DEPARTAMENTO DE INDUSTRIA, ETA TURISMO SAILA Euskal ...€¦ · Gobierno Vasco, Dpto. de Industria,...
Transcript of DEPARTAMENTO DE INDUSTRIA, ETA TURISMO SAILA Euskal ...€¦ · Gobierno Vasco, Dpto. de Industria,...
El turismo ruralo la ampliación del escenarioturístico vasco
Landa Inguruneko Turismoaedo euskal eszenatokituristikoaren zabalkuntza
Euskal Turismoaren TxostenaInforme del Turismo Vasco
Turismo SailordetzaViceconsejería de Turismo2000
INDUSTRIA, MERKATARITZAETA TURISMO SAILA
DEPARTAMENTO DE INDUSTRIA,COMERCIO Y TURISMO
MER
KATUAREN AZTERKETAANÁLISISDELMERCAD
O
© “
Arg
azki
” Eu
sko
Jaur
larit
za •
Gob
iern
o Va
sco
/ M
ikel
Arr
azol
a.
Nekazalturismoa baserriari eta landa-inguruneari bizirikeusteko sortu zen. Gaur egun, hamar urteren buruan,honelako baserrien jarduera turistikoaren garrantzi handiaukaezina da.
El agroturismo nació como fórmula para ayudar a mantenervivo el caserío y el entorno rural. Hoy al cabo de una década,el peso de su actividad turística, es más que evidente.
Nekazalturismoa landa-turismoaren bizkarrezur
El agroturismo columna vertebral del turismo rural
El turismo rural nos ha sorprendido. Esa sorpresano tiene que ver con nuestra capacidad devalorar lo ajeno cuando ejercemos de turistas,sino con el descubrimiento de comprobar quepara otros somos atractivos. Otorgar valor a lopróximo y a lo cotidiano para que otros vivanemociones constituye la gran sorpresa que nosha deparado el turismo rural. Y de estedescubrimiento pueden hablar y mucho losresponsables de los agroturismos vascos.
Landa-turismoak harrituta utzi gaitu. Harridurahorrek ez du zerikusirik turistarena egitendugunean besteena baloratzeko dugunahalmenarekin, besteentzat erakargarriak garelaegiaztatzearekin baizik. Hurbilekoari etaegunerokoari balorea ematea besteek emozioakbizi ditzaten, hori izan da landa-turismoakeskaini digun ustekabe handia. Eta aurkikuntzahorretaz euskal nekazalturismoetakoarduradunek luze eta zabal hitz egin dezakete.
Ez zen erabaki erraza izan, ez eta gehiengoakhartutako ere, baina orain dela hamar urteBizkaian lehenengo nekazalturismoa martxanjarri zenean, ibilbide bati eman zitzaion hasiera,non ziur aski gogoa eta ilusioak entrenamenduagainditzen baitzuten; baina arrazoia guztizsinplea zen: edo zerbait egin edo baserriaskorenak egin zuen.
Landa-turismoa ordurako Europako besteherrialdeetan egiten zena egitera ausartu zirenbaserrien eskutik etorri zen, nekazaritza-jarduerareneboluzioagatik eta garapen industrialak eta hiri-garapenak mehatxatutako landa-inguruarenbiziraupenagatik kezkatuta zeudenak. Instalazioakhobetzeko ezarritako laguntza publikoak ere pisuhandiko arrazoia izan ziren plazak eskaintzeko,zalantza izpirik gabe.
Baserrien ateak zabaltzea atalase bat zeharkatueta sektore batean sartzea izan zen, zeinak,jarduera-sektore guztiek bezala, produktuarenkalitatea eta errentagarritasun ekonomikoabilatu behar duen, nagikeriak lekurik ez duengeroz eta zorrotz eta lehiakorragoa den merkatubatean. Gaur egun badakigu landa-turismoaez dela soilik nekazalturismoetan ostatuhartzea, baina horiei aitortu behar zaie EuskalHerriko eszenatoki turistikoa zabaltzeko izanduten papera.
No fue una decisión fácil ni tampocogeneralizada, pero cuando hace ahora diezaños en Bizkaia se puso en marcha el primeragroturismo, se estaba iniciando una andadurapara la cual probablemente las ganas y lailusión superaban el entrenamiento; pero larazón era bien simple: o se hacía algo o lasuerte de muchos caseríos estaba echada.
El turismo rural vino principalmente de la manode aquellos caseríos que, preocupados por laevolución de la propia actividad agraria y porla supervivencia de un entorno rural amenazadopor el desarrollo industrial y urbano, se atrevierona hacer lo que ya se hacía en otros paíseseuropeos. No hay duda de que las ayudaspúblicas establecidas para la mejora de lasinstalaciones constituyó también una razón depeso importante para ofer tar plazas.
Abrir las puertas de los caseríos fue cruzar unumbral y adentrarse en un sector que, comotodos los sectores de actividad, debe buscar lacalidad del producto y la rentabilidad económicaen un mercado cada vez más exigente ycompetitivo que no permite el relajo. Hoysabemos que el turismo rural no es solo elalojamiento en agroturismos pero a ellos hayque reconocerles el papel que han jugado paraampliar el escenario turístico del País Vasco.
Euskal Turismoaren txostena | Informe del Turismo Vasco2
Euskadi:
Araba / Álava:
Bizkaia:
Gipuzkoa:
HotelakHoteles
LandetxeakCasas rurales
GUZTIRATOTAL
NekazalturismoakAgroturismo
61557.720
22170.090
22221.190
17166.440
Establezimenduak | EstablecimientosPlazak | Plazas
Establezimenduak | EstablecimientosPlazak | Plazas
Establezimenduak | EstablecimientosPlazak | Plazas
Establezimenduak | EstablecimientosPlazak | Plazas
168570.976
3195.814
50170.176
87304.986
3097.820
620.075
1030.295
1447.450
2591.226.516
59285.979
82421.661
118518.876
Iturria / Fuente: Eusko Jaurlaritza, Industria, Merkataritza eta Turismo Saila, Landa Inguruneko Hotel Txikien eta Ostatuen Gidaliburua /Gobierno Vasco, Dpto. de Industria, Comercio y Turismo, Guía de Pequeños Hoteles y Alojamientos en el Medio Rural.2000
Establezimenduak eta urteko plazak landa-turismoko establezimenduetan. 1999. Euskadi.
Establecimientos y plazas anuales en establecimientos de turismo rural. 1999. Euskadi.
64%Nekazalturismoak / Agroturismos
En el País Vasco, la oferta de alojamientosen el medio rural incluye hoteles,agroturismos y casas rurales y a finales de1999 estaba constituida por un total de259 establecimientos que ofertaban1.226.516 plazas al año.
Cuantitativamente la oferta más numerosacorresponde a los agroturismos querepresentan el 64% de los establecimientosy el 47% de las plazas, mientras las casasrurales cuya única diferencia con losanteriores es que no mantienen la actividadagraria, resulta el grupo más pequeño, sobretodo, desde la perspectiva de las plazas (8%)
Euskadin, landa-inguruneko ostatu-eskaintzak hotelak, nekazalturismoak etalandetxeak barne hartzen ditu, eta 1999koamaieran 259 establezimenduk osatzenzuten guztira, urtean 1.226.516 plazaeskaintzen zituztela.
Kuantitatiboki eskaintza zabalenanekazalturismoei dagokie, establezimenduen%64a eta plazen %47a baitira, landetxeek,aurrekoekiko alde bakartzat nekazaritza-jarduera ez mantentzea dutenak, taldetxikiena osatzen duten bitartean, batez ereplazen ikuspegitik begiratuta (%8a)
Euskal Turismoaren txostena | Informe del Turismo Vasco 3
24%Hotelak / Hoteles
Establezimenduen banaketa landa-ingurunean motaren arabera.1999. Euskadi
Distribución de los establecimientos en el medio rural por tipo.1999. Euskadi.
12%Landetxeak / Casas rurales
Iturria / Fuente: Eusko Jaurlaritza, Industria, Merkataritza eta TurismoSaila, Landa Inguruneko Hotel Txikien eta EstablezimenduenGidaliburua 2000 /Gobierno Vasco, Dpto. de Industria, Comercio y Turismo, Guía dePequeños Hoteles y Alojamientos en el Medio Rural.2000
Hotelak / Hoteles Landetxeak / Casas ruralesNekazalturismoak / Agroturismos
Landa-turismoko establezimenduen sarea
La red de establecimientos de turismo rural
259 establezimenduk eta 1.227.000 urteko plazek osatzendute, 1999ko amaieran, EAEko landa-ostatuaren eskaintza.Gipuzkoa da plazen portzentaia handiena (%42) kont-zentratzen duen lurraldea.
259 establecimientos y 1.227.000 plazas anualesconfiguran, a finales de 1999, la oferta del alojamientorural de la CAPV. Gipuzkoa es el territorio que concentramayor porcentaje de plazas (42%).
Hotel txikien banaketa. Euskadi 2000
Distribución de pequeños hoteles. Euskadi 2000
Nekazalturismoa eta landetxeak. Euskadi 2000
Agroturismo y Casas rurales. Euskadi 2000
5
21
Establezimenduen kopureaNº de Establecimientos
10
51
Establezimenduen kopureaNº de Establecimientos
Iturria / Fuente: Eusko Jaurlaritza, Industria, Merkataritza eta Turismo Saila,Landa Inguruneko Hotel Txikien eta Establezimenduen Gidaliburua 2000 /Gobierno Vasco, Dpto. de Industria, Comercio y Turismo, Guía de Pequeños Hotelesy Alojamientos en el Medio Rural.2000
Iturria / Fuente: Eusko Jaurlaritza, Industria, Merkataritza eta Turismo Saila,Landa Inguruneko Hotel Txikien eta Establezimenduen Gidaliburua 2000 /Gobierno Vasco, Dpto. de Industria, Comercio y Turismo, Guía de Pequeños Hotelesy Alojamientos en el Medio Rural.2000
Euskal Turismoaren txostena | Informe del Turismo Vasco4
Centrándonos en los agroturismos y segúndatos de la Encuesta de EstablecimientosTurísticos Receptores del EUSTAT (EETR),en 1999 la oferta en Euskadi ascendía a168 establecimientos que sumaban untotal de 570.976 plazas anuales. Eltamaño medio de cada establecimiento esde 9,3 plazas.
Al tratarse de una oferta novedosa, elperíodo entre 1993-1999 ha sido unae t apa e xpan s i v a en cuan t o a l aincorporación de nuevos establecimientosa la red, que ha supuesto un incrementodel 46% de las plazas disponibles.
Aunque la tasa anual de crecimiento delnúmero de establecimientos ha sido del3,8% y del 6,6% en el caso de las plazas,en 1999 la oferta disminuyó respecto alaño ante r io r, po r e l descenso deagroturismos experimentado en Gipuzkoa.
Nekazalturismoetan kontzentratuz etaEUSTATeko Establezimendu TuristikoHartzaileen (ETH) Inkestaren arabera,1999an eskaintza Euskadin 168establezimendutakoa zen, guztira urteko570.976 plaza batzen zituztela.Establezimendu bakoitzaren batez bestekotamaina 9,3 plazakoa da.
Eskaintza berria denez, 1993-1999bitarteko aldia etapa hedakorra izan dasarean establezimendu berriak sartzearidagokionez, eta horrek plaza erabilgarrien%46ko hazkundea eragin du.
Nahiz eta establezimendu-kopuruarenurteko hazkunde-tasa %3,8koa izan deneta %6,6koa plazen kasuan, 1999aneskaintza jaitsi egin zen aurrekourtearekiko, Gipuzkoan gertatutakonekazalturismoen beherakadaren ondorioz.
1993 eta 1999 bitartean euskal nekazalturismoek eskainitakourteko plazek %46ko hazkundea izan dute.
Entre 1993 y 1999 las plazas anuales ofertadaspor los agroturismos vascos se han incrementado un 46%.
0
100.000
200.000
300.000
400.000
500.000
600.000
1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999
Araba/Álava
Plazen eskaintzaren eboluzioa nekazalturismoko establezimenduetan eta landetxeetan. 1993-199. Euskadi.Evolución de la oferta de plazas en establecimientos de agroturismo y casas rurales. 1993-1999. Euskadi.
Iturria / Fuente: EUSTAT, Establezimendu Turistiko Hartzaileen Inkesta / Encuesta de Establecimientos Turísticos Receptores
Plaz
ak /
Plaz
as
Nekazalturismoen eboluzioa: 1993-1999. Euskadi eta Lurralde Historikoak
Evolución de la oferta de agroturismos: 1993-1999. Euskadi y Territorios Históricos.
Euskadi:
Araba / Álava:
Bizkaia:
Gipuzkoa:
1993 19951994
134390.185
2660.225
41116.800
67213.160
Establezimenduak | EstablecimientosPlazak | Plazas anuales
Establezimenduak | EstablecimientosPlazak | Plazas anuales
Establezimenduak | EstablecimientosPlazak | Plazas anuales
Establezimenduak | EstablecimientosPlazak | Plazas anuales
146436.540
2870.445
41118.625
77247.470
158497.130
2820.075
4577.380
85279.590
Iturria / Fuente: EUSTAT, Establezimendu Turistiko Hartzaileen Inkesta / Encuesta de establecimientos turísticos recpetores.
1996
164534.360
3086.376
45144.936
89303.048
172546.405
3185.775
47150.015
94310.615
1998
175577.533
3195.143
49157.732
95324.658
1999
168570.976
3195.814
50170.176
87304.986
∆% 93-99incremento en el periodo
25,3746,33
19,2359,09
21,9545,70
29,8543,08
1997
Bizkaia Gipuzkoa
Aunque a primera vista este hecho puedaresultar algo extraño, más teniendo en cuentala coyuntura positiva del turismo vasco de estosúltimos años, se trata, sin embargo, de unacircunstancia previsible en el sector, una vezque ha empezado a cumplirse el plazo de tiempomínimo que exigía a los establecimientosmantener las plazas como contrapartida a lasayudas recibidas por la renovación de lasinstalaciones. Con todo se estima que será unacuestión minoritaria.
Reconociendo, por tanto, que algunosestablecimientos no continuarán comoa g r o t u r i s m o s , l o s ú l t i m o s d a t o scorrespondientes al primer semestre de 2000ilustran de nuevo la evolución creciente de laoferta que el pasado mes de junio alcanzabaya los 200 establecimientos; de estas nuevasincorporaciones, la mayoría, lo hacen bajo ladenominación de Casa Rural. Respecto alpr imer semestre de 1999 supone unincremento del 19% de los establecimientosy del 14% de las plazas.
Lehenengo begiratuan gertaera hau bitxisamarra izan badaiteke ere, eta are eta gehiagoazken urteotako euskal turismoaren koiunturapositiboa kontuan hartuta, sektorean aurreikusidaitekeen zirkunstantzia dugu dena den, behinestablezimenduei instalazioen berriztapenagatikjasotako laguntzen ordez plazak mantentzeaexijitzen zien gutxieneko denbora-epea betetzenhasi denean. Hala eta guztiz ere, joeraminoritarioa izango dela aurreikusten da.
Horrenbestez, zenbait establezimenduknekazalturismo gisa jarraituko ez dutela onartuz,2000ko lehen seihilekoari dagozkion azkendatuek eskaintzaren gorako eboluzioaadierazten digute berriz ere, joan den ekainean200 establezimendutara iristen zena;establezimendu berri horietako gehienakLandetxe izendapenez agertzen zaizkigu.1999ko lehen seihilekoarekin alderatuz,establezimenduen %19ko eta plazen %14kohazkundea da.
Euskal Turismoaren txostena | Informe del Turismo Vasco 5
Nekazalturismoa da Gipuzkoako landa-inguruneanohizkoagoa den establezimendu-mota, Bizkaian eta, batezere, Araban hotel-plazen hornidura zabalagoak landa-
ostatuko eskaintzaren dibertsifikatze handiagoaahalbidetzen duen bitartean.
El agroturismo constituye el tipo de establecimiento másfrecuente en el medio rural guipuzcoano mientras en
Bizkaia y sobre todo en Álava la mayor dotación de plazashoteleras contribuyen a una mayor diversificación de la
oferta de alojamiento rural.
Establezimenduak / Establecimientos
Establezimenduen eta plazen lurralde-banaketa nekazalturismoetan eta landetxeetan. 1999. Lurralde Historikoak
Distribución territorial de los establecimientos y plazas en agroturismos y casas rurales. 1999. Territorios Históricos
Iturria / Fuente: EUSTAT, Establezimendu Turistiko Hartzaileen Inkesta / Encuesta de Establecimientos Turísticos Receptores
18%Araba / Álava
30%Bizkaia
52%Gipuzkoa
17%Araba / Álava
30%Bizkaia
53%Gipuzkoa
Plazak / Plazas
59,1
45,743,1
46,3
Arab
a / Á
lava
Bizk
aia
Gipu
zkoa
Eusk
adi
Iturria / Fuente: EUSTAT, Establezimendu Turistiko Hartzaileen Inkesta.Encuesta de Establecimientos Turísticos Receptores
Plazen hazkundea nekazalturismoetan eta landetxeetan.1993-1999. Euskadi, Lurralde HistorikoakIncremento de las plazas en agroturismos y casas rurales.1993-1999. Euskadi, Territorios Históricos.
% P
laza
k / P
laza
s
Araba / Álava Bizkaia Gipuzkoa Araba / Álava Bizkaia Gipuzkoa
Esta hegemonía del agroturismo como pilar dela oferta de alojamiento del medio rural vasco,se debe fundamentalmente a Gipuzkoa, dondese concentra el 53% de toda las plazas deagroturismos de la Comunidad Autónoma.
Centrándose en este territorio, sus 87establecimientos y las más de 300.000 plazasanuales que ofertan suponen casi el 60% deltotal de su propia oferta mientras los 17 hotelesrurales existentes, en términos de plazas,aportan otro 32%. Las casas ruralesrepresentan el 8% restante.
En Araba y Bizkaia, sin embargo, las plazashoteleras disponibles en el medio ruralrepresentan más de la mitad de la oferta totaly superan las disponibles en sus agroturismos.Concretamente, tanto en Araba como enBizkaia, los 22 establecimientos hoteleros conque cuenta cada territorio aportan el 59% y53% de plazas respectivamente.
Nekazalturismoa euskal landa-inguruarenostatu-eskaintzaren zutabe nagusi izateaGipuzkoari zor zaio batez ere, bertankontzentratzen baitira Autonomia Erkidegokonekazalturismoko plaza guztien %53a.
Lurralde honetan kontzentratuz, bertako 87establezimenduak eta eskaintzen diren urteko300.000 plazak bere eskaintza propioaren ia%60a dira, eta existitzen diren beste 17 landa-hotelek %32a eskaintzen dute plazeidagokionez. Gainerako %8a landetxeei dagokie.
Araban eta Bizkaian ordea, landa-inguruneanerabilgarri dauden hotel-plazak guztirakoeskaintzaren erdia baino gehiago dira, etabertako nekazalturismoetan erabilgarridaudenak gainditzen dituzte. Zehatz esanda,Araban zein Bizkaian, lurralde bakoitzak dituen22 establezimenduek plazen % 59a eta %53aekartzen dute hurrenez hurren.
Teniendo en cuenta el conjunto de la ofertarural, es decir, hoteles, agroturismo y casasrurales, Euskadi presenta un ratio de 1,6 plazaspor mil habitantes, lo que le sitúa en elpenúltimo lugar, solo superado por Galicia, enel conjunto de la España Verde y de Navarra.
Landa-eskaintza osoa kontuan hartuta, hauda, hotelak, nekazalturismoa eta landetxeak,Euskadik mila biztanleko 1,6 plazako ratioadu, eta horrek azkenaurreko postua ematendio, Galizia baino gainditzen ez duela, EspainiaBerdeak eta Nafarroak osatutako multzoan.
Euskal Turismoaren txostena | Informe del Turismo Vasco6
Landa-turismoko establezimenduen eta plazen kopurua. 1999. Espainia Berdea eta Nafarroa
Establecimientos y plazas anuales en establecimientos de turismo rural. 1999. España Verde y Navarra.
Asturias:
Cantabria / Kantabria:
Euskadi:
Galizia / Galicia:
HotelakHoteles
LandetxeakCasas rurales
Eraikin BereziakEdificios singulares
NekazalturismoakAgroturismo
Establezimenduak | EstablecimientosPlazak | Plazas
Establezimenduak | EstablecimientosPlazak | Plazas
Establezimenduak | EstablecimientosPlazak | Plazas
Establezimenduak | EstablecimientosPlazak | Plazas
BestelakoOtros
GUZTIRATOTAL
Eguneroko plazak / 1000biztanle ratioa
Ratio Plazas diarias/1000Habitantes
Iturria/Fuente: Eusko Jaurlaritza, Industria, Merkataritza eta Turismo Saila, Landa Inguruneko Hotel Txikien eta Establezimenduen Gidaliburua 2000.Turespaña, Turismoko Idazkaritza Nagusia, Landa Turismoaren Liburu Berdea, Nafarroako Gobernua, Industri, Merkataritza, Turismo eta Lan Departamentua.Gobierno Vasco, Gobierno Vasco, Dpto. de Industria, Comercio y Turismo, Guía de Pequeños Hoteles y Alojamientos en el Medio Rural.2000.Turespaña, Secretaría General de Turismo, El Libro Verde del Turismo Rural . Gobierno de Navarra, Departamento de Industria, Comercio, Turismo y Trabajo.
Espainia Berdea Guztira / España Verde:Establezimenduak | EstablecimientosPlazak | Plazas
Nafarroa / Navarra:Establezimenduak | EstablecimientosPlazak | Plazas
Espainia Berdea+Nafarroa / España Verde+Navarra:Establezimenduak | EstablecimientosPlazak | Plazas
--
--
61557.720
--
61557.720
20236.520
81794.240
77163.520
412.775
168570.976
40132.860
89880.131
--
289880.131
--
--
3097.820
--
3097.820
410976.010
4401.073.830
20123.005
19139.795
--
37216.810
76479.610
--
76479.610
281765.040
190743.870
--
163604.075
5942.112.985
--
5942.112.985
3781.051.565
173743.870
2591.226.516
240953.745
1.0504.128.266
4301.212.530
1.4805.340.796
2,7
4,7
1,6
1,0
1,8
6,3
2,1
Landa-turismoa gure inguruko erkidegoetan
El turismo rural en las comunidades de nuestro entorno
Euskal Turismoaren txostena | Informe del Turismo Vasco 7
Espainia Berdea Asturias, Kantabria, Euskadieta Galiziako Autonomia Erkidegoek osatzendute, eta guztien artean lau milioi plazapasatxoko landa-eskaintza osatzen dute, etahorietatik %30a inguru Euskadiri dagokio,plazak eskaintzeari dagokionez lehen Erkidegoadela. Halaber, 1000 biztanleko ratioari buruzkoterminoetan, emaitzarik onenak Kantabriaridagozkio, 4,7, nahiz eta berak duen kopuruaridagokionez sarerik murritzena. (%22).
Dena den, Nafarroa da, Espainia Berdean barnehartzen ez den Erkidegoa, ahaleginik handienaegin duena landa-inguruneko eskaintza-hornidurari dagokionez. 430 establezimendudituela, Euskadiren antzeko eskaintza egitendu plazei dagokionez, eta horrek 1000biztanleko 6,3ko ratioa ematen du.
España Ve rde e s t á f o rmada po r l a sComunidades Autónomas de Asturias,Cantabria, Euskadi y Galicia y entre todassuman una oferta rural de algo más de cuatromillones de plazas, de las que casi el 30%corresponden al País Vasco, que se convierteasí en la primera Comunidad en cuanto aaportación de plazas. Sin embargo en términosde ratio por 1000 habitantes los mejoresresultados corresponden a Cantabria, 4,7,a u n q u e e s l a q u e p r e s e n t a l a r e dnuméricamente menos extensa (22%).
Con todo Navarra, Comunidad no incluida enla España Verde, es la que mayor esfuerzo harealizado en cuanto a dotación de oferta en ele n t o r n o r u r a l . C o n u n t o t a l 4 3 0establecimientos ofrece un oferta casi similara la del País Vasco en cuanto a plazas lo queresulta un ratio de 6,3 por 1000 habitantes.
Espainia Berdearen markoan, Euskadik landa-ostatuetan plaza erabilgarrien %30a ekartzen du,batez ere nekazalturismoan erabilgarri daudenak nabarmenduz.
En el marco de la España Verde, Euskadi aporta el 30% de las plazas disponibles en alojamientosrurales, destacando especialmente las disponibles en agroturismo.
Nafarroa da hurbileko inguruneanlanda-ostatuko hornidura handienaduen Autonomia Erkidegoa: 6,3 plaza1000 biztanleko. Euskadiren lehiakide
nagusia da turismo-mota honidagokionez, zalantzarik gabe.
Navarra constituye la ComunidadAutónoma con mayor dotación de
alojamiento rural en el entorno próximo:6,3 plazas por 1000 habitantes.Constituye, sin duda, el principal
competidor de Euskadi en este tipo deturismo.
18%Galizia / Galicia
Iturria / Fuente: Eusko Jaurlaritza, Industria, Merkataritza eta Turismo Saila, Landa Inguruneko Hotel Txikien etaEstablezimenduen Gidaliburua 2000. Turespaña, Turismoko Idazkaritza Nagusia, Landa Turismoaren Liburu BerdeaNafarroako Gobernua, Industri, Merkataritza, Turismo eta Lan Departamentua.Gobierno Vasco, Gobierno Vasco, Dpto. de Industria, Comercio y Turismo, Guía de Pequeños Hoteles y Alojamientos enel Medio Rural.2000. Turespaña, Secretaría General de Turismo, El Libro Verde del Turismo Rural . Gobierno de Navarra,Departamento de Industria, Comercio, Turismo y Trabajo.
Plazen banaketa landa-turismoko establezimenduetan. 1999.Espainia Berdea eta Nafarroa
Distribución de las plazas en establecimientos de turismo rural. 1999.España Verde y Navarra.
20%Asturias
22%Euskadi
23%Nafarroa / Navarra
17%Kantabria / Cantabria
Euskal Turismoaren txostena | Informe del Turismo Vasco8
En cuanto a la composición de la oferta segúntipo de establecimiento entre las distintasComunidades Autónomas, los datos se ofrecena título ilustrativo porque la comparación dedatos parciales de cada Comunidad Autónomade la España Verde y Navarra puede convertirseen un ejercicio arriesgado dada la heterogeneidadde clasificaciones utilizadas. Según éstas enEuskadi no existiría ningún establecimientosusceptible de ser catalogado como EdificioSingular, y a la inversa, en Cantabria, Asturiaso Galicia no existe ningún hotel rural.
Autonomia Erkidego desberdinen artekoestablezimendu-moten araberako eskaintzarenosaerari dagokionez, datuak argigarri gisaeskaintzen dira, izan ere Espainia BerdearenAutonomia Erkidego bakoitzeko eta Nafarroakodatu partzialen konparazioa ariketa arriskutsuagerta baitaiteke, erabilitako sailkapenenheterogeneotasuna kontuan hartuta. Horienarabera, Euskadin ez legoke establezimendurikEraikin Berezi gisa katalogatzeko modukoa,eta alderantziz, Kantabria, Asturias edo Galizianez legoke landa-hotel bakar bat ere.
El agroturismo como establecimiento dehuéspedes en el que se mantiene la actividadagropecuaria sí resultaría comparable en elmarco de la España Verde. En este sentidocabe destacar su menor protagonismo en elresto de las Comunidades y la hegemonía vascade esta oferta que supone el 65% del total deplazas de agroturismo de la España Verde.
Nekazalturismoa ostalarien establezimendu gisa,non nekazaritza eta abeltzaintzako jardueramantentzen den, bai litzateke konparagarriaEspainia Berdearen markoan. Ildo honetan,aipagarria da gainerako Erkidegoetan duenprotagonismo txikiagoa eta eskaintza honetakoeuskal nagusitasuna, Espainia Berdearennekazalturismo-plazen guztirakoaren %65a baita.
Desde una perspectiva estrictamente numéricay en base a los resultados derivados del actualgrado de ocupación, podría decirse que sobranestablecimientos -al menos en determinadosdías de la semana y épocas del año- si no fueseporque para la mayoría se trata de una actividadcomplementaria.Pero en estos momentos la preocupación noes tanto si sobran o faltan plazas, sino aceptarla necesidad de incorporarse a un proceso enel que está implicado todo el sector turístico:la certificación de calidad.Se trata de un proceso voluntario al que debeadherirse el establecimiento siempre y cuandocumpla los siguientes requisitos:
Zenbakizkoa soilik den ikuspegitik eta gauregungo betetze-mailatik eratorritako emaitzenarabera, establezimenduak sobera daudelaesan daiteke –asteko egun eta urteko sasoijakinetan behintzat-, gehienentzat jardueraosagarria izango ez balitz.Baina une honetan kezka ez da plazak soberaedo faltan ote dauden, prozesu batigaineratzeko premia onartzea baino, nonsektore turistiko osoa dagoen inplikatuta:kalitatearen ziurtapena.P r o z e su bo l un t a r i o a da , z e i n a r iestablezimendua atxiki behar zaion, betiereondoko eskakizunak betetzen baditu:
Sarearen gaur egungo egokitasuna ikuspegi kuantitatibo etakualitatibo bikoitzetik
La adecuación actual de la red desde la doble perspectivacuantitativa y cualitativa
1,0
1,6
2,7
4,7
1,8
6,3
2,1
Mila biztanleko plazak landa-turismoko establezimenduetan. 1999. Espainia Berdea eta NafarroaPlazas por mil habitantes en establecimientos de turismo rural. 1999. España Verde y Navarra
Galizia / Galicia
Euskadi
Asturias
Kantabria / Cantabria
Espania Berdea / España Verde
Nafarroa / Navarra
Espania Berdea + Nafarroa / España Verde + Navarra
Iturria / Fuente: Eusko Jaurlaritza, Industria, Merkataritza eta Turismo Saila, Landa Inguruneko Hotel Txikien eta Establezimenduen Gidaliburua 2000.Turespaña, Turismoko Idazkaritza Nagusia, Landa Turismoaren Liburu Berdea Nafarroako Gobernua, Industri, Merkataritza, Turismo eta LanDepartamentua.Gobierno Vasco, Gobierno Vasco, Dpto. de Industria, Comercio y Turismo, Guía de Pequeños Hoteles y Alojamientos en el Medio Rural.2000. Turespaña,Secretaría General de Turismo, El Libro Verde del Turismo Rural . Gobierno de Navarra, Departamento de Industria, Comercio, Turismo y Trabajo.
Mila biztanleko plazak / Plazas por 1.000 habitantes
Trantsizio-unea landa-establezimenduetarako, eskainibeharreko zerbitzuaren kalitate-exijentziak zein geroz etazorrotzagoa den eskariaren jomugak direla-eta.
Momento de transición para los establecimientos ruralesdebido tanto a las exigencias de calidad del servicio a ofertarcomo a las aspiraciones de una demanda cada vez másexigente.
Euskal Turismoaren txostena | Informe del Turismo Vasco 9
• Pertenecer a una asociación• Facturas en formato oficial• Tener un seguro de responsabilidad civil de 25 millones
En este momento entre un 50%-60% de losagroturismos asociados (180) han firmado yael protocolo de adhesión para participar en elproceso y tratar de conseguir la Q de calidad.En el caso de los hoteles asociados, se tratade 5.Entre los temas más condicionantes parainvolucrarse en este proceso destaca laexigencia de disponer del 50% de lashabitaciones con baño o habitaciones de 12m2 como mínimo, requisitos que a priorimuchos agroturismos saben que no puedencumplir. Igualmente la previsión de gastos arealizar tales como la auditoría externa querequiere el proceso hace desistir de antemanoa muchos propietarios.
• Elkarte bateko kide izatea• Fakturak formatu ofizialean• 25 milioiko erantzukizun zibileko asegurua izatea.
Une honetan, elkartutako nekazalturismoen(180) %50ak-60ak bitartean atxikimendu-protokoloa sinatu du jada prozesuan parte hartueta kalitatearen Q-a lortzen saiatzeko. Elkartutakohotelen kasuan, bostek.Prozesu honetan sartzeko puntu baldintzagarrienenartean gelen %50ak bainua izateko exijentzianabarmentzen da, edo gutxienez 12 m2-ko gelakizatekoa, aldez aurretik nekazalturismo askok beteezin dituztela dakiten eskakizunak. Era berean,egin beharreko gastuen aurreikuspenak, esatebaterako prozesuak eskatzen duen kanpo-auditoretza, jabe asko atzera botatzen ditu aldezaurretik.
Kalitatearen Q-aren arauak landa-turismoko establezimenduetan ondokoekiko:
Azpiegiturak eta ekipamendua
Harrera eta egonaldia
Garbitasuna mantenamendua
Segurtasuna eta ingurugiroa
Kalitatearen Q-aren helburuak eta arauak landa-establezimenduetan
Kalitatearen Q-aren helburuak landa-turismoko establezimenduetan:
Ostatu-modalitate honen garapen lehiakorra ahalbidetzea
Jasangarritasun-irizpideak gaineratzea
Sektorea kohesionatzea
Eskaintza merkatuan hobetzea
Merkaturatzea
Zuzendaritza
Normas de la Q de Calidad en los establecimientos de turismo rural en relación a:
Infraestructuras y Equipamiento
Acogida y Estancia
Limpieza y Mantenimiento
Seguridad y Medioambiente
Objetivos y Normas de la Q de Calidad en los establecimientos rurales
Objetivos de la Q de calidad en los establecimientos de turismo rural:
Facilitar el desarrollo competitivo de esta modalidad de alojamiento
Incorporar criterios de sostenibilidad
Cohesionar el sector
Mejorar la oferta en el mercado
Comercialización
Dirección
Euskal Turismoaren txostena | Informe del Turismo Vasco10
Kalitatezko ostatua izatea, gelan bainua duena, hiriko hotelbat baino merkeagoa eta ondo komunikatutakoa herrigunegarrantzitsuekin, industrialak edo turistikoak direla, gauregun landa-establezimendu bat aukeratzeko arrazoia izandaiteke.
Tener un alojamiento de calidad, con baño en la habitación,más barato que un hotel de ciudad y bien comunicado denúcleos de población importantes, bien sea industriales oturísticos, puede ser hoy en día la razón para elegir unestablecimiento rural.
De todos modos, el requisito del baño sereconoce que es también un servicio cada vezmás solicitado por parte de la propia demandaal igual que otros servicios tales como teléfonoen las habitaciones, jaboncillos en los baños,l a v a n d e r í a , s u p r e s i ó n d e b a r r e r a sarquitectónicas, etc. temas que ponen demanifiesto la necesidad de buscar un equilibrioentre el espíritu e identidad de estosestablecimientos y los servicios prestados.
P o r q u e s u c e d e q u e d e t e r m i n a d o sestablecimientos, especialmente aquellospróximos a núcleos importantes de población, están atendiendo una demanda propia de loshoteles que se desplaza a los agroturismos por r a zones de ca l idad y p rec io de l a sinstalaciones. Esto es sobre todo más claro enla zona de la costa y es una dinámica que obligaal establecimiento a adaptarse a la demanday no a la inversa como era el espíritu originalde los agroturismos: acoger a clientes quebuscan sumergirse en un entorno rural yparticipar de su estilo de vida, aunque estoúltimo, al parecer, cada vez se busca menos.
Dena den, bainuaren eskakizuna eskariak berakgeroz eta gehiago eskatzen duen zerbitzua da,beste zenbait zerbitzu bezala, esate baterakotelefonoa geletan, xaboitxoak bainuetan,garbitegia, oztopo arkitektonikoak kentzea etaabar, eta gai hauek establezimendu hauenizaera eta nortasunaren eta emandakozerbitzuen arteko oreka bat bilatzeko premiaargi eta garbi uzten dute.
Izan ere, zenbait establezimenduk, batez ereherrigune garrantzitsuetatik hurbil daudenak,hotelei dagokien eskariarekin jarduten dute,instalazioen kalitate- eta prezio-arrazoiengatiknekazalturismoetara jotzen duena. Hau argiagoada kostaldean, eta dinamika horrekestablezimendua eskarira egokitzea behartzendu, eta ez alderantziz, nekazalturismoenjatorrizko izpiritua halakoa izan arren: landa-ingurunean murgildu nahi diren bezeroakhartzea eta bertako bizimoduan parte hartzea,nahiz eta azken hau, dirudienez, geroz etagutxiago bilatzen den.
Obviamente el entorno, el paisaje, latranquilidad, etc. siguen reconociéndose comolos atractivos más importantes de cara alvisitante pero junto a estos aspectos tambiénse aprecia una preocupación cada vez mayorpor la decoración así como poder disponer deotros espacios además de las habitacionescomo son una sala de estar o una cocinaindependiente.
Dena den, ingurunea, paisajea, lasaitasunaeta abar dira oraindik erakargarririkgarrantzitsuenak bisitariari begira, baina alderdihauekin batera geroz eta ardura handiagoaantzeman daiteke dekorazioarekiko, bai etagelez gain beste zenbait espazio erabili ahalizatea ere, egongela bat edo sukaldeindependente bat, esaterako.
Euskal Turismoaren txostena | Informe del Turismo Vasco 11
Enplegua eta kudeaketa landa-establezimenduetan
El empleo y la gestión en los establecimientos rurales
La gestión de los establecimientos rurales la llevanpor norma general las personas que viven en elcaserío, bien sean los propietarios o sus hijos. Setrata de una gestión familiar. A grandes rasgos,el perfi l de la persona que atiende elestablecimiento es una mujer, de mediana edad(30-50 años) que, en la mayoría de los casos, seanimó a abrir su casa como forma de contribuira la economía familiar con una fuente de ingresosextra. La falta de una preparación específica sesuplió, las más de las veces, con la voluntad y eltesón por seguir adelante con la iniciativa, asícomo con los cursillos y el asesoramiento queprestaban y siguen prestando las distintasasociaciones (Asociación Nekazalturismoa,Agricultura de Montaña, Hoteles...).
En los últimos años se viene observando unanueva generación de propietarios jóvenes (30-40 años) que se animan a comprar una casao un caserío, decididos a abrir un negocio deturismo rural considerado como actividadprincipal y no complementaria.
En este caso, los responsables tienen unaformación media-superior que a veces hancompletado con otra más específica relacionadacon la actividad (gestión del negocio, atenciónal cliente, etc.).
Con todo, aspectos como conocimiento deidiomas, técnicas de comunicación oinformática son áreas objeto de atenciónformativa desde las Asociaciones con índicesde aceptación razonables.
Landa-establezimenduen kudeaketa baserrianbizi direnen esku dago normalean, jabeak edohauen semeak direla. Familia-kudeaketa izatenda. Oro har, establezimendua artatzen duenpertsonaren perfila ondokoa da; emakumea,adin ertainekoa (30-50 urte), eta kasurikgehienetan diru-iturri estra gisa familiakoekonomiari laguntzeko etxea zabaltzera animatudena. Berariazko prestakuntzarik eza ekimenezaurrera jarraitzeko nahiak eta adoreak ordezkatuzuten gehienetan, bai eta ikastaroek eta zenbaitelkartek emandako eta oraindik ematenjarraitzen duten aholkular i tzak ere(Nekazalturismoa Elkartea, MendikoNekazaritza, Hotelak...)
Azken urteotan jabe gazteen belaunaldi berriaagertzen hasi da, etxe edo baserri bat erosteraanimatzen direnak landa-turismoko negoziobat zabaltzeko, jarduera nagusi gisa, eta ezosagarria.
Kasu honetan, arduradunek goragokoprestakuntza orokorra dute, jarduerarekinerlazionatuko berariazkoagoa denarekin osatudutena (negozioaren kudeaketa, bezeroariarreta eta abar).
Dena den, hizkuntzen ezagutza, komunikazio-teknikak edo informatika bezalako alderdiakprestakuntza-arlo garrantzitsuak dira onartze-maila dezentea duten elkarteentzako.
Emakumeak nekazalturismoenhedapenaren benetako motorrak
izan dira. Haiek gabe, zailaizango zen gaur egun dagoen
sarea izatea.
Las mujeres han sido losverdaderos motores de la expansión
de los agroturismos. Sin ellas,difícilmente se hubiese conseguido
disponer de la red actual.
Nekazalturismoetan eta landetxeetan lan egiten duen pertsonalaren eboluzioa: 1998-1999. Euskadi eta LLHH.Evolución del personal ocupado en agroturismos y casas rurales : 1998-1999. Euskadi y Territorios Históricos.
1998
Euskadi:
Araba-Alava:
Bizkaia:
Gipuzkoa:
1999 ∆%
236
44
73
119
239
47
77
114
1,1
8,2
5,7
-4,4
Iturria/Fuente: EUSTAT, Establezimendu Turistiko Hartzaileen Inkesta / Encuesta de Establecimientos Turísticos Receptores.
Euskal Turismoaren txostena | Informe del Turismo Vasco12
Según la Encuesta de EstablecimientosTurísticos Receptores del Eustat, el empleoocupado en los establecimientos de agroturismoy casas rurales en 1999 suma un total de 239personas, cifra que prácticamente no ha variadorespecto a 1998 (un 1,1% más). Gipuzkoa esel territorio que concentra el mayor númerode empleos (47,7%), seguido de Bizkaia(32,2%) y Araba (20%). El ratio pores tab lec imiento es de 1,4 empleos .
A estos habría que añadir el personal trabajandoen los pequeños hoteles en el medio rural delos que no existe información específica. Atítulo ilustrativo se puede mencionar que laAsociación de Hoteles Rurales existente -queaglutina a 8 de los 61 establecimientoscontabilizados-, estima el empleo de susasociados en torno a los 45-50 personas, loque resultaría un ratio de unos 6 empleos porestablecimiento.
A lo largo del año el comportamiento delempleo en los agroturismos es de una granestabilidad sin variaciones derivadas de lospicos de la actividad. A este respecto, cabeseñalar 3 cuestiones:• la mayor parte de los establecimientos se mantiene abierto todo el año• la actividad se centra fundamentalmente los fines de semana, los puentes y los períodos vacacionales• dado su tamaño, los propietarios pueden atenderlo directamente sin contratar personal extra en épocas de mayor ocupación como la Semana Santa o el periodo estival. En definitiva, no existe el empleo temporal en el sector.En el caso de los hoteles, el restauranteprácticamente existente en todos, supone unaactividad importante desde la perspectiva delempleo. Se reconoce que en este colectivo haymás empleo temporal e incluso, a veces,dificultades para consolidar plantillas.
Eustat-en Establezimendu Turistiko HartzaileenInkestaren arabera, nekazalturismokoestablezimenduek eta landetxeek 1999anokupatutako enpleguak 239 pertsona hartzenditu guztira, 1998az geroztik apenas aldatuden zifra (%1,1, gehiago). Gipuzkoa da enplegugehien kontzentratzen dituen lurraldea(%47,7), atzetik Bizkaia (%32,2) eta Araba(%20) dituela. Establezimendu bakoitzekoratioa 1,4 enplegukoa da.
Hauei landa-inguruneko hotel txikietan lanegiten duen pertsonala gehitu behar zaio, nahizeta ez dagoen horri buruzko informazio zehatzik.Argigarri gisa, ondokoa aipa daiteke; existitzenden Landa Hotelen Elkarteak –kontatutako 61establezimenduetatik 8 biltzen dituenak- bereelkartekideen enplegua 45-50 pertsonaingurukoa dela dio, eta horrek establezimendubakoitzeko 6 enpleguko ratioa emango luke.
Urtean zehar, enpleguaren portaeranekazalturismoetan egonkortasun handikoada, jardueraren muturren ondoriozko aldaketarikgabe.Hiru gauza aipa daitezke horri buruz:• Establezimendu gehienak urte guztian egoten dira irekita.• Jarduera asteburuetan, zubietan eta oporraldietan kontzentratzen da batez ere.• Tamaina kontuan izanda, jabeek zuzenean artatu dezakete, pertsonal estrarik kontratatu gabe betetze-maila handiagoko denboraldietan, Aste Santuan edo uda-partean, esaterako.
Hotelen kasuan, ia guztietan badagoen jatetxeajarduera garrantzitsua izaten da enpleguarenikuspuntutik. Talde honetan aldi baterakoenplegu gehiago dagoela aitortzen dute, etazenbaitetan plantilak finkatzeko zailtasunakere bai.
0
50
100
150
200
250
300
Urt/E
ne
Ots/
Feb
Mar
/Mar
Api/A
br
Mai
/May
Eka/
Jun
Uzt/J
ul
Abu/
Agt
Ira/S
ep
Urr/O
ct
Aza/
Nov
Abe/
Dic
Hileko enplegua nekazalturismo eta Landetxeetan 1999. Euskadi eta Lurralde Historikoak.
Empleo mensual en agroturismos y casas rurales. 1999. Euskadi y Territorios Históricos.
Iturria/Fuente: EUSTAT, Establezimendu Turistiko Hartzaileen Inkesta / Encuesta de Establecimientos Turísticos Receptores
Euskadi Araba-Alava Bizkaia Gipuzkoa
Enpl
egua
/ Em
pleo
1,4 enplegu nekazalturismokoestablezimendu bakoitzeko urte
guztian zehar; datu honekjarduera honen izaera osagarriaeta establezimenduen familia-
kudeaketa adierazten digu.
1,4 empleos por establecimiento deagroturismo a lo largo de todo el
año ilustra el caráctercomplementario de esta actividad
y la gestión familiar de losestablecimientos.
Euskal Turismoaren txostena | Informe del Turismo Vasco 13
180 landa-establezimendu nekazalturismoan elkartuk osatzendute sektorearen ardatz egituratzailea, eta prestakuntza,sustapena eta informazio turistikoa, kudeaketaren hobekuntzaorokorra eta beste agenteekin izan beharreko elkarrizketarekinerlazionatutako jarduera guztietako arduradunak biltzen ditu.Landa-inguruneko hotelen arteko elkartea minoritarioa da.
180 establecimientos rurales asociados en Nekazalturismoaque constituye el eje vertebrador del sector y responsable detodas las actividades relacionadas con la formación, promocióne información turística, mejora general de la gestión einterlocución con otros agentes. La asociación entre hotelesdel medio rural es minoritaria.
Un total de 180 establecimientos deagroturismo y casas rurales están asociados a"Nekazalturismoa", lo que supone un índicedel 91% respecto al total de establecimientosdisponibles a finales del año pasado. Ademásexiste una Asociación de Hoteles Ruralesformada por 8 establecimientos de los cuales7 son alaveses.
Guztira 180 nekazalturismoko establezimendueta landetxe dira "Nekazalturismoa" elkartekokide, eta hori %91 da joan den urteko amaieranerabilgarri zeuden establezimenduenguztirakoarekiko. Hortaz gain, bada LandaHotelen Elkarte bat, 8 establezimendukosatutakoa, hor ietako 7 arabarrak.
El objetivo de mejorar las condiciones decomercialización fue la razón principal quellevó en 1997 a fundar la Asociación de HotelesRura les fo rmada pr inc ipa lmente porestablecimientos jóvenes que, dado su pequeñotamaño, tenían dificultades para integrarsei nd i v i dua lmen t e en l o s c ana l e s d ecomercialización (agencias). En este sentido,Nekalzaturismoa actúa como central deinformación de plazas (1.500 visitas mensualesv í a In t e rne t ) pe ro no comerc i a l i z a .En estos momentos dos son las cuestionespr io r i ta r i as en ambas asoc iac iones :informatización y proceso de Q de calidad,cuestiones ambas que requieren iniciar uncamino de mayor transparencia informativasobre la propia actividad .Conseguir cierto grado de informatización enlos establecimientos permitirá tanto a losagroturismos como a los hoteles conformar unared de establecimientos conectados víaInternet, que posibilite la puesta en marchade una/s Central de Reservas. En el caso delos establecimientos hoteleros incorporarademás programas de gestión hotelera acordesa sus características (tamaño) y en ambosaprovechar las posibilidades de Internet parala comercialización directa.
Merkaturatzeko baldintzak hobetzeko helburuaizan zen 1997an Landa Hotelen Elkarteasortzeko arrazoi nagusia, batez ereestablezimendu gazteek osatutakoa, berentamaina zela-eta merkaturatze-ildoetan(agentzietan) banaka sartzeko zailtasunakzituztenak. Zentzu honetan, Nekazalturismoaelkarteak plazen informazio-zentralaren lanakegiten ditu (1.500 bisita hileko Internet bidez),baina ez du merkaturatzen.Une hauetan lehentasunezko bi gai dituzte bielkarteetan: informatizazioa eta kalitatearenQ-aren prozesua, jarduerari buruzkogardentasun handiagoko bideari ekitea eskatzenduten gaiak, biak ere.Establezimenduetan nolabaiteko informatizazio-maila lortzeak Internet bidez konektatutakoestablezimenduen sarea osatzea ahalbidetukodie nekazalturismoei zein hotelei, ErreserbenZentral bat edo zenbait martxan jartzeaahalbidetuko duena. Hotel-establezimenduenkasuan, beren ezaugarriekin (tamainarekin)bat datozen hotel-kudeaketako programakgaineratu beharko dira, eta bietan Internetena u k e r a k a p r o b e t x a t u z u z e n e k omerkaturatzerako.
Seinaleztapenik ez edo eskasaSeñalización inexistente o deficiente
Informatizazio-maila eskasa Erreserben Zentralamartxan jartzeko
Escaso grado de informatización para la puesta enmarcha de la Central de Reservas
Instalazioak eta zerbitzuak berraztertzea kalitate-exijentzietara egokitzeko
Instalaciones y servicios en revisión para adecuarsea exigencias de calidad
Gaur egun landa-establezimenduen kezka nagusiakdefinitzen dituzten gaiak
Cuestiones que definen en la actualidad las principalespreocupaciones de los establecimientos rurales
Oso sektore elkartua
Un sector muy asociado
Euskal Turismoaren txostena | Informe del Turismo Vasco14
En 1999, entraron en los agroturismos un totalde 57.831 viajeros, un 2,3% más que el añoprecedente. Esta evolución positiva es muchomás importante s i se consideran laspernoctaciones, que han aumentado unsignificativo 17,2% hasta alcanzar la cifra de157.946, lo que supone una estancia mediade 2,73 días, superior a la que obtuvieron esemismo año los establecimientos hoteleros,1,87.Teniendo en cuenta la mayor implantación deagroturismos en Gipuzkoa (52% de la red), lamitad de las pernoctaciones se producentambién en este territorio aunque en términosde evolución respecto al año 1998, la deBizkaia resulta la más positiva con unincremento particular del 28% (de 45.600pernoctaciones a 58.400).Araba ha sido el único territorio que en esteperíodo ha descendido el número de visitantesrecibidos pero los que han venido se hanquedado más y las pernoctaciones aumentantambién un 10%.
1999an, guztira 57.831 bidaiari sartu zirennekazalturismoetan, aurreko urtean baino %2,3gehiago. Eboluz io hor i askoz e regarrantzitsuagoa da bisitariek bertan igarotakogau-kopurua kontuan hartzen bada, %17,2kogorakada izan baitute, 157.946ko zifrara iritsiarte, eta horrek 2,73 eguneko batez bestekoegona ld i a e san nah i du , ho t e l -establezimenduek urte horretan bertanlortutakoaren gainetik.Nekazalturismoek Gipuzkoan duten ezarpen-maila handiagoa kontuan hartuta (sarearen%52a), bertan igarotako gau-kopuruaren erdialurralde horretan gertatzen da, nahiz eta 1998.urtearekiko eboluzio-terminoetan Bizkaikoapositiboagoa den, %28ko hazkundepartikularrarekin (45.600 bertan igarotakogau-kopurutik 58.400era). Araba izan dalurralde bakarra non denboraldi honetanhartutako bisitari-kopuruak behera egin duen,baina etorri direnak gehiago geratu dira etabertan igarotako gau-kopuruak ere %10eanegin du gora.
1998an bisitariek bertan igarotako gau-kopuruarekiko%17ko hazkundearekin, 1999an euskal nekazalturismoakbisitatu zituzten 58.000 eskas bidaiariek 158.000 gau igarozituzten bertan.
Con un incremento del 17% respecto a las pernoctaciones de1998, los casi 58.000 viajeros que visitaron los agroturismosvascos en 1999 realizaron un total de 158.000 pernoctaciones.
Gaualdiak / Pernoctaciones
Bertan igarotako gau-kopuruaren eboluzioa1998-1999. LLHH.Evolución de las pernoctaciones en agroturismos ycasas rurales. 1998-1999. Territorios Históricos
19.428
45.611
66.557
21.254
58.409
78.283
1998 1999
Arab
a / A
lava
Bizk
aia
Gipu
zkoa
A pa r t i r de l o s da to s de en t r adas ypernoctaciones referidos solo a los agroturismosy casas rurales, y para los dos últimos años,puede establecerse un balance positivo parael turismo rural en sintonía con los resultadosque han caracterizado el turismo vasco en esteperíodo.
Nekazalturismoei eta landetxeei soilik buruzkosarreren eta bisitariek bertan igarotako gau-kopuruaren datuetan oinarrituta, eta azken biurteetarako, balantze positiboa ezarri daitekelanda-turismorako, euskal turismoak denboraldihorretan ezaugarritzat izan dituen emaitzenildo beretik.
Sarrerak eta bertan igarotako gau-kopurua nekazalturismoko establezimenduetan eta landetxetan:1998-1999. Euskadi eta Lurralde Historikoak.
Entradas y pernoctaciones en los establecimientos de agroturismo y casas rurales: 1998-1999. Euskadi yTerritorios Históricos.
Euskadi:
Araba / Álava:
Bizkaia:
Gipuzkoa:
1998 ∆% 98-991999
56.561134.788
10.22419.248
21.28845.611
25.04966.557
Betetze-maila | EntradasGaualdiak | Pernoctaciones
Betetze-maila | EntradasGaualdiak | Pernoctaciones
Betetze-maila | EntradasGaualdiak | Pernoctaciones
Betetze-maila | EntradasGaualdiak | Pernoctaciones
Iturria/Fuente: EUSTAT, Establezimendu Turistiko Hartzaileen Inkesta / Encuesta de EstablecimientosTurísticos Receptores
57.831157.946
9.35021.254
22.14158.409
26.34078.283
2,2517,18
-8,5510,42
4,0128,06
5,1517,62
Landa-turismoaren bezeriaren ezaugarri nagusiak
Principales características de la clientela del turismo rural
Euskal Turismoaren txostena | Informe del Turismo Vasco 15
La evolución mensual de las pernoctacionesrefleja la alta estacionalidad del turismo rural,que alcanza su máxima expresión en el periodoestival y, sobre todo en agosto, donde sec o n c e n t r a n l a c u a r t a p a r t e d e l a spernoctaciones anuales, casi 39.000. Estatendenc ia se acen túa en G ipuzkoa .Considerando la semana entera y no solo elfin de semana, el grado de ocupación anualen 1999 es del 27,7% todavía muy alejadodel correspondiente a los establecimientoshoteleros, 50,3% para ese mismo año. Losmejores resultados de ese año correspondierona Bizkaia, 34,3%.
Bertan igarotako gau-kopuruaren hilekoeboluzioak landa-turismoaren urterokotasunaltua islatzen du, punturik gorenera uda-partean iristen dena, eta batez ere abuztuan,non urteko bertan igarotako gau-kopuruarenlaurdena kontzentratzen den, ia 39.000. Joerahau nabarmenagoa da Gipuzkoan.Aste osoa eta ez asteburua bakarrik kontuanhartuta, 1999ko urteko betetze-maila 27,7koada, oraindik ere oso urrun hotel -establezimenduei dagokien betetze-mailatik,%50,3a urte horretarako. Urte horretakoemaitzarik onenak Bizkaiari dagozkio, %34,3a.
Bertan igarotako gau-kopuruaren uda-partekourterokotasunak nekazalturismoek oporraldietakoturismoarekin duten lotura estua adierazten du. Uda-partekohiru hilabeteetan soilik urteko bertan igarotako gau-kopuruaren %52a kontzentratzen da.
La alta estacionalidad estival de las pernoctaciones ilustrala estrecha vinculación de los agroturismos con el turismovacacional . Solo en los tres meses de verano se concentra el52% de las pernoctaciones anuales.
Betetze-maila eta batez besteko egonaldia nekazalturismoko establezimenduetan eta landetxeetan: 1998-1999. Euskadi eta Lurralde Historikoak
Entradas y pernoctaciones en los establecimientos de agroturismo y casas rurales: 1998-1999. Euskadi yTerritorios Históricos.
Euskadi:
Araba / Álava:
Bizkaia:
Gipuzkoa:
1998 ∆% 98-991999
56.561134.788
10.22419.248
21.28845.611
25.04966.557
Sarrerak | EntradasGaualdiak | Pernoctaciones
Sarrerak | EntradasGaualdiak | Pernoctaciones
Sarrerak | EntradasGaualdiak | Pernoctaciones
Sarrerak | EntradasGaualdiak | Pernoctaciones
Iturria/Fuente: EUSTAT, Establezimendu Turistiko Hartzaileen Inkesta / Encuesta de EstablecimientosTurísticos Receptores
57.831157.946
9.35021.254
22.14158.409
26.34078.283
2,2517,18
-8,5510,42
4,0128,06
5,1517,62
Bertan igarotako gau-kopuruaren hileko eboluzioa. 1999. Euskadi eta Lurralde Historikoak.
Evolución mensual de las pernoctaciones en agroturismos y casas rurales. 1999. Euskadi y Territorios Históricos.
Euskadi Araba / Álava Bizkaia Gipuzkoa
Iturria/Fuente: EUSTAT, Establezimendu Turistiko Hartzaileen Inkesta / Encuesta de Establecimientos Turísticos Receptores
Gaua
ldia
k / P
erno
ctac
iones
0
5.000
10.000
15.000
20.000
25.000
30.000
35.000
40.000
45.000
Urt/E
ne
Ots/
Feb
Mar
/Mar
Api/A
br
Mai
/May
Eka/
Jun
Uzt/J
ul
Abu/
Agt
Ira/S
ep
Urr/O
ct
Aza/
Nov
Abe/
Dic
Euskal Turismoaren txostena | Informe del Turismo Vasco16
Oporraldietatik kanpoko betetze-maila hobetzeada, zalantzarik gabe, sektore honetakojomugetako bat, eta hori dela-eta, Elkarteeksegmentu berrietara zabaltzeko premia kontuanhartzen hasi dira jada, esate baterako, negozio-turismoa eta ostatua + jarduerak eskaintzea,granja-motakoak zein izaera ludikoagoadutenak, esate baterako kontzertuak, kirol-ikuskizunak eta abar.Gaur egun, establezimenduek informazioturistikoa eskaintzen diote bisitariari eta bereinguru hurbilean dauden jarduerei buruz(zaldiak, mendiko bizikleta...) orientatzen dute,baina gutxi dira establezimenduan bertanegiteko jarduerak zuzenean eskaintzendituztenak (gazta egitea, artisautza, likoreak,mermeladak...). Betetzeko zailagoak direnzonetako establezimenduak dira, hain zuzen,(zona turistiko tradizionaletatik edo herrigunehandietatik urrun daudenak) gai honi buruzarduratsu eta ekimentsuenak, eskaintza osagarrihonek bisitariak hartzeko duen garrantziazjabetzen baitira.
Mejorar el grado de ocupación fuera de losperíodos vacacionales constituye sin duda unade las aspiraciones de este sector y para ellodesde las Asociaciones ya se empieza aconsiderar la necesidad de abrirse a nuevossegmentos, como es el turismo de negocio yofertar alojamiento + actividades, bien seande tipo granja o de carácter más lúdico comoconciertos, acontecimientos deportivos, etc.En la actualidad, los establecimientos ofreceninformación turística al visitante y orientansobre las actividades existentes en su entornoinmediato (caballos, mountain bike, ...) peroson los menos los que ofertan directamenteactividades para realizar en el establecimiento( h a c e r q u e s o , a r t e s a n í a , l i c o r e s ,mermeladas....). Son precisamente aquellosestablecimientos situados en zonas de másdifícil ocupación (alejados de zonas turísticastradicionales o grandes núcleos de población)los más sensibles y activos a este respectoporque entienden la importancia de esta ofertacomplementaria para la captación de visitantes.
0102030405060708090
Urt/E
ne
Ots/
Feb
Mar
/Mar
Api/A
br
Mai
/May
Eka/
Jun
Uzt/J
ul
Abu/
Agt
Ira/S
ep
Urr/O
ct
Aza/
Nov
Abe/
Dic
Euskadi Araba-Alava Bizkaia Gipuzkoa
Hileko betetze-maila nekazalturismoetan eta landetxeetan. 1999. Euskadi eta LLHH.
Grado de ocupación mensual en agroturismos y casas rurales. 1999. Euskadi y Territorios Históricos.
Iturria/Fuente: EUSTAT, Establezimendu Turistiko Hartzaileen Inkesta / Encuesta de Establecimientos Turísticos Receptores
Betetze-maila eta batez besteko egonaldia nekazalturismoko establezimenduetaneta landetxeetan: 1998-1999. Euskadi eta Lurralde Historikoak.
Grado de ocupación y estancia media en establecimientos de agroturismoy casas rurales: 1998-1999. Euskadi y Territorios Históricos.
Euskadi:
Araba / Álava:
Bizkaia:
Gipuzkoa:
1998 ∆% 98-991999
23,342,38
20,921,95
29,702,20
20,952,72
Betetze-maila | Grado de ocupaciónBatez besteko egonaldia (egunetan) | Estancia media (en días)
Betetze-maila | Grado de ocupaciónBatez besteko egonaldia (egunetan) | Estancia media (en días)
Betetze-maila | Grado de ocupaciónBatez besteko egonaldia (egunetan) | Estancia media (en días)
Betetze-maila | Grado de ocupaciónBatez besteko egonaldia (egunetan) | Estancia media (en días)
Iturria/Fuente: EUSTAT, Establezimendu Turistiko Hartzaileen Inkesta / Encuesta de Establecimientos Turísticos Receptores
27,662,73
22,182,27
34,322,64
25,672,97
18,5114,71
6,0216,41
15,5620,00
22,539,19
Batez ere Estatutik datorren bezeriada, oporraldiak familiarekin edo
asteburuak edo zubiak bikotearekinedo lagunekin igarotzera datorrena.
Negozio-turismoa hurbileanenpresak dituzten establezimendugutxi batzuetara mugatzen da.
Se trata de un clientemayoritariamente procedente del
Estado que viene a pasar sus vacacionesde verano con la familia o los fines de
semana o puentes con su pareja oamigos. El turismo de negocios se reducea unos pocos establecimientos que tienen
empresas cerca.
Bezeroen perfila
Perfil de los clientes
Euskal Turismoaren txostena | Informe del Turismo Vasco 17
Si franceses e ingleses eran los principalesclientes, el año pasado, sin embargo, handes t acado l o s a l emanes con 2 .000pernoctaciones más en 1999 que en el 98. Elcliente vasco es un segmento importante parael turismo rural al que hay que atribuir la cuartaparte de su actividad.
Características sobresalientes o destacadas dela clientela son el aprecio que hacen del paisajey la tranquilidad, del trato personal que recibeny del valor de los edificios pero, por encimade todo, su fidelidad y la relación que se llegaa establecer con ellos. Como contrapartida sedestaca la deficiente señalización de losestablecimientos que dificulta la llegada delos viajeros y, además parece ser unadeficiencia, de momento, difícil de superar(normativa de carreteras).Desde las Asociaciones se reconoce el efectoprovocador de flujos que tienen las actividadesde promoción (ferias, jornadas, caravanas) quese realizan en las Comunidades Autónomas,valorándose sobre todo la oportunidad quesuponen para vender destino (turismo rural enEuskadi) por encima del tipo de establecimiento(hotel rural, agroturismo, casa rural).
Orain arte frantsesak eta ingelesak bazirenbezero nagusienak, iaz ordea, alemanakazpimarratu behar ditugu, 1999an 98an bainobertan igarotako 2000 gau gehiago eginbaitituzte. Euskal bezeroa segmentugarrantzitsua da landa-turismorako, honenjardueraren laurdena betetzen baitu.
Bezeriaren ezaugarri azpimarragarri edonabarmenak paisajeari eta lasaitasunari, tratupertsonalari eta eraikinen balioari dioten estimada, baina beste edozeren gainetik, berenleialtasuna eta beraiekin ezartzen den harremana.Aurkako puntu gisa, establezimenduenseinaleztapen eskasa adierazi behar da, bidaiariakbertara iristea zailtzen duena, eta gainera, oraingozgainditzen zaila dirudien hutsunea da (errepide-araudia).Elkarteek Autonomia Erkidegoetan egiten dirensustapen-jarduerek (feriak, jardunaldiak,karabanak) duten efektu fluxu-eragilea aitortzendute, eta batez ere jomuga saltzeko (landa-turismoa Euskadin) eskaintzen duten aukerabaloratzen dute, establezimendu-motaren gainetik(landa-hotela, nekazalturismoa, landetxea).
Un 62% de los clientes de los agroturismosproceden del Estado y dentro de este grupodestacan sobre el resto dos ComunidadesAutónomas: Cataluña y Madrid que, en 1999,representaron el 25% y 16% respectivamentedel total de pernoctaciones. El cliente extranjerorepresenta un 13% y se aprecia una evolucióncreciente de este grupo aunque variando sucomposición.
Nekazalturismoetako bezeroen %62a Estatutikdator eta talde honen barruan bi AutonomiaErkidego nabarmentzen dira: Katalunia etaMadril, 1999an bertan igarotako gau-kopuruenguztirakoaren %25a eta %16a egokitubaitzitzaien, hurrenez hurren. Atzerrikobezeroari %13a dagokio, eta gorantz doaneboluzioa ikus daiteke talde honetan, nahizeta osaera aldatu den.
Status sozioekonomiko ertain-altuaStatus socieconómico medio-alto
Bikote gazteak (asteburuak-zubiak)Parejas jóvenes (fin de semana-puentes)
Seme-alaba txikiak dituzten bikoteak (oporraldiak)Parejas con hijos pequeños (vacaciones)
Ostatu-mota honetarako leialaFiel a este tipo de alojamiento
Oporraldi eta aisialdiko turismoaTurismo vacacional y de ocio
BISITARIAREN PERFILAPERFIL DEL VISITANTE
Batez ere Katalunia, Euskal Herria eta Madrildik datozenakProcedentes principalmente de Cataluña, País Vasco y Madrid
Nekazalturismoetan eta landetxeetan gaua bertan igarotako bisitarien etorki-leku nagusiak. 1999Principales lugares de procedencia de las pernoctaciones en agroturismos y casas rurales. 1999.
Iturria/Fuente: EUSTAT, Establezimendu Turistiko Hartzaileen Inkesta / Encuesta de EstablecimientosTurísticos Receptores
1,31,4
1,92,3
2,73,6
615,9
25
25,2
Latinoamérica
Andalucía
Alemania
C.Valenciana
C.A.de Euskadi
Iturria / Fuente: EUSTAT, Establezimendu Turistiko Hartzaileen InkestaEncuesta de Establecimientos Turísticos Receptores
Bertan igarotako gau-kopuruaren banaketa nekazalturismoetaneta landetxeetan etorkiaren arabera. 1999
Distribución de las pernoctaciones en agroturismos y casasrurales según procedencia. 1999.
Euskadi Estatua / Estado Atzerria / Extranjero
62,40%Estatua / Estado
25,10%Euskadi
12,50%Atzerria / Extranjero
Cataluña
Madrid
Aragón
Castilla - León
Navarra
Euskal Turismoaren txostena | Informe del Turismo Vasco18
LANDA-TURISMOKO ESTABLEZIMENDUEN GAUR EGUNGO EGOERA
• Seinaleztapen eskasa edo batere ez• Oztopo arkitektonikoak• Establezimenduen kudeaketa amateurra• Informatizazio-maila baxua• Erreserben Zentralik ez izatea• Merkaturatze-ildoetan sartze-maila ahula• Produktu turistikorik ez izatea (ostatua+jarduerak)• Ehun turistiko egituraturik gabeko tradizio landatar/industrialeko zonak, eta horrenbestez, bisitariak hartzeko gutxi prestatutako mentalitatea.• "Euskadi Landatarra" jomuga turistikoaren garapen eskasa
• Kalitatearen Q-aren dinamikan ez sartzea• 3. mailako hotel bilakatzea
• Ingurunea, Naturarekin harremana• Alternatiba turistiko ez masifikatua• Lasaitasuna• Familia-giroko tratua• Prezioa• Instalazioen kalitate egiaztatua• Euskadiko garapen turistikoaren aldeko dinamika• Merkatuan baloratutako baliabide turistikoak (ondarea, gastronomia, kultura...)
• Jarduera osagarrien garapena bultzatzea, arreta berezia eskainiz establezimenduen eragin-esparruetako ondokoekin erlazionatutako jarduerei; nekazaritza eta abeltzaintza, artisautza eta turismo eraginkorra.• Produktu turistikoa batera sortzea, jarduera osagarrien garapenean oinarrituta.• Negozio-turismoaren merkatura sartzea (gune industrial/ enpresarialetatik gertu dauden establezimenduak).• Merkaturatze-modu berriak sartzea (Internet, Erreserben Zentrala, Bidaia Agentziak)• Kalitate-ziurtapena duten establezimenduen sarera sartzea, erakunde publikoen eskutik beste merkatuetan sartzeko.
AHULEZIAK MEHATXUAK
SENDOTASUNAK
BEREHALAKO ERRONKAK
• Seinaleztapena hobetzea• Informatika establezimenduetan sartzea teknologia berrien abantailak gaineratzeko• Kudeaketa profesionalizatzea (betetze-planning-a, hotel-kudeaketako programak...)• Kalitate-ziurtapenaren dinamikan sartzea• Erreserben Zentrala martxan jartzea• Produktu turistikoak sortzea ostatu+jarduerak formulan oinarrituta• Merkaturatze-ildoetan presentzia handitzea (agentziak, tour operadoreak...)
LABURPEN-TAULA
AUKERAK
Euskal Turismoaren txostena | Informe del Turismo Vasco 19
SITUACION ACTUAL DE LOS ESTABLECIMIENTOS DE TURISMO RURAL
• Deficiente o inexistente señalización• Barreras arquitectónicas• Gestión amateur de los establecimientos• Bajo grado informatización• Ausencia de Central de Reservas• Débil penetración en canales de comercialización• Inexistencia de producto turístico (alojamiento+actividades)• Zonas de tradición rural/industrial sin tejido turístico articulado y, por tanto, mentalidad poco preparada para la acogida de visitantes.• Escaso desarrollo del destino turístico “Euskadi Rural”
• No entrar en la dinámica de la “Q de Calidad”• Convertirse en alojamientos hoteleros de 3ª categoría
• Entorno, contacto con la Naturaleza• Alternativa turística no masificada• Tranquilidad• Trato familiar• Precio• Calidad reconocida de las instalaciones• Dinámica favorable al desarrollo turístico en el País Vasco• Recursos turísticos valorados en el mercado (patrimonio, gastronomía, cultura, ...)
• Impulsar el desarrollo de actividades complementarias con especial atención a las relacionadas con las actividades agropecuarias, de artesanía y de Turismo Activo en los ámbitos de influencia de los establecimientos• Creación conjunta de producto turístico en base al desarrollo de actividades complementarias• Acceder al mercado del Turismo de Negocios (establecimientos próximos a núcleos industriales/empresariales)• Introducir nuevas formas de comercialización (Internet, Central de Reservas, Agencias de Viajes)• Incorporarse a la red de establecimientos con certificación de calidad para la penetración en otros mercados de la mano de las instituciones públicas
DEBILIDADES AMENAZAS
FORTALEZAS
RETOS INMEDIATOS
• Mejorar la señalización• Introducir la informática en los establecimientos para incorporar las ventajas de las nuevas tecnologías• Profesionalizar la gestión (planning de ocupación, programas de gestión hotelera...)• Involucrarse en la dinámica de la certificación de calidad• Poner en marcha la Central de Reservas• Creación de productos turísticos en base a alojamiento+actividades• Aumentar la presencia en canales de comercialización (agencias, tour operadores..)
CUADRO RESUMEN
OPORTUNIDADES
Argibide gehiago behar izanez gero
Harremanetarako telefonoa: 945 01 99 61 / Fax: 945 01 99 31
e-mail: [email protected]
Web: www.eustat.es www.euskadi.net/turismo / Euskal turismoaren estatistika orokorrak
Para más información:
Teléfono de contacto: 945 01 99 61 / Fax: 945 01 99 31
e-mail: [email protected]
Web: www.eustat.es www.euskadi.net/turismo / Estadísticas generales del turismo vasco
Donostia-San Sebastián, 1
01010 Vitoria-GasteizINDUSTRIA, MERKATARITZAETA TURISMO SAILA
DEPARTAMENTO DE INDUSTRIA,COMERCIO Y TURISMO
Lanketa / Elaboración: IKEIInprimaketa / Impresión: Mediaprint
Lege Gordailua / Depósito legal. SS-1167/2.000