftg qui sucrer,U fhebis oi dh bi sinuerAuhfbg yg riouiftg il vuilg.
Ug fg tifng if il hogrXueif oi vifnh agf quirillhs=
Agog ishs hvis thf jillhsXui shlthf bi rhoh if rhoh,Ug dhng if il tråjgl oe ahoh,U oi aujrif lhs istrillhs. U siphf auhftgs isauadhfBi oes pifhs il rilhtg,Xui fufah pilig fe ohtgQefg pgr fiaisebè,
U qui h thfth hlvirsebèQñlg oi hrrgkñ il ohl trhtg
U hteifbhf lh rilhaeñfqui dhai uf nhuadg pirsinue-bg,qui phbri y ohrebg dh sebgiopiøgsg y belenifti, y sef iojhrng lh nifti
lg teifi pgr uf jhfbebg.
Il Nhuadg Ohrtïf Ceirrg is ufh destgreh åpeah y pgpulhr, gjrhalèseah bi lh letirhturh hrniftefh. Plhftih tiohs ufevirshlisagog lh vebh, lh ouirti, lh lejirthb y il bistefg bil dgojri.Qu senfeceahaef if lhs litrhs hoireahfhs dh sebg agophrhbh
agf lh bil Ahfthr bil Oïg Aeb if lhs isphøglhs= riagni lgsoès ahrhatirïsteags riaursgs bi lh pgisïh fhtevh, if il ohragrgohfairg y lh peahrisah. Istè isaretg if oitrg gatgselèjeag,cgrohfbg auhrtiths, sixtefhs y rgohfais, qui suohf uf tgthlbi >:80 virsgs, agf ilioiftgs lïreags, shtïreags, agstuojresths
y åpeags if hrogfïh.Il thfng, surnebg if il Zïg bi lh Plhth (Hrniftefh), efagrpgrh lgs agopgfiftis isif-aehlis bil Zgohfteaesog; isthbgs hfïoeags finhtevgs, crustrhaef, trestizh, lhoiftg,
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 46/726
29
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
If Agoufeahaef y Lifnuhki 4 veogs h gtrgs bisthahbgshutgris bil Zgohfteaesog;
Zhchil Pgojg
“ Il rifhauhkg phsihbgr‟, “Oerrefnh oerrgfnh‟, “Lh pgjri veikiaeth‟y “Qeof il jgjetg‟.
Hutgr Gjrhs Bisthahbhs
Kuleg Clriz Dgrhs (8451), Ahrbgs y leregs (8509), Crgfbh lïreah (8504), Ngths bihkifkg (8505) y Grg y åjhfg (8521).Piregbesog Il Hrhuahfg, IlAripûsaulg, Il Zipirtgreg Hoireahfg, Zivesth lh Jejlegtiah Hoireahfh,
Il Luairg, Lh Nhaith bi Ahrhahs.
Kuhf [grrellh biQhf Ohrtïf
“Rhjhrå‟ (8444), “Lh Liyifbh Phtreh‟ (84>5), Fgths bi uf deofg
(84>>) y Lh ipgpiyh bi Hrtenhs (8580).
Celgsgcïh bil Iftifbeoeiftg (Pseaglgnïh oifthl y lñneah), Agsog-
lgnïh, Celgsgcïh Ogrhl (Pseaglgnïh oifthl y åteah).
Agoplitif pgr nrupgs lhs ixpgseaegfis bi lgs hutgris phrh sgaehlezhrlhs if lh prxe-
oh sisef.
1
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 47/726
23
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Hutñatgfg; qui si dh grenefhbg g dh fhaebg if il oesog phïs g lunhr if qui siifauiftrh.
Høubh; hfubhbh, qui teifi fubgs= qui si trhjh g si ifribh.
Jèrjhrg; nrgsirg, jrutg, eoprubifti.
Jurlisag; cistevg, nrhaegsg, qui eopleah jurlh.
Fgvilh bi ahjhllirïh; fhrrh lhs hvifturhs bi uf ahjhllirg hfbhfti, pirsgfhki qui
jusah hvifturhs phrh biogstrhr su dirgïsog y agfquesthr h su bhoh.Ahbuag; hlng qui istè veikg, phshbg bi ogbh.
Ahñteag; bisgrbifhbg, agfcusg, agopleahbg.
Ahubellg; kici bi uf ikåraetg g bi ufh agoufebhb.
Alhseaesog; tifbifaeh iståteah jhshbh if lh eoethaef bi lgs ogbilgs bi lh hfte-
nüibhb nreinh g rgohfh, qui vhlgrhjhf lh hrogfïh bi lhs prgpgraegfis bil gjkitg
hrtïsteag.
Bispñteag; ricirebg h lh pirsgfh qui hjush bi su pgbir g hutgrebhb g h uf sgjirhfg
qui ngjeirfh sef rispithr lhs liyis.
Bisteirrg; ahsteng qui agfsesti if ixpulshr h ufh pirsgfh bi uf tirretgreg bitir-
oefhbg.
Ifshyg; gjrh if prgsh, if lh qui uf hutgr riclixegfh sgjri bitiroefhbg tioh.Isaipteaesog; diadg bi fg ariir g bubhr sgjri lh virbhb bi hlng.
Ceaaeñf; agsh eohnefhbh, fg rihl.
Celglñneag; ricirebg h lh aeifaeh qui istubeh lh lifnuh y lh letirhturh bi uf puijlg h
trhvås bi lgs tixtgs isaretgs.
Nhuadg; dhjethfti bi lhs phophs (llhfgs) bi Hrniftefh y Yrunuhy, nhfhbirgs y
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 48/726
2>
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
fohbhs, g rilhaegfhbg agf illgs.
Nistgr; qui hboefestrh g dhai nistegfis.
Desphfghoireahfg; bi Isphøh y Hoåreah if agfkuftg g rilhtevg h illhs.
Elustrhaeñf; ogveoeiftg celgsceag y letirhreg qui fhae if Iurgph if il senlg QTSEEE,ahrhatirezhbg pgr lh ariifaeh if lh rhzf agog oibeg phrh risglvir tgbgs lgs prg-
jliohs bi lh vebh duohfh.
Lefnüïsteag; ricirebg hl istubeg bil lifnuhki.
Lïreag; ricirebg h lh lïreah g pgisïh prgpeh phrh il ahftg if lh qui pribgoefhf lgs
sifteoeiftgs y iogaegfis bil hutgr.
Ogfgnrhcïh; istubeg g efvistenhaef sgjri uf tioh phrteaulhr.Figalhseaesog; agrreifti letirhreh y hrtïsteah bgoefhfti if Iurgph burhfti il senlg
TSEEE, qui hsperhjh h risthurhr il nustg y lhs fgrohs bil alhseaesog.
Gprisgr; qui hjush bi su pgbir phrh bgoefhr h gtrgs.
Pristeneg; juif fgojri y riputhaef.
Pglechaåteag; qui teifi vhrehs chaiths g hspiatgs= qui si bibeah h hatevebhbis ouy
bestefths y teifi oûlteplis ahphaebhbis.
Preoetevesog; ricirebg h lg rubeoifthreg y ilioifthl.
Prgnrisesth; bi ebihs pglïteahs y sgaehlis hvhfzhbhs ifcgahbhs h lh oikgrh y hbilhftg
bi lh sgaeibhb.
Zhaegfhlesog; tifbifaeh h aglgahr lh rhzf pgr ifaeoh bi lgs sifteoeiftgs y lhs
iogaegfis.Rrhsaifbifaeh; agfsiauifaeh eopgrthfti bi hlng.
Senifti; ricirebg h lg qui istè if vengr, if usg= qui hûf teifi vhlgr.
Senüilh; nuethrrh ushbh pgr lgs ahopisefgs bi Yrunuhy y Hrniftefh.
Sgahjlg; ahbh phlhjrh bi ufh lifnuh.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 49/726
24
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
8Qiseñf 2
Zihlesog, fhturhlesog y ogbirfesog ifLhtefghoåreah (sinufbh oethb bil senlg TET ypreoirh oethb bil senlg TT)
hsgaehbgs hl sgfebg bi su prefaephl efstruoiftg, il jhfbgfif.
8. Zihlesog
Il rihlesog is lh agrreifti letirhreh qui si bishrrgll if lh sinufbh oethb bil senlg
TET, agog rihaaef agftrh il sujkitevesog i ebihlesog rgoèfteags. Qu ahrhatirïsteahprefaephl is lh riprisifthaef gjkitevh bi lh rihlebhb. Il rihlesog is ufh tifbifaehiståteah qui ohfeceisth eftirås preogrbehl pgr lh gjsirvhaef bil oufbg, if su treplibeoifsef jeglneah, pseaglneah y sgaehl, y lg riclikh if il hrti.
Lhs tioèteahs rilhaegfhbhs agf lh vebh agtebehfh if bevirshs vgais y alhsis sgaehlis,efaluyif lh iståteah bi lh efalusef bi lh lifnuh vevh, bi usg agoûf if lh letirhturh,efsperhbh if il cifoifg sgaegiagfoeag y aulturhl nifirhbg pgr lh rivgluaef efbus-
trehl. Qi prevelineh lh fgvilh if lunhr bi lh lïreah, lgs agftifebgs bi lhs gjrhs fhrrhtevhs
Yfebhb 8. Letirhturh lhtefghoireahfh iftri lgssenlgs TES y TET
Rñoisi ufgs ogoiftgs phrh pifshr bi cgroh efbevebuhl, sgjri lhs senueiftisprinufths;
• ·Bi quå si trhth lh åpgah bi lh efbipifbifaeh if Hoåreah7 ·If quå senlgs si
bishrrgll7• ·Añog arii qui irh lh letirhturh (fgvilh, pgisïh, tihtrg), if Hoåreah if isth åpgah7
• ·Xuå arii qui dhjrïh phshbg, se lgs phïsis hoireahfgs fg dujeirhf luadhbg pgr
su efbipifbifaeh7
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 50/726
25
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Isaifhreg Il oufbg ixtiregr dh bi sir isaretg bi ohfirhgjkitevh, ceil y priaesh.
Nåfirg preogrbehl Lh fgvilhRioèteahs Lh rihlebhb oès prñxeoh, oès agfgaebh= agog
agfsiauifaeh, si bisareji lh sgaeibhb agftio-pgrèfih bil hutgr.
Lgs isaretgris riclikhf agf priaeseñf, thftg lgs ho-jeiftis (agstuojris, lunhris, vistebgs, ita.) agoglgs ahrhatiris bi lhs pirsgfhs.
Lh pglïteah, il trhjhkg, lh vebh bi lgs jhrregs jhkgs.
Oåtgbg Lh gjsirvhaeñf beriath, tgoh bi hpuftis, bgau-oifthaeñf renurgsh.
Repg bi tixtg fhrrhtevg Lhs bisarepaegfis agf eftifaeñf ogrhlezhfti yarïteah.
Repg bi fhrrhbgr Lh hatetub bil hutgr is h pregre, gjkitevh i eopir-sgfhl yh qui hatûh agog uf fgthreg g uf argfesthqui, pgr lg nifirhl, fg istè prisifti if il rilhtg.Qi suili utelezhr il fhrrhbgr if tirairh pirsgfh.
Istelg Yf lifnuhki fhturhl, seopli y lh lifnuh hbhpthbhh lh setuhaeñf y lh agfbeaeñf bi vebh bi lgs pirsg-
fhkis; aulth, pgpulhr i efalusg vulnhr.
Hlnufhs agrreiftis aeiftïceahs y celgsceahs qui sujyhaif if lh jhsi bil rihlesogsgf;• Il pgsetevesog; celgsgcïh qui slg agfsebirhjh virbhbirg hquillg qui
si pgbïh gjsirvhr y ixpireoifthr.• Lhs tigrïhs bi lh dirifaeh jeglneah (Liyis bi Oifbil).• Rigrïhs bi lh ivgluaef bi lhs ispiaeis (Bhrwef).• If pseaglgnïh si prgbuai uf hvhfai ouy cuirti (pgsetevesog).• Lh sgaeglgnïh (istubeg bi lhs sgaeibhbis bi Burmdieo).
bisarejif lh vebh bi lhs alhsis sgaehlis ohrnefhbhs, isarejif sgjri lh rihlebhb bi lgsagftixtgs bgfbi si bishrrgllhf lhs destgrehs, lh vebh bi lh alhsi oibeh jurnuish.Lgs grïnifis bi lh fgvilh rihlesth si ifauiftrhf if lh gjrh bi Oenuil bi AirvhftisQhhvibrh, lh fgvilh oibeivhl y lh fgvilh peahrisah isphøglh. Bi lh bisarepaef bilh rihlebhb efeaehl, lh fgvilh rihlesth bisiojgah if lh fgvilh pseaglneah agf fhrrh-
aegfis eftrgspiatevhs bgfbi privhliai il beèlgng eftiregr.
Iftri lhs ahrhatirïsteahs nifirhlis bil Zihlesog, si bisthahf;
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 51/726
90
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
:. Fhturhlesog
Is ufh agrreifti letirhreh qui llivh dhsth lhs oèxeohs agfsiauifaehs lgs pgstulhbgsbil rihlesog. Hdgfbh lh pirspiatevh rihlesth, fg bisareji tgbh lh rihlebhb, sefg ûfeah-oifti sus hspiatgs oès arubgs y bishnrhbhjlis. Qu arihbgr, Ioeli [glè, ohfeceisth
if sus gjrhs uf cgag dhaeh lh phrti gsaurh bi lh sgaeibhb, agf ufh vesef bitiroe-festh bi lh fhturhlizh bil sir y ouy piseoesth. Lh ilhjgrhaef bi lgs pirsgfhkis sicufbhoifth if bgs agrreiftis aeiftïceahs y celgsceahs bi lh åpgah;
- Il ohtirehlesog; agfsebirh qui tgbg teifi ufh ixpleahaef cïseah y feinh lhixestifaeh bi uf sir supiregr.
- Il bitiroefesog; ifteifbi qui lh rhzf bi lgs prgjliohs sgaehlis istè if ilhojeifti y lh bi lgs efbevebugs if lh dirifaeh jeglneah.
Lgs pirsgfhkis efoirsgs if hojeiftis becïaelis, ohrnefhbgs sgaehlis, sgf ogstrhbgsagog agfbeaegfhbgs pgr lh sgaeibhb g il iftgrfg choelehr. Il hutgr si agfveirti ifuf kuiz; efvistenh lgs hftiaibiftis y lhs ahushs bi lgs prgjliohs sgaehlis. Il lifnuhkisuili sir fhturhl y vulnhr.
Ohrehfg Lhtgrri, Cufbhbgr bil aregllesog adelifg
Ohrehfg Lhtgrri, 8443-8599,Agliaaef Jejlegtiah Fhaegfhl
e o h n i f t g o h b h b i ; d t t p ; / / w w w . o i o g r e h a d e l i
f h . a
l /
1. Ogveoeiftgs dïjrebgs if Hoåreah Lhtefh
Hl enuhl agog gaurre agf gtrgs ogveoeiftgs letirhregs, il fhturhlesog y il rihles-og llinhrgf h Lhtefghoåreah bisbi Iurgph (h cefhlis bil senlg TET), y hufqui fg siagfstetuyirgf if ogveoeiftgs alhrhoifti istruaturhbgs (thopgag si beirgf ufgtrhs gtrg, sefg bi ohfirh seoultèfih), sï rigreifthrgf fuistrh letirhturh, hseoelhfbg
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 52/726
98
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
If lh fgvilh If lh shfnri (844>), bil isaretgr hrniftefg IunifegAhojhairis, si ivebifaehf agf alhrebhb, hlnufhs bi lhs ahrha-tirïsteahs bil Fhturhlesog; auifth lh destgreh bi Nifhrg, dekgbi efoenrhftis ethlehfgs, qui llinh h lh aeoh bi lh sgaeibhbhrniftefh pgr oibeg bi trhophs y tgthl husifaeh bi ogrhl yisarûpulgs. Il hutgr ixpleah aog Nifhrg is uf prgbuatg,thftg bi su dirifaeh nifåteah, agog bil agftixtg bgfbi dhvevebg, y su ahrèatir y agopgrthoeiftg nifirhf agfcleatgs yprgjliohs agf queifis li rgbihf.
lhs ahrhatirïsteahs phrteaulhris bi lh rinef. Il ogbirfesog, pgr su phrti, sï fhaeif fuistrg Agftefifti, bi ohfirh phrhlilh h uf ogveoeiftg ouy eopgrthfti quisurne if Isphøh; lh “Nifirhaef bil 54‟.Bijebg h isth oizalh bi tifbifaehs, pgr ikioplg; si dhjlh bi lh fgvilh fhturhlesth-rihlesth, if lh auhl si bisthahjhf lhs prgcufbebhbis bi lh fhturhlizh duohfh y lhs
rilhaegfis ‑usuhloifti agfcleatevhs- bil efbevebug agf lh sgaeibhb qui li rgbih,prgbuatg bi chatgris agog il agftixtg if bgfbi fhae g bgfbi dh vevebg, y sudirifaeh nifåteah.Bi ohfirh seoultèfih, gtrgs isaretgris bi lh åpgah jusahrgf ogstrhr lgs prgjli-ohs isifaehlis bi lh sgaeibhb lhtefghoireahfh, bisgreifthbh y bisenuhl crifti h lhefbustrehlezhaef y il ahpethlesog. Qurni iftgfais ufh fhrrhtevh ogbirfesth, if ufhjûsquibh i eftirås pgr lh ogbirfezhaef bi lgs fuivgs Isthbgs efbipifbeiftis, pirghl oesog teiopg, jusahfbg pgfir if ivebifaeh lgs prgjliohs sgaehlis ispiaïceags
bi lh rinef; ixplgthaef bi dgojris, oukiris y feøgs, ngjeirfgs agrruptgs y hjuse-vgs, y ariaeoeiftg bi ifciroibhbis sgaehlis y prgstetuaef. Rhojeåf ifhltiaeirgf lhteirrh hoireahfh y lhs aulturhs hutatgfhs (isth ûlteoh cui agfgaebh agog fhrrhtevhefbenifesth). Pgr illg, si hfhlezhjhf lgs prgjliohs åtfeags y sgaehlis oibehfti lhagfbuath bi lgs pirsgfhkis bi lhs gjrhs letirhrehs.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 53/726
9:
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Iunifeg Ahojhairis (Hrniftefh)
Ohrehfg Hzuilh (Oåxeag)
Dgrhaeg Xuergnh (Yrunuhy)
Hlaebis Hrnuibh (Jgleveh)
Kgså Iusthseg Zevirh (Aglgojeh)
Zeahrbg Nüerhlbis (Hrniftefh)
Zoulg Nhllings (Sifizuilh)
Kgrni Eahzh (Iauhbgr)
Aerg Hlinrïh (Pirû)
Kgså Ohrïh Hrnuibhs (Pirû)
Hutgr Gjrhs bisthahbhs
Lgs prefaephlis ixpgfiftis bi lh letirhturh bi isth åpgah cuirgf;
Qef ruojg (8499)
Lgs bi hjhkg (8583)
Auiftgs bi lh Qilvh (8584)
Zhzh bi jrgfai (8585)
Lh vgrènefi (85:2)
Bgf Qinufbg Qgojrh (85:3)
Bgøh Jèrjhrh (85:5) y Ahfheoh (8519)
Duhsepufng (8512)
Lh sirpeifti bi grg (8519) y Il oufbg is hfadg
y hkifg (8528)
Lgs rïgs prgcufbgs (8594)
8. Lgs rïgs prgcufbgs , bi Kgså Ohrïh Hrnuibhs. - Eohniftgohbh bi www.ohfenfh.jlgnspgt.ago.:. Duhsepufng bi Kgrni Eahzh . - Preoirh ibeaef iauhtgrehfhbi Duhsepufng, bi Kgrni Eahzh, pujleahbh pgr lh EoprifthFhaegfhl (Xuetg, 8512). Pgrthbh bi Duojirtg Nhvilh G. -
Eohnif tgohbh bi www.litrhleh.ago.1. Hbhpthaef hl aoea bi lh gjrh Il oufbg is hfadg y hki-
fg , bi Aerg Hlinrïh.- Eohnif tgohbh bi www.lhojeim.fit.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 54/726
91
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf91
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
If lhs senueiftis sisegfis bishrrgllhriogs oès hoplehoifti il Ogbirfesog y hlnufgsbi sus hutgris oès riprisifthtevgs.
2Rrhjhkg if sujnrupgs.
Grnhfïaisi agf hlnufgs bi sus agophøirgs if uf nrupg. Efvistenuif if lh jejlegtiahg if Eftirfit, se is pgsejli, uf crhnoiftg bi ufh fgvilh bil isaretgr piruhfg Aerg
Hlinrïh. Qiøhlif if il tixtg qui ifauiftrif lhs ahrhatirïsteahs bi lh fgvilh ogbir-festh y sustiftif hfti sus bioès agophøirgs lhs rhzgfis pgr lhs auhlis agfsebirhf
qui sgf ahrhatirïsteahs bi lh fgvilh bi isth åpgah.
H pregre; agfgaeoeiftg qui si bh hftis bi lh ixpireifaeh.
Jurnuås; pirtifiaeifti h lh jurnuisïh, if agftrhpgseaef hl prglithreg (qui gcriaisu trhjhkg h ahojeg bi uf shlhreg).
Ahpethlesog; råneoif iagfoeag jhshbg if il ahpethl agog ilioiftg bi prgbua-
aef y arihbgr bi requizh sef hpifhs eftirvifaef bil Isthbg.
Agftiopgrèfig; ixestifti if lh oesoh åpgah.
Bitiroefesth; ricirebg h lh ariifaeh celgsceah qui biceifbi qui tgbgs lgs hagfti-
aeoeiftgs istèf sgoitebgs h lhs liyis fhturhlis bi ahrèatir ahushl (dhy ufh ahush y
iciatg phrh tgbg) y oiaèfeag.
Bgauoifthl; qui istè jhshbg if bgauoiftgs, g si riceiri h illgs.
Ifhltiair; ifshlzhr, hlhjhr, nlgreceahr.
Isarûpulg; bubh, tiogr g riailg sgjri se ufh agsh is g fg aeirth, ogrhl, kusth.
Iståteah; ricirebh h lh jillizh.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 55/726
92
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Istruaturhbg; grnhfezhbg y agdirifti.
Åtfeag; rilhaegfhbg g pirtifiaeifti h ufh itfeh g h ufh rhzh.
Dïjrebg; qui istè cgrohbg pgr ilioiftgs bi bestefth fhturhlizh, grenif g ahrhati-
rïsteahs.Ebihlesog; sestioh celgsceag qui prgpgfi lh ebih agog prefaepeg bil sir y bil ag-
fgair.
Eopirsgfhl; qui fg si hpleah h fhbei pirsgfhloifti.
Efoenrhfti; pirsgfh qui llinh h uf phïs g rinef bestefth bi lh prgpeh phrh isthjli-
airsi if illh.
Eftrgspiatevg; gjsirvhaef eftirfh bi lgs pifshoeiftgs, sifteoeiftgs g hatgs.Efbustrehlezhaeñf; bishrrgllg bil siatgr efbustrehl biftrg bi lh hatevebhb iagfoeah.
Pgstulhbg; ebih g prefaepeg qui si biceifbi.
Zigreifthr; greifthr bi fuivg ufh agsh dhaeh gtrg cef g ahoefg.
Zivgluaeñf Efbustrehl; piregbg destreag agoprifbebg iftri lh sinufbh oethb bil
senlg TSEEE y prefaepegs bil TET, if il qui Iurgph veve nrhfbis trhfscgrohaegfis,
puis lh iagfgoïh phs h jhshrsi if lh efbustreh, lh oiahfezhaef y lhs effgvhaegfis
tiafglneahs if riioplhzg bil trhjhkg ohfuhl y hrtishfhl.
Qujkitevesog; hatetub qui biceifbi qui lh rihlebhb is arihbh if lh oifti bi ahbh
pirsgfh.
IstubehftisRrhfscgroiogs - Fhreøg
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 56/726
99
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
8Qiseñf 9
Ogbirfesog if Lhtefghoåreah(Qenlg TT) ‑ Phrti E
Yfebhb 8. Letirhturh lhtefghoireahfh iftri lgssenlgs TES y TET
Rñoisi ufgs ogoiftgs phrh pifshr bi cgroh efbevebuhl, sgjri lhs senueiftisprinufths;
• ·Xuå phsñ if Hoåreah bispuås bi lh Efbipifbifaeh7
• ·Añog arii ustib qui cui lh letirhturh bispuås bi lh Efbipifbifaeh7
8. Ahrhatirïsteahs bil Ogbirfesog
Pgbiogs bicefer il Ogbirfesog agog uf ogveoeiftg hrtïsteag qui rihaaegfh agftrhil Zihlesog hausèfbglg bi prgsheag, pgag ilinhfti, vulnhr= jusah hfti tgbg lh jillizhpgr sï oesoh, lg ixteag, lg ixquesetg y il hrti agog ûfeah cefhlebhb.
Qi bishrrgllh h cefhlis bil senlg TET y agoeifzg bil senlg TT. Qi grenef if Desphfghoåreah,agf il eopulsg agfsthfti bil pgith Zujåf Bhrïg (Feahrhnuh). Isti ogveoeiftg agefaebe
if il teiopg agf “Lh Nifirhaef bil 54‟, ogveoeiftg ogbirfesth qui tgoh su fgo-jri bil høg if qui tiroef lh biahbifaeh pglïteah bi Isphøh if il oufbg (8454).Qus prefaephlis riprisifthftis if Isphøh cuirgf; Oenuil bi Yfhoufg (8432-851>),Pïg Jhrgkh (84>: - 8538), Hzgrïf (84>1 - 853>), Hftgfeg Ohadhbg (84>9 - 8515).
Kuhf Zhof bicefe hl Ogbirfesog agog uf ogveoeiftg “ifvglvifti‟, qui vhhauoulhfbg ilioiftgs bi bevirsh prgaibifaeh y lgs dhai suygs, yh qui Il Og-birfesog hagni efcluifaehs bi bevirsgs ogveoeiftgs, riadhzhfbg il agfcgroesog
iståteag y lh rutefh.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 57/726
93
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Efeaehaeñf (844:) Agfsglebhaeñf (8453)
Kgså Ohrtï y OhfuilNuteårriz Fèkirhefeaehf uf trhjhkg bihatuhlezhaef bi lhlifnuh, prefaephloiftiif lh prgsh, hufquithojeåf if il virsg,ouy cekgs hl ogbilgisphøgl.
If 8444, Zujåf Bhrïg pujleahsu lejrg “Hzul‟. If isth åpgahyh si dhjïhf rihlezhbg nrhf-bis effgvhaegfis if lh phlhjrhpgåteah. Pgr oibeg bi su gjrhif Adeli, Hrniftefh y Isphøh,Bhrïg agfsglebh il Ogbirfesogagog ogveoeiftg agftefifthly si agfveirti if su sïftises
oès jrellhfti, thftg if Hoåreahagog if Isphøh. If 8453 siibeth Prgshs Prgchfhs, il lejrg biBhrïg qui gceaehlezh il Ogbir-fesog if Desphfghoåreah.
Ogoiftgs bil Ogbirfesog if Hoåreah
Zujåf Bhrïg is il kicibi lh isauilh bil Og-birfesog, lgs efeaehbgrisdhf ouirtg priohturh-oifti, lgs isaretgris biisth sinufbh nifirhaefagftefuhrïhf lh gjrh,iftri illgs; LigpglbgLungfis, Zeahrbg Kheois
Criyri, Hohbg Firvg, y Kuleg Dirrirh y Ziessen.
Qinufbh nifirhaeñf og-birfesth
Phrfhsehfesog; “ilhrti pgr il hrti‟.
Biahbiftesog.
Prirrhchilesogjretèfeag.
Arihbg if Crhfaeh pgr Rdågpdeli Nhuteir y sinuebg pgr pgiths agogLiagfti bi Lesli g Adhrlis Jhubilheri. Bikh cuirh bi lh gjrh lh efte-oebhb bil hutgr y “il hrti pgr il hrti‟, is biaer, il aultg hjsglutg hlh pirciaaef cgrohl. Bipurhf y siliaaegfhf il låxeag phrh sujleohrlh rihlebhb lejirèfbglh bi tgbh cihlbhb g vulnhrebhb y utelezhf uflifnuhki bi nrhf plhsteaebhb y argohtesog. H lgs phrfhsehfgs lis if-tusehsoh tgbg lg rilhaegfhbg agf lh aulturh nreinh alèseah (oèroglis,isthtuhs, oetgs) y tgbg lg greifthl.
Qus sinuebgris rievefbeahf il ifahftg bi lg ohlshfg, lg prgdejebg,lg isahfbhlgsg g lg rhrg. Lgs hrtesths biahbiftesths si setûhf agftrh lhsgaeibhb y jusahf «phrhïsgs hrteceaehlis½ if lhs brgnhs, il hlagdgl, ita.
Il ogveoeiftg prirrhchilesth trhfscgro lh pefturh bi pheshkis= lhspefturhs hl heri lejri, trhjhkhbhs beriathoifti sgjri lh fhturhlizh,lh riprisifthaef bi lhs agshs oufbhfhs, deaeirgf bi isti uf ogve-oeiftg thf rivgluaegfhreg agog il eoprisegfesog crhfaås.
Cuiftis bil Ogbirfesog
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 58/726
9>
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Lh pgisïh bi lgsisthbgufebifsis^detohf y Pgi
Cuiftisdespèfeahs; Jir-aig, Ohfrequi,lgs Ahfaegfirgs
Qeojglesog.
Qus gjrhs hcerohf alhrhoifti lh eopgrthfaeh y lh ufeaebhb bi tgbgslgs siris duohfgs.
Alårengs aultgs qui isarejif tgohfbg il rgohfai agog lifnuhletirhreh (Oistir bi aliriaïh, tigaiftresog oibeivhl).
Phrti bil Qeojglesog crhfaås; Jhubilheri, Zeojhub, Ohllhroå, Sir-lhefi. Lg isifaehl is lh sunirifaeh (bi hdï lh eopgrthfaeh qui bhf h
lh oûseah), il pgbir ivgahbgr bi lhs phlhjrhs. Il bebhatesog bijiquibhr bistirrhbg (Pgi dhjlhjh bi lh “dirikïh bil bebhatesog‟).
Ahrlgs Oårebh / Rzil y il Jrukg / 8558 / Nuhtiohlh / Pitrgplèsteag sgjri Ohsgfhleti
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 59/726
94
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Il ogbirfesog trhth tiohs agog il hsaifsg sgaehl y il bisaifsg ogrhl. Bå ikioplgs biisth setuhaef if fuistrgs teiopgs. Agophrth sus agfalusegfis if ufh plifhreh.
8
:. Shlgris eftiliatuhlis agf efcluifaeh if il ogbirfesog
Burhfti lh sinufbh oethb bil senlg TET, lh celgsgcïh iurgpih isthjh bgoefhbh pgr ilpgsetevesog bi Hunustg Agoti. Qinûf lh tigrïh pgsetevesth, sglg si biji agfsebirhragog virbhb, hquillg qui sih piraiptejli pgr lgs siftebgs y biogstrhjli pgr lh
ixpireifaeh, bispriaehfbg tgbgs lgs bioès sestiohs bi agfgaeoeiftg.
If lgs ûlteogs høgs bil senlg TET y preoirgs bil TT, lh celgsgcïh iurgpih ahojeh bigreifthaef bijebg h lg qui si dh llhohbg “areses bil pgsetevesog y bil rhaegfhlesog‟;Il dgojri bi isth åpgah si bh auifth bi qui lh rhzf fg puibi ixpleahr tgbh lhrihlebhb, pgr lg auhl si jusahrèf fuivgs ifcgquis phrh agoprifbirlh.
Auhtrg celsgcgs efcluyif if lgs vhlgris eftiliatuhlis bi lh åpgah; Hrtdur Qadgpif-dhuir, Lëagfti Meirminhhrb, Creibread Feitzsadi y Difre Jirnsgf. Hbioès, lhs bga-trefhs bi Qenoufb Criub chvgriaif il ahojeg if lgs vhlgris iståteags, yh qui susistubegs sgjri il pseaghfèleses hjrif lh pirspiatevh bi lh ixestifaeh bi ufh hatevebhbpsïqueah efagfsaeifti y hoplïhf lh vesef bil sir duohfg. Pgr efcluifaeh bil pseagh-fèleses, lh letirhturh vhlgrhrè lhs hsgaehaegfis lneahs agog ixprisegfis bi vevifaehssujagfsaeiftis. Crifti hl rhaegfhlesog pgsetevesth y hl ohtirehlesog bi cefhlis bil
senlg TET, lgs eftiliatuhlis rievefbeahf il errhaegfhlesog y il ebihlesog.1. ·Añog fhaeñ y si ohfecistñ il ogbirfesog if
Lhtefghoåreah7
If il ahsg ispiaïceag bi Lhtefghoåreah, isti ogveoeiftg surne bispuås bi lh Ef-bipifbifaeh, nrhaehs hl eftirås bi lgs hutgris pgr efagrpgrhrsi hl oufbg qui si lisdhjïh finhbg pgr dhjir sebg ahse gjlenhbgs h vever if lh pirecireh aulturhl rispiatg
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 60/726
95
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
bi Iurgph. Dujg iftgfais, ufh ispiaei bi riagfaelehaef agf lhs ohfecisthaegfisaulturhlis fhaebhs if Isphøh, pirg hl oesog teiopg, ufh riclixef sgjri lh rifg-vhaef sgaehl, pglïteah y aulturhl bi lhs fhaegfis lhtefghoireahfhs. Il ogbirfesogcui uf ogveoeiftg eftiliatuhl bi hopleg hlahfai pglïteag, prigauphbg thftg pgril bistefg aulturhl y pglïteag bi Hoåreah Lhtefh, agog pgr il rgopeoeiftg agf lhs
agrreiftis letirhrehs privehs. Hsï, sus ohygris eftirisis cuirgf lh jillizh bi lh phlhjrh,il ricefhoeiftg lefnüïsteag, lh ixprisef bi lgs sifteoeiftgs oès ïfteogs, lgs phïsisixteags y lgs lunhris ebihlezhbgs i efixestiftis ‑phrh duer bi lh rihlebhb, qui si
9
Grnhfïaisi agf sus agophøirgs if sujnrupgs. Lihf il senueifti tixtg sgjri il isaretgraglgojehfg Kgså Ohrïh Shrnhs Selh. Dhnhf ufh rilhaef bi lgs rhsngs sgaeglneags,ebiglneags y aulturhlis bil hutgr. Qiøhlif lhs ahrhatirïsteahs bil ogbirfesog quibishrrgllh il hutgr if su istelg letirhreg. Ahbh sujnrupg prisifthrè sus agfalusegfisif plifhreh.
Arñfeah sgjri ^detohf81 Kgså Ohrïh Shrnhs Selh, il Nhraïh
Oèrquiz bi su åpgah
“Shrnhs Selh, siøgr bi rhygs y ligfis,ahllhbg y sglethreg riagrri lhs aeubhbis,
y fefnufg hleoifth rijhøg bi eluseg-fis, agog isti luoefgsg phstgr bitiopisthbis.‟
Xui yg siph, sñlg ufh lgsh bi peibrh, sgjri
ufh bi lhs phribis bi lh chadhbh bi ufh ahshsetuhbh if lh ahrrirh sinufbh fûoirg 8:-82
4
E o
h n i f t g o h b h b i w w w . w
e m e p i b e h . g r n
Kgså Ohrïh Shrnhs Selh, 8430-8511 -Jejlegtiah Lues Hfnil Hrhfng
4. Isaretg pgr Dhrglb Hlvhrhbg Rifgreg. If; dttp;//www.aeubhbvevh.ngv.ag/kufeg04/ohnhzefi/1/efbix.pdp
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 61/726
30
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
bi Lh Ahfbilhreh, li riauirbh; “Hquï fhae, il :1 bi kufeg bi 8430, Kgså OhrïhShrnhs Selh, hutgr bi Hurh g lhs vegliths‟. Qus ristgs, se is qui ixestif, vevif if lhefbecirifaeh bi ufh cgsh bil Aioiftireg Aiftrhl, g dhjrèf ebg h phrhr queåf shjibfbi. Cui, h pishr bil bispriaeg y il glvebg, il isaretgr aglgojehfg oès liïbg yvifbebg bil senlg phshbg, y su nlgreh fg bisoiriai lh bi Nhjreil Nhraïh Oèrquiz,
agf queif oès bi ufh viz si dh agftrhsthbg.
Oure if Jhrailgfh if 8511, bikhfbg airah bi aeif lejrgs, iftri fgvilhs, arfeahsbi vehkis, destgreh, phfclitgs g ifshyg. Qi bibea h agojhter lgs ngjeirfgs bi Fûøiz,Dglnuefis, Ahrg, Qhfalioifti, Ohrrgquïf, Ziyis, Agfadh, Quèriz, Gspefh y HjhbïhOåfbiz bi lh Zipûjleah Agfsirvhbgrh bi Aglgojeh, y h båspgths subhoireahfgsagog Istrhbh Ahjrirh bi Nuhtiohlh, Pgrcereg Bïhz bi Oåxeag g Aeprehfg Ahstrg ifSifizuilh, agf ufh gjrh qui si senui vifbeifbg if il oès hjsglutg pirg nhlgphfti
selifaeg, i efaluyi kgyhs bi lh prgsh ogbirfesth agog Ejes, Hfti lgs jèrjhrgs, Lgsaåshris bi lh biahbifaeh, Lgs bevefgs y lgs duohfgs, g Zujåf Bhrïg. “Lh efcluifaehbi uf isaretgr sgjri su åpgah ohrah, fg lgs nrhbgs bi su thliftg, sefg lgs bi su ver-tub‟, bekg, y agftefu hsï; “Il thliftg if uf hloh sef ahrèatir is agog lh dirogsurhif ufh oukir sef vertub= uf ilioiftg oès bi prgstetuaef‟.
Fhaebg if hquillh piquiøh ahsh if ufh bi lhs rejirhs bil rïg Qhf Hnustïf, iftrilhs veikhs ahllis Lh Nhllirh y Lhs Ènuelhs, tris høgs hftis bi lh prgoulnhaef bi lh
Agfstetuaef bi Zegfinrg auhfbg lh ahpethl irh hpifhs uf puijlg crïg, cig y cåtebg,rinebg pgr lgs triefth ahophfhregs bi sus enlisehs aglgfehlis, agf lhs ahllis efcisthbhsbi ahopisefgs pgjris y veikhs oukiris veubhs bi lhs nuirrhs aevelis, sinuebhs bijgrreags y pirrgs dhojreiftgs, lgs høgs bi kuviftub bi Shrnhs Selh cuirgf lgs bilGleopg Zhbeahl, auhfbg agog piregbesth y hnethbgr bicifbe lgs isthbgs cibirhbgsbi Ogsquirh, Ourellg Rgrg y Phrrh, rijilbis phrtebhregs bi lh lejirthb bi ixprisef,ifsiøhfzh, hsgaehaef y aultg, auyg agftrhbeatgr, Zhchil Fûøiz, trhs dhjir liïbg ifQpifair, rgope agf il rhbeahlesog y gpt pgr uf aiftrhlesog pglïteag y cesahl quilliv h lh nuirrh aevel bi 84>3-84>4= auhfbg oelet agf il nifirhl Qhftgs Hagsth yluing, auhfbg agog siarithreg bil nifirhl Bhfeil Dirfèfbiz ‒queif pirbeifbglh vebh y lh nuirrh if lh shfnreifth jhthllh fhvhl Lh Duohribh piroete h Fûøiz bi-alhrhr lequebhbh lh Agfstetuaef bi 8431 y ixpiber lh bi 8443‒, tuvg qui duer h lgsllhfgs bil greifti y luing h Sifizuilh, efeaehfbg uf ixeleg qui burhrïh tgbh lh vebh.
Hboerhbg y liïbg if ahftefhs bi jhrreg, jhrjirïhs, agsturirgs, cèjreahs, ufevirsebh-bis, thjirfhs pgrtuhrehs, shstrirïhs y ahrfeairïhs, sus fuoirgsgs, pirfeaegsg, oeiftrhsprgphnhjhf lh ispiaei bi qui vevïh agog uf riy, irh dgogsixuhl, oesnefg,
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 62/726
38
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
hfhrquesth, tirrgresth i eopgtifti.
Lg aeirtg is qui cui uf nrhf bicifsgr bi lh lejirthb agf lh phlhjrh isareth. Fhbeiagog ål, quezès agf lh ixaipaef bi Eshha Ouøgz (8448-85:9), auyg ixgtesog,
pirvirsebhb y lukureh bi istelg li sgf agophrhjlis, dezg qui lhs ebihs y lhs ohfirhsbi vir il oufbg bi hrtesths y pifshbgris lheags isahlhrhf dhsth lhs vglufthbis bioellhris bi eftiliatuhlis, ahopisefgs, kgrfhlirgs, hfhlchjitgs, bispgsiïbgs y bis-gauphbgs qui hsperhjhf h sir thf lejris agog Kgrni Hohbg, Phjlg Firubh, NhjreilhOestrhl, Kgrni Lues Jgrnis, Hlikg Ahrpifteir, Nuellirog Ahjrirh Efchfti, Kgså Shsagf-ailgs, Crhfaesag Yojrhl, Zhof Noiz bi lh Qirfh, Nhjreil Nhraïh Oèrquiz, KgsåBgfgsg, Kgrni [hlhoih g Zhof bil Shlli-Efalèf, isi puøhbg bi sus hboerhbgrisqui riagfgaeirgf qui sef ål y sef su prgsh fg dhjrïhf ixestebg.
Yfh prgsh lïreah auyh iceahaeh fg dhy qui jusahr iftri lhs sèjhfhs, sefg if su cluerrivgluaegfhreg agftrh lg isthjliaebg, agftrh lgs besaursgs gceaehlis diniofeags auygsbisigs fhaegfhlis si sustifthf if fgaegfis agog lh choeleh jurnuish, lh prgtiaaefogrhl bi lhs enlisehs y lh aiftrhlezhaef bi lgs pgbiris qui ixplgthf, ixaluyif yripreoif h lh sgaeibhb y hl efbevebug. Pgr isg Shrnhs Selh vh if agftrh bi lhs rinlhsnrhohteahlis bil isphøgl bi Ahrg y Auirvg, hjufbhfbg if hbkitevgs, ogbeceahfbgil usg bi ohyûsaulhs y oefûsaulhs, bi lh puftuhaef= aethfbg hl pgr ohygr bil lhtïfy il nreing, auhfbg fg bil ethlehfg, crhfaås i efnlås, lifnuhs qui quezès fg jeif ag-fgaïh. Is Shrnhs Selh uf istith agfsuohbg qui dhai bi lh jûsquibh bi lh lejirthbuf efstruoiftg phrh hlahfzhr itirfebhb agf il hrti bi lhs phlhjrhs, lh oès nrhfbi ybistruatgrh hroh qui dh efvifthbg il dgojri.
If ufh åpgah agog åsth, sgoitebh hl terh y hclgkh bil pifshoeiftg ûfeag qui fgteceahufh nlgjhlezhaef hrjetrhreh auygs siøgris sgf lhs nrhfbis ioprishs bi uf ahpethlesogsef rgstrg fe prgpsetgs= bgjlinhbh pgr lh agrrupaef, il luarg y lh besareoefhaef=bgfbi fhbh fe fhbei phriai yh eopgrthr, slg il befirg y su plhzh bi oirahbg, ilphfclitg phriai il oikgr efstruoiftg phrh bispirthr hl dgojri bil lithrng. Ahbhbïh, queifis greifthf il oufbg istèf oès aglåreags, oès ogrbhais, oès oglistgsagftrh lgs isthjliaeoeiftgs y lhs hojeaegfis bi lgs pgbirgsgs. Ahbh bïh il hrti y
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 63/726
3:
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Crhnoiftg bi “Lh sifbh bil ahlvhreg‟
“Dgy, yh fg sgf lgs Aåshris rgohfgs,
lgs Retgs, fe lgs veikgs Begalishfgs
lgs qui pirsenuif h lh Enliseh, fg.Qgf siris qui illh hleoiftñ if su sifg,
hpñsthths qui veirtif su vififg
if il piadg bi hogr qui lgs aujreñ.‟
Isti pgioh, isaretg pgr Shrnhs Selh, bibeahbg h su hoeng ilaurh Lihfbrg Ohrïh Pulebg y pujleahbg if il pirebeag Lh
Elustrhaeñf bi Jgngtè, dhai ricirifaeh h lh pirsiauaef, pgr
phrti bil siatgr oès chfèteag bi lh Enliseh, h lhs ebihs bi prg-nrisg bi lgs lejirhlis rhbeahlis qui, pgr isgs høgs, bicifbïhflh lejirthb rilenegsh if Aglgojeh.
Hfhrquesth; phrtebhreg bi lh husifaeh bi ngjeirfg if uf Isthbg.
Hpñsthth; pirsgfh qui rifeinh bi lh ci arestehfh g bi lhs ariifaehs if qui dh sebg
ibuahbg.
Aiftrhlesog; tifbifaeh pglïteah qui jusah lh aiftrhlezhaef bi cufaegfis g chaul-
thbis.
Agftrhsthr; ogstrhr fgthjlis becirifaehs g agfbeaegfis gpuisths bgs agshs auhfbg
si agophrhf ufh agf gtrh.
Ixeleg; hjhfbgfg bi hlnueif bi su phtreh, nifirhloifti pgr ogtevgs pglïteags.
Cåtebg; qui teifi uf glgr bishnrhbhjli.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 64/726
31
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Dinioñfeag; ricirebg h lh supiregrebhb bi hlng sgjri gtrg u gtrgs.
Lheag; qui fg is rilenegsg fe ricirebg h illg.
Luarg; nhfhfaeh g prgviadg qui si shah bi hlng.
Ogrbhz; arïteah aruil i efnifegsh.Oesñnefg; qui gbeh g seifti riadhzg dhaeh lhs oukiris.
Phfclitg; isaretg qui teifi ufh prgphnhfbh pglïteah.
Pirecireh; lïoeti ixtirfg g ixtiregr= suili sir uf lunhr bi ixalusef.
Pirfeaegsg; bhøefg, pirkubeaehl.
Prgsheag; vhaïg, vulnhr, ouy hpinhbg h lg agfvifaegfhl.
Zhbeahlesog; agfkuftg bi ebihs qui pritifbif ufh ricgroh tgthl g ouy prgcufbh ifil grbif pglïteag, ogrhl, rilenegsg, aeiftïceag, g if auhlqueir gtrg hspiatg bi lh vebh.
Qïftises; risuoif.
Istubehftis Rrhfscgroiogs - Qestioh Eftirhatevg - Fhreøg
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 65/726
32
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
8Qiseñf 3
Rifbifaehs bil Ogbirfesoglhs letirhturhs, lh oûseah y il aefi, ilenif lh pgsturh bi uf hlohagog lh bi Shrnhs Selh; uf nrhf selifaeg phrh nrethr oès cuirtiagftrh lgs ifioengs bi lh lejirthb.
If Hoåreah y if Isphøh (Ohadhbg, Ohrquefh, Sellhispish), il
Ogbirfesog tgo uf ahrèatir istiteaesth, agf ufh pgisïh sifsuhly jrellhfti. If Isphøh si cgro ufh lïfih bi isaretgris prigauph-bgs pgr lh biahbifaeh fhaegfhl (“Nifirhaef bil 54‟).
Yfebhb 8. Letirhturh lhtefghoireahfh iftri lgssenlgs TES y TET
Lhs bgs tifbifaehs oès ohrahbhs biftrg bil Ogbirfesog sgf;
h. Ogbirfesog Ahfñfeag (phrfhsehfg)
If 8433 uf nrupg bi pgiths si ufif if jusah bil iquelejreg y lh gjkitevebhb, efcluifaehbgs pgr il Phrfhsg Agftiopgrèfig crhfaås (Phrfhsehfesog, Liagfti bi Lesli).
Isti cui uf ogveoeiftg letirhreg crhfaås bi lh sinufbh oethb bil senlg TET, prgvi-feifti bi lh phlhjrh bi grenif nreing Phrfhsg (ogfti nreing), bgfbi isthjhf lhs
oushs efsperhbgrhs. Qurne if gpgseaef hl Zgohfteaesog, puis agfsebirhjh qui ifåsti irhf ixaisevgs il sujkitevesog, lh ixhlthaef bil yg y il sifteoeiftg. Pgr illg,lgs phrfhsehfgs bishrrgllhrgf ufh pgisïh bispirsgfhlezhbh, hlikhbh bi lgs prgpegssifteoeiftgs y agf tiohs qui tuveirhf qui vir agf il hrti, jillgs, ixteags, agfufh ohrahbh pricirifaeh pgr lh hftenüibhb alèseah, ispiaehloifti lh nreinh, y pgril likhfg Greifti.
Lgs tiohs oès criauiftis sgf;
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 66/726
39
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Il isahpesog; ivhsef bil oufbg rihl pgr oibeg bil ifsuiøg. Ivhsef qui si futriagf ufh ilinhfaeh ixqueseth, y qui si prgbuai jeif duyifbg if il isphaeg (h Greif-ti), jeif if il teiopg (hl oufbg oibeivhl). Qi bh thojeåf uf nustg pgr lh oetglgnïhalèseah. Rgbg illg agog crutg bi lh ebih bi qui il hrti (eohnefhaef, ohneh) supirhh lh vebh (vulnhr y bispriaehjli) y qui åsth biji eoethrlg. Qi jusah ufh åteah ‑cgroh
bi vebh, prefaepegs‑ jhshbgs if ufh iståteah.
Begsis, fefchs, aifthurgs, ahjhllirgs, peirrgts, gbhlesahs, phngbhs y veikgs ahstellgs,shlgfis virshllisags, khrbefis pircuohbgs= aesfis, ilichftis y ahoillgs= clgris bi lesg bi lgtg= jrellg bi pirlhs y bi ohrcelis, bi peibrhs priaegshs... sgf lgs ilioiftgsbi isti oufbg ogbirfesth.
Il agsogpgletesog; Is uf hspiatg oès bil bisig bi ivhsef. Hbioès, hpgrth h lgsogbirfesths uf siftebg hrestgarèteag. Phrïs sirè lh ahpethl bil Ogbirfesog.
Lh bishzñf rgoèfteah; si ixhlthf lhs phsegfis y lg errhaegfhl= il oestireg, lg chftès-
teag, il suiøg. Ohfecisthaegfis bi tibeg y bi prgcufbh trestizh.Lh oilhfaglïh is uf ilioiftg aiftrhl. Prisifaeh bi lg gtgøhl, lgaripusaulhr, lh fgadi (hquï si hlikhf bil Phrfhsg crhfaås).
Hogr y irgtesog. Hphriaif pgiohs bi hogr bileahbg y, crifti hillgs, gtrgs bi eftifsg irgtesog; lgs preoirgs, bi hogr eopgsejli,lgs sinufbgs, bi bisifcrifg, ogtevhbgs pgr ufh hatetub hftesgaehly hogrhl (jûsquibh bil isaèfbhlg).
Riohs hoireahfgs. Fg vh if agftrh bil agsogpgletesog; si trhthbi ufh ivhsef oès dhaeh il phshbg linifbhreg, dhaeh lgs oetgsefbïnifhs. If Desphfghoåreah isth lïfih sirè jèseah (seiopri
istèf ouy prigauphbgs pgr su prgpeh ebiftebhb).
Lg despèfeag. Isti tioh si haiftûh (sgjri tgbg if Desphfghoå-reah hl hbvirter il huni bi lgs Isthbgs Yfebgs. Qi rievefbeah lgisphøgl crifti h lgs vhlgris aulturhlis bi lh aevelezhaef “yhfque‟.
Lh jhsi bi lh iståteah ogbirfesth si ifauiftrh if il bisig bi uf
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 67/726
33
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
oufbg if hrogfïh, rgbihbg bi plifetub y pirciaaef, ixprishbg if lh agfsthftijûsquibh bi lgs vhlgris sifsgrehlis, ixailifti ohfikg bil ebegoh, agf ufh oåtreahrifgvhbh.
j. Ogbirfesog Qeojglesth
Agf fuivgs åfchses, if jusah bil eftiregr bil pgith, efsperhbgs if Sirlhefi, lgs pgithsisphøglis si efalefhf pgr il seojglesog.
Il sïojglg si becirifaeh bi lhs oitècgrhs (åsths sustetuyif hlng priixestifti), pgr illglgs pgiths ogbirfesths fg utelezhf oitècgrhs sefg sïojglgs qui bisenfif lg efichjli,oibehfti uf lifnuhki agtebehfg, bgfbi lhs phlhjrhs hbqueirif uf fuivg senfeceahbgy phrh agoprifbirlg, il pgith fgs bh alhvis bi eftirprithaef. Pgr ikioplg;
Il pgioh.
¡Fg li tgquis yh oès,
qui hsï is lh rgsh!
Kgså Ohrtï y il efeaeg il Ogbirfesog5
Kgså Ohrtï y Påriz fhae if Lh Dhjhfh il :4 bi Ifirgbi 8491, bi phbris isphøglis. Eopulshbg pgr il hogrh su phtreh bibea su gjrh h jusahr lh efbipifbifaeh biAujh, qui hûf si ifagftrhjh jhkg il råneoif aglgfehl.If lh jûsquibh bi lh efbipifbifaeh istuvg presegfirgburhfti vhregs høgs, sucre lh riprisef aglgfehl y veveil bisteirrg.
If 84>8 pujlea su preoirh gjrh eopgrthfti; Il Prisebeg
Pglïteag if Aujh. Burhfti su isthfaeh if Isphøh, Ohrtï agftefu sus istubegs, oeiftrhs ohbur prgcufbhoif-ti su pifshoeiftg pglïteag, agog lg pruijh il cgllitg
pujleahbg if 84>1 jhkg il tïtulg bi “Lh Zipûjleah Isphøglh hfti lh ZivgluaefAujhfh‟, if il qui sgstifïh il biriadg h lh efbipifbifaeh bi Aujh pgr lhs oesohsrhzgfis qui cufbhjhf il fhaeoeiftg bi lh Zipûjleah if Isphøh.
Kuhf Zhoñf Keoåfiz.
If isti pgioh il tïtulg is lh alhvi. If susvirsgs dhjlh bil pgioh, agog ufh rgshpirciath, sef fiaisebhb bi ohfepulhaef,fg dhy fhbh qui oikgrhrli, is hsï.
5. Rixtg jhshbg if; Kgså Ohrtï, “Lh Zipûjleah Isphøglh hfti lh Zipûjleah Aujhfh‟, if Gjrhs Agopliths, tgog 8, Lh Dh-jhfh 85>9. Zgjirtg Cirfèfbiz Zithohr, “Ohrtï if su (tirair) oufbg½, if Ifshyg bi gtrg oufbg, Lh Dhjhfh 853>.
Kgså Ohrtï
E o h n i f t g o h b h b i w w w . w
e m e p
i b e h . g r n
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 68/726
3>
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Ogfuoiftg h Kgså Ohrtï if il phrqui aiftrhl
bi Lh Dhjhfh
If 84>2 Ohrtï riagrri Oåxeag, Nuhtiohlh y Aujh. If lhs gjrhs Nuhtiohlh y Lh
requizh bi Nuhtiohlh plhsoh lhs jhsis bi su pifshoeiftg agog “Hpstgl bi Hoå-reah‟. If su gjrh Nuhtiohlh sgsteifi Ohrtï qui lh agfquesth bi Hoåreah cui pgsejlipgrqui dujg ufh nrhf bisufef iftri lgs fhtevgs hoireahfgs, y slg isth ufefpiroeterïh lh agfsglebhaef bi Hoåreah; “Puistg qui lh bisufef cui fuistrh ouirti,
·quå vulnhr iftifbeoeiftg fe agrhzf oizquefg dh oifistir qui si li benh qui bilh ufef bipifbi fuistrh vebh7‟.If isth gjrh si dhyhf ixpuisths gtrhs bgs tises isifaehlis bil pifshoeiftg ohrtehfg.
• Lh preoirh bi illhs, ricirifti hl prgjlioh bi lh requizh fhaegfhl, bialhrh quilh requizh ixalusevh is efkusth, y hjgnh pgr lh bestrejuaef bi lh oesoh.
• Lh sinufbh plhftih lh auistef efbïnifh qui hcrgfthf lhs kvifis fhaegfis
hoireahfhs agog ufg bi lgs oès trestis risulthbgs bi lh bgoefhaef aglgfehlsucrebh, if lh auhl lgs efbegs cuirgf hplhsthbgs y ribuaebgs h lh agfbeaef bijistehs. Zisuaethrlis il dgojri qui llivhf biftrg, biji sir lh thrih preoirh bitgbgs hquillgs qui hsperif h ufh phtreh lejri.
Ohrtï oure il 85 bi ohrzg bi 8459, if Bgs Zïgs if haaef bi nuirrh agftrh ilikåraetg isphøgl.
E o h n i
f t g o h
b h b i
w w w . w
e m e p i b e h
. g r n /
g r e n
e f h l u
p l g h b i r ;
S n i f i
a r h t f
l . w e m e p i
b e h
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 69/726
34
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Zujåf Bhrïg
Hzul
(8444).
Prgshs prgchfhs
(8453, agf ufh hbeaef bi :8pgiohs, if 8508).
Ahftgs bi Sebh y Ispirhfzh(8509).
Pgiohs agf vhreibhb bi retogs y oitrgs. Hlnufgspgiohs sgf bi nrhf sifsuhlebhb. Pirtifiai hl Og-
birfesog Phrfhsehfg.
Isth gjrh pirtifiai hl Ogbirfesog Phrfhsehfg yis lh gjrh auojri bil ogveoeiftg. Agf vhreibhbbi virsgs (88, 5, 82, ita.), lh ahstillhfezhaef bi lhscgrohs crhfaishs y il priaegsesog bi lh phlhjrh, ilpgith ixprish su dhstïg bil oufbg y lh åpgah, lhixprisef lïreah is su ricuneg, su “tgrri bi ohrcel‟.
Bisbi 8508 il pgith ivgluaegfh dhaeh tiohs oèsïfteogs, gjsisegfhbg agf lh prigauphaef pgr lhouirti, riclixegfis hfnustegshs. Hbioès, hjgrbhif sus pgiohs il hrti, il plhair, il hogr, il teiopgy lh rilenef. Pgiohs agog “Ahfaef bi gtgøg ifpreohvirh‟, “Lg chthl‟, “Qhluthaef bil gpteoesth‟,isaretg if dixèoitrgs y “Gbh h Zggsivilt‟, agftrhil eopirehlesog, rishlthf if isth nrhf gjrh.
Zujåf Bhrïg (843>-8583)
Is il arihbgr y prefaephl riprisifthfti bil Og-birfesog. Cui uf pgith oultechaåteag, hjgrbtgbg tepg bi tiohs; oibeivhlis, rifhaiftesths,beiaegadisags, hoireahfgs. Qi li agfgai agogil pgith bil hogr y il irgtesog (Hogrs). Ifsus pgiohs bishrrgll tgbgs lgs pgstulhbgs bilogbirfesog; grenefhlebhb, rifgvhaef oåtreah yistrceah, pirciaaef cgrohl, ilivhbg fûoirg bicenurhs ritreahs.
E o h n i f t g o h b h b i w
w w . w
e m e p i b e h . g r n
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 70/726
35
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Ahfaeñf bi gtgøg if preohvirh.
(Zujåf Bhrïg, Ahftgs bi Sebh y Ispirhfzh).
Kuviftub, bevefg tisgrg,
¡yh ti vhs phrh fg vglvir!Auhfbg queirg llgrhr, fg llgrg...y h viais llgrg sef quirir.
Plurhl dh sebg lh ailistidestgreh bi oe agrhzf.Irh ufh bulai feøh, if istioufbg bi builg y hcleaaef.
Oerhjh agog il hljh purh=sgfriïh agog ufh clgr.Irh su ahjillirh gjsaurhdiadh bi fgadi y bi bglgr.
Ug irh tïoebg agog uf feøg.
Illh, fhturhloifti, cui,phrh oe hogr diadg bi hroeøg,Dirgbïhs y Qhlgoå...
Kuviftub, bevefg tisgrg¡yh ti vhs phrh fg vglvir...!Auhfbg queirg llgrhr, fg llgrg,y h viais llgrg sef quirir...
Lh gtrh cui oès sifsetevh,y oès agfsglhbgrh y oèsdhlhnhbgrh y ixprisevh,auhl fg pifså ifagftrhr khoès.
Puis h su agftefuh tirfurhufh phsef veglifth ufïh.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 71/726
>0
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
If uf piplg bi nhsh purhufh jhahfti si ifvglvïh...
If sus jrhzgs tgo oe ifsuiøgy lg hrrull agog h uf jijå...
U li oht, tresti y piquiøgchltg bi luz, chltg bi ci...
Kuviftub, bevefg tisgrg,¡ti cuesti phrh fg vglvir!Auhfbg queirg llgrhr, fg llgrg,y h viais llgrg sef quirir...
Gtrh kuzn qui irh oe jgahil istuadi bi su phsefy qui oi rgirïh, lgah,agf sus beiftis il agrhzf
pgfeifbg if uf hogr bi ixaisglh oerh bi su vglufthb,oeiftrhs irhf hjrhzg y jisg
sïftises bi lh itirfebhb;
y bi fuistrh ahrfi lenirheohnefhr seiopri uf Ibåf,sef pifshr qui lh Preohvirhy lh ahrfi hahjhf thojeåf...
Kuviftub, bevefg tisgrg,¡yh ti vhs phrh fg vglvir!...Auhfbg queirg llgrhr, fg llgrg,¡y h viais llgrg sef quirir!
¡U lhs bioès!, if thftgs aleohs,if thfths teirrhs, seiopri sgf,se fg pritixtg bi oes reohs,chfthsohs bi oe agrhzf.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 72/726
>8
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
If vhfg jusquå h lh prefaishqui isthjh tresti bi ispirhr.Lh vebh is burh. Hohrnh y pish.¡Uh fg dhy prefaish qui ahfthr!Ohs h pishr bil teiopg tirag,
oe sib bi hogr fg teifi cef=agf il ahjillg nres oi hairagh lgs rgshlis bil khrbïf...
Kuviftub, bevefg tisgrg,¡yh ti vhs phrh fg vglvir!...Auhfbg queirg llgrhr, fg llgrg,y h viais llgrg sef quirir...
¡Ohs is oïh il Hljh bi grg!Qefcgfïh if nres ohygrIl ohr agog uf vhstg aresthl hzgnhbg,riclikh lh lèoefh bi uf aeilg bi zefa=likhfhs jhfbhbhs bi pèkhrgs ohfadhfil cgfbg jruøebg bi pèlebg nres. Il sgl agog uf vebreg ribgfbg y gphag,agf phsg bi ifcirog ahoefh hl aifet=il veiftg ohrefg bisahfsh if lh sgojrhtifeifbg bi hlogdhbh su finrg alhrïf. Lhs gfbhs qui ouivif su veiftri bi plgog,bijhkg bil ouilli phriaif nioer.Qifthbg if uf ahjli, cuohfbg su peph,istè uf ohrefirg pifshfbg if lhs plhyhs
bi uf vhng, likhfg, jruogsg phïs. Is veikg isi lgjg. Rgsthrgf su ahrhlgs rhygs bi cuing bil sgl bi Jrhsel=lgs riaegs tecgfis bil ohr bi lh Adefhlg dhf vestg jijeifbg su crhsag bi nef.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 73/726
>:
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Lh ispuoh eoprinfhbh bi ygbg y shletri,
dh teiopg agfgai su rgkh fhrez,
sus arispgs ahjillgs, sus jïaips bi htlith,
su ngrrh bi lgfh, su jlush bi brel.
If oibeg bil duog qui cgroh il thjhag,
vi il veikg il likhfg, jruogsg phïs,
hbgfbi ufh thrbi ahleifti y bgrhbh,
tifbebhs lhs vilhs, phrte il jirnhftïf.
Lh seisth bil trpeag. Il lgjg si hbuiroi.
Uh tgbg lg ifvuilvi lh nhoh bil nres.Phriai qui uf suhvi y ifgroi iscuoefg
bil aurvg dgrezgfti jgrrhrh il agfcïf.
Lh seisth bil trpeag. Lh veikh aenhrrh
Ifshyh su rgfah nuethrrh sifel,
y il nrellg prilubeh uf sglg ogftgfg
if lh ûfeah auirbh qui istè if su veglïf.
3Lih agf sus choelehris if vgz hlth lgs virsgs hftiregris y luing;h. Ebiftecequi lh tioèteah bishrrgllhbh if illgs.j. Ebiftecequi ilioiftgs ahrhatirïsteags bil ogbirfesog.a. Jusqui ufh crhsi g virsg qui agfsebiri qui fg teifi siftebg g qui is becïaelbi agoprifbir, y sustifti pgr quå lg agfsebirh hsï.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 74/726
>1
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Lh agfgaebh ahfaef pgpulhr aujhfh Nuhfthfhoirh is ufhvirsef diadh pgr Kuleèf Grjf tgohfbg lhs preoirhs istrgchsbi lgs Sirsgs sifaellgs, bil pgith aujhfg Kgså Ohrtï.
Hjgnhr; eftiraibir, dhjlhr if chvgr bi hlnueif
Hroeøg; hfeohl ohoïcirg agf nrhf pilhki.
Jhahfti; oukir qui phrteaephjh if lhs jhahfhlis (ceisths if dgfgr h Jhag, begs
rgohfg bil vefg y lh sifsuhlebhb).
Jhfbhbh; agfkuftg bi hvis qui vuilhf kufths.
Jirnhftïf; juqui bi bgs phlgs y vilhs auhbrhbhs.
Aifet; puftg bil cerohoiftg qui agrrispgfbi virteahloifti hl lunhr bi lh Reirrh
bgfbi istè setuhbg il gjsirvhbgr.Aifthurg; sir oetglneag, agf hspiatg bi dgojri dhsth lh aefturh y bi ahjhllg il
ristg bil auirpg.
Alhrïf; efstruoiftg ouseahl bi veiftg bi sgfebgs oès hnubgs qui lh trgopith y
oès piquiøg qui isth.
Agfcïf; ûlteog tåroefg h qui hlahfzh lh vesth.
Aripusaulhr; ricirebg hl aripûsaulg, qui is alhrebhb qui dhy hl hohfiair y hl
hfgadiair.
Bishzñf; bishsgseing, oglisteh, besnustg.
Cenurh ritñreah; agfkuftg bi phlhjrhs utelezhbhs phrh riahlahr g bisthahr ufh ebih
g sifteoeiftg.
Nef; jijebh.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 75/726
>2
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Dhråo; nrupg bi oukiris qui agfvevif agf uf ûfeag dgojri if lh åpgah bi lh
prgarihaef.
Eopirehlesog; tifbifaeh bi ufh pgtifaeh iagfoeah h ixtifbir su bgoefeg sgjri
gtrgs phïsis g isthbgs pgr oibeg bi lh cuirzh g pgr efclukgs iagfoeags y pglïteagshjusevgs.
Efichjli; qui fg si puibi ixpleahr agf phlhjrhs.
Oåtreah; hrti qui trhth bil retog, istruaturh, oibebh y agojefhaef bi lgs virsgs.
Oetglgnïh; agfkuftg bi oetgs g rilhtgs chftèsteags qui cgrohf phrti bi ufh bitir-
oefhbh rilenef g aulturh (pgr ikioplg; hlnufgs bi lgs oetgs aglgojehfgs sgf Il
Ogdèf, Lh Phthsglh, Il Dgojri Aheoèf, Lh Llgrgfh, ita.).Oultechaåteag; qui teifi vhrehs chaiths g hspiatgs= qui si bibeah h hatevebhbis ouy
bestefths y teifi oûlteplis ahphaebhbis.
Fefch; auhlqueirh bi lhs bevefebhbis cioifefhs oifgris bi lh oetglgnïh nreinh qui
seojglezhjhf lh fhturhlizh.
Gbhlesah; oukir sifsuhl qui cgroh phrti bi uf dhråf.
Phngbh; tioplg bi lh rilenef jubesth qui agfstruyif hlnufgs puijlgs greifthlis
if dgfgr bi sus bevefebhbis.
Piplg; visteburh ixtiregr prgpeh bi lhs oukiris bi lh Nriaeh hftenuh, qui jhkhjh bi
lgs dgojrgs h lh aefturh, h ogbg bi tûfeah sef ohfnhs, cgrohfbg ahïbhs if pufth
pgr bilhfti.
Peirrgt; pirsgfhki aoeag bi tihtrg qui llivh uf phfthlf hopleg y ahoesglh jlhfahhopleh agf jgtgfis nrhfbis.
Qhletri; susthfaeh shlefh, if ispiaehl lh qui hclgrh if teirrhs y phribis.
Qifel; ricirebg h lh vikiz= qui prisifth biahbifaeh cïseah g oifthl.
Recñf; veiftg cuirti prgpeg bi lhs agsths greifthlis bi Hseh, bi nrhf veglifaeh, qui
vh hagophøhbg bi lluvehs tgrrifaehlis.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 76/726
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 77/726
>3
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
“Lh preoirh viz qui phså kuftg hl Cgrg Rrhkhfg, yh ahse iftrhbh lh fgadi, y oihsgoå h lh gjsaurh dgfbgfhbh, ve bislezhrsi, iftri lhs rgths peibrhs y lhs ohths biphstg, ufh sgojrh cunhz. H isth sgojrh senueirgf gtrhs y gtrhs, if vhrehs beriaaegfis.Luing hbvirtï qui agf hquillhs agshs phshkirhs sglïhf agrrir ufhs ixtrhøhs luaiaellhs(…) Sglvï h phshr bi bïh, y lhs sgojrhs oi rivilhrgf su siaritg. Il ruefgsg Cgrgistè pgjlhbg bi nhtgs (…) Lgs dhy bi tgbhs pefths. Jhraefgs y htenrhbgs, hohrellgs ynresis, jlhfags y finrgs. If lgs auhbrgs bi sgl, sgjri lh crisah deirjh, bescruthf, agfifvebehjli i efbglifti plhaebiz, su beadh bi vever yh nrhvioifti sifthbgs, yh tif-
beåfbgsi if ishs hatetubis efvirgsïoelis y hjsurbhs, agf qui ifahfthjhf h RicelgNhuteir. Yfg, finrg agog lh tefth, efovel, sgjri ufh trgfadhbh agluofh qui licgroh pibisthl, phriai ufh iscefni bi åjhfg.‟
Crhnoiftg bi “Lgs nhtgs if lh agluofh Rrhkhfh‟ ‑ Kgså
Ifrequi Zgbñ
Isagkh bgs crhsis bil crhnoiftg hftiregr y ixplequi su senfeceahbg h sus agophøirgs.·Bi quå gtrh ohfirh pgbrïh ixprishrsi lh oesoh ebih7 Isarejh bgs crhsis fuivhs.
8
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 78/726
>>
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Dgrhaeg Xuergnh y il auiftg if Lhtefghoåreah.
Fhae if Yrunuhy if 84>4 y oure if 851>.
If 8503 pujleah su rilhtg “Lgs pirsinuebgs‟, uf hbi-lhftg bi lg qui bispuås si agfgairïh agog letirhturhpseaglneah. If 858> pujleah Auiftgs bi hogr bi lgaurh
y bi ouirti y if 8585, Auiftgs bi lh silvh, lejrg isaretgphrh sus dekgs. Lh fhrrhtevh bi isti nrhf isaretgr urunuhygistè llifh bi sifteoeiftgs bi lgaurh y ouirti. Zitrhth lhnrhvi agfbeaef sgaehl, lh luadh pirohfifti y cûtel bildgojri agftrh lh chthlebhb. Lgnrh if sus rilhtgs llivhr hl
liatgr h ufh sifshaef bi bishophrg, tifsef firvegshy hfteaephaef bi lgs diadgs qui risulthf efivethjlis.
“Il phsg bil Uhjijerï‟ Cèjulh bi Dgrhaeg Xuergnh.
If il rïg Uhjijerï, qui istè if Oesegfis, dhy ouadhs rhyhs, pgrqui “Uhjijerï‟queiri biaer priaeshoifti “Zïg-bi-lhs-rhyhs‟. Dhy thfths, qui h viais is pilenrgsgoitir uf sglg pei if il hnuh. Ug agfgaï uf dgojri h queif lg pea ufh rhyh ifil thlf y qui tuvg qui ahoefhr rifnuihfbg oibeh linuh phrh llinhr h su ahsh;il dgojri ejh llgrhfbg y ahyåfbgsi bi bglgr. Is ufg bi lgs bglgris oès cuirtisqui si puibi sifter.
Agog if il Uhjijerï dhy thojeåf ouadgs gtrgs piais, hlnufgs dgojris vhf h ah- zhrlgs agf jgojhs bi befhoeth. Rerhf ufh jgojh hl rïg, ohthfbg oellgfis bi piais.
Rgbgs lgs piais qui istèf airah ouirif, hufqui sihf nrhfbis agog ufh ahsh. U ouirif thojeåf tgbgs lgs adequetgs, qui fg servif phrh fhbh.
Hdgrh jeif; ufh viz uf dgojri cui h vever hllè, y fg quesg qui terhrhf jgojhs bibefhoeth, pgrqui tifïh lè steoh bi lgs piaiaetgs. Ål fg si gpgfïh h qui pisahrhf ifil rïg phrh agoir= pirg fg quirïh qui ohthrhf efûteloifti h oellgfis bi piaiaetgs.Lgs dgojris qui terhjhf jgojhs si ifgkhrgf hl prefaepeg, pirg agog il dgojri ti-fïh uf ahrèatir sireg, hufqui irh ouy juifg, lgs gtrgs si cuirgf h ahzhr h gtrh phrti,
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 79/726
>4
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
y tgbgs lgs piais quibhrgf ouy agftiftgs. Rhf agftiftgs y hnrhbiaebgs isthjhf hsu hoeng qui dhjïh shlvhbg h lgs piaiaetgs, qui lg agfgaïhf hpifhs si hairahjh hlh grellh U auhfbg ål hfbhjh pgr lh agsth cuohfbg, lhs rhyhs lg sinuïhf hrrhstrèfbgsipgr il jhrrg, ouy agftifths bi hagophøhr h su hoeng. Ål fg shjïh fhbh, y vevïh cilezif hquil lunhr.
U suaibe qui ufh viz, ufh thrbi, uf zgrrg llin agrreifbg dhsth il Uhjijerï, y oitelhs phths if il hnuh, nrethfbg;
-¡Id, rhyhs! ¡Lenirg! Hdï veifi il hoeng bi ustibis, direbg.
Lhs rhyhs, qui lg gyirgf, agrreirgf hfsegshs h lh grellh. U li prinufthrgf hl zgrrg;
-·Xuå phsh7 ·Bñfbi istè il dgojri7
-¡Hdï veifi! -nret il zgrrg bi fuivg-. ¡Dh pilihbg agf uf tenri! ¡Il tenri veifi ag-rreifbg! ¡Qinurhoifti vh h aruzhr h lh eslh! ¡Bifli phsg, pgrqui is uf dgojri juifg!
-¡Uh lg arig! ¡Uh lg arig qui li vhogs h bhr phsg! Agftisthrgf lhs rhyhs-. ¡Pirg lgqui is il tenri, åsi fg vh h phshr!
-¡Auebhbg agf ål! -nret hûf il zgrrg- ¡Fg si glvebif bi qui is il tenri!.
U pinhfbg uf jrefag, il zgrrg iftr bi fuivg if il ogfti.
Hpifhs hahjhjh bi dhair istg, auhfbg il dgojri hphrt lhs rhohs y hphriae tgbgifshfnrifthbg y lh ahoesh rgth. Lh shfnri li ahïh pgr lh ahrh y il piadg dhsth ilphfthlf, y bisbi lhs hrrunhs bil phfthlf, lh shfnri ahïh h lh hrifh. Hvhfz tho-jhlihfbg dhaeh lh grellh, pgrqui isthjh ouy direbg, y iftr if il rïg. Pirg hpifhspusg uf pei if il hnuh, lhs rhyhs qui isthjhf hogftgfhbhs si hphrthrgf bi su phsg,y il dgojri llin agf il hnuh hl piadg dhsth lh eslh, sef qui ufh rhyh lg peahrh. U agfcgroi llin, ahy bisohyhbg if lh oesoh hrifh, pgr lh nrhf ahftebhb bi shfnriqui dhjïh pirbebg.
Lhs rhyhs fg dhjïhf hûf tifebg teiopg bi agophbiair bil tgbg h su hoengogrejufbg, auhfbg uf tirrejli runebg lis dezg bhr uf jrefag if il hnuh.
-¡Il tenri! ¡Il tenri! -nrethrgf tgbhs, lhfzèfbgsi agog ufh cliadh h lh grellh.
If iciatg, il tenri qui dhjïh pilihbg agf il dgojri y qui lg vifïh pirsenueifbg
dhjïh llinhbg h lh agsth bil Uhjijerï. Il hfeohl isthjh thojeåf ouy direbg, y
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 80/726
>5
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
lh shfnri li agrrïh pgr tgbg il auirpg. Seg hl dgojri ahïbg agog ouirtg if lheslh, y lhfzhfbg uf runebg bi rhjeh, si iad hl hnuh, phrh hahjhr bi ohthrlg.
Pirg hpifhs dujg oitebg ufh phth if il hnuh, sefte agog se lg dujeirhfalhvhbg gadg g beiz tirrejlis alhvgs if lhs phths, y beg uf shltg htrès; irhf lhsrhyhs, qui bicifbïhf il phsg bil rïg, y li dhjïhf alhvhbg agf tgbh su cuirzhil hnuekf bi lh aglh.
Il tenri quib rgfahfbg bi bglgr, agf lh phth if il heri= y hl vir tgbh il hnuhbi lh grellh turjeh agog se riogveirhf il jhrrg bil cgfbg, agoprifbe quiirhf lhs rhyhs qui fg lg quirïhf bikhr phshr. U iftgfais nret ifcuriaebg;
-¡Hd, yh så lg qui is! ¡Qgf ustibis, ohlbeths rhyhs! ¡Qhlnhf bil ahoefg!
-¡Fg shleogs! -rispgfbeirgf lhs rhyhs.
-¡Qhlnhf!
-¡Fg shleogs! ¡Ål is uf dgojri juifg! ¡Fg dhy biriadg phrh ohthrlg!
-¡Ål oi dh direbg h oï!
-¡Lgs bgs si dhf direbg! ¡Isgs sgf hsuftgs bi ustibis if il ogfti! ¡Hquï istèjhkg fuistrh prgtiaaef!... ¡Fg si phsh!
-¡Phsg! -rune pgr ûlteoh viz il tenri.
-¡FE FYFAH! -rispgfbeirgf lhs rhyhs.
(Illhs bekirgf “fe fufah‟ pgrqui hsï beaif lgs qui dhjlhf nuhrhfï agog if Oesegfis.)
-¡Shogs h vir! -rune hûf il tenri. U ritrgaibe phrh tgohr eopulsg y bhr uf ifgroishltg.
Il tenri shjïh qui lhs rhyhs istèf ahse seiopri if lh grellh= y pifshjh qui se lgnrhjhbhr uf shltg ouy nrhfbi hahsg fg dhllhrh oès rhyhs if il oibeg bil rïg, y pgbrïh hsï agoir hl dgojri ogrejufbg.
Pirg lhs rhyhs lg dhjïhf hbevefhbg y agrreirgf tgbhs hl oibeg bil rïg, phsèfbgsi lh vgz;
-¡Cuirh bi lh grellh! -nrethjhf jhkg il hnuh-. ¡Hbiftrg! ¡H lh ahfhl! ¡H lh ahfhl!
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 81/726
40
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
U if uf sinufbg il ikåraetg bi rhyhs si priaepet rïg hbiftrg, h bicifbir il phsg, h teio-pg qui il tenri bhjh su ifgroi shltg y ahïh if oibeg bil hnuh. Ahy lgag bi hlinrïh,pgrqui if il preoir ogoiftg fg sefte fefnufh peahburh, y ariy qui lhs rhyhs dhjïhfquibhbg tgbhs if lh grellh, ifnhøhbhs...
Pirg hpifhs beg uf phsg, ufh virbhbirh lluveh bi hnuekgfhzgs, agog puøhlhbhs bi bglgr,lg bituveirgf if siag; irhf gtrh viz lhs rhyhs, qui li harejellhjhf lhs phths h peahburhs.
Il tenri quesg agftefuhr, sef iojhrng= pirg il bglgr irh thf htrgz, qui lhfz uf hlhrebgy ritrgaibe agrreifbg agog lgag h lh grellh. U si iad if lh hrifh bi agsthbg, pgrquifg pgbïh oès bi sucreoeiftg= y lh jhrrenh sujïh y jhkhjh agog se istuveirh ahfshbïseog.
Lg qui phshjh is qui il tenri isthjh ifvififhbg agf il vififg bi lhs rhyhs.
Pirg hufqui dhjïhf vifaebg hl tenri, lhs rhyhs fg isthjhf trhfquelhs pgrqui tifïhf oeibgbi qui vefeirh lh tenrh y gtrgs tenris, y gtrgs ouadgs oès... U illhs fg pgbrïhf bicifbiroès il phsg.
If iciatg, il ogfti jrho bi fuivg, y hphriae lh tenrh, qui si pusg lgah bi curgr hl virhl tenri terhbg bi agsthbg if lh hrifh. Illh veg thojeåf il hnuh turjeh pgr il ogveoeiftgbi lhs rhyhs, y si haira hl rïg. U tgahfbg ahse il hnuh agf lh jgah, nret;
-¡Zhyhs! ¡Xueirg phsg!
-¡Fg dhy phsg! -rispgfbeirgf lhs rhyhs.
-¡Fg vh h quibhr ufh sglh rhyh agf aglh, se fg bhf phsg! rune lh tenrh.
-¡Hufqui quibiogs sef aglh, fg si phsh! -rispgfbeirgf illhs.
-¡Pgr ûlteoh viz, phsg!
-¡FE FYFAH! -nrethrgf lhs rhyhs.
Lh tenrh, ifcuriaebh, dhjïh oitebg sef quirir ufh phth if il hnuh, y ufh rhyh, hairaèfbg-si bisphaeg, hahjhjh bi alhvhrli tgbg il hnuekf iftri lgs bibgs. Hl runebg bi bglgr bilhfeohl, lhs rhyhs rispgfbeirgf, sgfreåfbgsi;
-¡Phriai qui tgbhvïh tifiogs aglh! Pirg lh tenrh dhjïh tifebg ufh ebih, y agf ishebih iftri lhs aikhs, si hlikhjh bi hllï, agstihfbg il rïg hnuhs hrrejh, y sef biaer ufh
phlhjrh.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 82/726
48
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Ohs lhs rhyhs agoprifbeirgf thojeåf isth viz auèl irh il plhf bi su ifioeng. Ilplhf bi su ifioeng irh åsti; phshr il rïg pgr gtrh phrti, bgfbi lhs rhyhs fg shjïhfqui dhjïh qui bicifbir il phsg. U ufh efoifsh hfseibhb si hpgbir iftgfais bilhs rhyhs.
-¡Sh h phshr il rïg hnuhs oès hrrejh! -nrethrgf-. ¡Fg quiriogs qui ohti hl dgojri!¡Rifiogs qui bicifbir h fuistrg hoeng!
U si rivglvïhf bisispirhbhs iftri il jhrrg, dhsth ifturjehr il rïg.
-¡Pirg quå dhaiogs! -biaïhf-. Fgsgtrhs fg shjiogs fhbhr lenirg... ¡Lh tenrh vh hphshr hftis qui lhs rhyhs bi hllè siphf qui dhy qui bicifbir il phsg h tgbh agsth!
U fg shjïhf quå dhair. Dhsth qui ufh rhyeth ouy eftilenifti bekg bi prgftg;
-¡Uh istè! ¡Xuå vhyh lgs bgrhbgs! ¡Lgs bgrhbgs sgf hoengs fuistrgs! ¡Illgs fhbhfoès lenirg qui fhbei!
-¡Isg is! -nrethrgf tgbhs-. ¡Xui vhyhf lgs bgrhbgs!
U if uf efsthfti lh vgz phs y if gtrg efsthfti si veirgf gadg g beiz celhs bi bgrhbgs,uf virbhbirg ikåraetg bi bgrhbgs qui fhbhjhf h tgbh vilgaebhb hnuhs hrrejh, y quiejhf bikhfbg surags if il hnuh, agog lgs tgrpibgs.
H pishr bi tgbg, hpifhs tuveirgf teiopg bi bhr lh grbif bi airrhr il phsg h lgs tenris=lh tenrh yh dhjïh fhbhbg, y isthjh yh pgr llinhr h lh eslh.
Pirg lhs rhyhs dhjïhf agrrebg yh h lh grellh, y if auhftg lh tenrh dezg pei, lhs rhyhs sihjhlhfzhrgf agftrh sus phths, bisdhaeåfbgsilhs h hnuekgfhzgs. Il hfeohl, ifcuriaebgy lgag bi bglgr, runïh, shlthjh if il hnuh, dhaeh vglhr fujis bi hnuh h ohfgtgfis.Pirg lhs rhyhs agftefuhjhf priaepetèfbgsi agftrh sus phths, airrèfbgli il phsg bi thlogbg, qui lh tenrh beg vuilth, fhb bi fuivg y cui h iadhrsi h su viz h lh grellh, agflhs auhtrg phths ogfstrugshoifti defadhbhs= pgr hllï thopgag så pgbïh er h agoirhl dgojri.
Ohs lhs rhyhs isthjhf thojeåf ouy ahfshbhs. U lg qui is pigr, il tenri y lh tenrh dhjïhfhahjhbg pgr livhfthrsi y iftrhjhf if il ogfti.
·Xuå ejhf h dhair7 Istg tifïh ouy efqueiths h lhs rhyhs, y tuveirgf ufh lhrnh agfci-rifaeh. Hl cef bekirgf;
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 83/726
4:
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
-¡Uh shjiogs lg qui is! Shf h er h jusahr h lgs gtrgs tenris y vhf h vifer tgbgs. ¡Shfh vifer tgbgs lgs tenris y vhf h phshr!
-¡FE FYFAH! -nrethrgf lhs rhyhs oès kvifis y qui fg tifïhf thfth ixpireifaeh.
-¡Qï, phshrèf, agophøireths! -rispgfbeirgf trestioifti lhs oès veikhs-. Qe sgf ouadgshahjhrèf pgr phshr... Shogs h agfsulthr h fuistrg hoeng.
U cuirgf tgbhs h vir hl dgojri, puis fg dhjïhf tifebg teiopg hûf bi dhairlg, pgrbicifbir il phsg bil rïg.
Il dgojri isthjh seiopri tifbebg, pgrqui dhjïh pirbebg ouadh shfnri, pirg pgbïhdhjlhr y ogvirsi uf pgquetg. If uf efsthfti lhs rhyhs li agfthrgf lg qui dhjïh phsh-bg, y aog dhjïhf bicifbebg il phsg h lgs tenris qui lg quirïhf agoir. Il dgojri
direbg si iftirfiae ouadg agf lh hoesthb bi lhs rhyhs qui li dhjïhf shlvhbg lhvebh y beg lh ohfg agf virbhbirg ahreøg h lhs rhyhs qui isthjhf oès airah bi ål. U bekg iftgfais;
-¡Fg dhy rioibeg! Qe lgs tenris sgf ouadgs, y queirif phshr, phshrèf...
-¡Fg phshrèf! -bekirgf lhs rhyhs adeahs-. ¡Ystib is fuistrg hoeng y fg vhf h phshr!
-¡Qï, phshrèf, agophøireths! -bekg il dgojri. U høhbe, dhjlhfbg if vgz jhkh-; Il
ûfeag ogbg sirïh ohfbhr h hlnueif h ahsh h jusahr il wefadistir agf ouadhs jh-lhs... pirg yg fg tifng fefnûf hoeng if il rïg, cuirh bi lgs piais... y fefnufg biustibis shji hfbhr pgr lh teirrh.
-·Xuå dhaiogs iftgfais7 -bekirgf lhs rhyhs hfsegshs.
-H vir, h vir... -bekg iftgfais il dgojri, phsèfbgsi lh ohfg pgr lh crifti, agogse riagrbhrh hlng-. Ug tuvi uf hoeng... uf ahrpefadetg qui si are if ahsh y qui
kunhjh agf oes dekgs... Yf bïh vglve gtrh viz hl ogfti y arig qui vevïh hquï, if il
Uhjijerï... pirg fg så bfbi isthrè...
Lhs rhyhs beirgf iftgfais uf nretg bi hlinrïh; -¡Uh shjiogs! ¡Fgsgtrhs lg agfgaiogs!¡Reifi su nuhrebh if lh pufth bi lh eslh! ¡Ål fgs dhjl ufh viz bi ustib! ¡Lg vhogs hohfbhr jusahr if sinuebh! U beadg y diadg; uf bgrhbg ouy nrhfbi vgl rïg hjhkgh jusahr hl ahrpefadetg= oeiftrhs il dgojri besglvïh ufh ngth bi shfnri siah if lhphloh bi lh ohfg, phrh dhair tefth, y agf ufh ispefh bi pisahbg, qui irh lh pluoh,isareje if ufh dgkh siah, qui irh il phpil. U isareje isth ahrth; Oèfbifoi agf
il ahrpefadetg il wefadistir y ufh ahkh iftirh bi viefteaefag jhlhs.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 84/726
41
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Hpifhs hahj il dgojri bi isarejer, il ogfti iftirg tiojl agf uf sgrbg runebg=irhf tgbgs lgs tenris qui si hairahjhf h ifthjlhr lh luadh. Lhs rhyhs llivhjhf lh ahrthagf lh ahjizh hcuirh bil hnuh phrh qui fg si ogkhrh, y si lh beirgf hl ahrpefadetg,il auhl shle agrreifbg pgr iftri il phkgfhl h llivhrlh h lh ahsh bil dgojri.
U yh irh teiopg, pgrqui lgs runebgs, hufqui likhfgs hûf, si hairahjhf vilgzoifti. Lhsrhyhs riufeirgf iftgfais h lgs bgrhbgs qui isthjhf ispirhfbg rbifis, y lis nrethrgf;
-¡Lenirg, agophøirgs! ¡Ziagrrhf tgbg il rïg y bif lh vgz bi hlhroh! ¡Xui tgbhs lhsrhyhs iståf prgfths if tgbg il rïg! ¡Xui si ifauiftrif tgbhs hlribibgr bi lh eslh!¡Siriogs se vhf h phshr!
U il ikåraetg bi bgrhbgs vgl if sinuebh, rïg hrrejh y rïg hjhkg, dhaeifbg rhyhs ifil hnuh agf lh vilgaebhb qui llivhjhf.
Fg quib rhyh if tgbg il Uhjijerï qui fg riaejeirh grbif bi agfaiftrhrsi if lhsgrellhs bil rïg, hlribibgr bi lh eslh. Bi tgbhs phrtis, bi iftri lhs peibrhs, bi iftriil jhrrg, bi lh jgah bi lgs hrrgyetgs, bi tgbg il Uhjijerï iftirg, lhs rhyhs haubïhf hbicifbir il phsg agftrh lgs tenris. U pgr bilhfti bi lh eslh, lgs bgrhbgs aruzhjhf yriaruzhjhf h tgbh vilgaebhb.
Uh irh teiopg, gtrh viz= uf efoifsg runebg dezg tiojlhr il hnuh oesoh bi lh grellh,
y lgs tenris bisiojgahrgf if lh agsth.Irhf ouadgs= phriaïh qui tgbgs lgs tenris bi Oesegfis istuveirhf hllï. Pirg il Uhjijerï iftirg dirvïh thojeåf bi rhyhs, qui si lhfzhrgf h lh grellh, bespuisths h bicifbir htgbg trhfai il phsg.
-¡Phsg h lgs tenris!
-¡Fg dhy phsg! -rispgfbeirgf lhs rhyhs.
-¡Phsg, bi fuivg!
-¡Fg si phsh!
-¡Fg vh h quibhr rhyh, fe dekg bi rhyh, fe feitg bi rhyh. se fg bhf phsg!
-¡Is pgsejli! -rispgfbeirgf lhs rhyhs-. ¡Pirg fe lgs tenris, fe lgs dekgs bi tenris, fe lgs
feitgs bi tenris, fe tgbgs lgs tenris bil oufbg vhf h phshr pgr hquï!
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 85/726
42
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Hsï rispgfbeirgf lhs rhyhs. Iftgfais lgs tenris runeirgf pgr ûlteoh viz;
-¡Phsg pibeogs!
-¡FE FYFAH!
U lh jhthllh agoifz iftgfais. Agf uf ifgroi shltg lgs tenris si lhfzhrgf hl hnuh. U ahyirgf tgbgs sgjri uf virbhbirg pesg bi rhyhs. Lhs rhyhs lis harejellhrgf lhs phthsh hnuekgfhzgs, y h ahbh direbh lgs tenris lhfzhjhf uf runebg bi bglgr. Pirg illgs sibicifbïhf h zhrphzgs ohfgtihfbg agog lgags if il hnuh. U lhs rhyhs vglhjhf pgril heri agf il veiftri hjeirtg pgr lhs uøhs bi lgs tenris.
Il Uhjijerï phriaïh uf rïg bi shfnri. Lhs rhyhs ogrïhf h aiftifhris... pirg lgs tenrisriaejïhf thojeåf tirrejlis direbhs, y si riterhjhf h tifbirsi y runer if lh plhyh, dgrre-jlioifti defadhbgs. Lhs rhyhs, pesgtihbhs, bisdiadhs pgr lhs phths bi lgs tenris, fgbisestïhf= haubïhf sef aishr h bicifbir il phsg. Hlnufhs vglhjhf pgr il heri, vglvïhfh ahir hl rïg, y si priaepethjhf bi fuivg agftrh lgs tenris.
Oibeh dgrh bur isth luadh tirrejli. HE ahjg bi ish oibeh dgrh, tgbgs lgs tenrisisthjhf gtrh viz if lh plhyh, sifthbgs bi chtenh y runeifbg bi bglgr= fe ufg sglgdhjïh phshbg.
Pirg lhs rhyhs isthjhf thojeåf bisdiadhs bi ahfshfaeg. Ouadhs, ouadïseohs dhjïhfouirtg. U lhs qui quibhjhf vevhs bekirgf;
-Fg pgbriogs risester bgs hthquis agog åsti. ¡Xui lgs bgrhbgs vhyhf h jusahrricuirzgs! ¡Xui vifnhf if sinuebh tgbhs lhs rhyhs qui dhyh if il Uhjijerï!
U lgs bgrhbgs vglhrgf gtrh viz rïg hrrejh y rïg hjhkg, i ejhf thf lenirgs qui bikhjhfsurags if il hnuh, agog lgs tgrpibgs.
Lhs rhyhs cuirgf iftgfais h vir hl dgojri.
-¡Fg pgbriogs risester oès! -li bekirgf trestioifti lhs rhyhs.
U huf hlnufhs rhyhs llgrhjhf, pgrqui viïhf qui fg pgbrïhf shlvhr h su hoeng.
-¡Sèyhfsi, rhyhs! -rispgfbe il dgojri direbg-. ¡Båkifoi sglg! ¡Ystibis dhf diadgyh biohsehbg pgr oï! ¡Bikif qui lgs tenris phsif!
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 86/726
49
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
-¡FE FYFAH! -nrethrgf lhs rhyhs if uf sglg alhogr-. ¡Oeiftrhs dhyh ufh sglh rhyhvevh if il Uhjijerï, qui is fuistrg rïg, bicifbiriogs hl dgojri juifg qui fgsbicifbe hftis h fgsgtrhs!
Il dgojri direbg ixalho iftgfais, agftiftg;
-¡Zhyhs! ¡Ug istgy ahse pgr ogrer, y hpifhs puibg dhjlhr= pirg yg lis hsinurg quiif auhftg llinui il wefadistir, vhogs h tifir chrrh phrh lhrng rhtg= istg yg si lghsinurg h ustibis!
-¡Qï, yh lg shjiogs! -agftisthrgf lhs rhyhs iftusehsohbhs. Pirg fg pubeirgf agfaluerbi dhjlhr, pgrqui lh jhthllh riagoifzhjh. If iciatg; lgs tenris, qui yh dhjïhf bisahf-shbg si puseirgf jrusahoifti if pei, y hnhadèfbgsi agog queif vh shlthr, runeirgf;
-¡Pgr ûlteoh viz, y bi ufh viz pgr tgbhs; phsg!-¡Fe FYFAH! -rispgfbeirgf lhs rhyhs lhfzèfbgsi h lh grellh. Pirg lgs tenris dhjïhfshlthbg h su viz hl hnuh y riagoifz lh tirrejli luadh. Rgbg il Uhjijerï, hdgrh bigrellh h grellh, isthjh rgkg bi shfnri, y lh shfnri dhaïh ispuoh if lh hrifh bi lh plh-yh. Lhs rhyhs vglhjhf bisdiadhs pgr il heri y lgs tenris runïhf bi bglgr= pirg fhbeiritrgaibïh uf phsg.
U lgs tenris fg slg fg ritrgaibïhf, sefg qui hvhfzhjhf. If jhlbi il ikåraetg bi bg-
rhbgs phshjh h tgbh vilgaebhb rïg hrrejh y rïg hjhkg, llhohfbg h lhs rhyhs; lhs rhyhssi dhjïhf agfaluebg= tgbhs isthjhf luadhfbg crifti h lh eslh y lh oethb dhjïh ouirtgyh. U lhs qui quibhjhf isthjhf tgbhs direbhs y sef cuirzhs.
Agoprifbeirgf iftgfais qui fg pgbrïhf sgstifirsi uf oefutg oès, y qui lgs tenrisphshrèf= y lhs pgjris rhyhs, qui pricirïhf ogrer hftis qui iftrinhr h su hoeng, silhfzhrgf pgr ûlteoh viz agftrh lgs tenris. Pirg yh tgbg irh efûtel. Aefag tenris fhbh-jhf yh dhaeh lh agsth bi lh eslh. Lhs rhyhs, bisispirhbhs, nrethrgf;
-¡H lh eslh! ¡Shogs tgbhs h lh gtrh grellh!
Pirg thojeåf istg irh thrbi; bgs tenris oès si dhjïhf iadhbg h fhbg, y if uf efs-thfti tgbgs lgs tenris istuveirgf if oibeg bil rïg, y fg si viïh oès qui sus ahjizhs.
Pirg thojeåf if isi ogoiftg uf hfeohletg, uf pgjri hfeohletg aglgrhbg y pilubgaruzhjh fhbhfbg h tgbh cuirzh il Uhjijerï; irh il ahrpefadetg, qui llinhjh h lh eslhllivhfbg il wefadistir y lhs jhlhs if lh ahjizh phrh qui fg si ogkhrhf.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 87/726
43
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Il dgojri beg uf nrhf nretg bi hlinrïh, pgrqui li quibhjh teiopg phrh iftrhr ifbicifsh bi lhs rhyhs. Li pebe hl ahrpefadetg qui lg iopukhrh agf lh ahjizh phrhaglgahrsi bi agsthbg, pgrqui ål sglg fg pgbïh= y yh if isth pgseaef ahrn il wef-adistir agf lh rhpebiz bil rhyg.
U if il priaesg ogoiftg if qui lhs rhyhs, bisnhrrhbhs, hplhsthbhs, ifshfnrifthbhs,viïhf agf bisispirhaef qui dhjïhf pirbebg lh jhthllh y qui lgs tenris ejhf h bivgrhrh su pgjri hoeng direbg, if isi ogoiftg gyirgf uf isthopebg, y veirgf qui iltenri qui ejh bilhfti y peshjh yh lh hrifh, bhjh uf nrhf shltg y ahïh ouirtg, agf lhcrifti hnukirihbh bi uf terg.
-¡Jrhvg, jrhvg! -alhohrgf lhs rhyhs, lgahs bi agftiftg. ¡Il dgojri teifi il wefadis-tir! ¡Uh isthogs shlvhbhs!
U ifturjehjhf tgbh il hnuh virbhbirhoifti lgahs bi hlinrïh. Pirg il dgojri prgsi-nuïh trhfquelg terhfbg, y ahbh terg irh uf fuivg tenri ouirtg. U h ahbh tenri qui ahïhouirtg lhfzhfbg uf runebg, lhs rhyhs rispgfbïhf agf nrhfbis shaubebhs bi lh aglh.
Yfg trhs gtrg, agog se il rhyg ahyirh iftri sus ahjizhs, lgs tenris cuirgf oureif-bg h tergs. Hquillg bur sglhoifti bgs oefutgs. Yfg trhs gtrg si cuirgf hl cgfbgbil rïg, y hllï lhs phlgoiths lgs agoeirgf. Hlnufgs jgyhrgf bispuås, y iftgfaislgs bgrhbgs lgs hagophøhrgf dhsth il Phrhfè, agoeåfbglgs, y dhaeifbg shlthr il
hnuh bi agftiftg.
If pgag teiopg lhs rhyhs, qui teifif ouadgs dekgs, vglveirgf h sir thf fuoirgshsagog hftis. Il dgojri si aur, y quib thf hnrhbiaebg h lhs rhyhs qui li dhjïhfshlvhbg lh vebh, qui si cui h vever h lh eslh. U hllï, if lhs fgadis bi virhfg li nusthjhtifbir si if lh plhyh y cuohr h lh luz bi lh lufh, oeiftrhs lhs rhyhs, dhjlhfbg bis-phaetg, si lg ogstrhjhf h lgs piais, qui fg li agfgaïhf, agftèfbglis lh nrhf jhthllhqui, hlehbhs h isi dgojri, dhjïhf tifebg ufh viz agftrh lgs tenris.
Istubehftis Rrhfscgroiogs - Fhreøg
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 88/726
4>
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
>Dhnh uf auhbrg sïftises bi lh istruaturh bil auiftg hftiregr. Qiøhli lgs ilioiftgs
ahrhatirïsteags bi lh gjrh letirhreh bil hutgr, prisiftis if il auiftg.
Htenrhbg; agf ohfadhs seoelhris h lhs qui teifi lh peil bi uf tenri.
Jhraefg; hfeohl qui teifi il pilg jlhfag y phrbg, g rgkezg.
Åjhfg; èrjgl bi 80 h 8: o bi hlturh, bi ohbirh pishbh y ohaezh, ouy finrh
pgr il aiftrg y jlhfauzah dhaeh lh agrtizh.
Iscefni; ogfstrug eohnefhreg agf ahjizh, auillg y piadg bi oukir y auirpg y
peis bi lif.Cûtel; bi pgah eopgrthfaeh, efsenfeceahfti.
Dgfbgfhbh; isphaeg bi tirrifg dgfbg.
Efbglifti; efsifsejli, pirizgsg, vhng.
Efvirgsïoel; qui hphrifth g phriai fg si rihl g virbhbirg.
Pibisthl; jhsi qui sgsteifi ufh agluofh, isthtuh, ita.
Plhaebiz; queitub, trhfquelebhb, phz.
Zifnuihr; agkihr.
Zuefgsg; qui prgbuai ruefh g hphrifth sirlg.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 89/726
44
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
8Qiseñf 4
Hfèleses bi tixtgsIf obulgs hftiregris, ustib hprifbe h hfhlezhr lh cgroh y il agftifebg bi lgs tixtgsletirhregs. If isth sisef, vh h hprifbir sgjri hlnufgs hspiatgs qui puibi tifir ifauifth h lh dgrh bi hfhlezhr auhlqueir tixtg, letirhreg g fg;
8. Hspiatgs tixtuhlis, cgrohlis y agfaiptuhlis
- Hspiatgs tixtuhlis
Qi riceirif h lh cufaef bil tixtg, is biaer, auèl is su cefhlebhb; efcgrohr, fhrrhr,bisarejer, ita. Is eopgrthfti hfgthr qui pgr lg nifirhl, uf oesog tixtg teifi oès biufh cufaef. Pgr ikioplg; fhrrh y bisareji, g ixpgfi y hrnuoifth. Hsï, bi hauirbgagf sus hspiatgs tixtuhlis, uf isaretg si alhseceah bi lh senueifti ohfirh;
Yfebhb 8. Letirhturh lhtefghoireahfh iftri lgssenlgs TES y TET
Agfvirshaegfhl
Hspiatg tixtuhl Ahrhatirïsteahs ·If bñfbi si ifauiftrh7
Bisareptevg
Fhrrhtevg
Pribeatevg
Dhy beèlgngs, besauseg-fis i eftirhaaef iftridhjlhftis.
Bi pirsgfhs, gjkitgs,lunhris, sifteoeiftgs,ogoiftgs, ita.
Bi pirsgfhs, gjkitgs,lunhris, sifteoeiftgs,ogoiftgs, ita.
Fgvilhs, gjrhs bi tihtrg, a-oea, usgs grhlis agtebehfgs.
Ahrths, fgteaehs, besaursgs,ogflgngs.
Ahrths, fgteaehs, besaursgs,ogflgngs.
Efstruatevgñrbifis, gjlenhaegfis,ixenifaehs, sgleaetubis iefbeahaegfis.Privesegfis bi cuturg.
Ziaiths bi agaefh, ohfuhlisbi efstruaaegfis, liyis, fgr-ohs.Dgrsagpgs, pribeaaegfis bilaleoh y cifoifgs fhturhlis,y privesegfis iagfoeahs.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 90/726
45
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Dhy beèlgngs, besauseg-fis i eftirhaaef iftridhjlhftis.Cufaef iståteah (ricirebhh lh jillizh)= kuings biphlhjrhs= cenurhs ritre-ahs (phlhjrhs qui riahl-ahf ebihs).Bicifshs, haushaegfis,arïteahs y gpefegfis. Qibishrrgllhf lhs ebihs biqueif isareji.
Fgvilhs, gjrhs bi tihtrg, a-oea y usgs grhlis agtebehfgs.
Pgiohs, ahfaegfis, ahrths,agfvirshaegfis agtebehfhs.
Besaursgs, siftifaehs, ixpgse-aegfis, hrtïaulgs bi gpefef,ahrth bil liatgr.
Ixpgsetevg g ixpleahtevg
Zitreag
Hrnuoifthtevg
- Hspiatgs cgrohlis
Qi riceirif h lh cgroh bil tixtg qui si ixprish if bgs ilioiftgs; 8. il vgahjulhreg.Pgr ikioplg; tiafeaesogs (phlhjrhs ispiaïceahs bi ufh aeifaeh, prgcisef u gauph-aef), phlhjrhs ushbhs if lh agtebehfebhb, ita., y :. il grbif y lh cgroh agog siixpgfif lhs ebihs.
- Hspiatgs agfaiptuhlis
Qi riceiri h lgs agfaiptgs nifirhlis qui si trhjhkhf biftrg bil tixtg y qui is pgsejlihjstrhir bi cgroh ispiaïceah phrh tifir ufh ebih nlgjhl bil oesog.
Rrhjhkg if sujnrupgs
Grnhfïaisi if nrupg agf sus agophøirgs y lihf lgs senueiftis crhnoiftgs. Ebiftece-quif lgs hspiatgs tixtuhlis, cgrohlis y agfaiptuhlis bi ahbh ufg. Agophrthf agflgs bioès nrupgs, lgs hspiatgs qui ebifteceahrgf.
8
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 91/726
50
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Phrh qui sihf iciatevhs, lhs hatuhaegfis phrh hoefgrhr il ahojeg aleoèteag bijif
sir iagfoeahoifti vehjlis, pirg thojeåf ixestif fuivgs siatgris ioprishrehlis,qui hdgrh iopeizhf h bishrrgllhrsi h agfsiauifaeh bi lhs haaegfis bi oetenhaefy hbhpthaef y qui si ispirh qui sihf iagfoeahoifti vehjlis. Il bishrrgllg biisgs siatgris vh h sir ufh juifh dirrhoeifth phrh ribuaer il prgjlioh bil ahojegaleoèteag. Ikioplgs bi beadgs siatgris lgs ifagftrhogs if lhs ioprishs bibeahbhshl bishrrgllg bi ifirnïhs hltirfhtevhs, agog lhs rifgvhjlis, prefaephloifti lh ileahy lh sglhr, lhs qui trhjhkhf il usg bil debrnifg agog agojustejli y qui istubehfoåtgbgs bi nifirhaef y hlohaifhoeiftg, lhs qui bishrrgllhf lhs pelhs bi agojus-
tejli g, efalusg, lhs qui llivhf h ahjg fuivgs eftiftgs phrh rihvevhr lh nifirhaefbi ifirnïh fualihr.
“Il ahojeg aleoèteag; ·gpgrtufebhb bi fuivhs
hatevebhbis iagfñoeahs7‟ (crhnoiftg).
Crhnoiftg bi Bgf Qinufbg Qgojrh, bil
isaretgr hrniftefg Zeahrbg Nüerhlbis.
“Chjeg bisaujri il ohr, il nhuadg fg si hrrgbellhjh hfti fhbei, su ruojg irh il quiil auirpg ohfbhrh, su dgrezgfti lh Phoph efcefeth. Fuivhs auregsebhbis phrh ål,lgs oåbhfgs, il ohr bi hjhkg phrh hrrejh surni hlng hsï agog uf bgjli aeilg, quivefg h sifthrsi if ufh ispuoh jlhfah ouy airah bi bgfbi yg isthjh. Llinhjh thfhltg hquillh Phoph hzul y lesh qui fg pgbïh agfvifairoi bi qui cuirh hnuh. Oidujeirh nusthbg quibhroi uf rhtg se oès fg cuirh agftioplhfbg il ispiatèaulgvhstg y ixtrhøg phrh oes gkgs.(...)Chjeg yh bi isthfaeirg ahjhlnh kuftg h Bgf Qinufbg. Isthjh pgr vever uf ogoiftg
tresti. Il ogoiftg if qui if oe vebh riprisifthrïh, oès qui fefnûf gtrg, uf bis-prifbeoeiftg. Rris høgs dhjïhf trhfsaurrebg bisbi qui llinuå agog uf seopli risirgh trgahroi if phtrf bi oes diribhbis. ¡Oes diribhbis! Pgbïh oerhr hlribibgr, ifribgfbg, y biaeroi qui tgbg irh oïg. Ishs phlhjrhs fhbh quirïhf biaer. ·Auèf-bg if oe vebh bi nhuadg pifså hfbhr pgr ahopgs hkifgs7·Xueåf is oès buiøgbi Lh Phoph qui uf risirg7. Oi sunirïh ufh sgfresh il sglg diadg bi pifshr ifthftgs buiøgs bi isthfaeh. ·Buiøgs bi quå7 y ish thrbi ejh h sucrer il pigr nglpi.Bgf Qinufbg li bh lh ohfg h Chjeg. Bispuås si hlikh ahjhlnhfbg. Chjeg si quibhoerèfbglg. Zisulthjh yh eopgsejli ritifirlg. Ål isthjh diadg phrh ersi seiopri. U 80. www.istruaplhf.ago.hr/hrteaulgs/virhrteaulg.hsp7EBHrteaulg?:29
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 92/726
58
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Isth aggpirhtevh bi Rgah jusah oikgrhr lh ahlebhb
bi liadi bi sus prgbuatgris (crhnoiftg).
tris høgs bi pirohfifaeh if uf lunhr lg dhjïhf shturhbg bi efogvelebhb. Yf rhtgenfgrå se viïh g ivgahjh. Oi beki, hdgrh vh h jhkhr pgr il lhbg bi lh ahøhbh. Ziaeåfauhfbg aruai il rïg lg virå hsgohr if il sinufbg ripiadg. Qgojrh, oi ripitï.Zizhr, bikhr sifaellhoifti cluer oe trestizh. Fg si auhfths agshs si hogftgfhrgf ifoe sglibhb. Irhf agshs qui uf dgojri khoès si agfceish. Aiftrhfbg oe vglufthb
if lh ikiauaef bi lgs piquiøgs diadgs, be vuilth oe ahjhllg y lifthoifti oi cuephrh lhs ahshs. Oi cue agog queif si bishfnrh.‟
Ohrïh Aiaeleh Jurngs si livhfth tgbgs lgs bïhs auhfbg il sgl hsgoh h lhs 9;00 bi lhohøhfh if lh viribh Zejh bi Rgah, priphrh il bishyufg y dhai lgs preoirgs qui-dhairis if su dgnhr hftis bi grbiøhr sus 80 vhahs burhfti ufh dgrh ixhath, pgrquishji qui h lhs 4;10 bi lh ohøhfh phshrè puftuhl il ahoef bi Aggoilha h riagnirlgs 90 letrgs bi liadi qui illh vifbi behrehoifti.Illh is ufh bi lgs 42 oeiojrgs bi lh Aggpirhtevh Oultehatevh bi Prgbuatgris Hnrg-piauhregs bi Rgah (Aggoilha), qui bisbi il :003 trhjhkh agf lhjreings bi lhs seitiviribhs bil oufeaepeg if lh prgbuaaef liadirh y il oikgrhoeiftg bi lh ahbifhlèatih if lh zgfh.Lhuriftefg Qglhfg Nuïg is il nirifti bi isth aggpirhtevh qui if sus peags oèshltgs llinh h riagnir ufgs >.000 letrgs bi liadi behregs, lgs auhlis ricrenirhf if uf
nrhf thfqui bi beiz oel letrgs if sibi h lh shlebh dhaeh Pheph, phrh qui h lh ohøhfhsenueifti vifnh Phrohlht h agoprhrlgs. U is qui lh hsgaehtevebhb bi istgs prgbuatgris dh sebg lh alhvi bi su åxetg phrhohftifirsi if il fingaeg hfti lgs vhevifis bil priaeg bi lh liadi y lh prisef bilgseftiroibehregs pgr eopgfir sus agfbeaegfis.
Hbioès bi oikgrhr lh ahlebhb bi vebh bi lgs ahopisefgs, lh Aggpirhtevh thojejusahpirciaaegfhr lh ahlebhb bi lh prgbuaaef nrhaehs hl Prgyiatg Hlehfzhs bil Oefestiregbi lh Hnreaulturh, agf il qui if uf trhjhkg h aefag høgs si dhrè oikgrhoeiftg ni-
fåteag y bi prhbirhs h 95 jificeaehregs bi lh Aggpirhtevh.
Hbglcg Nüerhlbis, prgthngfesth bi“Bgf Qinufbg Qgojrh‟, pilïaulhberenebh pgr Ohfuil Hftïf (Hrnif-tefh, 8535). Jhshbh if lh gjrh biNüerhlbis. E o
h n i f t g o h b h b i
w w w . w
e m e p i b e h . g r n
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 93/726
5:
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Rrhjhkg if sujnrupgsAgf sus agophøirgs, jusqui if lh jejlegtiah uf lejrg agrrispgfbeifti h ufh bi lhs
åpgahs y/g ogveoeiftgs letirhregs trhjhkhbgs h lg lhrng bi lh Yfebhb 8. Lihf kuftgsuf crhnoiftg bil lejrg (fg efciregr h 9 pènefhs), y dhnhf uf hfèleses arïteag bil oesog,tifeifbg if auifth lgs pirsgfhkis, lgs hspiatgs tixtuhlis, cgrohlis y agfaiptuhlis,lhs ahrhatirïsteahs iståteahs, destreahs, sgaeglneahs, il teiopg if il auhl trhfsaurri,ita. Qeftiteaif lh efcgrohaef if uf ohph agfaiptuhl.
Iñleah; prgbuaebh pgr il veiftg.
Isthfaeh; dhaeifbh bi ahopg bistefhbh hl aultevg, y oès ispiaehloifti h lh
nhfhbirïh.
Isthfaeirg; pirsgfh qui is buiøh bi ufh isthfaeh, ahsh bi ahopg, g qui auebh
bi illh.
Ivgahr; trhir hlnufh agsh h lh oiogreh g h lh eohnefhaef.
Diribhbis; pgraef bi tirrifg aultevhbg pirtifiaeifti h uf oesog buiøg=
agfkuftg bi cefahs, dhaeifbhs y pgsisegfis bi hlnueif.
Oåbhfg; ogftf bi hrifh ahse h clgr bi hnuh, if zgfhs pgag prgcufbhs.
Oetenhr; ogbirhr, hplhahr g suhvezhr hlng.
Phoph; llhfurh ixtifsh bi Hoåreah bil Qur agf pgags èrjglis.Zipiadg; sujebh g auisth jhsthfti iopefhbh, hufqui agrth.
Zisirg; dgojri qui agfbuai il nhfhbg.
Qhturhbg; llifg, gauphbg agoplithoifti.
Shstg; hopleg, ixtifsg g ouy nrhfbi.
Sehjli; qui puibi rihlezhrsi g llivhrsi h ahjg.
4
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 94/726
51
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
8Qiseñf 5
Il tixtg ixpgsetevg y il plhf tixtuhl
Yfebhb 8. Letirhturh lhtefghoireahfh iftri lgssenlgs TES y TET
Rñoisi ufgs ogoiftgs phrh pifshr bi cgroh efbevebuhl, sgjri lhs senueiftisprinufths;
• ·Xuå is uf tixtg ixpleahtevg g ixpgsetevg7
• ·Auèl is lh cufaeñf/utelebhb bi uf tixtg ixpleahtevg g ixpgsetevg7
·Xuå arii ustib qui is uf plhf tixtuhl7
If Agoufeahaef y Lifnuhki 4, trhjhkhogs sgjri iltixtg ixpgsetevg. If isth sisef, vhogs h riagrbhr biquå si trhth.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 95/726
52
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
8. Rixtg ixpgsetevg g ixpleahtevg
·Xuå is7
·Auèl is su grbif uistruaturh7
·Xuå hspiatgs bijiftifirsi if auifth
phrh dhair uf tixtgixpgsetevg7
Rixtg qui teifi lh eftifaef agoufeahtevh bi ixpleahruftioh g uf diadg ispiaïceag bi cgroh sifaellh, alhrh,grbifhbh y gjkitevh. Phrh ixpgfir uf tioh si dhai ufh
bisarepaef gjkitevh y ufh fhrrhaef virïbeah is biaer, siauifthf lgs diadgs g tiohs thl y agog sgf, trhthfbg biribuaer hl oïfeog, lhs gpefegfis pirsgfhlis.- Prisifthaeñf; efaluyi agftixtg (teiopg, lunhr), tiohpgr trhthr, deptises, gjkitevgs y gtrgs ilioiftgs nifi-rhlis.- Bishrrgllg; si hoplïh il tioh if vhregs pèrrhcgs.- Agfaluseñf; risuoif g sïftises bi lg ixprishbg if iltixtg.
- Yshr grhaegfis sifaellhs, jrivis y aggrbefhbhs iftri sï.- Pribgoefeg bi lh cufaef ricirifaehl; il tixtg biji ri-clikhr lh rihlebhb y fg lh sujkitevebhb bi queif isareji, isbiaer, ribuaer hl oïfeog lgs pifshoeiftgs, sifteoeiftgsy gpefegfis bil hutgr.- Qi puibi ushr lh fhrrhaef, lh bisarepaef y lh hrnu-oifthaef.- Il teiopg virjhl is il prisifti.
Istubehftis Rrhfscgroiogs - Fhreøg
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 96/726
59
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
·Añog si priphrh uf tioh phrh ixpgfirlg7
Bileoethr
Priphrhr
Grnhfezhr
y thojeåf servi…
Qi isagni il tioh g diadg ispiaïceag sgjri il auhl sivh h ixpgfir. Pgr ikioplg; jegnrhcïh bi Nhjreil NhraïhOèrquiz, il riaealhki, il aultevg bi phph if su rinef, lhs
trhbeaegfis rilenegshs bi su oufeaepeg, ita.Qi dhai uf isquioh jhsi agf hlnufhs ebihs prefaephlis. Hsï si puibi vir se, hl bishrrgllhrlhs, il pûjleag agoprif-birè il oifshki qui si queiri bhr.Qi grbifhf lhs ebihs if ufh siauifaeh lneah; lgs diadgssi grnhfezhf pgr il teiopg auhfbg si beirgf= si plhftihufh setuhaef prgjlioèteah y si prgpgfif sgluaegfis=si ixpleahf lhs ithphs if lhs auhlis si beg uf prgaisg=si prisifthf lhs ebihs bi hauirbg agf su eopgrthfaeh g
agoplikebhb g si auifthf lgs diadgs y lhs ahushs quilgs nifirhrgf.
- Dhair prinufths sgjri il tioh y rispgfbirlhs= isg hyubhh priphrhr lh ixpgseaef y h ebifteceahr ebihs aiftrhlis.- Ytelezhr uf grnhfezhbgr priveg (Husujil). Is ufh istrhti-neh bebèateah qui piroeti qui il pûjleag isthjlizah ufhrilhaef agf il tioh ixpuistg.- Ebifteceahr ikioplgs qui servhf agog hpgyg.- Bitiroefhr lgs hpgygs vesuhlis qui si utelezhrèf (ahrti-lirhs, behpgsetevhs, gjkitgs, ita.).
Istubehftis Rrhfscgroiogs - Fhreøg
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 97/726
53
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Chsis
Eftrgbuaaeñf
Bishrrgllg
Aeirri
Rifnh if auifth…
GKG; phrh bishrrgllhr il tioh, si utelezh oès bi lh oethbbil teiopg tgthl. Lh prisifthaef y lh agfalusef sgfoès jrivis.Biji llhohr lh htifaef bil pûjleag, bispirthr su eftirås
pgr lh ixpgseaef y ogtevhrlg h phrteaephr. Is eopgrthftiisthjliair ufh rilhaef iftri lgs agfgaeoeiftgs privegsbi lh nifti y lh efcgrohaef pgr ixpgfir. Pgr ikioplg;phrh dhair ufh ixpgseaef sgjri lh letirhturh aglgfehl, sipuibi prinufthr hl pûjleag quå shji sgjri lh åpgah bilh aglgfeh, sgjri quå tiohs isarejerïh, se veveirh if ishåpgah, ita.- H lh dgrh bi ixpgfir il tioh, biji dhjir uf grbiflneag, uf delg agfbuatgr iftri lhs ebihs.
- Is eopgrthfti er bi lg nifirhl h lg ispiaïceag.- Qi ufif lhs ebihs oès eopgrthftis bi lh ixpgseaef.- Qi isthjliai ufh agfixef iftri il agfgaeoeiftg phshbgy lg qui si hahjh bi isauadhr, bi ohfirh qui il pûjleagseifth qui lgnr hlng.- Ahbh beiz oefutgs, fuistrg airijrg peirbi agfaiftrh-aef, sinûf lgs ûlteogs hvhfais bi lh fiurgaeifaeh. Dhnhagrtis phrh risuoer, ikiopleceahr, efbhnhr g prinufthr hl
pûjleag, iftri gtrhs hatevebhbis.
Hdgrh sï; ¡H ixpgfir!
Istubehftis Rrhfscgroiogs - Fhreøg
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 98/726
5>
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Phrh qui lh ixpgseaef sih befèoeah y auoplh su gjkitevg…
Hl dhjlhr;
Ixpriseñf agrpgrhl
Agfthatg vesuhl
• Hkusti su tgfg bi vgz hl lunhr y hl pûjleag
(tifeifbg if auifth se dhy ruebg, se il nrupg is
piquiøg, ita.).
• Prgfufaei agf alhrebhb y hrteauli jeif lhs ph-
lhjrhs.
• Shrïi lh iftgfhaeñf= fg dhjli agf il oesog
tgfg tgbg il teiopg.
• Dhnh phushs= fg dhjli ouy rèpebg.
• Hyûbisi agf nistgs y ogveoeiftgs agrpgrhlis
agdiriftis agf il oifshki y qui bisthquif lh
efcgrohaef.
• Oûivhsi if il lunhr= fg si quibi queitg.
• Dhnh phushs= fg dhjli bi agrrebg.
•Oeri hl pûjleag (fg hl tiadg, h lh phrib, hl pesg).
• Gjsirvi lgs nistgs, pgsturh y rihaaegfis bil
pûjleag= istg li piroeti shjir se lh ixpgseaef is
iftritifebh, hjurrebh, pgag alhrh, ita.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 99/726
54
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Rrhjhkg if sujnrupgs
Ziûfhsi agf sus agophøirgs. If nrupg, isagkhf hlnufg bi lgs tiohs vestgs if lhssisegfis 8 h > rilhaegfhbgs agf lh letirhturh if Lhtefghoåreah. Dhnhf ufh ixpgseaefbi 89 oefutgs, tifeifbg if auifth lhs phuths qui si trhjhkhrgf if il Obulg 4 yqui si riagrbhrgf if isth sisef. Luing, agophrthf agf lgs bioès agophøirgsauèlis cuirgf lgs ilioiftgs qui tuveirgf if auifth phrh priphrhr, grnhfezhr y pri-sifthr su ixpgseaef.
8
:. ·Añog ilhjgrhr uf plhf tixtuhl7
Hdgrh qui ustib riagrb aog si dhai uf tixtg ixpgsetevg, hprifbirè aog siilhjgrh uf plhf tixtuhl.
·Bi quå si trhth 7
Qi trhth bi eohnefhr bi ohfirh hprgxeohbh, lhs ahrhatirïsteahs cufbhoifthlis qui
tifbrè uf isaretg qui ustib queirh dhair.
·Auèlis sgf lgs phsgs pgr sinuer7
8. Isthjliair il tioh sgjri il auhl vh h ilhjgrhr su tixtg; tifir if auifth ilbistefhthreg; tgbg tixtg si isareji phrh hlnueif= pgr isg, bipifbeifbg bi queåf lgvhyh h liir, si trhthrèf ufhs ebihs u gtrhs, si bishrrgllhrèf y ixprishrèf bi ufh ugtrh ohfirh, ita. Pgr ikioplg; se queiri dhair uf tixtg, agfthfbg aog is lh pisahif su rinef, fg puibi dhairlg enuhl se queif lg vh h liir is uf feøg, uf pisahbgr,uf prgcisgr g hlnueif qui fg teifi ebih bi quå si trhth lh pisah. Hsï, hl isthjliairh queåf vh berenebg il tixtg, pgbrè ushr il lifnuhki y lh cgroh hbiauhbgs.
:. Gjkitevg bil tixtg; lgs tixtgs si isarejif phrh hlnueif y agf uf prgpsetg= hlisarejer uf tixtg, si dhai agf uf gjkitevg g cef. Pgr isg, dhy qui tifir if auifth;
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 100/726
55
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
• Il iciatg qui si bisih ahushr if queif lg lii; efcgrohr, bevirter, sgrprifbir, bi -fufaehr, ita.• Lh ixtifseñf hprgxeohbh.
• Lh alhsi bi tixtg qui si vh h isarejer; bisarepaeñf, fhrrhaeñf, ixpgseaeñf hrnu-oifthaef, ita.
Puibi hpgyhrsi if isti ogbilg;
RiohBistefhthreg
Eftifaeñf
Repg bi isaretgIxtifseñf (hprgxeohbh)
Istubehftis Rrhfscgroiogs - Fhreøg
5Ilhjgri uf plhf tixtuhl, tifeifbg if auifth lgs hspiatgs oifaegfhbgs y, agf jhsiif ål, ilhjgri uf tixtg bi oèxeog bgs pènefhs. Luing, eftirahojei su tixtg agfhlnufgs bi sus agophøirgs. Illgs lg liirèf y li sunirerèf agrriaaegfis y hkustis=dhnh lg oesog agf lgs tixtgs bi sus agophøirgs. Ziilhjgri su isaretg, tifeifbg ifauifth lhs gjsirvhaegfis diadhs, se istè bi hauirbg agf illhs= if ahsg bi fg isthrlg,
sustifti sus rhzgfis.
Depñtises; supgseaef sef pruijhs qui si tgoh agog jhsi bi uf rhzgfhoeiftg.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 101/726
800
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
8Qiseñf 80
Oibegs bi agoufeahaeñf ohsevh
Yfebhb 8. Letirhturh lhtefghoireahfh iftri lgssenlgs TES y TET
·Xuå sgf7
Lgs oibegs bi agoufeahaef ohsevh sgf dirrhoeifths g efstruoiftgs h trhvås bilgs auhlis si efcgroh y si agoufeah bi ohfirh ohsevh, puis piroetif qui hoplegsagftifebgs bi efcgrohaef llinuif h lgs oès besthftis lunhris bil Plhfith if cgrohefoibehth. H trhvås bi illgs, lhs pirsgfhs y agoufebhbis si iftirhf bi lg qui suaibiif lgs hspiatgs iagfoeag, pglïteag, sgaehl, ita., thftg if su agftixtg oès efoibehtgagog if il agftixtg nlgjhl. Qu cef is efcgrohr, ibuahr, iftritifir, cgrohr gpefef,agftrglhr, bifufaehr, ita.
·Auèlis sgf7
Prifsh- Is il oibeg oès hftenug.- Dhy tris nåfirgs; efcgrohtevg (fgteaeh, ripgrthki gjkitevg), bi gpefef (ibetgrehl,hrtïaulgs g agoifthregs agf gpefegfis), i eftirprithtevg (arfeahs, iftrivesths, ri-
Rñoisi ufgs ogoiftgs phrh pifshr bi cgroh efbevebuhl, sgjri lhs senueiftisprinufths;
• ·Auèlis sgf lgs oibegs bi agoufeahaeñf ohsevh7 ·Auèl(is) ush behrehoifti7
·Auèl li nusth oès7 ·Pgr quå7• ·Pgr quå sgf eopgrthftis istgs oibegs phrh lh sgaeibhb hatuhl7
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 102/726
808
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
pgrthkis eftirprithtevgs).- Puibi sir riutelezhbh is biaer, puibi sir liïbh pgr gtrhspirsgfhs, ita. y si puibi llivhr agf ufg h bgfbi queirh.- Agophrhbh agf lgs oibegs hubegvesuhlis, åsth bh oèsbithllis sgjri lhs fgteaehs y suili efcgrohr bisbi gtrg puftg
bi vesth.
Zhbeg- Dhy vhregs cgrohtgs; fgteaeirg, adhrlh, arfeah, agoif-threg, beèlgng, iftrivesth, oish ribgfbh, rhbeg-pirebeagy rhbeg-brhoh.
- Is efoibehth rispiatg bi lgs hagftiaeoeiftgs. Pgr ikio-plg;trhfsoeti fgteaehs bi ûlteoh dgrh, y piroeti il agfthatg ifteiopg rihl. Pgr ikioplg; uf gyifti puibi llhohr y phrteaephr if vevg y if beriatgif uf prgnrhoh rhbehl.- Pgr su cgrohtg, is agophtejli agf gtrhs hatevebhbis (ahoefhr, agaefhr, ohfikhr,ita.), pgr lg auhl lh cgahlezhaef bi lh htifaef is oifgr.- Hyubh h ikiraethr lh eohnefhaef.
- Qu lifnuhki biji sir befèoeag, ogtevhbgr y alhrg, puis fg dhy gtrgs ilioiftgsqui hyubif h agoprifbir lg qui si queiri trhfsoeter.- Qu agstg is jhkg.
Riliveseñf- Haaibir h illh fg is thf cèael agog is il ahsg bi lh rhbeg (ri-queiri cluebg ilåatreag, sirveaeg bi hftifh g ahjli, ita.).
- Iftriteifi cèaeloifti nrhaehs h su cgrohtg hubegvesuhl (eohnify sgfebg).- Is il oibeg oès efcluyifti y il qui ohygr eophatg nifirh ifil pûjleag.- If hlnufgs ahsgs, piroeti lh efoibehtiz bi lh efcgrohaef.
Eftirfit- Qu agstg is ahbh viz oès jhkg.
Sifbibgris bi pirebeags ifZïg bi Khfierg if 8455.
Ziaiptgr Lhchyitti DH->00bi 853:
Rilivesgr Jrhuf DC 8, ufogbilg hlioèf bi lgs høgs 8590.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 103/726
80:
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
- Piroeti eftirhatevebhb i eftirhaaef if teiopg rihl.- Piroeti haaibir h lh efcgrohaef agftifebh if lgs oibegs hrrejh aethbgs. Pgr ikio-plg; si puibi liir uf pirebeag if lïfih, isauadhr g vir uf prgnrhoh bi rhbeg gtilivesef trhfsoetebg hftiregroifti g if becirebg, ita., y h ouadhs gtrhs cuiftis bi
8Qiøhli uf hspiatg finhtevg bi ahbh oibeg bi agoufeahaef ohsevh bi lgs auhlissi dhjlh if isth sisef (prifsh, rhbeg, tilivesef i Eftirfit), y ixplequi pgr quå lgagfsebirh agog thl. Luing, rispgfbh; ·aog arii qui puibi sgluaegfhr g agfvir-tersi if uf hspiatg pgsetevg7 Agophrth agf sus agophøirgs.
Qe tifiogs if auifth qui lh efcgrohaef is ufh oirahfaïh,iftifbiogs iftgfais qui si rinulh pgr lhs liyis bi oirahbg.Pgr illg, ouadg bi lg qui hphriai if lgs oibegs bi agoufe-ahaef ohsevh teifi lhs senueiftis ahrhatirïsteahs;
- Silgz; fgs nusth lh rhpebiz lg beriatg. Qlg pgr vir u gïr ufdiadg bi ohfirh efoibehth, ariiogs qui is rihl, pirg ouadhsviais il eophatg fgs agfcufbi if viz bi halhrhr. Il hsuftg is
qui, isthr if il lunhr bi lgs diadgs, fg seiopri is nhrhftïhbi efcgrohaef virhz.
- Qifaellg; lhs agshs si vif agog cèaelis bi agoprifbir y fgogtevhf fuistrg iscuirzg.
- Bevirtebg; si arii qui tgbg biji prisifthrsi bi cgrohiftritifebh g bevirtebh= istg llivh h lh efchftelezhaef bi lh
Istubehftis Rrhfscgroiogs - Fhreøg
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 104/726
801
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
efcgrohaef.
- Iogaegfhfti g iogtevg; il eophatg bil hagftiaeoeiftg suili sir oès eopgrthftiqui il hfèleses y lh riclixef= il oifshki is eftifsg y cunhz. Fg eopgrth agoprifbiril pgr quå, il aog g il grenif bi lg qui gaurri.
- Lh tilipgles; ariiogs qui lgs oibegs fgs hairahf hl Oufbg, pirg if rihlebhb isioufbg fg is slg lg qui si vi u gyi= is seoplioifti, uf riagrti bi lh rihlebhb.Ariir qui isthogs haaibeifbg h tgbh lh efcgrohaef, agftrejuyi h qui sihogs ahbhviz oès besthftis y phsevgs if rilhaef agf fuistrg oufbg efoibehtg.
- Qgjrihjufbhfti; dhy ixaisg bi efcgrohaef, pirg fg dhy isphaeg phrh agoprif-bir, hfhlezhr g riclixegfhr sgjri illh.
- Arihaeñf bi virbhbis oibeèteahs; aeirth efcgrohaef is ripitebh fuoirgshsviais y pgr besteftgs oibegs, pgr lg auhl lgs efbevebugs tiroefhf ariyifbg qui isaeirth g virbhbirh.
- Lh cgroh vs. il agftifebg; lh cgroh agog si trhfsoeti g agoufeah lh efcgrohaef,puibi tifir ohygr iciatg y agfvifair oès qui il agftifebg oesog.
88. www.saptci.ago/oeargsetis/AgfnrisgWHIPW:000/Pgfifaehs-dto/NWShuadirit.dto.
80
Agfcgroi uf nrupg agf sus agophøirgs y iftri tgbgs isagkhf ufh fgteaeh g tiohbi hatuhlebhb. Ahbh ufg si ifahrnh bi riagnir lh efcgrohaef qui si pujlequi gioeth sgjri isi tioh g fgteaeh if uf oibeg becirifti (rhbeg, prifsh, tilivesef iEftirfit). Luing;
h. Zispiatg bi lh fgteaeh g tioh isagnebg, riûfhfsi i ebiftecequif quå agshs sgfagoufis if tgbgs lgs oibegs hfhlezhbgs, y quå agshs sgf beciriftis. Pgr ikioplg; siprisift slg ufh virsef bi lg gaurrebg, si dezg uf hfèleses agf ispiaehlesths, ita.
j. Iftri tgbgs, rispgfbhf lhs senueiftis prinufths;
·Bi quå trhth lh fgteaeh7
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 105/726
802
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
·Is eopgrthfti phrh ustibis7 ·Pgr quå7 ·Phrh queåf is eopgrthfti7
·Dhy efcgrohaef sgjri queåf, quå, aog, auèfbg, pgr quå, phrh quå7
·Bi bfbi prgveifi7 Cuifti; Cesahlïh, EAJC, dhjethfti bi uf oufeaepeg, Prisebifti
bi lh Zipûjleah, hlohaåf bi ahbifh, GFN, Pgleaïh, aleifti bi uf jhfag, lïbir ag-oufethreg, ita.
·Xuå gtrh efcgrohaeñf teifif sgjri ish fgteaeh7
·Aog puibif shjir se is virbhbirh7
·Agfsebirhf qui lh efcgrohaef is suceaeifti g chlthf bhtgs pgr agfgair7
·Reifi ufh agftixtuhlezhaef7
·Dhy eftirisis ispiaïceags bitrès bi ish fgteaeh7 ·Auèlis pgbrïhf sir7
Cgahlezhaeñf; hatg bi berener il eftirås g lgs iscuirzgs dhaeh uf aiftrg g cgag.
Nlgjhl; nifirhl, hopleg.
Eftirhatevebhb; eftirhaaef, h ogbg bi beèlgng, iftri ufh oèquefh y uf usuhreg.
Oish ribgfbh; nrupg bi pirsgfhs qui si riûfif phrh agfcrgfthr sus gpefegfissgjri bitiroefhbh ohtireh y beèlgng qui isthjliaif.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 106/726
809
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
efcgrohaef, gpefef, iftritifeoeiftg, ita. (ousigs vertuhlis, kuings, sirveaegs, ita.).
- Il haaisg h lh efcgrohaef puibi sir efoibehtg.·Xuå sgf lhs cuiftis bi efcgrohaeñf7
Qgf efstruoiftgs y riaursgs phrh il agfgaeoeiftg, jûsquibh y haaisg h lh efcgroh-aef bi fuistrg eftirås. Pgr ikioplg; uf pirebeag, uf ixpirtg qui dhjlh sgjri uftioh, ufh cgtg, il fgteaeirg, uf beaaegfhreg, ita.
8Qiseñf 88
Agfsulth bi cuiftis bi efcgrohaeñf
Yfebhb 8. Letirhturh lhtefghoireahfh iftri lgssenlgs TES y TET
Rñoisi ufgs ogoiftgs phrh pifshr bi cgroh efbevebuhl, sgjri lhs senueiftisprinufths;
• Auhfbg jusah efcgrohaeñf phrh rihlezhr hlnufh thrih g trhjhkg ixtrhalhsi, ·h queåf g
h quå haubi7 (hoeng g agfgaebg, jejlegtiah, pirebeag, prgcisgr, Eftirfit, ita.)
• ·Agf jhsi if quå aretireg(s) isagni sus cuiftis bi efcgrohaeñf7 (nustg, chaelebhb
bi haaisg, agfcehjelebhb, ita.).
• ·Arii qui pgbrïh hauber h gtrhs cuiftis7 ·H auèlis7
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 107/726
803
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
·Auèlis sgf7
Bi hauirbg agf il fevil bi efcgrohaef g agftifebg;
·Xuå si biji tifir if auifth h lh dgrh bi agfsulthr cuiftis
bi efcgrohaeñf7
Auhfbg il bgaifti li hsenfh ufh hatevebhb ixtrh alhsi g auhfbg ustib hyubh h susdekgs agf lhs thrihs bil aglineg, is agoûf jusahr y agfsulthr cuiftis bi efcgrohaefphrh gjtifir lgs bhtgs qui si fiaisethf. Pgr ikioplg; se if ufh hatevebhb ixtrh alhsisi li pebi qui ixplequi lhs ahrhatirïsteahs bi bitiroefhbg hutgr lhtefghoireahfg,ustib biji jusahr efcgrohaef rilhaegfhbh agf ål. Puibi iftgfais, er h lh jejlegtiahy jusahr if lejrgs, h ufh shlh bi efcgroèteah g ahcå Eftirfit y jusahr if pènefhs ij,hpgyhrsi if sus prgpegs hpuftis bi alhsi g efalusg, ifagftrhr lh efcgrohaef, pri-
nuftèfbgli h hlnufh pirsgfh qui siph ouadg sgjri il tioh.
Auhfbg jusqui lh efcgrohaef, puibi tifir if auifth lhs senueiftisriagoifbhaegfis;
If Eftirfit;
• Phrh iopizhr, jusqui if lgs llhohbgs oithjusahbgris, is biaer, lhs pènefhs ^ij
Cuiftis preohrehs;Qgf hquillhs qui bhf efcgrohaef fuivh, grenefhl y cefhl, y qui fg rioetif hgtrh cuifti fe lh agoplioifthf. Fgrohloifti, isths cuiftis si ifauiftrhf ifogfgnrhcïhs, gjrhs letirhrehs, rivesths, tises, haths bi agfnrisgs, bgauoiftgs bitrhjhkg, efcgrois tåafeags, fgrohs, phtiftis y prgnrhohs bi efvistenhaef.
Cuiftis siaufbhrehs;Qgf hquillhs qui efbeahf if quå cuifti g bgauoiftg si puibi ifagftrhr lh
efcgrohaef grenefhl. Fg agfteifif efcgrohaef hahjhbh, sefg qui seiopririoetif h bgauoiftgs preohregs. Qgf lhs jejlegnrhcïhs, ahtèlgngs, jusahbgris,beriatgregs, ïfbeais, hlohfhquis, hfuhregs, beaaegfhregs, ifaealgpibehs, htlhs,nuïhs bi vehkis y jhsis bi bhtgs.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 108/726
80>
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
qui lgahlezhf efcgrohaef if fuoirgshs cuiftis, pirg fg teifif ufh cuifti bi bhtgsprgpeh, agog Nggnli y Uhdgg!. Istgs sestiohs ifauiftrhf ouadh efcgrohaef, hsï qui ustib biji celtrhrlh bi hauirbg agf sus gjkitevgs.
• Diadg istg, cïkisi if hlnufgs hspiatgs eopgrthftis; ·is cehjli g virhz il seteg ij
bgfbi ifagftrñ lh efcgrohaeñf7 ·Xueåf is il hutgr bi ish efcgrohaeñf7 ·Lh efcgr-ohaef li chlth7
• Qih privifebg y fg arih if tgbg lg qui ifauiftrh if lh rib, puis prèateahoifti
auhlqueir pirsgfh puibi pujleahr if illh. Ouadgs risulthbgs bi jûsquibh puibifsir errilivhftis, chlsgs, bestgrsegfhbgs, efagoplitgs, ita. Pgr ikioplg; ufh pènefh^ij llhohbh www.thrihschaelis.ago puibi fg sir uf juif seteg bi agfsulth.
• Sirecequi seiopri lh efcgrohaeñf, agfcerohfbg agf bevirshs cuiftis. Fg is riag-oifbhjli utelezhr ufh ûfeah cuifti.
• Yteleai prefaephloifti pènefhs ^ij bi ufevirsebhbis, efstetuaegfis pûjleahs y
prevhbhs riagfgaebhs, iftebhbis ispiaehlezhbhs, pujleahaegfis agfgaebhs y jeifahleceahbhs, jejlegtiahs vertuhlis, ita.
If lh jejlegtiah;
• If gahsegfis, agfsulthr if lh cuifti beriath puibi sir agopleahbg g becïael. Pgr
illg, si suneiri jusahr tixtgs g bgauoiftgs bi hutgris haribethbgs. Pgr ikioplg;arfeahs, ripgrthkis, hfèleses, iftrivesths, risiøhs, ita.
• Puibi hpgyhrsi if htlhs, rivesths, auiftgs, tixtgs isaglhris, ita.
• Qe ixesti uf ogtgr bi jûsquibh iliatrñfeag, dhnh lh jûsquibh agf phlhjrhs agf-ariths. Pgr ikioplg; “Nhjreil Nhraïh Oèrquiz Fgjil‟, “sestioh ogfthøgsg Hseh‟,“rilenegfis hcreahfhs‟, ita. Istg thojeåf hpleah phrh lhs jûsquibhs if Eftirfit.
If prifsh (rivesths y pireñbeags);
• Qe il tioh is bi hatuhlebhb, jusqui pujleahaegfis riaeiftis. Qe istè dhaeifbg ufh
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 109/726
804
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
“Lh gjrh fhrrhtevh bi Kuhf Zulcg (Kuhf Fipgouaifg Ahrlgs Påriz Zulcg Sezahï-fg) auifth dhsth dgy agf slg bgs vglûoifis; Il llhfg if llhohs, agfkuftg biauiftgs pujleahbg if 8591, ufh jrivi fgvilh tetulhbh Pibrg Pèrhog (8599),
hlnûf auiftg fufah riagnebg if lejrg (agog `Lh vebh fg is ouy sireh if susagshs²) y gtrg qui bishphriae bi ufh h gtrh ibeaef bi Il llhfg if llhohs
(`Phsg bil Fgrti²)‟ (Zucefille, 8549).
jûsquibh sgjri tiohs phshbgs, pgr ikioplg; il vgtg cioifefg if Aglgojeh, lhllinhbh bi lh tilivesef hl Phïs, il prioeg Fgjil bi Nhjreil Nhraïh Oèrquiz, ita.),puibi utelezhr cuiftis qui fg sihf riaeiftis.
• Agfsulti if pujleahaegfis ispiaehlezhbhs g riagfgaebhs.
·Xuå biji dhairsi auhfbg si tgoh efcgrohaeñf bi hlnufh
cuifti7
Ahbh viz qui ustib tgoi efcgrohaef bi ufh cuifti, biji aethrlh. ·H ustib li nusthrïhqui uf agophøirg agpehrh ufh thrih suyh y bekirh qui ål oesog lh dezg7. Qe ustibdhai uf trhjhkg if nrupg y ufg bi sus agophøirgs lg ixpgfi if alhsi y fg lg oif-
aegfh h ustib, ·li phriairïh agrriatg7 Isg is priaeshoifti lg qui gaurri auhfbg sitgoh g si agpeh efcgrohaef bi hlnufh cuifti sef oifaegfhr h su hutgr.Yfh viz riagpelhbh lh efcgrohaef y rihlezhbh su thrih g hatevebhb, is ouy eopgrthftiqui aeti lhs cuiftis bi lhs auhlis tgo lgs bhtgs qui utelez g tgo agog jhsi. Istgsi dhai fg slg phrh bhr il hprgpehbg riagfgaeoeiftg hl hutgr bil tixtg, sefg thojeåfphrh qui queif lih il trhjhkg qui ustib ilhjgr, puibh tifir ufh nuïh y hoplehrefcgrohaef sgjri il tioh, se li eftirish .Qe tgo uf tixtg g crhnoiftg letirhl bi uf tixtg, is biaer, se lg agpe thl auhl bil
grenefhl, biji pgfirlg iftri agoellhs (“ ‟), y luing pgfir lh aeth agrrispgfbeifti, agfil hpillebg bil hutgr y il høg bi pujleahaef bil tixtg agfsulthbg iftri phråftises.Pgr ikioplg;
8:. dttp;//www.ibuahrib.grn/nlgjhl/hfhvinhr80/ufebhbisWbebhateahs/LAWHFW05Wcuiftis/efbix.dtol#lefmW08
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 110/726
805
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Qe fg utelez uf crhnoiftg tixtuhl, sefg qui tgo ufh ebih g agfaiptg, lg pgfi sefagoellhs, pirg hfgth il fgojri bil hutgr y il høg bi pujleahaef bil tixtg, iftriphråftises. Pgr ikioplg;
Mglohf (8548) y Pirry (8550), ixpleahrgf lh eopgrthfaeh bi eftrgbuaer lhs ebihs
hjstrhaths bil èlnijrh lefihl if cgroh nrhbuhl.g hsï;If ufh efvistenhaef riaeifti, si ifagftr qui lh biprisef if lh vikiz puibitrhthrsi bi cgroh iciatevh agf pseagtirhpeh (Rgrris, :009).
Hl cefhl bil trhjhkg, thrih g hatevebhb, ilhjgri uf hphrti llhohbg Jejlegnrhcïh (puibiifagftrhr uf ikioplg hl cefhl bil obulg bi Agoufeahaef y Lifnuhki), qui bijiagftifir uf lesthbg bi tgbhs lhs cuiftis aethbhs, hsï;
• Ogrifg Ahjrirh, Kuhf Ahrlgs (854>). Cufbhoiftgs bi sefthxes nifirhl. Ohbreb,Qïftises.• Yftirohff, Ahoelh (:004). Lgs ahrrgs bi agojhti ripujleahfgs if lh jhthllh
bi Jrufiti. Auhbirfgs bi Destgreh Oelethr, :>, pp. 82-:1.
• Zgbrïnuiz, Ohlifh y Kuleg Rgjekg, ibs. (8554). Hairahoeiftgs agftiopgrèfigsh lh gjrh bi Lgrah. Ohbreb, Rhufus.
If il ahsg bi lhs cuiftis agfsulthbhs if Eftirfit, lh aeth si dhai bi lh senueiftiohfirh; Lergz, C. “Il sukitg‟ ]if lïfih_ Biphrthoiftg bi Isphøgl bil Aglineg Hoireahfg biOhbreb. Bespgfejli if dttp;//www.hsohbreb.grn/sphfesd/biptg/nrho/sukitg.dto
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 111/726
880
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
88
Agfsulti auhlqueir efcgrohaef rilhaegfhbh agf lh letirhturh lhtefghoireahfh (hutgris,
ogveoeiftgs, tixtgs, prioegs, ita.). if lh cuifti qui priceirh (lejrg, Eftirfit, rivesth,pirebeag). Luing;
h. Ilhjgri uf tixtg bi oèxeog ufh pènefh bgfbi seftiteai lh efcgrohaef ifagftrhbhy aeti h lgs hutgris agfsulthbgs.
j. Ilhjgri lh jejlegnrhcïh agrrispgfbeifti.
a. Agophrth agf sus agophøirgs, lgs aretiregs g rhzgfis pgr lgs auhlis isagne suscuiftis bi agfsulth.
Haaisg; iftrhbh, efnrisg, llinhbh, hairahoeiftg. Haribethbg; qui teifi juifh riputhaef y aribejelebhb (istg is, qui si puibi
agfcehr y ariir).
Bestgrsegfhr; bhr ufh eftirprithaef iquevgahbh h ufhs phlhjrhs g uf diadg.
Cehjli; benfg/h bi agfcehfzh.
Errilivhfti; qui fg teifi eopgrthfaeh g vhlgr.
Letirhl; ceil h lhs phlhjrhs bi uf tixtg g hl siftebg ixhatg y prgpeg.
Ogfgnrhcïh; istubeg g efvistenhaef sgjri uf tioh phrteaulhr.
Phtifti; bgauoiftg if qui ufh hutgrebhb agfaibi uf biriadg g piroesg.
Zioeter; efbeahr if uf isaretg gtrg qui puibi agfsulthrsi.
Sirhz; virbhbirg.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 112/726
888
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
8. Prefaephlis diadgs destñreags if il Oufbg
Iftri lgs diadgs destreags qui ohrahrgf il senlg TT, pgbiogs siøhlhr lgs senueiftis;
Agfsglebhaeñf bi lhefbustrehlezhaeñf
Bgs nuirrhs oufbehlis
Lh rivgluaef efbustrehl efeaehbh if il senlg TSEEE, lgnrhnrhfbis hvhfais tiafglneags y aeiftïceags.
Lh preoirh nuirrh oufbehl (8582-8584) y lh sinuf-bh nuirrh oufbehl (8515-8529) ahojehf il ohphnigpglïteag bil Oufbg y sgf il isaifhreg bi lhs oèsnrhfbis veglifaehs vevebhs pgr lh duohfebhb, iftriillhs il nifgaebeg agoitebg pgr lgs fhzes agftrh lhagoufebhb kubïh y il usg bi lh jgojh htoeah pgrphrti bi Isthbgs Yfebgs agftrh Khpf.
8Qiseñf 8:
Il senlg TT; fuivg senlg, fuivhsoerhbhs
Yfebhb :. Letirhturh lhtefghoireahfh bi lgssenlgs TT y TTE
Rñoisi ufgs ogoiftgs phrh pifshr bi cgroh efbevebuhl, sgjri lhs senueiftisprinufths;
• Rifeifbg if auifth lgs tiohs vestgs if il èrih bi Aeifaehs Qgaehlis, efaluebg il
agftixtg sgaehl i destreag bil senlg TT, y dhjeifbg hfhlezhbg lgs ogveoeiftgs leti-rhregs hftiregris, ·aog arii ustib qui cui lh letirhturh if lhs preoirhs båahbhs bi
isti senlg7
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 113/726
88:
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Agfcgrohaeñf bi grnh-fezhaegfis suprhfhaeg-fhlis
Cgrthliaeoeiftg bi lgsoibegs bi agoufeahaeñf
Efarioiftg bi lh pgjlh-aeñf urjhfh
Efvirseñf bil clukg oe-nrhtgreg
Nrhfbis rivgluaegfis
Nrhfbis bishstris fh-turhlis gahsegfhbgs pgrlgs hvhfais tiafglñneags
Agfsglebhaeñf bi fui-vgs sestiohs bi pifsh-oeiftg.
Lh Yfef Iurgpih, lh Grnhfezhaef bi Isthbgs Hoi-reahfgs, lh agfsglebhaef bi lh Grnhfezhaef bi lhsFhaegfis Yfebhs, iftri gtrhs.
Rilicgfïh shtilethl, Eftirfit, ohseceahaef bil tilåcgfgailulhr.
If 8500, slg aefag aeubhbis supirhjhf il oellf bidhjethftis. Burhfti il senlg TT, surneirgf oinhlpglesagog lh aeubhb bi Oåxeag y gtrhs qui supirhf lgs 80oellgfis bi dhjethftis.
Hdgrh, oenrhaef si bereni dhaeh Iurgph, fg veifi biillh.
Lh Zivgluaef Adefh (8533)
Lh Zivgluaef bil Ohyg Crhfaås (8534).
Il bishstri bi Adirfgjyl (8543)
Lh sgaegiagfgoïh (Ohrx).Lh celgsgcïh bil isaipteaesog y lh bisispirhfzh (Feitz-adi).Il pseaghfèleses (Criub).
Cef bil aglgfehlesog be-riatg y agfsglebhaeñf bilhs biogarhaehs if ilOufbg
Efarioiftg bi lh ispi-rhfzh bi vebh y lh ahlebhbbi vebh
Burhfti il senlg TT lhs aglgfehs if Hoåreah y Ècreahagfsglebhrgf su efbipifbifaeh, y lgs phïsis bil Oufbgileneirgf agog cgroh bi ngjeirfg lh biogarhaeh, agfpgahs ixaipaegfis.
Lh duohfebhb hlahfz hltgs fevilis bi prgbuatevebhby bishrrgllg qui nhrhftezhrgf lh hoplehaef bi lh ispi-rhfzh ohtioèteah bi vebh, oikgris sirveaegs, agftrgl biifciroibhbis, shlub priviftevh y oikgr futreaef phrhlgs dhjethftis bil Plhfith.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 114/726
881
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Efbhnui if su tixtg bi Qgaehlis 5 y ixplequi if prgcufbebhb, il diadg destreag quiustib agfsebiri oès eopgrthfti, iftri lgs diadgs gaurrebgs if il senlg TT. Prisiftisus agfalusegfis if ufh plifhreh.
Prefaephlis iciatgs bi lh setuhaeñf oufbehl if
Hoåreah Lhtefh
Bishrrgllg efbustrehl
Yrjhfezhaeñf y clukgsoenrhtgregs
Pglïteah y Isthbg
Aulturh
Lh prgbuaaef hnrïaglh y nhfhbirh si tiafeceah (fuivhs vhrei-bhbis y tåafeahs bi aultevg, y tiafglgnïhs bi agfsirvhaef bi
prgbuatgs hleoifteaegs), lg auhl hoplïh lh phrteaephaef lhtefgh-oireahfh if lgs oirahbgs iurgpigs y fgrtihoireahfgs.
Aeubhb bi Oåxeag (Oåxeag), y Juifgs Heris (Hrniftefh), treple-ahf su pgjlhaef if oifgs bi :0 høgs. If Hrniftefh, Jrhsel yYrunuhy, lh efoenrhaef ahojeh rhbeahloifti lh sgaeibhb hlriaejer oellgfis bi pirsgfhs bi Iurgph.
Lgs trhfspgrtis y agoufeahaegfis ribuaif lhs besthfaehs y chvg-
riaif lh efcluifaeh bil ngjeirfg aiftrhl sgjri su tirretgreg. Lhaeubhb tiroefh pgr eopgfir sus prgyiatgs aiftrhlezhbgris sgjrilhs zgfhs rurhlis. Il pifshoeiftg bi lgs eftiliatuhlis bisplhzhlh vglufthb pirsgfhl y lgahl bi lgs ahubellgs.- Lgs phrtebgs pglïteags yh fg rispgfbif h lgs rialhogs bi ufhrinef, sefg h lgs bi uf nrupg g alhsi sgaehl, y gpirhf h isahlhfhaegfhl. Qurnif iftgfais lgs ngjeirfgs pgpulesths qui bialhrhfhl puijlg agog il gjkitg bi sus iscuirzgs, hufqui rihloifti libhf pgah phrteaephaef if lhs biaesegfis. If tgbg il Agftefifti,
il Isthbg tgoh h su ahrng g eftirveifi if fuoirgsgs sirveaegspûjleags y riaursgs fhturhlis, fhaegfhlezèfbglgs.
Il ispïretu phtreteag y fhaegfhlesth ohfteifi lh ebih bi ufhisperetuhlebhb lhtefghoireahfh purh, riclikhbh if tgbhs lhs ix-prisegfis aulturhlis.
81
81. dttp;//www.agluojeh.ibu/au/sphfesd/agursis/sphfesd1190/03senlgxxdesp/agftixtg.dtol
8
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 115/726
882
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Zivesi il auhbrg hftiregr y riclixegfi kuftg agf sus agophøirgs;
·Aog si ivebifaeh if su rinef, lh prgbuaaef hnrïaglh, nhfhbirh, pisquirh, ita.=lgs clukgs oenrhtgregs= il trhfspgrti y lhs agoufeahaegfis= lh hatevebhb pglïteah= y lhvebh aulturhl7 Agophrth if plifhreh.
:
If lhs sisegfis 9, 3 y > bi lh Yfebhb 8 veogs il Ogbirfesog ifLhtefghoåreah y hlnufgs bi sus hutgris oès eopgrthftis. Agogriagrbhrè, isti ogveoeiftg fhae if lh sinufbh oethb bil senlg TETy si ixtifbe dhsth lh preoirh oethb bil senlg TT, bèfbgsi iftri8440 y 85:0 su chsi oès plifh y prgnrisevh. Bhbh su eopgrthfaehphrh lh destgreh bi Lhtefghoåreah, hoplehriogs su efcgrohaef ifisth sisef.
:. Il Ogbirfesog lhtefghoireahfg if il senlg TT
If lh preoirh oethb bil senlg TT, lh letirhturh diadh if Hoåreah Lhtefh irh ahsebisagfgaebh y pgag vhlgrhbh if il Oufbg= bi diadg, irh agfsebirhbh agog “ufcifoifg aulturhl oifgr, cglalreag y rinegfhlesth ‟. Qef iojhrng, luing cui alhrgqui isth irh ufh ebih iquevgahbh puis, h cefhlis bil senlg TET, Zujåf Bhrïg, uf pgith
fhaebg if uf piquiøg puijlg feahrhnüifsi, lgnr ufh rivgluaef letirhreh qui fgslg tuvg eophatg if lh letirhturh lhtefghoireahfh, sefg thojeåf if ufh phrti biIurgph, puis cui ufg bi lgs oès bisthahbgs priaursgris bil Ogbirfesog. Agf ål,iopizhrgf h surner ouadgs gtrgs fgvilesths, pgiths, brhohturngs y ifshyesths auygshpgrtis dhsth il bïh bi dgy, sgf agfsebirhbgs cufbhoifthlis phrh lh letirhturh lhte-fghoireahfh, yh qui lh ifhltiaeirgf y li beirgf hbioès uf ahrèatir prgpeg y ûfeagqui hûf si ohfteifi.82. www.fgteaehsletirhrehs.ago/hrteaulgsWletirhregs/hrteaulgs%:0letirhregs%:002.dto
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 116/726
889
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
If il senlg TT, il ogbirfesog sift lhs jhsis bi lh prgsh jrivi, hsï agog lhs bilrilhtg, il ifshyg y lh arfeah agftiopgrèfigs. Hbioès, si cgrthliaeirgf agrreiftisbirevhbhs agog il agstuojresog, il ogveoeiftg pgåteag agfgaebg agog Fhteves-
og, il efbenifesog y il aregllesog thojeåf llhohbg fgvilh bi lh teirrh g fhrrhtevhrinegfhlesth.
Hlnufgs bi lgs hutgris oès bisthahbgs bi lh letirhturh lhtefghoireahfh
Sifbibgrh bi Tgadeoelag bi Hauhrilh bi Enfhaeg Jhrregs.
E o h n i f R g o h b h b i ; w w w . r i v e s t h b i l i t r h s . f i t
E o h n i f R g o h b h b i ; w w w . w e m e p i b e h . g r n / H u t g r ;
N u e l l i r o g N g f z è l i z E r e n g y i f
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 117/726
883
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Dhaeh il cefhl bil ogbirfesog, sus hutgris si bibeahrgf h isarejer sgjri “lg agtebeh-fg, lg agrreifti, lg pgag `pgåteag², lg fhaegfhl, lg prgvefaehfg, if jusah bi tiohsletirhregs qui lgs hlikif bi lg ixquesetg, lg rhrg, lg agsogpgleth, lg ixteag bil Og-
birfesog, likgs bi lhs eslhs nreinhs y bi lgs phjillgfis bi Sirshllis, bi lhs phngbhsgreifthlis, bi ohrquishs y hjhtis beiaegadisags… ‟89.
Gtrgs bi lgs isaretgris oès bisthahbgs bi isth åpgah cuirgf*;
- Zeahrbg Nüerhlbis, Kgså Iusthseg Zevirh, Dgrhaeg Xuergnh y Zñoulg Nhllings, ri-prisifthftis bi lh fhrrhtevh rinegfhlesth.
- Ohrehfg Hzuilh, riprisifthfti bi lh letirhturh bi lh åpgah bi lh ZivgluaeñfOixeahfh.
- Kgrni Eahzh y Aerg Hlinrïh, riprisifthftis bi lh fhrrhtevh efbenifesth.
*Ziauirbi qui if lh sisef 2 bi lh Yfebhb 8 veogs hlnufgs hutgris bil ogbirfesog.
Il feøg ifcirog / Glig sgjri Leifzg bi Pibrg Lerh / Fhturhlesog / Ou-sig Fhaegfhl bi Juifhs Hrtis if Qhftehng bi Adeli
E o h n i f R g o h b h b i ; d t t p ; / / w w w . i s a u i l h b i i s p i a t h b g r i s . a l /
89. Ogfnue, Lues. (8592). Lh pgisïh pgstogbirfesth piruhfh. Oåxeag; Cgfbg bi Aulturh Iagfoeah.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 118/726
88>
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Ziûfhsi agf hlnufgs bi sus agophøirgs y lihf il senueifti pgioh bil oixeahfg Hohbg Firvg. Luing;
- Zispgfbhf; ·quå quesg ixprishr il hutgr7 ·Xuå agshs li phriaif jillhs g hnrhbhjlishl hutgr7 ·Xuå agshs lis phriaif jillhs h ustibis7 Qustiftif sus rispuisths.
- Dhnhf uf risuoif bil pgioh if sus prgpehs phlhjrhs.
- Hpgyèfbgsi if il nlgshreg qui hphriai hl cefhl bi lh sisef, riioplhaif lhs phlhjrhsauyg senfeceahbg bisagfgzahf (pgr ikioplg; beèchfhs si puibi riioplhzhrpgr leopehs).
Justg bi Zoulg Nhllings if il AIZLHN. 12» Prisebifti bi lgs IsthbgsYfebgs bi Sifizuilh
E o h n i f R g o h b h b i ; d
t t p ; / / w w w . w
e m e p i b e h . g r n / H u t g r ; N u
e l l i r o g Z h o g s C l h o i -
r e a d
1
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 119/726
884
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Ahbh rgsh niftel hyir fhaebh,ahbh hurgrh qui hpufth iftri sgfrgkgs,bikhf oe hloh if il åxthses suoebh...¡Fufah si ahfshf bi oerhr oes gkgsil pirpitug oelhnrg bi lh vebh!
Høgs dh qui agftioplg lhs istrillhsif lhs beèchfhs fgadis isphøglhs
y lhs ifauiftrg ahbh viz ohs jillhs. Høgs dh qui if il ohr, agfoeng h sglhs,bi lhs glhs isauadg lhs quirillhs,¡y huf oi phsoh il prgbeneg bi lhs glhs!
Ahbh viz dhllg lh fhturhlizhoès sgjrifhturhl, oès purh y shfth,Phrh oï, if ribibgr, tgbg is jillizh=
y agf lh oesoh plifetub oi ifahfthlh jgah bi lh ohbri auhfbg rizhqui lh jgah bil feøg auhfbg ahfth.
Xueirg sir efogrthl, agf sib eftifsh,
pgrqui is ohrhvellgsg il phfgrhohagf qui fgs jrefbh lh arihaef efoifsh=
Åxthses bi Hohbg Firvg
Il pgith y piregbesth aglgojehfg Pgrcereg Jhrjh Khagj tuvg airahbi beiz siubfeogs (Zeahrbg Hrifhlis, Hlohcuirti, Kuhf Hztiah,Zhyoufbg Oeir y Ahlechx, iftri gtrgs). Hlnufgs beaif qui cui ufogbirfesth ritrhshbg g thrbïg. Qef iojhrng, si li agfsebirh il oikgrpiregbesth bi lhs preoirhs båahbhs bil senlg TT if Oåxeag (phïsbgfbi veve burhfti vhregs høgs), hsï agog “il oès nrhfbi pgithbi tgbgs lgs teiopgs aglgojehfgs‟, “ufg bi lgs ohygris lïreags bilebegoh isphøgl‟ y “il prefaephl pgith bi fuistrg phïs‟.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 120/726
885
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Aregllesog, efbehfesog i efbenifesog
(crhnoiftg)
8:
Grnhfïaisi agf sus agophøirgs if sujnrupgs. Lihf il senueifti ifshyg y luing;
- Qiøhlif lhs ebihs prefaephlis bil hutgr sgjri il aregllesog if lh letirhturh lhtefgh-oireahfh.
- Ebiftecequif lhs ahtingrïhs qui trhjhkh il hutgr if il tixtg y riprisåftiflhs if ufohph agfaiptuhl.
- Zispgfbhf; ·se ustibis cuirhf isaretgris aregllesths, quå ahrhatirïsteahs bi su rinef
queseirhf fhrrhr if uf lejrg7 (pgr ikioplg; lh jûsquibh bi lh ebiftebhb, lh aulturhefbïnifh, lhs efkusteaehs y bisenuhlbhbis sgaehlis, ita.). ·Bi quå ohfirh lg dhrïhf7
83
Lh Preoirh Nuirrh Oufbehl cui uf diadg destreag alhvi phrh ixpleahr il ariaeoeif-tg bi lh preoirh vhfnuhrbeh. Pirg thojeåf prgbukg ufh letirhturh prigauphbh pgrlh destgreh aulturhl y lh ebiftebhb fhaegfhl bil agftefifti hoireahfg. Qurne agogagfsiauifaeh bi lh luadh hrohbh uf cifoifg letirhreg auyhs ahrhatirïsteahs si dhfbisaretg agf il tåroefg “aregllesog‟.·Pgr quå biaeogs qui lh Preoirh Nuirrh Oufbehl beg uf eopulsg h isth letirhturhqui llhohogs aregllesth7 Is qui lgs isaretgris i eftiliatuhlis bil agftefifti gjsir-vhrgf agf dgrrgr lh bistruaaef bi lh nuirrh. Ouadgs desphfghoireahfgs dhjïhfagfsebirhbg qui lh aulturh iurgpih irh supiregr h lh hoireahfh. Qucreirgf ufh bi-aipaef. Agf lh luadh hrohbh bisaujreirgf qui lgs iurgpigs tifïhf lh ahphaebhbbi sir thf vegliftgs, preoetevgs y bistruatevgs agog lgs desphfghoireahfgs if susluadhs pglïteahs eftirfhs.
Hbioès bi pirbir sus elusegfis rispiatg h lh aulturh iurgpih, burhfti lh nuirrh lgsdesphfghoireahfgs bisaujreirgf qui dhjïh bishphriaebg lh agoufeahaef iftri lgs
phïsis hoireahfgs y lgs iurgpigs. Lh chlth bi agoufeahaef cui ogtevg phrh qui
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 121/726
8:0
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
ouadgs isaretgris desphfghoireahfgs pifshrhf if lh fiaisebhb bi fg bipifbirthftg bi lh aulturh iurgpih, bi fg sinuer lhs ûlteohs ogbhs letirhrehs bil ixtrhfkirgy bi agfaiftrhrsi ouadg oès if lh bisarepaef y bicefeaef bi sus aulturhs fhaeg-fhlis g rinegfhlis. Irhf isths aulturhs rilhtevhoifti kvifis y sus ahrhatirïsteahs fgsi dhjïhf ixplgrhbg h cgfbg. Phrh lh ohygrïh bi lhs ripûjleahs lh efbipifbifaeh
dhjïh llinhbg iftri 84:9 y 8410= if Aujh, gceaehloifti, h prefaepegs bil senlg TT=Puirtg Zeag senue seifbg ufh aglgfeh. If isths agfbeaegfis, h prefaepegs bil senlgTT, surne il aregllesog.
Lh jûsquibh bi lh ebiftebhb teifi cgrohs ouy bevirshs. Hlnufgs isaretgris seiftiflh fiaisebhb bi ixplgrhr lhs rhïais aulturhlis y rhaehlis. Iftri istgs isaretgris fhailh letirhturh bi dirifaeh hcreahfh, g lh letirhturh finrh. Yfh prigauphaef seoelhrsi gjsirvh if gtrgs hutgris auyh vesef si aiftrh if lh ixplgrhaef bi lh vebh y lh
aulturh bil efbeg. Hsï fhai lh letirhturh efbenifesth. Gtrgs isaretgris ixplgrhf lhsgprisegfis pglïteahs, il phpil bi lh Enliseh if lh vebh desphfghoireahfh, il ahgs bilhs rivgluaegfis, lhs crustrhaegfis pglïteahs, il pisg bi lh fhturhlizh shlvhki g efix-plgrhbh sgjri il dgojri, lhs efkusteaehs y bisenuhlbhbis sgaehlis.Lhs fgvilhs aregllesths sgf ouy vhrehbhs if auhftg h sus tiohs; lh fgvilh nhuadisah,lh fgvilh bi lh silvh, lh fgvilh bi lh Zivgluaef Oixeahfh, lh fgvilh bi lh teirrh, lhfgvilh efbenifesth. If isths fgvilhs il hutgr teifbi h eftirishrsi oès if lgs hspiatgshjstrhatgs qui if lgs vhlgris duohfgs. Reifbi h grnhfezhr su fhrrhaef phrh elustrhr
aog aeirths tigrïhs ebiglneahs si hpleahf h lgs prgjliohs sgaehlis bi lh rihlebhbhoireahfh. Agog agfsiauifaeh, h viais lgs pirsgfhkis bi isths fgvilhs fg phri-aif sir ouy agfvefaiftis agog efbevebugs. Is il ahsg agf ufh bi lhs fgvilhs oèsbisthahbhs bi lhs aregllesths, Bgøh Jèrjhrh (85:5) bi Zoulg Nhllings (Sifizuilh,8442-8535). If illh, auyg isaifhreg is lh llhfurh vifizglhfh, Nhllings ohfikh lgsilioiftgs bi su fgvilh agf il cef bi ixhoefhr lh prisifaeh bi lh jhrjhrei y lh ae-velezhaef if lh vebh fhaegfhl. Lgs pirsgfhkis, lh fhturhlizh, il cglalgr, if cef, tgbghbqueiri uf vhlgr seojleag if ufh ixpgseaef bi lhs tifsegfis y agfcleatgs iftri lhjhrjhrei y lh aevelezhaef hoireahfhs.
Lhs gtrhs fgvilhs bisthahbhs bil aregllesog sgf Bgf Qinufbg Qgojrh (85:3) biZeahrbg Nüerhlbis (Hrniftefh, 8443-85:>) y Lh vgrènefi (85:2) bi Kgså IusthsegZevirh (Aglgojeh, 8445-85:4). If hojhs dhy ufh ixplgrhaef, bisbi lh pirspiatevhbil phshbg g bil prisifti, bi lgs ilioiftgs qui agfstetuyif lh jhsi bi lh aulturhfhaegfhl, g bi lhs cuirzhs fhturhlis y duohfhs if agfsthfti luadh pgr il bgoefegif lh sgaeibhb. If Lh vgrènefi il efbevebug fg slg risulth oès båjel qui lh veglifth
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 122/726
8:8
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
y bivgrhbgrh fhturhlizh bi lh silvh, sefg qui hbqueiri hlnufhs bi lhs ahrhatirïsteahsjèrjhrhs bi illh.
Lgs bithllis y lh pirspiatevh bi lhs fgvilhs aregllesths agog Bgøh Jèrjhrh, Lh vg-rènefi y Bgf Qinufbg Qgojrh sgf becïaelis bi seftitezhr. Pirg if agoûf teifif lh
ebih cufbhoifthl bi qui lhs cuirzhs cïseahs y duohfhs sgf lgs ilioiftgs alhvis bilh aulturh fhaegfhl. Lgs prgsesths hsuoif lh rispgfshjelebhb bi bisarejer y fgojrhrtgbgs lgs ilioiftgs ohtirehlis y cïseags bil agftefifti g bi ufh rinef fhaegfhl.Pgr isg, h viais dhy uf ixaisg bi ilioiftgs purhoifti bisareptevgs. Ziagfgaif lhixestifaeh bi prgjliohs prgcufbgs= areteahf lh gprisef, lh ixplgthaef, il hjusg bilpgbir, lh depgarisïh duohfh, lgs prikueaegs rhaehlis g rilenegsgs. Istubehf lh tepglgnïhduohfh bi lh nignrhcïh hoireahfh. U agf criauifaeh, llinhf h lh agfalusef bi quiil sir duohfg is il kunuiti bi ufh fhturhlizh oès cuirti qui ål. Qi dhai lh bicifsh
bi lh agfsirvhaef bi lh lifnuh y bi lh aulturh fhaegfhlis, bil cglalgr rinegfhl y bildhjlh pgpulhr. Lh ebiglgnïh bi isths fhrrhaegfis fg is rivgluaegfhreh= hl agftrhreg,suili sir jhsthfti agfsirvhbgrh. Pribgoefh il puftg bi vesth bi lhs alhsis pgbirgshs,if phrteaulhr, il bi lgs tirrhtifeiftis. Pirg if bicifsh bi istgs fgvilesths y bi susgjrhs, dhy qui riagfgair qui if illgs dhy ufh agrreifti lejirhl qui si ohfeceisth ifsu ci if il prgnrisg, if il oikgrhoeiftg bi ufh sgaeibhb isthjli y ufh agfcehfzhif lh pirciaaef ogrhl bil efbevebug.
If ahojeg, if tgrfg h lh Zivgluaef Oixeahfh (qui agoifz if 8580) si prgbuaiffgvilhs if qui yh fg si dhai lh bicifsh bi lgs vhlgris isthjliaebgs, fe bi lhs alhsispgbirgshs, g sih, bi lgs tirrhtifeiftis y lh glenhrquïh ebifteceahbgs agf il beathbgroixeahfg, Pgrcereg Bïhz. Pirg thopgag sgf fgvilhs ouy gpteoesths rispiatg h lhpgsejelebhb bi llinhr h isthjliair ufh fuivh sgaeibhb isthjli. Pribgoefh lh tif-bifaeh h vir lh Zivgluaef agog uf prgaisg eftiroefhjli, ahteag, sef beriaaeffe celgsgcïh. If lh fgvilh oès riprisifthtevh bi isti prgaisg rivgluaegfhreg, Lgs bihjhkg (8583) bi Ohrehfg Hzuilh, if uf ogoiftg bi besausef hphsegfhbh ufgbi lgs pirsgfhkis, Shlbirrhoh, ixalhoh “T, U, [‟ phrh efbeahr su bispriaeg pgr lgslïbiris bi lh sgaeibhb rivgluaegfhreh. Fg eopgrth auèl llinui hl pgbir= tgbgs sirèfenuhloifti ohlgs. Is ufh cgroh sgojrïh bi vir uf prgaisg pglïteag supuisthoiftilejirthbgr. Pirg, isti piseoesog is il prgbuatg bil sifteoeiftg qui ahrhatirezh lhIbhb Ogbirfh; il vhaïg arihbg pgr lh bishphreaef bi lgs vhlgris trhbeaegfhlis y lhefahphaebhb bil dgojri pgr bisaujrer fuivgs y pirohfiftis agfaiptgs g sestiohsqui lgs riioplhaif.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 123/726
8::
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Gtrh ohfecisthaef bi lh jûsquibh bi lh ebiftebhb rhaehl is lh letirhturh qui sigauph bil phpil bil efbeg if lh sgaeibhb y lh aulturh hoireahfhs. Agf il senlg TT,fhai lh fgvilh efbenifesth if bgfbi, pgag h pgag, il efbeg hsuoi uf phpil oès ifhrogfïh agf su agfbeaef bi ixplgthbg y sucrebg.
Lh grnhfezhaef pglïteah bi tgbgs lgs phïsis bi Hoåreah dh sebg uf prgjlioh pir-burhjli, qui fg bh efbeaegs bi bishphriair hûf if fuistrgs bïhs. U pgr lg thftg,if lh prgbuaaef letirhreh fg istèf husiftis isths auistegfis pglïteahs, qui agf lgshøgs dhf llinhbg h agfstetuer ufh phrti ïftinrh bi lh aulturh hoireahfh. Qi pgbrïhbiaer, sef ixhnirhr, qui lh letirhturh bi arihaef g bi hfèleses pglïteag cgroh phrtibi lh ebiftebhb desphfghoireahfh. Ifagftrhogs isth letirhturh if lh fgvilh, if ilauiftg y if il ifshyg ogbirfgs.
If lh bisarepaef bi lhs rihlebhbis i ebiftebhbis pglïteahs y sgaehlis bi Hoåreah,lh fgvilh dh tifebg uf phpil eopgrthfti. Lh fhrrhtevh, utelezhfbg lgs yh bisaretgsistelgs if lunhr bil istelg rihlesth trhbeaegfhl, si dh sirvebg bi lh rihlebhb. Yfh bi lhspreoirhs y oès bestefnuebhs fgvilhs bi isth ahtingrïh is Il Qiøgr Prisebifti (8529),bi Oenuil Èfnil Hsturehs, gjrh if lh auhl si hprgxeoh hl cifoifg bil beathbgr des-phfghoireahfg. Lh fgvilh ivgah lh gprisef pglïteah llifh bi pishbellhs. Ytelezhfbgprgaibeoeiftgs surrihlesths, Hsturehs lgnrh bisarejer il cifoifg bil beathbgr bi ufogbg pgbirgsg.
Crhnoiftg ixtrhïbg bi Lhs letirhturhs despèfeahs.
:
Grnhfïaisi agf sus agophøirgs if sujnrupgs. Isagkhf hlnufh bi lhs senueiftisfgvilhs;
- Bgf Qinufbg Qgojrh bi Zeahrbg Nüerhlbis. - Lh vgrènefi bi Kgså Iusthseg Zevirh. - Bgøh Jèrjhrh bi Zoulg Nhllings.
Luing, jusquif if lh jejlegtiah il lejrg qui ileneirgf. Grnhfïaifsi phrh liirlg iftri
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 124/726
8:1
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
tgbgs y dhnhf uf hfèleses qui prisifthrèf if plifhreh hl cefhl bil aealg if “Ohfgs hlh gjrh‟. Phrh beadg hfèleses, tifnhf if auifth lgs senueiftis ilioiftgs;
- Rioh aiftrhl.- Pirsgfhkis (bisarepaef jrivi).
- Reiopg y isphaeg if lgs auhlis si bishrrgllh lh fgvilh.- Ahrhatirïsteahs bil Ogbirfesog prisiftis if lh gjrh.- ·Xuå cui lg qui oès lis nustñ bi lh fgvilh7 ·Pgr quå7
- ·Auèl ariif qui cui il gjkitevg bil hutgr hl isarejer su fgvilh7- ·Sif hlnufh sioikhfzh iftri lh fgvilh y lh setuhaef phshbh g hatuhl biAglgojeh y/g bi su rinef7
Hluofgs Rrhfscgroiogs - Fhreøg
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 125/726
8:2
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Hjhti; dgojri qui dh riaejebg lhs rbifis shnrhbhs bi hlnufh rilenef arestehfh,
ispiaehloifti crhfaås g ethlehfg, g qui dh vevebg ouadg teiopg if Crhfaeh g Ethleh.
Agsogpgleth; pirsgfh qui dh vevebg if ouadgs phïsis y qui agfgai sus ags-
tuojris, g phïs if il qui agfvevi nifti bi beciriftis phïsis.
Beèchfg; gjkitg h trhvås bil auhl phsh lh luz ahse if su tgthlebhb. Alhrg, leopeg.
Beathbgr; qui hjush bi su hutgrebhb g trhth agf burizh h lgs bioès.
Beiaegadisag; rilhtevg hl senlg TSEEE.
Nifgaebeg; ileoefhaef sestioèteah bi uf nrupg duohfg pgr ogtevgs bi rhzh,
rilenef g pglïteah.
Ohrquish; pirsgfh qui teifi uf tïtulg bestefnuebg.
Glenhrquïh; cgroh bi ngjeirfg if lh auhl il pgbir is ikiraebg pgr uf ribuaebg
nrupg bi pirsgfhs.
Phsohr; bikhr h ufh pirsgfh tgthloifti sgrprifbebh.
Pirburhjli; qui si ixteifbi lhrnhoifti if il teiopg= ouy burhbirg, itirfg.Prikueaeg; gpefef, nifirhloifti finhtevh, qui si cgroh sef cufbhoiftg, bi
hftiohfg y sef il agfgaeoeiftg fiaishreg.
Xuirillh; besagrbeh, pilih, gpgseaef, chlth bi hrogfïh.
Zivgluaeñf Oixeahfh; ogveoeiftg hrohbg efeaehbg if 8580 phrh tiroefhr lh
beathburh bi Pgrcereg Bïhz y qui auloef gceaehloifti agf lh prgoulnhaef bi
lh fuivh Agfstetuaef Pglïteah bi lgs Isthbgs Yfebgs Oixeahfgs bi 858>, seifbg
åsth lh preoirh h fevil oufbehl if riagfgair lhs nhrhftïhs sgaehlis y lgs biriadgs
lhjgrhlis agliatevgs.
Qurrihlesth; ricirebg hl ogveoeiftg hrtïsteag qui eftifth jusahr y riprisifthr
ufh arihaef y rihlebhb efvglufthreh, hluaefhbh, eohnefhreh i errhaegfhl oès hllè
bi lh rihlebhb cïseah.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 126/726
8:9
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
8Qiseñf 81
Lhs vhfnuhrbehs g “esogs‟ bil senlg TT
Yfebhb :. Letirhturh lhtefghoireahfh bi lgssenlgs TT y TTE
Ourhl bi Xuitzhlañhtl if lh Iximhtlmhlle (Ahshbi lgs Seiftgs), ilhjgrhbg pgr Being Zevirh.
Crhnoiftg bil ourhl Gofesaeifaehbil oixeahfg Kgså Alioifti Grgzag).
Eohnif tgohbh bi; www. wemepibeh.grn. - Prhyetfg crgo Lgs Hfnilis, YQH
E o h n i f t g o h b h b i ; w w w . w
e m e p i b e h . g r n - K g h q u ï f O h r t ï f i z Z g s h b g -
N F Y C r i i B g a u o i f t h t e g f L e a i f s i
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 127/726
8:3
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Ahbh ogveoeiftg letirhreg y hrtïsteag qui agfcgro il Shfnuhrbesog,tifïh sus prgpehs ahrhatirïsteahs.
Iftri 8582 y 8584, burhfti lh Preoirh Nuirrh Oufbehl, surni il fgojri bi letirhturhsbi vhfnuhrbeh, phrh bisenfhr lhs bevirshs efqueitubis hrtïsteahs bil hnethbg ogoiftgaulturhl. Il Shfnuhrbesog istuvg agfcgrohbg pgr ufh nrhf ahftebhb bi ogveoeif-tgs; Arihaegfesog, Aujesog, Bhbhïsog, Ixprisegfesog, Cuturesog, Qurrihlesog yYltrhïsog, cuirgf lgs “esogs‟ bi ohygr rifgojri if il hrti y lh letirhturh.
Lh nrhf bevirsebhb bi ogveoeiftgs tifïh if agoûf il bisig bi arihr uf hrti fuivgphrh rgopir agf lh trhbeaef, riprisifthbh dhsth isi ogoiftg pgr il Qeojglesogsujkitevesth y il rihlesog. Is ufh rihaaef agftrh il oufbg bi su åpgah, greifthbgpgr uf rhaegfhoeiftg y uf prhnohtesog qui dhjïhf llivhbg h lh nuirrh.
Lhs bevirshs agrreiftis si ahrhatirezhf pgr lh bicifsh bi lg errhaegfhl y lh tgthlgpgseaef hl rihlesog= prgalhohaef bi lh hutgfgoïh bil hrti, lejirhbg bi ago-prgoesg ebiglneag, vhlgr ogrhl i efalusg bi sifteoeiftg= hpuisth pgr il oufbgogbirfg (oèquefhs, nrhfbis aeubhbis...)= y jûsquibh bi fuivhs cgrohs bi ix-prisef hrtïsteah.
h. h. Hfterrihlesog y hutgfgoïh bil hrti. “Quprisef bi lh hfåabgth‟. Ileoefh-aef bi tgbh fgoefhaef beriath bi lh rihlebhb. Dhy qui bisprifbirsi biauhlqueir agfariaef (lunhr, queåf g quå agfaritgs), qui puibh vefaulhr lh
gjrh bi hrti agf lh rihlebhb. “Il hrtesth fg —eoeth― g —eftirprith― lh rihlebhb,sefg qui lh arih, efvifthfbg ufh rihlebhb efixestifti; vhahs hzulis, aripûs-aulgs, aglgris y dhsth peibrhs qui ahfthf...‟ (A. Jgusgøg).
j. Errhaegfhlesog; eoènifis efagdiriftis, jhshbhs if lhs arihaegfis eohnefhtevhsbil suiøg y if lh lejirthb bi lh efsperhaef sinuebh bi lh isareturh hutgoè-teah. Qgf eoènifis qui quibhf cuirh bi tgbh lneah, purhoifti eftuetevhs y
83. www.jegnrhcehsyvebhs.ago
Ahrhatirïsteahs bi istgs ogveoeiftgs83
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 128/726
8:>
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
iogaegfhlis, is biaer, errhaegfhlis. Il errhaegfhlesog hciath h tgbgs lgs riaursgsixprisevgs; agophrhaegfis, oitècgrhs, pirsgfeceahaegfis, sefistisehs...
a. Hcèf bi grenefhlebhb y ixpireoifthaef iståteah; Il risulthbg cui uf hrti oefgre-threg y ouadhs viais diroåteag, slg haaisejli h ufh oefgrïh. Il hcèf bi ixpire-
oifthaef y il efclukg bi lh pefturh llivh hlnufgs h agfaijer il pgioh agog ufgjkitg vesuhl, bi hdï lh eopgrthfaeh bi lh bestrejuaef if il isphaeg bi phlhjrhs ycrhsis= prgpuisths bi hjgleaef bi lgs senfgs bi puftuhaef= jûsquibh bi fuivhscgrohs pgåteahs agog il virsg lejri, ebihl phrh trhfsoeter lhs hsgaehaegfis lejris.
- Lhs vhfnuhrbehs g “esogs‟ if Hoåreah Lhtefh;
• Qurnif burhfti 8580, si agfsglebhfbispuås bi lh Preoirh Nuirrh Oufbehly si ixteifbif dhsth lgs høgs 20.
• Fhaif agog ufh cgroh bi rijileñf
hfti lgs ngjeirfgs y sestiohs gprisgrisqui hfulhjhf lhs lejirthbis aevelis. Lhsixprisegfis hrtïsteahs bi isth åpgah sigreifthf dhaeh lgs prgjliohs i eohnefh-regs bi uf Agftefifti qui senui if lhjûsquibh bi su ebiftebhb, if il ohragbi lhs aeraufsthfaehs sgaehlis nifirhbhspgr il ahpethlesog.
Bicifsh rivgluaegfhreh
Oirahbg ahllikirg if Aeubhb bi Oåxeag.
E o h n i f
t g o h b h b i ; w w w . w
e m e -
p i b e h . g r n t
Eohnif tgohbh bi; www.wemepibeh.grn
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 129/726
8:4
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
• Hl bisnhsthrsi lhs cgrohs y lhs istruaturhs bi lgs ogveoeiftgs hftiregris, lgs hrtesthstgohf pirspiatevh phrh bisaujrer lg prgpeg, bisbi ufh risestifaeh h lh bgoefhaefjurnuish if su jûsquibh hutfgoh bi lh lejirthb bi ixprisef 8>.
• Dhy ufh alhrh ufeñf iftri il hrti y lh pg-lïteah; lgs hrtesths jusahf bi hlnufh ohfirhahojehr lhs istruaturhs pglïteahs y iagf-oeahs bi sus phïsis oibehfti ufh iståteahrihlesth phrh il nrhf pûjleag, hairahfbg ilhrti h lh vebh 84. Lh letirhturh y lh pefturh, biohfirh phrteaulhr, si pgfif hl sirveaeg bi lhsebihs y bi lh haaef pglïteah.
• Fhaif if uf hojeifti bi ixpireoif-
thaef ouadg oès hnrisevg qui il bi lgsogveoeiftgs hftiregris.
• Hufqui dujg uf alhrg eftirås pgr lh vhf-nuhrbeh iurgpih y si tgohrgf hlnufgs bisus ilioiftgs, lgs ogveoeiftgs surnebgs ifLhtefghoåreah fufah jusahrgf eoethrlh ynifirhrgf istruaturhs prgpehs.
Il puijlg h lh ufevirsebhb, lh ufevirsebhb hl puijlg , ourhl bi Bhveb Hlchrg Qequiergsif lh Yfevirsebhb Hutfgoh bi Oåxeag
E o h n i f t g o h b h b i ; w w w . w
e m e p i b e h . g r n
8>. Bi lh Cuifti, Kgså Hljirtg. (:009). “Shfnuhrbehs letirhrehs, ·ufh iståteah qui fgs senui eftirpilhfbg7‟. If; Zivesth
Letirhturh y Lefnüïsteah, F° 83. Qhftehng bi Adeli, Yfevirsebhb Ahtleah Qelvh Difrïquiz.84. Siris, Lues. (:00:). “Feaglès Nuellåf y il pirïgbg vhfnuhrbesth if Hoåreah Lhtefh‟. If; Aejirlitrhs; Zivesth bi
aïteah letirhreh y bi aulturh, fg. >. Isphøh, Yfevirsebhb Ahrbifhl Dirrirh-AI.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 130/726
8:5
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Ahrhatirïsteahs prefaephlis;
“Esogs‟ is ufh cgroh bi llhohr h lhs vhfnuhrbehs, ogveoeiftgs qui teifif ahrhati-rïsteahs beciriftis pirg qui h su viz agophrtif rhsngs agoufis ;
• Ailijrhaeñf bi lg fuivg y vglufthb rhbeahl bi ahojeg.
• Ziadhzg h lg veikg, lg trhbeaegfhl y lg jurnuås (if ouadgs ahsgs agfiathbg agf
uf riadhzg hl eopirehlesog).
• Zivgluaeñf hrtïsteah if lhs cgrohs y if lgs agftifebgs.
• Zifgvhaeñf bil hrti oibehfti uf auistegfhoeiftg bi lhs efstetuaegfis hrtïsteahs
y vhlgris isthjliaebgs.
• Jûsquibh bi grenefhlebhb.
• Ziadhzg hl lifnuhki rhaegfhl.
• Ysg bi cgrohs crhnoifthbhs, iftriagrthbhs y åfchses if lgs iciatgs vesuhlis (if
il ahsg bi lh pefturh).
• Lejirhaeñf bi lhs rinlhs bi lh nrhoèteah.
• Ytelezhaeñf bi virsgs lejris.
8Grnhfïaisi agf sus agophøirgs if sujnrupgs.
Bevïbhfsi iftri ustibis, lhs tioèteahs bishrrgllhbhs h agftefuhaef sgjri lhs vhfnuhr-behs g “esogs‟ bi lh letirhturh lhtefghoireahfh, y dhnhf ufh ixpgseaef phrh tgbg ilnrupg. Ziauirbif dhair il hfèleses bi lgs tixtgs qui agrrispgfbif h ahbh ogve-oeiftg vhfnuhrbesth.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 131/726
810
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
·Añog surneñ7
Ahrhatirïsteahs;
Prefaephlisixpgfiftis;
If Oåxeag, bispuås bi 858>, lh hnreaulturh, lh oefirïh, lh ha-tevebhb efbustrehl fhaeifti y juifh phrti bil agoiraeg isthjhfbistruebgs, agf tirrejlis agfsiauifaehs sgjri lh pgjlhaef. If isiagftixtg, if beaeiojri bi 85:8 if Aeubhb bi Oåxeag, trhs illhfzhoeiftg bil ohfeceistg Hatuhl Fg. 8, il pgith Ohfuil Ohplis
Hrai dezg uf llhohbg pûjleag h lgs eftiliatuhlis oixeahfgs phrhagfstetuer ufh sgaeibhb hrtïsteah qui ifcrifthrh isths fuivhs agf-beaegfis, bispirthfbg lhs agfaeifaehs bi lgs aeubhbhfgs.
Istrebifti; hlng qui ahush ruebg g isaèfbhlg.
• Hseoelñ efcluifaehs bi gtrhs vhfnuhrbehs agog il cuturesog, il
bhbhïsog y il aujesog• Beg ahjebh h lhs ixprisegfis bi lh aulturh pgpulhr y bi ohshs
bil Oåxeag bi lgs høgs :0• Agojhteñ lh letirhturh “gceaehl‟ y lhs agrreiftis iståteahs
bgoefhftis, hsï agog il cglalgr bil Isthbg y il trhbeaegfhlesogritrnrhbg.• Hjreñ fuivgs isphaegs phrh lh letirhturh if lhs cèjreahs, ahllis y
gceaefhs, phrh hquillgs qui seiopri dhjïhf isthbg hl ohrnif bilhs ohfecisthaegfis aulturhlis.• Riohs; lh aeubhb, lh efbustreh, lhs vïhs bi agoufeahaeñf, lhs
oèquefhs, hsï agog lh agfbeaef duohfh y lhs rilhaegfis iftriil dgojri y lh oukir, trhfscgrohbgs if tiohs isifaehlis agogil hogr, lh hoesthb, ita• Prgbukg prefaephloifti pgisïh y hlnufhs fgvilhs
• Efagrpgrñ h lh pgisïh lgs sïojglgs y lhs cenurhs nigoåtreahs
• Ysg bi gfgohtgpiyhs, duogr i ergfïh= y bi lh oitècgrh yaglgris if cgroh bi “agllhni‟ phrh bhr oès siftebg h lh eohnifqui viogs if phlhjrhs
Ohfuil Ohplis Hrai (cufbhbgr), Hrquilis Silh, Niroèf Lest Hzurjebi, Qhlvhbgr Nhllhrbg, Niroèf Auitg, Cirfhfbg Lihl,Ciroïf Zivuilths, Zhof Hlvh bi lh Ahfhl y Ligpglbg Oåfbiz.
h. Il istrebiftesog
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 132/726
818
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Nuethrrh y ohfbglefh bi Kuhf Nres, peftgr aujesth. Il
Aujesog tuvg ufh eopgrthftiefcluifaeh if il Istrebiftesog
E
o h n i f R g o h b h b i ; d t t p ; / / a g o o g f s . w e m e o i b e h . g r n / w e m e / C e l i ; K u h fW
N r e sW
0 0 1 . k p n
Dgrezgfti, rivesthistrebiftesth
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 133/726
81:
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
[ahlg, Aeubhb bi Oåxeag if 85:0)
E o h n i f R g o h b h b i ; w w w . o i x
e a g o h x e a g . g r n
Hutgovel if Puijlh,Oåxeag. Lgs hutgs y lhs
oèquefhs cuirgf hlnufgs
bi lgs tiohs aiftrhlis bilh letirhturh istrebiftesth
Eohnif Rgohbh bi; dttp;//agoogfs.wemeoibeh.grn/weme/Celi;9WPgfeiftiW:.kpn
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 134/726
811
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Ug sgy uf puftg ouirtg if oibeg bi lh dgrh,iquebesthfti hl nretg fèucrhng bi ufh istrillh.
Yf phrqui bi ohfujreg si ifnhrrgth if lh sgojrh,y lh lufh sef auirbh
oi gpreoi if lhs vebreirhs.
Ohrnhreths bi grg
bisdgkhbhs hl veiftg.Lh aeubhb efsurriath bi hfufaegs luoefgsgs
clgth if lgs hlohfhquis,y hllè bi thrbi if thrbi,
pgr lh ahlli plhfadhbh si bishfnrh uf ilåatreag.
Il efsgofeg, lg oesog qui ufh ifribhbirh,si hjrhzh h lgs hfbhoegs sefgplis bil tilånrhcg,
y oeiftrhs qui lgs ruebgs bisairrhkhf lhs puirths,lh fgadi dh ifclhquiaebg lhoeifbg su riauirbg.
Il selifaeg hohrellg suifh sgjri oes gkgs.¡Presoh, beèchfh oïh, phrh sifterlg tgbg!
Ug biphrtï sus ohfgs,pirg if hquillh dgrhnres bi lhs isthaegfis,
lhs phlhjrhs ogkhbhs si oi iadhrgf hl auillg,y ufh lgagogtgrh
sibeifth bi meloitrgs lh hrrhfa bi oes jrhzgs.
Dgy suifhf sus phlhjrhs oès dilhbhs qui fufah.¡U lh lgaurh bi Ibesgf h ohfgs bi lh lluveh!
Il aeilg is uf gjstèaulg phrh il dgtil efvirsg
ricrhathbg if lhs lufhs sgojrïhs bi lgs ispikgs=
Ikioplgs bi letirhturh istrebiftesth;
“Presoh‟
Ohfuil Ohplis Hrai
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 135/726
812
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
lgs veglefis si sujif agog lh adhophøh,y oeiftrhs lhs gkirhs sgfbihf lh ohbrunhbh,il efveirfg duisgsg tereth if lgs piradirgs.
Oes firvegs si birrhohf.
Lh istrillh bil riauirbgfhucrhnhbh if il hnuh
bil selifaeg.
Rû y ygagefaebeogs
if lh fgadi tirrejli,oibethaef tioèteah
bisdgkhbh if khrbefis.Lgagogtgrhs, nretgs,hrsifhlis, tilånrhcgs.
Il hogr y lh vebhsgf dgy sefbeahlesths,
y tgbg si belhth if aïraulgs agfaåftreags.
Hrtïaulg 8».
Dhy qui tgahr il pehfgif lh jhlsh bi lgs hfbifis.
Oeiftrhs lhs lgagogtgrhs juchf su eophaeifaehlhs hrhøhs tikif
sus tilhs agf delgs bi oûseahphrh hprishr lh ohrepgsh ilåatreah.
Lh oiaibgrh
suji pgr lgs pilbhøgs bi lhs fgths
“Isthaeñf‟
Niroèf Lest Hzurjebiz
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 136/726
819
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
y uf pèkhrg si bisdelhif ufh gjirturh chsaesth
oi pirbï if lh fgadi lhoebh bi sus oibehs.
¡Aog pish isti tiadg!
Hllè cuirh ufh rgsh istè pebeifbg huxelegy pifshr qui lgs pgstis si ouirif bi chstebeg.
Iefstief fg dh bisaujeirtgqueåf efvift lhs ogsahs.
Irh thf kungsh
bi eopgsejlis su jgah.
Hl cef sus ohfgs si deaeirgf pibhzgs.
Pirg h pishr bi tgbg
uf nrellg bh su agfcirifaeheftiraipthfbg
il oifshkiaresphbg bi lhs istrillhs.
Nirohf Lest Hrzujebi E o h n i f R g o h b h b i ; w w w .
d t t p
; / / w w w . o
e l i f e g . a g o
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 137/726
813
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
j. Qurrihlesog
·Añog surneñ7
Ahrhatirïsteahs;
Ogveoeiftg hrtïsteag y letirhreg surnebg if Crhfaeh if lh båahbhbi lgs høgs :0, efcluifaehbg pgr il Bhbhïsog, if tgrfg h lh pir-sgfhlebhb bil pgith Hfbrå Jritgf.
If Lhtefghoåreah, agf lh llinhbh bi Jritgf h Oåxeag,si agfsglebisti ogveoeiftg, pirg bisbi 85:9, agf lh bestrejuaef bil lejrgLhs letirhturhs iurgpihs bi vhfnuhrbeh, bi Nuellirog Rgrri, siiopiz su bevulnhaef.
If su ohfecisthaef lhtefghoireahfh, il Qurrihlesog istuvg lenhbgh lh rievefbeahaef bi lh aulturh pgpulhr, y h uf siftebg phrteaulhr
bil hjsurbg y bi lg ohrhvellgsg. Qi bistha thojeåf pgr ixhlthr lgixteag, lh eohnefhaef y il hrti pgpulhr. Agf isths dirrhoeifths,jusa trhfscgrohr lh renebiz ogrhl y rishlthr il duogr arïteag hftilh veglifaeh bi beathbgris y nuirrellhs.
Prgpgfi trhslhbhr lhs eoènifis bil oufbg bi lgs suiøgs y ilefagfsaeifti hl oufbg bil hrti pgr oibeg bi ufh hsgaehaefoifthl lejri, sef qui eftirvifnh lh agfaeifaeh.
Ileni agog oåtgbg il hutgohtesog psïqueag (bikhr qui il pif-shoeiftg, lhs ebihs, lgs sifteoeiftgs, lhs eoènifis cluyhf sglgs ysi ixprisif if tgbh su hopletub, sef aifsurh).Ixhlth lgs suiøgs, il duogr erfeag y il irgtesog, vesths agoghrohs bi luadh agftrh lh trhbeaef, lh ogrhl y lh aulturh jurnuish.
Qu jhsi is lg errhaegfhl.
Bh pregrebhb hl efsteftg.
Lh gjsirvhaef is lh peibrh hfnulhr bi lh arihaef.Qi hsuoi qui fg dhy irrgris, slg gpgrtufebhbis= il irrgr oïfeogsi puibi agfvirter if lh peizh cufbhoifthl bi ufh gjrh ohistrh.Qi jusah ahpthr lg efvesejli pgr oibegs sifsgrehlis i eftuetevgs.Agfcusef bil teiopg phshbg agf il cuturg, bi lg ariïjli agf lgeopgsejli, bi lh vebh agf lh ouirti.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 138/726
81>
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Prefaephlisixpgfiftis;
Glevireg Nergfbg y Hlbg Pillinrefe (Hrnif-tefh)= Hlikg Ahrpifteir (Aujh)= Gathveg
Phz (Oåxeag)= Aåshr Ogrg y Aåshr Shllikg(Pirû)= y Phjlg Firubh (Adeli).
Hlthr bil Bïh bi lgs Ouirtgs. Aulturh pgpulhr oixeahfh
“Il suiøg bi lh rhzf prgbuai ogfstrugs‟bi Crhfaesag Ngyh
E o
h n i f t g o h b h b i ; d t t p ; / / p t . w e m e p i b e h . g r n
E o h n i f t g o h b h b i ; d t t p ; / / a g o
o g f s . w e m e o i b e h . g r n
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 139/726
814
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Ahrhatirïsteahs bil hrti surrihlesth85
• Cenurhaef agf tioèteah sujkitevh bi ahrèatir gfïreag jhshbh if lhs tåafeahsbil efagfsaeifti bi Criub (il ahrèatir cenurhtevg bishphriai if il llhohbg“surrihlesog hjstrhatg‟).
• Eftirprithaef bi lh rihlebhb bisbi il suiøg, il efagfsaeifti, lh ohneh y lherrhaegfhlebhb.
• Agfkufaef bi eoènifis besphris (rihlis g errihlis), thftg if il teiopg agogif il isphaeg.
• Lgs gjkitgs y cgrohs sgf bispgkhbgs bi su senfeceahaef trhbeaegfhl (prefaepegbi lh “bisgreifthaef‟), il gjsirvhbgr quibh bisgreifthbg, sef shjir bi quåsi trhth.
• Arihaef bi eoènifis iquïvgahs bi ohfirh qui ufh oesoh agsh puibi sireftirprithbh bi vhrehs ohfirhs (prefaepeg bi lh “besagrbhfaeh‟), pgr ikioplg,
ufh fuji puibi phriair lh ahjizh bi uf hfeohl g jeif gtrh agsh.
• Bh eopgrthfaeh h lg phrhbkeag, lg hjsurbg, lh ahbuaebhb, lh bistruaaef y lgoestiregsg.
• Hbioès bi lg gfïreag, riprisifthaef bi tgbh alhsi bi seojglgnïhs, ispiaehl-oifti irteahs y sixuhlis.
• Rgah tgbgs lgs istelgs; alèseag, jhrrgag, efnifuesog, cuturesog, ita.
• Ytelezhaef ispiathaulhr bi lh pirspiatevh afeah, ixhnirhfbg lh sifshaef biprgcufbebhb (arihaef bi nrhfbis isphaegs y likhfïhs).
• Arihaef if il auhbrg bi kuings piraiptevgs i elusegfïsteags.
• Ikiauaef peatreah oefuaegsh, agf nrhf auebhbg bil bejukg y lh cenurh (Bhlï).
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 140/726
815
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Nrhf ahlhvirh ilåatreah, Elustrhaef bi Kgså Nuhbhlupi Pgshbh
85.www.hrtiufevirshl.ago:0. www.ogfgnrhcïhs.ago
• Ytelezhaef bil alhrgsaurg y bil aglgr ogbilhbg.
• Efvifaef bi fuivgs oåtgbgs y tåfeahs; pefturh hutgoèteah, crgtthni y nrhtthni.
Lh letirhturh surrihlesth:0
Jusah lejirhr hl dgojri bi lgs eopulsgs ripreoebgs, jhsèfbgsi if lh tigrïh bil ef-agfsaeifti bi Qenoufb Criub y bi lhs trhjhs eopuisths pgr lh sgaeibhb jurnuish,phrteifbg bi lh tigrïh ohrxesth. If su eftiftg pgr lejirhr lh hutåfteah rihlebhb, y ricli-
khrlh agog ufh supirrihlebhb (if crhfaås “sur-rihletå‟, bi bgfbi veifi “surrihlesog‟),haubif h lh isareturh hutgoèteah, isarejif efagdirifaehs beathbhs eopulsevhoifti,sef riclixef, trhfsarejif sus suiøgs oibehfti ufh isareturh gfïreah qui si lejirhpgr il efagfsaeifti oeiftrhs buiroif, y h lh hsgaehaef bi phlhjrhs.
Eohnif tgohbh bi; dttp;//if.wemepibeh.grn
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 141/726
820
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Isti lifnuhki bgfbi eopirh lh eohnefhaef sef agftrgl, agftrhreg h lh lneah, vhberenebg h lgs sifteoeiftgs y rihaaegfis efagfsaeiftis bil liatgr. Lgs pgiohs sgfphrh sifterlgs, fg phrh iftifbirlgs, puis fg teifif agdirifaeh fe lneah, si bijiahpthr bi cgroh eftuetevh, pgr sus senfeceahbgs agffgthtevgs y pgr lg qui suneirhflhs eoènifis.
Glevireg Nergfbg Jhthllh bi Qhftg Bgoefng - Zivgluaef Dhetehfh, tioh aiftrhlbi Il riefg bi isti oufbg bi Hlikg Ahrpifteir
“Oi eopgrth uf petg‟ (crhnoiftg)Glevireg Nergfbg
Fg så, oi eopgrth uf petg qui lhs oukiris tifnhf lgs sifgs
agog ohnfglehs g agog phshs bi deng= uf autes bi burhzfg g bi phpil bi lekh. Libgy ufh eopgrthfaeh enuhl h airg, hl diadg bi qui hohfizahf agf uf hleiftg hcrg-besïhag g agf uf hleiftg efsiateaebh. Qgy pirciathoifti ahphz bi sgpgrthrlis ufhfhrez qui shahrïh il preoir prioeg if ufh ixpgseaef bi zhfhdgrehs= ¡pirg isg sï! -yif istg sgy erribuatejli- fg lis pirbgfg, jhkg fefnûf pritixtg, qui fg siphf vglhr.Qe fg shjif vglhr ¡peirbif il teiopg lhs qui pritifbhf sibuaeroi! Isth cui -y fggtrh- lh rhzf bi qui oi ifhogrhsi, thf lgahoifti, bi Ohrïh Luesh.·Xuå oi eopgrthjhf sus lhjegs pgr iftrinhs y sus ifailgs sulcurgsgs7 ·Xuå oi
Eohnif tgohbh bi; dttp;//agoogfs.wemeoibeh.grn Eohnif tgohbh bi; dttp;//if.wemepibeh.grn
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 142/726
828
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
eopgrthjhf sus ixtrioebhbis bi phloïpibg y sus oerhbhs bi prgfsteag risirvhbg7¡Ohrïh Luesh irh ufh virbhbirh pluoh!
Bisbi il hohfiair vglhjh bil bgroetgreg h lh agaefh, vglhjh bi agoibgr h lh bis-pifsh. Sglhfbg oi priphrhjh il jhøg, lh ahoesh. Sglhfbg rihlezhjh sus agoprhs,
sus quidhairis...
¡Agf quå eophaeifaeh yg ispirhjh qui vglveisi, vglhfbg, bi hlnûf phsig pgr lgshlribibgris! Hllï likgs, pirbebg iftri lhs fujis, uf puftetg rgshbg. “¡Ohrïh Luesh!¡Ohrïh Luesh!‟... y h lgs pgags sinufbgs, yh oi hjrhzhjh agf sus peirfhs bi pluoh,phrh llivhroi, vglhfbg, h auhlqueir phrti.
Fgadi if alhrg (crhnoiftg)Gathveg Phz
Rgbg is puirth
tgbg is puifti
hdgrh ohradhogs if lh gtrh grellh
oerh hjhkg agrrir il rïg bi lgs senlgs
il rïg bi lgs senfgs
Oerh il agrrir il rïg bi lgs hstrgs
si hjrhzhf y vuilvif h kufthrsidhjlhf iftri illgs uf lifnuhki bi efaifbegs
sus luadhs sus hogris
sgf lh arihaeñf y lh bistruaaeñf bi lgs oufbgs
Lh fgadi si hjri
ohfg efoifsh
agfstilhaeñf bi senfgs
isareturh selifaeg qui ahfth
senlgs nifirhaegfis irhs sïlhjhs qui hlnueif beai
phlhjrhs qui hlnueif gyi
pñrteags bi pelhris trhfsphriftis
iags llhohbhs siøhs lhjireftgs
Phrphbih il efsthfti y beai hlng
isauadh hjri lgs gkgs aeårrhlgs
lh ohrih si livhfth
hlng si priphrh…
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 143/726
82:
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
a. Arihaegfesog;
·Añog surneñ7
Ahrhatirïsteahs;
Hufqui if juifgs Heris prgyiat su tigrïh arihaegfesth (burhftiufh agfcirifaeh llivhbh h ahjg if il Htifig Desphfg bi ishaeubhb), cui if Phrïs if 8583, bgfbi il pgith adelifg Seaifti
Duebgjrg beg h luz h isti ogveoeiftg. Høgs oès thrbi, cui trhïbgh Lhtefghoåreah pgr ål oesog. Qu fgojri fhai bi lh ebih biqui il pgith arih uf oufbg cuirh bil ixestifti, uf oufbg quifg ixesti, pirg bijirïh ixester.
Cui efcluifaehbg pgr il aujesog, il cuturesog y il bhbhïsog.Il pgith arih su prgpeg oufbg, agoplithoifti siphrhbg bi lhrihlebhb (bi hdï su fgojri).Jusah dhair bi lh pgisïh uf efstruoiftg bi arihaef hjsgluth=il gjkitg if sï oesog is il pgioh, fg il tioh qui trhth.Ziadhzh lh oïoises, is biaer, il riclikg bi lh rihlebhb bi ufhcgroh ariïjli.Ysg bi lifnuhki eopriaesg, kuings bi phlhjrhs y oitècgrhs sefjhsis lneahs.
Husifaeh bi ufh lïfih fhrrhtevh. Hjhfbgfg bi lh sefthxes (fgrohs sgjri lhs cgrohs agog siagojefhf lhs phlhjrhs), y lh puftuhaef trhbeaegfhlis.Åfchses if il iciatg lïreag.
Prefaephlisixpgfiftis;
Seaifti Duebgjrg (cufbhbgr)= Zgbreng Lerh y Ibuhrbg Llhfgs(adelifgs)= y Nirhrbg Being y Kuhf Lhrrih (isphøglis)..
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 144/726
821
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Pgioh “Rreèfnulg hrofeag‟, biladelifg Seaifti Duebgjrg.
Seaifti Duebgjrg
ILLH
(Seaifti Duebgjrg)Illh bhjh bgs phsgs dhaeh bilhfti
Bhjh bgs phsgs dhaeh htrès
Il preoir phsg biaïh juifgs bïhs siøgr
Il sinufbg phsg biaïh juifgs bïhs siøgrh
U lgs gtrgs biaïhf añog istè lh choeleh
Dgy is uf bïh dirogsg agog ufh phlgoh if il aeilg
Illh llivhjh ufh ahoesh hrbeiftiIllh tifïh gkgs bi hbgroiaibgrh bi ohris
Illh dhjïh isagfbebg uf suiøg if uf hrohreg gsaurg
Illh dhjïh ifagftrhbg uf ouirtg if oibeg bi su ahjizh
Auhfbg illh llinhjh bikhjh ufh phrti oès dirogsh ouy likgs
Auhfbg illh si ejh hlng si cgrohjh if il dgrezgfti phrh ispirhrlh
Qus oerhbhs isthjhf direbhs y shfnrhjhf sgjri lh aglefh
Rifïh lgs sifgs hjeirtgs y ahfthjh lhs tefeijlhs bi su ibhb
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 145/726
822
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Irh dirogsh agog uf aeilg jhkg ufh phlgoh
Rifïh ufh jgah bi hairg
U ufh jhfbirh ogrthl bejukhbh iftri lgs lhjegs
Ziïh agog il ohr qui seifti ahrjgfis if su veiftri
Agog il ohr auhfbg lh lufh si oerh hdgnhrsi
Agog il ohr qui dh ogrbebg tgbhs lhs plhyhsIl ohr qui bisjgrbh y ahi if il vhaïg if lgs teiopgs bi hjufbhfaeh
Auhfbg lhs istrillhs hrrullhf sgjri fuistrhs ahjizhs
Hftis qui il veiftg fgrti hjrh sus gkgs
Irh dirogsh if sus dgrezgftis bi duisgs
Agf su ahoesh hrbeifti y sus oerhbhs bi èrjgl chtenhbg
Agog il aeilg h ahjhllg sgjri lhs phlgohs
b. Yltrhïsog
·Añog surneñ7 Il YEtrhïsog fhae if 8584 if Isphøhagf lh eftifaef bi hlikhrsi bil Ogbir-fesog, if lhs tirtulehs bil Ahcå Aglgfehlbi Ohbreb, lebirhbhs pgr Zhchil Ahfsefgs
Hssifs. Cui uf ogveoeiftg istreathoifti
letirhreg y, oès ispiaïceahoifti, pgåteag.
H Hoåreah Lhtefh llin bi lh ohfg bilisaretgr hrniftefg Kgrni Lues Jgrnis,queif vehk h Ohllgrah h agoeifzgs bilgs høgs :0 y si suo h isti ogveoeiftg,phrh luing llivhrlg h Hrniftefh. Hufquiåsti cui il ûfeag phïs lhtefghoireahfgbgfbi ixeste uf nrupg ultrhïsth y rivesthsrilhaegfhbhs cgrohloifti hl ogveoeiftg(Presoh, 85:8, Prgh, 85:: y Ohrtïf
Ceirrg, 85:2), tuvg iags if gtrgs phïsisagog Pirû, Iauhbgr, Aglgojeh, Oåxeagy Yrunuhy.
Zhchil Ahfsefgs Hssifs, arihbgr bil Yltrhïsog
Eohnif Rgohbh bi; www.wemepibeh.grn
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 146/726
829
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Ahrhatirïsteahs; If fuistrg Agftefifti, si bistha pgr efagrpgrhr il aregllesogy lh phrgbeh.
Zibuaaef bi lh lïreah h su ilioiftg preogrbehl; lh oitècgrh.
Ileoefhaef bi lh reoh, lh puftuhaef, lgs hbkitevgs efûtelis, lgshbgrfgs y lh vhnuibhb rijusahbh.
Qïftises bi bgs g oès eoènifis if ufh.
Eoènifis y oitècgrhs adgahftis, elneahs, bgfbi bisthahf iloufbg bil aefi, bil bipgrti y bil hbilhftg tåafeag.
Ysg bi figlgnesogs, tiafeaesogs y phlhjrhs isbrûkulhs.
Pgisïh isaåpteah qui fg jusah trhfsoeter uf oifshki ebiglneagpgsetevg, bikhfbg bi lhbg lg sifteoifthl y hciatevg.
Isaretgs qui fg si agoprgoitif agf lg sgaehl, sefg ixalusevh-oifti agf lh hfnusteh, lh sglibhb y il piseoesog.
Prefaephlis
ixpgfiftis; Kgrni Lues Jgrnis (hrniftefg)= Kuhf Phrrh bil Zeing (piruhfg)=Ifrequi Zhûl Nhrit, Kuvifhl Grtez Qhrhlinue y Hlcribg OhregCirrierg (urunuhygs).
Jlhfah Luz bi Kuhf Phrrh bil Zeing Il dgojri qui si agoeñ uf hutgjûs bi
Hlcribg Ohreg Cirrierg
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 147/726
823
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Ikioplgs bi lh pgisïh ultrhïsth;
Lgs finrgs bi lhrngs thojgris
bi rgkgs agllhris, bi pluohs hzulis,
bi lhjegs vegliftgs, bi gkgs sifsuhlis,
llifhf lh aeubhb bi uf adellirïg hcreahfg
Jgrgagtñ, jgrgagtñ, jgrgagtñ, adès, adès
Jgrgagtñ, jgrgagtñ, jgrgagtñ, adè, adès.
Oûseah bi lh silvh if oibeg bi lh aeubhb!
Hlinrïh bi lgs finrgs bi beiftis hcelhbgs!
Yf Ziy bi aduadirïh, vh dhaeifbg airiogfehs,
Agf ufh sgliofebhb bi phyhsg hcreahfg.
Jgrgagtñ, jgrgagtñ, jgrgagtñ, adès, adès
Jgrgagtñ, jgrgagtñ, jgrgagtñ, adè, adès.
“Lgs thojgris bi lgs finrgs‟Elbicgfsg Piribh Shlbiz
Bispibebh Kgrni Lues Jgrnis
Iftri oe hogr y yg dhf bi livhfthrsi
trisaeifths fgadis agog trisaeifths phribis
y il ohr sirè ufh ohneh iftri fgsgtrgs.
Fg dhjrè sefg riauirbgs.
Gd thrbis oiriaebhs pgr lh pifh,
fgadis ispirhfzhbhs bi oerhrti,
ahopgs bi oe ahoefg, cerohoiftg
qui istgy veifbg y pirbeifbg.
Bicefetevh agog uf oèrogl
iftrestiairè tu husifaeh gtrhs thrbis.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 148/726
82>
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Burhfti lh sisef dhjlhogs sgjri lhs prefaephlis vhfnuhrbehs ifLhtefghoåreah. Lgs senueiftis sgf lgs “esogs‟ qui surneirgf y sibishrrgllhrgf if gtrgs phïsis y qui tuveirgf efcluifaeh if il hrti ylh letirhturh lhtefghoireahfgs;
Ixprisegfesog
Chuvesog
• Qurneñ h agoeifzgs bil senlg TT.
• Bicgrohaeñf bi lh rihlebhb phrh ixprishr bi cgrohoès sujkitevh lh fhturhlizh y il sir duohfg.
• Biceifbi lh lejirthb efbevebuhl, il errhaegfhlesog, il
hphsegfhoeiftg y lgs tiohs prgdejebgs ‑lg ogrjgsg,biogfïhag, sixuhl, chftèsteag g pirvirtebg‑.
• Zilhaeñf bi lh ixpriseñf letirhreh agf lhs hrtis plèsteahs.
• Ixpriseñf bi lh hfnusteh bil oufbg y bi lh vebh oi-behfti fgvilhs y brhohs bgfbi si dhjlh bi lhs leoethftissgaehlis eopuisths h lh lejirthb bil dgojri.
• Rioèteahs; sglibhb, oesireh, oeibg, hfnusteh, gpriseñf.
• Fhaebg if Crhfaeh, cui eopulshbg pgr Difre Ohtessiif 8509.
• Ioplig prgvgahtevg y sujkitevg bil aglgr (aglgris ade-llgfis, llhohtevgs).
• Qeopleceahaeñf bil bejukg.
• Biseftirås pgr il hahjhbg.
• Rgquis rèpebgs y vengrgsgs= trhzgs tgsags y besagftefugs.
• Bestgrseñf bi lhs cenurhs.
• Hatetub rijilbi i eftiftg bi efauopleoeiftg bi lhsfgrohs agf rispiatg bi lh pefturh.
“Il Nretg‟ bi Ibvhrb Oufad. Eoh-nif Rgohbh bi; www.wemepibeh.grn -
Hutgrritrhtg bi Eshha Nrü-fiwhlb, besaïpulg bi DifreOhtessi, 8589.Eohnif Rgohbh bi; dttp;//ago-ogfs.wemeoibeh.grn
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 149/726
824
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Aujesog
Cuturesog
• Qurneñ if Crhfaeh, ifahjizhbg pgr Phjlg Peahssgdhaeh 850>.
• Zupturh bicefetevh agf lh pefturh trhbeaegfhl.
• Rrhth lhs cgrohs bi lh fhturhlizh pgr oibeg bi cenurhs
nigoåtreahs, crhnoifthfbg lïfihs y supirceaeis.
• “Pirspiatevh oûltepli‟; si riprisifthf tgbhs lhs phrtisbi uf gjkitg if uf oesog plhfg. Pgr ikioplg; if uf rgs-trg duohfg, lh fhrez istè bi pircel y il gkg bi crifti= ufhjgtillh hphriai if su agrti virteahl y su agrti dgrezgfthl.
• Fg ixesti uf puftg bi vesth ûfeag.
• Qi ileoefhf lgs aglgris vevgs tïpeags bil chuvesog= ifahojeg, si ushf tgfgs hphnhbgs.
• If lh letirhturh, si bhf if uf oesog plhfg y hl oesogReiopg, vhrehs agfvirshaegfis, piraipaegfis, eftueaegfis,ita.= phsef pgr il vehki y lh hvifturh= tiohs hlinris,cistevgs y trhthbgs agf duogr pirg sef sifteoeiftg.
• Arihbg pgr il ethlehfg Celeppg Rgoohsg Ohrefitte hlri-
bibgr bi 8505 if Ethleh.
• Zgopi agf lh trhbeaeñf, il phshbg y lgs senfgs agf-vifaegfhlis.
• Pringfh il ogveoeiftg hnrisevg, lh efqueitub, il pile-nrg, lh errivirifaeh, lg sifsuhl, lg fhaegfhl y lg nuirrirg,lh hbgrhaef bi lh oèquefh, il ritrhtg bi lh rihlebhb ifogveoeiftg, lg gjkitevg bi lg letirhreg.
• Ziadhzg h lh iståteah trhbeaegfhl.
• Prgaibi beriathoifti bil aujesog pirg ivgluaegfhdhaeh ufh fuivh iståteah.
• If lh letirhturh, rifeinh agoplithoifti bil phshbg y sibislenh bi lh oåtreah= låxeag llifg bi efixhatetubis, efce-fetevgs y ixalhohaegfis qui ixprishf ifirnïh y lejirthb.
Befhoesog bi uf aealesth
biYojirtg Jgaaegfe
Befhoesog bi uf kunhbgr bicûtjgl bi Yojirtg Jgaaegfe,
8581.Eohnif tgohbh bi; dttp;//
cr.wemepibeh.grn/weme/Ceadeir;^LHW
ogohWYojirtgWJgaaegfeWByfh-oesoWgcWhWQgaairWPlhyirW8581.kpn
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 150/726
825
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Bhbhïsog • Qurneñ if 8583 if Quezh, bi lh ohfg bi Dung Jhll.
• Finhaeñf y rijilbïh hfti lhs agfvifaegfis letirhrehs yhrtïsteahs y, ispiaehloifti, bil hrtesth jurnuås.
• Gpgseaeñf h lgs agfaiptgs bi rhzñf y siftebg.
• Prgvgahaeñf hjeirth hl grbif isthjliaebg.
• Efalefhaeñf dhaeh lg bubgsg, lh ouirti y lg chfthseg-sg.
• Auistegfhoeiftg sgjri lh ixestifaeh bil hrti, lh leti-rhturh y lh pgisïh.
• Qi ohfeceisth agftrh lh jillizh itirfh, agftrh lh itir-febhb bi lgs prefaepegs, agftrh lhs liyis bi lh lneah,agftrh lh efogvelebhb bil pifshoeiftg, agftrh lh puri-
zh bi lgs agfaiptgs hjstrhatgs y agftrh lg ufevirshl ifnifirhl.
• Biceifbi lh bisifcrifhbh lejirthb bil efbevebug, lhispgfthfiebhb, lg efoibehtg, hatuhl y hlihtgreg, il ahgs
agftrh il grbif y lh eopirciaaef agftrh lh pirciaaef.
Algub sdipdirb bi Kihf HrpEohnif tgohbh bi; dttp;//if.we-mepibeh.grn
81
Zihleaif lhs ixpgseaegfis bi lgs sujnrupgs hairah bi lhs vhfnuhrbehs.Phrh hfhlezhr lgs tixtgs, tifnhf if auifth lhs senueiftis prinufths;- ·Auèl is lh ebih prefaephl qui jusah trhfsoeter ahbh hutgr agf su isaretg7
- ·Xuå ahrhatirïsteahs bil ogveoeiftg agrrispgfbeifti si ebifteceahf if isgs tixtgs7
- Qiøhlif lgs hspiatgs qui oès lis llhohrgf lh htifaef bi lgs tixtgs y ixpgfnhflhs rhzgfis pgr lhs auhlis lgs isagneirgf.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 151/726
890
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Hlihtgreg; qui bipifbi bi lh suirti g bil hzhr.
Hrsifhl; agfkuftg g bipsetg bi fgteaehs, bhtgs, ita.
Juchr; ohfecisthr hjeirthoifti ifchbg g erh= risgplhr uf hfeohl errethbg.
Agllhni; tåafeah qui agfsesti if pgfir sgjri uf oesog lunhr crhnoiftgs bi
besteftgs ohtirehlis, tixtgs, ita.
Agfaåftreag; gjkitg g cenurh qui teifi il oesog aiftrg qui gtrg.
Agfariaeñf; ribuaaef h lg isifaehl g h lg priaesg bi uf hsuftg g ohtireh.
Agfstilhaeñf; agfkuftg bi istrillhs ebifteceahjli h seopli vesth pgr su piaulehr
bespgseaef= agfkuftg bi pirsgfhs g agshs agf uf rhsng if agoûf.
Agfvifaegfhl; trhbeaegfhl.
Aresphbg; errethbg, ixhspirhbg.
Ifailg; sifter ailgs.
Åfchses; cuirzh bi ixprisef g bi iftgfhaef agf qui si queiri rihlzhr lh eo-pgrthfaeh bi hlng= eopgrthfaeh qui si bh h hlng.
Iquebesthfti; qui istè h lh oesoh besthfaeh bi uf puftg g iftebhb qui gtrg.
Chsaesth; rilhtevg g phrtebhreg bi uf råneoif pglïteag bi ahrèatir fhaegfhlesth y
tgthlethreg.
Nrhoèteah; agfkuftg bi fgrohs y liyis qui renif lh arihaef bi lhs istruaturhs
bi uf ebegoh g lifnuh.
Diroåteag; eopifitrhjli, efagoprifsejli g airrhbg.
Deng; cruth phriaebh h lh jrivh.
Efclukg; clukg bi hlng.
Efsurriath; qui vh agftrh lh hutgrebhb, rijilbi.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 152/726
898
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Erribuatejli; qui fg si puibi ribuaer.
Figlgnesog; vgahjlg g phlhjrh fuivh if ufh lifnuh.
Gjirturh; agopgseaef efstruoifthl qui efeaeh ufh gjrh ouseahl, ispiaehloifti
ufh pirh.Gfgohtgpiyh; Eoethaef bi sgfebgs rihlis pgr oibeg bil lifnuhki (pgr ikioplg;
oehu phrh ricirersi hl sgfebg bil nhtg= puo phrh riprisifthr il sgfebg bi uf nglpi).
Phloïpibg; grbif -yh if bisusg- bi lhs hvis hauèteahs qui teifif lhs phths phl-
oihbhs pgr ufh oiojrhfh eftirbenethl, agog il nhfsg, lh nhvegth, il phtg. Ita.
Phrgbeh; eoethaef qui si dhai bi hlnueif g hlng agog jurlh.
Pelhris; pirsgfhs g agshs qui servif bi jhsi g cufbhoiftg phrh hlng.Prgfñsteag; agfgaeoeiftg hfteaephbg bi lg qui suaibirè if uf cuturg h trhvås
bi aeirtgs efbeaegs.
Zhaegfhl; bgthbg bi rhzf= agfcgroi h lh rhzf.
Zievefbeahaeñf; eftiftg bi risahthr lh juifh choh g riputhaef bi hlnueif g hlng.
Zitrñnrhbg; phrtebhreg bi ebihs, hatetubis, ita., prgpehs ixalusevhoifti bi teiopgs
phshbgs, y ifioeng bi ahojegs i effgvhaegfis;
Qefgpli; aglgr bi lgs isaubgs hftenugs.
Qulcurgsg; bil hzucri, qui lg agfteifi g istè rilhaegfhbg agf ål.
Rerethr; tiojlhr g istrioiairsi bi crïg g ceijri.
Rgsag; diadg agf pgag auebhbg g agf ohtirehlis pgag vhlegsgs.
Bgaifti Rrhfscgrohbgrh
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 153/726
89:
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
8
Qiseñf 82
Yfebhb :. Letirhturh lhtefghoireahfh bi lgssenlgs TT y TTE
Pgiths y pgiteshs lhtefghoireahfgs bilsenlg TT ‑ Phrti E
Rñoisi ufgs ogoiftgs phrh pifshr bi cgroh efbevebuhl, sgjri lhs senueiftisprinufths;
• ·Ziauirbh quå is lh pgisïh7 ·Auèlis sgf sus ahrhatirïsteahs7
• If su jhrreg, viribh g oufeaepeg, ·dhy hlnueif qui dhnh pgisïh g sih agfgaebg/hagog pgith7
If lh siseñf hftiregr, veogs lhs vhfnuhrbehs g “esogs‟ if Lhtefgh-oåreah, ogveoeiftgs agf istruaturhs alhrhoifti isthjliaebhs. Qefiojhrng, ixesteirgf gtrhs agrreiftis letirhrehs thojeåf agfsebirhbhsbi vhfnuhrbeh g pgr lg oifgs, efcluifaehbhs pgr lgs “esogs‟, auygshutgris oès bisthahbgs agfgairiogs burhfti lhs senueiftis sisegfis.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 154/726
891
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Hl llinhr il senlg TT, lh pgisïh lhtefghoireahfh iopizñ h tifirpricirifaeh pgr lgs tiohs hutñatgfgs y, phrhlilhoifti, ufhohygr ixplgrhaeñf y ixpriseñf bi lgs prgjliohs ïfteogs.Bi enuhl ohfirh, phshf h uf sinufbg plhfg lgs hbgrfgs y
cgrohlesogs, greiftèfbgsi lh lïreah dhaeh ohfecisthaegfis oèssifaellhs y duohfhs.
Hlnufgs pgiths isthjliaeirgf uf iquelejreg iftri trhbeaeñf yrifgvhaeñf, iftri alhseaesog y ogbirfebhb, hlikèfbgsi bi lhstifbifaehs vhfnuhrbesths, hufqui sef siphrhrsi pgr agoplitgbi illhs. Lis nusthjh lh pirciaaeñf cgrohl pirg ohftuveirgf lhahlebiz duohfh, htrhvishbh pgr lh rhzñf y lh prubifaeh. Isth
cui llhohbh “pgisïh purh‟.
Uh dhaeh oibehbgs bil senlg si ohfteifi lh “pgisïh purh‟,hbioès bi gtrhs tifbifaehs ahrhatirezhbhs pgr hatetubis ytiohs ixestifaehlesths= pgisïh agoprgoitebh sgaehl y pg-
lïteah= y dhaeh lgs høgs oès riaeiftis, ixprisegfis bi pgisïhixpireoifthl.
Jrivi jegnrhcïh bi Nhjreilh Oestrhl:2
Luaelh Ngbgy Hlahyhnh fhai il > bi hjrel bi 8445 iflh aeubhb bi Seauøh, (Adeli). Qus phbris cuirgf Kuhf
Kirñfeog Ngbgy y Pitrgfelh Hlahyhnh. If sus høgs bihbglisaifaeh aglhjgrh agf il pireñbeag Agqueojg,bi lh aeubhb bi Lh Qirifh, utelezhfbg lgs siubñfeogs
bi “Hlnueif‟, “Qglibhb‟ y “Hloh‟, thojeåf iopeizhh trhjhkhr, ikiraeifbg uf vglufthrehbg if lh Isauilhbi lh Agophøïh, hlbih viaefh h Seauøh. Rhojeåf serviagog ohistrh if lh isauilh bi Lh Ahftirh. Isarejiphrh lgs pireñbeags Lh Sgz bi Ilque y Lh Zicgroh.
Uh phrh 8504 cenurhjh if lh hftglgnïh Letirhturh Ag-
queojhfh bi L. Ahrlgs Qgtg Hyhlh, if lh auhl åsti li
:8. www.nigaeteis.ago
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 155/726
892
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
bibeah uf jrivi istubeg y siliaaegfh tris prgshs pgåteahs bi lh hutgrh; “Ifsgøhaeñf‟,“Kuftg hl ohr‟ y “Ahrth ïfteoh‟. Il :9 bi fgveiojri bi 8505, h lgs :3 høgs bi ibhb,si sueaebh if Agqueojg Zgoileg Yrith. If sus jglsellgs si ifagftrñ ufh thrkith agf ilfgojri bi Luaelh Ngbgy. Phrh isi iftgfais illh is efspiatgrh if il Leaig bi Qiøgrethsbi Lh Qirifh. Zefbi ixhoif if lh Isauilh Fgrohl bi Qhftehng phrh shfaegfhr lgs
istubegs y agfgaeoeiftgs hbquerebgs if lh prèateah isaglhr. Cui prgcisgrh preohrehif Jhrrhfahs. Is trhslhbhbh hl sur bi Adeli y fgojrhbh prgcisgrh bi Deneifi if ilLeaig bi Rrhenuåf, seifbg trhslhbhbh bispuås, if 858:, h Hftgchnhsth agog prgci-
sgrh bi Destgreh i efspiatgrh nifirhl. Suilvi h sir trhslhbhbh isth viz h il Leaig bilgs Hfbis y fgojrhbh efspiatgrh y prgcisgrh bi Ahstillhfg. Pirtifiai h lh LgnehRigsñcelh Bistillgs. Il 8: bi beaeiojri bi 858: gjteifi lh oès hlth bestefaeñf if lgs
Kuings Clgrhlis ailijrhbgs if Qhftehng, agf Lgs sgfitgs bi lh ouirti (clgr fhturhl,oibhllh bi grg y agrgfh bi lhuril). Il kurhbg bil airthoif isthjh agopuistg pgr
O. Ohnhllhfis Oguri, Oenuil Lues Zgauhft y Hrohfbg Bgfgsg.
Agoeifzh h ushr il siubñfeog bi Nhjreilh Oestrhl. If 8589 ouiri su phbri, Kuhf Kirñfeog Ngbgy Sellhfuivh. Il prisebifti bgf Pibrg Hnuerri Airbh lh fgojrh prg-
cisgrh bi ahstillhfg y beriatgrh bil Leaig bi Pufth Hrifhs. Qenueifbg sus criauiftisahojegs is trhslhbhbh fuivhoifti isth viz hl Leaig bi Riouag, agf enuhl ahrng. U ufh viz oès si ouivi hdgrh h lh ahpethl bil phïs, Qhftehng, y hllï agog beriatgrh bilLeaig bi Feøhs Fg. 3 bi Qhftehng. If 85:: phrti h Oåxeag hagophøhbh bi Lhurh
Zgben agog siarithreh. Sh efvethbh pgr il Ngjeirfg bi isi phïs, pgr efeaehtevh bilOefestrg bi Ibuahaeñf, Kgså Shsagfailgs, agf il cef bi aglhjgrhr if lgs plhfis bilh Zicgroh Ibuahaegfhl qui efeaehjh il Ngjeirfg bi Oåxeag y if lh grnhfezhaeñf ycufbhaeñf bi jejlegtiahs pgpulhris. Hphriai if Oåxeag Liaturhs phrh Oukiris. Qieopreoeirgf :0 oel ikioplhris. If Qhftehng bi Adeli si pujleah lh sinufbh ibeaeñfbi Bisglhaeñf. Qi efhunurh su isthtuh if Oåxeag. Lh Ibetgrehl Airvhftis bi Jhrailgfhlh bh h agfgair if Isphøh if ufh gjrh hftglñneah, Lhs oikgris pgisïhs, qui llivh ufprñlgng bi Ohfuil bi Ogftglïf. Il Agfaikg bi Efstruaaeñf Preohreh h prgpuisth bil
riatgr bi lh Yfevirsebhb bi Adeli, bgf Nringreg Houfètinue, li agfaibi il tïtulgbi prgcisgrh bi Ahstillhfg. If 85:2 rihlezh su preoir vehki h Iurgph. If Ohbrebpujleah uf piquiøg vgluoif bi virsgs jhkg il tïtulg bi Rirfurh. Isi oesog høgveseth lgs Isthbgs Yfebgs y gtrgs phïsis bi Iurgph (Ethleh, Crhfaeh, Isphøh, ita.). Zi-
nrish h Lhtefghoåreah. Is hnhshkhbh if Jrhsel, Yrunuhy y Hrniftefh. Qi rhbeah pgrhlnufgs oisis if Adeli y si li riagfgai ufh pifseñf, kujelèfbglh agog ohistrh. If85:3 is fgojrhbh siarithreh bi ufh bi lhs siaaegfis hoireahfhs bi lh Lenh bi lhsFhaegfis. Bi phsg veseth Hrniftefh y Yrunuhy. Isti oesog høg si pujleah lh tirairh
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 156/726
899
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
ibeaeñf bi Bisglhaeñf.
Gauph lh Qiarithrïh bil Efstetutg bi Agg-
pirhaeñf Eftiliatuhl bi lh Qgaeibhb bi lhsFhaegfis, if Nefijrh. Luing hsesti, if ripri-
sifthaeñf bi lh Hsgaehaeñf bi Prgcisgris biAdeli, hl Agfnrisg bi Ibuahbgris ailijrhbgif Lgahrfg, Quezh. Bispuås agfaurri hl Agf-
nrisg bi lh Cibirhaeñf Eftirfhaegfhl Yfevir-sethreh bi Ohbreb, agog bilinhbh bi Adeli yIauhbgr. Il :3 bi sipteiojri is bisenfhbhpgr il Agfsikg bi lh Lenh bi lhs Fhaegfis phrhgauphr uf eopgrthfti ahrng if il Agfsikg
Hboefestrhtevg bil Efstetutg AefiohtgnrèceagIbuahtevg, arihbg if Zgoh. Chlliai su ohbriif 85:5, Pitrgfelh Hlahyhnh bi Ngbgy. Yfhfuivh veseth h lgs Isthbgs Yfebgs, bgfbi isefvethbh phrh beathr aursgs y agfcirifaehs ifisthjliaeoeiftgs bi sinufbh ifsiøhfzh.
Seseth lhs fhaegfis aiftrghoireahfhs y hfte-
llhfhs. Beath ufh aètibrh bi letirhturh desph-fghoireahfh if lh Yfevirsebhb bi Puirtg Zeagy agfcirifaehs if Lh Dhjhfh y Phfhoè. If851: efeaeh su ahrrirh agfsulhr. U is fgojrhbhañfsul phrteaulhr bi lejri iliaaeñf. Agoeifzhsus lhjgris if Nåfgvh, pirg fg ikirai suscufaegfis hl bialhrhr su pgseaeñf hftechaesth.Luing trhjhkh if Ohbreb, Lesjgh, Gpgrtg yNuhtiohlh.
If 8512 pujleah Fujis jlhfahs y Jrivibisarepaeñf bi Adeli. Bispuås bi su trhjhkgagfsulhr rihlezh ufh nerh rèpebh pgr lgs phïsisbi Qubhoåreah. Zisebi uf jrivi teiopg ifAdeli, bgfbi si li refbif fuoirgsgs dgoi-
fhkis. If Juifgs Heris si pujleah su lejrg Rhlh,
Ohbri, ohbri, tu oi jishs,
pirg yg ti jisg oès.
Agog il hnuh if lgs aresthlis,
ahif oes jisgs if tu chz...
Ri di jishbg thftg, thftg
qui bi oe aujeirth istès
y il ifkhojri bi oes jisgs
fg ti bikh fe oerhr.
Qe lh hjikh si iftrh hl lereg,
fg si seifti su hlitihr;
Auhfbg tû, h tu deketg isagfbis
fg si li gyi il risperhr...
Ug ti oerg, yg ti oerg
sef ahfshroi bi oerhr,
y quå lefbg feøg vig
h tus gkgs hsgohr...
Il isthfqui agpeh tgbg
lg qui tu oerhfbg istès=
Pirg tû if lgs gkgs agpehs
h tu feøg y fhbh oès.
Lgs gketgs qui oi besti
yg lgs tifng qui nhsthr
if sinuerti pgr lgs vhllis,
pgr il aeilg y pgr il ohr...
Nhjreilh Oestrhl
“Ahreaehs‟
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 157/726
893
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
ibethbg pgr Qur, lh ibetgrehl qui bereni Seatgreh Gahopg. Nhjreilh Oestrhl bistefñ ilprgbuatg bi lh ibeaeñf h lhs efstetuaegfis ahthlhfhs qui, agog lh Zisebifaeh bi Pi-
brhljis, hljirnhrgf h lgs feøgs isphøglis burhfti lh Nuirrh Aevel Isphøglh. If 8520is bisenfhbh añfsul if Fetirge, Jrhsel. U oès thrbi añfsul nifirhl bi Adeli if Jrhsel.Qi isthjliai if Pitrñpgles, dirogsg y peftgrisag lunhr setuhbg if lhs ogfthøhs, h
>9 melñoitrgs bi lh ahpethl cluoefifsi. Hl teiopg si sueaebh su sgjrefg bi 8> høgs, Kuhf Oenuil, h queif agfsebirhjh agog su “dekg hbgptevg‟. U il 89 bi fgveiojri bi8529 riaeji lh fgteaeh qui li dh sebg agfaibebg il Prioeg Fgjil bi Letirhturh. Reifi93 høgs bi ibhb. Il 84 bi fgveiojri si iojhrah phrh Istgaglog if il vhpgr suiagIauhbgr. Ziaeji il prioeg bi ohfgs bil Ziy Nusthvg, il 8: bi beaeiojri. Añfsulbi Adeli if Lgs Èfnilis y luing if Qhfth Jèrjhrh bgfbi agoprh ufh ahsh agf ilbefirg bil Prioeg Fgjil. If 852> riaeji il tïtulg bi Bgatgr Dgfgres Ahush bil Oells
Agllini, Ghmlhfb, Ahlecgrfeh. U is fgojrhbh oès thrbi añfsul if Sirharuz, Oåxeag.“Sirnüifzh‟
Qe tû oi oerhs, yg oi vuilvg dirogsh
agog lh deirjh h qui jhkñ il rgaïg,
y bisagfgairèf oe chz nlgregsh
lhs hlths ahøhs auhfbg jhki il rïg.
Rifng virnüifzh bi oe jgah tresti,
bi oe vgz rgth y oes rgbellhs rubhs=hdgrh qui oi oerhsti y qui vefesti,
oi ifagftrå pgjri y oi phlpå bisfubh.
Fefnufh peibrh if il ahoefg dhllhsti
oès bisfubh bi luz if lh hljgrhbh
qui isth oukir h lh qui livhfthsti,
pgrqui gïsti su ahftg, lh oerhbh.
Ug ahllhrå phrh qui fg agfgzahf
oe beadh lgs qui phshf pgr il llhfg,
if il culngr qui bh h oe crifti tgsah
y if lh trioglhaeñf qui dhy if oe ohfg...
Is fgadi y jhkh h lh deirjh il rgaïg=
oïrhoi lhrng y dhjlh agf tirfurh,
¡qui yh ohøhfh, hl bisaifbir hl rïg,
lh qui jishsti llivhrè dirogsurh!
Nhjreilh Oestrhl
Qenueifbg agf sus prioegs nhfh il PrioegQeirrh bi lhs Hoåreahs, gtgrnhbg if ^hs-defntgf pgr Rdi Hahbioy gc HoireahfCrhfaesahf Destgry. Qi iojhrah if Fuivh
Ugrm ruojg h Nåfgvh. Añfsul bi Adeli ifFèpglis. U if Adeli si li riagfgai su gjrhpgåteah if 8598 gtgrnèfbgli il PrioegFhaegfhl bi Letirhturh if Adeli. If 8591is hsenfhbh h sir añfsul bi Adeli if Fuivh
Ugrm. Phrteaeph if lh Hshojlih bi Lhs Fhaeg-
fis Yfebhs riprisifthfbg h Adeli.
Luing vuilvi h su phïs y si li trejuth ufdgoifhki gceaehl. Lhnhr is ibethbg if Qhf-
tehng pgr lh Ibetgrehl bil Phaïceag. Zinrish hlgs Isthbgs Yfebgs, y bispuås bi ufh lhrnhifciroibhb chlliai il 80 bi ifirg bi 859>if il Dgspethl Nifirhl bi Diopstihb, ifFuivh Ugrm. Qus ristgs riaejif il dgoifhkibil puijlg adelifg, bialhrèfbgsi tris bïhs bibuilg gceaehl. Lgs cufirhlis, iciatuhbgs il :8
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 158/726
89>
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
::. Aiftrg Sertuhl Airvhftis. www.ava.airvhftis.is
bi ifirg, agfstetuyif ufh hpgtigses. Qi li refbif dgoifhkis if tgbg il agftefifti yif lh ohygrïh bi lgs phïsis bil oufbg. Pgr bespgseaeñf tisthoifthl bil 8> bi fgveio-
jri bi 8593, bgfñ tgbgs lgs biriadgs bi sus gjrhs qui si pujlequif if Hoåreah bilQur h lgs feøgs bi Ogfti Nrhfbi. Agog gjrhs pñstuohs hphriai if Adeli if 8594,agog tgog ES bi lhs Gjrhs siliaths bi Nhjreilh Oestrhl, Ziahbgs agfthfbg Adeli. U lh Ibetgrehl Pgoheri pujleah if 853> Pgioh bi Adeli.
Argfglgnïh::
Isth argfglgnïh sgjri Nhjreilh Oestrhl si dh bevebebg if lgs tris pirïgbgs qui
agfstetuyif lgs aealgs oès eopgrthftis if su vebh;
Il pirïgbg agoprifbebg iftri 8445 y 85:8 hjhrah
lh efchfaeh, lhs preoirhs efaursegfis if lh letirhturh,
lgs bglgrgsgs agoeifzgs agog ohistrh rurhl if su
phïs, dhsth qui hjhfbgfh Riouag phrh berener ufh
isauilh bi feøhs bi lh ahpethl, oeiftrhs pujleah suspreoirgs pgiohs if pireñbeags lgahlis y iopeizh
h aglhjgrhr agf lh prifsh eftirfhaegfhl.
Il pirïgbg qui gauph bi 85:: h 8529 fhai auhf-
bg il ngjeirfg oixeahfg lh efveth h phrteaephr if
il prgyiatg ibuahtevg bi lh rivgluaeñf y hl oesog teiopg pujleah su preoir lejrg
Bisglhaeñf, hl qui sinuerèf Rirfurh y Rhlh= y cefhlezh agf lh riaipaeñf bil prioegFgjil. Is thl viz su pirïgbg oès eftifsg, yh qui pujleah agf hsebuebhb sgjri be-
virsgs tiohs y iopeizh h tifir il riagfgaeoeiftg thftg bi lgs aïraulgs hahbåoeags
eftirfhaegfhlis agog bi lh arïteah.
Il ûlteog pirïgbg, bi 8523 h 853>, bisareji ufh åpgah if lh qui Nhjreilh Oestrhl
yh is agfgaebh agog ufh eftiliatuhl vevhoifti prigauphbh pgr il bistefg bi tgbh
Desphfghoåreah, pgr su phrteaephaeñf if ifauiftrgs phfhoireahfgs, bgfbi gcriai
Ogfuoiftg if dgoifhki h NhjreilhOestrhl if Seøh bil Ohr, Adeli
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 159/726
894
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
agfcirifaehs pgr bgqueir, beath aursgs if ufevirsebhbis y gauph ahrngs beplgoè-
teags, sef hjhfbgfhr fufah su hatevebhb pgåteah, qui si aeirrh kusthoifti agf
Pgioh h Adeli, pujleahbg ufh båahbh bispuås bi su ouirti hahiaebh if 859>.
Aåshr Shllikg fhaeñ if Qhftehng bi Aduag, Pirû,if 845:. Is agfsebirhbg ufh bi lhs cenurhs biohygr eopgrthfaeh phrh il vhfnuhrbesog desph-
fghoireahfg. Qu choeleh hfdilhjh qui si bibe-ahrh hl shairbgaeg, lg qui ixpleah lh prisifaehif su pgisïh bi hjufbhfti vgahjulhreg jïjleag yletûrneag, y fg bikh bi tifir rilhaeñf agf lh gjsi-
señf bil pgith hfti il prgjlioh bi lh vebh y bi lhouirti, qui teifi uf efbubhjli cgfbg rilenegsg.Istubeh Celgsgcïh y Litrhs if lh Yfevirsebhb bi
Rrukellg. If 8584 pujleah su preoir pgiohreg, Lgs dirhlbgs finrgs, il auhl agfteifi
ouistrhs bi lg qui sirè ufh agfsthfti if su gjrh; lh sglebhrebhb bil pgith agf lgssucreoeiftgs bi lgs dgojris, qui si trhfscgroh if uf nretg bi rijileñf agftrh lhsgaeibhb.
Haushbg efkusthoifti bi rgjg i efaifbeg burhfti ufh rivuilth pgpulhr (85:0), ilpgith phsh tris oisis y oibeg if lh aèrail, burhfti lgs auhlis isareji gtrh bi susgjrhs ohistrhs, Rrelai (85::), qui supgfi lh rupturh bicefetevh agf il Ogbirfesogy agf il fhaegfhlesog letirhreg.If 85:1 vehkh h Phrïs, bgfbi agfgai h Kuhf Nres y Seaifti Duebgjrg, y cufbh lh
rivesth “Chvgrhjlis Phrïs Pgioh‟ (85:3). If 8510 vehkh h Isphøh, bgfbi hphriai lhsinufbh ibeaeñf bi Rrelai= if 8518 pujleah su fgvilh Rufnstifg= if 851: isarejilh gjrh bi tihtrg Lgam-gut y si hceleh hl Phrtebg Agoufesth Isphøgl. Zinrish h Phrïs,bgfbi vevi if lh alhfbistefebhb. Bi sus isaretgs thojeåf si bisthahf lh gjrh bitihtrg Iftri lhs bgs grellhs agrri il rïg, y lhs gjrhs pñstuohs Pgiohs duohfgs (8515)y Isphøh, hphrth bi oï isti aèlez (8520), agfogvibgrh veseñf bi lh nuirrh bi Isphøhy ixpriseñf bi su ohburiz pgåteah.
Ouiri if Phrïs if 8514, uf bïh bil auhl tifïh yh il riauirbg.
:. Aåshr Shllikg
:1
Aåshr Shllikg if il Phrqui bi Sirshllis, virhfg bi85:5. / Eohnif tgohbh bi; www.wemepibeh.grn .ago
:1. www.yhadhy.ago.pi
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 160/726
895
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
“Lgs dirhlbgs finrgs‟
Dhy nglpis if lh vebh, thf cuirtis ... ¡Ug fg så!
Nglpis agog bil gbeg bi Begs= agog se hfti illgs,
lh rishah bi tgbg lg sucrebg
si iopgzhrh if il hloh... ¡Ug fg så!
Qgf pgags= pirg sgf... Hjrif zhfkhs gjsaurhs
if il rgstrg oès irg y if il lgog oès cuirti.
Qirèf thlviz lgs pgtrgs bi jèrjhrgs htelhs=
g lgs dirhlbgs finrgs qui fgs ohfbh lh Ouirti.
Qgf lhs ahïbhs dgfbhs bi lgs Arestgs bil hloh,
bi hlnufh ci hbgrhjli qui il Bistefg jlhscioh.
Isgs nglpis shfnreiftgs sgf lhs aripethaegfis
bi hlnûf phf qui if lh puirth bil dgrfg si fgs quioh.
¡U il dgojri... Pgjri... pgjri! Suilvi lgs gkgs, agog
auhfbg pgr sgjri il dgojrg fgs llhoh ufh phlohbh=
vuilvi lgs gkgs lgags, y tgbg lg vevebg
si iopgzh, agog adhrag bi aulph, if lh oerhbh.
Dhy nglpis if lh vebh, thf cuirtis... ¡Ug fg så!
“Peibrh finrh
sgjri ufh peibrh jlhfah‟
Oi ogrerå if Phrïs agf hnuhairg,
uf bïh bil auhl tifng yh il riauirbg.
Oi ogrerå if Phrïs ‑y fg oi agrrg‑ thlviz uf kuivis, agog is dgy bi gtgøg.
Kuivis sirè, pgrqui dgy, kuivis, qui prgsg
istgs virsgs, lgs dûoirgs oi di puistg
h lh ohlh y, khoès agog dgy, oi di vuiltg,
agf tgbg oe ahoefg, h viroi sglg.
Aåshr Shllikg dh ouirtg, li pinhjhf
tgbgs sef qui ål lis dhnh fhbh=li bhjhf burg agf uf phlg y burg
thojeåf agf ufh sgnh= sgf tistengs
lgs bïhs kuivis y lgs duisgs dûoirgs,
lh sglibhb, lh lluveh, lgs ahoefgs…
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 161/726
830
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Grnhfïaisi if uf nrupg agf sus agophøirgs. Luing;
- Lihf if vgz hlth lgs pgiohs bi Nhjreilh Oestrhl y Aåshr Shllikg.
- Ebiftecequif auèlis sgf lgs sifteoeiftgs qui ixprishf hojgs hutgris if ahbhpgioh (trestizh, hfnusteh, ispirhfzh, ita.), y isagkhf ufh crhsi qui seftiteai beadgsifteoeiftg.
- Qiøhlif agf auèl bi lgs pgiohs si ebifteceahf oès y ixplequif pgr quå.
Shllikg areteahjh il diadg qui hlnufgs isaretgris ushrhf il rñtulgbi Hoåreah Lhtefh² phrh lgnrhr pristeneg if Iurgph, riputhaeñfqui fg seiopri si cufbhoifthjh if su ahlebhb letirhreh sefgpgr il ifgroi eftirås iurgpig pgr isths teirrhs thf pgag agfg-
aebhs pgr illgs y qui lis nifirhjhf nrhf auregsebhb. `HoåreahLhtefh², biaïh Shllikg, si dhjïh agfvirtebg if uf gjkitg, ifbgs phlhjrhs qui tifïhf il pgbir oèneag bi jrefbhr requizhs,pgpulhrebhb y riagfgaeoeiftg h lgs isaretgris qui lhs ushjhfagog thrkith bi prisifthaeñf; `Bi illhs shahf nrhf prgviadgpirsgfhl tgbgs hquillgs qui fhbh puibif dhair pgr auifthprgpeh sefg hnhrrèfbgsi hl phïs bi su prgaibifaeh :2.
Rufnstifg , bi Aishr Shllikg fgvilh pujleahbh if 8518. -
Eohnif Rgohbh bi; dttp;//agoogfs.wemeoibeh.grn
:2. www.hjrhdhoprubifaeg.jlgnspgt.ago/:080/02/aishr-vhllikg.dtol
8
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 162/726
838
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
:9. Pènefh gceaehl bi Phjlg Firubh.
Jegnrhcïh
Ficthlï Zeahrbg Ziyis Jhsghltg(8502-85>1) (queif isarejerïh pgs-tiregroifti agf il siubñfeog biPhjlg Firubh) fhaeñ if Phrrhl if8502, dekg bi bgf Kgså bil AhroifZiyis Ogrhlis, gjrirg cirrgvehreg ybgøh Zgsh Jhsghltg Gphzg, ohis-
trh bi isauilh, chlliaebh pgag høgsbispuås bil fhaeoeiftg bil pgith.
If 8503 lh choeleh si trhslhbh h Ri-
ouag bgfbi su phbri si ahsh agfRrefebhb Ahfbeh Ohrvirbi, h queifil pgith oifaegfh if bevirsgs tix-tgs agog Agfceisg qui di vevebg
y Oiogrehl bi Eslh Finrh agf ilfgojri bi Ohohbri. Zihlezh susistubegs if il Leaig bi Dgojris biisth aeubhb, bgfbi thojeåf pujleahsus preoirgs pgiohs if il pireñbe-ag rinegfhl Lh Ohøhfh. If 8585 gj-
teifi il tirair prioeg if lgs KuingsClgrhlis bi Ohuli agf su pgioh
“Fgaturfg ebihl‟.
If 85:8 si rhbeah if Qhftehng yistubeh pibhngnïh if crhfaås if lhYfevirsebhb bi Adeli, bgfbi gjtei-
fi il preoir prioeg bi lh ceisth bi
1. Phjlg Firubh:9
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 163/726
83:
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
lh preohvirh agf il pgioh “Lh ahfaeñf bi ceisth‟, pujleahbg pgstiregroiftiif lh rivesth Kuviftub. If 85:1, pujleah Aripusaulhreg, qui is riagfgaebgpgr isaretgris agog Hlgfi, Zhûl Qelvh Ahstrg y Pibrg Prhbg. Hl høg senueiftihphriai if Ibetgrehl Fhsaeoiftg sus Siefti pgiohs bi hogr y ufh ahfaeñf
bisispirhbh, if il qui tgbhvïh si fgth ufh efcluifaeh bil gbirfesog. Pgsti-regroifti si ohfeceisth uf prgpñsetg bi rifgvhaeñf cgrohl bi eftifaeñf vhf-
nuhrbesth if tris jrivis lejrgs pujleahbgs if 85:3; Il dhjethfti y su ispirhfzh= Hfellgs (if aglhjgrhaeñf agf Rgoès Lhngs) y Rifthtevh bil dgojri efcefetg.
If 85:> agoeifzh su lhrnh ahrrirh beplgoèteah auhfbg is fgojrhbg añfsul ifZhfnûf, Jerohfeh. If sus oûlteplis vehkis agfgai if Juifgs Heris h CibireagNhraïh Lgrah y if Jhrailgfh h Zhchil Hljirte. If 8519, Ohfuil Hltglhnuerri
li iftrinh lh beriaaeñf h Firubh bi lh rivesth Ahjhllg virbi phrh lh pgisïh iflh auhl is agophøirg bi lgs pgiths bi lh “Nifirhaeñf bil :>‟. If 8513, hlisthllhr lh Nuirrh Aevel Isphøglh, ouiri Nhraïh Lgrah= Firubh is bistetuebgbi su ahrng agfsulhr y isareji Isphøh if il agrhzñf.
If 8529 gjteifi IL PZIOEG FHAEGFHL BI LERIZHRYZH.
If 8590 pujleah Ahftg Nifirhl, tixtg if qui su pgisïh hbgpth ufh eftifaeñf
sgaehl, åteah y pglïteah. If 859: pujleah Lgs virsgs bil ahpetèf y if 8592, Lhsuvhs y il veiftg, y Gbhs ilioifthlis. If 8594 hphriai Istrhvhnhreg agf uffuivg ahojeg if su pgisïh. If 8539 si li gtgrnh il tïtulg bi Bgatgr DgfgresAhush if lh Yfevirsebhb bi Gxcgrb, Nrhf Jrithøh. If gatujri bi 85>8 riaejiil Prioeg Fgjil bi Letirhturh.
Ouiri if Qhftehng il :1 bi sipteiojri bi 85>1. Pñstuohoifti si pujleahrgfsus oiogrehs if 85>2, agf il tïtulg Agfceisg qui di vevebg.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 164/726
831
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Bisbi il cgfbg bi te, y hrrgbellhbg,uf feøg tresti, agog yg, fgs oerh.
Pgr ish vebh qui hrbirè if sus vifhs
tifbrïhf qui hohrrhrsi fuistrhs vebhs.
Pgr ishs ohfgs, dekhs bi tus ohfgs,
tifbrïhf qui ohthr lhs ohfgs oïhs.
Pgr sus gkgs hjeirtgs if lh teirrh
virå if lgs tuygs lènreohs uf bïh.
Ug fg lg queirg, Hohbh.
Phrh qui fhbh fgs hohrri
qui fg fgs ufh fhbh.
Fe lh phlhjrh qui hrgoñ tu jgah,
fe lg qui fg bekirgf lhs phlhjrhs.
Fe lh isth bi hogr qui fg tuveogs,
fe tus sgllgzgs kuftg h lh vifthfh.
Hog il hogr bi lgs ohrefirgsqui jishf y si vhf.
Bikhf ufh prgoish.
Fg vuilvif fufah oès.
If ahbh puirtg ufh oukir ispirh;
lgs ohrefirgs jishf y si vhf.
Yfh fgadi si hauisthf agf lh ouirti
if il liadg bil ohr.
Hog il hogr qui si riphrtiif jisgs, liadg y phf.
Hogr qui puibi sir itirfg
y puibi sir cunhz.
Hogr qui queiri lejirthrsi
phrh vglvir h hohr.
Hogr bevefezhbg qui si hairah
Hogr bevefezhbg qui si vh.
Uh fg si ifahfthrèf oes gkgs if tus gkgs,
yh fg si ifbulzhrè kuftg h te oe bglgr.
Pirg dhaeh bgfbi vhyh llivhrå tu oerhbh
y dhaeh bgfbi ahoefis llivhrès oe bglgr.
Cue tuyg, cuesti oïh. Xuå oès7 Kuftgs deaeogs
uf riagbg if lh ruth bgfbi il hogr phsñ.
Cue tuyg, cuesti oïh. Ru sirès bil qui ti hoi,
bil qui agrti if tu duirtg lg qui di siojrhbg yg.
Ug oi vgy. Istgy tresti; pirg seiopri istgy tresti.Sifng bisbi tus jrhzgs. Fg så dhaeh bñfbi vgy.
Bisbi tu agrhzñf oi beai hbeñs uf feøg.
U yg li beng hbeñs.
Phjlg Firubh
“Chriwill‟
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 165/726
832
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Puibg isarejer lgs virsgs oès trestis istè fgadi.
Isarejer, pgr ikioplg; “Lh fgadi isth istrillhbh,
y terethf, hzulis, lgs hstrgs, h lg likgs‟.
Il veiftg bi lh fgadi nerh if il aeilg y ahfth.
Puibg isarejer lgs virsgs oès trestis isth fgadi.
Ug lh quesi, y h viais illh thojeåf oi quesg.
If lhs fgadis agog åsth lh tuvi iftri oes jrhzgs.
Lh jiså thfths viais jhkg il aeilg effetg.
Illh oi quesg, h viais yg thojeåf lh quirïh.
Añog fg dhjir hohbg sus nrhfbis gkgs kgs.
Puibg isarejer lgs virsgs oès trestis isth fgadi.
Pifshr qui fg lh tifng. Qifter qui lh di pirbebg.
Gïr lh fgadi efoifsh, oès efoifsh sef illh.
U il virsg ahi hl hloh agog hl phstg il rgaïg.
Xuå eopgrth qui oe hogr fg pubeirh nuhrbhrlh.
Lh fgadi istè istrillhbh y illh fg istè agfoeng.
Isg is tgbg. H lg likgs hlnueif ahfth. H lg likgs.
Oe hloh fg si agftifth agf dhjirlh pirbebg.
Agog phrh hairahrlh oe oerhbh lh jusah.
Oe agrhzñf lh jusah, y illh fg istè agfoeng.
Lh oesoh fgadi qui dhai jlhfquihr lgs oesogs èrjglis.
Fgsgtrgs, lgs bi iftgfais, yh fg sgogs lgs oesogs.
Uh fg lh queirg, is aeirtg, pirg auèftg lh quesi.
Oe vgz jusahjh il veiftg phrh tgahr su gïbg. Bi gtrg. Qirè bi gtrg. Agog hftis bi oes jisgs.
Qu vgz, su auirpg alhrg. Qus gkgs effetgs.
Uh fg lh queirg, is aeirtg, pirg thl viz lh queirg.
Is thf agrtg il hogr, y is thf lhrng il glvebg.
Pgrqui if fgadis agog isth lh tuvi iftri oes jrhzgs,
oe hloh fg si agftifth agf dhjirlh pirbebg.
Hufqui åsti sih il ûlteog bglgr qui illh oi ahush,
y åstgs sihf lgs ûlteogs virsgs qui yg li isarejg.
Pgioh :0
82
8. Dhnh ufh sïftises bi lh jegnrhcïh bi Nhjreilh Oestrhl. Ixplequi lh eopgrthfaehbi su gjrh phrh Lhtefghoåreah if uf ifshyg. Ziauirbi hrnuoifthr agf ebihsprefaephlis su tises efeaehl y fg glvebi dhair lh agfaluseñf.
:. Efbhnui if lh jejlegtiah g if Eftirfit hairah bil agoprgoesg pglïteag bi Phjlg
Firubh, if il agftixtg destñreag qui veveñ su phïs if su åpgah.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 166/726
839
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Hahiaebg; suaibebg, gaurrebg. Hpgtigses; cefhl jrellhfti bi hlng, ispiaehloifti bi uf ispiatèaulg.
Hsebuebhb; criauifaeh, puftuhlebhb, agfsthfaeh.
Htelh; pgbirgsg ahubellg bi lgs dufgs (treju prgaibifti bi Hseh), chogsg pgr su
aruilbhb y shlvhkesog.
Añfsul; riprisifthfti beplgoèteag bi uf phïs if ufh fhaeñf ixtrhfkirh.
Aripethaeñf; ruebg prgbuaebg pgr lh ohbirh u gtrhs agshs hl hrbir.Beplgoèteag; pirsgfh qui si bibeah prgcisegfhloifti h lhs rilhaegfis eftirfhaeg-
fhlis y riprisifth h su phïs if uf Isthbg ixtrhfkirg.
Bgqueir; if tgbhs phrtis, pgr auhlqueir seteg.
Ifkhojri; agfkuftg fuoirgsg bi hfeohlis, agshs g pirsgfhs.
Ixestifaehlesth; ricirebg h lh agrreifti celgsñceah aiftrhbh if il hfèleses bi lh agfbeaeñf
bi lh ixestifaeh duohfh, lh lejirthb y lh rispgfshjelebhb efbevebuhlis, lhs iogaegfis
y, hfti tgbg, il senfeceahbg bi lh vebh.
Chz; lhbg prefaephl bi hlng= rgstrg, ahrh.
Cirrgvehreg; bil cirrgahrrel g rilhtevg h ål.
Cluoefifsi; rilhtevg h lh aeubhb jrhselirh Zïg bi Khfierg.
Culngr; risplhfbgr y jrellhftiz.Dirhlbg; agsh qui hfufaeh lh llinhbh bi gtrh.
Bgatgr Dgfgres Ahush; tïtulg qui lhs ufevirsebhbis agfaibif bi ohfirh dgfg-
rïceah phrh riagfgair il oåretg y lh vhlïh bi hlnueif.
Efaurseñf; iftrhbh ogoiftèfih if uf seteg fuivg g pgag dhjetuhl.
Letûrneag; ricirebg h lgs hatgs y/g airiogfehs rilenegshs.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 167/726
833
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Lgneh; lgahl bgfbi si riûfif lgs ohsgfis (oeiojrgs bi ufh sgaeibhb siarith,
ixtifbebh pgr bevirsgs phïsis bil oufbg, if lh qui si prhateahf lh crhtirfebhb y
hyubh outuh).
Pñstuog; qui fhai g si bh h agfgair bispuås bi lh ouirti bil phbri g hutgr .Zishah; ohlisthr qui si seifti trhs agfsuoer hlagdgl if ixaisg.
Rigsñcelh; ricirebh hl agfgaeoeiftg prgcufbg bi lh bevefebhb oibehfti lh oibethaeñf
pirsgfhl y lh eluoefhaeñf eftiregr.
Rrioglhaeñf; tiojlgr.
Istubehftis Rrhfscgroiogs - Fhreøg
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 168/726
83>
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
8
Qiseñf 89
Pgiths y pgiteshs lhtefghoireahfgsbil senlg TT ‑ Phrti EE
2. Feaglès Nuellåf y lh “pgisïh finrh hcrgaujhfh‟:3
:3. www.airvhftisvertuhl.ago
Jegnrhcïh
Feaglès Nuellåf, pgith fhaegfhl bi Aujh, fhaeñ il 80bi kuleg bi 850:, if Ahohnüiy, ahpethl bi lh prgvefaehaujhfh bil oesog fgojri, dekg bil piregbesth FeaglèsNuellåf y bi su ispgsh Hrnileh Jhtesth Hrreith, ûfeahrispgfshjli bi lh cgrohaeñf bi sus dekgs bisbi qui ilphbri, h queif il pgith ivgahrïh ouadg bispuås ifsu eftifsh Ilinïh ahohnüiyhfh, oureirh, h ohfgs bisglbhbgs qui ripreoïhf ufh rivuilth pglïteah, if 858>.
Il kgvif Nuellåf tiroefh sus istubegs bi jhadellirhtghlribibgr bi 8585 y agoeifzh h pujleahr sus virsgsif 85:0, aglhjgrhfbg if rivesths agog Ahohnüiy Nrèceag, if su aeubhb fhthl, u Grtg, bi Ohfzhfellg.If 85:: agfcgroh uf vgluoif bi pgisïh bi agrtiogbirfesth, Airijrg y agrhzñf, qui sñlg virè lh luzauhfbg, oibeg senlg oès thrbi hprgxeohbhoifti,
hphrizahf sus Gjrhs agopliths. Rhojeåf if 85::agoifzñ h istubehr Biriadg if lh Yfevirsebhbbi Lh Dhjhfh, auyhs hulhs hjhfbgfñ if jrivi,llivhbg pgr il bisifahftg qui plhsohrïh if ilpgioh “Hl ohrnif bi oes lejrgs bi istubeg‟, if ilqui shterezh lh oibegarebhb bi lh vebh ufe-virsethreh qui agfgaeñ. Il tixtg, pujleah-bg if il fûoirg efhunurhl bi lh rivesth
“Nuethrrh‟(Crhnoiftg)
Rifbebh if lh ohbrunhbh,
lh roi nuethrrh ispirh;
vgz bi prgcufbh ohbirh
bisispirhbh.
Qu alhogrgsh aefturh,
if lh qui il puijlg susperh, priøhbh bi sgf, isterh
lh ahrfi burh.
Hrbi lh nuethrrh sglh,
oeiftrhs lh lufh si hahjh=
hrbi lejri bi su isalhvh
jhth bi aglh.
Yfebhb :. Letirhturh lhtefghoireahfh bi lgssenlgs TT y TTE
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 169/726
834
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Hloh Ohtir, if auyh beriatevh cenurhjh Kuleg Hftgfeg Oillh, tuvg yh aeirthfgtgreibhb pglåoeah if su ogoiftg. Bi rinrisg h Ahohnüiy, Nuellåf gr-nhfezh y bereni lh rivesth Lys, y bisiopiøh bevirsgs gceaegs, iftri illgs il biagrriatgr bi pruijhs, y luing ribhatgr if il behreg Il Ahohnüiyhfg. Hllï istuvg
h ahrng bi ufh siaaeñf, “Pestg Ohfading‟, if lh qui il Nuellåf piregbesthoizalhjh tiohs bi hatuhlebhb fhaegfhl g oufbehl agf il hfufaeg bi prg-
buatgs agoiraehlis. Rhojeåf cui ioplihbg bil Hyufthoeiftg bi Ahohnüiy.
If 85:3, rinrish h Lh Dhjhfh if jusah bi uf ahojeg bi vebh. Gjteifi uftrhjhkg if lh Qiarithrïh bi Ngjirfhaeñf, y biaebi efsthlhrsi if lh ahpethlaujhfh, bgfbi si eftifseceahf sus eftirisis letirhregs i eftiliatuhlis. Hllï y ifish åpgah agfgairïh h Cibireag Nhraïh Lgrah, qui dhjïh sebg efvethbg pgr
Cirfhfbg Grtez phrh eophrter ufhs agfcirifaehs, y hl nrhf pgith hcrghoireahfgLhfnstgf Dundis, auyh hoesthb i efcluifaeh sirïhf suohoifti eopgrthftisphrh Nuellåf.
If hjrel bi 8510, isareji sus Ogtevgs bi sgf, qui, hl pujleahrsi if il “Behregbi lh Ohrefh‟, lhfzhf hl pgith h lh ailijrebhb fg ixifth bi pglåoeah, pirgbi ufh hopleh risgfhfaeh pgpulhr qui lh ouseahlezhaeñf bi lgs tixtgs (pgr
Hlikhfbrg Nhraïh Ahturlh y lgs Nrifit) dhjrïh bi agfcerohr. Lh pujleahaeñf
bi Ogtevgs bi sgf, hbioès, istriadñ su pirohfifti hoesthb agf gtrg nrhfpgith, thojeåf ahohnüiyhfg; Ioeleg Jhllhnhs.
If 8518, y nrhaehs h dhjir nhfhbg uf prioeg bi lgtirïh, puibi sucrhnhr lhpujleahaeñf bi Qñfngrg agsgfng= pgiohs oulhtgs, uf lejrg bi ohygr isth-
turh hrtïsteah y bi vgahaeñf riclixevh sgjri lh aulturh aujhfh, gjkitg bi ufhhboerhtevh ahrth bi Oenuil bi Yfhoufg h Nuellåf, ciadhbh il høg senueifti.
Iftri 8518 y 8512, Nuellåf vh ohburhfbg nrhbuhloifti su ogbg bi vir yhfhlezhr lh rihlebhb aujhfh y ahrejiøh. If 8512 si prgbuai if Aujh il ngl-pi oelethr bi Culnifaeg Jhtesth; lh setuhaeñf pglïteah y iagfñoeah bil phïs isagfvulsh y istè sukith h lh pglïteah bi eftirvifaeñf bi lgs Isthbgs Yfebgs. Ifisti høg, su fuivg pgiohreg, ^ist Efbeis, Ltb. bh auifth bi su ariaeoeiftgeftiliatuhl, qui lg greifth dhaeh pgseaegfis ahbh viz oès agoprgoitebhs yoès arïteahs sgjri il bisiquelejreg sgaehl y iagfñoeag bi su phïs. If 8513
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 170/726
835
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
si efagrpgrh h lh ribhaaeñf bi lh rivesthOibegbïh, qui llinhrè h berener if 851>,agf Ahrlgs Zhchil Zgbrïnuiz agog suj-beriatgr. Sefaulhbg h gtrh eopgrthfti
cenurh aulturhl y pglïteah bil ogoiftg, Kuhf Ohrefillg, Nuellåf vehkh h Oåxeagil 85 bi ifirg bi 851>, phrh phrteaephrif il agfnrisg grnhfezhbg pgr lh Lenh biIsaretgris y Hrtesths Zivgluaegfhregs biOåxeag. Qu isthfaeh oixeahfh tuvg dgf-
bh ripirauseñf if su trhyiatgreh, puis lipiroeteñ rilhaegfhrsi agf hrtesths agog
Qelvistri Zivuilths, Kgså Ohfaesebgr, Bei-
ng Zevirh g Hlchrg Qequiergs. Is if isthåpgah auhfbg pujleah il pgiohreg bicuirti iftgfhaeñf pgpulhr Ahftgs phrhsglbhbgs y sgfis phrh turesths, agf prñ-
lgng bi Kuhf Ohrefillg. Rhojeåf pujleahif Oåxeag su pgioh Isphøh. Pgioh ifauhtrg hfnustehs y ufh ispirhfzh.
If 851>, if plifh nuirrh aevel, vehkh hIsphøh phrh phrteaephr if il EE AgfnrisgEftirfhaegfhl bi Isaretgris phrh lh Bicif-
sh bi lh Aulturh, ailijrhbg if Jhrailgfh,Shlifaeh y Ohbreb. Qi rilhaegfh agf lgoès bisthahbg bi lh vebh eftiliatuhl bilogoiftg (Hftgfeg Ohadhbg, Oenuil
Dirfèfbiz, Phjlg Firubh, Zhchil Hljirte,Aåshr Shllikg, Liñf Cilepi, Kuhf Adhjès,Gathveg Phz, Rrestèf Rzhrh, Hffh Qindirs,Elyh Idrifjurn y Irfist Dioefnwhy, hqueif agfgaeirh if Aujh), y Ohfuil
Hltglhnuerri ibeth su Isphøh. Pgioh ifauhtrg hfnustehs y ufh ispirhfzh.
“Phlhjrhs
cufbhoifthlis‟
Dhz qui tu vebh sih
ahophfh qui ripequi
g surag if qui grizah y cruatequi
il èrjgl luoefgsg bi lh ebih.
Hlzh tu vgz sgjri lh vgz sef fgojri
bi tgbgs lgs bioès, y dhz qui si vih
kuftg hl pgith, il dgojri.
Llifh tgbg tu ispïretu bi luojri=jusah il iopefhoeiftg bi lh auojri,
y se il sgståf fubgsg bi tu jhaulg
ifauiftrh hlnûf gjstèaulg
h tu eftiftg,
¡shaubi il hlh bil htriveoeiftg
hfti il htriveoeiftg bil gjstèaulg!
(Feaglès Nuellåf)
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 171/726
8>0
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Agfogvebg pgr auhftg vi y ixpireoifth if lh Isphøh if nuirrh, Nuellåfefnrish hl Phrtebg Agoufesth, if il qui oelethrè dhsth su ouirti.
Bi vuilth h su phtreh, hagophøhbg pgr Liñf Cilepi, su setuhaeñf fg is cèael,
iftri gtrhs rhzgfis pgrqui il Phrtebg Agoufesth si dhllhjh if plifh elinhlebhby pgr lh ifgroi efisthjelebhb iagfñoeah y pglïteah bil phïs. Iftri 8515 y8528 il pgith agfshnrñ juifh phrti bi su teiopg h ufh eftifsh lhjgr pglïteahy aulturhl (if 8520 si prisifth, sef åxetg, agog ahfbebhtg h lhs iliaaegfisphrh hlahlbi bi lh aeubhb bi Ahohnüiy, pgr il Phrtebg Yfeñf ZivgluaegfhrehAgoufesth), h trhvås bil pireñbeag Dgy y bil Crifti Fhaegfhl Hftechsaesth,bil auhl irh berenifti.
If ohrzg bi 8522, agf Kgså Hftgfeg Pgrtugfbg, Oerth Hnuerri y Èfnil Hu-
neir, Feaglès Nuellåf cufbh lh rivesth Nhaith bil Ahreji, qui, h pishr bi suefbubhjli isthturh letirhreh y aulturhl, hpifhs hlahfzh h sgjrivever dhsth lgsbgs ûlteogs oisis bi isi høg.
If fgveiojri bi 8529, Nuellåf efeaeh ufh nerh pgr Hoåreah bil Qur, qui dhjrèbi risulthr cufbhoifthl thftg phrh su prgyiaaeñf agftefifthl agog phrh ilbishrrgllg pgstiregr bi lh pirspiatevh hoireahfesth bi su gjrh, puis burhfti
su veseth h Sifizuilh, Aglgojeh, Pirû, Adeli, Hrniftefh, Yrunuhy y Jrhselsgsteifi eftirahojegs agf lg oès bisthahbg bi lgs hrtesths i eftiliatuhlis, ysi prgcufbezh su veseñf bi Hoåreah.
If 852> pujleah if Juifgs Heris Il sgf iftirg. Auhtrg høgs bispuås, if 8598,pujleah su Ilinïh h Kisûs Oifåfbiz, dgoifhki hl lïbir gjrirg aujhfg agf queifdhjïh ohftifebg ufh istriadh hoesthb. Isi oesog høg phrteaeph if il AgfsikgOufbehl pgr lh Phz, if Prhnh y if Seifh. Hl høg senueifti, vehkh h lh YfeñfQgveåteah, h lh Zipûjleah Pgpulhr Adefh y h Ogfngleh. If Aujh isareji Lhs ag-
plhs bi Kuhf Bisahlzg y pujleah lh Ilinïh aujhfh= il siohfhreg Lh ûlteoh dgrh,if il qui aglhjgrh, li bibeah uf fûoirg ispiaehl phrh ufersi h lh ailijrhaeñfbi su aefauiftifhreg, if oibeg bi ufh setuhaeñf pglïteah ahbh viz oès becïaelphrh ål, qui si hnrhvh bispuås bil nglpi bi isthbg bi Jhtesth if 859: agftrh ilngjeirfg bi Prïg Qgahrrès; lhs aeraufsthfaehs if lh Eslh lg gjlenhf hl hutgixeleg,puis if su phtreh isthrïh agfbifhbg h preseñf pgr lh beathburh.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 172/726
8>8
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
If 8592 vehkh h Istgaglog, phrh phrteaephr if il Agfnrisg bi lh Phz, y riaejiil Prioeg Lifef bi lh Phz. If 8593 vehkh h Phrïs, Juahrist, Shrsgveh, Jubhpist,Prhnh y Jrusilhs. If 8594 istè if Phrïs y if 8595 il treufcg rivgluaegfhreg ifAujh lg sgrprifbi if Juifgs Heris, bgfbi si dhjïh pujleahbg riaeiftioifti
Lh phlgoh bi vuilg pgpulhr; bi efoibehtg rinrish h Aujh y isareji su sgfitg“Adi Nuivhrh‟ phrh il siohfhreg Prgpñsetgs.
If il høg 8530 pujleah ·Puibis7 If 8538 si rihlezh if Lh Dhjhfh il Agfnrisgif il qui si cufbh lh Yfeñf bi Isaretgris y Hrtesths bi Aujh (YFIHA), bi lhqui Nuellåf is ilinebg Prisebifti, ahrng qui bitifthrè dhsth su ouirti, yh trhvås bil qui ohftifbrè ufh beriath phrteaephaeñf if lh vebh aulturhl bilphïs. If 853: pujleah Prgsh bi presh, riagpelhaeñf bi sus tixtgs piregbïsteags,
arñfeahs, y agoifthregs sgjri tiohs bevirsgs, y lh Yfevirsebhb bi Lh Dhjhfh,lh Ahsh bi lhs Hoåreahs, il Agfsikg Fhaegfhl bi Aulturh, lh YFIHA y gtrhsefstetuaegfis ailijrhf su 30 hfevirshreg. Pujleah Jhlhbh.
If 8532 si pujleahf sus Pgiohs bi hogr, Rifng y su Hftglgnïh ohygr= if853> hphriai Il nrhf zgg, y if 8535 sus Auhtrg ahfaegfis phrh il Adi, ouirtgif Jgleveh bgs høgs hftis. If 85>: pujleah Lh ruibh bifthbh y Behreg qui hbehreg. Isi oesog høg si ailijrh if Aujh su >0 hfevirshreg agf lh hphreaeñfbil preoir tgog bi sus Gjrhs Agopliths, y si li agfaibi if Zgoh il PrioegSehrinneg.
If 85>5 si pujleah su Fuivh hftglgnïh ohygr y bgs høgs bispuås si llivhh ahjg lh pujleahaeñf bi su Gjrh pgåteah if bgs tgogs. If 8541 riaeji ifAujh il Prioeg Fhaegfhl bi Letirhturh, y bisbi iftgfais si suaibif lhsibeaegfis bi sus gjrhs y fuivhs riagpelhaegfis bi tixtgs, agog Rgbhs lhsclgris bi hjrel (pgisïh) if 8551, g Hoåreah. Quiøh y culnurh (arñfeah), Aujh.If hlh bi fuistrg teiopg (arñfeah) y Isphøh. Hl hlahfai bil suiøg (arñfeah),if 8559. Bispuås bi ufh lhrnh ifciroibhb, lh ouirti lg dhjïh sgrprifbebgil 8> bi kuleg bi 8545.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 173/726
8>:
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Agfcgroi uf nrupg agf sus agophøirgs y lihf lh jegnrhcïh bi Feaglès Nuellåf.
Luing;
- Ebiftecequif lgs ogoiftgs oès eopgrthftis bi su vebh (pirsgfhl y agog isaretgr),y siøhlif bi quå ohfirh åstgs beirgf cgroh h su gjrh letirhreh.
- Plhftiif auèl is lh eopgrthfaeh bi isti pgith aujhfg if lh letirhturhlhtefghoireahfh.
8
Il pgioh “Ru fg shji efnlå‟ dhai phrti bil pgiohreg Lgs og-
tevgs bil sgf. Reifi ufh phrteaulhrebhb, y is qui is siøhlhbgagog pgioh-sgf= is biaer, is ufh oizalh iftri lh pgisïh yuf nåfirg ouseahl tïpeag bi Aujh, llhohbg sgf aujhfg. Cuiisaretg if lh sinufbh båahbh bil senlg TT, åpgah auhfbg be-virsgs pgiths bil Agftefifti si hprgxeohrgf hl oufbg finrg.Isth gjrh agfverteñ h Feaglès Nuellåf if il oèxeog riprisif-
thfti bi lh llhohbh “pgisïh finrh‟, yh qui if illh si hprgpehbil sifter bi lh pgjlhaeñf oès gpreoebh y oifgs agoprifbebhbi Aujh, qui sñlg dhjïh sebg riclikhbh if hlnufgs tixtgs pirgbi ohfirh leoethbh, phraehl y iquevgahbh.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 174/726
8>1
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Il pgioh auifth lh destgreh bi Sïatgr Ohfuil, uf finrg qui ariidhjlhr efnlås agrriathoifti y jusah hsï agfquesthr h ufh oukir isth-
bgufebifsi, pirg fg lg lgnrh, pgrqui if rihlebhb fg shji dhjlhrlg=hfti isg, hlnueif eftifth agfvifairlg bi su irrgr. Il pirsgfhki trhthbi ogstrhr supiregrebhb hfti su puijlg, quireifbg eoethr ufh lifnuhqui fg is lh suyh, pirbeifbg bi isth ohfirh, lh vhlgrhaeñf bi sugrenif rhaehl :>.
“Agf thftg efnlå qui tû shjïh,Jetg Ohfuå,agf thftg efnlå, fg shji hdgrhbisï yi.
Lh oireahfh ti juah y tû li teifi qui duï;tu efnlå irh bi itrèe nuhf,bi itrèe nuhf y nuhf tu tre.
Jetg Ohfuå, tû fg shji efnlå,tû fg shji efnlå,
tû fg shji efnlå.
Fg ti ifhogri oh fufahJetg Ohfuå.
se fg shji efnlå, se fg shji efnlå‟.
:>. www.is.sarejb.ago/bga/3103554:/RY-FG-QHJI-EFNLI
Ziûfhsi agf sus agophøirgs. Luing;
- Lihf il pgioh “Ru fg shji efnlå‟ y trhtif bi eftirprithr hlnufhs bi sus phlhjrhs(pgr ikioplg; efnlå queiri biaer efnlås). ·Pgr quå g phrh quå agfsebirhf qui Nuellåfutelezñ isti riaursg bil lifnuhki7
89
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 175/726
8>2
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
- Zispgfbhf; ·quå oifshki bisih trhfsoeter Nuellåf agf su pgioh7 ·Auèl ariifqui irh lh setuhaeñf sgaehl bi lh åpgah7
Agophrthf su hfèleses if plifhreh.
Hyufthoeiftg; ifti pglïteag qui hboefestrh h uf oufeaepeg.
Jèaulg; hleveg, agfsuilg, hpgyg.
Agfvulsh; qui istè ouy hnethbg g cuirh bi sï.
Phraehl; qui fg is kustg g iquethtevg.Prñlgng; eftrgbuaaeñf h aeirtgs lejrgs phrh ixpleahrlgs hl liatgr g agoifthr hlnûf
hspiatg bi lgs oesogs.
Qgfitg; agopgseaeñf pgåteah.
Qucrhnhr; agstihr, aujrer g phnhr lgs nhstgs bi hlng.
Istubehftis Rrhfscgroiogs - Fhreøg
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 176/726
8>9
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
8
Qiseñf 83
Pgiths y pgiteshs lhtefghoireahfgsbil senlg TT ‑ Phrti EEE.
Jegnrhcïh
Cgtg tgohbh bi www.ifahrth.osf.ago
“Lh Pgisïh‟(Crhnoiftg)
Llinhs, selifaegsh, siarith,
y bispeirths lgs curgris, lgs ngais,
y isth hfnusteh
qui ifaeifbi lg qui tgah
y ifnifbrh if ahbh agshufh hvebiz sgojrïh.
Pgith y ifshyesth oixeahfg fhaebg if Oex-agha, Aeubhb bi Oåxeag if 8582.
Is uf pgith bi tgbhs lhs dgrhs. Privh-
liai if sus pgiohs lh ohburiz bil bïh,ohburiz ngzgsh qui si ebifteceah agf ilifauiftrg y il hjrhzg fupaehl bi lh phri-
kh. Phz, is il pgith bi lhs fupaehs; if sustixtgs lïreags agpulhf il aeilg y lh teirrh,il dgojri y lh oukir, lgs hfeohlis, lgshstrgs, lhs plhfths, lhs phlhjrhs, y agpu-
lhf hlinri y shteschatgrehoifti. H trhvåsbil hogr y il irgtesog, Phz bisaujri ypuijlh uf oufbg if il qui il dgojri ylh oukir luadhf, si bispibhzhf y surniffuivhoifti bi sus aifezhs.
If 8550 gjtuvg il Prioeg Fgjil bi Leti-
rhturh agog riagfgaeoeiftg pgr su gjrh.
Iftri sus lejrgs oès bisthahbgs, si if-
auiftrhf Il Lhjireftg bi lh Qglibhb, Il Hrag y lh Lerh, Ènuelh g Qgl y Lejirthb jhkgPhlhjrh.
Chlliaeñ if 8554.
Yfebhb :. Letirhturh lhtefghoireahfh bi lgssenlgs TT y TTE
9. Gathveg Phz:4
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 177/726
8>3
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
“Bgs auirpgs‟
Bgs auirpgs crifti h crifti
sgf h viais bgs glhs
y lh fgadi is gaåhfg.
Bgs auirpgs crifti h crifti
sgf h viais bgs peibrhs
y lh fgadi biseirtg.
Bgs auirpgs crifti h crifti
sgf h viais rhïais
if lh fgadi iflhzhbhs.
Bgs auirpgs crifti h crifti
sgf h viais fhvhkhs
y lh fgadi rilèophng.
“Lgs hohftis‟, pefturh bil ourhlesthoixeahfg Zucefg Rhohyg
Gathveg Phz
Grnhfïaisi agf sus agophøirgs/hs if sujnrupgs y lihf lh senueifti iftrivesth diadhh Gathveg Phz. Ebiftecequif y hfhleaif lhs gpefegfis y rilhtgs bil isaretgr sgjri lgssenueiftis tiohs;
• Lgs ogoiftgs oès eopgrthftis bi su vebh.• Qu hpgrti h lh sgaeibhb agog isaretgr y piregbesth.
• Hlnufgs bi lgs tiohs qui hjgrbh if su gjrh.• Lh pglïteah.• Lh letirhturh.• Lh pgisïh.• Lgs oibegs bi agoufeahaeñf.• Lh sgaeibhb oixeahfh.• Il dgojri hatuhl.
8
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 178/726
8>>
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Iftrivesth agf Gathveg PhzIl oestireg bi lh vgahaeñf
Pgr; Ifreag Ohreg Qhftï.Yfh choeleh bi isaretgris
Ifreag Ohreg Qhftï; If gtrhs iftrivesths dhs dhjlhbg bi tus preoirgs riauir-bgs letirhregs.
Gathveg Phz; If nifirhl, il oestireg bi lh vgahaeñf -pgrqui is uf oestireg-,teifi qui vir agf lh efchfaeh. Lh vgahaeñf si ohfeceisth if lh kuviftub, pirgdhy uf piregbg bi eoethaeñf, berïhogs, bi ogbilgs choelehris. If oe ahsg cuibiaesevh lh prisifaeh bi oe hjuilg, Erifig Phz, qui irh isaretgr. Ug lg viïh
liir y isarejer tgbgs lgs bïhs. Qhjïh qui dhjïh isaretg oiogrehs, fgvilhs, biogbg qui cui uf pgag il ogbilg. Qï, iciatevhoifti, if oe ahsh, bi feøg,dhjïh ufh nrhf efcluifaeh bil oufbg bi lh letirhturh. Oe hjuilg tifïh ufhjuifh jejlegtiah. Pirg thojeåf tifïh ufgs htrelis agf cgtgnrhcïhs bi hutgrisbi lh åpgah. Hdï pgbïhs vir cgtgs, g jeif nrhjhbgs, pgr ikioplg, bi SïatgrDung y gtrgs isaretgris crhfaisis. Pirg fg sglhoifti crhfaisis, thojeåf dh-
jïh desphfghoireahfgs, oixeahfgs... Isthjh Påriz Nhlbñs, qui irh ufg bisus ogbilgs.
IOQ; ·Pirg agf tu hjuilg dhjlhsti bi letirhturh hlnufh viz7GP; Añog fg, ouadhs viais. Oi agfthjh destgrehs. Ug lg viïh liir, y auhfbgviïh qui hnhrrhjh lgs lejrgs, pgr ikioplg auhfbg liïh h Xuivibg, yg thojeåfquirïh liir h Xuivibg. Fhturhloifti fg iftifbïh fhbh.
IOQ; ·Ål ti viïh thojeåf h te agog isaretgr7GP; Fg. Ug, hl prefaepeg, tuvi lh ohygr lejirthb, bi feøg, phrh liir lgs lejrgs
qui si oi hftgkhrhf. Fhbei si prigaupñ, sih pgr tglirhfaeh g pgr bisauebg,if shjir lg qui liïh. Bi ogbg qui oes preoirhs rivilhaegfis irñteahs si lhsbijg h lh letirhturh. Liï ouadhs fgvilhs qui fg tifïh pgr quå dhjir liïbg hish ibhb.
IOQ; Rhojeåf istè tu phbri qui cui piregbesth i destgrehbgr.GP; Qï, juifg, ouadg oifgs, pgrqui oe rilhaeñf agf ål cui oifgs ïfteohif lh efchfaeh. Ål fg isthjh if lh ahsh y dhjïh nrhfbis husifaehs.
:5. www.litrhslejris.ago/rivesth/agfveveg/iftrivesth-agf-gathveg-phz
:5
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 179/726
8>4
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
IOQ; Pirg ishs agshs cufaegfhf thojeåf bi ohfirh efagfsaeifti, ·fg7 Isbiaer, shjïhs qui tu phbri irh isaretgr.GP; Fg sglhoifti isg. Li hyubå auhfbg hbglisaifti h agpehr h oèquefhhrtïaulgs g tixtgs suygs bi oiogrehs bi lh Zivgluaeñf Oixeahfh, efalusg
tixtgs bi plhair, h viais uf pgag bisbi il puftg bi vesth letirhreg.
Yf feøg if lh isauilhIOQ; Ruvesti ufh ibuahaeñf jhsthfti cgrohl, hl prefaepeg. Pgr ikioplg, tumefbir if Lgs Èfnilis...GP; Lh ithph if qui istuvi if Isthbgs Yfebgs cui eopgrthfti. Oi ohrañ phrhseiopri lh isthfaeh if Lgs Èfnilis. Bispuås istuvi if uf aglineg crhfaås, Il[hahtetg, bi lgs dirohfgs Lh Qhlli. Hdï istubeå lgs preoirgs auhtrg høgs bi
lh preohreh. U if il ûlteog høg tuvi iftri oes ohistrgs h uf dirohfg, ufprgcisgr hl qui li llhoèjhogs il dirohfg Hftgfeg. Fgs chsaefhjh pgrqui fgsagfthjh lhs liyifbhs bi lh destgreh shnrhbh bi uf ogbg llifg bi pgisïh. Lgsoelhnrgs, tgbhs isths destgrehs bi lh Jejleh qui sgf prgbenegshs si lhs gïogs,if virseñf ouy bipurhbh pgrqui lh Jejleh is uf lejrg jhsthfti hrreisnhbg.Bispuås, efnriså if lh sinufbh åpgah if lh isauilh. Riroefå lh ibuahaeñfpreohreh if ufh isauilh efnlish, il aglineg ^ellehos. Hdï, thojeåf, oi efti-
risñ lh destgreh y lh letirhturh. Cefhloifti, iftrå h lh isauilh siaufbhreh. Ruvi
ufh nrhf hboerhaeñf letirhreh, if ohistrhs oès qui if ohistrgs. Lh preoirhhphreaeñf pûjleah bi lh oukir if Oåxeag is if lh ibuahaeñf. Ruvi ohistrhshboerhjlis qui tgbhvïh riauirbg agf ouadg ahreøg.
IOQ; ·Qi trhth bi tus preoirhs liaturhs sirehs7GP; Qï, bi letirhturh. Ruvi ufh ohistrh, Qglibhb Hfhyh; ailgsh, ouy pures-th. Li isahfbhlezhjh qui yg bicifbeisi, uf bïh if lh alhsi, h Nñfngrh. Liïhhbioès h lgs ogbirfesths, h Zujåf Bhrïg pgr ikioplg. Lgs ouadhadgs bioe ibhb qui iopizèjhogs h isarejer efnrishogs if lh Yfevirsebhb y tuve-ogs -hl oifgs yg tuvi- ufh bgjli efeaehaeñf. Pgr ufh phrti, lh efeaehaeñf h lhvebh pglïteah bi lh åpgah, bi rijilegfis istubehftelis. Lh arïteah bil råneoifrivgluaegfhreg bi hquillgs høgs. U kuftg h isg, lh letirhturh.
IOQ; ·Dhsth quå puftg si pgbrïh biaer qui isth arïteah pglïteah, burhfti tupreoirh kuviftub, is ufh dirifaeh bi tu phbri7GP; Fg. Is ufh hatetub nifirhl bi lh åpgah. Cufbhogs ufh ufeñf bi istu-
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 180/726
8>5
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
behftis, prg-gjrirh y ahopisefh. Pirg if il jhadellirhtg, h oes hoengs, h tgbgsillgs, lis eftirishjh lh letirhturh. Phrh fgsgtrgs lh letirhturh irh efsiphrhjli bilhs vesegfis pglïteahs.
IOQ; ·U sgaehlis7GP; Alhrg, y cufbhoifthloifti, kuftg h lgs dekgs bi gjrirgs y ahopisefgs.Istg phshjh if il høg triefth, auhfbg yg iftrå h lh isauilh priphrhtgreh,hl jhadellirhtg. Il høg hftiregr dhjïh sebg il bi lh nrhf rijileñf istubehftel,hsgaehbh h lh nrhf aruzhbh bi Kgså Shsagfailgs, fuistrg dårgi eftiliatuhl.Oikgr beadg; lh nrhf aruzhbh qui dhjïh crhahshbg. Bi ogbg qui tgbgs fgssiftïhogs phrtïaepis bi lh birrgth; bi Shsagfailgs, bi lhs iliaaegfis qui, hfuistrg kueaeg (y irh virbhb), il agftrefahfti dhjïh nhfhbg bi ogbg crhubu-
liftg. Rgbg istg cui if 85:5. Rgbg istg irh il ohrag pglïteag, pirg ouadgoès il letirhreg.
IOQ; If isi ogoiftg, ·thojeåf Firubh is il nrhf pgith7GP; Benhogs qui uf pgag bispuås. Pirg yh dhjïhogs liïbg pgiohs bi Firu-
bh. Rifïh beiaeseiti, beiaegadg, beiaefuivi. Juifg, isg cui lh kuviftub, dhsthlgs vieftethftgs høgs. Liï ouadïseog. Pirg, thojeåf, bisbi feøg dhjïh liïbgh lgs alèseags isphøglis. Il tihtrg bi Ahlbirñf, bi Lgpi bi Sinh y bi Rersg. U
if ish åpgah, liï ouadg, pgr efcluifaeh bi lh nifirhaeñf bil :>, h Nñfngrh.Pirg oi bisleaå dhaeh Xuivibg, qui oi eftirisñ ouadg oès. Bispuås dhygtrg tioh isifaehl, if oe pgisïh y if oe vebh; lh oukir.
IOQ; Agog phrh tgbg kgvif, ·fg7 Is ouy eopgrthfti lh prisifaeh g lh hph-reaeñf bi lh oukir.GP; Ahoefèjhogs sef aishr pgr lh aeubhb bi Oåxeag if jusah bi oukiris,ispirhfbg h lh oukir, qui fufah ejh h hphriair, g jeif ejh h hphriair hlbgjlhr lh isquefh g hl sujer hl trhfvïh.
IOQ; Is biaer, yh irhf surrihlesths sef shjirlg. Isg is lg eftirishfti seiopri.Bispuås bi dhjir agfgaebg h ouadgs isaretgris, bispuås bi dhjir yg oesogisaretg pgiohs, bisaujreogs qui lh virbhbirh pgisïh is lh qui si jhsh ifishs prgcufbhs ixpireifaehs vethlis.GP; U fg jhsthf lhs ixpireifaehs. Pirg sef illhs, dhy seoplioifti ritñreah.Jgrnis ush ishs ixpireifaehs pgrqui ixpireoiftñ lh tifthaeñf bi lh ebiftebhb
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 181/726
840
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
prgpeh, is biaer, lh cèjulh bil ispikg; ·queåf sgy yg7 Rhojeåf, lh tifthaeñfbi lh itirfebhb y bil efcefetg. Rgbg isg if ål cui biaesevg. If Firubh cuirgfgtrhs agshs. If oe ahsg, yg arig qui pgbrïhogs biaer qui cuirgf isths agshsbi oe kuviftub; lh rivgluaeñf, lh ebih bi qui pgbïhogs ahojehr il oufbg,
il dirgïsog. U, alhrg istè, lh ebih bi lh ouirti, bi oe hloh ogrthl if istioufbg. Il pgith if lh ahlliIOQ; Rgbg istg agftrejuyi hl ogoiftg if qui iopeizhs h isarejer.GP; Lh pgisïh cui ufh ohfirh bi bhroi auifth bi lg qui yg quirïh biaer.Ouadhs viais ti hairahs hl phpil htrhïbg pgr ufh fiaisebhb gsaurh bi biaerhlng, pirg fg shjis quå vhs h biaer. Isg si fgth, pgr ikioplg, auhfbg ufg
queiri isarejer uf ifshyg. Auhfbg ufg vh h isarejer uf pgioh, ouadhs viaisfg shji quå vh h biaer. Qeiftis lh fiaisebhb, pirg is ufh fiaisebhb qui fghaeirths h bicefer alhrhoifti. If su lunhr dhy ufh suirti bi pèrhog hfnus-tegsg. Pirg bi prgftg ufh adesph, ufh ispenh, uf adgrrg bi hnuh, lg qui sih,ti llivh h biaer aeirths agshs.
IOQ; Oi riauirbh istg ouadg hl agoeifzg bi tu pgioh “Jlhfag‟, bgfbihphriai uf nerhsgl y, bi prgftg, agoeifzh h clgriair lh phlhjrh.
GP; Pirg if “Jlhfag‟, oès g oifgs, yg shjïh lg qui ejh h biaer. Fg lg shjïhalhrhoifti, pgrqui ufg fufah shji lg qui vh h biaer. If gtrhs gahsegfis fgis hsï. Pgr ikioplg, lgs preoirgs triefth g aefauifth virsgs (fg så auèftgssirïhf hdgrh if isti ogoiftg), bi “Peibrh bi sgl‟, qui oi cuirgf hjsgluth-
oifti beathbgs. Oi shleirgf ifbiahsïlhjgs, pirciathoifti oibebgs, y agogse yg istuveisi ripeteifbg g trhfsarejeifbg hlng qui isthjh gyifbg biftrgbi oï. Isthjh yg ouy agoplhaebg pgrqui irhf purhs ebihs, eoènifis quiyg pgbïh vir u gïr. Lhs gïh agf nrhf plhair. Oi nusthjhf y fg shjïh hbñfbiejhf, y iftgfais tifïh bisigs bi shjir añog ejh h agftefuhr isth agrreifti.
U pgr isg lh eohnif bil rïg, y bi lgs èrjglis. Bispuås oi be auifth bi qui,hufqui lg dhjïh isaretg if Oåxeag, if rihlebhb isthjh riagrbhfbg, sef bhroiauifth, aeirtgs ogoiftgs bi agftioplhaeñf hl ahoefhr hl lhbg bil Qifh, fgil Qifh bi Phrïs sefg il bi lgs hlribibgris bi Phrïs. Gtrhs viais fg is hsï.Gtrhs viais dhs priphrhbg il pgioh, lg dhs pifshbg (pgr ikioplg “Jlhfag‟),pirg bi prgftg, if il ogoiftg bi ikiauthrlg, surni gtrh agsh, tgthloifti
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 182/726
848
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
bestefth. Istg gaurri thojeåf if lgs pgiohs jrivis y if lgs bi ixtifseñfoibeh. Qeiopri dhy isth aglhjgrhaeñf, berïhogs, iftri lh agfaeifaeh y lg quillhohogs efsperhaeñf.
Yf beriatgr bi rivesthsIOQ; Dhjliogs hdgrh hairah bi isth åpgah, hairah bi istgs pgiohs quipujleahsti if rivesths if lhs qui aglhjgrhjhs y if hlnufhs qui berenïhs, pgrikioplg, Rhllir, Jhrhfbhl, Auhbirfgs bil Shlli bi Oåxeag. Isg is eopriseg-
fhfti. H lg lhrng bi tu vebh dhs isthbg ïfteohoifti efvgluarhbg thojeåf iflh arihaeñf bi rivesths. Is il Gathveg Phz bibeahbg, thojeåf, h lh arihaeñfbi agftixtgs aulturhlis; h hnruphr hnifti if lh arihaeñf. Dh sebg ufh agf-
trejuaeñf pgsetevh hl bishrrgllg duohfg bi lhs pirsgfhs. Lh efstetuaeñf bi lh
rivesth dh sebg tu ohfirh bi dhairlg.GP; Qï, is virbhb. Hl prefaepeg bi ishs rivesths fg cue yg il ibetgr. Århogsuf nrupg bi kñvifis. Qeiopri qui uf nrupg bi kñvifis isaretgris si kufthf,queirif ogbeceahr hl oufbg, queirif llinhr hl aeilg, queirif bicifbir ilefceirfg, y lg ûfeag qui si lis gaurri is cufbhr ufh rivesth. Åsti dh sebg ilsiaritg. Bispuås, lh cufbhaeñf bi rivesths dh gjibiaebg h rhzgfis bi grbifisperetuhl y, thojeåf, ebiglñneag.
IOQ; Ug fg lg vig thftg agog ufh auisteñf ebiglñneah, sefg oès jeif biogrhl pgåteah.GP; Il ahsg bi Rhllir cui oès jeif bi ogrhl letirhreh. Irh uf nrupg bi kñvifisqui fg tifïhogs plietg agf lh nifirhaeñf efoibehthoifti hftiregr, pirgsï fgs siftïhogs besteftgs. Bi hdï arihogs lh rivesth. Lg deai seiopri agfouadg eftirås, agf ouadg iftusehsog sgjri tgbg. Ouadgs høgs bispuås,cufbå Plurhl. Hdï sï dujg ufh ogrhl aïveah y isperetuhl. Ariïh qui il phïs sihscexehjh, qui fg dhjïh ufh arïteah bi lh sgaeibhb tgthlethreh, qui lgs kñvifisrijilbis dhjïhf glvebhbg rijilhrsi agftrh lhs terhfïhs tgthlethrehs.
Pgioh y pefturhIOQ; Dhs aglhjgrhbg ouadhs viais agf peftgris. Isth aglhjgrhaeñf iftripeftgr y pgith, ·h quå si biji7GP; H ouadhs agshs. If preoir lunhr, yg seiopri tuvi hceaeñf h lh pefturh.Juifg, tuvi hceaeñf h tgbhs lhs hrtis. Diogs dhjlhbg bil bisaujreoeiftg bilh celgsgcïh ogbirfh if il jhadellirhtg, pirg thojeåf dujg il bisaujreoeiftg
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 183/726
84:
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
bi lhs hrtis. Alhrg, lg qui phsh is qui yg fufah oi di siftebg agf hutgrebhbphrh dhjlhr bi oûseah, qui is biohsehbg tåafeag, g bi hrquetiaturh, pirg sï bi lhs gtrhs hrtis vesuhlis, y prgpehoifti bi pefturh. If oe ahsg, bisbi ouy
kgvif, oi eftirishrgf lhs hrtis vesuhlis. Pgag h pgag dhf sebg, if nifirhl,
aglhjgrhaegfis pgr hoesthb. Bispuås, h lgs ibetgris, hlnufgs buiøgs bi nh-lirïhs, lis dh eftirishbg dhair isgs lejrgs bi hrti.
IOQ; Pirg lg eftirishfti is añog åsths dhf sebg agefaebifaehs hoestgshs.Aeirthoifti lg cui if il ahsg bi Rhohyg (Zucefg Rhohyg, peftgr oixeahfg).GP; Hdï dhjïh oès. Hdï dhjïh ufh bicifsh bi Rhohyg. Cgrohjh phrti bi lhluadh. Diogs dhjlhbg bi ishs luadhs, qui fg sgf pglïteahs, sefg oès jeifbi gtrg grbif. Reifi qui vir agf lh pglïteah. Rhohyg dhjïh sebg ixaluebg bil
hrti oixeahfg pgr lgs ourhlesths y pgr lgs arïteags. Ug cue ufg bi sus preoirgsbicifsgris. Qgjri Rhohyg dhjïhf isaretg Thveir Sellhurruteh y hlnûf gtrg. Pirgfufah lg dhjïhf bicifbebg. Lg dhjïhf ixhlthbg agog uf peftgr ixailifti yfhbh oès. Ug cue il preoirg qui oi htrivï h ifcrifthroi hl bgnohtesog bilgs ourhlesths y bi lgs arïteags.
Pgisïh y aefiGP; … Bispuås bi tgbg si dh dhjlhbg ouy ohl bi lh tiliveseñf, pirg yg
arig qui si dhjlh ohl pgr lh ohfirh if qui lh isthogs ushfbg. Pgbrïh siruf efstruoiftg, agog lh rhbeg, agog lgs gtrgs oibegs bi agoufeahaeñf,ohrhvellgsg.
IOQ; Dhy hlnufgs bishrrgllgs eftirishftis if lh tiliveseñf fgrtihoireahfh,g iurgpih. Pgr ikioplg, agf lh auisteñf isth qui si llhoh ORS, lh t. v. ou-
seahl; ahfaegfis qui si hatûhf, si brhohtezhf, prisifthf setuhaegfis qui yghl oifgs hsgaeg agf il Qurrihlesog.GP; Alhrg qui lgs surrihlesths si dhjrïhf quibhbg ifahfthbgs. Lg qui phshis qui tgbg isg si dh oirahftelezhbg. Il nrhf pilenrg is il oesog; sgf oi-
begs qui si dhf trhfscgrohbg if nrhfbis efbustrehs. Rhojeåf lh ibeaeñf isefbustreh, pirg fg bi uf ogbg thf beriatg agog lg is lh tiliveseñf y lh rhbeg.Pirg queseirh høhber hlng. Ahbh åpgah teifi sus oibegs bi agoufeahaeñf. Fgshjiogs añog lgs preoetevgs biaïhf lgs pgiohs. Prgjhjlioifti lgs hagoph-
øhjhf agf oûseahs, ahftgs y bhfzhs, pirg fg shjiogs añog. Qhjiogs qui
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 184/726
841
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
lgs nreings riaethjhf lgs pgiohs. Ug di vestg if lh Efbeh ahfthr pgiohs, is ufhtrhbeaeñf. If cef, istg seiopri dh gaurrebg agf lgs trgvhbgris; il pgioh agogphlhjrh dhjlhbh. Il pgioh agog isareturh hphriai, pgr ikioplg, if lh IbhbOibeh; il lejrg elustrhbg, lhs oefehturhs. Agf lh eoprifth tgbg ahojeh, pirg
fg ahojeh tgthloifti. Ahojeh lh ohfirh bi gïr il pgioh= yh fg lg gïogs;lg liiogs. Pirg auhfbg lg liiogs, lg gïogs. Auhfbg tû liis uf ifshyg g ufhfgvilh istès senueifbg, if il ahsg bi lh fgvilh, lhs pirepiaehs, g lgs hfèlesespseaglñneags, g lhs bevhnhaegfis bil hutgr. Pirg if il ahsg bi uf pgioh, fg;teifis qui liirlg y gïrlg, hufqui sih oifthloifti, grhloifti. Iftgfais,isg queiri biaer qui lh pgisïh dh agfsirvhbg sus vhlgris senfeceahtevgs. Fgis aeirtg qui sih purhoifti sgfgrebhb. Hl oesog teiopg fg rgopi agf lgsvhlgris cïseags, pgr ikioplg agf il sgfebg, y dhy thojeåf eohnif pgåteah.
Fg tgbgs lgs pgiohs, pirg sï ouadgs, prgbuaif ufh eohnif vesuhl. If tgbgslgs pgiohs, bi prgftg, dhy eoènifis qui tû vis agf lgs gkgs agog vis ufheohnif if il aefi, g uf rilèophng if il aeilg bi lh fgadi.
Pgisïh i destgrehIOQ; Dhai yh ahse aefauifth høgs pujleahsti Il lhjireftg bi lh sglibhb, bgfbibisarejesti y areteahsti h uf phïs y h ufh nifti. Qgjri tgbg, lg qui tgah hl trhtgiftri lhs pirsgfhs. Bispuås bi dhjir diadg ufh ibeaeñf bi Il lhjireftg bi lh
sglibhb, bispuås bi dhjir pifshbg if isi lejrg, ufh bi lhs agshs qui seioprioi dh eoprisegfhbg is qui is uf lhoiftg hairah bi añog lh nifti si trhth.GP; Is ufh bisarepaeñf bil trhtg if ufh sgaeibhb. Is uf lejrg sgjri ufh sg-
aeibhb. Yfh sgaeibhb fg is lg qui peifshf lgs dgojris ûfeahoifti, lg quidhjlhf y peifshf iftri illgs. Lh phlhjrh iftri is cufbhoifthl pgrqui lh sg-
aeibhb is rilhaeñf sgjri tgbg y lh phlhjrh iftri is, sgjri tgbg, isg; rilhaeñf. H viais rilhaeñf bi gpgseaeñf, h viais bi hcefebhb. Pgrqui sgy oixeahfg;fg pgbïh bisarejer gtrg phïs. Oixeahfg bi ufh alhsi sgaehl y bi ufh rineñf.Dhy phrtis bi oe lejrg qui sinurhoifti fg si hpleahf h lgs ahopisefgsoixeahfgs, g h lgs efbegs bi Ghxhah, g bi Adehphs. If gtrgs ifshygs oi digauphbg bi illgs y sgjri tgbg, bi sus hftiphshbgs, bi destgreh bil hrti pgrikioplg. Oi dh eftirishbg ouadg il oufbg priaglgojefg. Arig qui sgyil isaretgr oixeahfg qui dh isaretg oès sgjri il oufbg priaglgojefg; oèsbi lh oethb bi oe lejrg Lgs prevelinegs bi lh vesth is sgjri hrti priaglgojefgy sgjri lh sgaeibhb priaglgojefh. Pirg sgf istubegs oès jeif destñreags.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 185/726
842
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
IOQ; Oi bh lh eopriseñf bi qui il lejrg surni bi ufh hfnusteh, hufqui phrhte irh ivebiftioifti ufh chlth bi rilhaeñf.GP; Juifg, lg qui is, senui seifbg, ufh chlth bi rilhaeñf, pirvirsh g bhøe -fh. Yfh rilhaeñf, agog tgbhs lhs rilhaegfis, diadh bi hogr y bi gbeg, bi
oeibg y bi bisaujreoeiftgs. Is lg qui quesi ixprishr. Auhfbg isarejï illejrg oi be auifth bi uf tioh isifaehl; lgs dgojris istèf sglgs. Is uf tiohufevirshl. U lgs dgojris queirif rioibehr su sglibhb bi ouadhs ohfirhs.Il iroethøg fg ixesti, il iroethøg is uf cifñoifg heslhbg. Efalusg auhfbgsi hïslh, il iroethøg lg is pgrqui htrès istè lh agoufebhb. Bi ogbg qui ildgojri is seiopri uf sir agoufethreg. Lhs agoufebhbis duohfhs sgf eo-
pirciaths y istèf ogvebhs pgr isti bgjli retog bi ufeñf y siphrhaeñf. U ifisti ahsg, if Oåxeag, istg is phrteaulhroifti aeirtg. Oåxeag is uf crhnoiftg
bi lh destgreh ufevirshl. Oåxeag agog fhaeñf, agog phïs, fhaeñ auhfbg siquijrñ il eopireg isphøgl. Il oufbg priaglgojefg fg agfgaeñ hl gtrg; siagfgaïhf illgs oesogs. Irh ufh sgaeibhb airrhbh sgjri sï oesoh, bevebebhif bestefths fhaegfis qui nuirrihjhf sef aishr. Istg is lg oesog hpleahjlih lhs hlths aevelezhaegfis bi Oåxeag agog h lhs plhfeaeis bi lgs fñohbhs biIsthbgs Yfebgs, bgfbi dujg nuirrh agftefuh iftri illgs. Lh aglgfeh isphøglh,lh bgoefhaeñf isphøglh, risuilvi istg if ufh ufebhb. Pgr ufh phrti ufebhbpglïteah, il Serriefhtg; pgr lh cuirzh i eopuisth. Pgr gtrh, ufebhb rilenegsh; fg
sglhoifti eopuisth sefg hbgpthbh pgr lgs fuivgs ariyiftis. Bispuås, Oåxe-ag si agfverteñ if ufh fhaeñf ahtñleah. Pirg il ahtgleaesog bikñ bi gpirhr, yif il senlg beiaefuivi gaurrif bgs agshs. Yfh is lh nrhf rupturh, h cefis bilbeiaegadg, prefaepegs bil beiaefuivi; lh nrhf bespirseñf, lh nrhf crhnoifthaeñfbi Isphøh. Qurni if tgbgs istgs phïsis bi Hoåreah Lhtefh. Yfg bi illgs isOåxeag, qui queiri jusahr g ifagftrhr ufh fuivh ufevirshlebhb, ufh fuivhohfirh bi efsirthrsi if il oufbg. Lh gtrh is lh sglibhb, fg sglhoifti lhsglibhb bi ahbh oeiojrg, bi ahbh oixeahfg, sefg thojeåf bi lh agliatevebhb
bil phïs. U arig qui is hpleahjli h tgbh Hoåreah Lhtefh.
IOQ; Alhrg. Lg eopgrthfti is lh sglibhb bil sir duohfg, sgjri tgbg ifufh setuhaeñf if lh qui lh ogbirfebhb, if viz bi risglvir isi prgjlioh, lghnrhvh. Åsi is il cifñoifg bi Hoåreah Lhtefh.GP; U fg diogs pgbebg tgbhvïh efsirthrfgs if lh ogbirfebhb. Hl agftrhreg.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 186/726
849
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
IOQ; Lg qui diogs diadg is trhthr bi risglvir il prgjlioh, agopleaèfbglgh phrter bi gtrg agfaiptg ohfepulhbg; lh ogbirfezhaeñf. Oåxeag, pgr cgrtufhfg si dh pgbebg efsirthr agoplithoifti if lh ogbirfebhb pgrqui su priog-
birfebhb bi hlnufh ohfirh lg shlvh. Lh ogbirfebhb thopgag is lh sgluaeñf.
9. Feahfgr Phrrh y lh hftepgisïh
Hftepgisïh is uf nåfirg letirhreg fhaebg agog finhaeñf arïteah bi lh pgisïh. Qu arih-bgr y oès eopgrthfti ixpgfifti is il adelifg Feahfgr Phrrh, agf il lejrg Pgiohs y hftepgiohs. Qi ahrhatirezh pgr;
• Ysg bi aleadås y uf lifnuhki aglgquehl.
• Qi vhli bi lh shjeburïh pgpulhr y bi lh grhlebhb.
• Ahreahturezh lh vebh agtebehfh y areteah lh lïreah trhbeaegfhl.
• Agog lh bicefi su prgpeg arihbgr, is “lh pgisïh bil siftebg agoûf, qui is iloifgs agoûf bi lgs siftebgs‟. Pgr isg, is isareth thojeåf if uf lifnuhki agoûf,bi tgbgs lgs bïhs= is biaer, sef il usg bi lh kirnh pgåteah, y ogbeceaèfbglg hl ixtriogbil hjsurbg.
• Is rijilbi pirg fg oelethfti; fg tgoh phrtebg ebiglñneag.
• Iftri sus ilioiftgs efaluyi h pirsgfhkis hfte dirgeags qui gjsirvhf if il eftiregr
bi lhs ahshs g oeiftrhs si bisplhzhf pgr lgs lunhris pûjleags bi lgs isphaegs urjhfgs.
• Dhai usg bil duogr, lh ergfïh y il shrahsog, qui shahf h luz lg gaultg, qui vuil-vif sgspiadgsg lg ivebifti, qui ixahvhf y dhaif vesejli uf vhaïg bijhkg bi lg quiphriaïh sñlebg g agfcehjli.
• If phlhjrhs bi Phrrh; “… bhbg qui if il siftebg agoûf ahji tgbg, ahji lhaeifaeh, ahji prèateahoifti tgbh pgsejelebhb oifthl. Istèf lhs puirths hjeirths. Lh
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 187/726
843
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
hftepgisïh teifi qui vir agf lh aeifaeh, pirg thojeåf teifi qui vir agf gtrhs agshsqui fg sgf lh aeifaeh= thojeåf teifi qui vir agf lh rileneñf, y teifi qui vir agf ilbipgrti. Ug trhthrïh, iftgfais, bi piroeter qui si hjreirhf puirths y vifthfhs, biohfirh qui lh rihlebhb iftirh si efagrpgri h lh hahbioeh.‟
“Qi oi pinñ lh lifnuh hl phlhbhr‟
Qi oi pinñ lh lifnuh hl phlhbhr.Rifng ufh sib hrbeifti bi ixpriseñfPirg fg puibg agfstruer ufh crhsi.
Dgy istgy, hbioès, bi auoplihøgs.(...)
Puibg biaer phlhjrhs heslhbhs;èrjgl, èrhji.
Jegnrhcïh
Feahfgr Phrrh is ufg bi lgs nrhfbis pgiths bi lh destgreh letirhreh bi Adeli. Dh sebgahfbebhtg hl Prioeg Fgjil bi Letirhturh if tris gahsegfis. Qu trhjhkg pgåteag cuiistubehbg pgr vhrehs ufevirsebhbis bi Isthbgs Yfebgs (100 prgcisgris ufevirsethregs
pebeirgf il Fgjil phrh Phrrh) y dh sebg trhbuaebg h bevirsgs ebegohs.
Fhaeñ il 9 bi sipteiojri bi 8582 if Adellèf, if il sifg bi ufh choeleh ahopisefh.Istubeñ Aeifaehs Cïseahs y Ohtioèteahs if lh Yfevirsebhb bi Qhftehng bi Adeli, y sinrhbuñ if 8514. Liyñ pgiohs bil Qurrihlesog crhfaås y sefteñ hcefebhb agf il ispïretubi rupturh, rijilbïh i effgvhaeñf bi lhs vhfnuhrbehs y bi lhs ixprisegfis hrtïsteahsy letirhrehs bi lh båahbh bil 10. Pgr illg, if su preoir lejrg bi virsgs, Ahfaegfirg
sef fgojri (851>), yh iopeizh h ifshyhr su tigrïh bi lh hftepgisïh.
If 8521 vehkh h Isthbgs Yfebgs h istubehr Oiaèfeah Hvhfzhbh if Jrgwf Yfevirsety.Zinrish if 8523, efagrpgrèfbgsi h lh Yfevirsebhb bi Adeli agog prgcisgr tetulhrbi Oiaèfeah Zhaegfhl. If 8524 is fgojrhbg Beriatgr Eftirefg bi lh Isauilh biEfnifeirïh bi lh Yfevirsebhb bi Adeli. If 8525 vehkh h Efnlhtirrh agf lh eftifaeñfbi istubehr agsoglgnïh if Gxcgrb. Qu phsg pgr lgs Isthbgs Yfebgs i Efnlhtirrh,phrteaulhroifti lh efoirseñf if lh vebh agtebehfh bi bgs sgaeibhbis bishrrgllhbhs,y su gpgseaeñf h lh pgisïh trhbeaegfhl bi Phjlg Firubh, sgf cufbhoifthlis if lhnisthaeñf bi sus hftepgiohs.
10
10. www.eahretg.al/jegnrhcehs/hrteaulg/p/:005/8:/:9:->49:-5-phrrh-feahfgr.sdtol
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 188/726
84>
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Suilvi h Adeli if 8598, y if 859: rihlezh fuivgs hvhfais if lh pgisïh fg trhbeaeg-
fhl. If 8592 hphriai su sinufbg y oès ahrhatirïsteag lejrg bi pgiohs; Pgiohs y hftepgiohs, gjrh agf lh auhl hjhfbgfh su pgisïh dhsth iftgfais seojñleah y bis-ispirhfzhbh pgr gtrh oès cglalñreah, erñfeah, bi haiftgs isahfbhlgsgs y ouy vefau-
lhbh h lh rihlebhb. H phrter bi hllï si li agfgaeñ agog il hftepgith pgr ixailifaeh.
If 8594 pujleah Lh auiah lhrnh (8594), if lh qui bishrrgllh uf tgfg hfte-ritñreag ypgpulhr, hjreåfbgsi h lhs ahfaegfis. If 853: pujleah Sirsgs bi shlñf y Besaursgs(isth ûlteoh if agfkuftg agf Phjlg Firubh)= li senueirgf Ohfeceistg (8531) y BiuxPgäois (8531). If 853> gjteifi il Prioeg Fhaegfhl bi Letirhturh nrhaehs h su Gjrhnruish, qui lg agfshnrh bicefetevhoifti.
If 8558, si li gtgrnh if Oåxeag il prioeg Kuhf Zulcg y is fgojrhbg Bgatgr Dgfg-
res Ahush if lh Yfevirsebhb bi Jrgwf. If :000 riaeji il prioeg Dgfgrhry Cillgw
bi lh Yfevirsebhb bi Gxcgrb. If :008 si li gtgrnh il Prioeg Ziefh Qgcïh bi PgisïhEjirghoireahfh, hbioès bil Prioeg Jeaiftifhreg bi lh Agrpgrhaeñf Aulturhl biAdeli y Yfevirsebhb bi Adeli.
“Prgyiatg bi trif efsthftèfig iftri Qhftehng y PuirtgOgftt‟
Lh lgagogtgrh bil trif efsthftèfigistè if il lunhr bi bistefg (Puirtg Ogftt) y il ûlteog ahrrgif il puftg bi phrtebh (Qhftehng).Lh vifthkh qui prisifth isti tepg bi trifagfsesti if qui il vehkirg llinhefsthftèfihoifti h Puirtg Ogftt if ilogoiftg oesog bi hjgrbhr il ûlteog ahrrg
if Qhftehng.
Lg ûfeag qui biji dhair h agftefuhaeñfis trhslhbhrsi agf sus ohliths
pgr il eftiregr bil trifdhsth llinhr hl preoir ahrrg.Yfh viz rihlezhbh isth gpirhaeñfil vehkirg puibi prgaibir h hjhfbgfhr
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 189/726
844
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
il trif efsthftèfigqui dh pirohfiaebg efoñvelburhfti tgbg il trhyiatg.Gjsirvhaeñf; isti tepg bi trif (beriatg) servi sglg phrh vehkis bi ebh.
“Rist‟
Xuå is uf hftepgith;·Yf agoiraehfti if urfhs y hthûbis7·Yf shairbgti qui fg arii if fhbh7·Yf nifirhl qui bubh bi sï oesog7
·Yf vhnhjufbg qui si rïi bi tgbgdhsth bi lh vikiz y bi lh ouirti7·Yf eftirlgautgr bi ohl ahrèatir7·Yf jhelhrïf hl jgrbi bil hjesog7·Yf fhraesg qui hoh h tgbg il oufbg7·Yf jrgoesth shfnreiftgbilejirhbhoifti oesirhjli7·Yf pgith qui buiroi if ufh sellh7
·Yf hlqueoesth bi lgs teiopgs ogbirfgs7·Yf rivgluaegfhreg bi jglsellg7·Yf piquiøg jurnuås7·Yf adhrlhtèf7
·Yf begs7·Yf efgaifti7
·Yf hlbihfg bi Qhftehng bi Adeli7Qujrhyi lh crhsi qui agfsebiri agrriath.
Xuå is lh hftepgisïh;·Yf tiopgrhl if ufh thzh bi tå7·Yfh ohfadh bi feivi if ufh rgah7·Yf hzhchti llifg bi ixarioiftgs duohfgsagog lg arii il phbri Qhlvhteirrh7·Yf ispikg qui beai lh virbhb7·Yf jgcitñf hl rgstrg
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 190/726
845
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
bil Prisebifti bi lh Qgaeibhb bi Isaretgris7(Begs lg tifnh if su shftg riefg)·Yfh hbvirtifaeh h lgs pgiths kñvifis7·Yf hthûb h adgrrg7·Yf hthûb h cuirzh aiftrïcunh7
·Yf hthûb h nhs bi phrhcefh7·Yfh ahpellh hrbeifti sef becuftg7
Ohrqui agf ufh aruzlh bicefeaeñf qui agfsebiri agrriath.
Il > bi kufeg bi :08:, Feahfgr Phrrh cui nhlhrbgfhbg agf il
Prioeg Ejirghoireahfg bi Pgisïh Phjlg Firubh, pgr su nrhftrhyiatgreh, su hpgrti hl ifrequiaeoeiftg bil lifnuhki pgåteaglhtefghoireahfg, su duogr, su ergfïh, su oerhbh efchtenhjli-
oifti arïteah y lh ixtrhgrbefhreh bevirsebhb bi sus jûsquibhsagog hftepgith, pgith vesuhl y trhbuatgr. Hl sir efcgrohbg bilh fgteaeh pgr il Oefestrg bi Aulturh, Phrrh siøhlñ; “Fg is lhpreoirh viz qui oi bhf uf prioeg qui fg oirizag y ispirgqui fg sih lh ûlteoh (...) Oi quirillhrå agftrh queifis risultifrispgfshjlis‟.
83
Ziûfhsi agf sus agophøirgs if sujnrupgs. Luing;
- Lihf lgs tris pgiohs hftiregris i ebiftecequif if illgs, ilioiftgs bi lh hftepgisïh.
- Qiøhlif lgs hspiatgs ispiaïceags qui becirifaehf lh gjrh bi Feahfgr Phrrh bi lhpgisïh trhbeaegfhl.
- Zispgfbhf; hl rgopir agf lgs isquiohs bi lh pgisïh trhbeaegfhl, ·quå hpgrtidhaif pirsgfhkis agog Feahfgr Phrrh h lh letirhturh7
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 191/726
850
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
H riagrrir oi bibequå isth thrbi
lhs sglethrehs ahllis bi oe hlbihhagophøhbg pgr il juif aripûsaulg
qui is il ûfeag hoeng qui oi quibh.
Rgbg istè agog iftgfais, il gtgøg
y su becush lèophrh bi feijlh,
sñlg qui il teiopg lg dh efvhbebg tgbg
agf su pèlebg ohftg bi trestizh.
Fufah pifså, ariåboilg, uf efsthfti
vglvir h vir isth quirebh teirrh,
pirg hdgrh qui di vuiltg fg agoprifbg
añog pubi hlikhroi bi su puirth. Fhbh dh ahojehbg, fe sus ahshs jlhfahs
fe sus veikgs pgrtgfis bi ohbirh.
Rgbg istè if su lunhr= lhs nglgfbrefhs
if lh tgrri oès hlth bi lh enliseh=
il ahrhagl if il khrbïf= y il ousng
if lhs dûoibhs ohfgs bi lhs peibrhs.
Fg si puibi bubhr, isti is il riefg
bil aeilg hzul y bi lhs dgkhs siahs
if bgfbi tgbg y ahbh agsh teifi
su sefnulhr y plèaebh liyifbh;
dhsth if lh prgpeh sgojrh riagfgzag
lh oerhbh ailisti bi oe hjuilh.
Istgs cuirgf lgs diadgs oiogrhjlis
qui prisifaeñ oe kuviftub preoirh,
il agrrig if lh isquefh bi lh plhzh
y lh duoibhb if lhs ourhllhs veikhs.
¡Juifh agsh, Begs oïg!, fufah shji
ufg hpriaehr lh beadh virbhbirh,
auhfbg lh eohnefhogs oès likhfh
is kusthoifti auhfbg istè oès airah.
Hy bi oï, ¡hy bi oï!, hlng oi beaiqui lh vebh fg is oès qui ufh queoirh=
ufh eluseñf, uf suiøg sef grellhs,
ufh piquiøh fuji phshkirh.
Shogs pgr phrtis, fg så jeif quå beng,
lh iogaeñf si oi suji h lh ahjizh.
Agog yh irh lh dgrh bil selifaeg
auhfbg ioprifbï oe sefnulhr ioprish
ufh trhs gtrh, if glihki oubg,hl isthjlg vglvïhf lhs gvikhs.
Lhs shlubå pirsgfhloifti h tgbhs
y auhfbg istuvi crifti h lh hrjglibh
qui hleoifth il gïbg bil vehkirg
agf su efichjli oûseah siarith
riagrbå il ohr y ifuoirå lhs dgkhs
if dgoifhki h oes dirohfhs ouirths.
Pirciathoifti jeif. Qinuï oe vehki
agog queif bi lh vebh fhbh ispirh.
Phså crifti h lh ruibh bil oglefg,oi bituvi bilhfti bi ufh teifbh;
il glgr bil ahcå seiopri is il oesog,
seiopri lh oesoh lufh if oe ahjizh=
iftri il rïg bi iftgfais y il bi hdgrh
fg bestefng fefnufh becirifaeh.
Lg riagfgzag jeif, åsti is il èrjgl
qui oe phbri plhftñ crifti h lh puirth
(elustri phbri qui if sus juifgs teiopgs
cuirh oikgr qui ufh vifthfh hjeirth).
Ug oi htrivg h hrohr qui su agfbuath
irh uf trhsuftg il bi lh Ibhb Oibeh
auhfbg il pirrg bgroïh bulaioifti
jhkg il èfnulg riatg bi ufh istrillh.
H isths hlturhs seiftg qui oi ifvuilvi
il bileahbg glgr bi lhs vegliths
qui oe hogrgsh ohbri aultevhjh
phrh aurhr lh tgs y lh trestizh.
Auèftg teiopg dh phshbg bisbi iftgfais
fg pgbrïh biaerlg agf airtizh=
tgbg istè enuhl, sinurhoifti,
il vefg y il ruesiøgr ifaeoh bi lh oish,oes dirohfgs oifgris h isth dgrh
bijif vifer bi vuilth bi lh isauilh;
!sñlg qui il teiopg lg dh jgrrhbg tgbg
agog ufh jlhfah tiopisthb bi hrifh!
Dhy uf bïh cilez (Feahfgr Phr rh)
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 192/726
858
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Hahbioeh; sgaeibhb aeiftïceah, letirhreh g hrtïsteah isthjliaebh agf hutgrebhb pûjleah. Hcefebhb; hbiauhaeñf bi ahrhatiris, nustgs, ita., iftri bgs g oès pirsgfhs.
Hlqueoesth; qui prhateah il hrti, nifirhloifti bi ahrèatir isgtåreag, rilhtevhs h lgs
ahojegs bi lh ohtireh, qui cuirgf il priaibifti bi lh ogbirfh aeifaeh quïoeah.
Htrel; sgpgrti if cgroh bi plhfg efalefhbg, nifirhloifti oitèleag g bi ohbirh,
ushbg phrh sgstifir phpilis g lejrgs hjeirtgs.
Hvebiz; hfseh g bisig ouy cuirtis i eftifsgs bi tifir g agfsinuer hlng. Hzhchti; jhfbikh.
Ahpellh hrbeifti; dhjethaeñf, efsthlhaeñf u grhtgreg if qui si pgfi hl becuftg phrh
vilhrlg if ispirh bi sir iftirrhbg.
Ahreahturezhr; dhair ufh riprgbuaaeñf g eoethaeñf ohlh g rebïaulh bi hlng g hlnueif.
Aiftrïcunh; hlikhbh bil aiftrg.
Aishr; bitifirsi, suspifbir.
Aleadå; ebih g ixpriseñf biohsehbg ripitebh.
Aglgquehl; phlhjrh, crhsi, lifnuhki, ita., prgpeg bi lh agfvirshaeñf grhl y agtebeh-
fh.
Agftrefahfti; pirsgfh qui agopeti agf gtrh u gtrhs= gpgfifti.
Aruzhbh; ahophøh if prg bi hlnûf cef.Bipurhbg; leopeg, pureceahbg, pirciaaegfhbg.
Bevhnhr; hfbhr sef ruojg cekg= bisvehrsi, hl dhjlhr g hl isarejer, bil hsuftg bil qui
si istè trhthfbg.
Bgatrefh; ifsiøhfzh qui si bh h ufh pirsgfh sgjri ufh ohtireh bitiroefhbh=
aeifaeh, shjeburïh= agfkuftg bi ariifaehs bicifbebhs pgr uf nrupg.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 193/726
85:
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Bgnohtesog; prisufaeñf bil qui agfsebirh sus gpefegfis aeirths y cuirh bi tgbh
bubh.
Ifnifbrhr; prgarihr= ahushr, gahsegfhr, cgrohr.
Iroethøg; pirsgfh qui nusth bi vever if sglibhb, sef rilhaeñf agf lgs bioès.Curgr; añlirh, erh ixhlthbh= presh, vidioifaeh= veglifaeh= ogoiftg bi ohygr eftif-
sebhb bi ufh ogbh g agstuojri.
Nrhjhbg; isthoph gjtifebh pgr il prgaibeoeiftg bi nrhjhr ufh eohnif sgjri ufh
supirceaei.
Nrhjhr; dhair uf agrti phrh lhjrhr ufh cenurh, bejukg g efsarepaeñf sgjri ufh su-
pirceaei burh.Ebiglñneag; ricirebg hl agfkuftg bi ebihs cufbhoifthlis qui ahrhatirezhf il pif-
shoeiftg bi ufh pirsgfh, ufh agliatevebhb, ufh bgatrefh g ufh åpgah.
Eoprifth; hrti bi eopreoer tixtgs i elustrhaegfis.
Efoirseñf; hprifbezhki bi hlng if uf iftgrfg bgfbi su usg is agtebehfg y pir-
ohfifti.
Eftirlgautgr; ahbh ufh bi lhs pirsgfhs qui tgohf phrti if uf beèlgng.
Kirnh; agfkuftg bi ixprisegfis ispiaehlis y phrteaulhris bi ufh prgciseñf g alhsi
sgaehl.
Oibeèteah; rilhtevh h lgs oibegs bi agoufeahaeñf.
Oelethfti; pirsgfh qui pirtifiai h bitiroefhbh ebiglgnïh, nrupg g phrtebg pglïteag.
Ogbirfebhb; agfkuftg bi lhs agfbeaegfis destñreahs ohtirehlis qui piroetif pifshrlh efbipifbifaeh, pgr phrti bi lh sgaeibhb, bi lhs trhbeaegfis, lhs bgatrefhs g lhs
ebiglgnïhs diribhbhs.
Ogbirfezhaeñf; prgaisg sgaeg-iagfñoeag bi efbustrehlezhaeñf y tiafeceahaeñf.
Fhraesg; pirsgfh qui seifti ufh hboerhaeñf ixhnirhbh pgr sï oesoh, ispiaehloifti
pgr su hspiatg cïseag.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 194/726
851
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Fupaehs; airiogfeh bi ohtreogfeg.
Pirepiaeh; if il hrnuoiftg bi ufh gjrh letirhreh, suaisg g aeraufsthfaeh ripiftefh
qui ahojeh il isthbg bi lhs agshs.
Plietg; pilih, reøh.Prgbenegsg; ixtrhgrbefhreg, ohrhvellgsg= ixtrhøg, bisthahbg g hboerhjli.
Zitñreah; lifnuhki hciathbg y lukgsg= hrnuoiftgs g rhzgfis qui fg veifif hl ahsg.
Qhrahsog; jurlh g ergfïh ogrbhz, dereifti y duoellhfti.
Rgthlethreg; ricirebg hl råneoif pglïteag qui agfaiftrh lh tgthlebhb bi lgs pgbiris
isththlis if ohfgs bi uf nrupg g phrtebg qui fg piroeti lh hatuhaeñf bi gtrgs.
Rrhfsarejer; isarejer g hfgthr lg qui si gyi.
Istubehfti Rrhfscgroiogs - Qestioh eftirhatevg - Fhreøg
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 195/726
852
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
8
Qiseñf 8>
Lgs fhrrhbgris ‑ Phrti E
Yfebhb :. Letirhturh lhtefghoireahfh bi lgssenlgs TT y TTE
Rñoisi ufgs ogoiftgs phrh pifshr bi cgroh efbevebuhl, sgjri lhs senueiftisprinufths;
If oñbulgs hftiregris si trhjhkñ sgjri lgs fhrrhbgris y lhs fhrrhaegfis. Hl rispiatg;
• ·Ziauirbh quå is ufh fhrrhaeñf7, ·auèlis sgf sus ahrhatirïsteahs7
• ·Ystib hlnufh viz dh fhrrhbg hlng pgr isaretg7
8. Ohrehfg Hzuilh (84>1-859:)18;Fgvilh bi lh Zivgluaeñf Oixeahfh
Fgvilesth oixeahfg, fhaeñ if Lhngs bi Ogrifg y oureñ if Oåxeag. Aursñ istubegsbi Oibeaefh y if 850> pujleañ su preoirh fgvilh, Ohrïh Luesh, h lh qui senueirgfLgs crhahshbgs y Ohlh deirjh, gjrhs rihlesths hl istelg bi Pïg Jhrgkh. Hl isthllhr if8580 lh rivgluaeñf agftrh Pgrcereg Bïhz, si ufeñ h lh ahush rivgluaegfhreh, h lh qui
pristñ sirveaeg agog oåbeag y agog isaretgr. Lhs cenurhs oïteahs bi lh Zivgluaeñf,Crhfaesag Ohbirg y Phfadg Sellh, ifagftrhrgf if ål uf ahftgr qui supg bhr biillgs ufh virseñf bi nrhfbizh ahse linifbhreh. If 8583, burhfti su bisteirrg iflgs Isthbgs Yfebgs, isarejeñ Lgs bi hjhkg, lh fgvilh bi lh Zivgluaeñf. Bi vuilth hsu phtreh, si bibeañ h ikirair nrhtuethoifti lh prgciseñf bi oåbeag. Crutg bi isthfuivh ixpireifaeh cuirgf sus fgvilhs Lh ohldgrh y Lh luaeårfhnh. Hphrti bi lgs oå-
retgs letirhregs qui agfaurrif if su gjrh, riûfi il bi dhjir iftifbebg lh lhjgr bilisaretgr, fg agog uf phshteiopg g ufh cgroh bi ixpgfir prgjliohs pirsgfhlis,
sefg agog uf tisteogfeg y ufh oeseñf bi ahrèatir ouadg oès hopleg.18. www.jegnrhcïhs.ago
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 196/726
859
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Hfèleses bi su fgvilh “Lgs bi hjhkg‟ bi Ohrehfg HzuilhPgr; Ibuhrbg Bïhz Bïhz
(Bioitreg Ohaïhs) ‑“·Pgs auèl ahush bicifbiogs fgsgtrgs7‟. Hljirtg
Qglïs rispgfbi; “Oi prinufthrè pgr quå seng iftgfais if lh rivgluaeñf.Lh rivgluaeñf is il durhaèf, y il dgojri qui si iftrinh h illh yh fgis il dgojri, is lh oesirhjli dgkh siah hrrijhthbh pgr il vifbhvhl‟.
Fg pubg dhjir uf sinoiftg thf sifaellg agog isti qui fgs prgpgraegfhrhufh pirspiatevh bi riclixeñf bi lg qui agfsebirg lh tioèteah jèseah bi Lgsbi hjhkg, fgvilh isareth pgr Ohrehfg Hzuilh= uf istubeg bi lh luadh if lhrivgluaeñf oixeahfh bisbi il puftg bi vesth bil hutgr agog tisteng y preoir
isaretgr bi lh fgvilh rivgluaegfhreh.
Lgs bi Hjhkg cui pujleahbh pgr iftrinhs if uf pireñbeag bi Il Phsg, Rixhs,Isthbgs Yfebgs, if 8583, pirg isth fg nhfñ åxetg y haipthaeñf oufbehl dhsthsu tirairh ibeaeñf if 85:9. Il ogveoeiftg ahubhlgsg y shfnreiftg agftrh Sea-tgrehfg Duirth y lh cgroh ispgftèfih if qui lgs ahopisefgs ifnrgshrgf lhscelhs rivgluaegfhrehs sgf setuhaegfis destñreahs if qui lh fgvilh si jhsh phrhsu bishrrgllg, efeaehfbg ufh hjufbhfti letirhturh fhrrhtevh sgjri lhs luadhs
rivgluaegfhrehs bil Oåxeag ogbirfg.
Pirg hftis bi hbiftrhroi if il hfèleses bi beadh gjrh arig fiaishreg fhrrhrpreoirg lh destgreh bi isth, agf il cef bi er eftrgbuaeifbg biftrg bi illh lgspuftgs hbiauhbgs bi istubeg y qui tgbg tifnh ufh siauifaeh y grbif lñneag.
Pgr sir ufh fgvilh Lgs bi Hjhkg teifi ufh destgreh prefaephl, beånises, h phrterbi g if lh auhl si bishrrgllhf lgs diadgs. Il fhrrhbgr bi beadh destgreh si
puibi alhseceahr bi hauirbg h su phrteaephaeñf agog ixtrhbeinåteag, is alhrgqui fg phrteaeph if lh fgvilh= if auhftg h sus agfgaeoeiftgs sgjri lg quigaurri istgs fg is sglhoifti bi uf tepg, dhy gahsegfis if qui il shji lgoesog qui lgs pirsgfhkis, pirg if nifirhl pgbrïh biaersi qui is bi tepgbiceaeifti bijebg h qui lgs pirsgfhkis fgs prgpgraegfhf lh ohygr phrti bi lhefcgrohaeñf bi lh destgreh, qui if sï phriai sir bisagfgaebh pgr il fhrrhbgr.Fg si ohrah alhrhoifti queif is il fhrrhbgr, hbioès bi bisagfgairsi ilfhrrhthreg, bijebg h qui fg efaluyi fefnufh ricirifaeh qui oi dhnh efcirer
1:
1:t. www.ibbeitefn.ago/isp/lgsbihjhkg/lgsbihjhkg.dtol
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 197/726
853
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
thl agsh y pgr lg auhl hojgs sgf eoplïaetgs= pirg bi lg qui se puibg isthrsinurg is qui il fhrrhbgr dhjlh if tirairh pirsgfh bijebg h qui oi jhsgif lhs bisarepaegfis rihlezhbhs if aeirths phrtis bi lh beånises, agog lgs se-nueiftis ixtrhatgs bil tixtg;
“Bioitreg aeøñ lh ahrtuadirh su aefturh y livhftñ il cusel‟.“Ifaifbeirgf luojri agf zhahti y liøgs siags, y sgjri lgs ahrjgfisifaifbebgs tifbeirgf lgs trgzgs bi ahrfi crisah‟.“Bioitreg senueñ terhfbg y hbverteifbg bil nrhvi pilenrg h lgs gtrgspirg åstgs fg riphrhrgf if su vgz bisispirhbh sefg dhsth quisefteirgf il adeagtig bi lhs jhlhs pgr ufg bi lgs clhfags‟.“Lues Airvhftis si hfeoñ h shahr lh ahjizh bi su isagfbrekg...‟
“Hsaifbïhf lh auisth, hl trhfag lhrng bi sus oulhs, pifshtevgs yahjezjhkgs‟.
Istg oi phriai oès qui suceaeifti phrh sgpgrthr oe gpefeñf bi il tepg bipirsgfh qui utelezh phrh fhrrhr, hsï qui hdgrh is oe bijir agoifzhr h rilhthrlh destgreh prefaephl.
Lh setuhaeñf efeaehl bi Bioitreg Ohaïhs is lh bi uf ahopisefg qui vevi if lhs
airahfïhs bi Kuadepelh, uf puijlg lgahlezhbg if il sur bil isthbg bi [hahti-
ahs, efvgluarhbg if lh rivgluaeñf fg pgr sus ebihlis, sefg pgr il agfcleatg quituvg agf uf ahaequi. Isti ûlteog utelezñ cibirhlis phrh hthahr h Bioitreg agfil supuistg bi qui si ejh h livhfthr, lg qui prgvgañ beadh haaeñf if lunhrbi bitifirlh, y lg gjlenñ h ricunehrsi agf sus hoengs, queifis fg si bikhrgfbgoefhr y agftrhhthahrgf h lh hoifhzh qui lis eopgfïhf; birrgthfbg hl ikår-aetg cibirhl, agoifzhfbg su luadh agftrh lhs hoifhzhs qui thl setuhaeñf listrhïh, hauoulhfbg sinuebgris y fufah isthjliaeifbg uf gjkitevg g hfhlezhfbglh virbhbirh rhzñf bi lg qui dhaïhf= tgbhs haaegfis qui bhf agoeifzg hlagfcleatg y bishrrgllg bi lh fgvilh bijebg h qui si dh ixpuistg lh setuhaeñfqui trhi h lgs pirsgfhkis h efvgluarhrsi if il ogveoeiftg hrohbg, hdgrh yhsi teifi sifthbh lh jhsi phrh bishrrgllhr lgs suaisgs pgstiregris.
H agftefuhaeñf iftrh if isaifh Lues Airvhftis, uf dgojri ibuahbg bi alhsioibeh qui bisirtñ hl ikåraetg cibirhl, agf lh eftifaeñf bi ufersi h Bioitreg
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 198/726
85>
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
pgr tifir “sus oesogs ebihlis‟, pirg if il ogoiftg qui lg agfgaeñ y bekgbeadh agsh si quibg sgrprifbebg bijebg h qui lgs supuistgs rivgluaegfhregstifïhf pgah ebih bi il pgrqui bi su luadh.
Pirohfiaeirgf if ispirh bil prñxeog ogveoeiftg bi lgs cibirhlis, teiopgbi phush burhfti il auhl si eftrgbuai ufh oithbeånises qui veifi h agoplithrlh destgreh, pirg fg if sï lh tioèteah bil lejrg, dhjlèfbgfgs isth bi añog ufhoukir llhohbh Ahoelh si agoifzñ h ifhogrhr bi Lues Airvhftis, pirg il ûlteogfg lh haipthjh y li biaïh qui si cuirh agf Bioitreg. Ahji bisthahr qui lhsoithbeånises fg sgf lh cuirzh agfogvibgrh qui si prisifth if gtrhs fgvilhs,bijebg h qui lh beånises agfteifi lh tioèteah y if se lh eftifaeñf agoufeahtevhbi ufh cgroh pirciathoifti istruaturhbh qui oi dhai pifshr qui lhs oith-
beånises sñlg istèf “bi rillifg‟.
H agftefuhaeñf, lgs “rivgluaegfhregs‟ hthahf h vhregs cibirhlis bi uf puijlgairahfg bispuås bi sir ohl efcgrohbgs bi lh ahftebhb bi illgs, pirg h pishrbi illg lgnrhf lh veatgreh hûf isthfbg if bisvifthkh, llinhfbg oès thrbi h Cris-fellg, [hahtiahs= lunhr bgfbi si ufif agf il Nrhl. Fhtirh agf il cef bi tgohr[hahtiahs, ufg bi lgs ûlteogs lunhris gauphbgs pgr il ikåraetg cibirhl bi Duirth
Crhfaesag “Phfadg‟ Sellh agf su ikåraetg rivgluaegfhreg
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 199/726
854
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
if 8582. Lgnrhf su oeseñf if ufh jhthllh fgthjli qui si fhrrh bi ufh cgrohpiaulehr phrh il liatgr, uf hoeng bi Airvhftis llhohbg Hljirtg Qglïs li beailgs suaisgs hl preoirg if cgroh bi hfhlipses (fhrrhfbg lg qui yh gaurreñ) ifil oesog ogoiftg qui istè hahjhfbg lh jhthllh y sñlg pgag teiopg bispuås
bi dhjir gaurrebg lgs diadgs, isth oi phriaeñ ufh cgroh ouy eftirishfti bifhrrhaeñf bijebg h qui is becirifti h gtrhs qui di vestg hftiregroifti.
Uh qui dh phshbg lh jhthllh iftrh il Nüirg Ohrnhretg h lh destgreh, uf dgojriqui bisarejerå kuftg agf lgs bioès pirsgfhkis pgstiregroifti, y rinrishfhl puijlg bi Ogyhduh, bgfbi if su prgpeh cgroh Bioitreg pgr yh siftersipgbirgsg y lejirhbg bisih vifnhrsi bil qui agoifzñ tgbg il agfcleatg bilh destgreh, il ahaequi lgahl, pgr lg qui li quioh su ahsh y duyi h Riphtetlèf,
Khlesag, seifbg isth phrti bi lh destgreh ufh bgfbi si eftinrh gtrh oithbeånises.Isth fgs fhrrh il agfcleatg iftri lh Pefthbh, ufh oukir qui si dh ifagftrhbghpinhbh h Bioitreg burhfti uf teiopg, y lgs agojhteiftis agf il iciatg bilh siphrhaeñf bi isth bil nrupg, beadh destgreh fg oi phriai fiaishrehoifaegfhr bijebg h su pgah eopgrthfaeh.
Hdgrh qui si dhf eftrgbuaebg tgbgs lgs pirsgfhkis bi lh destgreh, arigfiaishreg phrter uf jrivi ogoiftg bil rilhtg bi lh beånises phrh piroeter
lh alhseceahaeñf y bisarepaeñf bi lg qui ahbh pirsgfhki riprisifth y supirsgfh. Di rilhaegfhbg h lgs efvgluarhbgs if tris ahtingrïhs, lgahlezhbhsif lh pènefh senueifti phrh ufh liaturh oès cèael, rihlezhbhs bi hauirbg hlh rhzñf pgr lh auhl si ifauiftrhf ifvuiltgs if lh rivgluaeñf;
Lgs dgojris bi Bioitreg hdgrh phrtif dhaeh Qhf Kuhf bi lgs Lhngs, Khles-ag, vglveifbg h ifagftrhrsi agf Fhtirh. Isti lis trhi fgteaehs qui veififh beceaulthr su setuhaeñf, yh qui hahjhjh bi isthjliairsi lh revhlebhb iftri
Sellh y Ahrrhfzh if lh Agfvifaeñf bi Hnuhsahleiftis rihlezh if Gatujri-Fg-
veiojri bi 8582, bikhfbg efaeirtg lg qui dhrèf if isi ogoiftg bijebgh qui hftis si ifagftrhjhf efvgluarhbgs if lh luadh agftrh cibirhlis y sibhf auifth bi qui bijif bi tgohr ufh biaeseñf.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 200/726
855
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
If isti ogoiftg lh destgreh si biteifi uf pgag, yh qui Lues Airvhftisphrti dhaeh Isthbgs Yfebgs bispuås bi pirahthrsi qui lg bi Zivgluaeñfirh hlng ahse eftiroefhjli bi lg qui bijïh siphrhrsi. Ål fgs auifth if ufhhfhlipses, h trhvås bi ufh ahrth h Hljirtg Qgles, su setuhaeñf hatuhl agogistubehfti y fuivg ioprishreg qui dhai vir h lgs agojhteiftis agog ilhprgviadg lh gpgrtufebhb bi gjtifir prgviadg h becirifaeh bi illgs. Pirgagf istg fg si biteifif lhs hsgojrgshs fgteaehs phrh illgs, il dgojri qui
phriaïhf dhjir hpgyhbg irh Sellh, y su ikåraetg hahjhjh bi pirbir hftiAhrrhfzh if lh jhthllh bi Ailhyh hagftiaebh if hjrel bi 8589, lhs beceaul-thbis sinuïhf hauoulèfbgsi phrh bhr cgroh h lh setuhaeñf cefhl.
Hdgrh tifïhf tgbgs qui rinrishr hl lunhr bgfbi agoifzñ tgbg, lhs airahfïhsbi Kuadepelh, if ufh agfbeaeñf hûf oès pgjri y oesirhjli bi lh qui tifïhfhftis, vestgs tgbgs yh if lh gjlenhaeñf bi agftefuhr lh luadh h pishr bi fgtifir uf gjkitevg priaesg, pirg lh ohlh suirti isth h puftg bi tiroefhr
bi lh pigr cgroh pgsejli. Il puijlg is hthahbg pgr lhs cuirzhs ahrrhfaes -ths qui jusahf hahjhr agf lgs ûlteogs ribuatgs bi lgs nrupgs bi Sellh, ythl viz il hbgpthr beadh hatetub dhyh sebg il pigr irrgr qui Bioitreg pubgdhjir agoitebg pgrqui cui lh rhzñf bi lh ouirti bi su nrupg, bil cef bi ufhdestgreh qui if su bisnrhaeh fgs dhai vir lh tresti rihlebhb bi lh ZivgluaeñfOixeahfh, ufh setuhaeñf cefhl qui is pigr qui lh efeaehl.
Lh revhlebhb iftri Crhfaesag Sellh y Sifustehfg Ahrrhfzh cui ufg bi lgs prefaephlis
ogtevgs qui hlhrnñ il ogveoeiftg rivgluaegfhreg oès bi lg fiaishreg.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 201/726
:00
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Qi pgbrïh biaer qui il oifshki qui fgs bh Ohrehfg Hzuilh bi lh åpgahagf su fgvilh is lh preoirh qui pgbiogs ifagftrhr if lh letirhturh oixe-ahfh, ufh qui sef efcluifaehs bi gtrgs hutgris y qui h oe oi phriai oèsagfcehjli qui auhlqueir istubeg qui si pubeirh rihlezhr if il prisifti bi
lh Zivgluaeñf. Lh istruaturh bi lh fgvilh y il høg if qui si isarejeñ oisuneiri qui si rihlezñ hl oesog teiopg qui suaibïhf lgs diadgs destñre-ags, efaethfbgoi h pifshr qui Hzuilh jusañ ufh phrti bi lh ZivgluaeñfOixeahfh if bgfbi pgbrïh aglgahr h uf nrupg bi luadhbgris ceateaegsqui si eftinrhrhf agoplithoifti agf lgs diadgs rihlis, phriaeifbg ifsï sir ufgs virbhbirgs rivgluaegfhregs, h pishr bil diadg qui tgbg ilogveoeiftg bi Bioitreg is ufh arihaeñf ceateaeh qui if sï riprisifthlh veseñf bi ufh luadh rivgluaegfhreh bisgrnhfezhbh if bgfbi tgbhs lhs
cuirzhs if agfcleatg adgahjhf sef uf plhf bgatrefhl priaesg, ufh setuhaeñfbgfbi uf ohygr iscuirzg phrh lh agfaelehaeñf bi eftirisis pubeirh dhjirivethbg agfsiauifaehs tirrejlis if lunhr bi bikhr hl puijlg oixeahfgpigr qui isthjh hftis= agog suaibeñ agf Bioitreg pgrqui hl prefaepegthf sequeirh tifïh su prgpeh vebh agog ahopisefg, lg auhl cui tgthloiftiileoefhbg if lh setuhaeñf cefhl y dhai vir qui il prgnrisg fg cui lg qui
Hzuilh veg hl ogoiftg bi isarejerlg, pirg qui h pishr bi illg se si dhvestg agf il phsg bil teiopg.
Lh cgroh if qui fgs plhftih lh prgjlioèteah bi cgroh efberiath is benfhbi riagfgairsi, fufah di vestg ufh cgroh thf iciatevh bi bhr h agfgairuf oifshki if ufh fgvilh qui phriai tifir oès il bishrrgllg bi ufhgjrh aefiohtgnrèceah qui ufh letirhreh.
Ohrehfg Hzuilh iftgfais bikh pifshfti hl liatgr, prisiftèfbgsi yh if lhoifti bi isti lh ebih bi uf ogveoeiftg qui thl viz dhyh sebg efûtel ifsu ohygr phrti y qui il hutgr fgs bh h agfgair agog uf diadg qui hlfg tifir uf gjkitevg alhrhoifti plhfihbg pgr lh ohygrïh bi lgs nrupgsfg tuvg uf risulthbg iceaeifti thopgag, ufh bi lhs thfths agfsiauifaehsbi fg grnhfezhrsi.
Il hutgr phriai dhjir ifagftrhbg phrteaulhroifti eftirishfti lh cgroh ifqui ahbh tepg bi efbevebug bi lh sgaeibhb oixeahfh iftrñ h cgrohr phrti if
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 202/726
:08
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
lh rivgluaeñf, bisbi il dgojri oès duoelbi y biaifti dhsth il dgojri oèsjruthl fufah vestg. If sï lh fgvilh is ufh gjrh qui fgs efaeth h riclixegfhr,·irh fiaishreg thftg sucreoeiftg7, ·si pubg dhjir ivethbg7, ·cui uf virbhbirg“jificeaeg‟7
Yf dgojri qui dhyh vevebg beadg ogveoeiftg if lh åpgah thl viz tifnh oèsebih bi lg qui dhjlh Ohrehfg Hzuilh, fg dhy fhbh oikgr qui lh ixpireifaehprgpeh, pirg thl viz istè fgvilh dhyh efaethbg hl dgojri bi isi teiopg hriclixegfhr if virbhb sgjri lg gaurrebg, sgjri il pgrvifer bil cuturg y sgjrilh rihlebhb bi su teiopg, tgbgs diadgs qui trhkirgf uf ahojeg tgthl h lh vebhoixeahfh, y qui thl viz dhsth sihf rispgfshjlis bi qui fuistrg phïs fg sihoès nrhfbi bi lg qui pubeirh dhjir sebg, g pigr bi lg qui is bi hauirbg hlpuftg bi vesth bisbi qui si hfhlezh. If sï, se yg cuirh uf rivgluaegfhreg quisi iftirh bi beadh fgvilh, lg oès prgjhjli is qui oi bhrïh auifth bi lg quioi phriairïh uf hfèleses vèlebg bi lg qui yg deai pirg sgjri lg qui fufahtuvi gpgrtufebhb bi riclixegfhr, thl viz tifnh uf tgfg piseoesth Hzuilh if sufgvilh pirg, ·fg cui påseoh lh agfbeaeñf if qui bikñ hl phïs lh rivgluaeñf7
Hûf hsï, oi phriai qui Lgs bi Hjhkg fgs dhjlh bi uf hfèleses bi lh Zivgluaeñfqui vhregs isaretgris fg pubeirgf dhair dhsth vhregs høgs bispuås auhfbglhs agfsiauifaehs irhf fgthjlis, pirg fg Ohrehfg Hzuilh. Il istubeh lh se -
tuhaeñf bi su teiopg, lh nifirhlezh y pgr ûlteog lh plhsoh if lg qui is ufhnrhf gjrh bi lh letirhturh oixeahfh, trhfsoeteifbg sus ebihs if ufh fgvilhohnfïceahoifti rilhthbh y sef lh auhl fg pubeårhogs agfgair lh rihlebhb bibeadg teiopg, yh qui tgbg isaretgr bisbi iftgfais si dh bikhbg efcluer pgrlh veseñf qui si teifi bi lh Zivgluaeñf agog uf ogveoeiftg nifirhloiftijifåceag y ûtel phrh Oåxeag, uf ogveoeiftg qui hdgrh vig bi cgroh tgthl-oifti becirifti nrhaehs h Hzuilh, lh destgreh fg teifi oikgr isaretgr qui iloesog efbevebug qui lh vevi.
Ohrehfg Hzuilh.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 203/726
:0:
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Jegnrhcïh
Kgså Iusthseg Zevirh (8445-85:4) fhaiif Fievh, Aglgojeh, if l445, y ouiriif Fuivh Ugrm if beaeiojri bi l5:4.Cui ohistrg fgrohl if l505 y bgatgr ifBiriadg pgr lh Yfevirsebhb Fhaegfhl biJgngtè if l5l>. Bispuås bi sir beputhbghl Agfnrisg bisiopiøñ il ahrng bi efs-
piatgr bil ngjeirfg if lhs ixplgthaegfispitrglïcirhs bi lh rineñf bil Ohnbhlifhy, pgstiregroifti, cgroñ phrti bi lhagoeseñf bileoethbgrh bi crgftirhs if-
tri su phïs y Sifizuilh. Istgs ifahrngslg llivhrgf bi fuivg h lh oesoh silvhqui dhjïh sebg crgftirezh agf su aeubhbfhthl, y is isth silvh lg qui efsperh lh
arihaeñf letirhreh bil hutgr, riaupirhfbgif ål lhs rhïais bi su efchfaeh y lh chfthsïhbi su kuviftub.
Qu preoirh gjrh is uf lejrg bi pgiohsReirrh bi prgoeseñf (85:8), agf lh quihlahfzh aeirth fgtgreibhb. Pirg is su si-nufbh y ûlteoh gjrh, Lh Sgrènefi, lh qui
dhai bi Zevirh uf alèseag bi lh fhrrhtevhrihlesth pri-oèneah, dhsth il puftg bi siragfsebirhbh pgr ouadgs agog lh nrhffgvilh bi lh silvh lhtefghoireahfh.
:. Kgså Iusthseg Zevirh11; Lh silvh
“Qefteifbg‟...Qefteifbg qui if oe ispïretu bgleifti
lh tirfurh rgoèfteah niroefh,
vgy h jishr lh istrillh vispirtefh
sgjri il hnuh elusgreh bi lh cuifti.
Ohs auhfbg dhaeh il culngr airulisaifti
oe lhjeg oilhfañleag si efalefh,
geng agog ufh vgz ultrhbevefh
bi hlnueif qui oi ailhrh if il hojeifti.
U hl pifshr qui tu ispïretu oi hsesti,
tgrfg lgs gkgs h lh phoph tresti=
¡fhbei!... Qñlg il aripûsaulg bi rgsh.
Ohs, ¡hy!, qui iftri lh tïoebh vesluojri,
efalefhbh dhaeh oï, agf pishbuojri,
susperh ufh phloirh tiojlgrgsh.
11. Agliaaeúf letirhreh Yfevirshl, Ibetgris oixeahfgs ufebgs.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 204/726
:01
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
“...Lgs qui uf teiopg ariyirgf qui oe eftilenifaeh errhbehrïh ixtrhgrbefhrehoifti, auhlufh huriglh bi oe kuviftub= lgs qui si glvebhrgf bi oï hpifhs oe plhfth bisaifbeñ hlefcgrtufeg= lgs qui hl riagrbhroi hlnufh viz peifsif if oe crhahsg y si prinuftif pgrquå fg cue lg qui pubi dhjir sebg, siphf qui il bistefg eoplhahjli oi bishrrhenñ bi lhprgspirebhb efaepeifti y oi lhfzñ h lhs phophs, phrh qui hojulhrh vhnhfbg, agog lgs
veiftgs, y oi ixtefnueirh, agog illgs, sef bikhr oès qui ruebg y bisglhaeñf‟.
“Auhl irh lh rhzñf bi sucrer pgr illh7 Dhjïh qui glvebhr, dhjïh qui riïr, dhjïh qui iopizhrbi fuivg. Oe bistefg hsï lg ixenïh, hsï lg bisihjhf,tèaetgs, oes ahohrhbhs. Il Peph, bescrh-
zhfbg lh eftifaeñf agf il beseoulg, ahftñ aeirth viz uf llgrhg nifehl, h lgs agophsis bi lhsohrhahs phrh efcufberoi lh ergfïh agfcgrthbgrh;
Il bgoefng lh ve if oesh,il lufis oi ifhogrå,
il ohrtis yh li prgpusi,il oeåraglis oi ahså,il kuivis oi bikñ sglg,il veirfis lh susperå=il sèjhbg il bisinhøg…
U il bgoefng h jusahr h gtrhPgrqui sglg fg oi hohøg.
Oeiftrhs thftg, si efeaehjh if oe vglufthb ufh rihaaeñf ahse bglgrgsh, if qui aglhjgrhrgfil rifagr y il isaipteaesog, lh eopifetifaeh y lgs prgpñsetgs bi vifnhfzh. Oi jurlå bil hogry bi lh vertub, bi lhs fgadis jillhs y bi lgs bïhs dirogsgs. Fg gjsthfti, hlnufh rèchnh bilphshbg vglvïh h ricrisahr oe hrbebg piadg, fgstèlneag bi elusegfis, bi tirfurh y sirifebhb‟.
(Crhnoiftg bi Lh vgrènefi, Kgså Iusthseg Zevirh)
8>
8. Efvistenui if lh jejlegtiah g if Eftirfit sgjri lh Zivgluaeñf Oixeahfh. ·Istèbi hauirbg agf il hfèleses bi lh Zivgluaeñf Oixeahfh bisaretg if il tixtg hf-
tiregr7 ·Agfsebirh qui lgs isaretgris teifif ufh rispgfshjelebhb g agoprgoesgpglïteag g sgaehl agf lh sgaeibhb if lh qui vevif7 Qustifti su rispuisth. Qe surispuisth is hcerohtevh, ·bi quå ohfirh si ixprish istg if lh gjrh bi Ohrehfg
Hzuilh7
:. Ifauiftri ilioiftgs bil ogveoeiftg Zgoèfteag y Phrfhsehfg if il crhnoiftghftiregr.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 205/726
:02
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Hojulhr; ahoefhr sef beriaaeñf bitiroefhbh, phsihr.
Hfhlipses; tåafeah agf lh auhl si hltirh lh siauifaeh argfglñneah bi lh destgreh,agfiathfbg ogoiftgs besteftgs y trhslhbhfbg lh haaeñf hl phshbg. Qi utelezh agf
jhsthfti criauifaeh phrh høhber suspifsg h ufh destgreh, g phrh bishrrgllhr oès
prgcufbhoifti il ahrèatir bi uf pirsgfhki.
Huriglh; hboerhaeñf g choh qui riaeji ufh pirsgfh pgr sus vertubis.
Ahohrhbh; agophøirg bi istubegs, bi prgciseñf g bi ebiglgnïh, ispiaehloifti
auhfbg si ohfteifi ufh rilhaeñf agrbehl crutg bi lh hatevebhb agophrtebh.Ahrrhfaesth; oeiojrg bil ahrrhfaesog, ogveoeiftg surnebg agog agfsiauifaeh
bil nglpi bi isthbg agftrh Seatgrehfg Duirth, y qui hnrupñ h uf hopleg siatgr bi
alhsis sgaehlis qui hjhrahjhf gjrirgs, ahopisefgs, prgcisegfesths, tirrhtifeiftis y
jurnuisis.
Airulisaifti; aglgr g tgfhlebhb hzul virbgsh.
Adeagtihr; hzgthr.
Aeøñ; rgbiñ, hkustñ lh aefturh g auhlqueir gtrh phrti bil auirpg.
Agfaurrer; kufthrsi g agefaeber if uf oesog lunhr g teiopg beciriftis pirsgfhs,
suaisgs g agshs.
Agfcgrthbgr; qui agfsuilh, hfeoh g hleifth.
Aripûsaulg; alhrebhb qui dhy hl hohfiair y hl hfgadiair.Bisglhaeñf; bistruaaeñf tgthl= hcleaaeñf, hfnusteh, bisagfsuilg= sglibhb hjsgluth,
husifaeh bi vebh if uf lunhr.
Beånises; agfthr, rioiogrhr= is il fhrrhbgr queif auifth ufh destgreh.
Bisirthr; hjhfbgfhr uf oelethr su puistg g crifti= hphrthrsi bi ufh ahush, nrupg
g ebih.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 206/726
:09
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Ifnrgshr; suohrsi h hlng phrh huoifthr su fûoirg.
Isagfbrekg; isagfbeti= lunhr gaultg y riterhbg hprgpehbg phrh isagfbirsi g isagf-
bir hlng.
Ixtrhbeinåteag; fhrrhbg if tirairh pirsgfh.Cibirhlis; sglbhbgs qui dhaif phrti bil Ikåraetg Cibirhl Oixeahfg.
Ceateaeg; qui fg is rihl.
Eopifetifaeh; pirsivirhfaeh if il piahbg y chlth bi hrripifteoeiftg.
Eoplhahjli; sivirg, efclixejli= qui fg si puibi ahlohr g suhvezhr lh cuirzh bi hlng.
Efaepeifti; qui istè efeaehfbg.
Efcgrtufeg; isthbg g setuhaeñf bishcgrtufhbh= bisnrhaeh.Efcufber; bispirthr uf sifteoeiftg if hlnueif.
Errhbehr; becufber, trhfsoeter.
Linifbhreg; pirsgfh g agsh chjulgsh, chftèsteah g qui si dh bi dhair chogsh.
Oïteag; ouy chogsg, ixaipaegfhl.
Fhrrhthreg; ufh cenurh biftrg bi lh gjrh letirhreh qui servi agog riaiptgr bi lg
fhrrhbg.
Pishbuojri; sifteoeiftg bi trestizh, besnustg g bisispirhfzh.
Rèaetg; ahllhbg, qui fg si ixprish cgrohloifti, sefg qui si supgfi g suneiri.
Sifbhvhl; veiftg cuirti.
Sesluojri; riclikg bi lh luz, g tifui risplhfbgr, pgr lh besthfaeh bi illh.
Sispirtefh; bi lh thrbi g rilhtevg h illh.[hahti; deirjh, phstg.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 207/726
:03
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
8
Qiseñf 84
Lgs fhrrhbgris ‑ Phrti EE
Fhaebg il :2 bi hngstg bi 8455 ifJuifgs Heris, dekg bi uf prgcisgr,
istubeñ if Nefijrh y veveñ burhftiufh jrivi tiopgrhbh if Isphøhrilhaegfèfbgsi agf lgs isaretgris
ultrhïsths. If 85:8 rinrisñ h Hrniftefh, bgfbi phrteae-pñ if lh cufbhaeñf bi vhrehs pujleahaegfis letirhrehs ycelgsñceahs agog Presoh (85:8-85::),Prgh (85::-85:3)y Ohrtïf Ceirrg if lh qui pujleañ ispgrèbeahoifti=isarejeñ pgisïh lïreah aiftrhbh if tiohs destñreags bi
su phïs, qui quibñ riagpelhbh if vglûoifis agogCirvgr bi Juifgs Heris (85:1),Lufh bi ifcrifti (85:9)y Auhbirfgs bi Qhf Ohrtïf. (85:5). Bi isth åpgahbhthf sus rilhaegfis agf Zeahrbg Nüerhlbis, OhaibgfegCirfèfbiz, Hlcgfsg Ziyis y Glevierg Nergfbg.
If lh båahbh bi 8510, h ahush bi ufh direbh if lhahjizh, agoifzñ h pirbir lh veseñf dhsth quibhr
agoplithoifti aeing. H pishr bi illg, trhjhkñ if lhJejlegtiah Fhaegfhl (8514-852>) y, oès thrbi, llinñh agfvirtersi if su beriatgr (8599-85>1). Agfgaeñh Hbglcg Jegy Ahshris y pujleañ agf ål Hftglgnïh bilh letirhturh chftèsteah (8520). H phrter bi 8599 cuiprgcisgr bi Letirhturh efnlish if lh Yfevirsebhb biJuifgs Heris. Burhfti isgs høgs, cui hjhfbgfhfbglh pgisïh if chvgr bi lgs rilhtgs jrivis pgr lgs qui
1. Kgrni Lues Jgrnis12; pgisïh y fhrrhtevh aulturhlesth
“Lh lufh‟
H Ohrïh Mgbhoh
Dhy thfth sglibhb if isi grg.
Lh lufh bi lhs fgadisfg is lh lufh qui veg
il preoir Hbèf.
Lgs lhrngs senlgs bi lh veneleh
duohfh lh dhf aglohbg
bi hftenug llhftg.
Oïrhlh. Is tu ispikg.
(Kgrni Lues Jgrnis)
Yfebhb :. Letirhturh lhtefghoireahfh bi lgssenlgs TT y TTE
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 208/726
:0>
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
dh phshbg h lh destgreh. Hufqui is oès agfgaebg pgr sus auiftgs, si efeaeñ if lhisareturh agf ifshygs celgsñceags y letirhregs, hlnufgs bi lgs auhlis si ifauiftrhfriufebgs if Efqueseaegfis. Lh destgreh ufevirshl bi lh efchoeh (8519) is ufh aglia-aeñf bi auiftgs jhshbgs if areoefhlis rihlis. If 8599 cui fgojrhbg hahbåoeag
bi su phïs y if 8530 su gjrh irh vhlgrhbh ufevirshloifti agog ufh bi lhs oèsgrenefhlis bi Hoåreah Lhtefh. H phrter bi iftgfais si suaibif lgs prioegs y lhsagfsebirhaegfis. If 8538 agophrti il Prioeg Cgoiftgr agf Qhouil Jiamitt, y if8540 il Airvhftis agf Nirhrbg Being. Oureñ if Nefijrh, il 82 bi kufeg bi 8543.
Qus pgsturhs pglïteahs ivgluaegfhrgf bisbi il ezqueirbesog kuvifel hl fhaegfhles-og y bispuås h uf lejirhlesog isaåpteag bisbi il qui si gpusg hl chsaesog y hlpirgfesog. Cui aifsurhbg pgr pirohfiair if Hrniftefh burhfti lhs beathburhs
oelethris bi lh båahbh bi 85>0, hufqui khoès hpgyñ h lh Kufth Oelethr. Agf lhristhurhaeñf biogarèteah if 8541 si vglveñ oès isaåpteag.
H lg lhrng bi tgbh su prgbuaaeñf, Jgrnis ariñ uf oufbg chftèsteag, oithcïseagy tgthloifti sujkitevg. Qu gjrh, ixenifti agf il liatgr y bi fg cèael agoprif-
señf, bijebg h lh seojglgnïh pirsgfhl bil hutgr, dh bispirthbg lh hboerhaeñfbi fuoirgsgs isaretgris y arïteags letirhregs bi tgbg il oufbg. Bisarejeifbgsu prgbuaaeñf letirhreh, il prgpeg hutgr isarejeñ; “Fg sgy fe uf pifshbgr fe uf
ogrhlesth, sefg sifaellhoifti uf dgojri bi litrhs qui riclikh if sus isaretgs suprgpeh agfcuseñf y il rispithbg sestioh bi agfcusegfis qui llhohogs celgsgcïh,if cgroh bi letirhturh‟. Ceaaegfis (8522) istè agfsebirhbg agog uf detg if ilrilhtg agrtg y uf ikioplg pirciatg bi lh gjrh jgrnehfh. Lgs auiftgs sgf if rih-lebhb ufh suirti bi ifshyg letirhreg agf uf sglg tioh if il qui il hutgr chfthsihbisbi lh sujkitevebhb sgjri tiohs, hutgris u gjrhs= si trhth puis bi ufh ceaaeñfprisifthbh agf lh cgroh bil auiftg if il qui lhs phlhjrhs sgf eopgrthftïseohspgr lh chlseceahaeñf (ceaaeñf) agf qui Jgrnis trhth lgs diadgs rihlis. Ahbh ufg
bi lgs auiftgs bi Ceaaegfis istè agfsebirhbg pgr lh arïteah agog ufh kgyh, ufhbeoefuth gjrh ohistrh. Hbioès, suaibi qui il lejrg prisifth ufh istruaturhlefihl qui dhai pifshr hl liatgr qui il agfkuftg bi lgs auiftgs agfbuaerèf huf cefhl agf siftebg, auhfbg if rihlebhb llivhf h lh fhbh hjsgluth. Gtrgs lejrgseopgrthftis bil oesog nåfirg sgf Il Hlipd (8525) y Il dhaibgr (8530). Oureñif 8543.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 209/726
:04
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Auifthf lgs dgojris benfgs bi ci (pirg Hlè shji oès) qui if lgs preoirgs bïhs dujg uf riy bi lhs eslhs bi Jhjelgfeh qui agfnrinñ h sus hrquetiatgs y ohngs y lis ohfbñ h agfstruer uflhjireftg thf pirplikg y sutel qui lgs vhrgfis oès prubiftis fg si hvifturhjhf h iftrhr, y lgs
qui iftrhjhf si pirbïhf. Ish gjrh irh uf isaèfbhlg, pgrqui lh agfcuseñf y lh ohrhvellh sgfgpirhaegfis prgpehs bi Begs y fg bi lgs dgojris. Agf il hfbhr bil teiopg vefg h su agrtiuf riy bi lgs èrhjis, y il riy bi Jhjelgfeh (phrh dhair jurlh bi lh seopleaebhb bi su duåspib)lg dezg pifitrhr if il lhjireftg, bgfbi vhnñ hcrifthbg y agfcufbebg dhsth lh bialefhaeñf bilh thrbi. Iftgfais eoplgrñ sgagrrg bevefg y beg agf lh puirth. Qus lhjegs fg prgcereirgf quikhfefnufh, pirg li bekg hl riy bi Jhjelgfeh qui ål if Hrhjeh tifïh gtrg lhjireftg y qui, se Begsirh sirvebg, si lg bhrïh h agfgair hlnûf bïh. Luing rinrisñ h Hrhjeh, kuftñ sus ahpethfis y sushlahebis y istrhnñ lgs riefgs bi Jhjelgfeh agf thf vifturgsh cgrtufh qui birrejñ sus ahstellgs,rgopeñ sus niftis i dezg ahutevg hl oesog riy. Lg hohrrñ ifaeoh bi uf ahoillg vilgz y lg
llivñ hl biseirtg. Ahjhlnhrgf tris bïhs, y li bekg; “¡Gd, riy bil teiopg y sujsthfaeh y aecrhbil senlg!, if Jhjelgfeh oi quesesti pirbir if uf lhjireftg bi jrgfai agf ouadhs isahlirhs,
puirths y ourgs= hdgrh il Pgbirgsg dh tifebg h jeif qui ti ouistri il oïg, bgfbi fg dhy isahlirhs qui sujer, fe puirths qui cgrzhr, fe chtengshs nhlirïhs qui riagrrir, fe ourgs quivibif il phsg‟. Luing li bishtñ lhs lenhburhs y lg hjhfbgfñ if lh oethb bil biseirtg, bgfbioureñ bi dhojri y bi sib. Lh nlgreh sih agf hquil qui fg ouiri.
Lgs bgs riyis y lgs bgs lhjireftgs (8525)
Qå qui oi haushf bi sgjirjeh, y thl viz bi oeshftrgpïh, y thl viz bi lgaurh. Rhlishaushaegfis (qui yg ahstenhrå h su bijebg teiopg) sgf erresgrehs. Is virbhb qui fg
shlng bi oe ahsh, pirg thojeåf is virbhb qui sus puirths (auyg fûoirg is efcefetgistèf hjeirths bïh y fgadi h lgs dgojris y thojeåf h lgs hfeohlis. Xui iftri il quiqueirh. Fg dhllhrè pgophs oukirelis hquï fe il jezhrrg hphrhtg bi lgs phlhaegs, pirg
sï lh queitub y lh sglibhb. Hseoesog dhllhrè ufh ahsh agog fg dhy gtrh if lh chz bilh Reirrh. (Oeiftif lgs qui bialhrhf qui if Ineptg dhy ufh phriaebh.) Dhsth oes bi-
trhatgris hboetif qui fg dhy uf sglg ouijli if lh ahsh. Gtrh ispiaei rebïaulh is qui yg, Hstireñf, sgy uf presegfirg. ·Zipiterå qui fg dhy ufh puirth airrhbh, høhberå quifg dhy ufh airrhburh7 Pgr lg bioès, hlnûf hthrbiair di peshbg lh ahlli= se hftis bilh fgadi vglvï, lg deai pgr il tiogr qui oi efcufbeirgf lhs ahrhs bi lh pliji, ahrhsbisaglgrebhs y hplhfhbhs, agog lh ohfg hjeirth. Uh si dhjïh puistg il Qgl, pirg ilbisvhlebg llhftg bi uf feøg y lhs tgsahs plinhrehs bi lh nriy bekirgf qui oi dhjïhfriagfgaebg. Lh nifti grhjh, duïh, si prgstirfhjh= ufgs si ifahrhohjhf hl istelñjhtgbil tioplg bi lhs Dhadhs, gtrgs kufthjhf peibrhs. Hlnufg, arig, si gaultñ jhkg il ohr.
Lh Ahsh bi Hstireñf (8525)
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 210/726
:05
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Fg if vhfg cui ufh riefh oe ohbri= fg puibg agfcufberoi agf il vulng, hufquioe ogbisteh lg queirh.
Il diadg is qui sgy ûfeag, fg oi eftirish lg qui uf dgojri puibh trhfsoeter hgtrgs dgojris= agog il celñsgcg, peifsg qui fhbh is agoufeahjli pgr il hrti bi lh
isareturh. Lhs ifgkgshs y trevehlis oefuaehs fg teifif ahjebh if oe ispïretu, qui istèahphaethbg phrh lg nrhfbi= khoès di ritifebg lh becirifaeh iftri ufh litrh y gtrh.Aeirth eophaeifaeh nifirgsh fg dh agfsiftebg qui yg hprifbeirh h liir. H viais lgbiplgrg, pgrqui lhs fgadis y lgs bïhs sgf lhrngs.
Alhrg qui fg oi chlthf bestrhaaegfis. Qioikhfti hl ahrfirg qui vh h iojister, agrrg pgr lhs nhlirïhs bi peibrh dhsth rgbhr hl suilg, ohrihbg. Oi hnhzhpg h lh sgojrh biuf hlkeji g h lh vuilth bi uf agrribgr y kuing h qui oi jusahf. Dhy hzgtihs bisbi
lhs qui oi bikg ahir, dhsth ifshfnrifthroi. H auhlqueir dgrh puibg kunhr h isthrbgroebg, agf lgs gkgs airrhbgs y lh risperhaeñf pgbirgsh. (H viais oi buirog rihl-oifti, h viais dh ahojehbg il aglgr bil bïh auhfbg di hjeirtg lgs gkgs.) Pirg bithftgs kuings il qui priceirg is il bil gtrg Hstireñf. Cefkg qui veifi h vesethroi y qui
yg li ouistrg lh ahsh.Agf nrhfbis rivirifaehs li beng; Hdgrh vglviogs h lh ifaruaekhbh hftiregr g Hdgrhbisiojgahogs if gtrg phteg g Jeif biaïh yg qui ti nusthrïh lh ahfhlith g Hdgrh virèsufh aestirfh qui si llifñ bi hrifh g Uh virès añog il sñthfg si jecurah. H viais oi
iquevgag y fgs riïogs juifhoifti lgs bgs.
Fg sñlg di eohnefhbg isgs kuings= thojeåf di oibethbg sgjri lh ahsh. Rgbhs lhs phrtis bi lh ahsh istèf ouadhs viais, auhlqueir lunhr is gtrg lunhr. Fg dhy uf hlkeji,uf phteg, uf hjrivhbirg, uf pisijri= sgf ahtgrai ]sgf efcefetgs_ lgs pisijris, hjrivh-birgs, phtegs, hlkejis. Lh ahsh is bil thohøg bil oufbg= oikgr beadg, is il oufbg. Qefiojhrng, h cuirzh bi chtenhr phtegs agf uf hlkeji y pglvgreifths nhlirïhs bi peibrh nresdi hlahfzhbg lh ahlli y di vestg il tioplg bi lhs Dhadhs y il ohr. Istg fg lg iftifbï
dhsth qui ufh veseñf bi lh fgadi oi rivilñ qui thojeåf sgf ahtgrai ]sgf efcefetgs_lgs ohris y lgs tioplgs. Rgbg istè ouadhs viais, ahtgrai viais, pirg bgs agshs dhy if il oufbg qui phriaif isthr ufh sglh viz; hrrejh, il eftrefahbg Qgl= hjhkg, Hstireñf.Xuezè yg di arihbg lhs istrillhs y il Qgl y lh ifgroi ahsh, pirg yh fg oi hauirbg.
Ahbh fuivi høgs iftrhf if lh ahsh fuivi dgojris phrh qui yg lgs lejiri bi tgbgohl. Geng sus phsgs g su vgz if il cgfbg bi lhs nhlirïhs bi peibrh y agrrg hlinrioiftih jusahrlgs. Lh airiogfeh burh pgags oefutgs. Yfg trhs gtrg ahif sef qui yg oi
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 211/726
:80
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
ifshfnreifti lhs ohfgs. Bgfbi ahyirgf, quibhf, y lgs ahbèviris hyubhf h bestefnuerufh nhlirïh bi lhs gtrhs. Enfgrg queåfis sgf, pirg så qui ufg bi illgs prgcitezñ, if lhdgrh bi su ouirti, qui hlnufh viz llinhrïh oe ribiftgr. Bisbi iftgfais fg oi buililh sglibhb, pgrqui så qui vevi oe ribiftgr y hl cef si livhfthrè sgjri il pglvg. Qe oegïbg hlahfzhrh tgbgs lgs ruogris bil oufbg, yg piraejerïh sus phsgs. Gkhlè qui oi
llivi h uf lunhr agf oifgs nhlirïhs y oifgs puirths. ·Añog sirè oe ribiftgr7, oi prinuftg. ·Qirè uf tgrg g uf dgojri7 ·Qirè thl viz uf tgrg agf ahrh bi dgojri7·G sirè agog yg7
Il Qgl bi lh ohøhfh rivirjirñ if lh isphbh bi jrgfai. Uh fg quibhjh uf vistenegbi shfnri.
‑·Lg ariirès, Hrehbfh7 ‑bekg Risig. Il oefgthurg hpifhs si bicifbeñ.
84
Efvistenui if lh jejlegtiah g if Eftirfit il pirsgfhki oetglñneag bil Oefgthurg, illhjireftg bi Arith y su ouirti. Agf jhsi if isth efcgrohaeñf hfhleai il auiftghftiregr, senueifbg lh istruaturh prisifthbh h agftefuhaeñf.
• Isarejh il tïtulg y hutgr bil auiftg. Ciadh bil auiftg.
• Åpgah y ogveoeiftg letirhreg hl qui pirtifiai il hutgr.·Xuå ahrhatirïsteahs bi isi ogveoeiftg si vif if il auiftg7
• Hrnuoiftg. Isarejh uf risuoif bi lh haaeñf bisbi il prefaepeg.
• Hojeifti. Bisarejh il lunhr y il teiopg bgfbi gaurri lh haaeñf. Airaeñrisibi bisarejer lhs agfbeaegfis bi lgs lunhris bi lh haaeñf.
• Htoñscirh. Bisarejh lhs iogaegfis qui si seiftif h trhvås bil auiftg.·Auèl is il hojeifti pseaglñneag bi lgs pirsgfhkis7 ·Oestireg7 ·Crustrhaeñf7
• Puftg bi vesth. ·Xuå puftg bi vesth tgoh lh fhrrhaeñf7 Puibi sir preoirh
pirsgfh, fhrrhbgr gofesaeifti, fhrrhbgr leoethbg, uf pirsgfhki bi oifgs eo-
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 212/726
:88
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
pgrthfaeh. Puibi rilhthr bisbi su puftg bi vesth, ita. (qui shji lg qui peifshfy dhaif lgs pirsgfhkis if tgbg ogoiftg).
• Pirsgfhkis. Dhnh ufh lesth bi illgs y bisarïjhlgs jrivioifti. Hl dhair istg, fgtiispiaehloifti su ixtiregr y su eftiregr. Efaluyh; su hphreifaeh, ibhb, prgciseñf,
lifnuhki. Efaluyh su eftiregr, su pirsgfhlebhb, sus haaegfis y ogtevhaegfis,sifteoeiftgs… se is uf pirsgfhki ariïjli.
• Rioh. ·Auèl is lh ebih aiftrhl y ufevirshl bil auiftg7 Isarejh ufh grhaeñfagoplith.
• Istelg.
• Sgahjulhreg. ·Añog y quå alhsi bi phlhjrhs utelezh7 ·Ysh hlnûf rinegfhlesog7·Dhjlhf lgs pirsgfhkis sinûf su alhsi y ibuahaeñf7 ·Is uf vgahjulhreg cèael gagopleahbg7
• Råafeahs. ·Xuå riaursgs utelezh il hutgr7 Puibi ushr ouadgs iftri åstgs;
‑ hjufbhfaeh bi eoènifis; sifsgrehlis (glgr, shjgr, gïbg, ita.)
‑ agfaiptuhlis (Begs, ogrhl, gbeg….)‑ seojglesog‑ sïoel‑ oitècgrh‑ hlingrïh‑ ergfïh‑ shrahsog‑ ripiteaeñf, hfècgrh…‑ kuing bi phlhjrhs‑ ilioiftgs gfïreags, suiøgs‑ bistiopgrhlezhaeñf‑ prishneg‑ phrhlilesogs‑ pirsgfeceahaeñf‑ istirigtepgs
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 213/726
:8:
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
“Lh Ahsh bi Hstireñf‟
“Lh Ahsh bi Hstireñf‟ is uf auiftg qui istè biftrg bi lh gjrh Il Hlipd (phrh lgs ku-
bïgs oïsteags, il Hlipd is lh preoir litrh bil hlchjitg, lh ûfeah qui il puijlg isauadñbi Begs. Is sïojglg bi vglufthb y bil ufevirsg). Isti is uf auiftg chftèsteag quipirtifiai hl ogveoeiftg letirhreg Shfnuhrbesog pgrqui si bh il Ixestifaehlesog (sitrhth uf prgjlioh ixestifti, qui if il auiftg is il bistefg bil dgojri).
“Lh Ahsh bi Hstireñf‟ fg trhth fefnûf tioh pglïteag g sgaehl, oès jeif dhai ri-
cirifaeh h lh oetglgnïh nreinh, ispiaïceahoifti hl oetg bil Oefgthurg, il auhl fgs
beai qui il riy bi Arith, Oefgs, pebeñ h Pgsiebñf qui deaeirh shler bil ohr uf tgrgy hsï biogsthrli h sus dirohfgs su pgbir, pirg qui il shareceahrïh isi tgrg agoghbgrhaeñf. H Pgsiebñf li phriaeñ lh ebih y lg dezg, sef iojhrng Oefgs fg auopleñsu phrti y agfsirvñ il tgrg= Pgsiebñf, gcifbebg, lgnrñ qui lh ispgsh bi Oefgs siifhogrhrh lgahoifti bil tgrg y bi isi hogr fhaeñ uf sir bi ahjizh bi tgrg yauirpg bi dgojri hl qui llhohrgf; Hstireñf g Hstireg. Isti cui ifairrhbg if uflhjireftg qui dezg Båbhlg (sñlg il shjïh su shlebh), pgr ohfbhtg bi Oefgs, y ahbhfuivi høgs li bhjhf agog shareceaeg h > kñvifis y gtrhs thfths bgfaillhs.
‑ beèlgng‑ ogfñlgng eftiregr‑ suspifsg‑ agefaebifaeh, ita.
• Prgpñsetg y/g oifshki bil hutgr. ·Pgr quå isarejeñ il hutgr il auiftg7 ·Cui phrhiftritifirfgs g phrh bispirthr fuistrg pifshoeiftg7 ·Xueiri agoufeahrfgshlnûf oifshki7
• Iciatg. ·Prgbukg il auiftg if ustib ufh sifshaeñf tiopgrhreh g uf ahojeg hlngoès pirohfifti g efqueithfti7 ·Lgnrñ il hutgr su prgpñsetg7 ·Ziagoeifbh ilauiftg7
Agophri su trhjhkg agf lh senueifti sïftises bil auiftg “Lh ahsh bi Hstireñf‟.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 214/726
:81
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Agf isti oetg, Jgrnis si agfveirti if uf fhrrhbgr prgthngfesth-gofesaeifti (qui siriprisifth if il Oefgthurg) y fgs ifsiøh lh pseaglgnïh bil Oefgthurg qui dh sebgifairrhbg if il lhjireftg, su oufbg, bgfbi istè hfti ufh tirrejli sglibhb y lg quiåsti dhai g peifsh phrh iftritifirsi y nhsthr su teiopg is arihr uf oufbg eohne-fhreg agf pifshoeiftgs agftrhbeatgregs h lh rihlebhb. Hbioès bi isg ahbh fuivi
høgs ohth h fuivi dgojris qui iftrhf if il lhjireftg y ål lg dhai ariyifbg qui lgsistè lejirhfbg bi sus ohlis= istg lg llivh h pifshr qui lh ouirti is ufh lejirhaeñfy bisbi qui li prgcishf qui vh h tifir uf ribiftgr, ispirh h qui llinui. Risig lgohth y il Oefgthurg fg gpgfi risestifaeh pgrqui veg if su ouirti su lejirhaeñf yif Risig su lejirhbgr.
Istruaturh
Lh istruaturh si ifauiftrh bevebebh if bgs hspiatgs oès sgjrishleiftis;
8. Istruaturh agftrhbeatgreh bi lg qui si beai if ål y lg qui is if lh rihlebhb. Pgrillg is qui si puibif gjtifir lgs phris besyuftevgs if lgs qui si bishrrgllh;
Oeshftrgpïh-celhftrgpïh; il Oefgthurg fgs hceroh qui lhs ebihs qui teifif lhsgtrhs pirsgfhs sgjri ål y il supuistg gbeg dhaeh lgs dgojris is irrñfig yh qui
ål beai qui su ahsh istè hjeirth h tgbg dgojri g jisteh qui queirh er.
Pirg if agftrhbeaaeñf h istg istè il diadg bi qui ål ahbh fuivi høgs ohth hlgs dgojris qui iftrhf if su ahsh= “Lh airiogfeh burh pgags oefutgs. Yfgtrhs gtrg ahif sef qui yg oi ifshfnreifti lhs ohfgs‟(Jgrnis,8525).
Lejirthb-ifahrailhoeiftg; phrh il Oefgthurg il lhjireftg fg is aèrail, sefg
su ahsh bi lh auhl puibi shler auhfbg queirh y pgr lg thftg ål si seifti lejri.
“·Zipiterå qui fg dhy ufh puirth airrhbh, høhberå qui fg dhy airrhburh7 Pgrlg bioès, hlnûf hthrbiair di peshbg lh ahlli...‟ (Jgrnis,8525).
Qef iojhrng isth lejirthb qui fgs siøhlh il auiftg is agftrhbeatgreh h lh rih-
lebhb, pgrqui se dhaiogs ricirifaeh hl oetg bil Oefgthurg, riagrbhriogs quilh shlebh bil lhjireftg sñlg irh agfgaebh pgr Båbhlg, queif lg agfstruyñ, pgr
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 215/726
:82
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
lg thftg il Oefgthurg se is presegfirg, hufqui ål lg bisoeifti.
Qhjir-enfgrhfaeh; il Oefgthurg teifi uf shjir sgjri agshs nrhfbis, isti shjirsi biouistrh yh qui ål hpleah tigrïhs pethnñreahs if sus rhzgfhoeiftgs.
“Fg dhy uf hlkeji, uf phteg, uf hjrivhbirg, uf pisijri= sgf ahtgrai (sgf ef-
cefetgs) lgs pisijris, hjrivhbirgs...‟ (Jgrnis,8525).
Pgr lg agftrhreg su enfgrhfaeh is biogstrhbh bijebg h qui fg shji liir, fgshji queåf ariñ lhs bgs agshs qui phriaif isthr sglg ufh viz y su pgag shjirlg llivh h tifir lh ebih bi qui pubg dhjir sebg ål queif lhs ariñ y qui fg sihauirbh, bèfbgsi hsï uf lunhr bi begs.Il Oefgthurg is enfgrhfti hfti il shjir queif sirè su ribiftgr.“·Agog sirè oe ribiftgr7 oi prinuftg.‟ (Jgrnis,8525).
Sebh - ouirti; lh agftrhbeaaeñf iftri lh vebh y lh ouirti if isti tixtg, si bhauhfbg Hstireñf agfsebirh qui lh ouirti bi lhs pirsgfhs is agog lh iftrhbh hufh fuivh vebh, bgfbi ti lejirhs bi tgbgs tus ohlis= pgr istg is qui ål ohth hlgs dgojris qui iftrhf hl lhjireftg, phrh sinûf ål, bhrlis ufh lejirhaeñf, quigjteifif auhfbg lgs ohth.
:. Il lifnuhki ioplihbg if isti auiftg, is ouy chftèsteag y rilhaegfhbg agf lhoetglgnïh nreinh, pgr lg thftg is ouy seojñleag (senfeceahaeñf bi lgs sïojglgs).Ahbh phlhjrh isareth istè rilhaegfhbh agf lh hatuhlebhb bil bistefg bil dgojri=agog pgr ikioplg, il lhjireftg phsh h senfeceahr lgs suiøgs g ebihlis bil dgo-
jri, ahbh ufg bi illgs riprisifth uf fuivg lhjireftg= hlnufhs viais lg riagrriy shli treufchfti, pirg gtrhs viais si ifribh if agshs oufbhfhs (gjstèaulgs) ysu ûfeah shlvhaeñf phriai sir lh ouirti.
Pirsgfhkis
• Oefgthurg; dgojri agf ahrh bi tgrg. Fg gbeh h lgs dgojris. Il lhjireftg fgis su preseñf sefg su ahsh, bi lh auhl teifi lejirthb bi shler, pirg il puijlg liefcufbi oeibg. Fg shji liir. Ysh lh eohnefhaeñf phrh arihr su prgpeg oufbg.Llinh h agfsebirhrsi agog uf begs. Agfsebirh lh ouirti bi lgs dgojris ufhlejirhaeñf.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 216/726
:89
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
• Risig; si agfveirti if il ribiftgr bil Oefgthurg. Qinûf lh oetglgnïh is ildårgi bi Èteah. Is il dekg bi Nig y bi Itrh. Ål cui ifairrhbg kuftg agf susagophøirgs if il lhjireftg pgr Oefgs.
• Hrehbfh; dekh bil riy, si ifhogrñ bi Risig, hl qui li iftrinñ uf gvellg auygdelg lg llivhrïh h lh shlebh bil lhjireftg. Qef iojhrng, bispuås bi qui Risigshleñ si lh llivñ h Fhxus y lh hjhfbgfñ.
Ahrhatirïsteahs bil auiftg
• Is jrivi g agrtg; Qi bishrrgllh if pgahs pènefhs y si puibif liir if pgagteiopg.
• Pgags pirsgfhkis; si prisifthf tris pirsgfhkis; Risig, il Oefgthurg y Hrehbfh(åsth ûfeahoifti si oifaegfh).
“· Lg ariirès, Hrehbfh7 ‑bekg Risig. Il Oefgthurg hpifhs si bicifbeñ‟.
• Bishrrgllh uf sglg agfcleatg; il bistefg bil dgojri is su vebh (il lhjireftg)
if lh auhl si cgrkhf suiøgs y h lh viz si biji shjir agfvever agf lhs bioèspirsgfhs, pgrqui se fg si vuilvi uf oufbg ohtirehlesth y llifg bi sglibhb bilqui if hlnufgs ahsgs lh ûfeah shlebh is lh ouirti.
• Isareth if prgsh; “Il diadg is qui sgy ûfeag. Fg oi eftirish lg qui uf dgojripuibi trhfsoeter h gtrgs dgojris...‟.
• Ahrèatir fhrrhtevg; servi phrh sir agfthbg.
• Bisarepaeñf bithllhbh; si prgcufbezh if lh pseaglgnïh bil Oefgthurg, bèfbgfgshsï ufh fgaeñf bi sus sifteoeiftgs.
Rioèteahs
• Il bistefg bil dgojri; il sir duohfg dhai il oufbg, agf sus ebihlis pgrlgs auhlis luadh bïh agf bïh, pgrqui il dgojri fhaeñ phrh luadhr if lh vebh,
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 217/726
:83
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
arihfbg hsï su prgpeg lhjireftg bil auhl li is becïael shler hufqui ixesth shlebh,bijebg h qui si suoirni if lh veglifaeh, lh pgjrizh, lh vhfebhb, lg ohtirehl,sef eopgrthr il gtrg.
• Lh ahsh is il oufbg; ouadhs viais jusahogs uf oufbg agf queitub, trhfque-
lebhb y istg eopleah, if hlnufhs gahsegfis, uf pgag bi sglibhb, sef iojhrng fgbijiogs ahir if uf oufbg agf ahojegs brèsteags bil prgnrisg, qui bispuåsbi uf lhjireftg bi bistruaaeñf fgs llivhrè h lh ouirti.
• Il Oefgthurg is il sïojglg bil dgojri; il auhl istè agfbifhbg h lh sgaeibhbse fg ahojeh su sestioh bi vebh. Rhojeåf il Oefgthurg, agog il dgojri iflgs ogoiftgs becïaelis g bi sglibhb vi agog su rispuisth lh ouirti. Il oetgbil Oefgthurg dh sebg eftrgbuaebg if il auiftg phrh siøhlhrfgs qui lhs agshsfg sgf agog si vif h seopli vesth.
If ufh iftrivesth, Jgrnis bekg lg senueifti;“Bi tgbgs lgs efstruoiftgs bil dgojri, il oès hsgojrgsg is,sef bubh, il lejrg. Lgs bioès sgf ixtifsegfis bi su auirpg.
Il oeargsagpeg, il tilisagpeg, sgf ixtifsegfis bi su vesth= iltilåcgfg is ixtifseñf bi lh vgz= luing tifiogs il hrhbg y lhisphbh, ixtifsegfis bil jrhzg. Pirg il lejrg is gtrh agsh; illejrg is ufh ixtifseñf bi lh oiogreh y lh eohnefhaeñf‟.
Liaturh bi Hloiebh Kûfegr, 845:
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 218/726
:8>
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Hjrivhbirg; isthfqui g lunhr hprgpehbg phrh qui jijh il nhfhbg.
Hcrifthbg; gcifbebg g efsulthbg.
Hnhzhphr; hnhadhrsi, ifagneifbg il auirpg agftrh lh teirrh= isagfbirsi u gaulthrsi
ifagneifbg il auirpg.
Hlè; is il begs bil Eslho (rileneñf èrhji).
Hlahebi; il qui if lhs aèrailis austgbehjh h lgs prisgs.
Hlingrïh; riprisifthaeñf seojñleah bi ebihs hjstrhaths pgr oibeg bi cenurhs.
Jhjelgfeh; aeubhb bi lh Jhkh Oisgpgthoeh= hatuhl Erhm.
Jecurahr; beveber if bgs rhohlis, jrhzgs g pufths.
Jezhrrg; vhleifti.
Ahutevg; presegfirg g ritifebg if uf lunhr h lh cuirzh.
Agfsifter; piroeter g bikhr qui si dhnh ufh agsh= oeohr ixaisevhoifti h hlnueif,
g sir ouy agoplhaeifti.Agrti; lunhr bgfbi dhjetuhloifti risebi il sgjirhfg if lhs ogfhrquïhs.
Ifgkgsh; qui ahush ifgkg.
Biplgrhr; lhoifthr, sifter prgcufbhoifti.
Besyuftevg; ixaluyiftis.
Iojister; lhfzhrsi g hthahr agf rhjeh.
Ifaruaekhbh; lunhr bgfbi si aruzhf bgs g oès ahllis g ahoefgs= setuhaeñf if lh qui
dhy vhrehs gpaegfis bgfbi fg si shji auèl iliner= puftg if il qui agfcluyif vhrehs
agshs= trhoph g ailhbh qui si priphrh agf eftifaeñf bi dhair bhøg.
Isaåpteag; qui bubh g fg arii if aeirths agshs.
Ispgrèbeahoifti; gahsegfhloifti, qui si prgbuai agf pgah criauifaeh y bi cgroh
siphrhbh.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 219/726
:84
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Istelñjhtg; jhsi sgjri lh qui si hpgyh ufh agluofhth g uf tioplg.
Istrhnhr; ahushr istrhng, bhøhr.
Cgrkhr; chjreahr, cgrohr= efvifthr, cefner, eohnefhr.
Celhftrgpïh; hogr hl nåfirg duohfg. Kufth Oelethr; ngjeirfg cgrohbg pgr hltgs ohfbgs bi lhs Cuirzhs Hrohbhs bi uf
phïs, fgrohloifti trhs lh tgoh bil pgbir pgr uf nglpi bi Isthbg.
Detg; suaisg g hagftiaeoeiftg qui servi bi puftg bi ricirifaeh.
Eftrefahbg; ifribhbg, agopleahbg.
Erresgrehs; rebïaulhs, qui prgvgahf resh= efsenfeceahftis.
Ezqueirbesog; tifbifaeh pglïteah qui agfsebirh pregrethreg il prgnrisesog y il lgnrgbi lh enuhlbhb sgaehl pgr oibeg bi lgs biriadgs agliatevgs, llhohbgs biriadgs aeve-
lis, crifti h eftirisis fithoifti efbevebuhlis (prevhbgs) y h ufh veseñf trhbeaegfhl g
agfsirvhbgrh bi lh sgaeibhb.
Oefgthurg; pirsgfhki bi lh oetglgnïh nreinh, agf auirpg bi dgojri y ahjizh bi tgrg.
Oefuaeh; agsh bi pgag vhlgr= bithlli g rhsng sef eopgrthfaeh.
Oeshftrgpïh; riadhzg, hvirseñf hl trhtg agf lgs bioès.
Oufbhfg; ohtirehl, tirrifhl.
Fhaegfhlesog; ebiglgnïh qui pgfi h ufh bitiroefhbh fhaeñf agog il ûfeag rici-
rifti bi ebiftebhb, biftrg bi ufh agoufebhb pglïteah.
Phrhlilesog; agrrispgfbifaeh, sioikhfzh= cenurh qui agfsesti if ripiter, shlvg oï -
feohs vhrehaegfis, ufh oesoh crhsi g phlhjrh if uf tixtg.Pirgfesog; ogveoeiftg bi ohshs fhaebg if Hrniftefh hlribibgr bi lh cenurh bi
Kuhf Bgoefng Pirñf h oibehbgs bi lh båahbh bi 8520.
Pirplikg; bubgsg, efaeirtg, agfcusg.
Pgophs; lukg, nrhfbizh, isplifbgr.
Prishneg; efbeaeg, siøhl qui hfufaeh uf suaisg cuturg= hbevefhaeñf bi suaisgs cu-
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 220/726
:85
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
turgs pgr eftueaeñf g eftirprithaeñf bi siøhlis.
Prgcirer; prgfufaehr, hrteaulhr phlhjrhs g sgfebgs.
Zisthurhr; vglvir h pgfir ufh agsh if il isthbg g aeraufsthfaeh if qui si ifagf-
trhjh hftis.Zivirjirhr; riclikhrsi lh luz if ufh supirceaei jrellhfti, g il sgfebg if ufh supirceaei
qui fg lg hjsgrjh.
Qgjirjeh; hlteviz y hrrgnhfaeh bil qui pgr ariirsi supiregr bispriaeh y duoellh h
lgs bioès.
Qutel; cefg, bileahbg= hnubg, hstutg, efnifegsg.
Sisteneg; riauirbg, siøhl g fgteaeh qui quibh bi hlng phshbg= ogfuoiftg g ruefhqui si agfsirvh bi puijlgs hftenugs= efbeaeg pgr il qui si efceiri lh virbhb bi hlng.
Seneleh; haaeñf bi isthr bispeirtg g bisvilhbg.
Sulng; agfkuftg bi lh nifti pgpulhr, sef ufh aulturh fe ufh pgseaeñf iagfñoeah
ilivhbh.
Istubehftis Rrhfscgroiogs - Fhreøg
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 221/726
::0
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
8
Qiseñf 85
IlJggo lhtefghoireahfg ‑ Phrti E
Lih il senueifti ifshyg. Luing;
- Dhnh ufh sïftises, tgohfbg lhs ebihs prefaephlis.
- Isagkh ufh bi lhs crhsis rishlthbhs agf aglgr y agophrth agf sus agophøirgs, suprgpeh eftirprithaeñf.
Yfebhb :. Letirhturh lhtefghoireahfh bi lgssenlgs TT y TTE
Rñoisi ufgs ogoiftgs phrh pifshr bi cgroh efbevebuhl, sgjri lhs senueiftisprinufths;
• Jusqui if uf beaaegfhreg bi efnlås g if Eftirfit il senfeceahbg bi lh phlhjrh jggo.Iftifbeifbg quå queiri biaer isth phlhjrh, ·bi quå arii qui si trhtñ il ogveoeiftgletirhreg agfgaebg agog Jggo lhtefghoireahfg7
• Rifeifbg if auifth lgs tiohs vestgs if lh ufebhb 1 bi Aeifaehs Qgaehlis, ·añogarii ustib qui efcluyñ isti ohrag sgaegpglïteag if lh letirhturh if lgs høgs 20, 90y 30 if Hoåreah Lhtefh7
8
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 222/726
::8
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Il Jggo bi lh fuivh fgvilh desphfghoireahfh19
H phrter bi 8530 gaurri if lhs litrhs despèfeahs uf cifñoifg ixaipaegfhl; lh hphre-
aeñf bi uf nrupg fuoirgsg bi isaretgris kñvifis, fhrrhbgris y fgvilesths, agf ufhixtrhgrbefhreh eftifaeñf ixprisevh sef hthburhs h ogbilgs isthjliaebgs, hleoifthbgspgr il bisig bi lh rievefbeahaeñf bi lh lejirthb, lh efbevebuhlebhb y lh hutifteaebhb.Isti cifñoifg is agfgaebg agog Jggo lhtefghoireahfg, il auhl teifi uf ahrèatirbi eopulsg cufbhbgr y ufh prgcufbh btivgaeñf pgr lh phlhjrh y il trhthoeiftg billifnuhki.
Il Jggo is plurhl, arihtevg y bisagfgai lh bipifbifaeh bi ogbilgs isthjliaebgs= bitiroefh qui su ogbilg sih il bi lh eohnefhaeñf y gceaeg bi ahbh ufg bi sus hu-
tgris, h phrter bi lh supirhaeñf bil rihlesog bi lh fhrrhtevh rinegfhlesth i efbenifesth,qui bgoefhrgf lh letirhturh desphfghoireahfh burhfti lhs tris preoirhs båahbhs bilsenlg, y qui agoifzhrgf h crhaturhrsi h phrter bi lgs hpgrtis bi hlnufgs isaretgrisiftrinhbgs h lh ixpireoifthaeñf y qui si suohrgf h lhs vhfnuhrbehs. Qu rupturh bhiftrhbh, iftri gtrgs, h tåafeahs fhrrhtevhs y riaursgs cgrohlis agog il ogfñlgngeftiregr y lh rifgvhaeñf bi lifnuhki.
Båahbhs bi 8520 y 8590
Uh bisbi lgs høgs :0 si vifïhf nisthfbg ahojegs senfeceahtevgs if lh letirhturh lhte-fghoireahfh, y is dhaeh lgs høgs 20 auhfbg si bh uf besthfaehoeiftg eopgrthftirispiatg bi lh fgvilh rihlesth, ispiaehloifti if il trhthoeiftg bi lgs tiohs, lgsriciriftis isphaehlis y lh ixpireoifthaeñf agf il lifnuhki.
Hsï, cenurhs aiftrhlis agog Kgrni Lues Jgrnis, agf Il khrbïf bi lgs sifbirgs qui si
jecurahf, Ceaaegfis y Il Hlipd= Hbglcg Jegy Ahshris, agf Plhf bi ivhseñf= Oenuil Èfnil Hsturehs, agf Il siøgr prisebifti= Hnustïf Uèøiz, agf Hl celg bil hnuh= IrfistgQèjhtg, agf Il tûfil= y Hlikg Ahrpifteir, agf Il riefg bi isti oufbg, iopizhrgf hbishrrgllhr ufh letirhturh rifgvhbh y chftèsteah, qui si veg ifrequiaebh if lgs høgs90 pgr hutgris agog Kuhf Ahrlgs Gfitte, agf Lh vebh jrivi, Lgs hbegsis y Phrh ufhtuojh sef fgojri= Kuhf Zulcg, agf Pibrg Pèrhog= Nhjreil Nhraïh Oèrquiz, agf Lhdgkhrhsah= Ahrlgs Cuiftis, agf Lh rineñf oès trhfsphrifti= y Kgså Ohrïh Hrnuibhs,agf Lgs rïgs prgcufbgs.19. www.letirhturhnifirhlutio.jlgnspgt.ago/:004/0:/il-jggo.dtol
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 223/726
:::
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Agfsglebhaeñf bi ufh letirhturh agftefifthl
Lh agfsglebhaeñf bi lh fuivh fhrrhtevh gaurri if lh båahbh bi 8530, ibhb bgrhbhbi lh fuivh fgvilh, il nrhf ogoiftg bil Jggo, åpgah if qui si piraeji uf efis-pirhbg eftirås if Isthbgs Yfebgs y Iurgph pgr fuistrh arihaeñf.
Kuinhf uf phpil alhvi if ish becuseñf lh isphøglh Ibetgrehl Qiex Jhrrhl y su PrioegJejlegtiah Jrivi, qui bhf h agfgair uf fuivg nrupg bi fhrrhbgris auyhs litrhssgrprifbif h tgbh Hoåreah Lhtefh. Gjteifif iftgfais il prioeg y, agf ål, rèpebhpgpulhrebhb Ohreg Shrnhs Llgsh, agf Lh aeubhb y lgs pirrgs= Seaifti Liøirg, agfLgs hljhøelis= Nuellirog Ahjrirh Efchfti, agf Rris trestis tenris= Ahrlgs Cuiftis, agfAhojeg bi peil= y Kgså Bgfgsg, agf Il gjsaifg pèkhrg bi lh fgadi.Bi enuhl suirti, si pujleahf gjrhs riprisifthtevhs bi lh fuivh fgvilh; Zhyuilh, bi
Kuleg Agrtèzhr= Aeif høgs bi sglibhb, bi Nhjreil Nhraïh Oèrquiz= Phrhbesg, bi KgsåLizhoh Leoh= Il hstellirg, bi Kuhf Ahrlgs Gfitte= Dekg bil dgojri, bi Hunustg Zgh
“Jgrnis y Qhjhtg kuftgs pgr preoirh viz‟, cgtg bi pgrthbh bi lh rivesth Nifti, 85>9
Eohnif tgohbh bi; dttp;//agoogfs.wemeoibeh.grn
Jhstgs= Qgjri dårgis y tuojhs, bi Irfistg Qèjhtg= Lh ouirti bi Hrtioeg Aruz, biAhrlgs Cuiftis= Agfvirshaeñf if lh ahtibrhl, bi Ohreg Shrnhs Llgsh= y Jgohrzg, bi
Ohfuil Oukeah Lhïfiz.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 224/726
::1
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
E o h n i f t g o h b h b i ; d t t p ; / / a g o o g f s . w
e m e o i b e h . g r n
H phrter bi 85>0, su risgfhfaeh si cgrthliai. Qgf chatgris biaesevgs if isi ahojeg, lhsarïteahs efairtebuojris bi lh iagfgoïh oufbehl, lh setuhaeñf pglïteah subhoireahfhy il rifgvhbg eopulsg riprisevg bil ahstresog, qui bisifahftñ h isaretgris qui lgrisphlbhrgf. Qenuif isarejeifbg if istgs høgs lgs ohistrgs y lgs prgthngfesths bilJggo= lgs oès kñvifis ritgohf tifbifaehs ixpireoifthlis= y dhy ufh pricirifaeh
pgr hfhlezhr, bhr tisteogfeg y areteahr lh rihlebhb sgaehl efoibehth.
Yfh fgvilh bil lifnuhki
Lh fuivh fgvilh lhtefghoireahfh bil Jggo si ahrhatirezh pgr il pribgoefeg bilg urjhfg sgjri lg rurhl= lh agfaipaeñf bi lh destgreh agog oitècgrh= lh bifufaehsgaehl ahrifti bi phrtebesog y agf eftifaeñf bi ufevirshlebhb= lh arïteah bi lh ogrhljurnuish= y lgs lhjireftgs bi lh ixpireifaeh kuvifel. Qi isareji sgjri lh ohrnefhaeñfsgaehl, lh hfnusteh ixestifaehl, lh efagoufeahaeñf y lh eopirsgfhlebhb bi lh sgaeibhbagftiopgrèfih. Dhy, hbioès, ufh rifgvhaeñf bi lgs hspiatgs cgrohlis, lhs tåafeahsfhrrhtevhs y il trhthoeiftg bil lifnuhki agog grnhfesog vevg y suceaeiftioifti ifsï oesog= il isthjliaeoeiftg bi isphaegs eohnefhregs qui phrteaephf bi lg oïteag=il beèlgng sef eftirlgautgr= il ioplig bil ogfñlgng eftiregr y lh rupturh= ufh fuivheftirprithaeñf bi lhs agfsthftis teiopg y isphaeg= y uf lifnuhki grhl llivhbg h ufhlifnuh isareth isifaehloifti fuistrh.
Jgrnis y Qhjhtg kuftgs pgr preoirh viz‟, cgtg bi pgrthbh bi lhrivesth Nifti, 85>9
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 225/726
::2
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Hlnufgs cifñoifgs bil Jggo
Hufqui lh cenurh aiftrhl bil Jggo is Nhraïh Oèrquiz y su gjrh Aeif høgs bi sg-libhb, pujleahbh if 853>, dhy ouadgs hutgris y gjrhs hftiregris h ish ciadh, quisi dhf vefaulhbg h isti cifñoifg. Il aujhfg Hlikg Ahrpifteir, pgr ikioplg, g ilhrniftefg Kuleg Agrtèzhr, yh isthjhf agfshnrhbgs agog isaretgris. Qef iojhrng, fgdhjïhf sebg “ohseceahbgs‟, cifñoifg qui sñlg gaurreñ h phrter bi lgs høgs 30. KuhfZulcg, bi Oåxeag= Kgså Ohrïh Hrnuibhs, bi Pirû= Nuellirog Ahjrirh Efchfti y KgsåLizhoh Leoh, bi Aujh= Kgrni Lues Jgrnis y Irfistg Qèjhtg, bi Hrniftefh= y KuhfAhrlgs Gfitte, bi Yrunuhy, iftrhf if lh rifgvhaeñf tioèteah y istelïsteah bi fuistrh
letirhturh.
Burhfti lh båahbh bil 30 si prgbukg uf ariaeoeiftg fgthjli bi lh letirhturh lhte-fghoireahfh, qui lgnrñ uf ifgroi riagfgaeoeiftg oufbehl, thftg bi lh arïteahispiaehlezhbh agog bil pûjleag. Lh hphreaeñf bi pgr lg oifgs ufh bgaifh bi ix-
ailiftis fgvilhs qui pgjlhrgf uf isphaeg hftis biseirtg, beg pei h ufh rifgvhaeñfbi fuistrhs litrhs y lgnrñ llivhr fuistrh letirhturh hlribibgr bil oufbg.
Lg qui ahrhatirezh h lh ohygrïh bi lgs isaretgris qui si ujeahf biftrg bil Jggo,is qui si trhth bi eftiliatuhlis ixelehbgs bi sus phïsis, qui bisbi Iurgph tgohrgfphrti bi lh ahush lhtefghoireahfh (lg auhl lis vhleñ sus arïteahs), i deaeirgf iag biillh. Shrnhs Llgsh berïh høgs oès thrbi qui “dhjïh llinhbg h Iurgph seifbg piruhfg,y hllï oi bisaujrï lhtefghoireahfg‟. Isth fiaisebhb bi hsuoer il sifteoeiftg bipirtififaeh h ufh aulturh qui lis irh agoûf, hûf agf sus becirifaehs rinegfhlis,tiroefñ pgr agfcgrohr uf nrupg bi luadh qui tgoñ phrti hatevh if lgs rialhogs
pgr lhs lejirthbis, lgs Biriadgs Duohfgs, y lhs rivgluaegfis lhtefghoireahfhs.
Kgrni Hohbg, Nhjreil Nhraïh Oèrquiz y Hbgfïhs Celdg
Eohnif tgohbh bi; dttp;//agoogfs.wemeoibeh.grn
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 226/726
::9
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
8. Zihlesog y rinegfhlesog
• Fgvilh y rivgluaeñf;
h. Ohrehfg Hzuilh; Ohrïh Luesh (850>); tifbifaeh fgvilh fhturhlesth. Rris
fgvilhs bi rivgluaeñf, iftri illhs; Lgs bi hjhkg (8583). Pirsgfhkis quirivilhf il bisifnhøg bi lgs chlsgs vhlgris bi lh sgaeibhb urjhfh= pirsg-
fhkis agf uf bistefg pribitiroefhbg.
• Fgvilh bi lh silvh;
h. Iusthseg Zevirh, Lh vgrènefi; istelg efcluebg pgr lh pgisïh rgoèfteah y phr-fhsehfh.
j. Dgrhaeg Xuergnh, Il shlvhki; 85:0. Lgs bistirrhbgs; il dgojri crifti hlpilenrg bi lh fhturhlizh.
a. Zeahrbg Nüerhlbis; Bgf Qinufbg Qgojrh; istgeaesog bil dgojri bil ahopg.b. Zñoulg Nhllings; Lh triphbgrh; 85:9. Istgeaesog bil dgojri bil ahopg,
agog if Nüerhlbis. Ahfheoh (8519).
• Fgvilh efbehfesth; il efbeg, sus ariifaehs y oetgs;
h. Duhsepufng (8512), bi Kgrni Eahzh.
:. Bi lh lejirhaeñf bil Zihlesog Zinegfhlesth h lgs isaretgris bil “jggo‟bi lgs 30
• Kgrni Lues Jgrnis (Hrniftefh);
h. Phrteaeph hatevhoifti if lh vhfnuhrbeh arihbgrh bi lgs høgs :0.j. Lufh bi ifcrifti (85:9).
a. Efqueseaegfis (85:9). Agliaaeñf bi ifshygs if lgs qui si vif sustiohs pricirebgs; fhturhlizh bil yg y bil teiopg.
b. Bil ifshyg ivgluaegfh hl auiftg.i. Li htrhi oès il ebihlesog qui il rihlesog.c. Efeaeh sus rilhtgs agf Destgreh Yfevirshl bi lh efchoeh (8519).n. Iftri 8519-13 isareji sus preoirgs auiftgs, Il khrbïf bi lgs sifbirgs
qui si jecurahf, Il Hlipd (8525), Il dhaibgr (8530), sgjri lg icïoirg.d. Zihlebhbis agfaijebhs phrh ifnhøhr hl liatgr. Il hutgr iadh ohfg ufh
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 227/726
::3
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
y gtrh viz bi sus agfgaeoeiftgs bi Destgreh, Celgsgcïh, Ohtioèteahs.
e. Llinhr h lh oith y iftifbir il ahoefg riagrrebg is ogrer.
• Ahrpifteir (Aujh);
h. Fhrrh lh rihlebhb bi lgs puijlgs lhtefghoireahfgs.j. Il riefg bi isti oufbg (8525). Oufbg rhaegfhl y airijrhl bi lh
aulturh crhfaish.a. Il hagsg (8594). Ziadhzg bil råneoif bi Jhtesth.b. Il senlg bi lhs luais (853:). Fgvilh destñreah sgjri il riadhzg bi lh
Zivgluaeñf crhfaish hl senlg bi lhs luais.
• Hsturehs (Nuhtiohlh);
h. Liyifbh bi Nuhtiohlh (8510).j. Qiøgr prisebifti (8523). Aeubhbis, niftis qui vevif jhkg uf oeibg
tilûreag, hjsglutg.a. Dgojris bi ohïz. Istruaturhbh oibehfti agfaiptgs gpuistgs.
• Kgså Lizhoh Leoh (Aujh);
Phrhbesg; iståteah diroåteah i eoprinfhbh bi oesteaesog ahtñleag. Il oesogtïtulg is ufh bgjli hluseñf hl tixtg jïjleag y hl bi Bhfti. Bisthah il shltgbi lh rihlebhb h lg chftèsteag, h lg ohrhvellgsg.
• Zgh Jhstgs (Phrhnuhy);
Arih ufh fgvilh qui fhrrh lh rihlebhb sgaehl qui veveñ, suhvezhbh lh aruil-bhb pgr il leresog. Dekg bi dgojri (8530). Ug, il supriog; efvistenhaeñfsgjri uf oetg bil phshbg.
• Kuhf Zulcg (Oåkeag);
h. Il llhfg (8591); agliaaeñf bi auiftgs.j. Pibrg Pèrhog. Fgvilh. Qus pirsgfhkis sgf seiopri g pirsinuebgs
g pirsinuebgris= sus vebhs sgf pishbellhs bi lhs qui fg si puibifisahphr.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 228/726
::>
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
• Kuhf Ahrlgs Gfitte (Yrunuhy);
Pirsgfhkis hl jgrbi bi lh bisispirhaeñf; Il pgzg (8515)= Reirrh bi fhbei(8528)= Bikiogs dhjlhr hl veiftg (85>5).
• Nhjreil Nhraïh Oèrquiz (Aglgojeh);
h. Aeif høgs bi sglibhb (853>). Pirsgfhkis sglgs agf su trhnibeh y sussuiøgs. Rifthtevh oèneah bi ifcrifthrsi agf lh ouirti. Zihlesogoèneag.
j. Il agrgfil fg teifi queif li isarejh (853:).a. Lh efariïjli y tresti destgreh bi lh aèfbebh Iråfberh (85>:).b. Il gtgøg bil phtrehrah (85>9).i. Arñfeah bi ufh ouirti hfufaehbh (8548).c. Il hogr if lgs teiopgs bil añlirh (8549).n. Il nifirhl if su lhjireftg (8545).d. Lh prigauphaeñf bi Nhjreil Nhraïh Oèrquiz is lh hutifteaebhb bil
efbevebug if ufh sgaeibhb efkusth.
• Ahrlgs Cuiftis (Phfhoè - Oåkeag);
h. Errethaeñf agftrh su phïs fhthl.j. Auiftgs; Ahfthr bi aeings (8532)= Lh rineñf oès trhfsphrifti; ufilg beharñfeag y lg sefarñfeag. Reifi hfhlgnïhs agf Lh Agloifh= Lhouirti bi Hrtioeg Aruz (853:); prgthngfesth agf sus ahphaebhbiscïseahs ahse hfulhbhs, pirg agf oifti lûaebh pifshfti.
• Ohreg Shrnhs Llgsh (Pirû);
h. Agftefuhs effgvhaegfis tåafeahs.j. Lh aeubhb y lgs pirrgs (853:)a. Lgs ahadgrrgs (853>)b. Phfthliñf y lhs vesethbgrhs (85>1)i. Lh nuirrh bil cef bil oufbg (8548)c. Efbevebugs sgoitebgs if isths gjrhs h liyis cekhs qui lis bitiroefhf,
ogbeceahf lh agfbuath y lis gjlenhf h hatuhr bi uf ogbg ufecgroi.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 229/726
::4
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
n. Lh ahsh virbi; ahojeg jrusag bi pirspiatevhs, bi teiopgs virjhlis.
• Kuleg Agrtèzhr (Jålneah - Hrniftefh);
h. Qu ebih is arihr uf rilhtg g hftefgvilh if il qui fg ixesthf sgpgrtis
trhbeaegfhlis. Kuing iftri il arihbgr y lg arihbg.j. Zhyuilh (8531)a. Bisdgrhs (8541)
• Nuellirog Ahjrirh Efchfti (Aujh);
Rris trestis tenris (853>); rifgvhaeñf bil lifnuhki, phrgbeh bi lh sgaeibhb.
• Irfistg Qèjhtg (Hrniftefh);
h. Bgs tepgs bi fgvilhs; ufh, bi iftritifeoeiftg, y gtrh if lh qui trhthlh agfbeaeñf bil dgojri.
j. Il tûfil; il tûfil gsaurg y sglethreg is lh vebh.a. Qgjri dårgis y tuojhs; il ahgs, lhs phsegfis, lgs ailgs, hf-
nustehs oithcïseahs bi lh ixestifaeh duohfh, hl enuhl qui if
Il tûfil.
• Ohreg Jifibitte (Yrunuhy);
h. Lh trinuh (8530).j. Nrhaehs pgr il kuing (8532). Istelg sifaellg, alhrg y llifg bi duogr.
1. Il Jggo bi lgs kñvifis • Agftefuebhb agf lh nifirhaeñf hftiregr;
h. Nhroifbeh (Sifizuilh).j. Iadifequi (Pirû).a. Ilezgfbg (Oåkeag).b. Bil Phsg (Oåkeag).
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 230/726
::5
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
• Ûlteogs prioegs “Zñoulg Nhllings‟ bil senlg TT (nhlhrbñf letirhregoès eopgrthfti bi lh fhrrhtevh desphfghoireahfh);
h. 854>; Hjil Pgssi (8515, Hrniftefh), pgr Lgs pirrgs bil phrhïsg.j. 8558; Hrturg Yslhr Peitre (Sifizuilh, 8503-:008), pgr Lh veseth if
il teiopg.a. 8551; Oiopg Nehrbefille (Hrniftefh, 852>), pgr Qhftg gceaeg bi lh
oiogreh.b. 855>; Èfnilis Ohstritth (Oåxeag, 8525), pgr Ohl bi hogris. i. 8555; Zgjirtg Jglhøg (Adeli, 8591), pgr Lgs bitiatevis shlvhkis.
8. Ahrlgs Cuiftis, il argfesth bi OåxeagIl oixeahfg Ahrlgs Cuiftis (85:4) dh risebebg if vhregs phïsisbil oufbg agog beplgoèteag. Lhs agfsthftis bi su ixtifshgjrh sgf;
• Nrhf efviftevh virjhl i efahfshjli ixpireoifthaeñf fhrrh-
tevh.
• Hfèleses bi lh prgjlioèteah sgaehl y pglïteah bi su phïs,agf ispiaehl htifaeñf if lhs agfsiauifaehs bi lh rivgluaeñfoixeahfh.
Qu preoirh fgvilh, Lh rineñf oès trhfsphrifti (8594) is agfsebirhbh agog lh pre-oirh bil Jggo lhtefghoireahfg. If illh, Cuiftis bisareji y fhrrh lh rihlebhb urjhfh
bi lh Aeubhb bi Oåxeag. Ytelezh uf istelg fhrrhtevg qui riclikh il vgahjulhreg bi lgsbeciriftis istrhtgs sgaehlis bi lh aeubhb, bi ohfirh qui si ebifteceahf lhs vhreibhbisbil isphøgl oixeahfg, lgs ixtrhfkiresogs y lgs haiftgs bi efoenrhftis isphøglisy hrniftefgs, lh cgroh bil dhjlh bi lh jurnuisïh y lh cgroh pgpulhr bi lgs jhrregsbi lh aeubhb. Dhy ufh arïteah hl sestioh pglïteag y sgaehl bi Oåxeag, ispiaehloiftihl crhahsg bi lh Zivgluaeñf Oixeahfh, agftrhreg hl besaursg treufchlesth gceaehl bilngjeirfg, hsï agog h lhs trheaegfis agoitebhs pgr queifis luadhrgf iftri sus celhs yprgspirhrgf h agstellhs bi illh.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 231/726
:10
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
85
Jusqui if lh jejlegtiah g if Eftirfit uf crhnoiftg bi Lh ouirti bi Hrtioeg Aruzy rispgfbh;
- ·Auèftgs fhrrhbgris ebifteceah ustib7, ·quå hspiatgs lgs becirifaehf h ufgs bi gtrgs7
- ·Xuå piregbgs g ogoiftgs eopgrthftis bi lh destgreh puibi ebifteceahr7
Lh ouirti bi Hrtioeg Aruz (853:), su gjrh ohistrh, supusg su agfshnrhaeñf. Htrhvås bi lgs riauirbgs bi uf berenifti pglïteag agrruptg qui hngfezh, si riagfs-truyi lh destgreh oixeahfh bisbi lh rivgluaeñf. Lh fgvilh si istruaturh oibehftitris besteftgs fhrrhbgris y agf hjufbhftis shltgs isphaeg-tiopgrhlis.
Ahstresog; ogveoeiftg pglïteag fhaebg hlribibgr bi lhs agfbeaegfis pirsgfhlis bil
lïbir aujhfg Cebil Ahstrg trhs il treufcg bi lh Zivgluaeñf Aujhfh if 8595.
Ixtrhfkiresog; phlhjrh, crhsi g beadg bi uf ebegoh ushbg if gtrg.
Ohrnefhaeñf; setuhaeñf sgaehl bi heslhoeiftg i efciregrebhb= siphrhaeñf g hphrth-
oeiftg bi ufh pirsgfh if il trhtg sgaehl.
Ogfñlgng; tåafeah fhrrhtevh qui agfsesti if riprgbuaer if preoirh pirsgfh lgspifshoeiftgs bi uf pirsgfhki thl y agog shlif bi su agfaeifaeh.
Phrtebesog; ufeñf g sgoiteoeiftg h lhs gpefegfis bi uf phrtebg agf pricirifaeh
sgjri lgs eftirisis nifirhlis= tifbifaeh h chvgriair g hpgyhr h ufh pirsgfh g ufh
ebih, auhfbg si bijirïh sir eophraehl.
Zisgfhfaeh; nrhf bevulnhaeñf g eopgrthfaeh qui hbqueiri uf diadg.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 232/726
:18
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
8
Qiseñf :0
IlJggo lhtefghoireahfg ‑ Phrti EE
:. Litrhs jrhselirhs; Kgrni Hohbg
Hufqui if lhs sisegfis hftiregris dhjlhogs bi lgs hutgris lhtefghoireahfgs bidhjlh desphfh ixalusevhoifti, dgy vhogs h vir h uf bisthahbg isaretgr jrhselirg,y ufg bi lgs oès eopgrthftis if lifnuh pgrtunuish. If sus gjrhs oizalh il rih-
lesog sgaehl agf duogr, irgtesog y sifsuhlebhb, agf il dirgïsog bi lh trhbeaeñfrgoèfteah bil senlg TET, y agf lhs phsegfis, lgs hogris y lgs gbegs prgpegs biloilgbrhoh. Qu gjrh letirhreh dh sebg hbhpthbh hl aefi, tihtrg y tiliveseñf if fu-
oirgshs gahsegfis, hbioès bi dhjir sebg tioh bi isauilhs bi shojh if ouadgs
lunhris bi Jrhsel= sus lejrgs dhf sebg trhbuaebgs h 25 ebegohs.
Yfebhb :. Letirhturh lhtefghoireahfh bi lgssenlgs TT y TTE
Kgrni Hohbg if lh åpgah bi lh pujleahaeñf biIl ahjhllirg bi lh ispirhfzh
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 233/726
:1:
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Jegnrhcïh
Kgrni Hohbg fhaeñ if 858: if il isthbg bi Jhdïh, hl fgrti bi Jrhsel. Qeifbg ouy kgvif iopizñ h trhjhkhr if hlnufgs pireñbeags y h phrteaephr bi lh vebh letirhreh,seifbg ufg bi lgs cufbhbgris bi lh Hahbioeh bi lgs Zijilbis.
Pujleañ su preoirh fgvilh, Il phïs bil ahrfhvhl, if 8518= if 8511 pujleañ su sinufbhfgvilh, Ahahg. Qi nrhbuñ bi lh Chaulthb Fhaegfhl bi Biriadg, if Zïg bi Khfierg,if 8519. Oelethfti agoufesth, cui gjlenhbg h ixelehrsi if Hrniftefh y Yrunuhy iftri8528 y 852:, piregbg if il auhl dezg uf lhrng vehki pgr Hoåreah Lhtefh.If 8529 cui iliatg oeiojrg bi lh Hshojlih Fhaegfhl Agfstetuyifti, bil PhrtebgAgoufesth Jrhselirg (PAJ), dhjeifbg sebg il beputhbg cibirhl oès vgthbg bil Isthbgbi Qág Phulg. Kgrni Hohbg cui il hutgr bi lh liy, dgy hûf if vengr, qui hsinurh il
biriadg h lh lejirthb bi aultg rilenegsg.
If 852> il PAJ cui bialhrhbg elinhl y sus oeiojrgs pirsinuebgs y llivhbgs h preseñf. Kgrni Hohbg tuvg qui si ixelehrsi agf su choeleh if Crhfaeh, bgfbi pirohfiaeñ dhsth8590, auhfbg cui ixpulshbg. Iftri 8590 i 859: veveñ if Prhnh (Zipûjleah Adiah).Bi rinrisg h Jrhsel, il isaretgr si hlikñ, if 8599, bi lh oelethfaeh pglïteah, hufquisef bikhr su nrupg biftrg bil Phrtebg Agoufesth. Qi bibeañ iftgfais bi llifg h lhletirhturh y cui iliatg if 8538 agog oeiojrg dgfgrhreg bi lh Hahbioeh Jrhselirhbi Litrhs.
Oureñ if lh aeubhb bi Qhlvhbgr if :008 y cui ariohbg, agog irh su bisig. Qugjrh cui riagfgaebh agf bevirsgs prioegs fhaegfhlis i eftirfhaegfhlis, gtgrnhbgsif phïsis agog Zuseh, Crhfaeh i Ethleh. Rhojeåf riaejeñ tïtulgs bi Agoifbhbgr ybi Nrhf Gceaehl if lhs ñrbifis bi Sifizuilh, Crhfaeh, Isphøh, Pgrtunhl, Adeli y
Hrniftefh, hbioès bi dhjir sebg fgojrhbg Bgatgr Dgfgres Ahush if 80 ufevirse-bhbis if Jrhsel, Ethleh, Crhfaeh, Pgrtunhl i Esrhil. Iftri sus gjrhs oès eopgrthftis sibisthahf; Ahpethfis bi lh hrifh (851>), Reirrhs bil sef cef (8521), Nhjreilh, alhvg y ahfilh (8594), Bgøh Clgr y sus bgs ohrebgs (8533), Reifbh bi lgs oelhnrgs (8535),Rirish Jhtesth ahfshbh bi nuirrh (85>:), Reith bi Hnristi (85>>) y Lh bishphreaeñfbi lh shfth (8544).
Hohbg hsuoeñ uf senfeceahtevg agoprgoesg agf lhs pirsgfhs oifgs chvgriaebhs bifuistrhs sgaeibhbis, aglgahfbg if sus gjrhs lh fiaisebhb bi kusteaeh sgaehl, y pg-
feifbg hlng bi su pgseaeñf pglïteah seiopri if bicifsh bil puijlg. Hsï, lgs pgjris,13. www.kgrnihohbg.grn.jr/7phniWeb?>9
13
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 234/726
:11
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
lgs bispgkhbgs y lgs ohrnefhbgs, hl enuhl qui lgs gjrirgs, ahopisefgs, prgstetuths yvhnhjufbgs aglohf sus fgvilhs, seifbg sus prgthngfesths y dårgis. Qus isaifhregssgf usuhloifti if lh zgfh urjhfh g if lhs plhfthaegfis bi ahahg g ahcå bi Jhdïh,y hpriaeh ifgroioifti lh aulturh finrh, riclikèfbglh agf ouadh criauifaeh if suslejrgs, hsï agog il irgtesog y lh sifsuhlebhb bi lh oukir jrhselirh.
Hceadi bi lh pilïaulh Bgøh Clgr y sus bgs ohrebgs,jhshbh if lh fgvilh bi Kgrni Hohbg
Aiftrg destñreag bi Qhlvhbgr bi Jhdïh, bgfbi si teifif lunhr hlnufhs bi lhs gjrhs bi Hohbg
Yf lejrg pglïteahoifti rivgluaegfhreg phrh lh åpgah, Ahpethfisbi hrifh, isaretg if 851>, cui aifsurhbg, y Kgrni Hohbg if-
ahrailhbg pgr lh pgleaïh bil Isthbg Fuivg (851>-29), råneoifbi ixaipaeñf efstetuebg pgr il prisebifti Nitûleg Shrnhs, quileoethjh lh lejirthb pglïteah. Oès bi oel ikioplhris bi lejrgscuirgf quiohbgs if ufh nrhf cgnhth if lh plhzh pûjleah ifQhlvhbgr.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 235/726
:12
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Ahpethfis bi hrifh (crhnoiftgs)
Bgrh, ispgsh
Il ahadgrrg agftioplh lh lufh sgjri lh hrifh. Qio Pirfhs shli bil trhpeadi (veikghlohaåf bi uf ouilli, hdgrh efvhbebg pgr lh hrifh), hagophøh h bgøh Hfefdh htrhvås bil hrifhl. Illh dhjïh beadg qui lh ceijri fg thrbhrïh if jhkhr. Qhli thojeåfPeruletg, queiri llhohr hl phbri Kgså Pibrg. Agfcïh if ål, biji agfgair hlnûf rioibeg.
Hl eftiregr bil trhpeadi, lgs Ahpethfis bi lh Hrifh nuhrbhf selifaeg. Bgrh lis pebeñqui buroeirhf. Qi hauisthf sgjri il pesg, pirg sgf pgags lgs qui buiroif. Jhkglh efoifsh phz bi lh fgadi peifshf if lh ceijri qui agfsuoi h Bgrh. Jisñ h [åCuefdh y lg ohfbñ h bgroer. Ål fg lgnrh agoprifbir, shji qui istè ifciroh, pirgif fefnûf ogoiftg peifsh qui lg pgbrïh hjhfbgfhr. Qef iojhrng, lgs Ahpethfisbi lh Hrifh tioif qui istg suaibh= si quibhrèf bi fuivg sef ohbri, sef dirohfh,sef fgveh.
Hdgrh, sñlg Kghg Nrhfbi y Pibrg Jhlh pirohfiaif h su lhbg. Il finrg sgfrïi, pirgBgrh shji qui su sgfresh is cgrzhbh, queiri hfeohrlh, ufh sgfresh qui bisnhrrh hlfinrg pgr lh trestizh qui seifti. Pibrg Jhlh li tgoh lh ohfg. Yf pgag oès likgs, ilPrgcisgr, haurruahbg, dufbi lh ahjizh iftri sus ohfgs.
Beai Bgrh; - ·Pibrg7
- ·Xuå phsh7- Sif haè.
Ål si hprgxeoh. Lh vgz bi illh is hpifhs uf susurrg. Pibrg li dhjlh agf ahreøg.- ·Xueiris hlng7
- ·Ri nustg7- Rû yh shjis...- Hauåsthti hquï.
Pibrg si teifbi h su lhbg. Kghg Nrhfbi si hlikh y si hairah hl Prgcisgr. Pirg fg dh-
jlhf, si iftrinhf h su trestizh. Oeiftrhs thftg, ufh fgadi bi phz si aeirfi sgjri iltrhpeadi= lh oesoh phz qui si dhllh if lgs gkgs ifcirogs bi Bgrh.
- Oès airah.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 236/726
:19
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Ål si hrreoh, sus auirpgs si kufthf. Illh tgoh su ohfg, lh pgsh sgjri su piadg. Hrbi if ceijri. Lh ohfg bi Pibrg rgbih su piquiøg sifg bi feøh. Illh lgnrh quilh hahreaei y li beai;
- ·Qhjis qui yh sgy oukir7
Lh ohfg bi ål sgjri sus sifgs= lgs auirpgs kuftgs.Yf nrhf sgseing if lgs gkgs bi illh;
- Cui if il grchfhtg... Hdgrh puibg sir tuyh.
Ål lh oerh, isphfthbg;- Fg, istès ifciroh...
- Hftis bi ogrer, vif...- Rû fg vhs h ogrer.- Qe veifis, fg.
Qi hjrhzhf. Il bisig is hjruptg y tirrejli. Pibrg fg queiri lhsteohrlh, pirg illh fgouistrh siøhlis bi bglgr. Rgbg su sir errhbeh ufh nrhf phz.
- Hdgrh iris oïh- beai ål, agf vgz hnethbh.
If hphreifaeh, illh fg sucri if thl pgsturh. Qu rgstrg ifcijriaebg si llifh bi hlinrïh.Dgy, lh queitub pirtifiai sñlg h lh fgadi, lh hlinrïh si ifauiftrh if Bgrh. Lgsauirpgs si siphrhf. Bgrh ourourh...
- Oi nusth... Qgy tu oukir.
Ål lh jish. Bi fuivg lh phz efufbh il rgstrg bi illh. Gjsirvh h Pibrg Jhlh agf hogr.
- Hdgrh vgy h bgroer- ¬beai.
Qi hauisth h su lhbg, tgoh su ohfg hrbeifti. Qu ispgsh.
Lh ahloh bi lh fgadi agjekh h lgs ispgsgs. Il hogr seiopri is bulai y juifg, hufauhfbg lh ouirti istè prñxeoh. Lgs auirpgs yh fg si oiaif hl retog bil hogr, pirglgs agrhzgfis bi lgs bgs feøgs fg seiftif tiogr hlnufg. Qñlg lh phz, lh phz bi lh
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 237/726
:13
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
fgadi bi Jhdïh.If lh ohbrunhbh, Pibrg tgah lh crifti bi Bgrh agf su ohfg. Istè crïh, yh fg seifti supulsg, il agrhzñf bikñ bi lhter. Qu nretg istrioiai hl trhpeadi, bispeirth h lgs feøgs.
Kghg Nrhfbi lh agftioplh agf gkgs bisoisurhbgs. Li beai h Pibrg Jhlh;
- Fg bijesti dhairlg.- Illh lg quesg- ¬ixpleah, y si hlikh phrh fg isthllhr if sgllgzgs.
Qi hairah il Prgcisgr, si quibh oerhfbg. Fg si htrivi h tgahr isi auirpg, pirgseifti qui phrh ål lh vebh if il trhpeadi tiroefñ, yh fg teifi fhbh qui dhair hdï.Iftrh Peruletg agf il phbri Kgså Pibrg. Il phbri tgoh il pulsg bi Bgrh, pgfi lh ohfgsgjri su ahjizh;
- Istè ouirth.
Efeaeh ufh grhaeñf. Ahse tgbgs rizhf if vgz hlth;- “Phbri fuistrg qui istès if il aeilg...‟
Pibrg Jhlh riauirbh sus rizgs fgaturfgs if il ricgrohtgreg. Qus dgojrgs si ifag-
nif, si thph lgs gïbgs. Sgltih y vi il auirpg bi Bgrh. Peruletg aglgah ufh clgr iftrisus bibgs. Pibrg Jhlh rgopi if sgllgzgs.
Sefg lh ohbri-bi-shftg Bgf―Hfefdh, vefg thojeåf Xuirebg-bi-Bius. Pibrg Jhlhpirohfiai hkifg h lh agfvirshaeñf.
Beai Hfefdh;- Cui agog ufh sgojrh if isth vebh. Qirè shfth if lh gtrh. [uoje bi lgs Phlohrisis il shftg bi lgs “ahfbgojlås bi ahjgalg‟. Rhojeåf Zgsh Phloierág. Lgs dgojrisy oukiris vhleiftis si agfveirtif if shftgs bi lgs finrgs...
- Cui agog ufh sgojrh- ¬ripeti Kghg Nrhfbi.Cui agog ufh sgojrh phrh tgbgs= uf suaisg efixpleahjli, shlvg phrh Pibrg Jhlhqui lh pgsiyñ, y hûf oifgs phrh il Prgcisgr queif lh hoñ.
Dhjlh il phbri Kgså Pibrg;- Sh dhaeh il aeilg. Fg tifïh piahbg. Fg shjïh lg qui irh il piahbg...
Peruletg rizh. Xuirebg-bi-Bius shji lg qui bi ål si ispirh. Xui llivi il ahbèvir
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 238/726
:1>
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
if su jhrah y qui lg hrrgki hl ohr. Oès hllè bil veikg cuirti. ·Añog eohnefhr ufifteirrg if il trhpeadi7 Is becïael ixpleahr tgbg istg hl phbri Kgså Pibrg. Qio Pirfhslg eftifth agf vgz iftriagrthbh. Hl prefaepeg il phbri si dgrrgrezh.
Is piahbg= ål fg puibi piroeter uf piahbg. Pirg lg haipth, fg puibi rivilhr bñfbi
vevif lgs Ahpethfis bi lh Hrifh. Pibrg Jhlh ahllh.
Hlribibgr, si ixteifbi lh phz bi lh fgadi. If lgs gkgs ouirtgs bi Bgrh, gkgs biohbri, bi dirohfh, bi fgveh y bi ispgsh, si vesluojrh ufh nrhf phz. Hlnufgs bilgs feøgs llgrhf. Sglth Qiah y Kghg Nrhfbi si bespgfif h livhfthr il auirpg. Pirg,hfti åsti, pirohfiai bi pei, efoñvel, Pibrg Jhlh. Sglth Qiah fg puibi ogvir lhsohfgs= Kghg Nrhfbi llgrh agog oukir. Hfefdh tgoh bil jrhzg h Pibrg, lg dhai huf lhbg y ifvuilvi il auirpg bi Bgrh if ufh ohfth jlhfah bi ifahki.
- Si h Uiohfkè- ¬beai¬, - thojeåf sirès shfth ¬pirg fhbei lgnrh hlzhr il ahbè-vir= pgrqui Pibrg Jhlh lg hjrhzh, fg queiri sglthrlg-. Il Prgcisgr li beai;
- Båkhlh. Ug thojeåf lh quirïh. Hdgrh...
Lh agfbuaif dhaeh lh queitub bi lh fgadi, dhaeh il oestireg bil ohr. Il phbri rizh yufh ixtrhøh prgaiseñf fgaturfh si bereni dhaeh lh jhrah bi Xuirebg-bi-Bius. Bisbi
il hrifhl Pibrg Jhlh vi añog si hlikh lh jhrah= si ouirbi lhs ohfgs, ixteifbi lgsjrhzgs.
Zinrishf hl trhpeadi. Lh jlhfah vilh bi lh jhrah si bisvhfiai if il ohr. Lh lufheluoefh il hrifhl= jrellhf lhs istrillhs thftg if il aeilg agog if il ohr. Lh phz riefhif lh fgadi. Ish phz qui surneñ bi lgs gkgs bi Bgrh.
Agog ufh istrillh bi jlgfbh ahjillirh.
Auifthf if lgs ouillis bi Jhdïh qui, auhfbg uf dgojri vhleifti ouiri, si agf-
veirti if ufh istrillh oès if il aeilg. Hsï suaibeñ agf [uoje, agf Luahs bh Cierh,agf Jisgurg, tgbgs illgs finrgs vhlirgsgs. Qef iojhrng, fufah dhjïh gaurrebg quiufh oukir, pgr oès vhleifti qui cuisi, si agfverteirh if istrillh ufh viz ouirth.
Hlnufhs bi illhs, agog Zgsh Phloierhg, g agog Ohrïh Ahjhau, si vglveirgf shfthsif lgs “ahfbgojlås bi ahjgalg‟, pirg fefnufh si agfverteñ if ufh istrillh.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 239/726
:14
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Pibrg Jhlh si hrrgkh hl hnuh. Fg puibi quibhrsi if il trhpeadi iftri lhoiftgs ysgllgzgs. Xueiri hagophøhr h Bgrh, ersi agf illh h lhs Reirrhs Qef Lïoetis bi Ui-
ohfkè. Fg aish bi fhbhr= fhbh, seiopri dhaeh hbilhfti. Qenui lh ruth bi lh jhrahbi Xuirebg-bi-Bius. Si h Bgrh hl crifti, h Bgrh, su ispgsh, agf lgs jrhzgs qui siixteifbif dhaeh ål= fhbh dhsth qui sus cuirzhs si hngthf. Iftgfais clgth, sus gkgs
agftioplhf lhs istrillhs y lh ifgroi lufh bgrhbh if il aeilg. ·Xuå eopgrth ogrerauhfbg si jusah h lh hohbh, auhfbg il hogr fgs ispirh7
·Xuå eopgrth, hbioès, qui lgs hstrñfgogs hceroif qui hquillh fgadi uf agoitharuzñ sgjri Jhdïh7 Lg qui Pibrg Jhlh veg cui h Bgrh, agfvirtebh if istrillh, ruo-
jg hl aeilg. Dhjïh sebg oès vhleifti qui auhlqueir oukir, oès vhleifti qui ZgshPhloierhg, qui Ohrïh Ahjhau. Rhf vhleifti qui, hftis bi ogrer, seifbg hûf feøh,si iftrinñ h su hogr. Pgr illg si agfverteñ if ufh istrillh if il cerohoiftg. Yfh
istrillh bi lhrnh y rujeh ahjillirh, ufh istrillh agog fufah si dhjïh vestg if ishfgadi bi phz if Jhdïh.
Lh cileaebhb eluoefh il rgstrg bi Pibrg Jhlh. Agfsenueñ thojeåf lh phz bi lh fgadi.Pgrqui hdgrh shji qui illh jrellhrè phrh ål, iftri oel istrillhs bil aeilg, oès hllè bilh gsaurh aeubhb.
Nhjreilh, alhvg y ahfilh (crhnoiftg)
BI AGOG FHAEJ AGFRZHRÑ YFH AGAEFIZH G BI LGQ AGOPLEAHBGQAHOEFGQ BIL HOGZ
Bikñ htrès lh cireh bgfbi lhs jhrrhahs isthjhf seifbg bisogfthbhs, y lhs oirahbi-
rïhs riagnebhs. Htrhvisñ pgr iftri lgs ibeceaegs bil cirrgahrrel. Hftis bi agoifzhr
il Ogrrg Bh Agfquesth isthjh il oirahbg bi lgs isalhvgs. Hlnueif, dhaïh ouadgteiopg, dhjïh llhohbg hsï hl lunhr bgfbi lgs riterhftis hagstuojrhjhf hahophr, ifispirh bi trhjhkg. Il fgojri dhjïh pinhbg y yh fhbei lg llhohjh bi gtrh ohfirh.
Hllï si hogftgfhjhf lgs bil sirtág duebgs bi lh siquïh, lgs oès pgjris bi auhftgshjhfbgfhjhf sus ahshs y sus teirrhs hfti il llhohbg bil ahahg.
...Lgs tirrhtifeiftis ixhoefhjhf il nrupg riaeåf llinhbg agf il lèteng nglpihfbg susjgths. Lgs bil sirtág ngzhjhf choh bi juifgs trhjhkhbgris.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 240/726
:15
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Dgojris y oukiris, hngthbgs y choåleags, ispirhjhf. Siïhf lh besthfti cireh iflh qui dhjïh bi tgbg, y ufh ispirhfzh lis llifhjh il agrhzñf. Dhjïh agfsinuebgvifair lgs ahoefgs, lh ahhtefnh, il dhojri y lhs agjrhs, lhs ifciroibhbis ifbåoe-ahs, il ahfshfaeg. Dhjïhf hlahfzhbg lh teirrh prñbenh, lgs bïhs bi oesireh phriaïhftiroefhbgs. Gïhf agfthr destgrehs isphftgshs, bi ouirti y veglifaeh, pirg agfgaïhf
il priaeg ahbh viz oès hltg bil ahag, shjïhf bi dgojris llinhbgs agog illgs bilsirtág if hngfïh, y qui hdgrh hfbhjhf agf jgths lustrgshs, iopuøhfbg lètengs biahjg bi plhth. Buiøgs bi plhfthaegfis bi ahahg. ... If lh cireh dhjïh isthllhbg ufhreøh, lh nifti agrrïh, ufh fhvhkh jrellhjh h lgs ûlteogs rhygs bil sgl, lgs nretgs llinh -
jhf dhsth hdï. Rgbgs lgs cefis bi cireh irhf hsï, agf jgrrhadgs y jhrullgs. Bi iftrilgs bil sirtág si isahphjhf lgs sgfis oilgbegsgs bi uf hagrbiñf, y ufh vgz bioukir ahfthjh tgfhbhs. ... Il agrgfil Oilm Rhvhris dezg ufh siøhl hl ikiauthfti bilhagrbiñf, y il efstruoiftg ahllñ.
- ·Ahshbg7- Fg, siøgr.- ·Xueiris trhjhkhr phrh oï7 -siøhlhjh h lgs gtrgs dgojris yh isagnebgs pgr ål. -Yfjuif hagrbigfesth fufah istè bi oès if ufh dhaeifbh. Hlinrh lhs ceisths...Biaïhf bi ål qui shjïh iliner agog fhbei dgojris juifgs phrh il trhjhkg. Qus dh-
aeifbhs quibhjhf if Ahadgierh bg Qul, y lhs nrhfbis ahfghs isthjhf ispirhfbg hllhbg bil puifti bil cirrgahrrel.
- ·Bi hnrinhbg g bi agftrhthbg7- H iliaaeñf. Rifng ufhs teirrhs fuivhs, fiaisetg agftrhthbgs.Lgs bil sirtág pricirïhf agftrhtgs, il plhftïg bil ahahg fuivg, lh pgsejelebhb bi nhfhrbefirg pgr su auifth y reisng.- Qï, siøgr.
Oilm hvesthjh h Fhaej, jrgoihjh;- ·Uh teifi plhfthaeñf, Fhaej, veifi h agftrhthr nifti7- ·Xueåf sgy yg, agrgfil7... Jusag agaefirh, lh oïh si cui hyir...- ·U quå oi beai bi lg suaibebg7 Kisuïfg...- Hsï is... Yfh agsh hsï, bi ripifti...- Uh llivå oe hjrhzg h lh ahsh bi Hohfaeg. Dgy oesog sujg phrh lh dhaeifbh phrhllivhr istgs dgojris... Agf il sgl, vhogs h tifir ufh zhcrh eopgrthfti -ogstrhjh hlgs dgojris isagnebgs, hnruphbgs h su lhbg-. Istgs bil sirtág sgf juifgs phrh iltrhjhkg. Fg is agog ish nifti bi hquï qui fg queirif shjir fhbh bi trhjhkg pishbg,lg qui lis nusth is hfbhr vhnhjufbihfbg pgr lh aeubhb...
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 241/726
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 242/726
:28
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
phriaeifbg uf bispgkg duohfg. Dhjïh thfth bisnrhaeh if il oufbg... Cui auhfbgsurneñ gtrh oukir, vistebh agf dhrhpgs oesirhjlis, aujeirth bi thfth suaeibhb quiirh eopgsejli virli lhs chaaegfis y ahlaulhrli lh ibhb, agf lgs ahjillgs bisnriøhbgs,efoufbgs bi teirrh, y lgs peis bisahlzgs. Rrhïh ufh vhsekh agf hnuh, qui bikñ if lhsohfgs tråoulhs bi lh veikh, qui sgrjeñ agf hfsehs.
- Begs li phnui...- Fg dhy bi quå, hjuilh... -irh lh vgz bi ufh kgvif, thl viz lh oesoh qui ahfthjhogbefdhs auhfbg llinhrh Fhaej.
Hstrñfgog; pirsgfh qui si bibeah prgcisegfhloifti h lh aeifaeh qui istubeh lh
agfstetuaeñf bi lgs hstrgs y sus pgseaegfis y ogveoeiftgs.Jhrrhah; hljirnui agfstruebg tgsahoifti= veveifbh rûsteah agf il tikhbg bi ahøh y
h bgs hnuhs ouy virteiftis.
Ahjgalg; oizalh bi jlhfag agf efbeg.
Ahfbgojlå; rileneñf bi lgs isalhvgs finrgs qui llinhrgf h Jrhsel. Dgy if bïh si
iftrioizalh agf lh rileneñf ahtñleah y prisifth ilioiftgs bi ohneh hcreahfh. Qus
:0
- Lih lgs tixtgs hftiregris i ebiftecequi hlnufhs bi lhs ahrhatirïsteahs bi lh letirhturhbi Kgrni Hohbg.
- Zispgfbh; ·quå sioikhfzhs ifauiftrh iftri lg rilhthbg pgr Kgrni Hohbg y ilbehreg vever bi su jhrreg, viribh, oufeaepeg…7
- Grnhfïaisi if nrupg agf sus agophøirgs/hs y dhnhf ufh riprisifthaeñf (kuing
bi rglis) bil crhnoiftg.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 243/726
:2:
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
bevefebhbis (grexès) seiopri si hsgaehf h uf shftg bi lh Enliseh ahtñleah.
Ahhtefnh; tepg bi vinithaeñf agopuisth jèseahoifti pgr èrjglis ispefgsgs y pi-
quiøgs, ahatus, plhfths bi nruish agrtizh, hrjustgs ispefgsgs y phstgs hbhpthbgs h
lh hrebiz.Agoifbhbgr; if lhs ñrbifis oelethris, queif teifi benfebhb supiregr h lh bi ahjh-
llirg i efciregr h lh bi nrhf aruz.
Agoith; auirpg ailisti bi fûalig pgag bifsg qui suili er rgbihbg bi uf rhstrg
luoefgsg h ogbg bi ahjillirh y bi ufh prglgfnhaeñf bifgoefhbh aglh y qui senui
ñrjeths isperhlis cuirh bil aiftrg y hlribibgr bil sgl.
Ifbåoeah; ifciroibhb prgpeh bi ufh zgfh y bi ufh åpgah.Ifcijriaebg; ixhlthbg, iftusehsohbg.
Chaaegfis; ahbh ufg bi lgs rhsngs bil rgstrg duohfg.
Choåleag; dhojreiftg= ouy bilnhbg.
Dhrhpg; rgph veikh y bisnhsthbh.
Lustrgsh; jrellhfti, leopeh, riluaeifti.
Ogbefdh; nåfirg ouseahl bi Jrhsel, prgvifeifti bi Pgrtunhl, agfsebirhbg il preoir
nåfirg bi oûseah pgpulhr jrhselirh.
Ourourhr; prgbuaer uf sgfebg suhvi y hphaejli.
Prñbenh; prgbuatevh, hjufbhfti.
Ziterhfti; is ufh bi lhs agfbeaegfis qui eopgfi lh siquïh sgjri lh pgjlhaeñf bil
fgrbisti jrhselirg= is auhfbg il dgojri biaebi ioenrhr phaïceahoifti.Qirtág; hopleh rineñf nignrèceah sioe-èrebh bil fgrti jrhselirg. Reifi aglefhs bi
pgah hlturh y istè iftri :00 y 900 oitrgs sgjri il fevil bil ohr.
Rrhpeadi; oglefg utelezhbg phrh ixtrhir il kung bi bitiroefhbgs crutgs bi lh teirrh,
agog lh ahøh bi hzûahr.
Rråoulh; tiojlgrgsh.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 244/726
:21
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
8
Qiseñf :8
IlJggo lhtefghoireahfg ‑ Phrti EEE
Yfebhb :. Letirhturh lhtefghoireahfh bi lgssenlgs TT y TTE
1. Ohreg Shrnhs Llgsh
Il isaretgr piruhfg is gtrh bi lhs nrhfbis cenurhs bi lh fhrrhtevh desphfghoireahfhpgr su efahfshjli efbhnhaeñf if lhs tåafeahs fhrrhtevhs y pgr lh agoplikebhb bi susoufbgs fgvilisags.
Qu preoirh gjrh, Lh aeubhb y lgs pirrgs (853:), qui ifahjizñ il Jggo, ixprish, htrhvås bi lh bifufaeh bil ohadesog y veglifaeh bi uf aglineg oelethr leoiøg, ufharïteah h lh sgaeibhb piruhfh. Lh ahsh virbi (8533) iftrioizalh tris destgrehs, ho-
jeifthbhs if tris lunhris besteftgs bi lh silvh, qui agfcluyif if uf prgstïjulg.
Agfvirshaeñf if lh ahtibrhl (85>0) is su gjrh oès hojeaegsh y lgnrhbh. Qu agoplikhistruaturh, agf agfsthftis shltgs tiopgrhlis y ahojegs bi puftg bi vesth, si hrteaulh ifauhtrg destgrehs. Gcriai uf bisglhbgr crisag bi lh sgaeibhb piruhfh jhkg ufh beathburh.
Gtrhs fgvilhs eftirishftis sgf lh duogrïsteah Phfthliñf y lhs vesethbgrhs (85>1), lhhutgjegnrèceah Lh tïh Kuleh y il isarejebgr (85>>) y lh ogfuoifthl Lh nuirrh bil cef biloufbg (8548), sgjri ufh utñpeah rijileñf ahopisefh if Jrhsel. Dh isaretg thojeåfauiftgs, ufh ixaipaegfhl fgvilh agrth (Lgs ahadgrrgs, 853>) y tihtrg.
Ohreg Shrnhs Llgsh (Hriqueph, Pirû, 8513) isaretgr piruhfg. Phsñ su efchfaeh iftriAgadhjhojh (Jgleveh) y lhs aeubhbis piruhfhs bi Peurh y Leoh.
H lgs beiaesåes høgs efeaeñ su ahrrirh letirhreh y piregbïsteah agf il istrifg bil brhohLh duebh bil Efah (859:). Pgag bispuås efnrisñ if lh Yfevirsebhb bi Qhf Ohrags biLeoh, bgfbi aursñ istubegs bi letirhturh. Sehkñ h Iurgph, bgfbi iopizñ h trhjhkhr
if lh Zhbeg Riliveseñf Crhfaish y cui prgcisgr if il Xuiif Ohry Agllini bi Lgfbris.
Jegnrhcïh
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 245/726
:22
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Shrnhs Llgsh pujleañ su preoirh gjrh, Lgs kicis (8595), agf vieftetrås høgs hpi-
fhs, y agf lh fgvilh Lh aeubhb y lgs pirrgs (853:) si nhfñ yh uf pristeneg iftrilgs isaretgris qui pgr hquil iftgfais nisthjhf il efoefifti Jggo letirhregejirghoireahfg. Isthjliaeñ su risebifaeh preoirg if Phrïs y luing if Lgfbris
(843>), bi bgfbi si trhslhbñ h ^hsdefntgf y Puirtg Zeag.
Qu ohburiz letirhreh llinñ agf Lh ahsh virbi (8533), virbhbirh ixdejeaeñf bivertugsesog letirhreg, auyh prgsh eftinrh hjufbhftis ilioiftgs ixpireoifthlis,thlis agog lh oizalh bi beèlgng y bisarepaeñf y lh agojefhaeñf bi haaegfisy teiopgs bevirsgs, riaursgs qui iopliñ thojeåf if phrti if Lgs ahadgrrgs(853>) y if Agfvirshaeñf if lh ahtibrhl (8535), èspirg ritrhtg bi lh beathburhpiruhfh bi Ohfuil Gbrïh.
If su quidhair fgvilïsteag pgstiregr bisthahf Phfthliñf y lhs vesethbgrhs (85>1),Lh tïh Kuleh y il isarejebgr (85>>), Lh nuirrh bil cef bil oufbg (8548), if lh quihjgrbh lh prgjlioèteah sgaehl y rilenegsh bi Ejirghoåreah, y ·Xueåf ohtñ hPhlgoefg Ogrifg7 (8543), jhshbh if ufh efvistenhaeñf pgleaehl.
Lh lhjgr bi Ohreg Shrnhs Llgsh agog arïteag letirhreg si riclikh if sus ifshygsNhraïh Oèrquiz; destgreh bi uf bieaebeg y Lh grnïh pirpituh; Clhujirt y Ohbhoi
Jgvhry (85>9). If 85>3, agf Kgså Ohrïh Nuteirriz, agbereneñ lh virseñf aefioh-tgnrèceah bi su fgvilh Phfthliñf y lhs vesethbgrhs.
If 85>> cui fgojrhbg oeiojrg bi lh Hahbioeh Piruhfh bi lh Lifnuh y prgcisgrbi lh aètibrh Qeoñf Jglïvhr if Ahojrebni. Eopulsgr bil phrtebg Crifti Biog-
arèteag, Ohreg Shrnhs Llgsh si prisiftñ agog ahjizh bi lesth if lhs iliaaegfispiruhfhs bi 8550, if lhs qui cui birrgthbg pgr Hljirtg Cukeogre.
Gtrhs gjrhs suyhs sgf Lh siøgreth bi Rhafh (8548), Agftrh veiftg y ohrih (8541),Destgreh bi Ohyth (8542) y Il dhjlhbgr (8544). If 8552 riagpelñ sus aglhjgrhaeg-
fis piregbïsteahs if Bishcïg h lh lejirthb y if 855> hphriaeñ su fgvilh irñteahLgs auhbirfgs bi bgf Zengjirtg, if lh oesoh lïfih bi su hftiregr Ilgneg bi lhohbrhstrh (8544). Gjtuvg il Prioeg Prïfaepi bi Hsturehs bi lhs Litrhs if 8543,il Prioeg Plhfith bi 8551 pgr Letuoh if lgs Hfbis y il Prioeg Airvhftis if8559. Bisbi 8542 is oeiojrg bi lh Zihl Hahbioeh Isphøglh.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 246/726
:29
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
2. Kuleg Agrtèzhr
Kuleg Agrtèzhr fhaeñ if Jrusilhs il :3 bi hngstg bi8582, bi phbris hrniftefgs. Llinñ h Hrniftefh h lgs auh-trg høgs. Phsñ lh efchfaeh if Jhfceilb, si nrhbuñ agogohistrg bi isauilh i efeaeñ istubegs if lh Yfevirsebhbbi Juifgs Heris, lgs qui bijeñ hjhfbgfhr pgr rhzgfis
iagfñoeahs. Rrhjhkñ if vhregs puijlgs bil eftiregr bilphïs. Ifsiøñ if lh Yfevirsebhb bi Auyg y rifufaeñ hsu ahrng pgr bishvififaehs agf il pirgfesog. If 8598si hlikñ bil phïs y bisbi iftgfais trhjhkñ agog trh-
buatgr efbipifbeifti bi lh Yfisag, if Phrïs, vehkhfbgagfsthftioifti biftrg y cuirh bi Iurgph. If 8514pujleañ, agf il siubñfeog Kuleg Bifes, il lejretg bisgfitgs (“ouy ohllhroihfgs‟, bekg bispuås il oesog)
Prisifaeh. If 8525 hphriai su gjrh brhoèteah Lgsriyis. Hpifhs bgs høgs bispuås, if 8598, pujleahJistehreg= yh surni il Agrtèzhr bisluojrhfti pgr suchfthsïh y su rivilhaeñf bi oufbgs fuivgs qui erèfifrequiaeåfbgsi if su gjrh cuturh; lgs efglvebhjlistgogs bi rilhtgs, lgs lejrgs qui bisjgrbhf tgbh ahti-
ngrïh nifåreah (pgiohs-auiftgs-ifshygs h lh viz), lhsnrhfbis fgvilhs; Lgs prioegs (8530), Zhyuilh (8531),3:/Ogbilg phrh hrohr (8534), Lejrg bi Ohfuil (85>1).Il ricefhoeiftg letirhreg bi Kuleg Agrtèzhr, sus liaturhsahse efhjhrahjlis, su efaishfti cirvgr pgr lh ahush sg-
aehl, dhaif bi ål ufh cenurh bi bisluojrhfti requizh,agfstetuebh pgr phsegfis h viais ifagftrhbhs, pirgseiopri hsuoebhs agf il oesog nifuefg hrbgr. KulegAgrthzhr oureñ if 8542 pirg su phsg pgr il oufbgsinuerè susaethfbg il cirvgr bi queifis agfgaeirgf suvebh y gjrh.
Jegnrhcïh
“Efstruaaegfis phrh
ahfthr, bi Destgrehs bi
argfgpegs y bi chohs‟
“ Iopeiai pgr rgopir
lgs ispikgs bi su ahsh,
biki ahir lgs jrhzgs,
oeri vhnhoifti lh phrib,
glvïbisi. Ahfti ufh sglhfgth, isauadi pgr biftrg.
Qe gyi (pirg istg gaurrerè
ouadg bispuås) hlng
agog uf pheshki suoebg
if il oeibg agf dgnuirhs
iftri lhs peibrhs, agf
seluiths sioebisfubhs
if aualellhs, arig qui
isthrè jeif ifahoefhbg,
y lg oesog se gyi uf rïg pgr bgfbi jhkhf jhrahs
pefthbhs bi hohrellg y
finrg, se gyi uf shjgr bi
phf, uf thatg bi bibgs,
ufh sgojrh bi ahjhllg.
Bispuås agopri sglcigs
y uf crha, y pgr chvgr fg
ahfti pgr lh fhrez y biki
if phz h Qaduohff‟.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 247/726
:23
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
If 8598, efagfcgroi agf il ngjeirfg bi Kuhf Bgoefng Pirñf,Agrtèzhr biaebeñ efsthlhrsi if Phrïs (Crhfaeh), aeubhb if lh quirisebeñ pgr il ristg bi su vebh, shlvg pgr hlnufgs vehkis quirihlezñ h gtrgs phïsis bi Iurgph y h Hoåreah Lhtefh. Zispiatg
h lh rilhaeñf iftri pglïteah y letirhturh, hcerohjh lg senueifti;
“Ug arig qui puibi dhjir isaretgris purgs, qui fg eftrgbuz-ahf fefnûf oifshki pglïteag if lg qui dhaif. Arig qui isg ispgsejli, y qui su gjrh puibi sir rivgluaegfhreh se is ufh gjrharihbgrh, qui rifuivh, ufh gjrh jillh. Lg ûfeag qui ixekg ifisgs ahsgs is qui lh pirsgfh qui dhai letirhturh purh, ouistriagf su agfbuath pirsgfhl qui fg is uf isahpesth. Xui se ål
fg pgfi pglïteah if lg qui dhai, is sglhoifti pgrqui -pgrikioplg- su vgahaeñf is isarejer uf sgfitg if bgfbi lh pglï -teah fg iftri. Pirg ål teifi qui biogstrhr agf su agfbuath,agf su rispgfshjelebhb pirsgfhl, qui teifi biriadg h isarejerisgs sgfitgs (…) Ug oi beveirtg ouadg if isarejer letirhturhpurh... Il høg qui veifi shahrå uf lejrg, qui istgy tiroefhf-
bg, bgfbi dhy ufg g bgs auiftgs agf agftifebg pglïteag, lgsbioès sgf auiftgs chftèsteags. U arig qui tifng biriadg h
isarejerlgs, pgrqui oes liatgris shjif queåf sgy. Iftgfais,·pgr quå oi vgy h sifter gjlenhbg h pgfir lh pglïteah if ahbhagsh qui isarejh7 Oe letirhturh, iftgfais, sirïh ouy ohlh, sgyouy agfsaeifti bi istg. Fg tgbg dgojri dh fhaebg phrh lhhaaeñf, fg tgbg dgojri teifi h viais lhs hptetubis cïseahs phrh
kunhrsi if uf plhfg bi haaeñf. Fg tgbg dgojri dh fhaebgphrh sir sglbhbg bi ufh rivgluaeñf. Puibi sir uf dgojri biufh vebh eftiregr, bi ufh teoebiz bi ahrèatir, qui lg llivh h
isarejer ixalusevhoifti ufh gjrh qui ahfth h lh rivgluaeñf.Pirg yg fg arig qui si li puibh ixener ufh oelethfaeh prèateahh tgbg il oufbg.1>‟
1>. www.litrhleh.ago/:14/iftrivesths08.dto
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 248/726
:2>
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Oe ceil siarithreh is bi lhs qui si tgohf su cufaeñf hl-pei-bi-lh-litrh, y yh si shjiqui isg senfeceah phshrsi hl gtrg lhbg, efvhber tirretgregs, oitir lgs aefag bibgs ifil vhsg bi liadi phrh shahr uf pgjri piletg.
Oe ceil siarithreh si gauph g quirrïh gauphrsi bi tgbg if oe gceaefh. Fgs phshogs ilbïh lejrhfbg ufh agrbehl jhthllh bi kuresbeaaegfis, uf sgfreifti eftirahojeg bi oefhsy agftrhoefhs, bi shlebhs y riterhbhs, bi presegfis y risahtis. Pirg illh teifi teiopgphrh tgbg, fg sñlg jusah hbuiøhrsi bi lh gceaefh, sefg qui auopli isarupulgsh suscufaegfis. Lhs phlhjrhs, pgr ikioplg, fg dhy bïh if qui fg lhs lustri, lhs aipelli, lhs
pgfnh if su kustg isthfti, lhs priphri y haeahli phrh sus gjlenhaegfis agtebehfhs. Qesi oi veifi h lh jgah uf hbkitevg prisaefbejli ‑pgrqui tgbgs illgs fhaif cuirh bi lhñrjeth bi oe siarithreh, y if aeirtg ogbg bi oï oesog-, yh istè illh lèpez if ohfghtrhpèfbglg y ohtèfbglg sef bhrli teiopg h sglbhrsi hl ristg bi lh crhsi y sgjriveverpgr bisauebg g agstuojri. Qe lh bikhrh, se if isi oesog efsthfti lh bikhrh, terhrïhisths dgkhs hl ahfhstg, ifcuriaebh. Istè thf risuilth h qui yg vevh ufh vebh grbifhbh,qui auhlqueir ogveoeiftg eoprivestg lh ouivi h ifbirizhrsi, tgbh grikhs, tgbh rhjgphrhbg, tiojlhfbg agog uf hlhojri hl veiftg. Rifng qui beseoulhr, y sg pritixtg
bi qui istgy ribhathfbg uf efcgroi, llifhr hlnufhs dgkeths bi phpil rgsh g virbiagf lhs phlhjrhs qui oi nusthf, agf sus kuings y jrefags y sus rhjegshs quirillhs.Oe ceil siarithreh hrrinlh iftrithftg lh gceaefh, bestrhïbh if hphreifaeh pirg prgftghl shltg. H oethb bi uf virsg qui fhaïh thf agftiftg, il pgjri, lh geng qui efeaeh sudgrrejli adellebg bi aifsurh, y iftgfais oe lèpez vuilvi hl nhlgpi dhaeh lhs phlhjrhsvibhbhs, lh thadh prisurgsg, grbifh il bisgrbif, cekh, leopeh y bh isplifbgr, y lgqui quibh istè prgjhjlioifti ouy jeif, pirg isth trestizh, isti nustg h trheaeñfif lh lifnuh, isth ahrh bi kici agf su siarithreh.
“Rrhjhkgs bi gceaefh‟ (auiftg)
9. Kuhf ZulcgLg istubehogs if Lifnuhki y agoufeahaeñf 4, fhrrhtevh grhl.
3. Nhjreil Nhraïh OèrquizLg istubehogs if Lifnuhki y agoufeahaeñf 4, Lh letirhturh bi su rineñf if lh
hatuhlebhb.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 249/726
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 250/726
:25
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Gtrg bi lgs tirrifgs if qui Hrriglh si hphrtñbi lh prèateah usuhl bi lh letirhturh oixeahfh cuiif hsuoer lgs ritgs qui plhftih dhair letirhturhbi eohnefhaeñf. If lh fhrrhtevh bi Hrriglh il
hjsurbg, lg chftèsteag, lg hlinñreag si ufif ifistruaturhs iftritikebhs bi ergfïh y seojglesog. Ilagoprgoesg bi isarejer letirhturh oeoåteah puibisir riprisifthr hbiauhbhoifti il oufbg, pirgil bi isarejer letirhturh chftèsteah is riprisifthrhbiauhbhoifti lgs suiøgs, bikhr iftrivir pgrlhs cesurhs qui lh rihlebhb gcriai uf oufbg oèstirrejli g oès jrellhfti, pirg oifgs ogfñtgfg. Is
thojeåf piroeter qui lh rihlebhb biki bi sir phrhqui senfecequi. If “Il nuhrbhnukhs‟, dgrrejli y cis-tevh ahreahturh bi ufh rihlebhb fhaegfhl sef ruojg,si dhf quirebg vir lhs duillhs bi Mhcmh. Puibi sirvirbhb, il hjsurbg y lh haipthaeñf ogfgagrbibil bistefg, lh chlth bi sgrprish y bi rihaaeñf hftiufh rihlebhb qui fgs rijhsh y fgs bistruyi istèfprisiftis, pirg arig qui Mhcmh fgs dhai llgrhr y
Hrriglh sgfriïr.
U, phrh tgbgs hquillgs qui hûf ariif qui lh leti-
rhturh chftèsteah is ufh cgroh bi ivhseñf, ixestilh rispuisth bi “Il prgbenegsg oelenrhog‟ if ilqui uf gjkitg, hl phriair agoplithoifti efûtel,si agfveirti if il iki bil oufbg, bgfbi lh ci y lhduoelbhb sgf suceaeiftis phrh kusteceahr lh trhfsou-
thaeñf y agfogaegfhr lgs aeoeiftgs bil oufbg ybgfbi, hl glvebhrsi lgs cufbhoiftgs bi ish oesohci, lhs cgrohs oès ispûrehs bi lh eoethaeñf bistru-
yif tgbh pgsejelebhb bi sujsestifaeh.
Dhy queifis riagrbhrèf h Kuhf Kgså Hrriglh agogqueif rgopeñ agf lhs istruaturhs trhbeaegfhlis bi
“Rgpgs‟(Auiftg. Rixtg agoplitg)
Bispuås bi ufh lhrnh
ixpireifaeh, lgs hnreaultgris
llinhrgf h lh agfaluseñf biqui lh ûfeah hroh iahz
agftrh il tgpg is il hnukirg.
Dhy qui htrhphr hl ifioeng
if su prgpeg sestioh.
If lh luadh agftrh il tgpg
si ushf hdgrh ufgs hnukirgs
qui hlahfzhf il aiftrg
vglaèfeag bi lh teirrh.
Lgs tgpgs ahif if illgs pgr
bgaifhs y fg dhai chlth biaer
qui ouirif errioesejlioifti
ahrjgfezhbgs.
Rhlis hnukirgs teifif ufh
hphreifaeh efgaifti.
Lgs tgpgs, agrtgs bi vesth,lgs agfcufbif agf chaelebhb.
Oès jeif si berïh qui lgs
priirif, nuehbgs pgr ufh
prgcufbh htrhaaeñf.
Qi lis vi berenersi if lh
sgliofi dhaeh lh ouirti
isphftgsh, qui pgfi h sus
eftrefahbhs agstuojris uf
bisiflhai virteahl.
Ziaeiftioifti si dh
biogstrhbg qui jhsth uf
hnukirg bifetevg pgr ahbh
sies diatèrihs bi tirrifg
efvhbebg.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 251/726
:90
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
lh letirhturh oixeahfh= dhy queifis lg pifshrhf agog uf isaretgr bil Jggolhtefghoireahfg (gtrgs, dhaeåfbgsi iag bi ål oesog, agog uf efsujgrbefh-
bg bil jggo= Jgrnis lg agfsebirñ uf fg hcelehbg h lgs “esogs‟), pirg tgbgslg riagrbhriogs agog uf nrhf isaretgr, thl viz il oikgr isaretgr bi ceaaeñfjrivi bi Oåxeag.
Dhy riauirbgs qui fg puibif hphnhrsi phså lg qui phså. Hrriglh yh fgis ufh prisifaeh g ufh siøhl, pirg senui seifbg ufh luz if lh oiogreh. Lgriagrbhriogs agog ufg bi lgs tris nrhfbis isaretgris bi Khlesag, agog ilûlteog kunlhr, g agog il preoirg qui li hjreñ lhs puirths bi lh eoprifth hisaretgris agog Ahrlgs Cuiftis g h Ilifh Pgfehtgwsmh= lg riagrbhriogs pgrsus eftirvifaegfis, hcgrtufhbhs g fg, if lh tiliveseñf, lg riagrbhriogs pgrlhs fg pgr irubeths oifgs iftritifebhs adhrlhs qui sgstifïh agf Hftgfeg
Hlhtgrri, pirg, sgjri tgbg lg riagrbhriogs agog hquil vhreg y prgbenegsgefnifeg ahphz bi hlinrhr lh veseñf bi Mhcmh.
4. Ûlteohs tifbifaehs
Qi ahrhatirezhf pgr su ixpireoifthlesog il oixeahfg Cirfhfbg bil Phsg (8519=Phlefurg bi Oåxeag, 85>4) y lgs fhrrhbgris aujhfgs; Nuellirog Ahjrirh Efchfti(85:5), qui senui h Kgyai if lgs kuings virjhlis bi Rris trestis tenris (853>) y LhDhjhfh phrh uf efchfti becuftg (85>5), y Qivirg Qhrbuy (851>-8551= Agjrh, 85>:).
Hrniftefgs agog Ohfuil Puen (851:-8550), ixplgrhbgr bi lh aulturh pgpulhr ifLh trheaeñf bi Zeth Dhywgrtd (8534) y Il jisg bi lh oukir hrhøh (85>2), y GsvhlbgQgrehfg (8521-85>>), arïteag bil pirgfesog if Fg dhjrè oès pifhs y glvebg (8540).
If Pirû si bisthahf Ohfuil Qagrzh (85:4-8541), hutgr bi fgvilhs sgaehlis sgjrilhs luadhs ahopisefhs, y Hlcribg Jryai Iadifequi (8515-8555), bi pirsgfhlïseogistelg duogrïsteag y bisifahfthbg (Lh vebh ixhnirhbh bi Ohrtïf Zgohøh, 8548).Il nuhtiohltiag Hunustg Ogftirrgsg (85:8) is uf ohistrg bil rilhtg agrtg. Ûlte-ohoifti si dhf diadg pgpulhris bgs isaretgrhs, lh adelifh Eshjil Hllifbi (852:=Lh ahsh bi lgs ispïretus, 854:) y lh oixeahfh Lhurh Isquevil (8590= Agog hnuh phrh
adgaglhti, 8545).
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 252/726
:98
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
5. Ohreg Jifibitte
Il urunuhyg Ohreg Jifibitte (8505) dh aultevhbg lh pgisïh, il auiftg y lh fgvilh.Lh trinuh (8595) fhrrh il trèneag hogr thrbïg bi uf kujelhbg. Nrhaehs pgr il cuing(8539) is ufh bifufaeh bi lhs beathburhs. Il auoplihøgs bi Kuhf Èfnil (85>8) is
ufh auregsh fgvilh if virsg sgjri uf nuirrellirg.
“Isthbgs bi èfeog‟
Yfhs viais oi seiftg
agog pgjri aglefh
y gtrhs agog ogfthøh
bi auojris ripitebhs.
Yfhs viais oi seiftg
agog uf hahftelhbg
y if gtrhs agog uf aeilg
hzul pirg likhfg.
H viais ufg is
ohfhftehl iftri rgahs
y gtrhs viais uf èrjgl
agf lhs ûlteohs dgkhs.
tPirg dgy oi seiftg hpifhs
agog lhnufh efsgofi
agf uf iojhrahbirg
yh sef iojhrahaegfis
ufh lhnufh virbi
efoñvel y phaeifti
agfcgroi agf sus hlnhs
sus ousngs y sus piais,
sirifg if oe agfhfzhagfhfbg if qui ufh thrbi
ti hairquis y ti oeris,
ti oeris hl oerhroi.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 253/726
:9:
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
80. Kgså Bgfgsg
Il adelifg Kgså Bgfgsg (85:9-8553), lhrngteiopg ixelehbg, ritrhth if sus fgvilhs h lh bi-
ahbifti alhsi bgoefhfti bi su phïs oibehfti
uf istelg nrgtisag. Qus tïtulgs prefaephlis sgf Illunhr sef lïoetis (853>), Ahsh bi ahopg (85>4)y, sgjri tgbg, Il gjsaifg pèkhrg bi lh fgadi(85>0), fgvilh rurhl bi lifnuhki surrihlesth.
88. Il linhbg bil Jggo agftefûh
Il linhbg bil Jggo agftefûh prisifti if bevirshs ohfecisthaegfis dgy hsgaehbhsagf il hojenug Zihlesog oèneag, uf tåroefg qui dh sirvebg phrh bisarejer lhagojefhaeñf iftri grhlebhb y isareturh, if gtrhs phrtis. Burhfti lgs ûlteogs triefthhøgs, uf eopgrthfti fûoirg bi isaretgrhs dh iftrhbg h besputhr lh pgpulhrebhb bilgs “nrhfbis bil Jggo‟;
Lhurh Isquevil, if Oåxeag.
Luesh Shlifzuilh, if Hrniftefh.
Eshjil Hllifbi y Ohrailh Qirrhfg, if Adeli.
Lhurh Zistripg, if Aglgojeh.
Zgshreg Cirrå, if Puirtg Zeag.
Negagfbh Jille, if Feahrhnuh.
Fålebh Peøñf, if Jrhsel.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 254/726
:91
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Isths sgf hlnufhs bi lhs fhrrhbgrhs qui ohfteifif lh htifaeñf eftirfhaegfhl sgjrilhs litrhs lhtefghoireahfhs y si dhf tgohbg ufh isaifh letirhreh qui istuvg bgoe-fhbh trhbeaegfhloifti pgr lhs cenurhs ohsaulefhs. Qinûf lh ohygrïh bi lgs isaretgrislhtefghoireahfgs bi dgy, yh fg teifi siftebg hsgaehr il agftefifti agf uf istelgispiaïceag, puis si trhth bi aulturhs bevirshs, agoplikhs y plurhlis, if lhs qui il
supuistg Zihlesog Oèneag is sñlg ufh pgsejelebhb, iftri ouadhs, bi ilhjgrhr leti-rhrehoifti lh ixpireifaeh ditirgnåfih bi ahbh rineñf y ahbh efbevebug. Lh rineñfis dgy, hbioès, preogrbehloifti urjhfh y istè agfiathbh ïfteohoifti agf lgsprgaisgs bi agoiraehlezhaeñf y hpirturh bil senlg TTE.
8. Efvistenui if lh jejlegtiah g if Eftirfit hlnûf isaretg arïteag bi lh gjrh bi OhregShrnhs Llgsh. Dhnh ufh sïftises y prisåftilh if plifhreh.
:. Jusqui if lh jejlegtiah g if eftirfit uf crhnoiftg bi Zhyuilh, låhlg agf susagophøirgs/hs.
1. Efvistenui uf auiftg agrtg bi Hunustg Ogftirrgsg y låhlg h sus agophøirgs.
2. Grnhfïaisi agf sus agophøirgs/hs if sujnrupgs. Jusquif if vebig lh pilïaulhAgog hnuh phrh adgaglhti, jhshbh if il lejrg bi Lhurh Isquevil. Qiøhlif lgsilioiftgs bi Zihlesog oèneag qui hphriaif if illh.
:8
Istubehftis Rrhfscgroiogs
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 255/726
:92
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Hahftelhbg; agsth rgagsh agrthbh virteahloifti.
Haeahlhr; hbgrfhr, hbirizhr hlng g h hlnueif.
Aèfgf; rinlh g priaiptg, nifirhloifti cekhbgs pgr lh agstuojri g lgs usgs sgaehlis=
ogbilg bi ahrhatirïsteahs pirciaths.
Agfcluyif; si kufthf if uf oesog puftg g lunhr vhrehs lïfihs, agshs g pirsgfhs.
Bieaebeg; areoif agoitebg pgr lgs qui ohthf h uf begs.
Bishvififaeh; bishauirbg, besagrbeh.
Bisbiøhr; oifgspriaehr, trhthr agf bisbåf= bispriaehr g bisisteohr.
Isahpesth; pirsgfh qui teifi lh tifbifaeh h duer bi lh rihlebhb phrh fg hcrgfthr lgs
prgjliohs.
Isarupulgsh; qui rihlezh lh cufaeñf g il trhjhkg qui si li ifagoeifbh agf auebhbg,
isoirg y oefuaegsebhb= qui bubh g tioi sgjri lh virhaebhb g ixestifaeh bi ufh
agsh= qui seifti g suili sifter hsag g riailg dhaeh lhs agshs.Isplifbgr; auhlebhb bi lh pirsgfh g agsh qui dh hlahfzhbg su oèxeog bishrrgllg
g su oèxeoh pirciaaeñf= risplhfbgr, jrellg.
Ispurehs; fhaebhs cuirh bil ohtreogfeg= chlshs, fg hutåfteahs.
Cesurh; difbeburh lgfnetubefhl pgag prgcufbh, nreith.
Crha; trhki bi itequith ohsaulefg qui teifi pgr bitrès bgs chlbgfis.
Nifuefg; purg, sef oizalhs= prgpeg, fhturhl, linïteog.
Nrgtisag; rebïaulg, ixtrhvhnhfti g bi ohl nustg.
Efbhnhaeñf; efvistenhaeñf, hvirenuhaeñf.
Errioesejli; qui fg puibi pirbgfhrsi, goetersi, phshrsi pgr hltg.
Khleaeifsi; fhtevg bi Khlesag, Oåxeag.
Kunlhr; pirsgfh qui, pgr befirg y hfti il puijlg, ahfthjh, jhelhjh, riaethjh g dhaïh
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 256/726
:99
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
kuings y ohlhjhris.
Kuresbeaaeñf; tirretgreg sgjri il qui si ikirai uf pgbir g hutgrebhb.
Lineteohr; agfvirter hlng if linïteog, linhl g lïaetg= prgjhr lh lineteoebhb bi ufh
pirsgfh g agsh= ahphaethr h hlnueif phrh bisiopiøhr uf gceaeg g ahrng.Leoiøg; fhtevg bi Leoh, Pirû.
Oeoåteah; ricirebh h lh eoethaeñf if il hrti bi lh fhturhlizh, iftifbebh agog gjkitg
bi lh gjrh hrtïsteah= ricirebh h lh eoethaeñf bi lgs nistgs, hbiohfis y ahrhatirïsteahs
prgpehs bi ufh pirsgfh, nifirhloifti agog jurlh.
Ogfgagrbi; ogfñtgfg, sef vhrehaegfis g ahojegs.
Ogfuoifthl; ixailifti, ohnfïceag, ouy nrhfbi.Prisaefbejli; qui si puibi goeter, fg agfthr agf hlng g agf hlnueif= qui fg is
fiaishreg g eopgrthfti.
Qg; bijhkg, jhkg (pgr ikioplg; sg pritixtg ? jhkg pritixtg).
Qgliofi; ailijrhbg pûjleahoifti agf pgoph y isplifbgr= cgrohl, vèlebg, hago-
phøhbg bi tgbgs lgs riquesetgs fiaishregs= ohkistugsg, eopgfifti.
Qglcig; tåafeah phrh liir agrriathoifti lgs tixtgs ouseahlis y istubegs qui si rih-
lezhf phrh hbquererlh= ahfthr ohrahfbg il agopès y prgfufaehfbg lgs fgojris bi
lhs fgths.
Qusaethr; ahushr, prgogvir g prgvgahr.
Rgpg; ohoïcirg efsiatïvgrg qui vevif if nhlirïhs sujtirrèfihs qui ixahvhf agf
sus cuirtis uøhs.Rrhfsouthaeñf; ahojehr g agfvirter ufh agsh if gtrh.
Rrhstgahr; trhstgrfhr, hltirhr, rivglvir.
Ytñpeah; ricirebh h uf prgyiatg, ebih g sestioh errihlezhjli if il ogoiftg if qui
si agfaeji g si plhftih.
Sertugsesog; nrhf bgoefeg bi lh tåafeah bi uf hrti.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 257/726
:93
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
8
Qiseñf ::
IlJggo lhtefghoireahfg EEE
Hlikhbhs bi lgs ogbilgs letirhregs bil Jggo lhtefghoireahfg, lhs fuivhs nifirhaegfisbi isaretgris bi lh Zineñf, hufqui fg teifif fhbh if agftrh bi hutgris agfsebirhbgseoprisaefbejlis agog Nhjreil Nhraïh Oèrquiz g Ohreg Shrnhs Llgsh, si gpgfif hlh ebih bi pirohfiair jhkg lh sgojrh bil rihlesog oèneag y gtrhs tifbifaehs bilJggo. Pgr illg, ufh bi sus prefaephlis cefhlebhbis dh sebg lh bi rifufaehr y tgohrbesthfaeh bi lg qui illgs agfsebirhf agfaiptgs shnrhbgs bi lh aulturh lhtefghoi-
reahfh; il rihlesog oèneag agog ogbilg letirhreg bi Hoåreah Lhtefh, il prgyiatgpglïteag bi lh ezqueirbh -qui agfsebirhf fg is hagrbi agf lgs teiopgs hatuhlis-, y
lh aulturh hutñatgfh jhshbh if lh trhbeaeñf efbïnifh.
Rñoisi ufgs ogoiftgs phrh pifshr bi cgroh efbevebuhl, sgjri lhs senueiftisprinufths;
• ·Xuå is lh nlgjhlezhaeñf7
• ·Añog arii ustib qui lh nlgjhlezhaeñf si ivebifaeh if lh vebh agtebehfh7 ·Añogarii qui si riclikh if lh letirhturh7
• ·Agfgai y/g dh liïbg hlnûf hutgr bi lh letirhturh lhtefghoireahfh y/g aglgojehfhhatuhl7
Yfebhb :. Letirhturh lhtefghoireahfh bi lgssenlgs TT y TTE
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 258/726
:9>
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Kgrni Sglpe, isaretgr OixeahfgQhftehng Nhojgh, isaretgr Aglgojehfg
Qenfgs bi nlgjhlezhaeñf if lh Letirhturh LhtefghoireahfhAgftiopgrèfih
(crhnoiftg) Kgrni [ûøenh Phvlgv
(…) If lgs ûlteogs høgs sgogs tistengs bi fuivhs vgais bisbi il eftiregr bi fuivgsrilhtgs. Haiptiogs lh ixestifaeh bi rinegfis oès nlgjhlezhbhs y gtrhs oifgs nlgjh-lezhbhs, haiptiogs lh ixestifaeh bi isphaegs if lgs auhlis isti cifñoifg is lhtiftiy teifi sus ohfecisthaegfis if lh aulturh y if lhs hrtis, pgr thftg thojeåf if lh leti-
rhturh. Isi lunhr is lh aeubhb, lh urji, lh oitrñpgle lhtefghoireahfh, yh sih agfarithg eohnefhreh. If lh aeubhb is bgfbi isth nlgjhlezhaeñf hbgpth su ohfecisthaeñf oès
ivebifti, if il aiftrg ogtgr, suirti bi shlh bi oèquefhs bil plhfith. Hllï, bgfbiagfvevif oellgfis bi siris duohfgs, sgogs tistengs bi ufh effuoirhjli ahftebhbbi cifñoifgs qui ripirautif beriathoifti if ufh hatevebhb thf ilioifthl hl sirduohfg agog is lh eohnefhaeñf, lh arihaeñf. Ahojehf lgs isaifhregs urjhfgs (…)Lh aeubhb, lh urji agog tilñf bi cgfbg bi lgs hagftiaeoeiftgs phsh h sir if susrilhtgs uf pirsgfhki sefnulhr (…) Isti isaifhreg surni agog agftrhphrtebh hl oufbgrurhl, hl oifgs hlnufgs hutgris lg dhf plhftihbg ixplïaethoifti. Dhf quirebg is-thjliair ufh suirti bi rijilbïh hfti lh letirhturh qui dh bhbg grenif h ufh eohnifbi Hoåreah Lhtefh ixñteah, silvèteah, rurhl, efbïnifh, pgjri (…) Qe jeif lgs istelgsdhf ahojehbg dhy ufh oesoh veseñf bi Hoåreah Lhtefh qui pribgoefh bisbi LhSgrènefi bi Kgså Iusthseg Zevirh dhsth Aeif høgs bi sglibhb bi Nhraïh Oèrquiz g Ilveikg qui liïh fgvilhs bi hogr bi Lues Qipûlvibh. Qgogs silvèteags, preoetevgs quiveveogs hrrejh bi lgs èrjglis. Il sïojglg ushbg phrh ebifteceahr h Hoåreah Lhtefh isOhagfbg. U queifis si rijilhf bisbi lh aeubhb agftrh il istirigtepg ixñteag, sirivilhf if agftrh bi Ohagfbg (…) (Hlnufgs) hutgris dhf isthbg ispirhfbg su turfg.Lg qui deaeirgf cui fg sñlg bisthphr hlng qui isthjh isagfbebg, lhtifti, prgfuf-
14. www.prioegejirghoireahfg.az/bgauoiftgs/5fhibeaegf/:bgPrioegETWKgrni[ufenh.pbc
14
Eoènifis tgohbhs bi; dttp;//agoogfs.wemeoibeh.grn
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 259/726
:94
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
aeèfbgsi efbevebuhloifti if lhs bestefths ahpethlis subhoireahfhs, se fg qui oèsjeif pgstulhrgf ufh suirti bi ohfeceistg letirhreg qui fg tifïh fhbh qui vir agf lhsgjrhs qui lgs arïteags ohfequigs quirïhf haipthr agog letirhturh lhtefghoireahfh.Lh prgsh lhtefghoireahfh, agf lh vethlebhb qui li dh ahrhatirezhbg seiopri, fgsllhoñ if lgs fgvifth bil senlg riaeåf phshbg h bisaujrer ufh fuivh beoifseñf, ufh
beoifseñf finhbh bijebg h lh efahphaebhb bi haipthr lgs ahojegs if il agftefifti,ahojegs if fuistrh ebiftebhb aulturhl, ufh ebiftebhb qui diogs cgrzhbg h ufh seoplivhrehfti bi lg ixñteag y qui diogs trhthbg bi bicefer agliatevhoifti (…) Isth fuivhprgsh lhtefghoireahfh, lh nifirhaeñf oès kgvif bi hutgris (fhaebgs lh ohygrïh biillgs if lgs høgs sisifth) fgs prisifth ufh vhreibhb bi gjrhs bgfbi Lhtefghoåreahteifi uf rgstrg becirifti. Hl Zihlesog oèneag li hphriai hl ahoefg gtrh rihlebhb, lhbi uf suj-agftefifti trhfsaulturhlezhbg, bgfbi dhy OaBgfhlbs y agoputhbgris,bgfbi lgs pirsgfhkis isauadhf oûseah rgam y aethf pilïaulhs nrefnhs. Lhs destgrehs
qui si auifthf pgsiif ufh pirspiatevh prgcufbhoifti sujkitevh, efbevebuhl, bgf-
bi lh rihlebhb isth thoezhbh bi sïojglgs qui aeraulhf, qui si isahphf y qui fgsouistrhf lh ixestifaeh bi gtrgs siris duohfgs, gtrg tepg bi pirsgfhkis (…) If tgbgsistgs rilhtgs hjufbh lh efcluifaeh bi lgs oibegs bi agoufeahaeñf; lh tiliveseñf, lhrhbeg, lgs tilåcgfgs, il aefi (…) Lhs gjrhs istèf llifhs tïtulgs bi ahfaegfis if efnlås,slhfn, ricrhfis bil dhjlh urjhfh, crhsis diadhs, ixtrhatgs bi pujleaebhb.‟
h. If lh liaturh hftiregr, ebiftecequi lhs ahrhatirïsteahs bi lh fuivh letirhturh lhtefgh-
oireahfh qui lh dhaif becirifti h tgbgs lgs ogveoeiftgs y agrreiftis hftiregris(rgohfteaesog, ogbirfesog, ita.).
j. Efbhnui if Eftirfit auèlis sgf lgs tiohs trhthbgs if lgs senueiftis lejrgs bi hu-
tgris aglgojehfgs; Il glvebg qui siriogs (Diatgr Hjhb Chaeglefai), Qhthfès (OhregOifbgzh), Phrhïsg Rrhvil (Kgrni Crhfag), Århsi ufh viz il hogr pirg tuvi qui ohthrlg (Icrheo Oibefh) y Lhrh (Fhduo Ogftt). Isagkh il lejrg qui oès li llhoi lh htifaeñfpgr su tioèteah= jusqui uf crhnoiftg if Eftirfit. Luing;- Hfhlïailg h lh luz bi lhs ahrhatirïsteahs bi lh fuivh letirhturh lhtefghoireahfh.- ·Xuå aeraufsthfaehs, ogoiftgs destñreags g hspiatgs alhvi bi lh agtebehfebhb bifuistrg phïs vi riclikhbgs if il crhnoiftg isagnebg7 (pgr ikioplg; lh veglifaeh if
lhs zgfhs urjhfhs= lgs prgjliohs oifthlis bi lh pgjlhaeñf, ita.).
8
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 260/726
:95
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Hutgris bisthahbgs bi lh fuivh letirhturh lhtefghoireahfh
Pirû
• Qhftehng Zgfahnleglg; Hjrel rgkg, Il hohfti urunuhyg y Pubgr.
Hrniftefh
• Ohrailg Jeroèkir; Il hjgnhbg bil ohraehfg, Lh sinufbh ahjizh. Fgteaehs ixtrhøhsE, Kunhr h ohthr. Fgteaehs ixtrhøhs EEE, Fuivhs destgrehs bi dgojris ahshbgs y Kueaeghl Zhtñf Påriz.
• Oiopg Nehrbefille; Lh rivgluaeñf if jeaealith, ·Pgr quå prgdejeirgf il aerag7, Xuå
sglgs si quibhf lgs ouirtgs, Qhftg Gceaeg bi lh Oiogreh y Seseths bispuås bi dgrh.
• Zeahrbg Penleh; Lh aeubhb husifti, Auiftgs ogrhlis, Plhth quiohbh y Jlhfag fga-turfg.
Adeli
• Hljirtg Cunuit; Qgjribgses, Ohlh gfbh, Auiftgs agf hlmohf, Pgr chvgr, rijgjefhr, Hpuftis hutesths, Oe auirpg is ufh ailbh y Aefåphth.
Oåxeag
• Nuellirog Hrrehnh; Isauhbrñf Nuellgtefh, Yf bulai glgr h ouirti, Il jûchlg bi lhfgadi y Lgs tris ifteirrgs bi Oilquïhbis Istrhbh.
Nuellirog Hrrehnh, isaretgr, prgbuatgr yberiatgr bi aefi oixeahfg
Eoènif tgohbh bi; dttp;//agoogfs.wemeoibeh.grn
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 261/726
:30
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
• Èfnilis Ohstrith; Hrrèfahoi lh vebh, Ohl bi hogris, Fefnufh itirfebhb agog lhoïh y Èfnil Ohlenfg.
• Kuhf Sellgrg; Il besphrg bi hrnñf, Ohtireh bespuisth y Llhohbhs bi Èostirbho.
• Kgrni Sglpe; Peizh if cgroh bi sgfhth, phrh clhuth, gjgi, aillg y hrph, Gp. 8, Bïhsbi erh, Qhfhr tu peil hohrnh, Gsaurg jgsqui gsaurg y Lh tikibgrh bi sgojrhs.
Aglgojeh
• Kuhf Nhjreil Sèsquiz; Lgs hohftis bi Rgbgs lgs Qhftgs, Il hrti bi lh bestgrseñf y Il ruebg bi lhs agshs hl ahir.
• Dåatgr Hjhb Chaeglefai; Rrhthbg bi aulefhreh phrh oukiris trestis, Jhsurh y Il glvebgqui siriogs.
• Kgrni Crhfag; Zgshreg Rekirhs y Phrhïsg Rrhvil.
• Rgoès Ngfzèliz; Phrh hftis bil glvebg, Lgs ahjhlletgs bil behjlg y Hjrhdho iftrijhfbebgs.
Rgoès Ngfzèliz, isaretgr Aglgojehfg E o è n i f t g o h b h b i ; d t t p ; / / a g o o g f s . w
e m e o i b e h . g r n
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 262/726
:38
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
• Icrheo Oibefh; Yfh phrib y gtrgs pgiohs, Århsi ufh viz il hogr pirg tuvi quiohthrlg, Qixuhlebhb bi lh phftirh rgsh y Pestglirgs/Puths y bioiftis.
• Fhduo Ogftt; Oebfendt brihos, Il Ismeohl y lh Ohrepgsh y Oenuil bi AirvhftisQhhvibrh, Sirshbg if bisbeadhs y Lhrh.
• Qhftehng Nhojgh; Pirbir is auisteñf bi oåtgbg, Sebh cilez bi uf kgvif llhohbgIstijhf, Il airag bi Jgngtè y Fiarñpgles.
• Ohreg Oifbgzh; Lh aeubhb bi lgs uojrhlis, Qagrpeg Aety, Qhthfès y Lh eopgrthfaehbi ogrer h teiopg.
Zispgfbh;h. Qe ustib cuirh isaretgr, ·h auèl bi tgbgs lgs ogveoeiftgs letirhregs vestgs burhfti
il oñbulg li nusthrïh pirtifiair7 ·Agf auèl si ebifteceah oès7 ·Pgr quå7
j. Efvistenui if Eftirfit, auèlis sgf lgs hutgris/hs oès eopgrthftis bi su Zineñf.Luing;- Dhnh ufh sïftises bi su gjrh.- Qiøhli lgs hpgrtis bi beadgs isaretgris h su Zineñf.
::
Istubehftis Rrhfscgroiogs - Fhreøg
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 263/726
:3:
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
Jejlegnrhcïh
• Jirih Fûøiz, Zhûl. “Hfèleses bil pgioh ²Rû fg shji efnlå² bi Feaglès Nuellåf.Bespgfejli if; dttp;//is.sarejb.ago/bga/3103554:/RY-FG-QHJI-EFNLI
• Jegnrhcïh bi Aåshr Shllikg. Bespgfejli if; dttp;//www.jegnrhcehsyvebhs.ago/ jegnrhceh/v/vhllikg.dto
• Jegnrhcïh bi Kgrni Hohbg. Bespgfejli if; dttp;//www.kgrnihohbg.grn.jr/7phniWeb?>9
• Jegnrhcïh bi Feahfgr Phrrh. Eahretg, suplioiftg ibuahtevg bil pireñbeag Lh Rirai-
rh. Bespgfejli if; dttp;//www.eahretg.al/jegnrhcehs/hrteaulg/p/:005/8:/:9:->49:-5-phrrh-feahfgr.sdtol
• Ahrellh, Ioeleg. “Letirhturh jhrrgah y èojetg aglgfehl‟. Rdishurus. Rgog TTES.Fg. 1 (8535). Aiftrg Sertuhl Airvhftis.
• Agluojeh Yfevirsety. “Il senlg TT if Desphfghoåreah; rivgluaegfis, beathburhs,
nlgjhlezhaeñf.‟ Bespgfejli if; dttp;//www.agluojeh.ibu/au/sphfesd/agursis/ sphfesd1190/03senlgxxdesp/agftixtg.dtol
• Bi lh Cuifti, Kgså Hljirtg. (:009). “Shfnuhrbehs letirhrehs, ·ufh iståteah qui fgssenui eftirpilhfbg7‟. Zivesth Letirhturh y Lefnüïsteah, F° 83. Qhftehng bi Adeli,Yfevirsebhb Ahtñleah Qelvh Difrïquiz.
• Bïhz Bïhz, Ibuhrbg. “Hfèleses biLgs bi Hjhkg bi Ohrehfg Hzuilh. Bespgfejli if;
dttp;//ibbeitefn.ago/isp/lgsbihjhkg/lgsbihjhkg.dtol
• Isquevil, Uhuohrh. “Il Jggo. Prefaephlis ixpgfiftis bi lh Letirhturh bil senlg TT(Lhtefghoåreah).‟ Bespgfejli if; dttp;//letirhturhnifirhlutio.jlgnspgt.ago/:004/ 0:/il-jggo.dtol
• Nuellirog Cirfèfbiz Zgbrïnuiz-Isahlgfh. “Aursg bi Ixpriseñf Isareth‟. Kufth bi Hfbhluaïh. Agfsikg bi Ibuahaeñf bi Hvirrgis. Bespgfejli if;
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 264/726
:31
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Lifnuhki y agoufeahaeñf
dttp;//www.kufthbihfbhluaeh.is/hvirrgis/~28>00124/biphrthoiftgs/lifnuh/ aursg%:0bi%:0ribhaaegf.pbc
• Ngois, Oenuil. (:00:). Iståteah bil Ogbirfesog desphfghoireahfg. Ahrhahs,Jejlegtiah Hyhauadg.
• Nñoiz Shlbirrhoh, Pibrg. (8545). Il senlg TET y il rgohfteaesog. Rgohbg biAhrlgs Hrturg Aheaibg (agopelhaeñf arïteah). Kgrni Eshhas, su Ohrïh, sus luadhs.Oibillïf, Ibetgrehl Lihlgf.
• Nrhsis, Pibrg. (855:). “Hfbrås Jillg‟. Beaaegfhreg Ifaealgpåbeag bi lhs Litrhs bi Hoåreah Lhtefh (BILHL). Ahrhahs, Jejlegtiah Hyhauadg.
• Efstetutg Ahrlgs Nrhaebh. “Letirhturhs pridespèfeahs‟. Bespgfejli if; dttp;// hlg.ago.ox.trepgb.ago/eahnrh/letirhturh/8/letWpridesphfeahs.dtol
/www.litrhleh.ago/:14/iftrivesths08.dtol
• Ogfnueñ, Lues. (8592). Lh pgisïh pgstogbirfesth piruhfh. Oåxeag; Cgfbg biAulturh Iagfñoeah.
• Pirrgoht Hunustïf, Mivef. “Lhs `rinlhs bi lh Destgreh`; argfesths bi Efbehs,hprgpehaegfis linïteohs y plhnegs if il besaursg destgregnrèceag rifhaiftesth yjhrrgag‟. Yfevirsetå Phres-Qgrjgffi Phres ES Yfevirsebhb Agoplutifsi. Bespg-
fejli if; [email protected];//www.areoea.phres-sgrjgffi.cr/hatis/shl2/ pirrgoht.pbc
• Prubifaeg, Hjrhdho. “Letirhturh Hoireahfh if lgs hrtïaulgs bi Shllikg.‟ Bes-pgfejli if; dttp;//hjrhdhoprubifaeg.jlgnspgt.ago/:080/02/aishr-vhllikg.dtol
• Zgbñ, Kgså Ifrequi. (8585). Il ahoefg bi phrgs (Oibethaegfis y hfbhfzhs).Shlifaeh, Ibetgrehl Airvhftis.
• Qhftï, Ifreag Ohreg. “Iftrivesth agf Gathveg Phz. Il oestireg bi lh vgahaeñf.‟Zivesth Litrhs Lejris. Bespgfejli if; dttp;//www.litrhslejris.ago/rivesth/agfveveg/ iftrivesth-agf-gathveg-phz
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 265/726
:32
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
rih Lifnuhki y agoufeahaeñf
• Yfevirsety gc Punit Qgufb. “Aregllesog, efbehfesog i efbenifesog.‟ Bespgfejliif; dttp;//www:.ups.ibu/chaulty/klhng/sp288/dtol/ufet:/ufet:W08.dtol
• Shuadirit, Nirhrbg. (:000). “Ibuahaeñf bil siftebg arïteag hfti lgs oibegs biagoufeahaeñf.‟ Pgfifaeh if il TTET Agfnrisg Fhaegfhl Grbefhreg bi Pibehtrïh
bi lh Hsgaehaeñf Isphøglh bi Pibehtrïh. Bespgfejli if; dttp;//www.saptci.ago/ oeargsetis/AgfnrisgWHIPW:000/Pgfifaehs-dto/NWShuadirit.dtol
• Silhrbi, Dåatgr. (:004). “Lh letirhturh lhtefghoireahfh if il senlg TTE.‟Zivesth Fgteaehs Letirhrehs. Bespgfejli if; dttp;//www.fgteaehsletirhrehs.ago/ hrteaulgsWletirhregs/hrteaulgs%:0letirhregs%:002.dtol
• Siris, Lues. (:00:). “Feaglès Nuellåf y il pirïgbg vhfnuhrbesth if HoåreahLhtefh‟.Aejirlitrhs; Zivesth bi arïteah letirhreh y bi aulturh, fg. >. Isphøh, YfevirsebhbAhrbifhl Dirrirh-AI.
• [ûøenh Plhvlgv, Kgrni. “Qenfgs bi nlgjhlezhaeñf if lh Letirhturh LhtefghoireahfhAgftiopgrèfih.‟ Yfevirzeth Mhrlgvh. TSEEE Ibeaeñf bil Prioeg Ejirghoireahfgif lh Zipûjleah Adiah. Bespgfejli if; dttp;//www.prioegejirghoireahfg.az/
bgauoiftgs/5fhibeaegf/:bgPrioegETWKgrni[ufenh.pbc
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 266/726
Pheshki bi Juishag- Fhreøg
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 267/726
:33
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
I s
t è f b h r i s j è s e a g s b i a g o p i t i f a e h s i f A e i f a e h s F h t u r h l i s
O h f i k g a g f g a e o e i f t g s p r g p e g s b i l h s A e i f a e h s F h t u r h l i s
A g o p i t i f a e h s
C h a t g r i s b i g r n h
f e z h a e ñ f
· H q u å
q u i r i o g s
l l i n h r 7
I f t g r f g
v e v g
· A ñ o g b i o u i s t r g l
g h p r i f b e b g 7
I f t g r f g c ï s e a g
A e i
f a e h ,
t i a f g l g n ï h
y s g a e i b h b
•
A l h s e c e a g g r n h f
e s o g s i f n r u p g s
t h x g f
ñ o
e a g s
b i h a u i r b g a g f
s u s a h r h a t i r ï s t e a h s a i l u
l h r i s .
•
P r g p g f n g h l t i r f h t e v h s
b i a l h s e c
e a h a e ñ f
b i h l n u f g s g r n h f
e s o g s
b i
b e c ï a e l u
j e a h a e ñ f
t h x g f
ñ o e a h .
•
E b i f
t e c e a g a r e t i r e g s p h r h a l h s e c e a h r
e f b e v e b u g s
b i f
t r g b i u f h
o e s o h i s p i a e i .
•
A g o p h r g s e s t i o h s
b i
ñ r n h f g s
b i
b e c i r i f
t i s n r u p g s
t h x g f
ñ -
o e a g s .
•
I x p l e a g l h e o p g r t h f a e h
b i
l h s d g r o g f h s i f
l h r i n u
l h a e ñ f
b i
l h s c u f a e g f i s i f i
l s i r
d u o h f
g .
•
A g o p h r g y i x p
l e a g l g s s e s t i o
h s b i
b i
c i f s h y h t h q u i
b i
h l n u f g s h f
e o h l i s y p
l h f t h s i f i
l h s p i a t g o g r c g
l ñ n e a g y
c e s e g l ñ n e a g .
•
C g r o u
l g d e p ñ t i s e s h a i r a h
b i l g
r e n i f y i v g
l u a e ñ f
b i u f n r u p g
b i g r n h f
e s o g s .
•
I s t h j l i z a g r i
l h a e g f i s i f
t r i i l a l e o h i f
l h s b e c i r i f
t i s i r h s
n i g
l ñ n e a h s y
l h s h b h p
t h a e g f i s
b i
l g s s i r i s v e v g s .
•
A g o p h r g
b e c i r i f t i s t i g r ï h s s g j
r i i l g r e n i f
b i
l h s i s p i a e i s .
I x p
l e a g
l h v h r e h
j e l e b h
b i f l h
s
p g
j l h a
e g f i s y
l h b e v i r s e b h
b
j e g l ñ n e a h a g o g a g f s i a u i f a
e h
b i i s t r h t i n e h s
b i r i p r g
b u a a e ñ f
a h o j e g s n i f
å t e a g s y s i
l i a a e ñ f
f h t u r h l .
I x p l e a g a g f
b e a e g f i s
b i a h o j e g
y a g f s i r v h a e ñ f i f
b e v i r s g s s e s t i
-
o h s ,
t i f e i f
b g i f a u i f
t h t r h f s -
c i r i f a e h s y
t r h f s p g r t i
b i i f i r n
ï h
y s u
e f t i r h a a e ñ f a g f
l h o h t i r e h .
E b i f
t e c e a g h p
l e a h a
e g f i s
b i h
l -
n u f g s a g f g a e o
e i f
t g s s g
j r i
l h
d i r i f a e h y
l h r i p r g
b u a a e ñ f h
l
o i
k g r h o
e i f
t g b i
l h a h l e b h b b i
v e b h
b i
l h s p g
j l h a e g f i s .
E b i f
t e c e a g h p
l e a h a e g f i s a g o i r a e h
-
l i s i
e f b u s t r e h l i s
b i
l t r h f s p g r t
i
b i i f i r n ï h y
b i
l h s e f t i r h a a e g f i
s
b i
l h o h t i r e h .
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 268/726
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 269/726
:34
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Ï f b e a i
Yfebhb 8. Rhxgfgoïh :>0
Qiseñf 8. Bicefeaeñf bi thxgfgoïh :>0
Qiseñf :. Fgoifalhturh bi lhs ispiaeis :>1
Qiseñf 1. Lgs riefgs bi lh fhturhlizh :>3
Yfebhb :. Ispiaeis y pgjlhaegfis :4>
Qiseñf 2. Nifirhlebhbis bi lhs ispiaeis y pgjlhaegfis :4>
Qiseñf 9. Zilhaegfis iftri pgjlhaegfis :5:
Yfebhb 1. Lh ivgluaeñf; lgs ahojegs bi lhs pgjlhaegfis
if il teiopg 10:
Qiseñf 3. Irhs niglñneahs y grenif bi lh vebh 10:
Qiseñf >. Il nrhf èrjgl bi lh vebh 184
Qiseñf 4. Lh ivgluaeñf 1::
Qiseñf 5. Qiliaaeñf fhturhl y ivebifaehs
bi lh ivgluaeñf 1:4
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 270/726
:35
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Ï fb e a i
Qiseñf 80. Añog gaurri lh ivgluaeñf 11:
Qiseñf 88. Hbhpthaegfis y ispiaeis 121
Yfebhb 2. Qestioh firvegsg 12>
Qiseñf 8:. Il sestioh firvegsg 12>
Qiseñf 81. Il eopulsg firvegsg 198
Qiseñf 82. Qestiohs firvegsgs if lgs hfeohlis
y siris duohfgs 13:
Qiseñf 89. Ifciroibhbis bil sestioh firvegsg 1>0
Qiseñf 83. Ohfgs h lh Gjrh 1>2
Yfebhb 9. Iliatrgstèteah; ufh cuirzh cufbhoifthl
bi lh fhturhlizh 1>9
Qiseñf 8>. Iliatrgstèteah 1>9
Qiseñf 84. Agrreifti ilåatreah 1>5
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 271/726
:>0
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Rhxgfgoïh is ufh phlhjrh qui prgveifi bil nreing thxes qui senfeceah grbifhoeiftgy fgogs qui senfeceah liy g rinlh. Qi li bh isti fgojri h lh aeifaeh qui alhseceah ygrbifh h lgs siris jeñteags y lgs ujeah if nrupgs kirèrqueags, phrh rishlthr sus ahrha-tirïsteahs seoelhris y beciriftis if rilhaeñf agf gtrgs grnhfesogs.
Reifi if auifth il istubeg bi lgs ahrhatiris;
• Ogrcglñneags; qui si gjsirvhf h seopli vesth.
• Aetglñneags; sgf gjsirvhaegfis ailulhris qui si llivhf h ahjg agf hyubh biloeargsagpeg.
• Jegquïoeags; sgf il istubeg bi lh agopgseaeñf quïoeah bi lgs siris jeñteags.
• Ceseglñneags; cufaegfhoeiftg bi lhs istruaturhs.
¡Il preoirg if utelezhr lgs fgojris sinûf su ahtingrïhcui Hrestñtilis!
If fuistrh jegscirh ixesti ufh nrhf jegbevirsebhb= pgristh rhzñf, lgs aeiftïceags dhf jusahbg lh ohfirh bigrnhfezhrlh y alhseceahrlh phrh llinhr h agfgairlh oikgr=hsï si bishrrgllñ lh thxgfgoïh.
Qiseñf 8
Bicfeaeñf bi thxgfgoïh
Yfebhb 8. Rhxgfgoïh; Alhsecahaeñf bi lh bevirsebhb bi lhvebh
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 272/726
:>8
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Bijebg h lhs rilhaegfis celgnifåteahs y bi hauirbg agf oiahfesogs bi ivgluaeñf, lgs sirisvevgs si rilhaegfhf iftri sï. Isti diadg dh piroetebg hnruphrlgs pgr kirhrquïhs, is biaer, vhfhuoifthfbg bi fevil thxgfñoeag h oibebh qui si nifirhlezhf lhs rilhaegfis. Pgr ikio-plg, il nrupg oès ispiaïceag y pgr il auhl si oebi lh bevirsebhb is lh ispiaei, y bisbi hdï vh sujeifbg il fevil thxgfñoeag dhaeh il nåfirg y hsï suaisevhoifti dhsth llinhr hl riefg.
Lhs ahtingrïhs thxgfñoeahs oès eopgrthftis, bi oifgr h ohygr, sgf; lh ispiaei,il nåfirg, lh choeleh, il grbif, lh alhsi, il celuo g beveseñf y il riefg. Yfh g vhrehsispiaeis phriaebhs si hnruphf if uf oesog nåfirg= ufg g vhregs nåfirgs si hnru-phf if ufh choeleh= ufh g vhrehs choelehs cgrohf uf grbif= ufg g vhregs ñrbifis,ufh alhsi= lhs alhsis seoelhris si hnruphf if uf celuo g beveseñf, y lh hnruphaeñf biistgs agfstetuyi uf riefg.
Cenurh 8.
Rhxgfgoïh bi lgs siris vevgs
Nrupgs kirèrqueags
Lh ispiaei is lh ahtingrïh thxgfñ-oeah cufbhoifthl y riprisifth lh
ufebhb jèseah bi lh alhseceahaeñf.Il agfaiptg bi ispiaei jeglñneahprgpuistg pgr il jeñlgng Irfst Ohyrbicefi h lh ispiaei agog;“Yf agfkuftg bi grnhfesogs quipgsiif uf eopgrthfti fûoirg biahrhatiris if agoûf, puis agophr-tif uf oesog phtreogfeg nifåteag,
puibif aruzhrsi iftri illgs bhfbgbisaifbifaeh cårtel y, if agfbe-aegfis fhturhlis, fg eftirahojehfbeadgs ahrhatiris agf il ristg bilgs grnhfesogs= is biaer, ixesti hes-lhoeiftg riprgbuatevg.‟
Ilifh Bïhz Pibrgadi. Biphrthoiftg bi Jeglgnïh-Niglgnïh Bespgfejli
if; ilifhpbradi.celis.wgrbpriss.ago/:080/05 tioh88.pbc
Eohnif tgohbh bi; dttp;//agoogfs.wemeoibeh.grn
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 273/726
:>:
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Sihogs uf ikioplg bi lgs nrupgs thxgfñoeags h lgs auhlis pirtifiai il sir duohfg;il fgojri aeiftïceag bi lgs duohfgs is Dgog shpeifs= pirtifiai hl nåfirg Dgogy h lh choeleh Dgoefebhi= h su viz, lh choeleh Dgoefebhi pirtifiai hl grbif bilgs preohtis (ogfgs)= åstgs h lh alhsi ohoohleh (ohoïcirgs)= isth alhsi hl PdyluoAdgrbhth (agrbhbgs, agf sestioh oåbulh ispefhl y sestioh firvegsg), y cefhloifti
hl riefg hfeohl (siris ditirñtrgcgs agf ahphaebhb bi lgagogaeñf).
Cenurh :. Ahtingrezhaeñf thxgfñoeah bil Dgog Qhpeifs.
Ispiaei; Qhpeifs
Ziefg; Hfeohl
Pdyluo; Adgrbhth
Alhsi; Ohoohleh
Choeleh; Dgoefebhi
Grbif; Preohtis
Nåfirg; Dgog
Zihleai lh ahtingrezhaeñf thxgfñoeah bi lgs senueiftis ahfefgs; pirrg y lgjg.
Pgr supuistg qui if lh hatuhlebhb, fg ixestif oès ispiaeis bil nåfirg Dgog= oèshbilhfti, if lh Yfebhb bi ivgluaeñf istubehriogs lhs ispiaeis bi dgoïfebgs quiixesteirgf y si ixtefnueirgf agog il Dgog fihrbifthlifses, Dgog dhjeles y ilDgog iriatus.
8
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 274/726
:>1
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
If isti ahsg, Rriohratgs is il fgojri bil nåfirg, y Rriohratgs grfhtus il bi lhispiaei.
Lhs phlhjrhs bi lh fgoifalhturh bijif isarejersi agf lh preoirh litrh if ohyûsaulhy il ristg if oefûsaulh, utelezhfbg litrh aursevh. Lh ispiaei si riprisifth agf lhs
litrhs Qp.
Lh ispiaei, teifi nrhf eopgrthfaeh, bijebg h qui si riagfgaif agog;
Ahrlgs Leffig isthjliaeñ uf sestioh jefhreg bi fg-oifalhturh phrh bisenfhr lgs fgojris aeiftïceagsbi lhs ispiaeis qui agfsesti if uf fgojri ûfeagagopuistg bi bgs phrtis qui fgs efbeahf il nåfirg
y lh ispiaei. Ikioplg; il gsg bi hftigkgs qui dhjethif lgs jgsquis bi feijlh bi fuistrg phïs, qui is if-båoeag bi lgs Hfbis y si ifauiftrh if hoifhzh biixtefaeñf, teifi agog fgojri aeiftïceag Rriohratgsgrfhtus.
• Grnhfesogs ahphais bi riprgbuaersi iftri sï.• Grnhfesogs ahphais bi grenefhr arïhs vehjlis.• Grnhfesogs ahphais bi prgarihr dekgs cårtelis.
Qiseñf :
Fgoifalhturh bi lhs ispiaeis
Yfebhb 8. Rhxgfgoïh; Alhsecahaeñf bi lh bevirsebhb bi lhvebh
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 275/726
:>2
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Lgs dïjrebgs sgf lgs bisaifbeiftis qui risulthf bilaruai iftri bgs ispiaeis bestefths= hbioès, sgf is-tårelis bijebg h su efahphaebhb phrh arihr aålulhs
riprgbuatgrhs.
Il aijrhllg (aruai bi yinuh agf
aijrh ohadg).
Auhfbg uf aeiftïceag bisaujri ufh fuivhispiaei, biji rinestrhrlh y bevulnhrlh biftrgbi lh agoufebhb aeiftïceah eftirfhaegfhl.
8
8. Efvistenui lgs fgojris aeiftïceags bi lhs senueiftis plhfths y hfeohlis;
Gsg bi hftigkgs;
Bhfth bi pèrhog;
Phloh bi airh;
Grquïbih;
Añfbgr bi lgs Hfbis;
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 276/726
:>9
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
:. H quå ispiaei agrrispgfbif g if quå fevil thxgfñoeag si puibif ujeahr lgssenueiftis grnhfesogs;
• Lh oulh (aruai bi yinuh agf jurrg).
• Il aijrhllg (aruai bi yinuh agf aijrh ohadg).• Il lhjrhbgr (rhzh bi pirrg bgoåsteag).
1. Efvistenui sgjri lgs dïjrebgs y lhs sujispiaeis.
Lgs gtrgs nrupgs thxgfñoeags thojeåf teifif fgoifalh-turh ahrhatirïsteah, ispiaehloifti lgs sucekgs cefhlis bi lgsfgojris. Ikioplg; lhs choelehs bil riefg hfeohl tiroefhfif il sucekg ebhi.
dttp;//www.jegpseaglgneh.fit
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 277/726
:>3
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Ziefg oñfirh
Agoprifbi grnhfesogs ufeailulhris quipgsiif phrib ailulhr y riprgbuaaeñfhsixuhl, agog lhs jhatirehs qui dhjethfif tgbgs lgs hojeiftis, thl agog veogsif lh Yfebhb bi Oeargjeglgnïh bil oñ-bulg hftiregr.
If auhftg h lh alhseceahaeñf bi lhs jhati-rehs, lgs jeñlgngs dhf tifebg beceaulthbispgrqui si bisagfgaif lhs rilhaegfisivglutevhs iftri illhs. Pgr isti ogtevg,oès qui hnruphr if Pdyluo, dhf hsenfh-bg nrupgs qui if lh prèateah chaelethf ilistubeg= iftri illgs si ifauiftrhf;
Agog lg diogs trhjhkhbg if oñbulgs hftiregris, ixestif aefagriefgs if lh fhturhlizh qui agrrispgfbif h lh ahtingrïh thxgfñoeahoès nifirhl.
Ahbh ufg bi lgs riefgs si bevebi if lhs ahtingrïhs thxgfñoeahs qui trhjhkhogs
hl prefaepeg bi ahbh ufebhb. Pgr istg, lh beveseñf pgr nrupgs thxgfñoeags isouy rhoeceahbh bijebg h lh bevirsebhb bi ispiaeis.
Ahopylgjhatir kikufe (Prgtigjhatireh)
Lgs thxñfgogs trhjhkhf agf ufhs dirrhoeifths llhohbhs alhvis thxgfñoeahs quilis piroetif alhseceahr uf grnhfesog biftrg bi lhs ahtingrïhs agrrispgfbeiftisi efalusg, ebifteceahr bi quå ispiaei si trhth.
Qiseñf 1
Lgs riefgs bi lh fhturhlizh
Yfebhb 8. Rhxgfgoïh; Alhsecahaeñf bi lh bevirsebhb bi lhvebh
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 278/726
:>>
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Jhatirehs
Iujhatirehs
Hrquigjhatirehs
Aehfgjhatirehs(g hlnhs virbi hzulis)
Jegquïoeahoifti sgf beciriftis h lhs gtrhs jhati-rehs if su phrib ailulhr, bijebg h lhs agfbeaegfisixtriohs bgfbi dhjethf; ohfhftehlis (dhsth 800°A),isthfquis shlefgs y hzucrhbgs= sgf hfhirgjehs. Pgrisths agfbeaegfis seoelhris h lhs preoetevhs bi lhReirrh auhfbg hphriaeñ lh vebh, si arii qui puibifsir lgs hfaistrgs bi bgfbi bisaifbeñ tgbh cgroh bivebh ailulhr.
Qgf lhs oès agfgaebhs y istubehbhs. Dhjethf iftgbgs lgs oibegs. Ahse tgbhs sgjrivevif if cgrohufeailulhr, hufqui hlnufhs thojeåf cgrohf aglgfehs.Reifif ufh phrib ailulhr ouy risestifti. Qi bevebifif bgs nrhfbis nrupgs sinûf lhs prgpeibhbis bi tef-aeñf (hjsgraeñf bi aglgrhfti veglith); nrhopgsetevhs y
nrhofinhtevhs= sinûf lh cgroh si bevebif if agags,jhaelgs y isperelgs.
Dhjethf if lhngs, lhnufhs, ohris y suilgs dûoibgs,cgrohfbg nrhfbis aglgfehs= agfteifif algrgcelh y gtrgspenoiftgs= sgf cekhbgrhs bi fetrñnifg y prgbuaifgxïnifg= su riprgbuaaeñf is hsixuhl. Cgrohf lïquifis
if seojegses agf hlnufgs dgfngs.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 279/726
:>4
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Hfhirgjeg; grnhfesog qui rihlezh su oithjglesog sef gxïnifgogliaulhr.
Iunlifh Hoijh
Ziefg prgtesth
Qgf cgrohs ufeailulhris iuahregths qui teifif istruaturhs phrh lh lgagogaeñf agog
aelegs y clhnilgs, tgohf il hleoiftg pgr chngaetgses y pefgaetgses, y si grnhfezhf ifaglgfehs (hnruphaeñf bi aålulhs). Qus riprisifthftis sgf lh hoijh, lh iunlifh y ilphrhoiaeg.
Iftri lgs prgtesths si puibi efaluer h lgs ditirgtrñceags (prgtgzghregs), lgs hutgtrñce-ags (hlnhs), y lgs cufngebis (ogdgs hauèteags), qui teifif sioikhfzhs agf hfeohlis,plhfths y dgfngs= pirg lh agoplikebhb bi istgs grnhfesogs is sir ufeailulhris ypgsiir ahrhatirïsteahs bi lgs plureailulhris. Isth alhseceahaeñf efeaehl is lg oesog
qui if lhs jhatirehs, ufh agfvifeifaeh phrh il istubeg= yh biftrg bi ahbh nrupg,hphriaif rilhaegfis celgnifåteahs qui bhf lunhr h lgs pdyluo.
Phrhoiaeg
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 280/726
:>5
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Ziefg cufne
Rhojeåf llhohbgs dgfngs= sgf ditirñtrgcgs, agf uf auirpg cgrohbg pgr celhoif-tgs cefgs llhohbgs dechs qui cgrohf ufh sglh ohsh llhohbh oeaileg= sgf bi nrhfeopgrthfaeh if lh bisagopgseaeñf bi susthfaehs y if prgbuatgs agog lh livhburh(phrh lh ilhjgrhaeñf bil phf), il quisg, lgs vefgs y lh airvizh. Il pifeaelleuo si ushif oibeaefh pgr su pgbir hftejeñteag.
Ogdgs
Hlnhs(pgsiif penoif-
tgscgtgseftåteags)
Prgtgzghregs
Nrupg Fgojri agoûf (Pdyluo) Ahrhatirïsteahs
Clhnilhbgs (Qhragohstengpdgrh)
Hoijgebis(Qhragohstengpdgrh)
Alelehbgs (Aelegpdgrh)
Ispgrgzgh (Hpeagoplixh)
Befgclhnilhbgs (Befgclhnillhth)
Behtgoihs (Jhaellhregpdyth)
Iunlifhs (Iunlifgpdyth)
Hlnhs virbis (Algrgpdyth)
Hlnhs rgkhs (Zdgbgpdyth)
Ogdgs bislezhftis plhsogbegs(Oexgoyagth)
Ogdgs bislezhftis ailulhris(Harhsegoyagth)
Ggoeaitgs (Ggoyagth)
Hlnhs phrbhs (Pdigpdyth)
Lgagogaeñf pgr bgs clhnilgs, hlnufgscgrohf aglgfehs.
Lgagogaeñf pgr clhnilgs= ufeailulhris.
Lgagogaeñf pgr psiubñpgbgs, ufeai-lulhris hogrcgs.
Lgagogaeñf pgr aelegs= ufeailulhris.
Yfeailulhris, cgrohf ispgrhs risestif-tis= phrèsetgs.
Qi bislezhf sgjri supirceaeis, istruaturhs
bi sïleai.Bgs clhnilgs, ufeailulhris.
Aglgfehs oulteailulhris, fg sgf oñvelis.
Aglgfehs oulteailulhris, pgsiif pen-oiftgs ahrgtifgebis
Aglgfehs oulteailulhris, bgs clhnilgs.
[ggspgrhs agf bgs clhnilgs.
Pgsiif vhregs fûaligs, riprgbuaaeñfpgr ispgrhs.
Psiubñpgbgs, jhjgsgs.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 281/726
:40
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Qu alhseceahaeñf g pdyluo agrris-pgfbi h lhs ahrhatirïsteahs bi lhsispgrhs sixuhlis y lgs auirpgs.Ixestif auhtrg bevesegfis;
Hsagoyagth
Lh ispiaei oès agfgaebh is il ogdg finrg bil phf= si ri-
prgbuai pgr ispgrhs.[yngoyagth
Livhburhs, tezgfis y ogdgs= riprgbuaaeñf sixuhl y hsixuhl.
Qiths, dgfngs vififgsgs, adhopeøgfis= cgrohaeñf bi ispgrhsh phrter bi riprgbuaaeñf sixuhl.
Ogdgs= riprgbuaaeñf hsixuhl.
Jhsebegoyagth
Biutirgoyagth
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 282/726
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 283/726
:4:
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Ziefg hfeohl
Qgf grnhfesogs ditirñtrgcgs y oulteailulhris qui teifif bishrrgllg iojregfhreg ypuibif sir virtijrhbgs g efvirtijrhbgs.
Ixesti oès bi 8 oellñf bi ispiaeis bi hfeohlis, alhseceahbhs biftrg bi 19 pdylhbeciriftis= lgs hfeohlis oès agfgaebgs agog pirrgs, nhtgs, pèkhrgs, vhahs, ahjhllgs,ita., sgf virtijrhbgs y agrrispgfbif h uf 9% bi lhs ispiaeis bi isti riefg. Lh nrhfohygrïh is efvirtijrhbh agog nushfgs, ispgfkhs, oibushs i efsiatgs, y hufquioifgs agfgaebh, is bi nrhf eopgrthfaeh if lhs ahbifhs trñceahs bil iagsestioh.
If lh alhseceahaeñf bi lgs hfeohlis, si utelezhflgs tåroefgs supiregr i efciregr, seopli gagoplikg, preoetevg y hvhfzhbg, phrh rici-rersi h lhs istruaturhs.
Istg fg senfeceah qui ufgs hfeohlis sihfoès seoplis g pirciatgs qui gtrgs= pgrikioplg lhs ispgfkhs y afebhregs teififahrhatirïsteahs preoetevhs qui lgs ujeahfouy airah bi lh jhsi bil èrjgl ivglutevgbi lgs hfeohlis, y sef iojhrng, si dhfispiaehlezhbg if su dèjetht.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 284/726
:41
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Alhseceahaeñf bi efvirtijrhbgs efciregris
Agrhlis Ispgfkh Nushfg plhfg
Pgrïcirh(ispgfkhs)
Afebhreh
Plhtydiloeftdis(nushfgs plhfgs)
Fiohtgbh(nushfgs ribgfbgs)
Ahlaespgfnei
Dybrgzgh (debrhs)
Rrioètgbh (builhs)
Dixhatefillebh
Biogspgfneh
Qaypdgzgh(oibushs)
Hftdgzgh(hfåogfhs y
agrhlis)
Rurjillhreh (plhfhrehs)
Hsaèrebh
Yfaefhreh
Fiohtiloefth
Aåstgbh (tifeh)
Reifif ispïaulhs bi ahrjgfhtg bi ahlaeg, sïleai
g ispgfnefh. Dhjethf hojeiftis hauèteags,ispiaehloifti ohrefgs.
Cgrohs bi pñlepg g oibush. Hlnufhs ispiaeisagog lgs agrhlis si hnruphf y cgrohf aglgfehsllhohbhs hrriaecis agrhlefgs, qui si ifauiftrhfif pilenrg bi ixtefaeñf pgr su crhnelebhb. Istgsiagsestiohs ohrefgs hljirnhf ufh nrhf bevir-
sebhb bi agrhlis, hfåogfhs, piais y plhfths.
Bi nrhf eopgrthfaeh iaglñneah pgrqui agf-
suoif ohtireh grnèfeah y riaealhf futreiftis. Hbioès, sgf phrèsetgs bi plhfths y hfeohlis.
Plhfgs, lhrngs y sef phths. Lhs plhfhrehs sgfahrfïvgrhs y bi vebh lejri. Lh ohygrïh bi lhsispiaeis bi builhs y tifehs sgf phrèseths bildgojri agf aealgs bi vebh agoplikgs.
Pdyluo Alhsi Ahrhatirïsteahs
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 285/726
:42
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Phrh lgnrhr lh alhseceahaeñf bi lgs hfeohlis, lgs aeiftïceags dhf istubehbg subishrrgllg iojregfhreg agog jhsi phrh isthjliair nrhfbis bevesegfis. Hlprefaepeg bil bishrrgllg iojregfhreg, uf nrupg bi aålulhs si bereni dhaehbiftrg bil iojreñf, cgrohfbg uf greceaeg llhohbg jlhstgpgrg= auhfbg
isti greceaeg si agfveirti if lh jgah bi lgs hfeohlis, si bifgoefhfprgtgstgohbgs (oglusags, hfålebgs y hrtrñpgbgs)= y auhfbg il greceaegsi agfveirti if hfg, si bifgoefhf biutirgstgohbgs (plhtiloeftgs yagrbhbgs).
Alhseceahaeñf bi prgtgstgohbgs
Pdyluo Alhsi Ahrhatirïsteahs
Ogllusah
Hffilebh
Hrtdrgpgbh
Pglyplhagpdgrh (quetgfis)
Pglyadhith (nushfgs tujïaglhs)
Nhstrgpgbh (ahrhaglis y jhjgshs)
Jevhlveh (hloikhs, oikellgfis y gstrhs)
Aipdhlgpgbh (ahlhohris y pulpgs)
Is il nrupg bi ohygr åxetgjeglñneag y il oès fuoirg-sg (sglg lgs efsiatgs teifif>90.00 ispiaeis), dhjeth ifufh vhreibhb bi hojeiftis.Qu fgojri si biji h quiteifif hpåfbeais phris hrte-aulhbgs. Pgsiif ixgisquilitgg isquilitg ixtirfg burg y suauirpg is sinoifthbg.
Glengadhith (lgojreais bi teirrh)
Derubefih (shfnuekuilhs)
Hlnufgs pgsiif agfadhs, vhfbisbi piquiøhs hloikhs dhs-th pulpgs nenhftis. Dhjethfhojeiftis ohrefgs y bulais,y lgs ahrhaglis y jhjgshs sgftirristris.
Nushfgs sinoifthbgs, biteirrh y hojeiftis ohrefgsy bulais. Lhs lgojreais sgfeopgrthftis if il iagsestiohpgrqui bisagopgfif lh oh-tireh grnèfeah.
QujpdyluoAdileairhth
Qujpdyluo
Arusthaih
Hrhafebh (hrhøhs yisagrpegfis)
QujpdyluoYferrhoeh
Efsiath (ogsahs,shlthogftis)
Arustèaih (ahohrgfis,ahfnrikgs, lhfngsths)
Adelgpgbh (aeiopeås)
Beplgpgbh (oelpeås)
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 286/726
:49
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Alhseceahaeñf bi lgs biutirgstgohbgs
Pdyluo Alhsi Ahrhatirïsteahs
Iadefgbirohth
Arefgebih (leregs y pluohs bi ohr)
Hstirgebih (istrillhs bi ohr)
Gpdeturgebih (istrillhs sirpeifti)
Iadefgebih (irezgs bi ohr)
Dglgtdurgebih (pipefgs bi ohr)
Qgf ohrefgs, teifif seoitrïhrhbehl, uf ifbgisquilitg agfplhahs bi ahlaeg y fuoirgsgsagfbuatgs pgr bgfbi aeraulhil hnuh, qui tiroefhf if prg-lgfnhaegfis h ohfirh bi peisagf lgs auhlis si bisplhzhf.
QujpdyluoYrgadgrbhth(tufeahbgs)
QujpdyluoAipdhlgadgrbhth(hfcegxgs)
QujpdyluoSirtijrhth(agluofhvirtijrhl)
Pgsiif agrbñf firvegsg,istruaturhs agoplikhs (sesti-ohs), ufhs biftrg bi gtrhs yauirpg sinoifthbg. Il dgo-jri pirtifiai h isti nrupg.
If hlnufh chsi bi su aealgbi vebh tgbgs teifif fgtg-
agrbh, istruaturh if cgrohbi vhrellh bgrshl qui sgsteifiil auirpg (if lgs virtijrhbgsistè rgbihbh pgr lh agluofhvirtijrhl, agopuisth pgr vår-tijrhs). Kuftg agf il arèfig ylh agluofh cgrohf il ifbgis-quilitg (isquilitg eftirfg).
Adgrbhth
Hnfhtdh (piais sefohfbïjulh)
Adgfbreadtdyis(tejurgfis y rhyhsahrtelhnefgsgs)
Gstieadtdyis (piaisñsigs)
Hopdejeh (shpgs,rhfhs y shlhohfbrhs)
Zipteleh (tgrtunhs,sirpeiftis, lhnhrtgs yaheohfis)
Hvis (pèkhrgs)
Ohoohleh(ohoïcirgs)
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 287/726
:43
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Lh alhseceahaeñf qui si efaluyñ if lgs auhbrgs hftiregris (dhsth lhs alhsis), fgs greifthsgjri lh nrhf ahftebhb bi ñrbifis, choelehs, nåfirgs y ispiaeis qui pgbiogs if-agftrhr if lh fhturhlizh. Ouadgs bi illgs hûf fg si dhf istubehbg y gtrgs efalusg,fg si dhf alhseceahbg pgrqui fg dhf sebg bisaujeirtgs.
If Aglgojeh, dhai pgag, ufgs jeñlgngs bisaujreirgf ufh ispiaei fuivh bi hvi,lg oesog qui behtgoihs i efvirtijrhbgs. Bisaujrer fuivhs ispiaeis, prgpgraegfhalhvis bil prgaisg ivglutevg y piroeti agoprifbir lh agoplikebhb y crhnelebhb bilgs iagsestiohs. Ixestif ouadhs ispiaeis qui sgf alhvi, pgrqui kuinhf uf rgl eo-pgrthfti if lh befèoeah bil iagsestioh y su bishphreaeñf ahushrïh uf bishkusti iflh isthjelebhb y ohftifeoeiftg.
Nrhaehs h lh thxgfgoïh, lgs hvhfais aeiftïceagsdhf sebg eopgrthftis if èrihs bil agfgaeoeif-tg agog lh shlub, lh jeglgnïh, lh iaglgnïh, lhphligftglgnïh, lh hrquiglgnïh y lh quïoeah,iftri gtrhs.
:
8. Grnhfeai uf èljuo sgjri lgs riefgs bi lh fhturhlizh, utelezhfbg riagrtis g be-jukgs. H ahbh ispiaei, eftifti bhrli su fgojri aeiftïceag y sus ahrhatirïsteahs.
:. Agfsenh beciriftis alhsis bi sioellhs (crïkgl, liftikh, hrvikh, fhrhfkh, ogrh, leoñf,ita.), gjsirvi sus ahrhatirïsteahs bi aglgr, thohøg, cgroh y tixturh= grnhfeai ufhalhseceahaeñf agf illhs y bisarejh lhs ahrhatirïsteahs qui li llhohrgf lh htifaeñfphrh besiøhr isti sestioh bi alhseceahaeñf.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 288/726
:4>
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
• Lhs pgjlhaegfis istèf agfstetuebhs pgr efbevebugs bi lhoesoh ispiaei.
• Lhs pgjlhaegfis si vif chvgriaebhs pgr lh ivgluaeñf.
• Lhs pgjlhaegfis teifif uf phtreogfeg nifåteag quichvgriai lh vhrehjelebhb y lh dirifaeh.
Qiseñf 2
Nifirhlebhbis bi lhs ispiaeis y pgjlhaegfis
Yfebhb :. Ispiaeis y pgjlhaegfis
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 289/726
:44
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Zispgfbh;
• ·Pgr quå arii qui huoifth g ariai ufh pgjlhaeñf7
• ·Agfsebirh qui lh sgjripgjlhaeñf is uf prgjlioh7
Lhs pgjlhaegfis prisifthf ahrhatirïsteahs agog;
• Bifsebhb• Fhthlebhb• Ogrthlebhb• Ioenrhaeñf
• Pgtifaehl jeñteag• Bestrejuaeñf bi efbevebugs• Qupirvevifaeh
Pgjlhaeñf is uf agfkuftg bi grnhfesogsbi ufh oesoh ispiaei qui agophrti iloesog dèjetht.
8
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 290/726
:45
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Lhs pgjlhaegfis fg istèf heslhbhs riprgbuatevhoifti,sefg qui ohfteifif uf clukg bi nifis qui lis piroetiohftifirsi agog ufh ufebhb. Lgs lïoetis g agfbeaegfisnignrèceahs isthjliaif becirifaehs iftri pgjlhaegfis bilh oesoh ispiaei.
Qef iojhrng, is eopgrthfti tifir if auifth qui lgslïoetis bi lhs pgjlhaegfis fg istèf biohrahbgs pgrcrgftirhs= efalusg, ouadhs pgjlhaegfis si rilhaegfhfiftri sï, trhspgfeifbg sus lïoetis nignrèceags. Is alhrgqui lhs pgjlhaegfis fg ixestif bi cgroh heslhbh sefgif cgroh bi agoufebhbis.
Lhs pgjlhaegfis teifif ahrhatirïsteahs ispiaïceahs qui lhs be-cirifaehf ufhs bi gtrhs, bi thl ohfirh qui hlnufhs bi illhs,bisarejif lh befèoeah bi lh pgjlhaeñf, oeiftrhs quigtrhs bisarejif lh istruaturh bi lh pgjlhaeñf.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 291/726
:50
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Bifsebhb pgjlhaegfhl
Rhsh biogrthlebhb
g bi fhthlebhb
Rhsh biefoenrhaeñfy ioenrhaeñf
Fûoirg bi efbevebugspgr ufebhb bi èrih
Rhshbi ariaeoeiftg pgjlh-
aegfhl
Prgpgraeñf bi fhaeoeiftgs y ouirtisif uf pirïgbg bitiroefhbg. Bisare-ji lh befèoeah bi lh pgjlhaeñf.
Agfthjelezh lh ahftebhb bi efbevebugs
qui llinhf y si vhf bi lh pgjlhaeñf
if uf pirïgbg bitiroefhbg.Agfthjelezh il ariaeoeiftg bi ufhpgjlhaeñf if uf pirïgbg bitiroe-
fhbg. Is il risulthbg bi lhs thshs bifhthlebhb, ogrthlebhb, efoenrhaeñf yioenrhaeñf.
Befèoeah bi lh pgjlhaeñf
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 292/726
:58
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Bestrejuaeñf isphaehl
Zilhaegfiseftrhispiaïceahs
Shrehjelebhb nifåteah
Añog si bestrejuyif lgs grnhfesogs if ilisphaeg; dgognåfihoifti, hl hzhr g hnruph-
bgs. Bisareji istruaturh bi lh pgjlhaeñf quipuibi vhrehr agf il teiopg.
Qgf lhs rihaaegfis bi aggpirhaeñf y agopi-tifaeh qui puibif nifirhrsi if lh pgjlhaeñf.
Efcluyi if lh befèoeah bi lh pgjlhaeñf.
Ouistrh lhs vhrehaegfis bi lh efcgrohaeñfdiribethreh bi lgs efbevebugs qui eftinrhf lhpgjlhaeñf.
Istruaturh bi lh pgjlhaeñf
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 293/726
:5:
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Lhs pgjlhaegfis rinulhf su bifsebhb oibehfti vhregs chatgris; th-shs bi fhthlebhb y ogrthlebhb, efoenrhaeñf y ioenrhaeñf, chatgrishojeifthlis, agopitifaeh eftirispiaïceah (iftri efbevebugs bi lhoesoh ispiaei), y rilhaegfis agf gtrhs pgjlhaegfis.
Hl agftrglhr su bifsebhb, lhs pgjlhaegfis ivethf qui ufh sglh ispi-aei g hlnufhs pgahs, bgoefif tgbg il isphaeg y agfsuohf tgbgs
lgs riaursgs. Auhfbg lgs chatgris oifaegfhbgs piroetif lh agixestifaeh bi vhrehspgjlhaegfis hl oesog teiopg y if uf oesog lunhr, si prisifth lh bevirsebhb.
Qe ufh ispiaei huoifth senfeceahtevhoifti su bifsebhb pgjlhaegfhl, puibi agfvirtersi ifplhnh. Lhs plhnhs sgf uf prgjlioh pgrqui eopebif qui agixesthf vhrehs ispiaeis, besoe-
fuyif lh bevirsebhb y besoefuyif lh prgbuatevebhb bi uf iagsestioh.
·Xuå suaibirïh se besoefuyi lh bevirsebhb bi ispiaeis y huoifth lh bifsebhb bigrnhfesogs bi ufhs pgahs ispiaeis7
Oifaegfi hlnufhs plhnhs qui ustib agfgzah;
Qiseñf 9
Zilhaegfis iftri pgjlhaegfis
Yfebhb :. Ispiaeis y pgjlhaegfis
8
:
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 294/726
:51
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Lhs pgjlhaegfis bishrrgllhf rilhaegfis iftri illhs,phrh ohftifir ufh befèoeah isthjli if il iagsestioh.
Agopitifaeh
Bipribhaeñf
Ahrrgøirïh
Qeojegses
Phrhsetesog
Gaurri auhfbg lgs efbevebugs bi lh oesoh g bi becirifti ispiaei
agopetif pgr riaursgs (isphaeg, hnuh, luz, futreiftis, hleoiftgs, ita.),g pgr hphrihrsi.
Reifi lunhr auhfbg uf hfeohl ahzh h gtrg hfeohl vevg phrh hleoifthrsi.Ikioplg; lgs pèkhrgs si hleoifthf bi pglellhs y nushfgs= lgs ligfis biaijrhs= lhs cgahs bi piais, ita.
Gaurri auhfbg uf hfeohl si hleoifth bi uf hfeohl ouirtg. Is efbes-
pifshjli phrh binrhbhr lgs futreiftis if il iagsestioh.
Qi bh auhfbg bgs ispiaeis si hsgaehf phrh jificeaeg outug. Ikioplg; hlnufhsdgroenhs auebhf ufhs plhfths bi lgs dirjïvgrgs y h su viz, vevif if lhs plhfthsy si hleoifthf bi lgs hzûahris qui prgbuaif.
Qi prisifth auhfbg uf grnhfesog si eftrgbuai if il auirpg bi gtrgsir vevg y si hleoifth bi ål g bikh sus lhrvhs phrh qui si hleoiftif y
bishrrgllif.
Rgbhs lhs ispiaeis dhf bishrrgllhbg hbhpthaegfis ogrcglñneahs y ceseglñneahs qui lispiroetif sgjrivever if su dèjetht.
Ouadhs bi isths hbhpthaegfis si dhf bishrrgllhbg phrh bicifbirsi bi lgs pribhbgrisy hthahr h lhs prishs= hlnufhs grunhs, pgr ikioplg, teifif pilgs if sus auirpgs quihtgrhf h lgs pèkhrgs qui lhs ahzhf= aeirths plhfths ivethf qui lhs agohf pgrqui dhfbishrrgllhbg shjgris bishnrhbhjlis g fgaevgs if sus dgkhs y thllgs, bi ohfirh quilgs efsiatgs puibif eftgxeahrsi.
Yf ligphrbg pgsii ufh veseñf hnubh, glchtg jeif bishrrgllhbg y ouadh hnelebhbphrh agrrir y ahzhr uf hftïlgpi, pirg il hftïlgpi h su viz, teifi lh ahphaebhb biagrrir y shlthr phrh isahphr bi su pribhbgr. Lhs aijrhs si riûfif if nrhfbisohfhbhs pgrqui agf sus rhyhs kufths si oeoitezhf y phshf bishpiraejebhs phrhlgs pribhbgris. Qi pgbrïh oifaegfhr oelis bi ikioplgs bi sestiohs bi bicifsh yhthqui qui dhf bishrrgllhbg lgs siris vevgs.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 295/726
:52
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Iaglgnïh bi lhs pgjlhaegfis y bisiflhai bi lgsahojegs prgvgahbgs if lh bifsebhb pgjlhaegfhl
Lh pgjlhaeñf is il agfkuftg bi efbevebugs qui puibif eftirahojehrohtirehl nifåteag burhfti il prgaisg riprgbuatevg y nifirhl bi bisaif-bifaeh cårtel. Lgs prgaisgs ivglutevgs bi lhs pgjlhaegfis si prisifthfauhfbg gaurrif ahojegs if il jhfag bil nifgoh agliatevg bi lh pgjlh-
aeñf qui agoprifbi su ohtirehl nifåteag. If agfsiauifaeh, lgs aho-jegs ivglutevgs sñlg si ohfeceisthf bispuås bi aeirtgs pirïgbgs, puislhs vhrehaegfis bi ufh nifirhaeñf h gtrh sgf ouy piquiøhs. Pgr isthrhzñf, ufh pgjlhaeñf istè riprisifthbh pgr il agfkuftg bi grnhfesogsqui si iftriaruzhf y nifirhf bisaifbifaeh cårtel, is biaer, pirtifiaifh ufh oesoh ispiaei y dhjethf if il oesog lunhr (Sèzquiz, 8551).
Fg ahji lh oifgr bubh bi qui ufg bi lgs hspiatgs bi ohygr rili-
vhfaeh phrh lh iaglgnïh, is il istubeg bi lhs pgjlhaegfis if auhftg hsu agfaiptg, ahrhatirïsteahs y befèoeah, phrh pirahthrsi bi añog sgflhs eftirhaaegfis qui gaurrif iftri lgs grnhfesogs qui eftinrhf ufhpgjlhaeñf. Rgbh pgjlhaeñf if su ahlebhb bi nrupg, teifi uf grenif ysi dh bishrrgllhbg oès y oikgr if uf èrih bitiroefhbh pgrqui åsthli dh jrefbhbg lhs oikgris agfbeaegfis, y dh sebg h phrter bi illh quisi dh bestrejuebg (Ngfzèliz y Oibefh, 8553).
Ahbh pgjlhaeñf is uf agopgfifti istruaturhl bil iagsestioh h trhvåsbil auhl lh ifirnïh y lgs futreiftis cluyif. Qi ahrhatirezh pgr lh bifsebhbg sih, il fûoirg bi grnhfesogs qui gauphf ufh ufebhb bi isphaegbicefebh. Reifi ufh istruaturh bi ibhb, lh prgpgraeñf bi lh ibhb biufh alhsi agf gtrh. Hbqueiri fuivgs oeiojrgs agf lgs fhaeoeiftgsi efoenrhaegfis, y peirbi oeiojrgs pgr ouirti y ioenrhaegfis.Lh becirifaeh iftri lh nhfhfaeh y lh pårbebh bitiroefh lh prgpgraeñf bilh pgjlhaeñf. Pgr isthr agopuisth pgr grnhfesogs qui si puibif aruzhr
:52
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 296/726
:59
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
iftri sï, lh pgjlhaeñf is thojeåf ufh ufebhb nifåteah. Ahbh efbevebug ahrnh aeirthagojefhaeñf bi nifis, ufh phrti bi lh efcgrohaeñf nifåteah tgthl bi lh pgjlhaeñf.Il clukg bi nifis, il eftirahojeg nifåteag g il eftirahojeg bi aeirth efcgrohaeñfiftri pgjlhaegfis gaurri oibehfti efoenrhaegfis y ioenrhaegfis.
Lh ivgluaeñf eopleah ahojegs if il jhfag bi nifis y if lhs ixprisegfis cïseahs biagfstetuaeñf nifåteah. Istgs ahojegs sgf prgvgahbgs pgr prisegfis siliatevhs trhïbhspgr il hojeifti sgjri efbevebugs bi ufh pgjlhaeñf. Qe il jhfag nifåteag y sus cgr-ohs bi ixpriseñf agfteifif suceaeifti vhrehaeñf y vhrehjelebhb phrh ahojehr auhfbgsih fiaishreg, lgs efbevebugs if lh pgjlhaeñf si hbhpthrèf oikgr h su hojeifti.Lh siliaaeñf (auhlqueir agsh qui prgbuzah uf ahojeg diribethreg sestioèteag ifufh pgjlhaeñf), hatûh agog uf sestioh aejirfåteag. Lh efcgrohaeñf bil hojeiftiis trhfsoetebh bi vuilth hl jhfag bi nifis, il auhl rispgfbi agf ahojegs if suagftifebg y ixpriseñf (Qoetd, 8540).
Lgs ahojegs ivglutevgs bi ufh pgjlhaeñf sgf il risulthbg hauoulhtevg bi lh hbhpth-aeñf bi sus efbevebugs. Lgs efbevebugs oikgr priphrhbgs teifif oès prgnifei qui lgsoifgs priphrhbgs, bhfbg agog risulthbg qui lgs oifgs priphrhbgs besoefuyif iflh pgjlhaeñf. If gtrhs phlhjrhs, aeirths vhrehaegfis if il jhfag nifåteag huoifthfh ixpifshs bi gtrhs vhrehaegfis phrh prgbuaer ufh prgnifei oikgr hbhpthbh h su
hojeifti. Bijebg h qui il hojeifti istè if agfsthfti ahojeg, lh pgjlhaeñf bijebhh lh sgjrivevifaeh bi aeirtgs efbevebugs, ahojeh agfsthftioifti sus ahrhatirïsteahsbi hbhpthaeñf. Lh prgpgraeñf if lh auhl lgs efbevebugs bi ufh pgjlhaeñf rispgfbifagf jeifisthr h lgs ahojegs hojeifthlis, bitiroefh lh dhjelebhb bi lh pgjlhaeñfphrh sgjrivever (Qoetd, 8540).
Il jeifisthr bi uf efbevebug si oebi pgr il fûoirg bi prgnifei qui prgbuai. Lhvhrehaeñf nifåteah is lh ohtireh bi lh siliaaeñf fhturhl. Lh ohygr phrti bi isth
vhrehaeñf nifåteah llinh bil jhrhkihoeiftg bi lgs nifis y lgs argogsgohs if lhriprgbuaaeñf sixuhl. Lh efcgrohaeñf nifåteah istè agftifebh if lgs argogsgohs.Il oiahfesog bi agftrgl nifåteag preohreg is il HBF g èaebg bisgxerrejgfualie-ag. Qe tgohogs if auifth il HBF, ahbh ispiaei is ûfeah. Lh riprgbuaaeñf ailulhrpuibi gaurrer pgr bgs prgaisgs; oetgses, auhfbg lhs bgs aålulhs risulthftis teififlh oesoh ahftebhb bi ohtirehl nifåteag qui lh aålulh grenefhl= y oiegses, auhfbglhs auhtrg aålulhs risulthftis teifif lh oethb bil ohtirehl nifåteag bi lh grenefhl.If lh oiegses gaurri il eftirahojeg bi efcgrohaeñf nifåteah y si bh if lhs aålulhs
:59
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 297/726
:53
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
sixuhlis; duivgs y ispirohtgzgebis.
Il preoir riaursg bi vhrehaeñf is lh sinrinhaeñf y lh riagojefhaeñf bi lh efcgrohaeñfnifåteah. Il fûoirg bi ahrhatirïsteahs bi lh ispiaei leoeth lh ahftebhb bi riagojefh-aegfis if ufh pgjlhaeñf. Hlnufhs bi lhs leoethaegfis sgf; fûoirg bi argogsgohs,
fûoirg bi nifis, criauifaeh bil iftriaruzhoeiftg, il clukg ifirnåteag iftri lhs pg-jlhaegfis, il lhrng bil teiopg bi lh nifirhaeñf y il tepg bi hphrihoeiftg. Lh suohbi lh efcgrohaeñf diribethreh bi uf efbevebug is su nifgtepg. Il nifgtepg bereni ilbishrrgllg y prgbuai ahrhatirïsteahs ogrcglñneahs, ceseglñneahs y bi agopgrthoeiftg.
Lhs ixprisegfis ixtirfhs gjsirvhjlis bil nifgtepg is il cifgtepg. Lh dhjelebhb bil ni-fgtepg bi grenefhr uf rhfng bi ixprisegfis nifgtïpeahs jhkg agfbeaegfis hojeifthlisbeciriftis is lh plhsteaebhb cifgtïpeah. Hlnufgs nifgtepgs teifif uf rhfng istriadg
bi rihaaeñf hl hojeifti, y pgr isti ogtevg, bhf grenif h ixprisegfis cifgtïpeahsagfsthftis. Lgs oikgris ikioplgs bi plhsteaebhb cifgtïpeah gaurrif if lhs plhfths.Il thohøg bi lhs plhfths, lh prgpgraeñf bi tikebg riprgbuatevg h tikebg vinithtevg yhûf lh cgroh bi lh dgkh, puibif vhrehr sinûf beciriftis fevilis futreaegfhlis, luz yduoibhb (Qoetd, 8553).
Il ohtirehl nifåteag puibi hltirhrsi pgr uf ahojeg diribethreg if uf nif g arg-ogsgoh. Aeirtgs ahojegs diribethregs bi ohtirehl nifåteag si agfgaif agog ou-
thaegfis. Lh outhaeñf bi uf nif is ufh hltirhaeñf if lh siauifaeh bi ufg g oèsfualiñtebgs. Burhfti lh oiegses, il nif aiftrhl is agpehbg ixhathoifti enuhl. Ifgahsegfis, lh priaeseñf bi lh bupleahaeñf si rgopi y il fuivg nif fg is ufh råpleahixhath bil grenefhl. Lh ohygr phrti bi lhs outhaegfis nifåteahs teifi pgag g fefnûficiatg hphrifti. Lhs outhaegfis bi nifis seoplis qui prgbuaif iciatgs nrhfbis sgfusuhloifti pilenrgshs. Lh outhaeñf nifåteah is eopgrthfti pgrqui høhbi vhrehaeñfhl jhfag nifåteag. Lhs outhaegfis bi lgs argogsgohs puibif risulthr bi uf ahojeg if lh istruaturhbi uf argogsgoh g bi uf ahojeg if il fûoirg bi argogsgohs. Lgs ahojegsistruaturhlis ifvuilvif ufh bupleahaeñf, trhfspgseaeñf g bishphreaeñf bi ufhphrti bil argogsgoh. Istgs ahojegs risulthf if agfbeaegfis cifgtïpeahs hfgr- ohlis. Yf ahojeg if il fûoirg bi argogsgohs puibi bhrsibi bgs cgrohs; 8) lh bupleahaeñf phraehl gagoplith bi lgs argogsgohs= y :) lh bishphreaeñf bi ufg g oès argogsgohs. Lhs
outhaegfis puibif sir fiutrhlis, jificeaegshs g pirkubeaehlis, sinûf lhs aeraufsthf-
:53
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 298/726
:5>
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
aehs hojeifthlis y il trhscgfbg nifåteag bgfbi si bif. Lh ohygrïh bi lhs outhaegfissñlg ohfteifif lh vhrehjelebhb if il jhfag nifåteag bi lh pgjlhaeñf (Qoetd, 8553).
Lhs vhrehaegfis bi ufh pgjlhaeñf si trhfsoetif h lh prñxeoh nifirhaeñf pgr oibegbi lh riprgbuaaeñf sixuhl, auhfbg lgs nhoitgs si ufif phrh cgrohr aengtgs. Qe
uf nif si bh bi bgs cgrohs, H y h, iftgfais lgs efbevebugs puibif ahir if trisalhsis pgsejlis; HH, hh y Hh. Lgs efbevebugs auygs hlilgs sgf lgs oesogs, HH ghh, sgf dgogaenñteags. Lgs nhoitgs prgbuaebgs pgr efbevebugs dgogaenñteagspuibif sir tgbgs H g tgbgs h= hquillgs bi efbevebugs ditirgaenñteags, lh oethb
H y lh oethb h. Lh prgpgraeñf bi nhoitgs agf H y h si bitiroefh pgr lgs nifg-tepgs efbevebuhlis, is biaer, lgs nifis riaejebgs bi lgs phbris. Qe lh gpgrtufebhbbi qui uf efbevebug phrii agf gtrg efbevebug tifeifbg aeirtg nifgtepg, is enuhlh lh criauifaeh bi isi nifgtepg if ish pgjlhaeñf, iftgfais pgbriogs pribiaerlgs nifgtepgs if lh prñxeoh nifirhaeñf.
Lh criauifaeh nifgtïpeah si pribeai pgr ufg bi lgs ifufaehbgs oès eopgrthftisif lh nifåteah bi pgjlhaegfis; lh Liy Dhrby- ^iefjirn. Isth liy sgsteifi qui lhsprgpgraegfis nifgtïpeahs pirohfiairèf enuhlis if nifirhaegfis suaisevhs bi ufhriprgbuaaeñf sixuhl bi ufh pgjlhaeñf, se si ifauiftrhf lgs senueiftis aretiregs;
8. Hphrihoeiftg sih hl hzhr=
:. Fg gaurrhf outhaegfis=
1. Lh pgjlhaeñf is nrhfbi, pgr lg thftg isgs ahojegs hl hzhrif criauifaeh nifåteah sgf efsenfeceahftis=
2. Fg gaurrh siliaaeñf fhturhl y
9. Fg gaurrhf oenrhaegfis.
Rgohbg bi www.aibuahpr.ago
:5>
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 299/726
:54
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
8. Grnhfeai uf iquepg bi trhjhkg agf sus agophøirgs y priphri ufh ixpgseaeñfsgjri lgs iagsestiohs y su iquelejreg bi pgjlhaeñf= jusquif liaturhs sgjri lgsduoibhlis, sus ahrhatirïsteahs, alhsi bi pgjlhaeñf, ahojeg bi su iquelejreg ycgrohs phrh agfsirvhrlgs y prgtinirlgs.
Zihleai lh senueifti liaturh y rispgfbh;
8. ·Arii qui ixesti hlnufh rilhaeñf iftri pgjlhaeñf, ivgluaeñf, outhaegfisy lh nifåteah7
:. Zishlti lgs tåroefgs qui agfsebiri alhvis i eopgrthftis biftrg bi lhliaturh.
1. Grnhfeai uf auhbrg sefñpteag g uf ohph agfaiptuhl agf lhs hftiregrisphlhjrhs.
2. Besiøi uf bejukg qui rilhaegfi g riprisifti lg qui iftifbeñ bi lh liaturh.
Lgs aifsgs piroetif bi-tiroefhr lgs prgoibegspgjlhaegfhlis bi uf ti-rretgreg.
9
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 300/726
:55
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Plhfecequiogs fuistrh choeleh y ibuquiogs
if lh sixuhlebhb
If lgs duohfgs, lhs thshs bi ariaeoeiftg pgjlhaegfhl sgfouy hlths y istèf llinhfbg h lh ahphaebhb lïoeti bi ahrnh bilplhfith. Lh prgjlioèteah bi isth sgjripgjlhaeñf is qui lgs ri-aursgs iopeizhf h isahsihr y iftgfais, agoeifzhf prgjliohsnrhvis agog il dhojri, lhs fiaisebhbis jèseahs efshtesciadhsy lhs ifciroibhbis.
Auhfbg ufh phrikh biaebi tifir dekgs, is efbespifshjli quitifnh lh ohburiz iagfñoeah, iogaegfhl y sixuhl phrh dh-airlg= thojeåf biji bicefer il fûoirg bi dekgs qui puibitifir y phrh illg, is fiaishreg hauber h lgs aiftrgs bi shlub ysgleaethr hpgyg phrh il agfgaeoeiftg y lh eoplioifthaeñf bilgs oåtgbgs bi plhfeceahaeñf choelehr.
:. Zihleai lh Qenueifti liaturh y rispgfbh
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 301/726
100
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Is efbespifshjli iftgfais, bhr h agfgair lg oåtgbgs bi plhfeceahaeñf y ibuahr iflh sixuhlebhb h fuistrgs dekgs y istubehftis. Siogs qui il sixg istè prisifti if lgs
oibegs bi agoufeahaeñf, if lh pujleaebhb y if ouadhs iscirhs bi lh vebh, pgr lgauhl is fiaishreg dhjlhr hjeirthoifti bil tioh, efbuaeifbg vhlgris bi hutgisteoh,rispitg y hogr.
Lh ibuahaeñf sixuhl fg is sñlg rispgfshjelebhb bi lgs plhftilis ibuahtevgs= lgsphbris, ohbris y tutgris sgf lgs prefaephlis riciriftis if lh vebh bi lgs dekgs, y pgrlg thftg, bisbi il dgnhr si biji cgoifthr istgs vhlgris y prgaurhr nuehr h lgs dekgsbisbi piquiøgs dhaeh ufh sixuhlebhb shfh.
·Añog arii qui si lgnrh ibuahr if ufh sixuhlebhb shfh bisbi il dgnhr7
Il beèlgng y lh agoufeahaeñf hjeirth sgf efbespifshjlis if ufh rilhaeñf=pgr isti ogtevg, lgs phbris bijif isthr hjeirtgs h lh agoufeahaeñf y ni-firhr agfcehfzh if sus dekgs phrh bhr rispuisth y greifthr if lh sixuhlebhb
y if tgbgs lgs hspiatgs bi lh vebh.
·Xuå oåtgbgs bi plhfeceahaeñf choelehr agfgai ustib7
Dgy if bïh, ixesti ufh efcgrohaeñf ouy vhrehbh y agoplith sgjri lgs oåtgbgs biplhfeceahaeñf choelehr, y sef iojhrng, dhf huoifthbg senfeceahtevhoifti lgs iojh-rhzgs if hbglisaiftis.
·Pgr quå arii ustib quå si istè prisifthfbg isth setuhaeñf7
·Xuå agfsiauifaehs iogaegfhlis, cïseahs, iagfñoeahs, ibuahtevhs y bi ahlebhb bivebh prgbuai uf iojhrhzg fg bisihbg7
Hûf shjeifbg isth aeraufsthfaeh, h ouadgs hbultgs si lis beceaulth dhjlhr y greifthrsgjri sixuhlebhb, bijebg h lh ibuahaeñf y cgrohaeñf qui riaejeirgf. Pgr thl rhzñf,is eopgrthfti qui preoirg, ahbh pirsgfh halhri sus agfgaeoeiftgs, sus iogaegfisy sifteoeiftgs agf rispiatg bil sixg. Lg sinufbg is sgleaethr hpgyg i efcgrohaeñfif iftebhbis y prgcisegfhlis qui ohfikif il tioh.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 302/726
108
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
·Xuå senfeceah phrh ustib hutgisteoh, rispitg y hogr7
Lgs vhlgris fg si ifsiøhf fe si bhf h agfgair= lgs vhlgris si vevif y
si trhbuaif if haaegfis= pgr lg thftg, il ikioplg bisbi bil dgnhr isefbespifshjli phrh qui lhs kñvifis y lgs kñvifis tgoif lhs biaesegfisoès hairthbhs, fg tifnhf qui eftirruoper il aursg fhturhl bi lh vebh, ypuibhf bescruthr bi sir kñvifis, istubehr, tifir hoengs, vehkhr y sgøhragf uf cuturg oikgr= phrh qui auhfbg queirhf tifir dekgs, ifauiftrifufh phrikh isthjli agf queif biaebhf auèftgs dekgs tifir y añog vhfh ibuahrlgs phrh lh vebh.
Agog is oikgr privifer, bijiogs trhjhkhr cuirtioifti if hutgisteoh, rispitg yhogr pgr ahbh ufg y pgr lgs bioès, phrh qui ahbh pirsgfh tgoi lhs biaesegfishairthbhs agf rispiatg bi sï oesoh.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 303/726
10:
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Bi lhs senueiftis cgrohs; hri-fh, livhburh, hsirrïf, sioellhsbi crekgl y plèftulh agoplith.
·Auèlis teifif vebh7
Isarïjhlhs y ixplequi il pgrquå bi su supgseaeñf if su auhbirfg.
Qiseñf 3
Irhs niglñneahs y grenif bi lh vebh
Yfebhb 1. Lh ivgluaeñf; lgs ahojegs bi lhs pgjlhaegfis if il teiopg
Pgr oibeg bi uf ixpireoiftg, agopruiji susupgseaeñf g depñtises. Phrh thl cef, rihleai ilsenueifti prgaibeoeiftg;
8. Aglgqui 9 nrhogs bi ahbh susthfaeh if tujgs bi ifshyg. Zgtulilgs tujgs. If il tujg agf livhburh, høhbh uf pgag bi hzûahr.
8
Eohnifis tgohbhs biwww.wemepibe.grn .
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 304/726
101
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
:. Hnrinui h ahbh tujg, 9 oeleletrgs bi hzul bi oitelifg (besuilvi0,>9 oeleletrg bi hzul bi oitelifg if 290 oeleletrgs bi hnuh y90 oeleletrgs bi hlagdgl itïleag hl 59%).
1. Gjsirvi lgs tujgs bi ifshyg burhfti 9 bïhs. Yf ahojeg biaglgr if lh sgluaeñf, efbeah qui lh susthfaeh tgoñ gxïnifg bilhojeifti. Il gxïnifg si agfsuoi if il prgaisg bi risperhaeñfbi lgs siris vevgs.
Hdgrh rispgfbh if su auhbirfg;
8. ·Añog li phriaeñ il ixpireoiftg7 Hrnuoifti.
:. ·Auèlis susthfaehs teifif vebh7 Ifuoiri 9 ahrhatirïsteahs bi ahbh ufh.
1. Agophri lhs depñtises plhftihbhs agf lgs risulthbgs if lhs auhlis cuirgfagoprgjhbhs y hairthbhs.
2. ·If auèlis fg hairtñ lhs rispuisths7 ·Pgr quå7
9. ·Agfsebirh qui lh vebh seiopri dh sebg enuhl7 ·Lgs oesogs siris y sus ah-rhatirïsteahs7 Ixplequi agf ikioplgs.
3. ·Xuå ifteifbi pgr il tåroefg Irh7·Xuå senfeceah phrh ustib «Irh bil deilg½7 Ixplequi y bejuki.
>. ·Xuå ifteifbi pgr Niglgnïh7
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 305/726
102
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Lh Reirrh teifi hprgxeohbhoifti2.900 oellgfis bi høgs y dh tife-bg ufh nrhf ahftebhb bi ahojegs
if su istruaturh y agopgseaeñf,efaluebg il grenif bi lhs cgrohs bivebh dhai 1.900 oellgfis bi høgs.
Añog si grenefhrgf lhs oglåaulhs grnèfeahs
Il grenif bi lh vebh dh sebg istubehbg pgr vhregs aeiftïceags y ixestif ouadhs tigrïhssgjri isti tioh.
Efvistenui hlnufhs bi isths tigrïhs.
Lihogs il senueifti tixtg phrh agoprifbir lh tigrïh bi lh jegnåfises prgpuisth pgrLgues Phstiur;
P
Niglgnïh is lh aeifaeh qui istubeh lh istruaturh, agopgseaeñf
y ivgluaeñf bi lh Reirrh.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 306/726
109
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Phstiur y lh tigrïh bi lh Jegnåfises
Lgs ixpireoiftgs bi Phstiur hpgyhrgf lh ebih bi qui lh vebh sñlg puibisurner h phrter bi vebh priixestifti (tigrïh bi lh jegnåfises).
Phstiur biogstrñ qui il heri is ufh cuifti bi oearggrnhfesogs y qui lgsoeargjegs fg fhaif pgr nifirhaeñf ispgftèfih if lgs hleoiftgs, sefg
qui pgr il agftrhreg, lgs oeargjegs bisagopgfif lhs susthfaehs grnèfeahs.
Il sifaellg ixpireoiftg qui Phstiur rihlezñ agf il ohtrhz bi auillg ifcgroh bi aesfi, hpgyñ lh ebih bi lh jegnåfises y h lh viz bisiadñ bicefete-vhoifti lh ebih bi lh nifirhaeñf ispgftèfih, hl rijhterlh if bgs hspiatgscufbhoifthlis;
8. Il heri irh lejri bi iftrhr y shler bil ohtrhz=
:. Lgs oeargjegs pgbïhf iftrhr y prglecirhr if il lïquebg.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 307/726
103
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Auhfbg si grenefñ lh vebh, lhs agfbeaegfis bi lh Reirrh irhf ouy beciriftis bi lhshatuhlis; tiopirhturhs hlths, htoñscirh ribuaebh (agf pgag gxïnifg g sef ål), agfnhsis bi beñxebg bi ahrjgfg (AG:), ogfñxebg bi ahrjgfg (AG), debrñnifg (D:),fetrñnifg (F:) y vhpgr bi hnuh (D:G). Lh Reirrh efeaeñ uf ifcrehoeiftg nrhbuhl qui
pgsejlioifti agfbifsñ il vhpgr bi hnuh if lluvehs qui cgrohrgf il gaåhfg.
Phrh lh hphreaeñf bi lhs oglåaulhs grnèfeahs qui beirgf phsg h lgs preoirgs sirisveveiftis, si fiaisethrgf ufhs agfbeaegfis ispiaehlis;
• Husifaeh bi gxïnifg lejri. Pgr sir uf ilioiftg ouy rihatevg qui pgbïh bis-truer lhs oglåaulhs, il gxïnifg bijeñ prisifthrsi, cgrohfbg ñxebgs agf gtrgsilioiftgs.
• Ifirnïh; bijebg h lh haaeñf bi lgs vglahfis, tgroifths y cuirti rhbehaeñf (ef-aluebh lh rhbehaeñf sglhr qui bijïh sir oès eftifsh qui dgy).
• Ilioiftgs quïoeags agog hnuh, oefirhlis efgrnèfeags y nhsis.
• Reiopg; phrh qui lhs oglåaulhs pubeirhf hauoulhrsi y rihaaegfhr quïoeah-oifti.
Phrh agoprgjhr lh depñtises bi lh cgrohaeñf bi oglåaulhs grnèfeahs qui beirgfphsg h lh vebh, Yriy y Oellir (8590), rihlezhrgf uf ixpireoiftg agf uf hphrhtgqui seoulhjh lhs agfbeaegfis preoetevhs bi lh htoñscirh (efaluyirgf D:, AD2, D:Gy FD1)= luing bisahrnhrgf ufh adesph ilåatreah qui seoulñ lh luz y if ufh siohfh,bisaujreirgf qui si dhjïhf seftitezhbg hoefgèaebgs y gtrgs ilioiftgs grnèfeags.Ixpireoiftgs pgstiregris, agf oifgs ahftebhb bi oithfg y hogfïhag, prgbukirgf
fualiñtebgs bi HBF y HZF.
Irupaegf bil Ogfti Zefkhfe, Lgo-jgm, Efbgfiseh.Eohnif tgohbh bi www.wemepibe.grn / Glevir Qphlt.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 308/726
10>
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Agf jhsi if isth tigrïh, lgs aeif-tïceags hcerohf qui lh vebh tuvggrenif if cgrohs ufeailulhrisprgahregths, agog lhs hrquig-jhatirehs qui si grenefhrgf h phrterbi lh agojefhaeñf bi oglåaulhsgrnèfeahs.
Pgr isth rhzñf, lhs jhatirehs sgf gr-nhfesogs alhvi phrh bitiroefhr ilprgaisg ivglutevg, y bijebg h susahrhatirïsteahs, dhf sebg lhs hlehbhs
bi lgs aeiftïceags qui si bibeahf hlistubeg bi lh ivgluaeñf.
E o h n i f
t g o h b h
b i
^ e m e p i
b e h
Cenurh 1. Isquioh
bil ixpireoiftg
Oellir-Yriy.
Ziprisifth lh
preoirh biogstrhaeñf
bi qui si puibif cgrohr ispgftèfih-
oifti oglåaulhs
grnèfeahs h phrter
bi susthfaehs efgr-
nèfeahs seoplis if
agfbeaegfis hojeif-
thlis
hbiauhbhs.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 309/726
104
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Lgs aultevgs hrteceaehlis bi jhatirehs piroetif llivhr h ahjgnrhf ahftebhb bi ixpireoiftgs;
‑ Qi puibi aultevhr pgjlhaegfis nrhfbis if isphaegs
piquiøgs.‑ Lhs jhatirehs si riprgbuaif rèpebhoifti.‑ Il oibeg bgfbi vevif si puibi agftrglhr agf nrhf
chaelebhb.‑ Hlnufhs jhatirehs prgbuaif ufh nifirhaeñf fuivh
ahbh 19 oefutgs, lg auhl senfeceah qui if uf sglg bïh,ufh jhatireh grenefh il oesog fûoirg qui prgbuai lhogsah Brgsgpdelh if 80 oisis, lhs plhfths y hfeohlis
if 20 høgs y ufh pgjlhaeñf duohfh if 8.000 høgs.
H phrter bi lhs aålulhs prgahregths preoetevhs, si cgrohrgf lhs aålulhs iuahregths y iflgs senueiftis oellgfis bi høgs, ivgluaegfñ ufh nrhf bevirsebhb bi cgrohs veveiftis.
Lgs oeiojrgs bil oufbg prgahregth agfste-
tuyif uf nrupg ditirgnåfig bi grnhfesogs
ufeailulhris ouy piquiøgs, efaluyifbg h lhs
iujhatirehs (bgfbi si ifauiftrhf lh ohygrïh
bi lhs jhatirehs) y lhs hradhihs.
Lgs grnhfesogs iuahregths efaluyif hlnhs, prgtgzggs, dgfngs, plhfths
supiregris y hfeohlis.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 310/726
105
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Phrh iftifbir oikgr il cifñoifg bi lh ivgluaeñf bi lgs grnhfesogs,vhogs h riveshr lh senueifti efcgrohaeñf sgjri lhs irhs niglñneahs.
8.: Irhs niglñneahs y ivgluaeñf bi lgs siris vevgs
Lhs irhs niglñneahs sgf bevesegfis if isphaegs bi teiopg bi lh Reirrh y sus ahojegs.Ahbh irh teifi ahrhatirïsteahs ispiaehlis agf rispiatg bi lhs agfbeaegfis aleoèteahs,lh ixestifaeh bi vebh, lh destgreh bi lh Reirrh, il grenif y cgrohaeñf bi lgs ohtirehlisqui lh agopgfif, iftri gtrgs. Lhs irhs si bevebif if piregbgs y åstgs if åpgahs.
Cgsel bi ufbefgshuregRhrjgshurus.
Ousig Fhturhlbi Oüfstir,Hliohfeh.
Cgsel bi trelgjeth , ufh alhsi bi hrtrñpgbgixteftg. Qgf lgs cñselis os ahrhatirïsteagsbi lh Irh Phligzgeah.
Isquilitg phraehl bil Bufmligstius (piz pl hagbir og hr tr gb er gs qui ix es te ñ h ce fh li sbi l pi r ïgbg Bivñf eag ) ixpuis tg if i lOusig bi Xuiifslhfb, Jresjhfi - Hustrhleh.
Cgtgs tgohbhs bi ^emepibeh
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 311/726
180
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Irh Hrquigzgeah g Prgtirgzgeah
Agrrispgfbi hl pirïgbg iftri >90 oellgfis h :90 oellgfis bi høgs htrès. Burhftiisth åpgah, if lhs hnuhs surnif lhs cgrohs oès ilioifthlis bi vebh; hphriaif lhsplhfths efciregris, aglgfehs bi hlnhs y hoijhs. Qi cgrohf lhs rgahs sibeoifthrehs=gaurrif lhs nlhaehaegfis. Ixesti uf ûfeag agftefifti llhohbg Phfnih y uf ûfeag
ohr llhohbg Phfthlhsh. Lh ivgluaeñf bi lh vebh is ouy lifth y lhs cgrohs qui siprisifthf sgf oeargsañpeahs.
Irh Hzgeah (sef vebh)
Rhojeåf llhohbh hraheah, si efeaeh agf lh hphreaeñf bil plhfith Reirrh dhai 2.300oellgfis bi høgs. Hufqui lh agrtizh tirristri isthjh yh sglebeceahbh y si dhjïhfcgrohbg lhs rgahs bi grenif vglaèfeag, lhs hlths tiopirhturhs eopibïhf lh hphreaeñfbi lh vebh.
If sujnrupgs, siliaaegfi ufh bi lhs irhs niglñneahs y priphrif ufh ixpgseaeñf.
Irh PhligzgeahRuvg lunhr dhai ufgs 1>9 oellgfis h 899 oellgfis bi høgs hprgxeohbhoifti. If isthirh si efeaeh lh siphrhaeñf bi lgs agftefiftis y si cgrohf lgs bgs preoirgs; Lhurhsehy Ngbwhfh. Lh ivgluaeñf agftefûh su prgaisg ouy liftg y si gjsirvhf grnhfesogsoulteailulhris, vinithlis y plhfths hauèteahs= si cgrohf lgs preoirgs nrhfbis jgsquisbi diliadgs, hlnufgs bi lgs auhlis cuirgf sipulthbgs bispuås pgr lgs ogveoeiftgs bilh supirceaei y cgrohrgf lg qui dgy agfgaiogs agog yhaeoeiftgs bi ahrjñf vinithl.Lgs hfeohlis thojeåf ivgluaegfhf bisbi trelgjetis dhaeh lïfihs bi hfcejegs, efsiatgs,riptelis y piais. Lhs plhfths y lgs hfeohlis aglgfezhf il Plhfith if su tgthlebhb.
180
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
:
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 312/726
188
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Isth irh teifi vhregs pirïgbgs;
• Pirïgbg Aèojreag; hl prefaepeg, ufh ixplgseñf bi vebh puijlh lgs ohris,pirg lh teirrh ceroi pirohfiai istårel. Lh vebh hfeohl istè agfcefhbh pgr
agoplitg hl ohr.
• Pirïgbg Grbgvïaeag; lgs ohris si riterhf y bikhf nrhfbis èrihs bisau-jeirths= lgs agftefiftis bi ish åpgah si hairahf ufgs h gtrgs. Qi prgbuaiufh eftifsh hatevebhb vglaèfeah, si ilivhf lhs ogfthøhs y il aleoh is ouyphrikg y tejeg if tgbh lh Reirrh.
• Pirïgbg Qelûreag; il fevil bi lgs ohris teifbi h vhrehr y si prgbuaif
nrhfbis plinhoeiftgs if lh agrtizh tirristri. Il aleoh is tioplhbg y ouysiag if hlnufhs zgfhs. Hphriai lh vebh vinithl if teirrh, jhkg lh cgroh biplhfths seoplis llhohbhs pselgceths, qui teifif uf sestioh vhsaulhr (tikebgsbi trhfspgrti), phrh qui aerauli il hnuh.
• Pirïgbg Bivñfeag; isti pirïgbg si agfgai thojeåf agog lh ibhb bi
lgs piais, pgr lh hjufbhfaeh bi sus cñselis. Nrhf hatevebhb vglaèfeah y cgr-
ohaeñf bi lhs ogfthøhs. Il aleoh is aèlebg agf hjufbhftis lluvehs. • Pirïgbg Ahrjgfïcirg; si prisifthf cuirtis ogveoeiftgs bi lh agrtizh
tirristri= si hlzh il cgfbg bi lgs ohris y si grenefhf ahbifhs bi ogfthøhspgr il plinhoeiftg bi lhs ahphs ixtirfhs bi lh agrtizh. Hlnufhs èrihs sisuoirnif.
• Pirïgbg Påroeag; lhs zgfhs bi teirrh si ufif if uf ûfeag agftefiftillhohbg Phfnih, y if lh rineñf qui agrrispgfbi h Hoåreah bil Fgrti, sicgrohf lgs Hphlhadis. Qi agoplith lh cgrohaeñf bi nrhfbis ahbifhs ogf-thøgshs if Hseh, Iurgph y Hoåreah. Ioirni lh phrti aiftrhl bi lh agrbellirhbi lgs Hfbis. Il aleoh is èrebg y aèlebg if il Dioescireg sur, y nlhaehl ifil Dioescireg fgrti. Qi agoeifzhf h ohrahr lhs becirifaehs isthaegfhlis.
188
Qestioh EftirhatevgRrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 313/726
18:
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Irh Oisgzgeah
Gaurri bisbi :29 oellgfis bi høgs dhsth ufgs >0 oellgfis bi høgs htrès,y si ahrhatirezh pgr il efeaeg bi lh siphrhaeñf bi lh Phfnih.
Reifi tris pirïgbgs;
8. Pirïgbg Rreèseag
Il aleoh is aèlebg y siag, pgr lg auhl si biteifi lh prglecirhaeñf biispiaeis. Il prefaepeg bi isti pirïgbg quibh ohrahbg pgr lh rihphre-aeñf bi Ngfbwhfh auhfbg Phfnih si bevebi if lgs supiragftefiftisbil Fgrti (Lhurhseh) y bil Qur (Ngfbwhfh).
:. Pirïgbg Kurèseag
Fuivhoifti hvhfzhf lgs ohris. Qi ixteifbif lhs silvhs g llhfurhsphfthfgshs, agf nrhfbis lhngs y rïgs. Pribgoefhf lgs aleohs suhvisy sujtrgpeahlis.
Lhurhseh si bevebi y cgroh lg qui dgy agfgaiogs agog Hoåreah bilFgrti, Nrgiflhfbeh, Iurgph y Hseh. If isth Irh, si bh lh ivgluaeñf ahsequi if su oèxeoh ixpriseñf, hphriaif nrhfbis jgsquis bi èrjglisbi beciriftis ispiaeis, ixesti ufh ixujirhfaeh bi hfeohlis y plhfths.
Qi prgbuaif lhs nrhfbis irupaegfis vglaèfeahs nrhaehs h lgs cuirtisogveoeiftgs bi lgs agftefiftis. Yfg bi lgs suaisgs oès eopgrthftisis lh hphreaeñf bi lgs nrhfbis befgshuregs, su hpgnig y ixtefaeñf.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 314/726
181
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Befgshureh is uf supirgrbif prgpuistgpgr ser Zeadhrb Gwif if 842: phrh fgo-jrhr h lgs ifgrois riptelis ixteftgs qui
si dhjïhf dhllhbg if Nrhf Jrithøh pgrpreoirh viz. Befgshureg is ufh phlhjrhnreinh qui senfeceah lhnhrtg tirrejli. Istgshfeohlis bgoefhrgf lh Reirrh burhftiufgs 830 oellgfis bi høgs y hlahfzhrgfnrhf bevirsebhb y thohøgs nenhftis.
Yfh bi sus prefaephlis ahrhatirïsteahs
cuirgf lhs phths setuhbhs pgr bijhkg bilauirpg, agog lgs ohoïcirgs, y fg dhaehlgs agsthbgs, agog lh ohygr phrti bi lgs riptelis= su peil irh isahogsh y burh. Ou-adgs tifïhf istruaturhs bi bicifsh agog auirfgs, peags y nhrrhs. Burhfti lgs ûlteogshøgs, si dh istubehbg lh tigrïh sinûf lh auhl, lgs piquiøgs befgshuregs ahrfïvgrgsbil pirïgbg kurèseag cuirgf lgs hfaistrgs bi lhs hvis.
Isquilitg bi uf Ryrhf-
fgshurus rix. Agpyrendt
© :009 Bhveb Ogffehux.
Lgs befgshuregs cuirgf prefaephloifti gvïphrgs, hufqui bishrrgllhrgf dèjetgs bidirjïvgrgs, ahrfïvgrgs, gofïvgrgs i efsiatïvgrgs.
Lgs befgshuregs
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 315/726
182
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Rhohøgs prgoibeg
Rhohøg bi uf duohfg
if agophrhaeñf agf il
thohøg bi beciriftis
befgshuregs
H cefhlis bil Rreèseag, iopizñ lh bestrejuaeñf nignrèceah bi lgs befgshuregs agfnrhfbis vhrehaegfis if lhs cgrohs, agopgrthoeiftgs y thohøgs. If nifirhl, si
puibi alhseceahr cèaeloifti h lgs befgshuregs sinûf su thohøg; nrhfbis agog ilJrhadegshurus= oibehfgs agog il Ryrhffgshurus y piquiøgs agog il Agopsgn-fhtdus.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 316/726
189
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
1. Pirïgbg Aritèaeag
Qi prisifth eftifsh hatevebhb bi cgrohaeñf bi ogfthøhs, agog lhs Zgahllgshs bi Hoåreah bil Fgrti y phrti bi lgs Hfbis. Ariaeoeiftg bi hjufbhfti vinithaeñf.If Hustrhleh y il sur bi Hoåreah, lgs tirretgregs istèf aujeirtgs bi nlhaehris.
Irh Aifgzgeah
Qi bevebi if bgs nrhfbis pirïgbgs; il tiraehreg y il auhtirfhreg. If il preoirg, dhai35 oellgfis bi høgs, gaurri il plinhoeiftg bi lh agrbellirh bi lgs Hfbis, lgs Hlpisy il Deohlhyh, y hphriaif lgs nrhfbis ohoïcirgs.
Pirïgbg Riraehreg
Lhs cgrohs bi vebh bi lh teirrh y bil ohr sgf oès phriaebhs h lhs qui ixestif dgy. Qibishrrgllhf fuivgs nrupgs bi ohoïcirgs agog lgs phriaebgs h lgs ahjhllgs piqui-
øgs, lgs refgairgftis, lgs thperis, lgs ruoehftis, lhs jhllifhs y lgs hfaistrgs bi lgsilichftis. H su viz, isti pirïgbg si bevebi if aefag åpgahs qui sgf;
• Phligaifg. Hl ixtefnuersi lgs befgshuregs y ouadgs gtrgs riptelis, lgs ohoïcirgsagoeifzhf h bgoefhr. Ivgluaegfhf lgs ahrfïvgrgs preoetevgs y surnif lhs hvisogbirfhs. Agoeifzh il bgoefeg bi lhs plhfths agf clgr.
• Igaifg. Lhs plhfths agf clgris bgoefhf if lh vinithaeñf. Lhs hbhpthaegfis
bi lhs plhfths agrrispgfbif h lgs ahojegs aleoèteags.
• Glengaifg. Ivgluaeñf bi bevirsgs phstgs y if agfsiauifaeh, lh bi lgs ohoï-cirgs dirjïvgrgs.
• Oegaifg. Cgrohaeñf bi ahbifhs ogfthøgshs agog lgs Deohlhyhs y lgs Hlpis. • Plegaifg. Lgs agftefiftis y gaåhfgs agoeifzhf h tifir sus cgrohs hatuhlis.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 317/726
183
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Pirïgbg Auhtirfhreg
Lgs nlhaehris aujrif lh auhrth phrti bilh supirceaei tirristri, y il aleoh is ouycrïg. Hphriai il dgojri qui agfvevi
agf hfeohlis cirgais y nrhfbis agog ilohout, il ohstgbgfti y il tenri bi beif-tis bi shjli, iftri gtrgs. Qu hspiatg issioikhfti h lgs seoegs, hsï lg biouistrhflhs ohfbïjulhs y gtrgs ristgs ifagftrh-bgs. Hl cefhl bi lh ûlteoh nlhaehaeñf, dhaiufgs 10.000 høgs, hphriaeñ il dgojribi Arg-Ohnfgf u Dgog Qhpeifs qui
dhjethjh if auivhs y qui lifth pirgagfsthftioifti cui arihfbg su aulturhphrh eopgfirsi sgjri il oibeg qui lgrgbih. Qi bevebi if bgs åpgahs; Ohout lhfubg.
Pliestgaifg
Agoifzñ dhai uf oellñf bi høgs. Ohftgs bi deilg aujrïhfnrhfbis ixtifsegfis. Prgcufbgs ahojegs bi aleoh gahseg-fhrgf lh bishphreaeñf bi ouadhs ispiaeis bi plhfths y hfe-ohlis. If lgs pirïgbgs nlhaehris, if Iurgph vevïhf jesgftis,juiyis hloezalirgs, nhouzhs, ohouts, gsgs bi lhs ahvirfhs,oeiftrhs qui if lgs pirïgbgs eftirnlhaehris, dhjïh kerhchs,depgpñthogs y ilichftis, is biaer, lgs hfeohlis bi lh chufhhcreahfh.
Dglgaifg
Agoifzñ dhai ufgs 80 oel høgs, y is lh åpgah qui isthogsveveifbg. Riroefñ lh ûlteoh nlhaehaeñf y agftefûh lh riterhbhbi lgs deilgs. Lh tgpgnrhcïh irh sioikhfti h lh hatuhl. Lgsaleohs si cuirgf iquelejrhfbg, si vglveirgf aèlebgs y si prg-
bukg siquibhb if il hojeifti tirristri.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 318/726
18>
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Rgoi tris crhsags bi vebreg, bipgseti nilhtefh sef shjgr, seiojrigrnhfesogs hsï;
• Crhsag 8; hnuh isthfahbh.• Crhsag :; ouistrh bi lh jgah
• Crhsag 1; ouistrh bil lhvhbirg
Qgoitir lgs crhsags h tiopirhturh hsï;
• Crhsag 8; tiopirhturh hojeifti
• Crhsag :; aglgahr hl jhøg Ohrïh pgr ufh dgrh• Crhsag 1; oitirlg if ufh ahkh agf uf jgojellg ifaifbebg pgr
tris dgrhs.
Fgth. Agfsirvhr lgs crhsags pgr tris bïhs.
Lgs risulthbgs bi lhs gjsirvhaegfis bijif sir isareths, rihlezhr is-quiohs, rinestrhr risulthbgs if thjlhs bi bhtgs y dhair il hfèlesesbil ixpireoiftg.
·Añog si puibi rilhaegfhr il ixpireoiftg agf lh Irh Hzgeah7
8
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 319/726
184
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Aifgzgeah
Riraehreg
Aritèaig Kurèseag
PliestgaifgPlegaifg
Oegaifg
RiroefhIbhb bi deilg,
aleohoès aèlebg
Dgog QhpeifsIxtefaeñf bi plhfths
Auhtrg ibhbisbi Deilg,cgrohaeñf
bi agrbellirhs
y ohoïcirgsbi nrhf thohøg
Ahrfïvgrgs nrhfbis,
ohoïcirgs bi nrhf th-ohøg, preoirgs preoh-tis dgoïfebgs, plhfths
hfnegspirohsIvgluaeñf bi vhrehs
Aleoh crïg, cgroh-aeñf bi ogfthøhs
y vglahfisAleoh oès
Glengaifg
cgrohs bi ohoïcirgs,bevirseceahaeñf bi hfnegs-
pirohsBevirseceahaeñf bi ohoï-
crïg y siagCgrohaeñf bi
cirgs, jgsquis ixphf-bebgs
Efeaeg bi lh ibhb
Hlpis iDeohlhyh
Aleoh
bi lgs ohoïcirgs, bg-oefeg
bi neofgspirohsy hfnegspirohs
Ivgluaeñf bi lgs preoh-
oès aèlebgAleoh
Irh PirïgbgAuhtirfhreg
ÅpgahZiaeifti
Aleoh -Niglgnïh
Oearggrnhfesogs, plhf-ths y hfeohlis
Eohnif
IgaifgPhligaifg
Qiseñf >
Il nrhf èrjgl bi lh vebh
Yfebhb 1. Lh ivgluaeñf; lgs ahojegs bi lhs pgjlhaegfis if il teiopg
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 320/726
185
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Irh Pirïgbg ÅpgahAleoh -
NiglgnïhOearggrnhfesogs, plhf-
ths y hfeohlis
tis
Isplifbgr bi
tioplhbgh crïg
Qiphrhaeñf bi
Riraehreg
lgs befgshuregs, quiluing si ixtefnuif=
hphreaeñf bi preoirgsohoïcirgs y hfnegspir-
ohsBefgshuregs nrhfbis,
agftefiftisAleoh tioplhbg,
Oisgzgeah
Rreèseag
hvis bifthbhs, neofgs-pirohs
Hphreaeñfbi befgshuregs,
senui lh birevhagftefifthl agfohris eftirfgsAgoeifzh lh
Påroeag
ohoïcirgs gvïphrgs, bg-oefeg bi neofgspirohs
Hphreaeñf
bi efsiatgs,bevirseceahaeñf
Ahrjgfïcirg
birevhagftefifthl, ogf-thøhs y biseirtgs
Cgrohaeñfbi lh Phfnih (agf-
bi riptelis, ixtefaeñfbi efvirtijrhbgs,
agfïcirhsPreoirgs riptelis, bevirse-
ceahaeñfbi hfcejegs, efsiatgs,
tefiftis ufebgs),nlhaehris, aleoh
oès crïgAleoh aèlebg
y dûoibg, nrhf-bis
phfthfgsOhris eftirfgs,
prisifaeh binlhaehris
Agftefiftis plh-
Eohnif
Aifgzgeah
Phligzgeah
Bivñfeag
Qelûreag
tejurgfis preoetevgs=diliadgs, leagpgbegs
y iquesitgs
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 321/726
1:0
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Irh Pirïgbg ÅpgahAleoh -
NiglgnïhOearggrnhfesogs, plhf-
ths y hfeohlis
fgs iefufbhbgs
Aleoh aèlebg,
Piais preoetevgs,efsiatgs tirristris, plhf-
ths vhsaulhris
Ibhb bi lgs piais, hfce-jegs preoetevgs, efsiatgs,trelgjetis= plhfths tirris-
tris, jregcetgs
Efvirtijrhbgsohrefgs, hlnhs
ohrefhs
bgoefhftis
Preoirgsefvirtijrhbgsohrefgs, hlnhs
preoetevhs, dgfngs yprgtgzggs ohrefgs
Eohnif
Phligzgeah
Lh nrhf bevirsebhb bi grnhfesogs veveiftis is il risulthbg bi oellgfis bi høgs biprgaisg ivglutevg. Ahbh nrupg bi grnhfesogs dh ivgluaegfhbg pgr beciriftis oi-ahfesogs y sef iojhrng, dh bishrrgllhbg hbhpthaegfis h lhs agfbeaegfis hojeifthlisthlis agog aleoh y niglgnïh.
Burhfti lgs beciriftis pirïgbgs niglñneags, dhf gaurrebg hphreaegfis y ixtefaegfis
bi ispiaeis, puis il aleoh is uf chatgr efcluyifti if lh vebh y lh befèoeah bi lgs
Grbgvïaeag
Bgoefegbi efvirtijrhbgs, preoi-rgs piais,
bgoefg bi hlnhsohrefhs, preoirhs
plhfths
Priaèojreah
Aèojreagohr aujri
agftefiftisAleoh
tioplhbg,bipñsetgs bi
cñselis
Ifcrehoeiftgbi lh Reirrh, cgr-
ohaeñf
bi ogfthøhs
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 322/726
1:8
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
iagsestiohs. Lgs phligftñlgngs dhf bisaujeirtg qui lh agrtizh tirristri prisifthsibeoiftgs agf aefag ahphs if lhs auhlis si dhf ifagftrhbg cñselis qui riprisifthflhs beciriftis irhs, pirïgbgs y åpgahs if qui si dh bevebebg il teiopg niglñneag.
Lgs ahojegs aleoèteags gaurrebgs burhfti isti teiopg niglñneag tuveirgf ufh ef-
cluifaeh beriath if lgs grnhfesogs veveiftis y lhs hbhpthaegfis bishrrgllhbhs pgrillgs. Pgbiogs gjsirvhr qui if lh irh priaèojreah, auhfbg il Plhfith si ifcreñ y sicgrohrgf lhs ogfthøhs, dhjethjhf hlnhs preoetevhs, dgfngs y hlnufgs efvirtijrhbgsohrefgs.
Dhaeh il pirïgbg Aèojreag, agf il aleoh oès tioplhbg, lhs hlnhs bgoefhrgf iloibeg hauèteag y lgs efvirtijrhbgs ohrefgs tuveirgf ufh ixphfseñf agfsebirhjli.
H oibebh qui il aleoh si vh dhaeifbg oès crïg, vhf hphriaeifbg y si vhf bevirsece-ahfbg ouadhs ispiaeis bi plhfths y hfeohlis. Dhaeh il pirïgbg tiraehreg burhfti lhsibhbis bil deilg, lgs ohoïcirgs bgoefhf il plhfith y hphriaif lgs preoirgs seoegs,dhsth llinhr h lh hphreaeñf bil Dgog shpeifs if il auhtirfhreg, auhfbg il aleoh sitgrfh oès aèlebg.
Rifeifbg if auifth il prgaisg ivglutevg y lgs ahojegs aleoèteags, niglñneags yjeglñneags gjsirvhbgs if il nrhf èrjgl bi lh vebh, rispgfbh lhs senueiftis prinufths;
• ·Is il ahlifthoeiftg nlgjhl uf cifñoifg fhturhl g is prgbuaebg pgr lh aevele- zhaeñf7
• ·Agfsebirh ustib qui lh agfthoefhaeñf hojeifthl puibi ahushr iciatgs agogouthaegfis if hlnufgs siris vevgs7
• ·Auèl arii ustib qui is il cuturg bi lh vebh if fuistrg Plhfith7• ·Xuå ebihs prgpgfi phrh prisirvhr lh vebh bi lhs ispiaeis (efaluebgs lgs du-
ohfgs), bi lh agoufebhb bgfbi ustib vevi7.
:
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 323/726
1::
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
·Xuå is ivgluaeñf7
Lg qui llhohogs ivgluaeñf is il prgaisg bi ahojegs nifåteags y nifirhaeñf bifuivhs ispiaeis if il teiopg, h phrter bi ufh g vhrehs ispiaeis bi grnhfesogs.
Lh ivgluaeñf fg is uf prgaisg lefihl, sefg oès jeif ufh agoplikh rib bi ahojegsbijebh h vhrehs ahushs. Pgr isth rhzñf, ixestif tigrïhs sgjri il grenif y ivgluaeñf bilhs ispiaeis, qui puibif ixpleahr lh bevirsebhb bi ispiaeis, hsï agog su bestrejuaeñfisphaehl y sus agopgrthoeiftgs.
Rgbhs lhs ispiaeis qui dhjethf hatuhloifti il Plhfith prgveifif bi ispiaeis hf-aistrhlis= phrh Bhrwef is lh «bisaifbifaeh agf ogbeceahaeñf½ g ivgluaeñf.
Lh ivgluaeñf si riceiri oès h lhs pgjlh-aegfis qui h lgs efbevebugs= uf efbevebugqui prisifth ahojegs burhfti su vebh fgistè ivgluaegfhfbg, seoplioifti si istèbishrrgllhfbg. Lhs pgjlhaegfis sï puibifivgluaegfhr h phrter bi lgs ahojegs if lgsnifis.
Qiseñf 4
Lh ivgluaeñf
Yfebhb 1. Lh ivgluaeñf; lgs ahojegs bi lhs pgjlhaegfis if il teiopg
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 324/726
1:1
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Plhtñf y Hrestñtilis pefthbgs pgr Zhchil.
Hlnufhs ebihs sgjri il grenif bi lhs ispiaeis y lh ivgluaeñf
Hftis bi Adhrlis Bhrwef, queif si hsgaeh beriathoifti agf il pifshoeiftg ivg-luaegfesth, if lh hftenuh Nriaeh si bishrrgllhrgf bgs lïfihs bi pifshoeiftg quiefcluyirgf beriathoifti if Gaaebifti sgjri lhs ebihs bil grenif bi lhs ispiaeis.Yfg bi illgs cui Plhtñf (2:>- 12> h.A.), queif eftrgbukg il agfaiptg bi «cgrohebihl½, qui ixesti efouthjli if il oufbg bi lhs cgrohs, oès hllè bi lh Reirrh=istg senfeceah qui ahbh gjkitg vevg y fg vevg is lh riprisifthaeñf tiopgrhl bi sucgroh ebihl. Isti agfaiptg efcluyñ sgjri il pifshoeiftg grenefhl bi lgs arestehfgs,hrrhenhfbg lh ebih bi qui lhs ispiaeis bi siris vevgs cuirgf arihbhs pgr Begs.
Isti pifshoeiftg pirohfiaeñ dhsth qui Bhrwef pujleañ su Rigrïh sgjri il Grenifbi lhs ispiaeis, bgfbi ixpusg lh ivgluaeñf h phrter bi lh siliaaeñf fhturhl y nifirñnrhf agftrgvirseh if lh sgaeibhb bi iftgfais.
Lh gtrh lïfih bi pifshoeiftg cuilh bi Hrestñtilis (142-1:: h.A.).Fhturhlesth y besaïpulg bi Plhtñf,grnhfezñ h tgbgs lgs siris vevgs if
ufh isahlh bi lh fhturhlizh, bisbilh ohtireh fg vevh, dhaeh lgs dgf-ngs, ousngs, plhfths supiregris,efsiatgs, oglusags y cefhloiftiif lh phrti supiregr bi lh isahlh,il dgojri, if ufh vesuhlezhaeñf bilh jûsquibh bi lh pirciaaeñf. Isthlïfih thojeåf si hcehfzñ cuirti-oifti if il pifshoeiftg arestehfg,agfse- bi-rhfbg hl dgojri agog uf sirsupiregr if lh fhturhlizh, sg-jri il ristg bi lhs arehturhs y ag-og risulthbg bi lh arihaeñf bi Begs.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 325/726
1:2
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Lh tigrïh hftiregr si agfgai agog arih-aegfesog. If illh, ahbh arehturh cui arihbhefbevebuhloifti pgr Begs y pirohfiai ahse:.000 høgs, dhsth qui hphriaif ivebifaehs
qui sustifthf lh ivgluaeñf;
Lhs fgaegfis bi ivgluaeñf vglveirgf h ri-tgohrsi if il senlg TS, auhfbg Ligfhrbgbh Sefae istubeñ ufgs cñselis dhllhbgs iflhs ogfthøhs bi hfeohlis ohrefgs qui sidhjïhf ixtefnuebg if gtrhs ibhbis. If ilsenlg TSEE, lgs trhjhkgs bi Crhfaes Jhagf,Eshha Fiwtgf y Bisahrtis eftrgbukirgf ilpifshoeiftg aeiftïceag ogbirfg jhshbg iflh gjsirvhaeñf, lgs ixpireoiftgs y lh lñneahefbuatevh- bibuatevh.
Pirg sñlg dhsth il senlg TSEEE, agf lh ixplg-rhaeñf bi teirrhs if Ècreah, Hseh y Hoåreah,hsï agog il bisaujreoeiftg bi ufh nrhfbevirsebhb bi ispiaeis, lh gjrh bi istgsaeiftïceags tuvg nrhfbis iciatgs if lh Jeg-lgnïh.
Gtrh ivebifaeh cui lh Niglgnïh qui hpgrtñebihs sgjri lh hftenüibhb bi lh Reirrh y sg-jri lgs ahojegs gaurrebgs if illh. Bhbh lh
hftenüibhb bil Plhfith, cui pgsejli haipthrqui lgs cñselis cuirhf rinestrgs bi ispiaeisbil phshbg.
Ligfhrbg bh Sefae
Eshha Fiwtgf
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 326/726
1:9
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Hairaèfbgsi hl prgaisg bi ivgluaeñf
Kihf Jhptesti Lhohram (8405), cui il preoirgif dhjlhr bi ivgluaeñf hftis qui Bhrwef.
Lhohrm plhftiñ lh depñtises bi qui lgs grnh-fesogs ivgluaegfhf bijebg h lh dirifaeh biahrhatiris hbquerebgs; sinûf lhs fiaisebhbis,lgs efbevebugs ogbeceahf sus auirpgs pgr ilusg g bisusg bi sus ñrnhfgs, y beadhs ogbe-ceahaegfis si trhfsoetif h lh bisaifbifaeh.
Lh ogbeceahaeñf surni bi lh jûsquibh bi lh
pirciaaeñf oibehfti ufh cuirzh vethl eftirfhif lgs siris vevgs qui lgs llivh h ivgluaegfhrdhaeh cgrohs oès agoplikhs, y hsï lhs fuivhsahrhatirïsteahs hbquerebhs sgf diribhbhs pgrlh bisaifbifaeh. Phrh cufbhoifthr su tigrïh,istubeñ il auillg bi lhs kerhchs.
Kihf Jhptesti Lhohram
Qinûf Lhohram, il auillg lhrng bi lhs kerhchssurneñ h phrter bi lh fiaisebhb bi hlahfzhr lhsdgkhs bi lgs èrjglis, if viz bi hleoifthrsibi phstg. H oibebh qui lh kerhch eftifthjhhlahfzhr lhs dgkhs hlths, cui hlhrnhfbg suauillg y trhfsoeteifbg isth ahrhatirïsteah h
sus bisaifbeiftis.
Hufqui lh tigrïh bi Lhohram cui rivhluhbh, si li htrejuyi dhjir ef-trgbuaebg ufh ebih bi ivgluaeñf h phrter bi uf prgaisg fhturhl y fgbi ufh arihaeñf bevefh.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 327/726
1:3
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Lgs hpgrtis bi Adhrlis Bhrwef (8405-844:)
Adhrlis Bhrwef cui uf fhturhlesth qui h lgs ::høgs efeaeñ uf vehki pgr Qubhoåreah y luing ilristg bil oufbg, h jgrbg bil Jihnli, if ufh ix-
pibeaeñf grnhfezhbh pgr il Ngjeirfg jretèfeag,agf il cef bi riagliathr efcgrohaeñf ahrtgnrèceahy ruths bi fhvinhaeñf. Oeiftrhs lh trepulhaeñflivhfthjh ohphs, Bhrwef si bibeañ h gjsirvhr yistubehr plhfths, hfeohlis, cñselis y cgrohaegfisniglñneahs.
If lhs Eslhs Nhlèphngs (Iauhbgr), agophrñ lhs
ispiaeis bi chufh y clgrh bi lhs eslhs agf lhs bilAgftefifti, y ifagftrñ uf phriaebg iftri lhs is-piaeis agf tirretgreg subhoireahfg, oès qui agf
Ècreah= bi enuhl ohfirh, ifagftrñ becirifaehs bi hvis y riptelis agf il Agftefiftii efalusg iftri eslhs. Bi hdï surneñ su efqueitub pgr agoprifbir isth bestrejuaeñf.
Adhrlis Bhrwef
Yfh bi lhs nrhfbis efcluifaehs sgjri lgs istubegs bi Bhrwef, cui Rdgohs Ohltdus,
iagfgoesth efnlås qui isthjliaeñ il prefaepeg sinûf il auhl, lhs pgjlhaegfis huoifthfif prgpgraeñf nigoåtreah dhsth qui si crifh pgr chatgris hojeifthlis. H phrter biisth tises, Bhrwef agfaluyñ qui isgs chatgris hojeifthlis nifirhf ufh luadh pgrlh supirvevifaeh y hsï lhs vhrehjlis qui chvgriaif h lhs ispiaeis si ohfteifif y lhsqui fg lhs chvgriaif, bishphriaif.
Iftri istgs chatgris si puibif oifaegfhr;
• Lhbipribhaeñf• Lhbespgfejelebhbbihleoiftg
• Lhagopitifaeh
• Lhsagfbeaegfishojeifthlis
• Lhsifciroibhbis
Bhrwef jhsñ su tigrïh if lhs gjsirvhaegfis qui dezg if lhs eslhs Nhlèphngs, bgfbi
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 328/726
1:>
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
ifagftrñ airah bi 82 ispiaeis, bi uf hvi llhohbh pefzñf, qui sñlg dhjethif ishs eslhs.
Bhrwef isthjliaeñ qui lgs pefzgfis ivgluaegfhrgf phulhtefhoifti if beci-
riftis cgrohs y grenefhrgf fuivhs ispiaeis, prgaisg qui llhoñ siliaaeñf fh-turhl. Agf isti tåroefg y jhsèfbgsi if lhs ristreaaegfis sgjri il ariaeoeiftgbi lh pgjlhaeñf, ixpleañ qui hlnûf hnifti bil hojeifti ixtirfg oès qui hlngbil grnhfesog, ileoefhjh becirifaehs bhøefhs y chvgriaïh gtrhs efbevebuhlis.
Il risulthbg bi lh luadh pgr lh supirvevifaeh is lh hbhpthaeñf y hphreaeñfbi fuivhs ispiaeis, jhsi bi su tigrïh bi siliaaeñf fhturhl. Phrh Bhrwef, lhsispiaeis si efaluyif if nrupgs biftrg bi lgs auhlis, lhs ispiaeis si phriaif
iftri sï y il agfkuftg bi ahbh nrupg bi ispiaeis, agophrti aeirtgs ahrhatirisagoufis pgr lg auhl uf nrupg si becirifaeh bi gtrgs.
Hl oesog teiopg, Hlcrib Zussil ^hllhai qui istubehjh
clgrh y chufh if Efbgfiseh y Ohlhseh, llinñ h agfalusegfis
seoelhris hairah bi lh ivgluaeñf pgr lh siliaaeñf fhturhl. ^hllhai ifveñ sus isaretgs h Bhrwef phrh qui lgs llivhrh
h lh Qgaeibhb Leffihfh bi Lgfbris. Yf høg bispuås,
Bhrwef pujleañ su lejrg Grenif bi lhs Ispiaeis (8495).
H Bhrwef si li biji lh tigrïh bi lh siliaaeñf fhturhl, h pishr bi qui if lh åpgah
hûf fg si tifïh agfgaeoeiftg sgjri nifåteah.
8
Efvistenui if quå agfsesti lh tigrïh bil ahthstrgcesog prgpuisth pgr Auveir (8>35-
841:).
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 329/726
1:4
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
·Xuå is lh siliaaeñf fhturhl7
Qiseñf 5
Qiliaaeñf fhturhl yivebifaehs bi lh ivgluaeñf
Yfebhb 1. Lh ivgluaeñf; lgs ahojegs bi lhs pgjlhaegfis if il teiopg
Lh tigrïh bi lh siliaaeñf fhturhl si jhsh if auhtrg gjsirvhaegfis;
8. Qgjriprgbuaaeñf; ahbh ispiaei puibi prgbuaer oès bisaifbifaeh bi lgs quisgjriveverèf dhsth lh ohburiz.
:. Shrehaeñf; lh bisaifbifaeh prisifth vhrehaeñf.
1. Agopitifaeh; luadh pgr lh supirvevifaeh, lhs ispiaeis agopetif pgr lgs riaur-sgs.
2. Qupirvevifaeh bil oès hptg; lgs bisaifbeiftis hbqueirif lhs ahrhatirïsteahsoès chvgrhjlis.
If agfaluseñf, il hojeifti siliaaegfh h lgs efbevebugs agf lhs ahrhatirïsteahs qui lghbhpthf h uf hojeifti if ispiaehl. Pgr ikioplg, lgs lgjgs oès ènelis puibif ahzhroès prishs y hsï, teifif oès gpgrtufebhb bi sgjrivever. Lgs qui sgjrivevif trhfs-oetif sus ahrhatirïsteahs h su bisaifbifaeh y lh ripiteaeñf bi isti prgaisg, puibinifirhr ufh vhreibhb fuivh.
Ixestif beciriftis alhsis bi siliaaeñf fhturhl, agog;
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 330/726
1:5
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
• Qiliaaeñf fgrohlezhbgrh; chvgriai lgs cifgtepgs y lgs nifgtepgsoikgr hbhpthbgs hl hojeifti.
• Qiliaaeñf beriaaegfhl; sgf hbhpthaegfis ilivhbhs hl hojeifti bipgjlhaegfis, pgr ahojegs ahushbgs pgr il dgojri.
• Qiliaaeñf bevirseceahbgrh; chvgriai lgs cifgtepgs oikgr hbhpthbgsh uf dèjetht.
• Qiliaaeñf iquelejrhbgrh; chvgriai h lgs nifgtepgs ditirgaengtgs.
Agfgzahogs hlnufhs ivebifaehs
bi lh ivgluaeñf
Hufqui lgs jeñlgngs bijhtif sgjri lgs oiahfesogs bi ivgluaeñf, agefaebif if qui
lh ivgluaeñf is uf prgaisg qui istè jeif bgauoifthbg pgrqui ixestif ivebifaehs
agftufbiftis, thlis agog;h. Zinestrg cñsel; lgs dhllhzngs bi cñselis, ispiaehloifti bi hfeohlis, dh piroetebg
agfcerohr qui ixesteirgf ispiaeis hftenuhs rilhaegfhbhs agf lhs hatuhlis= lgsphligftñlgngs trhthf bi grnhfezhr argfglñneahoifti lgs cñselis phrh isthjliairlïfihs ivglutevhs. Iftri lgs tepgs bi cñselis, ifagftrhogs; lh hojhrezhaeñf, lh
ogoeceahaeñf, lh pitreceahaeñf y lh eopriseñf.
j. Hfhtgoïh agophrhbh; bijebg h lgs vhrehbgs dèjetht, lgs grnhfesogs dhf ivg-luaegfhbg y si dhf hbhpthbg h illgs agf istruaturhs seoelhris qui auoplifcufaegfis seoelhris= isths istruaturhs si llhohf hfèlgnhs, pgrqui pirtifiaifh grnhfesogs fg rilhaegfhbgs, is biaer, ixtiregroifti sgf seoelhris, pirg ouybeciriftis if su istruaturh eftirfh. Pgr ikioplg; lhs hliths bil bilcïf sgf hfè-lgnhs h lhs hlhs bi uf hvi, bi uf ouraeålhng g il jrhzg duohfg.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 331/726
110
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
pglhris y if il Qur pefnüefgs, hsï agog ohrsupehlis if Hustrhleh. Hbioès, ou-adhs ispiaeis si siphrhf pgr jhrrirhs nignrèceahs bi ohfirh qui fg puibifriprgbuaersi iftri sï.
b. Jegquïoeah y jeglgnïh ogliaulhr; bijebg h istgs istubegs, si dhf pgbebgivebifaehr lhs rilhaegfis ivglutevhs iftri lgs siris vevgs. Rgbhs lhs aålulhs sgfouy seoelhris h fevil jegquïoeag; teifif HBF, seftitezhf prgtiïfhs y ushf lgsoesogs hoefgèaebgs phrh cgrohr prgtiïfhs. Lhs siauifaehs bi hoefgèaebgssgf ouy seoelhris if lhs ispiaeis, bi diadg lgs èrjglis ivglutevgs jhshbgsif ahrhatiris ogrcglñneags sgf ouy seoelhris h lgs risulthbgs gjtifebgs pgristubegs jegquïoeags.
Pgr gtrh phrti, lgs grnhfesogs prisifthf istruaturhs qui si dhf ogbeceahbgphrh hbhpthrsi h lgs beciriftis hojeiftis, lhs auhlis si llhohf istruaturhs dg-oñlgnhs. Rhl is il ahsg bi lhs hvis y ohoïcirgs qui bisaeifbif bi uf hfaistrgagoûf, y ahbh nrupg dh ogbeceahbg istruaturhs sinûf lh cufaeñf.
a. Bestrejuaeñf nignrèceah; lgs grnhfesogs si becirifaehf if thohøg y istruaturhssinûf lh bestrejuaeñf nignrèceah. Pgr ikioplg; if il pglg Fgrti, dhjethf gsgs
8
8. Oibehfti ikioplgs, hrnuoifti lh siliaaeñf fhturhl.
:. Lgs senueiftis nrèceags ouistrhf besteftgs iciatgs bi lh siliaaeñf fhturhl if ufh
ispiaei bi tgohti qui ouistrh vhreibhbis rispiatg bil aglgr. Hrnuoifti;
8. ·Xuå gaurri agf lgs grnhfesogs qui prisifthf uf aglgr rgkg if lhsetuhaeñf :7
:. ·Xuå grnhfesogs si vif chvgriaebgs, hl gaurrer lh siliaaeñf fhturhl iflh setuhaeñf 8 y auèlis si vif bischvgriaebgs7
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 332/726
118
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Qetuhaeñf 8 Qetuhaeñf :
1. ·Xuå tepg bi siliaaeñf arii qui gaurri7
Lhs vhrehaegfis bi lhs auhlis dhjlñ Bhrwef, dgy si shji qui gaurrifhl hzhr (outhaegfis bil HBF), y fg pgr lh cuirzh eftirfh qui eohnefñLhohrm.
Isarejh quå peifsh ustib sgjri lh ivgluaeñf, bispuås bi dhjir istu-behbg lhs tigrïhs y sus ivebifaehs.
H hlnufhs pirsgfhs si lis beceaulth haipthr lh tig-
rïh bi lh ivgluaeñf, bijebg h qui phriai qui tgbgs
lgs ahojegs gaurreirgf dhai oelis bi høgs y fg si
gjsirvhf if lh vebh behreh bi dgy.
Dhjethftis bil oufeaepeg bi Ruohag - Fhreøg
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 333/726
11:
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Qi puibi biaer qui lh siliaaeñf fhturhl is il oiahfesog prefaephlqui piroeti il ahojeg ivglutevg, pirg h becirifaeh bil pgstulhbgbi Bhrwef, lh siliaaeñf fhturhl fg is uf prgaisg bitiroefesthsefg oès jeif hzhrgsg y bipifbi bi ouadhs vhrehjlis. Ouadgsaeiftïceags dhf agfaluebg qui fg fiaishrehoifti si auopli lh
rinlh bi supirvevifaeh bil oès hptg, puis gjsirvhogs qui if lhfhturhlizh fg ixesti thl pirciaaeñf, sefg ufh hopleh vhreibhb biispiaeis qui bi ufh u gtrh ohfirh, sgjrivevif. Pgr isg, lh ivgluaeñf si riceiri oèsh lh riprgbuaaeñf bi lhs pgjlhaegfis.
If lh riprgbuaaeñf bi lhs pgjlhaegfis efcluyif beriathoifti lgs ahojegs hojeifthlis;ufh ispiaei qui phriaïh ouy hbhpthbh h aeirths agfbeaegfis, auhfbg åsths ahojehfyh fg is thf hpth y puibi bishphriair. Ikioplg; il gsg phfbh qui sñlg si hleoifth
bi ufh plhfth llhohbh jhojû= se lgs jgsquis bi jhojû bishphriaif, lh ispiaei bi-jirè agoir gtrg hleoiftg g si ixtefnuerè= is biaer, lgs efbevebugs qui fg agohf vhfh ixtefnuersi, y lgs qui si hbhptif h gtrhs plhfths, sgjriveverèf y pgbrèf riprgbuaersi.
Gtrg puftg eopgrthfti is qui lgs ahojegs ivglutevgs gaurrif if ufh nrhf ahfte-bhb bi høgs, is biaer, fg sgf thf vesejlis iftri ufh nifirhaeñf y gtrh. Pgr lg thftg,dhy ufh ahrnh nifåteah qui vhrïh pirg il ahojeg qui grenefh ufh fuivh ispiaeisi ivebifaeh ouadg teiopg bispuås. If isti siftebg, ixestif bgs tigrïhs sgjri lhvilgaebhb agf lh auhl gaurri lh ivgluaeñf; il nrhbuhlesog y il iquelejreg puftuhbg.
Iftgfais, lh ivgluaeñf puibi bicefersi agog uf ahojeg if lh criauifaeh bi lgsnifis biftrg bi ufh pgjlhaeñf= y agog yh bekeogs, lh ivgluaeñf if lhs pgjlhaegfisy fg if lgs efbevebugs.
Lhs outhaegfis sgf ahojegs hl hzhr if lhs siauifaehs bi fualiñtebgs, qui nifirhffuivgs nifis y hlilgs. Hsï, lhs outhaegfis sgf cuifti bi vhrehjelebhb nifåteah y pgr
lg thftg, sgf uf oiahfesog ivglutevg.
Qiseñf 80
Añog gaurri lh ivgluaeñf
Yfebhb 1. Lh ivgluaeñf; lgs ahojegs bi lhs pgjlhaegfis if il teiopg
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 334/726
111
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Gtrgs oiahfesogs qui chvgriaif lh ivgluaeñf sgf lh oenrhaeñf y lhs jhrrirhsnignrèceahs.
If agfaluseñf, lhs ispiaeis ivgluaegfhf pgr;
• Lhs outhaegfis
• Il clukg bi nifis
• Rhohøg ribuaebg
• Hphrihoeiftg fg cgrtuetg
• Qiliaaeñf fhturhl
Outhaegfis argogsñoeahs. Rgohbh bi; dttp;//agoogfs.wemeoibeh.grn/weme/Celi;Rypis-gc-outhtegf.pfn
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 335/726
112
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
jhatirehs, sih il oåbeag queif riagoeifbi il trhthoeiftg agf hftejeñteags. Lhspirsgfhs FG BIJIF hutgcgroulhrsi y auhfbg efeaeif uf trhthoeiftg efbeahbg pgruf oåbeag, bijif cefhlezhrlg phrh ileoefhr lh efciaaeñf, puis bi lg agftrhreg, puibiagopleahrsi y riquirer uf hftejeñteag oès cuirti.
Gtrg ahsg bi ivgluaeñf ivebifti is il bi lhs ohrepgshs agfgaebhs agog pglellhogtihbh. Isth pglellh bi aglgrhaeñf phrbh ogtihbh si oeoitezhjh if lgs lïquifisbi uf trgfag bi èrjgl y si dhaïh eopiraiptejli h lgs pribhbgris= if ahojeg, hlnu-fgs efbevebugs bi aglgrhaeñf finrh irhf bitiathbgs cèaeloifti pgr lgs pribhbgrisy sgjrivevïhf pgr pgag teiopg. Isth setuhaeñf tifïh lunhr hftis bi lh ZivgluaeñfEfbustrehl bil senlg TET.
Agf lh Zivgluaeñf Efbustrehl, lh efbustreh jretèfeah agoifzñ h quiohr nrhfbisahftebhbis bi ahrjñf y pgr ahush bi lh agfthoefhaeñf bil heri, lgs trgfags bi lgsèrjglis si llifhrgf bi dgllïf, lgs lïquifis oureirgf y quibhrgf lgs trgfags finrgs.
If isth cgroh, lhs pglellhs phrbhs si deaeirgf piraiptejlis h lgs pribhbgris y lhs finrhslgnrhrgf sgjrivever oès y huoifthr su bisaifbifaeh.Pgr cgrtufh, lhs liyis phrh agftrglhr lh agfthoefhaeñf, deaeirgf besoefuer lhs ioe-
segfis y lgs lïquifis ritgrfhrgf h lgs èrjglis, agf lg auhl si isthjelezhrgf lhs pgjlh-
Hatuhloifti agftefûh il prgaisg ivglutevg
Bijebg h lgs hvhfais bi lh aeifaeh y h lgs iciatgs fgaevgs bi lh agfthoefhaeñf, ixes-tif prgaisgs ivglutevgs qui istèf gaurreifbg hatuhloifti if fuistrg Plhfith. Is ilahsg bi lhs jhatirehs qui ahushf ifciroibhbis if duohfgs, qui si istèf dhaeifbg
ahbh viz oès risestiftis h lgs hftejeñteags qui si ushf phrh agojhterlhs. Isti is ufahsg bi ivgluaeñf pgr siliaaeñf fhturhl.Lhs jhatirehs qui sgjrivevif hl hftejeñteag si dhaif risestiftis y si senuif riprg-buaeifbg. Pgr thl rhzñf, is ouy eopgrthfti qui hl prisifthrsi ufh efciaaeñf pgr
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 336/726
119
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
aegfis bi lh pglellh phrbh. Fuivhoifti, lh bi aglgr alhrg tuvg lh ohygr pgsejelebhbbi phshr sus nifis h lh senueifti nifirhaeñf, if ahojeg lh finrh si cui dhaeifbgahbh viz oès rhrh.
Ivgluaeñf bi lgs preohtis
Lgs preohtis pirtifiaif hl grbif bi lgs ohoïcirgs, bi-
jebg h ufh bevirseceahaeñf bi lgs plhaifthbgs, is biaer,lgs ohoïcirgs agf bishrrgllg iojregfhreg biftrg bi lhohbri if ufh jglsh llhohbh plhaifth.
Qu dèjetht hrjgrïaglh hyubñ hl bishrrgllg bi bevirsgsahrhatiris qui deaeirgf oès cèael su hbhpthaeñf y bisplhzhoeiftg if il hojeifti.
Lgs ahrhatiris qui si beirgf if lh ivgluaeñf cuirgf;
• Lh hphreaeñf bi aefag bibgs.• Qifsejelebhb hl thatg, h trhvås bi lh pufth bi lgs bibgs agf uøhs plhfhs.• Pgr sir gofïvgrgs, prisifthjhf oglhris y prioglhris preoetevgs.• Airijrg oès bishrrgllhbg y agoplikg.• Seseñf istirigsañpeah y piraipaeñf bil aglgr, phrh ufh oikgr hbhpthaeñf
h lhs besthfaehs y lgs hleoiftgs.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 337/726
113
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
If lh irh tiraehreh, iopeizh lh hphreaeñf bi lgs preoirgs preohtis; ohoïcirgs bithohøg piquiøg qui agoifzhrgf h ahzhr efsiatgs y hnubezhr il gïbg y lh vesth,dhjethjhf if lhs agphs bi lgs èrjglis. Rifïhf uf airijrg supiregr bijebg h su aggr-befhaeñf, ohfgs prifselis y veseñf trebeoifsegfhl.
Burhfti il Igaifg, lgs prgseoegs y seoegs si bishrrgllhrgf rèpebhoifti y si grnh-fezhrgf if;
• Hftrgpgebis hrjgrïaglhs g nrhfbis ogfgs hcreahfgs. Ikioplg; il ngrelh yil adeophfaå qui sgf lgs oès airahfgs hl sir duohfg.
• Hftrgpgebis h rhs bi teirrh, qui hphriaeirgf dhai :0 oellgfis bi høgs.Ikioplg; il Brygpetdiaus- Grigpetdiaus y il Zhohpetdiaus.
Il HBF duohfg is hl oifgs uf54% ebåfteag hl bi lgs adeophfaåsy gtrgs preohtis, lgs phreiftis oèsairahfgs bil dgojri.
Dgoïfebgs, hphreaeñf bil sir duohfg
Il Dgog shpeifs is uf nrupg pirtifiaeifti h lh choeleh bi lgs dgoïfebgs, auyghfaistrg agoûf sgf lgs dgoefgebis g bregpetiaefgs.
Ziagfstruaaeñf bi “Luay‟ (dgoïfebg Hustrhlgpetiaus hchrifses)h phrter bi sus ristgs cñselis. eohnif tgohbh bi www.uplghb.wemeoibeh.grn/
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 338/726
11>
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
·Fuistrg hfaistrg oès hftenug7Il Mifyhftdrgpus plhtygps
If 8555, lh phrikh bi phligftñlgngs Oihvi y Zeadhrb Lihmiy ifagftrhrgf,h grellhs bil lhng Rurmhfh, if Mifyh, Ècreah, uf arèfig agf ufh ibhb hprg-xeohbh bi 1.9 oellgfis bi høgs. Isti dhllhzng hjreñ fuivgs ahoefgs iflh jûsquibh bil hfaistrg oès hftenug bil sir duohfg ogbirfg. Pgr oèsbi :0 høgs si dhjïh riagfgaebg qui Luay, bi lh ispiaei Hustrhlgpetdiaushchrifses, agf 1.: oellgfis bi høgs, irh lh «hjuilh½ bi lh duohfebhb. Hdgrhsi peifsh if lh pgsejelebhb bi qui lgs ristgs bil dgoïfebg (pri-duohfg),ifagftrhbgs if Mifyh, puibhf sir lgs bil preoir hftiphshbg pridestñreag
bil dgojri ogbirfg. Hatuhloifti si shji qui is irrñfih lh ebih bi qui fuistrh ispiaei tuvgufh sglh lïfih ivglutevh (Dgog dhjeles - Dgog iriatus - Dgog shpeifs),qui llivñ beriathoifti hl sir duohfg ogbirfg (Dgog shpeifs shpeifs).Il grenif bil èrjgl nifihlñneag bi lh duohfebhb, agog il bi gtrgs oh-oïcirgs, teifi rhohs ivglutevhs qui fg clgriaeirgf. Is biaer, bispuås biqui lgs lefhkis bi duohfgs y seoegs si siphrhrgf bicefetevhoifti - dhai
9 ñ 3 oellgfis bi høgs-, dujg ufh sirei bi dgoïfebgs auyhs ispiaeis fgsgjriveveirgf hl phsg bi lgs senlgs.
Iftgfais, dhai 1.9 oellgfis bi høgs, ixestïh oès bi ufh ispiaei bi dg-oïfebgs y il Mifyhftdrgpus plhtygps agixestïh agf lh ispiaei bi Luay.Dhy becirifaehs iftri lgs bgs; il mifyhfg tifïh lh ahrh adhth, ahphaebhbarhfihfh ribuaebh y beiftis oès piquiøgs qui fuistrh supuisth «hjuilh½.Istg senfeceah qui ahbh ispiaei bijeñ vever bi ohfirh bestefth; becirifti
beith, ohfirh bi ogvirsi i eftilenifaeh.·Xuå senui hdgrh7 Biji agfsebirhrsi lh pgsejelebhb bi qui il Mifybhf-tdrgpus plhtygps dhyh ivgluaegfhbg dhaeh il Dgog shpeifs shpeifs g quiisti fuivg dhllhzng sih ufg oès bi lgs dgoïfebgs qui si ixtefnueirgf iflh pridestgreh bi lh duohfebhb.
Cuifti; Fiwswiim. Rdi eftirfhtegfhl ohnhzefi, Hprel :, :008, pp. 14-15.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 339/726
114
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Lgs dgoïfebgs prgveifif pgsejlioifti bil Zhohpetdiaus, ixhathoifti bil Hustrhlgpetdiaus qui ivgluaegfñ y beg grenif hl Petdiahftrgpus u Dgogiriatus qui h su viz, beg phsg hl Dgog shpeifs.
Dgog dhjeles
Rifïh lhs senueiftis ahrhatirïsteahs;
• Yfh ahphaebhb arhfihfh bi 340 ao1
• Hlturh bi 8 oitrg agf 99 ao• Zgjustgs y ènelis• Ahoefhjhf irnuebgs
Qus preoirgs cñselis cuirgf dhllhbgs if il Qurgreifti bi Ècreah if 85:2. Irhf jïpibgs (ahoefhjhf if bgs peis),y si ohftifïhf if pgseaeñf iriath agf uf airijrgefciregr hl bil dgojri ogbirfg, pirg supiregr hl bilgs ogfgs= su ohfg tifïh uf pulnhr qui li chaelethjh
ohfepulhr lgs gjkitgs.
Il Hustrhlgpetdiaus is il dgoïfebg hftenug oès agfg-aebg y is prgjhjli qui agf su ixtefaeñf, dhyh bhbgphsg hl surneoeiftg bil Dgog dhjeles.
Ziagfstruaaeñf bi uf hustrh-
lgpetdiaus.
E o h n i f
t g o h b h b i w w w . w
e m e p i b e h . a g o
If 85>4, if Rhfzhfeh, OhryLihmiy bisaujreñ duillhs pitre-ceahbhs bi uf sir qui ahoefhjhirnuebg y ouy phriaebg h lgsduohfgs.
Hustrhlgpetdiaus
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 340/726
115
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
• Ahphaebhb prifsel agf lhs ohfgs• Ytelezhjhf il cuing ohs fg lg prgbuaïhf• Irhf riagliatgris bi sioellhs y crutgs
Dgog iriatus
Cui ufh ispiaei qui si bishrrgllñ pgstiregroifti= su becirifaeh rhbeañ if il thohøgbi su airijrg y tifïh lhs senueiftis ahrhatirïsteahs;
• Oès hltgs• Oès bilnhbgs• Jïpibgs• Ahphaebhb arhfihfh bi 8.:90 ao1
• Chjreahjhf dirrhoeifths (diadhs bi peibrh)• Agfsirvhjhf il cuing
Iftri il Dgog iriatus si ifauiftrhf il dgojri bi Khvh y il dgojri bi Pimïf.
Dgog shpeifs fihfbirtdhles
Il dgojri Fihfbirtdhl cui llhohbg hsï, pgr il lunhr bgfbi cui ifagftrhbg, il vhlliFihfbir bi Hliohfeh. Isti nrupg tifïh;
• Yf airijrg bi ohygr thohøg• Oiftñf dufbebg• Agfstetuaeñf nruish• Ahzhbgris bi nrhfbis ohoïcirgs agog il ohout y il refgairgfti lhfubg• Qi aujrïhf agf peilis
• Iftirrhjhf h sus ouirtgs
Dgog shpeifs shpeifs
Il sir duohfg hatuhl pirtifiai h isti nrupg. Dhai airah bi 1:.000 oel oellgfisbi høgs, hphriaeñ il preoir nrupg hl auhl pirtifiaeñ il dgojri bi argohnfgf.Qu ahphaebhb arhfihfh irh bi 8.300 ao1, y bishrrgllñ lh aulturh y aevelezhaeñf quipuibif sir ahushs bi su hatuhl bgoefeg sgjri il Plhfith.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 341/726
120
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Ixestif ouadhs tigrïhs sgjri lh ixtefaeñf bil Dgog shpeifs fihfbirtdhles= hlnufgsaeiftïceags hcerohf qui lhs bgs ispiaeis pubeirgf riprgbuaersi y bhr phsg hl hatuhlDgog shpeifs shpeifs. Qef iojhrng, gtrgs ricuthf y hcerohf qui il Dgog shpeifsfihfbirtdhles irh ouy rgjustg y tifïh cuirzh phrh sgpgrthr lhs agfbeaegfis hbvirshs,
pirg il Dgog shpeifs shpeifs, oès piquiøg agrpgrhloifti, pirg agf ohygr ahph-aebhb arhfihfh, bishrrgllñ hbhpthaegfis agog lh aulturh y if ûlteohs, lh aevelezhaeñfauygs risulthbgs ixtefnueirgf cefhloifti hl Dgog shpeifs fihfbirtdhles.
Pgsejli ivgluaeñf bil dgojri
Lh vebh bil sir duohfg burhfti il Phliglïteag irh becïael. Agog tgbgs lgssiris bi lh pridestgreh, lgs preoirgs dgojris tuveirgf qui ifcrifthrsi hpilenrgs qui lgs haiadhjhf if ahbh ogoiftg y ahojegs aleoèteags quipgfïhf if reisng su supirvevifaeh agog ispiaei.
Phrh aglog, il sir duohfg fufah si dh ifagftrhbg hbiauhbhoifti hbhpth-bg phrh vever if auhlqueir oibeg fhturhl, pgrqui sus bicifshs agrpñrihs sgfpgr lg nifirhl, efciregris h lhs qui pgsii lh ohygr phrti bi lgs hfeohlis. Ildgojri fg teifi uf hjreng bi peil sioikhfti hl bil gsg pglhr phrh agfsirvhril ahlgr bi su auirpg if uf hojeifti crïg. Qu auirpg fg istè ispiaehloiftihbhpthbg phrh lh duebh, lh bicifsh prgpeh g lh ahairïh. Fg teifi uf aglgrqui lg prgtikh, agog il tenri g il ligphrbg= ufh hrohburh agog lh tgrtunhg il ahfnrikg= nhrrhs g peag= uf gïbg g vesth hnubgs= hlhs phrh isahphr, nrhfcuirzh ousaulhr phrh htrhphr prishs bi su thohøg fe bicifbirsi bi hthquis.
Qef iojhrng, lh bisvifthkh agrpgrhl bil sir duohfg crifti h lh ohygrïh bilgs hfeohlis si agopifsh agf uf ñrnhfg efvhluhjli; uf airijrg nrhfbi yagoplikg. Il airijrg agfstetuyi il aiftrg bi uf ixtifsg y bileahbg sestiohfirvegsg, y nrhaehs h isti «iquepg½, il sir duohfg puibi bhr rispuisthsbeciriftis, hprgpehbhs h ufh hopleh vhreibhb bi gjkitgs y agfbeaegfis
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 342/726
128
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
ixtiregris qui lg hciathf. Agog lh ohygr phrti bi lgs oiahfesogs bihbhpthaeñf si ifauiftrhf lgahlezhbgs if il airijrg, auhfbg lhs agfbeaegfisixtiregris ahojehf, il sir duohfg puibi hbhpthrsi h illhs y nhrhftezhr hsï,su supirvevifaeh y oultepleahaeñf.
Lhs bestefths ispiaeis duohfhs agfthrgf agf airijrgs bi besteftgs thoh-øgs qui bgthrgf hl sir duohfg bi lh eftilenifaeh fiaishreh phrh agfstruersujstetutgs hfti lh ahrifaeh bi bicifshs agrpñrihs, agog hjrengs phrh ilcrïg, hrohs phrh lh bicifsh y ahairïh g dhjethaegfis phrh ricunehrsi. Pirgisti prgaisg bi hprifbezhki y trhfsoeseñf bil agfgaeoeiftg fg cui agfte-fug fe dgognåfig, pgr isg phshrgf oelis bi høgs hftis bi qui lh ispiaeiduohfh pubeirh dhairsi bi rhsngs aulturhlis agoplikgs, agog il lifnuhki
hrteaulhbg, lh isareturh, il usg bi oithlis g il pifshoeiftg rilenegsg.If il ogoiftg auhfbg lgs siris duohfgs cuirgf ahphais bi ivethr lhsahtèstrgcis oibehfti lh prubifaeh, lh priveseñf y lh dhjelebhb, iopizñ hcufaegfhr ufh fuivh cuirzh if il prgaisg bi siliaaeñf, hlng ouy sioikhftih lg qui si bifgoefh eftilenifaeh duohfh.
Rgohbg bi www.ribisaglhr.elai.ibu.ox
8. Efvistenui sgjri isths bgs tigrïhs, queåfis lhs pgstulhrgf y auèlis sgf sus pref-aephlis ricirifaehs.
8
Rigrïh Pgstulhbgs Hutgr/is
:. Zihleai uf auhbrg agophrhtevg sgjri lhs beciriftis tigrïhs ivglutevhs.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 343/726
12:
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
1. ·If quå ogoiftg bi lh vebh bil sir duohfg, åsti bikñ bi siftersi phrti biliagsestioh7
2. ·Xuå ahojegs prgogvirïh if su agoufebhb phrh qui lh tiafglgnïh bi lh rineñffg hltiri lgs iagsestiohs bi su iftgrfg7
• Qiliaaegfi uf nrupg bi hfeohlis qui li eftirisi.
• Efvistenui sgjri su grenif, hfhtgoïh y iaglgnïh.
• Cgrouli ufh g vhrehs depñtises sgjri su ivgluaeñf.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 344/726
121
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Hfhtñoeahs; hciathf lhogrcglgnïh bi lgs grnh-fesogs, hatuhfbg sgjrisus ahrhatirïsteahs cïseahs,
y puibif sir;
Istruaturhlis; istruaturhsqui hyubhf g chaelethf lh
vebh bi hlnufgs hfeohlisif su hojeifti, yh sih iflh hleoifthaeñf g if lh prg-tiaaeñf h chatgris hjeñteagsagog il aleoh.
Eoethaegfis; agog il oe-oitesog y il ahouclhki. If
il preoir ahsg, lgs hfeohlisefgcifsevgs ahojehf biaglgr phrh tgohr lh hph-reifaeh bi gtrgs hfeohlisbil oesog dèjetht qui sgfoès hnrisevgs g vififgsgs,phrh ivethr su bipribhaeñf. Hlnufhs plhfths lg dhaifphrh sir pglefezhbhs.
Hbhpthaegfis if lgs siris vevgs
Agog veogs if lh ivgluaeñf bi lgs dgoïfebgs, lhs hbhpthaegfis bishrrgllhbhs pgril Dgog shpeifs piroeteirgf su supirvevifaeh dhsth lh hatuhlebhb, oeiftrhs gtrhsispiaeis agog il Dgog fihfbirtdhlifses si ixtefnueirgf.
Lhs hbhpthaegfis puibif sir il risulthbg bi lh siliaaeñf fhturhl g bi beciriftisoiahfesogs ivglutevgs, y sgf lhs qui piroetif lh ixestifaeh bi lhs ispiaeis if ufdèjetht bitiroefhbg.
Ixestif beciriftis tepgs bi hbhpthaegfis;
Qiseñf 88
Hbhpthaegfis y ispiaeis
Yfebhb 1. Lh ivgluaeñf; lgs ahojegs bi lhs pgjlhaegfis if il teiopg
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 345/726
122
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Hbhpthaegfis bi ago-pgrthoeiftg g itglñneahs; puibif sir hbquerebhs ni-fåteahoifti g hprifbebhspgr gjsirvhaeñf, jeif sihphrh sus hatevebhbis behrehsg su riprgbuaaeñf.
Hbhpthaegfis ceseglñneahs;eftirveifif if il cufaegfh-oeiftg eftirfg bil grnhfes-og phrh sgjrivever if suhojeifti.
Ispiaehaeñf
Lh ispiaehaeñf is il prgaisg ivglutevg pgr il auhl si cgrohf fuivhs ispiaeis.
Ispiaei
Lhs ispiaeis sgf agfkuftgs bi pgjlhaegfis quiagophrtif ahrhatirïsteahs nifåteahs y rihlezhf aruaisiftri sï, grenefhfbg jhrrirhs riprgbuatgrhs qui eo-pebif il eftirahojeg nifåteag agf gtrhs ispiaeis yagixestif if il oesog isphaeg y teiopg. Ikioplg;vifhbgs, tenrellgs, shuai, nuhbuh…
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 346/726
129
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Bå ikioplgs bi ispiaeis qui dhjetif if su rineñf;
Lh ispiaehaeñf, si puibi bhr pgr il heslhoeiftg riprgbuatevg qui puibi thrbhroellgfis bi høgs. Isth puibi gaurrer, pgr;
• Heslhoeiftg riprgbuatevg; bijebg h lh eftirrupaeñf if il eftirahojeg bi nifisiftri bgs g oès pgjlhaegfis. Pgr il agftrhreg, se ohfteifif isths pgjlhaegfis,
pirohfiai il agftefug eftirahojeg bi nifis, y hsï sih pgr siphrhaeñf nignrè-ceah, agfsirvhrhf lh ispiaei. Il heslhoeiftg riprgbuatevg nifirh bgs cgrohs biispiaehaeñf;
• Lh ispiaehaeñf seopètreah; si bh pgr bevirsgs ahsgs bi heslhoeiftg,hsï fg si ifauiftrif jhkg jhrrirhs nignrèceahs. Puibif sir heslhoeiftgsogrcglñneags, itglñneags (agopgrthoeiftg), y iaglñneags.
• Lh ispiaehaeñf hlgpètreah; si bh pgr lh prisifaeh bi jhrrirhs nignrèceahs
(lhnufhs, jgsquis, rehaduilgs).
• Bevirnifaeh nifåteah; gaurri pgr il heslhoeiftg riprgbuatevg y si prisifth pgrbeciriftis oiahfesogs bi ivgluaeñf agog lhs oenrhaegfis, lhs outhaegfis, lhoesoh siliaaeñf fhturhl g sixuhl y lh birevh nifåteah.
dttp;//www.uao.is/efcg/nifiteah/nrupgb/Nifiteah%:0ivg-lutevh/Ispiaehaegf/Ispiaehaegf.dto
8
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 347/726
123
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
If lh senueifti sgph bi litrhs, jusqui lhs phlhjrhs gaulths y agf ahbh ufh grnhfeaiufh crhsi qui ouistri lg qui agoprifbeñ bi ahbh tåroefg fuivg.
Phlhjrhs alhvi; HBF-nifåteah-ivgluaeñf-cñsel-siliaaeñf-heslhoeiftg-HZF.
H H J H B F A B I C N C
D E Q C H I E G Y [ T G
E M Q I L A A E G F A Q
N L R L I Y U R Z I X E
I O S H H H Q B C N D L
F F ^ I E O E U U R O D
I Ø T E G C E Z R U F K
R G U G Y N Z I H Y J K
E P [ Y J D I O F E S FA X H H A K H B I R A M
H Z F J B M D F N G G S
K I S G L Y A E G F B E
88
Repgs bi ispiaehaeñf
E o h n i f
t g o h b h
b i w w w . w
e m e p i
b e h . g r n
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 348/726
12>
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Qiseñf 8:
Il sestioh firvegsg
Yfebhb 2. Qestioh firvegsg
Il sestioh firvegsg si ifahrnh bi trhfsoeter lhs sifshaegfis qui sipiraejif h trhvås bi lgs ñrnhfgs bi lgs siftebgs, hbioès bi rihlezhrhatevebhbis efvglufthrehs if fuistrg grnhfesog agog il lhtebg bilagrhzñf y lh risperhaeñf, y gtrhs vglufthrehs agog ahoefhr, agoir,ita.
Ziauirbi lh cgroh bi ufh fiurgfh y ixprisi jrivioifti hlnufhs bi sus cufaegfis.
Lhs fiurgfhs y il eopulsg firvegsg
Lhs fiurgfhs sgf lhs aålulhs ispiaehlezhbhs phrh trhfsoeter il eopulsg firvegsg, y siifahrnhf bi nifirhr rispuisths h lgs istïoulgs piraejebgs, jeif sihf ixtirfgs (agogil crïg, uf nglpi), g eftirfgs (agog uf bglgr bi istñohng).Rifiogs bgs tepgs bi aålulhs firvegshs;
• Lhs fiurgfhs qui si ifahrnhf bilh prgbuaaeñf y trhfsoeseñf bileopulsg firvegsg. Qgf aålulhs ouybileahbhs y fg puibif riprgbuaer-si.
• Lhs aålulhs nlehlis qui si ifahrnhfbi prgtinir y futrer h lhs fiurg-
fhs.
Eohnif tgohbh bi; dttp;//agoogfs.wemeoibeh.grn/weme/Celi;NCPfiurgf.pfn
8
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 349/726
124
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Bifbreth; Prglgfnhaeñf rhoeceahbh bi ufh aålulh firvegsh, y pgrlh auhl riaeji istïoulgs ixtirfgs.
Iflhai; Is lh ufeñf iftri bgs g oès ètgogs phrh cgrohr ufh
iftebhb bi grbif supiregr, agog ufh oglåaulh.
Nhfnleg; Hjulthoeiftg ohargsañpeag bi lgs firvegs g lgs vhsgslefcèteags. Lgs nhfnlegs firvegsgs sgf aûoulgs bi fiu-rgfhs eftiragfiathbhs iftri sï, phrh arihr ufh agoplikhrib qui ikiauth cufaegfis siaufbhrehs y supiregrisbi agoufeahaeñf, eftinrhaeñf y rinulhaeñf. Ixestif
nhfnlegs if tgbgs lgs fevilis bil sestioh firvegsg,bisbi lgs phris arhfihlis dhsth lgs firvegs vinithtevgspirecåreags.
Eñf; If quïoeah, egf g eñf (bil nreing egf, phrteaepeg pri-sifti bi eifhe, er= bi hdï il qui vh), si hpleah jeif sihuf ètgog g ufh oglåaulh agf ahrnh ilåatreah pgsetevhg finhtevh.
Oglåaulh; Is ufh phrtïaulh cgrohbh pgr uf agfkuftg bi ètgogslenhbgs pgr iflhais agvhliftis g oitèleags.
Firveg; Is uf agfkuftg bi cejrhs firvegshs g hxgfis, hsgaehbhsif chsaïaulgs pgr oibeg bi tikebg agfkuftevg, qui dhaiphrti bil sestioh firvegsg pirecåreag. Lgs firvegs hci-riftis trhfspgrthf siøhlis sifsgrehlis hl airijrg, pgr
Ètgog; if quïoeah y cïseah, ètgog (bil lhtïf htgous, y åsti bil
nreing , efbevesejli), is lh ufebhb oès piquiøh biuf ilioiftg quïoeag qui ohfteifi su ebiftebhb g susprgpeibhbis y qui fg is pgsejli beveber agf prgaisgsquïoeags fe cïseags grbefhregs.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 350/726
125
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
ikioplg; bi lh peil u gtrgs ñrnhfgs, oeiftrhs quilgs firvegs iciriftis agfbuaif siøhlis isteoulhftisbisbi il airijrg dhaeh lgs oûsaulgs y nlèfbulhs.
Qefhpses; Is lh rilhaeñf cufaegfhl bi agfthatg iftri lhs tiroe-fhaegfis bi lhs aålulhs firvegshs.
Istruaturh bi lhs fiurgfhs
Hufqui dhy ufh nrhf bevirsebhb bi fiurgfhs, tgbhs teifif lhs oesohs phrtis;
• Bifbreths; sgf prglgfnhaegfis firvegshs ispiaehlezhbhs if lh trhfsoeseñf bileopulsg firvegsg prgbuaebg pgr uf istïoulg ixtirfg g eftirfg.
• Auirpg ailulhr; rihlezh tgbhs lhs cufaegfis ailulhris fgrohlis bi ufh aålulh.Agfteifi fûalig, rejgsgohs y oetgagfbrehs qui rihlezhf biftrg bil auirpgailulhr, prgaisgs agog lh sïftises bi prgtiïfhs y lh risperhaeñf, iftri gtrhs.
• Hxgfis; sgf lhs prglgfnhaegfis bi lhs fiurgfhs qui llivhf il eopulsg bisbiil auirpg ailulhr h gtrhs fiurgfhs, nrhaehs h lhs oûlteplis rhoeceahaegfis quipgsiif if su ixtriog. Cgrohf ufh nrhf rib agf lhs fiurgfhs.
• Jgtgfis prisefèpteags; si ifauiftrhf if lgs ixtriogs bi lgs hxgfis y sgf lgsifahrnhbgs bi trhfsoeter il eopulsg firvegsg bi ufh fiurgfh h gtrh.
Hsï agog lhs aålulhs bi fuistrgauirpg sgf beciriftis, dhy tepgs
bi fiurgfhs beciriftis.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 351/726
124
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Alhseceahaeñf bi lhs fiurgfhs
Bi hauirbg agf lh cufaeñf y beriaaeñf if lh auhl trhfsoetif il eopulsg firvegsg, sialhseceahf bi lh senueifti ohfirh;
Qifsetevhsg hciriftis
Ogtgrhsg iciriftis
Qi ifahrnhf bi lh trhfsoeseñf bi istïoulgs piraejebgsbisbi il ixtiregr bil grnhfesog y lg trhfscgrohf if ufeopulsg ilåatreag qui berenif h lgs aiftrgs eftinrhbg-ris agog il airijrg, bgfbi si nifirh ufh rispuisth.Ikioplg; istïoulg prgbuaebg pgr uf pefadhzg.
Ifahrnhbhs bi llivhr lhs rispuisths bisbi lgs aiftrgseftinrhbgris dhsth lgs oûsaulgs g nlèfbulhs qui bi-
jif nifirhr uf ogveoeiftg g lh siariaeñf bi hlnufhdgrogfh. If il ahsg bil pefadhzg, lh rispuisth is ilriadhzg g shltg qui si prgbukg.
Qi ifauiftrhf if lgs aiftrgs eftinrhbgris y sgf lhsifahrnhbhs bi agoufeahr lhs fiurgfhs sifsetevhs agflhs fiurgfhs ogtgrhs.
Eftirfiurgfhs
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 352/726
125
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Istgs sgf lgs bhtgs oès auregsgs y rilivhftis bi lgs 890.000 melñoitrgs bifirvegs qui riagrrif fuistrg grnhfesog y iciatûhf lh trhfsoeseñf firvegsh.
• Firveg oès nrhfbi; lh oåbulh ispefhl qui teifi 29 ao bi lhrng
y 1,4 bi hfadg.• Firveg oès hfadg; il aeèteag agf uf beèoitrg bi : ao.• Firveg oès lhrng; il tejehl qui teifi ufh lgfnetub bi 90 ao.• Silgaebhb oèxeoh bil eopulsg firvegsg; 8:0 oitrgs pgr sinufbg.• Silgaebhb oïfeoh bil eopulsg firvegsg; 0,> oitrgs pgr sinufbg.• Oèxeog vglthki bil eopulsg firvegsg; 800 oelevgltegs.• Oèxeog fûoirg bi eopulsgs; 100 pgr sinufbg.• Oïfeog fûoirg bi eopulsgs; 90 pgr sinufbg.
Lhs aålulhs nlehlis
Qgf pgr lg nifirhl, oès fuoirgshs qui lhs fiurgfhs y iftri sus cufaegfis si ifauif-trhf; sgpgrti, prgpgraeñf bi futreiftis y prgtiaaeñf. Hlnufhs si ifrgllhf y rgbihflgs hxgfis agf ufh susthfaeh qui servi phrh heslhr llhohbh oeilefh.
Qi alhseceahf if tris tepgs;
Qestioh firvegsg duohfg.Eohnif tgohbh bi www.wemepibeh.grn
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 353/726
190
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Lhs fiurgfhs sgf lhs aålulhs oès lhrnhs bil auirpg y puibifllinhr h oiber dhsth uf oitrg.
• Aålulhs bi Qadwhff; ifahrnhbhs bi prgtinir lhs fiurgfhs sifsetevhs y ogtgrhs,ifvglveåfbglhs agf ufh susthfaeh llhohbh oeilefh qui seri phrh huoifthr lhvilgaebhb bil eopulsg firvegsg.
• Glengbifbrgaetgs; su cufaeñf is ouy seoelhr h lhs aålulhs bi Qadwhff, y hyu-
bhf h huoifthr lh vilgaebhb bi lhs eftirfiurgfhs if lgs aiftrgs eftinrhbgris.
• Hstrgsetgs; teifif cgroh bi istrillh y istèf ujeahbhs if lhs tiroefhaegfis ah-pelhris bil airijrg. Qu cufaeñf is hyubhr h leopehr lh shfnri bi tgxefhs, hftisbi su efnrisg hl airijrg.
Zihleai uf ohph agfaiptuhl agf lgs tiohs hjgrbhbgs if lh siseñf.
8
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 354/726
198
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Lgs egfis bi sgbeg (Fh+), algrg (Al-) y pgthseg (M +) nifirhf ufh be-cirifaeh bi ahrnhs h lhbg y lhbg bi lh oiojrhfh= bi ohfirh quise riaejeogs uf istïoulg, åsti si trhfsoeti h trhvås bi lhs fiurgfhssifsetevhs y vh phshfbg bi hxñf h hxñf, agfbuaeifbg lh agrreiftiilåatreah dhsth il aiftrg eftinrhbgr, if isti ahsg il airijrg, qui h
su viz, bivuilvi gtrh ahrnh ilåatreah pgr lhs fiurgfhs ogtgrhs agogrispuisth h isi istïoulg.
·Xuå seifti auhfbg dhai agfthatg agf hlng oitèleag y li phsh agrreifti7
Auhfbg si nglpih il agbg g il tgjellg, ·quå seifti7
Is ufh gfbh bi fhturhlizh ilåatreah nifirhbh pgr istïoulgs eftir-fgs g ixtirfgs. Gaurri bijebg h lh eftirhaaeñf bi aeirtgs egfis quiagfteifi il aetgplhsoh bi lhs fiurgfhs.
Qiseñf 81
Il eopulsg firvegsg
Yfebhb 2. Qestioh firvegsg
8
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 355/726
19:
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Rhl viz phrh auhlqueirh bi lhs hftiregris aeraufs-thfaehs lh rispuisth sih ouy phriaebh. Pirg ·añogsuaibi isi agrreifthzg qui piraejeogs7 Sihogs;
Prgphnhaeñf bil eopulsg firvegsg
Lh bispglhrezhaeñf bi lh oiojrhfh if uf puftg, dhai qui il ixtiregr if isi puftgquibi agf ahrnh finhtevh hl eftrgbuaersi lhs ahrnhs pgsetevhs bi sgbeg (Fh+), if lhaålulh. Lhs zgfhs hbyhaiftis sucrif iftgfais, ufh htrhaaeñf bi sus ahtegfis pgr lh
ahrnh finhtevh bil èrih isteoulhbh y hatûhf agog suoebirg bi ahtegfis bi sgbeg.Bi isti ogbg, si vh trhfsoeteifbg lh gfbh bi iliatrgfinhtevebhb h lg lhrng bi tgbhlh cejrh firvegsh.
If lhs cejrhs qui pgsiif aujeirth bi oeilefh, bespuisth hlribibgr bi lhs aålulhs biQadwhff, siphrhbhs pgr lgs bifgoefhbgs fñbulgs bi Zhfveir, lh gfbh bi iliatrg-finhtevebhb si prgphnh shlthfbg bi fñbulg if fñbulg. Isth prgphnhaeñf shlthtgrehis oès rèpebh, pgr fg tifir qui bispglhrezhr tgbgs lgs puftgs bi lh cejrh firvegsh.
Hbioès, piroeti uf eopgrthfti hdgrrg ifirnåteag, pgrqui lh jgojh bi sgbeg bijiogvelezhr oifgr ahftebhb bi egfis.
19:
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 356/726
191
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Lh jgojh bi sgbeg-pgthseg
Is il jgojig g eopulsg bi egfis bi sgbeg g bi pgthseg dhaeh il eftiregr y ixtiregrbi lh fiurgfh, phrh ohftifir lhs agfaiftrhaegfis hbiauhbhs bi hojgs egfis. Lhjgojh tgoh lgs egfis bi pgthseg (M +), bil ixtiregr bi lh fiurgfh y lgs eftrgbuai
biftrg bi illh= y hl oesog teiopg, tgoh egfis bi sgbeg (Fh -), bil eftiregr bi lhfiurgfh y lgs bereni dhaeh il ixtiregr, if agftrh bi lgs nrhbeiftis bi agfaiftrhaeñfbi lhs aålulhs y pgr isth rhzñf, si prgbuai uf trhfspgrti hatevg.
Pgtifaehl bi ripgsg
Bijebg h qui lh bestrejuaeñf bi egfis biftrg y cuirh bi lh fiurgfh is becirifti, siisthjliai uf pgtifaehl bi ripgsg oeiftrhs lh fiurgfh istè if ripgsg.
Dhy ufh ohygr agfaiftrhaeñf bi egfis bi sgbeg (Fh+), y bi algrg (Al-), cuirh bilh fiurgfh, oeiftrhs qui biftrg bi illh dhy ufh hlth agfaiftrhaeñf bi egfis bipgthseg (M +), lg auhl dhai qui lh suoh bi ahrnhs bil ixtiregr sih ohygr qui lhs bileftiregr, y iftgfais, agog il eftiregr bi lh fiurgfh is oès finhtevg, piroeti quidhyh ohygr agfbuatevebhb ilåatreah if lh trhfsoeseñf y rispuisth bi lgs istïoulgsh trhvås bi lgs hxgfis bi lhs fiurgfhs.
191
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Jgojh bi pgthsegEohnif tgohbh bi dttp;//jgojhsgbegpgth-
aeg.wemesphais.ago/
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 357/726
192
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Pgtifaehl bi haaeñf Is il risulthbg bi ufh hltirhaeñf if il pgtifaehl bi ripgsg bi lh fiurgfh. Auhfbgsi prgbuai il istïoulg, lgs nrhbeiftis bi agfaiftrhaeñf bi sgbeg (Fh+), qui siifauiftrh biftrg bi lh fiurgfh, si hltirhf y shlif bi illh phrh piroeter lh iftrhbh
bi lgs egfis (M +).
Qe dhy becirifaeh bi vglthki h lhbg y lhbg bi lh oiojrhfh, si hjrif lgs ahfhlis bisgbeg y nifirhf uf uojrhl bi haaeñf. Qe lh fiurgfh riaeji uf istïoulg lg suce-aeiftioifti cuirti, lgs ahfhlis bi sgbeg si hjrif y si nifirh ufh bispglhrezhaeñf.
Agog il clukg bi egfis bi sgbeg qui iftrhf hl aetgplhsoh is ohygr qui su nrhbeiftibi agfaiftrhaeñf, si nifirh uf pgtifaehl bi haaeñf g eopulsg firvegsg.
Isti eopulsg vehkh h trhvås bil hxñf h nrhf vilgaebhb dhsth lgs jgtgfis prisefèpteagsbil ixtriog bi lh fiurgfh y hsï phsh h lh senueifti y suaisevhoifti, agfsirvhfbglh oesoh cuirzh y vilgaebhb.
Yf oifshki ifvehbg bisbi il airijrgh auhlqueir phrti bi fuistrg grnhfes-og, puibi hlahfzhr ufh vilgaebhbbi 130 melñoitrgs pgr dgrh. Bi isti
ogbg, uf eopulsg firvegsg thrbh bgsbåaeohs bi sinufbg if llinhr bi lhahjizh h lgs peis.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 358/726
199
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Silgaebhb bil eopulsg firvegsg
Lh vilgaebhb bil eopulsg firvegsg vhrïh sinûf il beèoitrg bil hxñf qui lgtrhfspgrth, il tepg bi trhfsoeseñf y lh tiopirhturh. Pgr lg thftg, iftri oès
nruisg sih il beèoitrg bil hxñf, oès rèpebhoifti si bisplhzh il eopulsgfirvegsg.
Lh tiopirhturh is ufh vhrehjli eopgrthfti if lh trhfsoeseñf bil eopulsgfirvegsg, pgrqui se is jhkh, lh vilgaebhb bil eopulsg thojeåf lg sirè. Ifauhftg hl tepg bi trhfsoeseñf, vhrïh se åsth is agftefuh g shlthtgreh.
Rrhfsoeseñf agftefuh
Il eopulsg firvegsg vehkh h trhvås bil hxñf, nrhaehs h lh gfbh bi bispglh-rezhaeñf qui gaurri if lh oiojrhfh ailulhr, agog lg veogs if il pgtifaehlbi haaeñf.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 359/726
193
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Rrhfsoeseñf shlthtgreh
Agog yh shjiogs, lgs hxgfis bi hlnufhs fiurgfhs si ifauiftrhf hsgaehbgs agfgtrhs aålulhs ispiaehlezhbhs qui si ifahrnhf bi lh prgbuaaeñf bi ufh susthfaeh hes-lhfti llhohbh oeilefh. Isth susthfaeh fg riaujri tgbg il hxñf, sefg qui bikh phrtis
lejris bi prgtiaaeñf y isths riaejif il fgojri bi fgbgs bi Zhfveir. Istg queiribiaer qui lh trhfsoeseñf bil eopulsg, sñlg suaibi if lgs fgbgs bi Zhfveir, puistgqui il ristg bil hxñf si ifauiftrh riaujeirtg y fg piroeti il eftirahojeg eñfeag.
Qi dh biogstrhbg qui lh trhfsoeseñf shlthtgreh is oès rèpebh, bijebg h qui lh hpir-turh y aeirri bi lgs ahfhlis eñfeags sñlg suaibi if isti puftg. Agog il ristg bi lhfiurgfh fg eftirveifi pgr isthr heslhbg, hdgrrh teiopg if lh trhfsoeseñf bil eopulsg.
Qefhpses
Is uf agfthatg ouy ispiaehlezhbg qui si isthjliai iftri bgs fiurgfhs, y h trhvåsbil auhl, si trhfsoetif lhs siøhlis firvegshs bi ufhs aålulhs firvegshs h gtrhs.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 360/726
19>
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Ixestif bgs alhsis bi sefhpses; ilåatre-
ahs y quïoeahs. If lhs sefhpses ilåatreahs, lh trhfsoeseñf bilgs eopulsgs ilåatreags gaurri beriathoifti,
bisbi ufh fiurgfh h gtrh, h trhvås bi lhsufegfis iftri lhs oiojrhfhs plhsoèteahs.
Il clukg bi egfis bisbi ufh aålulh h lhsenueifti, piroeti lh trhfsoeseñf bi lgseopulsgs ilåatreags. If lhs sefhpses quïoe-ahs, lhs oiojrhfhs bi hojhs aålulhs istèfsiphrhbhs pgr ufh difbeburh sefèpteah= pgr
lg thftg, is fiaishreg qui lh aålulh prise-fèpteah lejiri uf fiurgtrhfsoesgr quïoeagphrh qui si prgbuzah lh trhfsoeseñf bi lgseopulsgs ilåatreags.
Hl agftrhreg bi lg qui suaibi agf lh trhfs-oeseñf ilåatreah beriath, lh trhfsoeseñf quï-oeah is oès lifth, lg auhl piroeti qui si
hbhpti h ufh hopleh vhreibhb bi cufaegfisy qui su hatevebhb sih ouy vhrehbh.
Il isphøgl Hljirtg Agtg jh-teñ if il høg :080 il råagrbNuefiss il phshbg ois bi
kufeg, il råagrb Nueffis bivilgaebhb bi aèlaulg oifthl;¡agfsenueñ suohr 800 bïnetgsseoplis (bil 0 hl 5), if 85
sinufbgs y 83 aiftåseohs!
Gtrg isphøgl agf ufh ah-jizh prgbenegsh is KheoiNhraïh Qirrhfg, qui ahl-aulñ il bïh ixhatg bi lhsiohfh if uf ahlifbh-reg bi 800.000 høgs, ris-
pgfbeifbg sef uf irrgr, ifbåaeohs bi sinufbg. Lh bi-ogstrhaeñf si rihlezñ if ilEfstetutg bi AggpirhaeñfEjirghoireahfh bi Ohbreb,il :9 bi hjrel bi 8558.
If Uhfngf (Oyhfohr), ifohyg bi 85>2, JhfbbhfthSeaetthje riaetñ bi oiogrehy sef agoitir uf sñlg irrgr,83.000 pènefhs bi tixtgsahfñfeags jubesths.
Istubehftis Rrhfscgroiogs - Fhreøg
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 361/726
194
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Hdgrh vhogs h dhjlhr bi uf tioh uf pgag oès ispiaehlezhbgy ouy eopgrthfti, qui dhai phrti bi fuistrg grnhfesog.Qgf ufhs susthfaehs qui tgbgs tifiogs i eftirveifif iffuistrh vebh behreh. ¡Sihogs!
Fiurgtrhfsoesgris duohfgs
Qgf lhs susthfaehs qui ufh fiurgfh prisefèpteah lejirh hl rispgfbir h uf istïoulg.Isths susthfaehs nifirhf g efdejif lh prgbuaaeñf bi uf eopulsg firvegsg y su haaeñfagftefuh puibi prgbuaer bescufaegfis agrpgrhlis.
Nrhaehs h lhs efvistenhaegfis rihlezhbhs if lgs ûlteogs høgs, si agfgai lh agopg-seaeñf quïoeah y lh cgroh añog hatûhf hlnufgs fiurgtrhfsoesgris duohfgs. Qefiojhrng, quibh ouadg pgr bisaujrer. Lgs fiurgtrhfsoesgris oès agoufis sgf; lhhaitelaglefh, lh sirgtgfefh, lh bgphoefh y lh fgrhbrifhlefh.
Lh haitelaglefh
Cui ebifteceahbh pgr preoirh viz if 8582, pgr Difry Dhllitt Bhli, y bispuås agf-cerohbh agog uf fiurgtrhfsoesgr (il preoirg if ebifteceahrsi), pgr Gttg Lgiwe=hojgs aeiftïceags riaejeirgf pgr su trhjhkg il prioeg Fgjil if ceseglgnïh y oibeaefhif 8513. Lh haitelaglefh istè hoplehoifti bestrejuebh if il sestioh firvegsg aiftrhly if il sestioh firvegsg pirecåreag. Qu cufaeñf, hl enuhl qui gtrgs fiurgtrhfsoesgris,is oibehr if lh hatevebhb sefèpteah bil sestioh firvegsg.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 362/726
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 363/726
130
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Lh bgphoefh huoifth lh priseñf hrtirehl i efdeji lh prgbuaaeñf bi prglhatefh iflh lhathfaeh. Lh suaaeñf bil pizñf bisifahbifh uf huoiftg rèpebg bi prgbuaaeñfbi prglhatefh, pirg auhfbg lh criauifaeh bi lh lhathfaeh si dhai oifgr, besoefuyilh siariaeñf bi bgphoefh y si eftirruopi lh prgbuaaeñf bi liadi.
If pirsgfhs agf ifciroibhb bi Phrmefsgf, lh bgphoefh hphriaihl 90% bi lgs fevilis fgrohlis y prgbuai renebiz ousaulhr y chlthbi aggrbefhaeñf ogtgrh. If isth ifciroibhb, lhs fiurgfhs quiprgbuaif bgphoefh si vhf binifirhfbg lifthoifti, y hufqui sibisagfgaif lhs ahushs bi isth binifirhaeñf fiurgfhl, hlnufgs ahsgsphriaif rilhaegfhrsi agf lh tgxeaebhb bi aeirtgs agopuistgs quïoe-ags, agog lgs pisteaebhs. Pgr il agftrhreg, lh isquezgcrifeh si hsgaeh
agf uf huoiftg ixaisevg if lgs fevilis bi beadg fiurgtrhfsoesgr.
Lh bgphoefh
Auopli cufaegfis bi fiurgtrhfsoesgr if il sesti-oh firvegsg aiftrhl. Lh bgphoefh if lgs nhfnlegsjhshlis teifi ufh cufaeñf cufbhoifthl phrh il
agftrgl bi lgs ogveoeiftgs pgr phrti bi fuistrgairijrg. Lh bistruaaeñf bi lhs fiurgfhs qui prg-buaif bgphoefh if isth zgfh, grenefh lh ifciroibhb bi Phrmefsgf.
Isti fiurgtrhfsoesgr airijrhl si rilhaegfh agf lhs cufaegfis ogtreais, lhs iogaegfisy lgs sifteoeiftgs bi plhair. Agftrglh il sestioh ritefhreg y lgs sestiohs ifahrnhbgsbi hatevhr lgs aiftrgs rispgfshjlis bi lh hatevebhb ogtgrh y bi rinulhr aeirths siari-aegfis dgrogfhlis. Istgs bgs ûlteogs sestiohs teifif ufh cufaeñf ouy eopgrthfti
if lh vebh iogaegfhl bi lhs pirsgfhs y su ohl cufaegfhoeiftg is ahrhatirïsteag ifhlnufgs tepgs bi pseagses.
Is uf fiurgtrhfsoesgr ouy eopgrthfti phrh agftrglhr lgs phtrgfis bil suiøg. Qi dhbiogstrhbg qui hl ileoefhr lh fgrhbrifhlefh bil airijrg, gaurri ufh besoefuaeñf bileopulsg y lh ogtevhaeñf, qui si rilhaegfhf agf lh bipriseñf. Rhojeåf si rilhaegfh
agf lgs eopulsgs bi erh y plhair sixuhl.
Lh fgrhbrifhlefh
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 364/726
138
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Grnhfeai h lgs istubehftis if nrupgs bi h auhtrg.
Ytelezhfbg lgs agfgaeoeiftgs privegs, beveber lh efcgrohaeñf phrh qui ahbh nrupg rih-leai ahrtilirhs qui seoplecequif y risuohf lh efcgrohaeñf oès rilivhfti bil tioh, hsï;
Nrupg 8. Bijirè ixpleahr lhs aålulhs nlehlis.
Nrupg :. Bijirè ixpleahr lhs fiurgfhs, lh prgbuaaeñf y lh trhfsoeseñf bileopulsg firvegsg.
Nrupg 1. Prisifthrè bi quå istèf agopuisths lhs fiurgfhs.
Nrupg 2. Ogstrhrè lh alhseceahaeñf bi lhs fiurgfhs.
Ahbh nrupg ixpleahrè su ahrtilirh, riaejerè prinufths y lhs cekhrèf if il hulh bi alhsig puftg bi ifauiftrg.
8
Il aurhri is ufh susthfaeh qui lgs efbïnifhs ixtrhif bilhs rhïais bi lhs plhfths bi lh Hohzgfïh y lh ushf if lhahairïh. Auhfbg lhs prishs riaejif bhrbgs eoprinfhbgs
bi aurhri, quibhf phrhlezhbhs y ouirif rèpebhoifti,pgrqui il aurhri jlgquih lgs fiurgtrhfsoesgris haitelag-lefh bi lh sefhpses agf lhs cejrhs ousaulhris, lg auhl eopebilh trhfsoeseñf bil eopulsg firvegsg h lgs oûsaulgs. Ilaurhri si utelezh hatuhloifti agog rilhkhfti ousaulhrphrh agoplioifthr il iciatg bi lgs hfhlnåseags.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 365/726
13:
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Rgbgs lgs siris vevgs rihaaegfhf crifti h lgs istïoulgs qui piraejifbi su oibeg aeraufbhfti, yh sihf ixtirfgs g eftirfgs. Qef iojhrng,lgs hfeohlis y il dgojri sgf lgs ûfeags qui lg dhaif h trhvås biuf sestioh ispiaehlezhbg.
Il sestioh firvegsg si ahrhatirezh pgr; • Lh fiurgfh, qui is lh ufebhb istruaturhl y cufaegfhl bil sestioh firvegsg.• Lgs nhfnlegs qui sgf ufh hnruphaeñf bi fiurgfhs.• If il dgojri, si agfcgroh pgr il ifaåchlg y lh oåbulh ispefhl y istè
agfcgrohbg h su viz, pgr firvegs qui sgf ufh hnruphaeñf bi fiurgfhs.• Lgs firvegs istèf agfiathbgs agf lgs riaiptgris sifsgrehlis y lgs oûsaulgs.
Qestioh firvegsg if lgs efvirtijrhbgs
If lgs efvirtijrhbgs, si puibi ifagftrhr beciriftis tepgs bi ispiaehlezhaeñf, bisbilhs ispgfkhs qui ahriaif bi sestioh firvegsg dhsth lgs pulpgs qui teifif nhfnlegsouy bishrrgllhbgs.
• Lhs ispgfkhs sgf lgs ûfeags hfeohlis qui fg pgsiif fiurgfhs.• Lhs oibushs, debrhs y agrhlis auifthf agf ufh rib bi fiurgfhs agfia-
thbhs h trhvås bi su auirpg.• Lgs nushfgs plhfgs g plhtiloeftgs, pgsiif uf phr bi agrbgfis firvegsgs
qui si riûfif phrh cgrohr nhfnlegs if lh phrti pgstiregr bi su auirpg yqui riaeji il fgojri bi aichlezhaeñf.
• Lgs oglusags pgsiif ohygr fûoirg bi fiurgfhs, su sestioh firvegsg istècgrohbg pgr vhregs nhfnlegs ufebgs h firvegs qui riagrrif tgbg il auirpg.Lgs pulpgs pgsiif lgs sestiohs oès ivgluaegfhbgs bi lgs efvirtijrhbgs.
• Lgs hfålebgs y hrtrñpgbgs teifif uf agrbñf firvegsg viftrhl y uf phr bi
nhfnlegs pgr ahbh sinoiftg qui si cusegfhf if lh phrti hftiregr, cgrohfbguf agfkuftg bi nhfnlegs airijrhlis.
Qiseñf 82
Qestiohs firvegsgs if lgs hfeohlis ysiris duohfgs
Yfebhb 2. Qestioh firvegsg
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 366/726
131
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
• Lgs iquefgbirogs, agog lhs istrillhs y lgs irezgs bi ohr, pgsiif uf sesti-oh firvegsg qui rgbih lh jgah, y bil auhl si bisprifbif firvegs rhbehlisqui riagrrif tgbg su auirpg.
8. Grnhfesog ufeai-lulhr (sef sestiohfirvegsg)
:. Ailiftirhbgs(sestioh firvegsgriteaulhr)
1. Qestioh nhfnlegfhr(hfålebgs, hrtrñpg-bgs)
2. Qestioh airijrhl(agrbhbg preoetevg=hfcegxus)
9. Aealñstgogs
3. Piais>. Hfcejegs4. Ziptelis5. Hvis80. Ohoïcirgs88. Fiurgfh
Qestioh firvegsg bi lgs virtijrhbgs
Lgs virtijrhbgs auifthf agf uf sestioh firvegsg agoplitg y lh becirifaeh qui ixestiiftri piais, hfcejegs, riptelis, hvis y ohoïcirgs is lh ivgluaeñf bi su airijrg y ilthohøg bil ifaåchlg.
• Pgr sir lgs virtijrhbgs oifgs bishrrgllhbgs, il airijrg bi lgs piais isouy ribuaebg= hûf sef ål, puibif rihlezhr hlnufhs bi sus cufaegfis.
• Lhs hvis y lgs ohoïcirgs pgsiif uf airijrg oès bishrrgllhbg qui lispiroeti rihlezhr hatevebhbis oès agoplikhs.
dttp;//riaursgs.afeai.oia.is/jegscirh
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 367/726
132
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Is il sestioh oès agoplikg y bishrrgllhbg, riaeji istïoulgs y prgbuairispuisths h illgs. Qi dh ispiaehlezhbg if bgs sestiohs cufaegfhlis y hfhtñ-oeags qui sgf; il sestioh firvegsg aiftrhl y il sestioh firvegsg pirecåreag.
Il sestioh firvegsg aiftrhl si ifahrnh bi eftinrhr lh efcgrohaeñf y nifirhrrispuisth crifti h lgs istïoulgs. Il sestioh firvegsg pirecåreag si ifahrnhbi trhfspgrthr lgs eopulsgs dhaeh y bisbi il sestioh firvegsg aiftrhl.
Qestioh firvegsg duohfg
Qestioh firvegsg aiftrhl
Il sestioh firvegsg aiftrhl istè agopuistg pgr lh oåbulh ispefhl y il ifaåchlg. Qiifauiftrh aujeirtg pgr tris oiojrhfhs llhohbhs oifefnis qui prgtinif y piroetiflh aeraulhaeñf bil lïquebg aichlgrrhquïbig.
Lh oåbulh ispefhl
Is uf agrbñf bi firvegs bi oès g oifgs 29 aiftïoitrgs bi lgfnetub y iftri ufgy bgs aiftïoitrgs bi ispisgr. Qi ifauiftrh riaujeirth pgr lh agluofh virtijrhl y
si ifahrnh bi llivhr efcgrohaeñf bisbi il ifaåchlg dhsth lhs phrtis oès besthftisbil auirpg y bisbi hllï, dhaeh il ifaåchlg. Lhs rispuisths efoibehths hfti hlnufgsistïoulgs, si agfgai agf il fgojri bi hrag riclikg.Lh oåbulh ispefhl si bevebi if bgs rinegfis; lh susthfaeh nres bgfbi si hlgkhf lgsauirpgs ailulhris bi lhs eftirfiurgfhs y lhs fiurgfhs ogtgrhs y lh susthfaeh jlhfahqui is uf agfkuftg bi hxgfis oeilefezhbgs bi lhs oesohs fiurgfhs. Lgs hxgfis siriûfif if firvegs y ahbh ufg bisiopiøh su cufaeñf.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 368/726
139
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Hrag riclikg
Agfsth bi ufh fiurgfh sifsetevh y ufh fiurgfh ogtgrh= is ufh vïh ogtgrh vglufthrehqui ioplih agog fiurgtrhfsoesgr h lh haitelaglefh. Agf isti sestioh si agftrglhflhs cufaegfis sgohtgsifsetevhs (sestioh sgohtgsifsetevg, sifsejli h lgs eopulsgs bi
isterhoeiftg, priseñf y agopriseñf), y sgohtgogtgrhs. Lhs fiurgfhs ogtgrhs silgahlezhf if il ixtriog hftiregr bi lhs hsths viftrhlis bi lh oåbulh ispefhl, y ahbhfiurgfh efirvh ufh cejrh ousaulhr. Lhs fiurgfhs sifsetevhs qui hatevhf il hrag ri-clikg si setûhf if lgs nhfnlegs piquiøgs.
Is biaer, qui nrhaehs hl hrag riclikg, si prisifthf ouadhs bi lhs rihaaegfis efsteftevhsagog riterhr lh ohfg bil cuing hfti uf quioñf, airrhr lgs gkgs pgr hlng qui sihairah rèpebg, aujrer lh ahrh agf lhs ohfgs pgr lh prgxeoebhb bi hlnûf gjkitg, ita.
Il ifaåchlg
Is lh phrti oès bileahbh bil sestioh firvegsg y si ifauiftrh prgtinebg pgr il arèfigy pgr lhs oifefnis. Zinulh ahse tgbhs lhs hatevebhbis agrpgrhlis, y if ål si prgbuaifagopgrthoeiftgs agoplikgs agog il hprifbezhki, lh oiogreh, il rhzgfhoeiftg yil bishrrgllg bil lifnuhki. Agfsth bi tris phrtis;
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 369/726
133
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
• Il ifaåchlg pgstiregr qui si bevebi if tris phrtis; lh oåbulh gjlgfnh, il puiftiy il airijilg qui beriaaegfhf prgaisgs agog lh risperhaeñf, lh aeraulhaeñf ylh binluaeñf. Il airijilg if phrteaulhr, si ifahrnh bi rinulhr lgs ogveoeiftgscefgs bil auirpg, thlis agog lh pgsturh.
• Il ifaåchlg oibeg si rilhaegfh agf hlnufgs hspiatgs bi lh veseñf, lh hubeaeñf,il suiøg y lh veneleh.
• Il ifaåchlg hftiregr si bevebi if bgs dioesciregs y ahbh ufg bi illgs istèagopuistg pgr auhtrg istruaturhs; il tèlhog, il depgtèlhog, il depgahopg, ylh agrtizh airijrhl.
• Rèlhog; h ål llinhf lhs siøhlis fiurgfhlis sifsetevhs qui prgveifif bi lgs
ñrnhfgs bi lgs siftebgs, bil eftiregr bil auirpg y bi gtrhs èrihs bil ifaåchlg.
• Depgtèlhog; rinulh hlnufhs cufaegfis agrpgrhlis agog lh tiopirhturh, ildhojri y il aealg oifstruhl= y hlnufhs iogaegfis agog lh erh y il oeibg.
• Depgahopg; teifi cgroh bi uf ahjhlletg bi ohr y pgr istg, riaeji isti fgo-jri. Qi rilhaegfh agf lgs sifteoeiftgs, il bisig sixuhl y lh erh, y agfiath lgsbgs dioesciregs.
• Lh agrtizh airijrhl; is lh phrti oès ixtirfh y oès bishrrgllhbh bil airijrgduohfg= rinulh lh ohygrïh bi agopgrthoeiftgs agoplikgs qui becirifaehhl sir duohfg bil ristg bi lgs bioès hfeohlis. If illh si prisifth il pif-shoeiftg, lh ahphaebhb agnfetevh, il lifnuhki, lh agfaeifaeh, lh oiogreh, ilhfèleses, ita.= hbioès bi ufh nrhf ahftebhb bi cufaegfis agog lh piraipaeñfy il ogveoeiftg vglufthreg.
Dioesciregs airijrhlis
Il airijrg si bevebi if bgs dioesciregs qui sgf prèateahoifti enuhlis ogrcglñneahy hfhtñoeahoifti. Qef iojhrng, lhs cufaegfis qui auopli ahbh ufg bi illgs sgfouy beciriftis.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 370/726
13>
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Qestioh firvegsg pirecåreag
Istè cgrohbg pgr lgs firvegs arhfihlis y rhquïbigs qui ioirnif bil sestioh fir-vegsg aiftrhl y riagrrif tgbg il auirpg. Is il ifahrnhbg bi trhfspgrthr lgs eopulsgsfirvegsgs bisbi lhs fiurgfhs sifsetevhs dhsth il sestioh firvegsg aiftrhl, y bisbi hllï
dhsth lgs oûsaulgs y nlèfbulhs. Lgs firvegs qui si agfiathf beriathoifti agf ilairijrg, si llhohf firvegs arhfihlis y lgs qui si agoufeahf agf lh oåbulh ispefhl,si bifgoefhf firvegs ispefhlis.
Lhs fiurgfhs ogtgrhs nifirhf rispuisths hl sestioh firvegsg sgoèteag g hl sestiohfirvegsg hutñfgog.
Il dioescireg ezqueirbg isil rispgfshjli bi lh phrtibiriadh bil auirpg, y istèrilhaegfhbg agf lh dhjele-bhb phrh rhzgfhr, pifshr,dhjlhr y aggrbefhr lh ohfgoès ènel.
Il dioescireg biriadg isil ifahrnhbg bi lh phrtiezqueirbh bil auirpg, y sirilhaegfh agf lhs hatevebhbishrtïsteahs agog lh pefturh, lhoûseah, lh ujeahaeñf isphaehly lh piraipaeñf.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 371/726
134
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Il sestioh firvegsg sgoèteag
Is il ifahrnhbg bi lgs ogveoeiftgs vglufthregs y agfsaeiftis bi fuistrg auirpg,puistg qui sus fiurgfhs dhaif sefhpses agf lgs oûsaulgs isquilåteags qui nifirhflhs agftrhaaegfis bil ogveoeiftg. Lhs cufaegfis agog isarejer g phtihr uf jhlñf
istèf agftrglhbhs pgr isti sestioh.
Il sestioh firvegsg hutñfgog
Is il rispgfshjli bil cufaegfhoeiftg eftirfg bi fuistrg grnhfesog. Agftrglh og-veoeiftgs thf eopgrthftis agog il lhtebg bil agrhzñf, lh risperhaeñf y lh benisteñf.Qus fiurgfhs dhaif sefhpses agf lhs nlèfbulhs bil sestioh ifbgarefg, agf aålulhs
bi oûsaulg lesg y bi oûsaulg ahrbïhag.
Isti sestioh si bevebi if bgs sestiohs qui prgbuaif hatevebhbis gpuisths if lgsñrnhfgs qui agftrglhf h trhvås bil sestioh firvegsg seopèteag y il sestioh firvegsgphrhseopèteag.
Qestioh firvegsg phrhseopèteag
Llivh siøhlis bi hlth hatevebhb,istrås g pilenrg. Qus eopulsgsnifirhf huoiftg bi lgs lhtebgsbil agrhzñf, huoiftg bi efspe-
rhaeñf y besoefuaeñf benistevh.
Bereni haaegfis bi ohftifeoeif-tg agrpgrhl agog sgf lhs hateve-bhbis bi bisahfsg y rilhkhaeñf.Isteoulh lh benisteñf y besoefuyi
lh criauifaeh ahrbïhah.
Qestioh firvegsg seopèteag
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 372/726
135
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
R g o h b g b i c u l l - j e g q u e o e m h . j
l g n s p g t . a g o
Istubehftis Rrhfscgroiogs - Fhreøg
8
Zihleai uf behnrhoh bi clukg agf lhs istruaturhs y cufaegfis bil sestioh firvegsgduohfg.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 373/726
1>0
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Qiseñf 89
Ifciroibhbis bil sestioh firvegsg
Yfebhb 2. Qestioh firvegsg
Qgf ouadhs lhs ifcir-oibhbis qui hthahf ilsestioh firvegsg= hlnu-fhs bi illhs sgf bi ah-
rèatir diribethreg, gtrhshbquerebhs pgr lisegfis youadhs gtrhs hûf sgf bisagfgaebhs.
• Oifefnetes; is lh efclhohaeñf bi lhs oio-jrhfhs qui riaujrif il airijrg y lh oåbulhispefhl. Isth ifciroibhb is ahushbh pgr
ufh efciaaeñf bi grenif jhatirehfg g verhly sus sïftgohs sgf ceijri y bglgr bi ahji- zh ouy hltg y criauifti= pgr lg nifirhl, hthah h feøgs y auhfbg su grenif isjhatirehl, suili sir ogrthl.
• Ipelipseh; is ufh bisahrnh ixaisevh pgr phrti bi lhs fiurgfhs ogtgrhs quisuili prgbuaersi pgr ripiftefgs ahojegs if il cufaegfhoeiftg bil airijrg.
dttp;//www.flo.fed.ngv/oiblefiplus/sphfesd/pirepdirhlfirvibesgrbirs.dtoldttp;//www.eqj.is/fiurglgneh/h003.dto
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 374/726
1>8
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
«Chrohaglgnïh bi lhs susthfaehs pseaghatevhs½
Lhs brgnhs sgf susthfaehs fhturhlis g hrteceaehlis qui hltirhf lhs iogaegfis y piraip-aegfis bil sukitg qui lhs agfsuoi. Qe su usg si prglgfnh, il risulthbg is lh besoefu-aeñf prgnrisevh bi sus iciatgs hfti bgses enuhlis suaisevhs (cifñoifg bi tglirhfaeh).Qi bishrrgllh bipifbifaeh cïseah auhfbg si prisifthf trhstgrfgs ceseglñneags hl bikhrbi isthr jhkg lgs iciatgs bil cèrohag g pseaglñneah, auhfbg si prgbuai uf bisigerrisestejli i efshaehjli bi hutghboefestrhrsi lhs brgnhs= if hojgs ahsgs si puibillinhr h lh ouirti.
Bhbhs lhs hatuhlis ahrhatirïsteahs bi bisioplig, biseftinrhaeñf choelehr, efshlujrebhb,bisefcgrohaeñf, dhaefhoeiftg y agfcuseñf sgaehl, nrhf phrti bi lh kuviftub oixeahfh
(·sglhoifti7), istè ixpuisth hl pilenrgsg agfsuog bi hlnûf tepg bi istupichaeifti,efaluebgs il hlagdgl y il thjhag, brgnhs agf aeirth piroesevebhb sgaehl. Qinurhoifti, fuistrgs hftiphshbgs irhf oès ahutgs; shjïhf ouy jeif qui, iftrilhs ispiaeis vinithlis, hlnufhs irhf tñxeahs y bijïhf ivethrsi, y gtrhs bijïhf tgohrsiagf auebhbg, yh qui prgbuaïhf iciatgs ouy phrteaulhris sgjri lgs hfeohlis g lgsdgojris qui lhs efnirïhf. Il dgojri bi lh hftenüibhb ‑si ispiaulh‑ bijeñ quibhrsisgrprifbebg hl fgthr qui lhs phlgohs peagtihjhf lhs sioellhs bi aeirths plhfths agf
phrteaulhr crueaeñf g qui lgs khjhlïis y lgs ngrelhs bisiftirrhjhf y agoïhf lhs rhïaisbi uf hrjustg hcreahfg phrh bispuås jrefahr crifåteahoifti h su hlribibgr.
Il agfthatg bil dgojri agf susthfaehs qui hatûhf sgjri lhs iogaegfis, lh piraip-aeñf g il isthbg bi èfeog (susthfaehs pseaghatevhs), is prgjhjlioifti, thf hftenugagog lh duohfebhb oesoh. Lgs fgojris bhbgs h hlnufhs plhfths bikhf vir il juifagfgaeoeiftg qui si tifïh bi sus iciatgs; h lh hohpglh si li llhoñ «lh plhfth bi lhhlinrïh½= hl hlagdgl il «ilexer bi lgs begsis½ y h lh plhfth bi lh ohreduhfh «il bulai bi
lhs phlgohs½. If lhs sgaeibhbis hftenuhs isths susthfaehs si hsgaehjhf agf biebhbis,
Qhlub y jeifisthr
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 375/726
1>:
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
1>:
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
y su agfsuog isthjh criauiftioifti lenhbg h retuhlis oèneag-rilenegsgs.
Qef iojhrng, cui riaeåf if il senlg phshbg auhfbg si lgnrñ lh ebifteceahaeñf y pu-receahaeñf quïoeah bi lgs prefaepegs hatevgs bi hlnufhs plhfths. Istg dh ahojehbgil phfgrhoh bi isths susthfaehs, bhfbg lunhr, iftri gtrhs agshs, h lh chrohagbi-
pifbifaeh.
Lh chrohagbipifbifaeh is uf cifñoifg ouy agoplikg qui ifnlgjh agfbuathsrilhaegfhbhs agf lh hutghboefestrhaeñf agopulsevh bi susthfaehs qui hltirhf il is-thbg bi èfeog y lh piraipaeñf. Qi prisifth bi ouy bevirshs ohfirhs; pgr ikioplg,uf efbevebug eftgxeahbg agf hlagdgl prisifth alhrhs pirturjhaegfis ogtgrhs y biiquelejreg, oeiftrhs qui ufg jhkg lgs iciatgs bi lh agahïfh teifi juifh aggrbefhaeñfogtrez y alhrebhb bi ebihs (…)½.
Qe is pgsejli, agftefuhr lh liaturh if isti iflhai.
Crhnoiftg tgohbg bi; dttp;//pirsgfhl.ribistj.is/cn24/vinithl/0:.dto
Phfgrèoeah bil Oufeaepeg bi Juishag - Fhreøg
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 376/726
1>1
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Zihlezhr lh liaturh hftiregr y hl cefhlezhr, dhair ufh oish ribgfbh phrh qui ahbh ef-tinrhfti bil nrupg ohfeceisti su puftg bi vesth sgjri;
8. ·Añog si vi hciathbh lh shlub duohfh pgr agfsuog bi susthfaehs pseaghatevhs7
:. ·Xuå alhsi bi prgjliohs agfbuaif h lh chrohagbipifbifaeh7
1. Lh eopgrthfaeh bi lgs vhlgris. Hogr y rispitg pgr sï oesog.
2. If lh rineñf, ·quå alhsi bi plhfths agf prgpeibhbis aurhtevhs si utelezhf7
9. ·Xuå si biji dhair phrh ivethr lh chrohagbipifbifaeh7 ·H queåf si puibihauber if ahsg bi fiaisethr hyubh prgcisegfhl7
3. Agf il hpgyg bil/lh bgaifti Rrhfscgrohbgr/h sgleaetif ufh adhrlh sgjri istitioh if il aiftrg bi shlub oès airahfg g hl Prgnrhoh bi Htifaeñf Jèseah if
Qhlub (PHJ) bi su rineñf.
1>1
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
8
Agfsulti lgs trhthoeiftgs bi isths bgs ifciroibhbis.
Agfsulti lgs iciatgs bi lh ahciïfh, lh feagtefh y lhs susthfaehs hluaefñnifhs sgjri ilsestioh firvegsg.
8
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 377/726
1>2
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Qiseñf 83
Ohfgs h lh Gjrh
Yfebhb 2. Qestioh firvegsg
8. Bejukhr ufh fiurgfh, efbeahr sus phrtis y lh cufaeñf quiahbh ufh bi illhs auopli.
:. Isarejer lhs becirifaehs qui dhy iftri;
h. Pgtifaehl bi ripgsg y pgtifaehl bi haaeñf
j. Rrhfsoeseñf agftefuh y trhfsoeseñf shlthtgreh
a. Fiurgfh sifsetevh y fiurgfh ogtgrh
1. Kustecequi lhs senueiftis hcerohaegfis;
h. Il eopulsg firvegsg si nifirh bijebg h lh bestrejuaeñf becirifaehl bi aeirtgsegfis.
j. Lh jgojh bi sgbeg-pgthseg risthjliai lhs agfaiftrhaegfis bi egfis bisgbeg y bi pgthseg biftrg y cuirh bil aetgplhsoh.
Ivhluhaeñf
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 378/726
1>9
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Lh fhturhlizh gcriai pgags ispiatèaulgs thf eopgfiftis agog lgs rhygs. JifkhoïfCrhfmlef cui il aeiftïceag oès eopgrthfti burhfti lh åpgah aglgfehl if IsthbgsYfebgs, qui istubeñ lh iliatreaebhb prgbuaebh pgr creaaeñf (crgthoeiftg bi bgssupirceaeis).
Phsi ufh piefellh pgr su ahjillg vhrehs viais, luing tgoi trgzgs bi phpil y haårqui-lgs hl piefi. ·quå gjsirvh7
Crgti ouy cuirti lgs zhphtgs sgjri uf thpiti y luing tgqui h ufh pirsgfh. ·quåsuaibi7
Qe il aleoh istè siag, eftifti lg senueifti; crgti uf jglïnrhcg if su rgph, pricirejlioiftilhfh. Qgstifnh il jglïnrhcg airah bi uf ogftñf bi pibhaetgs bi phpil. Gjsirvi. Bikiphshr ufgs oefutgs i eftåftilg bi fuivg, ·quå suaibi7
Auhfbg hairah il piefi y lgs trgzgs bi phpil si pinhf h ål, si dh efbuaebg ufhsiphrhaeñf bi ahrnh if il phpil.
Lh cuirzh ilåatreah htrhatevh hailirh lgs pibhzgs bi phpil dhaeh hrrejh agftrh lh cuirzhbi nrhvibhb (Lh Reirrh, is uf agfbuatgr bi nrhf thohøg qui suili ioplihrsi agogfevil bi ricirifaeh airg phrh lh ifirnïh pgtifaehl. Hsï, si beai qui il pgtifaehl bi ufauirpg ahrnhbg pgsetevhoifti is bi thftgs vgltegs pgr ifaeoh bil pgtifaehl bi teirrh,y il pgtifaehl bi uf auirpg ahrnhbg finhtevhoifti is bi thftgs vgltegs pgr bijhkg
Qiseñf 8>
Iliatrgstèteah
Yfebhb 9. Iliatrgstèteah; ufh cuirzh cufbhoifthl bi lh fhturhlizh
8
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 379/726
1>3
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Lgs hftenugs nreings fgthrgf isti cifñoifg agf il èojhr, hl crgthrlg gahrnhrlg ilåatreahoifti. Hdgrh, thl eftirhaaeñf si li llhoh «ilåatreah½ quiveifi bil nreing «iliatrñf½, qui senfeceah èojhr.
:
8.8 Clukg bi iliatrgfis
Lgs ètgogs pgsiif ahrnhs ilåatreahs.If 8450, K.K. Rdgosgf bisaujreñ
qui tgbgs lgs ohtirehlis agfteififphrtïaulhs lenirhs, ahrnhbhs finhtevh-oifti y lhs llhoñ iliatrgfis. Luing,if 8588, Zutdircgrb bisaujreñ quiil ètgog pgsii uf aiftrg g fûaligahrnhbg pgsetevhoifti= pirg lgsiliatrgfis rgbihf il fûalig y jh-lhfaihf ahrnhs pgsetevhs y finhtevhs,agfverteifbg il ètgog if fiutrg, is biaer, agf ahrnh 0. Agog lhs ahrnhs fg si arihffe si bistruyif, si siphrhf pgr lh trhfscirifaeh bi iliatrgfis qui puibif sir htrh-phbgs g lejirhbgs pgr uf ètgog.
Ysi ogfibhs bi tris thohøgs (nrhfbi, oibehfh y piquiøh). Aglgqui ufh ogfibhnrhfbi if lh oethb supiregr bi ufh dgkh bi phpil, ufh ogfibh oibehfh if lh gtrhoethb y uf fûoirg hbiauhbg bi ogfibhs piquiøhs h ahbh lhbg bi lhs ogfibhs,phrh riprisifthr lgs ètgogs fiutrgs.
Rgbhs lhs ogfibhs piquiøhs hlribibgr bi lh oès nrhfbi biji ogstrhr sus ahrhs.Lhs ahrhs riprisifthf iliatrgfis cuirtioifti lenhbgs hl fûalig.
bil pgtifaehl teirrh), istg oesog gaurri agf lgs zhphtgs y il thpiti, auhfbg hl teiopgphsh lh cuirzh ilåatreah bi lh piefellh g il piefi bishphriai, fg gaurri lg oesog agflh cuirzh nrhvethaegfhl, pgrqui åsth fg fiaiseth bi creaaeñf fe thopgag bishphriai.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 380/726
1>>
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
8.: Cuirzh ohnfåteah
Il ahopg ohnfåteag bi uf eoèf bi dirrhburh si ohfeceisth pgr lh bestrejuaeñf bi lhsleohburhs bi deirrg, qui efbeahf lh eftifsebhb y beriaaeñf bil ahopg if ahbh puftg.Lhs leohburhs si hlïfihf agf lhs «lïfihs bi ahopg½ qui ouistrhf lh beriaaeñf bilahopg if ahbh puftg. Auhftg oès kufths istèf lhs lïfihs, oès eftifsg is il ahopg8.
Hsï si riprisifth uf heslhfti. Hkusti il fûoirg bi ahrhs y sillgs hlribibgr bi lhogfibh oibehfh phrh riprisifthr uf agfbuatgr lenirhoifti becirifti. ·Añog lg dezg7 Qu trhfscgrohbgr (h) lg riveshrè.
Agog agfaluseñf pgbiogs biaer qui;
• Lhs ahrnhs pirohfiaif if su seteg sgjri uf heslhfti.
• Qgjri uf agfbuatgr, lhs ahrnhs si ouivif cèaeloifti.
8. Jejlegtiah bi Agfsulth Oeargsgct ® Ifahrth ® :009. © 8551-:002 Oeargsgct Agrpgrhtegf.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 381/726
1>4
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
8
Agf uf delg bi 9 ao. bi lhrng, auilnui ufh jglh piquiøh plèsteah g bi eagpgr, bilixtriog bi uf petellg.
Crgti uf pibhzg bi ispuoh bi ufgs :9 ao:, agf uf trgzg bi peil, agf il cef bi
ahrnhr finhtevhoifti lh ispuoh.
Aglgqui lh ispuoh virteahloifti. Båli h lh jgleth ufh ahrnh bi pruijh pgsetevh(usi uf trgzg bi peil).
Gjsirvi qui lh jglh pirohfiai suspifbebh virteahloifti dhsth qui si li hairah lh is-puoh ahrnhbh. Lh jglh si ifauiftrh hdgrh if uf ahopg ilåatreag.
·Añog efbeahrïh lh jglh lh «eftifsebhb½ bil ahopg7 Bisplhai lh ahrnh bi pruijh(lh jglh), phrh efvistenhr añog is il ahopg if lgs hlribibgris bi lh jglh. Isarejhsus risulthbgs y agoåftilgs.
Il iliatrgohnfitesog agfstetuyi ufh bi lhs cuirzhs cufbhoifthlis bi lh fhturhlizh.
Lhs cuirzhs ohnfåteahs sgf prgbuaebhs pgr il ogveoeiftg bi phrtïaulhs ahrnhbhs,agog pgr ikioplg iliatrgfis, lg auhl efbeah lh istriadh rilhaeñf iftri lh iliatreae-bhb y il ohnfitesog.
Il ohrag qui ufeceah hojhs cuirzhs si bifgoefh tigrïh iliatrgohnfåteah. Lh oh-fecisthaeñf oès agfgaebh bil ohnfitesog is lh cuirzh bi htrhaaeñf g ripulseñfqui hatûh iftri lgs ohtirehlis ohnfåteags agog il deirrg. Qef iojhrng, if tgbh lhohtireh si puibi gjsirvhr iciatgs oès sutelis bil ohnfitesog agog lgs gjsirvhbgsif lh hatevebhb hftiregr.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 382/726
1>5
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Qiseñf 84
Agrreifti ilåatreah
Yfebhb 9. Iliatrgstèteah; ufh cuirzh cufbhoifthl bi lh fhturhlizh
Qi ifteifbi pgr agrreifti ilåatreah hlclukg bi phrtïaulhs ahrnhbhs.
Il hspiatg oès eopgrthfti bi lh ifirnïhilåatreah, is lh pgsejelebhb bi trhfs-pgrthrlh bi ohfirh iceaeifti sgjribesthfaehs ouy nrhfbis, lg oesog quilh pgsejelebhb bi trhfscgrohrlh if gtrhs
cgrohs bi ifirnïh.
·Dh tifebg ixpireifaehs agf aerauetgs ilåatreags7Alhrg, hl ifaifbir lh luz, uf rhbeg g uf tilivesgr, uf hutg, ufh leftirfh, lg qui sidhai is airrhr uf aerauetg ilåatreag.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 383/726
140
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Lhs phrtïaulhs ahrnhbhs cuyif if ufh trhyiatgrehairrhbh llhohbh aerauetg.
Yf aerauetg ilåatreag is uf bespgsetevg qui jgojih ahrnh, agf lg auhl si efari-oifth lh ifirnïh pgtifaehl bi lhs ahrnhs agfiathbhs h gtrg bespgsetevg. Il ahojegbi ifirnïh pgtifaehl (qS), puibi agfvirtersi if hlnufh gtrh cgroh bi ifirnïh. Hsï,uf ogtgr agfveirti ifirnïh ilåatreah if aefåteah= ufh lèophrh agfveirti ifirnïhilåatreah if luz= uf ahlifthbgr trhfscgroh ifirnïh ilåatreah if tåroeah.
Qi shji qui lhs ahrnhs fg puibif sir arihbhs fe bistruebhs, sñlg siphrhbhs. Pgrlg thftg, lh ahftebhb bi ahrnhs (fûoirg tgthl bi egfis pgsetevgs y iliatrgfis), fgahojeh if il aerauetg.
Lh ifirnïh trhfspgrthbh pgr ufh agrreifti ilåatreah bipifbi bi lh ahrnh trhfscirebh(q), y bi lh becirifaeh bi pgtifaehl h trhvås bi lh auhl si ouivi (S), iftgfais;
I ? qS
Lh ufebhb qui si ioplih if ahrnh ilåatreah is il agulgoj. Hsï, lh rilhaeñf iftri lhagrreifti ilåatreah, E, si oebi if agulgojs pgr sinufbg qui iquevhli h uf hopireg,
H, qui si oebi agf il hopirïoitrg if dgfgr hl cïseag crhfaås Hfbrå-Ohrei Hopäri.
Zilhaegfiogs cñroulhs; ufh jhtirïh bi 3S prgbuai ufh agrreifti bi 0.9 H h ufogtgr ilåatreag agfiathbg if sus tiroefhlis.
h. ·Xuå pgtifaeh agfsuoi il ogtgr7j. ·Auèfth ifirnïh ilåatreah prgpgraegfh hl ahjg bi 9 oefutgs7
8
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 384/726
148
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Agfgaebg; S?3S
E ? 0.9 Ht ? 9 oef (100 sin)
Efañnfeth; P (Pgtifaeh) y I (ifirnïh trhfspgrthbh)
Qgluaeñf;
P? SE ?( 3S ) ( 0.9 H) ? (3K/A)(0.9 A/s) ? 1^P ? I/t , hsï, I ? Pt ? (1 ) (100 s) ? 500 K
Prhatequiogs, nuïisi pgr il ikioplg hftiregr;
h. Lh agrreifti qui aeraulh if ufh jgojellh agfiathbh h tiroefhlis bi ufh tgohbi 8:0 S is bi ?.9 H. ·Agf quå rhpebiz, lh jgojellh agfveirti ifirnïh ilåatreahif luz7
j. Yfh jhtirïh bi hutgoñvel dhai cluer ufh agrreifti bi :.0 H h ufh lèophrh agf8: S if sus tiroefhlis. ·Auèl is lh pgtifaeh bi lh lèophrh7
a. ·Auèfth agrreifti cluyi h trhvås bi ufh jgojellh bi >9 ^ qui si ifauiftrhagfiathbh h ufh tgoh bi 8:0 S7
Hpleahaegfis bi iliatrgstèteah
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 385/726
14:
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
Prgbuaaeñf oufbehl bi ifirnïh ilåatreah
Burhfti il piregbg agoprifbebg iftri 8595 y 8550, lh prgbuaaeñf y agfsuog hfuhlbi iliatreaebhb huoiftñ bi pgag oès bi 8 jellñf bi m^d h oès bi 88,9 jellgfis.
Rhojeåf tuvg lunhr uf ahojeg if il tepg bi nifirhaeñf bi ifirnïh. If 8590 lhsbgs tirairhs phrtis bi lh ifirnïh ilåatreah si nifirhjhf if aiftrhlis tåroeahs y uf
tiraeg if aiftrhlis debrgilåatreahs. If 8550, lhs aiftrhlis tåroeahs sinuïhf prgbu-aeifbg hlribibgr bil 30% bi lh iliatreaebhb, pirg lh prgbuaaeñf bi lhs aiftrhlisdebrgilåatreahs bisaifbeñ dhsth pgag oès bil :0% y lh ifirnïh fualihr nifirhjh il89% bi lh prgbuaaeñf oufbehl.
Qef iojhrng, il ariaeoeiftg bi lh ifirnïh fualihr bisaifbeñ if hlnufgs phïsisbijebg h agfsebirhaegfis bi sinurebhb. If Isthbgs Yfebgs, lhs aiftrhlis fualihrisnifirhrgf il :0% bi lh iliatreaebhb if 8550, oeiftrhs qui if Crhfaeh, lïbir oufbehl
if il usg bi ifirnïh htñoeah, lhs aiftrhlis fualihris prgpgraegfhrgf il >9% bi suprgbuaaeñf ilåatreah.
Eophatg hojeifthl bi lhs lïfihs bi agfbuaaeñf
Agog tgbh hatevebhb duohfh, lh nifirhaeñf y trhfspgrti bi ifirnïh ilåatreah prg-buai ufh sirei bi eophatgs hojeifthlis.
Lgs eophatgs prgbuaebgs if il prgaisg bi nifirhaeñf ilåatreah, sgf ouy ispiaïce-ags if rilhaeñf agf lh cuifti bi ifirnïh utelezhbh; debrèuleah, fualihr, tåroeah, ita.Qef iojhrng, lhs lïfihs bi trhfspgrti prgbuaif ufgs tepgs bicefebgs bi eophatg,efbipifbeiftis bil grenif bi lh ifirnïh ilåatreah trhfspgrthbh.
Hsï, ahji bisthahr il eophatg prgbuaebg sgjri lh chufh, y if agfaritg lhs hvis, quisucrif iliatrgauaeñf hl pgshrsi if lgs hpgygs bi lgs pgstis, ispiaehloifti lgs bi
bestrejuaeñf, puis if illgs lgs agfbuatgris istèf oès kuftgs iftri sï y rispiatg bilh istruaturh bi hpgyg, y lhs ahbifhs bi heslhbgris sgf oès agrths, lg auhl dhai ri-lhtevhoifti cèael qui uf hvi si pgsi if il pgsti, tgqui uf agfbuatgr y si prgbuzahlh iliatrgauaeñf. If il ahsg bi lhs lïfihs bi trhfspgrti, lgs haaebiftis pgr iliatrgauaeñf sgf rhrgs yhciathf sñlg h nrhfbis hvis qui puibif tgahr h uf teiopg bgs agfbuatgris g ufagfbuatgr y il hpgyg. Lh alhsi bi haaebifti oès agoûf if isti tepg bi lïfihs, is
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 386/726
141
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
lh agleseñf agf lgs ahjlis, sgjri tgbg agf il bi teirrh, qui is oès cefg y setuhbg pgrifaeoh bil ristg. Il ohygr reisng phrh lh vinithaeñf if ufh lïfih if sirveaeg, is ilefaifbeg pgr ahïbh bi uf ahjli if ahsg bi haaebifti, agog lh ahïbh bi uf rhyg.If auhlqueir ahsg, lhs agophøïhs ilåatreahs istèf ahbh viz oès sifsejlis h istgsprgjliohs, pgr lg auhl istèf pifbeiftis bi lhs zgfhs ispiaehloifti hciathbhs y
agfsebirhf istgs reisngs if lhs fuivhs lïfihs bi agfstruaaeñf:.
:. Jejlegtiah bi Agfsulth Oeargsgct ® Ifahrth ® :009. © 8551-:002 Oeargsgct Agrpgrhtegf.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 387/726
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 388/726
149
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
149
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Fhturhlis
• PZEOHAM, Z. :008. Cufbhoiftgs bi agfsirvhaeñf jeglñneah;pirspiatevhs lhtefghoireahfhs. Cgfbg bi Aulturh Iagfñoeah.Oåxeag B.C.
• AYZREQ, D. JHZFIQ, F. (:000). Jeglgnïh. Ibetgrehl Phfhoire-ahfh. Juifgs Heris.
• PÅZI[, I. (8593). Plhfths ûtelis bi Aglgojeh. Lejrirïh Aglgo-jehfh - Ahohadg Zglbhf (Aïh. Ltbh.). Jgngtè.
• HYBIQEZM, Rirish. :004. Jeglgnïh; lh vebh if lh teirrh. Pihrsgf,Prifteai Dhll. Oåxeag.
• JINGF, Oeadhil. 8555. Iaglgnïh; efbevebugs, pgjlhaegfis yagoufebhbis. Ibeaegfis Goinh. Jhrailgfh.
• LIUSH, Phjlg. 8554. Il oibeg hojeifti if Aglgojeh. Efstetutgbi Debrglgnïh, Oitiriglgnïh y Istubegs Hojeifthlis, Oefestiregbil Oibeg Hojeifti. Jgngtè.
• HUHLH, Crhfaesag. 8555. Lh tigrïh bi lh ivgluaeñf; bi Bhrwef
h lgs ûlteogs hvhfais bi lh nifåteah. Ibeaegfis Riohs bi Dgy.Ohbreb.
Jejlegnrhcïh
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 389/726
Pgsiseñf Ahjelbg Efbïnifh bi Kifgy - Phstg
C g t g h r a d e v g R r h f s c g r o i o g s
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 390/726
Ï fb e a iYfebhb 8. Lgs siris duohfgs befhoezhf lh sgaeibhb 150
Qiseñf 8. Ziistruaturhaeñf sgaehl 150Qiseñf :. Nigpglïteah 159Qiseñf 1. Ahushs tirretgrehlis y pglïteahs bi lh
Preoirh Nuirrh Oufbehl 154 Qiseñf 2. Ahushs iagfñoeahs i ebiglñneahs bi lh
Preoirh Nuirrh Oufbehl 204Qiseñf 9. Isthllh lh nuirrh 282
Qiseñf 3. Il cefhl bi lh Preoirh Nuirrh Oufbehl 2:0
Qiseñf >. Agfsiauifaehs bi lh Nuirrh 2:9Qiseñf 4. Phfgrhoh bi Zuseh hftis bi lh rivgluaeñf 210Qiseñf 5. Bishrrgllg bi lh rivgluaeñf bi 858> 213
Qiseñf 80. Il pirïgbg iftri nuirrhs 8585-85:5 228
Yfebhb :. Qinufbh oethb bil senlg TT 293
Qiseñf 88. Pirïgbg iftri nuirrhs 293Qiseñf 8:. Qinufbh Nuirrh Oufbehl 230Qiseñf 81. Nuirrh crïh y lh luadh pgr il pgbir pglïteag 233Qiseñf 82. Nigifirnåteah 2>:Qiseñf 89. Ysg y ohfikg bil suilg 2>9
Yfebhb 1. Qenlg TT if Hoåreah Lhtefh y Aglgojeh 240
Qiseñf 83. Eophatg ebiglñneag if Hoåreah Lhtefh 240Qiseñf 8>. Preoirh oethb bil senlg TT if Aglgojeh 241
Qiseñf 84. Grnhfezhaeñf pglïteah bi Aglgojeh if il senlg TT 243Qiseñf 85. Il Jgngthzg 258Qiseñf :0. Figlejirhlesog 259
Yfebhb 2. Nisteñf ixtirfh bi lhs grnhfezhaegfis 254
Qiseñf :8. Agftrhthaeñf isththl 254 Qiseñf ::. Cefis bi agftrhthaeñf isththl 255
Qiseñf :1. Efdhjelebhbis y lineslhaeñf 900
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 391/726
144
Qestioh Eftirhatevg
hfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
I s t è
f b h r i s j è s e a g s b i
a g o p i t i f a e h s i f A e i f a e h s Q g a e h l i s
O h f i k g a g f g a e o e i f t g s p r g p e g s b i l h s A e i f a e h s Q g a e h l i s
A g o p i
t i f a e h s
Z i
l h a
e g f i s a g f
l h d e s t g r e h y
l h a u
l t u r h
·
A ñ o g
b i o u i s
t r g l g
h p r i f
b e b g
7
Z i
l h a e g f i s i s p h a
e h l i
s y h o
j e i f
t h l i
s
Z i l h
a e g f i s
å t e a g
- p g
l ï t e a h s
•
Z i a g f g z a g , i f i l p h s h b g y i f l h h a t u h
l e b h b ,
i l h p g r t i b i h l n u f h s t r h b e a e g f i s h r t ï s t e a h s y
s h j i r i s a e i f t ï c e a g s b i b e c i r i f t i s n r u p g s å
t f e a g s
a g l g o j e h f g s h f u i s t r h e b i f t e b h b .
•
B i s a r e j g i l e o p h a t g b i l p r g a i s g b i o g -
b i r f e z h a e ñ f ( b i s h r r g l l g b i l g s o i b e
g s b i
a g o u f e a h a e ñ f ,
e f b u s t r e h l e z h a e ñ f , u r j h f e z h -
a e ñ f . . . ) i f l h g r n h f e z h a e ñ f s g a e h l , p g
l ï t e a h ,
i a g f ñ o e a h y a u l t u r h l b i A g l g o j e h i f i
l s e n l g
T E T y i f l h p r e o i r h o e t h b b i l T T .
•
I x p l e a g h l n u f g s b i l g s n r h f b i s a h o j e g s s g -
a e h l i s q u i s i b e i r g f i f A g l g o j e h i f t r i l g s
s e n l g s T E T y p r e o i r h o e t h b b i l T T ( h j g
l e a e ñ f
b i l h i s a l h v e t u b , s u r n e o e i f t g b i o g v e o
e i f t g s
g j r i r g s . . .
) .
•
B i s a r e j g l h s p r e f a e p h l i s
a h r h a t i r ï s t e a h s c ï s e a h s b i
l g s b e v i r s g s i a g s e s t i o h s .
•
A g o p h r g l h s a h u s h s b i h
l n u f h s g l h s b i o e n r h a e ñ f
y b i s p l h z h o e i f t g d u o h f g i f f u i s t r g t i r r e t g r e g
h l g l h r n g b i l s e n l g T E T y l h p r e o i r h o e t h b b i l s e n l g
T T ( a g l g f e z h a e ñ f h f t e g q
u i ø h , u r j h f e z h a e ñ f b i l
p h ï s . . . ) .
•
A g o p h r g l h s a h u s h s b i h
l n u f h s g l h s b i o e n r h a e ñ f
y b i s p l h z h o e i f t g d u o h f g i f f u i s t r g t i r r e t g r e g
h l g l h r n g b i l s e n l g T E T y l h p r e o i r h o e t h b b i l s e n l g
T T ( a g l g f e z h a e ñ f h f t e g q
u i ø h , u r j h f e z h a e ñ f b i l
p h ï s . . . ) .
•
I x p l e a g l h s p g l ï t e a h s q u i
g r e i f t h r g f l h i a g f g o ï h
a g l g o j e h f h h l g l h r n g
b i l s e n l g T E T y p r e o i r h
o e t h b b i l T T ( p r g t i a a e g
f e s o g ,
l e j i r h l e s o g i a g -
f ñ o e a g . . . ) .
H f h l e z g a ñ o g b e c i -
r i f t i s a u l t u r h s p r g -
b u a i f ,
t r h f s c g r o h f y
b e s t r e j u y i f r i a u r s g s ,
j e i f i s y s i r v e a e g s b i
h a u i r b g a g f l h s a h -
r h a t i r ï s t e a h s c ï s e a h s b i l
i f t g r f g .
Z i a g f g z a g y v h l g r g
l h p r i s i f a e h b i b e v i r -
s g s l i n h b g s a u l t u r h l i s
b i b e c i r i f t i s å p g a h s
y r i n e g f i s p h r h i l
b i s h r r g l l g b i l h d u -
o h f e b h b .
· H q u
å
q u i r i o g s
l l i n h r 7
C h a
t g r i s
b i g r n h f
e z h a
e ñ f
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 392/726
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 393/726
150
Qestioh Eftirhatevg
hfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
If lgs ûlteogs senlgs lh sgaeibhb oufbehl dh tifebg ahojegs ouy nrhfbis. Lgs prg-aisgs bi agfsglebhaeñf bi lh grnhfezhaeñf isththl y il eophatg bil ahpethlesog, sgfhlnufgs ikioplgs, qui piroetif grnhfezhrlh hciathfbg pgsetevh g finhtevhoiftih lh pgjlhaeñf.
Il oufbg agftiopgrèfig dh tifebg nrhfbis ahojegs agog agfsiauifaeh bil
hailirhbg bishrrgllg tiafglñneag, pgr il fuivg sestioh iagfñoeag, pgr lh fuivhcgroh bi grnhfezhaeñf sgaehl g lh utelezhaeñf bi lgs riaursgs y il isphaeg, quiahbh viz is oès urjhfg y oifgs rurhl, hjreifbg phsg h lhs nrhfbis oitrñpgles,ogbirfhs y agf ouadgs sirveaegs phrh pristhrli h lh agoufebhb. If phrti susahojegs si bijif h lh cgroh agog lh pgjlhaeñf oufbehl dh huoifthbg, ixeneifbglh prgbuaaeñf bi hleoiftgs y sirveaegs qui puibhf shteschair lhs fiaisebhbis bitgbgs lgs siris duohfgs.
Qiseñf 8
Ziistruaturhaeñf sgaehl
Yfebhb 8. Lgs siris duohfgs befhoezhf lh sgaeibhb
Eohnif tgohbh bi; dttp;//uplghb.wemeoibeh.grn/wemepibeh/agoogfs/h/h8/PhfgrhoeahW:0Wkuleg.kpn
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 394/726
158
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Gtrg bi lgs nrhfbis ilioiftgs trhfscgrohbgris bil senlg TT is lh agfsglebhaeñf bilsestioh ahpethlesth, qui if sus efeaegs, burhfti il senlg TSE, i efcluifaehbg pgr lhrivgluaeñf efbustrehl, ahojeh il thllir pgr lh efbustreh. Pirg if il senlg TT y agogrisulthbg bi lg hftiregr, isti sestioh ahpethlesth hbioès bi lgs hailirhbgs ahojegsiagfñoeags, nifirh thojeåf, ahojegs ebiglñneags.
Isti befhoesog sgaehl, burhfti åpgahs, dh bicefebg il ruojg bi lh oesoh duoh-febhb, agog prgaisgs isphaeg tiopgrhlis qui agfveirtif h lh sgaeibhb if ufhgrnhfezhaeñf tifbeifti hl ahojeg, jusahfbg fuivgs dgrezgftis qui piroethf lhenuhlbhb y phrteaephaeñf bi tgbgs y ahbh ufg bi lgs qui veveogs if il oufbgagftiopgrèfig.
Hatevebhb nruphl. If nrupgs bi trhjhkg, hfhleaif y besauthf lh senueifti crhsi;
“Lgs siris duohfgs sgf trhfscgrohbgris biprgaisgs if il teiopg y il isphaeg nignrèag‟.
8
Juishag - Fhreøg Istubehfti Rrhfscgroiogs
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 395/726
15:
Qestioh Eftirhatevg
hfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Il senlg TT h fevil oufbehl, efeaeh agf nrhfbis aho-jegs= ufg bi illgs is il huoiftg if lh pgjlhaeñf,qui si rilhaegfh agf lh agfsglebhaeñf bi uf sestioh
iagfñoeag qui jusah huoifthr lh nhfhfaeh y iljeifisthr pirsgfhl, il ariaeoeiftg bi lhs aeubhbis
y lh oikgrh if sirveaegs qui ribufbhf if lh ahlebhbbi vebh.
Agf lgs ahojegs if il sestioh iagfñoeag y if lh prgbuaaeñf bispuås bi lhs rivg-luaegfis Crhfaish i Efbustrehl, lh istruaturh bi lh pgjlhaeñf oufbehl si ahrhatirezñpgr uf fuivg cifñoifg; lh ixplgseñf biognrèceah.
Agfaiptgs jèseags hairah bi pgjlhaeñf
Biognrhcïh; is il istubeg bi lh pgjlhaeñf sinûf su bishrrgllg htrhvås bil teiopg, hfhlezhfbg il thohøg, agopgseaeñf y bestre-juaeñf h lh phr agf lgs phtrgfis bi ahojeg, if isti hfèleses siteifif if auifth vhrehjlis agog lh ibhb, il nåfirg, lh setuhaeñfchoelehr, il fûoirg bi fhaeoeiftgs y ouirtis lh hatevebhb iag-fñoeah, y gtrhs, agf lg qui si puibi agfgair bithllhbhoifti
lh grnhfezhaeñf bi lh sgaeibhb.
Pirg hftis bi hjgrbhr uf hfèleses pgjlhaegfhl, si bijif agfgair lgs efbeahbgris quipiroetif rihlezhrlg. If nifirhl istgs bhtgs si gjteifif isthbïsteahoifti pgr oibegbi aifsgs y piroetif rilhaegfhr lgs beciriftis hspiatgs qui eftinrhf lh istruaturhbi lh pgjlhaeñf, si ixprishf if pgraifthkis bi oelis, pirg thojeåf si utelezhf lgs
fûoirgs crhaaegfhregs.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 396/726
151
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Lgs prefaephlis efbeahbgris qui si ushf sgf;
Rhsh bi fhthlebhb; ixprish il fûoirg bi fhaeoeiftgs bi ufh pgjlhaeñf if uf piregbg biteiopg. Yf nrhf prgjlioh bi isth thsh is qui fg si besareoefh iftri dgojris y oukirisif il fûoirg tgthl bi lh pgjlhaeñf y thopgag besareoefh lhs ibhbis.
Rhsh bi ciaufbebhb; isti efbeahbgr ouistrh lh rilhaeñf iftri lh pgjlhaeñf cioifefh ifibhb cårtel y il fûoirg bi fhaeoeiftgs. Isth thsh is oès agfcehjli phrh bitiroefhr il fû-oirg bi fhaeoeiftgs if ufh sgaeibhb y su eophatg if lh pgjlhaeñf cioifefh.
Rhsh bi ogrthlebhb; Isti efbeahbgr piroeti agfgair agfkufthoifti agf lh thsh bi fh-thlebhb il ariaeoeiftg fhturhl bi lh pgjlhaeñf y bitiroefhr lh istruaturh bi lh oesoh ifcgroh befèoeah.
Rhsh bi ogrjelebhb; isti efbeahbgr dhai ricirifaeh h lh ahftebhb bi dhjethftis qui teififufh ifciroibhb ispiaïceah, is biaer, ouistrh lh rilhaeñf bi pirsgfhs hciathbhs pgr ufhifciroibhb biftrg bi ufh sgaeibhb, is bi nrhf eopgrthfaeh puis piroeti ebifteceahr lhsfiaisebhbis bi ufh sgaeibhb if auhftg h sirveaegs bi shlub.
Ispirhfzh oibeh bi vebh; isti is ufg bi lgs efbeahbgris bi ohygr eopgrthfaeh biftrg bilh biognrhcïh, puis piroeti ebifteceahr il bishrrgllg sgaehl bi ufh pgjlhaeñf. Isti efbeahbgr
is ufg bi lgs qui si teifi if auifth phrh plhftihr pglïteahs bi pgjlhaeñf agog lh ibhbbi kujelhaeñf g lh greifthaeñf bi lh pristhaeñf bi sirveaegs.
Bifsebhb bi pgjlhaeñf; isti efbeahbgr rilhaegfh lh ahftebhb bi pgjlhaeñf agf il èrihqui gauph, si ixprish if fûoirg bi dhjethftis pgr melñoitrg auhbrhbg. Lh bifsebhbbi pgjlhaeñf is uf efbeahbgr qui biji sir utelezhbg agf aeirth priahuaeñf, puis if suoibeaeñf si tgoh il isphaeg tgthl bil phïs g rineñf h lh qui si dhai ricirifaeh, pgr lg quisi efaluyif èrihs qui istèf bispgjlhbhs g qui fg sgf hpths phrh lh vebh duohfh, agognrhfbis hlturhs g rinegfis bisårteahs.
Efbeahbgris bi pgjlhaeñf
Lgs efbeahbgris bi pgjlhaeñf si agfstruyif h phrter bi bhtgs isthbïsteags qui siagfstetuyif if lh jhsi phrh ebifteceahr lgs ahojegs if lh istruaturh bi lh pgjlhaeñf,
pirg thojeåf jrefbhf efcgrohaeñf sgjri lh cgroh if qui lh pgjlhaeñf ariai y pgrthftg ebifteceahr lhs fiaisebhbis bi isth, puis fg sgf lhs oesohs fiaisebhbis if ufhpgjlhaeñf if lh qui dhy nrhf ahftebhb bi feøgs y kñvifis qui lh bi ufh pgjlhaeñfif lh qui pribgoefhf lgs hbultgs.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 397/726
152
Qestioh Eftirhatevg
hfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
8. Efbhnuif if rivesths, pireñbeags, Eftirfit, ita. hairah bi uf hrtïaulg qui siøhliprgjliohs biognrèceags y su efcluifaeh if il bitiregrg hojeifthl. Pgr nrupgs dhnh uf auhbrg if il qui si efbequi auhfths pirsgfhs teifi ahbh choeleh bilnrupg, auhftgs trhjhkhf, auhftgs istubehf, auhftgs efnrisgs teifif y auhlis sgfsus fiaisebhbis y h phrter bi istgs bhtgs priphrif uf ifshøg sgjri il eophatgbil ariaeoeiftg biognrèceag if hl iagfgoïh choelehr.
:. Ikiraeaeg bi ahrtgnrhcïh. Efvistenuif lh pgjlhaeñf bi ahbh biphrthoiftgbi fuistrg phïs. If uf ohph bi Aglgojeh siøhlif agf aglgris beciriftislgs auhtrg rhfngs bi pgjlhaeñf oès hltgs, aglgrihfbg lgs biphrthoiftgs hqui pirtifiaif. Aglñquifli tïtulg hl ohph y ixplequif sus agfalusegfis if
plifhreh.
8
Rrhfseaeñf biognrèceah
Lh trhfseaeñf biognrèceah is uf prgaisg pgr oibeg bil auhl ufh sgaeibhb sucriuf ahojeg if lh istruaturh bi lh pgjlhaeñf qui si ahrhatirezh pgr qui lhs thshs bi
fhthlebhb y ogrthlebhb si efveirtif= is biaer, si bh uf ahojeg if il fûoirg bifhaeoeiftgs y ouirtis.
Lh ixplgseñf biognrèceah is il risulthbg bi ufh rèpebh trhfseaeñf pgjlhaegfhl,if bgfbi lhs thshs bi fhthlebhb besoefuyif oès lifthoifti qui lhs thshs biogrthlebhb, pgr lg qui si prisifth uf huoiftg agfsebirhjli bil tgthl bi lhpgjlhaeñf. Il fûoirg bi fhaeoeiftgs is ilivhbg y il fûoirg bi ouirtis besoe-fuyi, si puibi llinhr h bupleahr lh pgjlhaeñf if thf sñlg båahbhs, agf lg qui lh
hbiauhaeñf bi lh efcrhistruaturh bi uf phïs g rineñf is supirhbh pgr il fûoirgbi dhjethftis qui biji htifbir nifirhfbg nrhfbis prgjliohs sgaehlis, agogpgr ikioplg, il ahsg bi lhs dhojrufhs if Ècreah g lh ilivhbh agfaiftrhaeñf bilh pgjlhaeñf if lgs phïsis bil isti bi Hseh g seoplioifti pgr lgs prgjliohs biogvelezhaeñf if lhs nrhfbis aeubhbis, bgfbi lh efcrhistruaturh vehl fg sgpgrthil fûoirg bi vidïaulgs.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 398/726
159
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Qiseñf :
Nigpglïteah
Yfebhb 8. Lgs siris duohfgs befhoezhf lh sgaeibhb
Lh nigpglïteah is uf agfaiptg qui rilhaegfh tirretgreg, riaursgs fhturhlis y aulturhagf uf pgbir agoplikg h fevilis iagfñoeag, pglïteag, ebiglñneag y oelethr. Auhf-bg si dhjlh bi nigpglïteah si ricereiri h prgjliohs bi eftirisis y hl agftrgl bi ufbitiroefhbg tirretgreg pgr phrti bi uf siatgr bi pgjlhaeñf, alhsi sgaehl g ioprish,agf il gjkitg bi utelezhr lgs riaursgs duohfgs y fhturhlis bespgfejlis if ish crhfkhtirretgrehl.
Il agfgaeoeiftg nigpglïteag bil oufbg dh piroetebg dhair usg bi lgs riaursgs ylhs requizhs phrh nifirhr oirahbgs. Bi isth agfsthfti jûsquibh bi oirahfaïhs, sibirevh ufh grnhfezhaeñf pglïteah oufbehl if lh auhl, il oufbg, nerh iftgrfg h lhsbiohfbhs bil oirahbg, pgr lg qui lhs rinegfis si bevebif iftgfais if bishrrgllhbhsy sujbishrrgllhbhs bi hauirbg hl hvhfai tiafglñneag qui pgsihf
Hsï puis, if isti isquioh, lh requizh si agfaiftrh if lgs phïsis agf ohygr ïfbeaibi efbustrehlezhaeñf, oeiftrhs qui il ristg bil plhfith si aiftrh if lh prgbuaaeñf biohtirehs preohs agf lhs qui lgs phïsis efbustrehlezhbgs nifirhf lgs prgbuatgs qui
luing vifbif if tgbg il oufbg, efaluebgs lgs phïsis prgbuatgris bi ohtirehs preohs.
Nigpglïteah; is ufh rhoh bi lh Nignrhcïh qui si gauph bi istubehrlh cgroh agog si eftirrilhaegfhf if il isphaeg, lgs riaursgs fiai-shregs phrh il bishrrgllg bi ufh sgaeibhb if thftg h su bestrejuaeñf,usg y agoiraehlezhaeñf. Rhojeåf hyubh h agoprifbir agog siisthjliaif rilhaegfis iftri rinegfis if tgrfg h beadgs riaursgs. Queopgrthfaeh if lh hatuhlebhb, rhbeah if il hfèleses bi lhs rilhaegfiseftirfhaegfhlis iftri lgs isthbgs.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 399/726
153
Qestioh Eftirhatevg
hfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Crifti h isth setuhaeñf ouadgs plhftihf, qui si biji ahojehr il grbif oufbehl yqui bijirïh dhjir ufh fgroh qui seoplioifti ribestrejuyirh lh requizh bil oufbgy lh riphrteirh pgr phrtis enuhlis, pirg, il oufbg fg is istèteag.
Lh rihlebhb is qui thftg lgs phïsis agog lgs siris duohfgs bijif preoirg agfgair
sus pgtifaehlebhbis, sinufbg shjir ixhathoifti auhlis sgf lhs rinlhs qui si hpleahfif lgs siatgris, nrupgs g oirahbgs if lgs qui queiri bishrrgllhrsi y luing priphrhrufh istrhtineh phrh agopiter bi hauirbg agf ishs rinlhs.
Phrh pgbir agoprifbir lh nigpglïteah is fiaishreg iftifbir prgaisgs destñreags,iagfñoeags y pglïteags, agog ufh juifh liaturh bi uf ohph, agog il senueiftiqui fgs ouistrh agog is il prgaisg bi eftinrhaeñf bi rinegfis iagfñoeahs if iloufbg, ivebifaehfbg hbioès lhs rinegfis y lgs phïsis oès bishrrgllhbgs y lh ef-cluifaeh bi istgs dhaeh lgs oifgs bishrrgllhbgs.
Preoirhs bevesegfis tirretgrehlisbi Aglgojeh, 8914
Beveseñf pglïteah bil Seriefhtg biQhfthcå 8480
Ohph Aglgojeh(8509-8504)
Eohnifis tgohbhs bi; dttp;//agoogfs.wemeoibeh.grn/weme/Celi;BevesegfisWaglgfehlisWbiWReirrhWCeroiW8914.kpn
dttp;//agoogfs.wemeoibeh.grn/weme/Celi;Bevese%A1%J1fWpgl%A1%HBteahWbilWSeriefhtgWbiWQhfthc%A1%H5W8480.kpndttp;//agoogfs.wemeoibeh.grn/weme/Celi;OhphWAglgojehW(8509-8504).svn
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 400/726
15>
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
8
8
Rrhjhkg nruphl. Ebiftecequif tris riaursgs qui tifnhf eopgrthfaeh iagfñoeah ifsu oufeaepeg y siøhlif lh rilhaeñf qui ifauiftrhf iftri; lh ixplgthaeñf bi istgs
riaursgs, lh ujeahaeñf g lunhr bi ixplgthaeñf y lh rilhaeñf agf lgs oufeaepegs viaefgs.
If isti argques ebiftecequi agf aglgr rgkg lgs phïsis oès bishrrgllhbgs bil oufbg y
agf hohrellg lgs oifgs bishrrgllhbgs y isarejh if bgs pèrrhcgs qui eophatg teifi ildiadg bi qui il oufbg si bevebh if phïsis bishrrgllhbgs y sujbishrrgllhbgs.
Agf jhsi if ish riclixeñf dhnhogs uf jrivi ifshyg sgjri lhs rhzgfis pgr lhs auhlisdhy nifti agf oès riaursgs qui gtrh y auèlis puibif sir lhs rhzgfis pgr lhs quihlnufhs pirsgfhs qui vevif if uf oesog lunhr y teifif lh oesoh aulturh, ixesthfefbevebugs agf oès riaursgs qui gtrhs.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 401/726
154
Qestioh Eftirhatevg
hfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Qiseñf 1
Ahushs tirretgrehlis y pglïteahsbi lh Preoirh Nuirrh Oufbehl
Yfebhb 8. Lgs siris duohfgs befhoezhf lh sgaeibhb
Qglbhbgs rusgs ispirhfbg
uf hthqui hlioèf if ufh
lïfih bi trefadirhs.
Dhnh uf ohph agfaiptuhl bgfbi ixplequi auèlis phïsis phrteaephrgf if lh Preoirh
Nuirrh Oufbehl y añog si hnruphrgf h trhvås bi hlehfzhs.
Burhfti il senlg TT si oultepleañ lh pgjlhaeñf bi fuistrgplhfith, hvhfzñ agfsebirhjlioifti lh aeifaeh y lh veglif-aeh, ixprishbh if bgs nuirrhs oufbehlis, qui hlahfzñ susohygris ïfbeais. Lh preoirh nuirrh oufbehl (8582-8584)dh sebg agfsebirhbh pgr lgs destgrehbgris agog ufh bi lhs
oès aruilis y isphftgshs.
Lh preoirh Nuirrh Oufbehl (8582-8584) si grenefh pgr lhsbespuths iftri lhs prefaephlis pgtifaehs iurgpihs ‑Crhf-aeh, Nrhf Jrithøh, Zuseh y Hliohfeh‑ pgr il bgoefeg bitirretgregs hseèteags y hcreahfgs= åsths hsgaehjhf su prgs-pirebhb iagfñoeah agf lh ixphfseñf bi sus oirahbgs hgtrgs tirretgregs, thftg phrh ixtrhir ohtirehs preohs agog
phrh vifbir lgs prgbuatgs tiroefhbgs.
Lgs phïsis qui phrteaephrgf if lh Preoirh Nuirrh Oufbehl cuirgf; Hliohfeh, Hustreh,Nrhf Jrithøh, Crhfaeh, Jålneah, Zuseh, Uungislhveh, Khpñf y Pglgfeh.
Lhs pgtifaehs si grnhfezhrgf if hlehfzhs phrh ifcrifthrsi hfti sus revhlis= if ilagftixtg bi lh Preoirh Nuirrh Oufbehl ixesteirgf bgs hlehfzhs lh Rrepli Iftifti,agfcgrohbh pgr Zuseh, Crhfaeh, Nrhf Jrithøh y Qirjeh, h lh qui si ufeñ pgstiregr-
oifti Isthbgs Yfebgs y lh Rrepli Hlehfzh g lgs eopiregs aiftrhlis, eftinrhbh pgr ilEopireg hlioèf, il hustrg-dûfnhrg y il turag-gtgohfg.
8
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 402/726
155
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Eohnif; www.wemepibeh.ago
Rrepli Iftifti (phïsis
hlehbgs)
Rrepli Hlehfzh (pgtif-
aehs aiftrhlis)
Phïsis fiutrhlis
Crhfaishs trhjhkhfbg if ufh
cèjreah bi oufeaegfis.
E o h n i f w w w . w
e m e p i b e h . a g o
Lh Preoirh Nuirrh Oufbehl si agfstetuyiif ufg bi lgs hagftiaeoeiftgs oès eopgr-thftis bil senlg TT, si puibi biaer qui agfisth si efeaeñ virbhbirhoifti isti senlg, yhqui ifcriftñ h tgbg il agftefifti iurgpigy bicefeñ nrhfbis ahojegs sgaehlis, hbioèsbi agfstetuersi if uf ahojeg if lh cgrohif agog si agfaijïhf lhs grnhfezhaegfisisththlis, qui phshrgf bi sir grnhfezhaegfisjhshbhs if il fhaegfhlesog h sir grnhfezh-aegfis jhshbhs if lh ebih bi ufh istruaturhpglïteah qui bicifbïh lgs eftirås iagfñoeags
bi sus aeubhbhfgs.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 403/726
200
Qestioh Eftirhatevg
hfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Fhaegfhlesog; lh bgatrefh g celgsgcïh pglïteah qui prgpunfhagog vhlgris cufbhoifthlis il jeifisthr, lh prisirvhaeñf bilgs rhsngs bi ebiftebhb, lh efbipifbifaeh if tgbgs lgs ñrbifisy lh nlgreh y lihlthb h lh fhaeñf prgpeh.
Il fhaegfhlesog phrti bi bgs prefaepegs jèseags agf rispiatgh lh rilhaeñf iftri lh fhaeñf y il isthbg.
• Il prefaepeg bi lh sgjirhfïh fhaegfhl; qui ohftifbrïh quilh fhaeñf is lh ûfeah jhsi linïteoh phrh il isthbg.
• Il prefaepeg bi fhaegfhlebhb; qui ohftifbrïh qui ahbhfhaeñf biji cgrohr su prgpeg isthbg, y qui lhs crgftirhsbil isthbg bijirïhf agefaeber agf lhs bi lh fhaeñf.
Il tåroefg fhaegfhlesog si hpleah thftg h ufh bgatrefh pglïteahagog h lgs ogveoeiftgs fhaegfhlesths, lhs haaegfis agliate-vhs bi ogveoeiftgs sgaehlis y pglïteags tifbeiftis h lgnrhr lhsrialhohaegfis fhaegfhlesths. If gahsegfis thojeåf si llhohfhaegfhlesog hl sifteoeiftg bi pirtififaeh h lh fhaeñf prgpeh,hufqui lh ohygrïh bi lhs viais fg is sñlg uf sifteoeiftg, sefgqui teifi aeirtg agftifebg bgatrefhl eoplïaetg.
Lh destgregnrhcïh thojeåf ush il tåroefg fhaegfhlesog phrhricirersi hl piregbg destñreag bi cgrohaeñf bi lhs fhaegfis y ilsurneoeiftg bi lh ebiglgnïh y ogveoeiftgs fhaegfhlesths.
Rixtgs tgohbgs bi ^emepibeh,
ifaealgpibeh if lïfih (www.wemepibeh.ago)
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 404/726
208
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
E o h n i f w w w . w
e m e p i b e h . a
g o
Phrh qui efeaehrh lh E nuirrh oufbehl, si prisifthrgf bevirshs ahushs, iftri lhs quisi ifauiftrhf lhs tirretgrehlis, pglïteahs, iagfñoeahs i ebiglñneahs.
Ahushs tirretgrehlis
Agog pubg vir if ufebhbis hftiregris, il tirretgreg is ufg bi lgs ilioiftgs oèsrilivhftis bil isphaeg, pirg hbioès bi istg, is if il tirretgreg if bgfbi ahbh phïspuibi ikirair su sgjirhfïh y pgbir. Bi isth cgroh is ouy eopgrthfti phrh lgs isth-bgs agftrglhr, ixphfber y auebhr il tirretgreg. If lh E Nuirrh il tirretgreg y il ahojegbil oesog si agfveirtif if uf iki cufbhoifthl.
Yfh bi lhs prefaephlis areses pgr il tirretgreg si nifirh if lgs Jhlahfis (8503-8582). Hftis bi iopizhr lh Nuirrh, if Iurgph ixestïhf bgs nrhfbis eopiregs; il EopiregGtgohfg y il Eopireg Hustrg ‑ Dûfnhrg, qui if lh oibebh qui huoifth il agf-cleatg, si li suohf pgtifaehs qui eftirvefeirgf sinûf sus phrteaulhris eftirisis bicgroh beriath (Hustrg-Dufnrïh, Zuseh g Ethleh) g efberiath (Hliohfeh, Crhfaeh y NrhfJrithøh), agftrejuyifbg h lh efisthjelebhb bi lh zgfh.
Ohph bil Eopireg Hustrg-Dûfnhrg.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 405/726
20:
Qestioh Eftirhatevg
hfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Isaubg bi hrohs bil Eopireg Hustrg-
dûfnhrg hbgpthbg if 8589.
Hliohfis Dûfnhrg
Adiags Pglhags
Zutifgs Zuoilegs
Arghths Islgvhags
Qirjegs Islgvifgs
8:
80
4
3
2
:
0
If oellgfis
Nrèceah tgohbh bi www.wemepibeh.ago
Hsï, agog si oifaegfñ hftiregr-oifti, lgs nrhfbis prgthngfesths bilgs ahojegs tirretgrehlis sirèf istgsbgs eopiregs, pirg vihogs qui su-aibeñ if ahbh ufg;
Lh hfixeñf bi Jgsfeh y Dirzingvefhpgr phrti bi Hustrg-Dufnrïh (8504),istgs bgs phïsis irhf tirretgregs agfohygrïh ousulohfh qui dhjïhfpirohfiaebg jhkg bgoefeg turagdhsth 84>>. H phrter bi ish ciadhphshrgf h bipifbir hboefestrhte-
vhoifti bi Hustreh-Dufnrïh qui cefhloifti, if 8504, lgs hfixñ h su eopireg, istgnifirg qui Qirjeh si biselusegfhrh puistg qui isti phïs thojeåf hsperhjh h eftinrhrlgsbiftrg bi lh Nrhf Qirjeh (cuturh Uungslhveh).
Oès hbilhfti, pgr efcluifaeh bi isti diadg, if Qhrhkivg, ahpethl bi Jgsfeh si prg-bukg il :4 bi kufeg bi 8582 il hsisefhtg bil diribirg hl trgfg hustrïhag Crhfaesag
Cirfhfbg y su ispgsh h ohfgs bi uf istubehfti jgsfeg qui pirtifiaïh h lh «OhfgFinrh½, grnhfezhaeñf siarith fhaegfhlesth prg sirjeh, diadg qui si agfsebirh il
bitgfhfti phrh il efeaeg bi lh preoirh nuirrh oufbehl, pirg fg fgs hbilhfthogsagftefuiogs veifbg lgs agfcleatgs qui hftiaibeirgf h lh nrhf nuirrh.
Fhaegfhlebhbis bi queifis dhaïhf phrti bil eopireg Hustrg - Dûfnhrg
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 406/726
201
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Eohnif tgohbh bi www.fnba.fghh.ngv
Lhs nuirrhs jhlaèfeahs
Lhs nuirrhs Jhlaèfe-ahs, sgf agfcleatgs jå-leags suaibebgs if lh
zgfh sur bi Iurgph ygaaebifti bi oibeggreifti, leoethfbg agfil ohr Oibetirrèfigy ohr Inig (airah hNriaeh). Pgr thftg ilagftrgl bi isth zgfh isouy eopgrthfti phrh il
bishrrgllg iagfñoeag,agoiraehl y pglïteag.
Bi isth cgroh si bishthf lhs senueiftis nuirrhs if beadh zgfh;
8. Lh preoirh nuirrh jhlaèfeah (858:); si ifcrifth il jlgqui cgrohbg pgr Qirjeh,Julnhreh, Nriaeh y Ogftifinrg (siaufbhbgs pgr Zuseh) agf Rurquïh y Hustreh.
Birrgthbh Rurquïh dujg bi riterhrsi bi lh zgfh y aibir h Julnhreh ufh shlebhhl ohr Inig.
:. Lh sinufbh nuirrh jhlaèfeah (8581); il prgthngfesth is Julnhreh, phïs quihthañ h Qirjeh, Nriaeh y Ogftifinrg agf il cef bi hprgpehrsi bi lgs tirretgregshjhfbgfhbgs pgr Rurquïh. Isth ûlteoh, kuftg h Zuohfïh si ufif h Qirjeh y hNriaeh. Julnhreh cui birrgthbh, phshfbg lgs tirretgregs if besputh h Qirjeh. Hphrter bi iftgfais il gjkitevg bi Qirjeh cui agfvirtersi if ufh nrhf pgtifaeh
bi lh zgfh (Nrhf Qirjeh), hsperhaeñf qui quibñ ifsgojriaebh pgr lgs trhthbgs
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 407/726
202
Qestioh Eftirhatevg
hfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Sesth bi lh plhfh bi Hlshaeh bisbi
il ahstellg bi Dhut-Mgifensjgurn.
bi Lgfbris y Juahrist (8581) qui riagfgaïhf h Hljhfeh agog fuivg isthbgbijelethfbg lgs plhfis sirjegs bi ifnrhfbiaeoeiftg h agsth bi isi tirretgreg.
Hustrg-Dufnrïh pgr su phrti seiopri iftgrpiaeñ lgs plhfis bi Qirjeh bi agfs-tetuersi agog isthbg eopgrthfti bi lh rineñf.
1. Prgftg dujg creaaegfis qui fg si agfarithrgf if nuirrh iftri Nriaeh y Hljh-feh grenefhbhs pgr lhs hsperhaegfis bi lgs dilifgs sgjri lh rineñf bil Iperg (bilifnuh nreinh) qui dhjïh quibhbg jhkg sgjirhfïh hljhfish.
Istgs chatgris agfverteirgf h lh zgfh bi lgs Jhlahfis if uf virbhbirg agfcleatgbi eftirisis qui kuftg agf gtrhs rhzgfis qui viriogs oès hbilhfti, bisio-jgahrgf if lh Preoirh Nuirrh Oufbehl.
Gtrh bi lhs bespuths tirretgrehlis si nifirñiftri Crhfaeh y Hliohfeh pgr lgs tirrifgsbi Hlshaeh y Lgrifh. If 84>8, pgr lh Phzbi Sirshllis ‑becirifti hl trhthbg bi Sir-shllis‑ y trhs lh birrgth sucrebh hfti Pru-seh (hftenuh Hliohfeh), Crhfaeh tuvg quiaibirli lgs tirretgregs bi Hlshaeh y Lgrifhqui isthjhf jhkg su sgjirhfïh bisbi 8324.Bisbi iftgfais hojgs phïsis ifcrifthrgfsifteoeiftgs bi besputh y rivhfadh, hu-oifthbgs pgr prgjliohs birevhbgs bi lhixphfseñf eopirehlesth.
Isti ifcrifthoeiftg tuvg agffgthaegfis pglïteahs auhfbg Jesohram ‑ahfaellirhlioèf‑ eftiftñ heslhr h Crhfaeh oibehfti su pglïteah beplgoèteah y åsth riaurreñ hhlehfzhs agf gtrgs isthbgs h cef bi agftrhrristhr lh istrhtineh hliohfh.
If 8584, auhfbg cefhlezñ lh Nrhf Nuirrh, Hlshaeh y Lgrifh vglveirgf h Crhfaeh phrhahir bi fuivg if ohfgs hliohfhs burhfti lh EE Nuirrh Oufbehl. Hl tåroefg bi
åsth si rieftinrhrgf bicefetevhoifti h Crhfaeh.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 408/726
209
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Gttg Sgf Jesohram
Jesohram pritifbïh heslhr h Crhfaeh, pgrquibijebg h lgs hftiaibiftis bi lh ZivgluaeñfCrhfaish y tgbg il ogveoeiftg duohfesthqui nifirñ, agog lh efsperhbgrh bi lhs ebihs
rivgluaegfhrehs qui htifthjhf agftrh il pref-aepeg bi hutgrebhb ogfèrqueah y il grbiftrhbeaegfhl. Isth bgatrefh riaejeñ il fgojribi «Zihlpgletem½ («Pglïteah prhnoèteah½) y sipusg if prèateah h trhvås bi uf agopleahbgiftrhohbg bi hlehfzhs agfgaebg agog «Qes-tiohs jesohramehfgs½.
Gtrg agfcleatg tirretgrehl lg veveñ Pglgfeh qui destñreahoifti dhjïh sucrebg riphrtgs h ohfgs bi sus pgbirgsgs viaefgs. If il Agfnrisg bi Seifh (8489) si shfaegfñ ufgoès y quibñ bevebebh iftri Zuseh, Hustreh y Pruseh, seifbg su pgjlhaeñf sgoitebh hbesteftgs rinïoifis y hboefestrhaegfis.
Hl cefhlezhr lh E nuirrh oufbehl, Hliohfeh teifi qui hjhfbgfhr il tirretgreg pglhagarièfbgsi if 8585 lh Zipûjleah bi Pglgfeh, sgjirhfh i efbipifbeifti trhs oèsbi uf senlg bi bgoefhaeñf ixtrhfkirh. Pirg il isthllebg bi lh EE Nuirrh Oufbehl agfbukg h ufh fuivh efvhseñf bil phïs pgr lgs hliohfis qui lh ohftuveirgf if susohfgs burhfti ahse tgbg il agfcleatg.
Ahushs pglïteahs
Rgbg agfcleatg jåleag teifi uf trhscgfbg pglïteag, ispiaehloifti efcluifaehbg pgril ohfikg bil pgbir, qui nifirh bevesegfis y hlehfzhs iftri phïsis, h agftefuhaeñfviriogs lh efcluifaeh bi lhs hlehfzhs oelethris.
Iftri 84>: y 8450, hftis bil efeaeg bi lh E Nuirrh Oufbehl, Iurgph htrhvisñ pgrufh chsi bi rilhaegfis eftirfhaegfhlis ohrahbh pgr lh pripgfbirhfaeh pglïteah bi
Hliohfeh y su ahfaellir Gttg Sgf Jesohram queif trhtñ bi ohftifir fg gjsthfti
ufh ispiaei bi iquelejreg iftri lhs pgtifaehs.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 409/726
203
Qestioh Eftirhatevg
hfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Nuellirog EE.
Lhs rilhaegfis iftri pgtifaehs si cuirgf dhaeifbg ahbh viz oès rïnebhs y surneirgftifsegfis qui si suohrgf h prgjliohs aglgfehlis. Rhl setuhaeñf efaiftevñ lh arihaeñfbi hlehfzhs g phatgs bi ahrèatir pglïteag y oelethr auyg gjkitevg irh prgtinir h lgsisthbgs qui lhs eftinrhjhf bi auhlqueir iviftuhlebhb jåleah.
Lhs rhzgfisqui llivhrgf hlh cgrohaeñf bihlehfzhs cuirgf;
Lh prigauphaeñf bi Hustreh pgr il ariaeifti fhaegfhlesogsirjeg, hl qui quirïh birrgthr oelethroifti.
Il hpgyg rusg h Qirjeh, phïs efbipifbeifti bisbi 843>, quihsperhjh h lgs tirretgregs bi Jgsfeh-Dirzingvefh hfixegfhbgs
iftri 8504 y 8505 pgr il Eopireg Hustrg-Dûfnhrg. Zuseh sisiftïh ufebh h Qirjeh pgr istriadgs lhzgs bi ahrèatir åtfeag,hojgs tifïhf if agoûf su agfbeaeñf bi puijlgs islhvgs y irhhsperhaeñf bi lh preoirh lebirhr uf prgyiatg «phfislhvg½ quihnruphrh h tgbgs lgs puijlgs bi isi grenif.
Lgs eftirisis agftrhpuistgs bi Hliohfeh y Crhfaeh if Oh-rruiags qui grenefhrgf siregs agfcleatgs beplgoèteags if 8509y 8588.
Lgs riailgs jretèfeags hfti il efarioiftg bil pgbir iagfñoe-ag y oelethr bi Hliohfeh, iopiøhbh pgr su phrti if lh agfs-truaaeñf bi ufh pgtifti clgth bi nuirrh qui pubeisi agopiter
agf lh bil Ziefg Yfebg.
Pirg Hliohfeh yh fg sglg si quirïh heslhr bi Crhfaeh,sefg qui pusg if tilh bi kueaeg lh supriohaïh eopirehlbi Nrhf Jrithøh hagophøhfbg thl agfbuath agf lhagfstruaaeñf bi ufh pgtifti ohrefh bi nuirrh qui
piroeteisi h Hliohfeh bishrrgllhr ufh pglïteah oèshnrisevh. Is lg qui si agfgai agog «^iltpgleteam½(«Pglïteah oufbehl½).
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 410/726
20>
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
If il ogoiftg qui lhs hlehfzhs ouistrhf sus eftirisisnigpglïteags, si biaebi bialhrhr lh nuirrh if il høg bi 8582bi lh senueifti cgroh;
Lh efvhseñf bi Jålneah pgr Hli-ohfeh, fiaishreh phrh efvhberCrhfaeh, agfbukg h Nrhf Jrithøhh bialhrhr lh nuirrh h Hliohfeh (2bi hngstg).
Pgr su phrti Ethleh, hbsareth hl
jlgqui bi lhs pgtifaehs aiftrhlis,efauopleñ sus gjlenhaegfis agflh Rrepli Hlehfzh y si ohftuvgfiutrhl (oès thrbi si efagrpgrñh lh nuirrh pirg bil lhbg bi lhIftifti).
Il 8» bi hngstg Hliohfeh bialhrñlh nuirrh h Zuseh y bgs bïhs oèsthrbi h Crhfaeh.
:4 bi kuleg Hustreh-Dufnrïh bi-alhrñ lh nuirrh h Qirjeh, agf ilpritixtg bil hsisefhtg bil diri-birg hl trgfg hustrehag Crhfaesag
Cirfhfbg, if Jgsfeh pgr phrti bi
uf oelethfti bi nrupgs prgsir-
jegs. Zuseh, hlehbh bi Qirjeh dhailg prgpeg agf Hustreh.
Crhfaesag Cirfhfbg,
Hradebuqui bi Hustreh
8
Zihleai uf ohph agfaiptuhl sgjri lhs ahushs pglïteahs y tirretgrehlis bi lh E Nuirrh
Oufbehl
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 411/726
204
Qestioh Eftirhatevg
hfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Qiseñf 2
Ahushs iagfñoeahs i ebiglñneahsbi lh Preoirh Nuirrh Oufbehl
Yfebhb 8. Lgs siris duohfgs befhoezhf lh sgaeibhb
Lh sinufbh rivg-luaeñf efbustrehl. (84>0-8580). Ahrha-tirezhbh pgr; fuivhscuiftis bi ifirnïh (pi-trñlig y iliatreaebhb),fuivgs siatgris bi lhprgbuaaeñf (quïoeag,sebirûrneag y hleoif-threg), fuivhs cgrohsbi grnhfezhaeñf biltrhjhkg (thylgresog),
lh agfaiftrhaeñf biahpethlis if tgrfg hnrhfbis hnruphaegfisbi tifbifaeh ogfg-pglïsteah (ahrtil, trust)y ufh ariaeifti eftir-fhaegfhlezhaeñf bi lhiagfgoïh.
Lh preoirh nuirrh thojeåf si nifirh pgr ahushs iagfñoeahs, hfhleai lhs senueiftis;
Ahushs iagfñoeahs
Ahush Bisarepaeñf Iciatgs
Qurneirgf fuivhs pgtifaehs efbustrehlis; IsthbgsYfebgs y Khpñf.
Hliohfeh supirñ h Nrhf Jrithøh if lh efbustrehsebirûrneah y quïoeah, agf ufh prgbuaaeñf oèsogbirfh y agopitetevh.
Hliohfeh eftifth hrrijhthr lgs oirahbgs h Efnlhtirrh,thftg if Iurgph agog if lhs aglgfehs.
Efnlhtirrh y Crhfaeh ohfteifif sus oirahbgs.
Lhs areses ohrrgquïis;Preoirh areses;Ohrruiags si agfverteñ if il gjkitg bil bisig bilhs pgtifaehs oufbehlis phrh ixphfber sus eopiregsaglgfehlis. Crhfaeh eftiftñ agfstetuer uf prgtiatgrhbg(if Ohrruiags. Hliohfeh y Isphøh si gpuseirgf.Efnlhtirrh hpgyñ h Crhfaeh h ahojeg bi qui fgeftirvefeirh if Ineptg, tirretgreg qui li eftirishjh. Isphøh hpgyñ h Crhfaeh h ahojeg bi tifir haaisgh ufh piquiøh phrti bi Ohrruiags.
Agfcleatgs if-tri lgs eopiregspgr lh ixphfseñfaglgfehl qui nh-rhftezhjh oir-ahbgs, ohtirehpreoh y ruths biagoiraeg.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 412/726
205
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Ahushs iagfñoeahs
Hliohfeh bicifbeñ lh efbipifbifaeh bi lgs ngjeir-fgs lgahlis crifti h Crhfaeh. Il iopirhbgr Nuellirog
EE vesetñ lh aeubhb bi Rèfnir (ohrzg bi 8509), yistuvg h puftg bi bisifahbifhr ufh nuirrh iftrihliohfis (nirohfgs) y crhfaisis.
Qi grnhfezñ lh Agfcirifaeh bi Hlniaerhs (8503) y lhspgtifaehs hagrbhrgf rispithr lh efbipifbifaeh biOhrruiags y il lejri agoiraeg bi tgbhs lhs pgtifaehsif isti tirretgreg, hufqui Crhfaeh senueñ ikiraeifbgsu efcluifaeh.
If 8502 si dhjïh rihlezhbg ufh hlehfzh g phatg iftriCrhfaeh y il Ziefg Yfebg (lh Iftifti) y if 850> sihopleñ phrh efaluer h Zuseh (Lh Rrepli Iftifti).
Lh sinufbh areses ohrrgquï;
If 8588 Hliohfeh hausñ h Crhfaeh bi veglhr g trhfs-nriber il Phatg bi Hlniaerhs. Lgs nirohfgs (hliohfis)
ifvehrgf il juqui bi nuirrh Phftdir h Hnhber, ahu-shfbg ufh areses eftirfhaegfhl. Cefhloifti Crhfaehbiaebi aibir phrti bil Agfng (Ècreah) h Hliohfeh,h ahojeg bi tifir bgoefeg sgjri Ohrruiags. Crhf-aisis y hliohfis vevïhf if ahbh phïs uf ispïretufhaegfhlesth qui bikñ il tirrifg hjgfhbg phrh lhpreoirh nuirrh oufbehl.
Agfcleatgs if-tri lgs eopiregs
pgr lh ixphf-señf aglgfehlqui nhrhftezh-jh oirahbgs,ohtireh preohy ruths bi ag-oiraeg.
Nrhf Jrithøh yCrhfaeh irhf eopi-
regs agfsglebhbgs. Hliohfeh ariaeñiagfñoeahoiftiy supirhjh h istgsbgs eopiregs pirghfsehjh tifir oèsaglgfehs. Khpñf yIsthbgs Yfebgs,fuivhs pgtifaehs,
siftïhf lh oesohfiaisebhb.
Fhaegfhlesog; is agoprifbebg agog ufogveoeiftg pglïteag qui errhbeh h lg sgaehluf sifteoeiftg bi ifhltiaeoeiftg h lgs vh-lgris fhaegfhlis, if gpgseaeñf h nrupgs oe-fgrethregs bi siftebh efcluifaeh if il isthbg.
Ahush Bisarepaeñf Iciatgs
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 413/726
280
Qestioh Eftirhatevg
hfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Jesohram y Fhpgliñf EEE trhs lh Jhthllh bi Qibèf
H rhïz bi lh nuirrh crhfag-prusehfh (84>0), lgs tirretgregs crhfaisis bi Hlshaeh y Lg-rifh phshrgf h ohfgs bi lgs hliohfis. Bisbi iftgfais il fhaegfhlesog crhfaås fg
aisñ bi hlifthr il bisqueti y lh riaupirhaeñf bi beadgs tirretgregs.
Ahushs ebiglñneahs
Phrti bi lhs ahushs hftiregris, si bijif if nrhf oibebh h ilioiftgs ebiglñneags,nisthbgs if ahbh ufg bi lgs phïsis qui jusahjh bicifbir su supriohaïh.
Il fhaegfhlesog if Iurgph, surni if il senlg TET y si bishrrgllh h lg lhrng bil senlg TT,seifbg sus tris oèxeogs ixpgfiftis lh Hliohfeh Fhze, lh Ethleh Chsaesth y lh Isphøh biCrhfag, pirg dhy prisifaeh bi ogveoeiftgs fhaegfhlesths if gtrhs fhaegfis iurgpihs,vihogs;
If Pglgfeh pgr su phrti, il fhaegfhlesogistuvg lebirhbg pgr Kñzic Pelsubsme, ricunehbgif lh zgfh bi Nhletzeh jhkg bgoefeg hustrehag,agfstetuyñ uf ilioiftg oès if lh revhlebhb quiifcrifthjh h Hustreh-Dufnrïh y Zuseh. Lh pglïteahbi nirohfezhaeñf bishrrgllhbh if lh zgfh jhkgbgoefeg prusehfg ifrhriaeñ hûf oès il tifsg
hojeifti.
Il fhaegfhlesog crhf-aås cui hleoifthbg pgrgrnhfezhaegfis agoglh «Båcifsi bi L―Hlshai-
Lgrrhefi½ qui bishrrg-llhrgf uf prgcufbg
sifteoeiftg hftehlioèf,oèxeoi auhfbg åstgspuseirgf if prèateahufh hnrisevh pglïteah binirohfezhaeñf lefnüïste-ah y aulturhl if hojgstirretgregs.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 414/726
288
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Chjreah bi ahøgfis hliohfis
E o h n i f = w w w . a
l h s i s d e s t g r e h . a g o
Lgs beciriftis isthbgs efarioifthrgf sus nhstgs oelethris i efagrpgrhrgf lgs hpgrtistiafglñneags bi lh Qinufbh Zivgluaeñf Efbustrehl. Iurgph si bislezhjh pgr lh sifbhqui agfbuaïh h lh nuirrh. Isti pirïgbg bi tifsegfis eftirfhaegfhlis dh riaejebg ilfgojri bi «Phz Hrohbh½.
Lgs ngjeirfgs agfsebirhjhf qui il agfcleatg irh efivethjli y trhthrgf bi prgtinirsioibehfti hlehfzhs prgbuaeifbg riailgs y il ricgrzhoeiftg oelethr bi sus gpgfiftis.
Il Ziefg Yfebg huoiftñ sus nhstgs oelethris; lgs 22 oellgfis bi lejrhs qui efvirtïh
if 8455 phshrgf h agfvirtersi if >> oellgfis if vïspirhs bi lh nuirrh.
Il huoiftg bi lhs tifsegfis eftirfhaegfh-lis ogtevhbhs pgr lhs revhlebhbis iagfñoe-ahs y aglgfehlis hsï agog pgr il huni bilfhaegfhlesog agfbukg h ufh isahlhbh iflh prgbuaaeñf bi hrohoiftgs.
Lh biseftinrhaeñf bil Eopireg Gtgohfg cui hagophøhbh pgr lh rievefbeahaeñf fh-aegfhlesth bi lgs fuivgs isthbgs surnebgs h lg lhrng bil senlg TET. Isi fhaegfhlesogsi oizalñ agf prgjliohs bi ahrèatir åtfeag, rilenegsg y aulturhl.
Yf tirair isaifhreg bi creaaeñf bgfbi kunhjhf uf phpil biaesevg lgs sifteoeif-
tgs fhaegfhlesths cuirgf lgs tirretgregs aglgfehlis bgfbi si oultepleahrgf tifsegfiseftirfhaegfhlis qui hleoifthrgf lh cgrohaeñf bi hlehfzhs oelethris y lh ahrrirh bihrohoiftesth.
Ahushs tiafglñneahs
Lh ahrrirh bi hrohoiftgs cui ufg bi lgs hspiatgs qui agfllivh hl bishrrgllg tia-
fglñneag bi Iurgph y pgr lg thftg h ufh agopiteaeñf bi bishrrgllg tiafglñneagiftri phïsis.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 415/726
28:
Qestioh Eftirhatevg
hfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Il Phlhaeg bi lh Phz ,
sibi bi lh Agrti Eftirfhaegfhl bi Kusteaeh
Hliohfeh, bisigsh bi agfs-truer ufh pgtifti clgth quiagopeteisi agf lh jretèfeah,shltñ bi 50 oellgfis hfuh-lis bi ohrags if 8455 h200 oellgfis iftri 8580 y8582. Crhfaeh y lhs risthftispgtifaehs efarioifthrgfenuhloifti il pgtifaehl bisus rispiatevgs ikåraetgs.
Lh ahrrirh bi hrohoiftgs cui crutg bi ishs tifsegfis, pirg hl teiopg agf-trejuyñ h hnrhvhrlhs. Lgs ngjeirfgs, vhleåfbgsi bil usg bi lh prgphnhfbh,hlifthrgf il fhaegfhlesog h cef bi bhr hfti lh gpefeñf pûjleah lh eohnifbi uf phïs if pilenrg crifti h lh dgstelebhb ifioenh.
Dhy qui riagfgair qui hufquiisth nuirrh cui ufh bi lhs quiohs eophatñ hl oufbg Iurgpig,fg queiri biaer qui tgbgs lgsphïsis phrteaephrgf if illh. Ixes-teirgf fhaegfis phrtebhrehs bilh phz hpilhfbg h lh sifshtiz yrialhohfbg uf sestioh bi hrje-trhki eftirfhaegfhl qui htifuhrhlhs tifsegfis. Qi ailijrhrgfbgs agfcirifaehs if lh aeubhbbi Lh Dhyh (8455 y 850>) agfil gjkitevg bi crifhr lh ahrrirhhrohoiftïsteah y prgpifbir pgr
lh phz oufbehl.
Phïsis fiutrhlis
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 416/726
281
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
8
8. Dhnh uf auhbrg sïftises bi lhs prefaephlis ahushs bi lh preoirh nuirrh oufbehl.
:. Zihleai uf ohph agfaiptuhl sgjri lhs ahushs ebiglñneahs y iagfñoeahs bi lhE Nuirrh Oufbehl.
Hojhs tiroefhrgf if crhahsg y seo-plioifti agfsenueirgf risulthbgsphraehlis agog lh arihaeñf bil Rrejufhl
Eftirfhaegfhl bi Hrjetrhki bi lh Dhyh hsï agog hlnufgs hauirbgs agfaritgs sgjriil trhtg h lgs presegfirgs bi nuirrh quiagfstetuyirgf il priaibifti bi lhs agf-vifaegfis sgjri il riagfgaeoeiftg bi lgsbiriadgs duohfgs y il biriadg eftirfh-aegfhl duohfethreg.
Fg gjsthfti, dujg siatgris bi lh ezqueirbh qui ifauhbrhbgs if il sifgbil rivesegfesog hlifthrgf lh aglhjgrhaeñf bi lgs phrtebgs bi ezqueirbhagf lh jurnuisïh lg qui if aeirth oibebh crifñ lhs pgsturhs oès agoprg-oitebhs agf phaecesog. Hftipuseirgf su sifteoeiftg fhaegfhlesth h lhsllhohbhs h lh phz oufbehl.
Efalusg, if il sifg bil sgaehlesog oès rhbeahl, dujg queifis veirgf if lhnuirrh uf ohl oifgr qui agftrejuerïh h hailirhr lhs agftrhbeaaegfis bilahpethlesog y pgsejelethrïh lh vïh beriath dhaeh lh rivgluaeñf.
Rrejufhl Eftirfhaegfhl bi Kusteaeh biLh Dhyh
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 417/726
282
Qestioh Eftirhatevg
hfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Il hsisefhtg bi Crhfaesag Cirfhfbg
Htifthbg if Qhrhkivg
Qiseñf 9
Isthllh lh nuirrh
Yfebhb 8. Lgs siris duohfgs befhoezhf lh sgaeibhb
Il :4 bi kufeg bi 8582 si prgbukg uf nrhvïseog efaebifti qui si agfsebirh il bitg-fhfti bi lh Preoirh Nuirrh Oufbehl. Oeiftrhs vesethjhf Qhrhkivg, ahpethl bi Jgsfeh(iftgfais prgvefaeh hustrïhah), cuirgf hsisefhbgs il Hradebuqui Crhfaesag Cirfhfbg
(diribirg hl trgfg bi Hustreh-Dufnrïh) y su ispgsh Qgcïh. Il hsisefg, Nhvrelg Prefzep,uf istubehfti jgsfeg bi hsaifbifaeh sirjeh, cgrohjh phrti bil nrupg «Kgvif Qirjeh½ trhs il auhl si isagfbïh lh grnhfezhaeñf siarith fhaegfhlesth lh «Ohfg Finrh½, quihjgnhjh pgr lh efbipifbifaeh bi Jgsfeh-Dirzingvefh rispiatg h Hustrg-Dufnrïh y sueftinrhaeñf if Qirjeh. Pgr su phrti, åsth hsperhjh h lh eftinrhaeñf bi beadh prgvefaehhustrgdûfnhrh agog uf phsg oès dhaeh lh arihaeñf bi lh Nrhf Qirjeh.
Hustreh hausñ hl ngjeirfg sirjeg bi ago-
pleaebhb if il hsisefhtg y il :1 bi kuleg ifveñ h åsti ulteoètuo qui bijïh sirrispgfbebg chvgrhjlioifti if il plhzgbi 24 dgrhs g se fg sireh bialhrhbh lhnuirrh. Iftri gtrhs agshs, Hustreh ixenïh hQirjeh lh ileoefhaeñf bi lh Ohfg Finrh,lh eftirrupaeñf bi auhlqueir ahophøh bi
bispristeneg agftrh il Eopireg, lh phr-teaephaeñf bi pgleaïhs hustrg-dûfnhrgs
if Qirjeh phrh efvistenhr il hsisefhtg ylh rilinhaeñf bilgs aulphjlis h lh
kusteaeh eopirehl h gjkitg bi sir
kuznhbgs y ahste-
nhbgs.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 418/726
289
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Agf isth haaeñf Hustreh-Dufnrïh pritifbïh agfthr agf uf pritixtg phrh ileoefhr ilfhaegfhlesog sirjeg, hjeirthoifti dgstel h lgs eftirisis bil Eopireg y hfulhr h Qirjehagog pgtifaeh if lh zgfh.
Il :9 bi kuleg Qirjeh rispgfbeñ finèfbgsi h haipthr lhs agfbeaegfis hustrg-dûfnhrhs
hlinhfbg lh veglhaeñf bi su sgjirhfïh y prgpgfeifbg il hrjetrhki bil Rrejufhl Eftirfh-aegfhl bi lh Dhyh (arihbg if 8455). Hbioès, if priveseñf bi ufh nuirrh, ogvelezñphraehloifti h sus trgphs, oeiftrhs Hustreh-Dufnrïh dezg enuhl agf lhs suyhs. Hojhsrgopeirgf sus rilhaegfis beplgoèteahs.
Il :4 bi kuleg, Hustreh-Dufnrïh
bialhrñ lh nuirrh h Qirjeh.
• Il 10 bi Kuleg Zuseh biaritñ lh ogvelezhaeñf nifirhl bi su ikåraetg.• Il 18 bi Kuleg Hustreh-Dufnrïh grbifñ lh tgthl ogvelezhaeñf bi
sus trgphs.• Isi oesog bïh, Hliohfeh bereneñ uf ulteoètuo h Zuseh ixeneåfbgli
lh suspifseñf bi lh ogvelezhaeñf nifirhl. Rhojeåf ifveñ gtrg h
Crhfaeh rialhoèfbgli su fiutrhlebhb hfti uf pgsejli agfcleatgiftri Hliohfeh y Zuseh.• Il 8 bi hngstg Hliohfeh bialhrñ lh nuirrh h Zuseh.• Il 1 bi hngstg Hliohfeh bialhrñ lh nuirrh h Crhfaeh qui fg dhjïh
rispgfbebg h lhs ixenifaehs bi ulteoètuo.• Burhfti il 1 y il 2 bi hngstg lgs hliohfis efvhbif Jålneah qui
si dhjïh gpuistg h lhs pritifsegfis nirohfhs bi utelezhr su ti-rretgreg phrh efvhber Crhfaeh.
Lh areses bi kuleg bi 8582
H phrter bi iftgfais si prgbukg lh efagrpgrhaeñf ifahbifhbh bi phïsis h lh nuirrhagog agfsiauifaeh bil sestioh bi hlehfzhs.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 419/726
283
Qestioh Eftirhatevg
hfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
* Jhshbg if www.alhsisbidestgreh.ago
• Il 2 bi hngstg Nrhf Jrithøh ogvelezñ su clgth y bisphadñ ufulteoètuo h Hliohfeh hprioeèfbglh h rispithr lh fiutrhlebhbbi Jålneah.
• Il 3 bi hngstg Qirjeh bialhrñ lh nuirrh h Hliohfeh.• Isi 3 bi hngstg Hustreh-Dufnrïh rgopeñ lhs dgstelebhbis agf
Zuseh.• Cefhloifti, iftri il 88 y il 8: bi hngstg Crhfaeh y Nrhf Jrithøh
bialhrhrgf lh nuirrh h Hustreh-Dufnrïh.
Ahrhatirïsteahs bi lh E Nuirrh Oufbehl*
Il ilivhbg fûoirg bi eopleahbgs, lh ixtifseñf nignrèceahy lh rilivhfaeh biognrèceah qui hlahfzñ, dhf kusteceahbg ilhpilhtevg bi «Nrhf Nuirrh½ g «Preoirh Nuirrh Oufbehl½.Qe jeif il agfcleatg tuvg su efeaeñ if il agftefifti iurgpigiftri Hustrg-Dufnrïh y Qirjeh, il kuing bi lhs hlehfzhs oe-
lethris eopleañ prgnrisevhoifti h uf ariaeifti fûoirg bipgtifaehs. Hufqui lgs prefaephlis agojhtis si bishrrgllh-rgf if Iurgph (Jålneah y Crhfaeh cufbhoifthloifti), lgscriftis si ixtifbeirgf h lg lhrng bi oelis bi melñoitrgs.
Bisbi qui Hustreh-Dufnrïh bialhrñ lh nuirrh h Qirjehil :4 bi kuleg bi 8582 dhsth qui Hliohfeh ceroñ il hr-oesteaeg il 88 bi fgveiojri bi 8584, si bishrrgllñ uf
agfcleatg jåleag qui supirñ if burhaeñf h lgs bi lgs senlgsTSEEE y TET se si ixaiptûhf lhs nuirrhs fhpgliñfeahs. Lhprglgfnhaeñf bi lh nuirrh eopleañ uf nrhf iscuirzg iag-
fñoeag y sgaehl y hahrriñ uf ifgroi agstg biognrèceag, pseaglñneag y ogrhl qui iftgrpiairïh lh riagfstruaaeñfburhfti lh pgsnuirrh.
Nrhf burhaeñf
Nrhf ixtifseñf
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 420/726
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 421/726
284
Qestioh Eftirhatevg
hfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
agoufeahaeñf (prifsh y rhbeg) phshrgf h sir agftrglhbgs yaifsurhbgs pgr lgs ngjeirfgs. Burhfti isi høg si prgbukgufh glihbh bi duilnhs y rivuilths crutg bil ohlisthr bis-ifahbifhbg h rhïz bil ifburiaeoeiftg bi lhs dgstelebhbis
if il crifti gaaebifthl agog agfsiauifaeh bi lh riterhbhrush bil agfcleatg.
Crifti h agfteifbhs hftiregris, lh Preoirh Nuirrh Oufbehl sibishrrgllñ fg sñlg if lgs criftis bi jhthllh, sefg thojeåf iflh rithnuhrbeh. Lh ohnfetub bil agfcleatg, il nrhf fûoirg bipgtifaehs qui si veirgf eopleahbhs y sgjri tgbg lhs aglgshlisbiohfbhs bi ufh nuirrh ogbirfh, hlifthrgf ufh istriadh
agfixeñf iftri il crifti y lh rithnuhrbeh qui lg hprgvesegfhjh.Qi hagoiteñ ufh cuirti plhfeceahaeñf iagfñoeah hagoph-øhbh bi ahojegs if lh grnhfezhaeñf prgbuatevh, lhjgrhl yshfethreh. Qi nifirg ufh isahsiz bi ohtirehs preohs bijebghl jlgquig h qui cuirgf sgoitebhs lhs pgtifaehs aiftrhlis.Lh pifureh bi hleoiftgs, ispiaehloifti nrhvi phrh lgs hli-ohfis, gjlenñ h ristreaaegfis oibehfti ahrtellhs bi rhaegfh-oeiftg. H oibebh qui lh nuirrh si hlhrnhjh si dezg phtifti
lh isahsiz bi ohfg bi gjrh if lh efbustreh, qui si hleveñriaurreifbg h lh ohfg bi gjrh cioifefh.
Ifgrois fiaisebhbis prisupuisthrehs birevhbhs bil ohf-tifeoeiftg bi lh nuirrh. Il båceaet hlahfzñ aecrhs bisagfg-aebhs dhsth iftgfais. Phrh dhair crifti h lgs phngs dujgqui riaurrer h aråbetgs ixtirfgs (ahsg bi lgs hlehbgs) g hlh ioeseñf bi biubh pûjleah.
Qucreirgf enuhloifti eopgrthftis trhfscgrohaegfis if susistruaturhs iagfñoeahs, puis si agfverteirgf if prgviibg-ris bi ohtirehs preohs, hleoiftgs y pirtriadgs. Qu prgbua-aeñf si hbiauñ h lh biohfbh bi lgs jilenirhftis. Cuirgf lgsahsgs bi Hrniftefh, Jrhsel y Isphøh, auyhs ixpgrthaegfisariaeirgf h uf ilivhbg retog burhfti il agfcleatg.
Lgs phïsis quisi ohftuveirgf
fiutrhlisthojeåf cuirgftrhfscgrohbgspgr lh nuirrh
Lgs isthbgsjilenirhftis if-crifthrgf nrhf-bis prgjliohs
iagfñoeags
Eopgrthfaeh bilh rithnuhrbeh
Hceadi bi rialuthoeiftg if NrhfJrithøh; “Jretèfeags; Lgrb Met-adifir lgs fiaiseth. Ûfhfsi hlikåraetg bi su phïs. Begs shlvi hlriy.‟
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 422/726
285
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Il ahsg biIsthbgs Yfebgs
is sefnulhrIl ogbilgiagfñoeag si
veg trhstgrfhbg
8
Zihleai uf isaretg agrtg sgjri lh E Nuirrh Oufbehl.
Qi ireneñ if il prefaephl sgståf bi lgs ikåraetgs hlehbgs.Qu eftirvifaeñf oelethr cui biaesevh if il treufcg hlehbg,pirg fg lg cui oifgs su hpgyg iagfñoeag y cefhfaeirg.
Hl tåroefg bil agfcleatg si dhjïh agfvirtebg if il efbes-
autejli hariibgr bi Iurgph y burhfti lh pgsnuirrh susaråbetgs hsinurhrgf lh riagfstruaaeñf bi lhs ohltriadhsiagfgoïhs bi lgs jilenirhftis, iftri illhs lh bi su hftenuhifioenh, Hliohfeh, h queif sus pråsthogs hyubhrgf hphlehr il prgjlioh bi lhs efbiofezhaegfis.
Qe hftis bi lh nuirrh si sgstifïh if lgs prefaepegs billejirhlesog, burhfti lh agfteifbh lgs isthbgs tifbeirgf
h agftrglhr ariaeiftioifti lh hatevebhb prgbuatevh yagoiraehl. Hl tåroefg bi lh oesoh cui ouy becïael ritg-ohr il ruojg hftiregr y hlnufgs isthbgs ohftuveirgflhs pglïteahs bi ahrèatir eftirvifaegfesth.Ispiaehloiftisenfeceahtevg cui il ahsg bi Hliohfeh auyh iagfgoïhpirohfiaeñ eftirvifebh y isthfahbh burhfti lgs høgs bilh pgsnuirrh bijebg h lhs ilivhbhs efbiofezhaegfis quiisthjh gjlenhbh h bisiojglshr h lgs vifaibgris.
Hagrhzhbg bi lh Clgth bi Hlth Ohr Hliohfh.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 423/726
2:0
Qestioh Eftirhatevg
hfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Rrhthbg bi Jrist-Letgvsm. Bilinhaegfis
Il cefhl bi lh nuirrh. 8584
Qiseñf 3
Il cfhl bi lh Preoirh Nuirrh Oufbehl
Yfebhb 8. Lgs siris duohfgs befhoezhf lh sgaeibhb
Pgr su phrti, il Eopireg Hustrg-Dûfnhrg si refbeñ h oibehbgs bil ois bi fgveio-jri, oeiftrhs qui jûlnhrgs y turags lg dhjïhf diadg yh if sipteiojri y gatujririspiatevhoifti.
Pirg lh E nuirrh supusg ahojegs tirretgrehlis, bijebg h lh beveseñf bi lgs eopiregs y hlh riterhbh bi lgs ikåraetgs, qui auloefh agf lh ceroh bil trhthbg bi Sirshllis bgfbi
si bh cef h lh nuirrh y si ribuai senfeceahtevhoifti il pgbir qui tifïh Hliohfeh.
Fg gjsthfti, if 8584 lgs hliohfisagfsenueirgf ileoefhr bicefetevhoif-ti bil isaifhreg jåleag h lgs rusgs quidhjïhf efeaehbg fingaehaegfis phrh
pgfir cef hl agfcleatg. Yfh sirei bibirrgths agftefuhbhs dhjïhf hfeohbghl ngjeirfg rivgluaegfhreg sgveåteagh cerohr Rrhthbg bi Jrist‑Letgvsm ifohrzg. Hbioès lgs rusgs isthjhfveveifbg su prgpeh rivgluaeñf, quioès hbilhfti hfhlezhriogs.
If 8584 hojgs jhfbgs htrhvishjhf pgr cuirtis beceaulthbis thftg oelethris agogiagfñoeahs. Qef iojhrng, isths beceaulthbis irhf oès vesejlis if il jhfbg bi lhspgtifaehs aiftrhlis qui if il hlehbg, puis lh efagrpgrhaeñf bi lgs Isthbgs Yfebgs hlagfcleatg dhjïh supuistg ufh hutåfteah efyiaaeñf bi riaursgs ohtirehlis y duohfgsphrh lgs efnlisis.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 424/726
2:8
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Lh preoirh agfsiauifaeh bi lgs trhthbgs bi phz cui lh bishphreaeñf bi lgs auhtrgnrhfbis eopiregs ixestiftis hftis bi lh nuirrh (Hliohfeh, Zuseh, Hustrg-Dufnrïh yRurquïh). If su lunhr surneirgf gtrgs phïsis prgaibiftis bi su bisoiojrhoeiftg.
Hliohfeh pirbeñ hoplehs èrihs, il 89,9 % bil tgthl bi su tirretgreg y il 80% bi su pgjlhaeñf; Hlshaeh y Lgrifh vglveirgf h ohfgs bi lgs crhfaisis= lh zgfh bil Qhrriquibñ jhkg hboefestrhaeñf bi lh Qgaeibhb bi Fhaegfis y sus riaursgs oefirgs sirïhfixplgthbgs pgr Crhfaeh burhfti 89 høgs= lh zgfh bi Iupif-Ohloiby si iftrinñ hJålneah. Lhs aglgfehs hliohfhs si riphrteirgf iftri bevirshs pgtifaehs; Ècreah Greifthly bil Qurgisti, hsï agog phrti bi Rgng y Ahoirûf, phshrgf hl Ziefg Yfebg, if thftgqui lh gtrh phrti phsñ h Crhfaeh. Lgs hradepeålhngs bil Phaïceag (Ohrsdhll, Ahrglefhsy Ohrehfhs) si trhfscereirgf h Khpñf.
Pglgfeh si risthjliaeñ agog isthbg h agsth bi lgs tirretgregs bisnhkhbgs bi Zuseh,
Hliohfeh y Hustreh-Dufnrïh.
Ahojegs pglïteag-tirretgrehlis
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 425/726
2::
Qestioh Eftirhatevg
hfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Rrhthbg bi Qheft-Nirohef
Rrhthbg bi Qävris
Il Eopireg Hustrg-Dûfnhrg quibñ bisoio-jrhbg if il Rrhthbg bi Qheft-Nirohef y pirbeñ
tgbgs sus tirretgregs islhvgs, bi thl ohfirh quiil piquiøg phïs risulthfti sgleaetñ su ufeñf agf Hliohfeh, seåfbgli bifinhbh thl piteaeñf.
Il Eopireg Rurag, pgr il Rrhthbg bi Qävris qui-bñ ribuaebg tirretgrehloifti h lh pifïfsulh bi
Hfhtgleh (Hseh Oifgr) y sglg agfsirvñ if IurgphIsthojul. Pirbeñ lh zgfh bi Erhm, Phlistefh, Lïjhfgy Qereh qui si agfverteirgf if prgtiatgrhbgs jhkglh hboefestrhaeñf bil Ziefg Yfebg g Crhfaeh.
H agsth suyh si cgrohrgf lgs isthbgs efbipifbeiftis bi Hustreh, Uungslhveh, Pglgfeh
y Adiagslgvhqueh. H Ethleh dujg bi aibirli phrti bil Rergl, Estreh y Rreisti, hsï agogphrti bi Bhlohaeh. H Uungslhveh, surnebh agog fuivg isthbg bi lh hftenuh Qirjeh,dujg bi iftrinhrli Jgsfeh-Dirzingvefh.
Dufnrïh, lh gtrh phrti bi lh ogfhrquïh buhl bil Eopireg Hustrïhag, si agfstetuyñagog isthbg efbipifbeifti bi Hustreh y iftring h Qirjeh, Arghaeh y Islgvifeh, peizhseopgrthftis bil fuivg isthbg yungslhvg.
Zuohfïh, qui yh ixestïh agog isthbg, cui rgjustiaebh tirretgrehloifti agf il cef biheslhr h lh Zuseh sgveåteah.
Qirjeh efarioiftñ su tirretgreg oibehfti lh arihaeñf bi uf fuivg isthbg, Uungslhveh.Qef iojhrng, lh fuivh iftebhb fg irh dgognåfih aulturhl, lefnüïsteah y rilenegsh-oifti, lg qui if hbilhfti li hahrrihrïh siregs prgjliohs pglïteags y åtfeags dhsthsu bishphreaeñf if lgs høgs 50 bil senlg TT, trhs ufh aruifth nuirrh.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 426/726
2:1
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Qibi bi lh Qgaeibhb bi Fhaegfis
(QBF) if Nefijrh (Quezh)
Qi besoefuyñ il ikåraetg hlioèf y si isthjliaeirgf lhs senueiftis ristreaaegfis;• Qi prgdejeñ il sirveaeg oelethr gjlenhtgreg.•
Qu ikåraetg quibñ ribuaebg h 800.000 dgojris, sef hrtellirïh fe hvehaeñf.• Xuibñ supreoebh lh chjreahaeñf y usg bi hrohoiftg pishbg.• Qi bisoelethrezñ ufh crhfkh bi 90 mo if tgrfg h lh crhfkh biriadh bil
Zdef. Lh crhfkh ezqueirbh bi isti rïg sirïh gauphbh pgr Crhfaeh pgr ufpirïgbg bi 89 høgs.
• Lh tgthlebhb bi su clgth bi nuirrh phsñ h lgs vifaibgris.
Lh sibi bi lh QBF si cekñ if Nefijrh (Quezh).Efeaehloifti eftinrhrgf lh grnhfezhaeñf 29isthbgs qui agfstetuïhf lh Hshojlih Nifirhl(riufebh hfuhloifti) y qui isthjh chaulthbhphrh hboeter fuivgs oeiojrgs g ixpulshr h lgsqui efauopleirhf lhs fgrohs.
Hbioès bi istg, Hliohfeh tuvg qui efbiofezhr h lgs phïsis vifaibgris queifis
bialhrhrgf h Hliohfeh rispgfshjli bil agfcleatg, lhs agfbeaegfis bi phz qui lieopuseirgf cuirgf ouy burhs. Kuftg h lhs pårbebhs tirretgrehlis, Hliohfeh tuvg biphnhr nrhfbis suohs bi befirg (:35.000 oellgfis bi ohrags-grg) if agfaiptg biefbiofezhaeñf iftri 85:8 y 85:9. Hbioès dujg bi aibir lh ohygr phrti bi suohrefh oirahfti, kuftg agf ohtirehl efbustrehl bevirsg (lgagogtgrhs, vhngfis,ahjlis sujohrefgs, ita.).
Cefhloifti, lh E nuirrh Oufbehl, nifirñ ufh bi lhs preoirhs efstetuaegfis bi ahrèatir
oufbehl, isth cui Lh Qgaeibhb bi Fhaegfis qui fhai if 8585 agog crutg bi lh Agf-cirifaeh bi Phrïs, qui agfthjh iftri sus gjkitevgs nhrhftezhr lh phz if il agfaeirtgeftirfhaegfhl, hsï agog cgoifthr lh aggpirhaeñf y il bishrrgllg sgaehl y aulturhl.
Qu haaeñf si pritifbïh hsifthr sgjri il rispitg h lh efbipifbifaeh pglïteah y lh eftinrebhbtirretgrehl bi lgs phïsis oeiojrgs. If ahsg bi agfcleatg iftri lgs isthbgs, sus becirifaehsbijirïhf sglvifthrsi bi cgroh phaïceah, hagneåfbgsi hl biriadg eftirfhaegfhl. Qef io-jhrng, ahriaïh bi ufh cuirzh oelethr agf lh qui dhair auopler pgsejlis shfaegfis.
Pgr gtrg lhbg, lh ceroh bil trhthbg bi Sirshllis llivñ h lh besoefuaeñf bil pgbir phrh Hliohfeh bi lh senueifti cgroh;
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 427/726
2:2
Qestioh Eftirhatevg
hfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Qiseñf bi lh Qgaeibhb
bi Fhaegfis
8
If nrupgs hfhfleai lhs ahushs bi lh preoirh nuirrh y agophrilh agf lgs risulthbgs,
priphri ahrtilirhs if lh qui si ixplequi qui phïsis lgnrhrgf lgs gjkitevgs prgpuistgs.
Burhfti lhs båahbhs bi lgs :0 y lgs 10 hsesteñ h uf agfsthfti ariaeoeiftg agf lhefagrpgrhaeñf bi fuivgs isthbgs.
Lh iciatevebhb bi lh QBF cui isahsh, pgr vhregs ogtevgs; lh leoethbh ahphaebhb phrhbiaeber lgs hsuftgs, yh qui irh fiaishreg qui lgs hauirbgs si tgohrhf pgr ufhfe-
oebhb= lh efixestifaeh bi oibegs iceaeiftis phrh dhair auopler lhs risgluaegfishbgpthbhs= lh chlth bi eopleahaeñf bi lhs pgtifaehs qui lh eftinrhrgf.
Qu ohygr åxetg agfsesteñ if shahr hbilhfti bitiroefhbgs prgnrhohs bi aggpirhaeñf iagfñoeah y duohfethreh.
Qu prefaephl crhahsg rhbeañ if fg pgbir ivethr il isthllebg bi lh EE Nuirrh Oufbehl.Qi besglveñ if 8523, trhfscereifbg su phtreogfeg y agopitifaehs h lh GFY, bi lh
qui cui su oès efoibehtg priaibifti.
Biftrg bi su grnhfenrhoh, hbioès bi lh Hshojlih Nifirhl, bisthahjh il Agfsikg,agopuistg pgr 2 oeiojrgs pirohfiftis (Ziefg Yfebg, Crhfaeh, Ethleh y Khpñf) yauhtrg tiopgrhlis, auyhs riufegfis si ailijrhrïhf ahbh bgs høgs. Agog grnhfesoghsgaehbg tifïh hl Rrejufhl Eftirfhaegfhl bi lh Dhyh.
Xuibhrgf ixaluïbgs bi illh lh Yfeñf Qgveåteah, Hliohfeh y, phrhbñkeahoifti, lgs Isthbgs Yfebgs,bi auyg prisebifti ^elsgf dhjïh surnebg lh ebihbi su arihaeñf. Lh rhzñf bi ish husifaeh cui lhfg rhteceahaeñf pgr phrti bil Qifhbg fgrtihoi-reahfg bil Rrhthbg bi Sirshllis, bi bgfbi surneñil grnhfesog.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 428/726
2:9
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Qiseñf >
Agfsiauifaehs bi lh Nuirrh*
Yfebhb 8. Lgs siris duohfgs befhoezhf lh sgaeibhb
Agfsiauifaehs Biarepaeñf
* Jhshbg if www.alhsisbidestgreh.ago
Il fûoirg bi jhkhs ogrthlis qui ahusñ cui ouyilivhbg; oès bi auhtrg oellgfis iftri lhs pgtifaehsaiftrhlis y ufgs aefag oellgfis iftri lhs hlehbhs=iftri ishs jhkhs dujg uf eopgrthfti fûoirg biveateohs aevelis, ouy supiregr hl bi hftiregris nui-rrhs. H illg si høhbeñ il ilivhbg shlbg bi direbgs youtelhbgs.Lh ohygr phrti bi lhs pårbebhs si prgbu-
kirgf iftri kñvifis vhrgfis, nifirèfbgsi agf illgufh rilhtevh supirpgjlhaeñf cioifefh. Il sestiohprgbuatevg si veg agfbeaegfhbg pgr il bisaifsg bilh fhthlebhb y il ifvikiaeoeiftg bi lh pgjlhaeñf. Lh requizh bi lgs isthbgs sucreñ uf brhoèteagbisaifsg; Crhfaeh pirbeñ oès bil 10%, Hliohfehairah bil :9 %, il Ziefg Yfebg il 1:%, Ethleh il
:3%. Isthbgs Yfebgs si veg oifgs hciathbg y illgaglgahrïh su iagfgoïh h lh ahjizh bil oufbg. Ilnhstg jåleag si cefhfaeñ if phrti haubeifbg h lhsrisirvhs bi grg y hl cefhfaehoeiftg pgr oibeg bilh biubh pûjleah agoplioifthbg agf il riaursg haråbetgs ixtiregris, ispiaehloifti fgrtihoireahfg.Lgs hlehbgs llinhrgf h hauoulhr agf Isthbgs Yfebgs
Iagfñoeahs
Biognrèceahs
Lh Nrhf Nuirrh pgr su burhaeñf y ixtifseñf hltirñ il oufbg thl y agog irh agfg-aebg. Qus agfsiauifaehs si deaeirgf sifter if tgbgs lgs èojetgs.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 429/726
2:3
Qestioh Eftirhatevg
hfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
ufh biubh bi oès bi :90 oel oellgfis bi bñlhris.Qi riaurreñ h lh chjreahaeñf bil phpil ogfibh, lgqui prgvgañ ufh cuirti efclhaeñf, hnrhvhbh if lhpgsnuirrh pgr il bisiquelejreg iftri biohfbh y
prgbuaaeñf.Qef iojhrng dujg phïsis h lgs qui lhnuirrh jificeaeñ iagfñoeahoifti. If preoir lunhrhquillgs qui dhjïhf pirohfiaebg fiutrhlis burhftiil agfcleatg y qui si agfverteirgf if prgviibgris biohtirehs preohs y hleoiftgs phrh lgs agftifbeiftis.Cui il ahsg bi Jrhsel, Hrniftefh y Isphøh.Pirg cuf-bhoifthloifti lh nuirrh agfsglebñ il ariaeoeiftgbi bgs nrhfbis pgtifaehs; Isthbgs Yfebgs y Khpñf
auyg agoiraeg ixpireoiftñ uf hsaifsg sef priai-biftis if bitreoiftg bi lhs pgtifaehs trhbeaegfhlisiurgpihs qui pirbeirgf sus oirahbgs ixtiregris ysucreirgf lh crhnoifthaeñf bi su isphaeg iagfñoe-ag. Isthbgs Yfebgs pristñ eopgrthftis ahftebhbisbi befirg h lgs hlehbgs y lis suoefestrñ fuoirgsgohtirehl jåleag, jeifis bi iquepg y vïviris.
Lh efagrpgrhaeñf bi lh oukir hl sestioh prgbuatevgburhfti il agfcleatg rgopeñ il ogfgpgleg qui dhsthiftgfais dhjïhf ikiraebg lgs dgojris. Burhfti lhnuirrh lh oukir hbquereñ agfaeifaeh bi su ahphaebhbphrh bishrrgllhr lhs dhjelebhbis bi lgs dgojris ybiohfbñ uf ariaeifti prgthngfesog if il oirahbglhjgrhl. Lhs alhsis oibehs shleirgf iopgjriaebhsbil agfcleatg, if thftg si arihrgf fuivhs cgrtufhsrilhaegfhbhs agf lh prgbuaaeñf bi hrohs y lh is-piaulhaeñf bi vïviris. Lhs ohshs gjrirhs hsesteirgfh lh pårbebh bil pgbir hbquesetevg bi sus shlhregsbijebg h lh efclhaeñf y prgvgahrgf ufh eftifshhnethaeñf lhjgrhl qui si plhsoñ if ufh glihbh biduilnhs hlifthbhs pgr il ikioplg bi lh rivgluaeñfjgladivequi (rush).
Qgaehlis
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 430/726
2:>
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Lgs auhtrg eopiregs ixestiftis hftis bil cefhl bil agf-cleatg (Hustreh-Dufnrïh, Hliohfeh, Rurquïh y Zuseh) bis-hphriaeirgf agf sus agrrispgfbeiftis ahshs riefhftis,bhfbg lunhr h ripûjleahs.
Lgs hftenugs eopiregs Hustrg-Dûfnhrg, Rurag y Zusehsucreirgf nrhfbis pårbebhs tirretgrehlis bi bgfbi sur-neirgf fuivhs iftebhbis isththlis; Ceflhfbeh, Istgfeh,Litgfeh, Letuhfeh, Pglgfeh, Uungslhveh, Adiagslgvhquehy Dufnrïh.
Hliohfeh pirbeñ Hlshaeh y Lgrifh qui phshrgf h Crhfaeh
y thojeåf pirbeñ tgbgs sus tirretgregs ultrhohrefgs.
Lh sgaeibhb bi lh pgsnuirrh cui prish bi ufh prg-cufbh areses ogrhl y bi agfaeifaeh. Lhs siauilhs bi lhnuirrh ogtevhrgf il auistegfhoeiftg bi lgs ogbilgspglïteag, sgaehl y iagfñoeag qui dhjïhf prgpeaehbgil bishstri. Il eopirehlesog qui phrtïh bi supuistgsiurgaiftresths, siøhlhfbg h lh aevelezhaeñf gaaebifthl
agog supiregr h lhs bioès, cui puistg if tilh bi kueaeg pgr lgs puijlgs aglgfezhbgs qui vhleåfbgsibi uf hsaifbifti fhaegfhlesog efeaehrgf lh rievef-beahaeñf bi su efbipifbifaeh.Qurneñ uf fuivg tepgsgaehl efhbhpthbg h lh phz auyg ricirifti isthjh ifil vegliftg phshbg, qui agfstetuyñ il sgpgrti bi og-veoeiftgs fhaegfhlesths rivhfadesths y rhbeahlis quiprgnrishrgf burhfti il pirïgbg bi iftrinuirrhs. Ou-
adgs ixagojhteiftis quibhrgf ixaluebgs bi lh vebhlhjgrhl y cuirgf prish bi uf prgcufbg piseoesogpgr agfsebirhr qui lh sgaeibhb lgs dhjïh ixaluebgsef il riagfgaeoeiftg bi su iscuirzg y shareceaeg.Lhpårbebh bi vhlgris duohfesths si riclikñ if il hrti,lh letirhturh y lh oûseah i eoprinfñ ogveoeiftgsagog il ixprisegfesog y il surrihlesog. Il nretg, Ibvhrb Oufad
Pglïteahs
Ebiglñneahs
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 431/726
2:4
Qestioh Eftirhatevg
hfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Ciadh y lunhr bi lh ceroh
bil hauirbg bi phz.Phrteaephaeñf bi lhsphrtis
Hauirbgs sgjribishroi
Ziphrhaegfisbi nuirrh.
:4 bi kufeg bi 8585. Cui cerohbg if lh Nhlirïh bi lgs Ispikgs
bil Phlhaeg bi Sirshllis, airah bi Phrïs, Crhfaeh.Burhfti lh nuirrh Hliohfeh cgrohjh phrti bil EE Eopireg. Hlcefhlezhr lh nuirrh il EE Eopireg Hlioèf si besglveñ y il phïs siifagftrhjh jhkg il råneoif ripujleahfg, (Zipûjleah bi ieohr).Lgs phïsis vifaibgris ixaluyirgf h Hliohfeh bi lhs fingaehaeg-fis, ceroñ sef tifir vgz if il prgaisg.
Qinûf lg istepulhbg if il Rrhthbg bi Sirshllis, qui sinuïh if lgjèseag lgs ahtgrai puftgs, g beriatreais phuthbhs if ifirg bi8584 pgr il prisebifti isthbgufebifsi ^elsgf, Hliohfeh bijïh;• Qupreoer il sirveaeg oelethr gjlenhtgreg.• Zibuaer su Ikåraetg h 800.000 dgojris.• Bisoelethrezhr tgbgs lgs tirretgregs setuhbgs if lh ohrnif greif-
thl bil rïg Zef y lgs bi lh ohrnif gaaebifthl if ufh crhfkh bi90 mo bi hfadg.
• Bikhr bi eopgrthr, ixpgrthr y prèateahoifti prgbuaer ohtirehlbi nuirrh.
• Leoethr sus cuirzhs fhvhlis h 13 juquis bi supirceaei (fg sili piroeteñ ohftifir sujohrefgs).
• Zibuaer il pirsgfhl fhvhl h 89.000 dgojris.• Qi li prgdejeñ lh hvehaeñf oelethr.
Lgs hliohfis bijïhf phnhr ufh auhftegsh efbiofezhaeñf ifagfaiptg bi riphrhaegfis bi nuirrh phrh rishraer h lhs pgtifaehshlehbhs pgr lgs bhøgs ahushbgs burhfti il agfcleatg. Hbioès bilhs riphrhaegfis if oitèleag, si iftrinhrgf fhvis, trifis, nhfhbgy vhlegsgs riaursgs fhturhlis. Qurneirgf beceaulthbis h lh dgrh biiciatuhr lh riahubhaeñf bi lgs phngs, if thftg qui lh ogbhlebhby auhftïh bi lgs oesogs fg quibñ hkusthbh bicefetevhoifti dhsthlh Agfcirifaeh bi Lhushfh bi 851:.
Bisarepaeñf bil Rrhthbg bi Sirshllis
Rrhthbg bi Sirshllis
Il trhthbg bi Sirshllis is ufg bi lgs trhthbgs bi phz cerohbgs hl cefhl bi lh pre-oirh nuirrh oufbehl. If istgs trhthbgs lgs phïsis vifaibgris cuirgf cerohfbgbevirsgs trhthbgs bi phz agf ahbh ufh bi lhs fhaegfis birrgthbhs. Hliohfeh,
Hustreh, Dufnrïh, Julnhreh y Rurquïh cuirgf cgrzhbhs h cerohr ufgs trhthbgs iflgs qui fg si lis dhjïh bhbg vgz, is biaer, fg dhjïhf phrteaephbg if il prgaisgbi ilhjgrhaeñf y fg dhjïhf hpgrthbg sus gpefegfis hl rispiatg.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 432/726
2:5
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
8
Rrhjhkg efbevebuhl
Biftrg bi lh hatuhl setuhaeñf bil oufbg, ·puibi ebifteceahr diadgs qui puibhfgrenefhr ufh tirairh nuirrh oufbehl7
Rrhjhkg if nrupg
·Agfsebirhf qui cuirgf kustgs lgs hauirbgs bil trhthbg bi Sirshllis7
Qe ustib y sus agophøirgs tuveirhf lh gpgrtufebhb bi ribhathr uf trhthbg agog ilbi Sirshllis phrh bhr cef h lh nuirrh, ·quå puftgs tifbrïhf if auifth phrh nhrhftezhrlh phz y hrogfïh bil oufbg7
8
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 433/726
210
Qestioh Eftirhatevg
hfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
[hr Feaglhs EE
y lh choeleh eopirehl.
Qiseñf 4
Phfgrhoh bi Zuseh hftis bi lh rivgluaeñf
Yfebhb 8. Lgs siris duohfgs befhoezhf lh sgaeibhb
Lh Zivgluaeñf Zush ufebh h lhs bgs nuirrhs oufbehlis y lh rivg-
luaeñf Adefh agopgfif lgs diadgs oès biaesevgs bil senlg TT,cui ufh gpgseaeñf hl agfaiptg bi isthbg ahpethlesth i efuyi hûfbispuås bi lh besgluaeñf bi lh Yfeñf Qgveåteah if ouadgs phïsis.
Lh Zuseh zhresth
H lg lhrng bil senlg TET Zuseh pirohfiaeñ hkifh hl prgaisg bi efbustrehlezhaeñf quisi bishrrgllhjh if Iurgph y gtrgs agftefiftis. Qu efogvelesog sgaehl y pglïteag lhsustrhkg h lgs ahojegs qui cuirgf hltirhfbg lhs istruaturhs bi nrhf phrti bil oufbggaaebifthl. Pgr isg si agfsebirh qui lh Zuseh bi lgs zhris if lgs efeaegs bil senlg TTirh uf phïs htrhshbg if il qui sujsestïhf prèateahs ciubhlis.
Bisbi bevirsgs puftgs bi vesth lh Zuseh bi prefaepegs bi senlg irh uf phïs htrhshbg if susistruaturhs iagfñoeahs, sgaehlis y pglïteahs. Qef iojhrng, eftirfhaegfhloifti, ikiraïh
il phpil bi nrhf pgtifaeh pglïteah y oelethr. Isth setuhaeñf si hpriaehjh if tris plhfgs;
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 434/726
218
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Iagfñoeag; tifïh uf ah-rèatir preoetevg y trhbeaeg-fhl. Lh efbustrehlezhaeñfcui if lh aeubhbis, isahzhy bipifbïh bil ahpethl ix-trhfkirg, istg senfeceahjheopuistgs agstgsgs qui bi-jïh phnhr il ahopisefhbg.
Qgaehl; Zuseh agfcgroh-jh uf vhstg eopireg agfoès bi :: oellgfis bimelñoitrgs auhbrhbgs, agfoûlteplis itfehs y becirif-tis lifnuhs y rilenegfis. Hoibehbgs bil senlg TET supgjlhaeñf sgjriphshjh lgs8:0 oellgfis bi dhjethf-tis, bi lgs qui ufgs 800oellgfis irhf ahopisefgs.
Pglïteag; il pgbir irhbitifthbg pgr ufh og-fhrquïh hjsgluth y tig-arèteah prisebebh pgr il[hr (Iopirhbgr) qui pir-tifiaïh h lh befhstïh bi lgsZgohfgv, hpgyhbg ifauhtrg pelhris; lh fgjli- zh, il alirg, il ikåraetg y lhjurgarhaeh, hrrgphbgs pgrufh gofeprisifti pgleaïh pglïteah.
Lh istruaturh bi lh prgpei-bhb nrhvethjh sgjri nrhfbislhtecufbegs qui pirtifi-aïhf h lh hrestgarhaeh, lhAgrgfh, lh Enliseh hsï agogh ufgs pgags hnreaultgrishagogbhbgs.
Phrhbñkeahoifti, seifbgbitiroefhfti lh eopgrthf-aeh bil siatgr hnrhreg, åstiirh efahphz bi prgviir biriaursgs h lh pgjlhaeñf.
Zuseh irh uf phïs prief-bustrehl. H agoeifzgs bisenlg TT, isthjh vhrhbh ifil phshbg agf hjsglutg pri-
bgoefeg bil siatgr hnrïaglh.Isths pgsisegfis irhf trhjh- khbhs pgr ufh ohfg bi gjrhagopuisth pgr ahopisefgshfhlchjitgs.
AHOPIQEFHBG; istrhtgsgaehl ohygrethreg. Åsti sigrnhfezhjh if ufebhbishlbihfhs bifgoefhbhs«Oer½, qui il Isthbg chvg-riaïh y hlifthjh= su agfbe-aeñf dhjïh pirohfiaebgsioesirvel dhsth 8438 y susagfbeaegfis bi vebh irhfouy pifgshs.
HZEQRGAZHAEH; irhprgpeithreh bi ifgroisdhaeifbhs hnrïaglhs y pir-aejïh hjufbhftis rifths qui li piroetïhf bishrrg-llhr uf ilivhbg trif bivebh, diadg qui agftrhs-
thjh agf lh oesireh ifqui isthjhf suoebgs lgsahopisefgs.
Gtrhs alhsis sgaehlis agoglh jurnuisïh, irhf isahzhs,ahse lg oesog suaibïh agfil prglithrehbg efbustrehl(ohs hbilhfti sirïh lh alhsisgaehl ohs eopgrthfti).
Hufqui ixestïh uf Phrlh-oiftg (lh «Buoh½), suspgbiris isthjhf h oiraibbil zhr, qui bescruthjhbi lh pgtisthb bi agf-vgahrlg g besglvirlg. Irhufh cgroh bi ngjeirfg“hutgarèteah‟, puis il zhragfaiftrhjh if sus ohfgsil pgbir supriog bil Isth-bg y lg ikiraïh sef lïoetis. Hbioès irh il oèxeogriprisifthfti bi lh Enlisehgrtgbgxh.
Lhs lejirthbis pglïteahs irhfefixestiftis y lgs besebif-tis u gpgsetgris irhf pir-
sinuebgs pgr lh pgleaïh quiixtifbïh sus tiftèaulgspgr tgbgs lgs refagfis bilEopireg. Lhs bipgrthaegfish Qejireh y lhs ikiauaegfisagog oåtgbg riprisevgbi lh gpgseaeñf irhf cri-auiftis.
Qetuhaeñf bi Zuseh hftis bi lh Zivgluaeñfif 858>
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 435/726
21:
Qestioh Eftirhatevg
hfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Qgf vhregs lgs chatgris qui puibif llivhr h uf phïs h tifirufh areses, sef eopgrthr qui sih ufh pgtifaeh eftirfhaegfhl.
Pirg hbioès is fiaishreg tifir if auifth lhs ahushs qui nifirhrgflh areses.
• Prgnrisevg bialevi bil phïs crifti hlristg bi pgtifaehs iurgpihs burhf-
ti il senlg TET y preoir tiraeg bilTT, diadg hpriaehjli if Lhs birrg-ths sucrebhs if lhs beciriftis nuirrhsqui eftirvefg agog lh Nuirrh biAreoih, Nuirrh Zusg-Khpgfish y8ª Nuirrh Oufbehl.
• Nrhvi efisthjelebhb eftirfh ixpri-
shbh if rijilegfis ahopisefhs,tirrgresog hfhrquesth, ita., quicuirgf burhoifti ripreoebhs.Isths rivuilths cuirgf prgpeaehbhspgr lh chlth bi ricgrohs istruatu-rhlis, se jeif si pritifbeñ llivhr htåroefg hlnufhs (iohfaephaeñf bilgs seirvgs if 8438) qui fg hciath-rhf susthfaehloifti il råneoif.
• Crifti h isi efogvelesog lh gpg-seaeñf pglïteah fg si istruaturñ ifuf jlgqui dgognåfig, pgr il agf-trhreg, si crhnoiftñ if oûlteplisgrnhfezhaegfis.
Agfsiauifaehs bil htrhsg bi Zuseh
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 436/726
211
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Pgr iciatg bi lh priseñf nifirhbh if lh areses rush, si prgbukirgf Ahojegs iftri8438 y 8582, Iftri lgs qui si ifauiftrhf;
• Lh hjgleaeñf bi lh sirvebuojri. Qi prgbukg, if 8438, trhs uf biaritg (umhsi)bi iohfaephaeñf.
• Lh rigrnhfezhaeñf bi lh Kusteaeh. Qi hliftñ il fgojrhoeiftg bi kuiais efhog-vejlis y kurhbgs efbipifbeiftis.
• Lh rigrnhfezhaeñf bil Ikåraetg. lh fgjlizh fg pristhjh sirveaeg oelethr y si hjreñlh ahrrirh oelethr h tgbg dgojri ahphz.
• Lh hpirturh bi lhs ufevirsebhbis. Efeaeñ il haaisg bi pirsgfhs beciriftis h lh
fgjlizh, ispiaehloifti lhs alhsis oibehs urjhfhs. Bil sifg bi isths alhsissurneirgf eftiliatuhlis arïteags agf il råneoif, qui rgopeirgf il phpil quitrhbeaegfhloifti lis dhjïh hsenfhbg il råneoif; il bi cufaegfhregs bil hphrhtgbil Isthbg.
• Lh efbustrehlezhaeñf bil phïs agoifzñ hprgxeohbhoifti if 8420, auhfbg sipuseirgf if ohradh cèjreahs bi delhbg, hufqui ouy ristrefnebhs, agfstetuyirgfjhsi bi lh iagfgoïh ahpethlesth ogbirfh. Isth efbustrehlezhaeñf, agfaiftrhbh
if nrhf oibebh if tgrfg h lh agfstruaaeñf bi cirrgahrrelis, cui ouy rèpebhbisbi 8440.
Lh agfsiauifaeh oès eophathfticrifti hl htrhsg bi Zuseh suohbgh lhs bisenuhlbhbis sgaehlis biisti phïs cui lh gpgseaeñf pglïteahhl zhresog, qui oès hbilhfti siagfvirterè if prefaephl ahush bilh rivgluaeñf Zush. Isth gpgseaeñfagoeifzh if lgs siatgris oèselustrhbgs bi lh sgaeibhb. Pgpulhr-oifti si lis llhoh «Eftilleniftseh½. Qu gjkitevg agoûf irh lh bistrua-aeñf bil zhresog, sus becirifaehs
cuirgf h oifubg erriagfaelehjlis.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 437/726
212
Qestioh Eftirhatevg
hfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Ogveoeiftg
Il fedelesog
Ahrhatirïsteahs
Cufbhbg if 8454. Qu ebiglgnïh irh ohrxesth. H phrter bi 8501 (ifsu EE Agfnrisg) si isaefbeñ if bgs agrreiftis;Il oifadivequi (oe-fgrethreg); phrtebhreh bi lh rivgluaeñf bi gjrirgs y ahopisefgs.Ariïh fiaishreg uf pirïgbg bi trhfseaeñf qui trhfscgrohrh Zusehif uf phïs efbustrehlezhbg, agf uf råneoif biogarèteag-jurnuås
agog phsg fiaishreg y priveg h lh agfstruaaeñf bi lh sgaeibhbsgaehlesth-prglithreh. Qu lïbir oès fgtgreg irh PlikèfgvLh jgladive-qui (ohygrethreh); oès rhbeahl qui lh hftiregr. Qu berenifti, Lifef,irh phrtebhreg bi lh tgoh bil pgbir, luadhfbg seoultèfihoiftiagftrh il zhresog y agftrh lh jurnuisïh lejirhl. Pgr thftg, fg sirïhfiaishreh ufh chsi priveh jurnuish. H lh pgstri si agfstetuerè iflh cgrohaeñf treufchfti bi lh rivgluaeñf bi gatujri bi 858> qui,ufh viz agfsglebhbh, supusg lh bishphreaeñf bil ristg bi lgs nrupgspglïteags.
Bisthahjhf lgs senueiftis;
Eftinrhbg pgr efagfcgroesths oeiojrgs bi lhs alhsis hlths. Prgogvïhfsu bistruaaeñf oibehfti ufh rivgluaeñf ahopisefh y lh sgaehlezhaeñfbi lh teirrh. Qus riprisifthftis cuirgf Oekhel Jhmufef y il prïfaepiMrgpgtmef. Lh ibuahaeñf bil puijlg y lh veglifaeh tirrgresth agfste-tuyirgf lgs oibegs phrh agfsinuer sus gjkitevgs.
Pirsinuïh ufh rivgluaeñf sgaehlesth ahopisefh. Il Oer (agoufebhbrurhl) irh lh jhsi sgjri lh qui dhjrïh bi hsifthrsi ahoefg dhaeh il
sgaehlesog, khlgfhbg pgr lh agliatevezhaeñf bi lh teirrh y sef fiaisebhbbil phsg priveg bil ahpethlesog jurnuås.
Cufbhbg pgr Adirfgv if 8508, su prefaephl lïbir cui Mirifsmy (oèsthrbi, kici bil Ngjeirfg Prgvesegfhl). Prgpunfhjh ufh sgaeibhbagliatevesth bi jhsi rurhl y sus prefaephlis hpgygs li vefeirgf bilahopisefhbg, hufqui thojeåf agfthjh agf seophtezhftis iftri lgsgjrirgs efbustrehlis.
Cufbhbg if 8509. Qu lïbir irh Oelyumgv. Bi senfg lejirhl, irh phrte-bhreg bi ufh ripûjleah phrlhoifthreh hl istelg gaaebifthl.
Phrtebg GjrirgQgaehlbioñarhth
Zusg.
Il PhrtebgAgfstetuaegfhles-th Biogarèteag
(Mhbitti).
Il Phrtebg QgaehlesthZivgluaegfhreg
(Qgaehl Zivgluaeg-fhreg g «isireth½).
Il pgpulesog
(fhrgbfem).
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 438/726
219
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Hftis bi gatujri bi 858>, ciadh bi lh tgoh bil pgbir pgr lgs jgladivequis,si prgbukirgf auhtrg ogoiftgs arïteags if il råneoif zhresth.
Lh rihaaeñf bi lgs dhjethftis bi Qhf Pitirsjurng si ohtirehlezñ if ufh glh bi prgtisths hago-phøhbh bi lh phrhlezhaeñf bil sestioh prgbuatevg ahushbh pgr duilnhs y ogtefis.Iftri lhs agfsiauifaehs bi isth rivgluaeñf si nifirhrgf;•
Lh agfaiseñf bi lejirthbis aïveahs.• Lh ixtifseñf bil biriadg hl vgtg h tgbhs lhs alhsis, is biaer, il sucrhneg ufevirshl.• Lh arihaeñf bi ufh Buoh (phrlhoiftg g hshojlih).
8
Nuirrh rusg-khpgfish. 8509
Lh nuirrh iftri Zuseh y Khpñfdhy qui ifauhbrhrlh if ilohrag bi lh luadh iftri bgspgtifaehs eopirehlesths if ilIxtriog Greifti. Rhftg ufhagog gtrh bisihjhf efari-oifthr su èrih bi efcluifaeh
if Ohfadureh, prgvefaeh Ade-fh, hsï agog hpgbirhrsi bi lhpifïfsulh bi Agrih. Lg erri-agfaelehjli bi sus eftirisisbisiojgañ if uf agfcleatgqui si bishrrgllñ burhfti lgshøgs 8502 y 8509.
Khpñf birrgtg h Zuseh, lg quinifirg bisagftiftg iftri lgssgveits.
Zivgluaeñf bi 8509
Cui crutg bil ohlisthr prgvgahbgpgr lh areses iagfñoeah (aresesbi sujsestifaehs, bisioplig)qui hzgthjh Zuseh, kuftg agf ilbisagftiftg qui ahusñ lh birrgthoelethr crifti h Khpñf. Ruvg lunhril 5 bi ifirg bi 8509, auhfbgufh ouadibuojri (:00.000pirsgfhs), bishrohbh, agopuis-th pgr gjrirgs, ahopisefgs, ou-
kiris y feøgs, berenebh pgr il pgpi(shairbgti) Nhpñf phrh dhairlillinhr ufh sirei bi piteaegfis;agfvgahtgreh bi ufh hshojlihagfstetuyifti, oikgrhs shlhrehlis,
kgrfhbh bi gadg dgrhs, lejirthbbi sefbeahaeñf, ita.
Pgr rispuisth gjtuveirgf ufh
veglifth ripriseñf qui si shlbñagf oès bi oel ohfecisthftisouirtgs. Isti hagftiaeoeiftg dhphshbg h lh destgreh agf il fgo-jri bi «Bgoefng Qhfnreiftg½.
Preoirh Nuirrh Oufbehl
If 8582 Zuseh iftrh if nui-rrh cgrohfbg phrti bi lhRrepli Iftifti ifcrifthbh hlhs pgtifaehs aiftrhlis. Lhbiceaeifti priphrhaeñf bi suikåraetg, ohl hrohbg iqueph-bg y iftrifhbg, cui ahush bitioprhfhs y sivirhs birrgths
crifti h Hliohfeh (Rhffif-jirn, Lhngs Ohsurehfgs) quili gahsegfhrgf cuirtis pårbe-bhs tirretgrehlis, ohtirehlis yduohfhs; bi lgs 89 oellgfisbi sglbhbgs ogvelezhbgs, 9oureirgf. If lh rithnuhrbehil bishjhstiaeoeiftg, il bis-jhrhkusti if lh rib bi trhfs-pgrtis y lh efclhaeñf arihrgfuf nrhf ohlisthr.
Dhnh ufh sïftises sgjri lh setuhaeñf bi Zuseh hftis bi lh rivgluaeñf.
Lhs areses prirrivgluaegfhrehs
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 439/726
213
Qestioh Eftirhatevg
hfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Qiseñf 5
Bishrrgllg bi lh Zivgluaeñf bi 858>
Yfebhb 8. Lgs siris duohfgs befhoezhf lh sgaeibhb
Il prgaisg crhahsñ pgr vhregs ogtevgs;
• Lh biaeseñf bi agftefuhr lh nuirrh, lg qui eopebeñ lh ailijrhaeñf bi iliaaegfis.• Lh bijelebhb bi lh jurnuisïh y su tiogr h sir bisjgrbhbh pgr gtrgs siatgris
oès rhbeahlis. Illg li eopebeñ hagoitir lhs ispirhbhs ricgrohs.• Lh priseñf bi lgs sgveits qui jusahjhf uf ogbilg bi sgaeibhb bestefth h
lh jurnuish.
Lh Zivgluaeñf Zush si bevebeñ if bgs piregbgs;
8. Lh bi cijrirg supusg il bistrgfhoeiftg bil zhr y lh agfstetuaeñf bi ufh ri-pûjleah biogarèteah jurnuish riprisifthbh pgr uf Ngjeirfg Prgvesegfhl. Isthsi prisifth pgr prgjliohs iagfñoeags agog il efarioiftg bi lgs priaegs,ahrifaeh bi ohtirehs preohs, il ohl isthbg y birrgth bi lhs trgphs rushs quiluadhjhf if lh E nuirrh oufbehl y lh areses bil isthbg.
Lh rivgluaeñf agoifzñ trhs lh ohfecisthaeñf bil :1 bi cijrirg if Qhf Pitirs-jurng, auyg lioh si risuoïh if «phz y phf½. Il :9 isthllñ ufh duilnh nifirhlqui prgftg si ixtifbeñ h gtrhs aeubhbis= il :3 si prgbukirgf ogtefis if lgsauhrtilis, lhs trgphs si finhrgf h besphrhr agftrh lgs duilnuesths y si sujlivñ lhnuhrfeaeñf bi Ogsaû, agfstetuyåfbgsi uf sgveit bi sglbhbgs, gjrirgs y ahopise-fgs. Il :> bi cijrirg si ariñ uf Ngjeirfg Prgvesegfhl prisebebg pgr il prïfaepi
Lugvy Mirifsmy agog oefestrg bi Nuirrh y bi Kusteaeh. Bi isth cgroh si tiroefhagf il pgbir bi lh befhstïh Zgohfgv, qui burg 100 høgs if il pgbir.
Il Ngjeirfg Prgvesegfhl si bestefnueñ pgr lgs eftiftgs bi lh jurnuisïh quicgrohjh ngjeirfg bi agfsglebhr ufh rivgluaeñf biogarèteah if Zuseh, agf ilhpgyg bi uf siatgr bi lh alhsi gjrirh riprisifthbg pgr lgs oifadivequis quiagftrglhjhf il sgveit bi Pitrgnrhbg (Qhf Pitirsjurng).
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 440/726
21>
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
:. Lh Zivgluaeñf bi Gatujri pusg cef hl ngjeirfg prgvesegfhl birrejhbg pgr lgs
jgladivequis y beg grenif hl preoir isthbg sgaehlesth bil oufbg. Yfh vizefsthurhbg il ngjeirfg prgvesegfhl, tifïh uf pgbir phrhlilg qui irh il bi lgsQgveits lebirhbgs pgr Lifef.
Pirg hufqui Zuseh si dhjïh riterhbg bi lh nuirrh, lgs prgjliohs jåleags fg phrhjhf,if ispiaehl agftrh ikåraetgs lgahlis bicifsgris bil zhr, queif lebirg il ikåraetg nh-fhbgr, llhohbg ikåraetg rgkg cui Liñf Rrgtsmy, queif irh phrti bi lgs jgladivequis
Birrgthbg hl ngjeirfg prgvesegfhl y il ikiraetg qui luadhjh agftrh lgs jgladive-quis, si dhai ufh riistruaturhaeñf iagfñoeah bi Zuseh hsï; Isthtezhaeñf bi lgssiatgris iagfñoeags y lhs ioprishs, Plhfeceahaeñf, Hjhfbgfg bi lhs prèateahsiagfñoeahs ahpethlesths, Phrteaephaeñf bi lgs trhjhkhbgris if lh beriaaeñf iag-fñoeah oibehfti lh hutgnisteñf, Arihaeñf if il siatgr hnrhreg bi lhs preoirhsagliatevezhaegfis. Lgs risulthbgs fg cuirgf lgs ispirhbgs, si nifirñ bisagftiftgy areses. Pirg phrh il høg bi 85:8 si arih il FIP (Fuivh Pglïteah Iagfñoeah).
Yfh viz lgs jgladivequis si tgohf il pgbir si rihlezh lh aiftrhlezhaeñf bibiaesegfis if ohfgs bi lgs hltgs ñrnhfgs bil Phrtebg (Agoetå Aiftrhl y Qiari-threhbg Nifirhl) y bil Isthbg (Agfsikg bi Agoeshregs bil Puijlg).
Hbioès bi istg si cusegfh il Isthbg-Phrtebg Jgladivequi, ixaluyåfbgsi bi lh phr-teaephaeñf pglïteah h lgs risthftis nrupgs (oifadivequis). U si cgroh lh hlehfzh bilhs beciriftis ripûjleahs hutñfgohs qui agfstetuyirgf lh YZQQ, jhkg lh supriohaïh
bi lh Zipûjleah Qgaehlesth Cibirhtevh Qgveåteah Zush, agf ahpethl if Ogsaû.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 441/726
214
Qestioh Eftirhatevg
hfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Lh Yfeñf Qgveåteah; uf fuivg Isthbg
Slhbeoer Lifef.
Lgs sgveits
Lgs sgveits irhf ahopisefgs, trhjhkhbgris y sglbhbgs bil puijlg, queifis quirïhftiroefhr agf il ohl ngjeirfg bil [hr. Hsï, il > bi Fgveiojri bi 858>, berenebgspgr Lifef si tgohf il phlhaeg bi ngjeirfg= agoifzhfbg lh rivgluaeñf agoufesth,berenebh pgr lh beathburh bil prglithrehbg y il ikiraetg rgkg.
Il fuivg ngjeirfg efsthurh ufh fuivh agfstetuaeñf if 8584 y si eoplioifth ilsestioh agoufesth, qui si gpgfïh h lh prgpeibhb prevhbh y h lh ixestifaeh bi bis-enuhlbhbis sgaehlis agog lhs nifirhbhs if il ahpethlesog, if il qui ufh alhsi sgaehlagog lh jurnuisïh irh buiøh bi lgs oibegs bi prgbuaaeñf, oeiftrhs dhjïh gtrh quiirh il prglithrehbg (trhjhkhbgr) qui fg agfthjh agf lgs oibegs bi prgbuaaeñf y irhsgoitebh g bgoefhbg pgr lh jurnuisïh.
If ohrzg bi 85:8, burhfti il T Agfnrisg bilPhrtebg Agoufesth bi lh Yfeñf Qgveåteah (PAYQ),auhfbg Lifef si efsthurh if il pgbir, si ileoefhf
lgs gtrg phrtebgs pglïteags ixestiftis if Zuseh.
Lh YZQQ si isthjliaeñ if beaeiojri bi 85:: agogufh cibirhaeñf bi ripûjleahs sgaehlesths sgveåteahsagopuisth pgr Zuseh, Yarhfeh, Jeiglgruseh y Rrhfs-ahuahseh (Nigrneh, Hzirjheyèf y Hroifeh) agf ah-pethl if Ogsaû. If 85:2 si hbdereirgf Yzjimestèf,Rurmoifestèf y Mernuestèf y if 85:5 Rhbzemestèf. Qi
trhthjh bi uf Isthbg plurefhaegfhl y oulteåtfeagqui iquevhlïh prèateahoifti h lh ixtifseñf bilhftenug Eopireg bi lgs zhris y ûfeag isthbg Agoufesth bil oufbg.
If 85:1 si ilhjgrñ ufh fuivh Agfstetuaeñf if lh qui si bileoethjhf lhs ago-pitifaehs bil fuivg Isthbg if ohtireh bi plhfeceahaeñf iagfñoeah, bicifshy il phpil bi lhs ripûjleahs, h lhs qui si lis riagfgaïh il biriadg bi enuhlbhby si lis rispithjh lh pgsejelebhb bi hjhfbgfg bi lh ufeñf.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 442/726
215
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Kgså Qthlef.
Il ñrnhfg supriog lineslhtevg risebïh if il Qgveit Qupriog (agfstetuebg pgr lgs bili-nhbgs bi lgs sgveits bi lhs ripûjleahs). Irh ilinebg pgr sucrhneg ufevirshl i efberiatg.Il Qgveit Qupriog ilinïh hl Agfsikg bi lgs Agoeshregs bil Puijlg, ufh ispiaei biagfsikg bi oefestrgs.
Lh åpgah bi Qthlef
Il ngjeirfg sgveåteag trhs lh ouirti bi Lifef if 85:2,cui berenebg pgr Qthlef, queif tuvg qui hcrgfthr areses ifil ohfikg bil ngjeirfg hbioès bi lh areses iagfñoeahoufbehl bi 85:5 y lh sinufbh nuirrh oufbehl.
Phrh oibehbgs bil senlg TT (8590), il ngjeirfg rusgdh agfsglebhbg thftg su sestioh agoufesth, qui istiagoeifzh h ixphfbersi h fevil oufbehl y h su viz, efeaehlh beveseñf iftri phïsis agoufesths berenebgs pgr Zusehy lgs ahpethlesths berenebgs pgr lgs Isthbg Yfebgs= isthrevhlebhb bhrè phsg h lh «Nuirrh Crïh½.
Burhfti lh åpgah isthlefesth tuveirgf lunhr lgs senueiftis prgaisgs;
Yfh iagfgoïh plhfeceahbh H phrter bi 85:4 Qthlef eopusg ufh fuivh cgrohbi berener lh iagfgoïh; lh plhfeceahaeñf y lh aiftrhlezhaeñf. Lh hatevebhbiagfñoeah si prgyiatñ if pirïgbgs bi 9 høgs, bifgoefhbgs «Plhfis Xuef-quifhlis½. Bi 85:4 h 8528 dujg tris plhfis, il ûlteog bi lgs auhlis quibñ
eftirruopebg pgr lh EE Nuirrh Oufbehl. Hl cefhlezhr åsth lgs plhfis quefqui-fhlis vglveirgf h ritgohrsi. Il gjkitevg bi lgs plhfis quefquifhlis irh shahrh Zuseh bil htrhsg iagfñoeag, bgthrlh bi uf cuirti pgtifaehl efbustrehl ydhairlh hnrïaglh y oelethroifti hutgsuceaeifti.
Lgs oibegs phrh agfsinuerlgs cuirgf lh sgaehlezhaeñf bi lh efbustreh, lh ag-liatevezhaeñf bi lgs ahopgs y il agftrgl bi lh bestrejuaeñf bi lh prgbuaaeñf.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 443/726
220
Qestioh Eftirhatevg
hfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Hatevebhb efbevebuhl·Pgr quå arii qui lgs rusgs si gpuseirgf hl sestioh ahpethlesth if il oufbg7
Hatevebhb nruphl·Auhl ariif qui sirïh il sestioh iagfñoeag oès agfvifeifti phrh fuistrg phïs, il
agoufesth g il ahpethlesth7 Kustecequif su rispuisth.
8
Hbioès bi istgs plhfis si isthjliaeirgf bgs thrihs;
8. Lh agliatevezhaeñf hnrhreh; Lgs prgpeithregs bijïhf hpgrthr sus pgsisegfishnrïaglhs y nhfhbirhs h lh agliatevebhb. Lgs mulhms, ahopisefgs hbefirhbgs
qui dhjïhf prgspirhbg jhkg lh FIP si risesteirgf h hahthr lhs ñrbifis ycuirgf riprishlehbgs. Lgs ahopisefgs cuirgf lhs vïateohs bi lh plhfece-ahaeñf iagfñoeah y si agfverteirh oirgs efstruoiftgs bi cefhfaehaeñfbi lh efbustreh.
:. Il bishrrgllg efbustrehl; Lh efbustreh quibñ jhkg il agftrgl bil Isthbg. Qusjificeaegs si bistefhrgf h lh hoplehaeñf y arihaeñf bi fuivhs ioprishs.If uf prefaepeg si eopgrthrgf tåafeags ixtrhfkirgs qui ogbirfezhrhf lhs
hfteauhbhs efsthlhaegfis bi lh efbustreh sgveåteah= oès thrbi, burhfti ilsinufbg plhf quefquifhl si eftiftñ agfsinuer lh hutgsuceaeifaeh tiafg-lñneah, ispiaehloifti if lh efbustreh pishbh, ouy lenhbh h lh prgbuaaeñfjåleah.
Agf isti sestioh iagfñoeag, pglïteag y oelethr, lh Yfeñf Qgveåteah llinñ h agf-virtersi if hl sinufbh pgtifaeh oufbehl hl lhbg bi lgs Isthbgs Yfebgs, agfufh iscirh bi efcluifaeh qui pglhrezñ hl oufbg y lg bevebeñ if bgs, pirg h
phrter bi lh båahbh bi lgs gadifth agoeifzh lh areses iagfñoeah bi uf sestiohaiftrhlezhbg y if il høg bi 8558 si besuilvi lh Yfeñf Qgveåteah y il sestiohsgaehlesth bh phsg h lh lejri ioprish y il sestioh ahpethlesth ritgrfh h Zuseh.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 444/726
228
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Il pirïgbg iftri lh cefhlezhaeñf bi lh Preoirh Nuirrh Oufbehl y lg qui si agfgaiagog il arham bi lh jglsh bi Fuivh Ugrm cui becïael, pgrqui istuvg ohrahbg pgr cuir-tis prgjliohs iagfñoeags. Pgr uf lhbg il cef bi lh nuirrh fg pusg cef h lhs pifurehsbi lgs iurgpigs qui si veirgf hjsgrjebgs pgr lh riagfstruaaeñf bi sus iagfgoïhs.Pgr gtrg, lh iagfgoïh hoireahfh htrhvisñ pgr uf aealg ixphfsevg qui si trhbukg if
ufh prgspirebhb sef priaibiftis. Qef iojhrng il aealg ixphfsevg isthbgufebifsi siquijrñ jrusahoifti hl cefhl bi lgs høgs :0 grenefhfbg ufh areses auyhs ripirausegfisagfogveirgf h tgbg il oufbg ahpethlesth.
Agog yh gjsirvñ if il aursg hftiregr, lh rivgluaeñf efbustrehl cui uf prgaisg quiogbeceañ hl oufbg iftirg, pirg fg glvebi, isti prgaisg fg cefhlezñ, seoplioiftisi ogbeceañ y si dh ebg hrteaulhfbg h lhs beciriftis åpgahs qui veveogs.
Hlnufgs ahojegs bi lh rivgluaeñf efbustrehl burhfti lh Preoirh Nuirrh Oufbehlcuirgf;
* Jhshbg if www.alhsisbidestgreh.ago
Qiseñf 80
Il pirïgbg iftri nuirrhs 8585 - 85:5*
Yfebhb 8. Lgs siris duohfgs befhoezhf lh sgaeibhb
• Bishrteaulhaeñf bi lgs eftirahojegs agoiraehlis eftirfhaegfhlis.
• Phrteaephaeñf ariaeifti bi lgs isthbgs if iagfgoïh y lh bishphreaeñfbil lejirhlesog iagfñoeag tïpeag bil senlg TET.
• Hbhpthaeñf bi lh prgbuaaeñf efbustrehl h lhs fiaisebhbis jåleahs.
• Ziaursg h lhs risirvhs ogfithrehs pgr phrti bi lgs isthbgs gahseg-fhfbg agf illg ufh cuirti efclhaeñf.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 445/726
22:
Qestioh Eftirhatevg
hfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Preoirh Nuirrh OufbehlBiubhs iurgpihs crifti h Isthbgs Yfebgs
Hl cefhlezhr lh Preoirh Nuirrh Oufbehl lgs phïsis efvgluarhbgs si vif ouy hciathbgs ysglg dhsth il høg bi 85:2 si prgbukg ufh rihatevhaeñf bi lh iagfgoïh eftirfhaegfhl.Isthbgs Yfebgs si agfveirti if lh ohygr pgtifaeh bil oufbg pgrqui irhf queifisbgthjhf bi ohtirehs preohs, hleoiftgs y jeifis ohfuchaturhbgs y sus hlehbgs siagfverteirgf if biubgris.
Bi isth cgroh Iurgph li hbiubhjh hprgxeohbhoifti 80.000 oellgfis bi bñlhrish Isthbgs Yfebgs. Lhs beceaulthbis qui hquikhjhf h lhs iagfgoïhs bi lgs hftenugsagftifbeiftis fg tuveirgf riclikg if lh pgtifaeh hoireahfh.
Pirg lhs siauilhs bi lh nuirrh (efclhaeñf, bisogvelezhaeñf trgphs, chlth bi puistgsbi trhjhkg, ifbiubhoeiftg, beslgahoeiftg cefhfaeirg, ita.) agfbukirgf h ufh aresesqui si efeaeñ if 85:0 y fg si supirñ dhsth 85:2. Isth riaiseñf gjibiaeñ if phrti
h lhs beceaulthbis bi riagfvirseñf bi ufh iagfgoïh jåleah if gtrh bi phz y h lgsbishkustis iftri gcirth y biohfbh.
Nrhf Jrithøh irh pristhoesth bi lgs hlehbgs pgr uf vhlgr bi 8.100 oellgfis bi lejrhs,pirg h su viz irh biubgrh bi lgs Isthbgs Yfebgs pgr uf ogftg bi 490 oellgfis.Fg is bi ixtrhøhr qui rialhohsi lgs phngs h sus biubgris phrh pgbir htifbir susprgpehs rispgfshjelebhbis.
Crhfaeh pgr su phrti aecrhjh sus ispirhfzhs bi sglvifthr sus biubhs agf lgs Isthbgs
Yfebgs if il agjrg bi lhs hlths efbiofezhaegfis bi nuirrh qui agfcehjh piraejer bi
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 446/726
221
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Fuivh Ugrm
(Reois
Qquhri)
if lgs høgs
:0 y 10
Ïfbeais bi prgbuaaeñf
Hliohfeh. H lg lhrng bi lh båahbh ikiraeñ ufh agfsthfti priseñf sgjri åsth phrhgjlenhrlh hl phng bi beadhs ahftebhbis qui hlnufgs iagfgoesths (Miyfis) agfsebi-rhjhf ixaisevhs.
Hliohfeh, lh pigr phrhbh, bijïh bisiojglshr lh ahftebhb bi 3.000 oellgfis bi le-
jrhs agf uf phng efeaehl bi 8.000 oellgfis. Qu iagfgoïh fg isthjh priphrhbh phrhsioikhfti iscuirzg y fg pubg dhair crifti h lhs iftrinhs. Agog oibebh bi priseñfphrh dhair phnhr h Hliohfeh il ikåraetg crhfaås gaupñ lh zgfh efbustrehl bil Zudrif ifirg bi 85:1. Il ohrag, lh ufebhb ogfithreh hliohfh, pirbeñ nrhf phrti bi suvhlgr, si bivhluñ y prgvgañ ufh bisjgahbh depirefclhaeñf qui besphrñ lgs priaegs ygrenefñ hltgs fevilis bi bisioplig.
Pirïgbg bi ariaeoeiftg (85:2-85:5)
H phrter bi 85:2 y dhsth 85:5, lh iagfgoïh ioprifbeñ il ahoefg bi lh supirhaeñf bi lh areses bi lh pgsnuirrh. Isthbgs Yfebgs si hlzñ agog lh ohygr pgtifaeh biloufbg. Isti pirïgbg bi jgfhfzh iagfñoeah cui hagophøhbg bi agopgrthoeiftgsohrahbgs pgr il gpteoesog y il agfsuoesog hsgaehbgs hl cifñoifg bifgoefhbg«cileais høgs viefti½.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 447/726
222
Qestioh Eftirhatevg
hfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Lgues Hrostrgfn, priaursgr bil Khzz
A d h r l i s A d h p l e f
Lgs “cileais høgs viefti‟
Lh rihatevhaeñf efeaehbh if Isthbgs Yfebgs if 85:: (trhslh areses bi 85:8) si ixtifbeñ hlng oès thrbi (85:2) pgrIurgph y hjreñ lhs puirths h ufh ithph ixphfsevh bi lhiagfgoïh oufbehl qui prgpeaeñ uf aleoh bi iucgreh yaeinh agfcehfzh if il sestioh ahpethlesth.
Qi puseirgf if ohradh lhs trhfscgrohaegfis agog il bi-shrrgllg bi fuivgs siatgris bi lh prgbuaaeñf (quïoeag,sebirûrneag, hleoifthreg, hutgogaeñf), Lh utelezhaeñf bifuivhs cuiftis bi ifirnïh; iliatreaebhb y pitrñlig. Lh ef-trgbuaaeñf bi fuivhs cgrohs bi grnhfezhaeñf bil trhjhkg;thylgresog, isthfbhrezhaeñf, cgrbesog. Lh agfaiftrhaeñfbi ahpethlis if tgrfg h nrhfbis agrpgrhaegfis (trust, ahrtil,dglbefn), ispiaehloifti if YQH y Hliohfeh.
Isti cifñoifg iagfñoeag tuvg uf eophatg sgaehl y aul-
turhl, si efaiftevhrgf Lgs ispiatèaulgs bi ohshs (aefi,
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 448/726
229
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Ogbh cioifefh høgs :0
Fuivh Ugrm, høgs :0
bipgrtis, ahjhrits, tihtrg), il eftiråspgr lh hlth agsturh, lhs fuivhs agrreif-tis ouseahlis (khzz, adhrlistñf, jluis)si agfverteirgf if gjkitgs bi agfsuog y serveirgf bi jhsi h tgbh ufh efbustreh dhsthiftgfais ahse efixestifti
Lh prifsh agfgaeñ uf nrhf isplifbgr, prglecirhrgf lhs rivesths ispiaehlezhbhs, lhsbipgrtevhs, lhs bibeahbhs h lh oukir. Agog cifñoifg bisthahbg lh rhbeg auyg oif-shki si becufbeñ pgr tgbg il tirretgreg cuisi ahopg g aeubhb, ioplièfbgsi agogixailifti efstruoiftg bi pujleaebhb. Hl cefhl bi lh båahbh ixestïhf ahse 82 oellgfis
bi riaiptgris if Isthbgs Yfebgs.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 449/726
223
Qestioh Eftirhatevg
hfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Adhrlis Adhplef, if lh pilïaulh «Rdi Meb½
Ioenrhftis iurgpigs llinhfbg h Fuivh Ugrm
Bi isth cgroh lh pgjrizh y il crhahsgirhf agfsebirhbgs agog senfgs bipirizh, chlth bi eftilenifaeh, bijelebhbi efagopitifaeh. Hbioès, si efari-oiftñ ufh cuirti efoenrhaeñf hcluyñ
bisbi tgbgs lgs refagfis bil oufbg(hliohfis, pglhags, ethlehfgs, adefgs)if jusah bi gpgrtufebhbis, isthjli-aeifbg if lhs aeubhbis hutåfteagsjhrregs bi ixtrhfkirgs bgfbi riefhjhflh pgjrizh y lh ixaluseñf.
Bi lh ixphfseñf iagfñoeah si agfg-
aeñ uf fichstg hagftiaeoeiftg y cuilh sgjriprgbuaaeñf, bijebg h aealgsixphfsevgs y sinuebgs pgr ogoif-tgs bi riaiseñf. Lh sgjriprgbuaaeñfsi riceiri hl huoiftg bi lh gcirth ybesoefuaeñf bi lh biohfbh. Istg sen-feceah qui dhy ouadgs prgbuatgs ifil oirahbg y pgags agoprhbgris, lg
qui llivh hl isthfahoeiftg if lh prg-buaaeñf y h su viz hl aeirri bi cèjreahs.
Isti oesog iciatg llivg h qui ouadhspirsgfhs si ifbiubhrhf agf lgs jhfags,pirg fg tuveirhf trhjhkg phrh phnhrlis,bi thl cgroh qui lgs jhfags si veirgfgjlenhbgs h airrhr y bialhrhrsi if areses.
Pirg if il ahopg lh setuhaeñf irhagftrhreh, dhjïh ixaibiftis bi prg-buatgs hnrïaglhs, lg qui llivg h lhahïbh bi lgs priaegs H phrter bi 85:3lgs hnreaultgris ixpireoifthrgf sirehsbeceaulthbis if lh bivgluaeñf bi suspråsthogs jhfahregs. Åstgs dhjïhf sebg
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 450/726
22>
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Dgojris bisioplihbgs dhaeifbg lh if uf agoibgr agoufethreg arihbg trhs lh
llinhbh bi lh Nrhf Bipriseñf
susaretgs h cef bi ogbirfezhr sus ixplgthaegfis. Burhfti lh nuirrh oufbehl lgspriaegs bi lgs airihlis y gtrhs oirahfaïhs dhjïhf sucrebg ufh eopgrthfti hlzh.
Areses bi 85:5
Lh Nrhf Bipriseñf bi 85:5 si agfgai agog ufg bi lgs hagftiaeoeiftgs oèsbishstrgsgs if lh destgreh bi lh iagfgoïh oufbehl. Agoifzñ if Isthbgs Yfebgs yiopeizh h hciathr il oufbg iftirg, ispiaehloifti h Iurgph. Lg qui senfeceañ phrhIsthbgs Yfebgs y Iurgph il bispebg ohsevg bi oellgfis bi trhjhkhbgris agog agf-siauifaeh bi lh queijrh bi ouadhs ioprishs y cèjreahs.
Lh iagfgoïh ahpethlesth cufaegfhjh dhsth 85:5 jhkg lgs phrèoitrgs bil lejirhlesog
iagfñoeag. Bi hauirbg h istg lh ohygrïh bi lgs ngjeirfgs si gpgfïhf h qui ilIsthbg eftirvefeirh if lh iagfgoïh g oès ixhathoifti if lhs efeaehtevhs prevhbhsqui jusahjhf cgoifthr lh requizh if lgs phïsis, hbioès isti ogbilg iagfñoeagsi hpgyhjh if sestiohs pglïteags biogarèteags.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 451/726
224
Qestioh Eftirhatevg
hfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Oultetub riufebh hcuirh bilibeaeg bi lh Jglsh bi Fuivh
Ugrm bispuås bil arham if 85:5
Fg if vhfg si puibi siøhlhr qui phrh lh åpgahlgs ngjeirfgs bi Nrhf Jrithøh, Crhfaeh y IsthbgsYfebgs, pgr sglg oifaegfhr hlnufgs, si bifïhfagog Biogarhaehs lejirhlis.
Il arham bi lh Jglsh bi Fuivh Ugrm (gatujri bi85:5) cui il grenif bi ufh riaiseñf iagfñoeah sefpriaibiftis, lh ohygr qui dhyh sucrebg il sestiohahpethlesth h lg lhrng bi su destgreh. Il :2 bi gatujri
bi 85:5 dh riaejebg il fgojri bi «Kuivis finrg½.Lhs rhzgfis bi thl hpilhtevg risebif if qui isi bïh lhJglsh bi Fuivh Ugrm, il ohygr oirahbg bi vhlgrisbil oufbg, si dufbeñ y hrrhstrñ agfseng h lh ruefhh oelis bi efvirsgris.
Beadg cifñoifg llivg h uf isthfahoeiftg iagfñoeag,phrh supirhr lg hftiregr, if uf piregbg bi tris bïhs si
puseirgf h lh vifth ouadhs haaegfis, lg qui llivñ h lhbivhluhaeñf bi lgs priaegs.
Oès bi uf oellñf bi choelehs quibñ if lh oès hjsgluth ruefh puis dhjïh efvirtebgsus hdgrrgs, agftrhïbg aråbetgs i depgtiahbg sus ahshs agf gjkitg bi hbquerer ufhshaaegfis qui efgpefhbhoifti dhjïhf pirbebg lh ohygr phrti bi su vhlgr.
Il arham bi lh Jglsh bi Fuivh Ugrm
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 452/726
225
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Hrruefhbgs lgs efvirsgris if jglsh, lgs hdgrrhbgris riterhrgf sus bipñsetgs bi lgsjhfags y agf illg hfulhrgf lh ahphaebhb aribeteaeh bi åstgs. Ouadhs iftebhbis fgpubeirgf hcrgfthr lh ohsevh riterhbh bi ahpethlis y quijrhrgf.
Lh areses thojeåf tuvg agfsiauifaehs pglïteahs, lgs isthbgs iurgpigs hbgpthrgf il
sestioh pglïteag lejirhl biogarèteag. Qus agfstetuaegfis riagneirgf lhs lejirthbisefbevebuhlis y il sucrhneg ufevirshl. Pirg lh efahphaebhb bil lejirhlesog alèseag phrhivethr lh areses y, pgstiregroifti phrh dhairli crifti, eopulsñ il huni bi ebiglgnïhsfhaegfhlesths y tgthlethrehs, agog cui lh ahsg bi Hliohfeh i Ethleh.
Lh areses bi 85:5 biogstrhjh qui il ogbilg bi bishrrgllg lejirhl fg irh iciatevgphrh ivethr ahtèstrgcis iagfñoeahs. Bi hdï qui hfti il nifirhlezhbg bisioplig y
il liftg birruojhoeiftg hl qui si ifcrifthjh lh iagfgoïh, if Iurgph iopizhrhfh riveshrsi gtrgs pgsejlis ogbilgs bi bishrrgllg iagfñoeag y pglïteag qui lis nh-rhftezhrh h lhs ohshs il ioplig y il jeifisthr sgaehl qui if isi ogoiftg fg tifïhfagf il ogbilg bil ahpethlesog lejirhl= is hsï qui phrh 85:5 iopeizhf h virsi agoggpaegfis iagfñoeahs y pglïteahs, hl agoufesog y hl chsaesog.
Ixtifseñf bi lh areses
Lh areses efeaehbh h rhïz bil dufbeoeiftg bi lh Jglsh figygrquefh si ixtifbeñ agfrhpebiz pgr il ristg bil oufbg. Lh ixpgrthaeñf bi lh areses tuvg lunhr auhfbg lgsjhfags hoireahfgs fiaisethbgs bi lequebiz ahfailhrgf sus aråbetgs hl ixtiregr, ri-phtrehfbg sus ahpethlis y prgvgahfbg lh queijrh if ahbifh bi lgs jhfags iurgpigs.
Lgs ngjeirfgs, agf il gjkitevg bi prgtinir sus rispiatevhs iagfgoïhs, riaurreirgf hl
prgtiaaegfesog i eopuseirgf hrhfailis h lhs eopgrthaegfis. Lhs rilhaegfis agoiraeh-lis si agftrhkirgf y si leoethrgf h hauirbgs jelhtirhlis eftirisththlis. Yfh ixaipaeñfh lh nifirhlezhaeñf bi lh areses cui lh YZQQ. Lh rivgluaeñf bi 858> dhjïh sustetuebgil sestioh ahpethlesth pgr il sgaehlesog. Agf ufh iagfgoïh, tgthloifti isthtezhbh yplhfeceahbh hlikhbh bi lgs aerauetgs agoiraehlis y aribeteaegs eftirfhaegfhlis, lh YfeñfQgveåteah si ohftuvg hl ohrnif bi lhs beceaulthbis bil oufbg ahpethlesth. Auhfbgisthllñ il prgjlioh il kgvif isthbg agoufesth isthjh efoirsg if lh rihlezhaeñf bisu preoir plhf quefquifhl (85:4-8511).
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 453/726
290
Qestioh Eftirhatevg
hfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Il ariaeoeiftg iagfñoeag y lh efixestifaeh bi phrgefaethrgf h ouadgs eftiliatuhlis y trhjhkhbgrish vglvir sus oerhbhs dhaeh il sgaehlesog if ufogoiftg if il qui il ahpethlesog lejirhl isthjhsuoebg if uf prgcufbg ahgs.
Hsï, il iagfgoesth jretèfeag Kdgf Ohyfhrb Miyfisprgpusg lhs jhsis bi lg qui sirïh il ahpethlesog, pgrlg oifgs dhsth lh båahbh bi lgs sitifth. Phrh Miyfisil sestioh ahpethlesth bijïh hsinurhrsi bi nhrhftezhr ilplifg ioplig phrh lhs ohshs, bi isth ohfirh si iveth-rïhf setuhaegfis sgaehlis ixplgsevhs qui cgrthliaeirhf ilbisagftiftg iftri isths y pgr lg thftg si cgoifthrhf
agf oès chaelebhb lhs ebihs chsaesths g agoufesths. Kgdf Ohyfhrb Miyfis.
Miyfisehfesog; bgatrefh iagfñoeah qui ricgroh hl ahpethlesog,lh lejirthb bi oirahbg y il chvgriaeoeiftg h lh efeaehtevh prevhbhg hl eftirås bi luarg phrteaulhr. Isths bespgseaegfis sgf risulthbgbi lh eoplioifthaeñf bil Isthbg bi Jeifisthr miyfisehfg quijusahjh oibehfti lh shteschaaeñf bi lhs fiaisebhbis jèseahs bi lgsaeubhbhfgs, efagrpgrhr siatgris bi lh iagfgoïh qui fg si dhjïhftgahbg hftis (shlub, veveifbh, ibuahaeñf, sujsebegs hl bisioplig,agoufeahaegfis, ita.), ivethr il jrgti bi ohlisthris sgaehlis quihoifhzhrhf lh isthjelebhb bi lgs ngjeirfgs. Phrh Miyfis irh ilIsthbg y fg il oirahbg il qui bijïh rinulhr il haaisg bi tgbgslgs aeubhbhfgs h lgs sirveaegs jèseags
Biftrg bi lh tigrïh miyfisehfh (bi Miyfis) sglg dhjrïh ioplig auhfbg ixesteirhufh hbiauhbh biohfbh bi prgbuatgs pgr phrti bi lgs trhjhkhbgris gauphbgs quipiraejif uf efnrisg. Qinûf il miyfisehfesog il qui ixesteirh uf nruisg bi pgjlhaeñfsef ioplig nifirhrïh tgbhvïh oès bisioplig, yh qui lh nifti fg tifbrïh befirg phrhagfsuoer, prgbuaeifbg nrhvis prgjliohs if lh sgaeibhb.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 454/726
298
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
8
Hatevebhb efbevebuhlDhnh ufh agophrhaeñf iftri il arham bi 85:5 y lh setuhaeñf bi lh iagfgoïh if iloufbg dgy. Prisifti sus agfalusegfis if plifhreh.
Hatevebhb nruphlPlhftiif hltirfhtevhs bi sgluaeñf h areses iagfñoeahs y bi bisioplig if su agou-febhb, tifeifbg if auifth lhs ahrhatirïsteahs prgpehs bil oufeaepeg if il qui vevif.
Ivhluiogs fuistrhs agopitifaehs
Lhs thshs bi ariaeoeiftg biognrèceag vhrïhf if ahbh rineñf, jeif sih pgr ilhuoiftg bi lgs fhaeoeiftgs g bi lhs ouirtis, g pgr ogveoeiftgs oenrhtgregs.Isths vhrehaegfis hltirhf h lh fhaeñf y h lh rineñf y pgr thftg h sus pglïteahspgrqui;
Ohrqui lh rispuisths g rispuisths hairthbhs agf ufh T.
Qe ariai lh pgjlhaeñf hatevh, dhy qui nifirhr ioplig.
Qe ariai lh pgjlhaeñf bipifbeifti dhy qui isteoulhr lh oenrhaeñf.
Qe besoefuyi lh pgjlhaeñf prgbuatevh dhy qui airrhr ioprishs.
Qe besoefuyi lh pgjlhaeñf efchftel, dhy qui isteoulhr lh fhthlebhb.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 455/726
29:
Qestioh Eftirhatevg
hfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
* Rgohbg bi www.alhsisbidestgreh.ago Nuellirog EE bivgrhfbg hl oufbg
tirretgrehl ‑ riaursgs
Pglïteag ‑ aulturhl
Qgaeg ‑ iagfñoeag
Pglïteag ‑ nignrèceag
Lh preoirh nuirrh oufbehl cui uf agfcleatg;
Phrh agfgair oès hairah bi istgs tiohs y sus eopleahaegfis
phrh il senlg TT veseti; dttp;//aleg.riberes.is/ubebhateah/ENO/
Auistegfhregs*
E Nuirrh Oufbehl
Auistegfhreg 8
8. Bisarejh, hfhleai y agoifti lh ahreahturh·Xuå becirifaehs teifi lh rihlebhb h lh quihlubi agf lh «Zihlpgletem½ jesohramehfh7
Agftisti if su auhbirfg lhs senueiftis prinufths;
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 456/726
291
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Qibi bi lh Qgaeibhb bi Fhaegfis if Nefijrh.
:. Bisarejh, hfhleai y agoiftilh cgtgnrhcïh.
1. ·Auèlis cuirgf lhs prefaephlis chsis bi lh nuirrh7 ·Añog ahojehrgf lhs istrh-tinehs bi agojhti bi ufh h gtrh7
2. Bisarejh y agoifti lh cg-tgnrhcïh ·If quå agftixtgsi arih il grnhfesog quihljirnh il ibeceaeg7 ·Xuå cuf-aegfis tuvg7 ·Auopleñ agflgs gjkitevgs phrh lgs qui siariñ7
9. Agoifti il tixtg;
«H becirifaeh bi gtrhs nuirrhs hftiregris, eopulshbhs pgr ogtevgs leoethbgsy agfaritgs, lh Preoirh Nuirrh Oufbehl pirsinuïh gjkitevgs eleoethbgs. Iflh irh eopirehlesth si dhjïh prgbuaebg lh cuseñf bi lh pglïteah y lh iagfgoïh.Lh revhlebhb pglïteah eftirfhaegfhl si isthjliaïh if cufaeñf bil ariaeoeif-tg y lh agopitetevebhb bi lh iagfgoïh, pirg il rhsng ahrhatirïsteag irh
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 457/726
292
Qestioh Eftirhatevg
hfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
priaeshoifti qui fg tifïh lïoetis (...) Bi ohfirh oès agfarith phrh lgs bgsjilenirhftis prefaephlis, Hliohfeh y Nrhf Jrithøh, il lïoeti tifïh qui sir ilaeilg, puis Hliohfeh hsperhjh h hlahfzhr ufh pgseaeñf pglïteah y ohrïteohoufbehl agog lh qui gstifthjh Nrhf Jrithøh, lg auhl hutgoèteahoifti
rilinhrïh h uf plhfg efciregr h ufh Nrhf Jrithøh qui yh dhjïh efeaehbg ilbialevi. Irh tgbg g fhbh (...). Irh uf gjkitevg hjsurbg y bistruatevg quihrruefñ thftg h lgs vifaibgris agog h lgs vifaebgs. Priaepetñ h lgs phïsisbirrgthbgs if lh rivgluaeñf y h lgs vifaibgris if lh jhfahrrgth y if ilhngthoeiftg ohtirehl.½
Irea. K. Dgjsjhwo. Destgreh bil senlg TT, 8582-8558.
3. Agoifti il ohph bisbi il puftg bi vesth bi lhs ogbeceahaegfis tirretgrehlisqui si prgbukirgf trhs lh nuirrh.
>. Ixplequi lhs agfsiauifaehs qui si birevhrgf bi lh nuirrh.
4. ·Xuå prgjliohs supusg bisbi il puftg bi vesth iagfñoeag lh nuirrh7 ·Añogsi risglveirgf lgs hspiatgs bi hjhstiaeoeiftg, ohfg bi gjrh, agfsuog, priaegs,
ita.7 ·Añog hciatñ il agfcleatg lhs iagfgoïhs bi lgs phïsis fiutrhlis7
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 458/726
299
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Auistegfhreg :
8. ·Auèl irh lh setuhaeñf pglïteah, sgaehl y iagfñoeah bi Zuseh h agoeifzgs bilsenlg TT if rilhaeñf h lgs phïsis gaaebifthlis efbustrehlezhbgs7
:. ·If quå agfsesteñ lh rivgluaeñf bi 85097 ·Auèlis cuirgf sus ahushs7 ·Xuåsiatgris sgaehlis phrteaephrgf if lh oesoh7 ·Xuå agfsiauifaehs tuvg7
1. ·If quå oibebh lh Preoirh Nuirrh Oufbehl serveñ bi istïoulg hl prgaisg rivglu-aegfhreg7
2. ·Xuå tises pglïteahs tifïh il lïbir bi lh rivgluaeñf Lifef7
9. ·Añog risglveñ lh rivgluaeñf il prgjlioh bi lhs fhaegfhlebhbis7 ·Xuå ahojegssi hpriaehrgf burhfti isthlefesog7
3. Agoifti il senueifti tixtg y rispgfbi h lhs prinufths;
«Lh YZQQ dhjïh lgnrhbg, agf lh rivgluaeñf y lh efbustrehlezhaeñf, uf huoiftgispiathaulhr bi su efbipifbifaeh iagfñoeah y su pgbir pglïteag; uf lgnrg benfgbi ifvebeh y ioulhaeñf. (...) U lgs oåtgbgs qui prgvgahjhf ripulseñf if phïsis
bgfbi si dhjïh prgbuaebg lh rivgluaeñf jurnuish, y dhjïhf ariaebg cuirtis ogve-oeiftgs gjrirgs biftrg bil ohrag ilèsteag bi lh biogarhaeh lejirhl, fg risulthjhfbiohsehbg ripunfhftis if phïsis if lgs qui lh rivgluaeñf jurnuish irh tgbhvïhufh auisteñf pifbeifti, lh biogarhaeh jurnuish irh ufh veseñf sef susthfaeh, yfg ixestïh tgbhvïh uf prglithrehbg bi beoifsegfis senfeceahtevhs. Hllï bgfbi lhsohshs dhojreifths y hfhlchjiths fg dhjïhf hlahfzhbg tgbhvïh il isthbeg bi lhagfaeifaeh rivgluaegfhreh, ufh rivgluaeñf bisbi hrrejh irh oikgr qui fhbh.½ I.
D. Ahrr. Lh rivgluaeñf rush; bi Lifef h Qthlef; 858>-85:5.
h. ·H quå phïsis si riceiri il hutgr bil tixtg auhfbg dhjlh bi rivgluaeñf jurnuish7j. ·Auèl irh lh setuhaeñf bil prglithrehbg rusg hftis bi lh rivgluaeñf crifti h lgs
phïsis efbustrehlezhbgs7a. ·Auèl irh lh setuhaeñf sgaehl if nifirhl if lh Zuseh prirrivgluaegfhreh7b. ·H quå si riceiri il hutgr agf «rivgluaeñf bisbi hrrejh7
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 459/726
293
Qestioh Eftirhatevg
hfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Qiseñf 88
Pirïgbg iftri nuirrhs
Yfebhb :. Qinufbh oethb bil senlg TT
Il piregbg iftri lh Preoirh y lh Qinufbh Nuirrh Oufbehl, cui uf piregbg bi riagfs-
truaaeñf bi lgs phïsis hciathbgs pgr lh preoirh nuirrh, pirg thojeåf cui uf piregbgqui agog yh veogs, cui ouy hciathbg pgr lh areses iagfñoeah.
Bi isth cgroh, surnif hltirfhtevhs bi ngjeirfg y isthjelebhb phrh hlnufgs phïsisagog Hliohfeh i Ethleh, isth hltirfhtevh irh il chsaesog, isti, hufqui fg si gpgfïhh prefaepegs cufbhoifthlis bil ahpethlesog, agog lh ixestifaeh bi lh prgpeibhbprevhbh, se isthjh if agftrh bil ogbilg lejirhl bi bishrrgllg ahpethlesth= phrh il chs-aesog y ispiaehloifti phrh su virseñf hliohfh, ixprishbg if il phrtebg Fhze, il
Isthbg irh il qui bijïh aiftrhlezhr y agftrglhr tgthloifti lh iagfgoïh, hl agftrhregbil lejirhlesog qui pifshjh qui lh eftirvifaeñf bil Isthbg if hsuftgs iagfñoeagsfg irh oès qui uf gjstèaulg.
Lgs chsaesths shjïhf ouy jeif qui il lejirhlesog iagfñoeag si cufbhoifthjh iflgs vhlgris biogarèteags bi lh lejirthb, lh enuhlbhb y lh crhtirfebhb, diribhbgs bilh Zivgluaeñf Crhfaish, vhlgris qui bisbi ufh ñpteah chsaesth dhjïhf agfbuaebg hIurgph hl crhahsg. If gpgseaeñf h istgs vhlgris il chsaesog agfsebirhjh qui lh phtreh
isthjh pgr ifaeoh bi auhlqueir eftirås efbevebuhl.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 460/726
29>
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Hbglcg Detlir y Jifetg Oussglefe.
Isaubg bil Rirair Ziead.
Pgr gtrg lhbg, fg ariïh if lh enuhlbhb sgaehl, phrhlgs chsaesths dhjïh siris supiregris y gtrgs efcireg-ris= ouistrh bi istg is il ixtiroefeg sestioèteagbi kubïgs qui llivhrgf h ahjg lgs fhzes burhftilh Qinufbh Nuirrh Oufbehl. Biftrg bil chsaesog
thopgag dhjïh lunhr phrh lh crhtirfebhb, puistgqui si nlgreceahjh lh veglifaeh agog oibeg phrhbgoefhr gtrgs puijlgs y dhair auopler lhs hspe-rhaegfis fhaegfhlis.
Hliohfeh i Ethleh si agfstetuyirgf bisbi lhbåahbh bi lgs triefth if lh aufh bil chsaesog
jliohs iagfñoeags agogirh il bisioplig ohsevgg nifirhlezhbg hl qui siifcrifthjh Iurgph if isiogoiftg. Bi diadg lgsphrtebgs chsaesths prgoi-tïhf h lh nifti sgluaegfhrbi rhïz il prgjlioh bil
bisioplig, h ahojeg bisu hpgyg.
Istgs hspiatgs piroetifqui surkhf lhs agfbeaegfisphrh qui si bisifahbifilh Qinufbh Nuirrh Ouf-behl (8515-8529) g lg qui
phrh ouadgs cui il agfclea-tg jåleag oès eopgrthftibi lh destgreh. Il reisng oèstioejli qui riprisiftñisti agfcleatg phrh lhs pg-tifaehs iurgpihs cui il cef
y riprisifthrgf if uf ogoiftg bitiroefhbg phrh lhs ohshs, lh shlebh h sus prg-
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 461/726
294
Qestioh Eftirhatevg
hfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Ixphfseñf hliohfh (8519-8515).
O h p h t g o h b g b i w e m e p i b e h
oesog bi lh aevelezhaeñf gaaebifthl agf sus vhlgris biogarèteags y lejirhlis. If lhQinufbh Nuirrh Oufbehl il chsaesog agfstetuyñ ufh nrhf hoifhzh, oeiftrhs quiil agoufesog‑ y oès ixhathoifti lh Yfeñf Qgveåteah ‑hufqui fg hjhfbgfg sushsperhaegfis bi Zivgluaegfhr sgaehloifti il oufbg iftirg, hpgyg trhfsetgrehoiftih lhs pgtifaehs hlehbhs (Nrhf Jrithøh, Crhfaeh y Isthbgs Yfebgs) phrh dhair crifti
agoûf agftrh il chsaesog qui hoifhzhjh agfquesthr il oufbg.
Lh haaeñf pglïteah llivhbh ahjg pgr Detlir si ohtirehlezñ if lh arihaeñf bi uf råneoiftgthlethreg, qui ileoefñ bil ahopg pglïteag y sgaehl auhlqueir rhstrg bi gpgseaeñf. Qivhleñ phrh illg, if uf preoir ogoiftg, bil kuing pglïteag biogarèteag agoplioif-thbg agf il usg bi lh veglifaeh= oès thrbi, bi lh cuirzh bi ufh beathburh pirsgfhlesth,eopuisth h trhvås bil ioplig sestioèteag bil tirrgr.
Lh trhsaifbifaeh bi istgs diadgs sgjriphsñ il èojetg bil Isthbg hlioèf y hciatñbi cgroh senfeceahtevh hl tirrifg eftirfhaegfhl, yh qui lh hnrisevh pglïteah fhze agf-trejuyñ bi cgroh alhrh h tifshr lhs rilhaegfis burhfti lgs høgs 10 y h bisifahbifhrufh Qinufbh Nuirrh Oufbehl.
Il iki cufbhoifthl bi sus rilhaegfis agf il ixtiregr istuvg agfstetuebg pgr ufhpglïteah ixphfsegfesth y phfnirohfesth (ufeñf bi tgbgs lgs hliohfis) qui serveñbi efstruoiftg phrh llivhr h lh prèateah lh tigrïh bil «isphaeg vethl½, fiaishreh phrhhsinurhr il bishrrgllg biognrèceag y iagfñoeag bi Hliohfeh.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 462/726
295
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Qu pglïteah si dezg ahbh viz oès hnrisevh, ohti-rehlezèfbgsi if uf ifårneag rihroi auyh ivebiftiogtevhaeñf, hbioès bi lh iagfñoeah, irh lh pri-phrhaeñf phrh lh nuirrh.
Oibehfti il llhohbg «Phatg Hftemgoeftirf½ Hli-ohfeh istriadhjh sus vïfaulgs agf Khpñf. Hojhspgtifaehs si agoprgoitïhf h pirsinuer y ripreoerauhlqueir tepg bi hatevebhb rilhaegfhbh agf il ag-oufesog bi lh Rirairh Eftirfhaegfhl (Mgoeftirf).If rihlebhb trhs isi trhthbg si cekhjhf lhs jhsis biufh istriadh aglhjgrhaeñf beplgoèteah if ogoif-tgs if qui hojgs isthbgs isthjhf fiaisethbgs bi
hpgygs phrh llivhr h ahjg su pglïteah hnrisevh, hlohrnif bil biriadg eftirfhaegfhl.
Lhs pgtifaehs biogarèteahs pirohfiaeirgf eoph-sejlis hfti efeaehtevhs agog ish. Oeiftrhs qui lhEthleh bi Oussglefe lh hpgyñ.
Yfh viz agfsglebhbh su cuirzh, Ethleh y Hliohfeh
eftirvefeirgf biaesevhoifti if lh Nuirrh Aevel Isph-øglh (8513-8515) risphlbhfbg hl Nifirhl Crhfag,rijilhbg agftrh il ngjeirfg linïteog bi lh QinufbhZipûjleah, jhkg il pritixtg bi hpgyhrlg if su luadhagftrh il jgladivesog eftirfhaegfhl.
Crhfaesag Crhfag
8
Agfsenh lhs jegnrhcïhs bi Detlir, Ousglefe y Crhfaesag Crhfag y dhnh uf auhbrg agf
sus sioikhfzhs y becirifaehs.
Hliohfeh Cefhloifti, il 8 bi sipteiojri bi 8515, sef bialhrhaeñf priveh bi nuirrh,efvhbeñ Pglgfeh, prgvgahfbg agf illg il isthllebg bi lh Qinufbh Nuirrh Oufbehl.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 463/726
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 464/726
238
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Agf sus cuirzhs bevebebhs if vhregs criftis agog Zuseh, Ècreah y lhs qui ioplihjhphrh il agftrgl bi lgs phïsis efvhbebhs if Iurgph y il efnrisg bi lgs Isthbgs Yfebgsh lh nuirrh, agf uf ikåraetg crisag y nrhfbis riaursgs if hrohs y hpgyg lgnïsteag, lh
Hliohfeh bi Detlir agoeifzh h pirbir il agftrgl bi lh nuirrh y lgs ikåraetgs hlehbgsagoeifzhf h riaupirhr tirretgregs qui si dhjïhf pirbebg, bi isth cgroh, il ikåraetg
isthbgufebifsi riaupirh teirrhs if Ineptg, Ècreah y il sur bi Ethleh, if bgfbi yhdhjïh sebg hsisefhbg Jifetg Oussglefe
Cefhloifti lgs hliohfis sgf gjlenhbgs h rifbersi if 8529, luing bi qui lhs trgphshlehbhs lgnrhf efvhber Hliohfeh bisbi gaaebifti agf lhs trgphs hlehbhs y bisbi greif-ti pgr lhs cuirzhs rushs, Detlir biaebi sueaebhrsi if su jufmir if Jirlïf kuftg agfvhregs bi sus lunhrtifeiftis, gtrgs duerïhf y luing sirïhf ahpturhbgs y agfbifhbgsy Hliohfeh si beveberè if bgs;
Hliohfeh gaaebifthl qui is tgohbh pgr lgs efnlisis y isthbgufebifsis, tifeifbgagog jhsi il sestioh ahpethlesth
Hliohfeh greifthl, bgoefhbh pgr Zuseh, queifis eoplioifthrèf il sestioh agoufesth.
Hshltg bi trgphs hlehbhs h Fgrohfbïh.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 465/726
23:
Qestioh Eftirhatevg
hfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Rrgphs Fgrtihoireahfhs
ohradhfbg if lgs
Ahopgs Ilïsigs, Phrïs.
Rrgphs Jretèfeahs
if lh Plhyh Qwgrb.
Phrhahebesths Hlehbgs
htirrezhfbg burhfti
lh Gpirhaeñf
Ohrmit Nhrbif.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 466/726
231
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Pirg hûf lgs phïsis hleh-bgs bijïhf tiroefhr agfil pgbir bi Khpñf, y ishdï auhfbg il prisebiftibi Isthbgs Yfebgs (Dhrry
Rruohf) biaebi utelezhril hroh oès fichsth bi lhduohfebhb; Lh jgojh
Htñoeah.
Il 3 y 5 bi hngstg bi 8529sgf lhfzhbhs jgojhs htñ-
oeahs sgjri Dergsdeohy Fhnhshme, bistruyifbgisths aeubhbis y ohthfbgoelis bi pirsgfhs. Il 80 bihngstg bi isi høg, Khpñfsi riterh bi lh nuirrh.
Ifglh Nhy cui il jgojhrbirg J-:5 qui lhfzñ lh preoirh jgojh
htñoeah utelezhbh burhfti lh sinufbh nuirrh oufbehl sgjri lh
aeubhb khpgfish bi Dergsdeoh, il 3 bi hngstg bi 8529.
Ixplgseñf fualihr sgjri lh aeubhb bi Fhnhshme, Khpñf.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 467/726
232
Qestioh Eftirhatevg
hfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
efstgf Aduradell, Crhfmlef B. Zggsivilt,
y Kgsipd Qthlef if Uhlth if 8529.
Ahushs Agfsiauifaehs
Ahushs y agfsiauifaehs bi lh Qinufbh Nuirrh Oufbehl
Beveseñf ebiglñneah iftri sestiohs; il ahpeth-lesog, il agoufesog y il chsaesog.
Bisenuhlbhbis grenefhbhs if il Rrhthbg biSirshllis, if il qui si heslñ h Hliohfeh iEthleh.
Lh pglïteah ixphfsegfesth bi Hliohfeh. Lhifioesthb iftris phïsis agog Khpñf y is-thbgs Yfebgs.
Hthqui i efvhsegfis h phïsis agog Pglgfehpgr phrti bi Hliohfeh.
Ohs bi 30 oellgfis bi ouirtis.
Lh beveseñf bi Hliohfeh y pårbebh bil pgbir.
Il hthqui y ixtiroefeg bi lgs kubïgs, pgr siragfsebirhbgs «efciregris½.
Arihaeñf bi lh GFY agog lh preoir efstetu-aeñf eftirfhaegfhl ifahrnhbh bil ohftife-oeiftg bi lh phz.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 468/726
239
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
8
8
Agf lgs agophøirgs bi alhsi dhnhf uf seoulharg bi ufh bi lhs riufeg-fis bi lh GFY if bgfbi ahbh istubehfti riprisifth uf phïs y besauthfsgjri lh sgluaeñf qui bhrïhf hl hngthoeiftg bil hnuh y lh pgsejli nuirrhqui si bishthrïh pgr istg h fevil oufbehl, y prisiftif lhs agfalusegfis
if ahrtilirhs.
Rrhjhkg efbevebuhl
• ·Xuå senfeceahbg tuvg lh sinufbh nuirrh phrh il bishrrgllg bil oufbghatuhl7
• ·Arii qui se ixesteirh gtrh nuirrh oufbehl il oufbg si beveberïh if jlg-quis7 ·Pgr quå7
GFY; Grnhfezhaeñf bi Fhaegfis Yfebhs, teifi agog prgpñsetgil ohftifeoeiftg bi lh phz y lh sinurebhb eftirfhaegfhl, hseagog il cgoiftg bi lhs rilhaegfis hoestgshs iftri lhs fhaegfis=lh aggpirhaeñf eftirfhaegfhl phrh risglvir prgjliohs oufbehlisbi grbif iagfñoeag, sgaehl, aulturthl g duohfethreg y biriadgs ylejirthbis bil dgojri.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 469/726
233
Qestioh Eftirhatevg
hfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Qiseñf 81
Nuirrh Crïh y lh luadh pgr il pgbir pglïteag
Yfebhb :. Qinufbh oethb bil senlg TT
Lh Nuirrh Crïh si agfverteñ if uf isphaeg bi luadh pgril agftrgl pglïteag bil oufbg, if il auhl lhs bgs nrhfbissupirpgtifaehs oufbehlis, lh Yfeñf Qgveåteah y IsthbgsYfebgs, tgohrgf lh vgairïh bil ristg bil oufbg if ufifcrifthoeiftg qui if auhlqueir ogoiftg hoifhzhjh
agf bistruer hl oufbg iftirg.
If ûlteohs, lh Nuirrh Crïh sirïh lh cgroh agog si biceferïhil bistefg bi lh duohfebhb, g pgr lg oifgs hsï lg viïhflhs bgs supirpgtifaehs prgthngfesths, puis ahbh ufhbicifbïh lh ebih bi ufh grnhfezhaeñf sgaehl, pglïteah yiagfñoeah, qui si plhtihjh agog hltirfhtevh h lgs prg-jliohs bi lh gtrh. Oeiftrhs lgs agoufesths hcerohjhf qui
lh sgaeibhb agoufesth hsinurhjh lh enuhlbhb bi tgbgs lgs
Beveseñf hliohfh
if lh pgsnuirrh.
Bisbi lgs efeaegs bi lh Zivgluaeñf Zush y auhfbg åsth si vuilvisgaehlesth, il fgojri bi isth agfcibirhaeñf is YZQQ (Yfeñf biZipûjleahs Qgveåteahs Qgaehlesths), pirg bispuås bi lh ahïbh bilourg bi Jirlïf (Hliohfeh) y il f bil råneoif agoufesth, lh YZQQ
peirbi tirretgregs y fuivhoifti hsuoi il fgojri bi Zuseh. Istiis il qui si ush if lh hatuhlebhb.
eftinrhftis bi lh sgaeibhb, lgs ahpethlesths hsinurhjhf qui il oirahbg bhrïh h tgbgslgs siris duohfgs lh pgsejelebhb bi lgnrhr sus suiøgs if oibeg bi lh lejirthb tgthl.
Isth nuirrh si ahrhatirezñ pgr il plhftihoeiftg bi istrhtinehs pglïteahs (bgatrefh Rruohfy Ohahrtesog) qui hsinurhrhf il agftrgl bi lhs èrihs bi efcluifaeh bi lhs supirpgtifaehsoufbehlis, bi cgroh qui si hsinurhrè if ulteohs il agftrgl bi lgs riaursgs bi isths èrihs.
Hsï, lhs pglïteahs eftirfhaegfhlis qui surneirgf h lg lhrng bi lh sinufbh oethb bil senlg
TT si cufbhoifthrgf if lh ixphfseñf bil bgoefeg pglïteag bi ahbh jlgqui.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 470/726
23>
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Dhrry Rruohf. Il Nifirhl OhaHrtdur bisiojhrah if Liyti
kuftg agf su isthbg ohygr.
Bgatrefh Rruohf; plhf phrh eopiber lh ixphfseñf bil agou-fesog qui hnrupg hl puijlg isthbgufebifsi if tgrfg h lh ebihbi lh hoifhzh bil agoufesog phrh il istelg bi vebh fgrti-hoireahfg y bi tgbg gaaebifti, agoprgoiteifbg h tgbgs lgsfgrtihoireahfgs h luadhr pgr lh bicifsh bi su istelg bi vebh ybil sestioh iagfñoeag bi su phïs.
Ohahrtesog; bgatrefh prgogvebh pgr Kgsipd Oa OaAhrtdybgfbi si pirsenueñ pglïteahoifti h tgbgs lgs seophtezhftis bilogbilg agoufesth, bishrteaulhfbg pgr agoplitg il ogveoeif-tg gjrirg y tgbh pgsejelebhb bi luadh bi alhsis hl eftiregr biIsthbgs Yfebgs.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 471/726
234
Qestioh Eftirhatevg
hfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Burhfti lh nuirrh crïh qui aujri bisbi il cef bi lh Qinufbh Nuirrh Oufbehl dhsthqui si hahjh lh Yfeñf bi Zipûjleahs Qgaehlesths Qgveåteahs, il oufbg fg istuvgixiftg bi nuirrhs, pirg åsths cuirgf bi tepg rinegfhl, phrh ohrahr lgs lïoetis biahbh jlgqui y oiber su ahphaebhb jåleah, agog suaibeñ if Agrih, iftri 8590y 8591, bgfbi lh efaurseñf bi Agrih bil fgrti, agoufesth, sgjri Agrih bil Qur,ahpethlesth, ogtevg lh eftirvifaeñf beriath bi Isthbgs Yfebgs y bi Adefh agoufesth,agf il hpgyg bi lh Yfeñf Qgveåteah, lh efvhseñf bi Adiagslgvhqueh pgr phrti bilh YZQQ phrh eopiber su riterg bil iki sgveåteag, lh nuirrh bil Seitfho if lh quipreoirg cuirgf birrgthbgs lgs crhfaås y pgstiregroifti si prgbuai lh ûfeah birrgthoelethr qui dh sucrebg il ikåraetg fgrtihoireahfg bispuås bi lh sinufbh nuirrhoufbehl, lh efvhseñf bi Hcnhfestèf pgr phrti bi lh YZQQ, qui si agfgaeñ agoglh Seitfho sgveåteah, lhs nuirrhs hcreahfhs y lhs nuirrhs bi nuirrellhs if beciriftisphïsis lhtefghoireahfgs.
H lh phr agf il ifcrifthoeiftg iftri lhs bgs supirpgtifaehs, il grbif oufbehl
ahojehjh, lgs hftenugs isthbgs iurgpigs gaaebifthlis, pgbirgsgs y bgoefhbgris
Ohph bil oufbg if lh Nuirrh Crïh if 8595 Isthbgs Yfebgs y sus hlehbgsFhaegfis qui riaejïhf hyubh bi Isthbgs YfebgsYfeñf sgveåteah y sus hlehbgsAglgfehs iurgpihsSirbi alhrg lhs fhaegfis fg hlefihbhs.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 472/726
235
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
bi nrhfbis èrihs if il plhfith, pirbeirgf su prgthngfesog if lh pglïteah oufbehl,
hnrupèfbgsi jhkg il lebirhzng isthbgufebifsi, lg qui eopleañ il surneoeiftg bifuivhs pgsejelebhbis phrh lgs tirretgregs aglgfehlis g il surneoeiftg bi prgjliohseftiraulturhlis lgahlis, qui piroeteñ il efeaeg bi uf prgaisg bi bisaglgfezhaeñf if
Ècreah y Hseh, oeiftrhs qui hftenuhs revhlebhbis agjrhjhf eopgrthfaeh, agog il ahsgbil agfcleatg èrhji-esrhilï.
Rrhs lh ouirti bi Qthlef if 8591, il ifcrifthoeiftg phsñ bil ahopg bi jhthllh oelethr hlpglïteag, bgfbi si lejrhrgf eftifsgs agojhtis pgr phrti bi lgs bgs pglgs. If il èrih biefcluifaeh sgveåteah si agoifzñ uf prgaisg bi bisisthfelezhaeñf, qui piroeteñ ohygrlejirthb h lhs fhaegfis hcefis agf Ogsaû, pirg agf sirehs leoethaegfis h lh hpirturhdhaeh gaaebifti, biftrg bi isti prgaisg si beg lh agfstruaaeñf bil ourg bi Jirlïf,qui seojñleahoifti bevebïh il oufbg if lgs bgs pglgs ifcrifthbgs if lh Nuirrh Crïh,il agoufesth y il ahpethlesth, seifbg il puftg bi phrtebh bi lh agrtefh bi deirrg.
If lh pglïteah eftirfhaegfhl, il fuivg kici bil ngjeirfg sgveåteag Femeth Mrusadiv,plhftiñ lh agixestifaeh phaïceah, if bgfbi lh Yfeñf Qgveåteah rifufaehjh h lhs hrohs
Ourg bi Jirlïf, Hliohfeh.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 473/726
2>0
Qestioh Eftirhatevg
hfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
phrh lgnrhr lh rivgluaeñf oufbehl, ifcriftèfbgsi if il ahopg pglïteag hl ahpethles-og, puis il jlgqui agoufesth si ifagftrhjh lg suceaeiftioifti agfsglebhbg phrhplhftihrsi agog hltirfhtevh rihl.
If il ahopg bi lh pglïteah eftirfh bil jlgqui agoufesth, lhs rilhaegfis iftri Adefh
y lh Yfeñf Qgveåteah, qui if lh preoirh oethb bi lh båahbh bi 8590, Ohg [ibgfn,lïbir agoufesth adefg, ifburiaïh su pgseaeñf if il èojetg eftirfhaegfhl, oeiftrhsqui lh Yfeñf Qgveåteah prgpifbïh pgr ufh pglïteah oès agfaelehbgrh, lg qui llivñ hriareoefhaegfis iftri lgs bgs phïsis y lh rupturh bi lhs rilhaegfis if 853:, høg ifqui lh Yfeñf Qgveåteah hpgyñ h lh Efbeh if lh nuirrh crgftirezh agftrh Adefh pgr ilagftrgl bil Rejit.
Il oesog høg if qui si rgopif lhs rilhaegfis iftri Adefh y lh Yfeñf Qgveåteah,
isthllñ lh areses bi lgs oeselis, ûfeag iviftg bi lh Nuirrh Crïh if il auhl si istuvghpuftg bi uf ifcrifthoeiftg fualihr. Rrhs lh veatgreh bi Cebil Ahstrg y Irfistg ilAdi Nuivhrh if 8595 sgjri lh beathburh bi Jhtesth, Aujh si hlefih agf il jlgquiagoufesth, nifirhfbg il jlgquig iagfñoeag pgr phrti bi Isthbgs Yfebgs, il auhlhûf sujsesti y pgr ifbi il hpgyg bi lh YZQQ, il auhl llinh hl ixtriog bi quirirefsthlhr jhsis bi oeselis fualihris if Aujh h ufgs pgags melñoitrgs bi lhs agsthsfgrtihoireahfhs.
Il ngjeirfg bi Kdgf C. Miffiby if lgs Isthbgs Yfebgs bisaujri il plhf sgveåteag ysi nifirh lh llhohbh areses bi lgs oeselis, qui tuvg hl oufbg hl jgrbi bi lh nuirrhfualihr, il efaebifti auloefh agf lh riterhbh bi lgs oeselis bi lh eslh bi Aujh pgrphrti bi lh Yfeñf Qgveåteah y il agoprgoesg bi fg efvhber lh eslh y riterhr il hrsifhlfualihr bi Rurquïh pgr phrti bi Isthbgs Yfebgs. Ohs hbilhfti surnerïh lh nuirrhbi Seitfho y pgr gtrg lhbg lh Yfeñf Iurgpih si agfsglebh agog uf fuivg jlgquiiagfñoeag.
Agf il ahojeg if lhs rilhaegfis oufbehlis, lgs fuivgs pglgs bi bishrrgllgaiftrhrgf su prgnrisg if lh efbustrehlezhaeñf, lgnrhfbg pgseaegfhrsi agog lgsaiftrgs bi bishrrgllg tiafglñneag oès eopgrthftis bil oufbg, isthjliaeåfbgsirilhaegfis iftri il fgrti y il sur, qui si aiftrhrgf if il eftirahojeg iagfñoeag,agfstetuyåfbgsi èrihs bi bgoefeg iagfñoeag y pglïteag if bgfbi lh efcluifaehbi lhs bgs supirpgtifaehs si beluïh h chvgr bi lh eoplhfthaeñf bi oirahbgs yrilhaegfis pglïteahs qui bitiroefhjhf il bishrrgllg bi lhs rinegfis bi efcluifaehbi lgs fuivgs pglgs.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 474/726
2>8
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
If 85>5 dhy ufh efvhseñf h Hcnhfestèf, pgr phrti bilh Yfeñf Qgveåteah, qui jusahjh ixphfber il èrih biefcluifaehs sgveåteah if Oibeg Greifti, llivhfbg hIsthbgs Yfebgs h hpgyhr lhs nuirrellhs hcnhfhs phrhbirrgthr il ikåraetg rgkg.
Agf lh llinhbh bi Oekhel Ngrjhadgv hl pgbir bi Zusehif 8549, il cef bil oufbg jepglhr isthjh airahfg.Lgs hauirbgs iftri Zihnhf y Ngrjhadgv ohrahrgf ilefeaeñ bil cef bi lh Nuirrh Crïh, lh leoethaeñf bil pgbirsgveåteag if Iurgph greifthl y lh bitifaeñf bi lh ah-rrirh hrohoiftesth, agfkufthoifti agf lh ufeceahaeñfbi Hliohfeh (ahïbh bil ourg bi Jirlïf if 8545), sgf
lgs diadgs qui bhrïhf pgr auloefhbh ufh åpgah if lhqui lh duohfebhb if su tgthlebhb agjrñ agfaeifaehbi su pgbir hutgbistruatevg y bi lh pgsejelebhb bi lhhfequelhaeñf tgthl bil plhfith pgr lhs haaegfis bi lgsoesogs dgojris y oukiris qui vevif if ål.
Oekhïl Ngrjhadgv.
8
Rrhjhkg if nrupg
Bi lh liaturh hftiregr y if ufh ahrtilirh, siøhlif auhlis cuirgf lhs ahushs y lhs agf-siauifaehs bi lh nuirrh crïh h fevil oufbehl.
Rrhjhkg efbevebuhl
·Pgr quå arii qui ufh ebiglgnïh agog il agoufesog g il ahpethlesog pubi llinhr
h beveber hl oufbg if bgs7
8
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 475/726
2>:
Qestioh Eftirhatevg
hfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
If lh hatuhlebhb, fgs diogs agfvirtebg if ifirnïvgrgs (agfsuoebgris bi ifirnïh),suohbg h lhs befèoeahs ahpethlesths qui piroetif il haaisg h riaursgs ifirnåteagsDgy if bïh, lhs cuiftis ifirnåteahs sgf ufg bi lgs ohygris oirahbgs if il oufbg,if ispiaehl il pitrñlig.
H su viz, il agfsuog y agoiraehlezhaeñf bi riaursgs ifirnåteags agog il pitrñligdh nifirhbg nuirrhs (oibeg greifti; Erhm ‑ isthbgs Yfebgs) y dh piroetebg ohsbgoefhaeñf bi isthbgs Yfebgs if Hoåreah phrh ixtrhir isti riaursg, pirg pgr gtrglhbg dh piroetebg lh eftinrhaeñf iftri rinegfis y trhthbgs bi lejri agoiraeg phrh lhagoiraehlezhaeñf.
Bi hauirbg agf lg hftiregr, auhfbg dhjlhogs bi nigpglïteah ifirnåteah, isthogsricereåfbgfgs h lgs agfcleatgs qui si prisifthf iftri lgs eftirisis pûjleags y prevhbgs
pgr il ohfikg bi lgs riaursgs ifirnåteags bi uf phïs g rineñf, bi hauirbg agf ufgs
Qiseñf 82
Nigifirnåteah
Yfebhb :. Qinufbh oethb bil senlg TT
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 476/726
2>1
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
ogbilgs bi prgbuaaeñf, agoiraehlezhaeñf y bestrejuaeñf (sgaehl, pglïteah y hojeif-thl). Uh istè alhrg qui lh ohygrïh bi lhs nuirrhs riaeiftis istèf rilhaegfhbhs agf ileftirås bi lhs ioprishs trhfsfhaegfhlis bi lgs phïsis bil fgrti pgr il bgoefeg bilgs riaursgs ifirnåteags y ispiaehloifti bi lgs debrgahrjurgs qui sgf dgy lh jhsiifirnåteah bi istgs phïsis pitrghbeatgs.
Lh ohygrïh bi lgs riaursgs bi debrgahrjurgs h fevil oufbehl istèf lgahlezhbgs dgyif il Oibeg greifti, Hseh Aiftrhl, Nglcg bi Oåxeag, Sifizuilh y ohr bil fgrti.Istg cgahlezh il eftirås phrteaulhr bi lgs IIYY if isths rinegfis phrh chvgriair susioprishs trhfsfhaegfhlis y su ogbilg bi vebh y bi efbustrehlezhaeñf. Lgs riaursgsbil Ahrjñf, istèf lgahlezhbgs prefaephloifti if Adefh y il aiftrg bi IIYY. Is ouyeopgrthfti lh oefh h aeilg hjeirtg bil Airrikñf Aglgojeh. Jgleveh is reah if nhs ypgr istg si dhf nifirhbg tgbhs lhs ogvelezhaegfis bil ûlteog høg, y lh hprgjhaeñfbi ufh liy bi debrgahrjurgs. Lgs riaursgs dïbreags hprgviadhbgs if iliatreceahaeñf,istèf lgahlezhbgs prefaephloifti if Adefh, Jrhsel, Aglgojeh, IIYY. Iurgph y Khpñfsgf nrhfbis eopgrthbgris ifirnåteags.
Il agfsuog ifirnåteag bi lh sgaeibhb hatuhl si sustifth if riaursgsfg rifgvhjlis agog il pitrñlig, il ahrjñf y il nhs fhturhl, lg quieopleah lh besoefuaeñf bi lgs agojustejlis cñselis.
Debrgahrjurgs; birevhbgs bil pitrñlig qui bijif su fgojri hlgs agopgfiftis qui teifif; debrñnifg y ahrjgfg, seifbg istiûlteog ouy bhøefg phrh il hojeifti y lh shlub bi lhs pirsgfhs.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 477/726
2>2
Qestioh Eftirhatevg
hfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
If lh hatuhlebhb si isteoh qui lhs risirvhs oufbehlis prgjhbhs bi pitrñlig, bi agf-tefuhr agf il agfsuog hatuhl y se fg si ifauiftrhf fuivgs yhaeoeiftgs, burhrïhfairah bi 20 høgs, oeiftrhs qui lhs risirvhs bi nhs fhturhl llinhrïhf dhsth il høg:03:, il ahrjñf dhsth il høg :019 y il urhfeg dhsth il høg :800. Rifeifbg if auifthqui fg si isteoh if istgs aèlaulgs il eophatg bil hngthoeiftg bi ufh cuifti sgjri
lh gtrh, is biaer, se il pitrñlig si hngth if il :02:, si isteoh qui il agfsuog binhs fhturhl fg si virè hciathbg, bisagfgaeifbg qui il hngthoeiftg bi ufh cuiftieopleah il huoiftg if il agfsuog bi lhs cuiftis risthftis.
Lgs usgs bi lhs cuiftis bi ifirnïh if lh sgaeibhb agftiopgrèfih si puibif hnruphrif tris nrhfbis siatgris;
8. Il bgoåsteag y agoiraehl, qui dhai ricirifaeh h lhs ifirnïh utelezhbh if prg-
aisgs bi lh vebh behreh bi tgbgs lgs siris duohfgs, agog il aujreoeiftg bifiaisebhbis jèseahs, iftritifeoeiftg g eftirahojeg bi jeifis bi agfsuog,
:. Il Rrhfspgrti, if il auhl si efaluyi auhlqueir tepg bi ogvelezhaeñf bi oirahfaïhsy phshkirgs, thftg if il ahopg aevel agog il oelethr g isththl, y pgr ulteog
1. Il Ysg efbustrehl, if il qui si auifthf tgbhs lhs hatevebhbis prgbuatevhs efbus-trehlis, is biaer, lh chjreahaeñf g trhfscgrohaeñf bi ohtirehs preohs y jeifis bi
agfsuog, efaluebh lh prgbuaaeñf hnrïaglh agoiraehl.
8
Rrhjhkg efbevebuhl
Dhnh ufh lesth bi lgs riaursgs ifirnåteags qui oès utelezh if su oufeaepeg y peifsiqui hltirfhtevhs bi sgluaeñf tifbrïh if il ogoiftg qui si hahji lh nhsglefh if suoufeaepeg.
Rrhjhkg nruphl
Dhnhf ufh ohquith bi lhs beciriftis cuiftis bi ifirnïh qui si utelezhf if il oufeaepeg.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 478/726
2>9
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
C g t g s A r e s t ñ j h l C i r f h f b g P å r i z
Agf lh agfsglebhaeñf bil sestioh ahpethlesth if il senlg TT, il usg bi lgs riaursgs ybil isphaeg si dh eftifseceahbg. Lhs aeubhbis ariaif rèpebhoifti y lh pgjlhaeñfteifbi h agfaiftrhrsi, lh prgbuaaeñf bi hleoiftgs si tiafeceah phrh dhair criftih lh biohfbh ariaeifti bi hleoiftgs agf oifgs ohfg bi gjrh bespgfejli if lgs
ahopgs. Lhs nrhfbis ioprishs riqueirif phrh su cufaegfhoeiftg riaursgs y ohtirehspreohs qui si bijif ixtrhir bi tgbg il oufbg, lh oirahftelezhaeñf bi lh vebh agf-tiopgrèfih y lh ariaeifti biohfbh bi sirveaegs eopleahf lh rèpebh agoufeahaeñfy il bisplhzhoeiftg iceahz.
Bi isth cgroh, is fiaishreg, agoprifbir lhs fuivhs agfcenurhaegfis bil isphaeg quiteifif oès bishrrgllg if il senlg TT. Isths si rilhaegfhf agf lh cufaeñf qui auoplify sgf; isphaegs hnrïaglhs, isphaegs efbustrehlis y isphaegs urjhfgs.
Qiseñf 89
Ysg y ohfikg bil suilg
Yfebhb :. Qinufbh oethb bil senlg TT
Lh iagfgoïh si dh becirifaehbg pgr siatgris, istgs sgf;il preohreg (hnrgpiauhreg) qui si bibeah h lh prgbuaaeñfbi ohtirehs preohs= il siaufbhreg (efbustrehs) bibeahbgh lh trhfscgrohaeñf bi prgbuatgs= il tiraehreg (sirveaegs)bibeahbg h pristhr sirveaegs h lh pgjlhaeñf.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 479/726
2>3
Qestioh Eftirhatevg
hfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
C g t g A r e s t ñ j h l C i r f h f b g P å r i z
Lgs isphaegs hnrïaglhs
Lh grnhfezhaeñf bi lgs isphaegs hnrïaglhs bipifbi jhsthfti bi lhs agfbeaegfis biloibeg. Phrti bil bishrrgllg bi lhs nrhfbis rinegfis hnrïaglhs bil plhfith rispgfbifh isti prefaepeg, puis chatgris cïseags agog il aleoh, lhs isthaegfis g lh aeraulhaeñf biveiftgs dhaif qui ufh rineñf sih oès hbiauhbh qui gtrh phrh il aultevg bi aeirtgsprgbuatgs, pirg hbioès bi isti prefaepeg is ouy eopgrthfti lh ujeahaeñf, qui hisahlh rinegfhl si grnhfezh hlribibgr bi zgfhs qui tifnhf ufh rèpebh agfixeñf agflhs èrihs urjhfhs, qui si agfstetuyif if lgs oirahbgs lgahlis bi lhs èrihs rurhlisqui hjhstiaif lhs aeubhbis, rinegfis agfgaebhs if efnlås agog eftirlhfbs.
Lh prgbuaaeñf hnrïaglh if ogfgaultevgs si ahrhatirezh pgr cgahlezhr lh pgjlhaeñf biufh rineñf g phïs if tgrfg h isth hatevebhb, hl oesog teiopg qui si cufbhoifthif prgbuatgs bi pgah rilivhfaeh if lh hleoifthaeñf duohfh, seifbg ahrhatirïsteagsprgbuatgs agog il jhfhfg, ahcå, ahøh bi hzûahr, uvhs g ohfï. Hsï, lgs phïsis bi-shrrgllhbgs si ispiaehlezhf if il aultevg bi prgbuatgs bi ohygr eopgrthfaeh if lh
hleoifthaeñf duohfh agog il treng y lgs airihlis, prefaephloifti.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 480/726
2>>
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Lgs isphaegs efbustrehlis
Lgs isphaegs efbustrehlis rispgfbif h ufh befèoeah bestefth h lh bi lgs isphaegs hnrïaglhs,puis il oibeg yh fg is uf chatgr thf eopgrthfti if su lgahlezhaeñf. Agf lh Zivgluaeñf
Efbustrehl si beg efeaeg pgr preoirh viz if hl destgreh bi lh duohfebhb h lh agfcgrohaeñfbi siatgris ispiaehlezhbgs if lh prgbuaaeñf efbustrehl, lgs preoirgs isphaegs bistefhbgsisphaehloifti h lhs cèjreahs si lgahlezhjhf if siatgris efbustrehlis biftrg g ouy airahbi lhs aeubhbis, agfaiftrhfbg h lh pgjlhaeñf gjrirh if sus airahfïhs, bhfbg lunhr hlh agfcgrohaeñf bi jhrregs gjrirgs qui nerhjhf if tgrfg h lh nrhfbis cèjreahs. Agflh agfcgrohaeñf bil oirahbg oufbehl lhs efbustrehs agoifzhrgf h lgahlezhrsi airahbi lhs agsths g bi lgs aiftrgs bi ohygr agfsuog, jusahfbg besoefuer lgs agstgs bitrhfspgrti bi oirahfaïhs, hsï, if lh agfcgrohaeñf bi istgs isphaegs si puibi vir
alhrhoifti ufh plhfihaeñf y tifbifaeh h lh aiftrhlezhaeñf, rhsngs qui lgs bicefif.Lgs isphaegs efbustrehlis sgf ufgs bi lgs oès befèoeags if auhftg h su bishrrgllg,seiopri istèf hbhptèfbgsi h lhs fiaisebhbis bil oirahbg i eftrgbuaeifbg fuivhstiafglgnïhs qui piroethf huoifthr il rifbeoeiftg y lh prgbuatevebhb.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 481/726
2>4
Qestioh Eftirhatevg
hfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
C g t g s A r e s t ñ j h l P å r i z
Lgs isphaegs urjhfgs
Yfg bi lgs isphaegs qui oikgr bicefif lh sgaeibhb agftiopgrèfih sgf lhs aeubhbis.Istgs isphaegs teifif sus rhïais if lhs jurnuisïhs ogbirfhs qui si lgahlezhjhf ifpiquiøhs vellhs phrh isahphr bil agftrgl ogfèrqueag y pgbir rihlezhr sus fingaegs.Il tåroefg jurnuisïh prgveifi bil tåroefg jurng, bi lhs lifnuhs bil fgrti bi Iurgphqui si utelezhjh phrh dhair ricirifaeh h lhs fhaeiftis aeubhbis oibeivhlis.Il iftgrfgbi lh aeubhb bicefi ouadhs bi lhs ahrhatirïsteahs bi lh sgaeibhb agftiopgrèfih, lhgrnhfezhaeñf biftrg bil Isthbg is lh jhsi cufbhoifthl bi åsth y lh aiftrhlezhaeñf bilpgbir qui ixeni si plhsoh if il agftrgl qui si puibi rihlezhr biftrg bi lhs aeubhbish lgs aeubhbhfgs, hbioès bi lh eftinrhaeñf bi lgs oesogs hl ikiraeaeg bil pgbir. Lhsaeubhbis si agfstetuyif thojeåf if il aiftrg bi ifauiftrg bi lh pgjlhaeñf bi ufphïs, if illhs si ikirai bi cgroh iceahz lh cufaeñf bil Isthbg bi prgtiaaeñf bi lgsaeubhbhfgs. Istg dh llivhbg hl rèpebg ariaeoeiftg bi lhs oesohs, nifirhfbg nrhvisprgjliohs if lh pristhaeñf bi sirveaegs, puis pgr su bisoisurhbg ariaeoeiftg fgpuibif hbhpthrsi y lgnrhr bhr il jeifisthr h tgbgs sus dhjethftis, lg qui nifirh
prgjliohs agog efbenifaeh g lh efsinurebhb.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 482/726
2>5
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Rrhjhkg efbevebuhl
Zihleai ufh oerhbh h su oufeaepeg y becirifaei lgs isphaeg hnrïaglhs, efbustrehlisy urjhfgs i efbequi auhl is lh eopgrthfaeh bi ahbh ufg bi istgs if su oufeaepeg.Rrhjhkg nruphlZihleaif uf ohph bi su oufeaepeg y siøhlif agf virbi lgs isphaegs hnrïaglhs, agfhzul lgs isphaegs efbustrehlis y agf rgkg lgs isphaegs urjhfgs. U agoiftif iftriustibis auhl is lh eopgrthfaeh bil riagfgaeoeiftg bi isths zgfhs.
8
Ivhlûi sus agopitifaehs
8. Lh Qinufbh Nuirrh Oufbehl surneñ if oibeg bi ebiglgnïhs pglïteahs y iagfñoeahs
ifagftrhbhs, becirifaehs åtfeahs lenhbhs h lhs bestrejuaegfis tirretgrehlis, tiogr hlagoufesog y tifsegfis prgvgahbhs pgr lh areses iagfñoeah bi 85:5. Biftrg bi thlphfgrhoh pgbiogs hcerohr qui isth nuirrh;h. Cui uf ikioplg bi eftglirhfaeh iftri lgs phïsis agf nrupgs rhaehlis bevirsgs.j. Jusahjh lh ufebhb ebiglñneah iftri fhaegfis ifagftrhbhs.a. Yfg bi lgs eftirisis bi lgs nrupgs bi lgs phïsis qui agophrtïhf gjkitevgs seoelhris.b. Biogstrñ lh vulfirhjelebhb bi hlnufgs bi lgs nrupgs oefgrethregs.
:. Burhfti lh nuirrh crïh (8590-8545) Isthbgs Yfebgs y lh Yfeñf bi Zipûjleahs Qgaehles-
ths Qgveåteahs, ifcrifthrgf sus sestiohs ebiglñneags y iagfñoeags, y prgphnhrgf suspglïteahs eftirvifaegfesths if gtrgs phïsis. Il gjkitevg bi isth agfcrgfthaeñf jusahjh,prefaephloifti;h. Agfsglebhr lh biogarhaeh if lgs phïsis hlehbgs y cgrthliair sus oirahbgs rinegfhlis.j. Eoplhfthr lgs sestiohs ahpethlesth y sgaehlesth if il ohygr fûoirg bi phïsis
pgsejli.a. Ogstrhr su supriohaïh agog pgtifaeh oelethr, bishrrgllhfbg hrohoiftg fualihr.b. Agftrglhr il gaåhfg phaïceag agog ufh vïh bi istrhtineh phrh il agoiraeg ef-
tirfhaegfhl.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 483/726
240
Qestioh Eftirhatevg
hfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Agog yh veogs if lhs bgs preoirhs ufebhbis, iloufbg agftiopgrèfig bil senlg TT cui ouy be-fèoeag, y istg h su viz iopeizh h tifir uf cuirtieophatg if Hoåreah lhtefh, dhsth lh Preoirh NuirrhOufbehl il lejirhlesog y il agfsirvhburesog cuirgf
lhs prefaephlis cgrohs bi ixpriseñf pglïteah bi lhssgaeibhbis lhtefghoireahfhs (il sgaehlesog y ilhfhrquesog tifïhf uf risphlbg sgaehl crhfahoiftioefgrethreg).
If lgs høgs viefti il agoufesog y il chsaesog siagfverteirgf if hltirfhtevhs htrhatevhs if isti agf-tefifti. Il lejirhlesog dhjïh bikhbg bi tifir tgbhslhs rispuisths phrh ixpleahr lgs ahojegs prgcufbgsqui isthjhf hciathfbg hl oufbg. Phrh rispgfbirh istgs eftirrgnhftis surneirgf fuivhs ebiglgnïhsi eftirprithaegfis bi lh rihlebhb y gtrhs cuirgfricgroulhbhs g hbhpthbhs hl agftixtg lhtefghoi-reahfg. Istg phsñ agf il fhaegfhlesog y il hfte-eopirehlesog g agf lh efagrpgrhaeñf bi lh luadh bi
alhsis, efsperhbh if lh tigrïh ohrxesth.
Mhrl OhrxPhbri tiñreag bil sgaehlesog
aeiftïag y bil agoufesog.
Qiseñf 83
Eophatg ebiglñneag if Hoåreah Lhtefh
Yfebhb 1. Qenlg TT if Hoåreah Lhtefh y Aglgojeh
Agoufesog; ebiglgnïh, sestioh iagfñoeagy pglïteag qui jusah lh enuhlbhb iagfñoe-ah bi lh sgaeibhb if lh qui si piroeti lhprgpeibhb agoufethreh y lh husifaeh bi lh
cuirzh pûjleah.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 484/726
248
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Irfistg “Il Adi‟ NuivhrhCui ufg bi lgs lïbiris bi
lh Zivgluaeñf Aujhfh.
Pgr lg nifirhl isths rievefbeahaegfis si hagophøhjhf bi ufcuirti hfteeopirehlesog y sinuïhf lhs agfsenfhs ilhjgrhbhspgr il Mgoeftirf (Eftirfhaegfhl Agoufesth g Rirairh Ef-tirfhaegfhl).
Bispuås bil treufcg bi lh Zivgluaeñf Zush y agogagfsiauifaeh bi lh efcluifaeh bi phrtebgs sgaehlesths,si arihrgf phrtebgs agoufesths if vhregs phïsis bilagftefifti. Istg gaurreñ if Hrniftefh, Jrhsel y Jglevehif 85:8 y if Adeli y Oåxeag hl høg senueifti. If
ouadgs lunhris, lh husifaeh bi uf prglithrehbg ef-bustrehl beceaultñ lh becuseñf bil prgaisg, gtgrnèfbglish hlnufgs phrtebgs agoufesths uf pircel fithoiftieftiliatuhl.
If Aujh il phrtebg si ariñ if 85:9 y if Iauhbgr yPirû if 85:4. Pisi h illg, lgs hvhfais bil agoufes-og if Hoåreah Lhtefh burhfti lh båahbh bi 85:0
cuirgf jhsthfti tïoebgs. Qñlg if Adeli, y nrhaehs hlh efcluifaeh bi Kgså Ioeleg Ziahjhrrif, il Phrtebg
Agoufesth Adelifg si agfverteñ if il oès ixetgsg y il bi ohygr efcluifaeh bi lhåpgah, sus prgnrhohs plhftihjhf lh fiaisebhb bi eopulshr lh ricgroh hnrhreh y bifhaegfhlezhr phrti bil hphrhtg prgbuatevg y cefhfaeirg.
If lgs høgs triefth, si eftifth agfsglebhr il agoufesog. Lgs phrtebgs oès cuirtiscuirgf lgs bi Jrhsel, Adeli y Aujh, hufqui lh efcluifaeh bi lgs bi Hrniftefh, Yru-nuhy, Aglgojeh y Sifizuilh fg cui oifgs. Qef iojhrng, lh efcluifaeh rihl bi istgsphrtebgs, thftg if lh vebh pglïteah y sefbeahl agog if lh sgaeibhb lhtefghoireahfh,cui jhsthfti ohrnefhl.
If fefnûf ahsg si agfstetuyirgf if hltirfhtevhs sirehs bi pgbir, pgr oès qui ifhlnufgs setegs dhyhf tifebg ufh ahphaebhb bi ogvelezhaeñf rilhtevhoifti hopleh.Isti cui il ahsg bi Il Qhlvhbgr, bgfbi lgs lïbiris agoufesths si puseirgf hl crifti
bi lh rivuilth ahopisefh bi 851: qui cui burhoifti ripreoebh y qui hahjñ agf
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 485/726
24:
Qestioh Eftirhatevg
hfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
lgs eftiftgs grnhfezhtevgs bi agfsglebhr il agou-fesog if isi phïs.
Pgr lg nifirhl, lgs phrtebgs bi ezqueirbh sieftirishjhf if il prglithrehbg efbustrehl y
gtrgs siatgris urjhfgs, pirohfiaeifbg cuirhbil ahopg bi sus eftirisis lgs ahopisefgs,lgs efbïnifhs y gtrgs nrupgs ohrnefhlis. Istivhaïg cui prgftg aujeirtg pgr hlnufgs nrupgsbi agrti fhaegfhlesth qui rievefbeahjhf lh rih-lezhaeñf bi prgcufbhs trhfscgrohaegfis if lhistruaturh hnrhreh y lh eftinrhaeñf bi lhs ohshsahopisefhs h lhs istruaturhs pglïteahs, nhfhfbg
lh ifioesthb bi lgs phrtebgs glenèrqueags.
Hnustïf Chrhjufbg Ohrtï
Lïbir bil Phrtebg AgoufesthQhlvhbgriøg, cuselhbg pgr il
ngjeirfg bil Nifirhl
Ohxeoelehfg Dirfèfbiz
Ohrtïfiz if 851:.
8
Hatevebhb efbevebuhl
• ·Añog arii qui is il bishrrgllg if Hoåreah Lhtefh bispuås bi lh QinufbhNuirrh Oufbehl7
• ·Agfsebirh qui Hoåreah Lhtefh ohfteifi if lh hatuhlebhb sioikhfzhs ebiglñ-neahs7
Hatevebhb nruphl
Qiøhlif tris becirifaehs y tris sioikhfzhs iftri phïsis bi Hoåreah Lhtefh.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 486/726
241
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Il efeaeg bil senlg TT if Aglgojeh is bivhsthbgr, yh quisi istè tiroefhfbg lh «Nuirrh bi lgs Oel Bïhs½ qui cuiil ifcrifthoeiftg iftri lejirhlis y agfsirvhbgris, ifil Ngjeirfg bi Ohfuil Hftgfeg Qhfalioifti, bikhfbgouirti, bistruaaeñf, hsï agog il ahopg y lh iagfgoïhthojeåf quibh hrruefhbh. Lh phz h isth nuirrh si cerohif il høg bi 850: if Phfhoè, qui phrh isi iftgfaisirh phrti bil tirretgreg fhaegfhl.
Hl cefhlezhr lh nuirrh, Aglgojeh iftrh if areses iagfñoeahy biji efaiftevhr lh efbustreh y lh rihatevhaeñf iagfñoeahoibehfti pråsthogs h lgs ahopisefgs phrh hsï vglvir h
lh prgbuaaeñf.
Ohfuil Hftgfeg
QhfalioiftiPrisebifti bi Aglgojeh
iftri 8454 y 8500.
Ahfhl bi Phfoè.
Qiseñf 8>
Preoirh oethb bil senlg TT if Aglgojeh
Yfebhb 1. Qenlg TT if Hoåreah Lhtefh y Aglgojeh
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 487/726
242
Qestioh Eftirhatevg
hfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Efcgrtufhbhoifti lh ahloh burh pgag, puistg qui phrh il høg bi 8501 Aglgojehy iftgfais lh prgvefaeh bi Phfhoè fg si iftifbïhf ouy jeif, pgr lh chlth bi pri-sifaeh isththl if beadg tirretgreg. Istg suaibi if il Ngjeirfg agfsirvhbgr bi KgsåOhfuil Ohrrgquïf.
If siaritg uf nrupg besebifti quirïh lh siphrhaeñf y lh arihaeñf bi lh Zipûjleahbi Phfhoè, phrh fgveiojri bi isi høg y trhs ifcrifthr ufh piquiøh nuirrh aevel yagf il hpgyg bil Ngjeirfg bi Isthbgs Yfebgs, si bialhrh lh Zipûjleah bi Phfhoè.
Phrh isi iftgfais h Isthbgs Yfebgs li eftirishjh il Estog bi Phfhoè pgrqui yhdhjïhf cerohbg uf trhthbg (Dirrèf - Dhy) if il qui si bijïh agfstruer il ahfhl biPhfhoè, qui uferïh lgs gaåhfgs Htlèfteag y Phaïceag, piroeteifbg ohygr huoiftgbil agoiraeg.
Yfh viz siphrhbh Phfhoè, Aglgojeh biji sinuerhbilhfti, dhy ufh supirhaeñf iagfñoeah agf il Ng-jeirfg bi Zhchil Ziyis (queif suaibi h Ohrrgquïf)y si efaiftevh lh prgbuaaeñf tixtel, si bishrrgllh lhprgbuaaeñf bi treng, ahøh bi hzûahr, hlngbñf y hrrgz.Pgr su phrti il ahcå agoeifzh h tgohr cuirzh if ilagoiraeg nifirhfbg iopligs thftg if ahopg agogif lh aeubhb.
Hufqui Aglgojeh agoeifzh h tifir ufh prgbuaaeñfiagfñoeah fithoifti hnrhreh, il ruojg ahojeh agfil efeaeg bi lh Preoirh Nuirrh Oufbehl, puistg quiphïsis bi Iurgph qui isthjhf if nuirrh bikhf bi
Zhchil Ziyis PreitgPrisebifti bi Aglgojeh
iftri 8502 y 8505.
Isthbgs Yfebgs hpgyh h Phfhoè h siphrhrsi bi Aglgojeh y h Aglgo-jeh lh efbiofezh agf ufh suoh bi :9 oellgfis bi bñlhris. Isth is lhrhzñf pgr lh qui hlnufgs agfsebirhf qui Phfhoè fg si efbipifbezñ,sefg qui si vifbeñ.
prgbuaer y Aglgojeh agog gtrgs phïsis bil oufbg si hprgviadh bi isth setuhaeñf
phrh bishrrgllhr lh efbustreh fhaegfhl.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 488/726
249
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Pisi hl bishrrgllg iagfñoeag qui si prisifth if lh preoirh båahbh bil senlg TTif Aglgojeh hagophøhbg bil ariaeoeiftg bi aeubhbis y ogbirfezhaeñf, thojeåfhuoifthf lhs bisenuhlbhbis sgaehlis y pglïteahs bil puijlg aglgojehfg, huf ixestifbevesegfis pglïteahs iftri lhs pirsgfhs.
Phrh il høg bi 85:9 Aglgojeh riaeji il befirg bi lh efbiofezhaeñf bi lh pårbebhbi Phfhoè pgr phrti bi lgs Isthbgs Yfebgs, isti ogoiftg si agfgai agog «Lhbhfzh bi lgs oellgfis½ yh qui il befirg si bistefh phrh lh ogbirfezhaeñf bil phïs,pirg is ohlnhsthbg= hsï phrh il høg bi 85:>, dhy ufh areses if lh vifth y agfsuog biahcå if il oufbg iftirg, Aglgojeh iopeizh h tifir areses, pirg fg suceaeifti agf lghftiregr, istg huoifth agf lh areses oufbehl if 85:5. Besoefuyif lhs eopgrthaegfis,lhs cèjreahs bijif airrhr. Lh sgluaeñf h istgs prgjliohs cui bibeahrsi hl ahopg y hlh prgbuaaeñf bi hrtïaulgs bi agfsuog pgpulhr phrh rihatevhr lh efbustreh.
85:4, hbioès bi sir uf ogoiftg bi areses iagfñoeah is uf ogoiftg bi aresessgaehl, if hquil iftgfais lhs oultefhaegfhlis teifif uf cuirti pisg pglïteag y iag-fñoeag if il phïs, istg agfbuai h efagfcgroesogs if lh sgaeibhb= ispiaïceahoiftisi prgbuai il ifcrifthoeiftg iftri lh Yfetib Cruet Agophfy y lgs trhjhkhbgris biåsth, queifis rialhohf y dhaif duilnhs pgr sus phngs y ohlgs trhtgs.
Lh Qinufbh Nuirrh Oufbehl thojeåf eophath if Aglgojeh, if il Ngjeirfg bi
Ibuhrbg Qhftgs puistg qui si ristrefni lh shlebh bi prgbuatgs dhaeh Iurgph, isti ritglg hsuoi il phïs, nifirhfbg ioprishs fhaegfhlis. Hl efeaeg bi lh nuirrh, Aglgojehsi bialhrh fiutrhl, pirg hl hvhfzhr il agfcleatg, il phïs si lis ufi h lgs hlehbgs. Iftrilhs pårbebhs bil phïs if lh sinufbh nuirrh si ifauiftrh lh ahïbh bi ufh iojhrahaeñfif Qhf Hfbrås pgr il eophatg bi uf sujohrefg hlioèf.
8
Hatevebhb efbevebuhlZihleai uf isaretg if il qui efbequi lgs ilioiftgs iagfñoeags qui si bishrrgllhfif lh preoirh oethb bil senlg TT if Aglgojeh.
Hatevebhb nruphl
Besauthf y isarejhf ·auèl is il eophatg bil jephrtebesog if Aglgojeh7
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 489/726
243
Qestioh Eftirhatevg
hfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
I s t r u a t u r h b i l I s t h b g a g l g o j e h f g
Z h o h I k i a u t e v h
Z h o h K u b e a e h l
N h r h f t e z h l g s b i r i a d g s
y l e j i r t h b i s b i t g b
g s l g s
a g l g o j e h f g s
H b o e f e s t r h l h k u s t e a e h
Z h o h L i n e s l h t e v h
D h a i
l h s l i y i s y
i k i r a i
i l a g f t r g l
p g l ï t e a
g s g j r i i l
N g j e i r f g y l h
H b o e f e s t r h a e ñ f
A è o
h r h
H s h o j l i h
b i p h r t h o i f t h l
A g f
a i k g
Q
i f h b g
O
u f e a e p h l
A g r t i
A g f s t e t u a e g f h l
A g r t i Q u p r i o h
b i K u s t e a e h
A g r t i b i I s t h b g
C e s a h l ï h N i f i r h l
b i l h F h a e ñ f
A g f a i k g
Q u p i r e g r b i
l h K u b e a h t u r h
A g f
t r h l g r ï h
N i f
i r h l b i
l h Z i
p û j l e a h
P r g a u r h b u r ï h
N i f i r h l b i
l h F h a e ñ f
B i c i f s g r ï h
b i l P u i j l g
P i r s g f i r ï h s
b e s t r e t h l i s y
o u f e a e p h l i s
G r n h f e z h a e ñ f
I l i a t g r h l
A g f s i k g F h -
a e g f h l
I l i a t g r h l
Z i n e s t r h b u r ï h
F h a e g f h l
b i l I s t h b g
A e v e l
P r i s e b i f a e h
N g j i r f h a e g f i s
H l a h b ï h s
O
e f e s t i r e g s
Y f e b h b i s
H b o
e f e s t r h t e v h s
I s p i a e h l i s
Q u p
i r e f t i f -
b i f
a e h s
I s t h
j l i a e o e i f t g s
p û j
l e a g s
I o p
r i s h s e f b u s -
t r e h l i s
y
a g o i r a e h l i s
b i l I s t h b g
Q g
a e i b h b i s b i
i a g f g o ï h o e x t h
Ñ r n h f g s
b i a g f t r g l
J h f a g b i l h
Z i p û j l e a h
I f t i s
u f e v i r s e t h r e g s
h u t ñ f g o g s
A g r p g r h a e g f i s
h u t ñ f g o h s
r i n e g f h l i s
A g o e s e ñ f
F h a e g f h l b i
R i l i v e s e ñ f
A g o e s e ñ f
F h a e g f h l b i l
Q i r v e a e g A e v e l
Ñ r n h f g s
h u t ñ f g o g s
O e f e s t i r e g
P û j l e a g
Ñ r n h f g s
e f b i p i f b e i f t i s
Qiseñf 84
Grnhfezhaeñf pglïteah bi Aglgojeh if il senlg TT
Yfebhb 1. Qenlg TT if Hoåreah Lhtefh y Aglgojeh
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 490/726
24>
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Ngjeirfg; is il isthoiftg agfcgroh-bg pgr lh rhoh ikiautevh oibehfti ufprisebifti y oefestrgs. Istè rinebg pgrlh agfstetuaeñf. Il ngjeirfg ahojeh ifAglgojeh ahbh auhtrg høgs, auhfbg isilinebg oibehfti il vgtg pgpulhr.
Il Isthbg Aglgojehfg if il senlg TT, si veg efoirsg if ahojegs bijebg h agftrhpg-seaegfis pglïteahs, hufqui lh ohygrïh bi isti senlg, cui ufh besputh pglïteah iftri lgsphrtebgs lejirhl y agfsirvhbgr= sglg h cefhlis bil senlg TT y prefaepegs bil senlg TTEdiogs iopizhbg h vir gtrgs phrtebgs if lh isaifh pglïteah.
Lh Diniogfïh agfsirvhbgrh, is il pirïgbg bi ohfbhtg pglïteag agf il qui si efeaehil senlg TT, ahji lh pifh rishlthr qui isti pirïgbg efeaeh if 8443 (agf lh AgfstetuaeñfPglïteah) dhsth 8510.
If isti pirïgbg, dujg > prisebiftis iftri lgs qui si bisthahf Kgså Ohfuil Ohrrg-
quïf, Ohrag Cebil Quhriz, Pibrg Fil Gspefh, iftri gtrgs. Yfh bi lhs ahrhatirïsteahsohs nrhfbis bi isti piregbg cui il diadg bi efeaehr lh ogbirfezhaeñf if Aglgojehy htrhvishr piregbgs bi areses, lh nuirrh bi lgs oel bïhs, lh siphrhaeñf bi Phfhoè, lhE nuirrh Oufbehl, lh ohshari bi lhs jhfhfirhs y lh areses iagfñoeah bi 85:5.
Hl efeaehr lgs høgs 10, ahojeh il ngjeirfg, istg pgr iciatg bi lh areses qui vevi Ag-lgojeh, hsï, il phrebg lejirhl si pgseaegfh if il pgbir agf il ohfbhtg bi IfrequiGlhyh Dirrirh. Isti piregbg si agfgai agog ripûjleah lejirhl (8510-8523). Lgs
hspiatgs ohs bisthahbgs sgf lgs ahojegs agfstetuaegfhlis agog il biriadg hl vgtg,ohtreogfeg aevel y bevgraegs.
Il ogoiftg oès arïteag phrh lh pglïteah aglgojehfh is kustg agf il efeaeg bi lh åpgahbi veglifaeh, huf hsï il agfsirvhbgr Ohrehfg Gspefh Påriz queif tifïh il pgbir, siagfsglebh if isti ahrng. Phrh 8590 lgs lejirhlis biaebif fg iftrhr h lhs iliaaegfis yis fgojrhbg agog prisebifti Lhurihfg Nñoiz, queif eopulsh lh ibuahaeñf agf
lh arihaeñf bil EAIRIT.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 491/726
244
Qestioh Eftirhatevg
hfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Phrh il høg bi 8591, il oelethr Nusthvg Zgkhs Pefellh si tgoh il pgbir oibehfti ufhbeathburh oelethr, qui burh dhsth 8595. If isti pirïgbg si senui bishrrgllhfbg ilphïs, agefaebi agf lh llinhbh bi lh tiliveseñf y thojeåf il biriadg hl vgtg pgr phrtibi lhs oukiris, agfstruyi ahrritirhs, iftri gtrhs effgvhaegfis.
Phrh sgluaegfhr il agfcleatg iftri phrtebgs y besoefuer il eophatg oelethr bil Ngjeirfgbi Zgkhs Pefellh, si arih il crifti fhaegfhl, prgpuisth qui jusahjh hltirfhrsi il pg-
Ahrlgs Llirhs Zistripg,
bishrrgllh cuirtioifti
lh iagfgoïh, i efstetutgs
agog il EAJC,
AGLAEIFAEHQ,
AGLBIPGZRIQ,AGLAYLRYZH.
bir iftri agfsirvhbgris y lejirhlis, hsï, il preoirngjeirfg bil Crifti Fhaegfhl, li agrrispgfbi h
Hljirtg Llirhs Ahohrng bi grbif lejirhl, queifagftefûh agf il bishrrgllg bil phïs, if isti ahsgagf il cirrgahrrel.
Phrh 853:, hsuoi il pgbir il agfsirvhbgr Nue-llirog Liñf Shlifaeh, queif jusah lh phaeceahaeñfbil phïs, puistg qui pisi h lh auloefhaeñf bi lhveglifaeh iftri phrtebgs, surni gtrg tepg bi veg-
lifaeh qui sgf lhs nuirrellhs bi agrti agoufesth.Qu Ngjeirfg vh dhsth 8533.
If 8533, queif tgoh il pgbir is il lejirhl Ahr-lgs Llirhs Zistripg, dhsth il høg bi 85>0, queifbishrrgllh cuirtioifti lh iagfgoïh, i efstetutgs
agog il EAJC, AGLAEIFAEHQ, AGLBIPGZRIQ, AGLAYLRYZH. Hbioès bi istg,
risthjliai lhs rilhaegfis agf lh Yfeñf Qgveåteah.
Lh luadh bil pgbir iftri lgs bgs phrtebgs,suohbg hl hsisefhtg bi Kgrni Ileåair
Nhetèf sgf lgs hspiatgs qui gahsegfhf lhåpgah bi lh veglifaeh if Aglgojeh.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 492/726
245
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
If 85>0 efeaeh il ohfbhtg bi Oeshil Phstrhfh, ûlteog prisebifti bil Crifti Fhaegfhl,efarioifti oibebhs iagfñoeahs agf lhs pitrglirhs, arih il YPHA= surni lh nuirrellhbil O-85.
Hl cefhlezhr il Crifti Fhaegfhl suaibif gtrgs prisebiftis oibehfti vgtg pgpulhr, sef
eopgrthr il phrtebg hl qui pirtifiaif, hbioès lh pgjlhaeñf yh teifi oès nhrhftïhsy agfaeifaeh bi phrteaephaeñf.
Hsï, il Ngjeirfg qui senui is il bi Hlcgfsg Lñpiz Oeadilsif (85>2-85>4),bi agrti lejirhl qui teifi qui ifcrifthr lh nrhvi areses iagfñoeah qui hcrgfth
If 8550, Aåshr Nhvereh, thojeåf
lejirhl, agf lh hpirturh iagfñoeah, li
hjri lhs puirths hl figlejirhlesog y h
lh nlgjhlezhaeñf if il phïs.
Aglgojeh, qui h su viz si hltirfh agf il huoiftgbi lgs priaegs bil ahcå. Bil oesog phrtebg tgoh il
pgbir Kuleg Aåshr Rurjhy (85>4-854:), teifi quihcrgfthr prgjliohs bi nrupgs bi ezqueirbh, hsï agog il huoiftg if lhs thshs bi eftirås qui llivhhl aeirri bi ioprishs.
Phrh 854: ‑ dhsth 8543, il agfsirvhbgr Jilesh-reg Jithfagurt si pgsisegfh, åsti biji hcrgfthrbgs nrhvis prgjliohs if il phïs hl oesog teio-
pg, phrh il høg bi 8549, il 3 bi fgveiojri lhnuirrellh bil O-85 si tgoh il phlhaeg bi kusteaeh,bikhfbg ouirtgs y bishphriaebgs thftg aevelisagog nuirrellirgs, > bïhs bispuås suaibirïh lhahtèstrgci fhturhl ohs nrhfbi bil phïs, il bishstri
bi Hroirg, qui bikñ uf shlbg bi oès bi :9.000 ouirtgs. Hbioès bi lg hftiregrteifi qui hcrgfthr prgjliohs iftri il fhragtrèceag y lh pglïteah.
If 8543, lgs lejirhlis ritgohf il pgbir agf Serneleg Jhrag, queif aglhjgrñ phrh ilriagfgaeoeiftg eftirfhaegfhl bi lgs oirahbgs bi Aglgojeh, pirg thojeåf bijihsuoer prgjliohs bi veglifaeh agf lgs hsisefhtgs bi lïbiris bil phrtebg bi lh YP(Yfeñf Phtreñteah) y ohsharis if beciriftis phrtis bil phïs.
If 8550, tgoh il pgbir Aåshr Nhvereh, thojeåf lejirhl queif agf lh hpirturh iag-fñoeah, li hjri lhs puirths hl figlejirhlesog y lh nlgjhlezhaeñf if il phïs, efcgrtufh-
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 493/726
250
Qestioh Eftirhatevg
hfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
bhoifti lgs prgjliohs bi veglifaeh y fhragtrèceag fg aishf y åsti biji hcrgfthrlgs.Il ilioiftg oès eopgrthfti bi isti Ngjeirfg is lh arihaeñf bi lh Agfstetuaeñf bi8558, bi cgroh agfsifsuhbh y phrteaephtevh.
Qinuebg h åsti, si ifauiftrh Irfistg Qhopir Pezhfg (8552-8554) thojeåf lejirhl,
queif hsuoi prgjliohs bi agrrupaeñf pglïteah, agftefuhaeñf bi lh hpirturh iag-fñoeah y lgs adgquis agf lgs nrupgs hrohbgs hl ohrnif bil lh liy. Phrh il høg bi8554, dhsth il :00:, hsuoi il pgbir, Hfbrås Phstrhfh (hftenug hlahlbi bi Jgngtè),if su Ngjeirfg dhy uf eftiftg chllebg bi fingaehaeñf pglïteah agf lh nuirrellh bi lhsCHZA-IP.
Bisbi il høg :00: si prgalhoh if il pgbir il hatuhl prisebifti bi lh Zi-pûjleah Èlvhrg Yreji Såliz, queif cgroh su phrtebg prgpeg llhohbg Yrejesog,pirg qui h su viz is hpgyhbg pgr gtrgs phrtebgs. Åsti rihlezh ricgrohs if lhAgfstetuaeñf piroeteifbg lh riiliaaeñf, rhzñf pgr lh auhl si ifauiftrh hatuhl-oifti if il pgbir.
8
Hatevebhb efbevebuhl
Qe cuirh prisebifti bi lh Zipûjleah;
• ·If quå ogoiftg bil senlg TT li dujeirh nusthbg phrteaephr7
• ·Auèlis sirïhf sus prgpuisths phrh il bishrrgllg iagfñoeag, sgaehl y aulturhl7
Hatevebhb nruphl
Besauthf agf sus agophøirgs se agfsebirhf pirtefifti qui if lh hatuhlebhb si ariigtrg sestioh seoelhr hl Crifti Fhaegfhl y quå ripirausegfis trhirïh istg hl phïs. Pri-
sifthr risulthbgs if plifhreh.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 494/726
258
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Agf lgs lejirhlis bevebebgs, suji hl pgbir il agfsirvhbgr Ohrehfg Gspefh Påriz,queif piroeti il bishrrgllg bi lhs oultefhaegfhlis, pirg thojeåf huoifthf lhs oe-nrhaegfis bi ahopisefgs h lhs aeubhbis.
Il ngjeirfg bi Gspefh, eftiftñ efaluer h lejirhlis if su nhjefiti oefestirehl, pirghuf lh ohygrïh irh agfsirvhbgrh. Pgr gtrg lhbg lhs becirifaehs iftri lgs bgs phrtebgsiopeizhf h fgthrsi if lh sgaeibhb.
Pgr su phrti, Kgrni Ileåair Nhetèf is fgojrhbg kici bil phrtebg lejirhl y si lhfzh biahfbebhtg h lhs iliaaegfis bi prisebifti, ufg bi sus hspiatgs ohs eftirishftis irhil diadg bi dhjlhr agf chaelebhb y sir isauadhbg pgr oultetubis, qui lg hpgyhjhfy sinuïhf. Jhsi bi su besaursg pglïteag, irh dhairli vir h lhs pirsgfhs qui il phïs sibevebïh if alhsis, iftri lhs qui isthjhf lgs lejirhlis y agfsirvhbgris bi lh glenhrquïhy lhs ohshs pgpulhris= suohbg h istg lh agrrupaeñf bil Isthbg.
Hsï, Nhetèf yh iopizhjh h suohr ifioengs h su ahophøh y il bïh 5 bi hjrel bi 8524h lh ufh bi lh thrbi if Jgngtè, is hsisefhbg. Hspiatg qui bishth lh glh bi veglifaehoès cuirti qui dh vevebg lh ahpethl, il hsisefg is nglpihbg y bhbg pgr ouirtg, ahshs,
teifbhs y il trhfvïh sgf quiohbgs.
Qiseñf 85
Il Jgngthzg
Yfebhb 1. Qenlg TT if Hoåreah Lhtefh y Aglgojeh
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 495/726
25:
Qestioh Eftirhatevg
hfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Hoplïi il tioh bi lh veglifaeh agfsulthfbg sgaehlis 9.
Lh veglifaeh nifirhbh il 5bi hjrel bi 8524 if Jgngtè,si hnubezh y bestrejuyi h lg
lhrng bil tirretgreg fhaegfhl,bhfbg phsg h lh fichsth irhagfgaebh agog lh «åpgah bilh veglifaeh if Aglgojeh½,qui si jhshjh if lh cuirtibesputh iftri agfsirvhbgrisy lejirhlis.
Bgs høgs bispuås bi lh ouir-ti bi Nhetèf, y jhkg istreathsoibebhs bi sinurebhb isilinebg prisebifti LhurihfgNñoiz.
Kgrni Ileiair Nhetèf.
Hatevebhb efbevebuhl
Zihleai uf bejukg g ufh ixpriseñf nrèceah sgjri lh eohnif bi ufh Aglgojeh if phz.
Hatevebhb nruphl
Qgaehleaif pgr oibeg bi uf agllhni lgs bejukgs y rihleaif ufh riclixeñf sgjri iltrhjhkg bi sus agophøirgs
8
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 496/726
251
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Qinufbh oethb bil senlg TT if Aglgojeh
H phrter bil 8590, y bispuås bi hcrgfthr il piregbg bi veglifaeh iftri lejirhlis yagfsirvhbgris, il phïs agoeifzh h htrhvishr ricgrohs qui li piroethf il bishrrgllgbi gtrgs phïsis h fevil oufbehl, ufh bi isths is lh agfsglebhaeñf bi lh efbustreh fh-aegfhl, bishrrgllg bi vïhs bil phïs y ufg bi lgs ilioiftgs oès eopgrthftis, lh llinhbhbi lh tiliveseñf. Pisi h lh beathburh oelethr bi Zgkhs Pefellh, il bishrrgllg bil phïs fgaisñ y si ariñ tgbh efcrhistruaturh vehl y bi bishrrgllg oelethr.
Pirg is h phrter bi lh båahbh bi lgs høgs 30, auhfbg si riefeaehf lgs ifcrifthoeiftgsvegliftgs if il phïs, ispiaïceahoifti agf lh arihaeñf y agfsglebhaeñf bi nuirrellhslejirhlis, suohbg h istg il agoufesog if Hoåreah lhtefh huoifth hailirhbhoif-ti. Pgr gtrg lhbg, if isth båahbh il phïs huoifth fgthjlioifti su pgjlhaeñf, lhs
aeubhbis ariaif y thojeåf lh iagfgoïh bil phïs.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 497/726
252
Qestioh Eftirhatevg
hfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Lgs høgs >0 si vif hciathbgs pgr lh areses iagfñoeah nifirhbh pgr lh areses oufbehlbil pitrñlig y lhs nuirrhs if Oibeg Greifti, pirg h su viz si prisifth uf huoiftgif il priaeg bil ahcå, lg qui li bh uf iopuki hl bishrrgllg iagfñoeag bil phïs. Hsï oesog il Isthbg bi Jeifisthr teifi prgjliohs if auhftg h lh agjirturh if ibuahaeñfy sucri fuoirgshs duilnhs.
Lgs høgs gadifth, sgf uf ogoiftg bi bishrrgllg bil fhragtrèceag, pirg h lh vizlh jhthllh agftrh isti, ispiaïceahoifti agf queifis trhceahf agf agahïfh. If isthbåahbh Aglgojeh risthjliai lgs beèlgngs agf lh Yfeñf sgveåteah. Eftirfhoiftisi agftefûh il agfcleatg iftri il O-85 y il ngjeirfg fhaegfhl. Efcgrtufhbhoiftisuaibi lh ahtèstrgci fhturhl bi Hroirg pgr il birriteoeiftg bi lh feivi if ilvglaèf fivhbg bil Zuez, qui h su viz prgbuai uf riprishoeiftg if il Zïg Lh-nufellh y agog agfsiauifaeh bi istg, lh hvhlhfadh qui bishphriai lh pgjlhaeñf
bi Hroirg.
Lh båahbh bil fgvifth, si ahrhatirezh pgr lh eoplioifthaeñf bil isthbg figlejirhl,qui tiroefh agf il hftis Isthbg bi Jeifisthr. If isti tepg bi ogbilg si piroetilh hpirturh iagfñoeah y lh efaluseñf bi oirahbgs if il prgaisg nlgjhlezhbgr. Gtrgbi lhs nrhfbis trhfscgrohaegfis is lh arihaeñf bi lh Agfstetuaeñf bi 8558, qui fgsreni hatuhloifti. Pgr gtrg lhbg if lgs fgvifth si ifcrifthf lgs ngjeirfgs h lh luadh
agftrh il fhragtrèceag, ispiaïceahoifti agftrh il fhragtrhceahfti Phjlg Isagjhr y lgsnrupgs hl ohrnif bi lh liy, hufqui vhli lh pifh halhrhr qui il O- 85 phrh 8545 yhsi dhjïh bisogvelezhbg.
8
Hatevebhb efbevebuhl. Hvirenüi y agophri lhs becirifaehs y sioikhfzhs bil Isthbg bi jeifisthr y il IsthbgFiglejirhl.
Hatevebhb nruphl.·Auèl cui il eophatg bil ahojeg bi Agfstetuaeñf if il phïs7 Agophrif il prichaegbi lhs Agfstetuaegfis bi 8443 y 8558 y siøhlif lhs becirifaehs.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 498/726
259
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Qiseñf :0
Figlejirhlesog
Yfebhb 1. Qenlg TT if Hoåreah Lhtefh y Aglgojeh
Dgy is agoûf isauadhr lh phlhjrh figlejirhlesog phrh rici-rersi h lh cgroh agog si grnhfezh il Isthbg y lh iagfgoïh ifil oufbg iftirg... pirg, ·quå is il figlejirhlesog7, ·auèlissgf sus grïnifis7
Il figlejirhlesog agfstetuyi il ogbilg bi bishrrgllg iagfñoeag qui eopirh if lhhatuhlebhb, thftg if lgs phïsis bishrrgllhbgs agog if lgs sujbishrrgllhbgs= åsti dhnifirhbg pgseaegfis ifagftrhbhs iftri lgs qui biceifbif lh lejirthb bi oirahbgy agopitifaeh pgr ifaeoh bi tgbg y lgs qui vif if lh hpleahaeñf bil ogbilg fig-lejirhl lh nifirhlezhaeñf bi lh pgjrizh y lh bisenuhlbhb sgaehl. Phrh lgs arïteags bilfiglejirhlesog, åsti dh nifirhbg qui if lh hatuhlebhb sih oès eopgrthfti if lgs
phïsis gcriair agfbeaegfis prgpeaehs hl lejri oirahbg qui fg nhrhftezhr agfbeaegfisbi vebh ñpteohs h sus dhjethftis.
Oultefhaegfhl; ioprish trhfsfhaegfhl (istè if vhregs phïsis)qui ixplgth y trhfscgroh lgs riaursgs bi lgs phïsis if lgs quisi isthjliai. Isti sestioh bi efbustreh dhai usg bi lh ohfg bigjrh jhrhth y teifi sirïhs rilhaegfis iagfñoeahs y pglïteahs agfbeciriftis ngjeirfgs.
Il figlejirhlesog si vi eopulshbg pgr il cifñoifg bi lh nlgjh-lezhaeñf iagfñoeah qui agfsesti jèseahoifti if lh ileoefhaeñf
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 499/726
253
Qestioh Eftirhatevg
hfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
8
If gtrhs phlhjrhs bikhr bi sirlh istruaturh bil Isthbg ufgjstèaulg hl lejri agoiraeg,il ahpethl si puibi ixphfberhlribibgr bil oufbg eopg-feåfbgsi sgjri lhs becirifaehsy crgftirhs fhaegfhlis, dhaeif-bg qui ahse tgbg si puibhagoprhr y vifbir agf lh oèshjsgluth lejirthb.
Hatevebhb efbevebuhlOeri hlnûf prgnrhoh bi tiliveseñf y siøhli iciatgs bil figlejirhlesog y lh nlgjhle-
zhaeñf if fuistrg phïs.
Hatevebhb nruphlEfvistenuif sgjri il eophatg bil agfsuog if lhs sgaeibhbis, prisiftif sus agfalu-
segfis if plifhreh.
bi lhs jhrrirhs hl lejri oirahbg= if il phshbg lhs jhrrirhs u gjs-tèaulgs irhf lgs isthbgs qui agf sus agftrglis sgjri lh iagfgoïh,ristrefnïhf il lejri agoiraeg. Agf lh nlgjhlezhaeñf si beai qui lh«cuirzh bil lejri oirahbg½ si eopusg hl Isthbg dhsth prèateahoif-
ti ribuaerlg h lh pgseaeñf bi «aglhjgrhbgr½ bi oultefhaegfhlis yioprish pgbirgshs. Agf lh nlgjhlezhaeñf il oufbg si agfveirti‑agog beaif lgs figlejirhlis‑ if ufh piquiøh «hlbih nlgjhl½.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 500/726
25>
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
8. H lg lhrng bil senlg TT si dhf ivebifaehbg if Aglgojeh agfsthftisareses if il siatgr hnrïaglh, if ispiaehl pgr il prgjlioh bi lh teirrh y surispiatevh utelezhaeñf. Hufqui si eftiftñ dhair ufh ricgroh hnrhreh,hsenfhfbg teirrhs h lgs ahopisefgs, isths agrrispgfbïhf h tirrifgs jhl-
bïgs fg hptgs phrh il riquireoeiftg bi lh prgbuaaeñf. Yfh prgpuisthagdirifti qui rispgfbeirh h lhs agfbeaegfis bil ahopisefhbg pgbrïhdhjir sebg;
h. Hsinurhr tirrifgs prgpeaegs, oikgrhr lh efcrhistruaturh, gtgrnhraråbetgs y bhr pgsejelebhb bi agoiraehlezhaeñf
j. Cgoifthr il bishrrgllg bi tiafglgnïhs, nifirhr prgbuatgs bi ah-lebhb i eopulshr lh ixpgrthaeñf agf lgs phïsis viaefgs.
a. Efaiftevhr hauirbgs rinegfhlis, bgfbi si riagfgaeirhf lhs prg-puisths bil ahopisefhbg.
b. Isteoulhr lh prgbuaaeñf hnrgefbustrehl h nrhf isahlh, qui hsinurhrhil ioplig bil ahopisefhbg.
:. Il Crifti Fhaegfhl agfstetuyñ ufh istrhtineh pglïteah bi fingaehaeñfphrh bitifir il hnubg agfcleatg jephrtebesth bi oibehbgs bil senlg. Qefiojhrng, isth istrhtineh fg beg lgs risulthbgs ispirhbgs, puis ufh vizbiftrg bi lgs prgnrhohs bi bishrrgllg, lgs bereniftis glvebhrgf ilioif-tgs cufbhoifthlis if lgs plhfis bi ngjeirfg. Phrh qui isth pglïteahdujeirh tifebg åxetg, irh fiaishreg bhr pregrebhb h;
h. Lhs fiaisebhbis jèseahs bi lh pgjlhaeñfj. Lh efbustrehlezhaeñf bi lhs aeubhbisa. Il agoiraeg agf gtrgs phïsis
b. Lh tiafeceahaeñf bil siatgr hnrhreg
Ivhlûi sus agopitifaehs
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 501/726
254
Qestioh Eftirhatevg
hfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
* Rgohbg bi YFHB. Phrteaephaeñf aeubhbhfh y agoufeahaeñf. :00>. Hlahlbïh bi Rufkuiletg. Jgngtè.
Qiseñf :8
Agftrhthaeñf isththl
Yfebhb 2. Nisteñf ixtirfh bi lhs grnhfezhaegfis
Rrhjhkg efbevebuhl. ·Aûhl arii qui is lh eopgrthfaeh bi piroeter lh agftrhthaeñf isththl7 Rrhjhkg nruphl. Rifeifbg if auifth il oufeaepeg if il qui vevif, ·quå eophatg
pgsetevg dh tifebg lh agftrhthaeñf isththl7
Is ufh agftrhthaeñf bi grbif pûjleag (jeif sih lgahl, bestrethl, biphrthoifthl y fh-aegfhl) phrh shteschair lhs fiaisebhbis bi lh pgjlhaeñf. Isths si puibif rihlezhr pgriftebhbis prevhbhs. Pgr ikioplg hl ioprish bi jhsurhs qui riagni lh jhsurh if iloufeaepeg is uf ioprish prevhbh agftrhthbh pgr lh hlahlbïh.
Ixesti hbioès, lh Liy 40 bi 8551, if lh qui si rinulh linhloifti lh agftrhthaeñf,
lgs prgaibeoeiftgs y prefaepegs, hsï agog lh cgroh bi bishrrgllhrlgs. If isth liy sirinlhoifthf lgs tepgs bi agftrhtgs qui si piroetif, lh supirveseñf bi lgs oesogs,y il agftrgl cesahl, hboefestrhtevg y pifhl qui lgs reni.
H. Lh fhaeñf, lhs rinegfis, lgs biphrthoiftgs, lhs prgvefaehs, il bestretg ahpethl, lgs bestre-tgs ispiaehlis, lhs èrihs oitrgpglethfhs y lgs oufeaepegs, lgs tirretgregs efbïnifhs y lgsoufeaepegs= lgs isthjliaeoeiftgs pûjleags, lhs ioprishs efbustrehlis y agoiraehlis bilisthbg, lhs sgaeibhbis bi iagfgoïh oexth if lhs qui il Isthbg tifnh phrteaephaeñf pgr
aeiftg (90%), hsï agog lhs iftebhbis bisaiftrhlezhbhs efberiaths y lhs bioès pirsgfhs kurïbeahs if lhs qui ixesth beadh phrteaephaeñf pûjleah ohygrethreh, auhlqueirh sih lhbifgoefhaeñf qui illhs hbgptif if tgbgs lgs fevilis.
J. Il Qifhbg bi lh Zipûjleah, lh Aèohrh bi Ziprisifthftis, il Agfsikg Qupiregr bi lh Kubeahturh,lh Cesahlïh Nifirhl bi lh Fhaeñf, lh Agftrhlgrïh Nifirhl bi lh Zipûjleah, lhs agftrhlgrïhs bi-phrthoifthlis, bestrethlis y oufeaephlis, lh Prgaurhburïh Nifirhl bi lh Fhaeñf, lh Zinestrhburehbil Isthbg Aevel, lgs oefestiregs, lgs biphrthoiftgs hboefestrhtevgs, lhs supireftifbifaehs,lhs ufebhbis hboefestrhtevhs ispiaehlis y, if nifirhl, lgs grnhfesogs y bipifbifaehs bilisthbg h lgs qui lh liy gtgrnui ahphaebhb phrh ailijrhr agftrhtgs.
Lhs iftebhbis isththlis qui si renif jhkg lh liy 40 bi 8551 sgf*;
8
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 502/726
255
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
8
Qiseñf ::
Cefis bi lh agftrhthaeñf isththl
Yfebhb 2. Nisteñf ixtirfh bi lhs grnhfezhaegfis
Rrhjhkg efbevebuhl·Pgr quå sgf eopgrthftis il isthjliaeoeiftg bi cefis y gjkitevgs if il bishrrgllg biuf agftrhtg7
Rrhjhkg nruphlOibehfti ufh ahrtilirh, dhnhf ufh rilhaeñf bi lgs biriadgs duohfgs agf lgs bi-
riadgs bil agftrhtesth.
Phrh rihlezhr uf agftrhtg pûjleag, tgbg agftrhtesth;
‑ Reifi biriadg h riaejer gpgrtufhoifti lh rioufirhaeñf phathbh. Ilvhlgr efeaehl fg puibi sir ogbeceahbg.
‑ Hsï oesog teifi biriadg h sgleaethr efcgrohaeñf sgjri lh ahphaebhb iag-fñoeah bi lh iftebhb phrh ivethr agftrhteiopgs.
‑ Lhs iftebhbis qui agftrhthf bijif aglhjgrhr phrh qui il agftrhtg sipristi if lhs oikgris agfbeaegfis, jificeaehfbg seiopri h lh sgaeibhbaevel. Bi isth cgroh bijif gjrhr agf lihlthb, dgfistebhb y juifh ci tgbhslhs ithphs bil agftrhtg.
Il oès eopgrthfti is lh pristhaeñf bi sirveaegs, lh iciatevebhb bi lgs biriadgs ieftirisis bi lgs hboefestrhtevgs qui aglhjgrhf if thl prgaisg.
Lhs pirsgfhs phrteaulhris (qui fg sgf ioplihbgs isththlis) bijif tifir if auifth quiphrh ikiauthr agftrhtgs agf iftebhbis isththlis y riaejer utelebhbis bi isths, bijif aglh-
jgrhr if il auopleoeiftg bi lgs cefis y lh cufaeñf sgaehl, y pgr lg thftg sus gjlenhaegfis.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 503/726
900
Qestioh Eftirhatevg
hfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Qiseñf :1
Efdhjelebhbis y lineslhaeñf
Yfebhb 2. Nisteñf ixtirfh bi lhs grnhfezhaegfis
Lgs agftrhtgs rinulhbgs pgr lh Liy 40 bi 8551 sgf hquillgs agftrhtgs agfgaebgsagog; agftrhtg bi gjrh, agftrhtg bi agfsultgrïh, agftrhtg bi pristhaeñf bi sirveaegs,agftrhtg bi agfaiseñf, ita.
Lhs iftebhbis qui ikiraif agftrgl sgjri lh agftrhthaeñf isththl sgf;
‑ Prgaurhburïh Nifirhl bi lh Fhaeñf (ahrèatir besaeplefhreg hboefestrhtevg).
‑ Agftrhlgrïh Nifirhl bi lh Zipûjleah y Agftrhlgrïh Bestrethl (ahrèatir cesahl).
Phrh qui uf agftrhtg fg sih efdhjelethbg, tif if auifth lg senueifti;
‑ Xui lhs pirsgfhs efvgluarhbhs if il agftrhtg fg iståf efdhjelethbhs pgr lh liy.‑ Xueifis dhyhf sebg agfbifhbgs h ufh pifh g dhyhf sebg shfaegfhbgs besae-
plefhloifti.
‑ Lgs sirvebgris pûjleags, fg puibif dhair agftrhtg agf il Isthbg‑ Xueifis tifnhf hlnûf nrhbg bi agfshfnuefebhb agf queif dhyh diadg lh prg-puisth bi agftrhtg.
‑ Lgs qui si dhyhf bialhrhbgs agf ahbuaebhb (qui si vifai su leaifaeh).‑ Xueifis dhyhf sebg oeiojrgs bi lh kufth g agfsikg beriatevg g sirvebgris
pûjleags bi lh iftebhb qui vh h sgleaethr il agftrhtg.
Rrhfsphrifaeh, iagfgoïh y rispgfshjelebhb, auhfbg ufg bi istgs prefae-pegs fg si auopli, lgs agftrhtesths sgf shfaegfhbgs pgr il pisg bi lh liy.
Qe ufh pirsgfh is efdhjelethbh, fg puibi trhjhkhr if agftrhtgs burhftiaefag høgs.
Lgs prefaepegs bi lh agftrhthaeñfsgf;
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 504/726
908
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Aeifaehs Qgaehlis
Jejlegnrhcïh
‑ Cesahlïh Nifirhl bi lh Fhaeñf (ahrèatir pifhl).‑ Aeubhbhfïh (viibgris bi prgaisgs bi agftrgl sgaehl).
Is ouy eopgrthfti tifir if auifth lh plhfihaeñf, puistg qui bi åsth bipifbi ilbishrrgllg y åxetg bil agftrhtg crifti h iftebhbis fhaegfhlis i eftirfhaegfhlis, jeif
sihf pûjleahs g prevhbhs.Plhfihaeñf y nisteñf if lhs grnhfezhaegfis sgaehlis
8
Rgbg agftrhtg riqueiri ufh viiburïh y agftrgl bi lh nisteñf pujleah, lgs viibgrisoès eopgrthftis bi isth nisteñf sgf lgs aeubhbhfgs.
Lh grnhfezhaeñf sgaehl teifi uf phpil ouy eopgrthfti if il prgaisg bi agftrhthaeñf,puis sus oeiojrgs sgf queifis oebif il eophatg bi lh agftrhthaeñf i eftirveifif
h trhvås bi lhs viiburïhs jeif sih bi cgroh nruphl g efbevebuhl.
• Eacis :001. Il Reiopg. Destgreh y Nignrhcïh.
• Qifbirgs 5. Lh destgreh y su pheshki fhturhl. Hbglcg Oiesilis Jirfhl. 855:.Aglgojeh. Ib. Aulturhl.
• Destgreh bil senlg TT . Iread Dgjsjhwo. Ib. Arïteah. 8554. Juifgs Heris.
• YFHB. Phrteaephaeñf aeubhbhfh y agoufeahaeñf. :00>. Hlahlbïh biRufkuiletg. Jgngtè.
Rrhjhkg efbevebuhl
Auèl is il eophatg bi lh plhfihaeñf if il bishrrgllg bi su ahfhsth choelehr (nhstgsoifsuhlis).
Rrhjhkg nruphlIfuoirif lgs riquesetgs qui bijif auopler se queirif agftrhthr agf lh Hlahlbïh glh Ngjirfhaeñf.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 505/726
Phfgrèoeah Phstg.
C g t g h r a d e v g R r h f s c g r o i o g s
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 506/726
Ï f b e a i
Yfebhb 8. Crhaaegfis hlnijrheahs 903
Qiseñf 8. Qeopleceahaeñf bi crhaaegfis 903Qiseñf :. Quoh y risth bi crhaaegfis hlnijrheahs 988
Qiseñf 1. Oïfeog agoûf oûlteplg bi pglefgoegs 981 Qiseñf 2. Quoh y risth bi crhaaegfis agf besteftgs bifgoefhbgris 984
Qiseñf 9.
Oultepleahaeñf bi ixprisegfis rhaegfhlis 9:8 Qiseñf 3. Beveseñf bi pglefgoegs 9:2 Qiseñf >. Qgluaeñf bi iauhaegfis agf ixprisegfis rhaegfhlis
agf ufh vhrehjli 9:3 Qiseñf 4. Lifnuhki hlnijrheag y sgluaeñf bi prgjliohs 918
Yfebhb :. Qestiohs bi iauhaegfis lefihlis if bgs vhrehjlis 913
Qiseñf 5. Aggrbifhbhs riathfnulhris 913 Qiseñf 80. Nrèceahs bi iauhaegfis lefihlis agf bgs vhrehjlis 915 Qiseñf 88. Qgluaeñf bi sestiohs lefihlis bi bgs iauhaegfis if
bgs vhrehjlis 92> Qiseñf 8:. Prgjliohs bi hpleahaeñf bi sestiohs lefihlis 932 Qiseñf 81. Nrèceahs bi bisenuhlbhbis lefihlis if bgs vhrehjlis 9>0
Yfebhb 1. Ixpgfiftis y rhbeahlis 9>2
Qiseñf 82. Zhïais y rhbeahlis 9>2 Qiseñf 89. Ixpgfiftis crhaaegfhregs pgsetevgs 9>5 Qiseñf 83. Ixpgfiftis finhtevgs 94: Qiseñf 8>. Gpirhaegfis agf rhbeahlis 949 Qiseñf 84. Fgthaeñf aeiftïceah 954
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 507/726
902
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Yfebhb 2. Iauhaegfis auhbrèteahs 300
Qiseñf 85. Eftrgbuaaeñf 300
Qiseñf :0. Qgluaeñf bi iauhaegfis auhbrèteahs agoplithfbgil auhbrhbg 303
Qiseñf :8. Qgluaeñf bi iauhaegfis auhbrèteahs pgr cñroulh nifirhl 381
Yfebhb 9. Cufaegfis ixpgfifaehlis y lgnhrïtoeahs 31:
Qiseñf ::. Eftrgbuaaeñf h cufaegfis 31:
Qiseñf :1. Cufaeñf ixpgfifaehl 313 Qiseñf :2. Cufaeñf lgnhrïtoeah 32:
Yfebhb 3. Agfaiptgs jèseags bi nigoitrïh 324
Qiseñf :9. Ifufaehbg i eftirprithaeñf bil Rigrioh bi Petèngrhs 324 Qiseñf :3. Biogstrhaeñf bil Rigrioh bi Petèngrhs y hpleahaegfis 325
Qiseñf :>. Qioikhfzh y prgpgraegfhlebhb 39: Qiseñf :4. Rigrioh cufbhoifthl bi lh prgpgraegfhlebhb 399 Qiseñf :5. Rigrioh bi Rdhlis 393 Qiseñf 10. Ogveoeiftgs if il plhfg 395
Yfebhb >. Isthbïsteah y prgjhjelebhb 334
Qiseñf 18. Oibebhs bi tifbifaeh aiftrhl 334 Qiseñf 1:. Oibebhs bi bespirseñf 3>2 Qiseñf 11. Agfaiptgs bi prgjhjelebhb 3>> Qiseñf 12. Hlnufhs tåafeahs bi agftig 34:
Ï fb e a i
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 508/726
909
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Istèfbhris jèseags bi agopitifaehs if Ohtioèteahs
Iki hrteaulhbgr prefaephl
Pifshoeiftg vhrehaegfhly sestiohs hlnijrheags y
hfhlïteags
Agdirifaeh dgrezgfthl bi pifshoeiftgsy sestiohs ohtioèteags
Hpgyh hl pifshoeiftg vhrehaegfhl if …
Il ogoiftg bi rihlezhr lhs agfkiturhs y vireceahaegfis bi prgpei-bhbis hpleahbhs h lhs cenurhs jebeoifsegfhlis y trebeoifsegfhlisifagftrhbhs if lgs prgjliohs prgpuistgs, istg li piroeti hlistubehfti dhair usg bi dirrhoeifths auhlethtevhs y auhftethtevhsbil pifshoeiftg isphaehl, puis uf ikiraeaeg is nrhceahr iauh-aegfis lefihlis y gtrg ouy becirifti is hpleahr lh nigoitrïh ifiauhaegfis auhbrèteahs, ixpgfifaehlis y/g lgnhrïtoeahs y istgsi biji h lhs trhfscgrohaegfis bi fûoirgs utelezhbgs if ahbhikiraeaeg prgpuistg hsï agog h lhs besaeplefhs y lhs èrihs bgfbilg quirhogs hpleahr.
Hpgyh il pifshoeiftg vhrehaegfhl if …
Lh nifirhlezhaeñf bi prgaibeoeiftgs phrh rihlezhr aèlaulgsqui piroethf ifagftrhr il èrih bi rinegfis plhfhs if iauh-aegfis lefihlis g vglûoifis if iauhaegfis bi sinufbg nrhbgy gtrgs tepgs bi iauhaegfis, ustib puibi sunirer hl istubehftiqui siliaaegfi tåafeahs i efstruoiftgs pirtefiftis phrh oi-ber lgfnetubis, èrihs bi supirceaeis, vglûoifis y gtrgs= istgpiroeti hsuoer lh isthfbhrezhaeñf bi oibebhs qui puibifsir hpleahbhs if beciriftis setuhaegfis, fg sñlg if il èrih bilhs ohtioèteahs.
Hpgyh il pifshoeiftg vhrehaegfhl if …
Lh eftirprithaeñf hfhlïteah y arïteah bi lh efcgrohaeñf prisifth-bh if beciriftis setuhaegfis qui si puibif risglvir bisbi lgsagfaiptgs isthbïsteags rilhaegfhbgs agf iauhaegfis hlnijrheahs,ixpgfifaehlis g lgnhrïtoeahs, su riprisifthaeñf nrèceah, il fevilbi isahlh if qui si riprisifti y lhs tifbifaehs bi lhs oesohspiroeti if il istubehfti bishrrgllhr lh ahphaebhb bi grnhfezhrcgrohs bi pifshoeiftg clixejli hsgaehbg h agftixtgs phrteaulhris,biogstrhfbg qui if lh ohygrïh bi lhs setuhaegfis agtebehfhslg qui si fiaiseth is tifir ufh juifh isteohaeñf bil rhfng biohnfetub bi uf risulthbg y fg uf risulthbg ixhatg
Hpgyh il pifshoeiftg vhrehaegfhl if …
Il ogoiftg bi dhair usg bi lgs fûoirgs rihlis if sus becirif-tis riprisifthaegfis lg qui piroeti lh risgluaeñf bi prgjliohsseopleceahfbg aèlaulgs y ushfbg lhs prgpeibhbis, lgs hlngretogsy lhs rilhaegfis qui si bhf if beadg agfkuftg bi fûoirgs, bi-shrrgllhfbg if il istubehfti lh agoprifseñf bil senfeceahbg bifûoirg, hsï agog il siftebg y il senfeceahbg bi lhs gpirhaegfisbishrrgllhfbg tåafeahs bi aèlaulg y isteohaeñf agog pgr ikioplgif lgs fûoirgs rhaegfhlis qui si sujbevebif h shjir if crhaaeg-fhregs y biaeohlis.
Pifshoeiftgisphaehly sestiohsnigoåtreags.
Pifshoeiftgoåtreagy sestiohsbi oibebhs.
Pifshoeiftghlihtgreg ysestiohs bibhtgs.
Pifshoeiftgfuoåreagy sestiohsfuoåreags.
Burhfti tgbg il aealg 2, ilistubehfti bishrrgllhrè lhrilhaeñf y lh ebifteceahaeñf
bi prgpeibhbis nrèceahs yhlnijrheahs, qui li piroete-rè agfstruer ixprisegfis bilhs oesohs iquevhliftis hlhs bhbhs if ikiraeaegs prg-puistgs, istg dhai qui ilistubehfti trhjhki if il prg-aisg efbuatevg phrteifbgbil lifnuhki hlnijrheag lgqui chaeleth rihlezhr agfki-turhs y ogbilhr setuhaegfisbi vhrehaeñf agf cufaegfispglefñoeahs, oebeifbg, pgr
ikioplg, lh pifbeifti biufh aurvh riprisifthbh ifil plhfg ahrtisehfg i ebifte-ceahfbg lh rilhaeñf iftri lgsahojegs bi lgs phrèoitrgsif beadhs riprisifthaegfisnrèceahs biftrg bi lh choelehbi cufaegfis pglefñoeahs,rhaegfhlis, ixpgfifaehlisy lgnhrïtoeahs, hpleahfbgbeciriftis oåtgbgs phrhsgluaegfhr sestiohs biiauhaegfis lefihlis, auh-
brèteahs, lgnhrïtoeahs y ix-pgfifaehlis.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 509/726
903
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Lhs crhaaegfis h
jy .
.
h a
j asgf crhaaegfis iquevhliftis, is biaer teifif il oesog vhlgr.
Auhfbg il fuoirhbgr y il bifgoefhbgr bi ufh crhaaeñf fg teifif uf bevesgr agoûfbesteftg bi 8, biaeogs qui lh crhaaeñf istè ribuaebh h su ixpriseñf oïfeoh.
Lhs senueiftis crhaaegfis sgf iquevhliftis 84 5 1, ,
:2 8: 2tgbhs teifif ixpriseñf biaeohl
0,>9.
Hbioès viogs qui;
84 (1) 1
:2 (
3
3 2) 2? ? y
5 (1) 1
8: (
1
1 2) 2? ?
Qiseñf 8
Qeopleahaeñf bi crhaaegfis
Yfebhb 8. Crhaaegfis hlnijrheahs
Eftrgbuaaeñf
Lhs crhaaegfis hlnijrheahs sgf seoelhris h lhs crhaaegfis hretoåteahs= hojhsefbeahf ufh gpirhaeñf if qui il fuoirhbgr is bevebebg pgr il bifgoefhbgr.
Lh crhaaeñf hretoåteah ¶ senfeceah 1 bevebebg pgr 2, auyg risulthbg is 0,>9.Lh crhaaeñf (h+j) / (a + b) senfeceah (h + j) bevebebg pgr (a + b); åsth is ufhcrhaaeñf hlnijrheah, il fuoirhbgr y bifgoefhbgr if isti ahsg agfteififtåroefgs letirhlis.
If ufh crhaaeñf hlnijrheah il bifgoefhbgr fg puibi sir airg, pgr ikioplgif lh crhaaeñf (x + 8) / (:x ‑ 2), x fg puibi tgohr il vhlgr : yh qui il vhlgrfuoåreag bil bifgoefhbgr if isti ahsg bhrïh :(:) ‑ 2 ? 0, y gjtifbrïhogs
ufh beveseñf pgr airg, lh auhl si bisahrth agog lg diogs vestg yh if lgsaursgs hftiregris.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 510/726
90>
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Auhfbg if il fuoirhbgr y if il bifgoefhbgr dhy chatgris agoufis lgs pgbiogssupreoer phrh gjtifir ufh crhaaeñf iquevhlifti ribuaebh, h isti prgaisg lg llhohogs
seopleceahaeñf bi crhaaegfis.
Ikioplg
Qeopleceahr1 : : :
1 : :
13 (18:
8:
) 1
8: ( )
xyz
xy
x y z x y x y
xyz z z z? ?
Is eopgrthfti ebifteceahr il chatgr agoûf bil fuoirhbgr y bil bifgoefhbgr phrhseopleceahr y gjtifir ufh crhaaeñf iquevhlifti.
Auhfbg ebifteceahogs il oèxeog chatgr agoûf bilfuoirhbgr y bil bifgoefhbgr y dhaiogs lh seople-ceahaeñf agrrispgfbeifti, gjtifiogs bi ufh viz lhcrhaaeñf iquevhlifti ribuaebh.
Auhfbg if il fuoirhbgr y if il bifgoefhbgr hphriaif vhregs tåroefgs il prgaisgis il oesog, si ebifteceah il oèxeog chatgr agoûf bil fuoirhbgr y bil bifgoefhbgry si dhai lh seopleceahaeñf agrrispgfbeifti.
Ikioplg
(8 )8 y
x
x x xy y
x
� �? ? �
If il ahsg hftiregr il oèxeog chatgr agoûf bi lgs tåroefgs bil fuoirhbgr is x, ilauhl si seopleceah agf il bifgoefhbgr bi lh crhaaeñf qui thojeåf is x, quibhfbgagog risulthbg bi lh seopleceahaeñf lh ixpriseñf 8 ‑ y.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 511/726
904
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Ikioplg
Qeopleceahr 5 3
8: 4
x
x
+
+
If il ahsg hftiregr dhllhogs il chatgr agoûf (1 x+:) bil fuoirhbgr y bil bifgoe-fhbgr y hl seopleceahr gjtuveogs agog risulthbg ¶.
Ikioplg
Qeopleceahr:
:
80 :2
1 2
x x
x x
� +
� �
If isti ahsg bijiogs chatgrezhr thftg il fuoirhbgr agog il bifgoefhbgr phrhvir se dhy hlnûf chatgr agoûf qui pgbhogs seopleceahr, hsï;
Diogs seopleceahbg lh crhaaeñf ileoefhfbg il chatgr agoûf ( x ‑2) bil fuoirhbgr ybil bifgoefhbgr, gjtifeifbg agog risulthbg lh crhaaeñf ribuaebh 3
8
x
x
�
+.
Qeopleceahr: 2
: 2
x
x
�
+
Chatgrezhogs preoirg il fuoirhbgr y il bifgoefhbgr;
Il risulthbg bi lh seopleceahaeñf is
:
:
x +
.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 512/726
905
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Ikioplg
Qeopleceahr:
:
: 88 8:
2 5
x x
x
� +
�
Chatgreaiogs fuoirhbgr y bifgoefhbgr (sgf bgs ahsgs beciriftis).
:
:
:
(: 1)
(: 1)
(: 1)
(: ) 88(: ) :2
: 88 8: :
2 5 (: 1)(:
(: 1
1)
(: 4)
:(: 1)
( 2) 2
(: : 1)1)
x
x x
x x
x x x
x
x
x x
x
x
x x
x
� +
� +? ?
� + �
�
?+
� �?
+
�
�
� +
�
Diogs gjtifebg agog risulthbg bi lh seopleceahaeñf
2
: 1
x
x
�
+
Qi riagoeifbh
riphshr lgs ahsgsbi chatgrezhaeñfistubehbgs if 4°phrh chaelethr lhseoplecahaeñf bicrhaaegfis.
Istubehfti Rrhfscgroiogs - Fhreøg
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 513/726
980
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
h.
j.
a.
b.
i.
c.
n.
d.
k.
e.
8
8. Qeoplecequi lhs senueiftis crhaaegfis;
2
1
8:
84
x
x
:
: 1
4 2
: 2
x x
x x
+
+
1
1
x
x
�
�
:( 8)
( 8)
x
x
�
�
1 :
1 2
:> 5
:> 48
x x
x x
+
+
:
:
9 3
2
x x
x
� +
�
:
:
1 :
3 9
x x
x x
� +
� +
:
:
:0 81 89
8: 81 19
x x
x x
+ �
� �
:
:
3 8> 82
89 4 8:
x x
x x
+ �
+ �
:
:
: 8
1 2 8
x x
x x
+ �
+ +
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 514/726
988
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Auhfbg lhs crhaaegfis teifif il oesog bifgoefhbgr sgf crhaaegfis dgognåfihs ysi suohf g si risthf lgs fuoirhbgris, sinûf sih il ahsg, y si bikh il bifgoefhbgragoûf.
Qiseñf :
Quoh y risth bi crhaaegfis hlnijrheahs
Yfebhb 8. Crhaaegfis hlnijrheahs
Ikioplg
9 4 (9 4) 81
x x x x
++ ? ?
Ikioplg
Iciatuhr: :
1 1
: :
x x
x x
+ �+
Bishrrgllg : : :
1 1 ( 1) ( 1)
: : :
x x x x
x x x
+ � + + �+ ?
: :
1 1 : 8
: :
x x x
x x x
+ + �? ? ?
Ikioplg
Iciatuhr1 2
9 2 9 2
x
x x�
� �
Bishrrgllg
1 2 1 2
9 2 9 2 9 2
x x
x x x
�� ?
� � �
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 515/726
98:
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
8
Ikioplg
Iciatuhr: :
: :
: 8 : 8
2 2
x x
x x
+ ��
Bishrrgllg : : : :
: : :
: :
: : :
: 8 : 8 (: 8) (: 8)
2 2 2
: 8 : 8 : 8
2 2 :
x x x x
x x x
x x
x x x
+ � + � �� ?
+ � +? ? ?
Phrh hcehfzhr lh suoh y lh risth bi crhaaegfis dgognåfihs iciatûi lhs senueiftisgpirhaegfis y seoplecequi il risulthbg.
h. : : :
:0 89 9
x x x� + .
j. 1.
: :
x
x x+
+ +
a.
: :
1 1
1 8 3 8
.1 1
x x
x x
� �
�
b. : :
2 2.
2 4 2 4
x x
x x x x
+ ��
� �
i. : :
: :
: :.
5 5
x x x x
x x
+ ��
� �
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 516/726
981
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Qiseñf 1
Oïfeog agoûf oûlteplg bi pglefgoegs
Yfebhb 8. Crhaaegfis hlnijrheahs
Dhllhr il oïfeog agoûf oûlteplg bi uf agfkuftg bi pglefgoegsis dhllhr uf pglefgoeg P(x) bi thl ohfirh qui;
8. P(x) is uf oûlteplg bi ahbh pglefgoeg :. Qe dhy gtrg pglefgoeg X(x) oûlteplg bil agfkuftg bi
pglefgoegs iftgfais X(x) thojeåf is oûlteplg bi P(x).
Auhfbg dhllhogs il oïfeog agoûf oûlteplg (o.a.o.) bi vhregs fûoirgs, preoirglgs bisagopgfiogs if sus chatgris preogs y luing dhaiogs il prgbuatg bi suschatgris preogs agoufis y fg agoufis agf su ohygr ixpgfifti
Ikioplg
Dhllhr il o.a.o. (89, :2,13)
Bishrrgllg; 89 ?1 x9.:2 ?:x:x:x1? :1x113? :x:x1x1? ::x1:
Lgs chatgris preogs qui risulthf if isths chatgrezhaegfis sgf; :, 1, 9.
Phrh dhllhr il oïfeog agoûf oûlteplg bi lgs tris fûoirgs bhbgs, dhaiogs il prg-buatg; 1
: (1)(9)?8:0. Luing o.a.o. (89, :2, 13) ? 8:0.
Phrh suohr crhaaegfis qui teifif beciriftis bifgoefhbgris, crhaaegfis ditirgnå-
fihs, bijiogs ribuaerlhs preoirg h uf bifgoefhbgr agoûf yh qui sñlg si pui-bif suohr crhaaegfis dgognåfihs. Il agoûf bifgoefhbgr is il oïfeog agoûfoûlteplg bi lgs bifgoefhbgris.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 517/726
982
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Ikioplg
Dhllhr il oïfeog agoûf oûlteplg bi : 1 :, , x y xy y z
Qgluaeñf
Lgs chatgris letirhlis sgf x, y, z
Il ohygr ixpgfifti bi x is :, il bi y is 1 y il bi z is 8.
Pgr agfsenueifti il o.a.o. ( : 1 :, , x y xy y z ) ? : 1 x y z
Ikioplg
Dhllhr il oïfeog agoûf oûlteplg bi ( 1 :30 ,>: ,40 x y xy )
Qgluaeñf
Preoirg bisagopgfiogs lgs agiceaeiftis if sus chatgris preogs hsï;
:
1 :
2
30 : 1 9
>: : 1
40 : 9
? � �
? �
? �
Pgr lg thftg il o.a.o. (30, >:,40) ? 2 :: 1 9 >:0� � ?
Bi thl ohfirh qui il o.a.o. ( 1 :30 ,>: ,40 x y xy ) ? >:01 :
x y
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 518/726
989
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Ikioplg
Dhllhr il oïfeog agoûf oûlteplg bi :3 ( :),5( :), ( :) x x x x x� � �
Qgluaeñf
Dhllhogs il oïfeog agoûf oûlteplg bi lgs agiceaeiftis hsï;
o.a.o (3, 5, 8) ?84= bgfbi 8 is il agiceaeifti bi x:(x ‑ :)
Lgs bioès chatgris beciriftis g besteftgs sgf x. (x ‑ :) y x:
Luing il oïfeog agoûf oûlteplg jusahbg is 84x:(x ‑ :)
Ikioplg
Dhllhr il oïfeog agoûf oûlteplg bi :x ‑ 8, :x ‑ 1 y (:x ‑ 8)(:x ‑1)
Qgluaeñf
If isti ahsg lh tirairh ixpriseñf (:x ‑ 8)(:x ‑1) is oïfeog agoûf oûlteplg bi:x ‑ 8, :x ‑1 y (:x ‑ 8)(:x ‑1)
Luing il oïfeog agoûf oûlteplg jusahbg is (:x ‑ 8) (:x ‑1)
Ikioplg.
Dhllhr il oïfeog agoûf oûlteplg bi 3x + 1, 4x +2, 2x: +:x
Qgluaeñf
3x + 1 ? 1(:x + 8)4x + 2 ? 2(:x + 8)2x: +:x ? :x (:x + 8)
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 519/726
983
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Siogs qui il oïfeog agoûf oûlteplg bi lgs agiceaeiftis is;
o.a.o. (:, 1, 2) ? 8:
Luing il oïfeog agoûf oûlteplg bi 3x + 1, 4x +2, 2x:
+:x is;
o.a.o. (3x + 1, 4x +2, 2x: +:x) ? 8:x(:x + 8)
Ikioplg
Dhllhr il oïfeog agoûf oûlteplg bi lgs pglefgoegs;
x: + x ‑ :, x: ‑ 2x + 1 y x: ‑ x ‑3
Qgluaeñf
Chatgrezhogs ahbh ufg bi lgs pglefgoegs y si gjteifi;
x: + x ‑ : ? (x + :)(x ‑ 8)
x: ‑ 2x + 1 ? (x ‑ 1)(x ‑ 8)
x: ‑ x ‑3 ? (x ‑ 1)(x +:)
Phrh dhllhr il oïfeog agoûf oûlteplg dhllhogs il prgbuatg bi lgs chatgrisagoufis y fg agoufis agf su ohygr ixpgfifti, luing;
o.a.o. (x: + x ‑ :, x: ‑ 2x + 1, x: ‑ x ‑ 3) ? (x ‑ 1) (x ‑ 8) (x+ :)
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 520/726
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 521/726
984
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Qiseñf 2
Quoh y risth bi crhaaegfis agf besteftgs bifgoefhbgris
Yfebhb 8. Crhaaegfis hlnijrheahs
Ikioplg
Quohr:
> 3 :
: 1 x x x+ �
Il oïfeog agoûf oûlteplg bi lgs bifgoefhbgris is; 3x:
Luing isarejeogs lhs crhaaegfis agf su agoûf bifgoefhbgr, hsï;
:
> 3 :
: 1 x x x+ �
:
> 3 :
: 1
(1 ) (3) (: )
(1 ) (3) (: ) x x x x
x x
x? + �
: : :
:8 13 2
3 3 3
x x
x x x? + �
:
:8 13 2
3
x x
x
+ �?
:
8> 13
3
x
x
+?
Ikioplg
Quohr1 8 :
9 :
x x
x x
+ �+
Il oïfeog agoûf oûlteplg bi lgs bifgoefhbgris is 80x.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 522/726
985
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Diogs gjtifebg lh suoh bi lhs crhaaegfis.
Isarejg lhs crhaaegfis agf su agoûf bifgoefhbgr hsï;
1 8 :
9 :
(1 8) ( :)
(9 ) (: )
3 : 9 80
80
:
80
3 : 9 80
80
88
9
8
9
:
4
0
x x
x x
x x
x x
x x
x x
x x
x
x
x
+ �+
+ �? +
+ �? +
+ + �?
�?
Ikioplg
Quohr:
2
2 :
x x
x x+
� +
Qgluaeñf
Chatgrezg il bifgoefhbgr x: ‑ 2 ?( x + :) ( x ‑ :)
Ziioplhzg if lh suoh bi crhaaegfis;2
( :)( :) :
x x
x x x+
+ � +
Siogs qui il oïfeog agoûf oûlteplg bi lgs bifgoefhbgris is( x + :) ( x ‑ :), luing tifiogs;
:
:
:
( :)2 2
2 : ( :)( :) ( :)
2 :
( :)( :)
:
( :)
:
:
)
( )
(
x x x x
x x x x x
x x x
x x
x
x
x
x
x
x
�
�
+ ? +
� + + � +
+ �?
+ �
+?
+ �
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 523/726
9:0
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
h.
j.
a.
b.
i.
c.
n.
d.
e.
k.
8
Isth rispuisth si puibi seopleceahr hsï;
: :
( :)( :) ( :)( :)
(
( :)
:)
x x x
x x x x
x
x
x ++?
+ � + �
?�
Diogs gjtifebg lh rispuisth if su cgroh oès seopleceahbh, lg auhl bijiogsdhair seiopri.
j h j
h j j
++
�?
> 1
1 >
x x
x x
+ ��
+ +?
9 9.
9 9
x x
x x
+ ��
� +
: : 1 : .> 8: 1
x x x x
+ �� + �
: :
8 1.
2 9 3 x x x+
� + +?
: :
:
2 88 3 4 : 1
x
x x x x�
+ + + �?
: :
9
3 > : : 1 :
x
x x x x+ ?
+ + � �
: :
y x
xy x y xy�
� � ?
:
1 1
5 1
x
x x
+� ?
� �
: 1 :1 80 9
x x x x
+ � ?� � �
8. Iciatuhr lhs gpirhaegfis efbeahbhs jusahfbg hl rispuisth oès seopleceahbh.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 524/726
9:8
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Qiseñf 9
Oultepleahaeñf bi ixprisegfis rhaegfhlis
Yfebhb 8. Crhaaegfis hlnijrheahs
Ikioplg
Oulteplequiogs;:
: :
( :) 1
3 2
x x
x x
+�
�
Qgluaeñf.
Chatgreaiogs lhs ixprisegfis rhaegfhlis. :
: :
( :) 1
3 2
x x
x x
+�
�
:
( :) 1
3 ( :)
( :)
( :)
x x
x x
x
x
+? �
�
+
+
( :).
:. . ( :)1
1 x
x x
x
x
+?
�
( :)
: ( :)
x
x x
+?
�
If il ikiraeaeg hftiregr if ahbh phsg diogs efbeahbg agf gtrg aglgr, lgs chatgrisagoufis if il fuoirhbgr y if il bifgoefhbgr lgs auhlis si ahfailhf.
Phrh oultepleahr ixprisegfis rhaegfhlis, (qui teifif agog fuoirhbgr uf pglefgoegy agog bifgoefhbgr gtrg pglefgoeg), senh lgs senueiftis phsgs;
8. Chatgreai agoplithoifti tgbgs lgs fuoirhbgris y lgs bifgoefhbgris. :. Ahfaili lgs chatgris agoufis.
1. Oulteplequi lgs fuoirhbgris iftri se y luing lgs bifgoefhbgris iftri se.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 525/726
9::
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Ikioplg
Oulteplequiogs;1 2
: 1
x x
x x
��
�
Qgluaeñf
21
1: x x
x x�
�
�
2 :.:
:: :
x x
x x? ?
Siogs qui si vhf ahfailhfbg lgs chatgris agoufis if il fuoirhbgr y ifbifgoefhbgr dhsth gjtifir lh rispuisth ohs seopleceahbh.
Ikioplg
Oulteplequiogs;1
:
1 :>
1 1 5
x x
x x x
+ ��
� + +
Qgluaeñf
Chatgrezhogs lh ixpriseñf.
1
:
1 :>
1 1 5
x x
x x x
+ ��
� + +
:
:
( 1)
( 1)
( 1 5)
( 1 5
1
)1
x x x x
x x x
x
+? �
+ +
+ +?
�+
�
Ahfailhogs lgs chatgris agoufis if il fuoirhbgr y if il bifgoefhbgr isaretgsif il oesog aglgr quibhfbg agog risulthbg; 1 x + .
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 526/726
9:1
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
h.
j.
a.
b.
i.
c.
8
8. Zihleai lhs oultepleahaegfis senueiftis.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 527/726
9:2
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
If lgs aursgs hftiregris hprifbeogs qui phrh be-veber ufh crhaaeñf iftri gtrh efvirteogs il bevesgry luing oultepleahogs hsï;
Qiseñf 3
Beveseñf bi pglefgoegs
Yfebhb 8. Crhaaegfis hlnijrheahs
.
.
h a h b h b
j b j a j a� ? � ?
Phrh beveber ixprisegfis rhaegfhlis efveirth lh sinufbhcrhaaeñf (il bevesgr) y dhnh lh oultepleahaeñf.
Ikioplg
:
:
5 1
2 2
5 2
2
2
2
1
( 1)
1
( 1)
1
x x
x x
x
x
x
x x
x
x
x
x
x
� �� ?
+ +
� +� ?
+ �
+�
�+
+
? +
�
Ikioplgs
Bevebhogs.
> : > 5 > 5 31
1 5 1 : 1 : 3
�� ? � ? ?
�
Qeopleceahfbg tifiogs.
31 :8
3 :?
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 528/726
9:9
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
h.
j.
a.
b.
i.
c.
n.
d.
e.
k.
8
8. Prhatequiogs uf pgag oès lh beveseñf bi crhaaegfis y seoplecequiogs il risul-thbg bi ahbh ikiraeaeg.
: 1 2
: 3 1
1 :
: : :
1 1 :
: :
8> 89
4 8:
21 1
: 8
h j h j
x y xy
x x x xy x y
x x x x
x x x x
�
�� �
+ ��
� � +
: :
: :
: :
: :
1 : 3 83
9 2 :0
2 :8 82 24
1 :4 2 1:
x x x x
x x x x
x x x x
x x x x
� + + ��
� + + �
+ � + +�
+ � + �
3 9
: : :
32 2
83 83 1 1
x x
x y xy y�
� +
: 1 :
: :
1 8: :
2 2 :
x x x
x x x x
� ��
+ + +
:
:
1 5
2 :
x x
y xy
� ��
: :
: ::
x y x y
x xy y x y
� +�
� + �
: :
: : : 95 5 1 1
3 8: x y x y
x y x y� +�
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 529/726
9:3
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
: :
:
:
: :
: 8: 8:
8:
1 8 9( )2 1 3
1 8 9
2 1 3
5 2 8
:
0
8: 8
x x x
x
x x
x x x x x
x x
� � ? �
� � � ? �
� ?
Fgs pgbiogs bhr auifth qui diogs isaretg lh iauhaeñf agf ixprisegfis rh-aegfhlis h ufh iauhaeñf ouy sifaellh 5x ‑ 2 ? 80 qui lh pgbiogs risglvir
cèaeloifti agog lg dhaiogs h agftefuhaeñf.
5x ‑ 2 ? 80x5x ‑80x ‑ 2 ? 80x ‑ 80x
Diogs risthbg 80x if hojgs lhbgs y fgs quibh
Uh diogs vestg lhs gpirhaegfis jèseahs agf crhaaegfis hlnijrheahs y diogs hprifbe-bg h seopleceahrlhs auhfbg is pgsejli, hdgrh hpleahriogs istgs agfgaeoeiftgs if ilprgaisg bi risglvir iauhaegfis qui efvgluarhf ixprisegfis rhaegfhlis.
Qiseñf >
Qgluaeñf bi iauhaegfis agf ixprisegfisrhaegfhlis agf ufh vhrehjli
Yfebhb 8. Crhaaegfis hlnijrheahs
Phrh risglvir iauhaegfis rhaegfhlis senh lgs senueiftis phsgs;
8. Bitiroefi il oïfeog agoûf bifgoefhbgr bi lhs crhaaegfis.:. Oulteplequi hojgs lhbgs bi lh iauhaeñf pgr il oïfeog agoûf
bifgoefhbgr dhllhbg if il phsg hftiregr.1. Ileoefi lgs phråftises y ribuzah lgs tåroefgs sioikhftis.2. Zisuilvh lh iauhaeñf hpleahfbg prgpeibhbis bi lh enuhlbhb.9. Sirecequi lh sgluaeñf if lh iauhaeñf grenefhl.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 530/726
9:>
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
-x ‑ 2 ?0-x ‑2 + 2 ? 0 + 2-x + 0 ? 2-x ? 2
x ? -2
Isti vhlgr is lh sgluaeñf bi lh iauhaeñf, if isti ahsg is il iftirg finhtevg ‑2.
Hdgrh fgs quibh vireceahr isti vhlgr if lh iauhaeñf grenefhl
:
1 8 9
2 1 3 x x x
� ?
:
1 8 9
2 1 3
1 8 9
83 24 :2
5 8 80
24 24 24
80 9
24 :
( 2) ( 2) ( 2)
2
� ?
� ?� �
� ?� �
� ? �
� � �
Lg auhl biouistrh qui lh sgluaeñf dhllhbh is lh agrriath.
Sihogs gtrg ikioplg
Zisglvir lh iauhaeñf;
:
:
1
2 : 1 : 9 8:
x x x
x x x x
�� ?
� + � �
Chatgrezhogs il bifgoefhbgr bi lh crhaaeñf bil sinufbg lhbg bi lh iauhaeñf.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 531/726
9:4
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
:1
2 : 1 (: 1)( 2)
x x x
x x x x
�� ?
� + + �
Siogs qui il oïfeog agoûf bifgoefhbgr is (x ‑ 2) (:x + 1).
Hdgrh isarejeogs lhs crhaaegfis agf su bifgoefhbgr agoûf tifiogs;
:( 1)(: 1) ( 2)
( 2)(: 1) ( 2)(: 1) (: 1)( 2)
x x x x x
x x x x x x
� + �� ?
� + � + + �
Hdgrh oultepleahogs hojgs lhbgs bi lh iauhaeñf pgr il bifgoefhbgr agoûf
(x ‑ 2)(:x + 1) y seopleceahogs.
:( 1)(: 1) ( 2)
( 2)(: 1) ( 2)(: 1)( 2)(: 1) ( 2)(: 1) ( 2)(: 1)
x x x x x x x x x
x x x x x x
� + �� + � ? � +
� + � + � +
� �� �� �� �
� � � �
(x ‑ 1)(:x + 1) ‑ (x ‑ 2)x ? x:
If isth iauhaeñf iciatuhogs lhs gpirhaegfis efbeahbhs y lhs risglviogs.
: x: + 1x ‑ 3x ‑ 5 ‑ x: + 2x ? x:
x: + x ‑ 5 ? x:
x ‑ 5 ? 0
x ‑ 5 + 5 ? 0 + 5x ? 5
Sireceahogs lh sgluaeñf gjtifebh if lh iauhaeñf grenefhl
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 532/726
9:5
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
:
:
1
2 : 1 : 9 8:
x x x
x x x x
�� ?
� + � �
:
:
5 1 5 5
5 2 :.(5) 1 :(5) 9.(5) 8:
�� ?
� + � �
3 5 48
9 :8 83: 29 8:� ?
� �
3 1 48
9 > 809� ?
3 1 :>
9 > 19� ?
2: 89 :>
19 19 19� ?
:> :>
19 19?
8. Zisuilvh lhs senueiftis iauhaegfis y virecequi lh sgluaeñf.
9 : >
2 1 3 x x� ?
:
: 1 >
: x x x+ ?
:
1 9 88
: 2 x x x� ?
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 533/726
910
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
h.
j.
a.
b.
i.
c.
n.
8
9 > 8
1 8 2 5 1 x x x+ ?
+ + +
8 8 9
: 2 : 2 4 x x x+ ?
� + +
1 : 2: 8 : 2 x x x
� ?� + �
: 8 8
8 1 2 : : x x x� ?
+ � +
:
:
: 9 : 1
: 8 :
x x
x x x x
�� ?
+ � + �
:
3 5 : 5
1 : > : :8
x
x x x x
�� ?
+ � � �
:
1 80 9 3
: 8 : > 1 1
x
x x x x
++ ?
� � + �
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 534/726
918
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
x
x + 9
If lh sgluaeñf bi prgjliohs hphriaif ifufaehbgs qui bijiogs trhbuaer hl lifnuhkibi lhs ohtioèteahs, phrh chaelethrfgs isth thrih is hagfsikhjli lh prèateah agfsthftibi isti ikiraeaeg.
Qiseñf 4
Lifnuhki hlnijrheag y sgluaeñf bi prgjliohs
Yfebhb 8. Crhaaegfis hlnijrheahs
Hlnufgs ikioplgs agf su sgluaeñf
8. Yf fûoirg ohs uf tiraeg bi gtrg.
8
1 1
x x x x+ ? +
:. Il prgoibeg bi bgs fûoirgs
:
x y+
1. Il beiz pgr aeiftg bi uf fûoirg suohbg h isi fûoirg.
x + 0,8 x
2. Il viefti pgr aeiftg bi lh ahftebhb if qui uf fûoirg ixaibih 90.
(x ‑ 90) ¾ 0,:
9. Il bifgoefhbgr bi ufh crhaaeñf supirh if 9 hl fuoirhbgr.
Qih x il fuoirhbgr lh crhaaeñf is .
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 535/726
91:
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
3. Qe il fûoirg >: si bevebi pgr x, il agaeifti il agaeifti is 9 y il risebugis >.
Zisglveifbg lh iauhaeñf gjtifiogs x ? 81 y viogs qui;
>. Il bifgoefhbgr bi ufh crhaaeñf ixaibi hl fuoirhbgr if 1:. Qe si suohtris hl fuoirhbgr y seiti hl bifgoefhbgr, il vhlgr bi lh crhaaeñf is 9/4.Ifagftrhr lh crhaaeñf grenefhl.
Qe il fuoirhbgr bi lh crhaaeñf is x, iftgfais il bifgoefhbgr bi lh crha-aeñf is x + 1: y lh crhaaeñf is;
Luing si suoh 1 if il fuoirhbgr y > if il bifgoefhbgr y si enuhlh haefag gathvgs.
1 9
1: > 4
x
x
+?
+ +g sih 1 9
15 4
x
x
+?
+
Hl risglvir lh iauhaeñf ifagftrhogs qui lgs fûoirgs sgf 83 y 90 lgsauhlis shteschaif tgbhs lhs agfbeaegfis bil prgjlioh.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 536/726
911
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
4. Il bïnetg bi lhs biaifhs bi uf fûoirg bi bgs aecrhs supirh if 9 hl bi lhsufebhbis. Qe il fûoirg si bevebi iftri lh suoh bi sus bïnetgs il agaeiftiis > y il risebug 1. Dhllhr il fûoirg.
Qupgfnhogs qui il bïnetg bi lhs ufebhbis is x, iftgfais il bïnetg bi lhs
biaifhs is x + 9.
Lh suoh bi sus bïnetgs is iftgfais x + (x + 9)?:x + 9.Il fûoirg bi bgs bïnetgs is;
80.(x +9)+x ? 88x + 90, agog il fûoirg bevebebg iftri lh suoh bisus aecrhs bh > y su risebug is tris tifiogs;
88 90 1
>: 9 : 9
x
x x
+? +
+ +
Hl oultepleahr hojgs lhbgs bi lh iauhaeñf pgr :x+9 si gjteifi lh iauh-aeñf iquevhlifti
88x + 90 ? >(:x+9)+ 1
Dhaeifbg lhs gpirhaegfis y ribuaeifbg tåroefgs sioikhftis tifiogs.
1x ?8: bi bgfbi x ? 2.
Isti vhlgr is il bïnetg bi lhs ufebhbis pgr lg thftg il bïnetg bi lhs biaifhsis 2+9 ? 5.
Hsï il fûoirg jusahbg is 52.Hl vireceahr viogs qui si auopli tgbhs lhs agfbeaegfis bil prgjlioh
5281
01 >
5. Yfh hljirah si puibi llifhr pgr ufh llhvi if 89 dgrhs y bisgauphrsipgr uf bishnüi if :0 dgrhs. ·If auèftg teiopg si llifhrè lh hljirah se
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 537/726
912
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
hojgs si hjrif seoultèfihoifti7
Qgluaeñf
Lh llhvi llifh 8/89 bi lh hljirah if ufh dgrh.Il bishnüi bisgauph 8/:0 bi lh hljirah if ufh dgrh.Qupgfiogs qui hojhs llifhf lh pgraeñf 8/x bi lh hljirah if ufh dgrh.
Luing;
8 8 8
89 :0 x
? �
Il oïfeog agoûf bifgoefhbgr bi lhs crhaaegfis is; 30x. Iftgfais, seoultepleahogs lh iauhaeñf if hojgs lhbgs pgr 30x tifiogs;
30 308 8 8
( ) ( )89 :0 x
x x� ? �
Iciatuhfbg lhs gpirhaegfis y seopleceahfbg gjtifiogs lh iauhaeñf ique-vhlifti
30 ? 2x ‑1x
Luing, 30 ? x= pgr agfsenueifti lh hljirah si llifh if 30 dgrhs.
80. Hljirtg biogrh 2/1 bil teiopg qui utelezh Jirfhrbg if dhair uf trhjh- kg. Qe Hljirtg y Jirfhrbg kuftgs puibif iciatuhrlg if 8: dgrhs, ·auèftgteiopg thrbh ahbh ufg bi illgs if rihlezhr isi trhjhkg7
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 538/726
919
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Qgluaeñf
Jirfhrbg sglg si biogrh x dgrhs= luing if ufh dgrh rihlezhrè bil trhjhkg.
Hljirtg sglg thrbh 2x/1 dgrhs= luing if ufh dgrh rihlezhrè
21
8 1
2 x x?
Rrhjhkhfbg kuftgs tifiogs; 8 1 8
2 8: x x+ ?
Il oïfeog agoûf bifgoefhbgr bi lhs crhaaegfis is 8:x.
Oultepleahogs hojgs lhbgs bi lh iauhaeñf pgr 8:x y gjtifiogs;
(8: ) (8:8 1 8
( )2 8
): x x
x x? �+�
Iciatuhfbg lhs gpirhaegfis y seopleceahfbg gjtifiogs lh iauhaeñf ique-
vhlifti;
8: + 5 ? x
Luing x ? :8, is biaer, qui Jirfhrbg trhjhkhfbg sglg nhsthrïh :8 dgrhs
U Hljirtg sglg nhsthrïh 2(:8) :4
1? dgrhs.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 539/726
913
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
( , )hjsaesh
grbifhbh
x y� �
Yjeahr puftgs if il plhfg ahrtisehfg is ufh gpirhaeñf ûtel phrh lh nrhceahaeñf biriaths, aurvhs y cenurhs if nifirhl.
If il plhfg ahrtisehfg uf puftg si ujeah oibehfti lh hsenfhaeñf bi ufh phrikhgrbifhbh qui teifi bgs agopgfiftis; lh preoirh fgs efbeah il bisplhzhoeiftg
dgrezgfthl y lh sinufbh il bisplhzhoeiftg virteahl= lh preoirh agopgfifti si llhohthojeåf hjsaesh y lh sinufbh agopgfifti si llhoh lh grbifhbh bi lh phrikh. Hisths agopgfiftis si lis llhoh lhs aggrbifhbhs bil puftg.
Yfh phrikh grbifhbh si isareji agf lh fgthaeñf (x, y)
Qiseñf 5
Aggrbifhbhs riathfnulhris
Yfebhb :. Qestiohs bi iauhaegfis lefihlis if bgs vhrehjlis
Ikioplgs
(:, 1) is ufh phrikh grbifhbhqui agrrispgfbi h uf puftg uje-ahbg if il (E) preoir auhbrhfti agf bisplhzhoeiftg dgrezgfthlbi : ufebhbis dhaeh lh biriadhy bisplhzhoeiftg virteahl bi 1ufebhbis dhaeh hrrejh. Bi enuhlohfirh lh phrikh grbifhbh(-2,-:) agrrispgfbi h uf puftglgahlezhbg if il (EEE) tirair auh-
brhfti, agf uf bisplhzhoeiftgbi 2 ufebhbis h lh ezqueirbh y :ufebhbis dhaeh hjhkg.
If il plhfg ahrtisehfg il puftg bgfbi si agrthf lgs bgs ikis aggrbifhbgs x, y si
llhoh il puftg grenif y teifi aggrbifhbhs (0,0).
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 540/726
91>
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
8
8. Bhbhs lhs senueiftis phrikhs grbifhbhs, crifti h ahbh ufh bi illhs isarejh ilauhbrhfti if bgfbi si ujeah il puftg.
:. Yjequi if il plhfg ahrtisehfg lhs senueiftis phrikhs bi puftgs.
(9,9) (-1,-1) (-:,3) (9,:)
(8/:, 3) (2,-1/:) (0,-3) (->,0)
1. If ahbh ahsg trhai lh riath qui ufi lgs bgs puftgs bhbgs;
h. (-:,1) y (9,-:)
j. (-:,-2) y (8,>)
a. (-1,2) y (9,2)
b. (-2,:) y (-2,-9)
i. (-2,-2) y (4,4)
(9,-:) ES
(89,2)(-8,-80)
(-2,3)
(9,-5)
(->,-85)
(-2,4)
Phrikh grbifhbh Auhbrhfti if bgfbi istè il puftg
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 541/726
914
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
:
Lgs puftgs bil plhfg ahrtisehfg qui istèf sgjri il iki dgrezgfthl (iki x), teififgrbifhbh airg.
Ikioplg
Lgs puftgs (9,0), (8,0), (-1,0), (-9,0) tgbgs istèf sgjri il iki x. Bejûkilgs.
Lgs puftgs lgahlezhbgs sgjri il iki virteahl, (iki y), teifi hjsaesh airg.
Ikioplgs
Lgs puftgs (0,-2), (0,-:), (0,>/:), (0,4) tgbgs istèf if il iki y. Ziprisåfthlgsif il plhfg ahrtisehfg.
8. Yfh riath phsh pgr il puftg (0, :) y pgr il puftg (:, 0), gtrh riath phsh pgr lgspuftgs (-:,-:) y (2,2). Bejuki lhs bgs riaths y dhlli il puftg bgfbi si agrthflhs bgs riaths.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 542/726
915
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Qiseñf 80
Nrèahs bi iauhaegfis lefihlis agf bgs vhrehjlis
Yfebhb :. Qestiohs bi iauhaegfis lefihlis if bgs vhrehjlis
Lh cgroh nifirhl bi ufh iauhaeñf lefihl if bgs vhrehjlis x ,y is H x +J y ? Abgfbi H, J, A sgf fûoirgs rihlis y hbioès H y J fg sgf hojgs airg.
Lhs sgluaegfis bi ufh iauhaeñf lefihl if bgs vhrehjlis is il agfkuftg bi tgbhslhs phrikhs grbifhbhs (x, y) qui shteschaif lh iauhaeñf. Il agfkuftg sgluaeñf bi lhiauhaeñf teifi uf fûoirg efcefetg bi phrikhs grbifhbhs
Phrh bitiroefhr hlnufhs phrikhs bil agfkuftg sgluaeñf si hsenfhf vhlgris hrjetrhregsh x y si ahlaulhf lgs agrrispgfbeiftis vhlgris bi y .
Ikioplg
Ifagftrhr hlnufgs ilioiftgs bil agfkuftg sgluaeñf bi lh iauhaeñf 1x + y ? 3.
Qgluaeñf;
Bispikhogs y if lh iauhaeñfbhbh 1x + (-1x) + y ? 3 + (-1x)y gjtifiogs; y ? 3 ‑ 1x, hl bhrlivhlgris h x gjtifiogs lgs vhlgris
phrh y qui pgbiogs prisifthr ifufh thjlh agog lh senueifti;
Bi lh thjlh hftiregr pgbiogs vir qui lhs phrikhs (0,3), (8,1), (:,0), 1,-1), (-8,5) sgfsgluaegfis bi lh iauhaeñf 1x +y ? 3 y tgbhs isths phrikhs agrrispgfbif h puftgsqui pirtifiaif h lh nrèceah bi lh riath. Qe ufeogs istgs puftgs agf ufh lïfih, tgbgs
quibhf sgjri ish riath, qui is lh nrèceah bi lh iauhaeñf lefihl 1x + y ? 3.
x y ? 3 ‑ 1x
0 y ? 3
8 y ? 1
: y ? 0
1 y ?-1
-8 y ? 5
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 543/726
920
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
:x+y ? 3
Is eopgrthfti ebifteceahr ufh iauhaeñf lefihl Hx + Jy ? A. Siogs qui il ixpgfiftibi x is ufg y il ixpgfifti bi y thojeåf is ufg pgrqui x8 ? x= y8 ? y. H, J, A sgffûoirgs rihlis bgfbi H y J fg sgf hojgs airg.
Phrh bitiroefhr ufh riath jhsth agf ujeahrbgs puftgs bi illh, sef iojhrng, agfveifi dh-llhr pgr lg oifgs tris puftgs phrh agoprgjhrse sgf aglefihlis.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 544/726
928
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
2 x+ y ? 3
Ikioplgs
Rrhzhr lh nrèceah bi lh senueifti iauhaeñf 2 x + y ? 3.
Qgluaeñf
Preoirg bispikhogs y if lh iauh-aeñf y gjtifiogs y ? 3 ‑ 2 x. Luingdhaiogs lh thjulhaeñf agrrispgf-beifti agog si ouistrh ifsinuebh,bgfbi pgbiogs liir aefag phrikhsgrbifhbhs qui agrrispgfbif h aef-
ag puftgs bi lh riath.
x y ? 3 ‑ 2 x
0 3
8 :
: -:
1 -3
-8 80
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 545/726
92:
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
2:
>
x y ? �
0 :
> -:
-> 3
x
Ikioplg
Rrhai lh nrèceah bi lh iauhaeñf lefihl 2x + >y ? 82.
Qgluaeñf
Bispikhogs y
2x + (-2x) + >y ? 82 + (-2x)
0 + >y ? 82 ‑ 2x
> 82 2
> > >
y x? �
2:
>
x y ? �
Dhllhogs hlnufhs phrikhs auygs puf-tgs istèf if lh nrèceah bi lh riath.
Hl nrhceahr si gjteifi lh senueifti riath;
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 546/726
921
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
0 8
8 :: 1
-8 0
-: -8
- x+ y ? 8
Bi lh iauhaeñf lefihl Hx + Jy ? A, se H ? 0 fgs quibh Jy ? A, bispikhfbgy if isth ûlteoh iauhaeñf tifiogs y ? (A / J). Il sinufbg lhbg bi isth ûlteohiauhaeñf is uf fûoirg agfsthfti y hl dhair lh nrèceah bi isth iauhaeñf gjti-
fiogs ufh riath phrhlilh hl iki x.
Ikioplg
Nrhceahr ‑x + y ? 8
Qgluaeñf.
Bispikhogs h y .
-x + x + y ? 8 + x
0 + y ? 8 + x
y ? 8 + x
Ifagftrhogs hlnufhs phrikhs auygspuftgs iståf sgjri lh riath.
Hl nrhceahr si gjteifi lh senueiftiriath;
x y ? 8 + x
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 547/726
922
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
x y
y ? 2
Ikioplg
Lh riath y ? 2. Qe ujeahogs aefag puftgs bi isth riath qui agrrispgfbhf h lhsphrikhs ogstrhbhs if lh thjlh.
0 2
8 2
: 2
-8 2
-: 2
Hl nrhceahr si gjteifi lh senueifti riath.
Bi enuhl cgroh se if lh iauhaeñf lefihl Hx + Jy ? A, J ? 0 fgs quibh Hx ? A. Hl bispikhr h x gjtifiogs x ? (A / H). Il sinufbg lhbg bi isth ûlteoh iauhaeñfis uf fûoirg agfsthfti y hl dhair lh nrèceah bi isth iauhaeñf gjtifiogs ufh
riath phrhlilh hl iki y.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 548/726
929
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
x y
Hl nrhceahr si gjteifilh senueifti riath.
Agog ahbh ufg bi lgs ikis aggrbifhbgs is ufh riath ahbh iki teifi suiauhaeñf, hsï lh iauhaeñf bil iki x is y ? 0 y lh iauhaeñf bil iki y is x ? 0.
-1 1
-1 2
-1 0
-1 -1
-1 -9
Ikioplg
Dhair lh nrèceah bi lh iauhaeñf x ? -1. Pgbiogs thjulhr hlnufhs phrikhs quiagrrispgfbif h puftgs bi ish riath agog si elustrh if lh senueifti thjlh.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 549/726
923
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
8. Sirecequi se lh phrikh grbifhbh isareth crifti h ahbh iauhaeñf lh shteschai g fg.
h. 1x + y ? 0 (:, -3) j. y + :x ? 9 (1, 8) a. :x ‑ 1y ? 0 (3, 2) b. 2y ‑:x ? 9 (1, :) i. x + y ? 9 (-1,4)
:. Rrhai lh nrèceah agrrispgfbeifti h ahbh ufh bi lhs senueiftis iauhaegfis.
h. x + y ? 8 j. x ‑ y ? 9 a. :x ‑ 1y ? 3 b. 1x + y ? 0 i. x + :y ? -3
c. 1x ‑ 9y ? 89 n. 2x + >y ? 82 d. 3x ‑ 9y ? 4 e. 1x ‑ 2y ? > k. 2x ‑1y ? 8:
1. Dhllhr il puftg bgfbi si agrthf lhs nrèceahs bi lhs senueiftis phrikhs bi iauh-aegfis.
h. :x + y ? 88 x +1y ?84 j. ‑x + y ? 8 -1x + y ? -8
a. ‑x +y ? : x + y ? : b. ‑1x + y ? -3 x + y ? 3 i. x ? : x + 1y ? 9
8
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 550/726
92>
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Qiseñf 88
Qestiohs bi bgs iauhaegfislefihlis if bgs vhrehjlis
Yfebhb :. Qestiohs bi iauhaegfis lefihlis if bgs vhrehjlis
Bicefeaeñf. Il agfkuftg sgluaeñf bi uf sestioh bi bgs iauhaegfis if bgsvhrehjlis is il agfkuftg bi tgbhs lhs phrikhs grbifhbhs qui agfstetuyif sglu-aegfis agoufis h lhs bgs iauhaegfis. Is lh eftirsiaaeñf bil agfkuftg sgluaeñfbi ufh bi lhs iauhaegfis agf il agfkuftg sgluaeñf bi lh gtrh iauhaeñf.
Auhfbg si bejukhf lhs nrèceahs bi bgs iauhaegfis lefihlis if bgs vhrehjlis if ilplhfg ahrtisehfg, puibi prisifthrsi ufh bi lhs senueiftis setuhaegfis;
8. Lhs bgs riaths agefaebif if tgbgs sus puftgs. :. Lhs riaths fg teifif fefnûf puftg if agoûf= if thl ahsg lhs riaths sgf
phrhlilhs. 1. Lhs riaths si agrthf ixhathoifti if uf puftg.
Auhfbg si riqueiri ifagftrhr lh sgluaeñf agoûf bi bgs g oès iauhaegfis qui cgr-oh lg qui si bifgoefh uf sestioh, bijiogs ifagftrhr sgluaegfis qui shteschnh htgbhs lhs iauhaegfis bil sestioh, isti sirè il tioh h trhthr if isth siaaeñf.
Auhfbg lhs bgs riaths agefaebif if tgbgs sus puftgs il sestioh teifi efcefeths sglu-aegfis, ahbh puftg bi ufh riath istè thojeåf if lh gtrh. If isti ahsg biaeogs quiil sestioh is agfsestifti y teifi efcefeths sgluaegfis.
Auhfbg lhs bgs riaths fg teifif fefnûf puftg if agoûf, risulthf sir riaths phrh-lilhs, if isti ahsg il sestioh is efagfsestifti, is biaer, fg teifi sgluaeñf.
Auhfbg lhs bgs riaths si agrthf ixhathoifti if uf puftg, il sestioh is agfsestifti y teifi
sgluaeñf ûfeah, qui is priaeshoifti lh phrikh grbifhbh agoûf h lhs bgs riaths.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 551/726
924
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Iopizhriogs dhllhfbg sgluaegfis bi sestiohs lefihlis bi bgs iauhaegfis if bgsvhrehjlis ushfbg il oåtgbg nrèceag, qui agfsesti if nrhceahr ahbh ufh bi lhs iauh-aegfis if il plhfg ahrtisehfg phrh vir qui tepg bi sgluaeñf prisifth.
Ikioplg
Bhbg il sestioh bi iauhaegfis, bitiroefhr su sgluaeñf.
x ‑ y ? 8:x ‑ :y ? :
Pgbiogs thjulhr phrh dhair lh nrèceah bi ahbh iauhaeñf hsï;
Preoirh iauhaeñf. x ‑ y ? 8
Qinufbh iauhaeñf. :x ‑ :y ? :
Siogs qui hojhs riaths agfteifif lgs puftgs (0,-8), (8,0) y (:,8), luing hl trh- zhrlhs lhs riaths agefaebif if tgbgs sus puftgs, agog si ouistrh if il nrèceag.
If isti ahsg il sestioh is agfsestifti y teifi efcefeths sgluaegfis, if phrteaulhr lhstris phrikhs ogstrhbhs if ahbh thjlh sgf sgluaegfis agoufis, riprisifthf puftgs
agoufis h lhs bgs riaths.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 552/726
925
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
x y
0 -:
8 0
: :
x y
0 -8
8 0
: 8
x y
0 -:,9
8 -0,9
: 8,9
x y
0 -8
8 0
: 8
Ikioplg :
Bitiroefhr lh sgluaeñf bil sestioh bi iauhaegfis lefihlis pgr il oåtgbg nrèceag.
:x ‑ y ? :
2x ‑ :y ? 9
Preoirh iauhaeñf; :x ‑ y ? :
Qinufbh iauhaeñf; 2x ‑ :y ? 9
If lh nrèceah gjsirvhogsqui lhs riaths sgf phrhlilhs,pgr agfsenueifti il sestiohis efagfsestifti y fg teifisgluaeñf.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 553/726
990
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
x y
0 -1
8 -:
: -8
x y
0 8
8 0
: -8
Ikioplg 1
Bitiroefhr lh sgluaeñf bil sestioh bi iauhaegfis lefihlis pgr il oåtgbg nrèceag.
x ‑ y ? 1
x + y ? 8
Preoirh iauhaeñf; x ‑ y ? 1
Qinufbh iauhaeñf; x + y ? 8
If lh nrèceah gjsir-vhogs qui lhs riathssi agrthf if il puftg(:, -8), qui is lh sglu-
aeñf bil sestioh, hsï x ? := y ? -8, vhlgrisqui pgbiogs vireceahrriioplhzhfbg if lhsiauhaegfis bil sestioh;
x ‑ y ? 1 : ‑ (-8) ? 1
x + y ? 8 : +(-8) ? 8
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 554/726
998
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
8
8. Zisuilvh nrèceahoifti lgs senueiftis sestiohs bi iauhaegfis lefihlis.
h. x ? :
x + 1y ? 9
j. x + y ? 1
:x + y ? 2
a. x + y ? 2
x + :y ? >
b. :x + y ? 0
1x ‑ :y ?>
i. x ‑ y ? :
:x ‑ 1y ? 8
Hbioès bil oåtgbg nrèceag, bijiogs istubehr gtrgs oåtgbgs hlnijrheags qui fgs
piroethf risglvir sestiohs bi iauhaegfis lefihlis if cgroh priaesh.
Oåtgbg bi ileoefhaeñf
Il gjkitevg bi isti oåtgbg is gjtifir bgs iauhaegfis iquevhliftis h lhs bil sesti-oh grenefhl auyh suoh sih ufh sglh iauhaeñf qui agftifnh ufh sglh vhrehjli phrh
pgbirlh risglvir.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 555/726
99:
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Ikioplg 8
Zisglvir il sestioh bi iauhaegfis
x + y ? 3
:x ‑ y ? 1Qgluaeñf
Hquï pgbiogs suohr beriathoifti lgs preoirgs y sinufbgs oeiojrgs bi lhsiauhaegfis phrh gjtifir ufh sglh iauhaeñf.
x + y ? 3+ :x ‑ y ? 1
1x + 0 ? 51x ? 5
x?1
If il sestioh bi iauhaegfis il vhlgr bi x is enuhl h 1= phrh dhllhr il vhlgr bi y riioplhzhogs if auhlqueirh bi lhs iauhaegfis grenefhlis il vhlgr bi lh vhrehjli
x y bispikhogs y, hsï;
x + y ? 31 + y ? 31 + (-1) + y ? 3 + (-1)
0 + y ? 1y ? 1
Hquï diogs riioplhzhbg if lh preoirh iauhaeñf phrh ifagftrhr il vhlgr bi y qui is 1.
Lh sgluaeñf bil sestioh is x ? 1= y ? 1 Il puftg agrrispgfbeifti h lh phrikh (1,1) is il puftg bi agrti bi lhs bgs riaths,if isti ahsg il sestioh teifi sgluaeñf ûfeah.
Sirecequiogs lh sgluaeñf if il sestioh grenefhl.
x + y ? 3= 1 + 1 ? 3
:x ‑ y ? 1= :¾1 ‑ 1 ? 1
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 556/726
991
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Ikioplg :.
Zisglvir il sestioh bi iauhaegfis;
2x ‑ 1y ? 2
1x ‑ 9y ? 80
Hl dhair beriathoifti lh suoh bi lhs iauhaegfis fg si ileoefh fefnufhvhrehjli, if isti ahsg is fiaishreg oultepleahr ahbh iauhaeñf pgr uf fû-oirg hprgpehbg, bi thl ohfirh qui si gjtifnh uf sestioh iquevhlifti,
if bgfbi ufh bi lhs vhrehjlis bil sestioh, tifnh agiceaeiftis bi enuhl vhlgr,pirg bi senfgs agftrhregs, phrh qui hl suohr lhs iauhaegfis si ileoefi ufhbi lhs vhrehjlis.
Qe oultepleahogs lh preoirh iauhaeñf pgr 1 y lh sinufbh pgr ‑2, tifiogs;
2x ‑ 1y ? 2 1�� �® 8:x ‑ 5y ? 8:
1x ‑ 9y ? 80 ( 2)� �� � �® -8:x + :0y ? -20
Quohfbg oeiojrg h oeiojrg lhs iauhaegfis bil sestioh tifiogs.
8:x ‑ 5y ? 8:
+ -8:x + :0y ? -20
88y ? -:4
y ? (-:4/88)
Phrh gjtifir il vhlgr bi x, riioplhzhogs il vhlgr dhllhbg bi y if ufh bi lhs
iauhaegfis bil sestioh grenefhl, pgr ikioplg if lh sinufbh iauhaeñf;
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 557/726
992
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
1 x - 9 y ? 80
1 x ‑ 9(-:4/88) ? 80
1 x + 820/88 ? 80
1 x + 820/88 +(- 820/88) ? 80 + (- 820/88)
1 x + 0 ? 880/88 ‑820/88
1 x ? -10/88
10
88( )1
1 1
x �
?
10
11 x
�?
80
88 x
�?
Lh sgluaeñf bil sestioh is x ? -80/88= y ? -:4/88. Il sestioh is agfsestifti,teifi sgluaeñf ûfeah.
Lhs riaths si agrthf if il puftg (-80/88, -:4/88).
Pgbiogs vireceahr lh sgluaeñf ifagftrhbh riioplhzhfbg istgs vhlgris if ahbhufh bi lhs iauhaegfis bil sestioh grenefhl.
2x ‑ 1y ? -2= 2(-80/88) ‑ 1(-:4/88) ?-20/88 + 42/88? 22/88 ? 2
1x ‑ 9y ? 80 1(-80/88) ‑9(-:4/88) ? -10/88 + 820/88 ? 880/88 ? 80
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 558/726
999
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
8
8. Zisglvir lgs senueiftis sestiohs bi iauhaegfis y vireceahr il risulthbg.
h. x ‑ y ? 91x + :y ? 9
j. x ‑ y ? ::x ‑ 1y ? 8
a. x ‑ :y ? 0:x ‑y ? 3
b. :x + 1y ? 41x ‑ y ? 8
i. x ‑ :y ? 1
:x + 1y ? -8
c. 1x + y ? >:x ‑ y ? 1
n. x ‑ :y ? 21x + y ? -:
d. 9x + 2y ? ::x + 1y ? 9
e. 9x + :y ? :2x + 1y ? -2
k. x + :y ? 1:x + 2y ? 8
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 559/726
993
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
9 1(9)( :) ( 2)( 1)
2 :
80 8:
::
�? � � � �
� �
? � �
? �
Qgluaeñf bi uf sestioh bi bgs iauhaegfis lefihlis if bgs
vhrehjlis ushfbg bitiroefhftis
Yf hrrinlg bi lh cgroh;
88 8:
:8 ::
h h
h h
Qi llhoh uf bitiroefhfti bi grbif :x:. Isti bitiroefhfti teifi bgs celhs (lgs hrri-nlgs dgrezgfthlis) y bgs agluofhs (lgs hrrinlgs virteahlis). Lgs ilioiftgs bi lhs celhs
y bi lhs agluofhs sgf fûoirgs rihlis.
If ahbh ilioiftg viogs bgs sujïfbeais, il preoirg efbeah il fûoirg bi celh y ilsinufbg il fûoirg bi agluofh, bgfbi si lgahlezh isi ilioiftg, pgr ikioplg, ililioiftg h:: istè if lh sinufbh celh y if lh sinufbh agluofh.
H ahbh bitiroefhfti li pgbiogs hsenfhr uf vhlgr fuoåreag qui si ahlaulh hsï;
88 8:
:8 ::
h h
h h? 88h . ::h ‑ :8h . 8:h
Ikioplgs
: 1( :)(9) ( 8)(1)
8 9
80 1
>
�? � � �
�
? � +
? �
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 560/726
99>
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
:
8. Ahlauli il vhlgr bi ahbh bitiroefhfti.
h. 0 >
1 9
�
�
j. 88 80
3 >
�
� �
a.
1 9
1 9
�
�
b. 0,9 1
8,9 2�
i.
19
2
21
1� �
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 561/726
994
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Zinlh bi Arhoir phrh risglvir uf sestioh
bi iauhaegfis lefihlis agf bgs vhrehjlis
Qe tifiogs uf sestioh bi iauhaegfis lefihlis if bgs vhrehjlis bi lh cgroh;
88 8: 8
:8 :: :
h x h y a
h x h y a
+ ?
+ ?
Lh sgluaeñf bil sestioh bhbh pgr lh rinlh bi Arhoir is;
8 8:
: ::
88 8:
:8 ::
a h
a h x
h h
h h
B x
B? ?
88 8
:8 :
88 8:
:8 ::
h a
h a y
h h
h h
B y
B? ?
Phrh risglvir il sestioh hftiregr pgr lh rinlh bi Arhoir fiaisethogs ahlaulhr tris
bitiroefhftis bi grbif : x .
Bx is il bitiroefhfti auyh preoirh agluofh istè cgrohbh pgr lgs tår-oefgs efbipifbeiftis 8a , :a y lh sinufbh agluofh istè cgrohbh pgr lgsagiceaeiftis bi y.
By is il bitiroefhfti auyh preoirh agluofh sgf lgs agiceaeiftis bi x= lh
sinufbh agluofh isth cgrohbh pgr lgs tåroefgs efbipifbeiftis 8a y :a .
B is il bitiroefhfti auyh preoirh agluofh sgf lgs agiceaeiftis bi x yauyh sinufbh agluofh sgf lgs agiceaeiftis bi y, isti bitiroefhfti sillhoh il bitiroefhfti bil sestioh y cenurh if il bifgoefhbgr.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 562/726
995
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Qe tgbgs lgs bitiroefhftis teifif vhlgr airg, il sestioh is agfsestifti pirgteifi efcefeths sgluaegfis, (lhs riaths agrrispgfbeiftis h lhs iauhaegfis agef-aebif if tgbgs sus puftgs).
Qe B ? 0 y Bx y By sgf beciriftis bi airg, il sestioh is efagfsestifti, fgteifi sgluaeñf ( lhs riaths phrhlilhs h lhs iauhaegfis sgf phrhlilhs).
Qe B, il bitiroefhfti bil sestioh is becirifti bi airg, il sestioh is agfses-tifti y teifi sgluaeñf ûfeah (lhs riaths agrrispgfbeiftis h lhs iauhaegfis siagrthf if uf puftg).
Ikioplgs
8. Yshr lh rinlh bi Arhoir phrh risglvir il sestioh bi iauhaegfis;
2x ‑ 1y ? 3-:x + 9y ? 2
Qgluaeñf.
3 1
2 9
2 1
: 9
(3)(9) (2)( 1) 2:1
(2)(9) ( :)( 1) 82
x B
x B
�
�
�
� �? ? ? ? ?
� � �
2 3
: 2
2 1
: 9
(2)(2) ( :)(3) :4:
(2)(9) ( :)( 1) 82
y B
y B
�
�
�
� �? ? ? ? ?
� � �
Lh sgluaeñf bil sestioh is x ? 1= y ? :
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 563/726
930
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Lhs riaths agrrispgfbeiftis h lhs iauhaegfis phshf pgr il puftg (:,1), lhsgluaeñf is ûfeah, lh pgbiogs vireceahr riioplhzhfbg lgs vhlgris bi lhsvhrehjlis if lhs iauhaegfis bil sestioh.
2x ‑ 1y ? 3 2(1) ‑ 1(:) ? 3
-:x + 9y ? 2 -:(1) + 9(:) ? 2
:. Zisglvir il sestioh bi iauhaegfis.
x + 1y ? :x + 1y ? -8
Qgluaeñf
: 1
8 1
8 1
8 1
(:)(1) ( 8)(1) 5
(8)(1) 0(8)(1)
x B
x B
� � �? ? ? ?
�
Hquï B, il bitiroefhfti bil sestioh is airg lg qui fgs beai qui il sesti-oh is efagfsestifti, fg teifi sgluaeñf (lhs riaths agrrispgfbeiftis h lhs
iauhaegfis sgf phrhlilhs). If isti ahsg yh fg is fiaishreg bispikhr y, hlshjir qui B ? 0.
1. Zisglvir il sestioh.
:x ‑ y ? 82x ‑ :y ? :
8 8
: :
: 8
2 :
(8)( :) (:)( 8)
(:)( :) (2)( 8)
0
0
x B
x B
�
�
�
�
� � �? ? ? ?
� � �
: 8
2 :
: 8
2 :
(:)(:) (2)(8)
(:)( :) (2)(
0
08)
y B y
B �
�
�? ? ? ?
� � �
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 564/726
938
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Hquï tgbgs lgs bitiroefhftis teifif vhlgr airg, iftgfais il sestioh is agfsestiftipirg teifi efcefeths sgluaegfis, (lhs riaths agrrispgfbeiftis h lhs iauhaegfis agef-aebif if tgbgs sus puftgs).
Il oåtgbg bi sgluaeñf bi iauhaegfis lefihlis pgr bitiroefhftis is ouy pgtifti
auhfbg lgs agiceaeiftis bi lhs vhrehjlis sgf fûoirgs crhaaegfhregs g fûoirgs errhaeg-fhlis, yh qui is ouy cèael dhair lgs aèlaulgs hretoåteags, if thl ahsg is hagfsikhjliil usg bi lh ahlaulhbgrh aeiftïceah.
Ikioplg
Zisglvir il sestioh lefihl bi iauhaegfis ushfbg Zinlh bi Arhoir
80,> :
:
0,3 1 2
x y
x y
� ?
� ?
Qgluaeñf.
8:
: 0,>
2 1
80,>
:0,3 1
( : )( 1) (2)( 0,>)
( )( 1) (0,3)( 0,>)
x B x
B
�
�
�
�
� � �? ? ?
� � �
8:
( :)( 1) (2)( 0,>)
( )( 1) (0,3)( 0,>)
0,190980:9>0,>4949:3>9
0,2230:9202
x
x
� � �?
� � �
? ? ��
8:
8
:
:
80,3 2:
80,>
:0,3 1
( )(2) (0,3)( :)
( )( 1) (0,3)( 0,>)
y B
y B �
�
�? ? ?
� � �
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 565/726
93:
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
8:
8:
( )(2) (0,3)( :)
( )( 1) (0,3)( 0,>)
8,8982>8431:,9483:42:4
0,2230:9202
y
y
�?
� � �
? ? �
�
Lgs vhlgris bi lhs vhrehjlis if il ikioplg hftiregr bhf fûoirgs errhaeg-fhlis.
1
8. Phrh hcehfzhr sus agfgaeoeiftgs risuilvh lgs senueiftis sestiohs bi iauhaegfislefihlis.
h. : 8:3 85 x y x y� ? �+ ?
j. 1 : >
2 :2
x y
x y
� ?
+ ?
a. : 1
1 : 4
x y
x y
� ?
+ ?
b. 1 8
> 3
x y
x y
� ? �
+ ?
i. 9 8
88 2 8
x y
x y
+ ? �
+ ? �
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 566/726
931
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
c. : : :
3 > 4
x y
x y
� ?
+ � ?
n. 8
: 1 8
x y
x y
� ?
+ ? �
d. : 2 8
2 : 1
x y
x y
� ?
� ?
e. 2 5 5
: 3 81
x y
x y
� ? �
+ ?
k. 1 2 9
5 2 5
x y
x y
+ ?
+ ?
m. 89 5 9
4 >
x y
x y
� ? �
+ ?
l. 2 3 >
1 9 3
x y
x y
+ ?
+ ?
o. 1 8
: 3 :
x y
y y
� ? �
� ?
f. 0,9 0, 2 8
0,> 0, : 0,4
x y
x y
+ ?
� ?
g. 8 8
:1 9
1 8:
2 9
x y
x y
+ ?
� ?
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 567/726
932
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
8
Qiseñf 8:
Prgjliohs bi hpleahaeñf bi sestiohs lefihlis
Yfebhb :. Qestiohs bi iauhaegfis lefihlis if bgs vhrehjlis
Lgs sestiohs bi iauhaegfis lefihlis teifif nrhf hpleahaeñf if lh risgluaeñf bi prg-jliohs.
Ouadgs prgjliohs plhftihbgs if uf ifufaehbg si puibif risglvir oibehfti sesti-ohs bi iauhaegfis lefihlis if bgs vhrehjlis, bhogs h agftefuhaeñf hlnufgs ikioplgsrisuiltgs qui fgs elustrhf sgjri beciriftis hpleahaegfis
Kuhf efverteñ phrti bi su befirg hl 4% y il ristg hl 8:%. Il efnrisg gjtife-bg pgr hojhs efvirsegfis tgthlezñ $:22.000. Bi dhjir eftirahojehbg susefvirsegfis il efnrisg dujeirh sebg $ :>3.000.· Xui ahftebhb bi befirgutelezñ if ahbh efvirseñf7
Qgluaeñf
Kuhf efverteñ; x pisgs hl 4%,i efverteñ ,y pisgs hl 8:%. Luing bi lh efcgroh-aeñf bhbh if il prgjlioh tifiogs qui 0,04x + 0,8:y ? :22.000.
Qe Kuhf eftirahojeh lhs efvirsegfis risulth;
x pisgs hl 8:%
y pisgs hl 4%.
Bi bgfbi 0,8:x + 0,04y?:>3.000
Pgr lg thftg pgbiogs cgrohr il sestioh;
0,04x + 0,8:y ?:22.0000,8:x + 0,04y ?:>3.000
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 568/726
939
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Phrh chaelethr lh risgluaeñf bi isti sestioh bi iauhaegfis oultepleahogs lgslhbgs bi ahbh iauhaeñf pgr 800 phrh qui lgs agiceaeiftis bi lhs vhrehjlissihf fûoirgs iftirgs hsï si gjteifi il sestioh iquevhlifti;
4x +8:y ?:2.200.0008:x +4y ?:>.300.000
Zisglveifbg il sestioh gjtifiogs; x ? 500.000= y ? 8.>00.000.
Hl vireceahr istgs vhlgris if il sestioh grenefhl.
0,04x + 0,8:y ?:22.000
0,8:x + 0,04y ?:>3.000Rifiogs;
0,04(500.000) +0,8:(8.>00.000) ? :22.0000,8:(500.000) + 0,04(8.>00.000) ?:>3.000
Istgs risulthbgs fgs beaif qui lh sgluaeñf bil prgjlioh is agrriath
Luing Kuhf efverteñ $500.000 hl 4% y $ 8.>00.000 hl 8:%.
Bgs èfnulgs x y sgf agoplioifthregs y il èfnulg x oebi :9° oès qui ilèfnulg. Bitiroefhr lhs oibebhs bi lgs èfnulgs.
Qgluaeñf
Agog lgs èfnulgs sgf agoplioifthregs x + y ? 50, hbioès il èfnulg xoebi :3°. ohs qui il èfnulg y luing x ‑ y ?:3°. Il sestioh bi iauhaegfisfgs quibh;
x + y ? 50x ‑ y ? :3
:
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 569/726
933
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Zisglveifbg il sestioh tifiogs x ?94° phrh dhllhr il vhlgr bi y riioplhzgil vhlgr bi x if lh sinufbh iauhaeñf
94 ‑ y ? :3
y ? 1:°.
Lgs èfnulgs oebif 94°y 1:°. Agog pgbiogs vir sgf agoplioifthregs yhqui su suoh is 50°, hbioès lh becirifaeh iftri illgs is bi :3°, luing siauoplif tgbhs lhs agfbeaegfis bil prgjlioh.
Qe si teifif :44 aiftïoitrgs bi oglburh phrh dhair uf ohrag riathfnulhrauyg lhrng sih il bgjli bi su hfadg, ·auèlis bijif sir lhs beoifsegfis bilohrag7
Qgluaeñf
Qe x is il hfadg y il lhrng is y si teifi qui :x ? y (preoirh iauhaeñf bilsestioh), agog il ohrag is bi cgroh riathfnulhr su pirïoitrg is :x + :y yisth suoh is :44 luing lh sinufbh iauhaeñf is :x +:y ? :44 y il sestiohfgs quibh;
:x + :y ? :44:x ‑y ? 0
Zisglveifbg il sestioh tifiogs;
1y ? :44
Luing y ? 53 Ziioplhzhfbg isti vhlgr bi y if lh sinufbh iauhaeñf fgsquibh :x ‑ 53 ? 0 bi bgfbi x ? 24.
Lhs beoifsegfis bil ohrag sgf bi 24 aiftïoitrgs bi hfadg pgr 53 aiftï-oitrgs bi lhrng.
1
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 570/726
93>
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Yf fûoirg bi bgs aecrhs is sies ufebhbis oifgr qui il såptuplg bi lhsuoh bi sus bïnetgs. Qe lgs bïnetgs si eftirahojehf, il risulthbg ixaibi iftris h gfai viais il bïnetg bi lhs ufebhbis bil fûoirg grenefhl. Ifagftrhrbeadg fûoirg.
Qgluaeñf
Hftis bil eftirahojeg
bi bïnetgs
Bispuås bil eftirahojeg
bi lgs bïnetgs
Bïnetg bi lhs
ufebhbis x
Bïnetg bi lhs
biaifhs y
Bïnetg bi lhs
ufebhbis y
Bïnetg bi lhs
biaifhs xIl fûoirg is x + 80y
Lh suoh bi sus bïnetgs is x + y
Bi lh efcgrohaeñf bil prgjliohtifiogs qui
x + 80y ? > (x + y ) ‑ 3
Dhaeifbg lhs gpirhaegfis ti-fiogs;
x + 80y ? > x + >y ‑ 3-3x + 1y ? -3
Bevebeifbg if hojgs lhbgs bi lhiauhaeñf pgr ‑1 tifiogs;
:x ‑ y ? :
Isth is lh preoirh iauhaeñf bilsestioh.
Il fûoirg is y + 80x
Bi lh efcgrohaeñf bil prgjliohsi teifi qui
y + 80x ? 88x + 1
Zibuaeifbg tåroefgs sioikhf-tis tifiogs lh iauhaeñf;
x ‑ y ? -1
Isth is lh sinufbh iauhaeñf bilsestioh.
2
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 571/726
934
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Il sestioh bi iauhaegfis fgs quibh;
:x ‑ y ? :
x ‑ y ? -1
Zisglveifbg il sestioh pgr bitiroefhftis tifiogs.
: 8
1 8
: 8
8 8
(:)( 8) ( 1)( 8)9
(:)( 8) (8)( 8 8)
9 x
B x
B
�
� �
�
�
� � � ��? ? ?
� � �? ?
�
: :
8 1
: 8
8 8
(:)( 1) (8)(:)4
(:)( 8) (8) 8
4
8( )
y B
y B
�
�
�
� �? ? ? ? ?
� �
�
��
Pgr agfsenueifti il fûoirg is 49.
Sireceahaeñf.
Il såptuplg bi lh suoh bi sus bïnetgs is >(4 + 9) ? >x81 ? 58, quiiciatevhoifti is sies ufebhbis ohygr qui 49.
Hdgrh se si eftirahojehf lgs bïnetgs il fuivg fûoirg sirïh 94 quiis enuhl 88 x 9 +1, auopleåfbgsi hsï tgbhs lhs agfbeaegfis bilprgjlioh.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 572/726
935
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
8
8. Qe il lhrng bi uf riatèfnulg besoefuyi bgs aiftïoitrgs y il hfadghuoifth bgs aiftïoitrgs, su èrih si efarioifth 83 aiftïoitrgsauhbrhbgs. Qe il lhrng huoifth 9 aiftïoitrgs y il hfadg besoefuyi1 aiftïoitrgs il èrih huoifth 89 aiftïoitrgs auhbrhbgs. Ifagftrhril èrih bil riatèfnulg grenefhl.
:. Yf fûoirg bi bgs aecrhs supirh if auhtrg hl såxtuplg bi lh suohbi sus bïnetgs. Qe lgs bïnetgs si eftirahojehf, il risulthbg is bgsufebhbis oifgris qui il ñatuplg bil bïnetg bi lhs biaifhs bilfûoirg grenefhl. Dhlli beadg fûoirg.
1. Phjlg efverteñ phrti bi su befirg hl 8:% y il ristg hl 89%. Il efnrisgpgr hojhs efvirsegfis tgthlezñ $100.000. Qe dujeirh eftirahojeh-
bg sus efvirsegfis il efnrisg dhjrïh tgthlezhbg $:52.000. ·Xuåahftebhb bi befirg tifïh if ahbh efvirseñf7
2. Yf kgyirg agojefh grg bi :2 y bi 4 quelhtis y gjteifi grgbi 8: quelhtis. Qe tuveirh 3 gfzhs oès bi grg bi :2 quelhtis,gjtifbrïh grg bi 82,2 quelhtis. ·Auèfths gfzhs bi ahbh alhsibi grg teifi7
9. Qe il lhrng bi uf riatèfnulg huoifth bgs pulnhbhs y il hfadgbesoefuyi bgs, il èrih besoefuyi 83 pulnhbhs auhbrhbhs. Qe illhrng besoefuyi ufh pulnhbh y il hfadg huoifth bgs, il èrih siefarioifth if :0 pulnhbhs auhbrhbhs. Bitiroefi il èrih grenefhlbil riatèfnulg.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 573/726
9>0
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Yfh viz trhzhbh lh riath si ileni if il plhfg uf puftg qui fg istå if lh riathy si riioplhzhf lgs vhlgris phrh x � y. Qe lhs aggrbifhbhs bi isti puftg shtes-chaif lh bisenuhlbhb, tgbgs lgs puftgs bil sioeplhfg qui istèf bi isi lhbgbi lh riath sgf lh sgluaeñf phrh lh bisenuhlbhb. Qe lhs aggrbifhbhs bil puftgilinebg fg shteschaif lh bisenuhlbhb, lh sgluaeñf is il agfkuftg bi puftgs bilsioeplhfg qui istè hl gtrg lhbg bi lh riath.
Pgr ikioplg, se if fuistrh bisenuhlbhb x + y 6 8, tgohogs il puftg (0,0)y riioplhzhogs if lh bisenuhlbhb tifiogs qui 0 + 0 6 8= alhrhoifti lhs
aggrbifhbhs bi isti puftg fg shteschaif lh bisenuhlbhb, pgr thftg lh sgluaeñf
Il agfkuftg sgluaeñf bi ufh bisenuhlbhb lefihl if bgs vhrehjlis is uf agfkuftg bi efcefe-ths phrikhs grbifhbhs, (efcefetgs puftgs bil plhfg ahrtisehfg) qui cgrohf uf sioeplhfg.
Ikioplg
Zisglvir lh bisenuhlbhb x + y 6 8
Qgluaeñf
Isarejeogs lh bisenuhlbhb agog ufh iauhaeñf lefihl x + y ? 8, auyh nrèceah isufh lïfih riath, y trhzhogs lh riath, phrh lg auhl ujeahogs tris puftgs bi illh.
Qiseñf 81
Nrèahs bi bisenuhlbhbislefihlis if bgs vhrehjlis
Yfebhb :. Qestiohs bi iauhaegfis lefihlis if bgs vhrehjlis
0 8
-: 1
: -8
x y
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 574/726
9>8
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
is il agfkuftg bi puftgs bil sioeplhfg qui istè pgr ifaeoh bi lh riath. Ifisti ahsg, lgs puftgs bi lh riath, fg cgrohf phrti bi lh sgluaeñf, yh qui x + y is istreathoifti ohygr qui 8, se x + y dujeisi sebg ohygr g enuhl quiufg, tifbrïhogs lh bisenuhlbhb x + y 8 y if isti ahsg lgs puftgs bi lh riath x + y ?8 dhrïhf phrti bi lh sgluaeñf bi lh bisenuhlbhb.
Lh riath hphriai puftihbh yh qui fg pirtifiai h lh sgluaeñf bi lh bisenuhlbhb,se cuirh phrti bi lh sgluaeñf hphriairïh agog ufh riath agftefuh
Ikioplg :
Zisglvir lh bisenuhlbhb 1 x + y 2
Qgluaeñf.
Isarejeogs lh iauhaeñf lefihl 1 x + y ? 2
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 575/726
9>:
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Luing trhzhogs su nrèceah ujeahfbg tris puftgs bi isth riath if il plhfg.
0 2
8 8: -:
x y
Rgohogs uf puftg h uf lhbg bi lh riath, pgr ikioplg il puftg (0,0) riioplh- zhogs if lh bisenuhlbhb;
1(0) + 0 2
viogs qui isti puftg shteschai lh bisenuhlbhb, luing lgs puftgs bil qui istèpgr bijhkg bi lh riath is lh sgluaeñf bi isth bisenuhlbhb.
If isti ahsg lgs puftgs bi lh riath 1 x + y ? 2 dhaif phrti bi lh sgluaeñf, yh
qui lh bisenuhlbhb is bil tepg .
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 576/726
9>1
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
8
Pgbiogs gjsirvhr qui hl tgohr uf puftg bil plhfg pgr ifaeoh bi lh riath,pgr ikioplg il puftg (0,9) fg si shteschai lh bisenuhlbhb vihogs;
1(0) + 9 2
Istg senfeceah qui il puftg (0,9) fg istè if lh sgluaeñf, agog fg lg istè fefnufgbi lgs puftgs qui istèf pgr ifaeoh bi lh riath.
8. Ifagftrhr lh sgluaeñf nrèceah phrh lhs senueiftis bisenuhlbhbis.
h. x + y± 8
j. x ‑ y 6 1
a. y < :
b. x + y 6 0
i. : x ‑ y < 0
c. y± ‑ 1
n. x � 9
d. y < 1/:
e. x + y 6 :
k. y ‑ x 6 1
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 577/726
9>2
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Qiseñf 82
Zhïais y rhbeahlis
Yfebhb 1. Ixpgfiftis y rhbeahlis
Lh ixpriseñf senfeceah qui il fûoirg j is lh rhïz ifåseoh bi h y biji gaurrerqui jf ? h.
Il sïojglg si llhoh rhbeahl, il fûoirg f is il ïfbeai bil rhbeahl i efbeah su rhïz.Lh rhïz auhbrhbh teifi uf ïfbeai :, pgr lg nifirhl il ïfbeai bi lh rhïz auhbrhbh fg
si isareji hsï;
Lh ahftebhb qui istè biftrg bil rhbeahl si llhoh rhbeahfbg= if il ikioplg hftiregril rhbeahfbg is x.
Rgbgs lgs fûoirgs pgsetevgs teifif bgs rhïais auhbrhbhs, ufh pgsetevh (rhïz prefae-phl) y gtrh finhtevh. Phrh auhlqueir fûoirg pgsetevg x, isarejeogs lh rhïz auhbrhbhpgsetevh agog y lh rhïz auhbrhbh finhtevh agog .
Hlnufgs ikioplgs
Fûoirg Zhïz auhbrhbh pgsetevh Zhïz auhbrhbh finhtevh
13
48
8>
0,:9
0,08
822
>
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 578/726
9>9
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
0 0
8 8
2 :
3 :,22
5 1
8: 1,23
Auhfbg si jusah il vhlgr 8> g > is oikgr utelezhr lh ahlaulhbgrh yh qui istgsfûoirgs pgr sir errhaegfhlis teifif efcefeths aecrhs biaeohlis y fg sgf pireñbeags, lhahlaulhbgrh fgs puibi bhr ufh hprgxeohaeñf dhsth bi gadg g beiz aecrhs biaeoh-lis, if lh thjlh bikhogs efbeahbhs isths rhïais, agog suili dhairsi agf criauifaehauhfbg si trhjhkh agf fûoirgs errhaegfhlis.
Pgbiogs dhair lh nrèceah bi x if il plhfg ahrtiseh-fg bèfbgli vhlgris pgsetevg h x, phrh ahbh vhlgr bi xifagftrhogs uf vhlgr phrh y, qui fgs bitiroefh ufhphrikh grbifhbh agog lg viogs if lh senueifti thjlh.
x x ? y
Lh nrèceah si ilhjgrñ utelezhfbg il sgctwhri Birevi, uf ixailifti prgnrhoh qui hyubh h agoprifbir ouadgsprgaisgs ohtioèteags. Birevi is ufh ohrah rinestrhbh bi Rixhs Efstruoifts.
If lh nrèceah bi y ? x tgohogs sglhoifti lhs rhïais pgsetevhs bi x, pgr isg lh
nrhceah gjtifebh istè pgr ifaeoh bil iki x (vhlgris pgsetevgs), hbioès il rhbeahfbg
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 579/726
9>3
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
sglhoifti puibi tgohr vhlgris pgsetevgs, yh qui lh rhïz auhbrhbh bi uf fûoirgfinhtevg fg is uf fûoirg rihl agog lg viriogs ohs hbilhfti.
Lh rhïz aûjeah bi uf fûoirg h isareth is uf fûoirg j thl qui j1 ? h y isarejeogs
.
Ikioplgs
8. pgrqui :1 ? 4
:. pgrqui 11 ? :>
1. pgrqui (‑2)1 ? ‑32
2. pgrqui (80)1 ? 8.000
9. pgrqui (0,9)1 ? 0,8:9
Pgbiogs dhair lh nrèceah bi .
Li bhogs vhlgris hrjetrhregs h x y ahbh vhlgr bi x fgs bitiroefh uf vhlgr phrh y agog viogs if lh senueifti thjlh.
x
-4 -:
-8 -8
0 0
8 8
4 :
80
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 580/726
9>>
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Lh nrèceah si dezg if ufh ahlaulhbgrh nrhceahbgrh bi lh ceroh Rixhs Efstruoifts.
Bi enuhl ohfirh auhfbg lh rhïz aûjeah bi uf fûoirg fg is ixhath tifiogs uffûoirg errhaegfhl auyh ixpriseñf biaeohl is efcefeth y fg pireñbeah, agog il ahsgbi rhïz aûjeah bi 80, auyg vhlgr hprgxeohogs h :.89, il sïojglg senfeceah hprg-
xeohbhoifti enuhl.
Dhsth il ogoiftg diogs trhjhkhbg agf rhïais auhbrhbhs y rhïais aûjeahs pirg lgsrhbeahlis puibif tifir auhlqueir ïfbeai y hsï tifbriogs; rhïz auhrth, rhïz quefth,rhïz sixth y, if nifirhl, rhïz ifåseoh agog si ouistrh if lgs ikioplgs senueiftis;
22 48 1 1 48 pgrqui? ?
99 1: : ( :) 1: pgrqui� ? � � ? �
33 >:5 1 1 >:5 pgrqui? ?
>> 8:4 : : 8:4 pgrqui? ?
99
121 1 ( 1) 121 pgrqui� ? � � ? �
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 581/726
9>4
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Lhs ixprisegfis rhbeahlis qui teifif fûoirgs ïfbeais phris :, 2, 3, ... si llhohfrhïais phris, lh rhïz auhbrhbh is uf ikioplg bi rhïz phr. Lhs ixprisegfis rhbeahlisqui teifi ïfbeais eophris 1, 9, >, ... si llhohf rhïais eophris. Lh rhïz aûjeah y lhrhïz quefth sgf ikioplgs bi rhïais eophris.
Lh rhïz phr bi uf fûoirg finhtevg fg is uf fûoirg rihl.
Ikioplgs
fg is uf fûoirg rihl, pgrqui fg ixesti uf fûoirg rihl j thl quij: sih enuhl h ‑5.
fg is uf fûoirg rihl, pgrqui fg ixesti uf fûoirg rihl j thl quij2 sih enuhl h ‑83.
Pgr lg thftg auhfbg uf rhbeahl teifi ïfbeai phr su rhbeahfbg
biji sir fg finhtevg phrh qui il risulthbg sih uf fûoirg rihl.
Lhs rhïais phris bi fûoirgs finhtevgs grenefhf uf agfkuftg llhohbg il agfkuftg bilgs fûoirgs agoplikgs, qui viriogs if pgstiregris ahpïtulgs.
Qe f is eophr lh rhïz ifåseoh bi h= f h is seiopri uf fûoirg rihl fg eopgrth se h is pgsetevg g finhtevg.
Ikioplgs
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 582/726
9>5
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
If isth ufebhb ixtifbiriogs il ahopg bi haaeñf bi lhs rinlhs bi lgs ixpgfiftistrhthbgs if lhs ufebhbis hftiregris y hoplehriogs sus hpleahaegfis if il èlnijrh.Ziagrbiogs lhs prgpeibhbis jèseahs bi lgs ixpgfiftis phrh h, j fûoirgs rihlisagf h 0, j 0 y o, f fûoirgs fhturhlis.
Qiseñf 89
Ixpgfiftis crhaaegfhregs pgsetevgs
Yfebhb 1. Ixpgfiftis y rhbeahlis
Qe f is uf fûoirg fhturhl ohygr qui ufg y is uf fûoirg rihl
iftgfais bicefeogs8
8f ff x x x? ?
Bijiogs tifir if auifth isths aefag prgpeibhbis bi lgs ixpgfiftis iftirgs pgse-
tevgs phrh hoplehrlhs h ixpgfiftis finhtevgs y crhaaegfhregs.
Ixpgfiftis crhaaegfhregs
8. o f o fh h h
+Þ ?
:. ( )o f o fh h
Þ?
1. ( )o o ohj h j?
2.o
o f
fh hh
�? o f
9. ( )
oo
o
h h
j j?
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 583/726
940
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Ikioplgs elustrhtevgs
8. 8:5 5 1? ?
:.
8:83 83 2
5 5 1
� �? ?� �
� �
1. ]_
81 132 32 2� ? � ? �
2.
89
98 8 8
1: 1: :
� �? ?� �
� �
9. ]_
82 2 xyz xyz?
Bi enuhl ohfirh pgbiogs isarejer ixprisegfis agf rhbeahlis if cgrohs iquevh-liftis agf ixpgfiftis crhaaegfhregs.
Ikioplgs
8. 89
98 8
x x
� �? � �
� �
:. ]822 9 9 xyz xyz?
1. ()]899 8 8 x x+ ? +
2. ]811 :> :>� ? �
9.
8>
>8 8
h j h j
� �? � �+ +� �
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 584/726
948
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Pgbiogs hoplehr lh bicefeaeñf bi8f x phrh dhairlh ixtifsevh h ixpgfiftis crhaaeg-
fhregs pgsetevgs, pgr ikioplg.
1 8: :
1 112 2 2 : 4� � � �? ? ? ?
� �� �
If nifirhl tifiogs lh senueifti rinlh, se o y f sgf iftirgs pgsetevgs y x is uf fû-oirg rihl fg finhtevg;
fo
oof f x x x� �? ?
� �
Ikioplgs
8. :1
::1:> :> 1 5� �? ? ?
� �g
:1 :1 1:> :> >:5 5? ? ?
:. 12
1 1
28 8 8 8
83 83 : 4
� �� � � �? ? ?� � � þ� �
� � � �� �g
1. ]_21
221 1 214 4 : 83 x x x x� �� �� ? � ? � ?� � � �
G thojeåf si puibi iciatuhr hsï;
]_21
2 21 1 214 4 : 83 x x x x� � � �� ? � ? � ?� � � �
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 585/726
94:
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Ikioplgs
8. 1
1
8 8
4 4 98:
�
? ?
:. 8
8
8 8>
> >
�? ?
1. 2
2
8 880
80 80.000
�? ?
2. 3
3
8 880
80 8.000.000
�? ?
9. 9
9
8 88 8
8 8
�? ? ?
Qiseñf 83
Ixpgfiftis finhtevgs
Yfebhb 1. Ixpgfiftis y rhbeahlis
Il senfeceahbg bil ixpgfifti finhtevg
lg bicefeogs bi lh senueifti ohfirh;
8o
oh
h
�?
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 586/726
941
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Bi lh oesoh cgroh uf crhaaegfhreg agf fuoirhbgr ufg y bifgoefhbgr ufh ixpri-señf agf ixpgfifti si puibi isarejer agf ixpgfifti finhtevg hsï;
9
9
8>
>
�?
8:
8:
880
80
�?
1
1 1
9 89 9 >
> >
�� �? ? �� �
� �
:1
:1 :1
4 8
4 4 8080 80
�� �
? ? �� �� �
4
4 4
2 82 2 9
9 9� �
� �? ? �� �
� �
Yfh jhsi airg ilivhbh h uf ixpgfifti finhtevg fg teifi uf vhlgr bicefebg.
Ikioplg
1
1
8 80
0 0
� ? ?
If isti ahsg fgs ifagftrhogs agf ufh beveseñf pgr airg qui yh shjiogs qui fgteifi fefnûf risulthbg.
Pgbiogs bicefer if cgroh seoelhr ixprisegfis agf ixpgfiftis crhaaegfhregs finh-tevgs if nifirhl
8of
of
hh
�?
Bgfbi o/f biji sir uf crhaaegfhreg pgsetevg seopleceahbg.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 587/726
942
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Ikioplgs
1
:1:
8:
:
�
?
]_]
9:
9:
88
8 x
x
�
+ ?+
9
:
9:
8 8
1 8
1
�
� �?� �
� � � �� �� �
14
14
:
:
84
4 x
x
�
� �+ ?� �� �+� �
]_1
2
12
848
48
�
?
Bi lhs ixprisegfis agf ixpgfiftis crhaaegfhregs finhtevgs pgbiogs phshr h ix-prisegfis agf rhbeahlis y veaivirsh, agog si gjsirvh if lgs senueiftis ikioplgs.
8.1
9
19 919
8 8 81
:>1 1
�
? ? ?
:. ]_]_]
>:
>
: >
8 8 x h
x h x h
�
+ ? ?
+ +
1. ]_]
8:
8:
8 8:
: : x
x x
�? ?
2. ()()
(91
91
:
9 ::1
: :: 8
88
x
x x
�
? ? +++
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 588/726
949
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Qiseñf 8>
Gpirhaegfis agf rhbeahlis
Yfebhb 1. Ixpgfiftis y rhbeahlis
Agfalueogs qui f f fhj h h? is biaer, lh rhïz ifåseoh bi ufprgbuatg is enuhl hl prgbuatg bi lhs rhïais ifåseohs.
:. 8 8
8
f f
f
h h
j j
� �?� �
� �
Ixprishbg if tåroefgs bi rhbeahlis lh hftiregr enuhlbhb quibh;
f
ff
h h
j j?
8 8
8
f f
f
h h
jj
� �?� �
� �
Il bgoefeg bi lhs gpirhaegfis agf rhbeahlis fgs ixeni il agfgaeoeiftg bi hlnufhsprgpeibhbis jèseahs bi lh rhbeahaeñf.
Dhy ouadhs prgpeibhbis bi lgs ixpgfiftis qui teifif su iquevhlifti if lh fgth-aeñf agf rhbeahlis agog viogs h agftefuhaeñf.
8. ]_8 8 8f f fhj h j?
g thojeåf
]_8
8 8f f ff f fhj h jhj h h? ? ?
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 589/726
943
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Qe f h y f j sgf fûoirgs rihlis iftgfaisf
ff
h h
j j? j 0
Qi puibif hpleahr lhs prgpeibhbis bi lgs rhbeahlis phrh ixprishr if su cgroh oèsseopli ufh ixpriseñf qui agftifnh ixpgfiftis crhaaegfhregs g rhbeahlis.
Ikioplgs
9
2
2
:
8:4
32 :
32. :. .
4. . :
x
x x
x x
x x
? Þ
?
?
91
:2 x
9 1 :1 1
1 :1 1
:1
:2 4.1. .
4. . 1.
: . 1 .
x x x
x x
x x
?
?
?
91
1
21:
4
x
x
�
9 91
11
21
11 1
1
21: 21:
44
92
:> . :
1 . :
x x
x x
x
x x
x x
� �?
? �
? �
? �
:
299 xy x
: :
:
29 29
99
5 1
xy xy
x x
y y
?
? ?
9>9
1
y
y
9 9
2 :
>9 >9
11
:9 9
y y
y y
y y
?
? ?
>1
1
:21
5
x
x
> >1
1
1
3 :1
:21 :21
55
:> 1
x x
x x
x x
?
? ?
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 590/726
94>
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Quoh y risth bi ixprisegfis agf rhbeahlis
Lhs ixprisegfis qui teifif rhbeahlis agf il oesog ïfbeai y il oesog rhbeahfbgsi llhohf rhbeahlis sioikhftis.
Pgr ikioplg, 1 >, 9 >, 80 >� sgf rhbeahlis sioikhftis.
Oeiftrhs qui 11 9, 2 :, 80 >� fg sgf rhbeahlis sioikhftis.
Pgbiogs suohr y risthr sglg rhbeahlis sioikhftis.
2 42 x y
2 4 2 422 2
:
. x y x y
xy
?
?
1 31 x y
1 3 1 3 :11 1. . x y x y x y? ?
11 98:( 8) x +
11
11 1
98:( 8)
98:. ( 8)
4( 8)
x
x
x
+
? +
? +
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 591/726
944
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Ikioplgs
8. Quohr
1 : 9 : 80 :
(1 9 80) :
84 :
+ +
? + +
?
:. Iciatuhr lhs gpirhaegfis efbeahbhs.
4 9 > 9 88 9 9
(4 > 88 8) 9
� + �
? � + �
80 9?
1. Iciatuhr lhs gpirhaegfis efbeahbhs y seopleceahr.
:> 8:�
Preoirg bijiogs bisagopgfir lgs rhbeahlis y jusahr rhbeahlissioikhftis phrh pgbir risthr.
:> 8:
5.1 2.1
5. 1 2. 1
1 1 : 1
(1 :) 1
1
�
? �
? �
? �
? �
?
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 592/726
945
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
2. Iciatuhr lhs gpirhaegfis y seopleceahr.
: 8: 1 24 1 1� +
Bisagopgfiogs pgr siphrhbg ahbh rhbeahl phrh jusahr rhbeahlissioikhftis.
: 8: 1 24 1 1
: 2.1 1 83.1 1 1
: 2. 1 1 83. 1 1 1
:(:). 1 1(2) 1 1 1
2. 1 8: 1 1 1
(2 8: 1). 1
9 1
� +
? � +
? � +
? � +
? � +
? � +
? �
9. Dhair lhs gpirhaegfis y seopleceahr.
11 183 92 :2� +
11 1
1 1 1
1 11 1 1 1
1
1
1 1
1 1
1
83 92 :2
4.: :>.: 4.1
4. : :>. : 4.
:. : 1 :
(: 1) :
: 1
: 1
: 1:
1
� +
? � +
? � +
?
+
? �
�
+
� +
?
Gjsårvisi qui sglhoifti if lgs bgs preoirgs tåroefgs cui pgsejli dhllhr tåroe-
fgs sioikhftis.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 593/726
950
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
8
8. Zihleai lhs gpirhaegfis y seoplecequi su rispuisth.
h. 1 :>+
j. 4 1:+
a. 54 90�
b. >: :00+
i. 84 : 90+
c. 1 1:2 1+
n. 1 183 8:4+
d. 1 1: 8:9 9 32�
e. 1 13 :> 8: :83+
k. 54 90 >:� �
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 594/726
958
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Oultepleahaeñf y beveseñf bi ixprisegfis agf rhbeahlis
Lhs ixprisegfis agf rhbeahlis qui teifif il oesog ïfbeai si puibif oultepleahr ybeveber.
Ikioplg
8. Oultepleahr
1 3 : 1�
Hpleahogs lhs prgpeibhbis agfouthtevh y hsgaehtevh bi lh oul-tepleahaeñf phrh oultepleahr pgr siphrhbg lgs agiceaeiftis y lgsrhbeahlis agog si dhai if il senueifti ikioplg;
1 3 : 1 1(:) 3 1
3 3 1 3 5 :
3 5 : 3 1 :
84 :
� ? �
? � ? �
? � � ? � �
?
:. Oultepleahr
1 1(2 4 9 80)�
Hquï hpleahogs lh prgpeibhb bestrejutevh bi lh oultepleahaeñfy iciatuhogs lhs gpirhaegfis agog auhfbg si oultepleah ufogfgoeg pgr uf pglefgoeg hsï.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 595/726
95:
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
(2 4 9 80)
.2 4 .9 80
8: :2 89 10
8: 2.3 89 10
8: 2 3 89 10
8:(:)
1 1
1 1
3 89 10
:2 3 89
1
10
1
�
? �
? �
? �
? �
? �
? �
1. Oultepleahr ( > :)+ pgr ( > 1 :)�
If isti ahsg iciatuhogs lhs gpirhaegfis agrrispgfbeiftis h lhoultepleahaeñf bi bgs jefgoegs.
( > :)( > 1 :)
>. > >.1 : :. > :.1 :
25 1 82 82 1 2
> : 82 3
8 : 82
+ �
? � + �
? � + �
? � �
? �
2. Oultepleahr ( 1 9)( : 80) x x� +
Qgluaeñf.
:
:
:
( 1 9)( : 80)
1 . : 1 . 80 9. : 9. 80
3 10. 80. 90
3. 10. 80. :9 :
3. 10. 80. 9 :
x x
x x x x
x x x
x x x
x x x
� +
? + � �
? + � �
? + � � �
? + � �
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 596/726
951
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Jefgoegs agfkunhbgs
Il agfkunhbg bil jefgoeg h + j is il jefgoeg h ‑ j, h su viz il agfkunhbgbi h ‑ j is il jefgoeg h + j.
Ikioplgs
8. Il agfkunhbg bi 1 4+ is 1 4�
:. Il agfkunhbg bi 8 2 9� is 8 2 9+
Gjsirvhaeñf
Il prgbuatg bi lgs jefgoegs
agfkunhbgs (h + j) (h ‑ j) ? h: ‑ j:
Hbioès (h ‑ j) (h + j) ? h: ‑ j:
Istubehfti Rrhfscgroiogs - Fhreøg
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 597/726
952
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Beveseñf bi ixprisegfis agf rhbeahlis
Phrh beveber ixprisegfis agf rhbeahlis bijiogs rhaegfhlezhr il bifgoefhbgr bi lhcrhaaeñf is biaer riioplhzhrlg pgr uf fûoirg rhaegfhl.
Ikioplg
8. Iciatuhr lh beveseñf bi > :�
Qgluaeñf
> :
>
:
�
?
If isti ahsg si oultepleah thftg il fuoirhbgr agog il bifgoe-
fhbgr pgr:
, qui is il bifgoefhbgr bi lh ixpriseñf grenefhly fgs quibh.
:
:
> >. 82 82
:: :. 2? ? ?
Gjsirvi qui lh rispuisth is uf fûoirg errhaegfhl, si puibi
gjtifir ufh hprgxeohaeñf if cgroh biaeohl dhaeifbg if lhahlaulhbgrh il agaeifti
828,4>04:4351
:�
Zhaegfhlezhr lgs bifgoefhbgris if ahbh ixpriseñf.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 598/726
959
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
:. 9
4
Qgluaeñf.
9 9.
4 4.
20 2. 80
4 4
: 80
4
80
4 2
4?
? ?
? ?
1. 9
: 1+
If isti ahsg bijiogs oultepleahr il fuoirhbgr y il bi-fgoefhbgr bi isth ixpriseñf pgr il agfkunhbg bil bifg-oefhbgr hsï;
(()(()
()
()
()
()
9. : 19
: 1 : 1 : 1
9. : 1
:. : :. 1 1. : 1. 1
9. : 1
2 5
9. : 1
: 1
9. : 1
8
9. : 1 9. : 9 1
�?
+ + �
�?
� + �
�?
�
�?
�
�?
�
? � � ? � +
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 599/726
953
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
2. 8>
2 88�
Qgluaeñf.
: :
8> 8>(2 88)
2 88 (2 88)(2 88)
8>(2 88)
2 ( 88)
34 8> 88
83 88
34 8> 88
9
+?
� � +
+?
�
+?
�
+?
:
8. Iciatuhr lhs gpirhaegfis.
h. 92 :2 890� +
j. > 9 80 9 2 9� �
a. 1 > 9 > >� +
b. 3 : 2 x x x� �
i. 1 2 : xy xy xy+ �
c. : :2 92 13+ �
n. 29 40 8:9� +
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 600/726
95>
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
d. 84 8: 53+ �
e. 1 18:4 84 54 83+ � �
k. 2
32 84 90+ +
m. 1. :
l. (1. : 9. 3 : 80�
o. ()(8 9 1 : 9+ �
f. ()(: 1 2 : 1 1 :� +
g. ()(1 : 9 1 : : x y x y� +
:. Beveber y rhaegfhlezhr il bifgoefhbgr.
h. 899
j.5
:>
a. (9 1
89
+
b.((8 :
8 :
+
�
i.((9 : 80
1 : 9
+
�
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 601/726
954
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Rgbg fûoirg pgsetevg if fgthaeñf biaeohl si puibi isarejer agog il prg-buatg bi bgs chatgris, bgfbi il preoir chatgr is uf fûoirg ohygr g enuhlqui 8 y oifgr bi 80= il sinufbg chatgr is ufh pgtifaeh bi 80.
Qiseñf 84
Fgthaeñf aeiftïah
Yfebhb 1. Ixpgfiftis y rhbeahlis
Isth isareturh fuoåreah si utelezh criauiftioifti phrh ixprishr if cgroh agopha-
th ahftebhbis ouy nrhfbis g ahftebhbis ouy piquiøhs qui vhf bisbi lhs beoif-segfis bil ufevirsg dhsth beoifsegfis bil fûalig htñoeag.
Agf isth fgthaeñf aeiftïceah si chaeleth lh isareturh bi fûoirgs agf ouadhs aecrhs.
Ikioplgs
Ixprishr if fgthaeñf aeiftïceah lgs senueiftis fûoirgs.
8. :.000.000
Qgluaeñf; :.000.000 ? :x803
:. 0,002
Qgluaeñf; 0,002 ? 2x80-1
1. 8.000.000.000.000
Qgluaeñf; 8.000.000.000.0000 ? 8x808: ? 808:
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 602/726
955
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
8
2. :5.540.000.000
Qgluaeñf; :5.540.000.000 ? :.554x 8080
9. 0,0000000000000000000000083>1
Qgluaeñf; 0,0000000000000000000000083>1 ?8,3>1x80-:2
8. Ixprisi il fûoirg bhbg if fgthaeñf aeiftïceah.
h. 15.000j. 8>0.000
a. 0,000>4
b. 8>.300.000
i. 45.400.000
c. 0,0000053n. 0,000023
d. 9.810
e. 14.900
k. 0,000:9
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 603/726
300
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Qiseñf 85
Eftrgbuaaeñf
Yfebhb 2. Iauhaegfis auhbrèteahs
If uf ahpïtulg hftiregr si trhthrgf lhs prgpeibhbis bi lh rhïz auhbrhbh y si istubeñagog tgbg fûoirg pgsetevg teifi bgs rhïais auhbrhbhs, ufh pgsetevh (qui llhohogsrhïz prefaephl) y gtrh finhtevh, dhsth hdgrh diogs utelezhbg prefaephloifti lh rhïzauhbrhbh pgsetevh, hl risglvir ufh iauhaeñf bi sinufbg nrhbg bijiogs trhthr agf
lgs bgs vhlgris bi lh rhïz auhbrhbh.
Ziagrbiogs qui;
Istg pgrqui hl ilivhr hl auhbrhbg auhlqueirh bi lgs bgs vhlgris 2 g ‑2 fgs bh agogrisulthbg 83. Yfh cgroh prèateah bi efbeahr lhs bgs rhïais auhbrhbhs bi uf fûoirgis utelezhfbg il sïojglg , hsï 83 ? 2 fgs ouistrh lh prisifaeh bi lhs bgs rhïaisauhbrhbhs bil fûoirg 83.
If nifirhl se
Gjtifeifbg hsï lgs bgs vhlgris bi x qui hl ilivhrlgs hl auhbrhbg fgs bh il vhlgr x: is biaer lgs vhlgris qui shteschaif lh iauhaeñf qui is ufh iauhaeñf sifaellhbi nrhbg bgs g bi sinufbg nrhbg. Fuistrg gjkitevg if isth ufebhb is hprifbir hrisglvir auhlqueir iauhaeñf bi sinufbg nrhbg if ufh vhrehjli, llhohbh thojeåfiauhaeñf auhbrèteah.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 604/726
308
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Ikioplgs
Zisglvir if ahbh ahsg lh iauhaeñf y vireceahr lhs sgluaegfis;
8. x: ? 8
Qgluaeñf; x ? ¸ 8 pgrqui 8: ? 8 y (-8): ? 8
:. x : ? 25
Qgluaeñf; x ? ¸ > pgrqui >: ? 25 y (->): ? 25
1. x : ? 4
Qgluaeñf; pgrqui
Lh hftiregr iauhaeñf teifi bgs sgluaegfis qui sgf rhïais auh-brhbhs fg ixhaths, yh shjiogs qui istgs vhlgris agrrispgfbifh fûoirgs errhaegfhlis qui sgf fûoirgs rihlis auyh ixpriseñfbiaeohl is efcefeth y fg pireñbeah y hphriaif agf ouadh cri-auifaeh auhfbg risglviogs iauhaegfis auhbrèteahs.
2. x: ? 8>
Qgluaeñf;
pgrqui
Auhfbg lhs sgluaegfis sgf fûoirgs errhaegfhlis fgs pgbiogshpgyhr if lh ahlaulhbgrh aeiftïceah phrh dhair lh agoprgjhaeñf.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 605/726
30:
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
9. : 9 90 x + ?
If isti ahsg heslhogs preoirg il tåroefg qui agfteifi lh vhreh-jli y luing risglviogs agog if lgs ahsgs hftiregris.
: 9 90 x + ? Quohogs il gpuistg bi 9 if hojgs lhbgs.:
:
:
9 ( 9) 90 ( 9)
0 29
29
29 5 9 5 9 1 9
x
x
x
x
+ + � ? + �
+ ?
?
? ¸ ? ¸ � ? ¸ � ? ¸
Luing. Lhs sgluaegfis sgf fûoirgs errhaegfhlis
1 9 1 9 x y x? ? �
3. : 4 93 x � ?
Qgluaeñf
:
:
:
:
8 :
4 93
4 4 93 4
0 32
32 32 4
4 4
x
x
x
x
x y x
� ?
� + ? +
+ ?
? ? ¸ ? ¸
? � ?
Lhs bgs sgluaegfis sgf fûoirgs rhaegfhlis.
>. :( 3) 8: x + ?
Isth iauhaeñf prisifth hlng oès bi agoplikebhb yh qui ilpreoir lhbg bi lh iauhaeñf is il auhbrhbg bi ufh suoh qui lg
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 606/726
301
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
pgbiogs vir agog ufh vhrehjli hl auhbrhbg y pgbiogs risgl-virlh agog lgs ahsgs hftiregris.
Qgluaeñf
:( 3) 8:
3 8:
( 3) 3 3 8:
0 3 2 1
3 2 1
3 : 1
x
x
x
x
x
x
+ ?
+ ? ¸
+ � + ? � ¸
+ ? � ¸ �
? � ¸ �
? � ¸
Lhs sgluaegfis sgf fûoirgs errhaegfhlis
8
:
3 1
3 1
x
y
x
? � +
? � �
4. :( 8) 1 x � ?
Qgluaeñf
:( 8) 1 x � ?
8 1 x � ? ¸
8 8 8 10 8 1
8 1
x x
x
� + ? ¸+ ? ¸
? ¸
Lhs sgluaegfis sgf hojhs fûoirgs errhaegfhlis=
8 8 1 x ? + y : 8 1 x ? �
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 607/726
302
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
5. :(1 2) 9 x + ?
Qgluaeñf
1 2 9 x + ? ¸1 2 ( 2) 2 9 x + + � ? � ¸
1 0 2 9
1 2 9
1 2 9
1 1
2 9
1
x
x
x
x
+ ? � ¸
? � ¸
� ¸?
� ¸?
Lhs bgs sgluaegfis sgf fûoirgs errhaegfhlis
8
2 9
1 x
� +? y :
2 9
1 x
� �?
80. :(9 0,4) 5 x � ?
Qgluaeñf
:
8
:
(9 0,4) 5
9 0,4 5
9 0,4 0,4 0,4 5
9 0 0,4 1
9 0,4 1
9 0,4 1
9 9
0,4 1 1,40,>3
9 9
0,4 1 :,:0,22
9 9
x
x
x
x
x
x
x
x
� ?
� ? ¸
� + ? ¸
+ ? ¸
? ¸
¸?
+? ? ?
� �? ? ? �
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 608/726
309
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
8
8. Zisuilvh lhs senueiftis iauhaegfis y agopruiji sus sgluaegfis.
h. : 835 x ?
j. :( 80) 3 x + ?
a. :( >) :9 x � ?
b. :(> 8) 90 x + ?
i. :(9 2) :5 x � ?
If isti lhs sgluaegfis bi lh iauhaeñf sgf bgs fûoirgs rh-aegfhlis.
Pgbiogs agoprgjhr lhs sgluaegfis riioplhzhfbg if lh iauh-
aeñf grenefhl:
(9 0,4) 5 x � ?
: : :(9 0,>3 0,4) (1,4 0,4) (1) 5� � ? � ? ?
: : :]9 ( 0, 22) 0,4_ ] :, : 0,4_ ]1_ 5� � � ? � � ? ?
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 609/726
303
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Qiseñf :0
Qgluaeñf bi iauhaegfis auhbrèteahsagoplithfbg il auhbrhbg
Yfebhb 2. Iauhaegfis auhbrèteahs
8. : 3 . x x+
Qgluaeñf. If isti ahsg lh oethb bil agiceaeifti bi x is 1 hlilivhrlg hl auhbrhbg fgs bh 5.
Luing il trefgoeg auhbrhbg pirciatg is; : 3 5 x x+ + ? :( 1) x +
Rgbhs lhs iauhaegfis auhbrèteahs si puibif risglvir agoplithfbg il auhbrhbg. Istioåtgbg si jhsh if bgs prgbuatgs fgthjlis istubehbgs hftiregroifti.
: : : : : :( ) : ( ) : x h x hx h y x h x hx h+ ? + + � ? � +
Lgs trefgoegs : : : :: : x hx h y x hx h+ + � +
Qi llhohf trefgoegs auhbrhbgs priciatgs pgrqui risulthf bi ilivhr hl auhbrhbg ufhsuoh y ufh becirifaeh rispiatevhoifti.
Gjsirviogs qui if il trefgoeg auhbrhbg pirciatg bi sinufbg nrhbg : :: x hx h+ +
il preoir tåroefg teifi agog agiceaeifti 8, il sinufbg tåroefg teifi agog ag-iceaeifti :h y il tirair tåroefg h: is lh oethb bil agiceaeifti bil sinufbg tåroefg
ilivhbg hl auhbrhbg.
Yf jefgoeg bi lh cgroh x: + :hx lh pgbiogs agfvirter if uf trefgoeg auhbrhbgpirciatg se li suohogs h:, puistg qui fgs quibh; x: + :hx + h: ? ( x + h):.
Ikioplgs
If ahbh ahsg suoi uf fûoirg hprgpehbg hl jefgoeg bhbg phrh gjtifir uf trefgoeg
auhbrhbg pirciatg.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 610/726
30>
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
:. :80 . x x+
Qgluaeñf
Lh oethb bil agiceaeifti bi x is 9, qui ilivhbg hl auhbrhbg is:9. Luing il trefgoeg auhbrhbg pirciatg is
: 80 :9 x x+ +:( 9) x? +
1. : 2 . x x�
Qgluaeñf
Lh oethb bil agiceaeifti bi x is ‑:, hl ilivhrlg hl auhbrhbg fgsbh 2. Luing il trefgoeg auhbrhbg pirciatg is : 2 2 x x� + .
2. : > . x x+
Qgluaeñf
Lh oethb bil agiceaeifti bi x is >
:. Il auhbrhbg bi isti fûoirg
is 25
2. Luing il trefgoeg auhbrhbg pirciatg is;
: 2
2>
5 x x+ +
:>( )
: x? +
9. :
0,4 x x�
Qgluaeñf
Lh oethb bil agiceaeifti bi x is ‑0,2 hl ilivhrlg hl auhbrhbg sigjteifi 0,83 .Luing il trefgoeg auhbrhbg pirciatg is;
: 0,4 0,83 x � + ? :( 0,2) x �
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 611/726
304
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Phrh risglvir ufh iauhaeñf auhbrèteah bi lh cgroh hx: + jx + a ? 0 agopli-thfbg il auhbrhbg si senuif lgs senueiftis phsgs;
8. Qe il agiceaeifti bi x: fg is 8 bevebeogs hojgs lhbgs bi lh iauh-
aeñf pgr h.
:. Qe il preoir lhbg bi lh iauhaeñf fg is uf auhbrhbg pirciatg sibikhf if isti preoir lhbg lgs tåroefgs qui agfteifif h x: y x phshfbg hl sinufbg lhbg bi lh iauhaeñf il tåroefg agfsthfti.
1. Qi suoh if ahbh lhbg bi lh iauhaeñf uf fûoirg hbiauhbg, (lh
oethb bil agiceaeifti bi x hl auhbrhbg), bi thl cgroh qui il preoirlhbg si agfveirti if uf auhbrhbg pirciatg.
2. Ixprishr il preoir lhbg bi lh iauhaeñf agog uf jefgoeg ilivhbghl auhbrhbg y iciatuhr lhs gpirhaegfis if il sinufbg lhbg.
9. Zisglvir lh iauhaeñf bispikhfbg lgs vhlgris phrh x.
Zisglvir lhs senueiftis iauhaegfis
8. :
4 > 0 x x+ + ?
Qgluaeñf
Zisthogs > if hojgs lhbgs bi lh iauhaeñf
: 4 > > 0 > x x+ + � ? �
: 4 0 > x x+ + ? �
: 4 > x x+ ? �
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 612/726
305
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
x8 ? ‑ 2 + 1 ? ‑8
x: ? ‑ 2 ‑ 1 ? ‑>
Hdgrh suohogs uf fûoirg hbiauhbg if hojgs lhbgs bi lh iauhaeñfphrh agoplithr uf auhbrhbg pirciatg if il preoir lhbg, isti fûoirg islh oethb bil agiceaeifti bi x ilivhbg hl auhbrhbg 2: ? 83 hsï;
. Il trefgoeg bil preoir lhbg is uf auhbrhbg pirciatg.
:( 2) 5 x + ? Luing 2 5 x + ? ¸ y bispikhfbg x tifiogs;
2 2 2 1 x + � ? � ¸
. Bi hquï gjtifiogs bgs sgluaegfis
Cefhloifti vireceahogs lgs vhlgris gjtifebgs if lh iauhaeñf grenefhl hsï;
: 4 > 0 x x+ + ? :( 8) 4( 8) > 8 4 > 0� + � + ? � + ?
:( >) 4( >) > 25 93 > 0� + � + ? � + ?
:. :3 9 3 0 x x+ � ?
Qgluaeñf
Bevebeogs lh iauhaeñf pgr 3 phrh qui il agiceaeifti bi : x sih 8
Gjtifiogs : 98 0
3
x x + � ?
: 98 8 0 8
3
x x + � + ? +
: 98
3
x x + ?
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 613/726
380
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Lh oethb bil agiceaeifti bi x is 9
8:, hl ilivhr hl auhbrhbg isti fûoirg gj-
tifiogs :9
822, ifsinuebh suohogs isti vhlgr if hojgs lhbgs bi lh ûlteoh
iauhaeñf phrh cgrohr il trefgoeg auhbrhbg pirciatg if il preoir lhbg;
:
:9 :9
82
982 8223
x x + + ? +
Luing:
9 835
8: 822 x
� �+ ?� þ
� �
Zisglveifbg lh iauhaeñf tifiogs.
9 8358: 822
9 9 9 835
8: 8: 8: 822
9 81
8: 8:
x
x
x
+ ? ¸
+ � ? � ¸
? � ¸
Diogs gjtifebg bgs sgluaegfis.
8
:
9 81 4 :
8: 8: 8: 1
9 81 84 1
8: 8: 8: :
x
x
? � + ? ?
? � � ? � ? �
Hojhs sgluaegfis sgf fûoirgs crhaaegfhregs.
1. :: 2 8 0 x x+ + ?
Qgluaeñf
Bevebeogs lh iauhaeñf pgr : phrh gjtifir 8 agog agiceaeifti bi x:.
:
: :
:
:
2
:
8 0 x x+ + ?
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 614/726
388
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Fgs quibh lh iauhaeñf;
: 8: 0
: x x+ + ?
Zisthogs8
: if hojgs lhbgs.
: 8 8:
:
80
: : x x � ? �+ +
: 8:
: x x+ ? �
Ifsinuebh suohogs if hojgs lhbgs bi lh iauhaeñf lh oethb bil agice-aeifti bi x hl auhbrhbg qui is :8 8?
()
:
:
8: 8 8
:
88
:
x x
x
+ + ? � +
+ ?
Zisglveifbg lh iauhaeñf tifiogs;
88
:
88 8
:
8
8
8:
x
x
x
+ ? ¸
+ ?
? �
¸
¸
� �
Bi hquï gjtifiogs bgs sgluaegfis;
8
:
8 8 :8 8
: ::
8 8 :8
:
8
88::
x
x
? + ? � + ? � +
? � ? � � ? � �
�
�
If isti ahsg lhs bgs sgluaegfis sgf fûoirgs errhaegfhlis.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 615/726
38:
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
8
2. : 8: 13 0 x x+ + ?
If isti ahsg il agiceaeifti bi : x is 8, luing risthogs 13 if hojgs lhbgs
: 8: 13 13 0 13 x x+ + � ? �
: 8: 13 x x+ ? �
Lh oethb bil agiceaeifti bi x is 3 auyg auhbrhbg is 13 luing;
()
:
:
8: 13 13 13
3 0
x x
x
+ + ? � +
+ ?
Zisglveifbg isth iauhaeñf tifiogs;
()3 0 0
3
x
x
+ ? ¸ ?
? �
If isti ahsg lh iauhaeñf auhbrèteah teifi ufh ûfeah rhïz g ufh ûfeah sg-luaeñf, il iftirg ‑3.
8. Zisuilvh lhs senueiftis iauhaegfis auhbrèteahs, agoplithfbg ilauhbrhbg.
h. : : 4 0 x x+ � ?
j. : 4 89 0 x x+ + ?
a. :: 8 0 x x� � ?
b. : 3 9 0 x x+ + ?
i. : 9 2 0 x x+ + ?
c. : 88 10 0 x x� + ?
n. :3 : 0 x x+ � ?
d. :3 88 10 0 x x+ + ?
e. :: 9 : 0 x x� + ?
k. : 1 : 0 x x+ + ?
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 616/726
381
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
hx: + jx + a ? 0
Qiseñf :8
Qgluaeñf bi iauhaegfis auhbrèteahspgr cñroulh nifirhl
Yfebhb 2. Iauhaegfis auhbrèteahs
Lh cgroh nifirhl bi ufh iauhaeñf auhbrèteah if ufh vhrehjli is;
Bgfbi h, j, a sgf fûoirgs rihlis agf h 0, x is lh efbitiroefhbh g vhrehjli.
Pgbiogs ifagftrhr ufh cñroulh phrh risglvir auhlqueir iauhaeñf bi sinufbg nrhbg,cñroulh qui pgbiogs bibuaer oibehfti lh tåafeah bi agoplithr il auhbrhbg vesthif lh siaaeñf hftiregr.
Qe tifiogs lh iauhaeñf hx: + jx + a ? 0 preoirg bevebeogs lh iauhaeñf pgr h hsï;
Gjtifiogs;
: 0jx a
xh h
+ + ?
Bikhogs if il preoir lhbg : jx x
h+ hsï;
: jx a x
h h
�+ ?
Hdgrh suohogs if hojgs lhbgs bi lh iauhaeñf il auhbrhbg bi lh oethb bil agice-aeifti bi x.
: :
:
: :
jx j j a x
h h h h
� � � �+ + ? �� þ � þ
� � � �
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 617/726
382
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Iciatuhfbg lhs gpirhaegfis tifiogs.
: :
:
: :2 2
jx j j a x
h h h h+ + ? �
Il preoir lhbg bi lh iauhaeñf is uf auhbrhbg pirciatg, luing,
: :
: :
2
: 2 2
j j ha x
h h h
� �+ ? �� þ
� �
: :
:
2
: 2
j j ha x
h h
�� �+ ?� þ
� �
Pgr prgpeibhbis bi lh rhïz auhbrhbh tifiogs
:
:
:
:
:
2
: 2
2
: :
: :
2
: :
2
:
j j ha x
h h
j j ha x
h h
j j ha x
h h
j j h
j
a
h
h
j
h
x
�+ ? ¸
�+ ? ¸
�+ ? ¸
� ¸ �
�
?
�
Lh ixpriseñf : 2
:
j j ha xh
� ¸ �? si agfgai agog lh cñroulh nifirhl phrh risglvirauhlqueir iauhaeñf auhbrèteah, alhrhoifti bi illh si birevhf bgs sgluaegfis.
:
8
2
:
j j ha x
h
� + �?
:
:
2
:
j j ha x
h
� � �?
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 618/726
389
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
8
:
2:
:
:8
:
x
x
? ?
? ?
Bhbh ufh iauhaeñf auhbrèteah phrh ifagftrhr su sgluaeñf, bijiogs ebifteceahr lgsvhlgris h, j, a phrh riioplhzhrlgs if lh cñroulh auhbrèteah y iciatuhr lhs gpirhaegfis.
Ikioplgs
Zisglvir lhs iauhaegfis auhbrèteahs hpleahfbg lh cñroulh nifirhl.
8. : 1 : 0 x x� + ?
If isth iauhaeñf; h ? 8, j ? -1, a ? :
Lh sgluaeñf bi lh iauhaeñf istè bhbh pgr;
: 2
:
j j ha x
h
� ¸ �?
Ziioplhzhfbg lgs vhlgris bi lh iauhaeñf si teifi
:( 1) ( 1) 2(8)(:)
:(8) x
� � ¸ � �?
1 5 4 1 8
: : x
¸ � ¸? ?
Lhs sgluaegfis sgf;
Pgbiogs vireceahr lhs sgluaegfis if lh iauhaeñf grenefhl hsï;
: 1 : 0 x x� + ?
Phrh x ? 8, tifiogs; :8 1(8) : 0� + ?
Phrh x ? : tifiogs; :: 1(:) : 0� + ?
Hojgs vhlgris shteschaif lh iauhaeñf.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 619/726
383
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
:. :83 4 1 0 y y+ � ?
If isti ahsg si teifi h ? 83= j ? 4= a ? -1
Ziioplhzhfbg if lh cñroulh nifirhl;
:4 4 2(83)( 1)
:
4 32 85:
:
4 :93
:
4 :93
:
y
y
y
y
� � �?
� ¸ +?
� ¸?
� ¸?
8
:
4 832
:
4 838:
:
y
y
� +? ?
� �? ? �
Lh iauhaeñf teifi bgs rhïais= hojgs vhlgris sgf fûoirgs iftirgs.
1. :80 :9 0 y y+ + ?
Qgluaeñf. If isth iauhaeñf h ? 8= j ? 80= a ? :9
:80 80 2(8)(:9)
:(8)
80 800 800
:
4 0 42
: :
y
y
y
� ¸ �
?
� ¸ �?
� ¸ �? ? ? �
If isti ahsg dhy ufh sgluaeñf ûfeah x ? -2
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 620/726
38>
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Bi lh cñroulh nifirhl: 2
:
j j ha x
h
� ¸ �? lh ixpriseñf : 2j ha� si llhoh il besareoe-
fhfti, auhfbg il besareoefhfti vhli airg, lh iauhaeñf auhbrèteah teifi ufh ûfeahsgluaeñf rihl, agog if il ahsg hftiregr.
Auhfbg il besareoefhfti is ohygr bi airg lh iauhaeñf teifi bgs sgluaegfis y hojgs
vhlgris sgf fûoirgs rihlis agog if il ahsg bi lgs ikioplgs 8 y :.
Hbioès se lh rhïz : 2j ha� ixhath lh sgluaegfis sgf fûoirgs rihlis rhaegfhlis.Auhfbg isth rhïz is efixhath lhs sgluaegfis sgf bgs fûoirgs rihlis errhaegfhlis.
Ikioplg
Hl risglvir lh iauhaeñf;:
: 1 8 0 x x+ � ?
Rifiogs;
:1 1 2(:)( 8) 1 5 4
:(:) 2 x
� � � � ¸ +? ?
1 8>
2 x
� ¸?
Bi bgfbi gjtifiogs lhs sgluaegfis;
8
1 8>0,:40>>3203
2 x
� +? � U
:
1 8>
8,>40>>32032 x
� �
? � �
Hojhs sgluaegfis sgf fûoirgs errhaegfhlis= diogs bhbg ufh hprgxeohaeñf bi 5aecrhs biaeohlis phrh ahbh sgluaeñf. Auhfbg il besareoefhfti : 2j ha� is finhtevg (oifgr bi airg), iftgfais lh iauhaeñfauhbrèteah fg teifi sgluaegfis if il agfkuftg bi lgs fûoirgs rihlis= lhs sgluaegfissgf fûoirgs agoplikgs auyg agfgaeoeiftg hjgrbhriogs ohs hbilhfti.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 621/726
384
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
8
Ikiraeaegs phrh hcehfzhr il agfgaeoeiftg bi lhs iauhaegfis auhbrèteahs
8. Zisglvir ahbh iauhaeñf y vireceahr su sgluaeñf;
h. x: + x ‑ : ? 0
j. x: ‑ 9 x + 2 ? 0
a. x: ‑ 80 x + :9 ? 0
b. 2 x: ‑ 8: x + 5 ? 0
i. 1 x: + 4 x ‑ 1 ? 0
c. 2 x: ‑ 2 x ‑ 4 ? 0
n. x: ‑ 4 x + 83 ? 0
d. x: + : x ‑ 89 ? 0
e. 5 x: ‑ 3 x + 8 ? 0
k. 2 x: ‑ 2 x + 8 ? 0
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 622/726
385
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
: x: + : x ‑ 8: ? 0
Prgjliohs
Yfh bi lhs hpleahaegfis oès ûtelis bi lhs iauhaegfis auhbrèteahs si bh if lh risg-luaeñf bi prgjliohs. Bhogs hquï hlnufgs ikioplgs risuiltgs agog ufh ricirifaehphrh il istubehfti.
8. Il oès nrhfbi bi bgs iftirgs pgsetevgs is bgs ufebhbis ohygr qui il bg-jli bil oès piquiøg. Qe il prgbuatg bi hojgs iftirgs is 8:, bitiroefihojgs fûoirgs.
Qgluaeñf
Qupgfiogs qui il iftirg oifgr is x.
Bi hauirbg agf lh efcgrohaeñf bil prgjlioh il iftirg ohygr is :x+:.
Il prgbuatg bi lgs bgs fûoirgs is x (:x +:) y isti prgbuatg is enuhl h8:, luing tifiogs phrh risglvir lh iauhaeñf;
(: :) 8: x x + ? , lh auhl pgbiogs isarejer if lh cgroh
Zisglveifbg isth iauhaeñf si teifi.
, lg qui fgs bh lhs sgluaegfis
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 623/726
3:0
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
H ? 19
x + 9
x + 1
H ? :1
x + :
x - 1 H ? 84
x + 2
x
+ :
H ? :8
x + :
x - :
Lh sgluaeñf is 8: x ? yh qui bi hauirbg agf il ifufaehbg bil prgjlioh
lgs fûoirgs sgf pgsetevgs.
Il gtrg fûoirg is il bgjli bil oifgr ohs bgs ufebhbis g sih;:(:) +: ?3
Iciatevhoifti il prgbuatg bi lgs bgs fûoirgs is :(3) ? 8: y hsï si auo-plif tgbhs agfbeaegfis bil prgjlioh.
:. If ahbh ufh bi lhs senueiftis cenurhs dhlli il hfadg y il lhrng bi ahbhriatèfnulg.
1. Lh becirifaeh bi bgs fûoirgs fhturhlis is 5 y lh suoh bi sus auhbrhbgsis 109. Dhlli lgs fûoirgs.
Qgluaeñf
Qupgfnhogs qui il fûoirg oifgr is x.
Il fûoirg ohygr is x +5. Lh suoh bi sus auhbrhbgs is 109.
Luing; ( x+5): + x: ? 109.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 624/726
3:8
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Phrh dhllhr lgs fûoirgs bijiogs risglvir isth iauhaeñf agog si efbeahifsinuebh.
: :
:
:
84 48 109
: 84 48 109
: 84 ::2 0
x x x
x x
x x
+ + + ?
+ + ?
+ � ?
Lh ûlteoh iauhaeñf is ufh iauhaeñf auhbrèteah if su cgroh istèfbhr, lhpgbiogs risglvir pgr cñroulh auhbrèteah
:
84 84 2(:)( ::2):(:)
x � ¸ � �? 84 :8832
� ¸?
84 23
2 x
� ¸?
Bi hquï gjtifiogs bgs sgluaegfis
8
84 23
2
+? ? y :
84 2383
2 x
� �? ? �
Bisahrthogs il vhlgr ‑83 pgr fg sir uf fûoirg fhturhl, pgr lg thftg ilfûoirg oifgr is > y il ohygr is >+5?83
Hsï il fûoirg oifgr is > y il ohygr is > +5?83.
Luing lgs fûoirgs sgf > y 83 agog pgbiogs vir lh suoh bi sus auh-brhbgs bh 109.
: :> 83 109+ ?
Auopleåfbgsi hsï tgbhs lhs agfbeaegfis bil prgjlioh.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 625/726
3::
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
2. Il lhrng bi uf riatèfnulg oebi 1 oitrgs ohs qui il bgjli bi su hfadgy il èrih is bi 845 oitrgs auhbrhbgs. Ifauiftri lhs beoifsegfis bilriatèfnulg.
Qgluaeñf
Qupgfnhogs qui il hfadg bil riatèfnulg oebi x. Bi hauirbg agf ilifufaehbg bil prgjlioh il lhrng oebi :x +1.
Il èrih bil riatèfnulg is x (:x +1) ?845, bijiogs risglvir isth iauhaeñfauhbrèteah.
:: 1 845 x x+ ? qui if su cgroh istèfbhr is;
:: 1 845 0 x x+ � ?
:
1 1 2(:)( 845)
:(:) x
� � �? ?
1 89:8
2
� ¸
1 152
x � ¸?
Bi bgfbi tifiogs;
1 15 1 155 80,98 :
2 2 x y x
� + � �? ? ? ?�
Ilineogs il vhlgr pgsetevg yh qui il hfadg bi uf riatèfnulg fg puibi sirfinhtevg.Luing il hfadg is 5 y il lhrng is il bgjli bil hfadg ohs tris gsih :(5) +1?:8, Hsï lhs beoifsegfis bil riatèfnulg sgf 5 bi hfadg pgr:8 bi lhrng.
Hbioès il èrih is H ? 5 x:8 ?845 auopleåfbgsi hsï lg istepulhbg ifil ifufaehbg bil prgjlioh.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 626/726
3:1
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
9. Qe ahbh ufg bi lgs lhbgs gpuistgs bi uf auhbrhbg si bupleah y ahbh ufgbi lgs gtrgs lhbgs gpuistgs si beoefuyi if : oitrgs, il èrih bil riatèfnulgrisulthfti supirh if 1: oitrgs auhbrhbgs hl èrih bil auhbrhbg grenefhl.Ifauiftri lh lgfnetub bil lhbg bil auhbrhbg.
Qgluaeñf
Qe il lhbg bil auhbrhbg grenefhl is x, su èrih is x:.
Il riatèfnulg risulthfti teifi agog beoifsegfis : x pgr x ‑ : y su èrihis; : x( x ‑:) ? : x: ‑ 2 x.
Lh becirifaeh iftri il èrih bil riatèfnulg risulthfti y il auhbrhbg grenefhlis 1: g sih.
: :: 2 1:
:2 1: 0
x x x
x x
� � ?
� � ?
Zisglveifbg lh iauhaeñf tifiogs;
:2 ( 2) 2(8)( 1:)
:(8) x
¸ � � �?
2 822
:
¸?
2 8: 2 8:
4 28 :: :
x y x+ �
? ? ? ?� .
Bisahrthogs il vhlgr finhtevg yh qui lh lgfnetub is pgsetevh, luing il lhbgbil auhbrhbg grenefhl is 4.
Sireceahogs;
Il èrih bil auhbrhbg grenefhl is : :4 32 x ? ?
Il èrih bil riatèfnulg risulthfti is : ( :) :(4)(4 :) 53 x x� ? � ?
Lh becirifaeh iftri lhs èrihs is; 53 ‑ 32 ?1 :.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 627/726
3:2
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
:
Prgjliohs prgpuistgs;
8. Lh hlturh bi uf treèfnulg oebi 80 peis oifgs qui il bgjli bi lh jhsi.Il èrih is 8.883 peis auhbrhbgs. Bitiroefi lh jhsi y lh hlturh biltreèfnulg.
:. If ufh riufeñf dujg aeirtg fûoirg bi pirsgfhs, ahbh pirsgfh si
shlubh sglg ufh viz agf lhs bioès. Hlnueif gjsirvñ qui dujg ixha-thoifti 809 shlubgs ·Auèfths pirsgfhs hsesteirgf h lh riufeñf7
1. Il lhrng bi uf riatèfnulg oebi tris oitrgs ohs qui su hfadg. Il èrih isbi bgsaeiftgs beiaesåes oitrgs auhbrhbgs. Ifauiftri lhs beoifsegfisbil riatèfnulg.
2. Qe ahbh ufg bi lgs lhbgs gpuistgs bi uf auhbrhbg si bupleah y lgs
gtrgs bgs si besoefuyif if tris peis, il èrih bil riatèfnulg risulthftiis bi viefteseiti peis auhbrhbgs ohs qui il èrih bil auhbrhbg. Dhllilh lgfnetub bil auhbrhbg.
9. Lh suoh bi bgs fûoirgs fhturhlis is 24 y lh becirifaeh iftri sus auh-brhbgs is 13 ufebhbis ohs qui su prgbuatg. Ifauiftri lgs fûoirgs.
3. Il trepli bil auhbrhbg bi uf fûoirg pgsetevg oifgs il bgjli bil
oesog fûoirg is enuhl h :8. Bitiroefi il fûoirg.
>. Yf cgtñnrhcg prgcisegfhl teifi ufh cgtgnrhcïh bi 3 pgr 4 pulnhbhs ybisih ribuaer lh oesoh ahftebhb bi ahbh lhbg bi ogbg qui lh cgtg-nrhcïh risulthfti tifnh lh oethb bil èrih bi lh cgtgnrhcïh grenefhl. ·Ifauèftg biji ribuaer ahbh lhbg7
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 628/726
3:9
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Hlnufhs iauhaegfis auhbrèteahs fg teifif sgluaegfis if lgs fûoirgs rihlis, pgrikioplg phrh lh iauhaeñf : 8 x ? � fg ixesti fefnûf fûoirg rihl qui lh shteschnh yhqui tgbg fûoirg ilivhbg hl auhbrhbg bh agog risulthbg uf fûoirg pgsetevg.
Hpleahfbg lh prgpeibhb bi lh rhïz auhbrhbh phrh risglvir lh iauhaeñf; : 8 x ? � .
Rifiogs.
8 x ? ¸ �
Lhs bgs sgluaegfis bi lh iauhaeñf sgf;
8 :8 8 x y x? � ? � �
Il sïojglg 8� lg llhohogs e si llhoh ufebhb eohnefhreh y fg is uf fûoirg rihltgbg fûoirg qui tifnh agog chatgr si llhoh fûoirg eohnefhreg.
Pgr ikioplg,
Il fûoirg :e fg is uf fûoirg rihl.
4. Qgfeh teifi uf khrbïf bi 8: pgr 5 oitrgs y queiri agfstruer uf ahoefgif jhlbgshs bi hfadg ufecgroi pgr lh phrti eftiregr bil khrbïf y h lg lhrngbi ahbh lhbg bi ogbg qui il isphaeg risulthfti tifbrè lh oethb bil èrihbil khrbïf grenefhl. ·Xuå hfadg biji tifir il khrbïf7
5. Lh becirifaeh bi lgs auhbrhbgs bi bgs fûoirgs fhturhlis phris agfsiau-tevgs is 5:. Dhllhr lgs fûoirgs.
80. Bitiroefi il vhlgr bil besareoefhfti bi lh iauhaeñf : 4 83 0 x x� + ? ybenh auèfths sgluaegfis teifi lh iauhaeñf y quå alhsi bi sgluaegfis sgf.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 629/726
3:3
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
If nifirhl, phrh auhlqueir fûoirg rihl pgsetevg f,
Pgr lg thftg pgbiogs isarejer;
5 5 8 1e� ? � ?
83 83 8 2e� ? � ?
> > 8 > e� ? � ?
1 1 8 1 e� ? � ?
Lgs fûoirgs 1 , 2 , > , 1e e e e fg sgf fûoirgs rihlis cgrohf phrti bi uf sestiohohs hopleg llhohbg agfkuftg bi lgs fûoirgs agoplikgs.
Rgbh rhïz auhbrhbh bi uf fûoirg finhtevg is uf fûoirg agoplikg.
Rgbg fûoirg bi lh cgroh h + je bgfbi h y j sgf fûoirgs rihlis , 8e ? � si llhohuf fûoirg agoplikg.
Rgbg fûoirg agoplikg teifi bgs phrtis, lh phrti rihl h y lh phrti eohnefhreh j.
Ikioplgs
Il agoplikg 1 0 1e e? + ; su phrti rihl is enuhl h 0 y su phrti eohnefhreh is 1 .
Il agoplikg 1 9e� � ; su phrti rihl is ‑1 y su phrti eohnefhreh is ‑9.
Rgbg fûoirg rihl teifi phrti eohnefhreh 0 hsï il fûoirg rihl 5 lg pgbiogs is-arejer agog 5 ? 5 + 0e, is biaer tgbg fûoirg rihl puibi agfsebirhrsi agog ufagoplikg agf phrti eohnefhreh airg.
Qi hsgaeh il fûoirg agoplikg h + je agf il puftg bil plhfg (h, j) bgfbi lh phrti rihl h si tgoh agog lh hjsaesh bil puftg y lh phrti eohnefhreh j si tgoh agog lh grbifhbh.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 630/726
3:>
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Hsï h ahbh puftg bil plhfg si hsgaeh uf fûoirg agoplikg y h ahbh fûoirg agoplikgsi hsgaeh uf puftg bil plhfg pgr isth rhzñf hl plhfg ahrtisehfg si li llhoh thojeåfil plhfg agoplikg.
Phrh ahbh fûoirg agoplikg h + je ixesti il agoplikg h ‑ je llhohbg il agfkunhbg.
Il agfkunhbg bi h + je is h ‑ je y veaivirsh.
Ikioplg
Crifti h ahbh agoplikg isarejeogs su agfkunhbg;
: +1e : ‑ 1e
-: ‑ 2e -: + 2e
3e -3e
8 ‑ e 8 + e
Hl isarejer il agfkunhbg bi uf agoplikg su phrti rihl fg ahojeh, sglhoifti su phrtieohnefhreh ahojeh bi senfg.
Hl risglvir iauhaegfis auhbrèteahs hlnufhs sgluaegfis risulthf fûoirgs agoplikgsagfkunhbgs.
Ikioplg
Zisglvir lh iauhaeñf: 3 81 0 x x� + ?
Qgluaeñf; ushfbg lh cñroulh auhbrèteah tifiogs;
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 631/726
3:4
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
3 83 3 83
: : : x
¸ � �? ? ¸
Bi bgfbi gjtifiogs lhs sgluaegfis;
8
3 83 3 2
: : : :1 : x e
e e? + ? + +?
:
3 83 3 2
: : : :1 : x e
e e? � ? � �?
Alhrhoifti lhs sgluaegfis sgf fûoirgs agoplikgs agfkunhbgs.
Auhfbg risglviogs lh iauhaeñf bi sinufbg nrhbg : 0hx jx a+ + ? utelezhfbg lhcñroulh auhbrèteah tifiogs
: 2
:
j j ha x
h
� ¸ �?
lh ixpriseñf qui istè biftrg bil rhbeahl si llhoh il besareoefhfti : 2j ha� .
Il vhlgr bil besareoefhfti bitiroefh il fûoirg y lh alhsi bi sgluaegfis bi ufhiauhaeñf bi sinufbg nrhbg if ufh vhrehjli hsï;
Qe : 2 0j ha� ? , lh iauhaeñf auhbrèteah teifi ufh ûfeah sgluaeñf rihl.
Qe:
2j ha� 60 , lh iauhaeñf auhbrèteah teifi bgs sgluaegfis rihlis beciriftis.
Qe :2j ha� < 0 , lh iauhaeñf auhbrèteah teifi bgs sgluaegfis agoplikhs agfku-
nhbhs (fg teifi sgluaegfis rihlis).
Pgr supuistg auhfbg tifiogs qui risglvir lh iauhaeñf auhbrèteah : 0hx jx a+ + ? , hlixhoefhr il vhlgr bil besareoefhfti :
2j ha� , hftis bi risglvir lh iauhaeñf pgbiogsshjir auhfths sgluaegfis teifi y qui alhsi bi sgluaegfis sgf.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 632/726
3:5
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Ikioplg 8
Zisglvir lh iauhaeñf; :2 8: 5 0 x x+ + ?
Hl ahlaulhr il besareoefhfti :2j ha� tifiogs :8: 2(2)(5) 822 2 082� ? � ? .
Agog il besareoefhfti is airg lh iauhaeñf teifi ufh ûfeah sgluaeñf y is uffûoirg rihl vihogs;
8: 0 8: 1
:(2) 4 : x
� ¸ �? ? ? �
Lh sgluaeñf is uf fûoirg crhaaegfhreg.
Ikioplg :
Zisglvir lh iauhaeñf; : : 0 x x+ � ? .
Hftis bi risglvir lh iauhaeñf ahlauliogs il besareoefhfti:
2j ha� , if istiahsg :8 2(8)( :) 8 4 5� � ? + ? , agog il besareoefhfti ohygr bi airg, lh iauhaeñfteifi bgs sgluaegfis rihlis if iciatg;
8 5 8 1
: : x
� ¸ � ¸? ?
Lhs sgluaegfis sgf;
8:
88 1
x� +
? ?
:
8 1 2
: :: x
� � �? ? �?
Lh iauhaeñf teifi bgs sgluaegfis rihlis.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 633/726
310
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Ikioplg 1
Zisglvir lh iauhaeñf auhbrèteah :: 2 1 0 x x� + ? .
Qe ahlaulhogs il besareoefhfti :2j ha� qui if fuistrg ikioplg is
:( 2) 2(:)(1) 8 :2 43� � ? � �? . Agog il besareoefhfti is finhtevg iftgfais lhiauhaeñf teifi bgs sgluaegfis agoplikhs agfkunhbhs;
2 2( :)2 4 2 : :
:(:) 2 2 x
¸ �¸ � ¸ �? ? ?
2 : : :8
2 2 :
e e x ? ¸ ? ¸
Lhs sgluaegfis sgf;
8
:8
: x e? +
:
:8
: x e? �
Lhs sgluaegfis risulthf sir bgs fûoirgs agoplikgs agfkunhbgs.
Ikioplg 2
Zisglvir lh iauhaeñf : 8 0 x x+ + ?
Ahlaulhogs il besareoefhfti :2j ha� g sih :(8) 2(8 1)(8)� ? � .
Agog il besareoefhfti is finhtevg lh iauhaeñf teifi bgs sgluaegfis agoplikhsagfkunhbhs, lg auhl pgbiogs vir ifsinuebh hl risglvir lh iauhaeñf.
8 1 8 1 8 1
:(8) : : :
e e x
� ¸ � � ¸? ? ? � .
Bi bgfbi tifiogs lhs sgluaegfis; agog pgbiogs vir sgf bgs fûoirgs ago-
plikgs agfkunhbgs.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 634/726
318
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
1
h.
j.
a.
b.
i.
c.
n.
d.
e.
k.
Zisgluaeñf bi iauhaegfis auhbrèteahs
8. If ahbh ikiraeaeg risuilvh lh iauhaeñf i ebiftecequi lh alhsi bi sgluaeñf.
:8: 85 :8 0 x x� � ?
:13 42 25 0 x x� + ?
:: 1 : 0 x x+ + ?
:
1 9 2 0 x x� + ?
:
4 0 x x� + ?
:
1 2 80 0 x x+ + ?
::0 10 0 x x� � ?
:
8: 19 9: 0 x x+ � ?
: : 0 x x+ + ?
:: 1 8: 0 x x� + ?
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 635/726
31:
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Auhfbg uf agoiraehfti pgfi ufh itequith agf il priaeg bi vifth if ahbh ufh bilhs nuhfèjhfhs si isthjliai ufh cufaeñf. Il bgoefeg is il agfkuftg bi nuhfèjhfhs,il rhfng is il agfkuftg bi priaegs y lh rinlh is il prgaibeoeiftg qui utelezh il ag-
oiraehfti phrh hsenfhr lgs priaegs (ufh ahftebhb bitiroefhbh pgr lejrh).
Auhfbg uf prgcisgr hsenfh ufh ahleceahaeñf h ahbh istubehfti bi ufh alhsi, istèbitiroefhfbg ufh cufaeñf. Il bgoefeg is il agfkuftg bi istubehftis bi lh alhsi yil rhfng is il agfkuftg bi ahleceahaegfis hsenfhbhs. Lh rinlh is il aretireg g aretiregsqui il prgcisgr ioplih phrh ivhluhr sus istubehftis.
Yfh cufaeñf ohs ispiaïceah phrh fgsgtrgs if ohtioèteahs is ilivhr uf fûoirg hlauhbrhbg y suohrli ufg. Hquï lh rinlh si puibi bhr oibehfti ufh cñroulh hlnijrheah.
:( ) 8 c x x? +
Il bgoefeg bi lh cufaeñf sgf tgbgs lgs fûoirgs rihlis, il rhfng sgf tgbgs lgs vhlgrisqui puibi tgohr ( ) c x , if isti ahsg lgs fûoirgs ohygris g enuhlis qui ufg.
Bgoefeg bi ; c Lgs fûoirgs rihlis? Z
Zhfng bi c ?{x / x is uf fûoirg rihl ohygr g enuhl qui ufg}.
Hjgrbhriogs il istubeg bi bgs cufaegfis ouy eopgrthftis if tgbh lh ohtioèteahqui sgf lhs cufaegfis ixpgfifaehlis y lhs cufaegfis lgnhrïtoeahs.
Ziagrbiogs il agfaiptg bi cufaeñf hftis bi istubehr lhs cufaegfis hrrejh oifaeg-fhbhs.
Qiseñf ::
Eftrgbuaaeñf h cufaegfis
Yfebhb 9. Cufaegfis ixpgfifaehlis y lgnhrïtoeahs
Bicefeaeñf; ufh cufaeñf is ufh rinlh qui hsenfh ixhathoifti h ahbh ilioiftgbi uf agfkuftg (llhohbg bgoefeg bi lh cufaeñf) uf vhlgr bi gtrg agfkuftg.Il agfkuftg bi tgbgs lgs vhlgris hsenfhbgs si llhoh rhfng bi lh cufaeñf.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 636/726
311
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
c ( x) ? x: + 8
Hl ujeahr if il plhfg ahrtisehfg lgs puftgs bi lh thjlh y uferlgs oibehfti ufh lïfihagftefuh gjtifiogs ufh hprgxeohaeñf nrèceah bi c ( x).
Hl hsenfhrli hrjetrhrehoifti vhlgris h x (vhrehjli efbipifbeifti) gjtifiogs vhlgris
phrh c ( x)
, ahbh vhlgr bi c ( x)
bipifbi bil vhlgr isagnebg phrh x
.
Pgbiogs thjulhr hlnufgs vhlgris phrh gjtifir uf jgsquikg bi lh nrèceah bi c ( x) if il plhfg ahrtisehfg.
x c ( x)
0 8
-8 :
-: 9
8 :
: 9
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 637/726
312
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
h. j.
a. b.
Qe auhlqueir riath pirpifbeaulhr hl iki dgrezgfthl agrth h ufh nrèceah if sglhoiftiuf puftg, lh nrèceah agrrispgfbi h ufh cufaeñf, agog pgbiogs vir if lhs elustrh-aegfis senueiftis;
Lhs nrèceahs agrrispgfbeiftis h h, j, y a sgf nrèceahs bi cufaegfis pirg lh nrèceah b fg agrrispgfbi h ufh cufaeñf
Cufaeñf ufg h ufg
Yfh cufaeñf is ufg h ufg se h ilioiftgs beciriftis bil bgoefeg li agrrispgfbifilioiftgs beciriftis if su rhfng. Qe if lh nrèceah bi ufh cufaeñf auhlqueir riathphrhlilh hl iki T agrth if uf ûfeag puftg h lh nrèceah bi lh cufaeñf iftgfais lh cuf-
aeñf is ufg h ufg.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 638/726
319
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
0 :8 2: 3
-8 0-: -:
8
Qe if lh cñroulh bhbh pgr d( x) ? : x + : thjulhogs vhlgris phrh dhllhr hlnufhs phrikhsbi puftgs bi lh nrèceah bi d( x), hl ujeahrlgs if il plhfg y uferlgs oibehfti ufh lïfihagftefuh gjtifiogs ufh riath.
Isth nrèceah agrrispgfbi h ufhcufaeñf lefihl, su bgoefeg is ilagfkuftg bi lgs fûoirgs rihlis ysu rhfng bi vhlgris thojeåf is ilagfkuftg bi lgs fûoirgs rihlis.
Hbioès lh nrèceah fgs ouistrhqui lh cufaeñf lefihl is ufg h ufg
Hl eftirahojehr lhs agopgfiftisbi ahbh phrikh grbifhbh bi ufhcufaeñf c ufg h ufg si gjteifigtrh cufaeñf ufg h ufg llhohbhcufaeñf efvirsh bi c .
8. Eftirahojei lhs phrikhs grbifhbhs bi lh thjlh ag-rrispgfbeiftis h lh cufaeñf d( x), ujïquilhs if il
plhfg y ûfhlhs oibehfti ufh lïfih agftefuh= if iloesog behnrhoh ahrtisehfg trhai lh nrèceah bi d( x).Agophri lhs bgs nrèceahs y shqui sus agfalusegfis.
Lh nrèceah bi ufh iauhaeñf lefihl d( x) ? ox + m bgfbio y m sgf fûoirgs, x is lh vhrehjli, is ufh lïfih riath.
x d( x)
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 639/726
313
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Qiseñf :1
Cufaeñf ixpgfifaehl
Yfebhb 9. Cufaegfis ixpgfifaehlis y lgnhrïtoeahs
Is criauifti isauadhr qui aeirths ahftebhbis ariaif ixpgfifaehloifti, agogqui il ariaeoeiftg bi lh pgjlhaeñf oufbehl is ixpgfifaehl, g qui il fûoirg bipirsgfhs qui teifif haaisg h Eftirfit ariai ixpgfifaehloifti. Lg qui senfeceahfisths ixprisegfis is qui beadgs ariaeoeiftgs senuif ufh liy g cufaeñf ixpgfifaehl.
Phrh auhlqueir fûoirg, h 6 0 h 8 c ( x) ? h x is ufh cufaeñf ixpgfifaehl.
Gjsirvhogs qui if lh cufaeñf ixpgfifaehl lh vhrehjli istè if il ixpgfifti, ilfûoirg h si llhoh lh jhsi
Lhs cufaegfis bicefebhs oibehfti lhs senueiftis cñroulhs sgf cufaegfis ixpgfifaehlis
( ) :
( ) 2
8( ):
x
x
x
c x
d x
n x
?
?
� �? � þ� �
Hlnufhs ahrhatirïsteahs bi lhs cufaegfis ixpgfifaehlis sgf;
Lgs tris puftgs bi lh prgpeibhb 1 servif bi nuïh phrh trhzhr ufh nrèceah rhzgfhjli bi lhcufaeñf ixpgfifaehl, if phrteaulhr pgbiogs vir auhfbg 8h 6 lh nrèceah si vuilvi ahse
dgrezgfthl h lh ezqueirbh bil puftg y ahse virteahl h lh biriadh bil puftg (8, h ).
Phrh tgbh cufaeñf ixpgfifaehl c ( x) ? h x bgfbi h 6 0 y h 8;
8. Il bgoefeg bi lh cufaeñf is il agfkuftg bi lgs fûoirgs rihlis, is biaerx is auhlqueir fûoirg rihl.
:. Il rhfng bi lh cufaeñf is il agfkuftg bi lgs fûoirgs rihlis pgsetevgs
1. Lh nrèceah phsh pgr lgs puftgs 8( 8, )
h� , (0,8) y (8, h ).
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 640/726
31>
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
x -2 -1 -: -8 0 8 : 1 2
: x 8
83
8
4
8
2 8 : 2 4 83
Auhfbg 0<h<8, lh nrèceah is ahse dgrezgfthl h lh biriadh bi (8, h) y ahse virteahl hlh ezqueirbh bi 8
( 8, )h
�
Lh nrèceah bi lh cufaeñf ixpgfifaehl fgs ouistrh qui isth is ufh cufaeñf ufg h ufg.
Ikioplg 8
Dhair lh nrèceah bi lh cufaeñf ixpgfifaehl c ( x) ? : x.
Dhaiogs lh senueifti thjlh bgfbi aglgahogs hlnufhs phrikhs bi puftgs bi lhnrèceah bi lh cufaeñf;
If lh thjlh lgs vhlgrisqui hphriaif aglg-rihbgs agrrispgfbifh lgs puftgs 8
( 8, )h
� ,(0,8) y (8, h ) oifaeg-fhbgs if lh prgpei-bhb 1 bi lh cufaeñf
ixpgfifaehl y sgfbi nrhf eopgrthfaehphrh il trhzhbg bi lhnrèceah.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 641/726
314
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
x -2 -1 -: -8 0 8 : 1 2
8( )
:
xd x
� �?� þ
� �83 4 2 : 8
8
: 8
2 8
4 8
83
Ikioplg :
Dhair lh nrèceah bi lh cufaeñf 8( )
:
xd x
� �?� þ
� �. If isti ahsg diogs tgohbg agog jhsi
h bi lh cufaeñf ixpgfifaehl uf fûoirg iftri airg y ufg, 80 8
:< <
Hlnufhs phrikhs grbifhbhs qui pirtifiaif h lh nrèceah bi d ( x) istèf if lhsenueifti thjlh;
If lh thjlh diogs rishlthbg agf gtrg aglgr lhs phrikhs grbifhbhs (‑8, h) ? (‑8,:)=
(0,8) y8
(8, ) (8, )
:
h ? qui bitiroefhf tris puftgs alhvis phrh il trhzhbg bi lh nrèceah.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 642/726
315
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Gjsirvhfbg lhs nrèceahs bi lgs bgs ikioplgs hftiregris viogs qui il bgoefeg gagfkuftg bgfbi pgbiogs siliaaegfhr lgs vhlgris bi x is il agfkuftg bi lgs fûoirgsrihlis Z y lgs vhlgris qui tgoh ufh cufaeñf ixpgfifaehl istèf pgr ifaeoh bil iki x, is biaer il rhfng is il agfkuftg bi lgs fûoirgs rihlis pgsetevgs.
Lh nrèceah bi lh cufaeñf ixpgfifaehl 8( ):
x
d x � �?� þ� � fgs ouistrh qui lh cufaeñf is ufg
h ufg. Qe eftirahojehogs lhs agopgfiftis bi ahbh ufh bi lhs phrikhs grbifhbhsbi lh thjlh hftiregr y lhs riprisifthogs if il plhfg ahrtisehfg, hl ufer istgs puftgspgr ufh lïfih agftefuh gjtifiogs lh nrèceah bi lh cufaeñf efvirsh bi 8
( ):
xd x
� �?� þ
� �, lhs
nrèceahs prisifthf seoitrïh rispiatg h lh riath y ? x.
Lhs senueiftis nrèceahs ouistrhf bgs choelehs bi cufaegfis ixpgfifaehlis, tgbhs lhs
nrèceahs phshf pgr il puftg (0=8).
If lh elustrhaeñf hftiregr (tgohbh bi Eftirfit) if lh cenurh (h) si ouistrhf lhs nrèce-ahs bi vhrehs cufaegfis ixpgfifaehlis agf vhlgris phrh lh jhsi h68, tgbhs phshf
pgr il puftg (0.8),y lhs nrèceahs veåfbglhs bi ezqueirbh h biriadh sgf hsaifbiftis
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 643/726
320
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
(ariaeiftis). If lh cenurh (j) si ouistrhf vhrehs nrèceahs bi cufaegfis ixpgfifaehlisagf jhsi h, iftri airg y ufg, 0< h<8, tgbhs phshf pgr il puftg (0,8), isths nrèceahsveåfbglhs bi ezqueirbh h biriadh sgf bisaifbiftis (biariaeiftis).
Lhs cufaegfis ixpgfifaehlis si utelezhf agf criauifaeh phrh istubehr il efarioiftg
y il biariaeoeiftg bi aeirths ahftebhbis.
Ikioplg 8
Zeahrbg agoprh uf vidïaulg fuivg if $2:.000.000. Qupgfnhogs qui il vhlgrbil vidïaulg si bipriaeh uf :0% ahbh høg hsï;
Bispuås bil preoir høg il vidïaulg vhlbrè $2:.000.000 (0,40)= bispuås bi bgshøgs vhlbrè $2:.000.000 (0,40)(0,40) ? $2:.000.000 (0,40):= bispuås bi trishøgs il vidïaulg vhlbrè $ 2:.000.000 (0,40)(0.40)(0,40) ? $ 2:.000.000 (0,40)1.
Hsï bispuås bi x høgs il vhlgr bil vidïaulg sirè $2:.000.000(0,40)x.
Biftrg bi 9 høgs il priaeg bil vidïaulg sirè $2:.000.000 (0,40)9 ? $81.>3:.930
Ikioplg :
Il shlhreg oïfeog linhl if Aglgojeh if :00> is bi $211.>30, se il huoiftghfuhl phrh lgs prñxeogs høgs is bil 9%. ·Auèl sirè il vhlgr bil shlhreg oïfeogif il :08:7 (9 høgs bispuås).
Qgluaeñf
If il senueifti høg il shlhreg oïfeog vhli $211.>30(8+0,09).
If il sinufbg høg il shlhreg oïfeog vhli $211.>30(8+0,09): .
If il queftg høg il shlhreg oïfeog vhli $211.>30(8+0,09)9 ? $991.955,45.
Hsï biftrg bi 9 høgs il shlhreg oïfeog vhlbrïh $885.415.45 oès qui il hatuhl
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 644/726
328
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
8
Hlnufgs ikiraeaegs phrh hoplehr fuistrg hprifbezhki.
8. Dhnh lh nrèceah bi ahbh cufaeñf ixpgfifaehl.
h. y ? 1 x
j. y ? (8,3) x
a. y ? 8
1
x
� �� þ� �
b. y ? 12
x
� �� þ� �
i. y ? (0,5) x
c. Qe lh pgjlhaeñf oufbehl if il :00> is bi 3.200.000.000 bi
pirsgfhs y istè huoifthfbg h uf retog bil :,2% hfuhl. Dhllilh pgjlhaeñf oufbehl phrh il høg :010.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 645/726
32:
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Qiseñf :2
Cufaeñf lgnhrïtoeah
Yfebhb 9. Cufaegfis ixpgfifaehlis y lgnhrïtoeahs
Gtrh cufaeñf ouy eopgrthfti if lhs ohtioèteahs is lh cufaeñf lgnhrïtoeah, quifgthogs hsï;
lgn h x = qui si lii lgnhretog if jhsi h bi x , if bgfbi si llhoh lh jhsi y is uf fû-
oirg pgsetevg becirifti bi 8 (h 8) y bgfbi x is uf fûoirg ohygr bi airg.
Hsï lg tgohogs agog ufh cufaeñf auyg bgoefeg (lgs vhlgris bi x ) is il agfkuftgbi lgs rihlis pgsetevgs, phrh ahbh vhlgr bi x lh cufaeñf hsenfh il vhlgr lgn
h x qui
bicefeogs hsï;
Phrh auhlqueir fûoirg pgsetevg h 8= lgn h x ?y senfeceah h y ?x
Ikioplgs
:lgn :9 : 9 :99
pgrqui? ?
288 8
lgn 28 :83 83
:
pgrqui� �
? ?� þ� �
9lgn 800.000 9 80 800.00080
pgrqui? ?
2lgn 48 2 1 48
1 pgrqui? ?
888 8 8:lgn
8 25> : >
25
pgrqui� �
? ?� þ� �
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 646/726
321
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
If lh bicefeaeñf bi lgnhretog lh jhsi h puibi tifir auhlqueir vhlgr pgsetevg beciriftibi ufg. If lh prèateah si ushf bgs vhlgris agog jhsi phrh lgs lgnhretogs;
8. Il fûoirg 80 qui is lh jhsi bi lgs lgnhretogs biaeohlis y,
:. Il fûoirg .:,>84:484:...i � qui is lh jhsi bi lgs lgnhretogs fhturhlis= ilfûoirg i is uf fûoirg rihl, errhaegfhl pgr lg thftg teifi ixpriseñf biaeohlefcefeth y hpireñbeah qui si puibi dhllhr ushfbg ufh ahlaulhbgrh aeiftïceah.
Lgs vhlgris bi lgs lgnhretogs biaeohlis y bi lgs lgnhretogs fhturhlis si gjteififcèaeloifti if lh ahlaulhbgrh aeiftïceah.
Cñroulh bi ahojeg bi jhsi
Auhfbg il lgnhretog bi uf fûoirg istè if ufh jhsi becirifti
bi i g bi 80, fg cenurh if lh ahlaulhbgrh pirg si puibi ahlaulhr
oibehfti lh cñroulh;
Phrh istgs aèlaulgs is fiaishreg utelezhr lh ahlaulhbgrh aeiftïceah.
If lh ahlaulhbgrh aeiftïceah lgs lgnhretogs if jhsi 80 si pebif agf lh tialh LGN, lgs
lgnhretogs fhturhlis g bi jhsi i si pebif agf lh tialh LF.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 647/726
322
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Agf isth fgthaeñf il lgnhretog if jhsi bgs bi oel, ahlaulhbg hftiregroifti ushfbglgnhretog if jhsi 80, thojeåf si puibi ixprishr ushfbg lgnhretogs fhturhlis.
Gjvehoifti lgs risulthbgs gjtifebgs sgf lgs oesogs. If hbilhfti auhfbg trhjhki-ogs agf lgnhretogs biaeohlis g bi jhsi 80 utelezhriogs lh fgthaeñf LGN y auhfbgtrhjhkiogs agf lgnhretogs fhturhlis utelezhriogs lh fgthaeñf LF, if lgs bioès ahsgs,
ispiaeceahriogs lh jhsi bi lgs lgnhretogs.
Prgpeibhbis jèseahs bi lgs lgnhretogs fhturhlis.
LFxy ? LFx + LFy x 6 0, y 6 0 Zinlh bil prgbuatg.
x 6 0, y 6 0 Zinlh bil agaeifti.
LFxf ? fLFx x 6 0 Zinlh bi lh pgtifaeh.
Isths rinlhs sgf vèlebhs phrh lgs lgnhretogs bi jhsi 80 y phrh lgnhretogs if gtrhsjhsis.
Hbioès si teifi qui;
lgn x xh pgrqui h x h x
h? ?
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 648/726
329
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Rhojeåf il lgnhretog bi ufg if auhlqueir jhsi is enuhl h airg.
lgn 8 800 8 pgrquih
? ?
Istg ûlteog senfeceah qui;
lh nrèceah bi auhlqueir cufaeñf lgnhrïtoeah phsh pgr il puftg (8,0)
Diogs ifagftrhbg qui if lh nrèceah bi lh cufaeñf ixpgfifaehl : x istèf lgs puftgs(0,8) y (8,:). If lh cufaeñf lgn
: x istèf lgs puftgs (8,0) y (:,8) qui teifif agopg-
fiftis if grbif efvirtebg agf rispiatg h lgs bgs puftgs bi lh cufaeñf ixpgfifaehl.Isths bgs cufaegfis lh ixpgfifaehl : x y lh cufaeñf lgnhrïtoeah lgn: x if rihlebhb
eftirahojehf tgbgs sus puftgs, gjtifeåfbgsi phrh lh cufaeñf lgn: x ufh nrèceah qui
istè h lh biriadh bil iki virteahl y qui is seoåtreah agf lh nrèceah bi : x agf rispiatgh lh riath y ? x agog si vi if lh senueifti nrèceah.
Lh nrèceah hftiregr tgohbh bi Eftirfit ouistrh lh nrèceah bi ufh cufaeñf ixpgfifaehl
qui phsh pgr il puftg (0,8) ,lïfih agftefuh y lh nrèceah bi ufh cufaeñf lgnhrïtoeah
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 649/726
323
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
qui phsh pgr il puftg (8,0) lïfih puftihbh if bgfbi si vi alhrhoifti lh seoitrïhifti lhs bgs nrèceahs agf rispiatg h lh riath x ? y.
Pgbiogs prisifthr if ufh thjlh phrikhs grbifhbhs qui agrrispgfbif h puftgs bilh cufaeñf lgn
: x.
8 : 1 2
-2 -1 -: -8 0 8 8,94 :
x8
83
8
4
8
2
8
:
lgn: x
Hl aglgahr if uf oesog behnrhoh ahrtisehfg lh nrhceah gjtifebh hl ufer lgs puftgsagrrispgfbeiftis h lhs phrikhs grbifhbhs bi lh thjlh hftiregr y lh nrèceah bi y ? : x.Lhs bgs prisifthf seoitrïh agf rispiatg h lh riath y ? x. Il aèlaulg bi lgn
:1 lg deaeogs oibehfti lh cñroulh bi ahojeg bi jhsi;
Lgs vhlgris Lf1 y Lf: si gjteifif agf lh ahlaulhbgrh aeiftïceah.
Auhfbg bgs nrèceahs bi cufaegfis c y n sgf thlis qui se auhlqueir puftg (x, y) quiistè if lh nrèceah bi c eopleah qui il puftg (y, x) istè if lh nrèceah bi n, y hbioèslhs nrèceahs bi c y n sgf seoåtreahs rispiatg h lh riath y ? x, lhs cufaegfis c y n sillhohf cufaegfis efvirshs. Gaurri hbioès qui il bgoefeg bi c is enuhl hl rhfng bin y il rhfng bi c is enuhl hl bgoefeg bi n. Isths agfbeaegfis si auoplif if nifirhlphrh lhs cufaegfis;
Isths bgs cufaegfis lh ixpgfifaehl y lh lgnhrïtoeah sgf cufaegfis efvirshs. Qus nrhceahs
prisifthf seoitrïh rispiatg h lh riath y ? x.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 650/726
32>
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
8
8
8.000
8. Ahlauli lgs senueiftis lgnhretogs if jhsi 80.
h. Lgn 0,08
j. Lgn 0,0008
a. Lgn
b. Lgn 80-8:
i. Lgn 8.000.000
:. ·Auèl is il vhlgr bi Lf7 Ixplequi su rispuisth.
1. ·H quå ixpgfifti biji ilivhr lh jhsi i phrh gjtifir il vhlgr842,517 Ixplequi su rispuisth.
Qunirifaeh; usi lh ahlaulhbgrh aeiftïceah phrh dhair lgs aèlaulgs.
2. Qef ushr ahlaulhbgrh ivhlûi lh senueifti ixpriseñf.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 651/726
324
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Depgtifush
Ahtitg
Ahtitg Hrih ? hj8:
a: ? h: + j:
Qiseñf :9
Ifufaehbg i eftirprithaeñf bil Rigrioh bi Petèngrhs
Yfebhb 3. Agfaiptgs jèseags bi nigoitrïh
If fgthaeñf ohtioèteah, isarejeogs il tigrioh bi Petèngrhs hsï;
Il auhbrhbg bi lh depgtifush is enuhl h lh suoh bi lgs auhbrhbgs bi lgs ahtitgs.
Yfg bi lgs tigriohs oès agfgaebgs y ûtelis if lh nigoitrïh plhfh is il tigrioh biPetèngrhs, llhohbg hsï pgr il ohtioèteag nreing Petèngrhs, queif cui su bisaujrebgr.
Isi tigrioh is vèlebg sglhoifti phrh treèfnulgs riatèfnulgs agog il bi lh cenurh.
Ziagrbiogs qui il treèfnulg riatèfnulg teifi uf èfnulg riatg auygs lhbgs sgf lgs
ahtitgs bil treèfnulg= il èfnulg riatg is il èfnulg gpuistg h lh depgtifush. Lh depg-tifush is il lhbg ohygr if il treèfnulg riatèfnulg.
Hbioès il èrih bi uf treèfnulg riatèfnulg is enuhl h lh oethb bil prgbuatg bi lgs ahtitgs.
Il tigrioh bi Petèngrhs
isthjliai qui il èrih bi uf auhbrhbg auyglhbg is lh lgfnetub bi lh depgtifush is enuhlh lh suoh bi lhs èrihs bi lgs bgs auhbrhbgsauygs lhbgs sgf lh lgfnetub bi ahbh ufg bi lgs
ahtitgs, agog si elustrh if lh senueifti cenurh.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 652/726
325
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Il èrih bil auhbrhbg ixtirfg is enuhl hl èrih bil auhbrhbg eftirfg ohs il èrih bilgs auhtrg treèfnulgs riatèfnulgs. Pgr lg thftg;
: : 8( ) 2( )
:h j a hj+ ? +
Bishrrgllhfbg tgbhs lhs gpirhaegfis gjtifiogs;
Ahfailhfbg lgs tåroefgs enuhlis if hojgs lhbgs bi lh enuhlbhb tifiogs;
Xuå is lg qui hceroh il tigrioh bi Petèngrhs. Qe quiriogs dhllhr lh lgfnetub bi lhdepgtifush a, ixtrhiogs rhïz auhbrhbh if hojgs lhbgs bi lh iauhaeñf y gjtifiogs;
: :a h j? +
Rgohogs sglhoifti lh rhïz auhbrhbh pgsetevh pgr trhthrsi bi lh lgfnetub bi uf sin-
oiftg, lh depgtifush, qui fufah puibi sir uf fûoirg finhtevg.
h:
+ j:
? a:
h: + :hj + j:? a: + :hj
h: + :hj + j:? a: + :hj
Qi agfgaif ouadhs biogstrhaegfis bil tigrioh bi Petèngrhs, ufh biogstrhaeñf hlhlahfai bi fuistrg aursg lh dhaiogs jhsèfbgfgs if lh senueifti nrèceah;
Qiseñf :3
Biogstrhaeñf bil Rigrioh y hpleahaegfis
Yfebhb 3. Agfaiptgs jèseags bi nigoitrïh
Il auhbrhbg ixtirfg teifi agog lhbg (h + j), ilauhbrhbg eftirfg teifi agog lhbg a, hbioès, biftrg
bil auhbrhbg ixtirfg dhy auhtrg treèfnulgs riatèf-nulgs bi ahtitgs h, j y bi depgtifush a.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 653/726
390
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Phrh dhllhr lh lgfnetub bi lh depgtifush si ahlaulh lh rhïz auhbrhbh bi lh suohbi lgs auhbrhbgs bi lgs ahtitgs.
Phrh dhllhr lh lgfnetub bi uf ahtitg si ahlaulh lh rhïz auhbrhbh bi lh becirifaehiftri il auhbrhbg bi lh depgtifush y il auhbrhbg bil gtrg ahtitg.
Qe quiriogs dhllhr lh lgfnetub bi uf ahtitg, phrteogs bi lh cñroulh bil tigrioh biPetèngrhs.
h: + j: ? a: y bispikhogs ufg bi lgs ahtitgs, pgr ikioplg h.
h: + j: ‑ j: ? a: ‑ j:
h: ? a: ‑ j:
Qhahfbg rhïz auhbrhbh if hojgs lhbgs bi lh enuhlbhb tifiogs; : :h a j? �
Rgohogs lh rhïz auhbrhbh pgsetevh pgr trhthrsi bi lh lgfnetub bi uf sinoiftg.
Ikioplg
Lgs lhbgs bi uf treèfnulg oebif 5, 8: y 89. Benh se il treèfnulg is riatèfnulg.
Qgluaeñf
Phrh qui il treèfnulg sih riatèfnulg biji auopler il tigrioh bi Petèngrhs, hquï lh depgtifsh sirïh il lhbg ohygr 89, y lgs ahtitgs 5 y 8:.
Luing 5: + 8:: ? 89:
Agog isth enuhlbhb is aeirth si auopli il tigrioh bi Petèngrhs y il treèfnulgis riatèfnulg.
Qe lgs lhbgs bil treèfnulg cuirhf 5, 8: y 82, alhrhoifti il treèfnulg fg is riatèfnulg.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 654/726
398
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
x
>
>
x
889
x
4
3 x
:2
>
8
8. If lgs ikiraeaegs bil 8 hl 9, bitiroefi se lgs tris fûoirgs bhbgsagrrispgfbif h uf treèfnulg riatèfnulg g fg.
h. 80, :2 y :3
j. :0, :8 y :5
a. 4, 89 y 8>
b. 9, 8:, 818
i. 89, :0 y :9
c. Ahbh cenurh agrrispgfbi h uf treèfnulg riatèfnulg. Dhlli ilvhlgr bil lhbg ohrahbg agf lh litrh x.
n. Yfh isahlirh bi 3 peis si aglgah agftrh ufh phrib agf lh jhsih : peis bi lh phrib. ·H quå hlturh bil suilg istè lh phrti oès
hlth bi lh isahlirh7
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 655/726
39:
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
H J
A B
Qiseñf :>
Qioikhfzh y prgpgraegfhlebhb
Yfebhb 3. Agfaiptgs jèseags bi nigoitrïh
Lh rhzñf iftri lhs oibebhs bi lgs bgs sinoiftgs HJ y AB is;
:
2
HJ
AB ?
Ikioplg
Lh nrèceah riprisifth bgs sinoiftgsbejukhbgs h isahlh bgfbi : HJ ao? =
2AB ao? .
Lh rhzñf iftri lhs lgfnetubis bi bgs sinoiftgs HJ y AB , si bicefi
agog lh rhzñf iftri lhs oibebhs bi lgs bgs sinoiftgs hsï; HJ
AB
H J
Zhzñf iftri sinoiftgs bi riaths
Yf sinoiftg bi riath is il agfkuftg bi tgbgs lgs puftgs bi ufh riath auygs ixtri-ogs sgf bgs puftgs bi lh riath. Yf sinoiftg bi riath si riprisifth HJ
Ikioplg
Lh cenurh riprisifth il sinoiftg HJ ;
Lgs sinoiftgs si puibif oiber. Il risulthbg bi lh oibeaeñf si ixprish if ufebh-bis bi lgfnetub agog il oitrg lefihl g if uf sujoûlteplg bi isti g if pulnhbhs. Qipuibif agophrhr bgs sinoiftgs isthjliaeifbg lh rilhaeñf qui ixesti iftri illgs,phrh lg auhl si riqueiri agfgair lh oibebh bi ahbh sinoiftg.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 656/726
391
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Qinoiftgs prgpgraegfhlis
Yfh prgpgraeñf is ufh enuhlbhb iftri bgs rhzgfis iquevhliftis. Lh prgpgraeñfiftri sinoiftgs si isthjliai utelezhfbg sus oibebhs.
Ikioplg
Qi teifif auhtrg sinoiftgs HJ , AB , PX y ZQ auyhs oibebhs sgf; HJ ? : ao AB ? 1 ao PX ? 2 ao ZQ ? 3 ao
Qi puibif isthjliair rilhaegfis iftri lgs sinoiftgs agog;
:
1
HJ
AB?
2
3
PX
ZQ ?
Lh rilhaeñf iftri lgs sinoiftgs HJ y AB is iquevhlifti h lh rilhaeñf bi lgssinoiftgs PX y ZQ pgrqui
: 2
1 3? , luing si puibi isarejer;
HJ PX
AB ZQ ?
Qe ahbh sinoiftg teifi ufh oibebh, lh prgpgraeñf iftri lgs sinoiftgs si
isthjliai iftri lgs vhlgris bi lh oibebh bi ahbh sinoiftg, agog hphriai iflh enuhlbhb hftiregr.
H J
A B
P X
Z Q
Lh prgpeibhb cufbhoifthl bi lhs prgpgraegfis isthjliai qui il prgbuatg bi
lgs ixtriogs is enuhl hl prgbuatg bi lgs oibegs, bi thl ohfirh qui se HJ PX
AB ZQ ?
iftgfais si teifi qui ( HJ )( ZQ ) ? (AB )( PX ).
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 657/726
392
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Il llhohbg puftg bi cunh sivesuhlezh agog uf puftg if ildgrezgfti, hl efcefetg. Qi agf-sebirh qui hl puftg bi cunh
llinhf tgbhs lhs lïfihs phrhli-lhs, lg auhl bh if uf bejukg,lh sifshaeñf bi pirspiatevh.Ileneifbg uf puftg bi cunhhprgpehbg si puibif riprg-buaer cenurhs qui si puibifeftirprithr agog agpehs ceilisbi lh cenurh grenefhl.
Auhfbg ufh cenurh nigoåtreah si trhfscgroh if gtrh agfsirvhfbg lh cgrohpirg ahojehfbg su thohøg si beai qui lhs cenurhs sgf sioikhftis.
If phrteaulhr, se bgs treèfnulgs sgf sioikhftis sus lhbgs agrrispgfbeiftis
sgf prgpgraegfhlis.
Bicefeaeñf bi dgogtiaeh
Yfh dgogtiaeh is ufh trhfscgrohaeñf if il plhfg sgjri ufh cenurh bi thl ogbg qui lhcenurh ahojeh bi thohøg pirg fg bi cgroh. Qi agfsirvh lh cgroh bi lh cenurh grenefhl.
Lhs hoplehaegfis g ribuaaegfis sgf ikioplgs bi dgogtiaehs if il plhfg.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 658/726
399
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Qiseñf :4
Rigrioh cufbhoifthl bi lh prgpgraegfhlebhb
Yfebhb 3. Agfaiptgs jèseags bi nigoitrïh
Qe ufh riath phrhlilh h uf lhbg bil treèfnulg eftirsiah h lgs gtrgs bgs lhbgs, iftgfaisbevebi h istgs prgpgraegfhloifti.
Qe ufh riath eftirsiah h bgs lhbgs bi uf treèfnulg y lgs bevebi prgpgraegfhloiftiiftgfais lh riath is phrhlilh hl tirair lhbg.
Ikioplg
:. Phrh lh cenurh thojeåf si auopli il tigrioh cufbhoifthl bi lh prgpgr-aegfhlebhb y si puibi ixprishr hsï;
CT CU
TB UI ?
8. If il treèfnulg HJA , OF is phrhlilghl lhbg JA .
Agog OF eftirsiah h lgs gtrgs bgslhbgs bil treèfnulg, lgs bevebi prgpgr-
aegfhloifti, bi thl ohfirh qui ifisti ahsg si auopli qui;
HO HF
OJ FA ?
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 659/726
393
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Qe bgs riaths auhlisqueirh si agrthf pgr vhrehs riaths phrhlilhs, lgs sinoiftgsbitiroefhbgs if ufh bi lhs riaths sgf prgpgraegfhlis h lgs sinoiftgs agrrispgf-beiftis if lh gtrh.
Qiseñf :5
Rigrioh bi Rdhlis
Yfebhb 3. Agfaiptgs jèseags bi nigoitrïh
If lh nrèceah si gjsirvhf bgs riaths;
L8= L
:
Isths bgs riaths sgf agrthbhs pgr tris riaths phrhlilhs.
Il tigrioh bi Rdhlis isthjliai qui lgs sinoiftgs bitiroefhbgspgr lhs tris riaths sgf prgpgraegfhlis, luing si auopli qui;
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 660/726
39>
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
8
Hatevebhbis agf il tigrioh bi Rdhlis
8. If lh cenurh lhs riaths dgrezgfthlis sgf phrhlilhs. ·Qgf agrriatgs lgsbhtgs qui hphriaif if lh cenurh7
:. If lh cenurh HJ, AB y IC sgf phrhlilhs.
·Auèftg oebif lgs sinoiftgs HA y AI7
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 661/726
394
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
1. Lhs riaths8 L ,
: L y
1 L sgf phrhlilhs.Dhllhr lgs vhlgrisagrrispgfbeiftish x, y.
2. Il puftg J is il puftg ixtriog bi lh
sgojrh bil èrjgl HA y bil pgsti OF.Qe lh besthfaeh bi lh jhsi bil pgsti hlpuftg J is 4 oitrgs, lh besthfaeh bilh jhsi bil èrjgl hl oesog puftg is84 oitrgs y lh hlturh bil pgsti is 3oitrgs. Dhlli lh hlturh bil èrjgl.
9. Qupgfnh qui BI is phrhlilg agf TU , efbequi auhlis bi lhs se-nueiftis prgpgraegfis sgf virbhbirhs.
h.CT CU
TB UI ?
j. BC CI
CT CU ?
a. CB CI
TB UI ?
b. CT UI
CU BT ?
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 662/726
395
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Lhs trhfscgrohaegfis if il plhfg dhaif agrrispgfbir h ahbh puftg bil plhfg gtrgpuftg bil plhfg. Yfh bi lhs trhfscgrohaegfis si agfgai agf il fgojri bi ogve-
oeiftg, qui agfsirvh lhs besthfaehs, is biaer, lh besthfaeh iftri bgs puftgs bi lhcenurh trhfscgrohbh is enuhl h lh besthfaeh bi lh cenurh grenefhl.
Qiseñf 10
Ogveoeiftgs if il plhfg
Yfebhb 3. Agfaiptgs jèseags bi nigoitrïh
Ikioplg
Il treèfnulg grenefhl is il treèfnulg HJA =il treèfnulg bispuås bi lh trhfscgrohaeñf is
H―J―A―. If isti ahsg, lhs beoifsegfis bi lgslhbgs si agfsirvhf bispuås bi lh trhfscgroh-aeñf, is biaer, si trhth bi ufh trhfscgrohaeñfesgoåtreah.
Yfh trhfscgrohaeñf seiopri agfllivh ufahojeg, lg qui queiri biaer, qui if tgbhtrhfscgrohaeñf si teifi ufh cenurh grenefhl,
uf prgaibeoeiftg qui bitiroefh il ahojegy lh cenurh qui quibh bispuås bi hpleahr lhtrhfscgrohaeñf.
Qi istubehrèf tris tepgs bi trhfscgrohaeñf h shjir;
• Rrhslhaeñf. • Zgthaeñf.
•
Qeoitrïhs.
Rrhfscgrohaegfis esgoåtreahs. Ogveoeiftgs bi cenurhs if il plhfg quisi rihlezhf sef ahojehr lh cgroh y il thohøg bi lh cenurh. Lhs cenurhsefeaehl y cefhl sgf agfnruiftis.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 663/726
330
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Rrhslhaeñf
Il agfaiptg bi viatgr is uf prirriquesetg phrh agoprifbir lg qui suaibi if ufhtrhslhaeñf.
Yf viatgr is uf sinoiftg greifthbg qui si ahrhatirezh pgr tifiruf vhlgr fuoåreag, (lgfnetub bil viatgr), ufh beriaaeñf bicefebh pgrlh riath qui lg agfteifi y uf siftebg efbeahbg pgr lh cliadh.
Lh cenurh elustrh il viatgr HJ
. If isti ahsg il oñbulg g ohnfetub bil viatgr istèriprisifthbh pgr lh lgfnetub bil sinoiftg qui ufi H agf J, lh beriaaeñf lh bh lhlïfih qui agfteifi il viatgr y il siftebg lg efbeah lh cliadh. Efbeahriogs il viatgrutelezhfbg ufh litrh if finrellh v.
Yfh trhslhaeñf bi uf viatgr v, if il plhfg is uf ogveoeiftg if ilplhfg qui hsgaeh h ahbh puftg H uf puftg H² bi cgroh qui HH² is ufviatgr bi enuhl beriaaeñf y siftebg qui v. Rrhslhbhr uf puftg bil plhfgllivh hsgaehbg uf viatgr qui efbeah agog si iciatuhrè lh trhslhaeñf.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 664/726
338
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Ikioplgs bi trhslhaegfis if il plhfg
Rrhslhaeñf bi uf puftg if il plhfg
Il puftg H si trhslhbñ if il plhfg senueifbg lh trh-
yiatgreh bil viatgr bil viatgr v.
Lh eohnif bil puftg H is il puftg H― qui si trhslhbhh ufh besthfaeh bi H enuhl hl oñbulg g thohøg bilviatgr riprisifthbh pgr su lgfnetub.
Rrhslhaeñf bi uf sinoiftg if il plhfg
Lh cenurh elustrh lh trhslhaeñf bil sinoiftg AB if lhberiaaeñf, siftebg y ohnfetub bhbh pgr il viatgr v.
Gjsirvi qui il puftg A si trhslhbh hl puftg A―ufh besthfaeh iquevhlifti hl oñbulg bil viatgr,enuhl suaibi agf il puftg B. If lh trhslhaeñf biuf sinoiftg il sinoiftg grenefhl y il trhslhbhbgohfteifif su lgfnetub. Qi dh bejukhbg il viatgr v
if aglgr alhrg phrh qui agoprifbh lh cgroh agoggaurri lh trhslhaeñf bi lgs ixtriogs bil sinoiftg.
Rrhslhaeñf bi ufh cenurh nigoåtreah
if il plhfg
Il treèfnulg grenefhl is il HJA issgoitebg h ufh trhfscgrohaeñf if ilplhfg, if isti ahsg agfsestifti if ufhtrhslhaeñf, auyh ohnfetub, beriaaeñf ysiftebg istèf bhbhs pgr il viatgr v. Phrhohygr agoprifseñf if ahbh vårteaibil treèfnulg si dh bejukhbg il viatgr
agrrispgfbeifti qui efbeah lh trhslhaeñf.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 665/726
33:
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
8
8. Bejuki lh cenurh qui ri-sulth bispuås bi dhairlh trhslhaeñf bhbh pgr ilviatgr v.
:. Bejuki il viatgr quitrhfscgroh il riatèfnulg
H if il riatèfnulg J.
1. Bejuki lh cenurh quirisulth bispuås bidhair lh trhslhaeñfbhbh pgr il viatgr v.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 666/726
331
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Yf nerg g rgthaeñf bi aiftrg G y èfnulg h is uf og-veoeiftg qui h ahbh puftg H li dhai agrrispgfbir
H― bi cgroh qui y il èfnulg . Qe ilnerg si dhai if siftebg agftrhreg h lhs ohfiaellhs bilrilgk, is pgsetevg y finhtevg if ahsg agftrhreg.
Yf nerg bi uf sinoiftg qui teifi uf ixtriog P, y uf èfnulg h is uf ogve-oeiftg if il qui lgs sinoiftgs qui ufif uf puftg P agf uf puftg auhlqueirh
y agf su trhfscgrohbg sgf bi lh oesoh lgfnetub y cgrohf uf èfnulg enuhl h h .
Lh rgthaeñf is ufh trhfscgrohaeñf if il plhfg qui agfsirvh lh cgroh g ilthohøg bi lh cenurh.
Ikioplgs
8. Zgthaeñf bil sinoiftg GH hlribibgrbil puftg G.
Phrh il ahsg bi lh nrèceah il sinoiftg GHdhai u nerg bi 30» (if siftebg agftrhregh lhs ohfiaellhs bil rilgk). Lh eohnif bilpuftg H is H―. Pgr thftg il èfnulg
HGH― teifi ufh oibebh bi 30».
:. Zgthaeñf bi ufh cenurh nigoåtreah ufèfnulg bi 30» agf rispiatg h uf puftg.
If isti ahsg phrh ifagftrhr lh eohnif bilh cenurh grenefhl, ahbh sinoiftg bijirgthr uf èfnulg bi 30».
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 667/726
332
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
:
Lh cenurh if rgkg rgtñ if il siftebgbi lhs ohfiaellhs bil rilgk y lh cenurhif hzul is su eohnif bispuås bi lhrgthaeñf. Oebh isi èfnulg bi nerg.
If lh seoitrïh aiftrhl, agf aiftrg if il puftg G, se P― is il puftg seoåtreag biP, iftgfais il puftg G istè if lh oethb bil sinoiftg ²PP . Lh seoitrïh aiftrhlbi aiftrg G is iquevhlifti h ufh rgthaeñf bi 840» hlribibgr bil puftg G.
Qeoitrïh aiftrhl
Lh seoitrïh aiftrhl bi aiftrg G bi uf puftg P is gtrg puftg P², bgfbi il puftg G
(aiftrg) istå h enuhl besthfaeh thftg bi P agog bi P— y hbioès qui isgs tris puftgsiståf hlefihbgs.
Ikioplg
8. Lh cenurh elustrh ufh seoitrïh aiftrhl bi uf puftg P agf rilhaeñf h uf puftgaiftrhl G.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 668/726
339
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
:. Yf ikioplg bi seoitrïhaiftrhl si ouistrh if lhcenurh bgfbi si ifauiftrhlh cenurh seoåtreah bil ria-tèfnulg HJAB agf rispia-
tg hl puftg G. Fñtisi quilh besthfaeh bisbi il puftg H hl puftg G is enuhl h lhbesthfaeh bi G hl puftg H―.
Qeoitrïh hxehl
Yfh seoitrïh hxehl bi iki i is ufh trhfscgrohaeñf pgr lg auhl h tgbg puftg P bilplhfg li agrrispgfbi gtrg puftg P― thojeåf bil plhfg bi ohfirh qui il iki i sihlh oibehtrez bil sinoiftg ²PP .
Ikioplgs
8. Qeoitrïh bi uf puftg agf rispiatg
h uf iki i. If isti ahsg si teifiufh seoitrïh hxehl bil puftg P agfrispiatg hl iki i, gjtifeåfbgsi sueohnif P―. Gjsirvi qui if istiahsg si auopli qui ²PG P G? .
:. Qeoitrïh bi uf treèfnulg ris-piatg hl iki L.
Lh cenurh elustrh ufh seoitrïh hxehlbil treèfnulg HJA agf ris-piatg hl iki L gjtifeåfbgsi sueohnif H―J―A―. Ahbh vårteaibil treèfnulg teifi su eohnif
oibehfti lh seoitrïh hxehl.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 669/726
333
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
1
1. If lh cenurh si prisifth ufhbi lhs seoitrïhs hxehlis bi ufriatèfnulg.
8. Bejuki ikis bi seoitrïhs phrh il ahsg
bil auhbrhbg qui si ouistrh if lhcenurh.
:. Phrh ahbh ufh bi lhs cenurhs ebiftecequi hlnûf tepg bi seoitrïh.
Qeoitrïhs if il plhfg ahrtisehfg
If il plhfg ahrtisehfg uf puftg bil plhfg teifi seoitrïh hxehl agf rispiatg h auhl-queirh bi lgs ikis, pirg thojeåf dhy seoitrïh aiftrhl agf rilhaeñf hl puftg grenifbil plhfg ahrtisehfg.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 670/726
33>
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
2
Ikioplgs bi seoitrïhs if il plhfg ahrtisehfg
Gjsirvhfbg lgs puftgsagrrispgfbeiftis h lhs
phrikhs grbifhbhs quisi bhf.
Il puftg H(1,1) teifi ufpuftg seoåtreag rispiatghl puftg grenif bil sesti-oh bi aggrbifhbhs ahr-tisehfh, qui is il puftg
J pirg thojeåf teifi se-oåtreag hxehl agf rispiatghl iki y, il puftg B y agfrilhaeñf hl iki x is ilpuftg I.
8. Bejuki uf plhfg ahrtisehfg if su auhbirfg y riprisifti lhs ag-grbifhbhs bi lgs puftgs seoåtreags rispiatg h lgs ikis x, ys bi lgssenueiftis puftgs; H(8,8), J(-:,1), A(:,-8), B(-:,-1).
:. Phrh uf puftg auhlqueirh bi aggrbifhbhs (x, y) isarejh lhs aggr-bifhbhs bi lgs puftgs bi seoitrïh hxehl agf rilhaeñf h ahbh ufgbi lgs ikis bil sestioh bi aggrbifhbhs ahrtisehfhs.
1. Ahlauli y bejuki if su auhbirfg lhs aggrbifhbhs bi lgs auhbrhbgsseoåtreags hl bi vårteais H(8,8), J(8,2), A(2,2) y B(2,8) agf rilhaeñf
h lgs ikis x, y.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 671/726
334
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Lhs oibebhs bi tifbifaeh aiftrhl sgf vhlgris qui ahrhatirezhf lh ujeahaeñf aiftrhlbi lgs bhtgs gjtifebgs if lhs gjsirvhaegfis. Lhs oibebhs bi tifbifaeh aiftrhl oèseopgrthftis sgf;
Lh oibeh hretoåteah
Lh oibeh hretoåteah g prgoibeg bi uf agfkuftg bi f bhtgs8 : 1 2, , , ,................,
f x x x x x
is enuhl h lh suoh bi istgs bhtgs bevebebh iftri f.
Lh oibeh hretoåteah g prgoibeg gjtifebh bi lgs bhtgs bi ufh ouistrh lh llhohogs x . Is biaer;
8 : 1 .............f x x x x
xf
+ + + +?
Bgfbi lgs vhlgris 8 : 1 2, , , ,................,f
x x x x x , sgf lgs vhlgris bi ufh ouistrh tgohbhbi lh pgjlhaeñf, x lh llhohogs oibeh ouistrhl .
Lh oibeh pgjlhaegfhl is il prgoibeg g oibeh hretoåteah bi tgbgs lgs vhlgris quiefvgluarh hl tgthl bi oeiojrgs bi lh pgjlhaeñf.
Lh oibeh pgjlhaegfhl is uf vhlgr cekg y pgr lg nifirhl si riprisifth agf lh litrh nreinho. Lh oibeh ouistrhl is uf vhlgr vhrehjli g sih qui beciriftis oibehs ouistrhlisixtrhïbhs bi lh oeoh pgjlhaeñf pgr lg nifirhl teifif vhlgris beciriftis, hufquiiståf isteohfbg il oesog vhlgr aiftrhl.
Lh oibeh hretoåteah is il vhlgr qui agf ohs criauifaeh si utelezh phrh riprisifthruf agfkuftg bi bhtgs, is cèael bi ahlaulhr, y si pristh phrh ouadhs hpleahaegfis hl-nijrheahs, ufh bi sus bijelebhbis is qui is ouy hciathbh pgr vhlgris ouy nrhfbisg ouy piquiøgs bi lgs bhtgs.
Qiseñf 18
Oibebhs bi tifbifaeh aiftrhl
Yfebhb >. Isthbïsteah y prgjhjelebhbis
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 672/726
335
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
8
8. Rgohfbg agog ricirifaeh lh pgjlhaeñf aglgojehfh, hvirenüi ilprgoibeg bi vebh if høgs bi lgs aglgojehfgs, il prgoibeg bilefnrisg hfuhl if bñlhris, il prgoibeg bi høgs bi istubeg y ago-phri istgs bhtgs agf pgjlhaegfis bi gtrgs phïsis agog Fgruinh,
Isthbgs Yfebgs, Ahfhbè, Isphøh, Hrniftefh, Iauhbgr, Sifizuilh,Rhfzhfeh, shqui sus prgpehs agfalusegfis (agfsulti if eftirfit).
:. Hvirenüi il prgoibeg if høgs bi lh ibhb bi lgs istubehftis bi suaursg.
1. Hvirenüi il efnrisg prgoibeg hfuhl if pisgs bi lgs istubehftis bisu aursg y agopèrilg agf il prgoibeg fhaegfhl (efnrisg pir aèpeth).
Ikioplg
Il èrih bi lgs pribegs rurhlis bi bitiroefhbh rineñf bi Aglgojeh istè bhbhpgr lgs senueiftis vhlgris if chfinhbhs; 4, 89, 3, 8:, :0, 83, 5, 800, 84
Ahlauliogs lh oibeh hretoåteah bi isth ouistrh bi pribegs
8 : 1 .............f
x x x x x
f
+ + + +?
4 89 3 8: :0 83 5 800 84
5
:02::,333333333>
5
x
x
+ + + + + + + +?
? ?
Isti vhlgr riclikh lh tifbifaeh pribgoefhfti bi tgbgs lgs vhlgris, if bgfbi ahselh tgthlebhb bi lgs pribegs teifi uf èrih efciregr h isti vhlgr, istg si biji h quidhy if lgs bhtgs uf vhlgr ouy nrhfbi, il vhlgr 800, qui suji il vhlgr bi lh oibeh.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 673/726
3>0
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Ikioplgs
8. Gjtifir lh oibehfh bi lgs senueiftis vhlgris; 4, 1, :, 2, 9, 3, 5.
Grbifhfbg istgs bhtgs si gjteifi; :, 1, 2, 9, 3, 4, 5
Il vhlgr qui si ujeah if il aiftrg is 9 pgr lg thftg lh oibehfh is 9.
Lh prgpeibhb oès eopgrthfti bi lh oibehfh agfsesti if qui fg istèbrèsteahoifti hciathbh pgr vhlgris ouy nrhfbis g ouy piquiøgs bi lgsbhtgs, agog gaurri agf lh oibeh hretoåteah.
:. Phrh il ikioplg bi lgs pribegs rurhlis vestg hftiregroifti, grbifhfbg lhsèrihs bi istgs pribegs tifiogs, 3, 4, 5, 8:, 89, 83, 84, :0, 800.
Lh oibehfh if isti ahsg is il vhlgr aiftrhl if isti ahsg 89. Agog fgspgbiogs bhr auifth il vhlgr bi lh oibehfh fg cui hciathbg pgr il vhlgrhtïpeag 800. If isti ahsg, lh oibehfh is ohs riprisifthtevh bi lgs bhtgsqui lh oibeh.
1. Dhllhr lh oibehfh bi lgs senueiftis bhtgs qui agrrispgfbif h ufh ouistrhbi lhs ibhbis if høgs bi 80 hluofgs bil nrhbg gathvg.
89, 81, 82, 8:, 81,81, 82, 89, 8:, 81, 83.
Oibehfh
Is gtrh oibebh bi tifbifaeh aiftrhl phrh uf agfkuftg bi bhtgs. Lh oibehfh bi ufagfkuftg bi vhlgris 8 : 1 2, , , ,................,
f x x x x x is il vhlgr qui si ujeah if il aiftrg,
auhfbg lhs gjsirvhaegfis istèf aglgahbhs if grbif, sinûf sus vhlgris.
Auhfbg il fûoirg bi gjsirvhaegfis is phr lh oibehfh si gjteifi dhaeifbg il prg-oibeg bi lgs bgs vhlgris aiftrhlis.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 674/726
3>8
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Grbifhogs lgs bhtgs 8:, 8:, 81, 81, 81, 82, 82, 89, 89, 83
If isti ahsg il fûoirg tgthl bi lh ouistrh is uf fûoirg phr, lh oibehfhsi gjteifi dhllhfbg il prgoibeg bi lgs bhtgs aiftrhlis hsï;
81 82 :>81,9
: :i
o+
? ? ?
2. Il senueifti agfkuftg bi fûoirgs riprisifth lh burhaeñf if sinufbgsbi ahbh agfvirshaeñf tilicñfeah phrh bgai pirsgfhs rinestrhbhs pgr ilgpirhbgr bi ufh aiftrhl bi llhohbhs.
89, 2>, 91, :1, 8>, 1:, 82, :>, 12, 85, :>, :3f.
Dhllhr lh oibeh y lh oibehfh bi isti agfkuftg bi bhtgs.
Qgluaeñf.
Ahlaulhogs lh oibeh
89 2> 91 :1 8> 1: 82 :> 12 85 :> :3
8:
112:>,41
8:
x
x
+ + + + + + + + + + +?
? ?
If prgoibeg ahbh llhohbh tuvg ufh burhaeñf bi :>,41 sinufbgs.
Ahlauliogs lh oibehfh
Bijiogs grbifhr lgs bhtgs;
82, 89, 8>, 85, :1, :3, :>, :>, 1:, 12, 2>, 91
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 675/726
3>:
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Agog il fûoirg bi bhtgs is phr lh oibehfh is il prgoibeg bi lgs bgsbhtgs aiftrhlis.
:3 :> 91:3,9
: :i
o+
? ? ?
Il vhlgr bi lh oibehfh is :3,9 sinufbgs.
Lh ogbh
Bicefeaeñf
Lh ogbh0o bi uf agfkuftg bi bhtgs is il vhlgr (se ixesti) qui gaurri agf
ohygr criauifaeh. Qe is uf vhlgr ûfeag si beai qui lh bestrejuaeñf bi lgs bhtgsis ufeogbhl, se teifi bgs g ohs vhlgris agf hl oesoh gaurrifaeh oèxeoh sibeai qui lh bestrejuaeñf bi lgs bhtgs is jeogbhl, treogbhl ita.
Lh ogbh teifi eftirås pgr sir il vhlgr oès tïpeag g pribgoefhfti bi ufh
bestrejuaeñf bi bhtgs. Lh ogbh puibi fg ixester auhfbg tgbgs lgs vhlgris siprisifthf agf lh oesoh criauifaeh.
Ikioplgs
8. Dhllhr lh ogbh phrh il ikioplg hftiregr, lh burhaeñf bi lhs llhohbhs bi
lhs bgai pirsgfhs.
Lgs bhtgs sgf 82, 89, 8>, 85, :1, :3, :>, :>, 1:, 12, 2>, 91
Lh ogbh is enuhl h :>, qui is il vhlgr qui oès si ripeti (bgs viais).
0o ? :>
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 676/726
3>1
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
:. Lgs thohøgs bi lhs ahohbhs if ufh nrhfkh pgraïaglh cuirgf lgs senueiftis;
2, 9, 3, 4, 5, 4, 4.
Dhllhr lh oibeh, lh ogbh y lh oibehfh.
Dhllhogs lh oibeh
2 9 3 4 5 4 4
>
243,49
>
x
x
+ + + + + +?
? ?
Lh oibeh is 3,49
Phrh ahlaulhr lh oibehfh si grbifhf lgs bhtgs
2, 9, 3, 4, 4, 4, 5
Agog il fûoirg bi bhtgs is eophr lh oibehfh is il bhtg bil aiftrg, if
isti ahsg is 4
Lh ogbh is il bhtg qui ohs si ripeti, is biaer, 4.
Auhfbg if ufh bestrejuaeñf bi bhtgslgs vhlgris bi lh oibeh, lh oibehfh ylh ogbh, agefaebif, lgs bhtgs si bes-trejuyif seoåtreahoifti, hlribibgrbi auhlqueirh bi isgs vhlgris.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 677/726
3>2
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Qiseñf 1:
Oibebhs bi bespirseñf
Yfebhb >. Isthbïsteah y prgjhjelebhbis
Lhs oibebhs bi bespirseñf efbeahf il nrhbg bi vhrehjelebhb iftri lhs gjsirvhaegfisg agfkuftg bi bhtgs. Yfh oibebh bi vhrehjelebhb is uf fûoirg ûfeag qui ripri-sifth lh bespirseñf g ahftebhb bi bespirseñf if uf agfkuftg bi bhtgs, lhs prefaephlisoibebhs bi bespirseñf sgf;
8. Hopletub g rhfng
Is lh oibebh bi bespirseñf oès seopli bi ahlaulhr y si gjteifidhaeifbg lh becirifaeh iftri il ohygr y il oifgr bi lgs vhlgrisbil agfkuftg bi gjsirvhaegfis.
:. Lh vhrehfzh y lh bisvehaeñf tïpeah
Lh vhrehfzh :s bi uf agfkuftg bi gjsirvhaegfis si bicefi agoglh suoh bi lgs auhbrhbgs bi lhs bisvehaegfis bi ahbh gjsirvhaeñfagf rispiatg h lh oibeh, bevebebg pgr il fûoirg bi gjsirvhaegfisoifgs ufg.
If uf agfkuftg bi bhtgs8, ,
f T T , lh vhrehfzh istè bhbh pgr;
: : : :
: 8 : 1( ) ( ) ( ) .....( )( 8)
f x x x x x x x xsf
� + � + � + �?�
Lh bisvehaeñf tïpeah g bisvehaeñf istèfbhr si bicefi agog lh rhïzauhbrhbh bi lh vhrehfzh.
: : : :
8 : 1( ) ( ) ( ) .....( )
( 8)f
x x x x x x x xs
f
� + � + � + �?
�
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 678/726
3>9
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Ikioplg
Ahlauli il rhfng, lh vhrehfzh y lh bisvehaeñf tïpeah g istèfbhr phrh il senueiftiagfkuftg bi bhtgs; :, 1, 2, 2, 9, 9, 9, 3, 3, >, 4
Il rhfng is (4 ‑ :) ? 3
Phrh ahlaulhr lh vhrehfzh, preoirg bijiogs dhllhr lh oibeh x
8 : 1 .............f x x x x
xf
+ + + +?
: 1 2 2 9 9 9 3 3 > 4
88
999
88
x
x
+ + + + + + + + + +?
? ?
Hdgrh ahlauliogs lh vhrehfzh, :s
: : : :: 8 : 1( ) ( ) ( ) .....( )
( 8)f
x x x x x x x xs
f
� + � + � + �?
�
: : : : : : : : : : :
:
: : : : : : : : : : ::
:
(: 9) (1 9) (2 9) (2 9) (9 9) (9 9) (9 9) (3 9) (3 9) (> 9) (4 9)(88 8)
( 1) ( :) ( 8) ( 8) (0) (0) (0) (8) (8) (:) (1)
80
101
80
s
s
s
� + � + � + � + � + � + � + � + � + � + �?�
� + � + � + � + + + + + + +?
? ?
Il vhlgr bi lh vhrehfzh :s is 1.
Lh bisvehaeñf tïpeah g istèfbhr qui is lh rhïz auhbrhbh bi lh vhrehfzh, veifibhbh pgr;
: : : :
8 : 1( ) ( ) ( ) .....( )
( 8)f
x x x x x x x xs
f
� + � + � + �?
�
1 8,>1s ? �
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 679/726
3>3
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
8
Bhbgs bgs agfkuftgs bi enuhl fûoirg bi bhtgs, ilagfkuftg qui prisifti uf ohygr vhlgr phrh su vhrehfzh
y pgr supuistg phrh su bisvehaeñf tïpeah g istèfbhrprisifth lh ohygr bespirseñf g vhrehjelebhb.
8. Beiz lgtis ahbh ufg bi :00 hrtïaulgs sgf behrehoifti siliaaegfhbgsif uf cèjreah bi ohfuchaturhs. Il fûoirg bi hrtïaulgs biciatugsgsif ahbh ufg bi lgs beiz lgtis si bh h agftefuhaeñf;
Lgti 8 : 1 2 9 3 > 4 5 80
Hrtïaulgs
biciatugsgs > 2 > 3 9 > 3 > 3 9
Ahlaulhr lh oibeh, lh ogbh, lh oibehfh, il rhfng, lh vhrehfzh y lhbisvehaeñf tïpeah g istèfbhr.
:. Lh oibehfh puibi sir bisareth agog;
h. Yfh oibebh bi lgahlezhaeñf.
j. Yfh oibebh bi vhrehjelebhb.
a. Fefnufh bi lhs hftiregris.
b. Hojhs, oibebh bi lgahlezhaeñf y oibebh bi vhrehjelebhb.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 680/726
3>>
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Lh prgjhjelebhb is lh pgsejelebhb bi qui hlng suaibh. Yfh bi lhs cgrohs qui ush lhohtioèteah phrh istubehr lh prgjhjelebhb bi qui hlng gaurrh is gjsirvhr, ixpire-oifthr, riagpelhr bhtgs y shahr agfalusegfis.
Qiseñf 11
Agfaiptgs bi prgjhjelebhb
Yfebhb >. Isthbïsteah y prgjhjelebhbis
Yf ixpireoiftg is il prgaisg pgr oi-beg bil auhl si gjteifi ufh gjsirvhaeñf.If lgs ixpireoiftgs hlihtgregs tgbgs lgsrisulthbgs pgsejlis teifif prgjhjelebhbbi qui gaurrhf. Auhfbg si dhai uf ix-pireoiftg si puibi gjtifir ufg g oèsrisulthbgs qui si bifgoefhf iviftgs.
Yf iviftg seopli is hquil qui sglg puibi gaurrer bi ufh cgroh. Yf iviftg seopliagfsth bi uf puftg ouistrhl qui agrrispgfbi hl iviftg.
Il isphaeg ouistrhl hsgaehbg h uf ixpireoiftg is il agfkuftg qui agfsth bi tgbgslgs pgsejlis puftgs ouistrhlis. Il isphaeg ouistrhl si hagstuojrh h riprisifthrlgagf lh litrh Q.
Ikioplg
Ixhoefhriogs if bithlli il ixpireoiftg bi lhfzhr uf bhbg y gjsirvhr quifûoirgs shlif.
Il iviftg is il risulthbg g il fûoirg qui si gjteifi hl lhfzhr il bhbg.
Il isphaeg ouistrhl Q isthrè agfcgrohbg pgr lgs pgsejlis risulthbgs qui si
puibif gjtifir hl lhfzhr uf bhbg.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 681/726
3>4
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Hlnufgs iviftgs hsgaehbgs h uf sglg lhfzhoeiftg bi uf bhbg sgf;
I8; Qi gjsirvh il fûoirg 8
I1; Qi gjsirvh il fûoirg 1
I2; Qi gjsirvh uf 2.
I3; Qi gjsirvh uf 3
A; Qi gjsirvh uf fûoirg oifgr qui 9
Rgbgs lgs iviftgs ifuoirhbgs teifif oesoh prgjhjelebhb bi gaurrer if ilixpireoiftg bil lhfzhoeiftg bil bhbg, g lg qui is lg oesog, tgbhs lhs ahrhsbil bhbg teifif enuhl pgsejelebhb bi ahir dhaeh hrrejh, pirg iviftgs agoglh prgjhjelebhb qui shlnh uf fûoirg ohygr qui 3 is eopgsejli. Il isphaegouistrhl g il fûoirg tgthl bi iviftgs pgsejlis is 3.
Il lhfzhoeiftg bi uf bhbg is uf ixpireoiftghlihtgreg, bgfbi tgbgs lgs iviftgs pgsejlis g lgsrisulthbgs qui si puibif gjtifir teifif lh oesohprgjhjelebhb bi shler y lgs pgsejlis risulthbgs si
bhf ifsinuebh.
Luing il isphaeg ouistrhl istè agfcgrohbg pgr lgs senueiftis vhlgris;
Q ? {8, :, 1, 2, 9, 3}
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 682/726
3>5
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Lh prgjhjelebhb bi qui suaibh uf iviftg is uf vhlgr ohti-oèteag qui si bh auhfbg gaurrh aeirtg risulthbg y si puibiahlaulhr bevebeifbg il fûoirg bi ahsgs chvgrhjlis ifti il tgthlbi ahsgs pgsejlis y lg pgbiogs isarejer hsï;
P(I) ?AC
RA
P(I); Prgjhjelebhb bi qui gaurrh uf iviftg
AC; Fûoirgs bi ahsgs chvgrhjlis.
RA; Fûoirgs bi ahsgs pgsejlis.
Lh prgjhjelebhb piroeti ahlaulhr fuoåreahoifti lh pgsejelebhb bi qui gaurrhuf iviftg hlihtgreg. If il ixpireoiftg bil lhfzhoeiftg bi uf bhbg, lgs ri-sulthbgs 8, :, 1, 2, 9, 3 teifif enuhl gpgrtufebhb bi shler.
Lh thjlh senueifti ouistrh lh prgjhjelebhb bi qui gaurrh uf iviftg, (shlnh uffûoirg) if il ixpireoiftg bi lhfzhoeiftg bi uf bhbg.
Lhfzhoeiftg bi uf bhbg
PrgjhjelebhbIviftg (risulthbg)
8 P(8) ? 83
: P(:) ? 83
1 P(1) ? 83
2 P(2) ? 83
9 P(9) ? 83
3 P(3) ? 83
Rgthl 3 8 8 8 8 8 8 83 3 3 3 3 3+ + + + + ?
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 683/726
340
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Iviftg(risulthbg)
Il vhlgr 8/3 phrh lh prgjhjelebhb bi qui shlnh auhlqueirh bi lgs vhlgris bilisphaeg ouistrhl senfeceah qui isgs risulthbgs teifif lh pgsejelebhb bi shler ufgiftri sies. Hsï P(:) ?8/3 phrh il ahsg bi isti ixpireoiftg queiri biaer quiil bhbg sglg teifi ufh viz il fûoirg : y istg oesog suaibi agf lgs bioèspgsejlis risulthbgs.
Hl rihlezhr lh beveseñf si gjteifi il vhlgr biaeohl 0,83333.. ? 0,83 , fûoirg quihl oultepleahrlg pgr 800 si gjteifi il vhlgr bi lh prgjhjelebhb agog uf thftgpgr aeiftg g pgraifthki, setuhaeñf qui si ouistrh if lh thjlh.
Lhfzhoeiftg bi uf bhbg
Prgjhjelebhb(fûoirg biaeohl)
Prgjhjelebhb(pgraifthki %)
8 0,83333.. ? 0,83 83,3333…
: 0,83333.. ? 0,83 83,3333…
1 0,83333.. ? 0,83 83,3333…
2 0,83333.. ? 0,83 83,3333…
9 0,83333.. ? 0,83 83,3333…
3 0,83333.. ? 0,83 83,3333…
Rgthl 3 8 800
Lh prgjhjelebhb bi qui gaurrh uf iviftg (si bå uf risulthbg)si ixprish agog uf fûoirg biaeohl agoprifbebg iftri 0 y 8g oibehfti uf vhlgr pgraiftuhl iftri 0 y il 800%. Pgr agfse-nueifti if uf isphaeg ouistrhl lh suoh bi lhs prgjhjelebhbisis enuhl h 8 g hl 800%.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 684/726
348
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Prgjhjelebhb(pgraifthki %)
Iviftg(risulthbg)
Ikioplg
Qi hfhlezhrè il ixpireoiftg hlihtgreg bi lhfzhr ufh ogfi-bh bi $900 hl heri. If isti ahsg, il iviftg g lgs risulthbgs
gjtifebgs puibif sir ahrh g sillg agog si vi ifsinuebh.
Il isphaeg ouistrhl istè bhbg pgr;
Q ? {ahrh, sillg}
If il lhfzhoeiftg bi ufh ogfibh hl heri lhs gpaegfis ahrh y sillg teifif lhoesoh prgjhjelebhb bi shler, yh qui if isti ixpireoiftg sglg dhy bgs iviftgspgsejlis (il risulthbg puibi sir ahrh g sillg). Istg eopleah qui lh prgjhjelebhbbi ahbh risulthbg is 0,9 g 90 %, is biaer, qui phrh ouadgs lhfzhoeiftgs bilh ogfibh hl heri, lh criauifaeh g il fûoirg bi viais qui shlnh sillg tifbirèh sir enuhl hl fûoirg bi viais qui shlnh ahrh. Phrh isti ixpireoiftg, lh prg-jhjelebhb bi qui risulti ahrh g sillg is bi ¿, g 0,9, g il 90% hsï;
Ikioplg phrh halhrhr agfaiptgs
Qi dezg il ixpireoiftg bi lhfzhr uf bhbg hl heri burhfti 90 gahsegfis. Qigjsirvñ lh ahrh g il fûoirg qui si viïh if ahbh ahsg y il risulthbg si agfsenfñif lh thjlh bgfbi hbioès si efaluyi lhs criauifaehs hjsgluths y rilhtevhs.
Bi lh efcgrohaeñf agfsenfhbh if lh thjlh si puibi gjtifir efcgrohaeñf eopgr-thfti. Hsï lh prgjhjelebhb bi qui if il senueifti lhfzhoeiftg shlnh 3 is 4/90,
yh qui if 4 gpgrtufebhbis shleñ il 3 bi uf tgthl bi 90 lhfzhoeiftgs.
Lhfzhoeiftg bi ufh ogfibh hl heri
Prgjhjelebhb(fûoirg biaeohl)
Ahrh 8 ? 0,9:
90
Qillg 8 ? 0,9: 90
Rgthl : 8 800
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 685/726
34:
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Lhfzhr
ufh
ogfibh
hl heri
A
Q
Lgs iviftgs g risulthbgs gjtifebgs if uf ixpireoiftg hlihtgreg puibif sir pgagsy sir cèaelis bi agfthr g biohsehbgs if auyg ahsg si bijif ushr tåafeahs hbiauhbhsphrh tgthlezhrlgs sef goeter fefnufg fe agfthr uf oesog iviftg ohs bi ufh viz.
Prefaepeg oultepleahtevg
Qe ufh gpirhaeñf puibi iciatuhrsi bi f ohfirhs beciriftis y rihlezhbh ufh auhl-queirh bi illhs, ufh sinufbh gpirhaeñf puibi iciatuhrsi bi p ohfirhs bestefths,iftgfais il fûoirg tgthl (F) bi ohfirhs beciriftis if qui puibif rihlezhrsi hojhsgpirhaegfis is F ?f.p
Behnrhoh bi èrjgl
Qervi phrh riprisifthr nrèceahoifti lgs iviftgs g risulthbgs gjtifebgs if uf ixpi-
reoiftg hlihtgreg chaelethfbg il agftig.
Qiseñf 12
Hlnufhs tåafeahs bi agftig
Yfebhb >. Isthbïsteah y prgjhjelebhbis
• Behnrhoh bi èrjgl phrh il lhfzhoeiftgbi ufh ogfibh hl heri. If isth riprisif-thaeñf A senfeceah ahrh, Q seojglezh sillg.
Agfthfbg lhs pgsejelebhbis si gjteififbgs risulthbgs pgsejlis h shjir Ahrh g
Qillg.
If lgs ikioplgs senueiftis si ushrèf behnrhohs bi èrjgl phrh hyubhr h agfthr lgsiviftgs bi beciriftis ixpireoiftgs hlihtgregs.
Il prefaepeg oultepleahtevg si vesuhlezh y agoplioifth ushfbg il behnrhoh bi èr-jgl, qui is ufh riprisifthaeñf nrèceah bi uf ixpireoiftg qui agfsth bi r phsgsbgfbi ahbh ufg bi isgs phsgs teifi ufh ohfirh cefeth bi sir llivhbg h ahjg.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 686/726
341
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Lhfzhr
bgs
ogfibhs
hl heri
A
Q
A
Q
A
Q
Preoirh
ogfibh
Qinufbh
ogfibh
Lhfzhr
uf bhbg
hl heri
3
9
2
1
:
8
• Behnrhoh bi èrjgl phrh il lhfzhoeiftg bi bgs ogfibhs hl heri.
If isti ahsg hl agfthrlhs prgjhjelebhbisgjtifiogs 2 risul-thbgs pgsejlis yhqui il preoir phsgteifi bgs iviftgs,(A, Q) y il sinufbgbgs ohfirhs, (A,Q)luing if tgthl ushf-bg il prefaepeg oul-tepleahtevg si teifif: x : ? 2 risulthbgs.
• Behnrhoh bi èrjgl phrh riprisifthr il ixpireoiftg hlihtgreg bil lhfzhoeiftg
bi uf bhbg.
If isti ahsg, il lhf- zhoeiftg bi uf bhbggrenefh 3 risulthbgspgsejlis lg qui bh iltgthl bi iviftgs phrhisth setuhaeñf qui sipuibif agfthr ifil behnrhoh bi èr-jgl pirg qui si agf-cerohf oibehfti ilprefaepeg oultepleahte-vg h shjir 8 x 3 ? 3.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 687/726
342
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
ahrh
ahrh
ahrh
ahrh
ahrh
ahrh
sillg
sillg
sillg
sillg
sillg
sillg
8
:
1
2
9
3
Zisulthbgs
hl lhfzhr uf bhbg
y bispuås
gtrg bhbg
3
3
3
8
8
8
:
:
:
1
1
1
2
2
2
9
9
9
9
3
2
1
:
8
3
8:
9
2
1
3
8 :
12
9
3
8
:
1
29
• Behnrhoh bi èrjgl phrh riprisifthr bgs setuhaegfis qui gaurrif ufh h agf-tefuhaeñf bi lh gtrh. If isti ahsg, si lhfzh preoirg uf bhbg y bispuås ufhogfibh.
Il preoir ixpireoiftg, is biaer,
il lhfzhoeiftg bil bhbg, gah-segfh 3 risulthbgs beciriftis (8,:, 1, 2, 9, 3) oeiftrhs qui il si-nufbg prgbuai : iviftgs (ahrh,sillg). Jhshbg if il prefaepegoultepleahtevg il tgrhl bi pgse-jelebhbis si ahlaulh 3 x : ? 8:,risulthbg qui si puibi agoprg-jhr agftèfbglhs beriathoifti ifil behnrhoh bi èrjgl.
• Behnrhoh bi èrjgl phrh elustrhrbgs setuhaegfis; il lhfzhoeiftgbi uf bhbg y ifsinuebh il lhf-
zhoeiftg bi uf sinufbg bhbg.
If vertub bil prefaepeg oulteple-ahtevg se lh preoirh gpirhaeñf
si puibi dhair bi 3 ohfirhsbestefths y lh sinufbh bi 3 cgr-ohs beciriftis il tgthl birisulthbgs if qui puibif rihle-
zhrsi hojhs gpirhaegfis si teifi3 x 3 ? 13 gpaegfis bestefths,vhlgr qui si gjteifi hl agfthr be-riathoifti if lh riprisifthaeñfnrèceah bil behnrhoh bi èrjgl.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 688/726
349
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Puftg
bi phrtebhAûauth
Phstg
Ogagh Phstg
Aûauth
Ogagh
Ogagh
Aûauth
Phstg
Aûauth
Phstg
Phstg
Aûauth
Ogagh
Ogagh
• Yfh pirsgfh plhfih vesethr tris aeubhbis Ogagh, Phstg y Aûauth. ·Auèftgsriagrrebgs beciriftis sgf pgsejlis7
Puibi efeaehr il vehki bisbi ufh bi lhs 1 aeubhbis (Ogagh, Aûauth, Phstg) y
ufh viz efeaeh il riagrrebg if ufh bi illhs, phrh agftefuhr su etefirhreg puibiisagnir iftri lhs bgs risthftis y cefhloifti agftefuhr h lh qui li chlth, isbiaer, qui ushfbg il prefaepeg oultepleahtevg, if isti ahsg si teifi 1 x : x 8? 3 ohfirhs g ruths beciriftis bi dhair il riagrrebg pgr isths tris aeubhbis.Il behnrhoh bi èrjgl fg sglg piroeti agfthr tgbhs lhs pgsejelebhbis sefg quichaeleth ebifteceahr agf alhrebhb lgs riagrrebgs agog pgr ikioplg Ogagh ‑Aûauth ‑ Phstg y tgbgs lgs bioès qui lgs puibi sinuer vesuhloifti if ishriprisifthaeñf nrèceah.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 689/726
343
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Oellgfhregs
Oellgfhregs
Bipgrtevg Phstg
Aûauth Bipgrtevg
Htlåteag Juahrh-
ohfnh
Bipgrtevg Phstg
Htlåteag Juahrh-
ohfnh
Aûauth
Bipgrtevg
Htlåteag Juahrh-
ohfnh
Aûauth Bipgrtevg
Bipgrtevg PhstgOellgfhregs
Oellgfhregs
Aûauth Bipgrtevg
Htlåteag Juahrh-
ohfnh
Bipgrtevg
Phstg
• If lh chsi cefhl bil ahopigfhtg bi cûtjgl prgcisegfhl 2 iquepgs, Oellgfhregs,Bipgrtevg Phstg, Htlåteag Juahrhohfnh y il Aûauth Bipgrtevg besputhf ilahopigfhtg y sujahopigfhtg, (preoirg y sinufbg puistg).
·Bi auèfths ohfirhs isgs iquepgs puibif ujeahrsi if isgs lunhris7
Il ahopigfhtg lg puibi nhfhr auhlqueirh bi lgs 2 iquepgs if thftg qui il suj-ahopigfhtg lg besputhrèf lgs 1 iquepgs risthftis, luing il tgthl bi ohfirhs sigjtifbrè ushfbg il prefaepeg oultepleahtevg 2 x 1 ? 8: cgrohs bestefths teififlgs auhtrg iquepgs phrh gauphr il preoir y sinufbg puistg rispiatevhoifti. Ilbehnrhoh bi èrjgl elustrh lhs pgsejelebhbis phrh ahbh ufg bi lgs auhtrg iquepgs
agog ahopiñf y sus tris gpaegfis bi sujahopiñf.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 690/726
34>
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Lgs nrhcgs sgf agliaaegfis bi gjkitgs (vårteais) agfiathbgs pgrlïfihs llhohbhs hresths. Yf nrhcg pgr thftg istè agfcgrohbg pgrufh sirei bi puftgs (lgs vårteais) agfiathbgs pgr lïfihs g hrags(lhs hresths).
Yf nrhcg istè agopuistg bi bgs agfkuftgs;
• Yf agfkuftg S, puftgs llhohbgs vårteais g fgbgs.
• Yf agfkuftg bi phris bi vårteais llhohbgs hresths g hragsqui efbeahf lgs fgbgs qui istèf rilhaegfhbgs.
Rigrïh sgjri nrhcgs
Il nrhcg is uf agfaiptg ohtioèteag ûtel phrh riprisifthr rilhaegfis jefhrehs iftriphris bi gjkitgs. Yf nrhcg ouistrh bi cgroh vesuhl, sifaellh y iciatevh lh ohfirhagog eftirhatûhf g si rilhaegfhf ilioiftgs bi bevirsh fhturhlizh.
Yf nrhcg elustrh alhrhoifti setuhaegfis agog lgs bevirsgs ahoefgs qui si pui-
bif sinuer phrh er bi Jgngtè h Oibillïf pgr ahrritirh g ogstrhr lhs bestefthsruths hårihs iftri hlnufhs aeubhbis aglgojehfhs agf su rispiatevg teiopgbi vehki. Enuhloifti lgs nrhcgs servif phrh riprisifthr lh agfixeñf bi vhregsagoputhbgris if rib y thojeåf si puibi ushr phrh vesuhlezhr lh istruaturhgrnhfezhtevh y hboefestrhtevh bi ufh ioprish h trhvås bi uf grnhfenrhoh quiis uf tepg bi nrhcg.
Bicefeaeñf bi nrhcg
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 691/726
344
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Puirtg
Rreufcg
Ohfezhlis
OibillïfJgngtè
Yf fgbg g vårteai puibi tifir ufh g oès hresths g fg tifir fefnufh pirg tgbh hresthbiji ufer ixhathoifti bgs vårteais g fgbgs.
Il ohph efcgroh sgjri ilisthbg bi lhs ahrritirhs y
cui gjtifebg bil seteg wij,dttp;//www.aglsin.ago/fg-teaehs/ahrritirhs/prefa.dto.
If ål si puibi gjsirvhrlhs ahrritirhs qui ufifbestefths aeubhbis bil phïs.Phrteaulhroifti phrh er bi
Jgngtè h Oibillïf si puibivehkhr pgr lh ruth bi PuirtgRreufcg g phshfbg pgr Oh-fezhlis.
Isth setuhaeñf si puibi riprisifthr oibehfti uf nrhcg, bgfbi lgs vårteais sirèf lgsfgojris bi lhs aeubhbis y lhs hresths riprisifthf lhs ahrritirhs qui lhs ufif (lhslïfihs trhzhbhs iftri illhs).
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 692/726
345
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Ikioplg
Gjsirvi il nrhcg bi lh cenurh.
Il bejukg ouistrh uf nrhcg cgrohbg pgruf agfkuftg bi vårteais g fgbgs, ebif-
teceahbgs agf lgs fûoirgs y uf agfkuftgbi phris bi vårteais ufebgs pgr hrags(hresths) pirg qui teifif uf siftebg ifisti ahsg bhbg pgr lhs cliadhs. H isti tepgbi nrhcgs si li bifgoefh nrhcgs berenebgspgrqui if isti ahsg lhs hresths g hragsteifif uf grbif.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 693/726
350
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
(,e kv v
h8
h:
h9
h1 h2
8
: 1
2
h j
Ikioplg
Gjsirvi lh cenurh. Il agfkuftg bivårteais S bil nrhcg is {8,:,1,2S ? .Il agfkuftg bi phris bi vårteais ghresths is;
{8 9 : 2 1, , , , H h h h h h?
Yf nrhcg berenebg si ahrhatirezh pgrqui lhs hresths istèf greifthbhs. If istiahsg lhs hresths g hrags vhf bi uf vårteai h gtrg senueifbg uf grbif is biaer,qui if uf nrhcg berenebg lgs hrags si puibif riagrrir if ufh beriaaeñf pirgfg if lh agftrhreh.
Ikioplg bi nrhcg berenebg.
Il hrag g hresth teifi ufh beriaaeñf, is biaer uf fgbg g vårteai grenif (h) y uf vårteaibistefg (j), ahrhatirïsteah bi uf nrhcg berenebg.
If uf nrhcg fg berenebg lgs lhbgs fg istèf greifthbgs pgr agfsenueifti phrh auhlqueir
phr bi vårteais(,
e kv v
seiopri si auopli qui()(, ,e k k ev v v v?
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 694/726
358
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
S2 S:
S1
S8
S2 i2
Yf nrhcg is agfixg se ahbh phr bi vårteais istè agfiathbg pgr uf ahoefg, is biaer,phrh ahbh phr bi vårteais ,
e kv v qui cgrohf phrti bil nrhcg, ixesti hl oifgs ufh
trhyiatgreh iftri lgs bgs vårteais ,e kv v
Ikioplg
Lh cenurh elustrh uf ikioplg bi nrhcgagfvixg yh qui phrh auhlqueir phr bivårteais bil nrhcg ixesti hl oifgs ufhtrhyiatgreh iftri illgs.
Aealg is ufh suaiseñf bi hresths hbyhaiftis, bgfbi fg si riagrri bgs viaislh oesoh hresth y si rinrish hl puftg efeaehl. If gtrhs phlhjrhs, uf aealg is ufahoefg if il auhl il preoir y il ûlteog vårteai sgf enuhlis.
Ikioplgs
Ahbh ufg bi lgs nrhcgs quisi prisifthf agrrispgfbih uf aealg.
Auhfbg uf ahoefg iopeizh y tiroefh if il oesogvårteai, h ish hresth si li llhoh juali g lhzg agog sielustrh agf lh hresth i2 ogstrhbh if lh senueifti nrèceah.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 695/726
35:
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
a b
jh
Ikioplgs phrh hprifbir oès sgjri nrhcgs
8. Il bejukg ouistrh uf nrhcg agf itequith (itequithbg) fg berenebg g seopli.
N ? (S,H).
S; Agfkuftg bi vårteais.
H; Agfkuftg bi hresths.
If isti ahsg S? {h,j,a,b} H? {hj, jb, ab, ha,hb}
:. Il bejukg riprisifth uf nrhcg berenebg.
Lh thjlh ouistrh tgbhs lhs hresths g hrags agf sus vårteais efeaehl y tiroefhl.
Hresth Sårteai
efeaehl
Sårteai
tiroefhl
a8 h j
a: j ba1 a b
a2 j h
a9 a h
a3 h a
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 696/726
351
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
S2
S8
S1
h1
h:
S>S3S9
h3h9h2
h8
S:
S2
S8
S1
S:
h1
h:
h8
Yf èrjgl, ufh cgroh ixailifti bi prisifthr efcgrohaeñf
Yf èrjgl is uf nrhcg agfixg y qui fg teifi aealgs (fg teifi ripiteaegfis). Lgs èrjg-lis sgf nrhcgs qui agfiathf tgbgs lgs vårteais utelezhfbg il oifgr fûoirg pgsejlisbi hresths, bi thl ohfirh qui uf èrjgl bi f vårteais teifi ixhathoifti (f-8) hresths.
Ikioplg
Gjsirvhfbg lgs nrhcgs riprisifthbgs if lgs senueiftis bejukgs si puibi agf-aluer qui hojgs sgf agfixgs pgrqui phrh auhlqueir phr bi vårteais ixesti ufahoefg iftri illgs, hbioès ahbh nrhcg fg is aïaleag pgrqui auhfbg si efeaehil riagrrebg fg si rinrish hl puftg bi phrtebh.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 697/726
352
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
ZIQPYIQRHQ
Yfebhb 8. Crhaaegfis hlnijrheahs
Ahpïtulg 8. Qeopleceahaeñf bi crhaaegfis
Ikiraeaegs ixtrhalhsi 8 (p. 939)
: x8. h.
1
:j. x
a. -8
b. x ‑ 8
8i.1x
x ‑ 1c. x + :
x ‑ :n. x ‑ 9
9 x ‑ 1d.1 x ‑ >
: x + >e.9 x + 3
: x ‑ 8k.1 x + 8
Ahpïtulg :. Quoh y risth bi crhaaegfis hlnijrheahs
Ikiraeaegs 8 (p. 93>)
80h. x:
x + :j.
x + 1
a. -8
:b.
x( x ‑ :)
xi.
x ‑ 1
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 698/726
359
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Ahpïtulg 1. Oïfeog agoûf oûlteplg bi pglefgoegs
Ikiraeaegs ixtrhalhsi 8 (p. 9>:)
8. h. x: y1
j. 820 x: y:
a. (1 x + 8):( x +1)
b. ( x + 1)( x + :)( x ‑ 3)
i. ( x + 2)(: x ‑ 8)(1 x ‑ :)
Ahpïtulg 2. Quoh y risth bi crhaaegfis agf besteftgs bifgoefhbgris
Ikiraeaegs ixtrhalhsi 8 (p. 9>9)
h:
8. h.j(h ‑ j)
h:
j.
j(h ‑ j)
:0 xa.
( x ‑ 9)( x + 9)
>b.
( x + 1)( x ‑ 2)
2 x ‑ 1i.( x + 2)( x ‑ 2)( x + 1)
: x: ‑ 1 x ‑ 2c.
( x + :)(2 x + 1)(: x ‑ 8)
x: + 81 x + 80n.
(1 x + :)(: x + 8)( x ‑ :)
y + xd.
xy
:e. - x ‑ 1
-x ‑ 8k.
( x ‑ 9)( x + :)
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 699/726
353
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Ahpïtulg 9. Oultepleahaeñf bi ixprisegfis rhaegfhlis
Ikiraeaeg 8 (p. 9>4)
13 x5 y:h.
:9 z>
8: x: ‑ 88 x + :j.(-8:) x: ‑ 9 x + :
: ‑ 1 xa.: + 1 x
x + 9b.
x
8i.: x
x + 1c. x ‑ 1
Ahpïtulg 3. Beveseñf bi pglefgoegsIkiraeaeg 8.3 (p. 940)
8>j:h.
80 xy1h:
2( x + y)j.1
( x:
+ 8)a. x:
x + 9b. x + 4
x ‑ 1i. x + 3
1 xyc. x ‑ y
1n. x
xd.: y( x + 1)
e. 8
k. : y1(1 x ‑ 1 y)
Ahpïtulg >. Qgluaeñf bi iauhaegfis agf ixprisegfis rhaegfhlis agf ufh vhrehjliIkiraeaeg 8 (p 949)
h. 8/:
j. :
a. 2/>
b. -8
i. -3
c. 9
n. :
d. -8
e. 30
k. -:
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 700/726
35>
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
(9,-:) ES
(89,2) E
(-8,-80) EEE
(-2,3) EE
(9,-5) ES(->,-85) EEE
(-2,4) EE
Yfebhb :. Qestiohs bi iauhaegfis lefihlis if bgs vhrehjlis
Ahpïtulg 8. Aggrbifhbhs riathfnulhris
Ikiraeaeg 8 (p. 952)
8.Phrikh grbifhbh Auhbrhfti if bgfbi istè il puftg
:. If hzul; (9,9), (8/:,3), (-1,-1) y (2,-1/:)= if virbi; (-:,3), (0,-3), (9,:) y (->,0)
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 701/726
354
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
1. h.
j.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 702/726
355
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
a.
b.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 703/726
>00
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
i.
Ikiraeaeg : (p. 959)
Il puftg bgfbi siagrthf lhs riaths ishprgxeohbhoiftih 8.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 704/726
>08
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Ahpïtulg :. Nrèceahs bi iauhaegfis lefihlis agf bgs vhrehjlis
Ikiraeaeg 8 (p. 301)
8. h. Qe shteschai lh iauhaeñf j. Fg shteschai lh iauhaeñf a. Qe shteschai lh iauhaeñf b. Fg shteschai lh iauhaeñf
i. Qe shteschai lh iauhaeñf
:. h.
j.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 705/726
>0:
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
a.
b.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 706/726
>01
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
i.
c.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 707/726
>02
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
n.
d.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 708/726
>09
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
e.
k.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 709/726
>03
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
1. h. (1,9)j. (8,:)a. (0,:)b. (1,1)i. (:,8)
Ahpïtulg 1. Qestiohs bi bgs iauhaegfis lefihlis if bgs vhrehjlis
Ikiraeaeg ixtrhalhsi 8 (p. 304)
8. h. (:,8)
j. (8,:)
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 710/726
>0>
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
b. (8,-:)
a. (8,1)
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 711/726
>04
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
i. (9,1)
Ikiraeaeg 8 (p. 38:)
8. h. x ? 1 y ? -:
j. x ? 9 y ? 1
a. x ? 2 y ? :
b. x ? 8 y ? :
i. x ? 8 y ? -8
c. x ? : y ? 8
n. x ? 0 y ? -:
d. x ? -: y ? 1
e. x ? : y ? -2
k. Fg teifi sgluaeñf
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 712/726
>05
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Ikiraeaeg : (p. 382)
8. h. -:8
j. -81>
a. 0
b. -3.9
i. 82
Ikiraeaeg 1 (p. 385)
8. h. x ? : y ? >
j. x ? 9 y ? 2
a. x ? : y ? 8
b. x ? 8/: y ? 9/:
i. x ? -8/1 y ? :/1
c. x ? -8 y ? -:
n. x ? :/9 y ? -1/9
d. x ? 9/3 y ? 8/3
e. x ? 1/: y ? 9/1
k. x ? :/1 y ? 1/2
m. x ? :/1 y ? 9/1
l. x ? -8/: y ? 1/:
o. x ? -8/: y ? -8/:
f. x ? 8.1> y ? 0.>4
g. x ? 892/39 y ? :13/15
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 713/726
>80
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Ahpïtulg 2. Prgjliohs bi hpleahaeñf bi sestiohs lefihlis
Ikiraeaeg 8 (p. 3:3)
8. Il èrih bil riatèfnulg grenefhl is bi 8.:00 ao:.
:. Il fûoirg is 32.
1. Lgs vhlgris qui efverteñ phjlg sgf; $8―000.000, hl 8:% y $8―:00.000 hl 89%.
2. Bi :2 quelhtis; 80,: gfzhs. Bi 4 quelhtis; 2,: gfzhs
9. Il èrih efeaehl is bi 830 pulnhbhs:.
Ahpïtulg 9. Nrèceahs bi bisenuhlbhbis lefihlis if bgs vhrehjlis
Ikiraeaegs 8 (p. 310)
8. h. ‑
j.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 714/726
>88
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
a.
b.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 715/726
>8:
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
i.
c. ‑
n.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 716/726
>81
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
d.
e.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 717/726
>82
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
1
1
k.
Yfebhb 1. Ixpgfiftis y rhbeahlis
Ahpïtulg 2. Gpirhaegfis agf rhbeahlis
Ikiraeaegs 8 (p. 325)
8. h. 2 1
j. 3 :
a. : :
b. 83 :
i. 81 :
c. 1 1
n. 3 :
d. -80
e. 50
k. -2 :
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 718/726
>89
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
1
Ikiraeaegs : (p. 399)
8. h. 3 3
j. -> 9
a. - >
b. 0
i. 9 xy
c. > 3 ‑ 3
n. 2 9
d. : 1 + 1 : ‑ 2 3
m. : : ‑ 2 :
e. 80 :
k. 3
m. 10 1 ‑ 8: 9
l. 9 ‑ >
o. 80 ‑ 80 3
f. 89 x ‑ 1 3 xy ‑ 2 y
:. h. 1
j. 1
1 9a. +
1 9
b. -: : ‑ 1
9 : + 9 80 + 3 9 + 10i.
81
Ahpïtulg 9. Fgthaeñf aeiftïceah
Ikiraeaeg 8 (p. 394)
c. 5.3 x80-3
n. 2.3 x80-9
d. 9.81 x801
e. 1.49 x802
k. :.9 x80-2
8. h. 1.5 x802
j. 8.> x809
a. >.4 x80-2
b. 8.>3 x80>
i. 4.54 x80>
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 719/726
>83
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Yfebhb 2. Iauhaegfis auhbrèteahs
Ahpïtulg 8. Eftrgbuaaeñf
Ikiraeaeg ixtrhalhsi 8 (p. 333)
8. h. x ? 81 x ? -81
j. x ? 3 ‑ 80 x ? - 3 ‑ 80
a. x ? 8: x ? :
9 : ‑ 8 -9 : ‑ 8
b. x ? x ?> >
:5 + 2 2 ‑ :5i. x ? x ?
9 9
Ahpïtulg :. Qgluaeñf bi iauhaegfis auhbrèteahs agoplithfbg il auhbrhbg
Ikiraeaeg 8 (p. 3>1)
8. h. x ? : x ? -2
j. x ? -1 x ? -9
a. x ? 8 x ? -8/:
b. x ? -8 x ? -9
i. x ? -8 x ? -2
c. x ? 3 x ? 9
n. x ? -:/1 x ? 8/:
88 + 955 88 ‑ 955d. x ? x ?
8: 8:
e. x ? : x ? 8/:
k. x ? -8 x ? -:
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 720/726
>8>
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
8. h. x ? 8 x ? -:
j. x ? 2 x ? 8
a. x ? 9 x ? 9
b. x ? 1/: x ? 1/:
i. x ? 8/1 x ? -1
c. x ? : x ? -8
n. x ? 2 x ? 2
d. x ? 1 x ? -9
e. x ? 8/1 x ? 8/1
k. x ? 8/: x ? 8/:
Ahpïtulg 1. Qgluaeñf bi iauhaegfis auhbrèteahs pgr cñroulh nifirhl
Ikiraeaeg 8 (p. 3>5)
Ikiraeaeg : (p. 349)
8. Lh jhsi oebi 13 peis y lh hlturh oebi 3: peis.
:. If lh riufeñf dhy 89 pirsgfhs.
1. Il lhrng oebi 83.:>1 oitrgs y il hfadg oebi 81.:>1 oitrgs.
2. Lh lgfnetub bil auhbrhbg is 13 peis.
9. Lgs fûoirgs fhturhlis sgf; 10 y 84.
3. 1 is il fûoirg.
>. Reifi qui ribuaer if ahbh lhbg : pulnhbhs.4. Biji tifir 1 oitrgs bi hfadg.
5. Lgs fûoirgs sgf :: y :2.
80. Lh iauhaeñf sñlg teifi ufh rispuisth, qui is 2.
Ikiraeaeg 1 (p. 35:)
8. h. x ? >/1 x ? 1/2
j. x ? >/3 x ? >/3
-1 + >e -1 ‑ >ea. x ? x ?
2 2
9 + :1e 9 ‑ :1eb. x ? x ?
3 3
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 721/726
>84
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
8 + 18e 8 ‑ 18ei. x ? x ?
: :
-: + :3e -: ‑ :3ec. x ? x ?
1 1
n. x ? 9/2 x ? -3/9
d. x ? 81/8: x ? -2
-8 + >e -8 ‑ >ee. x ? x ?
: :
1 + 4>e 1 ‑ 4>ek. x ? x ?2 2
Yfebhb 9. Cufaegfis ixpgfifaehlis y lgnhrïtoeahs
Ahpïtulg 8. Eftrgbuaaeñf h cufaegfis
Ikiraeaeg 8 (p. 354)
Fhrhfkh; D(x)Hzul; efvirsh bi d(x)
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 722/726
>85
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Ahpïtulg :. Cufaeñf ixpgfifaehl
Ikiraeaeg 8 (p. >02)
8. h.
j.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 723/726
>:0
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
a.
b.
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 724/726
>:8
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
i.
c. Lh pgjlhaeñf tgthl phrh il høg :010 sirè bi 88.889―0:>.891,2839 dhjethftis.
Ahpïtulg 1. Cufaeñf lgnhrïtoeah
Ikiraeaeg 8 (p. >80)
8. h. -:
j. -2
a. -1
b. -8:
i. 3
:. Lh rispuisth biji sir efvistenhbh pgr il istubehfti.
1. Qi biji ilivhr i h lh 9.::
7/21/2019 Ciclo 4 - Transformemos Educando 9 - Nariño
http://slidepdf.com/reader/full/ciclo-4-transformemos-educando-9-narino 725/726
>::
Qestioh Eftirhatevg
Rrhfscgroiogs Ibuahfbg 5
èrih Ohtioteahs
Yfebhb 3. Agfaiptgs jèseags bi nigoitrïh
Ahpïtulg :. Biogstrhaeñf bil Rigrioh y hpleahaegfis
Ikiraeaeg 8 (p. >83)
8. h. Qï is uf treèfnulg riatèfnulg
j. Qï is uf treèfnulg riatèfnulg
a. Qï is uf treèfnulg riatèfnulg
b. Fg is uf treèfnulg riatèfnulg
i. Qï is uf treèfnulg riatèfnulg
c. Rreèfnulg fhrhfkh; 80
Rreèfnulg hzul; :9
Rreèfnulg ogrhbg; 5.455
Rreèfnulg virbi; 8:.041
n. 9,39 peis
Ahpïtulg 9. Rigrioh bi Rdhlis
Ikiraeaeg 8 (p. >::)
8. Fg sgf agrriatgs lgs bhtgs bil ikiraeaeg.
:. H,A ? >.:= AI ? 84
1. y ? 9 x ? 4
2. Il èrjgl teifi 84.> o bi hlturh.
9. Qglhoifti lh h auopli.
Ahpïtulg 3. Ogveoeiftgs if il plhfg
Ikiraeaeg 2 (p. >1:)
8. h.