Consello de - SERGAS · 2015-05-11 · de entrega polo reclamante no prazo de 7 días dende que a...

36

Transcript of Consello de - SERGAS · 2015-05-11 · de entrega polo reclamante no prazo de 7 días dende que a...

Page 1: Consello de - SERGAS · 2015-05-11 · de entrega polo reclamante no prazo de 7 días dende que a levou do centro para cumprimentar na súa casa, da súa inutili-zación polo usuario
Page 2: Consello de - SERGAS · 2015-05-11 · de entrega polo reclamante no prazo de 7 días dende que a levou do centro para cumprimentar na súa casa, da súa inutili-zación polo usuario
Page 3: Consello de - SERGAS · 2015-05-11 · de entrega polo reclamante no prazo de 7 días dende que a levou do centro para cumprimentar na súa casa, da súa inutili-zación polo usuario

Indice

Consello deonsello deREDACCIÓN

3

Atención Primaria Pontevedra e Vigo

NUMERO 6 · 3ª EPOCA

CoordinaciónCesáreo Barreiro Sorrivas

Consello de Redacción:Susana Aldecoa LandesaCesáreo Barreiro Sorrivas

Luis Carregal RañóJavier Goberna Lorenzo

Alejandro Iglesias Díaz de UlloaAntonio Merino de Dios

Colaboran neste número:Susana Aldecoa LandesaCesáreo Barreiro Sorrivas

Isabel Regina Castro VázquezMaría del Carmen Collazo Méndez

Marta Díez de AnguloAlejandro Iglesias Díaz de Ulloa

Eva Otero TenorioEnrique Paseiro Pardal

Juan Luis Pastor MoralesIrene Pazo ManzanoBeatriz Piñeiro Lago

Ana María Rodríguez VilariñoJoaquín San José ArangoCoro Sánchez Hernández

Pedro Vega Bastida

Imprime: Norgráfica

ISSN 1695-8721

Déposito Legal VG: 681-1995

¿Como lo ves? no se indentifica necesariamente con laopinión de sus colaboradores

ndiceConsello de RedacciónXestión e tram. de reclamacións dos usuariosEstar quemado “Burn-out”Centros de Saúde: C. S. Caldas de ReisResultados do programa galego de detección precoz de cancro de mamaAlimentación: Mitos y dietas alternativas IIRotas de interese: Pedrafita do Cebreiro Novas. Notas brevesPáginas MIR: Despedida promoción 00-03

Estratexias das tecnoloxías de Informaciónno Sergas. Conferencia de E. Paseiro PardalRelación de la asoc. de asma bronquial conalergia y atopía en el C. S. Anafans-PoioHorror-óscopoNovos virus e Saúde PúblicaCuentos cortos: El principio y el finLibros recomendados Refranes, trabalenguas y adivinanzasHumor. ¿Citas o incitas?

CONTACTAR CON NÓS PARA ENVIAR CALQUERA COLABORACIÓN, ARTIGO OU OPINIÓN:

POR CORREO ELECTRÓNICO: [email protected]

POR CORREO: Revista “¿Cómo lo ves?”.Rúa Rosalía de Castro 21-23 7ª planta 36201 VIGO - Telf.: 986 81 64 45

REDACCIÓN

NESTE NÚMERO:

A nosa portada é o novo Centro deSaúde de Casco Vello en Vigo.Unha colaboración de nosa compañei-ra Eva da Unidade de Atención óPaciente, explícanos o procedementopara tramita-las reclamacións dosusuarios na Xerencia.No noso ámbito o "queime" profesio-nal é mais abondoso do que parece,polo que Cesáreo Barreiro dánosunha breve interpretación psico-socio-lóxica.Os estudios que se están a facer naprevención do cancro de mama produ-cen uns resultados, que nos amosaAlejandro Iglesias nun documentadoartigo.A segunda parte do artigo sobre ali-mentación que Joaquín San José eCoro Sánchez nos envían xa estaba-mos a bota-lo en falla, pois a primeiraparte fora moi interesante.A rota de interese que propoñemos éun camiño a percorrer non só de xeitofísico, senón por outro "camiño dointerior". Agardamos que vos aprovei-te.Sempre temos algunha nova quecomunicarvos, cada vez mais; asema-de agardamos que nos enviede-lasvosas, respecto do voso traballo, davosa actividade, .... pois, ás veces,enterámonos pola prensa.As páxinas M.I.R. seguen a producir,de xeito crecente, colaboracións cien-

tíficas (un traballo sobre asma e ato-pia), así como o relato do acontecidona despedida da promoción 2000-2003, no que resultou de forte impac-to a conferencia do Xefe de Serviciode Informática do SERGAS o Sr. D.Enrique Paseiro Pardal.Seguen as perdicións (ou eran predic-cións) do horror-óscopo, co seu estilotan serio, que son seguidas con moitointerese, mesmo preocupación, noresto do mundo.Os chamados "novos virus", que nonson tan novos, resultan dunha preocu-pante actualidade, polo que noutroartigo Alejandro Iglesias tenos clarexa-do todo sobre eles.Xa non tiñámo-lo corpo acostumado apasar sen os contos de Pedro; logodunha pequena ausencia, voltamos apublicar novas historias súas.Remata este número como debe ser,cas seccións de refráns, adiviñas etrabalinguas, unha pequena escolmade chistes e citas para pensar (decando en vez hai que facelo)

¿HAI ALGUÉN AÍ AFORA?

Enviade xa as vosas colaboracións,artigos, novas ou mesmo as vosasopinións. Malia que nos traballamosde arreo na elaboración, "a verdadeestá aí afora".Gracias a tódolos que nos din o quelles parece a revista; xa sabemos queestades aí.

34-67-8

9-1011-12

13-1415-1617-22

23

24-25

26-27

2829-30

31323334

NOVNOVAA DIRECCIÓNDIRECCIÓN

maqueta numero 6 19/11/03 13:43 Página 3

Page 4: Consello de - SERGAS · 2015-05-11 · de entrega polo reclamante no prazo de 7 días dende que a levou do centro para cumprimentar na súa casa, da súa inutili-zación polo usuario

A lei Xeral de Sanidade 14/86, de 25 de abril, establece o derei-to dos cidadáns a utiliza-las vías de reclamacións e de propos-tas de suxestións e a recibir resposta por escrito.Nesta liña, a recente Lei 41/02, de 14 de novembro, Básica regu-ladora da autonomía do paciente e de dereitos e obrigas en

materia deinformación edocumentaciónclínica, dispónno artigo 12.2“facilitarase atódolos usua-rios a informa-ción sobre asguías de parti-cipación esobre suxes-tións e reclama-cións”.O usuario, cadavez máis, é

coñecedor deste seu dereito, que é visto non só como un derei-to a “pataleta”, cando algo lles aconteceu nalgún centro desaúde que merece o seu enfado, senon como un xeito de con-tribuir a que todo poida funcionar un pouco mellor.As reclamacións constitúen logo, un medio de expresión e parti-cipación dos usuarios dos servicios sanitarios. Con elas dannosa coñece-las súas expectativas, necesidades, problemas cosque se atoparon, e en definitiva, amósannos o seu grao de satis-facción cos servicios prestados.Da análise das reclamacións presentadas poderemos propor-cionar unha correcta orientación dos servicios que ofrecemos etratar de mellorar en todo o que nos sexa posible.Fai algo máis de 2 anos, creouse nesta Xerencia de AtenciónPrimaria á Unidade de Atención ó Paciente, que trata de canali-zar tódalas reclamacións que nos chegan, dar resposta as quei-xas manifestadas polos reclamantes e finalmente analizar eextraer conclusións das reclamacións presentadas para a tomade decisións a fin de que aquelas situacións non volvan a pro-ducirse. Da análise das reclamacións presentadas no primeirosemestre deste ano, poidemos extraer, entre outras, as seguin-tes conclusións:

Presentáronse un total de 714 reclamacións, o que supónunha media de 5,8 reclamacións diarias.Destas 714 reclamacións, 74 foron remitidas a centros exter-nos a esta Xerencia, principalmente ós centros hospitalariosda nosa cidade: Hospital O Meixoeiro, Complexo Hospitala-rio Xeral – Cíes e Clínica Povisa.

Os principais motivos de reclamación son por non substituíró persoal dos centros de saúde, principalmente médicos,pediatras e matronas; pola dificultade para conseguir liñatelefónica co centro para solicitar cita previa, e as demorasna entrada á consulta.A media de reclamacións presentadas por cada 1000 tarxe-tas sanitarias foi de 1,02. Os centros de saúde onde máis reclamacións se presenta-ron foron os de Coia, Tui, Cangas e Moaña. O tempo medio de resposta ó reclamante foi de 16 días.

Co fin de dar maior axilidade á tramitación das reclamacións easí poder na maior brevidade posible dar resposta ó usuario asícomo unha solución, se procede, o seu problema, esta Xerenciaelaborou un Protocolo de Tramitación de Reclamacións. Nel des-críbense os pasos a seguir no centro de saúde dende que ousuario presenta a súa reclamación ata a tramitación, resposta eactuacións da Xerencia.

PROTOCOLO DE TRAMITACIÓN DE RECLAMACIÓNS

TRAMITACIÓN NOS CENTROS DE SAÚDE

1º- ENTREGA DE FOLLAS DE RECLAMACIÓNS ÓS

USUARIOS.

O persoal do centro facilitará ós usuarios, cando así o soliciten,o modelo normalizado de folla de reclamación que correspondasegundo a correlativa numeración que aparece na marxe supe-rior dereita das follas. O usuario pode presentar no centro ben reclamacións que sedirixan contra o propio centro, ou ben que se dirixan contra outrocentro de saúde, Hospital ...O reclamante poderá cubrir nese momento a reclamación, ouben pode levala con el e entregala nos días seguintes.O persoal do centro axudará ó usuario na súa cumprimentacióne mesmo escribirán a reclamación no caso de que o usuario nonsaiba escribir seguindo o dictado de éste.Igualmente tramitaranse as reclamacións que sexan presenta-das polos usuarios noutra folla que non sexa no modelo norma-lizado, grampándoselle unha folla de reclamación no modelonormalizado a fin de que a reclamación leve un número de orde.Cada un dos modelos de follas de reclamacións consta de tresexemplares: un de cor branca, outro rosa e o outro verde. Candoo usuario presente a súa reclamación, nela poñerase o selo docentro e farase consta-la data de entrada no centro, dándoselleó usuario o exemplar de cor verde. En cada centro anotarán no libro de rexistro de reclamaciónscada vez que un usuario solicite unha folla de reclamación, osseguintes datos : número de reclamación, nome do reclamante,

4

Atención Primaria Pontevedra e Vigo

NUMERO 6 · 3ª EPOCA

Xestión e tramitación de

maqueta numero 6 19/11/03 13:43 Página 4

Page 5: Consello de - SERGAS · 2015-05-11 · de entrega polo reclamante no prazo de 7 días dende que a levou do centro para cumprimentar na súa casa, da súa inutili-zación polo usuario

número de Seguridade Social e teléfono. Nos centros onde nonexista este libro, deberán así mesmo levar un control das recla-macións que se presenten, do xeito que lles resulta máis opera-tivo e cómodo, como podería ser apuntar os datos relacionadosanteriormente nun folio cunha tabla na que figuren ditos datos. Ocentro quedarase sempre cunha fotocopia de cada unha dasreclamacións presentadas.

2º.- ENVIO DAS RECLAMACIÓNS PRESENTADAS

POLOS USUARIOS Á XERENCIA.

Presentada a reclamación polo usuario procederase, á maiorbrevidade posible, ó envio das copias branca e rosa á Xerenciaacompañadas necesariamente do informe explicativo do xefe deservicio / unidade ou coordinador de servicio e, se é o caso, dopersoal afectado na reclamación, debendo obrar na Xerencia noprazo máximo de 20 días. O centro quedarase cunha copia dareclamación e do informe remitidos á Xerencia.As reclamacións presentadas no centro e que se refiran a centroalleo como poden ser os Hospitais, outros centros de saúde,Dirección Provincial ... remitiranse a esta Xerencia de AtenciónPrimaria á maior brevidade posible e non directamente a talescentros.

3º- INCIDENCIAS

Calquera incidencia que se produza nas follas de reclamaciónscomunicarase así mesmo á Xerencia no modelo normalizadoque aparece como Anexo I, xa se trate do seu extravío, da faltade entrega polo reclamante no prazo de 7 días dende que alevou do centro para cumprimentar na súa casa, da súa inutili-zación polo usuario no caso por exemplo de que cometera unerro ó cubrila e decidise volver a escribila solicitando unha novafolla, etc ...

4º.- PEDIDOS DE FOLLAS DE RECLAMACIÓNS.

O centro é o responsable de mante-lo stock de follas de recla-macións realizando os pedidos á Xerencia con suficiente antela-ción, de tal xeito que se garantice en todo momento a inmediatadispoñibilidade por parte do usuario, cando así o solicite, dunhafolla de reclamación.Os centros farán os seus pedidos chamando o teléfono986.816491/44.

TRAMITACIÓN NA XERENCIA

1º.- PETICIÓN DE FOLLAS DE RECLAMACIÓNS Á

DIRECCIÓN PROVINCIAL

A Xerencia é a responsable de mante-lo stock de follas de recla-macións, realizando os pedidos á Dirección Provincial con sufi-ciente antelación, de tal xeito que se garantice en todo momentoo seu envío ós distintos centros da área cando éstos o solicitan.

2º.- ENVÍO DE FOLLAS ÓS CENTROS.

Recibida unha petición de follas de reclamacións dun centro, aXerencia procederá, a maior brevidade posible, o envío dasmesmas ó centro peticionario.Previamente ó envio das follas, a Xerencia comprobará quetódalas follas enviadas ó centro peticionario no anterior envioforon xa recibidas na Xerencia unha vez que foron cubertaspolos usuarios, ou ben que se comunicou polo centro unha inci-dencia/s na/s folla/s, ou ben que as follas que faltan por recibirna Xerencia forman parte do stock do centro.

3º.- TRAMITACIÓN DE RECLAMACIÓNS RECIBIDAS

DOS CENTROS

Recibida a reclamación na Xerencia procederase a darlle rexis-tro de entrada e a recoller na base de datos creada para o efec-to os seguintes datos : número de reclamación, centro no que sepresentou, data da reclamación, data de entrada no centro, datade entrada na Xerencia, motivo da reclamación, centro e/ou per-soal implicado.No caso de que a recla-mación afectase a cen-tro alleo a esta Xerenciade Atención Primaria,remitirase a éste deinmediato facéndooconstar na base dedatos de reclamaciónse comunicando o trasla-do por escrito ó recla-mante.Segundo o asunto deque trate a reclamación,ésta será remitida áDirección de Xestión,Asistencial, Médica,Médica de AtenciónContinuada ou de Enfermería. A Dirección correspondente pro-cederá á investigación dos feitos utilizando tódolos medios líci-tos de que se dispoña para chegar a un coñecemento obxectivode cal é o problema concreto que se denuncia, persoa/s res-ponsable/s e medidas a adoptar, no seu caso, para eliminar oupalia-lo problema.Se da información contida na reclamación, do informe da persoaimplicada do centro e das investigacións levadas a cabo polaDirección correspondente, poidera derivarse a esixencia de res-ponsabilidade disciplinaria, enviarase a reclamación e a docu-mentación correspondente ó Servicio de Inspección e AsistenciaSanitaria da Dirección Provincial do Sergas.No prazo máximo de 30 días dende a recepción da reclamación

5

Atención Primaria Pontevedra e Vigo

NUMERO 6 · 3ª EPOCA

EVA OTERO TENORIOAtención ó paciente

X.A.P. Pontevedra - Vigo.e reclamacións dos usuarios

maqueta numero 6 19/11/03 13:43 Página 5

Page 6: Consello de - SERGAS · 2015-05-11 · de entrega polo reclamante no prazo de 7 días dende que a levou do centro para cumprimentar na súa casa, da súa inutili-zación polo usuario

na Xerencia, enviarase o endere-zo do usuario resposta escritaconcerniente ó obxecto da súareclamación, na que se lle comu-nicarán as actuacións levadas acabo e as medidas adoptadasno seu caso.Na base de datos de reclama-cións faráse constar a data desaída da resposta ó usuario, adata de resolución da reclama-ción e a data de arquivo damesma así como cantas outrasobservacións se considere oportuno recoller.Resolta a reclamación, procederase o seu arquivo, ordenadoéste por centros e data de presentación, grampándoselle áreclamación toda a documentación que xerou.

4º.- INFORME DE RECLAMACIÓNS

Semanalmente remitirase á Dirección Provincial do Sergas, infor-me-resumo das reclamacións que tiveron entrada na Xerencia nasemana anterior e actuacións levadas a cabo.Ó principio de cada mes, comunicarase por escrito áSubdirección Xeral de Inspección Sanitaria da Conselle-ría de Sanidade e Servicios Sociais, ó número de recla-macións presentadas no mes anterior nesta Xerencia eÁrea así coma nos diversos centros dela dependentes.

5º.- ESTUDIO DE RECLAMACIÓNS

Cada tres meses aproximadamente, elaborarase un infor-me sobre as reclamacións recibidas nese periodo nestaXerencia e Área e no que se recollerán os seguintesdatos:

Número de reclamacións presentadas Número de reclamacións remitidas a centros externosNúmero de reclamacións contestadas e pendentes decontestarClasificación de reclamacións por motivosClasificación de reclamacións segundo a Dirección aquen compete a súa investigación e resposta ó recla-mante.Clasificación de reclamacións por centros afectados.Clasificación de reclamacións segundo o tempo deresposta ó reclamanteConclusións

Ó comenzo de cada ano elaborarase un informe-conclu-sións das reclamacións presentadas ó longo de todo oano anterior, no que se recollerán os datos anteriormentemencionados así como outros relevantes referidos a eseperíodo.Do dito informe a Xerencia e en particular cada Direcciónextraerá as conclusións que lle merecen e adoptarán, noseu caso, as medidas oportunas.

Algúns destes informes publicá-molos na páxina desta Xerenciade Atención Primaria (http://xappovi.sergas.es) e ta-mén poden consultarse na Intra-net do Sergas.No mes de outubro esta Xeren-cia impartirá dous cursos sobrexestión e tramitación de recla-macións de pacientes en Vigo eun curso en Pontevedra, sendodestinatarios o persoal non sani-tario dos centros de saúde

dependentes da nosa Xerencia, por ser éstes os que reciben ópaciente na porta de entrada ó sistema, e que desta acollida vaidepender, en parte, a súa percepción sobre o servicio quedamos, ademais de seren eles os que recollen as reclamaciónse suxestións e as tramitan tanto dentro do centro de saúde comona súa remisión á Xerencia.

6

Atención Primaria Pontevedra e Vigo

NUMERO 6 · 3ª EPOCA

maqueta numero 6 19/11/03 13:43 Página 6

Page 7: Consello de - SERGAS · 2015-05-11 · de entrega polo reclamante no prazo de 7 días dende que a levou do centro para cumprimentar na súa casa, da súa inutili-zación polo usuario

Atención Primaria Pontevedra e Vigo

NUMERO 6 · 3ª EPOCA

7

7

Atención Primaria Pontevedra e Vigo

NUMERO 6 · 3ª EPOCA

Estar quemado

“Burn-out”

En el ámbito laboral, entre los diversostipos de estrés, aparece de forma hartofrecuente el "queme" profesional. Así deci-mos de tal profesional que "está quemado"o que "se quema", del mismo modo queindicamos tal manera determinada dehacer las cosas como adecuada "para noquemarse".Personas con un extraordinario interés porsu trabajo, con iniciativa y responsabili-dad, se descubren a sí mismos en unmomento determinado diciendo a suscompañeros: "estoy quemado"¿En qué consiste eso de "estar

quemado" (burn-out)?

El término "burn-out" es una palabra, deimportación inglesa, que significa "estarquemado" y cuya traducción más aproxi-mada es "agotamiento". Alude a un tipo deestrés laboral e institucional que se produ-ce generalmente en profesionales queatienden a personas, que mantienen unarelación directa y constante con ellas;cuando la relación puede considerarsecomo "de ayuda" (profesores, médicos,enfermeros) es entonces cuando este tipode estrés se manifiesta de forma más claray en su mayor grado.Los componentes más característicos deeste síndrome son:

"Cansancio emocional" que se caracte-riza por una pérdida progresiva deenergía, desgaste, agotamiento, fatiga,etc."Despersonalización", que se manifiestaen un cambio a actitudes de tipo nega-tivo y respuestas hacia los demás conirritabilidad y baja motivación o pérdidade interés por el trabajo."Falta de realización personal"con incompetencia personaly respuestas negativashacía sí mismo y el trabajo.

Como consecuencias más fre-cuentes se producen:

Alteraciones emocionales y conductua-les.Problemas de tipo psicosomático ysocial.Pérdida de eficacia laboral.Alteraciones en la vida familiar.Absentismo laboral.Consumo de psicofármacos, alcohol yotras drogas.

El quemado confía sus quejas continua-mente a sus compañeros, los cuales y aúncuando sus quejas fuesen justificadas, ter-minan por cansarse; ello no hace sinoaumentar la desgana. La ira del quemadose dirige hacia jefes y responsables, haciacompañeros y hacia uno mismo y el propiotrabajo.Ya hemos mencionado las profesiones deriesgo, que son, en general, todas las querequieran una relación de atención a per-sonas (máxime si es de ayuda); el queme,por lo tanto, se produce entre los profesio-nales de la salud, distribuyéndose portodas las categorías (prácticamente todosatienden a personas), si bien puedenseñalarse una incidencia ligeramentemayor en el grupo profesional de Enferme-ría.¿Qué es lo que lleva al queme?.

Hay multitud de situaciones, más que inci-dentes determinados, que conllevan estetipo de estrés. El queme se produce enpersonas de edades diferentes y con dife-rentes períodos de antigüedad profesio-nal; se manifiesta tras un período desensibilización que puede durar variosmeses o años, en los que se es más vul-nerable (novato) pero, por el contrario, sedispone de expectativas más idealistas.

En la adecuada atención al usuario,paciente o cliente, ha de seguirseun trato humano (educado, cortés,humanitario,...), lo cual formaparte del cuerpo de creenciassobre la forma adecuada en la

que se deben proveer los servicios; ésetrato frecuentemente choca con el que sedispensa en el resto de la organización. Seproduce una disonancia en el profesional,o contradicción entre sus creencias y susactuaciones profesionales cara al pacientey laborales cara al resto de la organiza-ción.La consecuencia habitualmente másimportante se parece a la depresión (si noes la misma cosa), cuyo origen, en unainterpretación conductual, está en algunade las situaciones siguientes:1. Cuando se produce una pérdida impor-tante (de objeto, persona, radicación, tra-bajo) o disminución en el valor gratificanteque poseía.2. Cuando la cadena de comportamientosque conducen a la gratificación seencuentra rota en alguno de sus eslabo-nes.3. Cuando la persona no percibe controlsobre las consecuencias de su conducta:haga lo que uno haga la consecuencia novaría.Según esta interpretación, vemos que losprofesionales están sujetos a cambios enla percepción e interpretación de su propiotrabajo con el paso del tiempo, que pue-den hacer perder el valor gratificante ini-cial (vocacional). Determinadas, condiciones de trabajo,bastante frecuentes en nuestro medio (porejemplo: sobrecarga, monotonía, turnici-dad, dificultades en medios) suelen con-ducir a cambios interpretativos sobre unomismo, su función y su valía. La autosatis-facción y el autorrefuerzo no siempre con-siguen suplir la falta de gratificación(cuando no hostilidad, falta de educacióno ira) de pacientes (por lo general impa-cientes), jefes (también) y compañeros (enocasiones mal acompañados).Por otra parte el profesional, inicialmentede modo idealista, busca la realizaciónpersonal mediante su trabajo, que dé sen-

CESAREO BARREIRO SORRIVAS. Psicólogo X.A.P. Pontevedra-Vigo

maqueta numero 6 19/11/03 13:43 Página 7

Page 8: Consello de - SERGAS · 2015-05-11 · de entrega polo reclamante no prazo de 7 días dende que a levou do centro para cumprimentar na súa casa, da súa inutili-zación polo usuario

8

Atención Primaria Pontevedra e Vigo

NUMERO 6 · 3ª EPOCA

tido a su esfuerzo. Con bastante frecuen-cia se ve frustrado en obtener un recono-cimiento a su labor, no puede poner enmarcha alguna iniciativa o no consiguecrecer dentro de la organización o en supropio puesto.Debemos señalar que el queme no tienesu origen exclusivamente en cuestioneseconómicas o salariales; si bien muchosquemados en su discurso señalan estosaspectos, ello suele ser debido al fenóme-no conocido como "regresión por frustra-ción": cuando en la jerarquía denecesidades (pirámide de Maslow) se vefrustrada la satisfacción de un nivel, seproduce un deseo exagerado en intentarsatisfacer las necesidades de nivelesanteriores. En el ámbito de la Administración Públicaes notorio el descuido de diversos aspec-tos gratificadores "que no cuestan dinero"(todos de eficacia probada), como el reco-nocimiento, el ascenso, el cambio de tare-as, la asignación de responsabilidades, elestímulo de iniciativas de mejora.... Dema-siado a menudo, la consecuencia de esedescuido es un terreno productor de "malahierba" que fomenta una "cultura funciona-rial" (que se perpetúa a sí misma) y cuyoresultado es el "burn-out"; por ejemplo: siuna persona se incorpora a la organiza-ción y muestra alguna iniciativa, sus com-pañeros le dirán (al igual que les han dichoa ellos tiempo ha): "¡¿para que te matas sial final no te lo van a agradecer?!", o "¡yaaprenderás...!". En otro supuesto, si el pro-fesional que hace cosas diferentes y ade-cuadas para un mejor servicio, necesitamedios diferentes, se encontrará la cono-cida musiquilla de la "cultura de empresa":"aquí todos somos iguales; si tú tienes eso,yo también" o "¿por qué a ti sí y no atodos?". Si a pesar de las dificultades elprofesional decide seguir adelante, notaráque "hacer las cosas bien" significa"aumento de trabajo".Entre las posibles actitudes por parte delos profesionales, encontramos que algu-nos se "adaptan" a la cultura, descubrién-dose a sí mismos, al cabo del tiempo, enla tarea y afán de adoctrinar del mismomodo a otros (o repercutiendo hacia losusuarios su frustración); otros intentanautomotivarse, realizando cambios, bus-cando apoyo en compañeros, esquivandoen lo posible dicha "cultura"; otros, senci-llamente, "se queman".

Estamos convencidos que, si bien unosson los "quemados", existen innegables yabundantes indicios de un elevado gradode "tueste" en los "adaptados".¿Se puede hacer algo?

A diferencia de otros problemas de com-portamiento como las adicciones, el queestá quemado no se niega a reconocerlo;es más, en poco tiempo uno consigueverlo sin que se lo diga nadie; uno mismo"se lo nota", "lo sufre" y lo comunica comoprimera señal en busca de cierta ayuda o,cuando menos, comprensión por parte delos demás. Existe en el queme una responsabilidadcompartida por todos (al igual que enmuchos otros problemas de la organiza-ción), que podríamos concretar en variascircunstancias:De forma habitual, los profesionales diri-gen sus demandas hacia gratificacionesde tipo monetario (por supuesto legítimas)olvidando, por el contrario, las motivacio-nales o de crecimiento, manifestando cier-ta frustración en la satisfacción denecesidades de otros tipos, como una"regresión por frustración".La "cultura", que repetidamente hemosseñalado, depende, por supuesto, de laDirección, pero también del resto delpersonal en cuanto a su manteni-miento: lo que pensamos, deci-mos, hacemos y comorespondemos a los otros no esalgo innato, está sujeto a cambios yéstos en gran medida están bajo elcontrol de nuestra voluntad.

Creemos que el abordaje adecuado deeste problema no debe hacerse exclusiva-mente desde el plano estrictamente indivi-dual, pues existen elementos y factoresestructurales importantes que deben seratendidos. No debemos ver al "quemado"tan solo como a un enfermo al cual debeaplicarse un tratamiento. El deseo de mejora profesional, tener ini-ciativas que busquen mayor calidad, odisponer de áreas de responsabilidadreconocidas, son conductas denostadaspor la mentada "cultura de empresa"; noapreciamos en ellas, no obstante, enfer-medad alguna, siendo más bien la propia"cultura", la que da muestras de decrepi-tud.Sabemos que para el quemado es difícilapreciar la "realidad" como los demás, osiquiera poner en práctica determinadasolución; sin embargo podríamos haceralgunas cosas cuando nos "sentimos que-mados":

Intentar "reciclarnos": buscar nuevosalicientes en nuestro trabajo y aspectosgratificadores parciales y fuera de él,cambiando alguna filosofía, poniendoen práctica aficiones olvidadas, dedi-car algo más de tiempo a la familia.....Realizar cambios (en tareas, en el lugarde trabajo, en el grupo de compañeros) Mejorar nuestra formación profesional ocultural (novedades, técnicas, cursos,..).Intentar hacernos menos combustiblesbuscando "protección ígnífuga", mejo-rando habilidades, tales como: - negociar mejor nuestras funciones,tareas y objetivos.- aprender a decir que "no", ante deter-minadas propuestas y tareas laboralesque sabemos que nos desbordan.- mejorar nuestras relaciones y nuestrocontrol emocional.Como ejercicio de reestructuración,podemos apreciar el lado positivo: elqueme nos sirve para reorientar nuestra

trayectoria profesional (corre-gir rumbo).

Cuanto antes veamoslos "síntomas", antestrataremos de poneralgún remedio; todo

antes que "adaptar-nos"...... mientras podamos

evitarlo.

maqueta numero 6 19/11/03 13:43 Página 8

Page 9: Consello de - SERGAS · 2015-05-11 · de entrega polo reclamante no prazo de 7 días dende que a levou do centro para cumprimentar na súa casa, da súa inutili-zación polo usuario

9

Atención Primaria Pontevedra e Vigo

NUMERO 6 · 3ª EPOCA

Caldas de Reis es un municipio situa-do a 20 Km de Pontevedra, en direc-ción a Santiago de Compostela, queacoge las parroquias de Carracedo,San Andrés de Cesar, San Clemente,Saiar, Bemil, Godos, Arcos da Con-desa, Stª Maria y Santo Tomás deCaldas. Entre ellas se distribuyen9.254 habitantes en una superficiede 68,5 Km2.

Poseedora de dos puentes romanospor los que pasan las aguas de losríos Umia y Bermaña así como calza-das del mismo origen, cuenta tam-bién con una riqueza arquitectónicarománica en las diversas iglesias desu municipio. Así, tenemos la iglesiacaldense de Santo Tomás, construídaen parte con la piedra de la derruidaTorre de Doña Urraca (que fue resi-dencia de la madre del rey AlfonsoVII), así como con dos balnearios,que hacen de Caldas una importanteestación termal y descanso de pere-grinos en su camino hacia Santiago.

Este municipio fué cuna de reyes ytierra de nobles familias, de afama-dos roscones, pan de manteca yaguardientes; cuenta con excelenteparaje y jardín junto al que corre el ríoUmia; declarado en 1962 parque pin-toresco, con frondoso y apaciblebosque, a su lado se sitúa el Centrode salud de Caldas de Reis.

La historia de nuestro Centro deSalud comienza en 1981 en lo quehabían sido las antiguas escuelas delmunicipio, en un precario edificio queen esa fecha comenzó a funcionarcomo ambulatorio, con 3 médicos

generales, 1 pediatra, 1 matrona y 1ATS. Seis años después, fué necesa-rio un doble traslado (a un deteriora-do piso de alquiler primero y a losantiguos juzgados después) paraque pudiera realizarse una primerareforma del edificio que además derenovarse en su estructura y ganaseuna segunda planta, incorporó a suplantilla un ATS más y un celador.

El 16 de Diciembre de 1996 nuestrocentro comenzó a funcionar comoU.A.P. y como P.A.C., asumiendonuevos pacientes de los municipiosde Cuntis, Portas y Moraña, aunquepronto resultó insuficiente de nuevo,por lo que hubo que asumir unasegunda reforma estructural, contraslado provisional incluído, que cul-minó con la inauguración del nuevoy actual C. de Salud.

La U.A.P. de Caldas pertenece portanto al S.A.P. de Caldas que estácompuesto por:

C.de S. de Moraña: con 2 médicosgenerales, 1 ATS y 1 celador.

UAP de Portas: con 2 médicosgenerales, 1 ATS y 1 PSX.

UAP de Cuntis: con 3 médicos ge-nerales,1 pediatra (compartido conMoraña y Portas), 3 ATS y 1 PSX.

La UAP de Caldas dispone del per-sonal siguiente:

5 médicos generales, 1 pediatra, 5ATS, 1 auxiliar, 1 matrona, 3 PSX y 4celadores. Distribuídos en horario demañana y de tarde (1 médico, 1 ATS,1 PSX).

Según el censo de población de2001 (fuente INE), el PAC da cober-tura a una población de 19.606 habi-tantes mayores de 14 años, así comoa una población infantil de 2.891niños menores de 14 años lo querepresenta a un total de 22.497 habi-tantes.

Nuestro Hospital de referencia es elCHOPO (Complexo Hospitalario dePontevedra), distinguiéndose el Hos-pital Provincial, donde se derivanniños de hasta 15 años, así comopatología obstétrica, embarazos ypartos y el Hospital de Montecelo,que asume el resto de patologías enpacientes que superan los 15 añosde edad.

Nuestro centro de derivación paraconsultas de segundo nivel asisten-cial es el Centro de Especialidadesde Mollabao en Pontevedra.

Como Unidades de Apoyo contamoscon Servicio de Rehabilitación y

C. S. de Caldas de Reis

CENTROS DE SAÚDECENTROS DE SAÚDE

MARTA DÍEZ DE ANGULOXefa U.A.P. de Caldas de Reis.

maqueta numero 6 19/11/03 13:43 Página 9

Page 10: Consello de - SERGAS · 2015-05-11 · de entrega polo reclamante no prazo de 7 días dende que a levou do centro para cumprimentar na súa casa, da súa inutili-zación polo usuario

10

Atención Primaria Pontevedra e Vigo

NUMERO 6 · 3ª EPOCA

Salud Bucodental ubicados en elmunicipio de Vilagarcía de Arousa,mientras que la radiología se realizaa diario y sin cita en el Hospital Pro-vincial de Pontevedra.

Contamos con informatización tantode la cita previa como de la cita paraconsultas de especialistas.

En nuestra unidad, la matrona cola-bora con los médicos realizando cito-logías en controles de salud, asícomo en embarazadas y en el pos-tparto.

Existe una estrecha colaboración ycomunicación con el Servicio deHematología del Hospital Monteceloen el control de la anticoagulaciónoral de nuestros pacientes, realizán-dose la extracción sanguínea porparte del personal de Enfermería ysiendo recogido el resultado y el planterapéutico en menos de 5 horas enel mismo centro.

En relación a nuestras actividadesformativas y docentes, éstas se hanvisto complementadas recientemen-te con la implantación de sesionescon el "enlace consultor": especialis-tas que nos acercan a las patologíasmás prevalentes y de mayor interéspara nosotros.

En cuanto a la actividad asistencial,nuestros cupos han sido sustancial-mente reducidos, y con ello supone-mos mejorada la calidad asistencialde nuestros pacientes, gracias a lareciente incorporación a nuestra uni-dad de un nuevo médico y 1 ATS enhorario de tarde, de tal forma que laasignación media de nuestros cuposes, en la actualidad, de 1600 tarjetaspor médico.

Las patologías atendidas, tanto en elcentro como en los domicilios pormédicos y ATS, son las propias deuna población rural, frecuentadora y"suficientemente envejecida": abun-

dante cronicidad, terminales, acci-dentes laborales y de tráfico (dada laubicación del municipio y su proximi-dad a la autopista A-9); en verano seproduce un incremento de la asisten-cia al peregrino y al turista de balne-ario.

Es la nuestra una población genero-sa que, a menudo, obsequia con loque su trabajo les da: "ovos da casa","polo de corral", "viño do país" o"augardente da casa".

Como proyectos de futuro, estemismo mes contaremos ya con lainformatización de las consultas, ycon el tiempo, esperamos se ubiqueen nuestra Unidad otras de apoyo,como Fisioterapia o Salud Bucoden-tal, aunque para ello habrá que irpensando en acometer una tercerareforma de ampliación del centro,mejorando espacios que ya se que-dan pequeños como las salas dearchivo, de espera y de reuniones.

maqueta numero 6 19/11/03 13:44 Página 10

Page 11: Consello de - SERGAS · 2015-05-11 · de entrega polo reclamante no prazo de 7 días dende que a levou do centro para cumprimentar na súa casa, da súa inutili-zación polo usuario

11

Atención Primaria Pontevedra e Vigo

NUMERO 6 · 3ª EPOCA

O cancro de mama é a causa máis fre-cuente de cancro entre as mulleres nospaíses desenvolvidos, así como a pri-meira causa de morte por cancro nes-tes mesmos países (1.)

En Galicia en 1999 rexistráronse 18.27mortes por 100.000 habitantes (2), men-tres que no resto do Estado a mortali-dade foi de 21.42 por 100.000habitantes (3).

Estes datos indican que o cancro demama segue a ser un problema priori-tario ó que hai que enfocar tódolosesforzos de prevención.

É ben coñecido que este é un tipo decancro de etioloxía multifactorial, dexeito que entre os factores de riscomáis importantes atópanse a idade, osantecedentes familiares de cancro demama, a ausencia de lactancia mater-na, a menarquía precoz, a menopausatardía, a terapia estroxénica, etc., etamén o é que o principal método parapelexar contra esta enfermidade é aprevención secundaria e dentro dela adetección precoz a través, principal-mente, da proxección mamográfica(tanto estándar como dixital), xa que asupervivencia da paciente está moiligada ó estadio da enfermidade nomomento do diagnóstico.

Actualmente en Galicia dispoñemosdun moi bo programa de detecciónprecoz do cancro de mama, que abran-gue ás mulleres de 50-64 anos (comose recomenda mundialmente (4) ) cita-das cada dous anos, aínda que cadavez valórase máis amplia-lo rango deidade das mulleres ata os 69 anos.

O programa de detección precoz decancro de mama na Área Norte da pro-vincia de Pontevedra comenzou a súaandaina no ano 1993 coas consultasda Unidade Fixa, ubicada na Delega-ción de Sanidade da cidade de Ponte-vedra. En 1995 comenzou a funciona-laUnidade Móbil cunha cobertura pro-vincial.

As lecturas das mamografías realiza-das na Unidade de Exploración (ubi-cadas tanto nas Unidades Fixas coma

nas Móbiles) lense nas Unidades deAvaliación radiolóxica que no caso daprovincia de Pontevedra está ubicadano Complexo Hospitalario de Ponteve-dra (CHOP).

A xestión das Unidades de Exploraciónestán centralizadas na Unidade deCoordinación Central, ubicada na Dele-gación de Sanidade da Coruña.

Se o resultado da lectura mamográficapresenta indicios patolóxicos, ásmulleres que lles corresponden estasmamografías son enviadas cun informede valoración clínica adicional, para oseu diagnóstico e tratamento á Unida-de de Diagnóstico e Tratamento (forma-da polas consultas de cirurxía exinecoloxía ) que lles corresponde poloseu concello de residencia. No caso daÁrea Norte estas Unidades están inte-gradas no CHOP e no CHUS (Comple-xo Hospitalario Universitario deSantiago). O caso concreto do CHUSdébese ó feito de que algúns concellosda Área Norte da provincia de Ponteve-dra ( Valga, Pontecesures, A Estrada,Silleda, Lalín, Vila de Cruces, Agolada,Rodeiro e Dozón) teñen a atenciónespecializada na Área de Santiago deCompostela.

1. Na táboa que se mostra a conti-nuación pódense ver , por concellosda Área Norte, os seguintes datos (5)

(6):

2. O número de campañas desenvol-vidas nese concello. Convén sinalarque a primeira vez que se cita ásmulleres dun concello considérase 1ªcampaña. As campañas sucesivasse derivan da citación cada dousanos das mulleres dese concello. Asíse se citan 4 veces serían 4 campa-ñas.

3. A data de inicio da campaña neseconcello.

4. O tipo de Unidade de Exploraciónempregada.

5. O nº de mulleres convidadas aparticipar no programa.

6. O nº de mulleres exploradas.

Resultados

do

programa

galego de

detección

precoz do

cancro de

mama na

área norte

de

Pontevedra

1993-2001

ALEJANDRO L. IGLESIAS DÍAZ DE ULLOATécnico de Saúde de AtenciónPrimaria. Área de Pontevedra.

maqueta numero 6 19/11/03 13:44 Página 11

Page 12: Consello de - SERGAS · 2015-05-11 · de entrega polo reclamante no prazo de 7 días dende que a levou do centro para cumprimentar na súa casa, da súa inutili-zación polo usuario

12

Atención Primaria Pontevedra e Vigo

NUMERO 6 · 3ª EPOCA

7. A porcentaxe de participación.

8. A porcentaxe de mulleres citadas nas Unidades deDiagnóstico e Tratamento.

9. O número de casos de cancro de mama detectadospolo programa, na Área Norte, por cada 1000 mulle-res exploradas (1993-2000)

* A Illa de Arousa en realidade leva 3 campañas, pero sóunha como concello independente, xa que as outrasdúas se fixeron cando formaba parte do concello de Vila-nova de Arousa.

** En Pontevedra se está a facer a 4ª campaña, peroaínda non rematou polo que non hai datos polo de agora.

CONCELLO Nº CAMPAÑAS DATA INICIOTIPO UNIDADEEXPLORACIÓN

MULLERESCONVIDADAS

MULLERESEXPLORADAS

% DEPARTICIPACIÓN

% CITADASNAS UDT

AgoladaBarroBueuCaldasCambadosCampo LameiroCatoiraCerdedoCotobadeCuntisDozónEstrada (A)ForcareiGrove (O)Illa de A.LalínLama (A)MarínMeañoMeisMorañaPoioPonte CaldelasPontecesuresPontevedraPortasRibadumiaRodeiroSanxenxoSilledaValgaVila de CrucesVilaboaVilagarcíaVilanova

Total A. Norte

333433433433331*33333

334

3**3333343333

Xuñ-96Dec-95Mai-94Dec-94Set-95Out-94Dec-94Marz-96Nov-94Out-94Mai-96Set-96

Marz-96Febre-96Xuño-00Nov-95Out-95

Marz-94Nov-95Febr-95Maio-95Set-94Set-94Out-94Set-93

Febre-95Nov-95Maio-96Dec-95Xuño-96Nov-94Xuño-96Xuño-94Febre-95Maio-95

MóbilFixaFixaFixaFixaFixaFixa

Fixa-móbilFixaFixa

MóbilMóbil

Fixa-móbilFixa-móbil

FixaMóbilFixaFixaFixaFixaFixaFixaFixaFixaFixaFixaFixa

MóbilFixa

MóbilFixa

MóbilFixaFixaFixa

10318803099283031726821136683127721025845976151421903634861950561213961446118829951318740

15911965103610053747229019702005137671273390

88847

5846922491219026335789434361052162727348201148174431124955154336106310919272356933506

117127788387113032165914041273120552002868

66424

56.678.680.377.383.084.783.063.882.377.446.780.675.879.685.671.854.277.276.175.478.078.670.868.373.680.680.870.780.172.471.263.487.572.984.6

74.8%

3.85.54.55.35.66.14.75.34.24.13.05.25.76.42.84.47.34.33.55.65.65.43.65.04.36.14.13.74.33.94.83.53.65.84.8

4.7%

Número de casos de cancro de mama detectados polo programa, na Área Norte, por cada 1000 mulleres exploradas (1993-2000) 3.8%

Táboa n.º 1 - Datos por concello da Área Norte 1993-2001

BIBLIOGRAFÍA:

1. Ferlay J. Cancer Incidence, Mortality and Prevalence in the European Union 1997. CancerBase nº. 4. Lyon: IARCPress; 1999.2. Dirección Xeral de Saúde Pública. Mortalidade en Galicia 1980-1999. Santiago de Compostela: Consellería de Sanidade; 2002.3. Centro Nacional de Epidemiología. Instituto de Salud Carlos III. Mortalidad por cáncer en España. 2002.4. Instituto de Salud Carlos III. MSC. Cribado poblacional del cáncer de mama mediante mamografía. Madrid. AETS. 1995.5. Dirección Xeral de Saúde Pública. Guías de S.P. Informe 4. 2002.

6. Unidade fixa de cancro de mama. Delegación de Sanidade. Pontevedra. 2003.

maqueta numero 6 19/11/03 13:44 Página 12

Page 13: Consello de - SERGAS · 2015-05-11 · de entrega polo reclamante no prazo de 7 días dende que a levou do centro para cumprimentar na súa casa, da súa inutili-zación polo usuario

13

Atención Primaria Pontevedra e Vigo

NUMERO 6 · 3ª EPOCA

Mitos y Dietas alternativas

A L I M E N TA L I M E N T A C I Ó NA C I Ó N JOAQUÍN SAN JOSÉ ARANGO. UAP de Bembrive.CORO SÁNCHEZ HERNÁNDEZ. UAP de Villagarcía.

(II)

¿La dieta disociada adelgaza? ¿Es peligrosa la dieta vegetariana?¿Qué son los alimentos macrobióticos?

En el anterior artículo de esta revista comentábamos algunos delas creencias erróneas sobre nutrición más difundidas. En ésteabordaremos, de manera somera, las dietas alternativas utilizadaspara adelgazar que tienen mayor popularidad entre el público.

Dieta vegetariana: ¿peligrosa?

La dieta vegetariana estricta (veganismo) se compone exclusiva-mente de alimentos de origen vegetal. La mayoría de los vegeta-rianos no siguen esta dieta tan restrictiva y la complementan conleche y huevos: es la llamada dieta ovo-lácteo-vegetariana. Enprincipio los regímenes vegetarianos no se concibieron para adel-gazar sino como formando parte de cierto estilo de vida. Sinembargo, algunas personas la utilizan para perder peso. En teo-ría, es posible igualar el aporte energético de esta dieta con el deuna omnívora (dieta clásica) pero, en la práctica, esto no sucedeasí, ya que la densidad ener-gética de los alimentos de ori-gen vegetal es sensiblementeinferior a la de los alimentosprocedentes de los animales.El obeso que se vuelve vegeta-riano estricto puede perderpeso si sigue la dieta rigurosa-mente. No obstante, una dietaexenta de alimentos de origen animal puede provocar una caren-cia de hierro y vitamina B12, así como de proteínas de alto valorbiológico, lo que conlleva a la larga problemas de salud comodesnutrición y anemias. Por todo ello, no se puede considerar a ladieta vegetariana como la más recomendable para tratar la obesi-dad.

Dieta disociada: ¿ayuda a adelgazar?

Representan el perfecto ejemplo de dietas, en principio inofensi-vas, basadas en conceptos equivocados. Consideran que el con-sumo de proteínas e hidratos de carbono como los cereales,legumbres, hortalizas, etc., debe realizarse en comidas separa-das, es decir, deben “disociarse”. Los defensores de este tipo dedietas aducen que los carbohidratos requieren un medio deabsorción básico y las proteínas uno ácido. Además, piensan quela naturaleza se encarga ya de separar las proteínas de los hidra-

tos de carbono y las grasas pueden con-sumirse con cualquiera de los dosprincipios inmediatos ya que se conside-ran “neutras”. Estas justificaciones soncontrarias a los conocimientos actualesde la fisiología de la digestión. En primerlugar, el tubo digestivo humano estácapacitado para digerir y asimilar sin pro-blemas alimentos con las más variadasproporciones de proteínas y carbohidra-tos. Por lo tanto, es un error creer que el

aparato digestivo tenga lamenor dificultad en absorberlos distintos macronutrientes enuna misma ingesta.

El principio de no mezclar enuna misma comida alimentosricos en glúcidos con otrosricos en proteínas conlleva laobtención de platos poco suculentos, con lo que se consumenmenos calorías. La monotonía de estas dietas puede conducir,tras una pérdida inicial de peso, a un abandono de la misma, porlo que distan mucho de ser las más idóneas para adelgazar alargo plazo.

Dieta macrobiótica: ¿qué es y en qué consiste?

Se trata, en el fondo, de una forma extrema de dieta vegetariana.Clasifica a los alimentos en dos categorías: alimentos Yin (pasi-vos) y alimentos Yan (activos). Una correcta alimentación se con-seguiría con un equilibrado balanceentre ambos tipos. El sistema macrobióti-co se basa en 10 dietas secuenciales:las cinco primeras incluyen cantidadesdecrecientes de alimentos de origen ani-mal y las 5 restantes son exclusivamentevegetarianas, con cantidades crecientesde vegetales. En las últimas fases seconsumen alimentos exclusivamente deorigen vegetal. Además, desde el iniciode la dieta se aconseja una reducciónimportante del consumo de agua.

Al disminuir progresivamente la cantidad de calorías ingeridas seconsigue una reducción del peso corporal. Asimismo, la monoto-nía de esta dieta conduce a consumos menores de alimentos. Sinembargo, presentan el mismo peligro de malnutrición proteica ehipovitaminosis que las dietas vegetarianas estrictas. Otro de losproblemas que pueden darse es el de producirse una deshidrata-ción con insuficiencia renal, potencialmente mortal. Se han des-crito casos de retraso del crecimiento en niños e incluso muertepor inanición. Por todo ello se desaconseja este tipo de dietas,tanto en personas con problemas de sobrepeso como en perso-nas con normopeso.

Dietas hiperproteicas

En ellas se excluyen cualquier tipo de alimentos que contenganhidratos de carbono: patatas, pastas, arroz, verduras, frutas y azú-

car. Así se produce una movili-zación de las reservas grasasdel organismo para compen-sar la falta de glucosa. La utili-zación de esta grasa producela formación de cuerpos cetó-nicos en la sangre que la per-sona experimenta en forma de

maqueta numero 6 19/11/03 13:44 Página 13

Page 14: Consello de - SERGAS · 2015-05-11 · de entrega polo reclamante no prazo de 7 días dende que a levou do centro para cumprimentar na súa casa, da súa inutili-zación polo usuario

14

Atención Primaria Pontevedra e Vigo

NUMERO 6 · 3ª EPOCA

astenia y mareos al principio, náuseas y vómitos si persiste el défi-cit de glucosa y coma con riesgo de muerte al final. A simple vistano parece una forma saludable de adelgazar.

Ante un mismo consumo energético no se ha demostrado que uncambio en las proporciones de los macronutrientes (glúcidos, lípi-dos y proteínas) pueda provocar una disminución del peso. Esdecir, lo que importa es la cantidad de calorías ingeridas más quesu calidad a la hora de plantearse una dieta para adelgazar.

Conclusiones

Una pauta dietética que prescinda dealgunos de los macronutrientes corre elriesgo de acabar produciendo una inges-ta insuficiente de nutrientes esencialespara el organismo. Estas dietas alternati-vaas son, por lo tanto, desequilibradas ysi se siguen durante largos periodos detiempo pueden ser nocivas para la salud.Además, no enseñan a los pacientes acambiar sus hábitos dietéticos ni su esti-lo de vida de forma permanente, tal ycomo debe hacerse en una enfermedadcrónica como la obesidad.

Entonces, ¿qué podemos comer? ¿cuál es la mejor dieta para tra-tar la obesidad?

Actualmente, en una dieta sana y equilibrada, se aconseja consu-mir cada día:

cereales y legumbres: 6-10 raciones

frutas y zumos de frutas: 2-4 raciones

verduras y hortalizas: 3-5 raciones

carne, pescados y huevos: 2-3 raciones

grasas y aceites: menos de 80 g

azúcar, dulces y golosinas: con moderación.

Equivalencias:

Una ración de cereales equivale a 40-60 g de pan, 30-40 g debollos o galletas.

Una ración de legumbres equivale a 100-150 g de judías, gar-banzos, lentejas, etc.

Una ración de frutas equivale a una pieza de manzana, pera,naranja, plátano, etc. o a 100-150 g de zumo.

Una ración de verduras equi-vale a 200-250 g de acelgas,espinacas, lechuga, etc.

Una ración de hortalizas equi-vale a 200-250 g de patatas,tomates, zanahorias, etc.

Una ración de carne o pesca-do equivale a 100-150 g o a50 g de huevo.

Esto en cuanto a cantidad y frecuencia de ingesta. En cuanto acalidad un 55-60% de las calorías ingeridas debe provenir de loshidratos de carbono, preferentemente en forma de carbohidratoscomplejos (cereales, patatas, arroz). Las grasas contribuirán enmenos del 30% al total energético. Se aconseja que estos lípidosprovengan en su mayor parte del aceite de oliva (grasas monoin-

saturadas) y de los aceites desemillas y pescados azules(grasas poliinsaturadas). Esrecomendable reducir el con-sumo de carnes rojas ricas engrasas saturadas, y alcohol. Eneste sentido, se considerasaludable no superar la inges-ta de 4 unidades de alcohol aldía en los hombres (4 cañas de cerveza o 4 vasos de vino) y lamitad en mujeres.

Obesidad: ¿podemos hacer algo?

El tratamiento dietético de la obesidad es un tema complejo quedebe plantearse desde un enfoque multidisciplinar que impliquela participación de varios profesionales de la salud: médico defamilia, enfermería, y, en casos de obesidad mórbida, de otrosniveles asistenciales como el endocrinólogo o el cirujano. Elpaciente obeso necesita una orientación dietética especializada yun considerable esfuerzo personal. Parte de la responsabilidadde la alta tasa de fracasos en el tratamiento de la obesidad recaeen el profesional al que acude el paciente obeso, que a veces noes capaz de conjugar las expectativas del paciente con la reali-dad de un esfuerzo continuo y a largo plazo, realmente toda lavida, por parte de los dos. Es cierto que la relación profesional-paciente hace que los resultados obtenidos al principio de la dietasean esperanzadores. Sin embargo, con el tiempo, se enlentecela pérdida de peso y en algunos casos se invierte. La frecuentebaja autoestima de estos pacientes, unida a la sensación deimpotencia ante el gran esfuerzo requerido para reconducir el tra-tamiento conduce a un abando-no del mismo. La consecuenciahabitual es que los pacientesacaben por creerse cualquierpropuesta milagrosa que se leofrezca a través de los mediosde comunicación o de sus amis-tadas o familiares, por muyincreíble que parezca.

Para poder escapar a este calle-jón sin salida se necesita divul-gar una información correctabasada en conocimientos cientí-ficos actuales. El pilar del trata-miento de la obesidad reside enreducir la ingesta de calorías mediante una dieta hipocalórica yaumentar el gasto energético a través del ejercicio físico. Una vezrestablecido el peso ideal se debe instaurar una dieta isocalóricaque evite al máximo los alimentos con alta densidad energética(grasas y azúcares refinados) junto con el mantenimiento de unaactividad física razonable.

Bibliografía

1. Campero B, Fisac C, Zambón D, Coronas R, Ros E. Alimentación y obesidad:mitos y dietas alternativas. Medicina Integral 1998;(32)7:295-304.

2. Castillo M, León M, Naranjo JA. Creencias erróneas sobre alimentación. Medici-na General 2001;33:346-350.

3. Requejo A, Ortega R. Nutriguía: manual de nutrición clínica en Atención Prima-ria. Madrid: Editorial Complutense, 2000.

maqueta numero 6 19/11/03 13:44 Página 14

Page 15: Consello de - SERGAS · 2015-05-11 · de entrega polo reclamante no prazo de 7 días dende que a levou do centro para cumprimentar na súa casa, da súa inutili-zación polo usuario

15

Atención Primaria Pontevedra e Vigo

NUMERO 6 · 3ª EPOCA

Grande, pequeno, maxia, natureza, prehisto-ria, Graal, Templarios, camiño, meta, misterio eclaridade: ¿pode existir un lugar onde se mes-turen todas estas cousas?. Imos botar unhaollada por outra rota de interese.

No medio das serras orientais de Galicia, entreas terras dos Ancares e as do Courel estásituado o municipio de Pedrafita do Cebreiro.

Cunha altitude que vai dos 1000 ós 2000 m.,Pedrafita do Cebreiro é un dos lugares máiselevados de Galicia con montañas suaves eunha paisaxe ondulada, formada por vales emontañas. O Cebreiro constitúe un paso natu-ral; a porta de entrada en Galicia.

No Cebreiro nacen dous ríos: o Navia, que tena súa orixe na Serra do Piornedo e finaliza noCantábrico, e o Lor, que nace nas estribaciónsda Serra do Courel e leva súas augas ata o Sildo que é afluente.

O escudo de Galicia ten no medio un cáliz,que certos estudiosos din que reflicte o antigoculto dos primitivos habitantes de Galicia: osártabros. Outros autores identifican a copa coGraal da lenda; en Pedrafita do Cebreiro alenda cobra realidade nunha copa existentenunha igrexa (Santa María A Real), que taménten o seu milagre: o milagre do Santo Graal: undía de forte temporal de neve chegou á igrexaun veciño que nunca faltaba á misa; nesemomento estaba oficiando un monxe de Auri-llac, que xa tiña consagrada a Hostia e o Cáliz,e cando veu chega-lo paisano exclamou: 'cualviene este otro con una tan gran tempestad, yfatigado, a ver un poco de pan y vino'; e nesemomento, ante os ollos do monxe de pouca fe,a hostia converteuse en carne e o viño en san-gue (ambalas dúas cousas se conservan).Este suceso datado no ano 1300 tivo unhagran repercusión para o Cebreiro. Por este

Pedrafita do Cebreiro

ROTROTAS DE INTERESEAS DE INTERESE ::

motivo, o santuario obtivo diversas bulas papais e privilexios reais;tamén, como consecuencia do milagre, o escudo de Galicia e o deLugo incorporaron como símbolo o cáliz do Santo Graal.

Malia que a orixe desta reliquia dátase na Idade Media, esta copaforma parte da lenda do Santo Graal, en razón da súa localización. Omesmo nome do Cebreiro podería ter súa orixe no mítico Can Cerbe-ro de tres cabezas que protexe a porta do Hades (inferno), o accesoá sabedoría, mesmo á propia reliquia; para poder cruza-la porta é pre-ciso vence-lo; poñamos que o can mitolóxico representa as dificulta-des do camiño, da climatoloxía, ou a loita interior contra de un mesmo.

Durante o período romano discorreron por estas terras algunhas víasque co paso do tempo rematarían por se converter en parte do Cami-ño de Santiago e do Camiño Real. Debido ó paso do Camiño de San-tiago por esta zona, construiríase, a mediados do século IX, omesón-hospital para os peregrinos; fundado polos monxes bieitos ólado do santuario de Santa María a Real. A historia deste municipioestivo moi relacionada co mosteiro. A Raíña de España Isabel a Cató-lica, pregrinou ata o santuario de Sta. María (que logo pasou destexeito a denominarse "A Real"), pois cando estaba encinta tivera pro-blemas no embarazo da súa filla Juana, o que nos da idea da impor-tancia que tiña o Santuario daquela. Xa no ano 1858 adesamortización obrigou ós monxes a abandonalo.

Construída no século IX, conserva no seu interior unha imaxe románi-ca sedente da Virxe do Cebreiro (último tercio do século XII). Tamén éinteresante a pía bautismal do século IX que servía para realiza-losacramento do bautismo por inmersión e un crucifixo pertencente óséculo XII. De este enclave que tamén funcionou como hospital e hos-pedaría de pelegríns, e do antigo mosteiro, soamente queda a devan-dita igrexa, cuxo color rosado do interior recorda os dous incendios de1450 e 1641. No interior conservanse as ábsidas prerrománicas rec-tangulares e as capelas de San Bieito e a do Santo Milagre que alber-ga a talla románica da Virxe do Cebreiro relacionada co famosomilagre

Na aldea de Temple atopamos a necesaria relación cos Cabaleiros damesma Orden, os templarios, ós cales se atribue a busca do Graal.

Outras igrexas de interese son a do Hospital, dunha sóa nave conpresbiterio de arco triunfal e bóveda de medio punto. No frontes tenunha torre ca parte inferior formando un soportal con catro piares de

Na procura do

Santo Graal:

maqueta numero 6 19/11/03 13:44 Página 15

Page 16: Consello de - SERGAS · 2015-05-11 · de entrega polo reclamante no prazo de 7 días dende que a levou do centro para cumprimentar na súa casa, da súa inutili-zación polo usuario

16

Atención Primaria Pontevedra e Vigo

NUMERO 6 · 3ª EPOCA

NUMERO 6 · 3ª EPOCA

mampostería e catro vanos de medio punto de xeito que adquire atipoloxía característica das igrexas de montaña lucenses, como a deO Cebreiro, construídas a base de lousa e con escasa ornamentaciónexterior.

A igrexa de Lousada ten imaxes barrocas de San Pedro e San Pabloasí como varias tallas de interese e dous retablos neoclásicos un caimaxen da Virgen e o Neno do século XVI. A de Louzarela conservaunha talla do século XVI e a de Zanfoga ten tres naves, cruceiro, san-cristías e no frontes un adro cuberto; no interior conserva un retablorenacentista e dous releves, unha ca imaxe de Nosa Sra. do Carme ea outra representando o inferno; destaca, así mesmo, unha cruz parro-quial de prata repuxada do século XVII flordelisada, con medallónsnos brazos e alma de madeira.

Ademais do patrimonio eclesiástico, podemos facer mención ó antigohospital de pelegríns fundado no século IX por San Giraldo de Aurillace hoxe mesmo destinado a hospedería. Sen embargo, o máis salien-table do municipio, ademais da súa riqueza natural, é a singular arqui-tectura popular. As pallozas son posiblemente as construccións máisantigas da península. Toda a arquitectura rural da zona destaca polaharmonía co contorno. O poboado de O Cebreiro está catalogadocomo "Conxunto monumental" debido a súas típicas construccións (as"pallozas"), unha das cales convertida hoxe en o Museo Etnográficode O Cebreiro recórdanos súas antigas funcións como casa e lugarpara garda-lo gando, ó tempo que amosa todo tipo de mobles, deapeiros de labranza, teares e diversos útiles de gran interese etno-gráfico. O illamento e as duras condicións de vida de seus habitantesten favorecido o xurdimento dunha artesanía popular e eminentemen-te práctica. Utilizando a materia prima ó seu alcance, os habitantesdesta comarca montañosa, conseguiron conservar unha artesanía típi-ca, constituída por obxectos ata hai pouco imprescindibles para avida na alta montaña: colchas e roupas tecidas nos antigos teares ouapeiros de labranza elaborados polos ferreiros. Sen dúbida, esta visi-ta achegaranos, un pouquiño más, ás raíces da Galicia esencial. Podeser que, cando veñamos de volta, nos decatemos de que xa nonsomo-los mesmos.

FESTAS:

Santo Milagre e Virxe do Cebreiro (8 e 9 de setembro); San Antón (13de Xuño).

GASTRONOMÍA:

Dí o refrán: "Para comer Lugo". O apartadogastronómico e toda unha referencia para ovisitante. A cociña destas terras de alta mon-taña pode calificarse como caseira e estábaseada nos productos naturais, típicos dazona: derivados do porco (lacón con grelos,cabeza de porco con cachelos, touciño asadoe androllas), queixos de elaboración tradicio-nal e exquisitas sobremesas a base de casta-ñas, noces ou mel.

XANTAR:

CASA NÚÑEZ: Fonfría, Est. de Samos-Pedrafita Pedrafita do Cebreiro. 982161335MESÓN SANTA MARÍA DE POIO: Poio, 3. Pedrafita do Cebreiro. 982 367167 / 982367091 PAZOS:Avda. de Castela. Pedrafita do Cebreiro. 982 367085

ALOXAMENTO:

HABITACIONES FRADECasa Frade, 20 (O Cebreiro). Pedrafita do Cebreiro. 982367104HOSPEDERÍA O´PEREGRINOObservatorio, 1. Pedrafita do Cebreiro. 982 367164HOSTAL REBOLLAL **Castela, 22. Pedrafita do Cebreiro. 982 367115HOSTAL RESIDENCIA POIO *Poio, 3. Pedrafita do Cebreiro. 982 367167HOSTAL R. SAN GIRALDO DE AURILLAC**O Cebreiro. Pedrafita do Cebreiro. 982 367125CASA JAIMELiñares. Pedrafita do Cebreiro. 27670. 982 367166.CASA VALIÑACebreiro. drafita do Cebreiro. 671. 982 367182 / 982367125CASA TEIXEIROSeixo, 26. Pedrafita do Cebreiro. 27673. 982 151362 CASA CAROLOO Cebreiro. Pedrafita do Cebreiro. 27670. 982 367168 CASA DE GAYOLouzarela. Pedrafita do Cebreiro. 27672. 982 161580 CASA DE RODRÍGUEZSabugos - Padornelo. Pedrafita do Cebreiro. 27670. 982367162 CASA FRADEO Cebreiro. Pedrafita do Cebreiro. 27670. 982 367104 /982 367198 CASA GALEGOFonfría do Camiño - Fonfría. Pedrafita do Cebreiro. 27671.982 161461 CASA NÚÑEZFonfría do Camiño - Fonfría. Pedrafita do Cebreiro. 27671.982 161335 CASA RAMOSLouzarela. Pedrafita do Cebreiro. 27672. 982 161910 CASA VILLASOLLouzarela. Pedrafita do Cebreiro. 27672. 982 161333 VENTA CELTAO Cebreiro, 21. Pedrafita do Cebreiro. 27671. 982 367137/ 639 305745

maqueta numero 6 19/11/03 13:44 Página 16

Page 17: Consello de - SERGAS · 2015-05-11 · de entrega polo reclamante no prazo de 7 días dende que a levou do centro para cumprimentar na súa casa, da súa inutili-zación polo usuario

17

Atención Primaria Pontevedra e Vigo

NUMERO 6 · 3ª EPOCA

Novas Notas BrevesENTERÁMONOS POLA PRENSA...

No último número da "Revista Galega de Actualidade Sanitaria"que edita FEGAS, atopamos dous artigos nos que descubrimosó noso persoal.

O artigo que se titula "Diabetes tipo 2: epidemia del siglo XXI"está escrito polo noso compañeiro e colaborador nesta revistaF.J. García Soidán, Xefe de Servicio de O Porriño e unha daspersoas mais expertas en España no tema da diabete.

Noutro artigo na mesma revista co título. "Comisiones de Far-macia y Terapéutica en Estructuras de Atención Primaria de laComunidad Autónoma de Galicia" participan dous farmacéuti-cas: I. Rey Gómez-Serranillos do S.A.P. de Teis (Vigo) e N.Iglesias Álvarez do S.A.P. de Lérez (Pontevedra)

Esta fainos sentir boas vibracións pois, logo que xa, a revistade FEGAS comeza a amosar temas e profesionais da Aten-ción Primaria, (ademais de nosa provincia).

maqueta numero 6 19/11/03 13:44 Página 17

Page 18: Consello de - SERGAS · 2015-05-11 · de entrega polo reclamante no prazo de 7 días dende que a levou do centro para cumprimentar na súa casa, da súa inutili-zación polo usuario

18

Atención Primaria Pontevedra e Vigo

NUMERO 6 · 3ª EPOCA

ENTERÁMONOS POLA PRENSA ...

Nesta programación de cursos estase a informar a tódoloscentros, mediante arquivos enviados por correo electrónico ósXefes do Servicio, dos programas, listados e indicencias dasactividades formativas.

Nas probas realizadas vése que entréganse as mensaxes a 62destinatarios, pero no mellor dos casos (en 10 envíos) foronleídos por 20 de eles.

Como queremos mellorá-la xestión da Formación Continuadae o correo electrónico constitúe un instrumento áxil e rápido,

vos pedimos (ós Xefes de Servicio), que abrade-lo correoelectrónico ou enviedes un enderezo alternativo doutra persoado voso Centro (PSX) que poda abri-los arquivos e transmiti-lainformación. Deste xeito evitanse moitos problemas de comu-nicación, como sobrecarga, retraso, ou non poder establece-lo contacto cas persoas interesadas nas actividadesprogramadas.

Gracias pola colaboración de todos.

INFORMACIÓN DE CURSOS:

Atopamos a nosa compañeira Filo

maqueta numero 6 19/11/03 13:44 Página 18

Page 19: Consello de - SERGAS · 2015-05-11 · de entrega polo reclamante no prazo de 7 días dende que a levou do centro para cumprimentar na súa casa, da súa inutili-zación polo usuario

19

Atención Primaria Pontevedra e Vigo

NUMERO 6 · 3ª EPOCA

No xornal "El Correo Galle-

go" de 31/08/2003, atopa-

mos unha nova sobre

presentación de teses

doutorais; nunha delas

descubrimos á nosa com-

pañeira no C.S. de Vilagar-

cía e colaboradora desta

revista, Coro Sánchez Her-

nández na exposición de

súa teses doutoral. Dende

esta revista queremos feli-

citar á nova doctora. Para-

béns.

APERTURA DO NOVO CENTRO DE SAÚDE DO CASCO VELLO

ENTERÁMONOS POLA PRENSA ...

Nestas vistas amosamo-lo aspecto do novo CS do Casco Vello en Vigo, recentemente inaugurado

maqueta numero 6 19/11/03 13:44 Página 19

Page 20: Consello de - SERGAS · 2015-05-11 · de entrega polo reclamante no prazo de 7 días dende que a levou do centro para cumprimentar na súa casa, da súa inutili-zación polo usuario

20

Atención Primaria Pontevedra e Vigo

NUMERO 6 · 3ª EPOCA

Vigo, 8 de setembro do 2003. O conselleiro de Sanidade, JoséMª Hernández Cochón, estivo hoxe en Vigo onde presidiu atoma de posesión dos novos cargos directivos do SERGAS naprovincia de Pontevedra; a do director provincial, Jesús Váz-quez Almuiña, e a do xerente do Meixoeiro, Carlos Paz Miño.No transcurso do acto inaugural o conselleiro subliñou o papelda dirección provincial do SERGAS como “elemento coordina-dor, xa que esta provincia aglutina algunha das áreas sanita-rias máis puxantes e dinámicas de Galicia”.Hernández Cochón, que estivo acompañado pola delegadade Sanidade, Dolores Pan, e por altos cargos dos servicioscentrais da súa consellería, tivo palabras de eloxio para as per-soas que hoxe asumían novas responsabilidades dos que dixoque “son homes ben preparados, dialogantes, capacitados e,sobre todo, ilusionados”Tamén quixo o titular do departamento sanitario galego dedi-car unhas palabras ó Hospital do Meixoeiro, do que subliñouas súas grandes potencialidades “sendo un hospital non só depresente, senón, sobre todo é un hospital de futuro”. En canto as súas primeiras palabras como director provincial,Jesús Vázquez Almuiña pediu a colaboración de tódolos pro-fesionais, equipos directivos dos centros de atención primariae especializada da provincia para “entre todos seguir traba-llando para dar unha reposta axeitada e de calidade ás nece-sidades sanitarias da poboación”.Vázquez Almuiña, de 41 anos, é natural de Baiona e residenteen Vigo. Licenciado en Medicina e Cirurxía pola Universidadede Santiago de Compostela, é especialista en Medicina Fami-liar e Comunitaria pola Unidade Docente de Segovia. Desdexaneiro do 2001 ata actualidade o doutor Vázquez Almuiñaocupaba a Xerencia do Hospital Meixoeiro.

Con anterioridade, desenvolveu distintos postos directivos ede xestión nas institucións sanitarias. Así, ademais da realiza-ción de actividades asistenciais hospitalarias, foi xefe do Ser-vicio de Recepción e Xestión de Pacientes do Policlínico deVigo S.A. (POVISA) e Coordinador dos Servicios de Arquivo eDocumentación Clínica e Atención ó Paciente do devanditocentro(1997-98). Posteriormente foi médico e Coordinador doServicio de Admisión, Documentación Clínica e Atención óPaciente do Hospital Meixoeiro (1999-2001). Ademais no seu curriculum cabe subliñar que é Máster enDereito Sanitario pola Universidade de A Coruña e ExpertoUniversitario en Admisión e Documentación Clínica pola Uni-versidade Complutense de Madrid.

O CONSELLEIRO DE SANIDADE PRESIDIU A TOMA DE POSESIÓN DO DIRECTORPROVINCIAL DO SERGAS

IRENE PAZO MANZANO. Xª de Prensa da Dirección Provincial de Pontevedra SERGAS

FARO

DEVI

GO

09/

09/2

003

maqueta numero 6 19/11/03 13:44 Página 20

Page 21: Consello de - SERGAS · 2015-05-11 · de entrega polo reclamante no prazo de 7 días dende que a levou do centro para cumprimentar na súa casa, da súa inutili-zación polo usuario

21

Atención Primaria Pontevedra e Vigo

NUMERO 6 · 3ª EPOCA

ACORDO SINDICAL 2003

A División de Recursos Humanos do Sergas chegou a un acordo con CESMSAT-

SE, CIG, SAE e UXT sobre mellora das retribucións e condicións de traballo dos

profesionais do SERGAS, que supón un importante esforzo orzamentario.

O Acordo aplicarase no mes de xaneiro de 2004.

As retribucións dos profesionais do SERGAS sitúanse nunha 5ª posición con

respecto ós 17 servicios de saúde (unha vez aplicados tamén os seus acordos

retributivos) situándose por encima de comunidades autónomas con maior

carestía da vida.

Persoal médico de familia, odontólogos e pediatras: mesma contía de incre-

mento que para facultativos de atención especializada. Incremento en con-

cepto fixo e distribución lineal.

Estudiaranse fórmulas de acceso retribuídas para os profesionais de cupo ós

programas de obxectivos. Manterase o sistema de contaxe actual.

Persoal de enfermería: Incremento de 500 € en concepto fixo e lineal (pro-

ductividade fixa), ademais, en tanto non se proceda a revisión da productivi-

dade variable, garantirase a percepción, cómo mínimo, das contías a conta.

Prevese retribución adicional de 330 € por prestación en réxime ordinario de

atención domiciliaria.

Os auxiliares de enfermería obteñen a mellor subida sobre a media, reducindo

en máis de dous tercios a diferencia que existía antes do Acordo co resto dos

servicios de saúde.

O persoal da función administrativa, no primeiro ano de execución do Acordo,

acada e supera as retribucións das categorías homólogas da Administración

pública de Galicia, con substanciais diferencias ó remate do Acordo, entre

1.000 e 3.000 € (grupo D e grupo A).

O persoal del grupo E ten o maior incremento retributivo desde as transferen-

cias situándose nun 9%.

Regulamentación das xefaturas: provisionalidade no actual desempeño. Pro-

postas para a súa regulación que prevexan efectos económicos.

Acción social: dotación adicional dos fondos. Nova configuración e participa-

ción sindical no reparto.

Antes do remate do 2006: carreira profesional para os profesionais de forma-

ción non universitaria e persoal de xestión e servicios xerais. Resto de cate-

gorías de formación universitaria: carreira profesional en desenvolvemento de

normativas específicas.

Ordenación funcional dos cadros de persoal.

Melloras nas retribucións

e condicións de traballo

(ns) non sanitario(s) sanitario

- Acordo 2003 supón un crecemento retributivomaior que o Acordo do 2001. Acumulados osincrementos nos cinco anos supoñen unha subado 22% ó 24%.

- Remuneración fixa e lineal por categoría nocálculo da productividade.

- Constituirase unha comisión de traballo para aadaptación do sistema de contaxe a TIS (tarxetaindividual sanitaria) na que participarán as orga-nizacións asinantes do acordo co fin de garanti-lo sistema máis beneficioso para o persoal.

INCREMENTOS

RETRIBUTIVOS

2004-2006

ATENCIÓN PRIMARIA

MédicosfamiliaPediatras,Odontólogos

Farmacéuticose Técnicossaúde

A (ns)

B (s)

B (ns)

C

D

E

3.150 €

3.150 €

1.700 €

500 € (ComplementoAcordo)

300 € (AtenciónDomiciliaria)Revisión da

productividade variable:garantías para a súa

percepción

1.350 €

1.200 €

1.100 €

1.050 €

maqueta numero 6 19/11/03 13:44 Página 21

Page 22: Consello de - SERGAS · 2015-05-11 · de entrega polo reclamante no prazo de 7 días dende que a levou do centro para cumprimentar na súa casa, da súa inutili-zación polo usuario

22

Atención Primaria Pontevedra e Vigo

NUMERO 6 · 3ª EPOCA

No número anterior, debido ós trasnos que teñen por costumefacer as súas trasnadas no prelo, non figura o autor do artigo"Introducción ó índice Kappa", que non é outro que o noso cola-borador e amigo o doutor D. Alejandro Iglesias Díaz de Ulloa;pedímoslle desculpas por este erro, alleo á nosa vontade.

Tamén atopamos outro erro (argallado polos mesmos trasnos,

sen dúbida) na páxina 27, pois na última alínea figura a pala-bra "JUSTIFICACIÓN", que non ten xustificación algunha,senón que pertence á seguinte páxina, como título do primeiropárrafo. Desculpas de novo, sobre todo ós autores do traballo,alumnos de 3º da Escola de Enfermería do Meixoeiro-SERGAS.

Gracias pola vosa comprensión.

CORRECIÓN DE ERROS:

A páxina web de

Atención PrimariaBEATRIZ PIÑEIRO LAGO

Xa contamos con páxinaweb propia da Xerencia deAtención Primaria de Ponte-vedra-Vigo.

O enderezo de Internet paraacceder a ela é http://xappovi.sergas.es

Esta páxina web nace paramellora-la estratexia decomunicación interna daXerencia cos seus profesio-nais.

Desexamos que a páxina seconfigure ademais comoespacio aberto para o des-envolvemento de foros dediscusión, salientando a súautilidade coma canle desuxestións de profesionais epacientes, así como deinformación permanente eactualizada da oferta deactividades de formacióncontinua coordinadas polaXerencia.

Neste mesmo soporte nonpode falta-lo acceso a docu-mentos de especial trans-cendencia dentro daorganización, como son amemoria anual da Xerencia,o protocolo de actividade eos protocolos clínicos eadministrativos entre outros.

Amosamos algúns dos con-tidos que podemos atopar ónavegar pola nosa web.

maqueta numero 6 19/11/03 13:45 Página 22

Page 23: Consello de - SERGAS · 2015-05-11 · de entrega polo reclamante no prazo de 7 días dende que a levou do centro para cumprimentar na súa casa, da súa inutili-zación polo usuario

23

Atención Primaria Pontevedra e Vigo

NUMERO 6 · 3ª EPOCA

Acto de despedidada promoción 2000-2003

O día 27 de xuño deste ano a las 17:30 no Centro Cultural Heliosde Bembrive (ó que queremos agradecer a cesión do local),levóuse a cabo o acto de despedida dos M.I.R. de MfeC dasUnidades Docentes de Pontevedra e Vigo.

Acudiron M.I.R. da promoción 2000-2003, tutores, coordinadorada U. D. de Pontevedra, secretaria e equipo directivo.

O programa do acto foi o seguinte:

A inauguración do acto correspondeulle á coordinadora da Uni-dade Docente de Pontevedra Dra. Dª Susana Aldecoa Landesa,en representación das dúas U.U. D.D.

Unhas palabras de despedida, ós residentes que finalizabanseu período formativo, correron ó cargo do xerente, D. ÁngelMartín Santos.

O acto central foi a conferencia que pronunciou D. EnriquePaseiro Pardal, sobre “Estratexias das Tecnoloxías da Informa-ción no Servicio Galego de Saúde”, na que se amosaron as novi-dades que veñen no mundo informático aplicado á Sanidade. Óremate da conferencia polo interese do tema levouse a cabo uncoloquio entre o ponente e os asistentes. Nas fotografías queaparecen nesta páxina, hai distintas tomas dos asistentes óacto.

A continuación, mediante distintos membros do equipo directivoprocedéuse a entrega de Certificados ós MIR.

De seguido os asistentes departiron xuntos nun pequeno actode confraternidade no cal, por parte da Cafetería da Sociedade,servíuse un aperitivo.

P PA

GIN

AS

M.I.R

.A

GIN

AS

M.I.R

.

maqueta numero 6 19/11/03 13:45 Página 23

Page 24: Consello de - SERGAS · 2015-05-11 · de entrega polo reclamante no prazo de 7 días dende que a levou do centro para cumprimentar na súa casa, da súa inutili-zación polo usuario

24

Atención Primaria Pontevedra e Vigo

NUMERO 6 · 3ª EPOCA

D. Enrique Paseiro Pardal, Xefe de Servicio de Informá-

tica do SERGAS, foi convidado pola Xerencia para o

acto de clausura do fin da promoción 2000-2003 de

Médicos Especialistas en Medicina Familiar e Comuni-

taria. A súa intervención consistiu nunha conferencia

titulada: "Estratexias das Tecnoloxías da Infor-

mación no Servicio Galego de Saúde" . O inte-

rese do tema e a súa importancia nas tarefas

profesionais fíxose notar na posterior participación

nunha rolda de preguntas comentarios e respostas, na

que tamén participou o Xerente D. Ángel Martín Santos.

Logo de explicar a importancia e a evolución dos siste-

mas de Información e súa aplicación no eido da saúde,

o Sr. Paseiro abordou o tema mais novidoso e trascen-

dente, para o traballo dos profesionais: a Historia Clíni-

ca Informatizada.

Para evita-la dependencia doutras entidades o SERGAS

proponse facer un desenrolo propio para dispoñer do

historial de cada paciente, incluíndo distintos soportes

como imaxe, voz, textos,....

Un punto forte e importante é a accesibilidade da infor-

mación por parte dos profesionais, mediante clave, que

garante o acceso restrinxido e a confidencialidade.

O historial clínico recolle todolos contactos mantidos

polo paciente cos distintos servicios de saúde públicos.

O impacto desta nova tecnoloxía non será somente eco-

nómico, aforrando costes, senón que tamén incidirá

nunha mellor comunicación entre niveis profesionais

(tradicionalmente un dos problemas mais importantes

sinalados polos médicos de Atención Primaria), polo

tanto mais facilidade na sú labor, así como na calidade

final dos servicios que se prestan.

A novidade chámase "IANUS", tal e como se explica nas

imaxes, procedentes da presentación gráfica da confe-

rencia, cedidas xentilmente polo conferenciante.

Estratexias das Tecnoloxías da

Información no S. Galego de SaúdeConferencia de D. Enrique Paseiro Pardal

PPA

GIN

AS

M.I

.R.

AG

INA

S M

.I.R

.

maqueta numero 6 19/11/03 13:45 Página 24

Page 25: Consello de - SERGAS · 2015-05-11 · de entrega polo reclamante no prazo de 7 días dende que a levou do centro para cumprimentar na súa casa, da súa inutili-zación polo usuario

25

Atención Primaria Pontevedra e Vigo

NUMERO 6 · 3ª EPOCA

P PA

GIN

AS

M.I.R

.A

GIN

AS

M.I.R

.

maqueta numero 6 19/11/03 13:45 Página 25

Page 26: Consello de - SERGAS · 2015-05-11 · de entrega polo reclamante no prazo de 7 días dende que a levou do centro para cumprimentar na súa casa, da súa inutili-zación polo usuario

26

Atención Primaria Pontevedra e Vigo

NUMERO 6 · 3ª EPOCA

Relación

de la

Asociación

de Asma

Bronquial

con alergia

y atopía en

la consulta

pediátrica

del centro

de salud de

Anafans-Poio

Pontevedra

Mª DEL CARMEN COLLAZO MÉNDEZ

JUAN LUIS PASTOR MORALES

ISABEL REGINA CASTRO VÁZQUEZ

ANA MARÍA RODRÍGUEZ VILARIÑO

OBJETIVOS:

PRINCIPAL: Estudio descriptivo paraconocer prevalencia de asma en unapoblación pediátrica de la consulta deun centro de salud.SECUNDARIOS: Conocer la coexisten-cia de asma y atopia; asma y alergia yla asociación de estas tres variables endicha población.

JUSTIFICACION DEL ESTUDIO,

PERTINENCIA:

En las últimas tres décadas se ha podi-do constatar que el asma al igual queotras enfermedades relacionadas conella como la rinitis alérgica y dermatitisatópica han aumentado en todo elmundo. Se ha especulado con la posi-bilidad de que algunos cambios intro-ducidos en la sociedad modernajustificarían este aumento. El mismoestá en relación con ciertos factoresambientales desde la contaminación ala dieta y al estilo de vida. El asmainfantil está estrechamente relacionadocon la exposición al humo de tabaco.Según algunos autores, los factoresgenéticos pesan más que los ambien-tales en el desarrollo del asma infantil.Las observaciones sobre prevalenciade asma en niños llevadas a cabo conla misma metodología han arrojadoresultados diferentes según el áreageográfica estudiada. España junto con el resto de Europaoccidental, América latina y sudesteasiático tiene una prevalencia media de7 a 14%. En el área noroeste de nuestropaís ( Galicia, Asturias y León) se regis-tra el mas alto índice regional de asma.Se sabe que una gran parte de lospacientes asmáticos presentan los pri-meros síntomas en la infancia (mas de60% antes de los 5 años) y solo uno decada diez asmáticos los desarrollan enla vida adulta, aunque no están claroslos motivos. Durante la infancia las niñas tienenmenor riesgo de desarrollar asma quelos niños. En la adolescencia las cifrasse igualan para los dos sexos.El pronóstico sobre la evolución futurade estos niños está relacionado con laintensidad del proceso, por ello es fun-

damental controlarlo lo antes posible yevitar que se agrave por falta de trata-miento oportuno.La intervención precoz en el niño asmá-tico bien tratado contribuye a que laenfermedad se mantenga en estadoleve y a que desaparezca espontánea-mente en el adulto, como sucede el 60-65% de los casos.Una estrategia que ha demostrado sermás efectiva que la convencional a lahora de reducir exacerbaciones eingresos hospitalarios es el tratamientode la causa subyacente del asma enlugar de tratar los síntomas.

ÁMBITO:

Población pediátrica nacida en el perí-odo comprendido entre 1/1/88 y30/4/03 que cumple criterios clínicos deasma, controlados en una consulta delCentro de Salud de Anafans-Poio, Pon-tevedra.

MÉTODOS:

Variables a estudio:Cuantitativas discretas:

Nº historia (fecha de nacimiento)Edad de inicio (años)

Dicotómicas:Sexo (f /m)Vivienda (rural/urbana)Animales domésticos (si/no)Exposición humo de tabaco(si/no)Antecedentes familiares: asmáti-cos (si/no), alérgicos (si/no), ató-picos (si/no)Antecedentes personales: edadinicio asma (0-15años), rinitis(si/no), conjuntivitis alérgica(si/no), atopia (si/no)

Cualitativas: Espirometría basal: (normal/obs-trucctivo/no)Radiografía de torax: (normal/alte-rada/no)Radiografía de senos paranasa-les: (normal/alterado/no)Radiografía lateral de faringe:(normal/alterado/no)

PPA

GIN

AS

M.I

.R.

AG

INA

S M

.I.R

.

maqueta numero 6 19/11/03 13:45 Página 26

Page 27: Consello de - SERGAS · 2015-05-11 · de entrega polo reclamante no prazo de 7 días dende que a levou do centro para cumprimentar na súa casa, da súa inutili-zación polo usuario

27

Atención Primaria Pontevedra e Vigo

NUMERO 6 · 3ª EPOCA

Dicotómicas:Elevación de eosinófilos en sangreperiférica (si/no).Presencia de eosinófilos en moconasal (si/no).Existencia de parásitos en heces(si/no).Elevación de IgE total (si/no).Pruebas de alergia / rast:Epitelios (si/no)Ácaros (si/no)Pólenes (si/no)Mohos (si/no)

Se realizó revisión de los historiales clí-nicos de los pacientes catalogadoscomo asmáticos (75 en total) de unaconsulta pediátrica que atiende unapoblación de 1, 039 niños, nacidosentre el 1-1-1988 y el 30-4-2003.En estos 75 historiales se realizó bús-queda de los datos de las variables a

estudio. Con 69 de estos, se realizó unabase de datos, referente a las variablesa estudio (las 6 historias restantes seexcluyeron por diversos problemas dedisponibilidad en la documentación).Se estudiaron:

a) la prevalencia del asma entrelos pacientes de esta consulta.b) la frecuencia de cada una delas variables a estudio en estegrupo de pacientes,.c) la asociación entre Atopia yAlergia a cada tipo de alergeno(pólenes, ácaros, epitelios y hon-gos)

RESULTADOS:

a) La prevalencia de Asma en nuestrapoblación de estudio es del 7,22%.b) La frecuencia de cada una de lasvariables estudiadas en el grupo deasmáticos es la siguiente:

P PA

GIN

AS

M.I.R

.A

GIN

AS

M.I.R

.

C/ Asociación entre ATOPIA y ALERGIAa:

Ácaros 3 casosPólenes 4 casosEpitelios 1 casoHongos 1 caso

CONCLUSIONES:

- La prevalencia de asma en nuestrapablación de estudio es del 7.22%.- La frecuencia de cada una de lasvariables estudiadas en el grupo deasmáticos se muestran en el abstract.- La asociación entre asma con alergiay atopia en la muestra estudiada noaporto datos relevantes.- Mencionar que tanto la prevalencia,edad de inicio de síntomas, exposicióna humo de tabaco, antecedentes fami-liares de la población estudiadas seacercan a los registrados en las literatu-ras consultadas.

BIBLIOGRAFÍA:

1. Downs SH, et al. Continued increase in the prevalence of asthma inAtopy. Arch Dis child 2001, 84; 20-23.2. Ssteerenberg PA, et al. Environmental and lifestyle factors may act inconcert to increase the prevalence of respiratory allergy includingasthma. Clin Exp Allergy 1999; 29: 1304-1308.3. Asher MI, et al. Worldwide variations in prevalence of asthmasymptoms: the InternationalStudy of Asthma and Allergies in Childhood(ISAAC). Eur Respir j 1998; 12: 315-335.4. Marco R, et al. Differences incidence or reported asthma related to agein men and vomen. Am J Respir Crit Care Med 2000; 162: 68-74.5. Pérez-Yarza. El 60% de los niños con asma no sufrirá la enfermedaden la edad adulta. Rev JANO Dic 2002.6. M. Bosque García; y col. El humo del tabaco se asocia con un aumen-to en el numero de casos y con la severidad del asma en los niños. RevMedicine Oct.1999.7. García Moran. La prevalencia del asma infantil en España aumenta dospuntos en los últimos ocho años y se sitúa en el 10%. Rev JANO Mayo2002.8. C. Calvo Rey y col. La historia familiar de asma se asocia con el des-arrollo de episodios de obstrucción bronquial a largo plazo. An EspPediatr 2001; 55: 511 – 516. 9. Lau et al. Early exposure to house-dust mite and cat alletgens anddevelopment og childhood asthma: a cohort study. Rev The Lancet Oct.2000.10. Platts-Mills et al. Sensitisation, asthma, and a modified Th2 responsein children exposed to cat allergen: a population-based cross-sectionalstudy. Rev. The Lancet Marzo 2001.11. Dennis et al. Exposure to dogs and cats in the first year of life and riskof alergic sensitization at 6 to 7 years of age. Rev JAMA Ago 2002.12. Sporik R. et al. Exposure to house dust mite allergen and the develo-pement of athsma in cheildhood. N Engl J Med 1990.13. Skadhauge LR, et al. Genetic and environmental influence on asthma.Eur Respir J 1999.

SEXO:

ViviendaAnimales DomésticosExposición a humo tabaco

Masc: 55,1%

Rural 82,6 %Si 60,9 %Si 62,3 %

Fem: 44,9,1%

Rural 17,4 %Si 39,1 %Si 37,7 %

* de asma* de alergia* de atopia

No 50,7 %No 73,9 %No 94,2 %

Si 49,3 %Si 26,1 %Si 5,8 %

ANTECEDENTES FAMILIARES:

* inicio sistema asma* rinitis* conjuntivitis* atopia

4 años 69,4 % 5No 63,8 %No 81,2 %No 79,7 %

11 años 30,2%Si 36,2 %Si 18,8 %Si 20,3 %

ANTECEDENTES PERSONALES:

* espirometria* rx torax* rx de senos p-n* rx cavum

Normal 29,4 %Normal 48,5 %Normal 23,5 %Normal 11,8 %

Obstructivo 8,9 %Neumonía 8,8 %Sinusitis 10,3 %

H. adenoid 30,9 %

PRUEBAS DIAGNOSTICAS:

No 61,8 %No 42,6 %No 66,2 %No 57,4 %

* eosinofilia en sangre* parásitos en heces* eosinifilia en moco nasal* elevación de IgE total

Si 42 %Si 0 %

Si 16,2 %Si 39,1 %

No 58%No 100 %No 83,8 %No 60,9 %

* ácaros* polenes* epitelios* hongos

Si 37,7 %Si 26,1 %Si 10,1 %Si 4,3 %

No 62,3 %No 73,9 %No 89,9 %No 97,7 %

PRUEBAS DE ALERGIA:

maqueta numero 6 19/11/03 13:45 Página 27

Page 28: Consello de - SERGAS · 2015-05-11 · de entrega polo reclamante no prazo de 7 días dende que a levou do centro para cumprimentar na súa casa, da súa inutili-zación polo usuario

28

Atención Primaria Pontevedra e Vigo

NUMERO 6 · 3ª EPOCA

POR EL HIJO DE NOSTRADAMUS

Horror-óscopo

Ojo al dato: La lluvia en Sevilla una maravi-lla (o algo así).Gran escándalo. ¿Será por el éxito deventa?: se publica un libro sobre un perso-naje relevante de un partido político espa-ñol (no podemos afirmar que sea deizquierdas, pero tampoco de derechas).Esta es buena (creemos): Extraordinarioacontecimiento relacionado con el "AñoSanto Xacobeo" se producirá en Galicia,con gran contento y satisfacción de lapoblación, que ya era hora.Gran Colapso en la red (ataque a Internet),traerá consigo su replanteamiento y creci-miento aunque sin abono.¡Para que vamos a cortarnos!: estos últimosmeses del año serán de mucha catástrofe.Terremotos, incendios, accidentes de granenvergadura y otras difíciles de precisarpero a todas ellas viene bien la palabrahecatombe.¿Quién dijo que la guerra se acabó?. Habrámás guerra (y no estamos hablando de D.Alfonso). Digamoslo en plural y acertare-mos mejor.Respecto a los signos del zodíaco, obser-vamos en cuanto al tema económico: malLibra (no el euro, pero a ver como se libra)y Leo bien (aunque también escribo y tra-duzco).

Las predicciones que hace nuestr@ vidente, atinadas o no, tan sólo tienen como

pretensión el entretenimiento constituyendo un motivo de paz y relax para todos.

No se mantendrá correspondencia ni se atenderán peticiones particulares sobre

el porvenir.

dibu

jo c

edid

o po

r gen

tileza

de

FELI

X TO

JAL

DEL

CASE

RO

maqueta numero 6 19/11/03 13:45 Página 28

Page 29: Consello de - SERGAS · 2015-05-11 · de entrega polo reclamante no prazo de 7 días dende que a levou do centro para cumprimentar na súa casa, da súa inutili-zación polo usuario

29

Atención Primaria Pontevedra e Vigo

NUMERO 6 · 3ª EPOCA

Hai pouco tempo coñecimos unha novaenfermidade viral, que conseguíu cam-balea-la orde interna sanitaria, econó-mica e social de moitos países e porextensión a súa orde mundial. Assúas consecuencias para a saúde

humana foron centos de mortos emilleiros de infectados. O inimigo, unnovo virus coñecido como o virus daPneumonía Atípica Asiática , respon-sable da nova enfermidade infec-ciosa xa coñecida mundialmente

como a Síndrome Respiratoria AgudaSevera (SRAS).

Este novo virus pasa a ocupar por méritospropios a súa cadeira na Academia dos virus

de infectividade a nivel mundial. Os seus compa-ñeiros de salón máis destacados son o VIH, a Hepatite C, oÉbola, a Gripe aviar, o Nipah, o Nilo occidental, o Hantavirus eo Hendra. En resumo, unha mala compañía para calquera quese precie.

A pesar de que o mecanismo de reproducción dos virus (célu-la-vector) non fai pensar na posibilidade de expansión a gran-de escala, o seu modo de actuar deixa claro que isto non foinin é un impedimento para a súa colonización planetaria. Dexeito que xa poderiamos ir pensando que os maiores inimigosda humanidade non son, probablemente, a falta da capa doozono, os efectos secundarios dunha guerra nuclear ou ocambio climático, senón a grande cantidade, emerxente eincontrolable dos virus deste, e quen sabe se doutros mundos.

O ser humano, que domina o planeta, que o quere ter todobaixo o seu control, parecía que tamén tiña potestade paragobernar no reino dos virus, pero, por desgracia, xa vemosque non. Aínda peor, na esfera física hai unha loita para con-quista-lo poder. Loita que pode durar anos...

Nós os humanos temos erradicado algúns virus, como o davaríola, e controlado moitos outros patóxenos incluindo o viruscausante da poliomielite, pero agora xorden os seus conxéne-res cunha forza anovada, gañandose por méritos propios otítulo honorífico de “Enfermidades Infecciosas Virais Emerxen-tes”.

Xorden pois novas enfermidades e algunhas delas con virusnovos contra a saúde humana, ben a causa das manipula-cións do home ou por mecanismos que fan que o virus pasedo seu hóspede natural ás persoas, o que trae consigo a apa-rición de novos casos de infección por virus, cunha grandemortalidade e morbilidade.

Do xeito que sexa atopámonos, de súpeto e cada vez conmáis frecuencia, ante novas emerxencias infecciosas víricasque non se limitan ó seu hábitat natural, e que se expandenpolo planeta acadando ademais dunha gran mortalidade unhagrande angustia social a nivel mundial.

Para coñecer mellor contra qué nos enfrontamos daremosunha breve descrición dos virus emerxentes menos coñecidos

ou más recentes:

SÍNDROME RESPIRATORIA AGUDA SEVERA

O primeiro caso desta enfermidade coñeceuse o 26 de febrei-ro deste ano 2003 en Hanoi (Viet Nam), notificando a OMS o16 de abril (gracias á colaboración de 13 laboratorios de 10países) que o patóxeno responsable desta Síndrome perten-cía á familia dos “Coronavirus”. Este é un virus moi contaxiosoque se transmite principalmente polo contacto directo entre aspersoas. Unha das claves da facilidade coa que se transmiteo virus débese a que este pode sobrevivir ata 24 horas nunhasuperficie sólida, ata 2 días en feces e urina e ata 4 días enfeces diarreicas.

A enfermidade foi transmitida polos animais (probablementeaves ou porcos) ás persoas, e produce a morte a través dodistress respiratorio ou dunha Neumonía Atípica, que a datade finais de xuño de 2003 leva matado a máis de 800 perso-as e infectado a 8.500.

ÉBOLA

Este virus foi identificado no ano 1977. Aínda que se desco-ñece a súa orixe exacta, sábese que procede dalgún animal,transmitíndose polos fluídos corporais de persoas infectadas.

Provoca unha grande mortalidade a través dun proceso de fie-bre hemorráxica, casi exclusivamente en poboacións africa-nas, matando tamén a unha gran cantidade de gorilas. Atadecembro do 2000 se tiña coñecemento de 1500 casos e1000 persoas mortas.

GRIPE AVIAR

O Virus H5N1 acabou con6 vidas de 18 infecta-dos, en 1997. Foitransmitido polos po-los de granxa enHong Kong e supusoa constatación do quexa se supoñía; que haiaxentes etiolóxi-cos da gripe ca-paces de pasardas aves ó home.

A mediados defebreiro deste anoreapareceu a mes-ma cepa do virus,matando a unhapersoa. Outra cepa a H7N7 xa pasou á especie humana infec-tando a máis de 80 persoas.

HANTAVIRUS

Foi identificado en 1993: Os Hantavirus provocan unha síndro-me respiratoria, principalmente no Continente Americano. Opatóxeno é transmitido polos ratos, que aparentemente nonenferman, a través da inhalación polas persoas de po conta-minado con urina de ratos. Mata aproximadamente ó 50 % dosinfectados.

Novos virus e Saúde PúblicaALEJANDRO L. IGLESIAS DÍAZ DE ULLOATécnico de Saúde Atención Primaria Pontevedra

maqueta numero 6 19/11/03 13:45 Página 29

Page 30: Consello de - SERGAS · 2015-05-11 · de entrega polo reclamante no prazo de 7 días dende que a levou do centro para cumprimentar na súa casa, da súa inutili-zación polo usuario

Atención Primaria Pontevedra e Vigo

HENDRA

Este virus foi identificado en 1994 en Australia, onde matou a15 cabalos de carreiras e a 2 persoas ; unha por neumonía atí-pica e outra por encefalite.

Crése que, aínda que a transmisión ós seres humanos prodú-cese por contacto directo con fluídos corporais equinos, ohóspede primario é algún tipo de morcego.

Este virus pertence á mesma familia que o do sarampelo e ómesmo grupo que o virus Nipah que veremos máis adiante.

NILO OCCIDENTAL

Este patóxeno é transmitido ós seres humanos por mosquitosque se alimentan do sangue de paxaros infectados. Causa amorte por encefalite.

Foi illado en 1930 no distrito do Nilo occidental de Uganda, een 1999 detectouse a súa presencia dende México ata Cana-dá, pasando polos Estados Unidos de América.

Dende agosto de 2002 leva matadas máis de 270 persoas einfectadas máis de 4000.

NIPAH

Virus descuberto en 1999 despois de infectar en Malasia, enun ano, a 265 persoas e producindo 105 mortes, comprobán-dose que a maioría dos afectados traballaban en granxas deporcos.

Causa a morte por encefalite e o contaxio só se produce porcontacto con porcos e non de xeito interpersoal.

Crése que o hóspede orixinal, como no caso do Hendra, éalgún tipo de morcego.

Despois de ter presentadas estas ameazas, podémonos pre-guntar os porqués da súa súpeta aparición e do seu carácterexpansionista.

Así, coñecemos ben a capacidade de mutación dos virus e asúa capacidade potencial de vivir en células diferentes, tendo,deste xeito, asegurado o éxito reproductivo. E este último xeitode actuar é máis responsable destas infeccións emerxentesque a propia mutación xenética do virus, como así o demostrao mecanismo de transmisión destes 7 tipos de virus comenta-dos anteriormente.

Entón, á parte dos determinantes virolóxicos, cambios climáti-cos e emerxencias virais , que sempre existiron, é lóxico pen-

sar que o incremento na frecuencia e extensividade das apa-ricións virais débense, polo menos en parte, á man do home.

Dentro desta man está a deforestación salvaxe e masiva, oaumento da poboación mundial, os desprazamentos masivosde persoas, os desprazamentos rápidos de mercadorías portodo o mundo, as agresións ambientais de todo tipo e, segu-ramente a máis importante, a falta de salubridade na relacióncos animais nas granxas do Continente Asiático (SRAS, GripeAviar, NIPAH),e na relación home / animal no Continente Afri-cano ( Ébola, Nilo Occidental ), no Continente Americano(Hantavirus) e no Continente Oceánico (Hendra).

De xeito que só se salva (en canto a estes virus) o ContinenteEuropeo; en teoría o mellor estructurado sanitariamente (cuali-tativa e cuantitativamente) como Continente.

Así pois, é doado pensar que os virus xa estaban nas aves,nos porcos e noutros animais, e só facía falta que o homemodificara o medio do xeito que fora, para que estes viruspasaran do anonimato á fama mundial.

Entón ¿que se pode facer para non incrementa-la desfeita? Acuestión fundamental ha de se-la prevención, ben modifican-do os comportamentos humanos co medio, ben mellorando ossistemas sanitarios e a calidade de vida dos países de ondeveñen a maioría dos virus emerxentes, ou ben exercendo unhaactiva vixilancia epidemiolóxica que nos permita identificar econtrolar rapidamente os perigos que estes virus entrañanpara a saúde humana.

Cabe tamén falar da esperanza que aportan os avances tec-nolóxicos que facilitan a caracterización (con nome e apeli-dos) do xerme causante, cada vez máis rapidamente, o quelóxicamente favorece o seu control, e a probabilidade de queestes avances científicos aporten vacinas á mesma velocida-de que se move o mundo tecnolóxico e sanitario.

Nun mundo global como o que vivimos, onde todo tende á glo-balización total, os virus, dende a súa teórica insignificancia,reclaman a súa parte global ó seu xeito. É responsabilidadede tódolos que poboamos este belo planeta chamado terra, através do control e mellora en tódolos ámbitos das nosasactuacións a nivel mundial, que os virus convivan con nós domellor xeito posible ou que se convirtan probablemente nonoso peor inimigo. I é que como se di por ahí "hai que ter ami-gos ata no inferno". Pois iso.

maqueta numero 6 19/11/03 13:45 Página 30

Page 31: Consello de - SERGAS · 2015-05-11 · de entrega polo reclamante no prazo de 7 días dende que a levou do centro para cumprimentar na súa casa, da súa inutili-zación polo usuario

31

Atención Primaria Pontevedra e Vigo

NUMERO 6 · 3ª EPOCA

El fin y el principio

C U E N T O S C O RC U E N T O S C O R T O ST O S ::

PEDRO VEGA BASTIDACelador X. A. Vigo

I

El final del Sistema Solar ya no podía tardar mucho. El Sol habíaagotado casi todo su combustible y se estaba convirtiendo enuna Gigante Roja que llegaba ya a la orbita de Mercurio. La Tie-rra, en pocos años también sería devorad por el Astro.El Sistema Solar había sido colonizado. Había bases lunares yciudades dentro de enormes cúpulas de plastico transparente.Marte estaba siendo habitado, pues se habían descubiertoenormes masas de agua debajo de su superficie. Su atmósferade amoníaco y metano estaba siendo transformada gracias aloxígeno de sus polos. También se había descubierto agua enEuropa, uno de los satélites de Júpiter; Titán, el mayor de lossatélites de Saturno, albergaba también vida humana. Pero elfin del Sol estaba próximo. El Armagedón estaba ahí. En pocosaños Venus desaparecería y la Tierra sería el siguiente planeta.Una gran conmoción de dimensiones apocalíticas estaba apunto de suceder y sería muy pronto.....

II

En Clavius, un gran cráter al sur del hemisferio lunar, se habíaconstruído una gran estación espacial para largos viajes a tra-vés del Cosmos. El comandante Stanley contemplaba, desde lasala VIP de la Estación, la enorme nave Prometeo con motoresantimateria que él, junto con las computadoras de a bordo, pilo-taría. Se habían seleccionado trescientas personas de todos lospaíses de la Tierra en una misión sin precedentes. El Hombredaría, por fin, el salto a las estrellas. Viajarían largos años a unplaneta de la Galaxia de Andrómeda que distaba 2,2 millonesde años-luz y de similares características a la Tierra. El sabíaque sería su última misión. Se tra-taba de un viaje sin retorno y, sitodo seguía el plan previsto, llega-rían en unos años al sistema NG-22, una estrella amarilla de tipomedio, orbitada por media docenade planetas, entre los cuales exis-tía uno de gran semejanza a la Tie-rra. Habían sido enviadas variasnaves no tripuladas a ese planeta ylos análisis efectuados a su super-ficie, temperatura y constitución asílo constataban. Era un planetahabitable.

III

La nave Prometeo partió de la Lunasegún todo lo previsto y unos días después había alcanzado ya la ve-

locidad de la luz. El comandante Stanley contemplaba por eltelescopio de a bordo lo que pronto sería el fin del SistemaSolar, una enorme bola roja que enseguida se transformaría enuna Enana Blanca, que se contraería sobre sí misma y desapa-recería, quedando sus oscuros restos vagando por el espa-cio....La vida transcurría con total normalidad a bordo de la Prometeo.Se sucedieron los años. El comandante Stanley estba escu-chando una canción de John Lennon. El "Imagine" sonaba muybien y lo veía en la televisión holográfica. Pero de repente elsonido de la canción se desvaneció y una señal luminosa leanunció el frenado de sus potentes motores. Estaban llegandoa su destino. En la pantalla contempló un pequeño planeta azulque poco a poco se agrandaba. Pronto alcanzarían su órbita yse instalarían en sus proximidades. Luego, e una pequeña navedescenderían a su superficie.....

IV

El comandante Stanley, junto con dos miembros más de su tri-pulación descendió al nuevo planeta y conteniedo el alientoobservó el Nuevo Mundo al que habían llegado. Descendieronen una llanura y pronto se dieron cuenta de que era muy pare-cido a la Tierra. Hacía un calor húmedo y las nubes pasabanvelozmente; al fondo, en el horizonte, un volcán en activo arro-jaba grandes cantidades de lava. La atmósfera del planeta erarespirable. Siguieron caminando y llegaron a un pequeño bos-quecillo de helechos gigantes y lovieron con claridad: un Tira-nosaurus Rex los estaba mirando con cara de pocos amigos.

Se escondieron detrás de un mato-rral y dirigieron su mirada hacia unpequeño valle, más abajo. Ungrupo de homínidos, tal vez Pite-cantropos, estaba devorando a uncongénere. Se dieron cuenta eton-ces de que habían llegado a un pla-neta en los albores de la evolución.Hacía millones de años, en el Pleis-toceno, la Tierra era un planetasemejante. Aún pasaría muchotiempo hasta llegar al HomoSapiens, pero el comandante y sutripulación se dieron cuenta de quetenían una importante misión quellevar a cabo. Colonizarían el Plane-ta y vivirían en él. Algo nuevo esta-ba a punto de suceder. Un nuevoplaneta de infinitas posibilidadesles estaba esperando...........

maqueta numero 6 19/11/03 13:45 Página 31

Page 32: Consello de - SERGAS · 2015-05-11 · de entrega polo reclamante no prazo de 7 días dende que a levou do centro para cumprimentar na súa casa, da súa inutili-zación polo usuario

32

Atención Primaria Pontevedra e Vigo

NUMERO 6 · 3ª EPOCA

¿POR QUÉ LOS HOMBRES MIENTEN Y LAS MUJERES LLORAN?

Autor: ALLAN PEASE Y BARBARA PEASEEditorial: AMAT EDITORIAL Número de páginas: 314ISBN: 8497350685

Volvemos a recomendar a estos autores en una nueva entregade su "original" visión sobre los sexos y las relaciones entreambos. No resulta "políticamente correcto" decir que nos pare-ce cierto lo que aquí se escribe, pero ..... Podemos leer cosastan sugerentes respecto a las relaciones de pareja como cuan-do alguno de los dos machaca continuamente. Tal vez si supie-semos cuales son las siete cosas que hacen los hombres quellevan a las mujeres por el camino de la amargura, podríamoshacer algo por evitarlo. Siempre nos han dicho que los hom-bres no lloran, que eso es cosa de mujeres, pero,.... ¿por quélas mujeres lloran? . Manejar las emociones de los demás tieneun precio: los peligros del chantaje emocional. ¿Quereis sabercomo valoran las mujeres a los hombres, las relaciones,.. ?aquí de forma muy clara se explica el sistema ultrasecreto depuntuación secreta de las mujeres. No sabemos si será ciertoque leyendo este libro encontraremos la solución a los sietemayores misterios del hombre, pero vale la pena intentarlo; lavida, en general, y las relaciones entre sexos, en particular,pueden salir beneficiadas..

RecomendadosRecomendadosLibrLibros’os’’’

20 GRANDES CONSPIRACIONES DE LA HISTORIA

Autor: SANTIAGO CAMACHO HIDALGOEditorial: LA ESFERA DE LOS LIBROS Número de páginas: 349ISBN: 8497340922

El autor es periodista y colabora con diversos medios decomunicación. Ha publicado más de un centenar de artículos yreportajes dedicados fundamentalmente a la teoría de la cons-piración, de la que es referente obligado en nuestro país. Hapublicado: "La sombra que nos gobierna" (1997), "Pactos satá-nicos" y el libro que nos ocupa.

¡Ah, qué felices éramos cuando ígnorabamos todo lo que eneste libro se cuenta!. Bueno, no se dice que todo sea cierto,pero tampoco que no lo sea. Frente a la "historia oficial", quenos han enseñado, apenas podemos pensar que existen otrasposibilidades... pero existen, aunque en muchas ocasionespermanezcan ocultas. La "teoría de la conspiración" (los quecreen en ella son denominados "conspiranoicos") recoge esasotras posibilidades, analizando críticamente la historia con pre-guntas que nadie osa plantearse, con el resultado de cosascomo las que leemos en este libro: Conspiración en la muertede los Kennedy (ya nos olíamos algo), que los americanos nollegaron a la luna (¿?), .... y otras 18 historias. Todo ello, alparecer fruto de la investigación, .... Quizás no nos deje indife-rentes o, como consecuencia, pasaremos a engrosar el club delos "conspiranoicos".

maqueta numero 6 19/11/03 13:45 Página 32

Page 33: Consello de - SERGAS · 2015-05-11 · de entrega polo reclamante no prazo de 7 días dende que a levou do centro para cumprimentar na súa casa, da súa inutili-zación polo usuario

33

Atención Primaria Pontevedra e Vigo

NUMERO 6 · 3ª EPOCA

Refranes,TRABALENGUAS,

adivinanzasy

Respostas no próximo número da revista

SOLUCIÓNS AS ADIVIÑANZAS DO NÚMERO ANTERIOR:

nº 1 A ÁRBORE nº 2 O ALLO nº 3 A SANDÍA nº 4 O BAMBÚ

REFRANEIRO

Economía

A quen ten o liño e dá a fiar, é coma a quepare e dá a criar.

Cousa que non se venda, ninguén asementa.

Debe facerse a obra co diñeiro que sobra.

Non hai moito que abonde nin pouco quenon chegue.

Antes amaba a Amalia Arruzaardorosamenteasí aduje ante altaresaquel abril

Benito Banderas barbero,barajeaba billetesbarriendo bigotes

Desde Dortmund descendióDaniel Dagoberto Díaz, diciendo.“Difuntos dejé derribadosdos daneses depravados”

Fingidas felonías farfullafeligrés fonográfico,fallero fálico,fanfarrón.

TRABALENGUAS

La segunda encendiendofuego,la tercera es la camisaCalentita te agradopor eso a las brasas mecondenas

Sin mi no tendrías pan,ni pasteles ni empanada.Nazco verde y soy dora-dapor los días de San Juan

¿Qué cosa será y será?Oleadas y no es mar, cañas y no de pescar,cerdas y no de lechóny el galán que esperadentro,es de noble condición

Redondo soy como elmundo, pero mucho más peque-ño;soy de ronda natural,que sepas mi nombreespero.

ADIVINANZAS

Educación

A estopa como é fiada; a moza, como écriada.

Bo exemplo e boas razóns gañan moitoscorazóns.

Nai acendosa fai a filla preguiceira

¿Criaches e non ensinaches) Non cria-ches.

Paxaro

A cada paxariño gustalle o seu niño

Ave de culler non fai máis que comer

Ave de pico non fai ó dono rico

Ave de pluma non deixes ningunha

Paz

A paz e o pan quitan moitas penas

Dixo o burro ás coles ¡Pax vobis!

Na paz e na guerra ó que matan mortoqueda

Non hai paz que entre a xente nin entreas tripas do ventre.

maqueta numero 6 19/11/03 13:45 Página 33

Page 34: Consello de - SERGAS · 2015-05-11 · de entrega polo reclamante no prazo de 7 días dende que a levou do centro para cumprimentar na súa casa, da súa inutili-zación polo usuario

34

Atención Primaria Pontevedra e Vigo

NUMERO 6 · 3ª EPOCA

Humor

Entre médicos:¿qué tal ha ido la operación?¡Vaya hombre!, pero... ¿no era una autopsia?

Ya está bien, Pepe, llevamos 25 años casados y nuncame has comprado una sortija, unos pendientes, uncollar o algo así...¡Pero María! ¿Cómo no me habías dicho antes que ven-días joyas?

Va un tipo de compras a unos grandes almacenes, des-nudo y con zapatillas deportivas. Llevaba dos carros decosas y al llegar a la caja pregunta...¿Cúanto es?20.000 pesetas.El señor sorprendido le dice:¿y mi descuento?¿qué descuento?en el periódico decía “en tenis y en pelotas 50% de des-cuento”, o sea que...

Va un tipo al médico y éste tras examinarlo le dice:Bueno, pues habrá que hacerle un análisis de orina, desemen y de heces.A lo que el otro le responde:Mire, ya le dejo aquí mis calzoncillos, que tengo prisa.

Una mujer a su vecina:María, tu hijo le ha sacado la lengua al mío.Mujer, no pasa nada. Son cosas de críos.Si, pero a ver quien le para la hemorragia ahora...

Una mujer está bañando a su hijo por el procedimientode cogerle de las dos orejas y meterlo y sacarlo en elbarreño. el pobre niño está chillando cosa mala, así queaparece el padre:Pero María ¡que bestia! ¿como bañas así al niño?¡Pero hombre!, ¿tú que quieres? ¿que me queme lasmanos? ¡Pues anda que no está caliente el agua ni na!

Una anciana iba a cruzar la calle pero se le acerca untipo y le dice: señora, mejor no cruce la calle porque enla otra acera hay una riña.La señora se vuelve y le pregunta:¿cómo dice, que hay una niña?no, no señora, una niña no; una disputa.Y le responde la anciana:¡ah, entonces no es tan niña!.

¿Citas o incitas?

La vida es aquello que te va sucediendo mientras tú te empeñas enhacer otros planes.

Jhon Lennon

Los sabios son los que buscan la sabiduría; los necios piensan yahaberla encontrado.

Napoleón Bonaparte

Quien más sabe, más duda.Anónimo

El que busca la verdad corre el riesgo de encontrarla.Manuel Vicent

Muchas palabras no indican mucha sabiduría.Tales de Mileto

La naturaleza humana cambia; he ahí lo único que se sabe de ellaOscar Wilde

Un amigo es uno que lo sabe todo de ti y a pesar de ello te quiere.Elbert Hubbard

El arte de dirigir consiste en saber cuándo hay que abandonar labatuta para no molestar a la orquesta.

Karajan

La mejor fuente de información son las personas que han prometidono contárselo a otros.

Marce Mart

Las ideas no duran mucho. Hay que hacer algo con ellas.Anónimo

Las palabras son como las abejas: tienen miel y aguijón.Proverbio suizo

maqueta numero 6 19/11/03 13:45 Página 34

Page 35: Consello de - SERGAS · 2015-05-11 · de entrega polo reclamante no prazo de 7 días dende que a levou do centro para cumprimentar na súa casa, da súa inutili-zación polo usuario
Page 36: Consello de - SERGAS · 2015-05-11 · de entrega polo reclamante no prazo de 7 días dende que a levou do centro para cumprimentar na súa casa, da súa inutili-zación polo usuario