El Escandalo del Estado

download El Escandalo del Estado

of 187

Transcript of El Escandalo del Estado

  • 8/10/2019 El Escandalo del Estado

    1/187

    EL ESCNDALO DEL ESTADOUNA TEORA DEL PODER POLTICO EN MXICO

    MANUEL AGUILAR MORA

    1

  • 8/10/2019 El Escandalo del Estado

    2/187

  • 8/10/2019 El Escandalo del Estado

    3/187

    INT2ODCCIN.........................................................................................................................8

    LA DICTAD2A )S LA21A DEL SI1LO................................................................................8

    A5ENT2AS DEL ENSA)IENTO C2TICO...........................................................................(4

    6IOGRA1A LITERARIA DE UNA PREOCUPACI7N POLTICA 28

    2E5OLCIN CONT2A22E5OLCIN.............................................................................0

    LA ECLIA2IDAD )E:ICANA...............................................................................................0

    DIN9MICA REOLUCI7N;CONTRARREOLUCI7N//////////////2 DE3ARROLLO DE LA TEORA DEL E3TADO MEXICANO 2=EL IMPACTO DE ?@B///////////////////////////////////////////////////////////////2@IMPORTANCIA DEL E3TUDIO DEL E3TADO///////////////////////////8?EXPLO3I7N TE7RICA////////////////////////////////////////////////////////// ///88

    LA IDOLAT2A DEL ESTADO LA C2TICA DEL ODE2.....................................................3

    DE EGEL A MARX: DE LO 3AGRADO A LO PRO1ANO////////8 DICTADURA//////////////////////////////////////////////////?E3TADO > 3OCIEDAD CIIL////////////////////////////////////////////////////8LA TEORA POLTICA DE MARX//////////////////////////////////////////////PERIODIHACI7N > 3I3TEMATIHACI7N: LA DI1CIL 3NTE3I3 =LA PRIMACA DE LO POLTICO/////////////////////////////////////////////// CIENCIA POLTICA///////////////////////////////////////////// COMUNIDAD ILU3ORIA//////////////////=0E3TADO > CAPITALI3TA3/////////////////////////////////////////////// ////////=?EL PER3ONAL DEL E3TADO///////////////////////////////////////////////////=1UNCIONE3 DEL E3TADO///////////////////////////////////////////////////////==EL ORDEN CA7TICO///////////////////////////////////////////////////////// //////B?ACIA LA EMANCIPACI7N UMANA//////////////////////////////////////B E3PERANHA////////////////////////////////////////////////////////B=

    3

  • 8/10/2019 El Escandalo del Estado

    4/187

    EL ESCNDALO DEL ESTADO..............................................................................................89

    CAITAL BONAA2TIS)O...................................................................................................89

    LA3 CONTRADICCIONE3 DE LA 6URGUE3A///////////////////////B@LA DEMOCRACIA DE LA 6URGUE3A////////////////////////////////////@0

    EL EGO3MO CLA3I3TA DE LA 6URGUE3A//////////////////////////@2I3TORIA > POLTICA DEL 6ONAPARTI3MO/////////////////////////@8EL DE3PLIEGUE DE LA TEORA//////////////////////////////////////////// /@ 6ONAPARTI3MO////////////////////////////////////////@BEL 6ONAPARTI3MO PRU3IANO/////////////////////////////////////////////@@ELEMENTO3 DEL 6ONAPARTI3MO////////////////////////////////////////?02EL 6ONAPARTI3MO KPROGRE3IO//////////////////////////////////////?08LA ORGA 6ONAPARTI3TA////////////////////////////////////////////////////// ?0

    T2OTS; EL BONAA2TIS)O )E:ICANO......................................................................('8

    ACTUALIHACI7N DEL 6ONAPARTI3MO/////////////////////////////////?0BTROT3> > MXICO////////////////////////////////////////////////////////////////?0BTROT3> > C9RDENA3//////////////////////////////////////////////////////////??0EL 6ONAPARTI3MO 3UI GENERI3/////////////////////////////////////////???MOMENTO I3T7RICO EXCEPCIONAL/////////////////////////////////??8RE6ELI7N DE LO3 DE A6AO////////////////////////////////////////////////?? POLTICA/////////////////////////////////////////////////////////////??=EL CAMPE3INADO RAH DEL 6ONAPARTI3MO////////////////////??@LA DIN9MICA DE LA INTEGRACI7N NACIONAL////////////////////?2?IOLENCIA NEGOCIACI7N > 6ONAPARTI3MO////////////////////?22PRELUDIO CARRANCI3TA//////////////////////////////////////////////////////?2

    LO3 TRE3 LARGO3 LU3TRO3 3ONOREN3E3/////////////////////?2BLA PRIMERA GRAN CRI3I3/////////////////////////////////////////////////////?80EL PROLETARIADO 3IN CA6EHA////////////////////////////////////////////?82

    NA INTE22ETACIN DEL CA2DENIS)O........................................................................ (40

    INTERPRETACIONE3 DEL CARDENI3MO//////////////////////////////?2LA PRO1UNDA RAH DE LA I3TORIA////////////////////////////////////?DIN9MICA DEL 6ONAPARTI3MO POPULI3TA///////////////// //////?LA IMPO3ICI7N 6ONAPARTI3TA IN3TITUCIONAL/////////////// /?

  • 8/10/2019 El Escandalo del Estado

    5/187

    UN CA3O EEMPLAR///////////////////////////////////////////////////////////////?=0LA APOLOGA DEL E3TADO////////////////////////////////////////////////// //?=2LA TEORA DEL CAPITALI3MO MONOPOLI3TA DE E3TADO?= &ina+men"e c!ncie rea+is"amen"e Q(e s+! +a(nin de +!s sec"!res #!#(+ares a! +a direccin de #ar"id!s c+asis"as ser% ca#a) de c!nQ(is"ar #araM45ic! +a *ic"!ria re*!+(ci!naria de (n n(e*! $!iern! dem!cr%"ic! re*!+(ci!nari! - s!cia+is"a/

    C!n e+ #resen"e "e5"! rea+i)am!s +a #rimera s'n"esis de +!s an%+isis mar5is"as re*!+(ci!narias Q(e d(ran"em%s de "rein"a a!s se des#+e$ar!n en +ir!s &!++e"!s - ar"'c(+!s de #(+icaci!nes re*!+(ci!narias -acad4micas/ C!n 4+ c(+minam!s (na #rimera e"a#a/ Res"a +a se$(nda #ar"e Q(e "ra"ar% de +a "ra-ec"!riade +a decadencia - ac"(a+ crisis "ermina+ de+ sis"ema #!+'"ic! "radici!na+ me5ican!/ AQ(' en"ram!s -a n!s+! a +a ,is"!ria sin! a +a &!ra de +a ,is"!ria #(es n(es"ra accin - n(es"ra +a!r "erica - +i"eraria es"%ncen"radas #!r c!m#+e"! en a+can)ar +a m%s #r!n"a ca'da de es"e r4$imen dic"a"!ria+ me5ican!/

    A+ ser e+ #resen"e +ir! (na in*es"i$acin escr("ad!ra de +a ,is"!ria e+ &(nci!namien"! - +a din%mica de +a#ec(+iar dic"ad(ra me5icana "ami4n c!nsec(en"emen"e es (na inci"acin a +a ac"i*idad #!+'"ica"rans&!rmad!ra de "!d!s aQ(e++!s me5ican!s - me5icanas Q(e as#iran a c!ns"i"(ir (n $!iern!dem!cr%"ic! - #!#(+ar/ D(ran"e +a +ar$a "ra-ec"!ria de+ d!mini! de +a camari++a de+ Hca+!;L!s Pin!s ,a,aid! a(daces desa&'!s #!+'"ic!s re*!+(ci!nari!s Q(e se ,an ne$ad! a ace#"ar s( d!minacin/ L!ssec"!res s!cia+is"as re*!+(ci!nari!s desde +!s a!s *ein"es c!ns"i"(-er!n a+"erna"i*as Q(e a(nQ(emin!ri"arias re#resen"aan +a decisin de +ieracin #!+'"ica de +a c+ase !rera - de+ #r!+e"ariad! en

    $enera+/E+ PCM en +!s a!s *ein"es - "rein"as an"es de s( c!m#+e"a es"a+ini)acin *arias !casi!nes se ir$(ic!m! (na e5#resin a+"erna"i*a c+asis"a inde#endien"e en +as e+ecci!nes de ?@2B?@2@ - ?@8/ Des#(4sde ?@B -a en"rad! en s( +ar$a &ase de decadencia e+ r4$imen c!men) a c!n&r!n"ar desa&'!sc+aramen"e inde#endien"es - #r!+e"ari!s Q(e re#resen"aan &!rmas #rec(rs!ras de +a &("(ra !#!sicininde#endien"e #r!+e"aria - s!cia+is"a de masas/ Es! &(er!n en es#ecia+ +as cam#aas de+ PCM +a Li$a3!cia+is"a - e+ Gr(#! C!m(nis"a In"ernaci!na+is"a c!n a+en"'n Cam#a c!m! candida"! #residencia+inde#endien"e en ?@= - des#(4s +as de +as candida"(ras de R!sari! Iarra de Piedra - +a de Am!+d!Mar"'ne) erd($! #!s"(+ad!s #!r e+ Par"id! Re*!+(ci!nari! de +!s Traaad!res PRT - e+ Par"id!3!cia+is"a Uni&icad! de M45ic! P3UM res#ec"i*amen"e en ?@B2/

    En ?@BB an"e e+ a($e es#ec"ac(+ar de+ #!#(+ism! ne!cardenis"a +as candida"(ras de eer"! Cas"i++! de+P3UM - de R!sari! Iarra de+ PRT se *ier!n asediadas #!r e+ !+eae de +as i+(si!nes Q(e se +e*an"ar!n

    a+reded!r de+ ,i! de+ $enera+;"a"a c(-a #residencia de (na marca #r!&(nda en +a idi!sincrasia #!#(+ar/Cas"i++! ace#" dec+inar s( candida"(ra an"e +a &(er"e #resin - e+ PRT #a$ (n a+"'sim! #reci! #!rman"enerse &irme c!n +a candida"(ra de R!sari! Iarra (na "erri+e di*isin de +a mi"ad de s( direccinQ(e se &(e c!n "!d! - eQ(i#ae a a#!-ar +a candida"(ra de C(a(,"4m!c C%rdenas/

    Des#(4s e+ Par"id! de +a Re*!+(cin Dem!cr%"ica PRD as!ri en s(s &i+as #r%c"icamen"e a +ama-!r'a de +!s sec"!res de i)Q(ierda c+asis"a - s!cia+is"a/ D(ran"e m%s de (na d4cada &(e c!ns#ic(a +aa(sencia de "a+ a+"erna"i*a en +a escena naci!na+/ Ese +ar$! "Sne+ de di&ic(+"ades #ara +a i)Q(ierdac!m(nis"a - re*!+(ci!naria en M45ic! !*iamen"e c!incidi "ami4n c!n e+ sac(dimien"! &!rmida+e Q(e&(e +a ca'da de +a Unin 3!*i4"ica #ara e+ m!*imien"! s!cia+is"a - #r!+e"ari! m(ndia+/

    12

  • 8/10/2019 El Escandalo del Estado

    13/187

    !- es e*iden"e Q(e es"am!s an"e (n n(e*! c!mien)! (na n(e*a e"a#a ,is"rica Q(e se ,a aier"! #arae+ m!*imien"! re*!+(ci!nari! me5ican! e in"ernaci!na+/ Es"e +ir! se #(+ica c(and! s( a("!r #ar"ici#adecidida - en"(sias"amen"e en dic,a n(e*a em#resa c!ncre"amen"e en +a cam#aa e+ec"!ra+ s!cia+is"are*!+(ci!naria inde#endien"e e in"ernaci!na+is"a Q(e +a C!a+icin 3!cia+is"a ,a !r$ani)ad! #ara Q(e +!s"raaad!res - +as "raaad!ras de M45ic! "en$an "ami4n (na a+"erna"i*a Q(e +e*an"ar en +!s c!mici!s#residencia+es de+ a! 2000/

    En e+ ac"(a+ #eri!d! de crisis "ermina+ de+ sis"ema !na#ar"is"a de+ Hca+!;L!s Pin!s an"e +a im#!"enciacada *e) m%s e*idenciada de +!s #ar"id!s de +a !#!sicin (r$(esa an"e +a #!sii+idad m(- rea+ de Q(ee+ PRI ina($(re s( #rimer se5eni! de+ si$+! 55i en diciemre de+ a! 2000 +a *i$encia de (na &!rmacin#!+'"ica s!cia+is"a inde#endien"e c+asis"a - re*!+(ci!naria se im#!ne #!r s( #r!#i! #es!/ 3( c!ns"r(ccines +a $aran"'a de +!s #r5im!s "ri(n&!s de+ #(e+! de M45ic!/

    M45ic! D/ 1 ari+ de+ 2000/

    13

  • 8/10/2019 El Escandalo del Estado

    14/187

    AENTURA3 DEL PEN3AMIENTO CRTICO

    >a as"aY E+ ec! de+ $ri"! de+ E4rci"! Ha#a"is"a de Lieracin Naci!na+ EHLN re#erc("i - cimr a "!d!e+ "eid! s!ci!;#!+'"ic! naci!na+ - c!nm!*i a+ m(nd!/ En"!nces a #ar"ir de+ ? ener! de ?@@ (nacascada "(r(+en"a de ac!n"ecimien"!s se de caer s!re (n #a's Q(e ,a'a en"rad! en (na e"a#a de

    crisis #!+'"ica aier"a desde ?@BB - Q(e s+! +as eQ(i*!caci!nes de +a !#!sicin dem!cr%"ica -re*!+(ci!naria ,%i+ - as"("amen"e a#r!*ec,adas #!r Car+!s 3a+inas de G!r"ari #ermi"ier!n a s($!iern! ca#!"ear "ransi"!riamen"e e+ d(r'sim! "em#!ra+ d(ran"e cinc! a!s/

    La decisin - +a accin re*!+(ci!naria de +a *an$(ardia !r$ani)ada de +as masas cam#esinas e ind'$enasde C,ia#as ,i)! sa+"ar en mi+ #eda)!s esa &ic"icia es"ai+idad sa+inis"a #rendida c!n a+&i+eres/ ?@@ seir$(i as' c!m! e+ a! de+ es"a++id! de +a crisis #!+'"ica Q(e des#(4s de +a ac(m(+acin de inn(mera+esc!n&+ic"!s se aa"'a s!re "!d! e+ esta'lis!ment $!ernan"e/ De m!d! ace+erad! en a+!neses#ec"ac(+ares se des#+e$ar!n: drama c!n +!s c!ma"ien"es de+ EHLN Q(e #r!*!car!n e+ m%s am#+i! -n(mer!s! des#+ie$(e de "r!#as de+ e4rci"! me5ican! desde +a 4#!ca re*!+(ci!naria &arsa c!n +as#($nas in"er#ri's"as en +a Q(e "!d!s Kse ,ac'an !+as e+ candida"! #residencia+ L(is D!na+d! C!+!si! e+c!misi!nad! #ara +a #a) - e+ di%+!$! c!n e+ EHLN Man(e+ Camac,! 3!+'s - (n #residen"e 3a+inas a +aderi*a (scand! sin +!$rar+! e+ cami! de caa++! en +a misma carrera ,acia +as e+ecci!nes "ra$ediac(and! +as "ensi!nes en +a cS#(+a de+ Hca+!;L!s Pin!s ++e*ar!n a "!mar +a decisin en +a mismacamari++a en e+ #!der de e+iminar a C!+!si! Q(e ca- asesinad! *i!+en"amen"e en Ti(ana *'c"ima de (nc!m#+!" armad! - eec("ad! #!r s( #r!#ia $(ardia #ers!na+ "ra$ic!media c!n +as e+ecci!nes#residencia+es de+ mied! rea+i)adas en a$!s"! - &ina+men"e ca!s en (na ec!n!m'a desQ(iciada #!r +!sKerr!res de diciemre #!r +a im#ericia - n!*a"e) de+ #residen"e Ernes"! Hedi++! - s( $aine"e Q(ederr(mar!n e+ cas"i++! ec!nmic! de nai#es Q(e 3a+inas ,a'a in"en"ad! c!s"!samen"e c!ns"r(ir enes"rec,a c!+a!racin c!n Jas,in$"!n/

    Cinc! a!s des#(4s de+ inici! de+ es"a++amien"! de +a crisis e+ ec! de+ K-a as"aY aSn re"(ma en (nasi"(acin s!ci!ec!nmica Q(e en ?@@B se de$rada m%s - m%s sin Q(e a+ #arecer "!Q(e "!da*'a &!nd!/Car+!s Aasca+ e5 #residen"e de +a C!n&ederacin Pa"r!na+ de M45ic! C!#arme5 dec+araae+!c(en"emen"e en ?@@< ese sen"imien"! de )!)!ra e irraci!na+idad #re*a+ecien"e en e+ sen! deim#!r"an"es $r(#!s de em#resari!s #ri*ad!s c(and! dec'a: Kas"a -a de #resi!nesdeses"ai+i)ad!rasY8D(ran"e "!d! e+ $!iern! )edi++is"a n! !s"an"e +!s rec(rs!s derr!c,ad!s n! se ,a

    #!did! des"errar ese sen"imien"!/Desde +!s e5"rem!s !#(es"!s de+ aanic! s!cia+ +!s m%s #!res - mar$inad!s en"re +as masas#!#(+ares me5icanas #!r (n +ad! ,as"a +!s $r(#!s c(#(+ares de +!s sec"!res ca#i"a+is"as #!r !"r! +as!#ini!nes #arecen c!incidir: #re*a+ece en e+ #a's (na si"(acin in"!+era+e desQ(iciada Q(e c!n*er$e+en"a #er! ine5!ra+emen"e ,acia (n #(n"! +'mi"e en +a crisis Q(e a"ra*iesa M45ic! - Q(e en +!s #r5im!s"iem#!s "!d!s +!s indicad!res sea+an se diri$e ,acia (na r(#"(ra s!cia+ - #!+'"ica en +a Q(e "!d! es#!si+e: desde (n rea+ $!+#e de es"ad! ,as"a (na n(e*a re*!+(cin s!cia+ ! (na c!minacin in4di"a dedi*ers!s ac!n"ecimien"!s en"re es"!s d!s #!+!s c!n"rari!s/ L! Q(e es e*iden"e es Q(e +a ines"ai+idad +aincer"id(mre - +a *!+a"i+idad ac"(a+ n! #(eden d(rar (n #eri!d! m(- +ar$!/ En e+ cen"r! de+ #an!ramacada *e) m%s ca"ic! de M45ic! es"% e+ #r!ces! cr(cia+ de +a dec+inacin de+ sis"ema #!+'"ic! "radici!na+/Es"a crisis irradia s(s e&ec"!s a "!d! e+ c(er#! de +a &!rmacin naci!na+ me5icana/

    3in emar$! +a #re$(n"a se des#rende +$ica: c(%n"! "iem#! es (n #eri!d! m(- +ar$!F A!s +(s"r!sd4cadasF P!r s(#(es"! es im#!si+e #re*er c!n e5ac"i"(d +!s m!men"!s de c!n&+ic"! $+!a+es en Q(e sedan +as crisis "ermina+es de +!s #r!ces!s c!m! a+ Q(e asis"im!s ac"(a+men"e en e+ #a's/ Per! +! Q(e s' se#(ede decir -a c!n ase en +a e5#eriencia de +as S+"imas d!s #en!sas d4cadas es Q(e +a ac"(a+si"(acin es e+ c+'ma5 de (na n! re*e "ra-ec"!ria en Q(e se ,an *enid! arras"rand! - ac(m(+%nd!sec!n"radicci!nes cada *e) m%s c!m#+icadas - di&'ci+es de c!n"r!+ar - ne("ra+i)ar/ En !"ras #a+aras +acrisis me5icana -a se ,a e5"endid! as"an"e/ T!d!s +!s ana+is"as c!inciden en Q(e ++e*a -a *ari!s a!s/L!s Q(e da"an s( !ri$en m%s +eanamen"e en"re +!s Q(e me inc+(-! *an ,as"a ?@B #ara &iar+! enc!incidencia c!n e+ inici! de +a &ase de "!na+idad recesi*a de +a !nda +ar$a a &ines de +!s a!s sesen"as -

    3El ia%i!"o, 6-:I-9.

    14

  • 8/10/2019 El Escandalo del Estado

    15/187

    #rinci#i!s de +!s se"en"as/ L!s Q(e +a c!nsideran m%s recien"e ++e$an s+! a ?@BB c!n "!d! "i#! de*ariaci!nes Q(e se des#+ie$an en"re es"as d!s &ec,as/ As' "eniend! en c(en"a es"e S+"im! en&!Q(e Q(e(ica m%s recien"emen"e s( inici! +a crisis me5icana ++e*a #!r +! men!s (na d4cada des#+e$%nd!se sinQ(e se *is+(mre (na s!+(cin de "i#! Kn!rma+i)ad!ra a c!r"! #+a)! c!m! &ac"i+e/

    La e5#+icacin de +as ca(sas de +a +ar$a - +en"a "ra-ec"!ria de +a crisis - des#(4s de c(%+es s!n s(s#ers#ec"i*as en &(ncin de +as &(er)as Q(e +a de"erminan - de&inen s(r$en de inmedia"! c!n e*idencia

    c!m! c(es"i!nes &(ndamen"a+es de+ ac!n"ecer #!+'"ic! - s!cia+ c!"idian!/Las ra)!nes de +a c!m#+ea si"(acin ac"(a+ "ienden a c!ncen"rarse c!m! se menci!n en +a canden"erea+idad de +a crisis "ermina+ de+ sis"ema #!+'"ic! *i$en"e ,ereder! +ean! #er! inc!n&(ndi+e de+ Q(e&(era ins"a(rad! c!m! c!nsec(encia &(ndamen"a+ de +a re*!+(cin me5icana/ Un sis"ema c(-a de&inicin,a sid! !e"! de (na de +as #!+4micas #!+'"icas - "ami4n acad4micas m%s ca(da+!sas sin! es Q(e +am%s ca(da+!sa de +a *ida in"e+ec"(a+ - #!+'"ica de+ #a's/ Dem!cracia &(er"e ! im#er&ec"a dic"ad(ra#er&ec"a ! +anda sis"ema (ni#ar"idari! de &ac"! ! c!n &(nci!namien"! #+(ri#ar"idis"a c!n ,e$em!n'a de+#ar"id! de es"ad! #residencia+ism! c!ns"i"(ci!na+ ! me"ac!ns"i"(ci!na+ des#!"ism! #!#(+is"a !%raramen"e #!+ic'ac! sis"ema c!r#!ra"i*! ! ne! +iera+ - se #(eden se$(ir a$re$and! !"rasde&inici!nes inc+(idas en +a *as"'sima +i"era"(ra a+ res#ec"!/ Un sis"ema #!+'"ic! Q(e -a es e+ m%s *ie! de

    Am4rica La"ina - (n! de +!s Q(e ,a dis&r("ad! de m%s es"ai+idad en"re "!d!s +!s sis"emas #!+'"ic!s de+m(nd! en e+ #resen"e si$+!/ 3i c!nsideram!s Q(e s( nacimien"! se di! c!n e+ "ri(n&! c!ns"i"(ci!na+is"a de?@?;?@?= s!n m%s de !c,! d4cadas +as Q(e Ke+ r4$imen de +a re*!+(cin me5icana ++e*a *i$en"e/ > a(n

    si +! ade+an"am!s c!n m%s #recisin #!+'"ica a ?@20 a! de+ S+"im! $!+#e de es"ad! mi+i"ar en e+ #a'se&ec"(ad! #!r e+ $r(#! s!n!rense c!n 9+*ar! Ore$n a +a cae)a s!n -a se"en"a - n(e*e a!s +!s Q(e,a d(rad! s( "ra-ec"!ria de&ini"i*amen"e +a m%s +ar$a en es"e si$+! en"re +!s $!iern!s s(r$id!s de (nare*!+(cin/ E+ r4$imen s!*i4"ic! e5ac"! c!n"em#!r%ne! de+ me5ican! se des#+!m en ?@B@ a(nQ(e,as"a ?@@? &(e desman"e+ada +a Unin 3!*i4"ica/ La c!nc+(sin es !*ia a (na "ra-ec"!ria #!+'"ica de "an+ar$a es"ai+idad ,a c!rres#!ndid! (na sec(e+a de crisis de decadencia - dec+inacin i$(a+men"e +en"a -c!m#+icada/ Es"a es #ara n!s!"r!s (na de +as #rinci#a+es #ec(+iaridades de +! Q(e ,em!s de&inid! c!m!Ke+ sis"ema !na#ar"is"a me5ican!/ As' +! diim!s desde ?@BB en (n! de +!s #ic!s s!resa+ien"es de esac(r*a &eri+ de !sci+aci!nes cr'"icas Q(e se inici en ?@B:

    La crisis me5icana deer'a c!rres#!nder a es"a "ra-ec"!ria de $ran es"ai+idad s!cia+ - an"e"!d! #!+'"ica Q(e ,a de&inid! a+ !na#ar"ism! me5ican!/ C!men) c!n e+ re+%m#a$! de ?@BQ(e a#aren"emen"e se daa en (na s!ciedad #!r c!m#+e"! es"ai+i)ada/ Per! ?@B s+! ari(n +ar$! #r!ces!/

    6as"a ,acer (na sim#+e c!m#aracin en"re +a ,is"!ria #!+'"ica de M45ic! - +a de c(a+Q(ier !"r!#a's de Am4rica La"ina #ara Q(e resa+"e esa #ec(+iaridad naci!na+ c!n &(er)a/

    La +en"i"(d de+ desarr!++! #!+'"ic! me5ican! es m(- e*iden"e c(and! se +e c!m#ara c!n +!s#a'ses +a"in!american!s c(-a es"r(c"(ra (desarr!++! ec!nmic! s!n #arecid!s a +!s s(-!s/6rasi+ Ar$en"ina PerS C!+!mia "!d!s es"!s #a'ses ,an e5#erimen"ad! di*ers!s #r!&(nd!s eim#!r"an"es cami!s #!+'"ic!s en +!s S+"im!s cinc(en"a a!s/ G!iern!s de +!s m%s di*ers!s"i#!s - carac"er's"icas ,an s(r$id! - ca'd! en "!d!s e++!s/ Liera+es !+i$%rQ(ic!s #!#(+is"asdic"a"!ria+es mi+i"ares casi &ascis"as s!n s+! a+$(nas de +as &ace"as Q(e ,an "!mad! +!sinn(mera+es $!iern!s en Q(e ,a encarnad! e+ Es"ad! (r$(4s en +a re$in +a"in!americana/3in emar$! ni +a dic"ad(ra mi+i"ar s(damericana m%s &4rrea ,a +!$rad! +a es"ai+idad +ae&icacia en +a im#!sicin de s(s #!+'"icas de a(s"eridad - re#resin - e+ enrai)amien"! s!cia+ de+a m(- #ec(+iar me5icana dic"ad(ra #ri's"a/!r;Jas,in$"!n T!i! Par's;6!nn - L!ndres s!n +!s #(n"!s ne(r%+$ic!s c+a*es #ara+a d!minacin de+ #+ane"a c!n (na #!+acin de seis mi+ mi++!nes de #ers!nas/ La ide!+!$'a dem!cr%"ica#r!#a$ada #!r "!d!s +!s medi!s de c!m(nicacin c!m! +a &!rma de $!iern! m%s adec(ada en +a 4#!caac"(a+ n! es sin! (n sim#+e *e+! Q(e di&'ci+men"e esc!nde (na rea+idad r("a+ de re#resinan"idem!cracia e5#+!"acin - !#resin n! s+! en e+ "ercer m(nd! - en +a e5 Unin 3!*i4"ica en +!s#a'ses de E(r!#a !rien"a+ - en +a Re#S+ica P!#(+ar de C,ina sin! en e+ #r!#i! +!Q(e de #a'sesme"r!#!+i"an!s/ Decenas de $!iern!s de es"ad!s a#enas s(r$id!s n! c(en"an m%s Q(e c!n e+ siem#rec!ndici!nad! a#!-! #!+'"ic! - &inancier! de +!s im#eria+is"as "a+ es e+ cas! de +!s #a'ses a+c%nic!s dem(c,!s a&rican!s asi%"ic!s - a+$(n!s +a"in!american!s/

    E+ d!+e +en$(ae ,i#cri"a - "raici!ner! de +a dem!cracia Kne!+iera+ r%#idamen"e se c!n*ier"e en +ac'nica (s"i&icacin de +!s es"ad!s ci*i+es &(er"es Q(e im#!nen #!+'"icas in,(manas de a(s"eridad -re#resin a +a #!+acin/ > "!d! #ara +a ma-!r $+!ria de+ ca#i"a+ in"ernaci!na+ ac"(a+men"e a! +a

    ,e$em!n'a de s( #!der!s'sim! sec"!r &inancier! inescr(#(+!s! - *ena+/ En es"as c!ndici!nes n(es"r!m(nd! es ,!- e+ escenari! de (na ,(manidad #r!+e"ari)ada im#!"en"e - s!()$ada #!r (n nSc+e!a#!sen"ad! an"e "!d! en a$encias &inancieras Q(e c!n"r!+an a +!s $!iern!s inc+(id!s +!s im#eria+is"as -Q(e dic"an +a +'nea ec!nmica Q(e de"ermina +a *ida de+ #+ane"a/ Es"e #!"en"e nSc+e! &inancier! #!rs(#(es"! es #ar"e de +a (r$(es'a in"ernaci!na+/ Per! #!r #rimera *e) en +a s!ciedad ca#i"a+is"a es (nnSc+e! Q(e n! "iene (na #a"ria en #ar"ic(+ar/ 3( Knacin es e+ m(nd! - a(nQ(e s(s sec"!res in"e$ran"es

    23R/ 1!ssaer" op. cit.+##/ 2@=;2@B/24Da"!s "!mad!s de+ d!c(men"! KDesman"e+and! a+ $!iern! c!r#!ra"i*! de+ 1!r! In"ernaci!na+ s!re G+!a+i)acin e&ec"(ad! en&erer! de ?@@ en +a ci(dad de M45ic! a *ornada+?;III;?@@/

    21

  • 8/10/2019 El Escandalo del Estado

    22/187

  • 8/10/2019 El Escandalo del Estado

    23/187

    (r!cracia s!*i4"ica era -a e*iden"e desde ,ac'a "res d4cadas #!r +! men!s/

    Acas! i$n!raa Pa) e+ an%+isis mar5is"a re*!+(ci!nari! Q(e ,a'a #re*is"! desde +!s a!s "rein"as esadecadenciaF a reoluci%n traicionada &(e #(+icada en ?@8 - -a en e++a maneaa Tr!"s- c!n s!+"(rac!nce#"!s Q(e *en'a "raaand! desde ,ac'a #!r +! men!s "res a!s en d!nde se #+an"eaa Q(e e+es"a+inism! "ri(n&an"e re#resen"aa (na &(er)a res"a(raci!nis"a de+ ca#i"a+ism!/ I$(a+men"e e+ an%+isismar5is"a cr'"ic! sea+aa m(c,! an"es de +a ca'da de+ m(r! de 6er+'n Q(e +as (r!cracias $!ernan"es en

    +!s &a+samen"e ++amad!s K#a'ses s!cia+is"as c!n*er$'an cada *e) m%s c!n e+ im#eria+ism! #!+'"ica eide!+$icamen"e #re#arand! +a res"a(racin ca#i"a+is"a/ Pa) #re"end'a desc!n!cer "!d! es"! - s(sim#+ism! ana+'"ic! n! +! c!nd(c'a sin! a r(miar c!n +as ideas d!minan"es de+ disc(rs! an"imar5is"aan"i+eninis"a - an"is!cia+is"a masi*amen"e d!si&icad! #!r +!s medi!s de c!m(nicacin/ Para 4+ c!m! #ara"!d!s +!s ide+!$!s - #r!#a$andis"as de+ Kmercad! +ire +4ase ca#i"a+ism! e+ derr(me de +a UR33 eraine*i"a+e es"aa &a"a+men"e #rede"erminad! desde !c"(re de ?@?= c!m! (n desas"re Q(e *a im#+'ci"!en "!da em#resa re*!+(ci!naria/

    !- +a a#ariencia (r!cr%"ica Q(e c!nsis"e en esc!nderse "ras +as masas #!#(+ares - a#arecer&ra(d(+en"amen"e c!m! +a de#!si"ar'a de (n a&%n emanci#a"!ri! en rea+idad "raici!nad! ,a sid! r!"a -,a dem!s"rad! ser +! Q(e siem#re &(e: (na $ran men"ira +a m%s $rande de+ si$+!/ L!s ide+!$!sreacci!nari!s c!m! a +!s Q(e a+ &ina+ de s( *ida ,a "erminad! (ni4nd!se+es Pa) man"ienen s("erQ(edad se nie$an a rec!n!cer +! e*iden"e: (n $r(#! de (rcra"as crimina+es c!m! +!s Q(ere#resen" 3"a+in en s( c!nQ(is"a de+ #!der n! "en'an nada en c!mSn c!n e+ im#(+s! +ierad!r -

    emanci#a"!ri! de+ s!cia+ism! in"ernaci!na+is"a de Mar5 En$e+s Lenin - Tr!"s-/ Eran s( ne$acin/ De +!sre*!+(ci!nari!s s!cia+is"as +!s di*id'a (n r'! de san$re derramada #!r +!s mi+es de m%r"ires Q(e se!#(sier!n a +a marc,a arr!++ad!ra de +a (r!cracia s!*i4"ica/

    Es"a iden"i&icacin de+ mar5ism! c!n e+ es"a+inism! es +a eQ(i*!cacin &a"a+ de c(a+Q(ier in"er#re"acinde+ si$+! XX/ De ,ec,! e+ mar5ism! en"endid! c!m! eercici! cr'"ic! - n! c!m! d!$ma de es"ad! es e+Snic! Q(e e5#+ica Ke+ car%c"er de+ Es"ad! de+ si$+! XX ! me!r de +!s d!s "i#!s $enera+es de es"ad! dec+ase de+ si$+! XX/ En #rimer +($ar (n es"ad! Q(e sir*e a+ ca#i"a+ c!n (na a("!n!m'a m(- $rande enm!men"!s c+a*e #er! Q(e n! es as!+("a sin! re+a"i*a/ En se$(nd! +($ar (n c!n(n"! de es"ad!s n!ca#i"a+is"as #er! Q(e "am#!c! eran s!cia+is"as #!rQ(e se enrai)aan en s!ciedades en "ransicin de+ca#i"a+ism! a+ s!cia+ism! "!da*'a #r!&(ndamen"e marcadas #!r +as re+aci!nes mercan"i+es +adesi$(a+dad s!cia+ - e+ deseQ(i+iri! re$i!na+/

    P!r es! e+ m4"!d! mar5is"a es e+ Q(e a#!r"a +!s acer*!s m%s S"i+es e im#!r"an"es #ara +a carac"eri)acin

    de+ es"ad! en e+ si$+! XX/ > c!n +!s anarQ(is"as es"a carac"eri)acin c!m#ar"e (na *isin an"ies"a"is"a&a*!ra+e a +a e5"incin &ina+ de+ es"ad! a(nQ(e di&iera de e++!s s!re +!s m4"!d!s #ara rea+i)ar+a/ Es es"a#ers#ec"i*a ,is"rica de (na e*!+(cin es"a"a+ en +a Q(e ,a- !ri$en desarr!++! a($e ca'da - m(er"e de +aes"r(c"(ra (r!cr%"ica Q(e encarna e+ es"ad! +a Q(e #ermi"e rea+men"e a#reciar en "!da s( c!m#+eidad+a "ra$edia de +!s des#!"ism!s dic"a"!ria+es ca#i"a+is"as - n! ca#i"a+is"as de+ si$+! XX/

    BIO12AA LITE2A2IA DE NA 2EOCACIN OLTICA

    Per! +a ,is"!ria (ni*ersa+ - naci!na+ n! es (n en"e s!rena"(ra+ ni (n des"in! im#(es"! #!r &(er)as di*inasaenas a+ ser ,(man!/ Es +a ,is"!ria de +!s ,!mres - +as m(eres de s(s em#resas s(s +(c,as s(s"ri(n&!s - &racas!s s(s dece#ci!nes - a+e$r'as/ As' +a ,is"!ria "r%$ica de+ s!cia+ism! - de+ m!*imien"!!rer! dem!cr%"ic! - re*!+(ci!nari! de+ si$+! XX es "ami4n +a n(es"ra #rimer! c!m! +!s ,ereder!s+$ic!s de +as ,a)aas - "ra$edias de n(es"r!s #adres - a(e+!s de +a #rimera mi"ad de+ si$+! - des#(4s

    c!m! #r!"a$!nis"as de+ c!ma"e s!cia+is"a a #ar"ir de +!s a!s sesen"as en M45ic! - en e+ m(nd!/ N!,a+am!s de mem!ria/ em!s sid! "es"i$!s - en a+$(n!s cas!s c!ncre"!s ,em!s #ar"ici#ad! en +a +(c,ade (na $eneracin in"ernaci!na+ Q(e desde +!s a!s sesen"as +e*an" #!r #rimera *e) a esca+a #+ane"ariae+ es"andar"e de +a !#!sicin n! s+! c!n"ra e+ ca#i"a+ism! - e+ im#eria+ism! sin! "ami4n c!n"ra +as(r!cracias (s(r#ad!ras de +!s ma+ ++amad!s #a'ses s!cia+is"as c!ma"iend! decididamen"e #!r "an"! a+es"a+inism!/ Desde/ en"!nces n!s man"enem!s a "rancas - arrancas en +a "rinc,era de +a a"a++a de +aes#eran)a de +a ("!#'a de (na n(e*a ,(manidad de (n n(e*! #+ane"a Q(e +!$re s(#erar +as n(e*ascaa+$ad(ras a#!ca+'#"icas Q(e amena)an s( misma s!re*i*encia/ E+ a&%n de c!m#rensin "erica -#!+'"ica Q(e s(-ace en +as +'neas Q(e si$(en "ienen s( ase #(es en (n c!m#r!mis! +iremen"eace#"ad! Q(e as#ira a ,acerse rea+idad a,!ra s'Y en e+ si$+! XXI/ Es"a #!sii+idad de (n n(e*! m(nd!

    23

  • 8/10/2019 El Escandalo del Estado

    24/187

    Q(e e+ si$+! XX a"is re+am#a$(ean"emen"e en *arias !casi!nes #er! Q(e +a miseria - +a me)Q(indad,(manas "!da*'a #!der!s'simas im#idier!n s(r$ir c!n #+eni"(d #(ede ser Q(e es"4 ++e$and! a s( S+"ima!#!r"(nidad/

    As' #(es +as an"eri!res c!nc+(si!nes $enera+es se des#renden en"!nces n! s+! de (n in"er4s dere&+e5in #(ramen"e "erica sin! "ami4n de (na ac"i*idad #!+'"ica Q(e se ,a des#+e$ad! #!r c(a"r!d4cadas/ N(es"r! in"er4s siem#re &(e (scar e+ me!r eQ(i+iri! en"re +a "e!r'a - +a #r%c"ica in"en"and!

    dar a "!da inicia"i*a #!+'"ica (na &(ndamen"acin +! m%s ri$(r!sa #!si+e/ N(es"r! c!m#r!mis! #!+'"ic!re*!+(ci!nari! iniciad! en ?@

  • 8/10/2019 El Escandalo del Estado

    25/187

    REOLUCI7N > CONTRARREOLUCI7N:

    LA PECULIARIDAD MEXICANA

    La #r5ima re*!+(cin me5icana

    necesi"a "erminar

    +a !ra de Emi+ian! Ha#a"a -

    n! im#!ner +!s m4"!d!s de !s4 3"a+in/

    L!= T"o>?$2@

    E+ #(e+! me5ican!

    "iene *!cacin de

    re*!+(cin #ermanen"e/

    Patrocinio Hon5le5 Harrido80

    DINMICA REVOLUCIN-CONTRARREVOLUCIN

    I@#!"abl! ba""@>o a@%ia @! la agoa $ #@!">! d!l i>!#a d! do#ia%i= ol>i%a@"gido d! la "!vol@%i= #!+i%aa d! (9('-(9(9 !"& @o d! lo a%o>!%i#i!>o %!>"al! d!l!"iodo a%>@al. S! ag"!ga"& a la !"i! d! >"ao"#a%io! %oloal! @! ! !>& dado a iv!l#@dial ! !>! %ov@livo i d! iglo $ d! #il!io, %o>"ib@$!do a !lla %o @ !!%ii%idad#@$ #!+i%aaF.

    Es"a es#eci&icidad de+ #r!ces! ac"(a+ de +a crisis me5icana se a$re$ar% a+ ca(da+ de &enmen!s #!+'"ic!sin"ernaci!na+es Q(e inc+(-en +!s ac!n"ecimien"!s de #!r s' e5"ra!rdinariamen"e #ec(+iares Q(e sedesarr!++an en +!s #a'ses Q(e c!ns"i"(-er!n +a e5 Unin 3!*i4"ica - s( es&era de in&+(encia direc"a enE(r!#a !rien"a+/ Per! mien"ras Q(e en +a desc!m#!sicin de+ sis"ema (r!cr%"ic! Q(e (s(r# +as

    c!nQ(is"as de +!s m!*imien"!s re*!+(ci!nari!s s(r$id!s a #ar"ir de +a *ic"!ria de +a #rimera re#S+ica de"raaad!res en R(sia en !c"(re de ?@?= se "ra"a de (n #r!ces! de res"a(racin ca#i"a+is"a de es"ad!sQ(e ,a'an a*an)ad! en +a senda de +a "ransicin ,acia e+ s!cia+ism! en e+ cas! me5ican! es"am!s&ren"e a +a decadencia de (n! de +!s re$'menes &(ndamen"a+es de+ +!Q(e $e!#!+'"ic! direc"amen"eencae)ad! en e+ ,emis&eri! !cciden"a+ #!r e+ #a's im#eria+is"a m%s #!der!s! de+ m(nd!/

    E+ !ri$en de+ r4$imen me5ican! "iene "ami4n e+emen"!s de (s(r#acin #!+'"ica/ A(nQ(e aQ(' see&ec"(ar!n de (n m!d! Km%s na"(ra+ c!m! +a c(+minacin de (n #r!ces! c!n"radic"!ri! en e+ Q(e +adia+4c"ica s!cia+ de +a re*!+(cin;c!n"rarre*!+(cin (r$(esa se im#(s! c!n e+ ri$!r carac"er's"ic! de "!da"rans&!rmacin s!cia+ in"e$ra+/ Esa c!nce#cin de +a (s(r#acin de +!s idea+es !e"i*!s m4"!d!s -diri$encias re*!+(ci!narias es c+a*e de +a in"er#re"acin $+!a+ de (na re*!+(cin - s( c!rres#!ndien"ec!n"rarre*!+(cin c(-! !ri$en #!r s(#(es"! es"% en e+ m4"!d! de an%+isis s!cia+ ina($(rad! #!r Mar5 -enriQ(ecid! #!r m(c,!s de s(s se$(id!res/8?

    29

    Len Tr!"s- Fritings /G1-/G/)+#/ 22

  • 8/10/2019 El Escandalo del Estado

    26/187

    Las re*!+(ci!nes s!n se$(idas de c!n"rarre*!+(ci!nes/ Esa ,a sid! ,as"a ,!- +a n!rma am%s *i!+adadesde e+ inici! de +as re*!+(ci!nes (r$(esas en e+ si$+! XII e inc+(s! an"es ,as"a e+ si$+! de K+a erade +a re*!+(cin #ermanen"e c!m! a("i) Isaac De("sc,er a+ si$+! XX82"a+ *e) en &!rma #reci#i"ada#(es (na de&inicin m%s acer"ada de 4+ deer'a ser +a era de +a re*!+(cin - +a c!n"rarre*!+(cin#ermanen"es/ L!s a!s de +a "ransicin "(m(+"(!sa de (n m!d! de #r!d(ccin en decadencia ,acia !"r!n(e*! de+ Q(e s+! se ,an a"isad! emri!nari!s - dram%"ic!s des"e++!s/ E+ si$+! de Lenin - /Tr!"s-diri$en"es de +a #rimera re*!+(cin s!cia+is"a #er! "ami4n de i"+er - 3"a+in encarnaci!nes de +asc!n"rarre*!+(ci!nes m%s san$rien"as de +a ,is"!ria e+ si$+! de Gramsci a+ i$(a+ Q(e de M(ss!+ini e+ de3andin! - e+ C,e G(e*ara c!n s(s an"'#!das 3!m!)a 6a"is"a - +!s $!ri+as s(damerican!s e+ de Ne+s!nMande+a - e+ apart!eid+ e+ de+ ,!+!ca(s"! - e+ de +!s si!nis"as c!n*er"id!s en *erd($!s de +!sc!ma"ien"es #a+es"in!s - e+ de Ma! Hed!n$ - Den$ Tsia!#in$ iniciand! s( carrera c!m! c!ma"ien"esre*!+(ci!nari!s - &ina+i)%nd!+a c!m! d4s#!"as (r!cr%"ic!s !#res!res de s( #(e+! - as' #!dr'am!sc!n"in(ar inc+(-end! a !"r!s im#!r"an"es #ers!naes c(-! a+ance &ina+ ,is"ric! "!da*'a es"% #!r ,acersec!m! e+ de 1ide+ Cas"r! sin d(da (n! de +!s re*!+(ci!nari!s c+a*e de+ #eri!d! &!rad!r de +a #a"riac(ana - #rec(rs!r de +a (nidad +a"in!americana Q(e sin emar$! c!n s( #r!"a$!nism! aSn de #rimera#+ana c!"idiana "iene "!da*'a Q(e #asar +a #r(ea de +a dem!cra"i)acin s!cia+is"a de s( #(e+!/ Un#(e+! Q(e en es"e si$+! rea+i) (na re*!+(cin an"ica#i"a+is"a en (n! de +!s #a'ses m%s cercan!s aEs"ad!s Unid!s c!n (n c!s"! a+"'sim! (n +!Q(e! ec!nmic! im#eria+is"a de casi c(aren"a a!sY c!n+as re#erc(si!nes #!+'"icas c!nsaidas #rinci#a+men"e +a ,i#er"r!&ia (r!cr%"ica de (n +idera)$!encae)ad! #!r 1ide+ Cas"r! Q(e sin dear de ser e+ e&e de (n $!iern! re*!+(ci!nari! sin emar$! da

    sea+es e*iden"es de+ s(r$imien"! de (n n(e*! "i#! de !na#ar"ism! #!sre*!+(ci!nari!/ 1ide+ Cas"r! de,aer sid! (n! de +!s diri$en"es re*!+(ci!nari!s m%s *enes de +a ,is"!ria se ,a c!n*er"id! en (n#a"riarca des#"ic! Q(e se acerca #e+i$r!samen"e a (na c!n&r!n"acin #!#(+ar/

    dice: Kas' #(es #ara Mar5 c!m! #ara T!cQ(e*i++e +a Re*!+(cin &rancesa ,a c!n"in(ad! +a !ra de +a m!narQ('a/ N! "iende s+! a+ad*enimien"! #!+'"ic! de +a (r$(es'a sin! "ami4n a +a c(+minacin de+ Es"ad! adminis"ra"i*! ! cen"ra+i)ad! c(-!s cimien"!s,a'an sid! ec,ad!s #!r +!s re-es de 1rancia`/ Marx ( la Reoluci%n francesa #/ B/ En d!nde reside +a $ran di&erencia de Mar5c!n +!s &i+s!&!s #!+'"ic!s - s!cia+es de s( 4#!ca es en +a in"er#re"acin $+!a+ de+ #r!ces! de ?=B@;?=@ ! inc+(s! ,as"a e+ im#eri!na#!+enic! e+ #rimer !na#ar"ism!/ Para Mar5 +a Re*!+(cin &rancesa de ne"! car%c"er (r$(4s ,is"ricamen"e ser'a se$(ida #!r!"ra !+eada re*!+(ci!naria en +a Q(e e+ car%c"er s!cia+ #re*a+ecer'a s!re e+ #!+'"ic!/ E+ an%+isis de +a re*!+(cin &rancesa es (n! de+!s a&+(en"es ,is"ric!s m%s im#!r"an"es de +a (s"i&icacin #!+'"ica m!ra+ e ide!+$ica de +a re*!+(cin #r!+e"aria/ Mic,ae+ L^-K[T,e P!e"r- !& ",e Pas"[: Mar5 and ",e 1renc, R4*!+("i!n en M/ L/ Kn 7!anging t!e Forld. Essa(s in Political P!ilosop!(+ 3rom>arl Marx to Falter 9enLamin).Tami4n Ma5imi+ien R(e+ KMar5 e" +a R4*!+("i!n &ran_aise en Economies et soci&t&+nSm/ 2=se#"iemre/ ?@B@ ##/ =;

  • 8/10/2019 El Escandalo del Estado

    27/187

    E 7"SK ME@;7"NK

    En e+ cas! me5ican! "am#!c! e+ si$+! XX es s+! e+ de Ha#a"a - i++a sin! "ami4n e+ de P!r&iri! D'a) -ic"!rian! (er"a/ E+ de Carran)a Ore$n Ca++es - e+ PRI #!r (n +ad! - e+ de +!s inn(mera+esc!ma"ien"es #!r (n M45ic! dem!cr%"ic! e inde#endien"e #!r !"r! c(-a #r!$enie inc+(-e a +!sanarQ(is"as ,ereder!s de 1+!res Ma$n a +!s "raaad!res Q(e &!rar!n e+ sindica+ism! en +!s a!s

    *ein"es - "rein"as a +!s "raaad!res Q(e em#(ar!n - c!ns!+idar!n +a e5#r!#iacin de +as c!m#a'ase5"raneras a +!s !rer!s - cam#esin!s de +a !+eada de ins(r$encia sindica+ - +(c,a #!r +a "ierra c(-!c!ma"e &(e encarnad! en +!s #ers!naes de Deme"ri! a++e! - R(4n arami++! en +!s a!s cinc(en"as- sesen"as a +!s ,er!ic!s es"(dian"es de +as !rnadas ,is"ricas de ?@B ,as"a ++e$ar a +a ac"(a+idad c!n+a a#aricin de +!s c!ma"ien"es de+ EHLN - de !"r!s $r(#!s re*!+(ci!nari!s/ Un M45ic! c!n (ndesarr!++! #!+'"ic! e5"ra!rdinariamen"e #ec(+iar escenari! de (na &!rmida+e ree+in de +as masas"raaad!ras e&ec"(ada en e+ #a"i! "raser! direc"! de+ im#eria+ism! m%s #!der!s! de+ si$+! - en e+ c(a+ sedi! e+ s(r$imien"! de #ers!naes "an c!n"r!*er"id!s c!m! L%)ar! C%rdenas Q(ien a*an) c!m! nin$Sn!"r! #residen"e me5ican! en es"e si$+! #!r e+ camin! de (na "rans&!rmacin s!cia+ c!n #r!&(ndas ra'ces#!#(+ares #er! Q(e a+ mism! "iem#! &(e (n! de +!s &!rad!res - c!ns"r(c"!res &(ndamen"a+es de+ es"ad!#!sre*!+(ci!nari! Q(e se c!n*ir"i en e+ &e"ic,e #ri's"a re#res!r - des#"ic! !#res!r - c!rr(#"!r Q(e ,ac!ns"i"(id! e+ #rinci#a+ !s"%c(+! de+ #(e+! me5ican! en s( marc,a #!r +a ins"a(racin de (n #a's +iredem!cr%"ic! - s!eran!/

    La e5"ra!rdinaria +!n$e*idad e++a misma &(ndamen"! - cima de (na en*idia+e es"ai+idad n! s+! #ara+!s #a"r!nes +a"in!american!s sin! m(ndia+es - Q(e +! de&ine c!m! +a dic"ad(ra m%s +ar$a de+ si$+!des"ac a+ sis"ema de d!minacin #!+'"ica me5ican! desde +!s a!s c(aren"as c!n*ir"i4nd!+! en (n! de+!s #re&erid!s de+ an%+isis de escri"!res e in*es"i$ad!res de +as ciencias s!cia+es/ La Q(ere++a s!re +ade&inicin de +a na"(ra+e)a - +a din%mica de+ sis"ema r4$imen #!+'"ic! me5ican! es ca(da+!s'sima - ene++a ,an in"er*enid! c!n *i$!r - "a+en"! as' c!m! "ami4n c!n d!+! e in"er4s a#!+!$4"ic! "eric!s -#!+'"ic!s de "!das +as naci!na+idades #ers!naes de +a academia - &(era de e++a escri"!res es#ecia+is"as- +e$!s de i)Q(ierda - de derec,a &a*!ra+es - !#!si"!res a+ r4$imen de+ Hca+!;L!s Pin!s/

    La misma *as"edad de+ ca(da+ de +i"era"(ra a Q(e ,a dad! m!"i*! e+ r4$imen me5ican! es e+ "es"im!ni!e+!c(en"e de s( eni$m%"ica na"(ra+e)a Q(e ,a marcad! c!n s( se++! a "!da +a ,is"!ria de M45ic! en e+#resen"e si$+!/ Es"e es (n des"in! Q(e c!m#ar"e c!n "!d!s +!s re$'menes #!sre*!+(ci!nari!s - s(sma"rices $es"ad!ras c!m! se #(ede c!m#r!ar &%ci+men"e c!n +!s di+(*i!s de "in"a - +as "!ne+adas de#a#e+ $as"ad!s en +a edicin de +a +i"era"(ra s!re +as re*!+(ci!nes &rancesa r(sa c,ina - c(ana - s(s

    res(+"ad!s #ara ,a+ar s+! de +as e5#eriencias m%s c!n!cidas en +a escena me5icana/ E+ &enmen!re*!+(ci!nari! - s(s c!nsec(encias s!n de #ar"ic(+ar #redi+eccin #ara +as inQ(isici!nes de+ #ensamien"!,(man! - de e++! s!n "es"im!ni! +as mi+es de i+i!"ecas dedicadas a ana+i)ar+! a+aar+! ! im#($nar+!/ E+in"er4s #!r +a re*!+(cin es (na e5#resin m%s de ese an,e+! n(nca e5"in"! de +!s seres ,(man!s enes#ecia+ de +!s m%s !#rimid!s - e5#+!"ad!s #!r "rans&!rmar e+ m(nd! - c!nse$(ir s( redencin/

    En M45ic! de+ mism! m!d! Q(e s(cedi en +!s cas!s de +as re*!+(ci!nes menci!nadas e+ dea"e s!ree+ car%c"er de+ r4$imen #!sre*!+(ci!nari! s( din%mica - #ers#ec"i*as se dier!n en #rimer +($arna"(ra+men"e en"re +!s ac"!res a&ec"ad!s de manera direc"a #!r s( desarr!++!/ En es#ecia+ &(er!n s(s!#!si"!res de i)Q(ierda Q(ienes a*an)ar!n c!n m%s a(dacia - decisin +as "e!r'as - e5#+icaci!nes Q(ese c!n*er"ir'an en +a &(en"e de #!s"eri!res e+a!raci!nes/ Cier"amen"e se "ra"aa de c!nce#ci!nes&!radas en +a c!-(n"(ra #!+'"ica c!"idiana Q(e a *eces carec'an de sis"ema"i)acin/ Pas "!d! (n #eri!d!de a+$(n!s +(s"r!s an"es de Q(e +a disc(sin ++e$ara a +a academia #ara enc!n"rar a++' (nasis"ema"i)acin - (na re&+e5in !rdenad!ras +as c(a+es #!r s(#(es"! es"aan car$adas c!n +!s #re(ici!sn! s+! #!+'"ic!s na"(ra+es sin! "ami4n c!n +!s carac"er's"ic!s de ese medi!/ De n(e*! e+ S,! de +asaid(r'a em#rendi s( *(e+! -a a+ an!c,ecer/

    KRHENES CES"RRKK CE " ?EKR" CE ES?"CK ME@;7"NK

    L!s #rimer!s en&!Q(es m%s ! men!s e+a!rad!s s!re +a na"(ra+e)a de+ r4$imen de +a re*!+(cinme5icana se dier!n en +!s a!s *ein"es - c!rres#!ndier!n a +!s $r(#!s in"e+ec"(a+es c!m(nis"as/ A++' sea*an) #!r #rimera *e) en +a c!nce#cin de+ !na#ar"ism! me5ican! Q(e sin emar$! n! #r!s#er

    27

  • 8/10/2019 El Escandalo del Estado

    28/187

    m(c,!/88ar'a Q(e es#erar a +!s a!s cardenis"as #ara Q(e n(e*amen"e e+ in"er4s #!r +a c+aridad"erica de +!s $r(#!s re*!+(ci!nari!s c!incidiera c!n e+ a&%n de a*an)ar en (na carac"eri)acin adec(adaKcien"'&ica de+ r4$imen me5ican!/ AQ(' +a a#!r"acin de Len Tr!"s- &(e c+a*e/ E+ *ie! !+c,e*iQ(e#erse$(id! #!r +a re#resin es"a+inis"a s+! enc!n"r asi+! #!+'"ic! en M45ic! e+ c(a+ +e &(e c!ncedid! #!re+ $!iern! de C%rdenas a #ar"ir de ener! de ?@8=/ C!n m!"i*! de esa c!incidencia e5"ra!rdinaria e+a($e de masas e5#erimen"ad! en n(es"r! #a's d(ran"e ese se5eni! c+a*e "(*! (n "es"i$! e5ce#ci!na+ ene+ "eric! de +a re*!+(cin #ermanen"e/ Tr!"s- re"!m e+ c!nce#"! de !na#ar"ism! #ara a#+icar+! a +ae5#eriencia cardenis"a - ari (na *e"a de an%+isis - e+a!raci!nes #!+'"icas e5"remadamen"e ricas Q(esin emar$! #ermaneci i$n!rada #!r e+ "r%$ic! des"in! de s( a("!r Q(ien "(*! Q(e es#erar m%s de d!sd4cadas des#(4s de s( m(er"e #ara Q(e +a crisis de+ es"a+inism! - e+ n(e*! a($e re*!+(ci!nari! m(ndia+e5#erimen"ad! a &ines de +!s a!s sesen"as +! sacaran de+ !+*id! a+ Q(e +! ,a'a re+e$ad! e+ #i!+e"crimina+ - #ermi"ieran +a ree*a+(acin de s( !ra - s( r!+ ,is"ric!/8

    E+ in*!+(cramien"! de +a academia en es"a #!+4mica s!re e+ sis"ema #!+'"ic! de d!minacin#!sre*!+(ci!nari! c!m! -a se di! !c(rri m(c,! des#(4s de Q(e ,a'a ,ec,! &(r!r en +as &i+as de+m!*imien"! dem!cr%"ic! - re*!+(ci!nari!/ Cier"amen"e c(and! es! s(cedi +a disc(sin adQ(iri !"rare+e*ancia +!$r%nd!se (na me!r a#reciacin m%s sis"em%"ica - cr'"ica/ Per! +a ca(sa de es"e in"er4s #!r+a "e!r'a - +a #!+'"ica de+ es"ad! me5ican! de+ si$+! XX n! &(e es"ric"amen"e acad4mica/ 3e dei an"e"!d! a+ sac(dimien"! s!cia+ - #!+'"ic! de+ m!*imien"! es"(dian"i+ de ?@B/

    Desde an"es de+ a! ,is"ric! cen"ra+ de +!s a!s sesen"as +a #!+4mica s!re e+ r4$imen es"aa

    #r!&(ndamen"e enrai)ada en +as "radici!nes in"e+ec"(a+es/ Per! +!s cami!s !c(rrid!s d(ran"e es!s a!s,icier!n m%s ac"(a+es - e*iden"es en e+ m(nd! de +!s escri"!res e+ "ema de +a re*!+(cin - s(sc!nsec(encias/ A #ar"ir de en"!nces se c!+!c c!m! (n! de +!s "emas &(ndamen"a+es en +a re&+e5in - +a!ra de Oc"a*i! Pa) Car+!s 1(en"es !s4 Emi+i! Pac,ec! Car+!s M!nsi*%is !r$e A$(i+ar M!ra Ren4

    A*i+4s 1ai+a s+! #ara menci!nar a (n!s c(an"!s en"re "an"!s !"r!s/ P!r s(#(es"! e+ "ema ,a'a sid!ma"eria de disc(sin c+a*e de *ari!s de +!s des"acad!s #rec(rs!res de +as ciencias s!cia+es Q(e s!n -amaes"r!s c+%sic!s de +as ac"(a+es *enes $eneraci!nes de ,is"!riad!res #!+i"+!$!s s!ci+!$!s -ec!n!mis"as/ En"re e++!s des"acar!n Danie+ C!s'! i++e$as esSs 3i+*a er)!$ - Pa+! G!n)%+e)Casan!*a/8a se ,an c!men)ad! "ami4n a #(+icar es"(di!s de"a++ad!s Q(e m(es"ran +a di*ersidad - riQ(e)a de

    es"!s a#!r"es a +a "e!r'a mar5is"a - en es#ecia+ s!re +a na"(ra+e)a de+ es"ad! me5ican!/ E+ ensa-! deD!m'n$(e) Mic,ae+ ci"ad! arria es ac!m#aad! c!n (na cr!n!+!$'a Q(e *a de ?@B a ?@B2 inc+(si*eaarcand! +as e&em4rides m%s des"acadas !c(rridas d(ran"e e+ #eri!d! as' c!m! (na +is"a de a+$(n!sde +!s m%s im#!r"an"es +ir!s #(+icad!s/

    En &!rma e5,a(s"i*a - es#ecia+i)ada Andr4s 6arreda Mar'n em#rende (n #r!-ec"! aSn m%s amici!s!en s( in*es"i$acin acerca de +a e5#+!sin de +i"era"(ra mar5is"a en +as esc(e+as - &ac(+"ades de +aUNAM #!niend! es#ecia+ a"encin a +! !c(rrid! en +a 1ac(+"ad de Ec!n!m'a d(ran"e +as d4cadas de +!sa!s se"en"as - !c,en"as en&a"i)and! en +as !ras de cr'"ica ec!nmica #er! sin desc(idar +asin*es"i$aci!nes ,is"ricas - #!+'"icas/ E+ "ami4n ++e$a a +a c!nc+(sin de +a $ran "rascendencia de+es"(di! de+ es"ad!:

    E+ dea"e s!re e+ es"ad! - +! #!+'"ic! es e+ +($ar d!nde se *(e+*en e*iden"es +asc!nsec(encias #r%c"icas de +as di&eren"es es"ra"e$ias "ericas de in"er#re"acin e in*es"i$acin/

    E+ dea"e s!re e+ es"ad! - +a #!+'"ica es en"!nces e+ #(n"! de re&erencia d!nde cada #!s"(ram(es"ra s(s +'mi"es - a #ar"ir de+ c(a+ +!s dem%s in"er+!c("!res +!$ran "rascender+!s VsicW #er!"ami4n d!nde me!r se desarr!++a e+ mercad! in"e+ec"(a+ de +as m!das "ericas m%s a#"as#ara +a s(!rdinacin de+ #ensamien"! a+ a+#inism! (r!cr%"ic! Q(e #ara +a #r!d(ccin de +a*erdad/

    En +as c!ndici!nes me5icanas es"e dea"e necesariamen"e se dar'a c!n (na &(er)a #ar"ic(+ar #!r +as#ec(+iaridades "an #r!n(nciadas de +a e*!+(cin de +a m%Q(ina es"a"a+/ La es"ad!+a"r'a c(ndi en +!smedi!s in"e+ec"(a+es/ K3i adem%s se "iene en c(en"a Q(e e+ es"ad! de +a re*!+(cin me5icana es as' e+Snic! #r!m!"!r de c(+"(ra - de ciencia en e+ #a's se en"ender% m%s &%ci+men"e +a e5ce#ci!na+es"ad!+a"r'a en"re +!s in"e+ec"(a+es me5ican!s/ des#(4s de ace#"ar s( e5is"encia #+an"ear s(s &(ndamen"!s "eric!s m%s$enera+es/ 1ina+men"e e5#!ndrem!s +a #i!nera a#r!5imacin sis"em%"ica mar5is"a de+ es"ad! me5ican!#!sre*!+(ci!nari! e+a!rada #!r Len Tr!"s- #ara as' rec(#erar enriQ(ecid! e+ "ema de +a disc(sin"erica - #!+'"ica s!re +a ,is"!ria c!ncre"a de s( s(r$imien"! - a($e/

    34

  • 8/10/2019 El Escandalo del Estado

    35/187

    LA IDOLAT2A DEL ESTADO LA C2TICA DEL ODE2

    Des#(4s de cada re*!+(cin

    Q(e marca (n #r!$res! de +a +(c,a de c+ases

    e+ car%c"er #(ramen"e re#resi*!de+ #!der de+ es"ad! a#arece

    de manera cada *e) m%s des"acada/

    Car+!s Mar5

    DE HEGEL A MARX: DE LO SAGRADO A LO PROFANO

    C!m! e+ ca#i"a+ s(r$id! des#(4s de 4+ - c!m! +a re+i$in cris"a+i)ada en ins"i"(cin c!m(ni"aria e5is"en"ean"es Q(e 4+ e+ es"ad! es "ami4n (na re+acin s!cia+/ > c!m! e+ #rimer! es a+ mism! "iem#! +ain"erc!m(nicacin de indi*id(!s c!ncre"!s s(e"i*a - +a !e"i*acin inde#endien"e - re+a"i*amen"ea("n!ma de (na ins"i"(cin de d!minacin/ 3( !ri$en direc"! es +a c!m#+eidad de +!s "raa!s s!cia+es

    Q(e c!nd(! a +a di*isin de 4s"!s en"re in"e+ec"(a+es - ma"eria+es direc"amen"e #r!d(c"i*!s -adminis"ra"i*!s - c!!rdinad!res/

    E+ es"ad! ca#i"a+is"a es +a c!minacin de es"a ins"i"(cin mi+enaria c!n (n m!d! de #r!d(ccin c(-!s!r'$enes se rem!n"an c(and! m(c,! a Q(inien"!s a!s ! sea die) *eces m%s recien"e Q(e +a "ra-ec"!ria,is"rica de+ es"ad!/@ La ar"ic(+acin es#ec'&ica de es"as d!s en"idades s!cia+es c!ns"i"(-e (na de +asem#resas in"e+ec"(a+es - cien"'&icas m%s ricas - #+enas de c!n"enid!/ 3in emar$! s+! ,as"a e+ si$+!#asad! se #(s! en e*idencia s( mecanism! - en es"a c+ari&icacin +a c!n"ri(cin de Mar5 - En$e+s ,asid! &(ndamen"a+/

    Desde e+ #rinci#i! mism! de+ des#+ie$(e de s( "em#rana ac"i*idad #!+'"ica a+ !*en Mar5 se +e #+an"ec!n "!da s( &(er)a e im#!r"ancia +a c(es"in de +a na"(ra+e)a de+ es"ad!/ An"e 4+ se er$('a (n en!rmeacer*! "eric! Q(e se rem!n"aa a m%s de d!s mi+ a!s ,as"a +a 4#!ca de +a Grecia c+%sica/

    E+ c4+ere +ir! de Aris""e+es s!re +a Pol$tica+era +a &(en"e ina$!"a+e de d!c"rinas - #+an"eamien"!s

    s!re e+ Q(e,acer $(ernamen"a+ - s(s mS+"i#+es deri*aci!nes/ 3in emar$! a+ en&ren"arse direc"amen"ea+ c(es"i!namien"! de +a &i+!s!&'a de+ es"ad! - de+ derec,! de e$e+ e+ !*en &i+s!&! c!n*er"id! en#eri!dis"a dem!cr%"ic! radica+ c!mien)a en ?B2 a &!rar s(s #r!#ias armas en (n dea"e s!eri! c!ne+ *ie! maes"r! Q(e "!da*'a ,!- n!s cris#a +a #ie+ c(and! +! +eem!s/

    En +a c!n&r!n"acin c!n +a c!nce#cin de+ es"ad! de e$e+ Mar5 rea+i) (na !#eracin dia+4c"ica "'#icade ne$acin - s(#eracin Q(e "(*! c!nsec(encias c!+!sa+es #ara +a ,is"!ria #!+'"ica/ E+ c!nce#"! dees"ad! en e$e+ n! se res"rin$'a s!+amen"e a +as si"(aci!nes #!+'"icas - (r'dicas de +a s!ciedad sin! a"!d! e+ c!n(n"! de acci!nes - "endencias e5is"en"es en +a *ida #S+ica/ KAarca +a "!"a+idad ! +ac!+ec"i*idad de #re!c(#aci!nes c!m(ni"arias de +a ,(manidad/ Para e$e+ e+ es"ad! es +ains"i"(ci!na+i)acin de +a c!m(nidad en +a s!ciedad n! de +a !r$ani)acin #!+'"ica en n(es"r! sen"id!m%s +imi"ad!/ E+ Zes"ad! #!+'"ic![ es s+! (n as#ec"! de es"!/

  • 8/10/2019 El Escandalo del Estado

    36/187

    es"ad!/

  • 8/10/2019 El Escandalo del Estado

    37/187

    Nin$Sn sis"ema &i+!s&ic! ,a eercid! (na in&+(encia "an #!der!sa - d(radera s!re +a *ida#!+'"ica c!m! +a me"a&'sica de e$e+ V///W Per! 4s"a ,a sid! sin d(da (na *ic"!ria #'rrica/ E+!+c,e*ism! e+ &ascism! - e+ naci!na+s!cia+ism! ,an desin"e$rad! - des#eda)ad! e+ sis"ema,e$e+ian!/ L!s "res es"%n dis#("%nd!se +!s res"!s de+ !"'n/

  • 8/10/2019 El Escandalo del Estado

    38/187

  • 8/10/2019 El Escandalo del Estado

    39/187

    La "(ra de +!s *enes ,e$(e+ian!s Q(isiera #ers(adirn!s de Q(e e$e+ se ,a'a s(mer$id! en+a mera c!n"em#+acin de +a "e!r'a - Q(e n(nca #ens en ,acer a*an)ar +a "e!r'a a +a #r%c"ica/C!m! si e$e+ n! ,(iera a"acad! +a re+i$in c!n (na raia dia+ica c!m! si n! se ,(iera&iad! #!r !e"i*! +a des"r(ccin de+ !rden m(ndia+/ 3( "e!r'a era en s' misma - #!r es"a mismara)n +a #r%c"ica m%s #e+i$r!sa +a m%s "!"a+ - +a m%s des"r(c"i*a/ Era +a re*!+(cin misma V///Wa- Q(e decir+! a+"! - &(er"e: e$e+ &(e (n re*!+(ci!nari! m%s $rande Q(e "!d!s s(s disc'#(+!sre(nid!s/ Es a 4+ a Q(ien e+ ,ac,a dee aa"irY Es a 4+ a+ Q(e es necesari! derriarY2

    Es"a radica+ in"er#re"acin !*en;,e$(e+iana Q(e ,ac'a e+ d!c"!r en &i+!s!&'a era a+$! e5a$erada #(esrea+men"e e+ *ie! maes"r! n(nca des!rd e+ +'mi"e Q(e +e im#!n'a +a #!+'"ica +iera+ en A+emania/ 3inemar$! Mar5 - s(s ami$!s a #rinci#i!s de +!s a!s c(aren"as de+ si$+! XIX sin"iend! +as #a+#i"aci!nesde+ m!*imien"! re*!+(ci!nari! Q(e se *e'a *enir daan a +!s c!Q(e"e!s &i+!s&ic!s de s( maes"r! c!n +are*!+(cin &rancesa (na c!nc+(sin #!+'"ica Q(e n(nca ,a'a sid! +a s(-a/ Per! si e$e+ escri'a s!re +are*!+(cin &rancesa c!nsider%nd!+a e+ KMes'as de +!s #(e+!s s( redencin &ina+ s(s *enes -radica+es disc'#(+!s n! s!+amen"e +! cre'an sin! Q(e ac"(ar'an en c!nsec(encia c!n*encid!s de e++!/

    La radica+idad dem!cr%"ica de Mar5 - s(s ami$!s "en'a "ami4n (n "!n! marcadamen"e an"irre+i$i!s!/Per! +a "radicin ,e$(e+iana - +a ide!+!$'a (r$(esa a+emana *inc(+ada es"rec,amen"e a+#r!"es"an"ism! n! #!d'a dear+!s en (na #!s"(ra meramen"e ac!ina +a c(a+ en e&ec"! s(#erar!nr%#idamen"e/ e$e+ sin ser #r!#iamen"e an"irre+i$i!s! c!n s( "e!r'a de +a e*!+(cin de+ Es#'ri"( As!+("!daa +as #remisas #ara (na in"er#re"acin de's"a Q(e en man!s de s(s radica+es disc'#(+!s n!

    necesi"aa m%s Q(e (n es"irn #ara c!n*er"irse sin di&ic(+"ad en (na in"er#re"acin #an"e's"a e inc+(s!a"e's"a/8La dia+4c"ica misma im#!n'a (na c!nce#cin de +a re+i$in s(#eri!r a +a meramen"e ac!ina/

    As' &(e Q(e +a ma-!r'a de +!s *enes ,e$(e+ian!s n! se Q(edar!n en (na #!s"(ra meramen"e Ka"ea/T!d!s e++!s e*!+(ci!nar!n -a sea a +as #!sici!nes s!cia+is"as c!m! Mar5 ! se c!n*ir"ier!n en$erman&i+!s - a#!-ad!res de 6ismarc c!m! R($e - 6a(er/ En +a re*!+(cin de ?BB n! ,(! +a ases!cia+ (r$(esa ! #eQ(e! (r$(esa a+emana #ara s(s"en"ar (na ide!+!$'a Q(e #(diera c!nsiderarsec!m! (na es#ecie de Kac!inism! #r(sian!/

    L!s enc(en"r!s - en&ren"amien"!s c!n e$e+ c!n"in(ar!n a +! +ar$! de +a *ida de Mar5/ 3( cr'"ica a +are+i$in +! ++e* de manera casi na"(ra+ a +a cr'"ica de*as"ad!ra de +a &i+!s!&'a de+ es"ad! de e$e+ +ac(a+ a s( *e) +! c!nd(! a+ Q(e ser'a s( camin! de&ini"i*!: e+ de +a cr'"ica de +a ec!n!m'a #!+'"ica/ En#+ena mad(re) ,aiend! arre$+ad! c!m#+e"amen"e +as c(en"as c!n s( ,erencia ,e$(e+iana Mar5 den(e*! se "!#a c!n e+ *ie! maes"r! en ?B

  • 8/10/2019 El Escandalo del Estado

    40/187

    #!si+e n(es"ra !#inin a+ res#ec"!/

    Las #re$(n"as Q(e encae)an es"e a#ar"ad! se ,a'an #+an"ead! "radici!na+men"e en +a "e!r'a #!+'"ica/Mar5 en cami! n! en&!ca +a c(es"in de esa &!rma/ Cier"amen"e n! desc(idar% nin$(na de +asres#(es"as a +as d!s #re$(n"as/ Per! de +e!s #ara 4+ +! m%s im#!r"an"e ser% desc(rir +a rea+idad deese &e"ic,e mi+enari! e+ es"ad! n! c!n&!rm%nd!se c!n +a sim#+e descri#cin de s(s e5#resi!nes m%sdirec"as e inmedia"as/

    Precisamen"e ,acia esa s(#(es"a carencia de descri#cin de +as &!rmas de $!iern! en Mar5 se !rien"an+as cr'"icas +iera+es m%s &rec(en"es en +!s S+"im!s a!s c!m! +a de N!rer"! 6!i! Q(ien se ,i)! +a#re$(n"a: e5is"e (na "e!r'a mar5is"a de+ es"ad!F - +a c!n"es" ne$a"i*amen"e/ E+ re#r!c,e de es"acr'"ica Q(e se a#r!*ec,a de +a a(s"eridad de Mar5 en +! Q(e se re&er'a a s(s #r!-ecci!nes s!re +as!ciedad s!cia+is"a - c!m(nis"a de+ &("(r! se diri$e m%s a+ #asad! Q(e a+ #resen"e - #!r "an"! n!aQ(i+a"a deidamen"e +a #ers#ec"i*a ,is"rica de+ es"ad! en e+ si$+! XX "an"! en s( *er"ien"e ca#i"a+is"ac!m! en +!s n(e*!s #r!+emas s(r$id!s en +!s es"ad!s en "ransicin de+ ca#i"a+ism! a+ s!cia+ism!/Re#r!c,ar a Mar5 #!r n! ,aer ana+i)ad! +as c!ns"i"(ci!nes de s( "iem#! c!m! +! ,i)! Aris""e+es en s(4#!ca ! de n! ,aer escri"! #!r +! men!s (n man(a+ #ara $!ernar c!m! El pr$ncipe+ e5#resa (nainc!m#rensin de+ #r!+ema &(ndamen"a+ Q(e se #+an"e en s( cr'"ica a +a "e!r'a +iera+ (r$(esa -"ami4n cier"a i$n!rancia de +!s in"ereses (ni*ersa+es mar5is"as Q(e cier"amen"e "ami4n se !c(#ar!n de+!s #r!+emas c!ns"i"(ci!na+es/ P!r eem#+! es"% e+ "e5"! in4di"! de Mar5 en d!nde c!men"a a7onstitution de la R&pu'li#ue 3ran4aise adopt&e le B noem're 1B1+ as' c!m! s(s n(mer!s!s es"(di!s

    s!re +a $ran re*!+(cin &rancesa Q(e +! ++e*ar!n a #r!&(ndi)ar de "a+ manera s!re s( desarr!++! Q(e en?B8;?B #+ane (na ,is"!ria de +a misma cen"rada #recisamen"e en e+ desarr!++! ,is"ric! - #!+'"ic! de+a C!n*encin re#(+icana

  • 8/10/2019 El Escandalo del Estado

    41/187

  • 8/10/2019 El Escandalo del Estado

    42/187

    De n(e*! e+ es(i"a Ca+*e) ,ace m%s de c(aren"a a!s in"er#re" m%s &idedi$namen"e a Mar5 Q(e +am(+"i"(d de "eric!s +iera+es - ne!+iera+es m(c,!s de e++!s e5 mar5is"as a+$(n!s descaradamen"erene$ad!s c(and! rec!n!c'a en e+ c!nce#"! de dem!cracia de Mar5 (na dimensin m(c,! m%sre+e*an"e Q(e +a de (na mera &!rma de $!iern!:

    Para 4+ +a dem!cracia n! es (n r4$imen #!+'"ic! de"erminad! ni es siQ(iera (na "e!r'a &i+!s&icaQ(e "ienda a +a c!ns"i"(cin de+ m(nd! #!+'"ic! Snicamen"e/ En c(an"! rea+idad c!ncre"a +a

    dem!cracia ser'a #ara 4+ #!r encima de c(a+Q(ier r4$imen #ar"ic(+ar +a ren!*acin de +aKs!ciedad ci*i+ es decir de +a es&era de +as re+aci!nes rea+es de +!s ,!mres en"re s' c!n e+Es"ad! es&era de s(s re+aci!nes as"rac"as/ Me!r dic,! ,ar'a Q(e decir Q(e +a dem!craciaa+ !&recer +a c!nci+iacin en"re +!s in"ereses rea+es de +!s !om'res de la sociedad ciil - a+s(#rimir +a #ar"ic(+aridad Q(e a&ec"a a +as re+aci!nes s!cia+es (r$(esas s(#rime i$(a+men"eesa #ar"ic(+aridad se$(nda - deri*ada Q(e es +a s!eran'a as"rac"a (icada en e+ Es"ad! - ene+ en"e em#'ric! de+ so'erano+ cual#uiera #ue sea/=8

    As' #ara Mar5 +a dem!cracia es"% "ami4n en (n +($ar cen"ra+ de s( #re!c(#acin s!re e+ es"ad! - +a#!+'"ica en $enera+/ La ++ama Ke+ eni$ma de "!das +as c!ns"i"(ci!nes #ara s(ra-ar s( im#!r"ancia/ P!rs(#(es"! es"am!s m(- +e!s de+ cre"inism! +iera+ Q(e se c!n&!rma - es"% m(- sa"is&ec,! c!n +a K#+enarea+i)acin dem!cr%"ica *inc(+ada a+ c!n"e! de +!s *!"!s - a +a a+"ernancia en e+ #!der de #ar"id!s cada*e) m%s simi+ares #!r s( c!rr(#cin dema$!$ia - cinism! #!+'"ic!s simi+i"(d a#enas *e+ada #!r s(sa#aren"emen"e c!n"ra#(es"!s #r!$ramas/ La dem!cracia sin ade"i*!s de+ +iera+ism! n! es sin! e+

    m!*imien"! de+ mercad! Q(e as#ira a $aran"i)ar s( a("!ri"arism! ec!nmic! c!n (n a("!ri"arism! #!+'"ic!c!rres#!ndien"e/ 3( res(+"ad! es e+ nada (ni*ersa+ - m(- c!ncre"! c!n"r!+ #ar"ic(+ar - e5c+(si*! de+es"ad! #!r #ar"e de+ $ran ca#i"a+ a#enas *e+ad! #!r +a a+"ernancia en e+ #!der de +!s $r(#!s d!minan"es -#!r (n Kes"ad! de derec,! - di*isin de #!deres sin c!n"enid! a+$(n! en +a *ida rea+ de +as masas#!#(+ares/

    La cr'"ica +iera+ de Mar5 a +a 6!i! "an de m!da en es"e &in de si$+! eQ(i*a+e a (na c!nce#cin&e"ic,is"a de+ es"ad! c!m! acer*! #erenne de +a ,(manidad/ 3( rec,a)! de+ radica+ism! an"ies"a"is"a deMar5 +! ++e*a a creer de (ena ! de ma+a &e Q(e an"ies"a"ism! es sinnim! de an"idem!cracia/ 6!i! #!reem#+! ++e*a es"a inc!m#rensin a +!s +inder!s de+ dis#ara"e sim#+e - ++an! inc!ncei+e en (nacad4mic! de s( ran$!/ Para 4+ +a c!nce#cin mar5is"a de+ es"ad! es Kne$a"i*a semean"e a +a e5#(es"a#!r +!s #ensad!res medie*a+es cris"ian!s/ Ci"and! a L("er! Q(e c!nsideraa a+ es"ad! c!m! K+a a(+a !e+ d!mad!r necesari! #ara c!n"r!+ar - s!me"er a (na es"ia sa+*ae - &er!) a &in de Q(e n! #(eda m!rder- a"acar se$Sn s( ins"in"!=sea+a a c!n"in(acin e+ s(#(es"! #aren"esc! de es"a c!nce#cin c!n +a deK+a "e!r'a de +a e5"incin de+ Es"ad! de Mar5 - En$e+s/ En Q(4 #(eden ser #arecidas +a (s"i&icacin"e!+$ica cris"iana medie*a+ de+ es"ad! c!nsiderad! c!m! (n cas"i$! im#(es"! a+ ,!mre #!r +adi*inidad - +a c!nce#cin ma"eria+is"a +ierad!ra de+ c!m(nism! de (na s!ciedad sin c+ases - sines"ad!F En"i4nda+! Q(ien #(eda/

    En ?@B@ en (na m%s de esas indesci&ra+es ir!n'as de +a ,is"!ria e+ m(nd! im#eria+is"a c!n Par's c!m!$ran a#arad!r de +!s $randes &es"e!s ce+er e+ icen"enari! de +a $ran re*!+(cin &rancesa c!n !m!- #+a"i++!/ C!incid'a c!n e+ inici! de+ derr(me de +a Unin 3!*i4"ica Q(e se #r!d(! (n"! c!n +a ca'da de+m(r! de 6er+'n ese mism! a!/ La m(er"e de Mar5 n! #!d'a ser m%s e*iden"e #ara +a ide!+!$'a (r$(esaen s( &ase de renacimien"! ne!+iera+ ac"(a+men"e en *i$!r/

    M(- +e!s #arec'an "!d!s +!s m!*imien"!s emanci#ad!res - +ierad!res de +!s "raaad!res Q(eesc(+#ier!n a+ si$+! XX c!n s(s *ic"!rias - s(s &racas!s/ En"re e+ "!re++in! $i$an"esc! de +i"era"(ra Q(e se#r!d(! en ese a! - +!s inmedia"amen"e #!s"eri!res cm! a(ndar!n +as (r+as e ir!n'as a +a

    #rediccin mar5is"a de+ s!cia+ism! m(ndia+Y La ca"%s"r!&e s!*i4"ica re#resen"aa e+ m%s r!"(nd!desmen"id! de+ mar5ism!/ M(- #!c!s #(dier!n *er "ras +a ca"ara"a ide!+$ica eria de "ri(n&a+ism!ide!+$ic! - #!+'"ic! +as c!n"radicci!nes Q(e n! ,an desa#arecid!/ >a ,em!s menci!nad! a+ sarc%s"ic!

    en!rmemen"e +as di&ic(+"ades de +a #!sicin +ier"aria/ 3in emar$! a +a +() de +a e5#eriencia de +!s m!*imien"!s s!cia+is"as desde+a 4#!ca de Mar5 #(ede c!nsiderarse Q(e es (na &a+"a men!s seria Q(e +a &a+"a (r!cr%"ica c!n"raria/ Ra+#, Mi+iand KMar5 - e+Es"ad! en R/ M/ et. al+ Ce'ates so're el Estado 7apitalista+##/ B;@/73/ >/ Ca+*e) op. cit/ #/ ?@2/74N/ 6!i! a teor$a de las formas de go'ierno en la !istoria del pensamiento pol$tico+ #/ 0/ 4ase es#ecia+men"e e+ ca#'"(+!dedicad! a Mar5 ##/ ??B;?B/

    42

  • 8/10/2019 El Escandalo del Estado

    43/187

    +ir! de Danie+ 6ensabd: Moi+ la R&olution id.supra n!"a ? ca#'"(+! an"eri!r #er! "ami4n Ma5imi+ienR(e+ rec!rd Q(e des#(4s de "!d! +a de Mar5 si$(e siend! (na de +as +ec"(ras m%s ac"(a+es -#er"inen"es de +a $ran re*!+(cin &rancesa/

    Le"ra m(er"a Vse dem(es"ra e+ im#era"i*! ca"e$ric! mar5is"a de +a c!n*!ca"!ria de redencinde +as masas #r!+e"arias///W e5#resin me"a&rica Q(e "!ma s( *erdader! sen"id! a +! +ar$! dees"e a! de *anas ce+eraci!nes a +a $+!ria de (na dec+aracin icen"enaria Vde +!s derec,!s

    de+ ,!mre - de+ ci(dadan!W c(-a cr'"ica #!r Mar5 n! ,a #erdid! nada de s( *a+!r ni de s((s"e)a: a+ c!n"rari! ,!- m(c,! m%s Q(e ,ace d!scien"!s a!s e+ de*e+amien"! de+ Kmis"eri!de +!s Kderec,!s de+ ,!mre - de+ ci(dadan! c!m! K+a "!"a+ rea+i)acin de+ idea+ism! de+es"ad! - de+ Kma"eria+ism! de +a s!ciedad ci*i+ (r$(esa c!m! Kderec,!s de+ miemr! de +as!ciedad ci*i+ es decir de+ ,!mre e$!'s"a de+ ,!mre se#arad! de+ ,!mre - de +ac!m(nidad es"a desmi"i&icacin de+ (e$! macar! de +!s emanci#ad!res #!+'"ic!s es ,!- e+#rimer! de +!s derec,!s - +!s deeres de ,!mre;ci(dadan!/= desde esem!men"! #ara Mar5 es"aa c+ar! Q(e as' c!m! #ara e+ es"(di! de +as K&!rmas ec!nmicas era !+i$ad!#ar"ir de (na forma celularQ(e en El capitalres(+" ser des#(4s de m(c,!s desarr!++!s +a mercanc'a#ara e+ es"(di! de +a K&!rmas #!+'"icas esa &!rma ce+(+ar desde (n #rinci#i! &(e - n! #!d'a dear de ser!"ra Q(e e+ es"ad!/BB

    E+ es"(di! - e*a+(acin de s(s c!nce#ci!nes s!re e+ es"ad! n! #(eden ,acerse en &!rma esQ(em%"ica+! Q(e di&ic(+"a +a "area de sin"e"i)ar+as as' c!m! +a de #eri!di)ar+as/ Es c!m! $(ardand! +as#r!#!rci!nes Kde&inir a+ ca#i"a+/ De ,ec,! esa +a!r de de&inicin +a ,ace Mar5 en +!s "res "!m!s de+ce+e4rrim! +ir!: a "ra*4s de+ es"(di! de +a mercanc'a de s( desd!+amien"! en *a+!r de (s! - *a+!r decami! de +a &(er)a de "raa! c!m! &(en"e de s!re"raa! de+ desc(rimien"! de+ #+(s*a+!r de +asde"erminaci!nes de+ ca#i"a+ en *aria+e - c!ns"an"e &i! - circ(+an"e de s( c!m#!sicin !r$%nica

    e"c4"era/ E+ ca#i"a+ es (n #r!ces! #ermanen"e en e+ c(a+ e+ #rinci#i! es &in - 4s"e n(nca ++e$a en e+"!re++in! de c'rc(+!s en e+ Q(e se desen*(e+*e incesan"emen"e/ En es"as c!ndici!nes +a "endenciac+asi&ica"!ria Q(e ri$e en +!s (s!s - c!s"(mres acad4mic!s e in"e+ec"(a+es im#eran"es es m(- di&'ci+ desa"is&acer/ K(e se "ra"e de+ *a+!r de +as c+ases ! de+ ca#i"a+ n! se enc(en"ran en Mar5 de&inici!nescm!das - "ranQ(i+i)ad!ras/B@

    P!r es! es &!r)!s! rec(rrir a (n m!d! de e5#!sicin ,is"ric! en e+ Q(e +a +$ica de +a na"(ra+e)a de+es"ad! se *a-a des#rendiend! de d!s &!rmas: +a m%s as"rac"a Ke+ es"ad! en $enera+ +a ca"e$!r'a#re&erida en +a academia - +a m%s c!ncre"a de+ Kes"ad! ca#i"a+is"a ! &e(da+ ! esc+a*is"a Q(ede&ini"i*amen"e s+! es #!si+e c!nceir den"r! de+ en"ramad! "!"a+i)ad! de re+aci!nes s!cia+es de#r!d(ccin es#ec'&icas en (n m!men"! dad! - +as c!nc!mi"an"es re+aci!nes #!+'"icas e ide!+$icas/E5is"en -a +!s in"en"!s de es"(di!s ri$(r!s!s Q(e (scan res"a+ecer - resca"ar e+ sen"id! *erdader! - +area+ e*!+(cin de+ #ensamien"! #!+'"ic! mar5is"a/

    De ,ec,! a #ar"ir de +!s a!s sesen"as c!m! #r!d(c"! de +a crisis de+ es"a+inism! - e+ #rinci#i! de+ &in de+a $(erra &r'a se inici (n #eri!d! en Q(e e+ c!n"r!+ m!n!+'"ic! de +!s #ar"id!s c!m(nis"as c!men) a

    87D"a!" !Gala @ !%o igii%a>ivo @! d!#@!>"a la !+i>!%ia d! >al @idad a"a !l #i#o )a"+. El !%o ! @! !(8( @ !di>o" l! "o@o la @bli%a%i= d! @ ob"a. El "i#!" >o#o %o""!od!"a a @ "i#!"o >"abao ob"! lalib!">ad d! "!a $ !l "obo d! l!Ga !%"i>o ! (840. a"a )a"+ o aba ada d! @! av!"goJa"! ! @ "i#!"o!%"i>o. El "o$!%>o d! @bli%a%i= abo">= o" %@la d! la %!@"a. 5!" H. D"a!", ), ./0+. ('0.88). 2@b!l a@>a %=#o ! !l la d!ii>ivo d! la E%oo#aF d! (89, !l Lib"oF %oag"ado a la ol>i%a, >i>@lado El!>adoF idi%aba %o %la"idad #!"idiaa %@&l !"a la o"#a %!l@la"F ol>i%a !%ogida. )a"+ !!@" d@ oli>i@!F, !E.)123/(& (0 &)./40(&+. 7.89Dai!l B!aKd, M!"$ #%/10(3,(&0/5+. 07.

    46

  • 8/10/2019 El Escandalo del Estado

    47/187

    a$rie"arse - c!nsec(en"emen"e s(r$ier!n m!*imien"!s mar5is"as inde#endien"es - se &!r"a+ecier!n +!ssec"!res de !#!sicin a+ es"a+inism! Q(e se ,a'an man"enid! mar$inad!s de+ #r!ces! #!+'"ic! ein"e+ec"(a+ de +a i)Q(ierda en "!d! e+ m(nd!/ KE+ dec+inar de am!s c!n"r!+es e+ es"a+inis"a en +a UR33 -e+ macar"is"a en Es"ad!s Unid!s #(es"!s a+ #ensamien"! mar5is"a #ermi"i e+ &+!recimien"! de (na "e!r'amar5is"a !cciden"a+ en (na 4#!ca de crecien"e #ar"ici#acin de+ Es"ad! - crecien"e #ar"ici#acin e+ec"!ra+#!r +!s #ar"id!s #!+'"ic!s de i)Q(ierda #ar"ici#acin #!+'"ica Q(e se ,a'a s(s#endid! #!r e+ s(r$imien"!de+ &ascism! - +a se$(nda $(erra m(ndia+/@0

    A +! +ar$! de es"e "e5"! ,em!s -a ci"ad! a+$(n!s es"(di!s n!"a+es de +a #!+'"ica mar5is"a - m%s ade+an"ea#arecer%n !"r!s Q(e &(er!n escri"!s #recisamen"e d(ran"e e+ #eri!d! de es"e des,ie+!/ 3in emar$! de+a #+4-ade de "a+en"!s!s a("!res Q(e ,an e+a!rad! - enriQ(ecid! +a c!nce#cin mar5is"a de+ es"ad!Q(erem!s des"acar +a !ra de (n! +a de a+ Dra#er c(-a ma$is"ra+ - c!m#+e"'sima >arl MarxXs ?!eor( ofReolutionen s(s c(a"r! $r(es!s "!m!s Q(e aarcan m%s de d!s mi+ #%$inas es e+ "es"im!ni! ,as"a ,!-m%s +!$rad! de es"a rec(#eracin de K+a "e!r'a #!+'"ica +a "e!r'a de +a re*!+(cin de Mar5 - En$e+s/ 3ec!+!ca c!m! (na a("4n"ica m!!nera +i"eraria Q(e des#+ie$a (na *as"a +a!r de er(dicin rea+i)ada c!n (nri$!r Q(e sin emar$! n! carece de amenidad/ En s(s c(a"r! *!+Smenes se da (na #!rmen!ri)adare+acin de +!s desarr!++!s de +as ideas - re+aci!nes de Mar5 - En$e+s s!re e+ es"ad! +a (r!cracia +asc+ases s!cia+es +a dic"ad(ra de+ #r!+e"ariad! - +!s s!cia+ism!s n! mar5is"as in*es"i$ad!s en e+ c!n"e5"!s!cia+ ide!+$ic! - #!+'"ic! en (na #a+ara ,is"ric! en Q(e se dier!n/ @?3( min(ci!sa in*es"i$acin de+#ensamien"! #!+'"ic! de Mar5 es (na ase indis#ensa+e #ara +a rea+ a#reciacin de+ *as"! es#aci!

    "eric! de s( !ra Q(e es"% dedicad! a+ es"ad!/En +!s S+"im!s a!s en M45ic! se ,an #r!d(cid! "ami4n es"(di!s acad4mic!s de (n ri$!r - *i$!rin"e+ec"(a+es Q(e m(es"ran e+ a+"! ni*e+ a Q(e ,a ++e$ad! (n nSc+e! de in*es"i$ad!res s!cia+es/@2

    Es"as in*es"i$aci!nes #ermi"en em#render +a "area de rea+i)ar +a di&'ci+ s'n"esis de +! Q(e se en"iende #!res"ad! en +a "e!r'a mar5is"a c+%sica - +a de s(s s(ces!res/ C!m! -a +! diim!s en +a in"r!d(ccin den"r!de "a+es s(ces!res n! #!dem!s c!nsiderar c!m! ,ereder!s +e$'"im!s a +as *er"ien"es de+ Kmar5ism!(r!cr%"ic! "an"! s!cia+demcra"a c!m! es"a+inis"a Q(e +! *!+*ier!n ide!+!$'a es"a"a+ - #ar"idaria ,as"a,acer+! irrec!n!ci+e/ Es en +a +'nea de+ Kmar5ism! re*!+(ci!nari! en +a Q(e c!nsideram!s Q(e sec!n"inSa - enriQ(ece e+ +e$ad! de +!s c+%sic!s: R!sa L(5em(r$! Lenin Tr!"s- L(%cs an"es de s(es"a+ini)acin Gramsci 6enamin Mari%"e$(i Mande+ en"re +!s m%s des"acad!s/

    PERIODI6ACIN Y SISTEMATI6ACIN: LA DIFCIL SNTESIS

    E+ m4"!d! de Mar5 es e+ an"'#!da de+ #!si"i*is"a/@8De ,ec,! A($(s"e C!m"e &(nda +a sociolog$a"4rmin!de s( in*encin #ara c!n"ra#!ner +a c!di&icacin #!si"i*is"a de +a s!ciedad a +a &i+!s!&'a #!+'"ica c+%sicaen es#ecia+ a+emana - a +a n! men!s c+%sica ec!n!m'a #!+'"ica in$+esa amas #r!&(ndamen"eenrai)adas en e+ #ensamien"! s!cia+ dia+4c"ic! *inc(+ad! a +!s #r!ces!s re*!+(ci!nari!s de+ si$+! XIII -XIX/ Era (na res#(es"a ide!+$ica - acad4mica de +a (r$(es'a a+ desa&'! de +a K!"ra cienciac!n"es"a"aria - ree+de/

    Para Mar5 +! &(ndamen"a+ era a#re,ender +!s procesos m%s Q(e c+asi&icar+!s/ La !#eracin de

    90)a">i Ca"o$, E# E&0!7) * #! 0()"8! ,)#80/.!, . 63.91H!#o %i>ado ! va"ia o%aio! !l "i#!" >o#o d! !>a ob"a. Lo o>"o >"! vol#!! ig@al#!>! @>a%ioo @!>"a>a ob"! la %la! o%ial!, la di%>ad@"a d!l "ol!>a"iado ! la >!o"a d! )a"+ $ la o>"a do%>"ia o%iali>a d! @>i!#o, o a">! d!l "!a%i#i!>o d! la >!o"a d!l !>ado #a"+i>a @! ! dio a ial! d! lo aGo %i%@!>a $ la

    ig@i!>! >"! d*%ada ! >odo !l #@do. S@ >>@lo o vol II, T'( P)#/0/.& )5 S)./!# C#!&&(&M vol III T'( D/.0!0)"&'/,)5 0'( P")#(0!"/!0+ vol. I5 C"/0/9( )5 O0'(" S)./!#/&3&La >"ad@%%i= al !aGol d! !>a ob"a ! @a i#o">a>! >a"!a!di!>! d! la i>!l!%>@alidad #a"+i>a d! A#*"i%a La>ia. Ha>a o$ =lo ! a >"ad@%ido do %a>@lo d!l "i#!" >o#o,lo %o""!odi!>! a @ >"a>a#i!>o d!l boaa">i#o. 5*a! C"80/.!& 7( #! (.)1)38! ,)#80/.!Edi%i= la>ioa#!"i%aa,#. 04-0.92Coo%!#o lo >"abao d! L@%io !"ado Oliv!" Co>illa $ 2ia 2o@+ 2a#"!J. D!l "i#!"o ! @ E&07/) ."80/.) 7(L!& .)1.(,./)1(& &);"( (# E&0!7) .!,/0!#/&0! (1 F"/(7"/.' E1!i d! do%>o"ado ! o%iologa, $ d! la!g@da M!"$ * (# ,");#(3! 7(# E&0!7) =>@->+>!i d! #a!>"a ! la #i#a !!%ialidad..93)a"+ ... ! o@o a la a>i%@ada %o%!%i= oi>ivi>a d! la %i!%ia %o#o %laii%a%i= $ d!ii%i=, $ a la v!J o">a>o a la !a"a%i= $ $@+>aoi%i= @! "!aliJ= H@#! !>"! ai"#a%io! &%>i%a $ @i%io #o"al!. o" %oig@i!>!)a"+ ! o@o a la !a"a%i= $ $@+>aoi%i= d! %i!%ia $ ol>i%aF. LaP"!%! ;"ad!", ! @ i>"od@%%i= a L)& !,10(&(01)#2

  • 8/10/2019 El Escandalo del Estado

    48/187

    #eri!di)acin es m(- a#reciada en +a academia #er! se di&ic(+"a en e+ cas! de (n #ensamien"! #ara e+c(a+ +a e5#eriencia #!+'"ica es +a &(en"e enriQ(eced!ra de +a re&+e5in cien"'&ica - 4s"a n! "iene ra)n deser sin s( *'nc(+! c!n +a #r%c"ica s!cia+ #!+'"ica ide!+$ica c(+"(ra+ e"c4"era/ P!r es! +a "area de#eri!di)ar - sin"e"i)ar +a "ra-ec"!ria de s( #ensamien"! s!re e+ es"ad! se en&ren"a a !s"%c(+!s nada&%ci+es/

    La ins"i"(cin es"a"a+ es (n #r!ces! s!cia+ mS+"i#+e @Q(e se c!+!ca den"r! de+ c!n(n"! - de +a din%mica

    de +a s!ciedad/ E+ m4"!d! Q(e e+ mar5ism! a#+ica #ara e+ an%+isis de "!das +as en"idades s!cia+es es e+cr'"ic! $en4"ic!;e*!+("i*! ma"eria+is"a - dia+4c"ic!/@+ );"! 9( &(!#! (# ,!"0) 7(# 3!"$/&3)+M!"$ ,"(,!"!;! #! "(7!../21 7( 1 #/;") &);"( (# (&0!7) 3)7("1)+ .*) &)","(17(10( io+ )# I ,, >->97Ka- an"r!#+!$!s Q(e c!nsiderar!n Q(e e+ es"ad! - +a s!ciedad siem#re ,a'an e5is"id! (nid!s es decir Q(e n! ,a- s!ciedad(ena sin es"ad!/ Per! en e+ si$+! XIX c!men) a $es"arse +a c!rrien"e Q(e man"en'a Q(e en +a An"i$edad ,(ier!n s!ciedades sines"ad!/ L/ rader 3ormation of t!e State+#/

  • 8/10/2019 El Escandalo del Estado

    49/187

    nacimien"! a "!da (na rama de+ #ensamien"! s!cia+ +a Kciencia #!+'"ica #r!#iamen"e dic,a/@@

    Per! e+ ,ec,! de Q(e En$e+s c!nsider en s( +ir! Q(e e+ s(r$imien"! de+ es"ad! en +a s!ciedad ,e+4nicase di! c!n e+ s(r$imien"! de+ m!d! de #r!d(ccin esc+a*is"a sin "!mar en c!nsideracin +asin*es"i$aci!nes "an"! de Mar5 c!m! de 4+ mism! s!re e+ m!d! de #r!d(ccin asi%"ic! Q(e indicaanQ(e 4s"e era c!nsidera+emen"e m%s arcaic! Q(e e+ an"eri!r si$ni&ic Q(e d(ran"e casi (n si$+! deid!"an"! a+ in"er4s de+ierad! de "eric!s c!m! P+ean!* - a("s- de &!rar (na d!c"rina mar5is"a

    c,a"amen"e e"a#is"a en +a Q(e s+! ca'an "res m!d!s de #r!d(ccin (ni*ersa+es c!m! #!r +a carenciamisma de e*idencias arQ(e!+$icas e"n!+$icas - an"r!#!+$icas en +a #r%c"ica aca im#!ni4nd!se +amenci!nada c!nce#cin Ke"a#is"a/

    A #ar"ir de +!s es"(di!s de +!s 7uadernos etnol%gicos+#(+icad!s en +!s a!s sesen"as se red!+ +acr'"ica a ese Ke"a#ism! a+ Q(e "an"! e+ d!$ma"ism! s!cia+demcra"a c!m! es"a+inis"a se ,a'an a&errad!d(ran"e (n si$+!/ Par"iend! de+ es"(di! de +!s 7uadernos - de s(s #r!#ias in*es"i$aci!nes La^rencerader ,a rec!ns"r(id! ,is"rica - "ericamen"e +a a#aricin de+ es"ad! en +as an"i$(as s!ciedades de+++amad! m!d! de #r!d(ccin Kasi%"ic! Q(e en rea+idad se di! en +as c!m(nidades #rimi"i*as en &!rmainde#endien"e - en "iem#!s dis"in"!s en E(rasia 9&rica - Am4rica/ KEn e+ m!d! asi%"ic! de #r!d(ccinn! e5is"'a #r!#iedad #ri*ada de +a "ierra - si e5is"i &(e en can"idades insi$ni&ican"es/ La a+dea era +a(nidad de #r!d(ccin - de c!ns(m! era +a res#!nsa+e de #r!*eer e+ e5ceden"e s!cia+ #ara e+s!s"enimien"! de +a c+ase d!minan"e - de+ Es"ad!/?00A #esar de +a sim#+icidad s!cia+ de es"as a+deas#rimi"i*as c!m(nidades de *ecin!s ! &ami+iares ! c!m(nidades de am!s "i#!s c!minadas Q(e *i*'an

    !r$ani)adas en c+anes ! &!rmas de a$r(#amien"! #arecidas es"%n -a marcadas #!r e+ se++! de +a!#resin - +a e5#+!"acin/

    E+ m!narca - +a c+ase d!minan"e en +a an"i$(a Asia en #ar"e de 9&rica en e+ PerS - enMes!am4rica eran a+ mism! "iem#! a$en"es s!cia+es #S+ic!s - #ri*ad!s n! di&erenciad!s ens(s #ers!nas e+ $!iern! era +! mism! re+i$i!s! Q(e sec(+ar - e+ e5ceden"e s!cia+ de+ Q(ede#end'an s(s *idas se rec!+ec"aa en &!rma indi*isa de (na ren"a;im#(es"a sec(+ar -re+i$i!sa/?0?

    >a desde es!s "iem#!s e+ Kdes#!"ism! es de"erminan"e en e+ &(nci!namien"! es"a"a+/ 3( a#arienciac!m! e5#resin de +!s Kin"ereses $enera+es en rea+idad a*a+ de K+as c!ndici!nes s!cia+es Q(e $aran"i)an+!s in"ereses de +a es"r(c"(ra c+asis"a e5#+!"ad!ra en s( c!n(n"! Dra#er ,acen de+ es"ad! (nac!m(nidad Q(e n! es "a+ #!r es"ar di*idida c!n"ra#(es"a - des$arrada en s(s en"raas mismas #!r K+a+(c,a #r%c"ica de es"!s in"ereses #ar"ic(+ares Q(e c!ns"an"emen"e - de (n m!d! rea+ se en&ren"an a +!s

    in"ereses c!m(nes ! Q(e i+(s!riamen"e se creen "a+es/?02

    E+ es"ad! c!m! K+a c!m(nidad i+(s!riaima$inaria e+ re*4s de s( des#"ic! - enaenan"e car%c"er rea+ (na e5#resin de+ an,e+! ,(man! dec!n*i*encia - s!+idaridad/?08

    Las n(e*as in*es"i$aci!nes arQ(e!+$icas e"n!+$icas - an"r!#!+$icas s!re e+ !ri$en de+ es"ad! n!#!r "ra"arse de as(n"!s de ,ace mi+eni!s dean de es"ar de"erminadas #!r +as +(c,as #!+'"icas eide!+$icas Q(e ,an de&inid! e+ des"in! de+ mar5ism!/ E+ m!d! de #r!d(ccin asi%"ic! se c!n*ir"i en (n"aS d(ran"e e+ #eri!d! es"a+inis"a era (na re&erencia demasiad! e5#+'ci"a de +!s &(ndamen"!sdes#"ic!s - a"rasad!s de +a #r!#ia (r!cracia s!*i4"ica/ ?0 De es"a manera +e "!c a +as c!rrien"es

    99KEn #ar"e +a ciencia #!+'"ica #(d! s(r$ir c!m! (na disci#+ina se#arada de +as !"ras ciencias s!cia+es deid! a+ im#ac"! Q(e Mar5+e ,a'a dad! a +a idea de +a di&erencia en"re es"ad! - s!ciedad (na idea *ir"(a+men"e ina(di"a an"es de 4+ as' dice en (n! de s(sar"'c(+!s c!rres#!ndien"es a +a #!+'"ica +a ;nternational Enc(clopedia of t!e Social SciencesO apud+/ Dra#er op. cit.+#/ 28=/100L/ rader Kis"!ria - si$ni&icad! de+ m!d! asi%"ic! de #r!d(ccin en Uni*ersidad Ier!americana c!m#/ ,istoria+ antropolog$a( pol$tica. ,omenaLea \ngel Palerm+#/ ?/101Id!#.102C/ Mar5 La ide!+!$'a a+emana #/ 8

  • 8/10/2019 El Escandalo del Estado

    50/187

    mar5is"as disiden"es de+ es"a+inism! +a "area de desarr!++ar +a &ec(ndidad e5"ra!rdinaria de esac!nce#cin mar5is"a/ C!rres#!ndi a+ ,is"!riad!r mar5is"a a+em%n ar+ Ji""&!$e+ e+ m4ri"! de #!ner +!scimien"!s de+ desarr!++! - #r!&(ndi)acin de +a "e!r'a de+ m!d! de #r!d(ccin asi%"ic! en es"e si$+!/?0 n! a +a in*ersac!m! #re"ende (na *isin red(cci!nis"a de +a c!nce#cin mar5is"a de+ es"ad!/ As' n! es s( #a#e+ deins"r(men"! c+a*e de +a c+ase d!minan"e +! Q(e de"ermina s( &(nci!namien"! sin! Q(e a+ *e+ar - #r!"e$ere+ statu-#uose c!n*ier"e #!r necesidad en e+ #rinci#a+ &ac"!r de de&ensa de +!s in"ereses d!minan"es/

    Es es"a dia+4c"ica en"re (na ins"i"(cin s!cia+ c!n (n $rad! de a("!n!m'a m(- $rande Q(e sin emar$!es +a me!r - m%s acaada e5#resin de+ c!n(n"! s!cia+ +a Q(e e5#+ica en cada m!men"! de +a din%micade +a +(c,a de c+ases +!s cami!s - e+ &(nci!namien"! de+ mism! es"ad!/ Den"r! de es"e es#aci!am#+'sim! se m(e*e K(na "e!r'a $enera+ mar5is"a de+ es"ad! +a c(a+ en s( c!ncrecin ,is"rica *aas(miend! e5#resi!nes #ar"ic(+ares Q(e ,acen s(r$ir c!nsec(en"emen"e +as di*ersas "e!r'as es#ec'&icasde +!s di&eren"es es"ad!s/ La "ra-ec"!ria ,is"rica es"a"a+ se ,a des#+e$ad! d(ran"e mi+eni!s a +! +ar$! dedi*ers!s m!d!s de #r!d(ccin de +!s c(a+es adQ(iere s( car%c"er dis"in"i*!/ as"a ++e$ar a +a ac"(a+idad

    en Q(e e+ m!d! de #r!d(ccin ca#i"a+is"a en s( e"a#a im#eria+is"a "ard'a ,a m!+dead! a "!d!s +!ses"ad!s de+ #+ane"a s(!rdinand! a s(s !e"i*!s "an"! a +!s resai!s #reca#i"a+is"as "!da*'a e5is"en"esc!m! resis"iend! - #r!m!*iend! +a res"a(racin ca#i"a+is"a en +!s es"ad!s #!sca#i"a+is"as/

    P!r es! K+a "e!r'a $enera+ mar5is"a de+ es"ad! a+ Q(edar es"a+ecida en ese inmens! es#aci! s!cia+ e,is"ric! #arece #erderse en 4+ #arece ine5is"en"e/ Cier"amen"e +as +e-es de s( m!*imien"! des#+e$ad!en esa inmensidad deer%n re&+earse en in&inidad de si"(aci!nes/ Cier"amen"e Q(e +a *ariai+idad de +asK+e-es #!+'"icas es"% m(- +e!s de +a n!rma"i*idad rei"era"i*a Q(e adQ(ieren +as K+e-es ec!nmicas +asde +a ciencia s!cia+ Kd(ra/ Per! esas +e-es #!+'"icas s' e5is"en des"i+%nd!se "ras +a in&ini"(d desi"(aci!nes de+ ac!n"ecer s!cia+/ La ,is"!ria (ni*ersa+ es e+ #r!d(c"! de+ Q(e,acer c!"idian! ca"ic! -!e"i*! de mi++!nes de seres ,(man!s - s+! #(ede e5#resar Ks( c(rs! $enera+ de desarr!++! de esamanera/

    Desde +(e$! ser'a m(- cm!d! ,acer +a ,is"!ria si +a +(c,a se #(diese em#render s+! en

    c!ndici!nes in&a+i+emen"e &a*!ra+es/ De !"ra #ar"e +a ,is"!ria "endr'a (n car%c"er m(- m's"ic!si +as cas(a+idades n! desem#easen nin$Sn #a#e+/ C!m! es na"(ra+ las casualidades formanparte del curso general de desarrollo ( son compensadas por otras casualidades/??=

    Las Kcas(a+idades s!n +a e5#resin de (na +e- de+ c(rs! de+ desarr!++! #!+'"ic!Y A s( *e) 4s"e n! esKm's"ic! "e+e!+$icamen"e de"erminad! #!r (na &(er)a e5"erna ,acia (n !e"i*! #rees"a+ecid!/ La+$ica #!+'"ica n! "iene nada Q(e *er c!n (na re+acin direc"a mec%nica en"re +as de"erminaci!nesec!nmicas - s(s c!nsec(encias s!cia+es en $enera+/ Tiene (na din%mica #r!#ia Q(e (s"i&ica - +e$i"ima acaa+idad +a e5is"encia de (na K"e!r'a $enera+ de+ es"ad!/

    Di*ers!s ana+is"as de +a ciencia #!+'"ica en Mar5 ,an !ser*ad! es"a c(a+idad Q(e desa&'a +as cr'"icas Q(e+e diri$en "an"! +!s Q(e +! ac(san de de"erminis"a ec!nmic! c!m! +!s Q(e +! c!nsideran (n &an%"ic! Q(es(!rdina a (n !e"i*! s(#ra,is"ric! +a s!ciedad c!m(nis"a "!das s(s acci!nes/ 3in emar$! Mar5&(e m(- claroa+ rec,a)ar c(a+Q(ier Kd!$ma"ism! s!re e+ &("(r! - En$e+s c!n m%s c!n"(ndencia a&irm:

    V///W _la !istoria no !ace nada+ no posee enormes ri#ue5as ( no li'ra ningn com'ate` Es#!r e+ c!n"rari!e+ ,!mre e+ ,!mre rea+ - *i*ien"e Q(ien ,ace "!d! es! #!see esas riQ(e)as - +ira +!s c!ma"es V///W +a,is"!ria n! es sin! +a ac"i*idad de+ ,!mre Q(e #ersi$(e s(s #r!#i!s !e"i*!s/??B

    116As' +! de&ini An"!ni! Gramsci en #+en! ascens! de+ m!*imien"! !rer! i"a+ian! en (n ar"'c(+! #(+icad! en UKrdine Nuoo+2 deener! de ?@2? en Escritos pol$ticos /:- /GG)+#/ ?8=/117C/ Mar5 KCar"a de Mar5 a ($e+mann ?= de ari+ de ?B=? en C/ Mar5 - 1/ En$e+s K'ras escogidas+"/ II #/

  • 8/10/2019 El Escandalo del Estado

    55/187

    A di&erencia - en c!n"ra de +! Q(e sea+an P!##er - !+a!^s- Mar5 rec,a)a K+a ,is"!ria c!m! &e"ic,e- se s(mer$e #!r en"er! en +a ac"i*idad ,(mana +a #!+'"ica #ara (scar a++' +as res#(es"as de +!seni$mas/ KEs di&'ci+ enc!n"rar (n rec,a)! m%s &irme de +a re#resen"acin &e"ic,is"a de +a is"!ria/ Lais"!ria Q(e Z,ace[ a+$! es "!da*'a +a ,is"!ria sa$rada des"inada a ac"(ar en +($ar de +!s ,!mres - as(s es#a+das/ Una ,is"!ria &i+!s&ica - es#ec(+a"i*a/ Una ,is"!ria de ide!+!$'as/ La ,is"!ria #r!&ana n!"iene &ines #r!#i!s/??@

    P!r eem#+! c(and! Rene Ha*a+e"a a&irma Q(e n! se #(ede enc!n"rar (na "e!r'a $enera+ de+ es"ad! enMar5 +! ,ace #recisamen"e c!n"ras"and! +a di&erencia de K+a rei"erai+idad carac"er's"ica de +a din%micaec!nmica ca#i"a+is"a c!n e+ rein! de +a K$enera+idad in&ini"a de +a #!+'"ica/ (s"amen"e a#reciada +adi&erencia sea+a a c!n"in(acin Q(e en +a escena en Q(e K#rima +a #!+'"ica n! es"am!s an"e +e-es sin!an"e Ksi"(aci!nes/?20Per! esas Ksi"(aci!nes esc!nden - e5#resan a+ mism! "iem#! rea+idades !e"i*asm%s #r!&(ndas Q(e se des#+ie$an en +!s aism!s de +a ec!n!m'a - +a s!ciedad en s( c!n(n"! e5i$iend!+a sa"is&accin de s(s necesidades e im#ac"and! a "!d! e+ "eid! s!cia+ desde +as es"r(c"(ras s!cia+esm%s am#+ias +a &ami+ia +as naci!nes ,as"a e+ "em#eramen"! *ariad'sim! - *ariai+'sim! de +!s#ers!naes Q(e #r!"a$!ni)an c!ncre"amen"e +!s dramas #!+'"ic!s/

    Mar5 desc!ns"r(-e +a n!cin de +a is"!ria (ni*ersa+/ Cada #resen"e !&rece (na #+(ra+idad dedesarr!++!s #!si+es/ Per! "!d!s es!s #!si+es n! "ienen e+ mism! 'ndice de n!rma+idad/// E+c(rs! de +a ,is"!ria n! si$(e #!r "an"! +a "ra)a Snica Q(e +e dar'a sen"id!/ Es"a++a en ramas -i&(rcaci!nes Q(e rec!mien)an incesan"emen"e/ Cada #(n"! de i&(rcacin cr'"ic! #+an"ea s(s

    #r!#ias #re$(n"as - e5i$e s(s #r!#ias res#(es"as/?2?

    La +ar$a "ra-ec"!ria ,is"rica de+ es"ad! se des#+ie$a as(miend! s(s "rans&!rmaci!nes/ E+ #!der #!+'"ic!encarnad! en e+ a#ara"! es"a"a+ se eri$e c!m! +a n(e*a deidad #r!&ana en #eri!d!s de n!rma+idad/ Es +a&e"ic,i)acin de+ es"ad! Q(e a#arece #ara+e+a a +as !"ras &e"ic,i)aci!nes s!cia+es/ Per! esa n!rma+idad enrea+idad es +a de+ eQ(i+iri! #recari! en"re +as di*ersas c+ases/

    E+ a#ara"! re#resi*! m%s !*i! - en cier"!s m!men"!s encarnacin #!r e5ce+encia de +as &(nci!neses"a"a+es en +a medida en Q(e 4s"as se ,an ,ec,! m%s s!&is"icadas ,a id! re"r!cediend! ,acia (n #+an!men!s *isi+e/ !- +as &(nci!nes de+ es"ad! c!m! re$imen"ad!r #!+'"ic! de !rdenad!r ide!+$ic! de +as!ciedad ,an "!mad! #reeminencia s!re +as re#resi*as sin Q(e 4s"as #!r s(#(es"! ,a-andesa#arecid! - deen de ser en m!men"!s cr'"ic!s +as &(ndamen"a+es de+ Q(e,acer es"a"a+/?22

    E+ es"ad! en +a s!ciedad ca#i"a+is"a dee ac+ima"arse a+ "!re++in! de +as "rans&!rmaci!nes Q(e s!ncarac"er's"icas de+ r4$imen de #r!d(ccin ca#i"a+is"a e+ m%s din%mic! #er! a+ mism! "iem#! e+ m%sca"ic! de "!da +a ,is"!ria/ C(and! +a +(c,a de c+ases ,ace er(#cin e+ K&(nci!namien"! n!rma+ de+es"ad! dea e+ +($ar a s( #a#e+ mi+enari! de de&ens!r !r$ani)ad!r c!n"r!+ad!r - eec("!r &(ndamen"a+ de+statu-#uo.3!n +!s m!men"!s en +!s c(a+es +!s $!ernan"es an(ncian e+ (s! - +a a#+icacin de K"!da +a&(er)a de+ es"ad! de derec,! e(&emism! +e$endari! #ara desi$nar +a #(es"a en m!*imien"! de+ a#ara"!c!erci"i*! - de re#resin #(ra - sim#+e/ La "e!r'a $enera+ de+ es"ad! en Mar5 es +a encar$ada en"!ncesde dar +as e5#+icaci!nes - (scar +as !#!r"(nidades #ara rea+i)ar +a ac"i*idad re*!+(ci!naria/?28

    De es"a &!rma c!n e+ mar5ism! s(r$e +a #rimera c!n*!ca"!ria c!nscien"e - de+ieradamen"e diri$ida adestruire+ es"ad! c+asis"a ac"(a+ - a ins"a(rar !"r! Q(e "iene c!m! !e"i*! #rinci#a+ e5"in$(irse (nes"ad! Q(e desde s( s(r$imien"! deer% c!men)ar a dear de ser es"ad!/ L!s s(ces!res de Mar5c!n"in(ar!n - enriQ(ecier!n es"a ,erencia ++enand! de c!n"enid! es"ra"4$ic! e+ "iem#! #!+'"ic! #+en! de#!sii+idades desc(ier"! c!n s( m4"!d!/ Lenin c!n El estado ( la reoluci%n c(-a #rinci#a+ c(a+idad es

    119Danie+ 6ensabd Marx lXintempestif+#/ 20/120Rene Ha*a+e"a KE+ Es"ad! en Am4rica La"ina en Ensa(os. Econom$a+ pol$tica e !istoria+nSm/ ? ?@B #/ 2/121Danie+ 6ensabd op. cit.+##/ B;

  • 8/10/2019 El Escandalo del Estado

    56/187

    +a de ,aer ser*id! c!m! #+a"a&!rma #r!$ram%"ica de +a #rimera re*!+(cin s!cia+is"a *ic"!ri!sa/ Des#(4sde Lenin ,(ier!n !"ras a#!r"aci!nes de n!"a+es mar5is"as re*!+(ci!nari!s Q(e #r!&(ndi)ar!n s!re +ac(es"in: Gramsci - L(%cs en"re +!s m%s des"acad!s/ Per! +e "!c a Len Tr!"s- #ar"ic(+armen"eana+i)ar n!"a+emen"e en e+ +ir! Q(e re#resen" (na s(er"e de "es"amen"!: a reoluci%n traicionada)++as ra)!nes Q(e im#idier!n +a rea+i)acin *ic"!ri!sa de+ !e"i*! de +a re*!+(cin s!cia+is"a r(sa de !c"(rede ?@?= - en cami! #r!*!car!n +a ,i#er"r!&ia de+ #!der (r!cr%"ic! s!*i4"ic! Q(e c!nd(! a +ac!n"rarre*!+(cin es"a+inis"a - &ina+men"e a +a desin"e$racin de +a Unin 3!*i4"ica en ?@@?/

    E+ mar5ism! d!" as' a s(s c!n"in(ad!res re*!+(ci!nari!s !+c,e*iQ(es r(s!s c!n +!s ins"r(men"!s"eric!;#r%c"ic!s #ara encae)ar (na re*!+(cin Q(e des"r(- e+ an"i$(! es"ad! )aris"a - eri$i e+ n(e*!es"ad! s!*i4"ic! c!n (na *!cacin re*!+(ci!naria in"ernaci!na+/ (iera sid! m(- di&'ci+ #ara +!sdiri$en"es !+c,e*iQ(es *ic"!ri!s!s de ?@?= rea+i)ar esa ,a)aa c!m! im#!si+e "ami4n #ara LenTr!"s- - s(s c!m#aer!s en"ender - +(c,ar c!n"ra +a s(si$(ien"e (r!cra"i)acin de +a UR33 sin +ae5is"encia de (na K"e!r'a mar5is"a de+ es"ad!/ P!r e++! an"es de c!n"in(ar e5#!niend! +asde"erminaci!nes - re+aci!nes de es"a "e!r'a #!+'"ica se im#!ne (n a+"! #ara re&+e5i!nar s!re e+ car%c"eres#ec'&ic! de +a "e!r'a $enera+ de +a Q(e e++a s(r$e "e!r'a Q(e ,a re*!+(ci!nad! a +a ciencia s!cia+ a+mism! "iem#! Q(e ,a $(iad! a+$(nas de +as "rans&!rmaci!nes re*!+(ci!narias m%s #r!&(ndas de+ si$+!XX/

    56

  • 8/10/2019 El Escandalo del Estado

    57/187

    LA OTRA CIENCIA:

    EL DE6ATE DE MARX EN LA ACADEMIA

    El capitales (na !ra esencia+men"e s(*ersi*a/N! "an"! #!rQ(e c!nd(cir'a

    a "ra*4s de +a !e"i*idad cien"'&ica

    a +a c!nsec(encia necesaria de +a re*!+(cin

    sin! #!rQ(e inc+(-e sin &!rm(+ar+! m(c,!

    (n m!d! de #ensar "eric!

    Q(e desQ(icia +a idea misma de ciencia/

    Ma(rice 6+anc,!"/

    FILOSOFA Y CIENCIA POLTICA

    La Kciencia #!+'"ica es +a ,eredera en "ercera $eneracin de +a &i+!s!&'a #!+'"ica c+%sica/ En +!s casi ciena!s Q(e "ransc(rrier!n en"re +a m(er"e de 4s"a - e+ nacimien"! de +a #rimera +a cr'"ica ina($(rada #!r+!s s(ces!res direc"!s de e$e+ +!s *enes ,e$(e+ian!s c!n Mar5 c!ns#ic(amen"e des"acand! en"ree++!s +!$rar!n a("!n!mi)ar +a #r%c"ica #!+'"ica de s( ma"ri) &i+!s&ica/ La di*ini)acin de+ es"ad!c(+minacin a#!"e"ica de+ sis"ema de e$e+ es #r!&anada #!r +a cr'"ica de 1e(erac, - de Mar5/ La3ilosof$a+ del derec!oes aada de s( #edes"a+ en e+ Q(e reinaa s(#rema c!m! +a e5#resin m%s a+"ade +a "e!r'a &i+!s&ica - +a cr'"ica c!nQ(is"a e+ derec,! #ara Q(e se #resen"e en +a escena ,is"rica e+ ser,(man! c!"idian! e+ ,!mre;masa Q(e "errena+i)ar% +a #!+'"ica/

    C!n e++! +a &i+!s!&'a #ierde +a #!sii+idad de res#a+dar im%$enes s!ci!csmicas de+ m(nd! -s+! as' #(ede c!n*er"irse en cr'"ica radica+/ La &i+!s!&'a #r%c"ica a("!n!mi)ada se *e arras"radaa +!s &ren"es de +a $(erra ci*i+ e(r!#ea/ Desde en"!nces #(ede ,aer a+$! as' c!m! (na

    &i+!s!&'a re*!+(ci!naria ! reacci!naria/?2

    N! s+! de E(r!#a/ En e+ si$+! XX +a #ra5is a("!n!mi)ada re*!+(ci!naria "rans&!rmar% e+ ma#a#+ane"ari!/

    Per! +a escisin mar5is"a n! ser% +a Snica/ La &i+!s!&'a c(-a m(er"e an(nciaa Mar5 en s( a&%n dec!n*er"ir+a en c!nciencia "rans&!rmad!ra de +as masas c!nsi$(e n(e*! !5'$en! de (na (r$(es'a#resi!nada an"e +a !&ensi*a ide!+$ica de+ s!cia+ism!/ Cier"amen"e e+ #reci! es m(- a+"! s(desna"(ra+i)acin c!m#+e"a c!m! saer in"e$rad!r de +as ciencias #er! +a (ni*ersidad (r$(esa +e$aran"i)a s( c('c(+!/ La &i+!s!&'a #!+'"ica es *'c"ima c!m! "!das +as disci#+inas (ni*ersi"arias de +aes#ecia+i)acin "ecn!cr%"ica - as' nace +a Kciencia #!+'"ica/ Las $randes #an!r%micas de +a &i+!s!&'a de +a,is"!ria - +!s #r!-ec"!s #!+'"ic!s en Q(e e+ KEs"ad! c!n ma-Ssc(+a es e+ #rimer #r!"a$!nis"a de +amarc,a de +as ci*i+i)aci!nes s!n s(s"i"(id!s #!r +!s es"(di!s es"ad's"ic!s - +as enc(es"as s!re +!s#r!ces!s e+ec"!ra+es de+ es"ad! (r$(4s ++an! - sim#+e/ De +as #ers#ec"i*as $randi!sas de +a &i+!s!&'a#!+'"ica desde MaQ(ia*e+! ,as"a e$e+ en Q(e se *is+(mraa +a &!ra de n(e*!s es"ad!s - de (naci*i+i)acin s(#eri!r en +a Q(e emanara en a(ndancia +a mie+ de +a &e+icidad ,(mana se #asa en e+ si$+!XX a+ c!n(n"! de ins"r(men"!s - #r!cedimien"!s #r%c"ic!s #ara +a &!rmacin de (n a#ara"! c!nce#"(a+direc"! - em#'ric! des"inad! a &!rar +a +e$i"imacin acad4mica de +!s esta'lis!ments$(ernamen"a+es/La Kciencia #!+'"ica se in"e$ra c!m! !"ra disci#+ina m%s de a#!-! - dise! de c(rs!s enc(es"asm4"!d!s &!rma+is"as "esis K#!+'"icamen"e c!rrec"as Q(e sir*an a +!s c(adr!s ed(cad!s en +as(ni*ersidades - des"inad!s a c!n*er"irse en &(nci!nari!s de +as m%s di*ersas erarQ('as (r!cr%"icas/

    E+ im#ac"! de +a ree+in es"(dian"i+ a esca+a m(ndia+ de +as d4cadas de +!s a!s sesen"as - se"en"as

    124*Yrgen ,a'ermas+Per&i+es &i+!s&ic!;#!+'"ic!spp. /-2:.

    57

  • 8/10/2019 El Escandalo del Estado

    58/187

    +!$r camiar a+$! es"a si"(acin/ E+ mar5ism! &(e de re#en"e in"r!d(cid! den"r! de+ c(rric(+(m de +asciencias s!cia+es/ 3in emar$! c!n +as +$icas e5ce#ci!nes "ami4n en es"e cas! se #a$ar'a (n c!s"!/In"r!d(cid! en (na academia d!minada #!r +!s m4"!d!s #!si"i*is"as im#eran"es en +as (ni*ersidades de+!s #a'ses cen"ra+es en es#ecia+ +!s an$+!sa!nes s( e5#resin n! #!d'a dear de ser in&+(ida #!r eseamien"e/ Pr!+i&erar!n +!s es"(di!s m!n!$r%&ic!s m%s ! men!s c!rrec"!s #er! siem#re era di&'ci+enc!n"rar en e++!s (na e5#+icacin #r!&(nda Q(e a*an)ara m%s a++% de +a descri#cin de +!s e+emen"!sc!ns"i"("i*!s de +a K#!+'"ica mar5is"a/

    De ,ec,! s(r$ier!n *arian"es es"r(c"(ra+is"as de+ mar5ism! A+",(sser P!(+an")as c!nce#ci!nes de+es"ad! de +!s #a'ses de#endien"es en d!nde +!s ide+!$!s - #!+'"ic!s naci!na+is"as inc!r#!raan m(c,!sc!nce#"!s mar5is"as enriQ(e Card!s! - n(mer!s!s #ar"idari!s de +a "e!r'a de +a de#endencia inc+(s!#ene"rar!n c!rrien"es en +a *ida (ni*ersi"aria Q(e enriQ(ecier!n - #r!&(ndi)ar!n +a "e!r'a #!+'"ica de +!sc+%sic!s: e+ dea"e a+em%n s!re e+ Kderi*aci!nism! es"a"a+ +a in&+(encia de Gramsci en +a academia -!"ras di*ersas e5#resi!nes in"e+ec"(a+es *erdaderamen"e c!nsec(en"es c!n +as ideas de Mar5/ 3inemar$! #!r eem#+! en e+ cas! de Mar"'n Carn!- a("!r de (na c!rrec"a re+acin de +a "e!r'a #!+'"icade+ mar5ism! desde +!s c+%sic!s ,as"a s(s s(ces!res m%s recien"es en +as (ni*ersidadesn!r"eamericanas de +a d4cada de +!s a!s !c,en"as n! enc!n"ram!s en s( es"(di! (na *inc(+acin des(s an%+isis #!rmen!ri)ad!s c!n +!s &(ndamen"!s - #ers#ec"i*as m%s #r!&(ndas Q(e dis"in$(en e+disc(rs! mar5is"a s!re e+ es"ad! de +as dem%s "e!r'as #!+'"icas/?2a En$e+s +a,a'a n!"ad! - meridianamen"e ac+arad! c(and! se re&er'a en s( #r+!$! a+ "ercer +ir! de El capitala!"r! +ec"!r de Mar5 n! dia+4c"ic! c!m! E+s"er Q(ien:

    N! ,a said! c!m#render Q(e Mar5 d!nde 4+ cree Q(e de&ine se +imi"a a desarr!++ar c!sas

    e5is"en"es sin Q(e ,a-a Q(e (scar en 4+ de&inici!nes acaadas - #er&ec"as *a+ederas de (na*e) #ara "!das/ A++' d!nde +as c!sas - s(s m("(as re+aci!nes n! se c!ncien c!m! a+$! &i! e

    160C/ Mar5 1/ En$e+s K'ras escogidas "/ III ##/ 28;2161S/3)1 C#!"(, ;!$!iai#, )o!>a"i# ad >! C"ii o >! S>a>!,, >J>162Ka- (n #r!+ema #re+iminar acerca de+ Es"ad! V///W/e+ KEs"ad! n! es (na c!sa n! e5is"e c!m! "a+/ E+ "4rmin! Kes"ad! desi$na acier"! nSmer! de ins"i"(ci!nes #ar"ic(+ares Q(e en s( c!n(n"! c!ns"i"(-en s( rea+idad - eercen in&+(encias (nas en !"ras enca+idad de #ar"es de aQ(e++! a +! Q(e #!dem!s ++amar sis"ema de+ Es"ad!/ Ra+#, Mi+iand El Estado en la sociedad capitalista+#/

  • 8/10/2019 El Escandalo del Estado

    70/187

  • 8/10/2019 El Escandalo del Estado

    71/187

    ci*i+ en &!rmaci!nes s!cia+es Q(e "ienen c!m! ase +a #r!#iedad #ri*ada de +!s medi!s de #r!d(ccin:&!rmaci!nes esc+a*is"as &e(da+es - #!r s(#(es"! ca#i"a+is"as/ Qid. supra +a disc(sin s!re e+ +($ar de+c!nce#"! de+ des#!"ism! asi%"ic! en Mar5/

    A+*in G!(+dner es (n! de +!s "eric!s de +a s!ci!+!$'a mar5is"a ! mar5is"i)an"e Q(e sea+an Q(e e+c!nce#"! de+ m!d! de #r!d(ccin asi%"ic! en"raa (na K#arad!a en +a "e!r'a de+ es"ad! en Mar5:

    V///W +a "e!r'a de+ m!d! de #r!d(ccin asi%"ic! MPAre#resen"a (na an!ma+'a en +a "e!r'a de+es"ad! de Mar5/ E+ #aradi$ma #rimari! e5#(es"! #!r Mar5 $ En$e+s en e+ Manifiesto comunistaQ(e #+an"ea Q(e e+ es"ad! es e+ c!mi"4 eec("i*! de +a (r$(es'a se c!n"radice en e+ MPAend!nde e+ es"ad! n! es (na s(#eres"r(c"(ra sin! es c+a*e de +a !r$ani)acin - desarr!++! de +ain&raes"r(c"(ra/ E+ MPA c!n"radice +a res!nan"e dec+aracin de+ Manifiesto comunista V///W La#!+'"ica dea de ser +a criada de +a ec!n!m'a - se *(e+*e s( am! en e+ MPAen d!nde e+ $r(#!d!minan"e n! es (na c+ase carac"eri)ada #!r +a #r!#iedad #ri*ada de +!s medi!s de#r!d(ccin/? 6ONAPARTI3MO

    El estado+ #ue en apariencia se !alla'apor encima de la sociedad+ era en realidad

    el ms escandaloso de sus escndalos

    (+ al mismo tiempo+

    la matri5 de toda su putrefacci%n.

    Car+!s Mar5

    LAS CONTRADICCIONES DE LA BURGUESA

    La di*isin de+ in"er4s #S+ic! de+ #ar"ic(+ar +!s &e"ic,ism!s de+ #!der - +a mercanc'a +a necesidad deeercer +a c!ercin en medi! de +a "!+erancia ace#"ada #ara +as c+ases d!minadas en &in +a e5i$encia Q(e+e im#!ne a "!da c+ase d!minan"e +a #reser*acin de+ eQ(i+iri! de +as c!ndici!nes $enera+es de+ c!n(n"!de +a s!ciedad ,acen Q(e +as "areas #!+'"icas de +a (r$(es'a sean (n! de +!s #r!ces!s s!cia+es m%sc!n&+ic"i*!s - c!n"radic"!ri!s en +a ,is"!ria de +!s m!d!s de #r!d(ccin/

    La d!minacin de +a (r$(es'a se &(ndamen"a en +a es&era de +a ec!n!m'a/ Es"! n! si$ni&ica ni m(c,!men!s Q(e #ara e++a sea men!s im#!r"an"e e+ d!mini! #!+'"ic!/ A+ c!n"rari!/ La c(+minacin de +ad!minacin ec!nmica de +!s ca#i"a+is"as se da en +a rem!de+acin - a#r!#iacin de+ es"ad! #!r #ar"e des(s re#resen"an"es sean 4s"!s miemr!s direc"!s de dic,a c+ase ! $r(#!s #r!*enien"es de !"ras c+asesQ(e ace#"an ser*ir a s(s in"ereses a(r$(es%nd!se de #as! en e+ "ra-ec"!/

    C!m! ,em!s dic,! e+ es"ad! as' desem#ea (n #a#e+ c+a*e #ara $aran"i)ar +as c!ndici!nes Q(e#ermi"en +a re#r!d(ccin de +as re+aci!nes s!cia+es necesarias #ara e+ +ire - na"(ra+ desarr!++! de+ m!d!de #r!d(ccin ca#i"a+is"a/ Per! a di&erencia de !"ras c+ases d!minan"es +a (r$(es'a es (na c+ase Q(e+(c,a - c!m#i"e n! s+! c!n +as dem%s c+ases s(!rdinadas sin! Q(e #!r +a na"(ra+e)a misma de+

    mercad! ca#i"a+is"a