Airearen kalitatea. Airearen kalitatea udal mailan kudeatzeko gagoak eta laguntza-tresna
I. ZEREN ARABERA DA BIDE BAT SEGURUA?iturramagizartedbh1.weebly.com/uploads/8/7/8/6/... ·...
Transcript of I. ZEREN ARABERA DA BIDE BAT SEGURUA?iturramagizartedbh1.weebly.com/uploads/8/7/8/6/... ·...
2
3
I. ZEREN ARABERA DA BIDE BAT SEGURUA?
1. ZERTAN OHARTU BEHAR GARA BIDE BAT SEGURUA DEN JAKITEKO? Taldeka jarri eta
hausnartu zerk kaltetzen duen zuen ustetan, bide baten segurtasuna.
2. Guztien artean ideiak komentatu eta zerrendatu, ondoren bideen segurtasun maila
ikertzean horiek aintzat hartzeko.
Pertsonak egunero toki batetik bestera mugitu behar izaten gara; institutura, etxera, musika
eskolara, polikiroldegira, igerilekura, lagunekin egotera… Estatu espainiarreko Sustapen
Ministerioak mugikortasunaren inguruan egindako azken inkestak esaten duenez, 14 urte bitarteko
haur bakoitza, batez beste, egunean hiru aldiz mugitzen da norabait joateko. Alegia, hirutan
gutxienez etxetik atera eta etxera itzuli egiten da egun bakar batean. Desplazamendu horietan
errepideak zeharkatu behar izaten dira, oso jendeztatuak dauden kaleak zeharkatu behar izaten
dira… eta askotan, korrika eta presaka gabiltza tokietara garaiz iristeko. Honek guztiak istripu bat
izateko arriskuak handitzen ohi ditu.
Udaletxe eta ikastetxe askotan, pertsonak eta ikasleak modu ahalik
eta seguruenean desplazatzeko neurriak hartzen hasi dira. Baina, zerk
egiten du bide bat benetan segurua izatea? Zeintzuk dira hobetu behar
diren aspektuak?
3. GURE ARDURAK: oinez edo bizikletaz joaten garenean, gu ere gure segurtasunaren
arduradunak izan behar gar
zer egin dezakegu? Taldeka hausnartu eta ideiak apuntatu.
II. ZER EGIN ISTRIPU BATEN AURREAN?
III. INSTITUTURAKO BIDEAK IKERTZEN
4. Iruñeko planoan puntu kardinalak
markatu itzazu.
5. Planoaren legendak emate
informazioa interpreta ezazu.
6. Bakoitzak etxetik institutura iristeko
oinez edo bizikletaz egiten duen bidea
markatu, (Iruñean bizi ez zaretenak
Institututik autobus geltokirako bide
egokiena seinalatu beharko duzue)
7. Maparen eskala aztertu eta nork bere
ibilbidea neurtu ondoren,
Zoritxarrez , segurtasun
neurriak hobetu arren, istripuak
guztiz ekiditea ez da oraindik
lortu. Zer egin behar dugu
istripu baten biktima edo lekuko
bagara?
4
oinez edo bizikletaz joaten garenean, gu ere gure segurtasunaren
arduradunak izan behar gara. Zenbait istripu ekiditeko edo hauen larritasuna txikitzeko,
Taldeka hausnartu eta ideiak apuntatu.
EGIN ISTRIPU BATEN AURREAN?
ITUTURAKO BIDEAK IKERTZEN
puntu kardinalak
legendak ematen duen
ezazu.
institutura iristeko
egiten duen bidea
Iruñean bizi ez zaretenak
autobus geltokirako bide
egokiena seinalatu beharko duzue).
ztertu eta nork bere
ibilbidea neurtu ondoren, honen distantzia erreala kalkulatu.
istripuak
guztiz ekiditea ez da oraindik
lortu. Zer egin behar dugu
istripu baten biktima edo lekuko
010
012
012
oinez edo bizikletaz joaten garenean, gu ere gure segurtasunaren
hauen larritasuna txikitzeko,
Bila ezazu tokian
tokiko
udaltzaingoaren
telefonoa
IV. GARRAIO EGOKI ETA
8. IRUDIAK INTERPRETATZEN (binaka egiteko lana)
9. Binaka ondoko testuaren ira
10. Behin testua irakurrita eta gako nagusienak elkarrekin komentatuta, erantzun ondoko galderei
- Zergatik da airea horren
- Zein gaixotasun eragin ditzake aire kutsadurak?
- Nola deritzo kotxeek askatzen duten gas kutsakorrena?
- Zer nolako eraginak dituzte gure osasunean kotxeek askaturiko gasek?
- Bila ezazu zer den euri azidoa eta zer negutegi ef
Azterlan askok frogatu dute kutsadura eta osasunerako ondorioen arteko loturak daudela. Airea
bizitzarekin lotuta dago. Airerik gabe ez litzateke gure
existituko. Izaki bizidunen bizitza airearen esku dago: airerik ez egoteak, ur eta elikagai ezarekin
gertatzen den bezala, bizitza zailtzen du.Airearen kutsaduraren igoerak,
bihotzeko atakeen igoerekin lotu dira.
Munduko Osasun Erakundearen datuen arabera pertsona gehiago hiltzen dira kotxeak sortutako
aire kutsaduragatik istripuengatik baino.
dio eta bihotz desorekak sortzen ditu. Nitrogeno oxidoak biriken aparatuaren funtzioak murrizten ditu.
Horrez gain, euri azidoa sortu eta negutegi efektua
Aire gehien kutsatzen duen
elementuetako bat kotxea da.
bereziki kutsakorra da erregaien
erreketarengatik, zehazki, kotxeek
askatzen dituzten gasengatik,
CO2arengatik nagusiki. Kotxeen
erabileraren ondorioetatik, istripuak
dira ezagunenak. Autoen kutsadurak
ordea heriotza gehiago sortzen ditu.
5
GARRAIO EGOKI ETA EKOLOGIKOENAREN BILA
IRUDIAK INTERPRETATZEN (binaka egiteko lana)
- Ondoko irudian ageri dena
deskribatu.
-Zer esan nahi ote du irudia honek?
Idatzi zuen ustetan marrazkiak esan
edo adierazi nahi duena.
Binaka ondoko testuaren irakurketa partekatua egin eta ideia nagusienak azpimarratu.
Behin testua irakurrita eta gako nagusienak elkarrekin komentatuta, erantzun ondoko galderei
Zergatik da airea horren garrantzitsua izaki bizidunentzat?
Zein gaixotasun eragin ditzake aire kutsadurak?
Nola deritzo kotxeek askatzen duten gas kutsakorrena?
Zer nolako eraginak dituzte gure osasunean kotxeek askaturiko gasek?
Bila ezazu zer den euri azidoa eta zer negutegi efektua:
Azterlan askok frogatu dute kutsadura eta osasunerako ondorioen arteko loturak daudela. Airea
bizitzarekin lotuta dago. Airerik gabe ez litzateke gure biosfera garatuko, eta giza espeziea ez litzateke
existituko. Izaki bizidunen bizitza airearen esku dago: airerik ez egoteak, ur eta elikagai ezarekin
gertatzen den bezala, bizitza zailtzen du.Airearen kutsaduraren igoerak, birika-funtzioan kalteekin eta
ihotzeko atakeen igoerekin lotu dira.
Munduko Osasun Erakundearen datuen arabera pertsona gehiago hiltzen dira kotxeak sortutako
aire kutsaduragatik istripuengatik baino.Karbono monoxidoak dosi altuetan nerbio sistemari eragiten
dio eta bihotz desorekak sortzen ditu. Nitrogeno oxidoak biriken aparatuaren funtzioak murrizten ditu.
eta negutegi efektua bultzatzen du.
. Kotxea
bereziki kutsakorra da erregaien
zehazki, kotxeek
askatzen dituzten gasengatik,
otxeen
erabileraren ondorioetatik, istripuak
dira ezagunenak. Autoen kutsadurak
ordea heriotza gehiago sortzen ditu.
Ondoko irudian ageri dena
Zer esan nahi ote du irudia honek?
Idatzi zuen ustetan marrazkiak esan
edo adierazi nahi duena.
kurketa partekatua egin eta ideia nagusienak azpimarratu.
Behin testua irakurrita eta gako nagusienak elkarrekin komentatuta, erantzun ondoko galderei
Azterlan askok frogatu dute kutsadura eta osasunerako ondorioen arteko loturak daudela. Airea
biosfera garatuko, eta giza espeziea ez litzateke
existituko. Izaki bizidunen bizitza airearen esku dago: airerik ez egoteak, ur eta elikagai ezarekin
funtzioan kalteekin eta
Munduko Osasun Erakundearen datuen arabera pertsona gehiago hiltzen dira kotxeak sortutako
Karbono monoxidoak dosi altuetan nerbio sistemari eragiten
dio eta bihotz desorekak sortzen ditu. Nitrogeno oxidoak biriken aparatuaren funtzioak murrizten ditu.
6
o Euri azidoa:_________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
o Negutegi efektua:____________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
ZENBAIT DATU
2006.urtean munduan 28.5000 milio
tona CO2 isuri ziren. Estatu
espainiarrean 433 milioi eta Nafarroan,
ia 6 milioi. CO2 igorpenen %48aren
jatorria garraioan dago. Horrenbesteko
CO2ren emisioa ondorio larriak eragiten
ari da gure planetan:
- Glaziarren eta poloen urtzea.
- Itsasoaren mailaren igoera.
- Muturreko fenomeno klimatikoen
ugaritzea, (lehorteak, uholdeak…)
- Koral arrezifeen desagerpena.
- Izaki espezie askoren desagerpena.
Eta guk, zer egin
dezakegu honen aurrean?
TALDE HAUSNARKETA:
Gure osasun propioa eta gure
planeta osoaren osasuna
zaintzearen garrantziaz jada
ohartuko zineten. Baina guk gure
egunerokoan, zer egin dezakegu
ahalik eta mugikortasun
ekologikoena eta osasuntsuena
sustatzeko? Taldean egiten
dituzuen ekarpenak bertan
apuntatu: