deklinabide taulak

6
DEKLINABIDE TAULAK KASUA SINGULARRA PLURALA MUGAGABEA Izen arruntak Izen bereziak NOR NORK NORI NOREN NOREKIN NORENTZAT ZERTAZ (zerez) -A -AK -ARI -AREN -AREKIN -ARENTZAT -AZ -AK -EK -EI -EN -EKIN -ENTZAT -EZ -(E)K -(R)I -(R)EN -(R)EKIN -(R)ENTZAT -(E)Z -(E)K -(R)I -(R)EN -(R)EKIN -(R)ENTZAT -(E)Z NON NONDIK NORA NORAINO NORANTZ NONGO NORAKO PARTITIBOA NORTZAT -(E)AN -(E)TIK -(E)RA -(E)RAINO -(E)RANTZ -(E)KO -(E)RAKO ------ ------ -ETAN -ETATIK -ETARA -ETARAINO -ETARANTZ -ETAKO -ETARAKO ------ ------- -(E)TAN -(E)TATIK -(E)TARA -(E)TARAINO -(E)TARANTZ -(E)TAKO -(E)TARAKO -(R)IK -TZAT -(E)N -(E)TIK -(E)RA -(E)RAINO -(E)RANTZ -(E)KO -(E)RAKO -(R)IK -TZAT NORENGAN NORENGANDIK NORENGANA NORENGANAINO NORENGANANTZ NORENGANAKO NORENGATIK -ARENGAN -ARENGANDIK -ARENGANA -ARENGANAINO -ARENGANANTZ -ARENGANAKO -ARENGATIK -ENGAN -ENGANDIK -ENGANA -ENGANAINO -ENGANANTZ -ENGANAKO -ENGATIK -(R)ENGAN -(R)ENGANDIK -(R)ENGANA -(R)ENGANAINO -(R)ENGANANTZ -(R)ENGANAKO -(R)ENGATIK -(R)ENGAN -(R)ENGANDIK -(R)ENGANA -(R)ENGANAINO -(R)ENGANANTZ -(R)ENGANAKO -(R)ENGATIK 1. A + A = A : neskaren, arbolan, anaiari,... A + E = E : nesken, arboletan, anaiei,... E + A = EA : umeari, etxearen,... E + E = EE : umeentzat, etxeetatik,... 2. (e) : kontsonantez amaitutako hitzekin: mutilek, sudurretik,... (r) : bokalez amaitutako hitzekin: umeri, ikaslerekin,... 3. NON kasutik eratorrietakoek zenbait irregulartasun dituzte: a) Leku-izen bereziek mugagabean “ta” galdu egiten dute. Adibidez: Bilbon, Gasteizko, Baionatik,... b) Singularrean, NON kasua salbuespena da: “-(e)an”. Gainerako kasuek ez dute artikulurik (-a) hartzen: mendiko, mendira, menditik,... 4. “a” organikoaz bukaturiko leku-izenek (Azkoitia, Bizkaia, Basaburua, Iruñea, Azpeitia, Britania Handia, Deustua, Ermua, etab.) partitiboan (Azkoitirik), leku-genitiboan (Azkoitiko), Adlatiboetan (Azkoitirantz, Azkoitira, Azkoitiraino) eta ablatiboetan (Azkoititik) azken “a” galdu egiten dute, izen arrunten deklinabidea baitute eredu (mendian/Azkoitian, baina mendiko/Azkoitiko eta ez *Azkoitiako). 5. Mugatu pluralean plural hurbila izenenkoa erabiltzen da, batez ere bizkaieraz, hurbiltasuna adierazteko; bizigabe nahiz bizidunekin erabiltzen da. Deklinabide hurbilean -a-ren ordez -o- erabiltzen da mugatzaile gisa (mendiok/haranok, mendioi/haranoi, mendion/haranon,...)

description

Izen arruntak, izen bereziak, erakusleak, galdetzaileak, bat / batzuk, hiru / lau, aditzondoak, ...

Transcript of deklinabide taulak

Page 1: deklinabide taulak

DEKLINABIDE TAULAK

KASUA SINGULARRA PLURALA MUGAGABEA

Izen arruntak Izen bereziak

NOR

NORK

NORI

NOREN

NOREKIN

NORENTZAT

ZERTAZ (zerez)

-A

-AK

-ARI

-AREN

-AREKIN

-ARENTZAT

-AZ

-AK

-EK

-EI

-EN

-EKIN

-ENTZAT

-EZ

-(E)K

-(R)I

-(R)EN

-(R)EKIN

-(R)ENTZAT

-(E)Z

-(E)K

-(R)I

-(R)EN

-(R)EKIN

-(R)ENTZAT

-(E)Z

NON

NONDIK

NORA

NORAINO

NORANTZ

NONGO

NORAKO

PARTITIBOA

NORTZAT

-(E)AN

-(E)TIK

-(E)RA

-(E)RAINO

-(E)RANTZ

-(E)KO

-(E)RAKO

------

------

-ETAN

-ETATIK

-ETARA

-ETARAINO

-ETARANTZ

-ETAKO

-ETARAKO

------

-------

-(E)TAN

-(E)TATIK

-(E)TARA

-(E)TARAINO

-(E)TARANTZ

-(E)TAKO

-(E)TARAKO

-(R)IK

-TZAT

-(E)N

-(E)TIK

-(E)RA

-(E)RAINO

-(E)RANTZ

-(E)KO

-(E)RAKO

-(R)IK

-TZAT

NORENGAN

NORENGANDIK

NORENGANA

NORENGANAINO

NORENGANANTZ

NORENGANAKO

NORENGATIK

-ARENGAN

-ARENGANDIK

-ARENGANA

-ARENGANAINO

-ARENGANANTZ

-ARENGANAKO

-ARENGATIK

-ENGAN

-ENGANDIK

-ENGANA

-ENGANAINO

-ENGANANTZ

-ENGANAKO

-ENGATIK

-(R)ENGAN

-(R)ENGANDIK

-(R)ENGANA

-(R)ENGANAINO

-(R)ENGANANTZ

-(R)ENGANAKO

-(R)ENGATIK

-(R)ENGAN

-(R)ENGANDIK

-(R)ENGANA

-(R)ENGANAINO

-(R)ENGANANTZ

-(R)ENGANAKO

-(R)ENGATIK

1. A + A = A : neskaren, arbolan, anaiari,...

A + E = E : nesken, arboletan, anaiei,...

E + A = EA : umeari, etxearen,...

E + E = EE : umeentzat, etxeetatik,...

2. (e) : kontsonantez amaitutako hitzekin: mutilek, sudurretik,...

(r) : bokalez amaitutako hitzekin: umeri, ikaslerekin,...

3. NON kasutik eratorrietakoek zenbait irregulartasun dituzte:

a) Leku-izen bereziek mugagabean “ta” galdu egiten dute. Adibidez: Bilbon, Gasteizko, Baionatik,...

b) Singularrean, NON kasua salbuespena da: “-(e)an”. Gainerako kasuek ez dute artikulurik (-a)

hartzen: mendiko, mendira, menditik,...

4. “a” organikoaz bukaturiko leku-izenek (Azkoitia, Bizkaia, Basaburua, Iruñea, Azpeitia, Britania

Handia, Deustua, Ermua, etab.) partitiboan (Azkoitirik), leku-genitiboan (Azkoitiko), Adlatiboetan

(Azkoitirantz, Azkoitira, Azkoitiraino) eta ablatiboetan (Azkoititik) azken “a” galdu egiten dute, izen arrunten

deklinabidea baitute eredu (mendian/Azkoitian, baina mendiko/Azkoitiko eta ez *Azkoitiako).

5. Mugatu pluralean plural hurbila izenenkoa erabiltzen da, batez ere bizkaieraz, hurbiltasuna adierazteko;

bizigabe nahiz bizidunekin erabiltzen da. Deklinabide hurbilean -a-ren ordez -o- erabiltzen da mugatzaile gisa

(mendiok/haranok, mendioi/haranoi, mendion/haranon,...)

Page 2: deklinabide taulak

DEKLINABIDE TAULAK

ERAKUSLEAK

NOR

NORK

NORI

NOREN

NOREKIN

NORENTZAT

ZERTAZ

hau

honek

honi

honen

honekin

honentzat

honetaz

hori

horrek

horri

horren

horrekin

horrentzat

horretaz

hura

hark

hari

haren

harekin

harentzat

hartaz

hauek

hauek

hauei

hauen

hauekin

hauentzat

hauetaz

horiek

horiek

horiei

horien

horiekin

horientzat

horietaz

haiek

haiek

haiei

haien

haiekin

haientzat

haietaz

NON

NONDIK

NORA

NORAINO

NORANTZ

NONGO

NORAKO

honetan

honetatik

honetara

honetaraino

honetarantz

honetako

honetarako

horretan

horretatik

horretara

horretaraino

horretarantz

horretako

horretarako

hartan

hartatik

hartara

hartaraino

hartarantz

hartako

hartarako

hauetan

hauetatik

hauetara

hauetaraino

hauetarantz

hauetako

hauetarako

horietan

horietatik

horietara

horietaraino

horietarantz

horietako

horietarako

haietan

haietatik

haietara

haietaraino

haietarantz

haietako

haietarako

NORENGAN

NORENGANDIK

NORENGANA

NORENGANAINO

NORENGANANTZ

NORENGANAKO

NORENGATIK

honengan

honengandik

honengana

honenganaino

honenganantz

honenganako

hone(n)gatik

horrengan

horrengandik

horrengana

horrenganaino

horreganantz

horrenganako

horre(n)gatik

harengan

harengandik

harengana

harenganaino

harenganantz

harenganako

har(en)gatik

hauengan

hauengandik

hauengana

hauenganaino

hauenganantz

hauenganako

hauengatik

horiengan

horiengandik

horiengana

horienganaino

horienganantz

horienganako

horiengatik

haiengan

haiengandik

haiengana

haienganaino

haienganantz

haienganako

haiengatik

PERTSONA IZENORDAINAK

NOR

NORK

NORI

NOREN

NOREKIN

NORENTZAT

ZERTAZ

ni

nik

niri

nire

nirekin

niretzat

nitaz

hi

hik

hiri

hire

hirekin

hiretzat

hitaz

zu

zuk

zuri

zure

zurekin

zuretzat

zutaz

hura

hark

hari

haren

harekin

harentzat

hartaz

gu

guk

guri

gure

gurekin

guretzat

gutaz

zuek

zuek

zuei

zuen

zuekin

zuentzat

zuetaz

haiek

haiek

haiei

haien

haiekin

haientzat

haietaz

NORENGAN

NORENGANDIK

NORENGANA

NORENGANAINO

NORENGANANTZ

NORENGANAKO

NORENGATIK

ni(re)gan

ni(re)gandik

ni(re)gana

ni(re)ganaino

ni(re)ganantz

ni(re)ganako

ni(re)gatik

hi(re)gan

hi(re)gandik

hi(re)gana

hi(re)ganaino

hi(re)ganantz

hi(re)ganako

hi(re)gatik

zu(re)gan

zu(re)gandik

zu(re)gana

zu(re)ganaino

zu(re)ganantz

zu(re)ganako

zu(re)gatik

harengan

harengandik

harengana

harenganaino

harenganantz

harenganako

harengatik

gu(re)gan

gu(re)gandik

gu(re)gana

gu(re)ganaino

gu(re)ganantz

gu(re)ganako

gu(re)gatik

zuengan

zuengandik

zuengana

zuenganaino

zuenganantz

zuenganako

zuengatik

haiengan

haiengandik

haiengana

haienganaino

haienganantz

haienganako

haiengatik

Page 3: deklinabide taulak

DEKLINABIDE TAULAK

GALDETZAILEAK

NOR

NORK

NORI

NOREN

NOREKIN

NORENTZAT

ZERTAZ

nortzuk

nortzuek

nortzuei

nortzuen

nortzuekin

nortzuentzat

nortzuetaz

------

zer

zerk

zeri

zeren

zerekin

zerentzat

zertaz

zerez

zein

zeinek

zeini

zeinen

zeinekin

zeinentzat

zeinetaz

zeinez

zeintzuk

zeintzuek

zeintzuei

zeintzuen

zeintzuekin

zeintzuentzat

zeintzuetaz

zeintzuez

zenbat

zenbatek

zenbatei

zenbaten

zenbatekin

zenbatentzat

zenbatetaz

zenbatez

NON

NONDIK

NORA

NORAINO

NORANTZ

NONGO

NORAKO

------

------

------

------

------

------

------

zertan

zertatik

zertara

zertaraino

zertarantz

zereko

zertarako

zeinetan

zeinetatik

zeinetara

zeinetaraino

zeinetarantz

zeinetako

zeinetarako

zeintzuetan

zeintzuetatik

zeintzuetara

zeintzuetaraino

zeintzuetarantz

zeintzuetako

zeintzuetarako

zenbate(t)an

zenbatetatik

zenbatetara

zenbatetaraino

zenbatetarantz

zenbate(ta)ko

zenbatetarako

NORENGAN

NORENGANDIK

NORENGANA

NORENGANAINO

NORENGANANTZ

NORENGANAKO

NORENGATIK

nortzuengan

nortzuengandik

nortzuengana

nortzuenganaino

nortzuenganantz

nortzuenganako

nortzuengatik

------

------

------

------

------

------

zergatik

zeinengan

zeinengandik

zeinengana

zeinenganaino

zeinenganantz

zeinenganako

zeinengatik

zeintzuengan

zeintzuengandik

zeintzuengana

zeintzuenganaino

zeintzuenganantz

zeintzuenganako

zeintzuengatik

zengatengan

zenbatengandik

zenbatengana

zenbatenganaino

zenbatenganantz

zenbatenganako

zenbatengatik

GALDETZAILEETATIK ERATORRITAKO FORMAK

ezer

ezein

ezertarako

ezelan

ezergatik

------

zerbait

------

zerbaitetarako

zelanbait

zerbaitengatik

------

zer edo zer

------

zer edo zertarako

zer edo zelan

zer edo zergatik

------

edozer

edozein

edozertarako

edozelan

edozergatik

edozenbat

zernahi

zein-nahi

zernahitarako

zelan-nahi

zernahirengatik

zenbati-nahi

inor

inork

inori

inoren

norbait

norbaitek

norbaiti

norbaiten

nor edo nor

nor edo nork

nor edo nori

nor edo noren

edonor

edonork

edonori

edonoren

nornahi

nornahik

nornahiri

nornahiren

inon

inongo

inora

inondik

inoiz

inola

nonbait

nonbaiteko

norabait

nonbaitetik

noizbait

nolabait

non edo non

non edo nongo

nora edo nora

nondik edo nondik

noiz edo noiz

nola edo nola

edonon

edonongo

edonora

edonondik

edonoiz

edonola

non-nahi

non-nahiko

noranahi

nondik-nahi

noiznahi

nolanahi

Page 4: deklinabide taulak

DEKLINABIDE TAULAK

LEKU ADITZONDOAK

NON

NONDIK

NORA

NORAINO

NORANTZ

NONGO

NORAKO

hemen

hemendik

hona

honaino

honantz

hemengo

honako

hor

hortik

horra

horraino

horrantz

horko

horrako

han

handik

hara

haraino

harantz

hango

harako

BAT MUGATUA MUGAGABEA

BATZUK

NOR

NORK

NORI

NOREN

NOREKIN

NORENTZAT

ZERTAZ (ZEREZ)

BATA

BATAK

BATARI

BATAREN

BATAREKIN

BATARENTZAT

BATAZ

BAT

BATEK

BATI

BATEN

BATEKIN

BATENTZAT

BATEZ

BATZUK

BATZUEK

BATZUEI

BATZUEN

BATZUEKIN

BATZUENTZAT

BATZUEZ

NON

NONDIK

NORA

NORAINO

NORANTZ

NONGO

NORAKO

BATEAN

BATETIK

BATERA

BATERAINO

BATERANTZ

BATEKO

BATERAKO

BATEAN / BATEN

BATETIK

BATERA

BATERAINO

BATERANTZ

BATEKO

BATERAKO

BATZUETAN

BATZUETATIK

BATZUETARA

BATZUETARAINO

BATZUETARANTZ

BATZUETAKO

BATZUETARAKO

NORENGAN

NORENGANDIK

NORENGANA

NORENGANAINO

NORENGANANTZ

NORENGANAKO

NORENGATIK

BATARENGAN

BATARENGANDIK

BATARENGANA

BATARENGANAINO

BATARENGANANTZ

BATARENGANAKO

BATARENGATIK

BATENGAN

BATENGANDIK

BATENGANA

BATENGANAINO

BATENGANANTZ

BATENGANAKO

BATE(N)GATIK

BATZUENGAN

BATZUENGANDIK

BATZUENGANA

BATZUENGANAINO

BATZUENGANANTZ

BATZUENGANAKO

BATZUENGATIK

BAT hitzak deklinabide mugagabearen formak hartzen ditu. Dena den, BESTE hitzaren agerraldi mugatuaren

eranginpean dagoenean, ez bestela, deklinabide mugatuko formak hartzen ditu “bata txikia zen, bestea

handia”.

Page 5: deklinabide taulak

DEKLINABIDE TAULAK

KASUAK

HIRU LAU

MUGAGABEA PLURALA MUGAGABEA PLURALA

NOR

NORK

NORI

NOREN

NOREKIN

NORENTZAT

ZERTAZ (ZEREZ)

PARTITIBOA

HIRU

HIRUK

HIRURI

HIRUREN

HIRUREKIN

HIRURENTZAT

HIRUREZ

HIRURIK

HIRURAK

HIRUREK

HIRUREI

HIRUREN

HIRUREKIN

HIRURENTZAT

HIRUREZ

------

LAU

LAUK

LAURI

LAUREN

LAUREKIN

LAURENTZAT

LAUREZ

LAURIK

LAURAK

LAUREK

LAUREI

LAUREN

LAUREKIN

LAURENTZAT

LAUREZ

------

NON

NONDIK

NORA

NORAINO

NORANTZ

NONGO

NORAKO

HIRUTAN

HIRUTATIK

HIRUTARA

HIRUTARAINO

HIRUTARANTZ

HIRUTAKO

HIRUTARAKO

HIRURETAN

HIRURETATIK

HIRURETARA

HIRURETARAINO

HIRURETARANTZ

HIRURETAKO

HIRURETARAKO

LAUTAN

LAUTATIK

LAUTARA

LAUTARAINO

LAUTARANTZ

LAUTAKO

LAUTARAKO

LAURETAN

LAURETATIK

LAURETARA

LAURETARAINO

LAURETARANTZ

LAURETAKO

LAURETARAKO

NORENGAN

NORENGANDIK

NORENGANA

NORENGANAINO

NORENGANANTZ

NORENGANAKO

NORENGATIK

HIRURENGAN

HIRURENGANDIK

HIRURENGANA

HIRURENGANAINO

HIRURENGANANTZ

HIRURENGANAKO

HIRURENGATIK

HIRURENGAN

HIRURENGANDIK

HIRURENGANA

HIRURENGANAINO

HIRURENGANANTZ

HIRURENGANAKO

HIRURENGATIK

LAURENGAN

LAURENGANDIK

LAURENGANA

LAURENGANAINO

LAURENGANANTZ

LAURENGANAKO

LAURENGATIK

LAURENGAN

LAURENGANDIK

LAURENGANA

LAURENGANAINO

LAURENGANANTZ

LAURENGANANTZ

LAURENGATIK

HIRU eta LAU izenak direnean, bokalez bukatzen diren gainerako izenak bezala deklinatzen dira (“hiruak eta

lauak oso ongi marrazten ditu, baina gainerako zenbakiak oraindik ez ditu ikasi.”); izenordainaren funtzioa

dutenean, berriz, laukian ageri bezala deklinatzen dira (“zazpi haur hurbildu ziren: lehenengo hirurek goxoki

bana hartu zuten, baina beste laurak gabe gelditu ziren.”).

Laukiko formak HIRU eta LAU zenbakiei bakarrik dagozkie, eta ez HAMAHIRU, HAMALAU, HOGEITA HIRU,

HOGEITA LAU, eta gainerakoei, hauen pluraleko deklinabidea HAMAHIRUAK, HAMALAUAK, HOGEITA

HIRUAK, HOGEITA LAUAK, etab. baitira (“atzoko hirurak etorri ziren, baina beste hamahiruak etxean geratu

ziren.”).

Page 6: deklinabide taulak

DEKLINABIDE TAULAK

ZENBATZAILE ZEHAZTUGABEAK

ZENBATZAILEA ADIBIDEA ADITZA DEKL.

ZENBAT ZENBAT jende_ etorri da? sing./pl. mgg.

BATZUK Pastel BATZUK ekarri ditut. pl. pl.

ZENBAIT ZENBAIT ikasle_ etorri da/dira. sing./pl. mgg.

ASKO Gazte ASKO etorri da/dira. sing./pl. mgg.

GUTXI Emakume GUTXI etorri dira. sing./pl. mgg.

ANITZ ANITZ jende_ hurbildu da. sing./pl. mgg.

HAGITZ HAGITZ gauza egin ditut. sing./pl. mgg.

FRANKO Arrazoi FRANKO dut/ditut hori esateko. sing./pl. mgg.

HONENBESTE Zertarako behar duzu HONENBESTE diru_? sing. mgg.

HAINBAT HAINBAT jende_ etorri da. sing./pl. mgg.

UGARI Aurten sagar UGARI dago. sing./pl. mgg.

DEZENTE Diru DEZENTE irabazi dugu. sing./pl. mgg.

NAHIKO(A) NAHIKO(A) ardo_ edan duzu dagoeneko. sing./pl. mgg.

ASKI Badira arrazoi ASKI hori egiteko. sing./pl. mgg.

PILO BAT Diru PILO BAT (diru-piloa) eman dit. sing. bat

MORDO BAT Jende MORDO BAT (jende-mordoa) dago. sing. bat

MAKINA BAT MAKINA BAT jende_ etorri da. sing. bat

APUR BAT Utz diezadakezu diru APUR BAT. sing. bat

PIXKA BAT Utz diezadakezu diru PIXKA BAT. sing. bat

PITTIN BAT Gatz PITTIN BAT bota behar zaio. sing. bat