1

RISCOS ELCTRICOS NO SECTOR NAVAL (II)

Autora:

Victor Eiroa BermdezTcnico superior de PRL e enxeeiro tcnico qumi-co industrialSPM ASIME.

Dolores Gmez NistalTcnico superior de PRL e licenciada en Filoloxa HispnicaSPM ASIME.

Roberto Martnez VidalTcnico superior de PRL e enxeeiro tcnico qumi-co industrialSPM ASIME.

Cristbal Martnez VillaverdeTcnico superior de PRL e licenciado en Qumica AnalticaSPM ASIME.

www.issga.es N. 19 ABRIL 2010

Fo l las de

MEDIDAS PREVENTIVAS E CORRECTORAS NO SECTOR NAVAL

SINALIZACIN DOS EQUIPOS DE TRABALLO ELCTRICOS

Este requisito forma parte das medidas preventivas clasificadas como medidas de informacin, que en nin-gn caso podern considerarse como medidas substi-tutorias das medidas tcnicas e organizativas.

Segundo o Real decreto 485/1997, a sinalizacin de advertencia ante risco elctrico a seguinte:

Anda que non elimine o risco, a sinalizacin impor-tante porque indica, en ltimo termo, o risco que est presente.

MEDIDAS PREVENTIVAS E CORRECTORAS NO SECTOR NAVAL.

2

IDENTIFICACIN DOS ELEMENTOS DE MANDO-MANOBRA-PROTECCIN DOS CADROS ELCTRICOS

De acordo coa ITC-BT-19 do R.E.B.T. os dispositivos de desconexin situaranse e actuarn nun mesmo punto da instalacin, e cando esta condicin resulte de difcil cumprimento, colocaranse instrucins ou avisos aclaratorios. Os dispositivos debern ser accesibles e estarn dispostos de xeito que permitan a doada iden-tificacin da parte da instalacin que separan.

Foto 1: identificacin dos elementos de mando-manobra

UTILIZACIN DE APARATOS DE ILUMINACIN PORTTILES ALIMENTADOS A UNHA TENSIN INFERIOR A 24 V

Segundo o REBT, no seu ITC-BT-44 nas caldeiraras, grandes depsitos metlicos, cascos navais, etc. e, en xeral, en lugares anlogos, os aparatos de iluminacin porttiles sern alimentados cunha tensin de seguri-dade non superior a 24 V, ags se son alimentados por medio de transformadores de separacin.

Este punto aplcase no sector naval, salvo en contadas excepcins, en todo o proceso produtivo.

PROTECCIN DOS CADROS ELCTRICOS CONTRA CONTACTOS ELCTRICOS DIRECTOS

As partes activas dos cadros elctricos estn protexi-das contra contactos directos. Neste caso, na foto 2 podemos observar un cadro elctrico coas partes ac-tivas situadas no interior das envolventes e detrs de barreiras de proteccin. Ademais, o cadro elctrico da foto 3 est pechado con chave, impedindo que ningn traballador que non sexa autorizado ou cualificado tea acceso a el.

Os cadros elctricos protexeranse para evitar posibles contactos elctricos directos e indirectos. Esta protec-cin consiste en tomar as medidas destinadas a pro-texer as persoas contra os perigos que poidan deri-varse dun contacto coas partes activas dos materiais elctricos.

Fotos 2 e 3: cadros elctrico protexidos

importante manter os cadros elctricos en bo estado, ademais de utilizalos na forma e para a finalidade que foron fabricados. Tomaranse as medidas necesarias para realizar un mantemento axeitado e que se conser-ven durante todo o tempo de uso nunhas condicins que, garantan a seguridade e a sade dos traballado-res.

As operacins de mantemento, instalacin, reparacin ou transformacin dos cadros elctricos sern feitas por persoal especialmente capacitado (traballador au-torizado).

Foto 4: cadro elctrico deteriorado

3

SELECCIN AXEITADA DOS EQUIPOS

Os equipos elctricos deberanse seleccionar e insta-lar en funcin das influencias externas s que os seus materiais poidan estar sometidos, de xeito que garan-tan o seu funcionamento e a fiabilidade das medidas de proteccin. Cando un equipo non posa, pola sa construcin, as caractersticas correspondentes s in-fluencias externas, poderanse utilizar coa condicin de que se lle proporcione, durante a realizacin da instala-cin, unha proteccin complementaria adecuada. Esta proteccin non prexudicar as condicins de funciona-mento do material as protexido.

As envolventes, a aparellaxe, as tomas de corrente e os elementos da instalacin que estean ao aire libre, debern ter como mnimo un grao de proteccin IP45, segundo a UNE 20324.

Illaranse ou separaranse as mquinas e cables elctri-cos das pozas e zonas con auga. Evitarase especial-mente que os operarios usen equipos elctricos con partes do corpo molladas (mquinas de soldar). Cando se tea que traballar en lugares hmidos, como ade-gas e sumidoiros, ou intemperie en das chuviosos, os cables e conexins han ser antihumidade. cubriran-se con toldos os equipos de traballo e seguiranse as prescricins dadas pola ITC-BT-30 de REBT.

Foto 5 e 6: Equipos elctricos en presencia de humidade

En lugares onde se poidan formar atmosferas explo-sivas, a instalacin elctrica deber cumprir os requi-sitos da ITC-BT-29 do Regulamento electrotcnico de baixa tensin, as como o Real decreto. 400/1996 sobre aparatos e sistemas de proteccin para uso en atmosferas potencialmente explosivas. En funcin da

sa perigosidade, estes cadros sern do grupo II apar-tado 2, dicir, destinados a ser utilizados nun ambien-te no que sexa probable a formacin de atmosferas explosivas debido a gases, vapores ou po en suspen-sin. Os demis cadros elctricos, para funcionar en condicins normais, dicir, en ambientes nos que sexa pouco probable a formacin de atmosferas explosivas, a categora ser 3.

CONEXINS ELCTRICAS EN BO ESTADO DE USO

Este un dos puntos crticos no sector naval, xa que a prctica totalidade dos traballadores son usuarios de equipos elctricos e unhas posibles fontes de contac-tos directos sern as conducins e conexins elctri-cas dos devanditos equipos.

De todos os xeitos, este punto est intimamente rela-cionado co mantemento. Por iso, nas empresas debe existir unha boa xestin do mantemento dos equipos para eliminar ou reducir este risco.

habitual nas conducins que, anda estando pro-texidas provisionalmente contra contactos directos, esta proteccin non sexa a que se axusta ao descrito na ITC-BT-19 do REBT, dicir, en ningn caso se permitir a unin de condutores mediante conexins e/ou derivacins por simple retorcemento ou bobina entre si dos condutores, senn que deber realizarse sempre utilizando bornes de conexin montados indi-vidualmente ou constitundo bloques ou regretas de conexin e debern realizarse no interior de caixas de empalme.

Nas seguintes fotos pdense apreciar diversos exem-plos de conducins en mal estado.

4

Polo tanto, dbese realizar un correcto uso e mante-mento dos cables de conexin dos diferentes equipos que se utilizan. Os cables elctricos han estar correcta-mente recubertos as como as ferramentas e mquinas illadas para traballos en tensin.

Co fin de evitar a deterioracin dos cables, estes non deben estar tendidos en pasos para pens ou vehcu-los. Se o tendido necesario, dbese dispor de pro-teccin especial contra os danos mecnicos e contra contactos con elementos do propio centro.

Emendaranse todos os defectos para controlar os riscos na sa orixe. Por suposto, deberanse efectuar comprobacins cada vez que se produzan acontece-mentos excepcionais tales como transformacins, ac-cidentes, fenmenos naturais, falta prolongada de uso e sobre todo, caso comn no sector, cando se procede a utilizar equipos propiedade doutras empresas con-correntes.

USO DE CASCO DE SEGURIDADE CON ILLAMENTO ELCTRICO

Un dos equipos de proteccin individual obrigatorios en moitas fases do sistema produtivo do sector naval o casco de seguridade. Debido ao uso continuo de equipos elctricos e que moitos traballos se realizan en zonas con elevado risco (hmidas/molladas...) requre-se que este EPI sexa illante, como as aparece no Real decreto 773/1997 (anexo IV).

No mercado existen cascos de proteccin para a in-dustria, segundo a norma UNE-EN 397, que, opcio-nalmente, teen propiedades elctricas para as po-der asegurar a proteccin do usuario durante un curto perodo de tempo contra contactos accidentais con condutores elctricos activos; exteriormente levarn o marcado 440 VAC.

RESTRICINS DO ACCESO AOS CENTROS DE TRANSFORMACIN

Os Centros de transformacin permanecern pecha-dos en todo momento e non se permitir o acceso a persoal sen autorizacin.

Os traballos nos centros de transformacin deben ser executados por traballadores cualificados. Nas instala-cins de alta tensin, as operacins deben ser obxecto dun procedemento escrito que inclea notificacin ao res-ponsable da instalacin do tipo de traballo que se vai rea-lizar, a localizacin e as repercusins para a instalacin.

O traballador cualificado que leva a cabo estes traba-llos, unha vez rematados, deixar constancia por escri-to do remate do proceso e de que a zona se encontra apta para o traballo.

CUMPRIR OS REQUISITOS OBRIGATORIOS REFERENTES A SEGURIDADE INDUS-TRIAL

A teor do ditado no Real decreto 486/1997 segundo o cal as instalacins de servizo e proteccin dos lugares de traballo debern cumprir as disposicins mnimas esta-blecidas neste Real decreto as como as que deriven das regulamentacins especficas de seguridade que resul-ten de aplicacin, e tendo en conta que as instalacins elctricas tanto en baixa como en alta tensin consid-ranse instalacins de servizo (ver a Gua tcnica para a avaliacin e prevencin dos riscos relativos utilizacin de lugares de traballo) , pois, de carcter obrigatorio que cumpran cos regulamentos que apliquen en cada caso.

5

En baixa tensin a regulamentacin actual est de-terminada polo Regulamento electrotcnico de baixa tensin aprobado polo Real decreto 842/2002, do 2 de agosto. Este regulamento s aplicable s novas ins-talacins, s sas modificacins e s sas ampliacins a partir da sa entrada en vigor, dicir, a partir do 19 de setembro de 2003. Para todas aquelas instalacins anteriores a esa data aplcase o regulamento anterior (aprobado polo Decreto 2413/1973