Hik Hasi - 027 alea...Eskolaren funtzio aldatzailea gaia Txus Congil elkarrizketa Generoak eta...

hik hasi19

98k

o A

PIR

ILA

Zart

DISEINUA:

400

peze

ta.

15 li

bera

Eskolaren funtzioaldatzailea

gaia

Txus Congilelkarrizketa

Generoak eta sekuentziazioa

Gehigarria

Arantzazuko Artzain-Eskola

Esperientziak

27euskal heziketarako

aldizkaria

27. zenbakia. 1998ko Apirila hik hasi • 3

5 editoriala6 kronika

8 gaiaESKOLAREN FUNTZIO ALDATZAILEATrintxerpeko Karmengo Ama herri ikastetxearen proiektua

14 elkarrizketaTxus CongilIzadia kabinetearen ihardueraz

19 GehigarriaGeneroak eta sekuentziazioahizkuntza arloko curriculumeanMondragon Unibertsitatea

26 EsperientziakArantzazuko Artzain-Eskola

29 Berriak

35 NazioarteaSuediako Haur Zerbitzuak eta Eskolak ezagutzenIzaskun Madariaga

39 PraktikatzenZer da eskultura? (II)

Argitaratzailea:

XANGORINZirkuito Ibilbidea, 2. Pabilioia. 20.160 LASARTE-ORIAGIPUZKOA.Tel: 943/ 37.15.45 Fax: 943/ 36.10.48

Lege Gordailua: SS-1001/95ISSN: 1135-4690

Koordinatzailea:Jose Mari Auzmendi

Erredakzio burua:Ainhoa Azpiroz

Erredakzio batzordea:Itziar Barriola, Mikel Estonba,Arantxa Goiburu,Mari Karmen Irastorza,Kristina Mardaraz,Josi Oiarbide, Juanjo Otaño,Fito Rodriguez, Maite Saenz,Xabier Sarasua eta Arantxa Urbe.

Aholkulariak:Imanol Agirre, Begoña Bilbao,Mariam Bilbatua, Xabier Isasi,Irene Lopez-Goñi, Izaskun Madariaga, Kepa Perez Urraza, Lore Erriondo,Lontxo Oihartzabal eta Pruden Sudupe.

Diseinua:Zart

Maketazioa, fotomekanika:Xangorin.

Inprimategia:ANtzA S.A.L.

Azaleko argazkia:Ikor Kotx

Hezkuntza, Unibertsitate etaIkerketa Sailak Onetsia1.998/IV/6

Kopurua: 3.500 ale

hik hasik ez ditu bere gain hartzenlaguntzaileek plazaratutako iritziak

ezta bat etorri ere derrigorki haiekin.

COUNCIL OF EUROPE-CONSEIL DE L´EUROPE

Strasbourg1996ko maiatzaren 22

Aldizkari honek “aipamen berezia” jasodu Europako Kontseiluaren “lurraldeenarteko lankidetzarako sustapena” pro-gramaren barruan.


Lan banaketa egokiagoak ezinbestekoak zaizkion errekurtsoakahalbidetuko lizkioke Hezkuntzari ere.

Bakoitzakeskaini

denok izan dezagun

horra benetako

aberastasuna!

A P I R I L A

e d i t or i a l a

izartea mugi-tzen ari da.Langabezi etaprekaritate mailanabarmenki gu-txitu dezaketenproposamen ze-hatzak aurkez-

tuta daude.Euskal Herrian lan egin nahi duten

bost pertsonetatik bat, hiru emaku-metatik bat eta bi gaztetatik bat lan-gabezian daude.

Datuak hor daude. Izen-abizenakdituzten zenbaki hauen gordinkeriakzer pentsatu eman behar digu. Propo-saturiko neurriak gauzatzen badira,100.000 lanpostu berri sortuko diraeta aldi baterako diren 150.000 kon-tratu finkotan bilaka daitezke.

Errealitate honen aurrean, bakoi-tzak beretik eskaini eta eman behardu gizarte askeago eta zuzenago batgauzatuko badugu.

Eta Hezkuntza arloak badu zer esaneta zer eskaini: adinean gora doankolektiboa gara eta lanaren zamakeragin latzak ditu gure osasunean.Gelako haur kopurua gutxituz, ira-kasle/gela ratioa handituz, irakasleenlan baldintzak berdinduz, irakasleeuskaldunen beharra langabezian

dauden irakasle euskaldunekin betez...lan banaketa bidezkoago bat ahalbi-deratzeaz gain, irakaskuntzaren kali-tatea hobetuko genuke.

Begira iezaiogun orain gure gelari.Aukera ditzagun hamar ikasle EAEnesaterako: lauk ez dute lanik izango.Bost behin-behinekotasunean aritukodira eta batek bakarrik lortuko dulanpostu finkoa.

Curriculum, ikasgai eta gure jardu-nean elkartasun, eskubide, gizale-gez... ari gara barra-barra. Bainagizartean ez dute honen isladariktopatuko. Eta langabezia, edo hobeesan, lan banaketa eza pairatu behar-ko dute.

Aukera aparta dugu gizartean sor-tzen ari den mugimenduarekin bategin eta guk ere beste sektoreekinbatera lan banaketa zuzenago batenaldeko ahalegina egiteko. Hezkuntzasektoreak eta gure osasunak eskertu-ko lukete. Eta ikasleriak gure esane-tik baino gure eredutik ezagutu ahalizango du irakatsi nahi dizkiogunbaloreen esanahia. Gure jarrerarekinhitzak edukiz bete ahal izango ditugu.Ba ote da irakaspen ederragorik?

G

6 • hik hasi 27. zenbakia. 1998ko Apirila

k r o nIrakaskuntza Ertainaren gora-beherak Nafarroan etaIparraldean

Nafarroan aurrematrikulazio garaiburutu berri da eta Batxilergoarenkasuan oraindik egoera ezegonkorra da.Izan ere, IU eta PSN alderdiek moziobat aurkeztu zuten martxoan. GaiaBatxilergo berriaren finantziaketa zen.

Orain arte zentro publiko zein priba-tuek eskaintzen zituzten BBB eta UBIeta bien finantzaketa Nafarroako Gober-nuaren eskuetan zegoen, pribatuenkasuan kontzertuen bidez. IU eta PSNkproposatu dutena, berriz, zera da: zen-tro pribatuei kontzertua kentzea etabeka bidezko dirulaguntza indibidua-lak ematea. Hauen ustez, zenbait ikas-tetxek kuota izugarriak kobratzen diz-kiete gurasoei eta hori ez da legezkoa.Gainera ez-legezko konpetentzia egiten

dute eta irakaskuntza askatasunarenaurka doa.

IU eta PSNren ustez, ordea, kontzer-tuak mantentzen badira, orain artekoirakaskuntzaren kontzentrazioa eta zen-tralizazioa mantendu egingo dira etahori ez da batere onuragarria.

UPNek, ordea, gaur egungo dirula-guntzak emanez jarraitzea defendatzendu. Gaur egun 3.BBBrako ematen dendirulaguntza Erreformako Batxilergokolehen ikasturtera bideratzea proposa-tzen du. Bigarren ikasturtekoa aztertuegingo litzateke. Bi ikasturteak finan-tzatzea 1.000 milio pezeta kostakolitzaioke Nafarroako Gobernuari.

Kontzertua mantentzen bada, gura-soek 5.000 edo 10.000 pezetako kuotaordaindu beharko dute, eta besteala,30.000 pezeta ingurukoa.

Sindikatuen gehiengoa ez dator batUPNren proposamenarekin. Kontzer-tuak mantentzeak irakaskuntza publi-ko zein pribatuan desoreka handiak sor-tuko lituzkeela uste dute eta sarepublikoko irakasleen artean ere eraginhandia izango lukeela.

Beraz, erabakia kontzertu eta bekenartean dago Nafarroako DOBH. Azkenerabakia Parlamentuak hartuko du,baina aurrematrikulazio garaian ezikastetxeek ez gurasoek ez dute ezerseguru izan.

Lanbide HeziketakoPlan berria

Lanbide Heziketako Euskal Pla-na abian da eta bere lehen etapairailean hasiko da. Plan hau Lanbi-de Heziketako Euskal Kontseiluakdarama aurrera. Kontseilu inter-instituzionala da eta EAEko Lanbi-de Heziketako zentroak koordina-tzen ditu. Bere jarduera LanbideHeziketako proiektuak eta planakegitean datza batez ere. Momentuz18 programa desberdin diseinatudira. Irailean martxan jarriko dire-nen artean behatoki baten muntaiaeta prestakuntza-enpresa artekomarko berri baten osaketa daude.Horrez gain, lantokietan ikastekoeta praktikak egiteko aukera gehi-tzea, Lanbide Heziketako diseinucurriculurrak ezagutaraztea etaheziketa ez arautuaren diagnosti-koa egitea eta antolatzea aurreikus-ten dira. Gaur egun 37.000 diraEAEn Lanbide Heziketa ez arau-tuan ikasten duten ikasleak.

Instituzio eta elkarte desberdi-nen inplikazioa eta parte hartzealortzea da Lanbide Heziketari lotu-tako iniziatiba honen helburua.

Batxilergoanbekak ala

kontzertuak?


i k a“Haurrari edertasuna aurkitzen eta miresgarritasuna bilatzen erakutsibehar zaio”. (LOLO RICO)

1- IDC edo Instituto de DiseñoCurricular delakoa edukiaz arduratu-ko da. Argitalpenaren edukiak hez-kuntza curriculumari lotuta daudenedo ez aztertuko du.

2- Antolamendu pedagogikorakozuzendaritzak erabakiko du materia-laren balio didaktikoa.

3- Euskara zerbitzua euskararenerabilpen egokiaz arduratuko da.

Hiru kontrol hauek gainditu oste-an, argitaratzeko azken baimenabatzorde baten esku egongo da.Batzorde hau aipatu hiru kontroleta-ko arduradunek eta Hezkutza Saile-ko sailburuordeak osatuko dute.

Argitalpenak sailkatu ere egingoditu dekretuak. Horrela, eskolakomateriala, eskolaz kanpoko materialaeta material lagungarria bereiztukodira.

Dena dela, ikasmaterialak soilik ezdira izango dekretuak kontrolatukodituena. Beste hainbat arlotako argi-talpenek ere kontrolak gainditubeharko dituzte. Esate baterako, hel-duen euskalduntzerako erabiltzenden materialak.

Beraz, euskaraz lan egiteko erabilibeharko dugun materialak gero etakontrol gehiago pasa beharko dituhemendik aurrera.

Eusko Jaurlaritzako HezkuntzaSaila testuliburuak argitaratzekopasa behar den kontrola areagotzekoasmotan da. Horretarako dekretu batprestatzen ari da. Orain burutzenden kontrola oso zorrotza ez deladeritzo eta metodologia zehatzagoaerabili behar dela. Batez ere, baloreetiko eta demokratikoen aurkakokontzeptuak dituzten argitalpenakegon ez daitezen.

Dekretu berriaren arabera, argita-letxeek testu edo materiala oso-oso-rik aurkeztu beharko dute, argazki,marrazki eta gainerako euskarri gra-fiko guztiekin. Ondoren, hiru kon-trol mota pasa beharko dituzte:

Ikasleen ahotsa

Claude Allegre Frantziako Hez-kuntza Nazionaleko ministroakFrantziako irakaskuntza sistemaorokorraz gogoetatzea ezinbeste-kotzat jo zuen bere kargua hartubezain laister. Bere ustez, gogoetakide guztien artean bultzatu beharda eta asmo horrekin bidali zienlizeotako ikasle, irakasle eta bestekideei inkesta. “Nolako jakintzakikasten dira lizeoetan” dute izen-buru bezala inkestok. Abenduanbidali ziren lizeoetara eta ikasleen%80ak bete ditu. Irakasleen arte-an erantzuna %50koa izan da.Guztiei zer, nola eta zergatik ikas-ten den lizeoan galdetu die.

Hau lehen urratsa izan da. Biga-rrena Lyonen burututako eztabai-da izan zen. Eta hurrengoa apirila-ren bukaeran egingo diren topaketaorokorrak izanen dira.

Bertan departamentu bakoitze-ko ikasle ordezkari batek partehartuko du. Pirinio Atlantikokodepartamentuko ordezkaria Haz-parneko lizeoko Aitor Manterolaizanen da. Ministroak hasitakogogoeta interesgarritzat jo du etabaita eztabaida jarraitzeko aukeraere. Izan ere, Manterolaren ustezeztabaidatzeko gauza anitz daude.Adibidez, inkesten arabera, ikas-leek funtsezkotzat jo dute Mate-matikak ikastea, baina baita hur-bileko Historia ere.

Oraingoz bederen, ikasleen iri-tziak aintzat hartuko dira topake-ta horietan, eta hori garrantzitsuada erreforma orokorrari eta bihar-ko prestakuntza egokia aurkitzea-ri begira.

Testuliburuenkontrola

areagotuko da


Eskolaren funtG A I A

TrintxerpekoKarmengo Amaherri ikastetxean

iazko otsailean proiektuanbiziotsu bat jarri zutenmartxan. Eskola,irakasleak, ikasleak,gurasoak eta gizartekotalde desberdinak

biltzen dituen proiektuada. Denen arteko lanaeta koordinazioa zutabehartuta ikasleaketorkizunerakoprestatzekoplanteamendu berria da.Lan mardula baina gogozekin diotena.


zio aldatzaileaTrintxerpeko Karmengo Ama herri

ikastetxean Haur eta Lehen Hezkuntzairakasten dira, hots, 2 eta 11 urtekohaurrak joaten dira. Hiztunen gehien-goa erdalduna den ingurunean kokatu-rik dago. Gehiengo handi bat gaztela-niaz mintzatzen da, beste ehunekokopuru bat portugesez, beste bat gali-zieraz, bakarren bat arabez eta bakanbatzuk euskaraz. Zentroak B eta D ere-duak eskaintzen ditu eta D eredukomatrikulazioak gehiago dira B eredu-koak baino.

Testuinguru honetan hasi duteproiektua. Baina nolakoa da proiektuhori? Bada, auzoko elkargune guztiakelkartu eta denak haurren heziketanlanean jartzen dituen proiektua delaesan genezake. Guztiak ikuspegi etanorabide berean eta zuzenean partehartuz aritzea da muina eta oinarria,bai irakasleak, bai gurasoak eta baitaeragile sozialak ere. Irakaskuntza ere-duaren berrikuntza pedagogikoa dakarhonek eta azken helburua haurrak2010. urterako prestatzea da.

Proiektuaren jatorriaProiektuaren proposamena Eusko

Jaurlaritzatik Oreretako PATera iritsizen. Kalifornian egindako esperientziabatean oinarritzen da eta horren berriBartzelonako Unibertsitateko CREAtaldeak ekarri zuen. CREA ikerketazerbitzu bat da eta Kalifornian egonziren hango proiektu eta esperientziakaztertuz. EEBBetan hamar urte dara-matza proiektu honek. Zentro aurrera-tuetako edo eliteetako filosofian oina-rritzen da, eredu hori gainontzekoeskoletara ere zabaltzeko.

Euskal Herrira egokitu zituztenondoren, eta horren aritik ekin dioteKarmengo Aman. Baina ez hemen soi-lik. Portugaleteko Ruperto Medinan,

Txurdinagako Artatxen eta ArabakoRamon Bajo ikastetxeetan ere garatzenari dira.

Eusko Jaurlaritzarekin egindako lanakordio baten arabera, CREAk kanpo-ko aholkulari gisa laguntzeko die aipa-tu lau ikastetxeei. Horrez gain, PATekoarduradunekin zuzenean harremanetandaude. Trintxerpeko kasuan, JulianLavadorekin. Julianek azaltzen diguna-ren arabera “CREAkoak hiruhilabetebakoitzean zentrora etortzen dira gurepausoak baloratzeko eta segurtasunaemateko. Eta gu astero biltzen garaeskolako batzorde eta talde zuzentzaile-arekin”.

Izan ere, proiektua aurrera eramanahal izateko batzorde desberdinak era-tu dira. Alde batetik talde zuzentzaileedo gidatzailea dago. Talde honek denakoordinatzen du. Bestetik, lehentasu-nen arabera sortutako batzordeak dau-de, eta guztira lau dira:

1- Hizkuntzen batzordea.2- Teknologia berrien batzordea.3- Aholkularitza batzordea.4- Antolaketa batzordea.

Proiektuaren helburuakPlanteamendu berri honen jatorria

galdera batzuetatik sortu da: zertarakobalio dezake eskolak eta zertarako baliodezan nahi dugu? Hausnarketa hauekalde teoriko zein praktikoetan eragindezaten ekin diote bideari KarmengoAma ikastetxean.

Julian Lavadok argi eta garbi azaldudigu proiektuaren helburuak zeintzudiren. “Eskolaren asmoa ikasleen ikas-keta itxaropen eta aukerak gehitzea da,kontuan izanik azken helburua ikasle-ak aldatzen ari den gizarte honetansozialki eta laboralki integratzea dela.Horretarako argi dago eskolak ere alda-tu egin behar duela”.

Trintxerpeko Karmengo Ama ikastetxearen proiektua

Guztiak ikuspegieta norabideberean etazuzenean partehartuz aritzea damuina etaoinarria, baiirakasleak, baigurasoak etabaita eragilesozialak ere.

Konformistak izangara eta gurehaurrentzat ezditugu goi mailakohelburuak inoizplanteatu.Proiektuakpentsamenduhonen aurkaborrokatzen du.


Aldaketa horri loturik dago filosofiaedo pentsaera aldaketa ere. Izan ere,proiektua Kaliforniako ikastetxe aurre-ratuenetan oinarritua dago, baina horiez da eliteko ikastetxeetara mugatzen.Julianek dioen bezala normalean auzobaztertuetan “egiten duguna egindanahikoa egiten dugu” pentsatzeko joe-ra egon da. “Konfomistak izan gara etagure haurrentzat ez ditugu goi mailakohelburuak inoiz planteatu. Proiektuakpentsamendu honen aurka borrokatzendu. Ez dugu daukagunarekin konfor-matu behar, elite eta goi mailako ikas-tetxeek lortu nahi izaten dutena bilatubehar dugu guk ere”. Ez da minimoe-tan oinarritutako curriculuma defenda-tzen dutena, baizik eta curriculumekoedukiak alde batera utzi gabe, ikasketakomunitatean lehen mailakoak kontsi-deratzen diren aspektuak bultzatzea.

Hori lortzeko ikerketa soziologikoakegin behar dira lehendabizi etorkizu-nean gizarte eta lan mailan integratuaizan den pertsona nolakoa izango denesango digutenak.

Horren ardura ez du eskolak soilik,ordea. “Soziologikoki frogatua dagoikasleen ikasketen %50a eskolatikkanpo jasotakoa dela. Beraz, garrantzi-tsua da heziketa eragile guztiak koor-dinatuta egotea dagoen itxaropen falta-ren aurka borrokatzeko. Zeren irakasleenartean itxaropen falta baitago ikasleakgizarte talde jakin batekoak direlako.Ikasleen artean ere itxaropen falta dagozein gizartetan bizi diren ikusten dute-lako. Eta gurasoengan ere itxaropenfalta dago eskolara joatearekin nahikoaegiten dutela pentsatzen dutelako.Horregatik, horren aurka borrokatzeada proiektuaren gakoa”. Eta hori prak-

tikan jartzeko funtsezkoa da eragilehezitzaile guztien parte hartzea. Beraz,ikasketa zentroa “ikasketa komunitate”bihurtzea dakar honek.

Partehartzaile guztien arteko elkarulertze eta elkar lanaren emaitza daproiektua. Errealitate soziala aldatzekoparte hartu dezakete guztiek, eta hezi-keta aldaketa soziala ekar dezakeenekintza da. Eskolako eta gizartekoporroten aurrean ez etsitzea eskatzendu. Horretarako ikasleei beraien gaita-sunak lantzeko aukera eman behar zaie,etorkizuneko gizartean eta lan mun-duan aukera berdinak izan ditzaten etaintegratzeko gai izan daitezen.

Aldaketa ematen hasi aurretik oina-rrizko abiapuntuak ongi definitu behardira eta horretan ados daude partehar-tzaile guztiak. Honako hauek dirapuntuak:

1- Gurasoen partaidetza: erabakigarrantzitsu guztietan parte hartubehar dute.

2- Teknologia berriak barneratubehar dira irakaskuntzan: soziologiko-ki industriaren garaitik informazioarengaraira igaro garela frogatu da. Oraininformazioarekin lan egitea da garran-tzitsuena. Informazio horren berri due-nak eta erabiltzeko gaitasuna duenakgizarte eta lan arloan errazago integra-tzeko aukera izango du.

3- Hizkuntzen domeinua.4- Irakasle eta gurasoen prestakuntza

euren eginkizuna hobeto betetzeko.

Lehentasunen aritikAipatu lau lehentasun hauek jorra-

tzen hasiak dira, eta gezurra badirudiere, arlo bakoitzak esparru zabala du.Gurasoen partaidetza eta hauen zein

irakasleen prestakuntzari buruz aurre-rago hitz egingo badugu ere, orain bes-te bi gaietan geldiune bat egingodugu.

Proiektuaren etapakHorrelako proiektu batean sartu

aurretik garrantzitsua da sentsibiliza-tzea, zertan sartzera goazen jakitea.Ondoren etapa eta pauso desberdinaketorriko dira.

Lehenengo etapa sentsibilizazio eta-pa izan zen. Mari Kruz zuzendariareniritziz etapa gogorrena izan zen proiek-tuaren filosofiaz kontzientziatu beharraizan zutelako. “Irakasleok urte askodaramatzagu irakaskuntzan, baina halaere kosta egin zitzaigun filosofia berriabarneratzea. Ez du metodologia alda-keta soilik suposatzen, antolaketa osoa-ren aldaketa ere bai. Irakasle guztiokgure jokaera aldatu behar dugu etaaldaketa garaia iristen denean denorikostatzen zaigu lehengoa uztea”.

Etapa honetan bost egunetako jardu-naldiak izan zituzten irakasleek. Ikas-leak aisialdiko begiraleekin eta prakti-ketako ikasleekin zeuden bitartean,irakasleek prestakuntza saioak jasozituzten CREAren eskutik.

Etapa honen barruan bi pauso des-berdin eman zituztela dio Mari Kru-zek.

1- Proiektua ezagutu.2- Ametsezko etapa: lan taldetan

banatu eta bakoitzak eskola perfektuaeta ezin hobea nola irudikatzen zuenazaldu behar zuen, nolako eskola nahizuen ikasleentzat eta beretzat.

Ariketa hau gurasoek, gizarte eragi-leek eta aisialdiko begiraleek ere eginzuten, eta baita haurrek ere. “Bai, hau-rrak ere informatu egin nahi genituen.Eskola berri bat nahi genuela azaldugenien, geneukanarekin gustura geun-dela baina beraientzat hoberena nahigenuela. Horretarako beraiek ere partehartu behar zutela esan genien etaberaien ideiak ere garrantzitsuak zirela.Marrazki, ipuin eta txotxongilo bidezadierazi zituzten ikastetxean daudengauzak, nahi lituzketenak, berdinmantenduko lituzketen gauzak, aldatuegingo lituzketenak eta abar. Benetangauza interesgarriak eta politak ateraziren.


Ikasleak 2010.urterako prestatubehar baldin badira,

eta nahiz eta gizartehori zehazki nolakoaizango den ez jakin,teknologia berriekgarrantzia izango dutelaez du inork zalantzanjartzen. Baina aurretik,irakasleriarenprestakuntza dago.Victor Bermejo PATekoteknologia berrietakoaholkularia da eta berakdioenez momentuhonetan garrantzitsuenairakasleriarenprestakuntza da.

Nola prestatu behar da ira-kasleria?

Lehenengo eta behin bitartekoakerabiltzeagatik erabiltzeko filosofiahori baztertu behar da. Askotanordenagailua modan dagoela etaordenagailua erabiltzen hastengara. Hurrengoan bideoa jartzen damodan eta denak bideoa erabiltzen.Metodo horrek hilabetea irauten du

eta ondoren akabo, etsipena etaporrota datoz. Arbela erabiliz kon-tzeptu bat azaltzeko gai baldinbagara, ez dugu teknologia berriakerabiltzeko beharrik. Beraz, ideiahori argi eduki behar da hasieratik.

Ondoren, teknologia berriaklagungarriak eta osagarriak direlajakin behar du irakasleriak, eta ezezinbesteko tresnak. Beraz, ongierabiltzen ikasi behar da, bi zentzu-tan. Alde batetik gauzak esplika-tzeko eta azaltzeko, komunikatze-ko. Eta bestetik, ikasleari ereerabiltzen utziz.

Hala ere, irakasleriaren arte-an beldurra dago teknologiaberrien aurrean. Nola gaindituhori?

Beldurra segurtasun ezak ematendu. Eta askotan ikasleek gehiagodakite. Informazioaren belaunal-dian jaioak dira eta kontzeptu askobarneratuta dauzkate inork azalpe-nik eman gabe. Baina horrek ez gai-tu kezkatu behar, baizik eta tekno-logia berri horien erabilpena.

Erabilpen horretan neurriahartzea eta gehiegikerian ezerortzea da gauza. Nola neurdezakegu hori?

Teknologia berriekin egiten du-gun guztia curriculumaren barruanegon behar du.

Zein adinekin erabili behardira?

Haur Hezkuntzatik hasi gaitezkeerabiltzen. Adibidez, ordenagailue-kin alde ikonikoa, teklatuaren eza-gupena eta abar landu daitezke.Pixkanaka-pixkanaka gauza berriaketa konplexuagoak erabiliz joangogara. Ongi legoke Lehen Hezkun-tza makinaz idazten jakinda buka-tzea.

Teknologia berriak

Victor BERMEJOPATeko aholkularia

Euskara, gaztelania eta ingelesadira Karmengo Amako hiru hizkun-tzak.

Nolako trataera jasotzen duteproiektuaren barnean hizkun-tzek?

Haur eta Lehen Hezkuntzako hau-rrak ditugu hemen eta B eta D ere-duak, baina Lehen Hezkuntzakolehen ziklora arte euskaraz ikastendituzte gai guztiak. Euskararenaldeko diskriminazio positiboa eginda.

Bestalde, hizkuntzen batzordeakere lan interesgarria egin du.

Zein izan da lan hori?Alde batetik, eskola barruko eta

inguruko euskararen egoeraren diag-nostikoa egin du. Eta bestetik, hau-rren hizkuntza gaitasunari buruzkoebaluaketa prozesu bat hasi du.

Zer esan daiteke beste par-taideei buruz? Gurasoak, begi-raleak...?

Alde horretatik ere batzordeak lanhandia egin duela aipatu behar da.Gurasoentzako euskarazko klaseakprestatu dira eta begirale guztiakeuskaldunak dira.

Hizkuntzak

Miguel Angel GOMEZIngeleseko irakaslea


Heziketakomunitateaheziketa zeregina

bihurtzea beharrezkoada hau guztia martxanjartzeko.“Daukagunarekin egindezakegu” pentsatubehar dugu, bainadaukaguna ez da eskolasoilik. Auzoa, gurasoak,aisialdiko taldeak,auzoko elkartekulturalak, zerbitzusozialak eta abardauzkagu eta guztiekosatzen dute ikasketakomunitatea.

Partaide desberdinak

Gurasoak erepartaidegarrantzitsuak

dira proiektuan etaberaien partaidetzabultzatzea klabea da.Julian Lavadok azaltzendigunaren arabera,guraso etaikastetxearen arteanikasketa kontratu bategin da.

Zertan oinarritzen da kontra-tu hori?

Guraso taldeak elkartu eta eginduten agiri bat da. Bertan, eskola-rekin zertan parte hartu nahi dutenadierazi dute, hau da, ekintzazerrenda bat egin dute.

Zein da kontratu honen era-bilgarritasuna?

Erabilgarritasun bikoitza du.

Alde batetik guraso guztiek beregain hartu dute kontratua etaberaientzat heziketako gai eta kezkagarrantzitsuenak zeintzuk direnazaldu dute bertan: neska-mutilenjokaerak, irtenbide pedagogikoak,etxerako lanak, gurasoen beraienprestakuntza eta abar. Beraz, kon-tratu honen bidez irakasleok bada-kigu zeintzuk diren gurasoen kez-kak.

Bestetik, eta bigarren erabilgarri-tasunari helduz, kontratua kontuanharturik irakasleok gurasoei presta-kuntza eskaintzeko hitza eman die-gu. Baina ez helduen eskolako pres-takuntza klasikoa gai orokor etaabstraktuetaz hitz egiteko, baiziketa beraiek aukeratutako gaietazhitz egiteko eta lantzeko. Guraso-entzat elikadura, ametsak, telebista,jokaerak, haserreak eta abar baldinbadira interesa duten gaiak, gaihorri buruz dakiten adituak ekarri-ko ditugu.

Dena dela, askotan ez al diragalduta sentitzen eskolakozereginetan?

Bai, orain arte halaxe izan da.Gauza konkretuak egiteko esanezgero, berehala prest agertzen dira.Adibidez, liburutegia pintatzeko,apalak jartzeko eta abar. Bainaproiektuan bilera, ebaluaketa,inkestak eta abar egiten direnean,askotan lekuz kanpo sentitzen dira,ez dakite zertan lagun dezaketen.

Horregatik da garrantzitsua aipa-tu kontratua. Beraiek proposatuta-ko gaiak dira, beraiek aukeratuta-koak, eta askoz ere inplikatuagoakdaude.

Gurasoak

Julian LAVADOPATeko aholkularia eta

proiektuaren bultzaitzailea


Mari Kruzek aipatu bezala, sentsibiliza-zio etapa gogorra izan arren irakasle guztiakgogoz inplikatu dira proiektuan. Horrezgain, garrantzitsua da irakasleriaren egon-kortasuna ere, hori baita epe luzeko egitas-moen berma. Karmengo Ama ikastetxeanirakasleriaren %80 egonkorra da eta hiruurte hauetan aldaketak ez egiteko eskaeraluzatu zioten Eusko Jaurlaritzari.

Juan Karlos Alduntzin irakasleak ilusiozekin diotela dio eta barneko eztabaidekgiroa berpiztu dutela.

Zeintzuk izan dira hasierako zailta-sunik handienak?

Gehien kosta zitzaiguna gizartea aldadezakegula sinestea izan zen. Beste gizartebaterako prestatu behar ditugu haurrak,2010. urteko gizarterako. Baina zein gizartemota egongo da orduan? Hori ez dakigu ziur

eta horregatik suertatzen zaigu zaila.

Ezinbestekoa da, beraz, irakasleokaldaketa hori egiteko gai garela sines-tea.

Bai, hori da lehenengo pausoa. Behin horibarneratuta errazagoa da. Argi dago gizarteaaldatzen ari dela eta eskolak gizarte berrihorretara egokitu behar duela.

Proiektuaren muga bezala 2010.urtean jarri duzue. Zer dela eta urtehori?

Eskolan orain sartzen diren haurrak 2010.urtean 20 urte izango dituztelako, hots,beraien ikasketak bukatzear egongo dira.Gizarteari aurre egin beharrean egongo dira,gutxi gora-behera 2010. urtekoari eta gukgizarte horretarako prestatu behar ditugu.

Helburuen artean eskolaren mailaigotzea aipatu duzue. Zer suposatzendu horrek?

Haurren mailari ez diogula mugarik jarribehar suposatzen du eta hori onartzea. Gukmailarik altuena eskaini behar diegu etabidean bakoitzak bere neurria hartuko du.Orain arte ez genuen horrelakorik egiten.“Horrelako haurrak ditugu” pentsatzengenuen eta eskaintzen genien maila jeitsiegiten genuen. Eta ez du horrela izan behar.Maila goian dago eta guk goi horretara iritsibehar dugu, gaitasunak maximoraino garatubehar dira.

Gizarteko aldaketetarako prestatze-ak zein aldaketa dakartza eskola mai-lan?

Antolaketa pedagogikoa aldatu egiten da.

Irakasleak

Juan Carlos ALDUNTZINTeknologia berrietarako

koordinatzailea

Eragile sozialak

Mari Kruz ORTEGAIkastetxeko zuzendaria

Etorkizuneko haurrentzat garrantzitsuakkontsideratzen ditugun puntuak kontuanhartu beharko ditugu eta horren araberaaldatu. Metodologiak egongo garen gizartehorretara egokitu behar du. Ondorioz, taldemalguak, ikasketa kooperatiboa... izangodira ardatz.

Irakaslearen irakasteko metodolo-giak ere aldatu egin beharko du,orduan.

Bai, hala da. Orain arte ikasleei dakigunguztia eta testu liburuetan agertzen dena ira-kasten ohituta gaude. Baina egin behardugun aldaketa zera da: ez diegu informazioaeman behar, informazioa bilatzen, lantzen etaerabiltzen irakatsi baizik.

Aldaketa handia da eta irakasleoi beldurrasortzen diguna, gainera. Orain arte oso segu-ru geunden arbela, liburua eta paperarekin.Baina horiek kenduz gero... Teorian argiikusten da eman beharreko aldaketa, bainapraktikan zaila egingo zaigu.

Gurasoekin, eragile sozialekin, begi-raleekin eta abar lan egiteak zer supo-sa dezake?

Denok batera lan egiteak koordinazioarenbeharra ekarriko du. Egia esan, inor ez daarrotza eta orain arte ere denok aritu garahaurren heziketan lanean, baina bakoitzabere kabuz. Gauza da guztiok helburu beradugula eta norabide bereko txalupan sartugarela. Bakoitzak bere egitekoa du eta ez daeskolaren zeregina soilik. Heziketarenkomunitatea aldatu egiten da, nolabait esate-ko. Heziketa ez da akademikoa soilik,dimentsio soziala du.

Zeintzuk dira eragile sozialak?Ikastetxetik kanpo haurrekin lan egi-

ten dutenak dira eta talde asko daude.Adibidez, Gizarte Ongizate zerbitzua dabat. Haur eta gurasoekin harremanaduen entitatea da eta eskolak ere erlazioaeduki behar du berarekin.

Bestetik, eskolaz kanpoko ekintzakedo extra-eskolarrak daude. Eta baitaaisialdiko taldeak ere. Guztiek gure bile-retan parte hartzen dute eta dagoenekoelkarlana hasia dago.

Zein da talde guztien arteko

elkarlanaren abantailarik adierazga-rriena?

Ideiak eta esperientziak elkartrukatzekoaukera. Bakoitzak bere harremana du hau-rrekin eta ekintza desberdinak burutzenditu. Guztiak ezagutzeko aukera ematen duelkarlanak. Horrela hutsuneak ikusteko etahaurrak hobeto ezagutzeko posibilitateadago.

Ideia berriak, metodologia berriak, ordu-tegi berriak, antolaketa egitura berriak etaerabakiak hartzeko talde guztien artekoadostasuna dira sortzen diren planteamen-duak besteak beste.


Gizarteak eskolara era-man ditu arazoak, baina ez diotresnarik eman arazo horieierantzuteko

TXUS CONGILe l k a r r i z k e t a

““

Txus CONGIL


Izadia Askagintzatiksortutako ikerketakabinetea da. Gizarte

arloan ikertzeko,eskuhartzeko eta hezitzekotresna izan asmoz sortuzen. Dozena bat pertsonadaude kabinete honetaneta tartean Txus Conjil. 11urtetan irakasle lanetanaritua da eta azken 11 urtehauetan, berriz,prestakuntza mailan dabil,hezitzaileak prestatzen.

Zer da Izadia?Izadia gizarte gaiak ikertzeko kabine-

tea da. Eginkizun nagusienak aholkula-ritza, heziketa, ikerketa, baliabideeneskaintza eta eskuhartzeko programengarapena ditu.

Nortzuk osatzen duzue kabine-tea?

Kabinete interdiziplinarra da, hots,psikologoak, hezitzaileak, pedagogoaketa gizarte laguntzaileak gaude. Soziolo-goen kolaborazioa ere jasotzen dugu.Beraz, ikusten duzuen bezala, espeziali-tate desberdinetakoak gara eta hori osoaberatsa da. Bakoitzak bere lan egitekomodua eta ikuspuntua ditu eta guztiakbatzeak abantailak ditu.

Zer eskaintzen du Izadiak? Zein-tzu dira bere zerbitzuak?

Elkarte, hezkuntza zentro, erakundeeta abarren zerbitzuentzako tresna iza-tea da gure xedea. Guk aholkularitza,heziketa, azterketa, ikerketa, partehar-tzea eta abar eskaintzen ditugu.

Momentu honetan ikerketa desberdi-nak ari gara aurrera eramaten: Emaku-mea eta drogomenprkotasuna, integra-zio sozio-hezitzailea, ebaluaketaprozesuak...

Ikastaroak dira beste zutabe garran-tzitsuak. Ikastetxe, elkarte, instituzio,guraso eta abarrei ematen dizkiegu ikas-taroak. Momentu honetan Gipuzkoan22 guraso talde ezberdin ditugu etaikastetxeei dagokienez 17.

Zein ikastaro mota dira?Ikastetxeetan ematen ari garen ikasta-

roa Integrazio sozio-hezitzailea delakoada. 20 orduko ikastaroa da eta klaustroosoak parte hartzen du. Lehenengoorduan dokumentuen aurkezpena egi-ten dugu eta gainontzeko orduak saio-ak, lantaldeak, dinamikak, rol jokuaketa abar dira. Oso dinamikoa da ikasta-roa. Ikastetxeek arazoak dituztelako dei-

tzen digute, eta gure helburua gatazkakgainditzen laguntzea da.

Izan ere, arazoak hor daude Erreformagauza berriekin etorri da irtenbideaeman nahian, baina ez du horrelakoriklortu. Orduan, zer egiten dugu? Erruaelkarri bota. Eta ez da hori egin beharduguna. Horren ordez arazoa ondoaztertu behar dugu eta bakoitzak bereardurak hartu: gurasoak, ikasleak, ira-kasleak eta administrazioak, guztiek.

Zeintzuk dira eskuarki plantea-tzen diren arazoak?

Eskaera gehienak Osasun Heziketarilotuta etorri zaizkigu. Gehienak drogo-menpekotasuna, prebentzioa edotasexualitateari oso lotuta daude. Zeharle-rro bezala planteatuta dauden gaiakdira, Erreforman hitz politez agertzendirenak, baina irakasleak gai horiekaurrera eramateko tresnarik gabe aurki-tzen dira. Hezkuntza sistemak didakti-ka mailako tresnak ematen ditu, bainagizarte mailako arazoak eta gatazkakkonpontzeko planifikazio sozio-hezi-tzailea behar da.

Zer esan nahi duzu zehazki pla-nifikazio sozio-hezitzailea delakoa-rekin?

Bada, irakasleok gai horiek lantzekoprestatuak gaudela eduki, material etaliburu aldetik, baina ez dakigula nolaerabili material hori. Ez da Historia edoMatematika irakastea bezala. Drogo-menpekotasunaz edo sexualitateaz hitzegitean norberaren bizipenak tarteka-tzen dira. Edukia eta bizipenak lotubehar ditugu eta koherenteak izan behardugu, noski.

Koherentziarekin batera sinesgarrita-suna eta giro lasaia lortu behar ditugueta hori komunikazioaren bidez lortzenda. Niretzat heziketa komunikazioa daeta hori lortzeko ezin dira edukiak soilikaintzat hartu. Komunikaziotik sortzendira arazoentzako erantzunak.

Horregatik, egoera hau lortzeko pla-nifikazio sozio-hezitzailea egiten duguikastaroetan. Ez da planifikazio didakti-ka bat soilik. Didaktika da edukiak ira-kasteko balio duen heinean, baina lehenesan dugun bezala, arazoa ez da edukie-

“Behar denprestakun-tza zera da:nerabeenegoeramomentuhonetannolakoaden jakiteaeta haiekinkomunika-tzea, eta ezzigorrak,kontratuaketa abaregitea”


na soilik, bizipenak, koherentzia etaabar ere hor daude.

Beraz, hori dena komunikazioarenteoriaren arabera aztertzen dugu, meto-dologia orokorrago batekin eta inter-bentzio diseinua ondo aztertuz. Adibi-dez, zein den egoera, zer aldatu nahidugun, zeintzuk diren eskaerak, zein-tzuk diren oztopoak eta zailtasunak etazein den arazo honetan familiaren, ira-kasleriaren eta zerbitzu sozialen papera.

Hori guztia planifikatu ondoren,zein da hurrengo pausoa?

Ezarpena. Planifikazio hori praktikanjartzen da. Batzutan irakasleriaren jarre-ra aldatu egiten da, gurasoekin akordiomoduan hitz egiten da eta ez gatazkamoduan... Oso polita izaten da hasiera-ko egoera eta 20 orduko ikastaroarenondorengo egoera konparatzea. Bi hila-bete eta erdi ondoren egoera aldatu egi-ten da.

Hurrengo bi hilabetetan ere jarraipe-na egiten da eta kurtso amaieran ebalua-keta.

Horrelako ikastaro bat egitekoirakasleen iraunkotasunak zenba-terainoko garrantzia du?

Izugarria. Klaustro iraunkorra izateaezinbestekoa dela esango nuke nik.Batzutan ikastaro bat hasi eta hiru edolau aldaketa jasatzen ditu klaustroak

ikastaroa bukatu aurretik. Ni aspalditikari naiz esaten irakasle bakoitzak gutxie-nez bost urte egon behar duela eskolabatean. Badakit eskubide sindikalakdaudela, baina hezkuntza mailan etapedagogikoki zentroa eta ikasleak eza-gutu eta integratzeko bost urte horiekbeharrezkoak dira.

Irakasleon egoneza da ikastarohauek emateko arrazoia. Bainadrogomenpekotasuna, sexualita-tea, prebentzioa eta abar ez dirairakasleok bakarrik konpondubehar ditugun arazoak, ezta?

Arrazoi duzu. Alde batetik, irakasle-ok errekonozimendu sozial gutxi dauka-gu eta bestetik, exijentzia sozial handia.Horren ondorioa da irakasleon egonezi-na. Horregatik egoera desdramatizatuegin behar da. Eskolan ez dugu iraultzahandirik egingo, baina beharbada txi-kiak bai. Gauza da hezkuntzan profesio-nal onak daudela sinestea eta irakasleonpapera errekonozitzea. Irakasleak ezgara gurasoak, ez gara psikologoak, ezgara administrazioa. Profesionalak garaeta gure lana edukiak sinesgarritasunezzabaltzea da, eta hor dago koska. Gaibatzuk ezin ditugu ulertu, ez dakigu zergertatzen ari den, zergatik joaten direngazteak gogorik gabe eskolara... etaazkenean ezintasuna sortzen zaigu etaordutegia betetzera mugatzen gara, ahal

TXUSCONGIL

“Irakasleakez gara

gurasoak, ezgara psikolo-goak, ez garaadministra-

zioa. Profesio-nalak gara

eta gure lanaedukiak

sinesgarri-tasunez

zabaltzeada”

e


dugun neurrian ikasgaia ematera.Horrela Erreforma atzeratzen ari da.

Betiko ikasgai eta materialekin gaude,betiko moduan irakasten, metodologiaaktibo edo pasiboagoarekin, baina ikas-lea ez dago erdigunean.

Orduan, nor da egonezin horrenerantzulea?

Nire ustez momentu honetan irakas-kuntzako egonezinaren eta ikasle-ira-kasleen arteko inkomunikazioaren eran-tzule nagusiena administrazioa da.Administrazioak Erreforma inposatu dueta ez da benetako eztabaidarik egon.Zentroen autonomiaz hitz egiten da,baina autonomia hori oso murritza da.

70-80ko hamarkadako “Movimientode Renovación Pedagógica” oso mugi-mendu polita izan zen, baina ez genuenezer lortu administrazioaren aldetik etairakasleok erre egin ginen. Orain, aldiz,Estatuko administrazioa erreformatuegin behar dela esanez etorri da; papere-an dena oso polita, baina aplikazioakhasi direnean izugarrizko arazoak sortudira. Momentu honetan irakasleak era-bat nahastuta gaude.

Gizarteak eskolara eraman ditu arazo-ak, baina ez dio tresnarik eman arazohoriei erantzuteko. PATetan ere horixegertatzen da. Ez dute tresnarik, zenbaitzentrok ez ditu ezagutzen eta kriterioakez daude finkatuta.

Irakasleak formazioaren beharreanaurkitzen dira, baina ez edukien forma-zioa, horretarako materialak eta libu-ruak badaude. Behar den prestakuntzazera da: nerabeen egoera momentuhonetan nolakoa den jakitea eta haiekinkomunikatzea, eta ez zigorrak, kontra-tuak eta abar egitea.

Erreformak ez badu hori lortu,beste erreforma baten beharreanal gaude?

Ez nuke ezetzik esango. Momentuhonetan ikasleak ez daude ikasteko moti-batuta irakaskuntza beraien interesetatikat dagoelako. Bestetik, irakasleak psiko-logo eta guraso ez direla pentsatzen aridira. Ikasleak eskolaz eta gurasoez kexa-tzen dira, gurasoak irakasleez eta irakas-leak familiaz. Bitartean, botereak, siste-

mak, eskuak garbitzen ditu.Irakasleak, ikasleak eta gurasoak, guz-

tiok itsasuntzi berean gaude. Itsasuntziaurez betetzen ari zaigu eta beharbadaeskola berria sortu beharko dugu. Ados-tasunera iritsi, minimo amankomunakjarri, kontsentsuatu eta benetan irtenbi-deak eman.

Dena dela, aldaketak guztiakzailak izan ohi dira. Zeintzuk diraabiapuntu nagusienak?

Hasteko hiru gauza planteatzen ditugu:1- Irakaskuntza globalki aztertu

behar da, partzialtasunak alde baterautzita.

2- Arduradunak bilatu behar dira etaez errudunak.

3- Balore sistemak adostu behar dira.Irakasle bakoitzak bere balore sistemadauka eta printzipioz lejitimoa da, bai-na klaustro bezala adostasunera iritsibehar da eta ezin du bakoitzak bereare-kin ibili. Zeren norabiderik gabekonerabeak ez baititu norabiderik gabekohelduak behar.

Zer gerta liteke balore sistemahorien adostasunera iristen ezbagara?

Epaiak egingo ditugula eta epaiakkomunikaziorako oztopo dira. Adibi-dez, nik homosexuala naizela esatenbadizut eta zuk aurpegiarekin epaitzennauzula ikusten badut, zurekiko komu-nikazioa eten egingo da.

Zuek hau guztia kanpotik ikus-ten duzue ikastetxeetara joanda-koan. Zer suposatzen du horrek?

Errealitatea, arazoak eta gatazkakikastetxeeetan daude eta han bizitzendira. Guk kanpotik ikusten ditugu, ezdugu hainbesteko eraginik jasotzen,objetiboagoak gara eta ikuspegi zabala-goa daukagu. Azkenean kontrastea egi-teko baliogarria da.

Zein da orain arteko esperien-tziaz egiten duzun balorazioa?

Eduki eta metodologia aldetik asma-tu dugula esango nuke. Gauza ez damateriala aurkeztea, arazoak nola kon-pon daitezkeen erakustea baizik, eta

hori lortu dugu.Gainera prestatu dugun materiala edo

formazio programa ezberdina da, hauda, egoera eta ikastetxe bakoitzari ego-kitua. Zentroa da ezberdintasuna mar-katzen duena eta gu zentroa egokitzengara, ez zentrora gure eskaintzara.

Hala ere, oraindik baditugu hobetubehar ditugun gauzak.

Zeintzu dira hobetzeko dauzka-zuen arlo horiek?

Alde batetik ebaluaketarena. Gureformazioak eguneroko praktikan dueneragina neurtzea zaila suertatzen zaigu.Nola neurtu hori familiarekin, irakasle-ekin...?

Bestetik, euskararen hobekuntza faltazaigu materialei dagokienez. Gure zail-tasunik handiena euskara teknikoa da.Bai dokumentuetan eta bai gure forma-zioan gaztelera izan da nagusi. Lehenen-go materiala ere gazteleraz osatu dugu,baina hala ere, ikastaroak euskaraz ema-ten ditugu. Komunikazio hizkuntzaeuskara da, nahiz eta oraindik doku-mentu gehienak gazteleraz eduki.Zeren, zenbait material euskaratuakditugu, baina ez gara gustura geldituegin dizkiguten itzulpenekin. Horrega-tik, gure erronka eta erabakia geu alfa-betatzea eta geuk itzultzea da.

hik hasiren harpidedun izan nahi dut, urtean 10 ale eta atera daitezkeen ale bereziak etxean jasoaz

Izena..........................................1. Deitura................................

2. Deitura ...............................Tel.:............................................

Helbidea .....................................................Posta Kodea................

Herria....................................Herrialdea...........................

Ikastetxea...................................Herria......................................

IFZ ...........................................................................................

Aurrezki Kutxa edo Bankua

Entitatea Sukurtsala K.D. Zenbakia

Sinadura

HARPIDETZA SARIAK

(BEZ barne)

Hego Euskal Herria4.000 pezeta

Ipar Euskal Herria160 libera

hik hasiEuskal

heziketarako aldizkaria

Industrialdea, 2. Pabilioia20.160

LASARTE-ORIA. GIPUZKOA

Tel: 943/ 37 15 45Faxa: 943/ 36 10 48

Euskararen gramatikarenjabekuntza ikastaroa

Maiatzak 22 (8 ordu)Hizlariek, beraien ikerketetan jasotako adibideetatik abiatuz, ikaste prozesuanematen diren aroak eta aro bakoitzaren berezitasunak aztertuko dituzte. Datu hauekerreferentea izan daitezke ikasleen hizkuntza behatzeko eta beraien portaerakgarapen prozesuan kokatzeko

ORDUTEGIAGoizez:: 9:00etatik 13:00etaraArratsaldez: 15:00etatik 18:00etara

IRAKASLEAKAndoni Barreña (Salamancako Unibertsitatea)Kristina Elosegi (Euskal Herriko Unibertsitatea)Maria Jose Ezeizabarrena (Euskal Herriko Unibertsitatea)

LEKUAHumanitate eta Hezkuntza Zientzien FakultateaEskoriatza (Gipuzkoa)

MATRIKULATZEKO EPEAMaiatzaren 20ra arte

MATRIKULA5.000 pta.Interesatuok transferentzia bidez ordaindu.Kontu korronte zenbakia 3035 0004 89 044410234.Zure datuak eta ordainketa agiria Fax-ez bidali helbidehonetara:

HUMANITATE ETA HEZKUNTZAZIENTZIEN FAKULTATEAErref. “Ikastaroa”Fax zenbakia: 943 71 40 32

Mondragon UnibertsitateaDorleta auzoa z/g20540 Eskoriatza (Gipuzkoa)Tfnoa: 71 41 57Faxa: 71 40 32Emaila: sarrer@huhezi. edu

hik hasi

Generoak eta sekuentziazioa

hizkuntza arloko curriculumean

JOAQUIM DOLZen eskutik

Mondragon UnibertsitateaZa

rtDISEINUA:

GEH

IGA

RR

IA

euskal heziketarako

aldizkaria 27


MondragonUnibertsitateakJoaquim Dolz

Ginebrako Unibertsitatekoirakaslea gonbidatu zuenotsailaren 20an.“Generoak etasekuentziazioa hizkuntzaarloko curriculumean”izenburupean eskaini zuenhitzaldia EskoriatzakoHumanitate eta HezkuntzaZientzien Fakultatean.Ikasteko-irakastekoprozesuan generoek dutengarrantzia azpimarratuzuen, bai genero idatziakbaina baita ahozkoak ere.Generoak lantzekosekuentzia didaktikoakerabiltzea dela egokienaazaldu zuen. Gaiinteresgarri bezainerakargarri honeninguruko xehetasunakeskatu asmoz jo duguberarengana.

Gaur egun Ginebrako Unibertsita-teko Psikologia eta Hezkuntza Zien-tzien fakultatean dihardu lanean Joa-quim Dolzek, Hizkuntzen Didaktikataldean, hain zuzen ere. Horrez gain,badira hamar urte Hezkuntza Sailekokolaboratzaile dela eta kolaboratzailezientifikoaren titulua du. Irakasleria-ren prestakuntzan eta irakaskuntzara-ko baliabide berrien egituraketan sar-turik dago. Momentu honetan ahozkoeta idatzizko adierazpenaren irakas-kuntza baliabideak zuzentzen ditufrantsesez hitz egiten den Suitzakozazpi kantonetan.

Ikerketak egitea ere oso gustuko du.Bernard Schneuwly eta St. Paul Bron-card-ekin idatzizko testuen ekoizpena-

ri buruzko ikerketak egin ditu. Oraindela bi urte, berriz, ahozko generopublikoa aztertzen hasi zen. Generomota hau derrigorrezko irakaskuntzannola garatzen den ikertzen ari da.

Zer da zuretzat generoa, noladefinituko zenuke?

Genero testualaren kontzeptua M.Dakthine autore errusiarrak asmatuzuen. Autore honi izugarri interesa-tzen zitzaion generoen sorrera. Berakhiru dimentsio eman zizkien generotestualei:

1- Edukiak: genero bakoitzak bereedukia du. Adibidez, polizi nobelabatean badakigu susmagarri bat egon-go dela, detektibea eta abar. Arrainei

“Bizitzan zehar osogarrantzitsua da

generoak menperatzea”

Joaquim DOLZ


buruzko entziklopedia batean, bestal-de, arrainei buruzko informazioa egon-go da. Baina bai batak zein besteak,bere ezaugarri propioak ditu eta des-berdintasuna gaiak ezartzen du.

2- Antolaketa komunikatiboa edotatestuaren antolaketa.

3- Hizkuntz unitateak. Adibidez,“behin batean...” edota “egun bate-an...” esaten edo idazten badut, baka-kizu ipuin bat dela. Beste generoen-gandik bereizten duten hizkuntzezaugarriak ditu.

Zergatik dira garrantzitsuakgeneroak hizkuntza baten irakas-kuntzan?

Ikasleentzat esanahia duen irakas-kuntza errazten duen lan-unitateadelako. Komunikazio egoera inplika-tzen du, testua bere osotasunean lan-tzen da eta funtzio baten arabera.Horregatik ematen diot garrantziahasiera-hasieratik.

Ahozko eta idatzizko adierazpenalantzerakoan tresnatzat hartzen dugunlan-unitatea generoa da. Zergatik?Haurrek berehala ezagutzen dituztela-ko generoak. Gizarteak testuak izen-datzerakoan generoen izenak erabil-tzen ditu eta haurrek ere horiek ikastendituzte. Hau eztabaida, ipuina, elebe-rria, olerkia edota elkarrizketa da, esa-ten da gizarte mailan.

Zuk genero publikoa aztertuduzu azken ikerketan. Zer ulertubehar dugu genero publiko beza-la?

Eztabaida, prentsa edo irrati elka-rrizketa, besteei ipuina irakurtzea,sukalderako errezeta baten aurkezpe-na, ahozko erakusketa, hitzaldia...horiek guztiak dira genero publikoak.

Zergatik landu behar dira gene-ro hauek derrigorrezko irakas-kuntzan?

Bizitzan zehar oso garrantzitsuadelako genero hauek menperatzea. Ezeguneroko bizitzako ahozko komuni-kazio edo generoa soilik, baita bizitzapublikoko erabilpen desberdinak ere.

Genero ugari daude: elebe-rriak, ipuinak, hitzaldiak, elka-rrizketak, errezetak... baina guz-tiak bi multzo nagusitan banadaitezke: ahozko eta idatzizkogeneroak. Irakaskuntzan bereiz-tu egin behar al dira?

Biak dira garrantzitsuak eta ez ditu-gu bereizten. Baina zera gertatzen da:orain dela bizpahiru urte arte idatziz-ko generoak lantzeko materiala presta-tu dugula. Sekuentzia Didaktikoarenkontzeptua proposatu genuen idatziz-ko generoak lantzeko: iritzi artiku-luak, ipuinak, zientzia fikzioa, elebe-rria, poliziazko eleberria, jokuetarakoarauak, objetu bat egiteko oharrak,

azalpenak, laburpenak...Maila honetan asko aurreratu dugu,

baina orain ahozkoa gelditzen zaigu.Azken bi urteotako ikerketan Sekuen-tzia Didaktiko hori ahozko generoaklantzeko erabili dugu.

Zer landu daiteke ahozko gene-roen barruan?

Hizkuntza normalizatu baldin bada-go ahozko publikoa lantzea interesga-rriagoa da. Haurrek eguneroko bizitza-ko ahozko generoak menperatzendituzte eskolara iristen direnerako.

Baina hizkuntza normalizazio proze-su batean badago egoera desberdina da,eta horixe da euskararen kasua. Horre-lako kasuetan eguneroko bizitzakoahozko generoak ere landu egin behardira, haurrek ez baitituzte menpera-tzen, oraindik euskaraz ez baitakite.

Generoak Sekuentzia Didakti-koen bidez lantzen dituzuelaaipatu duzu. Zer da SekuentziaDidaktikoa?

Generoak lantzeko tresna edo balia-bidea da. Zehazkiago esanda, denboramugatua duten lan-tailer batzuk ikas-leek dakitena hobetzeko eta ez dakite-na ikasteko.

“Zenbaittailerretakolanakontrolpekoegoeraksortu etaahozkota-suna lantzeada, etairakasleonzereginazailtasunakdituzteneanlaguntzekoesku hartzeada”


Nola antolatzen dira tailerhauek?

Lehenengo, sozialki interesgarriairuditzen zaigun ahozko edo idatzizkogenero bat aukeratzen dugu. Adibi-dez, irratiko elkarrizketa. Ondoren,irratiko elkarrizketen bilduma egitendugu eta beraien ezaugarriak aztertzenditugu. Azterketa horren ondoren,irratiko elkarrizketaren eredu didakti-koa osatzen dugu. Eredu horrek derri-gorrezko irakaskuntzan irakats daitez-keen elementuak biltzen ditu.

Behin eredu didaktiko orokor horiegin ondoren, sekuentzia didaktikoakegiten ditugu, hau da, eredu hori ziklobakoitzean lortu nahi ditugun helbu-ruen arabera zatitzen joaten gara.Horrela, ziklo bakoitzean zer landudezakegun ikusiko dugu.

Zergatik banaketa hau?Garrantzitsua delako ez errepika-

tzea. Garrantzitsua da ikasketarengarapenean genero bera berriro lantzeaikasleari garatzeko aukera emateko,baina helburu desberdinekin eginbehar da, gero eta konplexuagoakdiren helburuekin.

Sekuentzia hauek denboraaldetik mugatuak direla esanduzu, ezta?

Bai, bizpahiru astetan lantzekoakdira, ikasleek haria gal ez dezaten.

Eta, aldaketa edo garapeniknabaritzen al da?

Bai. Sekuentziekin hasi aurretik tes-tu bat egin arazten diegu ikasleei etasekuentziaren ondoren beste bat eurekdiferentzia ikus dezaten.

Zein da irakasleon zereginasekuentzia hauek lantzekogaraian?

Irakasleok hasieran ikasleen gaitasu-nak eta zailtasunak zeintzuk direnikusi behar dugu. Bukaeran emanduten aldaketa aztertzerakoan zertanaurreratu duten eta oraindik zer faltazaien hartu behar dugu kontuan,hurrengo sekuentzian puntu horieklantzeko.

Argi utzi nahi dut guk eskaintzenditugun Sekuentzia Didaktikoak lane-rako tresna direla. Hau da, guk mate-rial horren beharra dagoela ikustendugulako sortzen dugu eta ikastetxee-tan dauden talde pedagogikoei zailasuertatzen zaielako horrelako testuakbiltzea. Baina Sekuentzia hauek modu-larrak dira. Hau da, ez diogu irakasle-ari tailer horiek jarraitu behar ditue-nik esaten, baizik eta bakoitzak bere

ikasleen gaitasunaren arabera moldatubehar dituela.

Zein da ikasleen funtzioa, egi-tekoa sekuentziotan?

Ikasleek parte hartzea oso garrantzi-tsua da. Hitz egin, ideiak elkartruka-tu, entzun eta ezagutzen ez dituztenelementuak aurkitu behar dituzteahozko testuak aztertuz. Baina ondo-ren irakasleon papera funtsezkoa daikasleei zailtasunak gainditzen lagun-tzeko.

Zenbait tailerretako lana kontrolpe-ko egoerak sortu eta ahozkotasuna lan-tzea da, eta irakasleon zeregina zailta-sunak dituztenean laguntzeko eskuhartzea da.

Sekuentzia edo tailer bakoitze-an gauza desberdinak lantzenbaldin badira, helburu desberdi-na dutelako izango da, ezta?

Bai, noski eta helburu horiek maila-ren arabera ezartzen dira. Adin txiki-koekin hasten garenean genero sinple-agoak lantzen ditugu. Esaterako, 6-7urtekoekin lantzen dugun sekuentziabatean sukalderako errezeta bat aur-kezten ikasten dugu. Ez dugu eginezedo platerak prestatuz ikasten, irrati-rako emisioa balitz bezala baizik.

Lehen Hezkuntzan eztabaida erelantzen da eta ikasle guztiek betetzendute moderatzailearen papera. Horre-la, moderatzailearen funtzioak ikastendituzte, eta partehartzaile moduandaudenean hitz egiteko txandak erres-petatzen dituzte.

Lehen Hezkuntzako helburuetarikobat eztabaiden kasuan, kontrakoarenaurrean kontrako arrazoiak azaltzenikastea eta partehartzaile baten iritziberekoak diren esku hartzeei leku egi-ten ikastea da.

Bigarren Hezkuntzan helburuakdesberdinak dira norberaren diskur-tsoan besteen posizioa barneratu araz-ten diegulako. Hau da, besteen iritziaeuren diskurtsoan sartu behar dute,bai adostasuna adierazteko bai kontraegiteko.

Tailer bakoitzean ikasleek dute zail-

“SekuentziaDidaktiko-arenkontzeptuaproposatzenduguidatzizkogeneroaklantzeko”


tasun bat lantzen da eta azkenean ezta-baida berri bat egiten da tailer bakoi-tzean ikasitakoa barneratzen saiatzendirelarik.

Hau guztia teoria mailan garbiikusten da. Baina praktikan jar-tzeko laguntzailerik ez badugu?

Sekuentzia Didaktikoak praktikanjartzeko irakasleriaren prestakuntzabeharrezkoa da, bai. Eta hemen, Eus-kal Herrian bai PATeko laguntzaileaketa bai Eskoriatzako Irakasle Eskolakolangileak horretan jardun dira. Halaere, horrek ez du esan nahi arazorik etazailtasunik ez dagoenik, baina presta-kuntza jarraia jaso duten irakasleen lanegiteko moduan aldea nabaritzen da.Eta taldean lan egiten dutenen artean,zer esanik ez. Emaitzak askoz erehobeak dira irakasleria osoak bateraegiten badu lana, taldean, alegia.

Zeintzuk dira zure iritziz ahoz-ko eta idatzizko generoen artekodesberdintasunak?

Orokorrean esanda beren materialta-sunagatik desberdintzen direla esangonuke. Ahozko generoaren kasuan, apa-ratu fonikoa da sortzailea: ahoa, erreso-nantziak, aho-kordak... eta genero ida-tzia guztiz desberdina da.

Baina ezaugarri material hauetatikat, oso zaila da desberdintasun finkoakezartzea bien artean. Nik uste duterrazagoa dela genero bakoitzarenezaugarriak konkretuki bereiztea.Adibidez, pertsona baten hitzaldiabakarrizketa da eta pertsona batek bai-no gehiagok hitz egiten badute elka-rrizketa. Bakarrizketa eta elkarrizketa-ren arteko desberdintasunakelkarrizketa eta eleberrriaren artekoakbezainbestekoak izan daitezke.

Hala ere, askotan ahozko eta idatziz-ko generoen arteko diferentziari kutsunegatiboa ematen zaio. Izan ere, ahoz-koa behe mailakoa dela uste dugu etahori ez da horrela. Goi mailakoa ereizan daiteke. Aniztasun izugarriadago.

Biak batera lantzen baditugu,bereizi gabe, zer eragin izandezake batak bestearengan?

Eragina alde batetik zein bestetiksor daiteke. Adibidez, Ginebran ikas-leen %40ak jatorri ez frankofonoa du.Oso leku anitza da, haur atzerritarasko dago eta jatorrizko hizkuntzakoso desberdinak dira: espainiarrak,portugesak, albaniarrak, serbiarrak,kroaziarrak eta abar. Eskolaurrean etaLehen Hezkuntzan lurraldeko hizkun-tza ikasi behar dute eta lehenengoeguneroko bizitzako ahozko generoaklantzen dira. Geroago heltzen zaio hiz-kuntza idatziari, testuen idazketari etairakurketari.

Baina bien arteko elkarreragina ereberehala sortzen da. Adibidez, ahozerabiltzen dutena gutun bat idaztera-koan ere erabil dezakete. Eta argudioz-ko gutunak idazten ikasten dutenean,hori ere erabil dezakete ahozko argu-dioetan.

Honek guztiak zer eragin duirakaskuntza ereduan?

Beno, Sekuentzia Didaktikoak lan-tzen hasteko beti proiektu batetikhasita egiten da. Esaterako, ipuinakidazteko Sekuentzia Didaktikoa proiek-tu bezala erabil daiteke eta ikasketaguztietarako zabaldu. Eta beste gau-zen artean, beste ikastetxe bateko ikas-leekin polizia eleberriak truka ditzake-gu. Honek beste motibazio bat sortzen

du. Baina ikasleek genero bat lantzenari direla jakin behar dute.

Irakaskuntza modu hau kons-truktibista dela esan al daiteke?

Noski baietz. Konstruktibista daahozko eta idatzizko gaitasunak erai-kitzea delako gure nahia. Baina kons-truktibista soziala da. Ezagutza etagaitasun horiek irakasleon eta besteikasleen parte hartzeari esker jasotzendira. Hizkuntza komunitateko kideenarteko elkarrekintzaren ondorioz erai-kitzen da, eta eskolan ikasleen artekoelkarrekintzaren eta batez ere irakasle-on esku hartzearen ondorioz. Haurrekeuskara jakingo ez balute eta irakasleaegongo ez balitz, ez lukete euskarazhitz egingo.

Gauza anitz kontatu dizkiguzu.Nola ikusten duzu hau guztiagure eskoletan?

Irakasleok euskara bultzatzeko eginduzuen esfortzu itzela azpimarratunahi nuke. Haur askok ez dakite eus-kara eta gurasoek ere ez. Baina halaere, ikasle horiek euskara ikasi dute etaeuskaraz mintzatzen dira. Lan izuga-rria egin duzue.

Baina ez da nahikoa. Gizarteak erebide bera egin behar du. Eskoletanematen diren aurrerapauso horiekgizartean jarraipena izan behar duteeta hori lortu behar da orain.


Pauso praktikoakJoaquim Dolzek generoen eta Sekuen-

tzia Didaktikoen inguruko ideia garran-tzitsuenak azaldu dizkigu. Hitz bitan esa-teko, generoek ahozko eta idatzizkohizkuntzak lantzeko bidea ematen dutelaazpimarratu digu. Eta bide hori lantzekoSekuentzia Didaktikoak erabiltzea propo-satu digu. Sekuentzia bakoitzean helburubatzuk finkatuz genero desberdinak lan-tzen dira.

Horretarako generoak taldekatzea edomultzokatzea proposatzen digu Dolzek, 1.taulan ikusten den bezala.

Oinarrizko lana egiteko bost taldetanbanatzen ditu generoak. Taldekatzea egi-teko hiru irizpide hartu dira kontuan:

- Irakaskuntzari atxikitako helburusozialekin bat etortzea, eta gure gizartekokomunikazioaren oinarrizko alorretanahozko zein idatzizko hizkuntz adierazpe-nei erantzutea.

- Zenbait gida-liburu eta ikasketa pla-netan agertzen diren taldekatzeekiko mal-gua izatea.

- Taldekatutako generoak antzekoakizatea hizkuntz gaitasunei dagokienez.

Curriculumaren ikuspuntutik, taldebakoitza irakaskuntzako maila guztietanlantzea proposatzen da, aldi bakoitzeangenero desberdin batean sakonduz. Honekabantaila hauek ematen ditu:

- Ikasleei idazketara hurbiltzeko bidedesberdinak eskaintzen dizkio eta pedago-gikoki desberdintzen irakatsi.

- Ikuspuntu didaktiko batetik, taldetansailkatutako generoen aniztasunak bakoi-tzaren berezitasunak definitzeko aukeraematen du.

- Psikologigoki, hizkuntz eragiketaasko genero talde bati lotuta daude.

- Helburu sozialei dagokienez, hizkuntzmailako gaitasun desberdinak garatzekomultzokatzen eta lanak zehazten lagun-tzen du.

Multzo bakoitza lantzeko maila bakoi-tzean genero konkretu bat sakondu daite-keela esan dugu. 2. taulan Dolzek horrenadibidea luzatzen digu aurreko taulakohirugarren taldearen progresioarekin.

Komunikazioaren ingurune sozialaELEMENTU TIPOLOGIKOAKHizkuntz gaitasun nagusiak Ahozko eta idatzizko generoen adib.

Kultura literarioa Ipuin zoragarriaAlegia

KONTATU (narrer, narrar) Abenturazko kontakizunaZientzia-fikziozko kontakizuna

Ekintzaren mimesia sinesgarriari Misteriozko kontakizunaintriga erantsiz Kontakizun mitikoa

Sketch edo istorio harrigarriaBiografiaEleberriaEleberri historikoaAlegiazko berriaParodia ipuinaAsmakizunaHaur-abestia...

Giza ekintzen dokumentazioa eta Bizitzako kontakizunakmemorizazioa Bidaietako kontakizunak

Norberaren egunerokoaKONTATU (relater, relatar) Testigantza

PasadizoaBizitako esperientzien adierazpena Autobiografiadiskurtsoaren bidez eta denboran Curriculum vitaekokatuta ...

GertaerakErreportaiaMunduko kronikaKirol kronika...HistorikoaKontakizun historikoaOhar biografikoaBiografia...

Arazo sozial polemikoen eztabaidak Iritzi artikuluakArgudiozko elkarrizketak

ARGUDIATU Irakurlearentzako gutunaErreklamazio gutuna

Jarrera hartzearen finkatzea, gezur- Eskaera gutunatatzea eta negoziatzea Eztabaida informala

Eztabaida moderatuaEditorialaErrekurtsoaLegezko errekisaSaiakera...

Jakiteen igorpena eta eraikuntza Testu erakusleaHitzaldia

AZALDU Artikulu entziklopedikoaAditu bati elkarrizketa

Jakintza modu desberdinen aurkez- Azalpen testuapen testuala Ohar-hartzea

Testu erakusle eta azalpen testuen laburpenaTxosten zientifikoaEsperientzi baten aipua

Argibideak eta eraikuntza Muntaia argibideakErrezeta

EKINTZAK DESKRIBATU ArautegiaJokoaren arauak

Portaeren elkarren arteko arautzea Erabilpen moduaAgindu desberdinakIragarpen testuak...

1. taula. Genero multzoen proposamena

Bibliografia:-Dolz, J. eta Schneuwly, B. “Géneros y

progresión en expresión oral y escrita. Ele-mentos de reflexión a partir de una expe-riencia realizada en la Suiza francófona”.Textos aldizkaria, 11. zenbakia, 1997kourtarrila.


zikloa Aukera daitezkeen genero Ingurune sozialaren Testuaren egitura Hizkuntz unitateentestualen adibideak irudikapena diskurtsiboa aukeraketa

1-2 AHOZKOA: -Eguneroko bizitzako -Oinarri minimo -Jarrera adierazpenak-Iritziak eman eta justifikatu egoeren iritzia ematea batekin ematea iritzia erabiltzea iritzia emateko-Klaseko eztabaida kolektiboa -Ikuspuntuen arteko -Kausaren antolatzaileak

aldeak mantentzea erabiltzea iritziak sustengatzeko-”Zergatik” galderak egin

3-4 IDATZIA: -Galdera eta eztabaida -Argumentu sorta bat -Iritzi baten inguruan-Prentsa (haur aldizkariak): sortu duen gaia birplanteatu zehaztea egoera zehatz- hartutako jarreraren adie-irakurlearen gutuna -Testuaren hartzailea identi- batetik abiatuta razpenak irudikatu eta erabili,AHOZKOA: fikatu eta kontuan hartu -Aurreko argumentuekin bai aldekoak bai kontrakoak-Klasearen aurrean iritzia defendatzea -Argudiozko testu baten ondorio koherentea osatu -Zerrendadu antolatzaileak

asmoa zehaztu -Argudio desberdinak lotu erabili-Testua irakurriko den lekua eta ondorioarekin erlazionatu -Argumentu bakoitzeko anto-eta momentua kontuan hartu latzaileak ondorioetatik

bereiztu-Interpelazioa eta gutunak ixteko formulak erabili.

5-6 IDATZIA: -Egoera polemikoa irudikatu -Gutun ez-ofizial bati forma -Argudio elementuak erabili-Prentsa (gazteentzako aldizkariak): orokorrean (rol baten bidez) eman eta bere egitea zaindu.. argudioak lotzeko eta ondorio-irakurle baten gutuna eta bere parametroak aztertu: Ariketa bera egin gutun ofi- ak ateratzeko-Gutunak: autoritateari zuzendutako *Argudiatzailea eta bere rol zial batekin -Iritzi aditzak erabilierreklamazio gutuna. soziala -Sarreran eztabaida gaia -Kontrako jarrerak azaltzekoAHOZKOA: *Hartzailea eta bere rol soziala aurkeztu formulak erabili-Eztabaida publiko erregulatua *Helburua: konbentzitzea -Argudioak indartu adibide- -Adibideak eta esperientzia

*Testuaren agerpen lekua ekin pertsonalak sartu-Kontrakoen erantzun -Kontrako argudioei kontrako -Sujetua duen titulua eginposibleak aurrikusi iritziak planteatu

-Ondorioak eman

7-8 IDATZIA: -Testu batean defendatutako -Landutako argudiozko -Ezeztatzea, kontrakotasuna-Prentsa lokala: irakurle baten gutuna, jarrerak zehaztu eta ezkutuko generoari egokitutako testu eta kontzesioa adierazten dutengutun irekia, kritika-artikulua egoera polemikoa atera plana aukeratu argudio elementuak erabili-Eskaera gutuna -Besteek sinesten dutena uler- -Defendatuko den tesia zehaz- -Aditz adierazkorrak erabili:AHOZKOA: tu eta horren arabera jokatu tu, argudioak osatu eta gaiak neutroak, apreziatzaileak,-Argudiozko elkarrizketa -Testu hartzailearen ezauga- multzokatu depreziatzaileak...-Eztabaida informala rriak aztertu berari egokitzeko -Argudioak, ez-argudioak eta -Aipuak sartzeko formulak

-Kontrako jarrerei aurre hartu kontra-argudioak bereiztu erabili-Bestearen hitzak aipatu -Argudio mota desberdinak -Argudio norabidearen arabera-Leku sozialak eta argudiozko aurreikusi eta lortu nahi den zalantza, probabilitatea eta generoak bereiztu helburuaren arabera hierarki- ziurtasuna adierazteko bitarte-

zatu ko desberdinak erabili (adber--Gure tesia defendatzen duten bioak, aditz laguntzaileak, besteen hitzak erabili denbora partikularrak...)-Testua argudio estrategiaren -Adierazpen moduak bereiztu:arabera antolatu galdera erretorikoak, galdera

motak, harridurazko esaldiak...

8-9 IDATZIA: -Hartzaile anitza kontuan izan -Eztabaidaren objektua mugatu -Loturazko esaldien rol argu--Prentsa: editoriala -Beste baten hitza norberarena -Generoak eta argudio estrate- mantatiboa identifikatu: -Gutunak: lana eskaerarako gutuna bezala hartu giak aukeratu orduan, horrela, beste aldetik...-Publizitatea: publizitate-tartekoa -Argudio egoeraren muga ins- -Tesi posibleak definitu -Hartzailea inplikatu izenorde-Saiakera, ideien konposaketa tituzionalak definitu -Kontrako jarrerak aurreikusi pertsonalak erabiliz: ni, gu, -Errekurtsoa, legezko errekisa -Argudio generoak egoera eta ezeztatu zuek...

argumentatiboen arabera -Kontra-argudioak garatu -Idazketarako terminoak erabilisailkatu -Rol sozialaren araberako ikus- -Apreziatzeko terminoak erabili,-Genero ez-argudioen ezauga- puntua hartu eta tonua egokitu bai ezkorrak eta bai baikorrakrriak definitu -Argudioaren elkarrizketa di- -Konnotazioaz betetako hizte-

mentsioa mantendu testuan tegia erabili-Ezkutuko arrazoiak berreraiki -Anafora kontzeptualak erabili

-Marka modal desberdinakerabili

zikloa Aukera daitezkeen genero Ingurune sozialaren Testuaren egitura Hizkuntz unitateentestualen adibideak irudikapena diskurtsiboa aukeraketa

2. Taula. “Argudiatzearen” arloko sekuentziazio curricularra. Ziklo bakoitzean proposatutakogeneroak


Esperientziak

Arantzazun eskolaberria ireki duteikasturte honetan:

Artzain-eskola. Ez daohiko eskola ez,artzantzatik bizi nahiduten gazteeieskainitakoa baizik.Euskal Herriko etainguruko lurraldeetakoartzain-eskola bakarra etalehenengoa da. Hamarikaslerekin ekin dio bereibilbideari.

Euskal Herrian aurki dezakegunartzain-eskola bakarra izanik, ez duguzalantzarik izan bertara hurbildu etaezagutzeko. Arantzazun topatu duguNikolas Segurola, ikasleen arduradu-na. Ofizioz artzain, bokazio fraile etahobby bezala bertsolaritza duen gizonhoni esker eskolaren nondik norakoakjakin ditugu.

Orain dela urte pare bat sortu omenzen eskola sortzeko ideia, baina hasteakosta egin zaio. “Artzainentzako esko-la baten beharra ikusten zen, bainaarazo bat baino gehiago zeuden: non-dik atera dirua, nondik hasi, irakasleakbilatu, ikasleak izango ote ziren ereduda zegoen...” dio Nikolasek. “Gai-nera, orain arte artzainik onenak gura-soekin ikasitakoak izaten zirela ustezen eta ez geunden eskolak izatera ohi-

tuta”. Baina, gauzak aldatu egiten diraeta artzantzan ere bere eragina izandute aldaketa teknologikoek: ardiakjezteko makinak sortu dira, genetikaaldetik aurrerapen handiak egin dira,haziak jartzeko ere bai...

Honen guztiaren aurrean, eskolasortzeko ideia Eduardo Urarte “Ardie-kin” elkarteko buru zenak izan zuen.Elkarte hau genetika aldetik hobekun-tzak lortzeko elkartea dela argitu diguNikolasek eta Euskal Herriko artzainasko daudela bertan. Artzainak adoszeuden ideiarekin eta Eusko Jaurlari-tza ere laguntzeko prest agertu zen.

Pausoz-pausoIdeia aurrera eramateko jendea prest

zegoenez, eman beharreko pausoakematen hasi ziren. Eskola sortzeko etaantolatzeko ardura “Mendikoi” elkar-teak hartu zuen. Eusko Jaurlaritza etaDiputazioek daukaten elkartea da.Bere egitekoa Europatik datozen diru-laguntzak aprobetxatuz sektore guz-tiak prestatzeko laguntza ematea da.“Adibidez basozainei, untxizainei,baratzazainei eta abarrei ikastaroakeskaintzen dizkie. Eta artzainen kasuan,eskola” dio Nikolasek.

“Mendikoi”ren asmoa bost ikaslebilatu eta haiekin hastea zen, bainaazkenean hamar bildu ziren. Nikolasda beraien tutorea eta ikasle, irakasleeta artzainen arteko harremanen etalanen arduraduna.

Aste bat eskola, bestehiru artzainekin

Ikasturtea zazpi hilabetekoa da.Azaroaren 10ean hasi ziren eta maia-tzean bukatuko da. Aste bat Arantza-zuko gomistegian pasatzen dute klaseteoriko-praktikoak jasotzen. “Klasegehienak teorikoak izaten dira, bainatartean gazta egiten, ardiak artifizialkiintseminatzen eta abar ikasten dute”.Ondorengo hiru asteak, berriz, artzai-nen etxeetan pasatzen dituzte.

Arantzazun dauden bitartean gaidesberdinei buruzko klaseak jasotzendituzte, besteak beste:

- Elikadura: kanpoko larrea, pen-tsua...

Eskoletatik ateratakoartzainak

Arantzazuko Artzain-Eskola

“Hilabetekohiru asteegoten diraartzainenetxeetanpraktikakeginez”


- Artzain-txakurra nola maneiatu.- Ardiaren ezaugarriak: nondik

datorren, zertarako dagoen egokitua,nola zaindu behar den...

- Osasuna: zein gaixotasun dituen,zein sendagai erabili behar den...

- Genetika: aurrerapenak nola erabili.- Garbitasuna.- Ekologia.- Jezteko makinak, zein arazo sor

ditzaketen...Gai hauek lantzeko irakasle asko

etortzen dira. “Orain arte 40 ingurupasa dira gutxi gora behera”. Gehie-nak Euskal Herrikoak dira; unibertsi-tateko irakasleak, albaitariak, nekaza-ritza injineruak, ardiekin lotura dutensindikatu, instituzio eta elkarteetandaudenak eta abar. “Hasieran klaseakeuskaraz ematen zituzten baina geroTxileko bi ikasle etorri ziren eta gazte-laniaz hasi ziren”.

Klaseetatik at, artzainen etxeetanegoten direla aipatu dugu. Ikaslebakoitzak artzain batekin hiru astepasatzen ditu artzain bizimodua etalanak gertutik eta zuzenean ezagutze-ko. “Artzain hauek aukeratzeko hasie-ran artzainen arteko forum bat egingenuen. Artzainik aurreratuenei deituzitzaien ikasleak beraien etxeetan edu-kitzeko prest egongo ziratekeen galde-tuz. Denak baikor agertu ziren, prak-tikak egiteko eta zekitena erakustekoprest”. Horrela aukeratu ziren hamarikasleentzat behar ziren artzainak.

Ikasturte honen ondoren, zer?Nikolasek dioenez “orain arte oso

gustura daude ikasleak eta irakaslezein artzainak ere bai”. Baina gusturaegoteaz gain, gauzak ikasten ari dira.Askok etxean ikasitako gauzak bada-kizkite, baina eskolak makinak erabil-tzeko, genetika arloko aurrerapenakezagutzeko eta oro har gauza berriakikasteko aukera eskaintzen die. Horrezgain, elkarrekiko harremanak lantzekoere bai. “Nik garrantzi handia ematendiot beraiek elkarrekin biltzeari,ondoren artzain munduan lanean has-tean ere elkarrekin lan egiteko. Orainarte artzain bakoitza bere aldetik ibiliizan da, besteekin inolako harremanikeduki gabe. Nik oso positiboa ikustendut elkartzea eta elkarren berri izatea”.

Maiatzean bukatuko dute artzain-eskolako ikasturtea hamar gazteok,baina aurrerantzean jarraipen bat egin-go zaiela adierazi digu Nikolasek.Artzantzaren munduan sartzen badiraartzainen forum-eko partaide izangodira eta beharbada atzetik etorrikodiren ikasleak beraien etxeetara joangodira praktikak egitera.

Hurrengo urteetan ikasle gehiagoizango dituztela pentsatzen dute.Orain arte eskolarik ez zegoen, bainahemendik aurrera erreferentzia bilaka-tuko da. Frantzian, esaterako, hiruzpa-lau artzain-eskola daude eta ez duteulertzen eskola horietatik pasa gabe-koak artzain izan daitezkeenik. Hemenhorretaraino iritsiko ote gara?

Maider MURUA

18 urteko itsasondoar hau artzain-eskolako neska bakarra da, bainahorrek ez du atzera bota. Gogoz etailusioz hasi zen eta hala jarraitzendu.

Nolatan pentsatu zenuenartzain-eskolan izena ematea?

Etxean betidanik eduki dituguardiak eta niri asko gustatu izanzaizkit. Gustura ibili izan naizardien artean. Eta aurten Arantza-zun artzain-eskola irekitzen zutelajakin nuenean izena ematea erabakinuen.

Zeren bila etorri zara, zerikasteko asmotan?

Beno, etxean gauza asko ikasiditut, baina beti zerbait gehiagoikas daiteke eta halaxe gertatu zait.Gauza berriak topatu ditut hemen.Adibidez, etxean ez daukagu maki-narik, baina hemen nolakoak direnikasi dut.

Zein da gehien gustatzen zai-zun lana?

Ardiekin ibiltzea eta gazta egitea.

Aurten eskolan eta datorrenurtean?

Artzain izateko asmoa dut, bai.Ofizioa gustatzen zait.

Ezagutzen al duzu beste nes-ka artzainik?

Ormaiztegi aldean pare bat edo baomen daude, baina nik ez ditut eza-gutzen.

Protagonistenahotik


Ekain MURUA

22 urteko arrasatear honen kasuaberezia da. Nekazaritza-injineru tek-nikoa da, iaz bukatu zituen ikaske-tak eta orain ikasketa amaierakoproiektua burutzen ari da.

Zein proiektua da?Maedi edo albamina izeneko gaitz

bati buruzko ikerketa lana egiten arinaiz. Ardiekin edukitzen duten gai-tza da eta esnearen bidez igortzen daarditik arkumera.

Orain arte zerbait egin al dagaitz hau ikertzeko?

Bai, artzain batzuk gaixotasunhoni aurre egiteko plan bat aurreraeramaten ari dira. Arkumea jaio aha-la amarengandik aldentzen dute etaesne artifizialarekin hazi. Hori ardieta arkume batzuekin egiten da.Beste batzuk amaren esnearekin haz-ten dira. Bien arteko konparaketaegitea da ikerketaren muina. Etahorrez gain, artifizialki hazteakdakartzan onurak, balio, errentaga-rritasun ekonomikoa eta abar azter-tzea.

Non ari zara ikerketa hau egi-ten?

Lehen esan dudan bezala, artzainbatzuk lehenagotik hasiak daudehau aztertzen. Horietako bat Legaz-piko Juan Jose Aranguren artzainada eta ni bere etxera joaten naiz.

Bi mutil hauek Txiletik etorri diraEuskal Herriko artzain-eskolara.

Nolatan etorri zarete TxiletikArantzazura?

Txileko Nekazaritza-eskolak etaEusko Jaurlaritzako Nekazaritza Saila-ren arteko akordio baten ondorioa izanda. Txilen haragitarako ardiak daudebatez ere eta orain dela pare bat urtehemendik esnetarako 200 ardi eramanzituzten proba egiteko. Ardiekin bate-ra bi artzain ere joan ziren ardi hauekinnola lan egin erakusteko.

Zuk egiten dituzun praktikaketa beste ikasleek egiten dituz-tenak ez dira berdinak, orduan.

Beno, ardiekin egunero egin beha-rreko lanak berdin-berdin egin beharizaten ditut. Baina horrez gain,azterketak ere bai.

Dena dela, klase teorikoakjasotzera ere joaten zara Aran-tzazura besteekin batera. Zereskaintzen dio nekazaritza-inji-neru tekniko bati artzain-esko-lak?

Gauza teorikoak eta praktikoa ira-kasten dizkigute. Teoria aldetikhainbat gauza aurretik badakizkiteta alde horretatik besteekiko aban-taila dut. Baina praktikari dagokio-nez, ez. Alde hori hobetzeko aukeraeskaintzen dit eskolak.

Han ilusioz hartu zen ekintza hau.Artzain horietako batek azpiegiturazabala muntatu du eta han gelditze-ko asmoa dauka. Baina bestea honaitzuli da. Beraz, artzainak falta zirenTxilen eta horregatik etorri gara gu,ikasteko eta hara bueltatzeko.

Ondoren zuek beste txileta-rrei irakatsiko diezue, orduan.

Bai, hango jendeak ikasi behar duartzantzan, gazta egiten eta abar.

Ez al da erantzukizun handiazuei eman dizuena?

Bai, hala da, baina ikasteko gogozetorri gara eta oso gustura gaude baiArantzazun eta baita Arabako artzai-nekin praktikak egiten ere.

Eta nolatan izan zineten zuekhona etortzeko aukeratuak?

Beno, ni, Jorge, Nekazaritza-esko-lan ikasten ari nintzen eta Rafaellanean zebilen. Nire kasuan, ikaske-tak bukatzen ari nintzen eta prakti-kak egiteko leku bat behar nuen.Zuzendariak deitu zidan eta espe-diente ona nuenez hona etortzekoaukera nuela azaldu zidan.

Espero zenutena aurkitu alduzue?

Bai, gauza asko ari gara ikasten.Adibidez, Txilen ahuntzaren etabehiaren gazta egiten dira, eta ezardiarena. Esnetarako ardiarekinorain ari dira esperimentatzen.Horregatik, hemen ikasten ari garengauzak oso baliagarriak dira gure-tzat.

Jorge NAVARRORafael MARIPAN

A P I R I L A

Bidal itzazu zure burutapenak irakasleeuskaldunon aldizkarira

B e r r i a k

GUTUNAK

Zuen kezkak,iritziak,desadostasunak,itxaropenak,...adieraztekolekua izan nahidu.


Be

rria

k

EILAS sindikatuak VI. Kon-gresua martxoaren 13-15eanospatu zuen Gasteizen. HegoEuskal Herriko 100 ordezkarikhartu zuen parte. Gai desberdi-nen inguruko erabaki garrantzi-tsuak hartu ziren bertan:

1- Lan banaketa eta irakas-kuntzan lanpostuak sortzearenaldeko pol it ika bultza-tzea .Horretarako ordu estrak ken-tzea, lan jardunaldiaren murriz-keta eta konbenioan lan banake-ta indarrean jartzea onartu ziren.

Lan orduen murrizketari dago-kionez, irakaskuntzan asteko 32ordu, gehienez zazpi ordukolanaldia eta ikastorduak %10gutxitzea suposatuko luke.EILASen proposamenak hauekizan da: hiru ikasturte lan egin,bat libratu eta lau urteotan sol-dataren %80a kobratzea; lauikasturte lan egin, bat libratueta %84 kobratzea; edo bost

ikasturte lan egin, bat libratueta %86 kobratzea.

2- Ekintza sindikalari buruz-ko egoerari dagokionez, ELA-LABekin batera lan egin beha-rra ikusi zen, esparru propioaaldarrikatzeko euskal gizarteosoaren interesak aintzat hartuz.Bestalde, ez zen onartu bi sindi-katu horiekin “aliantza akriti-koa” egitea. EILASen iritziz,beste sindikatuekin ere (CCOOeta UGT) gai bakoitzean bata-suna lortzen saiatu behar da.

3- Lan osasunaren arloan pre-bentziorako ordezkariak aukera-tzea bultzatuko du. Honen hel-burua langileen hainbat osasunarazo gaixotasun profesionalbezala hartzea da.

4- Esparru sozialari begira,bakegintzaren aldeko politikaaktiboa aurrera eramateko etairtenbide demokratikoa bulta-tzeko konpromezua hartu zen.56

EILASen VI. KongresuaLan banaketaren alde

Lan ordu gutxiago,enplegua sortu

Lan ordu gutxiago eta enplegugehiago sortzearen eskaera irakas-kuntzan ere ematen ari da. ELA,EILAS eta LAB sindikatuek postalbat prestatu dute eskaera horiHezkuntza Sailari luzatzeko.“Gazteengatik...! Gugatik...! Lanordu gutxiago. Enplegua sortu”leloa duen postalak eskaera hauekbiltzen ditu:

- Gela bakoitzaren ratioa eta lanegunaren ordutegia gutxitzea.

- Kolokazko lana, ordu estrak,azpikontratazioak eta armamen-tuan gastatzen den dirua kentzea.

Postalak Oliveri jaunari etaMarkotegi jaunari bidali zaizkie.


“LITERATURA UNIBERTSALA” bilduman dira Sterne eta SvevoDagoeneko 72 dira “Literatura unibertsala” bilduman

argitaratutako liburuak. Azken biak aurkeztu berri direnbidaia liburuak dira. Bata Laurence Sterne-ren Bidaiasentimentala Frantzia eta Italian zehar da. Josu Barambo-nesek itzuli duen liburu hau egilearen bidaietan oinarri-tuta dago. Baina ez du ikusten eraikuntza ospetsuen des-kripziorik egiten, baizik eta bere bizitzan topatzen duenjendearen izaera eta barne zirrarak arakatu.

Bigarren liburua eta bildumako 72.na, Italo SvevorenBidaia sentimental laburra da. Maite Lopetegi izan daliburu hau itzuli duena. Svevok bere azken urteetan ida-tzi zuen ipuin luze amaitugabea da. Aghios jaun maita-garriak bere inguruari arretaz so egiten dio eta ikustenduena kontatzen du. Pertsonaia batzuk aurkezten dizki-gu maitasunez betetako modu dibertitu eta ironikobatean.Ibaizabal argitaletxeak argitaratuak.

ARGITALPENAK

HEMEN GATOZ15. zenbakia

1998ko apirila

Hernaniko Langile ikastolak “Uda-berria 98” izenburupean kaleratu dubere azken zenbakia. Maila guztieta-ko ikasleek egindako lanak biltzendira oraingoan ere. Modu sinple,ulerterraz eta atseginez irakurtzekomoduko aldizkaria suertatzen da.

FILOSOFIAREN HISTORIAAristoteles, Tomas

Aquinokoa, Rousseau, Nietzsche, Sartre eta Ortega y Gasset

Oinarrizko Liburutegia BildumaGAIAK

Liburu hau LOG-SE batxilergoarenasmoak betetzekoprestaturik dago.Filosofoen testuin-guruak, pentsamen-duak eta testuak bil-tzen dira. LehendikBost filosofo handiliburua argitaratu-rik dago bildumahonetan, eta horre-la, oinarrizko libu-rutegian Platon,Descartes, Kant,

Marx eta Wittgensteinekin batera sei berri hauekere topa daitezke.

IRAULTZEN31. zenbakia

1998ko martxoa

LAB-Irakaskuntzak kaleratzenduen aldizkariaren azken zenbakiakalean da. Oraingo ale honetan gainagusia titularrak isladatzen duenada: Lanordu gutxiago, lanpostugehiago. Irakaskuntzako langileezberdinen iritziak biltzen dira.Horrez gain, Irakaskuntza Ertaineta-rako hitzarmena, soldataren gaurko-tzea eta euskalduntzea dira besteakbeste lantzen diren gaiak.


Be

rria

kUrtero bezala, aurten ere Ikastolen

Elkarteak Jardunaldiak antolatu ditu. Iru-ñean ospatuko dira maiatzean V. Jardunal-di Pedagogiko hauek eta Ebaluazioa iza-nen da aurten gaia.

Maiatzaren 12, 13, 14 eta 15ean hizlarianitz bilduko dira gai hau jorratzeko:

Maiatzaren 12anGoizez- M. Alvarez (Madrilgo komunitateko

irakasleak prestatzeko departamendukoburua): “Ebaluazioa Europako hezkuntzasistemetan”.

- P. Sudupe, M. Artetxe (Seaskako tek-nikariak): “Seaskako hezkuntza proiektua-ren esperimentazioa. Ebaluaziorako oina-rria”.

- M. A. Santos (Didaktikako eta eskolaantolakuntzako katedraduna): “Kalitateariburuzko diskurtsoaren arriskuak”.

Arratsaldez- M. Ugalde ( KSEEko zuzendaria):

“Kalitate osorako Europako gestio eredua-ren aplikazioa ikastetxeetan”.

- S. Sarasola (Santo Tomas Lizeokozuzendaria), J. M. Aizpuru (Laskorainikastolako zuzendaria), I. Arregi (Aranzadiikastolako gerentea): “Kalitatearen ezarpe-na ikastoletan. Esperientzia berri bat.Hobekuntza taldeak. Adierazleak: irakas-leen satisfazioa. Gurasoen partaidetzarakobideak”.

Maiatzaren 13anGoizez- E. Barberá (Universistat oberta de

Catalunyako irakaslea): “Eskolan ebalua-tzeko karpetak”.

- N. Uriz (Diseinu eta garapen curricu-larrerako Unitate Teknikoko aholkularia),J. Castiella (Eskola Orientazioaren UnitateTeknikoko burua), A. Sanz (Diseinu etagarapen curricularrerako Unitate Tekniko-ko burua): “Gaitasun kognitiboen garapenmailaren ebaluzio psikopedagogikorakotresna DBHn”.

- B. Munarriz (EHUko irakaslea): “Pro-gramen ebaluazioa”.

Ikerketa taldea: F. Bermejo (Zuhaztikoirakaslea), B. Martinez, F. Basurco eta C.Medrano (EHUko Pedagogia fakultatekoirakasleak): “Ebaluazio prozesua unitatedidaktiko baten diseinu eta garapenean”.

Arratsaldez- M. A. Santos (Didaktikako eta eskola

antolakuntzako katedraduna): “Afektibi-

tateaz formazioaren ebaluazioa”.- J. Go–i (EHUko irakaslea eta OSTA-

DAR proiektuko matematika arloko koor-dinatzailea): “Ebaluazio ikuspegia OSTA-DAR proiektuan”.

Maiatzaren 14anGoizez- A. Villa (Deustuko Unibertsitateko

ICEko zuzendaria): “Hobekuntzan oinarri-tutako irakaslearen ebaluazioa”.

- J. L. Mendiguren (Astileku ikastolakozuzendaria): “Irakasleen ebaluazioa; espe-rientzia bat”.

- B. Zubiaurre (UPNAko Psikologia etaPedagogia departamentuko zuzendaria):“Ikastetxeetako eta irakasleen ebaluazioa”.

Arratsaldez- N. Arregi (Bizkaiko Ikastolen Elkarte-

ko kidea):, J. Gómez (Udarregi ikastolakozuzendaria): “Ikastolen ebaluaketa mar-koa: ametsak eta eginak”.

- 1. aretoan: J. M. Goñi “OSTADARproiektuko ebaluazio ikuspegiaren gauza-tzea Matematika arloan”

- 2. aretoan: M. Aldasoro “OSTADARproiektuko ebaluazio ikuspegiaren gauza-tzea Hizkuntza arloan”.

- 1. aretoan: J. Terés (S. Mitxelena ikas-tolako zuzendaria), J. Berasategi (S. Mitxe-lena ikastolako DBHko koordinatzailea),G. Zuluaga (Astileku ikastolako DBHkokoordinatzailea): “OSTADAR proiektukoebaluazio ikuspegiaren gauzatzea Naturzientziak arloan”.

- 2. aretoan: Harri Beobide: “OSTA-DAR proiektuko ebaluazio ikuspegiarengauzatzea Gizarte zientziak arloan”.

Maiatzaren 15eanGoizez- A. Jaurrieta (Nafarroako Gobernuko

Hezkuntza Departamentuko Zerbitzuakikustatzeko eta ikuskapen teknikorakozerbitzuko zuzendaria) eta J. M. Villa(Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Ikuskari-tzako ikuskari nagusia).

Gaia: “Ebaluazioa Nafarroako Komuni-tate Foraleko eta Euskal Herriko Komuni-tate Autonomoko Hezkuntza Sisteman”.

- A. Tiana (UNEDeko irakasle titula-rra): “Ikastetxeetako kanpo ebaluazioa:ahalbideak eta mugak”.

- D. Nevo (Tel Aviveko Unibertsitatea):“Ikaslearen azterketa eta ebaluaziotik ikas-tetxean oinarritutako ebaluaziora: printzi-pioak, teknikak eta prozedurak”.

Ikastolen Elkarteko V.Jardunaldi Pedagogikoak

AGENDA“Euskal Eskolaren azken 20 urte-

ak” topaketak. Apirilaren 25eanDonostiako Costa Vasca hotelean.Félix Marti UNESCOko zuzenda-ria eta Hizkuntz Gutxituen ingu-ruko gaietan aditua.- Gipuzkoako 18. Eskolarteko Ber-tsolari txapelketa. Apirilaren30ean Hernanin. 15.00etan ber-tso-paper lehiaketa eta ondorenahozko saioa.- Eskola Publikoaren festa Doniba-ne-Lohitzunen maiatzaren 17anIkas-Bi elkarteak antolatuta.

LANPOSTUAK- Hezkuntza Bereziko Laguntzaile-

en Hautaprobetarako deialdia:arlo honetan lan-legepeko langile

finkoaren izaera lortzeko hautaprobe-tarako deialdia egin da.

Eskabideak hezkuntza ordezkari-tzetan egongo dira interesatuontzat.Aurkezteko epea: apirilaren 4tik23ra arte, biak barne.

-Itzultzaile lehiaketa publikoa:Literatura Unibertsala bilduma-ko hurrengo liburuak itzultzeko.Argibide gehiago EIZIEn.


Nafarroako Euskal EskolaPublikoaren Aldeko III. Jaianmartxoaren 28an ospatu zenIruñean. Sortzen elkarteak anto-latutako jaian jende ugari bilduzen egun osorako prestatu zirenospakizunetan parte hartzera.

Nafarroan euskal eskola publi-koa gero eta indartsuago dabile-la erakusteko asmoz antolatzenda egun hau, eta bere hiruga-rren edizioan hori erakustekoparada izan du. Estatu osoaneskola publikoa behera egiten ariden bitartean, Nafarroan igoz

Martxoaren 29an Bilboko Etxe-barria parkean ospatu zen EuskalEskola Publikoaren VII. festa.“Euskara denona, denok euskaraz!lelopean 130.000 lagun bilduzirela adierazi zuten antolatzaile-ek. Egun osoan zehar ekital-di desbedinak bata bestearenatzetik.

Baina ekitaldietan partehartzeaz gain, jendeak Eus-kal Eskola Publikoarekikoatxekimendua ere adierazizuen. Alde honetatik, anto-latzaileak oso gustura geldi-tu dira, Guraso Elkarteak,alegia.

Nahiz eta festaren antola-kuntzaren zama handienaBizkaiko Guraso Elkarteaeraman aurten, Araba etaGipuzkoako Guraso Elkarteak erelanean jardun dira. Urtero-urteroherrialdez txandatzen da, bainahiru elkarteak elkarlanean presta-tzen dute festa. Ana Eizagirre Biz-kaiko Guraso Elkarteko lehenda-kariordeak adierazi duenez

hurrengo urtean Euskal Herrikobeste lurraldeetako elkarteekinharremanetan jartzeko asmoadute, festa nazionala bihurtuz.

Aurtengo festa aldarrikapengune ere izan da. Zentzu honetan,

Guraso Elkarteek Administrazio-ari diru eta esfortzu gehiago eska-tu dizkiote. Europarekin aldera-tuz, han ematen duten batezbestekoa baino %2a gutxiagoematen omen du Eusko Jaurlari-tzak.

Euskal Eskola Publikoa osansuntsu

doa eta hori D ereduko matriku-lazioa hazten ari delako gerta-tzen da.

Nafarroan ere Euskal Eskola Publikoaren jaia

AdierazpenakFestan parte hartu zuen jendetza-

ren artean agintari eta ordezkaripolitikoak ere izan ziren eta bakoi-tzak bere adierazpenak egin zituen,gainera:

- Inaxio Oliveri kontseila-ria: “festak Euskal EskolaPublikoa gero eta sustraitua-go eta indartsuago dagoelaadierazten du”.

- Javier Madrazo IUkokoordinatzaile orokorra:“Inbertsio eta finantziaziogastuek argi erakusten duteHezkuntza Saila eskola pri-batuaren alde egiten ari denapustua”.

- Rodolfo Ares, PSE-EE:“Eskola publikoaren helbu-

ruak gizon-emakumeak heztea izanbehar du planteamendu ideologikoguztien gainetik”.

- Angel Mari Elkano: “Eskolapublikoa, ikastolekin batera, etorki-zuneko euskal eskola nazionalarenpieza da”.

Joera hau azken bost urteta-koa den arren, NafarroakoaGobernuak ez dirudi hori ikus-ten duenik edo errekonozitunahi duenik. Zeren aurtengomatrikulazio kanpainan ez baituD ereduaren aldeko kanpainarikeginen.

Hala ere, gizarteak argi era-kusten du D ereduaren aldekoapustua egin nahi duela. Sor-tzenek ere badaki hori eta jaia-ren ondoren ere horren alde lane-an jarraituko du.


Be

rria

kMartxoaren 24an “El Pais” egun-

kariak euskal irakaskuntzari berriroere eraso zion, eta oraingoan Basau-riko Ariz ikastetxe publikoa izan daerasotua. Martxoaren 15ean Senidea-ki gimnasioa utzi zion ikastetxeakekitaldi baterako eta horrek sortu duiskanbila. Hori dela eta, egunkarie-tan mota guztietako titularrak etainformazioa agertu dira. Ariz ikasto-lakoek martxoaren 27an prentsau-rrekoa eman zuten gauzak argitzeko.Albiste honek, ordea, ez du hainbes-te oihartzunik izan, eta hauen aho-tsak ere bere lekua behar duela iru-ditzen zaigu. Horrela bada, honahemen Arizko ikastetxe publikokoAsanblada Orokorraren adierazpe-nak:

1.- Arizko Ikastolak benetan sen-titzen du azken bolada honetankomunikabideetan azaldu direninformazioek gure eskola komunita-tean sortu duten egonezina.

2.- Arizko Ikastolak zalantzarikgabe baiezta dezake gimnasioa era-biltzeko Senideaki eman dion bai-menak detaile guztietan jarraituduela ohiko prozedura, zeina herrikobeste zenbait talderi (PozokoetxekoJubilatuak, AEK Bolintxu euskalte-gia...) baimena ematean ere jarraituden. Are gehiago, iazko abenduaren17ko dataz, Udalak eskatuta, gureegoitza erabiltzen zuten taldeen ize-nak eta ordutegiak jakinarazi geniz-kion, geroztik gure jokaerari buruz-ko inolako irregulartasunen berrijaso ez dugularik.

3.- Arizko Ikastolak indarrez gai-tzesten du zenbait sektorek gureikasleak, gurasoak eta irakasleakarbuiatzekoa den zerbaitekin identi-fikatzeko erakutsi duten interesa:

a) Gimnasioa erabiltzeko baimenalarunbat arratsalde/gauerako izanzen, hau da, ikastolarekin zerikusizuzena duten jarduera pedagogiko

edo eskolaz kanpoko ekintzarik ezdagoenean.

b) Erabilitako lekua ikasgelak,material pedagogiko edo adminis-trazio bulegoak dauden egoitzatikguztiz aparte dago.

4.- Salaketa gogorra egin nahidugu zenbait komunikabidek, aurre-ragoko beste kasu batzuetan eginduten bidea jarraituz, gertaera honieman dioten trataeragatik, zeren eta,informatu nahia baino, argi utzi bai-tute gure komunitateari mina ema-tea zutela helburu.

5.- Bizkaiko Lurraldeko Hezkun-tzako Ordezkaria den Maite Gar-mendiak zabaldu duen ezkutukoinformazioaren aurrean, Arizko Ikas-tolako zuzendaritzarekin bat egitendugula.

6.- Eraikin hauetara aldatu gine-netik nozitzen ari garen etengabekojazarpenaren azken ukitua izan daoraingo hau: lapurretak eta ondoren-go salaketak, pintada iraingarriak,oinarririk gabeko gure aurkako sala-ketak, desprestigiatzeko kanpainaketa abar luzea. Baina hau dena ahaz-tu egin behar dugu gure helburufuntsezkoena lortzen jarraitzeko:kalitatezko irakaskuntza euskal-duna.

Azkenik, argi utzi nahi dugu Ariz-ko Ikastola muntaia guzti honenbiktima inpotentea sentitzen delaezer baino gehiago, baina lasai,eskuak garbi dituela konbentzitutadagoelako. Basauriko herriak ondodaki 30 urteetan egindako gurelanak emaitza onak eta eskertuakizan dituela, bere eskuetatik ideolo-gia desberdinetako familien seme-alabak pasatu direla, eta inoiz ezdigutela oraingo honetan egin zaiz-kigun salaketen moduko kexarikaurkeztu. Beti jardun dugu eta jar-dungo dugu IRAKASKUNTZAEUSKARAZ garatzen.

Arizko Ikastolak iritzi publikoari

Gutunak

Gazteen Antzerki Topaketa

Martxoaren 30ean hasi ziren aur-ten Gazteen Antzerki TopaketakDonostian. Maiatzaren 5era arteikastetxe desberdinetako taldeekberaien lana taularatuko dute. Aur-tengoa 10. topaketa da eta ikastetxehauek dira partehartzaileak: Peña-florida institutua, Usandizaga insti-tutua, Oreretako Antzerki Eskola,Manteo IEE, Agustin Iturriagoainstitutua, Axular Lizeoa, ISSA,Zuzenbide Fakultateko Decable tal-dea, Easo institutu politeknikoa,Karmelo ikastetxea, La Salle ikaste-txea, Eskibel ikastetxea, Zurriolaikastola, Bidebieta institutua, SantoTomas Lizeoa, Ikastetxe Alemanaeta Deustuko Unibertsitatea.

Guztira 20 antzezlan dira Donos-tiako antzoki eta kultur etxeetanikusi ahal direnak. Horietatik 13gaztelaniaz eta 7 euskaraz. Estoldagaineko lehen esperientzia izangoda batzuentzat. Zorte on!


Iazko maiatzean eta In-fancia aldizkariakantolatutako bidaiaren

bitartez, Suedian haurttikientzat daudeneskola/zerbitzuakezagutzeko aukera izangenuen. Bisita bi lurraldeoso ezberdinetan burutuzen. Alde batetik Luleaizeneko herrian -Laponiatikgertu dagoen lurraldeankokatzen dena- etabestetik Stockholmhiriburuan, biakitsasertzekoak.

Lehen azalpen batean eskolatik kan-po dauden zerbitzu guztiak azaldukobaditut ere, hiru zerbitzu motak eza-gutzeko parada izan genuen: hemengohaur-eskola pareko zerbitzuak, Dag-hem izenez ezagutzen direnak; kolek-tibitatean hezitzen ez diren haurren-tzat dauden Öppen förskola izenekozerbitzuak eta azkenik, gauez ere ire-kitzen diren zerbitzuak.

TestuinguruaSuedian eskolatzeko derrigortasuna

7 urterekin hasten da. Dena den,1993an onartutako legearen ondorioz,haurrak 6 urterekin eskolatu ahal diragurasoek horrela nahi eta plazak izanez

gero. 1995eko legediaren arabera lan-gile1 edo ikasle diren guraso guztiekdute plaza bat izateko eskubidea (bal-din eta haurra 1-12 urte bitartekoabada) diru publikoarekin finantzatzendiren zentroetan.

Diru publikoarekin finantzatzendiren 7 urtetik beherako haur-zerbi-tzuak Ongizate Zerbitzu Sistemarenmenpe aurkitzen dira (momentu hone-tan Hezkuntzara pasatzeko ahalegine-tan ari dira, Stockholmon esperientzibat egiten ari direlarik). Sistema ber-dinaren menpe aurkitzen dira, baitaere, eskolatuak dauden haurrentzakodenbora libre eta aisialdi zerbitzuak,eta hezkuntzarekin gertatzen den

Nazioartea

Suediako Haur Zerbitzuaketa Eskolak ezagutzen

Izaskun MADARIAGA IRAGORRIHAUR ESKOLAKO IRAKASLEA

1 1994an 20-64 urte bitarteko emakumeen artean %80ak egiten zuen lan etxetik kanpoko lanbide ordainduetan. Garai berdinean gizonezkoak %84 ziren.


bezala, diru publikoa jasotzen dutenzerbitzu hoiek guztiak Udalen konpe-tentziakoak dira. 1993. urtean Udalenzuzendaritzapean zeudenak %88rairisten ziren.

Suedia kulturaunitzeko gizarte bihur-tu da azken denboraldi honetan. Etorki-nak direla eta, 140 hizkuntza bainogehiago hitz egiten da. Zerbitzuak era-biltzen dituzten haurretatik %12a sue-diera hitz egiten ez duten etnia gutxia-gotuen familiakoak izanik.

Hezkuntza sistematik kan-po era ezberdineko zerbi-tzuak daude:

1) Daghem: 0-7 urteko haurrentzatdira. Zentro hauek egun osoko zerbi-tzua eskaintzen dute eta urte guztiandaude irekita. 50 edo 60 haurrentzakomodukoak izaten dira.

2) Deltidsgrupp: 4-7 urte bitarteko-entzat dira, nahiz eta haur gehienak 6urtekoak izan. Zentro hauek eskolagaraian bakarrik daude irekita eta hau-rrak egun erdiz egoten dira. Goizeaneta arratsaldean talde ezberdinak har-tzen dira, talde bakoitza 20 bat hau-rrek osatzen dutelarik.

3) Familjedaghem: familia atentzio-rako langileak deritzanak dira. Pertso-na batek 4-8 haur har ditzake nahizeta egun erdiko kasutan 10-12 izaterairits daitekee. Zerbitzu hau sistema

antolatua da eta urte guztian funtzio-natzen duena.

4) Sexarsverksamhet: 6 urteko hau-rrentzako eskolaurrea. Daghem zen-troetarako pentsatua bazegoen ere,gehienetan eskoletan eskaintzen dazerbitzu hau, astean 15 orduz eskolagaraiak irauten duen bitartean.

5) Fritdshem: 7-12 urte bitartekohaurrentzako denbora libre eta aisialdizerbitzua da. Eskolarekiko indepen-dentzia du eta urte guztian egun osokozerbitzua eskaintzen du.

6) Integrerad skola och fritidshem:aurrekoa bezala aisialdi zerbitzua da,

baina eskola garaian eta eskola ordutanegiten da. Irakasleekin koordinatutakoprogramak eramaten dira aurrera etabertan parte hartzen duten haurrak 7-10 urte bitartekoak dira.

7) Öppen förskola: hauek “ate ire-kiak” izeneko zentroak dira. Gehiene-tan astean 15 orduko eskaintza egitendute, astean egun bat eta bost egunbitartean egoten direlarik irekiak.Zentro hauek gurasoekin nahiz familiaatentzioko (Familjedaghem) zerbitzu-koekin egoten diren haurrentzat pen-tsatuta daude. Helburua haurrei espa-rru sozialak zabaltzea eta jolaslekuaproposak eskaintzea da. Gidaritzabegirale baten esku dago eta bereeginkizuna dinamizatzaile izatea da,bai aktibitateak proposatzeko eta baitahelduei laguntza eskaintzeko ere.

DAGHEM zentroakJaiotzetako unetik 7 urte bitarteko

haurrentzako zentroak baldin badiraere, haur guztiak urte t’erditik aurrerahasten direla esan behar da, amatasun-bajak denbora hori irauten duelako.Bestalde, gero eta gehiago dira 6 urte-rekin eskolatzen direnak.

Zentro hauen egitura oso berezia da.Ez dute gure ikastetxetan bezala adinbakoitzerako gela bat, baizik etamoduloka daude antolatuak. “Siblinggroups” edo lagun-talde izenez ezagu-


tzen den taldekatze modu hau 70-80hamarkadan hasi zen ezartzen. Hasierabatean 7 urte arteko adin ezberdineko-ak elkartzen zituzten (Lulean guztiakziren horrelakoak), baina gaur egun(Stockholmon adibidez) batzuk zati-tzen hasiak dira: 1-3 urtekoak aldebatetik eta 3-6/7koak bestetik.

Moduluaren banaketak etxearenantzeko izan nahi du, bere sukalde,komun eta gelekin. Gela bakoitza tai-ler bat da: materialduna sinbolikoalantzeko, psikomotrizitatea lantzeko,aroztegi bezala prestatua dagoena, gar-biketak egiteko komuna, sukaldea(bazkaldu, sukalde-lanetan aritu edotamargotegi bezala erabiltzen dena),logelak eta abar. Badago gela bat hau-rrak bakarrik egoteko, beren ardurape-an, irakaslerik gabe, eta beste gela batirakasleen atsedenaldirako.

Modulu ezberdinez osatzen da gunebat, zentro bat (gehienez 4-6 modu-luz). Bakoitzak bere ezaugarri edo ize-na du, independientea da, baina jana-riak prestatzeko sukaldea eta kanpokoespazioa amankomunak dituzte.

Ratioa: Taldea (1-7 urtekoak baldinbadira) guztira 15 haurrek osatzendute, hauekin hiru irakasle egotendirelarik. Ratioa ona iruditu bazitzai-gun ere, beraiek kexu ziren azken bola-dan egoera okertu egin zitzaielako.

Stockholmoko zentroetan, berriz,egoera ezberdina zen: 1-3 urteko tal-detan eta 15 haurrekin hiru irakasleegoten dira, 40, 35 eta 20 ordukolanorduarekin eta 3-6 urteko taldetan,berriz, hiru irakasle 21 haurrentzat.Hauen lanordua zabalagoa da: 40, 40eta 35 ordukoa.

Bi irakasle mota daude: hezitzaileaketa laguntzaileak. Formazio mailaezberdina da, nahiz eta bien kasuanhiru urtekoa izan.

Zerbitzua goizeko 7,30etatik arra-tsaldeko 5,30etara dago irekia kasugehienetan. Ikasturtea abuztuan has-ten da.

Lulean 24 orduz irekitzen zuten hiruzentro zeuden. Zentro hauek, gainera,urteko egun guztietan irekitzen dute,igande eta guzti. Stockholmon ezgenuen bat bakarra ezagutu.

Finantziaketa iturriak hiru dira:Gobernu zentrala, lekuko gobernuaeta gurasoak. (1993. urtean %35,%52 eta %13 izan zen bakoitzarenkopurua, azken hau gero eta gehiagoigotzen ari delarik).

Pedagogia arloan, definizio nagusie-tan batez ere, gurearen parekoak ziren,baina egiteko eran gauza bitxiak topa-tu genituen. Alde batetik naturarekin

duten harremana. Lulean esaterako,hain lurralde hotza izanik ere, kaleanbizitzeari garrantzi handia ematen zio-ten, naturaren ezagutzari, errespetua-ri... -15º baino hotz gehiago ez zenbitartean, haur guztiak kalean ibiltzenziren. Ttikienak, gainera, kalean egi-ten zuten lo, beraien kapazuetan sartu-rik. Jokabide honek, dena den, osasunprebentzioarekin zerikusi zuzena zuen,geroago konturatu ginen bezela.2

Erabiltzen ziren materialak ere dei-garriak suertatu zitzaizkigun. Beneta-ko eta bizitza normaleko tresna askohaurren esku zeuden, bai kalean era-biltzeko (horko arrastelu, pala eta elu-rra garbitzeko tresneria!) eta baitaeskola barruan ere, aroztegiaren kasuaoso nabarmena zelarik (egurra da Sue-dian material erabileena). Mahaiakaltuera normalekoak ziren, haurrakhelduen altuera berdinera egokitzenzituzten horretarako aulki aproposakerabiliz, eta ez alderantziz, gure esko-letan egiten dugun bezala.3

Stockholmon Italiako Regioko peda-gogia aplikatzen hasiak ziren esperien-tzia gisara. Lulean, aldiz, beraien beti-ko sistemarekin jarraitzen zuten,ezberdina erabat, baina definitzeraausartzen ez naizena, besteak beste,bisitaldi batekin dena ezagutzea osozaila delako. Baina bazegoen bi lurral-detan antzematen zen gauza bat: han-

“Hezkuntzasistematikkanpo eraezberdine-takozerbitzuakdaude”

2 Lulean asmatikoentzako zentro berezi bat topatu genuen. Beraien esanetan etxe barruan ordu gehiegi egiten zituzten haurrak, moketa eta berogailuak oso kaltegarri suertatuz.Badirudi arazoa nahiko orokorra dela, hori pentsatu genuen behintzat, liburutegi batean ipuinak ikusterakoan asmatikoen egoerak azaltzen zituzten ipuinekin topo eginbaigenuen.3 Azaldutako testuinguruan interpretazio hau eman genion mahai altuak erabiltzeari baina bazegoen beste konstante bat ere, hau da, irakasleen nekea babestearena. Eskolasarreretan halako “podium” antzekoak zeuden, haurrak hara igo eta arropak jantzi/eranzteko, irakaslea makurtzen ibili gabe. Pardelak aldatzeko mahaiak ere sistema hidraulikobaten bidez egokitzen ziren beharrezko altuerara, eskailera batzuen bitartez haurra bertara igoz.


go haurrak gureak baino “nini”agokontsideratzea adin berdinak aldenduzgero. Bi detaile besterik ez ditut. Bata,ttikiek kapazuan sarturik eta besoetanematen zuten denbora eta baita besoe-tan ere, gutxienez urte t’erdi dituzte...Gure haurrak adin honetan beste joka-bide batekin azaltzen dira. Beste detai-lea esfinterren kontrola lantzeko adi-na. Guk 2 urte inguruan lantzendugun edukia bada ere, haiek 3 urtere-kin hasten ziren.

24 orduko zerbitzuakGaueko zerbitzua eskaintzen da zen-

tro hauetan. Bertara joateko familiarenbeharra justifikatu behar da. Ardura-dunek ziotenez haur gutxi joaten dira(egunero 6-7 eta asteburutan 10-12) 4

eta han ikusi genituen haurrak etorkinnabarmenak ziren guztiak eta anai-arrebak zirenak ere ugari zeuden.

Lotara joaten diren haurrek ez duteegunez zentro horretan egon beharrik,herri guztiko beharrak hartzen baiti-tuzte. Adinean ere 10-12 urte bitarte-koak onartzen dira.

Baldintza zehatz bat badago: hau-rrak ezin dira lotarako bakarra eraman,hau da, gutxienez 2 ordu lehenago eta2 beranduago arte egon behar dutebertan, talde bizitza minimo bat ber-matzearren.

Pertsonalaren aldetik, egunez lanegiten duten sei hezitzaile txandaka-tzen dira gauerako. Hauekin baterabeste bi berezi egoten dira.

Öppen FörskolaZentro hauek irekiak dira, hau da,

nahi duten haurrak joan litezke etanahi duten denboraz (guk bisitatugenuenaren kasuan, 5.600 pertsonapasatzera iritsi zen 1995. urtean), bai-na beraien guraso edo arduradunare-kin. Ezin dira bakarrik gelditu. Doha-nekoak dira.

Zerbitzu mota hoiek 1972an sortuziren “Daghem” izeneko zentroakeskaera guztia bete ezin zuela eta. 5

Zerbitzugunetik gertu kokatzendira. Bi ordutegi dituzte: goizekoa(8.00-11.45) eta arratsaldekoa (13.00-16.15). Arduradun bat dago egunero-ko aktibitateak prestatu eta gune ego-kia antolatzen duena. Ez du bere gainhartzen haurraren erantzunkizuna,

ezta istiluak egoten direnean ere.Ardura hori haurrarekin etortzendenarena da.

Astean behin pediatraren zerbitzuaeskaintzen da.

Helburu zehatzak dituzte: alde bate-tik haurrei haurrekin elkartzeko etaikasteko aukera eskaintzea eta esparrusozial berriak ezagutaraztea. Beste ald-tik, helduei ere topagune bat eskaintzeaisolamendu soziala gainditzearren.Guraso eskola izatea ere helburuen arte-an dago, interesa duten ekitaldien berriematen zaielarik. Egunero kafea hartuzesertzen dira beraien harremanak sen-dotzeko. Honetaz gain, badago haurdu-naldiko zerbitzu berezia, hamabosteroemaginaren kontrola eskainiz.

Hezitzaileak: hauek bakarrik egitendute lana. Bapatekotasun handia ema-ten da, ez baitakite zenbat haur/gurasoetorriko diren. Hilabetean behin bestehezitzaileekin elkartzen dira elkar koor-dinatzeko. Erantzunkizuna pertsonalada erabat. Bakoitzaren baitan dago zer-bitzuaren arrakasta lortzea, horretarakoahalegin guztiak jartzen dituztelarik.Lanpostua lehiaketaren bitartez lortzendute eta Administrazioko kontrolakoso hestuak izaten dira, batez ere erabil-penaren inguruan. Baja hartu behar iza-nez gero, zentroa itxita gelditzen da,ordezkapenik ez baitute izaten. Bertakoirakasle batek zioenez, stressa eta antze-ko arazoak nahiko arruntak izaten dira.Horregatik, hilabetero ordu t’erdikozerbitzu psikologikoa eskaintzen dieadministrazioak.

Hauxe bada bertan ezagututakoa.Gauza batzuek inbidiagarriak dira bai-na ez guztiak, ikusten duzuen bezala.Hala ere, Suediako gizartean haurraoso present dagoen zerbait dela irudi-tzen zait, beharbada hemen baino“pertsonajeagoa”. Bukatzeko, hemeninoiz ikusi ez ditudan bi detaile bitxi:bata, taberna guztietan haurrentzako“tronak” zeudela helduen aulkiekinbatera, eta bestea, elizetan balioakadierazten zituzten ipuinak zeudelahelduen liburuen artean.

“Gauzabatzukinbidia-garriakdira, baina ez guztiak”

4 Luleak 70.000 biztanle ditu baina inguruko herriak kontuan hartuta 210.000ra iristen da. Eskualdeko zabalera 9.000 km2koa da.5 Gaur egungo legearekin, 5 urte baino gutxiagoko haurra izan eta beste bat jaiotzen bada, zaharrenaren plaza galdu daiteke amatasun bajak iraun bitartean.


urreko aleaneskulturarengaiari hasieraeman bage-nion, oraingo-an jarraipenadator. Hiru di-

mentsiotako arte hau lantzekohelburuak, edukiak, hiztegia,materialak eta garapena azaldugenituen. Oraingoan eskulturalantzeko eta ekoizteko proiektudesberdinak proposatzen dira.

Batasun didaktiko honeninguruan landu daitezkeenproiektuen iradokizuna(Ekoizpenaren atala)

Ekoizpen lanetarako abiapuntuaeskulturak gure gizartean eta beste

gizarteetan betetzen dituen funtzioenazterketa izan daiteke. Badakigu osozaila dela zenbait eskulturetan funtziohauen arteko mugak ezartzea. Ibarro-laren artelanetan, adibidez, ezin dagarbi bereizi non hasten den funtziosinbolikoa eta non bukatzen den arazoformal baten inguruko lana. Artistaberak sarritan argitzen digu zalantzahau, baina, garrantzizkoena, gureustez, ez da artistak bere obrari buruzpentsatzen duena ikastea. Hau jakiteakomenigarria bada, askoz ere garran-tzitsuagoa iruditzen zaizkigu ikasle-irakasleen arteko harremanean sortzendiren esperientziak, eskulturak bizi-tzeko erak eta sentipenak. Hauek dirajorratu beharrekoak eta hauek diragero haurren lanetan agertu edo apli-katu behar direnak.

Era berean zera jakin arazi behardizuegu: atal honetan artea zer den etazer ez den (non bukatzen diren artisti-zitatearen mugak) ezinbestekoz ager-tuko den arazoari ere heldu beharkodiozuela. Adituak, honi buruz, azkenhitza eman gabe baldin badaude, ezbehartu gehiegi zeuen burua honetara.Ez da gaia saihestu behar, noski. Bainakontuan izan beharko dugu, gure iru-dipen pertsonaletik haruntzago, arteinstituzioek (kritikariak, artistak,galeristak, bilduma egileak, museoak,arte teorikoak eta abar) erabakitzendutela zer den eta zer ez den artea. Etaera horretako instituzioak ez zeudene-an ere bazeudela beste batzuk lan beraeginez.

Eragozpen hauek behar bezala gain-dituko dituzuelakoan, beste ohar bat:

p r a k t i k a t z e n

Imanol Agirre ArriagaNafarroako Unibertsitate Publikoko Irakaslea

Psikologia eta Pedagogia Departamentua

Zer da eskultura? (II)Batasun didaktikoa

A


proiektu hauetan oso garrantzizkoakdira arestian aipatutako koaderno etaportafolioak. Horiek dira haurrenaurrerapenen lekuko eta han ikusikoditugu, inolako zalantzarik gabe, hau-rren pentsamoldeen garapena nondiknora doan, eta zer eta nola ikasten aridiren. Ez ahaztu, hortaz, proposame-nak eta aginduak egiterakoan koader-no eta portafolioaren erabilpenariburuz ere zerbait azaltzea.

1go ProiektuaProposamena: Haurrek taldeka (lau

pertsona talde bakoitzean, gehiago ez)objetu arrunt bati itxura artistiko bateman diezaioten eskatuko diegu. Abia-puntu edo adibide gisa Andrés Nagel-en eskultura edo Picassorena oso apro-posak izan daitezke. Haurrek etxetikoso handia ez den traste zahar bat (jos-tailu bat izan daiteke) ekarriko dute etabere itxura aldatuko dute kartulinak,egurrak, zapiak edo beste materialakitsasiz. Horretarako, moztu eta itsastenhasi baino lehen, dituzten ideiakmarraztu eta komentatuko dituzteberaien artean eta irakaslearekin,proiektu bat osatuz. Honek ez du esannahi, gero, objetua egiten ari direneanproiektatutakoa aldatu ezin denik.Hala ere, proiektatzearen pauso guztiaketa aldaketak behar bezala agertukodira koaderno eta portafolioetan.

Helburuak: Eskulturaren funtzioutilitarioaz jabetu. Egunerokotasuna-ren ingurune arruntean gauzen balio-garritasun estetikoaz pentsa eta ohar-tarazi haurrei. Zenbait trebetasunplastiko eta prozedurazkoak landu(itsasi, koloreztatueta abar).

Materialak: Edozein traste zahar,papera, kartoia, tableroa, margoa,itsaskaria eta abar.

2. ProiektuaProposamena: Buztinarekin zuloz

eta hutsunez osatutako eskultura bateraikiko dute (binaka). Hau kokatzekoherriko paraje bat aukeratu eta proiek-tu txiki bat egingo dute, DIN A-3neurriko muntaia eginez.

Helburuak: Eskulturaren apainga-

prak

tika

tzen

rritasunaz aritzea proposatzen da, bes-teak beste. Baina aldez aurretik etairudimena erabiliz, proiektatzen jar-duteko ohitura ere piztu nahi duguhaurrengan.

Prozeduren aldetik bi fase bereizibehar ditugu proiektu honetan:

1) Modelaketaren lana (ez derrigo-rrez egin behar den lehenengoa)

2) Argazki makina baten bidez etafotokopien bidez eskulturarentzataukeratutako eskenatokiari argazkiaegin, gero eskulturaren argazkia (neu-rria egokituz) kokatzeko.

Kontua da haurrek hautatutakoparajearen argazkia (egutegi edo postalbatetik ateratakoa ere izan daiteke)fotokopiagailuaren bitartez DIN A-4neurrian jarri eta toki hura kontuanharturik, paraje hartarako eskulturabat pentsatu eta egitea.

Behin eskulturaren maketa (20-60zm bitartekoa) egin ondoren, argaz-kiak egingo dizkiogu honi eta DIN A-4an daukagun paisaian kokatukodugu, aukera eta bista guztiak azter-tuz. Gero, nahi izanez gero, DIN A-3formatora pasa daiteke.

Ariketa honetan, garrantzizkoena ezda fotokopien kalitatea (gutxiengo batbetetzearekin nahikoa litzateke),proiekzioak sortzen dituen arazoakbaizik: kokapena, tokiaren hautaketa,eskala eta proportzioak eta abar.


3. ProiektuaHelburua: Proiektu honen bidez

eskulturak ukan dezakeen funtzio sin-bolikoa azpimarratuko dugu, baloreezberdinen eramale eta adierazle beza-la.

Lehenengoz, orduan, haurrei ondoulertarazi ahal izango zaie zein etanolakoa den artearen erabilpen sinbo-likoa. Horretarako hemen aurkeztuta-ko artisten lanetan oinarritu zaitezketealde hauek aztertzeko. Hilarriak,Migel Angelen Davidek edo Delfosekokariatideak sinbolizazio mota ezberdi-nen aurkezpenerako oso aukera onaemango dizuete.

Ariketaren xedea ulergarriagoa izandadin eta beraien bizitzatik gertuagoikus dezaten, aldizkarietatik zenbaitobjeturen irudiak (ez eskulturak derri-gorrez) aukeratu eta moztuko dituztebaldintza honen pean: boterea, inda-rra, energia, dinamismoa, babesa,prestijioa, zoria edo antzekoak izangodira irudi horien bilketan kontuanhartuko dituzten baloreak.

Proposamena: Prestakuntza lanhauek bukatu ondoren, auto baten sin-

boloa izango den logoti-poa diseinatzea eskatu-ko diegu, beraien ustezauto horrek izan behar-ko lituzkeen baloreakkontuan hartuz (autoa-ren ordez kolonia potebat edo giza baloreenadierazgarri den besteedozein gauza izan dai-teke).

Diseinua edozeinmaterial eta teknikarenbidez egin daiteke. Bai-na edozein publizitzateetxeko sortzaileak izan-go balira bezala, beraiendiseinua aurkeztu behar-ko dute, autoaren iru-diekin eta testu adieraz-learekin batera foiletoedo poster baten bitar-tez, collagen teknikaerabiliz.

Materiala: Diseinuaren arabera:papera, buztina, paper mach≥, kartoia,eta abar.

Aurkezpenerako argazki makina etaordenagailuko konposaketa programa

bat lagungarri izan daiteke, derrigo-rrezkoa ez baldin bada ere.

4. ProiektuaHelburua: Proiektu honen bidez

zenbait trebetasun eta prozedura lan-tzea proposatzen dizuegu bereziki:moztu, itsatsi eta koloreztatu eta tre-betasunak eraiki.

Proposamena: Naum Gabok edoPicassok egiten duten bezala eskultu-rak zatika-zatika objetu eta materialoso arruntak erabiliz eraiki daitezke.Proiektu honetan gaia librea izango daeta jarriko dugun baldintza bakarraeraikuntza prozesuaren bidez eginbeharrekoa izango da1. Lehenago esandugun bezala, haurrek proiektatutakoeta pentsatutako guztiaren erregistroagordeko dute koaderno eta portafolio-etan.

Materialak: Itsaskin beroa erabiltzenduten aplikatzaileak (pistola), itsaskinberoko ziriak, guraizeak, tenpera edoargizarizko margoak, kartoiak, egurraketa birzikatutako edozein material.

1Material ezberdinak behar bezala itsasteko eta zerbait sendoa egiteko, oso aproposan dira (eta merkeak) itsaskin ziriak berotu eta urtutzen dituzten pistola antzeko tresna elektrikobatzuk. Itsaskina urtuta ezarri eta hozten den heinean gogortu egiten da edozein gauza edozein eratara itsatsiz. Tresnaren muturrak oso tenperatura handia hartzen du eta kontuanhauxe izan beharko duzue haurren eskuetan utzi ala ez erabakitzerakoan. Badakigu gauza hauekin gero eta arazo gehiago dagoela, baina behar bezala ibiliz gero ez da haurrekegunero erabiltzen duten beste edozein tresna baino arriskugarriagoa eta lanerako emango digun askatasuna eta emankortasuna ere, kontuan hartzekoak dira.


prak

tika

tzen

5. ProiektuaProposamena: Oraingo honetan eskul-

tura izango da abiapuntua, baina ez diraeskulturak izango haurrek egin beharkodituztenak. Hilarriaren irudia (edo iru-diak) ikusi ondoren, haurrek marrazkigeometrikoen bidez diseinatuko dutehorietako hilarriren bat. Haur gaztetxo-enentzat diseinu geometriko hitzak bel-durgarriak bilaka ez daitezen, laukiz,triangeluz edota borobilez mintzatukogatzaie. Holakoetan ez diogu txukunta-sunari (lerroen zehaztasunari, alegia)arreta gehiegirik jarriko. Diseinua bera-ren formalizapena izango da gure arduranagusia. Agian koloreztatzea proposatu-ko dizuete. Gure ustez, askatasun osoaeman diezaiokezue kasu honetan, bainaoso probetxugarria izan daiteke horrela-ko eskakizun bat (aterako balitz) disei-nu, objetu eta funtzioaren arabera kolo-reak izan dezakeen egokitasunazmintzatzeko.

Materialak: Kartoia, tableroa, kartuli-na, arkatzak, konpasak, erregelak, erro-tulagailuak eta abar.

Ebaluaketarako zenbaiteredu

Hain lan zabala planteatu ondoreneman behar diren ereduak, derrigo-rrez, oso orokorrak izan behar dute.

Lehenago aurreratu dugun bezala,ebaluaketarako izango dugun tres-narik baliagarriena koadernoa etaportafolioa izango dira. Honekemango digu behaketa zuzenetikegindako ebaluaketa intuitiboarifalta zaion elementu osagarria.

Zer esanik ez dago, prozesuak eba-luatu beharko ditugu, ez soilikazkeneko lanak, nahiz eta hauek erebere garrantzia izan.

Taldeka lan eginez gero, ez zaiguoso zaila izango “tailerretako ebalua-keta formatiboaren” modalitate horipraktikatzea. Wilson-ek bere eba-luaketa artistikoari buruzko saiofamatuan zioenez, hauxe da tailerre-tan irakasleak egiten duena ikaslearizerbait gaizki egiten ikusi eta zuzen-tzen dionean.

Zenbait kasu-tan begiratzeazgain, kontuanizan beharkodugu emandakoereduak errespe-tatzen diren alaez, helburuak zerneurritan lortzendiren eta desbi-derapenak norai-noko interesga-rritasuna izanduten.

Ikasleek zerbaitesan beharko dutebere lan prozesuluze eta trinkoeiburuz. Ahal denneurrian entzuteaeta ebaluaketariberaien iritziagehitzea ez litza-teke modarenkontu bakar batizan behar.

HIRU LIBURU GOMENDAGARRI

2. Suzko Zapatak eta Haizezko Sandaliak.8. Katixa eta Kroko.14. Tilin-talan.19. Etxeorratzeta.33. Pippi kaltzaluze.34. Esaera zaharrak eta txiste berriak.45. Tomas txorimalo.47. Hitzak jostailu.49. Txerrama errudun.52. Igarkizunak.64. Bazen behin, behin bazen.69. Miru eta Mara.71. Zipriztin.72. Pippi itsasorako asmotan.81. Pippi hegoaldeko itsasoetan.83. Atea kox-kox.

1. Tigretxo orroelaria eta gangsterrak.4. Emilio eta detektibeak.5. Lientzo txuria.6. Nabukodonosor.9. Gaizki ateratako argazkia.10. Ametsen kontrabandista.11. Errusika.12. Lotte eta Luisa hau bizki parea!13. Antzerkilandia.17. Ezin da ipuinik asmatu ala?21. Estitxuk pirata izan nahi du.22. Ipuin naturalak.23. Maripertxenta.26. Ixu, hortzik gabeko marrazoa.29. Nikolasaren abenturak eta kalenturak.30. Ramuntxo detektibea.40. Jolas egiteko ipuinak.41. Azeri beltza.42. Gezi urdina.46. Sorgin txikia.48. Urtegi misteriotsua.50. Metak eta kometak.51. Eskubeltz taldearen abenturak.58. Amona sagar gainean.59. Kittano.61. Lazkao txiki.62. Maddi oporretan.65. Bidaia ahaztezina.66. Arkatz fantastikoa.68. Telefonozko ipuinak.70. Malkos.74. Nire familia eta aingerua.79. Gilbortzio eta Argaltzio.80. Katixa, Kroko eta Kokoroko.84. Arranopola!

3. Pol eta Puy.7 Nikobobino.15. Franze.16. Hegoamerikako ipuinak.18. Gulliver Liliputen.20. Nikolas txikiren oporrak.24. Zentzu bakarreko kalearen ipuina.25. Astakiloak jo eta jo.27. Lore erradioaktiboak.28. Nikolas txiki eta bere lagunak.31. Nikolas txikiren errekreoak.32. Gautxoriak.35. Nikolas txiki.36. Pernando amezketarra.37. Burbuila mila kiloko arraina.38. Ate atzeko sekretuak.39. Benek Anna maite du.43. Erinias taberna.44. Aitaren bila.53. Sasi arteko ezkutalekua.54. Izar bat naiz.55. Abereen etxaldea.56. Maiatzean 15 urte.57. Kanpai hotsen misterioa.60. Agure jakagorria.63. Mezua.67. Hauts madarikatua.73. Apaiz zaharraren gitarra.75. Din, dan, don... kanpai-lapurrak non?76. Bi istorio.77. Jette.78. Pirata jokoa.82. Nikolas txikiren komeriak.

12 URTETIK AURRERA 10 URTETIK AURRERA 8 URTETIK AURRERA

Erromes baten koadernoan aurkitutako ipuineta poemak.

Zazpi urteko neskatilabaten liburu batetik ihesegindako krokodilo bateneta ikastolan jaiotako oilobaten komeriak.

Gilbortzio eta Argaltzio bi errege osoberezi dira: lehenengoa upela bainogizenagoa, eta bigarrena josteko hariabezain argala...

SAILA

baloreakirakaskuntzan

Maiatzak 22-23Miramar JauregianDonostia

elkarrekinhik hasi

topaketak

Arlo teorikoa: Joxe AZURMENDI eta Felix PLACER

Arlo teoriko-praktikoa: Izadia kabinetea, Eskoriatzako Almenikastola, Errenteriako Iztieta ikastetxea, Kanboko Xalbadorkolegioa, Basauriko Kareaga Goikoa herri ikastetxea, GasteizkoKoldo Mitxelena institutua...

Hik Hasi - 027 alea...Eskolaren funtzio aldatzailea gaia Txus Congil elkarrizketa Generoak eta...

Documents

Transcript of Hik Hasi - 027 alea...Eskolaren funtzio aldatzailea gaia Txus Congil elkarrizketa Generoak eta...