Indicadores con perspectiva de género para los pueblos indígenas

169
INDICADORES CON PERSPECTIVA DE GÉNERO PARA LOS PUEBLOS INDÍGENAS

Transcript of Indicadores con perspectiva de género para los pueblos indígenas

INDICADORESCON PERSPECTIVA DE GÉNERO

PARA LOS PUEBLOS INDÍGENAS

INDICADORESCON PERSPECTIVA DE GÉNERO

PARA LOS PUEBLOS INDÍGENAS

COORDINADORESPatricia Fernández HamArnulfo Embriz Osorio

María Eugenia Medina DomínguezEnrique Serrano Carreto

EQUIPO TÉCNICOJessica Alarcón Ham

María de Lourdes Ayala DomínguezEduardo Bello Jiménez

Verónica Gámez MontesLaura Virginia García Valdés

Graciela González ZetinaJosé Alberto Salas Serrato

Bernardo Velásquez Rosendo

CRÉDITOS FOTOGRÁFICOSPedro Tzontémoc, Halacho, Yucatán, 1993, p. 13

Carla Torres, San Pedro Huamelula, Oaxaca, 1992, p. 21Miguel Bracho, Santa María Acapulco, San Luis Potosí, 1980, p. 27Alberto Becerril, San Mateo del Mar, Oaxaca, 1986, pp. 39 y 49

César Ramírez, Cerro Gordo, Durango, 1993, p. 59Miguel Bracho, San José Independencia, Oaxaca, 1979, p. 75

Arturo García Llampallas, Santa Ana Tlacotenco, D.F., 1995, p. 87Teúl Moyrón, Motozintla, Chiapas, 2005, p. 97

Sergio Abbud, Puebla, 1979, pp. 107 y 151Nacho López, Sierra Tarahumara, Chihuahua, 1981, p. 117

Anónimo, San Juan Copala, Oaxaca, 1981, p. 127Anónimo, San Juan Copala, Oaxaca, 1981, p. 159

INDICADORESCON PERSPECTIVA DE GÉNERO

PARA LOS PUEBLOS INDÍGENAS

Primera edición, 2006

D.R. © 2006 Comisión Nacional para el Desarrollo de los Pueblos Indígenas Av. Revolución 1279, Colonia Tlacopac, Delegación Álvaro Obregón, C.P. 01010, México, D.F.

ISBN 970-753-041-3 / Indicadores con perspectiva de género para los pueblos indígenas

http://www.cdi.gob.mx.

Queda prohibida la reproducción parcial o total del contenido de la presente obra, sin contar previamente con la autorización del titular, en términos de la Ley Federal del Derecho de Autor, y en su caso de los tratados internacionales aplicables. La persona que infrinja esta disposición se hará acreedora a las sanciones legales correspondientes.

Impreso y hecho en México

CDI305.4021F47i

Fernández Ham, Patricia Indicadores con perspectiva de género para los pueblos indígenas / coords. Patricia Fernández Ham, Arnulfo Embriz Osorio, Enrique Serrano Carreto, María Eugenia Medina Domínguez -- México : CDI, 2006.168 p. : maps., fots., tabls. ISBN 970-753-041-3

1. DEMOGRAFÍA INDÍGENA – ESTADÍSTICAS 2. MUJERES INDÍGENAS – MÉXICO – ESTADÍSTICAS 3. ESTUDIOS DE GÉNERO – MÉXICO – ESTADÍSTICAS 4. MUJERES MIGRANTES – ESTADÍSTICAS 5. MUJERES INDÍGENAS – CONDICIONES SOCIOECONÓMICAS – ESTADÍSTICAS 6. EDUCACIÓN DE LA MUJER INDÍGENA – ESTADÍSTICAS I. Embriz Osorio, Arnulfo, coord. II. Serrano Carreto, Enrique, coord. III. Medina Domínguez, María Eugenia, coord. IV. t.

5

ÍNDICE

Presentación 9

Introducción 13

La definición y el concepto de indígena 15

La población indígena en México 17

El Censo General de Población y Vivienda 2000 y las preguntas dirigidas a la captación de la población indígena 17

Gráfica 1. Población indígena según condición de habla de lengua indígena y pertenencia a un grupo indígena 19

Gráfica 2. Población indígena por entidad federativa según tipo de hogar de pertenencia 20

Cuadro 1. Población indígena por tipo de municipio de residencia 22

Mapa 1. Municipios con 40% o más de población indígena, 2000 23

Mapa 2. Municipios con más de 2 500 indígenas y que representan menos de 40% respecto al total de la población, 2000 24

1. Población total e indígena y población por tamaño de la localidad 27

Gráfica 1.1. Población indígena por sexo, tamaño de la localidad y tipo de municipio de residencia 28

Gráfica 1.2. Porcentaje de mujeres y hombres indígenas monolingües por entidad federativa 29

Cuadro 1.1. Número de localidades y población total (no indígena) según tamaño de la localidad de residencia y sexo por entidad

federativa y tipo de municipio 30

Cuadro 1.2. Población indígena femenina según tamaño de la localidad de residencia, por entidad federativa y tipo de municipio 33

Cuadro 1.3. Población indígena masculina según tamaño de la localidad de residencia, por entidad federativa y tipo de municipio 36

2. Población indígena por tipo de municipio de residencia 39

Gráfica 2.1. Distribución porcentual de la población indígena (en hogares), según tipo de municipio de residencia 40

Gráfica 2.2. Población (en hogares) indígena por tipo de municipio de residencia y entidad federativa 41

Cuadro 2.1. Población total y población indígena, población de 5 años y más que habla lengua indígena y monolingües, según sexo

y principales lenguas habladas por entidad federativa y tipo de municipio 42

6

3. Estructura de la población indígena por grandes grupos de edad 49

Gráfica 3.1. Índice de femineidad de la población indígena por grandes grupos de edades y tipo de municipio 50

Gráfica 3.2. Índice de dependencia general de la población indígena por sexo y tipo de municipio 51

Cuadro 3.1. Población indígena femenina según grandes grupos de edades, por entidad federativa y tipo de municipio 52

Cuadro 3.2. Población indígena masculina según grandes grupos de edades, por entidad federativa y tipo de municipio 55

4. Estado conyugal 59

Gráfica 4.1. Porcentaje de mujeres indígenas de 15 a 19 años solteras por entidad federativa 60

Gráfica 4.2. Porcentaje de hombres indígenas de 15 a 19 años solteros por entidad federativa 61

Cuadro 4.1. Población indígena femenina de 12 a 49 años, según estado conyugal y grupos de edad, por entidad federativa y tipo de municipio 62

Cuadro 4.2. Población indígena masculina de 12 a 49 años, según estado conyugal y grupos de edad, por entidad federativa y tipo de municipio 68

Mapa 3. Porcentaje de población indígena femenina soltera de 15 a 19 años 74

5. Fecundidad 75

Gráfica 5.1. Promedio de hijos nacidos vivos por edad de la madre según municipio de residencia 76

Gráfica 5.2. Promedio de hijos nacidos vivos de mujeres indígenas, en edades seleccionadas, por entidad federativa 76

Cuadro 5.1. Población indígena femenina según fecundidad y grupos de edad, por entidad federativa y tipo de municipio 77

Cuadro 5.2. Población indígena femenina según hijos nacidos vivos y grupos de edad, por entidad federativa y tipo de municipio 80

Mapa 4. Promedio de hijos nacidos vivos en mujeres indígenas de 12 a 49 años 86

6. Analfabetismo e inasistencia escolar 87

Gráfica 6.1. Tasa de analfabetismo de la población indígena por sexo y tipo de municipio de residencia 88

Gráfica 6.2. Tasa de inasistencia escolar de la población indígena por sexo y tipo de municipio de residencia 89

Cuadro 6.1. Población indígena analfabeta y tasa de analfabetismo según sexo, por entidad federativa y tipo de municipio 90

Cuadro 6.2. Población indígena que no asiste a la escuela según sexo y grupos de edad, por entidad federativa y tipo de municipio 93

7. Nivel de instrucción 97

Gráfica 7. Población indígena de 15 a 59 años por sexo, nivel de escolaridad y tipo de municipio de residencia 98

Cuadro 7.1. Población indígena femenina de 15 a 59 años según nivel de escolaridad, por entidad federativa y tipo de municipio 99

Cuadro 7.2. Población indígena masculina de 15 a 59 años según nivel de escolaridad, por entidad federativa y tipo de municipio 102

Mapa 5. Porcentaje de población indígena femenina de 15 a 59 años sin primaria terminada 105

Mapa 6. Porcentaje de población indígena masculina de 15 a 59 años sin primaria terminada 106

8. Migración 107

Gráfica 8.1. Población indígena por sexo, condición migratoria desde el nacimiento y tipo de municipio de residencia 108

Gráfica 8.2. Población indígena por sexo, condición migratoria desde el nacimiento y entidad federativa de residencia 109

Cuadro 8.1. Población indígena femenina según tipo de inmigración, a partir del nacimiento y observada entre 1995 y 2000, por entidad

federativa y tipo de municipio 110

7

Cuadro 8.2. Población indígena masculina según tipo de inmigración, a partir del nacimiento y observada entre 1995 y 2000,

por entidad federativa y tipo de municipio 113

Mapa 7. Porcentaje de población indígena femenina migrante desde el nacimiento 116

9. Religión 117

Gráfica 9.1. Población indígena por sexo y religión según tipo de municipio de residencia 118

Gráfica 9.2. Población indígena por sexo según religión: protestantes y evangélicos 119

Gráfica 9.3. Población indígena por sexo y sin religión 120

Cuadro 9.1. Población indígena femenina de 5 años y más, según religión, por entidad federativa y tipo de municipio 121

Cuadro 9.2. Población indígena masculina de 5 años y más, según religión, por entidad federativa y tipo de municipio 124

10. Características económicas 127

Gráfica 10.1. Tasa de participación económica de la población indígena por sexo y tipo de municipio de residencia 128

Gráfica 10.2. Tasa de participación en la actividad económica de la población indígena por sexo y entidad federativa 129

Cuadro 10.1. Población indígena femenina de 12 años según sexo, condición de actividad y sector de actividad económica de la población

ocupada por entidad federativa y tipo de municipio 130

Cuadro 10.2. Población indígena masculina de 12 años según sexo, condición de actividad y sector de actividad económica de la población

ocupada por entidad federativa y tipo de municipio 133

Cuadro 10.3. Población indígena femenina de 12 años y más, según ingresos por trabajo, por entidad federativa y tipo de municipio 136

Cuadro 10.4. Población indígena masculina de 12 años y más, según ingresos por trabajo, por entidad federativa y tipo de municipio 139

Cuadro 10.5. Población indígena femenina de 12 años y más según posición en el trabajo, por municipio, entidad federativa y tipo de

municipio 142

Cuadro 10.6. Población indígena masculina de 12 años y más según posición en el trabajo, por municipio, entidad federativa y tipo de

municipio 145

Mapa 8. Porcentaje de población indígena femenina ocupada que son trabajadoras familiares sin pago 148

Mapa 9. Porcentaje de población indígena masculina ocupada que son trabajadores familiares sin pago 149

11. Composición de los hogares 151

Gráfica 11.1. Distribución porcentual de los hogares indígenas por tipo de hogar y tipo de municipio de residencia 152

Gráfica 11.2. Distribución porcentual de la jefatura de los hogares por sexo y tipo de municipio de residencia 153

Cuadro 11. Hogares indígenas según sexo del jefe, presencia del cónyuge en el hogar, tipo de hogar y presencia de niños (0 a 11 años) y

adultos mayores (60 años o más), por entidad federativa y tipo de municipio 154

Mapa 10. Porcentaje de hogares indígenas con jefatura femenina 157

12. Características de las viviendas y acceso a servicios 159

Gráfica 12. Porcentaje de población en viviendas indígenas con condiciones desfavorables de vida 160

Cuadro 12.1. Ocupantes en viviendas indígenas según servicios básicos en la vivienda y bienes electrodomésticos, por entidad federativa

y tipo de municipio 161

Cuadro 12.2. Ocupantes en viviendas indígenas según número de dormitorios y material de construcción, por entidad federativa y tipo de municipio 164

9

PRESENTACIÓN

Entre los más pobres de los pobres, entre los más marginados de los marginados están las mujeres indígenas. Ellas, en

muchas ocasiones, son discriminadas por ser indígenas, por ser mujeres y por ser pobres. Con frecuencia los sistemas

sociales de sus propias comunidades también las excluyen.

Las políticas de desarrollo indígena con enfoque de género son todavía incipientes. La falta de información actua-

lizada y desagregada por sexo dificulta el diseño de programas adecuados y limita la acción pública.

Es un hecho que los indígenas, en especial las mujeres, son discriminados por las estadísticas y por un gran núme-

ro de registros administrativos.

Con el propósito de revertir esta situación y de impulsar más y mejores políticas y acciones para el desarrollo de

las mujeres indígenas, la Comisión Nacional para el Desarrollo de los Pueblos Indígenas (CDI), con la valiosa colabora-

ción del Instituto Nacional de las Mujeres (Inmujeres), inició un proyecto para visibilizar en las estadísticas los rezagos

educativos, de salud y de acceso a bienes y servicios, así como las desigualdades de género que existen en los propios

pueblos indígenas. Este trabajo da cuenta de los resultados del proyecto.

La información desagregada por sexo permite observar la forma en que se materializa la construcción social —pro-

fundamente desigual— de los roles de género, los cuales aún se encuentran arraigados en nuestra sociedad y sobre los

cuales debemos incidir a partir de programas y políticas públicas.

Los datos obtenidos son reveladores: existen 636 720 mujeres monolingües, frente a 371 083 hombres en esta si-

tuación; y su rezago educativo se incrementa conforme avanza el nivel de escolaridad: mientras que el porcentaje de

niñas que concluyó el ciclo de educación primaria es de 64.3 por ciento, el de los niños es de 68.1 por ciento; en la

secundaria sólo el 31.7 de las jóvenes concluyó sus estudios, frente al 35.9 por ciento de los varones.

Ambos fenómenos están íntimamente relacionados con la deserción escolar de las niñas, a quienes se les niega la

oportunidad de continuar sus estudios, pues las obligan a dedicarse a las labores domésticas. Cuando esto sucede en

la etapa de instrucción primaria, se acentúa la tendencia al analfabetismo y al monolingüismo.

9

10

Sin el beneficio de una segunda lengua y sin instrucción escolar, las mujeres indígenas no sólo quedan al margen

de mejores oportunidades de empleo, sino que además se encuentran en franca desventaja. No conocen sus derechos

y, en consecuencia, no pueden ejercerlos. Esto se traduce, a su vez, en más pobreza y en mayores desventajas respec-

to de los hombres de sus comunidades.

La incorporación de la perspectiva de género en un sistema de información e indicadores de los pueblos indígenas

no sólo significa desagregar los datos por sexo; implica también redefinir los conceptos a partir de los cuales recabamos

la información. Por ejemplo, en las estadísticas la participación económica de las mujeres indígenas no se ha recono-

cido en su justo valor. Esto se debe a que tradicionalmente se ha entendido su trabajo como ayuda u obligación, por

ejemplo, en las labores del campo y del trabajo doméstico.

Los resultados del proyecto también permiten ubicar que en el conjunto “mujeres indígenas” existen grandes dife-

rencias y que hay subgrupos todavía más vulnerables: las mujeres embarazadas, las madres solteras, las analfabetas, las

monolingües y las ancianas. Estas diferencias y particularidades no pueden ser ignoradas al diseñar políticas públicas.

En la CDI estamos convencidos de que el conocimiento de las problemáticas sociales a las que se enfrentan, de

manera diferenciada, los hombres y las mujeres indígenas es un elemento indispensable para combatir la desigualdad.

Indicadores con perspectiva de género para los pueblos indígenas es un documento que muestra la voluntad de cons-

truir un sistema de información e indicadores que permita hacer visible la diversidad dentro de la diversidad.

Xóchitl Gálvez RuizDirectora GeneralComisión Nacional para el Desarrollode los Pueblos Indígenas

Una de las grandes asignaturas pendientes en nuestro país es la de brindar mayores y mejores servicios a la población indí-

gena, que durante siglos ha vivido en el rezago social y económico. Aún en nuestros días se pueden encontrar comunidades

indígenas que viven con enormes carencias y con necesidades no satisfechas, como aquellas que tenían la mayoría de los

mexicanos hace 100 años; clara evidencia de que han quedado al margen de los avances tecnológicos, científicos y econó-

micos.

Si bien las inequidades de desarrollo humano se visualizan en diversas regiones del país, aquellas con poblaciones indí-

genas se encuentran aún más desfavorecidas. Dentro de este grupo, las mujeres sufren de una doble discriminación: la que

les da su condición indígena y la que reciben por el hecho de ser mujeres.

El Instituto Nacional de las Mujeres, en cumplimiento de los objetivos del Programa Nacional para la Igualdad y no Dis-

criminación contra las Mujeres (Proequidad), pone especial énfasis en atender a la población indígena, a través del desarrollo

de programas específicos de atención para los diferentes grupos de mujeres en condiciones de vulnerabilidad; esto en el mar-

co del respeto a las diferencias culturales, étnicas y de ubicación geográfica. Asimismo, diseñamos programas de desarrollo

educativo integral para mujeres en zonas indígenas, que favorezcan su desarrollo.

Un tema de especial interés es la erradicación de la violencia intrafamiliar. Para ello se planea la realización de campañas

preventivas de violencia en contra de las mujeres, incluso bilingües, dirigidas a ese segmento de la población.

Para el desarrollo de todos estos programas y proyectos ha sido indispensable contar con datos e indicadores que nos

permitan un mejor conocimiento sobre la situación de la población indígena y, en particular, de sus mujeres: desde el número

total de esa población y su ubicación geográfica en cada una de las entidades federativas, hasta particularidades propias de

su ciclo de vida, como nupcialidad, fecundidad, educación, migración, hogares, etcétera.

Por todo esto, ponemos a su disposición esta publicación, resultado del trabajo coordinado y conjunto entre el Instituto

Nacional de las Mujeres y la Comisión Nacional para el Desarrollo de los Pueblos Indígenas, que permitirá al usuario distin-

guir las principales características de la población indígena.

La Información que se presenta resulta indispensable para el sustento y el desarrollo de las políticas públicas, encamina-

das a lograr la integración plena y total de los pueblos indígenas al desarrollo del país, con pleno respeto a su cultura.

Patricia Espinosa Torres

Presidenta

Instituto Nacional de las Mujeres

11

13

INTRODUCCIÓN

Mi nombre es Esther, pero eso no importa ahora. Soy zapatista, pero eso tampoco importa en este

momento. Soy indígena y soy mujer, y eso es lo único que importa ahora... No contamos con los ser-

vicios de agua potable, luz eléctrica, escuela, vivienda digna, carreteras, clínicas, menos hospitales...

Principalmente las mujeres son ellas las que sienten el dolor del parto, ellas ven morir a sus hijos en

sus brazos por desnutrición, por falta de atención, también ven a sus hijos descalzos, sin ropa por-

que no alcanza el dinero para comprarles... También sufrimos el desprecio y la marginación desde

que nacemos, porque no nos cuidan bien. Porque somos niñas, piensan que nosotras no valemos,

no sabemos pensar, ni trabajar, cómo vivir nuestra vida, por eso muchas mujeres somos analfabetas,

porque no tuvimos oportunidad de ir a la escuela. Ya cuando estamos un poco grandes, nuestros

padres nos obligan a casarnos a la fuerza, no importa si no queremos, no nos toman consentimien-

to, abusan de nuestra decisión, a nosotras como mujeres nos golpean, nos maltratan por nuestros

propios esposos o familiares, no podemos decir nada porque nos dicen que no tenemos derecho de

defendernos... nosotras las mujeres indígenas no tenemos las mismas oportunidades que los hom-

bres... como que no somos seres humanos, sufrimos la desigualdad.

Palabras pronunciadas por Esther el 28 de marzo de 2001 ante el Congreso de la Unión.1

La Conferencia Internacional sobre la Población y el Desarrollo, celebrada en El Cairo en 1994, puso especial énfasis

en el peso de las relaciones de género, en el empoderamiento de las mujeres y en el desarrollo de políticas tendientes

a alcanzar la equidad de género como requisitos indispensables y previos para lograr el desarrollo sustentable. Esta

1 Rovira, octubre de 2001.

14

conferencia exhortó a los gobiernos participantes a realizar los cambios necesa-

rios para lograr la equidad de género y para asegurar el acceso de las mujeres a

los programas sociales y económicos en condiciones de igualdad con el hombre,

para lo cual acordaron, entre otras acciones, que los países deberían elaborar

un enfoque integrado de las necesidades especiales de las mujeres, así como

adoptar medidas para habilitar a la mujer atribuyendo especial importancia a la

eliminación de la pobreza. Sobre la generación de información y análisis de los

datos se acordó prestar la debida consideración a su desglose por sexo, con el

fin de mejorar el conocimiento sobre su situación socioeconómica, el papel de

las mujeres y los hombres en los procesos sociodemográficos y definir con mayor

precisión el carácter de la condición social y laboral de la mujer, de manera que

sirva de base para la toma de decisiones en políticas y programas.

Sobre la población indígena en especial, la citada Conferencia señaló, entre

otros aspectos, el deber de reconocer la perspectiva singular de las comunida-

des indígenas en materia de población y desarrollo y de atender sus necesidades

concretas, en consulta con las propias comunidades indígenas y con apoyo a

las organizaciones no gubernamentales. Asimismo, se estableció que los go-

biernos deberán respetar las culturas de las poblaciones indígenas y aumentar

el conocimiento en las cuestiones relacionadas con su cultura.

La cultura tiene que ver con las relaciones entre individuos, dentro de aso-

ciaciones, entre grupos y entre ideas y perspectivas. La cultura atañe a la iden-

tidad de las personas, sus aspiraciones, la forma como establecen sus intercam-

bios simbólicos y estructuran sus relaciones y prácticas, dentro de las cuales se

encuentran los significados compartidos, las normas sociales, las creencias y las

identidades. Se refiere a un conjunto de atributos en permanente cambio, que in-

fluyen y son influenciados por los comportamientos económicos y sociales de la

interacción humana.

El informe más reciente sobre desarrollo humano destaca que la libertad de

las personas se traduce en que puedan elegir libremente, contar con alternati-

vas. Al mismo tiempo, sostiene que cultura, tradición y autenticidad no son si-

nónimos de libertad cultural y que no existen razones aceptables que permitan

prácticas que nieguen a los individuos la igualdad de oportunidades y violen

sus derechos humanos, como negar a las mujeres el mismo derecho a la edu-

cación. (PNUD, 2004.)

En el terreno de los pueblos indígenas y la perspectiva de género se plantean

muchas preguntas sobre la forma en la cual interactúa la cultura con factores de

índole socioeconómica y se producen inequidades étnicas y de género. Entre

los pueblos indígenas convergen múltiples rezagos, exclusiones y discriminación

que provienen de prácticas sociales y culturales, donde la exclusión étnico-racial

ha jugado un papel preponderante.

Como en muchas sociedades donde la preservación de la cultura ha ido de

la mano con la conservación de comportamientos tradicionales, entre los pue-

blos indígenas los roles de género son lineamientos básicos para desempeñar y

entender los comportamientos sociales. Los papeles femeninos, como en casi

todas las sociedades, están íntimamente ligados a la maternidad y operan de

manera primordial en la esfera doméstica/familiar. Las normas que gobiernan

los roles de género y los derechos de hombres y mujeres forman parte del orden

moral de una comunidad. Por otro lado, también están presentes las influencias

de otras instituciones, incluyendo las del Estado, donde el sistema legal y la pro-

visión de bienes y servicios juegan un importante papel en el reforzamiento de

los roles y derechos de etnia y de género.

Ante la indiferencia al reconocimiento de las diferencias “...las mujeres in-

dígenas reivindican su derecho a la diferencia cultural y a la vez demandan el

derecho a cambiar aquellas tradiciones que las oprimen o excluyen... Ante el

Estado, las mujeres indígenas han cuestionado los discursos hegemónicos que

siguen planteando la existencia de una identidad nacional monocultural, pero

a la vez de frente a sus propias comunidades y organizaciones han ampliado el

concepto de cultura al cuestionar visiones estáticas de la tradición y trabajar en

la reinvención de la misma”, también “están dando la pauta de cómo repensar el

multiculturalismo y la autonomía desde una perspectiva dinámica de la cultura,

que a la vez que reivindica el derecho a la autodeterminación, lo hace a partir de

una concepción de la identidad como construcción histórica que se está forman-

do y reformulando cotidianamente”. (Hernández, octubre de 2001.)

Las mujeres indígenas enfrentan una doble desventaja en su capacidad de

decisión, el acceso a los recursos y la capacidad de acción: ellas son indígenas y

mujeres. Así, por ejemplo, los indígenas tienen menos acceso a la educación que

los no indígenas y las diferencias de género en la escolaridad son mayores entre

la población indígena.

15

2 Miguel Alberto Bartolomé, Gente de costumbre y gente de razón. Las identidades étnicas en México, México, Siglo XXI / Instituto Nacional Indigenista, 1997.

En los indicadores que reflejan la relación entre mujeres y hombres, así como en

los indicadores de los pueblos indígenas, se observan los comportamientos y prác-

ticas sociales en que confluyen las barreras étnicas y de género, con consecuencias

infortunadas para las mujeres. La información que permita dar relevancia a las dife-

rencias de género en los distintos fenómenos sociales, dentro de la diversidad de los

pueblos indígenas, deviene en una herramienta central para la toma de decisiones y

el diseño de políticas públicas. En este sentido existe la necesidad y el reto de gene-

rar información para tener referentes cuantitativos de mujeres indígenas que logren

identificar necesidades específicas, según el grupo étnico al que pertenecen y el

lugar donde residen; además, considerar las distintas etapas y necesidades del ciclo

de vida que cursan, señalar los problemas prioritarios de atención para combatir los

rezagos y brindar igualdad de oportunidades a mujeres y hombres.

Elaborar indicadores de género es un reto por varias razones, entre ellas las di-

ficultades inherentes a las fuentes de información y las limitaciones conceptuales

sobre quiénes son indígenas, aspectos que se resumen en la siguiente sección, para

al final presentar los indicadores que son el tema central de este trabajo. Idealmen-

te, el estudio de género en las poblaciones indígenas requiere, además de indicado-

res de tipo material, de indicadores que den cuenta de la capacidad de las mujeres

para tomar decisiones, de participación social, política y cultural. Aun cuando es-

tamos lejos de poder generar indicadores refinados que den cuenta no sólo de las

desigualdades indígenas de género en diferentes espacios materiales, sino también

en los espacios sociales y políticos, esta publicación procura iniciar esta tarea. Ello

es posible a partir de que el Censo incluyó preguntas de parentesco y habla de len-

gua indígena que permiten “construir” hogares a partir de identificar a la población

hablante de lenguas autóctonas.

LA DEFINICIÓN Y EL CONCEPTO DE INDÍGENA

La diferenciación en la población mexicana entre indígenas y no indígenas ne-

cesariamente tiene que pasar por un cierto planteamiento de lo que es un indí-

gena. Miguel Bartolomé sugiere que “…ser o no ser un indígena representa un

acto de afirmación o de negación lingüística y cultural”.2 Esta afirmación plantea

dos aspectos: si la afirmación o negación la hacen los sujetos que se identifican

a sí mismos como indígenas o si esta afirmación la definen quienes desde pers-

pectivas diversas estudian, piensan o hablan acerca de los indígenas. En ambos

casos se plantea la problemática de la identidad indígena.

En la construcción de un marco de referentes que identifiquen a la población

indígena habrá que seleccionar indicadores, así como captar variables que refle-

jen la afirmación o la negación desde el ámbito de la cultura. Sin embargo, esto

posee múltiples escollos, ya que los referentes serán sólo un aspecto de la cultura

y no una profundización en la cultura indígena misma.

En esta identificación de “lo indígena” también es necesario considerar que

la etnicidad o identidad étnica de una persona o comunidad tiene un carácter

dinámico, la cual se modifica y redefine en el curso de la vida de un individuo:

cuando se cambia de entorno cotidiano, cuando migra de la comunidad o re-

gión de residencia de la infancia, o de acuerdo con los estratos sociales de per-

tenencia. Es decir, también en la autopercepción o en la construcción del con-

cepto de identidad indígena la plasticidad es una cualidad observable, producto

de transformaciones individuales y sociales. Si se define al ser humano como un

ser activo, con la capacidad de decidir y transformar sus creencias, la percep-

ción de sí mismo y de dirigir, bajo ciertas restricciones y con limitaciones, su

curso de vida, entonces la etnicidad de un individuo se constituye mediante la

acción social de las personas, sus familias y sus comunidades, dentro de un sis-

tema de relaciones socioculturales, económicas y políticas concretas.

La etnicidad o identidad étnica de una persona o una población se manifies-

ta de múltiples formas, que pueden ser interpretadas como elementos simbóli-

cos, características o prácticas de la identidad étnica. Entre los atributos que se

han identificado con la etnicidad de la población indígena de nuestro país se

distinguen el habla de alguna lengua o dialecto indígena y la autopercepción

de las personas de pertenencia a un grupo indígena. Es ampliamente reconoci-

do que estas características no son ni necesarias ni suficientes para definir toda

la población indígena de México. Por ejemplo, existen personas que no hablan

una lengua de origen prehispánico ni se sienten pertenecer a un grupo indígena

y que, de acuerdo con la comunidad de residencia y las costumbres que practi-

can, se les podría considerar como indígenas. Por el contrario, hay personas que

hablan una lengua indígena (algunos lingüistas o antropólogos, entre ellos) y no

16

son indígenas, así como existen quienes hablan alguna lengua o dialecto, pero

no se consideran indígenas e n contextos particulares.

Por su parte, tan compleja como la definición misma de indígena es la capta-

ción de variables a través de encuestas con representatividad nacional y regional.

Sea como fuere, en el proceso de “captar” y dimensionar la población indígena,

ya sea por la lengua o por el criterio de pertenencia a un grupo indígena, el es-

fuerzo que aquí nos ocupa está centrado en cuantificar a esta población y no en

interpretaciones sobre la misma.

La estimación de la población indígena adoptada por la Comisión Nacional

para el Desarrollo de los Pueblos Indígenas (CDI) es el resultado del análisis de

las preguntas realizadas en el Censo de 2000. Hasta el momento y con todas

sus limitaciones, el Censo de Población es la fuente de información privilegiada

para el estudio de la población indígena que reside en nuestro país. A través de

él hemos tenido una aproximación sobre el número de hablantes de lengua indí-

gena; sin embargo, se ha observado que esta aproximación tiende a subestimar

el número de indígenas y, como consecuencia, a distorsionar el perfil de estos

grupos de la población, por lo que el monto de la población indígena obtenido

a través de la pregunta de hablantes debe ser considerado el límite inferior del

número de indígenas que habitan nuestro país. Asimismo, a partir de esta infor-

mación censal ha sido posible estimar algunas características sociodemográficas

de la población que habita en municipios considerados como indígenas,3 bajo

el supuesto de que la población indígena y no indígena que reside en dichos

municipios comparte las características estudiadas, situación que en la mayoría

de los casos no se cumple.

La información generada ha sido muy valiosa para identificar tendencias en el

comportamiento sociodemográfico de la población indígena y para dirigir políti-

cas públicas específicas para ella. A través de los datos censales sabemos que la

población indígena de México forma parte de los estratos más pobres y desfavo-

recidos de la sociedad, y que frecuentemente sus niveles de vida están por debajo

de los promedios nacionales y regionales, así como de los mínimos de bienestar

considerados por diversos organismos internacionales.

Estas realidades múltiples de los pueblos indígenas, que están atravesadas por

el abandono del interés político e histórico durante muchas décadas, adquieren

relevancia para diversos estratos de la sociedad muy recientemente. Sin duda,

existe una reflexión acerca de la complejidad de la identidad del mexicano al

igual que sobre la identidad indígena, entrelazadas entre sí desde diferentes pers-

pectivas. Pero es en años recientes que la problemática indígena se revela como

un tema central en el escenario del país, y dentro de esta temática se insertan los

aspectos pertinentes a la mujer indígena.

Es así como la situación socioeconómica y los niveles de pobreza4 en que se

encuentra la mayoría de la población indígena de México han obligado al medio

académico, a las instituciones del gobierno federal y estatal, a la sociedad civil y

a los organismos internacionales a realizar estudios sobre las condiciones sociales

y el grado de rezago social que presentan los pueblos indígenas. Aunque estos es-

tudios señalan “focos rojos” que requieren especial atención, no consideran par-

ticularidades de la población indígena, de sus patrones culturales y mucho menos

de género. El hecho de que compartan las mismas carencias generales no signifi-

ca que todos los pueblos indígenas y todos los indígenas sean iguales, por ello es

importante iniciar por reconocer y respetar sus diferencias, y comenzar el estudio

de los orígenes de las diferencias encontradas.3 La definición de las regiones indígenas más usada por investigadores y también instituciones como la Secretaría de Salud, el Consejo Nacional de Población (Conapo) o la Secretaría de Desarrollo Social (Sedesol), entre otras, califica como municipio indígena a todo aquel con una proporción de hablantes mayor al 40 por ciento, aun cuando en estos municipios viva sólo el 60.4 por ciento de la población hablante de lengua indígena (HLI), y el 28 por ciento de sus habitantes no sean HLI. Esta clasificación implica no considerar a casi el 40 por ciento de la población indígena que vive en municipios en donde su representación en términos demográficos es proporcionalmente minoritaria, lo cual dificulta la definición de los lugares en donde se encuentran y la forma en que se les puede ofrecer atención, respetando el derecho a la diversidad de casi 2.4 millones de HLI. Esto sin considerar a aquellos grupos que son indígenas, pero que ya no hablan ninguna lengua de origen prehispánico.

4 “En las tres últimas décadas se advierte claramente que los análisis de pobreza tienden a adoptar un enfoque más ‘holístico’, que consiste en pasar de un enfoque estrecho y estático, concentrado en los ingresos y el consumo, al reconocimiento de la pobreza como un fenómeno multidimensional que, además de tener aristas relacionadas con la ‘privación física‘, comprende factores no materiales que se vinculan con la ‘privación social‘, como la autoestima, el respeto, el poder y la vulnerabilidad”. Silvia Chant, Nuevas contribuciones al análisis de la pobreza: desafíos metodológicos y conceptuales para entender la pobreza desde una perspectiva de género, Santiago de Chile, Comisión Económica para América Latina y el Caribe (Serie Mujer y Desarrollo, 40), noviembre de 2003.

17

LA POBLACIÓN INDÍGENA EN MÉXICO: ESTIMACIÓN Y UBICACIÓN EN EL TERRITORIO NACIONAL

Como primer paso hacia el conocimiento de las diferencias interétnicas de México

es necesaria la pregunta de si las inequidades remiten a las cualidades del individuo,

a su pertenencia a una comunidad, o si éstas se relacionan con el contexto socioeco-

nómico regional de residencia. Gran parte del acceso a ciertos servicios, como los

de salud y educación, y ciertas condiciones del empleo pueden estar mayormente

determinados por el lugar de residencia y trascienden la pertenencia étnica. Pero

también es necesario identificar las situaciones donde la identidad étnica se traduce

en pérdidas de oportunidades personales y sociales.

Frente a este reto es necesario adoptar una definición que permita distinguir

la población indígena de la no indígena, ubicar geográficamente a la población

indígena e identificar los diversos pueblos que la conforman, así como estimar sus

características demográficas y socioeconómicas básicas.

EL CENSO GENERAL DE POBLACIÓN Y VIVIENDA 2000 Y LAS PREGUNTAS DIRIGIDAS A LA CAPTACIÓN DE LA POBLACIÓN INDÍGENA

Habla de lengua indígenaEl idioma con el cual se comunican las personas es sin duda uno de los agentes

más activos en la transmisión de la cultura y la definición de la identidad frente a

“los otros”. De igual forma, es uno de los sustentos fundamentales en los que se

basa la participación en una identidad colectiva y por ello, como ya es tradicional

en los censos mexicanos, en los cuestionarios del Censo General de Población

y Vivienda 2000 se incluyeron las preguntas sobre la condición de habla de una

lengua de origen prehispánico y tipo de lengua.

Durante la historia censal, la captación de la población que habla lengua in-

dígena ha sido más o menos eficiente; no obstante, presenta una serie de dificul-

tades, entre las que destacan dos tipos de sesgos: I) la inhibición de los informan-

tes para declararse hablante de alguna lengua indígena, sobre todo en ámbitos no

indígenas donde se puede considerar un estigma ser indígena, y II) la evasiva de

los entrevistadores para no preguntar sobre el habla de lengua indígena, cuando

a su juicio no se imaginan que en la vivienda censada pueda residir un indígena,

o que la persona entrevistada no tiene “aspecto indígena”; situación que se pre-

senta sobre todo en ámbitos urbanos. Ambos aspectos señalan desde el inicio la

existencia de una valoración “negativa” hacia lo indígena, de un prejuicio y de

una actitud fuertemente enraizada en aspectos generales de la cultura que esta-

blecen una distinción peyorativa hacia lo indígena.

Adicionalmente, y quizá por mantener la continuidad histórica censal, la pre-

gunta no distingue las sutilezas entre hablar, dominar o tan sólo entender una

lengua. Esto podría conducir a una subestimación de la población indígena en la

reconstrucción de la cuantificación a través de la lengua, ya que entre las gene-

raciones más recientes hay una continua pérdida de la lengua, pero tal vez conti-

núan entendiendo el significado de las palabras y las asociaciones culturales.

Pertenencia a un grupo indígenaEl Censo de 2000 incorpora por primera vez la pregunta sobre la pertenencia a

un grupo indígena, pretendiendo con ella captar una cierta forma de identidad

respecto a un grupo o la cultura con la que se identifica la persona. Esta pregun-

ta permite complementar la estimación de la población indígena bajo un criterio

más objetivo respecto al investigador y más subjetivo respecto a la persona entre-

vistada, ya que pudiera declarar “pertenencia” a algún grupo por razones diversas

y diferentes a las que se busca en un censo, como por ejemplo la ideológica.

La definición que conduce, a su vez, a una delimitación de población indíge-

na a partir de la condición de habla de lengua indígena, por estar dirigida a toda

la población residente en México, es válida por entidad federativa, por municipio,

por localidad y aun a niveles geográficos más desagregados. Esta ventaja no se

extiende a la pertenencia indígena, ya que la pregunta sólo fue realizada a una

muestra de la población del país y, por tanto, tiene sus restricciones de represen-

tatividad, principalmente por municipio y localidad.

Explorar en el terreno de la subjetividad, las identidades, percepciones,

creencias y experiencias vividas, está cobrando cada vez mayor importancia

en el diseño de planes que buscan incidir en las actitudes y prácticas de vida

de la población. Desde diversas instancias nacionales e internacionales, para

la incorporación en los programas y acciones y para lograr los objetivos se

plantea la cooperación y participación activa de la población. Así surge con

más énfasis la necesidad de estimar, cuantificar y poder tener un contexto de

las poblaciones indígenas.

18

Así, la estimación de la población indígena para todo el país y aun por en-

tidad federativa puede realizarse tomando en consideración tanto el habla de

lengua indígena como el criterio de pertenencia indígena. Sin embargo, para

las estimaciones que se presentan en este libro, por requerir de desagregación

municipal, de acuerdo con ciertas edades y condiciones de la población indí-

gena, nos limitaremos a la delimitación de población indígena que surge de

las respuestas sobre el habla de lengua indígena, misma que también ha sido

adoptada por la Comisión Nacional para el Desarrollo de los Pueblos Indíge-

nas para la construcción de los indicadores sociodemográficos sobre población

indígena.

La población indígenaComo hemos señalado, la estimación de la población indígena de México se

realiza a partir de las variables captadas por el Censo General de Población

y Vivienda 2000. En este recuento las preguntas de referencia a la lengua ha-

blada y la pertenencia se formulan para cada individuo del hogar. Por ello, la

referencia a la población indígena se establece en estas características indivi-

duales, los lazos de parentesco dentro del hogar y la ubicación de la residencia

habitual, variables que delimitan posibles fronteras étnicas en relación con la

vida cotidiana (hogar, localidad o municipio) y las prácticas de diferenciación

frente a “los otros” que son muchas veces la base de las acciones indígenas

colectivas.

La familia es la institución social y económica fundamental en la sociedad,

y el hogar es el espacio en que se desarrolla la vida cotidiana de un grupo fami-

liar más restringido. La principal función social de la familia es la reproducción

social y humana, el cuidado y la socialización básica de los niños y es principal-

mente a través de la familia que se crean los lazos de apoyo y solidaridad social,

tales como el cuidado a los miembros enfermos y a las personas dependientes de

mayor edad. El papel del hogar es central dentro del sistema económico, ya que

estas unidades son el lugar donde se toman las decisiones acerca del consumo,

producción, participación en la fuerza de trabajo, ahorros y formación del capital.

(Kustnets, 1978; Becker, 1991.)

La reconstrucción de lo indígena bajo una perspectiva de hogar toma en

consideración las características de cada integrante en lo individual, pero ade-

más relaciona las características del grupo de residencia en formas variadas.

Los parentescos entrelazan a los individuos dentro de una red de interdepen-

dencias y apoyos. “En las sociedades indígenas mexicanas las relaciones pa-

rentales son básicas para determinar la pertenencia e inserción social de un

individuo”,5 los parientes funcionan como el grupo de potencial acción social,

conformado tanto por parentescos consanguíneos, rituales, como por alianza

y afinidad.

Así como la lengua permite participar en una cultura a través de significados

expresados por un idioma común, es a través del hogar que se comparte un es-

pacio de vida y se transmiten de una generación a otra valores, costumbres, indu-

mentaria, formas de alimentación y hasta una lógica económica que forma parte

del modo de vida.

El desarrollo de una identidad social supone, al menos en parte, la construc-

ción de una identidad común a personas afectivamente próximas. La residencia

común entre los indígenas se establece, como en muchas otras sociedades, a par-

tir de los lazos de parentesco y es en la vida cotidiana donde surgen y se desarro-

llan sentimientos de afectividad que permiten a los sujetos una identificación muy

próxima con personas de diversas generaciones.

La conjunción de las experiencias cotidianas y las afectividades compar-

tidas —tanto positivas como negativas— permite suponer que dentro de un

hogar donde las generaciones encargadas de establecer y transmitir valores,

normas y costumbres (padres y abuelos presentes en el hogar) son indígenas,

o uno de ellos es indígena, las generaciones en formación también pueden

asumirse con ciertas características indígenas. Si bien no todas las particulari-

dades sociales y culturales de las generaciones precedentes se transmiten a las

generaciones más jóvenes, es de esperarse que existan ciertos códigos, entre

otros los lingüísticos, así como otras identidades “heredadas”. De esta forma,

podemos definir un hogar como indígena a partir de las características que

censalmente fueron captadas para individuos (jefes, jefas, cónyuges del jefe o

jefa, ascendientes de los jefes) y extender a todos los integrantes de ese hogar

las características del miembro seleccionado.

5 Miguel Alberto Bartolomé, op. cit.

19

Gráfica 1. Población indígena según condición de habla de lengua indígena y pertenencia a un grupo indígena, 2000

0- 4

5- 9

10-14

15-19

20-24

25-29

30-34

35-39

40-44

45-49

50-54

55-59

60-64

65 y más

-800 -600 -400 -200 0 200 400 600 800

Grupo de edades

Población (miles)

Habla y pertenece

Habla y no pertenece

No habla y pertenece

No habla y no pertenece

Bajo este marco se define como indígenas sólo a los miembros de los ho-

gares donde las personas que hablan una lengua indígena tienen un lazo de

parentesco determinante en la decisión del estilo de vida y la transmisión inter-

generacional de la socialización, es decir, el jefe/cónyuge y los padres de éste.

Así, los hogares indígenas se restringen a aquéllos donde el jefe y/o el cónyuge

y/o padre o madre del jefe y/o suegro o suegra del jefe6 hablan lengua indí-

gena o pertenecen a un grupo indígena, y en ellos conviven poco más de 11

millones de personas. Desde luego, bajo esta estimación todos los miembros

de estos hogares, sean hablantes o no, o sean pertenecientes o no, también se

consideran indígenas.

La gráfica 1 presenta la composición por edad, sexo y características de

habla y pertenencia de los hogares donde el jefe/cónyuge/ascendentes hablan

lengua indígena o pertenecen a un grupo indígena. La pirámide, además de

mostrar las características propiamente demográficas, también evidencia los

procesos de pérdida de la lengua indígena entre las generaciones jóvenes, así

como una recuperación de la “identidad” entre las generaciones más jóvenes

no hablantes.

Bajo este mismo criterio, las estimaciones estatales se presentan en la gráfica

2 de acuerdo con el tipo de hogar de pertenencia. Este resumen permite apreciar

sintéticamente la diversidad de situaciones estatales, ya que aun en estados como

Oaxaca, con elevados volúmenes de hablantes, también son significativos los

hogares de pertenecientes, mientras que en entidades federativas con población

inmigrante, como el Estado de México o Quintana Roo, se destacan los indígenas

fuera de hogares indígenas.

6 En adelante denominados como “jefe/cónyuge/ascendentes” para facilitar la lectura.

20

Gráfica 2. Población indígena por entidad federativa según tipo de hogar de pertenencia, 2000

Oax

Chis

Ver

Yuc

Edo

Méx Pue

Hgo

Gro DF QR

SLP

Mic

h

Cam

p

Son

Chih

Tab

Sin BC N

ay Jal

Mor

Tlax

Tam

Qro

Dgo NL

Gto

BCS

Coah Co

l

Zac

Ags

0.0

0.5

1.0

1.5

2.0

Pobl

ació

n (m

illon

es)

Fuera de hogar indígena

En hogar perteneciente

En hogar hablante

Los territorios indígenas: municipios y localidades predominantemente indígenasOtro aspecto relevante de la cultura e identidad de los indígenas está en relación

estrecha con un medio ambiente, tierra y territorio. Éste es un referente a partir del

cual se organizan relaciones productivas, acompañadas de complejos intercam-

bios recíprocos laborales-sociales y rituales. La comunidad-localidad proporciona

el espacio residencial, económico y social donde se manifiestan las ideas y cos-

tumbres que mantienen las tradiciones. De forma similar, el compartir problemá-

ticas culturales, sociales, económicas y políticas muchas veces se manifiesta en

una identidad regional compartida, especialmente frente a “los otros”. En el pro-

ceso de formación de identidades, “los otros” son el complemento de distinción

con el “nosotros”, es decir, “los otros” identifican a los indígenas muchas veces

desde la diferencia e incluso la discriminación, lo cual interviene en el reforza-

miento de la identidad indígena.

Los trabajos de Aguirre Beltrán documentaron de manera extensa la impor-

tancia del territorio para la permanencia y resurgimiento de las culturas indíge-

nas. Probablemente asociado con toda esta línea de análisis, o reconociendo

la relevancia que tienen las divisiones político-administrativas, los trabajos pio-

neros de la demografía indígena de Luz María Valdez abordaron la estimación

amplia de “lo indígena” a partir de municipios con elevada proporción de ha-

blantes de lengua indígena, distinguiendo la diversidad a través de las lenguas

habladas mayoritariamente en cada municipio.

21

Las razones de una aproximación de áreas indígenas por localidad y munici-

pio a las áreas político-administrativas más desagregadas de nuestro país están

más que justificadas hoy en día: la descentralización administrativa y la verdadera

participación y organización en todos los órdenes sociales lo requieren.

Como se explicó anteriormente, por razones de representatividad indígena en

estos niveles desagregados, la población indígena de referencia para el cálculo de

los indicadores municipales hará referencia a las 10 220 862 personas que forman

parte de los hogares donde el jefe, el cónyuge o algún ascendente hablan lengua

indígena (característica captada para el total de la población mexicana).

El cuadro 1 muestra un resumen de la población municipal hablante de lengua

indígena de cinco años y más reportada por el Censo de 2000, así como la estima-

ción de la población municipal en hogares indígenas (población en hogares donde

el jefe y/o cónyuge y/o sus ascendentes hablan lengua indígena, más la población

hablante de lengua indígena fuera de hogares de hablantes), información a partir

de la cual se calcula la proporción de población indígena, sobre los totales munici-

pales correspondientes. La información citada también se resume en el mapa 1.

Como se puede apreciar en el cuadro 1, el criterio de representatividad indíge-

na proporcional por municipio respecto a la población total permite ubicar 59.13

por ciento de la población indígena, pero deja de lado 35.2 por ciento de los indí-

genas, aquellos que habitan en municipios muy poblados, donde hay ciudades y

los indígenas son una minoría relativa pero no en términos absolutos.

El mapa 2 muestra la presencia de población en hogares indígenas para aque-

llos municipios con 2 500 o más indígenas estimados bajo el criterio de hogar. Es

evidente la presencia de volúmenes significativos de población indígena princi-

palmente en los municipios de elevada inmigración indígena.

La migración entre los pueblos indígenas constituye uno de los fenómenos

más importantes en la actualidad. Aunque sus orígenes se remontan a la historia

colonial, sus mayores efectos aparecen durante el siglo XX. El deterioro de las eco-

nomías campesinas, la pérdida y disminución de las tierras comunitarias, la caren-

cia general de recursos productivos, el crecimiento de la población, la pobreza y

la “atracción cultural” de la ciudad son algunas de las causas de este tránsito que

casi siempre ha tenido la misma dirección: campo-ciudad.

Para las ciencias sociales, como para el sentido común, la migración de los in-

dígenas hacia las ciudades ha tenido un significado claro: la migración a la ciudad

22

Cuadro 1. Población indígena por tipo de municipio de residencia, 2000

Tipo de municipio Municipios Población total Población indígena Hablantes de lengua indígena

% población indígena

% hablantes en hogares indígenas

Total 2 443 97 483 412 10 253 627 6 044 547 10.52 58.95

No indígenas 1 482 32 136 571 579 560 239 454 1.80 41.32

Indígenas 961 65 346 841 9 674 067 5 805 093 14.80 60.01

Predominantemente indígenas 657 8 229 765 6 063 431 4 201 563 73.68 69.29

70% y más en hogares indígenas 481 4 616 616 4 117 732 3 041 956 89.19 73.87

40-69% en hogares indígenas 176 3 613 149 1 945 699 1 159 607 53.85 59.60

Con presencia indígena

< 40% en hogares indígenas 304 57 117 076 3 610 636 1 603 530 6.32 44.41

> 10 mil indígenas 106 36 454 357 2 606 935 1 140 843 7.15 43.76

de 5 000 a 9 999 indígenas 82 11 679 988 599 602 279 131 5.13 46.55

de 2 500 a 4 999 indígenas 116 8 982 731 404 099 183 556 4.50 45.42

Predominantemente indígenas 26.89 8.44 59.13 69.51

70% y más en hogares indígenas 19.69 4.74 40.16 50.33

40-69% en hogares indígenas 7.20 3.71 18.98 19.18

Con presencia indígena

< 40% en hogares indígenas 12.44 58.59 35.21 26.53

> 10 mil indígenas 4.34 37.40 25.42 18.87

de 5 000 a 9 999 indígenas 3.36 11.98 5.85 4.62

de 2 500 a 4 999 indígenas 4.75 9.21 3.94 3.04

es sinónimo de muerte cultural, de asimilación y discriminación. Este supuesto

plantea la idea de que el migrante rompe con su comunidad y se integra al esce-

nario no indígena de la urbe. Sin embargo, en las últimas décadas la numerosa

migración indígena a las ciudades ha cambiado, en algunos casos, los patrones

con que antes se miraba el fenómeno, sobre todo si se tiene en cuenta que el

balance de la población urbano/rural se inclina progresivamente hacia las ciuda-

des. Algunos migrantes dan continuidad a los nexos con sus tierras de origen y

esto ocurre con la formación de pequeñas comunidades, donde se han formado

barrios indígenas que dan cabida a las sucesivas oleadas de nuevos migrantes y

que constituyen redes formales e informales, organizaciones vecinales, culturales,

políticas y productivas que poseen como núcleo aglutinador un sentido de per-

tenencia o identidad colectiva. Este fenómeno podría ser fundamental para en-

tender los procesos de génesis de identidades y prácticas indígenas en el ámbito

urbano, porque la construcción de los vínculos de parentesco y comunitarios en

23

Mapa 1. Municipios con 40% o más de población indígena, 2000

Fuente: CDI-PNUD.“Sistema Nacional de Indicadores sobre la Población Indígena de México” a partir de INEGI, XII Censo General de Población y Vivienda 2000.

Elaboró: Dirección de Información e Indicadores Sistema de Información Geográfica

24

Mapa 2. Municipios con más de 2 500 indígenas y que representan menos de 40% respecto al total de la población, 2000

Fuente: CDI-PNUD.“Sistema Nacional de Indicadores sobre la Población Indígena de México” a partir de INEGI, XII Censo General de Población y Vivienda 2000.

Elaboró: Dirección de Información e Indicadores Sistema de Información Geográfica

25

la ciudad permitirían la reelaboración de la tradición (ceremonias y fiestas tradi-

cionales, etc.) en un contexto diferente y muchas veces hostil.

Como puede apreciarse, el criterio adoptado para definir la población indí-

gena toma en consideración la presencia tanto en regiones “tradicionales”, que

coinciden con municipios donde los indígenas representan 40 por ciento o más

de la población total, como a los indígenas en municipios donde no son una ma-

yoría, pero que en términos absolutos son una población significativa, caso que

generalmente se remite a la presencia indígena en ciudades.

Los indicadores sobre población indígena que se presentan en esta publi-

cación se organizan tomando en consideración estas características territoriales

y clasifican a la población indígena, según el tipo de municipio de residencia:

a) Población indígena residente en municipios indígenas, donde la población en

hogares indígenas representa 40 por ciento o más de la población total del

municipio.

b) Población indígena en municipios con presencia indígena, donde la población

en hogares indígenas asciende a 5 mil personas o más en hogares indígenas,

pero esta población representa menos de 40 por ciento de la población mu-

nicipal. En esta categoría también se incluye la población indígena que perte-

nece a hogares que hablan lenguas minoritarias y que sus hablantes se ubican

mayoritariamente dentro del municipio de referencia.

c) Población indígena dispersa, donde la población en hogares indígenas es me-

nor al 40 por ciento de la población municipal total, y en términos absolutos

es menor a 5 mil habitantes, pero que es significativa en determinadas locali-

dades del municipio.

Cabe aclarar que en todo caso los indicadores de cada cuadro se refieren sólo a la

población en hogares indígenas (no incluyen a la población no indígena del muni-

cipio) y la clasificación en estas tres categorías destaca el contexto de residencia

de cada pueblo indígena. Puede decirse que los indígenas residentes en munici-

pios indígenas corresponden en su mayoría a residentes en regiones indígenas

tradicionales. Los residentes en municipios con presencia indígena corresponden

en su mayoría a indígenas que viven en ciudades y, por tanto, corresponden a po-

blación de fuerte contacto interétnico. Mientras que los indígenas residentes en

municipios con población indígena dispersa corresponden en su mayoría a pobla-

ción residente en pequeñas localidades, a veces localidades predominantemente

indígenas (con 70 por ciento de población indígena), dentro de un contexto in-

terétnico no indígena. Cada uno de estos ámbitos de vida muestra significativos

contrastes en los indicadores demográficos y socioeconómicos de la población

indígena, lo cual señala, de alguna manera, la modificación de aspiraciones y

comportamientos conforme se modifican los contextos de contacto interétnico y

las oportunidades ligadas a la residencia urbana.

27

1. POBLACIÓN TOTAL E INDÍGENA Y POBLACIÓN POR TAMAÑO DE LA LOCALIDAD

La población indígena muestra un equilibrio por sexo cercano al 50 por ciento de mujeres y hombres

en las diferentes localidades de residencia. Las localidades dispersas (1 a 99 habitantes) tienen 49.2

por ciento de mujeres indígenas, porcentaje que asciende ligeramente conforme aumenta el tamaño

de la localidad y alcanza 51.4 por ciento de mujeres en las localidades de mayor tamaño (100 mil o

más habitantes).

La selectividad en la población indígena, según tamaño de la localidad de residencia, se expresa en

otras características de la población. Así por ejemplo, la mayoría de la población que sólo habla len-

gua indígena y no habla español —también denominada monolingüe— reside en municipios indíge-

nas, 93.1 por ciento (con predominancia de localidades con menos de 2 500 habitantes) y 63.2 por

ciento corresponde a mujeres.

La mayoría de mujeres entre los monolingües también se mantiene en ámbitos menos rurales: 65.8

y 66.3 por ciento en municipios con presencia indígena y de población indígena dispersa, respecti-

vamente.

28

1-99 100-2 499

2 500-14 999

15 000-99 999

100 000 y más

0

500

1 000

1 500

2 000

2 500

3 000

Pobl

ació

n in

díge

na (m

iles)

Mujeres

1-99 100-2 499

2 500-14 999

15 000-99 999

100 000 y más

0

500

1 000

1 500

2 000

2 500

3 000

Pobl

ació

n in

díge

na (m

iles)

Hombres

Indígena

Con presencia indígena

Población indígena dispersa

Indígena

Con presencia indígena

Población indígena dispersa

Gráfica 1.1. Población indígena por sexo, tamaño de la localidad y tipo de municipio de residencia

29

Chis

Oax

Gro

Ver

Pue

Hgo

Yuc

SLP

Mich Chih QR Nay

Cam

p

Edo

Méx Si

n

Dgo Jal

Qro

Son BC Tab DF M

or

Tlax BC

S

Gto NL Zac

Tam

s

Col

Coah Ag

s

0

50

100

150

200

250

300

Po

blac

ión

(mile

s)

350

Gráfica 1.2. Porcentaje de mujeres y hombres indígenas monolingües por entidad federativa

Población indígena dispersa (hombres)

Con presencia indígena (hombres)

Indígena (hombres)

Población indígena dispersa (mujeres)

Con presencia indígena (mujeres)

Indígena (mujeres)

30

Entidad federativay tipo de municipio

Número de localidades

Mujeres Hombres 1 a 99 habitantes 100 a 2 499 habitantes

2 500 a 4 999 habitantes

5000 a 14999 habitantes

150000 a 99999 habitantes

100000y más habitantes

Localidades Población Localidades Población Mujeres Hombres Mujeres Hombres Mujeres Hombres Mujeres Hombres Mujeres Hombres Mujeres Hombres

Nacional 51 413 46 271 653 51 430 43 970 903 17 575 17 592 30 838 30 838 1 542 1 542 945 945 399 399 114 114Indígenas 19 629 4 038 795 19 639 3 904 807 8 631 8 641 10 584 10 584 266 266 117 117 30 30 1 1Con presencia indígena 11 561 24 804 026 11 567 23 446 264 3 841 3 847 7 006 7 006 347 347 188 188 98 98 81 81Población indígena dispersa 20 223 17 428 832 20 224 16 619 832 5 103 5 104 13 248 13 248 929 929 640 640 271 271 32 32

Aguascalientes 70 405 786 70 377 437 11 11 42 42 9 9 3 3 4 4 1 1Población indígena dispersa 70 405 786 70 377 437 11 11 42 42 9 9 3 3 4 4 1 1

Baja California 526 1 209 497 527 1 224 595 248 249 233 233 23 23 13 13 6 6 3 3Con presencia indígena 526 1 209 497 527 1 224 595 248 249 233 233 23 23 13 13 6 6 3 3

Baja California Sur 134 190 278 134 196 182 46 46 71 71 8 8 5 5 3 3 1 1Población Indígena dispersa 134 190 278 134 196 182 46 46 71 71 8 8 5 5 3 3 1 1

Campeche 518 336 512 519 331 918 128 129 364 364 11 11 11 11 2 2 2 2Indígenas 171 64 435 171 65 471 38 38 123 123 2 2 8 8Con presencia indígena 329 269 005 330 263 248 87 88 227 227 8 8 3 3 2 2 2 2Población indígena dispersa 18 3 072 18 3 199 3 3 14 14 1 1

Coahuila 90 1 045 690 90 1 019 987 8 8 45 45 11 11 7 7 14 14 5 5Con presencia indígena 4 28 318 4 28 039 1 1 1 1 2 2Población indígena dispersa 86 1 017 372 86 991 948 8 8 44 44 11 11 6 6 12 12 5 5

Colima 82 256 458 82 249 093 14 14 49 49 6 6 8 8 4 4 1 1Población indígena dispersa 82 256 458 82 249 093 14 14 49 49 6 6 8 8 4 4 1 1

Chiapas 6 240 1 779 941 6 240 1 733 536 2 453 2 453 3 644 3 644 79 79 47 47 14 14 3 3Indígenas 3 358 605 641 3 358 594 804 1 411 1 411 1 904 1 904 27 27 13 13 2 2 1 1Con presencia indígena 1 229 622 411 1 229 589 294 462 462 739 739 16 16 6 6 4 4 2 2Población indígena dispersa 1 653 551 889 1 653 549 438 580 580 1 001 1 001 36 36 28 28 8 8

Chihuahua 3 120 1 447 490 3 120 1 427 866 2 389 2 389 683 683 19 19 18 18 9 9 2 2Indígenas 1 385 41 094 1 385 41 713 1 271 1 271 113 113 1 1Con presencia indígena 860 1 000 992 860 988 278 664 664 185 185 5 5 4 4 2 2Población indígena dispersa 875 405 404 875 397 875 454 454 385 385 14 14 13 13 9 9

Distrito Federal 220 4 492 437 220 4 108 148 145 145 44 44 2 2 8 8 6 6 15 15Con presencia indígena 207 4 413 342 207 4 036 485 138 138 40 40 2 2 8 8 5 5 14 14Población indígena dispersa 13 79 095 13 71 663 7 7 4 4 1 1 1 1

Durango 1 090 626 319 1 090 594 148 547 547 503 503 24 24 11 11 3 3 2 2Indígenas 403 12 116 403 11 346 356 356 47 47Con presencia indígena 66 245 997 66 227 964 7 7 57 57 1 1 1 1Población indígena dispersa 621 368 206 621 354 838 184 184 399 399 23 23 11 11 3 3 1 1

Guanajuato 1 051 1 937 858 1 051 1 787 389 114 114 831 831 54 54 22 22 26 26 4 4Con presencia indígena 109 595 259 109 566 599 23 23 77 77 4 4 2 2 2 2 1 1Población indígena dispersa 942 1 342 599 942 1 220 790 91 91 754 754 50 50 20 20 24 24 3 3

Cuadro 1.1. Número de localidades y población total (no indígena) según tamaño de la localidad de residencia y sexo por entidad federativa y tipo de municipio

31

Entidad federativay tipo de municipio

Número de localidades

Mujeres Hombres 1 a 99 habitantes 100 a 2 499 habitantes

2 500 a 4 999 habitantes

5000 a 14999 habitantes

150000 a 99999 habitantes

100000y más habitantes

Localidades Población Localidades Población Mujeres Hombres Mujeres Hombres Mujeres Hombres Mujeres Hombres Mujeres Hombres Mujeres Hombres

Guerrero 2 762 1 422 313 2 762 1 325 756 842 842 1 796 1 796 76 76 32 32 13 13 3 3Indígenas 1 202 254 748 1 202 237 040 436 436 747 747 14 14 3 3 2 2Con presencia indígena 463 647 300 463 599 513 128 128 303 303 18 18 7 7 4 4 3 3Población indígena dispersa 1 097 520 265 1 097 489 203 278 278 746 746 44 44 22 22 7 7

Hidalgo 2 647 1 088 574 2 647 1 018 219 642 642 1 906 1 906 53 53 30 30 15 15 1 1Indígenas 1 352 306 865 1 352 292 491 356 356 975 975 17 17 2 2 2 2Con presencia indígena 345 293 285 345 267 056 95 95 235 235 9 9 2 2 3 3 1 1Población indígena dispersa 950 488 424 950 458 672 191 191 696 696 27 27 26 26 10 10

Jalisco 1 464 3 016 036 1 464 2 840 280 524 524 762 762 73 73 66 66 34 34 5 5Indígenas 263 8 339 263 7 725 237 237 26 26Con presencia indígena 49 1 608 319 49 1 507 249 15 15 24 24 4 4 1 1 2 2 3 3Población indígena dispersa 1 152 1 399 378 1 152 1 325 306 272 272 712 712 69 69 65 65 32 32 2 2

Estado de México 2 596 6 528 862 2 596 6 250 678 247 247 1 951 1 951 212 212 125 125 42 42 19 19Indígenas 313 184 978 313 173 459 12 12 268 268 25 25 8 8Con presencia indígena 1 118 5 020 711 1 118 4 802 807 119 119 838 838 78 78 52 52 13 13 18 18Población indígena dispersa 1 165 1 323 173 1 165 1 274 412 116 116 845 845 109 109 65 65 29 29 1 1

Michoacán 1 530 1 755 565 1 530 1 606 883 307 307 1 043 1 043 99 99 58 58 20 20 3 3Indígenas 76 78 886 76 70 681 15 15 43 43 11 11 6 6 1 1Con presencia indígena 327 601 693 327 551 875 106 106 201 201 12 12 3 3 3 3 2 2Población indígena dispersa 1 127 1 074 986 1 127 984 327 186 186 799 799 76 76 49 49 16 16 1 1

Morelos 531 786 260 531 731 974 165 165 281 281 39 39 31 31 12 12 3 3Con presencia indígena 133 355 841 133 326 274 51 51 67 67 7 7 3 3 3 3 2 2Población indígena dispersa 398 430 419 398 405 700 114 114 214 214 32 32 28 28 9 9 1 1

Nayarit 873 435 329 873 423 676 432 432 397 397 21 21 16 16 6 6 1 1Indígenas 273 12 538 273 12 196 204 204 69 69Con presencia indígena 52 155 641 52 145 276 14 14 35 35 1 1 1 1 1 1Población indígena dispersa 548 267 150 548 266 204 214 214 293 293 20 20 15 15 6 6

Nuevo León 228 1 830 862 229 1 804 892 100 101 88 88 9 9 16 16 8 8 7 7Con presencia indígena 1 563 342 2 547 573 1 1 1Población indígena dispersa 227 1 267 520 227 1 257 319 100 100 88 88 9 9 16 16 8 8 6 6

Oaxaca 6 744 1 730 712 6 747 1 607 831 2 824 2 827 3 761 3 761 88 88 57 57 13 13 1 1Indígenas 4 396 794 197 4 399 744 358 1 934 1 937 2 385 2 385 53 53 22 22 2 2Con presencia indígena 672 485 681 672 446 068 222 222 425 425 10 10 6 6 8 8 1 1Población indígena dispersa 1 676 450 834 1 676 417 405 668 668 951 951 25 25 29 29 3 3

Puebla 3 582 2 537 231 3 583 2 360 095 952 953 2 370 2 370 146 146 88 88 24 24 2 2Indígenas 1 427 413 735 1 427 392 852 418 418 964 964 31 31 11 11 3 3Con presencia indígena 812 1 150 057 812 1 057 904 256 256 512 512 21 21 14 14 7 7 2 2Población indígena dispersa 1 343 973 439 1 344 909 339 278 279 894 894 94 94 63 63 14 14

Cuadro 1.1. (Continuación)

32

Entidad federativay tipo de municipio

Número de localidades

Mujeres Hombres 1 a 99 habitantes 100 a 2 499 habitantes

2 500 a 4 999 habitantes

5000 a 14999 habitantes

150000 a 99999 habitantes

100000y más habitantes

Localidades Población Localidades Población Mujeres Hombres Mujeres Hombres Mujeres Hombres Mujeres Hombres Mujeres Hombres Mujeres Hombres

Querétaro 621 640 799 621 600 845 119 119 446 446 38 38 13 13 4 4 1 1Indígenas 52 10 214 52 9 390 18 18 32 32 2 2Con presencia indígena 146 344 732 146 322 533 29 29 104 104 8 8 3 3 1 1 1 1Población indígena dispersa 423 285 853 423 268 922 72 72 310 310 28 28 10 10 3 3

Quintana Roo 481 423 683 484 443 939 207 210 254 254 9 9 6 6 3 3 2 2Indígenas 275 111 997 277 121 062 119 121 147 147 3 3 3 3 3 3Con presencia indígena 186 306 623 187 317 354 70 71 106 106 6 6 2 2 2 2Población indígena dispersa 20 5 063 20 5 523 18 18 1 1 1 1

San Luis Potosí 2 177 1 026 929 2 177 969 576 765 765 1 360 1 360 22 22 22 22 5 5 3 3Indígenas 1 316 186 425 1 316 188 535 542 542 765 765 6 6 2 2 1 1Con presencia indígena 220 448 672 220 412 554 82 82 129 129 4 4 2 2 1 1 2 2Población indígena dispersa 641 391 832 641 368 487 141 141 466 466 12 12 18 18 3 3 1 1

Sinaloa 1 127 1 126 559 1 127 1 104 179 215 215 826 826 49 49 26 26 8 8 3 3Con presencia indígena 715 774 770 715 758 259 97 97 560 560 34 34 16 16 6 6 2 2Población indígena dispersa 412 351 789 412 345 920 118 118 266 266 15 15 10 10 2 2 1 1

Sonora 1 123 1 071 237 1 124 1 067 239 488 489 574 574 27 27 19 19 11 11 4 4Indígenas 100 27 347 100 27 954 35 35 60 60 3 3 2 2Con presencia indígena 760 773 593 761 762 599 378 379 353 353 12 12 8 8 6 6 3 3Población indígena dispersa 263 270 297 263 276 686 75 75 161 161 12 12 9 9 5 5 1 1

Tabasco 1 246 875 429 1 246 850 050 99 99 1 055 1 055 56 56 24 24 11 11 1 1Con presencia indígena 591 449 267 591 432 793 54 54 499 499 20 20 13 13 4 4 1 1Población indígena dispersa 655 426 162 655 417 257 45 45 556 556 36 36 11 11 7 7

Tamaulipas 476 1 270 419 477 1 224 520 175 176 256 256 17 17 15 15 7 7 6 6Con presencia indígena 112 627 030 113 602 362 41 42 63 63 2 2 1 1 2 2 3 3Población indígena dispersa 364 643 389 134 193 15 14 5 3

Tlaxcala 318 478 714 318 455 322 51 51 186 186 42 42 29 29 10 10Indígenas 9 19 296 9 18 586 7 7 1 1 1 1Con presencia indígena 15 57 242 15 54 496 6 6 3 3 3 3 1 1 2 2Población indígena dispersa 294 402 176 294 382 240 45 45 176 176 39 39 27 27 7 7

Veracruz 6 550 3 257 309 6 550 3 047 068 1 810 1 810 4 465 4 465 148 148 77 77 42 42 8 8Indígenas 2 358 470 554 2 358 458 362 786 786 1 529 1 529 28 28 12 12 3 3Con presencia indígena 1 441 1 365 871 1 441 1 243 503 424 424 950 950 34 34 15 15 11 11 7 7Población indígena dispersa 2 751 1 420 884 2 751 1 345 203 600 600 1 986 1 986 86 86 50 50 28 28 1 1

Yucatán 985 835 825 990 812 035 473 478 425 425 49 49 26 26 11 11 1 1Indígenas 900 435 390 905 436 782 443 448 380 380 44 44 23 23 10 10Con presencia indígena 73 389 535 73 363 714 25 25 40 40 5 5 1 1 1 1 1 1Población indígena dispersa 12 10 900 12 11 539 5 5 5 5 2 2

Zacatecas 211 404 740 211 375 547 35 35 127 127 23 23 16 16 9 9 1 1Población indígena dispersa 211 404 740 211 375 547 35 35 127 127 23 23 16 16 9 9 1 1

Cuadro 1.1. (Continuación)

33

Entidad federativa y tipo de municipio

Indígenas en hogares 1-99 % 100-2 499

habitantes % 2 500-4 999 habitantes % 5 000-14 999

habitantes % 15 000-99 999 habitantes % 100 000/más

habitantes %

Nacional 5 189 235 240 541 4.6 2 541 257 49.0 535 963 10.3 499 673 9.6 459 049 8.8 912 752 17.6

Indígena 3 052 366 172 105 5.6 1 940 595 63.6 368 512 12.1 300 562 9.8 244 927 8.0 25 665 0.8

Con presencia indígena 1 670 534 35 959 2.2 412 588 24.7 115 656 6.9 120 969 7.2 137 228 8.2 848 134 50.8

Población indígena dispersa 466 335 32 477 7.0 188 074 40.3 51 795 11.1 78 142 16.8 76 894 16.5 38 953 8.4

Aguascalientes 1 759 21 1.2 151 8.6 39 2.2 34 1.9 174 9.9 1 340 76.2

Población indígena dispersa 1 759 21 1.2 151 8.6 39 2.2 34 1.9 174 9.9 1 340 76.2

Baja California 39 787 1 197 3.0 6 158 15.5 3 688 9.3 5 507 13.8 2 637 6.6 20 600 51.8

Con presencia indígena 39 787 1 197 3.0 6 158 15.5 3 688 9.3 5 507 13.8 2 637 6.6 20 600 51.8

Baja California Sur 5 414 232 4.3 1 068 19.7 707 13.1 631 11.7 1 440 26.6 1 336 24.7

Población indígena dispersa 5 414 232 4.3 1 068 19.7 707 13.1 631 11.7 1 440 26.6 1 336 24.7

Campeche 91 983 1 444 1.6 35 561 38.7 6 209 6.8 27 308 29.7 3 361 3.7 18 100 19.7

Indígena 50 694 542 1.1 20 864 41.2 2 998 5.9 26 290 51.9 0.0 0.0

Con presencia indígena 41 202 895 2.2 14 673 35.6 3 155 7.7 1 018 2.5 3 361 8.2 18 100 43.9

Población indígena dispersa 87 7 8.0 24 27.6 56 64.4 0.0 0.0 0.0

Coahuila 3 446 35 1.0 116 3.4 47 1.4 27 0.8 435 12.6 2 786 80.8

Con presencia indígena 148 0.0 54 36.5 0.0 0.0 94 63.5 0.0

Población indígena dispersa 3 298 35 1.1 62 1.9 47 1.4 27 0.8 341 10.3 2 786 84.5

Colima 2 845 84 3.0 279 9.8 53 1.9 275 9.7 1 627 57.2 527 18.5

Población indígena dispersa 2 845 84 3.0 279 9.8 53 1.9 275 9.7 1 627 57.2 527 18.5

Chiapas 560 931 41 034 7.3 381 352 68.0 44 328 7.9 35 371 6.3 20 658 3.7 38 188 6.8

Indígena 466 734 30 764 6.6 328 973 70.5 39 865 8.5 28 823 6.2 12 644 2.7 25 665 5.5

Con presencia indígena 57 701 4 528 7.8 31 204 54.1 2 009 3.5 3 521 6.1 3 916 6.8 12 523 21.7

Población indígena dispersa 36 496 5 742 15.7 21 175 58.0 2 454 6.7 3 027 8.3 4 098 11.2 0.0

Chihuahua 66 781 32 709 49.0 14 787 22.1 980 1.5 2 500 3.7 3 220 4.8 12 585 18.8

Indígena 28 155 20 282 72.0 6 624 23.5 0.0 1 249 4.4 0.0 0.0

Con presencia indígena 27 776 8 641 31.1 5 406 19.5 569 2.0 575 2.1 0.0 12 585 45.3

Población indígena dispersa 10 850 3 786 34.9 2 757 25.4 411 3.8 676 6.2 3 220 29.7 0.0

Distrito Federal 178 745 617 0.3 503 0.3 318 0.2 3 352 1.9 3 526 2.0 170 429 95.3

Con presencia indígena 176 132 594 0.3 470 0.3 318 0.2 3 352 1.9 3 300 1.9 168 098 95.4

Población indígena dispersa 2 613 23 0.9 33 1.3 0.0 0.0 226 8.6 2 331 89.2

Durango 19 799 8 498 42.9 6 136 31.0 386 1.9 596 3.0 570 2.9 3 613 18.2

Indígena 10 646 7 010 65.8 3 636 34.2 0.0 0.0 0.0 0.0

Con presencia indígena 3 191 44 1.4 302 9.5 37 1.2 0.0 0.0 2 808 88.0

Población indígena dispersa 5 962 1 444 24.2 2 198 36.9 349 5.9 596 10.0 570 9.6 805 13.5

Guanajuato 13 191 366 2.8 2 678 20.3 1 606 12.2 447 3.4 3 016 22.9 5 078 38.5

Con presencia indígena 4 156 140 3.4 261 6.3 1 126 27.1 18 0.4 163 3.9 2 448 58.9

Población indígena dispersa 9 035 226 2.5 2 417 26.8 480 5.3 429 4.7 2 853 31.6 2 630 29.1

Cuadro 1.2. Población indígena femenina según tamaño de la localidad de residencia, por entidad federativa y tipo de municipio

34

Entidad federativa y tipo de municipio

Indígenas en hogares 1-99 % 100-2 499

habitantes % 2 500-4 999 habitantes % 5 000-14 999

habitantes % 15 000-99 999 habitantes % 100 000/más

habitantes %

Guerrero 271 116 13 568 5.0 177 998 65.7 29 816 11.0 12 021 4.4 19 078 7.0 18 635 6.9

Indígena 189 450 10 444 5.5 145 014 76.5 16 773 8.9 4 366 2.3 12 853 6.8 0.0

Con presencia indígena 58 086 1 184 2.0 20 395 35.1 8 550 14.7 5 526 9.5 3 796 6.5 18 635 32.1

Población indígena dispersa 23 580 1 940 8.2 12 589 53.4 4 493 19.1 2 129 9.0 2 429 10.3 0.0

Hidalgo 279 634 9 055 3.2 202 581 72.4 25 318 9.1 9 722 3.5 24 693 8.8 8 265 3.0

Indígena 227 130 6 890 3.0 178 421 78.6 20 681 9.1 4 447 2.0 16 691 7.3 0.0

Con presencia indígena 32 794 1 197 3.7 13 378 40.8 3 038 9.3 3 203 9.8 3 713 11.3 8 265 25.2

Población indígena dispersa 19 710 968 4.9 10 782 54.7 1 599 8.1 2 072 10.5 4 289 21.8 0.0

Jalisco 37 713 5 175 13.7 4 865 12.9 1 181 3.1 2 242 5.9 3 880 10.3 20 370 54.0

Indígena 6 521 4 431 67.9 2 090 32.1 0.0 0.0 0.0 0.0

Con presencia indígena 17 806 51 0.3 136 0.8 174 1.0 63 0.4 257 1.4 17 125 96.2

Población indígena dispersa 13 386 693 5.2 2 639 19.7 1 007 7.5 2 179 16.3 3 623 27.1 3 245 24.2

Estado de México 481 015 932 0.2 127 293 26.5 73 049 15.2 46 004 9.6 22 217 4.6 211 520 44.0

Indígena 100 500 95 0.1 50 568 50.3 31 735 31.6 18 102 18.0 0.0 0.0

Con presencia indígena 347 201 500 0.1 67 575 19.5 36 353 10.5 22 334 6.4 10 389 3.0 210 050 60.5

Población indígena dispersa 33 314 337 1.0 9 150 27.5 4 961 14.9 5 568 16.7 11 828 35.5 1 470 4.4

Michoacán 103 699 1 891 1.8 35 729 34.5 32 594 31.4 17 313 16.7 8 168 7.9 8 004 7.7

Indígena 41 889 160 0.4 14 581 34.8 14 484 34.6 11 024 26.3 1 640 3.9 0.0

Con presencia indígena 39 378 1 140 2.9 13 561 34.4 12 540 31.8 3 591 9.1 1 945 4.9 6 601 16.8

Población indígena dispersa 22 432 591 2.6 7 587 33.8 5 570 24.8 2 698 12.0 4 583 20.4 1 403 6.3

Morelos 36 240 783 2.2 4 325 11.9 4 196 11.6 7 102 19.6 7 252 20.0 12 582 34.7

Con presencia indígena 23 035 319 1.4 1 236 5.4 2 754 12.0 2 925 12.7 5 150 22.4 10 651 46.2

Población indígena dispersa 13 205 464 3.5 3 089 23.4 1 442 10.9 4 177 31.6 2 102 15.9 1 931 14.6

Nayarit 27 280 7 578 27.8 13 816 50.6 704 2.6 1 324 4.9 849 3.1 3 009 11.0

Indígena 11 729 4 372 37.3 7 357 62.7 0.0 0.0 0.0 0.0

Con presencia indígena 4 518 192 4.2 1 137 25.2 48 1.1 132 2.9 0.0 3 009 66.6

Población indígena dispersa 11 033 3 014 27.3 5 322 48.2 656 5.9 1 192 10.8 849 7.7 0.0

Nuevo León 15 693 331 2.1 480 3.1 198 1.3 288 1.8 658 4.2 13 738 87.5

Con presencia indígena 5 956 1 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 5 955 100.0

Población indígena dispersa 9 737 330 3.4 480 4.9 198 2.0 288 3.0 658 6.8 7 783 79.9

Oaxaca 849 067 48 589 5.7 509 190 60.0 90 886 10.7 85 621 10.1 88 348 10.4 26 433 3.1

Indígena 667 460 41 193 6.2 444 488 66.6 82 622 12.4 62 893 9.4 36 264 5.4 0.0

Con presencia indígena 118 844 2 626 2.2 32 657 27.5 3 703 3.1 5 093 4.3 48 332 40.7 26 433 22.2

Población indígena dispersa 62 763 4 770 7.6 32 045 51.1 4 561 7.3 17 635 28.1 3 752 6.0 0.0

Puebla 491 216 11 672 2.4 268 625 54.7 59 599 12.1 64 479 13.1 34 494 7.0 52 347 10.7

Indígena 302 476 7 650 2.5 206 661 68.3 41 046 13.6 29 473 9.7 17 646 5.8 0.0

Con presencia indígena 137 797 2 373 1.7 37 130 26.9 8 510 6.2 25 843 18.8 11 594 8.4 52 347 38.0

Población indígena dispersa 50 943 1 649 3.2 24 834 48.7 10 043 19.7 9 163 18.0 5 254 10.3 0.0

Cuadro 1.2. (Continuación)

35

Entidad federativa y tipo de municipio

Indígenas en hogares 1-99 % 100-2 499

habitantes % 2 500-4 999 habitantes % 5 000-14 999

habitantes % 15 000-99 999 habitantes % 100 000/más

habitantes %

Querétaro 24 405 869 3.6 14 352 58.8 2 781 11.4 812 3.3 1 445 5.9 4 146 17.0

Indígena 4 662 312 6.7 3 436 73.7 914 19.6 0.0 0.0 0.0

Con presencia indígena 14 760 267 1.8 8 816 59.7 1 292 8.8 152 1.0 87 0.6 4 146 28.1

Población indígena dispersa 4 983 290 5.8 2 100 42.1 575 11.5 660 13.2 1 358 27.3 0.0

Quintana Roo 165 465 3 262 2.0 41 792 25.3 8 155 4.9 12 346 7.5 25 756 15.6 74 154 44.8

Indígena 72 700 2 272 3.1 31 430 43.2 4 949 6.8 8 293 11.4 25 756 35.4 0.0

Con presencia indígena 90 951 874 1.0 10 303 11.3 3 206 3.5 2 414 2.7 0.0 74 154 81.5

Población indígena dispersa 1 814 116 6.4 59 3.3 0.0 1 639 90.4 0.0 0.0

San Luis Potosí 172 092 11 752 6.8 133 724 77.7 6 913 4.0 5 284 3.1 3 940 2.3 10 479 6.1

Indígena 139 598 9 949 7.1 118 829 85.1 6 070 4.3 1 640 1.2 3 110 2.2 0.0

Con presencia indígena 21 698 946 4.4 8 560 39.5 557 2.6 2 104 9.7 190 0.9 9 341 43.1

Población indígena dispersa 10 796 857 7.9 6 335 58.7 286 2.6 1 540 14.3 640 5.9 1 138 10.5

Sinaloa 41 155 1 228 3.0 25 752 62.6 2 752 6.7 3 228 7.8 2 795 6.8 5 400 13.1

Con presencia indígena 35 807 737 2.1 23 683 66.1 2 499 7.0 2 946 8.2 2 540 7.1 3 402 9.5

Población indígena dispersa 5 348 491 9.2 2 069 38.7 253 4.7 282 5.3 255 4.8 1 998 37.4

Sonora 59 544 3 447 5.8 28 079 47.2 5 934 10.0 7 464 12.5 6 417 10.8 8 203 13.8

Indígena 11 418 488 4.3 7 727 67.7 1 935 16.9 1 268 11.1 0.0 0.0

Con presencia indígena 38 999 2 613 6.7 17 866 45.8 2 448 6.3 4 846 12.4 4 877 12.5 6 349 16.3

Población indígena dispersa 9 127 346 3.8 2 486 27.2 1 551 17.0 1 350 14.8 1 540 16.9 1 854 20.3

Tabasco 65 007 545 0.8 36 464 56.1 6 299 9.7 11 299 17.4 4 632 7.1 5 768 8.9

Con presencia indígena 56 017 408 0.7 32 251 57.6 5 589 10.0 10 264 18.3 1 737 3.1 5 768 10.3

Población indígena dispersa 8 990 137 1.5 4 213 46.9 710 7.9 1 035 11.5 2 895 32.2 0.0

Tamaulipas 20 707 754 3.6 1 431 6.9 217 1.0 748 3.6 3 042 14.7 14 515 70.1

Con presencia indígena 13 062 212 1.6 453 3.5 4 0.0 68 0.5 2 212 16.9 10 113 77.4

Población indígena dispersa 7 645 542 7.1 978 12.8 213 2.8 680 8.9 830 10.9 4 402 57.6

Tlaxcala 36 798 266 0.7 4 958 13.5 3 097 8.4 12 581 34.2 15 896 43.2 0.0

Indígena 7 950 12 0.2 2 347 29.5 0.0 2 010 25.3 3 581 45.0 0.0

Con presencia indígena 13 291 83 0.6 452 3.4 1 290 9.7 3 113 23.4 8 353 62.8 0.0

Población indígena dispersa 15 557 171 1.1 2 159 13.9 1 807 11.6 7 458 47.9 3 962 25.5 0.0

Veracruz 533 063 21 880 4.1 335 366 62.9 52 962 9.9 47 339 8.9 38 783 7.3 36 733 6.9

Indígena 348 332 15 282 4.4 251 823 72.3 38 686 11.1 28 541 8.2 14 000 4.0 0.0

Con presencia indígena 126 251 3 843 3.0 55 965 44.3 7 138 5.7 10 238 8.1 13 988 11.1 35 079 27.8

Población indígena dispersa 58 480 2 755 4.7 27 578 47.2 7 138 12.2 8 560 14.6 10 795 18.5 1 654 2.8

Yucatán 491 691 10 423 2.1 125 403 25.5 70 815 14.4 76 162 15.5 105 339 21.4 103 549 21.1

Indígena 364 322 9 957 2.7 115 726 31.8 65 754 18.0 72 143 19.8 100 742 27.7 0.0

Con presencia indígena 124 190 354 0.3 8 506 6.8 5 061 4.1 2 123 1.7 4 597 3.7 103 549 83.4

Población indígena dispersa 3 179 112 3.5 1 171 36.8 0.0 1 896 59.6 0.0 0.0

Zacatecas 1 954 304 15.6 245 12.5 136 7.0 246 12.6 703 36.0 320 16.4

Población indígena dispersa 1 954 304 15.6 245 12.5 136 7.0 246 12.6 703 36.0 320 16.4

Cuadro 1.2. (Continuación)

36

Entidad federativa y tipo de municipio

Indígenas en hogares 1-99 habitantes % 100-2 499

habitantes. % 2 500-4 999 habitantes % 5 000-14 999

habitantes % 15 000-99 999 habitantes % 100 000 y más

habitantes %

Nacional 5 031 627 247 842 4.9 2 488 099 49.4 511 585 10.2 479 394 9.5 440 438 8.8 864 269 17.2

Indígena 2 960 014 174 042 5.9 1 890 025 63.9 350 508 11.8 287 270 9.7 234 334 7.9 23 835 0.8

Con presencia indígena 1 613 601 38 439 2.4 411 686 25.5 112 173 7.0 117 812 7.3 129 764 8.0 803 727 49.8

Población indígena dispersa 458 012 35 361 7.7 186 388 40.7 48 904 10.7 74 312 16.2 76 340 16.7 36 707 8.0

Aguascalientes 1 679 33 2.0 134 8.0 23 1.4 37 2.2 169 10.1 1 283 76.4

Población indígena dispersa 1 679 33 2.0 134 8.0 23 1.4 37 2.2 169 10.1 1 283 76.4

Baja California 41 686 1 443 3.5 6 570 15.8 3 678 8.8 5 552 13.3 2 915 7.0 21 528 51.6

Con presencia indígena 41 686 1 443 3.5 6 570 15.8 3 678 8.8 5 552 13.3 2 915 7.0 21 528 51.6

Baja California Sur 5 982 255 4.3 1 226 20.5 728 12.2 674 11.3 1 759 29.4 1 340 22.4

Población indígena dispersa 5 982 255 4.3 1 226 20.5 728 12.2 674 11.3 1 759 29.4 1 340 22.4

Campeche 93 728 1 829 2.0 37 181 39.7 6 638 7.1 27 253 29.1 3 299 3.5 17 528 18.7

Indígena 51 445 643 1.2 21 439 41.7 3 261 6.3 26 102 50.7 0.0 0.0

Con presencia indígena 42 155 1 178 2.8 15 700 37.2 3 299 7.8 1 151 2.7 3 299 7.8 17 528 41.6

Población indígena dispersa 128 8 6.3 42 32.8 78 60.9 0.0 0.0 0.0

Coahuila 3 822 61 1.6 135 3.5 39 1.0 27 0.7 457 12.0 3 103 81.2

Con presencia indígena 156 5 3.2 57 36.5 0.0 1 0.6 93 59.6 0.0

Población indígena dispersa 3 666 56 1.5 78 2.1 39 1.1 26 0.7 364 9.9 3 103 84.6

Colima 3 082 134 4.3 277 9.0 63 2.0 293 9.5 1 809 58.7 506 16.4

Población indígena dispersa 3 082 134 4.3 277 9.0 63 2.0 293 9.5 1 809 58.7 506 16.4

Chiapas 554 455 42 605 7.7 378 082 68.2 43 235 7.8 34 886 6.3 19 957 3.6 35 690 6.4

Indígena 458 651 31 541 6.9 324 184 70.7 38 649 8.4 28 338 6.2 12 104 2.6 23 835 5.2

Con presencia indígena 57 517 4 715 8.2 31 491 54.8 2 046 3.6 3 681 6.4 3 729 6.5 11 855 20.6

Población indígena dispersa 38 287 6 349 16.6 22 407 58.5 2 540 6.6 2 867 7.5 4 124 10.8 0.0

Chihuahua 69 088 33 897 49.1 15 140 21.9 956 1.4 2 366 3.4 3 329 4.8 13 400 19.4

Indígena 28 631 20 922 73.1 6 590 23.0 0.0 1 119 3.9 0.0 0.0

Con presencia indígena 29 043 8 834 30.4 5 688 19.6 552 1.9 569 2.0 0.0 13 400 46.1

Población indígena dispersa 11 414 4 141 36.3 2 862 25.1 404 3.5 678 5.9 3 329 29.2 0.0

Distrito Federal 160 030 664 0.4 543 0.3 321 0.2 3 328 2.1 3 612 2.3 151 562 94.7

Con presencia indígena 158 151 636 0.4 487 0.3 321 0.2 3 328 2.1 3 414 2.2 149 965 94.8

Población indígena dispersa 1 879 28 1.5 56 3.0 0.0 0.0 198 10.5 1 597 85.0

Durango 19 341 8 402 43.4 5 917 30.6 392 2.0 614 3.2 615 3.2 3 401 17.6

Indígena 10 136 6 769 66.8 3 367 33.2 0.0 0.0 0.0 0.0

Con presencia indígena 3 024 44 1.5 296 9.8 31 1.0 0.0 0.0 2 653 87.7

Población indígena dispersa 6 181 1 589 25.7 2 254 36.5 361 5.8 614 9.9 615 9.9 748 12.1

Guanajuato 13 223 352 2.7 2 730 20.6 1 635 12.4 445 3.4 2 997 22.7 5 064 38.3

Con presencia indígena 4 161 117 2.8 233 5.6 1 161 27.9 20 0.5 174 4.2 2 456 59.0

Población indígena dispersa 9 062 235 2.6 2 497 27.6 474 5.2 425 4.7 2 823 31.2 2 608 28.8

Cuadro 1.3. Población indígena masculina según tamaño de la localidad de residencia, por entidad federativa y tipo de municipio

37

Entidad federativa y tipo de municipio

Indígenas en hogares 1-99 habitantes % 100-2 499

habitantes. % 2 500-4 999 habitantes % 5 000-14 999

habitantes % 15 000-99 999 habitantes % 100 000 y más

habitantes %

Guerrero 254 946 13 089 5.1 167 323 65.6 27 591 10.8 11 402 4.5 17 682 6.9 17 859 7.0

Indígena 176 829 9 846 5.6 136 247 77.1 15 220 8.6 3 951 2.2 11 565 6.5 0.0

Con presencia indígena 55 450 1 263 2.3 19 318 34.8 8 283 14.9 5 294 9.5 3 433 6.2 17 859 32.2

Población indígena dispersa 22 667 1 980 8.7 11 758 51.9 4 088 18.0 2 157 9.5 2 684 11.8 0.0

Hidalgo 266 395 9 043 3.4 194 595 73.0 24 086 9.0 8 989 3.4 21 838 8.2 7 844 2.9

Indígena 217 228 6 950 3.2 171 937 79.2 19 640 9.0 4 194 1.9 14 507 6.7 0.0

Con presencia indígena 30 309 1 101 3.6 12 106 39.9 2 969 9.8 2 910 9.6 3 379 11.1 7 844 25.9

Población indígena dispersa 18 858 992 5.3 10 552 56.0 1 477 7.8 1 885 10.0 3 952 21.0 0.0

Jalisco 35 745 4 844 13.6 4 570 12.8 1 064 3.0 2 147 6.0 3 942 11.0 19 178 53.7

Indígena 5 952 4 034 67.8 1 918 32.2 0.0 0.0 0.0 0.0

Con presencia indígena 16 556 42 0.3 107 0.6 123 0.7 57 0.3 278 1.7 15 949 96.3

Población indígena dispersa 13 237 768 5.8 2 545 19.2 941 7.1 2 090 15.8 3 664 27.7 3 229 24.4

Estado de México 457 119 976 0.2 118 222 25.9 68 462 15.0 43 492 9.5 21 414 4.7 204 553 44.7

Indígena 92 770 88 0.1 46 226 49.8 29 760 32.1 16 696 18.0 0.0 0.0

Con presencia indígena 332 275 555 0.2 63 004 19.0 33 840 10.2 21 654 6.5 9 965 3.0 203 257 61.2

Población indígena dispersa 32 074 333 1.0 8 992 28.0 4 862 15.2 5 142 16.0 11 449 35.7 1 296 4.0

Michoacán 94 560 1 894 2.0 31 790 33.6 29 611 31.3 15 623 16.5 7 988 8.4 7 654 8.1

Indígena 37 047 159 0.4 12 764 34.5 13 100 35.4 9 493 25.6 1 531 4.1 0.0

Con presencia indígena 37 042 1 163 3.1 12 378 33.4 11 663 31.5 3 676 9.9 1 777 4.8 6 385 17.2

Población indígena dispersa 20 471 572 2.8 6 648 32.5 4 848 23.7 2 454 12.0 4 680 22.9 1 269 6.2

Morelos 34 948 794 2.3 4 445 12.7 4 151 11.9 6 873 19.7 7 042 20.1 11 643 33.3

Con presencia indígena 21 878 315 1.4 1 235 5.6 2 768 12.7 2 770 12.7 5 013 22.9 9 777 44.7

Población indígena dispersa 13 070 479 3.7 3 210 24.6 1 383 10.6 4 103 31.4 2 029 15.5 1 866 14.3

Nayarit 27 103 7 518 27.7 13 686 50.5 717 2.6 1 371 5.1 897 3.3 2 914 10.8

Indígena 11 357 4 266 37.6 7 091 62.4 0.0 0.0 0.0 0.0

Con presencia indígena 4 483 198 4.4 1 212 27.0 36 0.8 123 2.7 0.0 2 914 65.0

Población indígena dispersa 11 263 3 054 27.1 5 383 47.8 681 6.0 1 248 11.1 897 8.0 0.0

Nuevo León 13 909 415 3.0 510 3.7 222 1.6 293 2.1 926 6.7 11 543 83.0

Con presencia indígena 4 962 5 0.1 0.0 0.0 0.0 0.0 4 957 99.9

Población indígena dispersa 8 947 410 4.6 510 5.7 222 2.5 293 3.3 926 10.3 6 586 73.6

Oaxaca 795 037 47 415 6.0 481 548 60.6 83 625 10.5 78 120 9.8 80 678 10.1 23 651 3.0

Indígena 626 022 39 838 6.4 419 302 67.0 76 020 12.1 57 218 9.1 33 644 5.4 0.0

Con presencia indígena 110 105 2 750 2.5 32 002 29.1 3 383 3.1 4 757 4.3 43 562 39.6 23 651 21.5

Población indígena dispersa 58 910 4 827 8.2 30 244 51.3 4 222 7.2 16 145 27.4 3 472 5.9 0.0

Puebla 464 098 11 434 2.5 258 240 55.6 55 025 11.9 58 748 12.7 31 878 6.9 48 773 10.5

Indígena 287 338 7 356 2.6 199 068 69.3 38 234 13.3 26 479 9.2 16 201 5.6 0.0

Con presencia indígena 128 850 2 353 1.8 35 732 27.7 7 611 5.9 23 929 18.6 10 452 8.1 48 773 37.9

Población indígena dispersa 47 910 1 725 3.6 23 440 48.9 9 180 19.2 8 340 17.4 5 225 10.9 0.0

Cuadro 1.3. (Continuación)

38

Entidad federativa y tipo de municipio

Indígenas en hogares 1-99 habitantes % 100-2 499

habitantes. % 2 500-4 999 habitantes % 5 000-14 999

habitantes % 15 000-99 999 habitantes % 100 000 y más

habitantes %

Querétaro 22 917 823 3.6 13 482 58.8 2 492 10.9 830 3.6 1 337 5.8 3 953 17.2

Indígena 4 240 283 6.7 3 243 76.5 714 16.8 0.0 0.0 0.0

Con presencia indígena 13 955 234 1.7 8 284 59.4 1 253 9.0 139 1.0 92 0.7 3 953 28.3

Población indígena dispersa 4 722 306 6.5 1 955 41.4 525 11.1 691 14.6 1 245 26.4 0.0

Quintana Roo 177 680 4 363 2.5 44 620 25.1 8 773 4.9 13 097 7.4 27 987 15.8 78 840 44.4

Indígena 78 470 2 906 3.7 33 566 42.8 5 243 6.7 8 768 11.2 27 987 35.7 0.0

Con presencia indígena 97 090 1 261 1.3 10 981 11.3 3 530 3.6 2 478 2.6 0.0 78 840 81.2

Población indígena dispersa 2 120 196 9.2 73 3.4 0.0 1 851 87.3 0.0 0.0

San Luis Potosí 176 100 12 352 7.0 138 447 78.6 6 635 3.8 5 257 3.0 3 713 2.1 9 696 5.5

Indígena 143 153 10 328 7.2 122 637 85.7 5 788 4.0 1 575 1.1 2 825 2.0 0.0

Con presencia indígena 21 695 1 037 4.8 9 079 41.8 591 2.7 2 186 10.1 208 1.0 8 594 39.6

Población indígena dispersa 11 252 987 8.8 6 731 59.8 256 2.3 1 496 13.3 680 6.0 1 102 9.8

Sinaloa 45 589 1 397 3.1 28 528 62.6 3 138 6.9 3 716 8.2 3 243 7.1 5 567 12.2

Con presencia indígena 39 800 842 2.1 26 164 65.7 2 863 7.2 3 403 8.6 2 973 7.5 3 555 8.9

Población indígena dispersa 5 789 555 9.6 2 364 40.8 275 4.8 313 5.4 270 4.7 2 012 34.8

Sonora 64 919 4 111 6.3 30 953 47.7 6 366 9.8 8 015 12.3 6 773 10.4 8 701 13.4

Indígena 12 285 576 4.7 8 405 68.4 1 920 15.6 1 384 11.3 0.0 0.0

Con presencia indígena 42 557 3 056 7.2 19 887 46.7 2 751 6.5 5 146 12.1 5 079 11.9 6 638 15.6

Población indígena dispersa 10 077 479 4.8 2 661 26.4 1 695 16.8 1 485 14.7 1 694 16.8 2 063 20.5

Tabasco 65 520 558 0.9 37 694 57.5 6 551 10.0 11 049 16.9 4 501 6.9 5 167 7.9

Con presencia indígena 56 409 404 0.7 33 322 59.1 5 777 10.2 10 032 17.8 1 707 3.0 5 167 9.2

Población indígena dispersa 9 111 154 1.7 4 372 48.0 774 8.5 1 017 11.2 2 794 30.7 0.0

Tamaulipas 20 817 1 217 5.8 1 554 7.5 209 1.0 827 4.0 3 141 15.1 13 869 66.6

Con presencia indígena 12 850 291 2.3 505 3.9 2 0.0 98 0.8 2 286 17.8 9 668 75.2

Población indígena dispersa 7 967 926 11.6 1 049 13.2 207 2.6 729 9.2 855 10.7 4 201 52.7

Tlaxcala 35 060 274 0.8 4 987 14.2 2 852 8.1 11 809 33.7 15 138 43.2 0.0

Indígena 7 648 15 0.2 2 359 30.8 0.0 1 913 25.0 3 361 43.9 0.0

Con presencia indígena 12 814 86 0.7 413 3.2 1 173 9.2 3 070 24.0 8 072 63.0 0.0

Población indígena dispersa 14 598 173 1.2 2 215 15.2 1 679 11.5 6 826 46.8 3 705 25.4 0.0

Veracruz 522 487 22 706 4.3 334 910 64.1 50 837 9.7 44 945 8.6 36 033 6.9 33 056 6.3

Indígena 342 417 15 534 4.5 250 092 73.0 36 970 10.8 27 248 8.0 12 573 3.7 0.0

Con presencia indígena 122 050 4 097 3.4 56 525 46.3 7 117 5.8 9 560 7.8 13 270 10.9 31 481 25.8

Población indígena dispersa 58 020 3 075 5.3 28 293 48.8 6 750 11.6 8 137 14.0 10 190 17.6 1 575 2.7

Yucatán 488 552 12 638 2.6 129 794 26.6 71 341 14.6 77 069 15.8 102 630 21.0 95 080 19.5

Indígena 368 395 11 988 3.3 119 590 32.5 65 989 17.9 72 792 19.8 98 036 26.6 0.0

Con presencia indígena 116 578 414 0.4 8 910 7.6 5 352 4.6 2 228 1.9 4 594 3.9 95 080 81.6

Población indígena dispersa 3 579 236 6.6 1 294 36.2 0.0 2 049 57.3 0.0 0.0

Zacatecas 2 010 306 15.2 266 13.2 129 6.4 247 12.3 739 36.8 323 16.1

Población indígena dispersa 2 010 306 15.2 266 13.2 129 6.4 247 12.3 739 36.8 323 16.1

Cuadro 1.3. (Continuación)

39

2. POBLACIÓN INDÍGENA POR TIPO DE MUNICIPIO DE RESIDENCIA

La población indígena de México, 5.2 millones de mujeres y 5.0 millones de hombres, reside en su ma-

yoría, 58.8 por ciento, en municipios indígenas, donde la población en hogares indígenas representa 40

por ciento o más de la población total del municipio.

Otra significativa proporción de indígenas, 32.1 por ciento, reside en municipios con presencia indíge-

na, donde la población en hogares indígenas asciende a 5 mil personas o más en hogares indígenas,

pero esta población representa menos de 40 por ciento de la población municipal.

Asimismo, una minoría, 9.0 por ciento, se ubica en municipios considerados de población indígena dis-

persa, donde la población en hogares indígenas es menor al 40 por ciento de la población municipal

total, y en términos absolutos es menor a 5 mil habitantes, pero que es significativa en determinadas

localidades del municipio.

En las entidades federativas con más indígenas esta población vive principalmente en municipios indí-

genas, tal es el caso de Oaxaca y Chiapas, entre otras. Sin embargo, también existen entidades como

el Estado de México, Distrito Federal, Tabasco, Sinaloa y Baja California, donde los indígenas residen

principalmente en municipios de presencia indígena.

40

Gráfica 2.1. Distribución porcentual de la población indígena (en hogares), según tipo de municipio de residencia

Indígena58.8%

Con presencia indígena32.1%

Población indígenadispersa

9.0%

41

Pobl

ació

n (m

iles)

Gráfica 2.2. Población (en hogares) indígena por tipo de municipio de residencia y entidad federativa

Con presencia indígena IndígenaPoblación indígena dispersa

Oax

Chis

Ver

Yuc

Pue

Edo

Méx

Hgo

Gro SLP

QR DF

Mic

h

Cam

p

Chih

Tab

Son

Sin BC Jal

Mor

Tlax Nay Qro

Tam

s

Dgo NL

Gto

BCS

Coah Co

l

Zac

Ags

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

1800

42

Entidad federativa y tipo de municipio Población totalPoblación (en hogares) indígena

% en hogares indígenas

Población 5 años y más Población de 5 años y más Hablantes de lengua indígena (HLI) Monolingüe

En viviendas particulares En viviendas particulares En viviendas particularesTotal* Total Mujeres Hombres Total Total Mujeres Hombres % HLI Total % Mujeres Hombres

Nacional 97 483 412 10 253 627 10 220 862 5 189 235 5 031 627 10.5 84 794 454 6 038 949 3 062 910 2 976 039 7.1 1 007 803 16.7 636 720 371 083Indígena 8 124 059 6 021 184 6 012 380 3 052 366 2 960 014 74.0 6 884 650 4 181 952 2 125 230 2 056 722 60.7 938 550 22.4 591 115 347 435Con presencia indígena 49 133 348 3 297 500 3 284 135 1 670 534 1 613 601 6.7 42 886 074 1 465 939 745 364 720 575 3.4 57 351 3.9 37 711 19 640Población indígena dispersa 40 132 072 934 943 924 347 466 335 458 012 2.3 34 943 983 391 058 192 316 198 742 1.1 11 902 3.0 7 894 4 008Sin población indígena 93 933 0.0 79 747 0.0 0.0

Aguascalientes 944 285 3 472 3 438 1 759 1 679 0.4 821 404 1 210 558 652 0.2 10 0.8 7 3Población indígena dispersa 944 285 3 472 3 438 1 759 1 679 0.4 821 404 1 210 558 652 0.2 10 0.8 7 3

Baja California 2 487 367 81 679 81 473 39 787 41 686 3.3 2 010 869 37 701 17 845 19 856 1.9 1 146 3.0 769 377Con presencia indígena 2 487 367 81 679 81 473 39 787 41 686 3.3 2 010 869 37 701 17 845 19 856 1.9 1 146 3.0 769 377

Baja California Sur 424 041 11 481 11 396 5 414 5 982 2.7 374 215 5 292 2 309 2 983 1.4 152 2.9 106 46Población indígena dispersa 424 041 11 481 11 396 5 414 5 982 2.7 374 215 5 292 2 309 2 983 1.4 152 2.9 106 46

Campeche 690 689 185 938 185 711 91 983 93 728 26.9 606 699 93 865 45 305 48 560 15.5 5 308 5.7 3 430 1 878Indígena 134 517 102 177 102 139 50 694 51 445 75.9 117 958 61 253 29 870 31 383 51.8 4 774 7.8 3 042 1 732Con presencia indígena 547 771 83 546 83 357 41 202 42 155 15.2 481 331 32 525 15 412 17 113 6.8 534 1.6 388 146Población indígena dispersa 8 401 215 215 87 128 2.6 7 410 87 23 64 1.2 0.0

Coahuila 2 298 070 7 454 7 268 3 446 3 822 0.3 2 018 053 2 859 1 171 1 688 0.2 31 1.1 21 10Con presencia indígena 62 773 357 304 148 156 0.5 55 263 166 63 103 0.4 19 11.4 10 9Población indígena dispersa 2 224 452 7 097 6 964 3 298 3 666 0.3 1 953 220 2 693 1 108 1 585 0.1 12 0.4 11 1Sin población indígena 10 845 0.0 9 570 0.0 0.0

Colima 542 627 6 472 5 927 2 845 3 082 1.1 457 777 2 406 982 1 424 0.6 62 2.6 40 22Población indígena dispersa 542 627 6 472 5 927 2 845 3 082 1.1 457 777 2 406 982 1 424 0.6 62 2.6 40 22

Chiapas 3 920 892 1 117 597 1 115 386 560 931 554 455 28.5 3 288 963 810 260 405 946 404 314 24.6 296 916 36.6 187 546 109 370Indígena 1 280 042 926 770 925 385 466 734 458 651 72.3 984 906 711 636 359 092 352 544 72.1 289 312 40.7 182 620 106 692Con presencia indígena 1 306 488 115 862 115 218 57 701 57 517 8.8 1 141 904 61 349 29 523 31 826 5.4 4 793 7.8 3 074 1 719Población indígena dispersa 1 331 227 74 965 74 783 36 496 38 287 5.6 1 162 153 37 275 17 331 19 944 3.2 2 811 7.5 1 852 959Sin población indígena 3 135 0.0 0.0 0.0

Chihuahua 3 052 907 136 589 135 869 66 781 69 088 4.5 2 621 057 84 139 40 993 43 146 3.2 14 203 16.9 9 636 4 567Indígena 95 345 56 903 56 786 28 155 28 631 59.6 80 477 41 903 20 867 21 036 51.8 10 569 25.2 7 241 3 328Con presencia indígena 2 028 183 57 283 56 819 27 776 29 043 2.8 1 719 532 30 901 14 854 16 047 1.8 2 922 9.5 1 918 1 004Población indígena dispersa 929 379 22 403 22 264 10 850 11 414 2.4 821 048 11 335 5 272 6 063 1.4 712 6.3 477 235

Distrito Federal 8 605 239 339 931 338 775 178 745 160 030 3.9Con presencia indígena 8 454 017 335 434 334 283 176 132 158 151 4.0Población indígena dispersa 151 222 4 497 4 492 2 613 1 879 3.0

Durango 1 448 661 39 545 39 140 19 799 19 341 2.7Indígena 27 512 20 984 20 782 10 646 10 136 75.5Con presencia indígena 491 436 6 386 6 215 3 191 3 024 1.3Población indígena dispersa 929 713 12 175 12 143 5 962 6 181 1.3

Guanajuato 4 663 032 26 512 26 414 13 191 13 223 0.6Con presencia indígena 1 231 571 8 344 8 317 4 156 4 161 0.7Población indígena dispersa 3 431 461 18 168 18 097 9 035 9 062 0.5

Cuadro 2.1. Población habladas por entidad federativa y tipo de municipio

43

Entidad federativa y tipo de municipio Población totalPoblación (en hogares) indígena

% en hogares indígenas

Población 5 años y más Población de 5 años y más Hablantes de lengua indígena (HLI) Monolingüe

En viviendas particulares En viviendas particulares En viviendas particularesTotal* Total Mujeres Hombres Total Total Mujeres Hombres % HLI Total % Mujeres Hombres

Nacional 97 483 412 10 253 627 10 220 862 5 189 235 5 031 627 10.5 84 794 454 6 038 949 3 062 910 2 976 039 7.1 1 007 803 16.7 636 720 371 083Indígena 8 124 059 6 021 184 6 012 380 3 052 366 2 960 014 74.0 6 884 650 4 181 952 2 125 230 2 056 722 60.7 938 550 22.4 591 115 347 435Con presencia indígena 49 133 348 3 297 500 3 284 135 1 670 534 1 613 601 6.7 42 886 074 1 465 939 745 364 720 575 3.4 57 351 3.9 37 711 19 640Población indígena dispersa 40 132 072 934 943 924 347 466 335 458 012 2.3 34 943 983 391 058 192 316 198 742 1.1 11 902 3.0 7 894 4 008Sin población indígena 93 933 0.0 79 747 0.0 0.0

Aguascalientes 944 285 3 472 3 438 1 759 1 679 0.4 821 404 1 210 558 652 0.2 10 0.8 7 3Población indígena dispersa 944 285 3 472 3 438 1 759 1 679 0.4 821 404 1 210 558 652 0.2 10 0.8 7 3

Baja California 2 487 367 81 679 81 473 39 787 41 686 3.3 2 010 869 37 701 17 845 19 856 1.9 1 146 3.0 769 377Con presencia indígena 2 487 367 81 679 81 473 39 787 41 686 3.3 2 010 869 37 701 17 845 19 856 1.9 1 146 3.0 769 377

Baja California Sur 424 041 11 481 11 396 5 414 5 982 2.7 374 215 5 292 2 309 2 983 1.4 152 2.9 106 46Población indígena dispersa 424 041 11 481 11 396 5 414 5 982 2.7 374 215 5 292 2 309 2 983 1.4 152 2.9 106 46

Campeche 690 689 185 938 185 711 91 983 93 728 26.9 606 699 93 865 45 305 48 560 15.5 5 308 5.7 3 430 1 878Indígena 134 517 102 177 102 139 50 694 51 445 75.9 117 958 61 253 29 870 31 383 51.8 4 774 7.8 3 042 1 732Con presencia indígena 547 771 83 546 83 357 41 202 42 155 15.2 481 331 32 525 15 412 17 113 6.8 534 1.6 388 146Población indígena dispersa 8 401 215 215 87 128 2.6 7 410 87 23 64 1.2 0.0

Coahuila 2 298 070 7 454 7 268 3 446 3 822 0.3 2 018 053 2 859 1 171 1 688 0.2 31 1.1 21 10Con presencia indígena 62 773 357 304 148 156 0.5 55 263 166 63 103 0.4 19 11.4 10 9Población indígena dispersa 2 224 452 7 097 6 964 3 298 3 666 0.3 1 953 220 2 693 1 108 1 585 0.1 12 0.4 11 1Sin población indígena 10 845 0.0 9 570 0.0 0.0

Colima 542 627 6 472 5 927 2 845 3 082 1.1 457 777 2 406 982 1 424 0.6 62 2.6 40 22Población indígena dispersa 542 627 6 472 5 927 2 845 3 082 1.1 457 777 2 406 982 1 424 0.6 62 2.6 40 22

Chiapas 3 920 892 1 117 597 1 115 386 560 931 554 455 28.5 3 288 963 810 260 405 946 404 314 24.6 296 916 36.6 187 546 109 370Indígena 1 280 042 926 770 925 385 466 734 458 651 72.3 984 906 711 636 359 092 352 544 72.1 289 312 40.7 182 620 106 692Con presencia indígena 1 306 488 115 862 115 218 57 701 57 517 8.8 1 141 904 61 349 29 523 31 826 5.4 4 793 7.8 3 074 1 719Población indígena dispersa 1 331 227 74 965 74 783 36 496 38 287 5.6 1 162 153 37 275 17 331 19 944 3.2 2 811 7.5 1 852 959Sin población indígena 3 135 0.0 0.0 0.0

Chihuahua 3 052 907 136 589 135 869 66 781 69 088 4.5 2 621 057 84 139 40 993 43 146 3.2 14 203 16.9 9 636 4 567Indígena 95 345 56 903 56 786 28 155 28 631 59.6 80 477 41 903 20 867 21 036 51.8 10 569 25.2 7 241 3 328Con presencia indígena 2 028 183 57 283 56 819 27 776 29 043 2.8 1 719 532 30 901 14 854 16 047 1.8 2 922 9.5 1 918 1 004Población indígena dispersa 929 379 22 403 22 264 10 850 11 414 2.4 821 048 11 335 5 272 6 063 1.4 712 6.3 477 235

Distrito Federal 8 605 239 339 931 338 775 178 745 160 030 3.9Con presencia indígena 8 454 017 335 434 334 283 176 132 158 151 4.0Población indígena dispersa 151 222 4 497 4 492 2 613 1 879 3.0

Durango 1 448 661 39 545 39 140 19 799 19 341 2.7Indígena 27 512 20 984 20 782 10 646 10 136 75.5Con presencia indígena 491 436 6 386 6 215 3 191 3 024 1.3Población indígena dispersa 929 713 12 175 12 143 5 962 6 181 1.3

Guanajuato 4 663 032 26 512 26 414 13 191 13 223 0.6Con presencia indígena 1 231 571 8 344 8 317 4 156 4 161 0.7Población indígena dispersa 3 431 461 18 168 18 097 9 035 9 062 0.5

Población 5 años y más Población de 5 años y más

Entidad federativa y tipo de municipioTotal

Hablantes de lengua indígena (HLI) Monolingüe En viviendas particulares En viviendas particulares

Total Mujeres Hombres % HLI Total % Mujeres Hombres84 794 454 6 038 949 3 062 910 2 976 039 7.1 1 007 803 16.7 636 720 371 083 Nacional

6 884 650 4 181 952 2 125 230 2 056 722 60.7 938 550 22.4 591 115 347 435 Indígena42 886 074 1 465 939 745 364 720 575 3.4 57 351 3.9 37 711 19 640 Con presencia indígena34 943 983 391 058 192 316 198 742 1.1 11 902 3.0 7 894 4 008 Población indígena dispersa

79 747 0.0 0.0 Sin población indígena 821 404 1 210 558 652 0.2 10 0.8 7 3 Aguascalientes 821 404 1 210 558 652 0.2 10 0.8 7 3 Población indígena dispersa

2 010 869 37 701 17 845 19 856 1.9 1 146 3.0 769 377 Baja California2 010 869 37 701 17 845 19 856 1.9 1 146 3.0 769 377 Con presencia indígena 374 215 5 292 2 309 2 983 1.4 152 2.9 106 46 Baja California Sur 374 215 5 292 2 309 2 983 1.4 152 2.9 106 46 Población indígena dispersa

606 699 93 865 45 305 48 560 15.5 5 308 5.7 3 430 1 878 Campeche 117 958 61 253 29 870 31 383 51.8 4 774 7.8 3 042 1 732 Indígena 481 331 32 525 15 412 17 113 6.8 534 1.6 388 146 Con presencia indígena

7 410 87 23 64 1.2 0.0 Población indígena dispersa2 018 053 2 859 1 171 1 688 0.2 31 1.1 21 10 Coahuila

55 263 166 63 103 0.4 19 11.4 10 9 Con presencia indígena1 953 220 2 693 1 108 1 585 0.1 12 0.4 11 1 Población indígena dispersa

9 570 0.0 0.0 Sin población indígena 457 777 2 406 982 1 424 0.6 62 2.6 40 22 Colima 457 777 2 406 982 1 424 0.6 62 2.6 40 22 Población indígena dispersa

3 288 963 810 260 405 946 404 314 24.6 296 916 36.6 187 546 109 370 Chiapas 984 906 711 636 359 092 352 544 72.1 289 312 40.7 182 620 106 692 Indígena

1 141 904 61 349 29 523 31 826 5.4 4 793 7.8 3 074 1 719 Con presencia indígena1 162 153 37 275 17 331 19 944 3.2 2 811 7.5 1 852 959 Población indígena dispersa

0.0 0.0 Sin población indígena2 621 057 84 139 40 993 43 146 3.2 14 203 16.9 9 636 4 567 Chihuahua

80 477 41 903 20 867 21 036 51.8 10 569 25.2 7 241 3 328 Indígena1 719 532 30 901 14 854 16 047 1.8 2 922 9.5 1 918 1 004 Con presencia indígena 821 048 11 335 5 272 6 063 1.4 712 6.3 477 235 Población indígena dispersa

7 738 307 140 907 77 962 62 945 1.8 725 0.5 528 197 Distrito Federal7 606 483 138 902 76 661 62 241 1.8 717 0.5 522 195 Con presencia indígena 131 824 2 005 1 301 704 1.5 8 0.4 6 2 Población indígena dispersa

1 264 011 24 810 12 394 12 416 2.0 4 345 17.5 2 880 1 465 Durango 22 799 16 656 8 558 8 098 72.9 4 201 25.2 2 789 1 412 Indígena

430 438 2 485 1 141 1 344 0.6 12 0.5 8 4 Con presencia indígena 810 774 5 669 2 695 2 974 0.7 132 2.3 83 49 Población indígena dispersa

4 049 950 10 630 4 860 5 770 0.3 113 1.1 71 42 Guanajuato1 069 251 3 857 1 867 1 990 0.4 78 2.0 48 30 Con presencia indígena2 980 699 6 773 2 993 3 780 0.2 35 0.5 23 12 Población indígena dispersa

44

Entidad federativa y tipo de municipio Población totalPoblación (en hogares) indígena

% en hogares indígenas

Población 5 años y más Población de 5 años y más Hablantes de lengua indígena (HLI) Monolingüe

En viviendas particulares En viviendas particulares En viviendas particularesTotal* Total Mujeres Hombres Total Total Mujeres Hombres % HLI Total % Mujeres Hombres

Guerrero 3 079 649 529 780 526 062 271 116 254 946 17.1 2 646 132 365 487 189 315 176 172 13.8 125 510 34.3 76 036 49 474Indígena 498 038 368 175 366 279 189 450 176 829 73.5 414 051 275 686 143 386 132 300 66.7 107 850 39.1 65 094 42 756Con presencia indígena 1 285 302 114 114 113 536 58 086 55 450 8.8 1 112 804 67 061 34 542 32 519 6.0 15 700 23.4 9 712 5 988Población indígena dispersa 1 296 309 47 491 46 247 23 580 22 667 3.6 1 119 277 22 740 11 387 11 353 2.1 1 960 8.6 1 230 730

Hidalgo 2 235 591 546 834 546 029 279 634 266 395 24.4 1 973 968 340 723 172 710 168 013 17.2 58 587 17.2 36 635 21 952Indígena 606 136 444 804 444 358 227 130 217 228 73.3 529 173 298 681 151 551 147 130 56.3 57 689 19.3 36 051 21 638Con presencia indígena 566 773 63 395 63 103 32 794 30 309 11.1 504 004 26 468 13 410 13 058 5.3 260 1.0 201 59Población indígena dispersa 1 062 682 38 635 38 568 19 710 18 858 3.6 940 791 15 574 7 749 7 825 1.7 638 4.1 383 255

Jalisco 6 322 002 75 122 73 458 37 713 35 745 1.2 5 541 480 37 926 19 032 18 894 0.7 3 247 8.6 2 228 1 019Indígena 19 991 12 507 12 473 6 521 5 952 62.4 16 212 9 975 5 224 4 751 60.3 2 931 29.4 2 027 904Con presencia indígena 3 121 518 34 627 34 362 17 806 16 556 1.1 2 756 881 16 307 8 404 7 903 0.6 170 1.0 108 62Población indígena dispersa 3 180 493 27 988 26 623 13 386 13 237 0.8 2 768 387 11 644 5 404 6 240 0.5 146 1.3 93 53

Estado de México 13 096 686 939 355 938 134 481 015 457 119 7.2 11 097 516 362 241 188 404 173 837 3.3 4 600 1.3 3 673 927Indígena 361 758 193 293 193 270 100 500 92 770 53.4 299 239 81 342 43 795 37 547 27.1 1 497 1.8 1 277 220Con presencia indígena 9 886 354 680 347 679 476 347 201 332 275 6.9 8 419 647 259 483 133 803 125 680 3.1 3 026 1.2 2 342 684Población indígena dispersa 2 848 574 65 715 65 388 33 314 32 074 2.3 2 378 630 21 416 10 806 10 610 0.9 77 0.4 54 23

Michoacán 3 985 667 199 245 198 259 103 699 94 560 5.0 3 479 357 121 540 63 428 58 112 3.5 15 476 12.7 9 694 5 782Indígena 151 575 79 005 78 936 41 889 37 047 52.1 131 803 55 300 29 490 25 810 41.7 7 856 14.2 4 938 2 918Con presencia indígena 1 205 204 76 948 76 420 39 378 37 042 6.3 1 060 539 46 827 23 991 22 836 4.4 7 186 15.3 4 478 2 708Población indígena dispersa 2 628 888 43 292 42 903 22 432 20 471 1.6 2 287 015 19 413 9 947 9 466 0.9 434 2.2 278 156

Morelos 1 555 296 72 435 71 188 36 240 34 948 4.6Con presencia indígena 688 383 45 110 44 913 23 035 21 878 6.5Población indígena dispersa 866 913 27 325 26 275 13 205 13 070 3.0

Nayarit 920 185 56 172 54 383 27 280 27 103 5.9Indígena 26 649 23 123 23 086 11 729 11 357 86.6Con presencia indígena 305 176 9 493 9 001 4 518 4 483 2.9Población indígena dispersa 588 360 23 556 22 296 11 033 11 263 3.8

Nuevo León 3 834 141 30 051 29 602 15 693 13 909 0.8Con presencia indígena 1 110 997 11 052 10 918 5 956 4 962 1.0Población indígena dispersa 2 700 667 18 999 18 684 9 737 8 947 0.7Sin población indígena 22 477 0.0

Oaxaca 3 438 765 1 648 426 1 644 104 849 067 795 037 47.9Indígena 1 552 194 1 295 213 1 293 482 667 460 626 022 83.3Con presencia indígena 942 189 230 842 228 949 118 844 110 105 24.3Población indígena dispersa 940 998 122 371 121 673 62 763 58 910 12.9Sin población indígena 3 384 0.0

Puebla 5 076 686 957 650 955 314 491 216 464 098 18.8Indígena 811 295 590 932 589 814 302 476 287 338 72.7Con presencia indígena 2 230 177 267 644 266 647 137 797 128 850 12.0Población indígena dispersa 2 033 904 99 074 98 853 50 943 47 910 4.9Sin población indígena 1 310 0.0

Cuadro 2.1. (Continuación)

45

Entidad federativa y tipo de municipio Población totalPoblación (en hogares) indígena

% en hogares indígenas

Población 5 años y más Población de 5 años y más Hablantes de lengua indígena (HLI) Monolingüe

En viviendas particulares En viviendas particulares En viviendas particularesTotal* Total Mujeres Hombres Total Total Mujeres Hombres % HLI Total % Mujeres Hombres

Guerrero 3 079 649 529 780 526 062 271 116 254 946 17.1 2 646 132 365 487 189 315 176 172 13.8 125 510 34.3 76 036 49 474Indígena 498 038 368 175 366 279 189 450 176 829 73.5 414 051 275 686 143 386 132 300 66.7 107 850 39.1 65 094 42 756Con presencia indígena 1 285 302 114 114 113 536 58 086 55 450 8.8 1 112 804 67 061 34 542 32 519 6.0 15 700 23.4 9 712 5 988Población indígena dispersa 1 296 309 47 491 46 247 23 580 22 667 3.6 1 119 277 22 740 11 387 11 353 2.1 1 960 8.6 1 230 730

Hidalgo 2 235 591 546 834 546 029 279 634 266 395 24.4 1 973 968 340 723 172 710 168 013 17.2 58 587 17.2 36 635 21 952Indígena 606 136 444 804 444 358 227 130 217 228 73.3 529 173 298 681 151 551 147 130 56.3 57 689 19.3 36 051 21 638Con presencia indígena 566 773 63 395 63 103 32 794 30 309 11.1 504 004 26 468 13 410 13 058 5.3 260 1.0 201 59Población indígena dispersa 1 062 682 38 635 38 568 19 710 18 858 3.6 940 791 15 574 7 749 7 825 1.7 638 4.1 383 255

Jalisco 6 322 002 75 122 73 458 37 713 35 745 1.2 5 541 480 37 926 19 032 18 894 0.7 3 247 8.6 2 228 1 019Indígena 19 991 12 507 12 473 6 521 5 952 62.4 16 212 9 975 5 224 4 751 60.3 2 931 29.4 2 027 904Con presencia indígena 3 121 518 34 627 34 362 17 806 16 556 1.1 2 756 881 16 307 8 404 7 903 0.6 170 1.0 108 62Población indígena dispersa 3 180 493 27 988 26 623 13 386 13 237 0.8 2 768 387 11 644 5 404 6 240 0.5 146 1.3 93 53

Estado de México 13 096 686 939 355 938 134 481 015 457 119 7.2 11 097 516 362 241 188 404 173 837 3.3 4 600 1.3 3 673 927Indígena 361 758 193 293 193 270 100 500 92 770 53.4 299 239 81 342 43 795 37 547 27.1 1 497 1.8 1 277 220Con presencia indígena 9 886 354 680 347 679 476 347 201 332 275 6.9 8 419 647 259 483 133 803 125 680 3.1 3 026 1.2 2 342 684Población indígena dispersa 2 848 574 65 715 65 388 33 314 32 074 2.3 2 378 630 21 416 10 806 10 610 0.9 77 0.4 54 23

Michoacán 3 985 667 199 245 198 259 103 699 94 560 5.0 3 479 357 121 540 63 428 58 112 3.5 15 476 12.7 9 694 5 782Indígena 151 575 79 005 78 936 41 889 37 047 52.1 131 803 55 300 29 490 25 810 41.7 7 856 14.2 4 938 2 918Con presencia indígena 1 205 204 76 948 76 420 39 378 37 042 6.3 1 060 539 46 827 23 991 22 836 4.4 7 186 15.3 4 478 2 708Población indígena dispersa 2 628 888 43 292 42 903 22 432 20 471 1.6 2 287 015 19 413 9 947 9 466 0.9 434 2.2 278 156

Morelos 1 555 296 72 435 71 188 36 240 34 948 4.6Con presencia indígena 688 383 45 110 44 913 23 035 21 878 6.5Población indígena dispersa 866 913 27 325 26 275 13 205 13 070 3.0

Nayarit 920 185 56 172 54 383 27 280 27 103 5.9Indígena 26 649 23 123 23 086 11 729 11 357 86.6Con presencia indígena 305 176 9 493 9 001 4 518 4 483 2.9Población indígena dispersa 588 360 23 556 22 296 11 033 11 263 3.8

Nuevo León 3 834 141 30 051 29 602 15 693 13 909 0.8Con presencia indígena 1 110 997 11 052 10 918 5 956 4 962 1.0Población indígena dispersa 2 700 667 18 999 18 684 9 737 8 947 0.7Sin población indígena 22 477 0.0

Oaxaca 3 438 765 1 648 426 1 644 104 849 067 795 037 47.9Indígena 1 552 194 1 295 213 1 293 482 667 460 626 022 83.3Con presencia indígena 942 189 230 842 228 949 118 844 110 105 24.3Población indígena dispersa 940 998 122 371 121 673 62 763 58 910 12.9Sin población indígena 3 384 0.0

Puebla 5 076 686 957 650 955 314 491 216 464 098 18.8Indígena 811 295 590 932 589 814 302 476 287 338 72.7Con presencia indígena 2 230 177 267 644 266 647 137 797 128 850 12.0Población indígena dispersa 2 033 904 99 074 98 853 50 943 47 910 4.9Sin población indígena 1 310 0.0

Población 5 años y más Población de 5 años y más

Entidad federativa y tipo de municipioHablantes de lengua indígena (HLI) Monolingüe

En viviendas particulares En viviendas particularesTotal Total Mujeres Hombres % HLI Total % Mujeres Hombres2 646 132 365 487 189 315 176 172 13.8 125 510 34.3 76 036 49 474 Guerrero

414 051 275 686 143 386 132 300 66.7 107 850 39.1 65 094 42 756 Indígena1 112 804 67 061 34 542 32 519 6.0 15 700 23.4 9 712 5 988 Con presencia indígena1 119 277 22 740 11 387 11 353 2.1 1 960 8.6 1 230 730 Población indígena dispersa

1 973 968 340 723 172 710 168 013 17.2 58 587 17.2 36 635 21 952 Hidalgo 529 173 298 681 151 551 147 130 56.3 57 689 19.3 36 051 21 638 Indígena 504 004 26 468 13 410 13 058 5.3 260 1.0 201 59 Con presencia indígena 940 791 15 574 7 749 7 825 1.7 638 4.1 383 255 Población indígena dispersa

5 541 480 37 926 19 032 18 894 0.7 3 247 8.6 2 228 1 019 Jalisco 16 212 9 975 5 224 4 751 60.3 2 931 29.4 2 027 904 Indígena

2 756 881 16 307 8 404 7 903 0.6 170 1.0 108 62 Con presencia indígena2 768 387 11 644 5 404 6 240 0.5 146 1.3 93 53 Población indígena dispersa

11 097 516 362 241 188 404 173 837 3.3 4 600 1.3 3 673 927 Estado de México 299 239 81 342 43 795 37 547 27.1 1 497 1.8 1 277 220 Indígena

8 419 647 259 483 133 803 125 680 3.1 3 026 1.2 2 342 684 Con presencia indígena2 378 630 21 416 10 806 10 610 0.9 77 0.4 54 23 Población indígena dispersa

3 479 357 121 540 63 428 58 112 3.5 15 476 12.7 9 694 5 782 Michoacán 131 803 55 300 29 490 25 810 41.7 7 856 14.2 4 938 2 918 Indígena

1 060 539 46 827 23 991 22 836 4.4 7 186 15.3 4 478 2 708 Con presencia indígena2 287 015 19 413 9 947 9 466 0.9 434 2.2 278 156 Población indígena dispersa

1 334 892 29 828 14 796 15 032 2.3 624 2.1 426 198 Morelos 595 043 19 047 9 597 9 450 3.2 366 1.9 258 108 Con presencia indígena 739 849 10 781 5 199 5 582 1.6 258 2.4 168 90 Población indígena dispersa

815 263 35 704 17 977 17 727 4.6 6 684 18.7 4 193 2 491 Nayarit 21 948 18 244 9 325 8 919 83.0 5 827 31.9 3 630 2 197 Indígena

272 398 4 987 2 439 2 548 2.0 100 2.0 69 31 Con presencia indígena 520 917 12 473 6 213 6 260 2.6 757 6.1 494 263 Población indígena dispersa

3 392 025 15 039 8 450 6 589 0.5 108 0.7 75 33 Nuevo León 997 223 5 885 3 434 2 451 0.6 33 0.6 26 7 Con presencia indígena

2 375 212 9 154 5 016 4 138 0.4 75 0.8 49 26 Población indígena dispersa 19 590 0.0 0.0 Sin población indígena

3 019 103 1 120 615 583 528 537 087 37.1 220 577 19.7 138 977 81 600 Oaxaca1 350 101 959 501 498 236 461 265 70.9 214 767 22.4 134 888 79 879 Indígena 837 053 109 474 58 350 51 124 13.2 4 451 4.1 3 102 1 349 Con presencia indígena 828 945 51 640 26 942 24 698 6.3 1 359 2.6 987 372 Población indígena dispersa

3 004 0.0 0.0 Sin población indígena4 337 362 565 417 292 793 272 624 13.0 76 503 13.5 50 081 26 422 Puebla

686 067 404 506 209 026 195 480 58.9 73 160 18.1 47 641 25 519 Indígena1 920 831 124 051 64 564 59 487 6.5 2 852 2.3 2 080 772 Con presencia indígena1 729 358 36 860 19 203 17 657 2.1 491 1.3 360 131 Población indígena dispersa

1 106 0.0 0.0 Sin población indígena

46

Entidad federativa y tipo de municipio Población totalPoblación (en hogares) indígena

% en hogares indígenas

Población 5 años y más Población de 5 años y más Hablantes de lengua indígena (HLI) Monolingüe

En viviendas particulares En viviendas particulares En viviendas particularesTotal* Total Mujeres Hombres Total Total Mujeres Hombres % HLI Total % Mujeres Hombres

Querétaro 1 404 306 47 420 47 322 24 405 22 917 3.4 1 224 088 25 321 13 003 12 318 2.1 1 699 6.7 1 230 469Indígena 21 266 8 902 8 902 4 662 4 240 41.9 18 427 4 994 2 634 2 360 26.7 189 3.8 132 57Con presencia indígena 695 977 28 774 28 715 14 760 13 955 4.1 611 393 16 785 8 639 8 146 2.7 1 496 8.9 1 091 405Población indígena dispersa 687 063 9 744 9 705 4 983 4 722 1.4 594 268 3 542 1 730 1 812 0.6 14 0.4 7 7

Quintana Roo 874 963 343 784 343 145 165 465 177 680 39.2 755 442 173 583 80 765 92 818 23.0 12 777 7.4 8 010 4 767Indígena 235 671 151 320 151 170 72 700 78 470 64.1 200 969 92 564 43 596 48 968 46.0 11 855 12.8 7 372 4 483Con presencia indígena 627 979 188 523 188 041 90 951 97 090 29.9 544 786 79 442 36 487 42 955 14.6 912 1.1 632 280Población indígena dispersa 11 313 3 941 3 934 1 814 2 120 34.8 9 687 1 577 682 895 16.3 10 0.6 6 4

San Luis Potosí 2 299 360 348 551 348 192 172 092 176 100 15.1 2 010 539 235 737 115 337 120 400 11.7 24 073 10.2 15 427 8 646Indígena 383 136 282 877 282 751 139 598 143 153 73.8 330 541 201 341 98 698 102 643 60.7 22 857 11.4 14 627 8 230Con presencia indígena 891 910 43 555 43 393 21 698 21 695 4.9 785 327 22 752 11 191 11 561 2.9 757 3.3 494 263Población indígena dispersa 1 024 314 22 119 22 048 10 796 11 252 2.2 894 671 11 644 5 448 6 196 1.3 459 3.9 306 153

Sinaloa 2 536 844 87 948 86 744 41 155 45 589 3.4Con presencia indígena 1 666 693 76 097 75 607 35 807 39 800 4.5Población indígena dispersa 870 151 11 851 11 137 5 348 5 789 1.3

Sonora 2 216 969 126 535 124 463 59 544 64 919 5.6Indígena 56 129 23 708 23 703 11 418 12 285 42.2Con presencia indígena 1 579 651 83 020 81 556 38 999 42 557 5.2Población indígena dispersa 581 189 19 807 19 204 9 127 10 077 3.3

Tabasco 1 891 829 130 896 130 527 65 007 65 520 6.9Con presencia indígena 919 791 112 710 112 426 56 017 56 409 12.2Población indígena dispersa 972 038 18 186 18 101 8 990 9 111 1.9

Tamaulipas 2 753 222 41 858 41 524 20 707 20 817 1.5Con presencia indígena 1 261 710 26 074 25 912 13 062 12 850 2.1Población indígena dispersa 1 476 931 15 784 15 612 7 645 7 967 1.1Sin población indígena 14 581 0.0

Tlaxcala 962 646 71 986 71 858 36 798 35 060 7.5Indígena 37 923 15 598 15 598 7 950 7 648 41.1Con presencia indígena 111 899 26 121 26 105 13 291 12 814 23.3Población indígena dispersa 812 824 30 267 30 155 15 557 14 598 3.7

Veracruz 6 908 975 1 057 806 1 055 550 533 063 522 487 15.3Indígena 943 373 691 757 690 749 348 332 342 417 73.2Con presencia indígena 2 672 207 248 995 248 301 126 251 122 050 9.3Población indígena dispersa 3 293 395 117 054 116 500 58 480 58 020 3.5

Yucatán 1 658 210 981 064 980 243 491 691 488 552 59.1Indígena 881 509 733 136 732 717 364 322 368 395 83.1Con presencia indígena 753 852 241 168 240 768 124 190 116 578 31.9Población indígena dispersa 22 849 6 760 6 758 3 179 3 579 29.6

Zacatecas 1 353 610 4 039 3 964 1 954 2 010 0.3Población indígena dispersa 1 315 409 4 039 3 964 1 954 2 010 0.3Sin población indígena 38 201 0.0

Cuadro 2.1. (Continuación)

* Incluye a la población hablante de lengua indígena en viviendas colectivas.

47

Entidad federativa y tipo de municipio Población totalPoblación (en hogares) indígena

% en hogares indígenas

Población 5 años y más Población de 5 años y más Hablantes de lengua indígena (HLI) Monolingüe

En viviendas particulares En viviendas particulares En viviendas particularesTotal* Total Mujeres Hombres Total Total Mujeres Hombres % HLI Total % Mujeres Hombres

Querétaro 1 404 306 47 420 47 322 24 405 22 917 3.4 1 224 088 25 321 13 003 12 318 2.1 1 699 6.7 1 230 469Indígena 21 266 8 902 8 902 4 662 4 240 41.9 18 427 4 994 2 634 2 360 26.7 189 3.8 132 57Con presencia indígena 695 977 28 774 28 715 14 760 13 955 4.1 611 393 16 785 8 639 8 146 2.7 1 496 8.9 1 091 405Población indígena dispersa 687 063 9 744 9 705 4 983 4 722 1.4 594 268 3 542 1 730 1 812 0.6 14 0.4 7 7

Quintana Roo 874 963 343 784 343 145 165 465 177 680 39.2 755 442 173 583 80 765 92 818 23.0 12 777 7.4 8 010 4 767Indígena 235 671 151 320 151 170 72 700 78 470 64.1 200 969 92 564 43 596 48 968 46.0 11 855 12.8 7 372 4 483Con presencia indígena 627 979 188 523 188 041 90 951 97 090 29.9 544 786 79 442 36 487 42 955 14.6 912 1.1 632 280Población indígena dispersa 11 313 3 941 3 934 1 814 2 120 34.8 9 687 1 577 682 895 16.3 10 0.6 6 4

San Luis Potosí 2 299 360 348 551 348 192 172 092 176 100 15.1 2 010 539 235 737 115 337 120 400 11.7 24 073 10.2 15 427 8 646Indígena 383 136 282 877 282 751 139 598 143 153 73.8 330 541 201 341 98 698 102 643 60.7 22 857 11.4 14 627 8 230Con presencia indígena 891 910 43 555 43 393 21 698 21 695 4.9 785 327 22 752 11 191 11 561 2.9 757 3.3 494 263Población indígena dispersa 1 024 314 22 119 22 048 10 796 11 252 2.2 894 671 11 644 5 448 6 196 1.3 459 3.9 306 153

Sinaloa 2 536 844 87 948 86 744 41 155 45 589 3.4Con presencia indígena 1 666 693 76 097 75 607 35 807 39 800 4.5Población indígena dispersa 870 151 11 851 11 137 5 348 5 789 1.3

Sonora 2 216 969 126 535 124 463 59 544 64 919 5.6Indígena 56 129 23 708 23 703 11 418 12 285 42.2Con presencia indígena 1 579 651 83 020 81 556 38 999 42 557 5.2Población indígena dispersa 581 189 19 807 19 204 9 127 10 077 3.3

Tabasco 1 891 829 130 896 130 527 65 007 65 520 6.9Con presencia indígena 919 791 112 710 112 426 56 017 56 409 12.2Población indígena dispersa 972 038 18 186 18 101 8 990 9 111 1.9

Tamaulipas 2 753 222 41 858 41 524 20 707 20 817 1.5Con presencia indígena 1 261 710 26 074 25 912 13 062 12 850 2.1Población indígena dispersa 1 476 931 15 784 15 612 7 645 7 967 1.1Sin población indígena 14 581 0.0

Tlaxcala 962 646 71 986 71 858 36 798 35 060 7.5Indígena 37 923 15 598 15 598 7 950 7 648 41.1Con presencia indígena 111 899 26 121 26 105 13 291 12 814 23.3Población indígena dispersa 812 824 30 267 30 155 15 557 14 598 3.7

Veracruz 6 908 975 1 057 806 1 055 550 533 063 522 487 15.3Indígena 943 373 691 757 690 749 348 332 342 417 73.2Con presencia indígena 2 672 207 248 995 248 301 126 251 122 050 9.3Población indígena dispersa 3 293 395 117 054 116 500 58 480 58 020 3.5

Yucatán 1 658 210 981 064 980 243 491 691 488 552 59.1Indígena 881 509 733 136 732 717 364 322 368 395 83.1Con presencia indígena 753 852 241 168 240 768 124 190 116 578 31.9Población indígena dispersa 22 849 6 760 6 758 3 179 3 579 29.6

Zacatecas 1 353 610 4 039 3 964 1 954 2 010 0.3Población indígena dispersa 1 315 409 4 039 3 964 1 954 2 010 0.3Sin población indígena 38 201 0.0

Población 5 años y más Población de 5 años y más

Entidad federativa y tipo de municipioHablantes de lengua indígena (HLI) Monolingüe

En viviendas particulares En viviendas particularesTotal Total Mujeres Hombres % HLI Total % Mujeres Hombres1 224 088 25 321 13 003 12 318 2.1 1 699 6.7 1 230 469 Querétaro

18 427 4 994 2 634 2 360 26.7 189 3.8 132 57 Indígena 611 393 16 785 8 639 8 146 2.7 1 496 8.9 1 091 405 Con presencia indígena 594 268 3 542 1 730 1 812 0.6 14 0.4 7 7 Población indígena dispersa

755 442 173 583 80 765 92 818 23.0 12 777 7.4 8 010 4 767 Quintana Roo 200 969 92 564 43 596 48 968 46.0 11 855 12.8 7 372 4 483 Indígena 544 786 79 442 36 487 42 955 14.6 912 1.1 632 280 Con presencia indígena

9 687 1 577 682 895 16.3 10 0.6 6 4 Población indígena dispersa2 010 539 235 737 115 337 120 400 11.7 24 073 10.2 15 427 8 646 San Luis Potosí

330 541 201 341 98 698 102 643 60.7 22 857 11.4 14 627 8 230 Indígena 785 327 22 752 11 191 11 561 2.9 757 3.3 494 263 Con presencia indígena 894 671 11 644 5 448 6 196 1.3 459 3.9 306 153 Población indígena dispersa

2 241 298 48 847 22 487 26 360 2.2 4 543 9.3 2 762 1 781 Sinaloa1 471 017 43 328 19 999 23 329 3.0 4 260 9.8 2 597 1 663 Con presencia indígena 770 281 5 519 2 488 3 031 0.8 283 5.1 165 118 Población indígena dispersa

1 956 617 53 920 24 528 29 392 2.8 1 277 2.4 772 505 Sonora 49 777 9 719 4 529 5 190 19.4 65 0.7 48 17 Indígena

1 398 594 35 715 16 303 19 412 2.6 1 082 3.0 646 436 Con presencia indígena 508 246 8 486 3 696 4 790 1.8 130 1.5 78 52 Población indígena dispersa

1 664 366 61 829 29 446 32 383 3.7 815 1.3 552 263 Tabasco 813 874 55 333 26 547 28 786 6.8 781 1.4 529 252 Con presencia indígena 850 492 6 496 2 899 3 597 0.8 34 0.5 23 11 Población indígena dispersa

2 427 309 16 864 8 334 8 530 0.7 67 0.4 54 13 Tamaulipas1 108 191 10 333 5 232 5 101 0.9 38 0.4 33 5 Con presencia indígena1 306 283 6 531 3 102 3 429 0.5 29 0.4 21 8 Población indígena dispersa

12 835 0.0 0.0 Sin población indígena 846 877 26 637 13 319 13 318 3.1 445 1.7 315 130 Tlaxcala

33 506 5 684 2 772 2 912 16.9 42 0.7 31 11 Indígena 97 880 10 853 5 428 5 425 11.0 346 3.2 245 101 Con presencia indígena

715 491 10 100 5 119 4 981 1.4 57 0.6 39 18 Población indígena dispersa6 118 108 635 222 321 347 313 875 10.4 78 709 12.4 51 676 27 033 Veracruz

821 220 480 885 243 199 237 686 58.3 75 289 15.7 49 228 26 061 Indígena2 386 449 107 978 55 285 52 693 4.5 2 785 2.6 1 982 803 Con presencia indígena2 910 439 46 359 22 863 23 496 1.6 635 1.4 466 169 Población indígena dispersa

1 472 683 550 610 272 837 277 773 37.3 48 364 8.8 28 794 19 570 Yucatán 775 476 452 082 221 382 230 700 58.1 47 820 10.6 28 439 19 381 Indígena 677 069 95 944 50 353 45 591 14.2 529 0.6 349 180 Con presencia indígena 20 138 2 584 1 102 1 482 12.8 15 0.6 6 9 Población indígena dispersa

1 188 724 1 780 749 1 031 0.2 107 6.0 76 31 Zacatecas1 155 082 1 780 749 1 031 0.2 107 6.0 76 31 Población indígena dispersa

33 642 0.0 0.0 Sin población indígena

49

3. ESTRUCTURA DE LA POBLACIÓN INDÍGENA POR GRANDES GRUPOS DE EDAD

El índice de femineidad muestra la relación entre el número de mujeres respecto a los hombres, que multiplicado por cien permite apreciar el

equilibrio demográfico para una población en un momento determinado. Además, si este indicador se desglosa entre los diferentes grupos de

edad, puede reflejar determinados fenómenos sociales que significan algunos desequilibrios asociados al género.

En los municipios indígenas se observa que el índice es de aproximadamente 103 mujeres por cada 100 hombres, mientras que para los munici-

pios con presencia indígena disminuye a 101.

Cabe resaltar que mientras que para los municipios con presencia de población indígena este indicador presenta un valor de 109 mujeres por cada

100 hombres de 65 años y más, en los municipios indígenas disminuye a 100 mujeres por cada 100 hombres del mismo grupo de edad.

El índice de dependencia general constituye un indicador útil de la carga (o ausencia de carga) que determinadas estructuras de edad imponen

sobre una población, esto se refiere a la población en edades dependientes (niños y ancianos) respecto a los que están en edad de trabajar.

A mayor índice el número de dependientes por cada persona en edad laboral es mayor e inversamente, si es menor, menor es el número de per-

sonas que dependen de cada individuo potencialmente activo en la economía.

En los municipios indígenas se aprecia la mayor dependencia entre niños (0 a 14 años) y ancianos (65 años y más) respecto a cada persona entre

15 y 64 años, tomando un valor de 0.88; mientras que, en los municipios con presencia de población indígena disminuye a 0.68 dependientes

por cada persona en edad productiva.

Es importante subrayar que en los municipios indígenas el número de dependientes entre la población masculina (índice de 0.92) es mayor res-

pecto a la femenina (con un valor de 0.84), a diferencia de otros tipos de municipios, donde la diferencia entre sexos es menor.

50

Gráfica 3.1. Índice de femineidad de la población indígena por grandes grupos de edades y tipo de municipio

-------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------110.00

105.00

100.00

95.0

Indígena Con presencia indígena Población indígena dispersa

Total 0-14 15-64 65 y más

51

Gráfica 3.2. Índice de dependencia general de la población indígena por sexo y tipo de municipio

0.95

0.90

0.85

0.80

0.75

0.70

0.65

0.60

Mujeres Hombres Total

Indígena Con presencia indígena Población indígena dispersa

52

Entidad federativa y tipo de municipioMujeres en hogares indígenas Índice de femineidad

Total 0-14 % 15-64 % 65 y más % No especificado Total 0-14 15-64 65 y más

Nacional 5 189 235 1 980 081 38.3 2 923 609 56.5 268 660 5.2 16 885 103.1 98.2 106.9 103.1

Indígena 3 052 366 1 233 432 40.5 1 653 011 54.3 155 445 5.1 10 478 103.1 98.2 106.9 103.1

Con presencia indígena 1 670 534 577 164 34.7 1 006 261 60.4 82 260 4.9 4 849 103.1 98.2 106.9 103.1

Población indígena dispersa 466 335 169 485 36.5 264 337 56.9 30 955 6.7 1 558 103.1 98.2 106.9 103.1

Aguascalientes 1 759 635 36.1 1 063 60.5 59 3.4 2 104.8 102.4 106.4 103.5

Población indígena dispersa 1 759 635 36.1 1 063 60.5 59 3.4 2 104.8 102.4 106.4 103.5

Baja California 39 787 15 815 39.9 22 861 57.7 943 2.4 168 95.4 97.7 94.4 86.9

Con presencia indígena 39 787 15 815 39.9 22 861 57.7 943 2.4 168 95.4 97.7 94.4 86.9

Baja California Sur 5 414 2 050 38.0 3 239 60.0 105 1.9 20 90.5 101.3 84.6 97.2

Población indígena dispersa 5 414 2 050 38.0 3 239 60.0 105 1.9 20 90.5 101.3 84.6 97.2

Campeche 91 983 32 658 35.6 53 873 58.7 5 238 5.7 214 98.1 98.6 99.8 82.2

Indígena 50 694 18 215 36.0 29 552 58.5 2 785 5.5 142 98.5 99.3 100.1 81.6

Con presencia indígena 41 202 14 412 35.0 24 269 59.0 2 449 6.0 72 97.7 97.9 99.6 83.1

Población indígena dispersa 87 31 35.6 52 59.8 4 4.6 68.0 67.4 71.2 44.4

Coahuila 3 446 1 129 32.9 2 197 64.0 107 3.1 13 90.2 94.4 88.1 96.4

Con presencia indígena 148 49 33.6 93 63.7 4 2.7 2 94.9 100.0 102.2 25.0

Población indígena dispersa 3 298 1 080 32.9 2 104 64.0 103 3.1 11 90.0 94.2 87.5 108.4

Colima 2 845 1 000 35.3 1 733 61.2 100 3.5 12 92.3 91.2 94.0 76.9

Población indígena dispersa 2 845 1 000 35.3 1 733 61.2 100 3.5 12 92.3 91.2 94.0 76.9

Chiapas 560 931 251 155 44.9 292 172 52.2 16 051 2.9 1 553 101.2 98.4 104.5 90.5

Indígena 466 734 211 380 45.4 241 699 51.9 12 351 2.7 1 304 101.8 98.6 105.4 92.0

Con presencia indígena 57 701 23 929 41.6 31 409 54.6 2 209 3.8 154 100.3 98.5 103.0 88.7

Población indígena dispersa 36 496 15 846 43.5 19 064 52.4 1 491 4.1 95 95.3 95.7 96.3 82.1

Chihuahua 66 781 27 366 41.2 36 347 54.8 2 630 4.0 438 96.7 98.2 96.7 84.3

Indígena 28 155 12 118 43.3 14 746 52.7 1 095 3.9 196 98.3 98.4 100.0 80.0

Con presencia indígena 27 776 10 918 39.6 15 665 56.7 1 022 3.7 171 95.6 97.6 94.8 90.9

Población indígena dispersa 10 850 4 330 40.2 5 936 55.1 513 4.8 71 95.1 99.1 93.8 82.1

Distrito Federal 178 745 48 186 27.0 122 479 68.6 7 771 4.4 309 111.7 98.1 117.3 127.8

Con presencia indígena 176 132 47 590 27.1 120 564 68.6 7 671 4.4 307 111.4 98.1 116.8 127.4

Población indígena dispersa 2 613 596 22.8 1 915 73.3 100 3.8 2 139.1 99.0 157.7 166.7

Durango 19 799 8 572 43.7 10 438 53.2 625 3.2 164 102.4 99.2 105.8 93.4

Indígena 10 646 4 962 47.2 5 274 50.1 284 2.7 126 105.0 100.4 110.4 98.6

Con presencia indígena 3 191 1 176 37.0 1 896 59.6 109 3.4 10 105.5 104.2 105.7 113.5

Población indígena dispersa 5 962 2 434 41.0 3 268 55.1 232 3.9 28 96.5 94.9 99.3 81.4

Guanajuato 13 191 4 996 38.0 7 532 57.3 622 4.7 41 99.8 94.1 103.5 105.2

Con presencia indígena 4 156 1 690 40.8 2 313 55.8 140 3.4 13 99.9 95.1 102.7 120.7

Población indígena dispersa 9 035 3 306 36.7 5 219 57.9 482 5.4 28 99.7 93.5 103.9 101.5

Cuadro 3.1. Población indígena femenina según grandes grupos de edades, por entidad federativa y tipo de municipio

53

Entidad federativa y tipo de municipioMujeres en hogares indígenas Índice de femineidad

Total 0-14 % 15-64 % 65 y más % No especificado Total 0-14 15-64 65 y más

Guerrero 271 116 119 858 44.4 138 458 51.3 11 559 4.3 1 241 106.3 100.1 113.3 98.2

Indígena 189 450 86 560 45.9 94 310 50.0 7 817 4.1 763 107.1 100.8 114.7 98.3

Con presencia indígena 58 086 23 554 40.8 31 842 55.2 2 292 4.0 398 104.8 98.4 110.3 102.9

Población indígena dispersa 23 580 9 744 41.5 12 306 52.4 1 450 6.2 80 104.0 99.1 110.4 91.1

Hidalgo 279 634 106 527 38.2 155 167 55.7 16 918 6.1 1 022 105.0 97.8 109.8 112.1

Indígena 227 130 88 306 39.0 124 786 55.1 13 190 5.8 848 104.6 97.7 109.5 109.2

Con presencia indígena 32 794 11 293 34.6 19 110 58.5 2 260 6.9 131 108.2 97.6 112.9 132.8

Población indígena dispersa 19 710 6 928 35.2 11 271 57.3 1 468 7.5 43 104.5 98.7 107.4 112.1

Jalisco 37 713 14 308 38.1 21 915 58.4 1 284 3.4 206 105.5 100.0 110.0 98.6

Indígena 6 521 3 301 51.6 2 919 45.6 178 2.8 123 109.6 104.0 119.0 86.8

Con presencia indígena 17 806 5 777 32.5 11 442 64.4 539 3.0 48 107.6 99.1 112.5 107.8

Población indígena dispersa 13 386 5 230 39.2 7 554 56.6 567 4.2 35 101.1 98.7 103.5 95.0

Estado de México 481 015 174 951 36.5 280 186 58.4 24 548 5.1 1 330 105.2 98.6 107.5 138.6

Indígena 100 500 41 148 41.1 53 162 53.0 5 923 5.9 267 108.3 98.8 113.4 147.9

Con presencia indígena 347 201 122 738 35.4 207 486 59.9 16 005 4.6 972 104.5 98.7 106.4 136.3

Población indígena dispersa 33 314 11 065 33.3 19 538 58.8 2 620 7.9 91 103.9 97.3 104.8 133.5

Michoacán 103 699 38 588 37.4 58 074 56.3 6 560 6.4 477 109.7 100.1 117.9 104.6

Indígena 41 889 15 596 37.4 23 532 56.5 2 547 6.1 214 113.1 101.2 124.0 104.0

Con presencia indígena 39 378 15 103 38.5 21 720 55.4 2 398 6.1 157 106.3 98.8 111.8 109.8

Población indígena dispersa 22 432 7 889 35.3 12 822 57.4 1 615 7.2 106 109.6 100.2 117.9 98.6

Morelos 36 240 12 611 34.9 21 425 59.4 2 057 5.7 147 103.7 98.0 108.0 99.3

Con presencia indígena 23 035 7 699 33.5 13 925 60.7 1 334 5.8 77 105.3 99.0 109.8 100.5

Población indígena dispersa 13 205 4 912 37.4 7 500 57.1 723 5.5 70 101.0 96.5 104.8 97.2

Nayarit 27 280 12 425 45.8 13 860 51.1 856 3.2 139 100.7 98.2 104.5 84.7

Indígena 11 729 5 539 47.4 5 813 49.7 345 2.9 32 103.3 99.5 108.6 86.5

Con presencia indígena 4 518 1 832 40.7 2 556 56.7 117 2.6 13 100.8 96.8 105.1 86.7

Población indígena dispersa 11 033 5 054 46.2 5 491 50.2 394 3.6 94 98.0 97.3 100.2 82.6

Nuevo León 15 693 4 314 27.5 11 031 70.4 320 2.0 28 112.8 100.4 119.0 108.8

Con presencia indígena 5 956 1 554 26.1 4 277 71.9 114 1.9 11 120.0 101.3 129.3 121.3

Población indígena dispersa 9 737 2 760 28.4 6 754 69.5 206 2.1 17 108.8 99.9 113.3 103.0

Oaxaca 849 067 323 740 38.3 469 564 55.5 52 917 6.3 2 846 106.8 98.5 113.0 109.9

Indígena 667 460 261 631 39.3 362 026 54.4 41 548 6.2 2 255 106.6 98.5 112.9 110.3

Con presencia indígena 118 844 40 100 33.8 72 484 61.2 5 887 5.0 373 107.9 98.4 114.1 109.8

Población indígena dispersa 62 763 22 009 35.2 35 054 56.0 5 482 8.8 218 106.5 98.9 111.9 107.1

Puebla 491 216 188 939 38.6 270 484 55.2 30 360 6.2 1 433 105.8 97.9 110.9 118.0

Indígena 302 476 119 888 39.7 164 047 54.4 17 679 5.9 862 105.3 98.0 110.0 118.9

Con presencia indígena 137 797 50 981 37.1 78 824 57.4 7 540 5.5 452 106.9 98.2 112.2 120.2

Población indígena dispersa 50 943 18 070 35.6 27 613 54.3 5 141 10.1 119 106.3 96.8 112.6 112.4

Cuadro 3.1. (Continuación)

54

Entidad federativa y tipo de municipioMujeres en hogares indígenas Índice de femineidad

Total 0-14 % 15-64 % 65 y más % No especificado Total 0-14 15-64 65 y más

Querétaro 24 405 9 616 39.6 13 215 54.4 1 466 6.0 108 106.5 99.2 110.0 132.5

Indígena 4 662 1 664 36.1 2 541 55.1 403 8.7 54 110.0 99.5 113.4 141.4

Con presencia indígena 14 760 6 140 41.7 7 849 53.3 728 4.9 43 105.8 100.1 109.2 125.1

Población indígena dispersa 4 983 1 812 36.4 2 825 56.8 335 6.7 11 105.5 96.0 109.5 140.2

Quintana Roo 165 465 62 551 37.9 98 082 59.4 4 509 2.7 323 93.1 97.1 91.9 76.1

Indígena 72 700 29 063 40.1 41 362 57.0 2 121 2.9 154 92.6 97.2 91.5 69.5

Con presencia indígena 90 951 32 872 36.2 55 572 61.2 2 344 2.6 163 93.7 97.2 92.3 83.5

Población indígena dispersa 1 814 616 34.1 1 148 63.5 44 2.4 6 85.6 93.3 83.1 65.7

San Luis Potosí 172 092 72 712 42.4 90 993 53.0 7 894 4.6 493 97.7 97.9 99.1 83.7

Indígena 139 598 59 732 42.9 72 694 52.2 6 756 4.9 416 97.5 98.1 98.4 85.1

Con presencia indígena 21 698 8 524 39.4 12 447 57.5 676 3.1 51 100.0 97.0 104.1 77.9

Población indígena dispersa 10 796 4 456 41.4 5 852 54.3 462 4.3 26 95.9 96.5 97.9 73.7

Sinaloa 41 155 16 764 40.9 22 850 55.7 1 377 3.4 164 90.3 96.2 87.8 71.4

Con presencia indígena 35 807 14 634 41.0 19 843 55.6 1 187 3.3 143 90.0 95.7 87.6 71.5

Población indígena dispersa 5 348 2 130 40.0 3 007 56.4 190 3.6 21 92.4 100.4 89.3 70.6

Sonora 59 544 19 812 33.4 35 859 60.4 3 698 6.2 175 91.7 97.8 90.7 77.0

Indígena 11 418 3 803 33.4 6 776 59.5 812 7.1 27 92.9 97.5 92.4 80.7

Con presencia indígena 38 999 12 696 32.7 23 658 60.8 2 528 6.5 117 91.6 96.8 91.0 77.8

Población indígena dispersa 9 127 3 313 36.4 5 425 59.6 358 3.9 31 90.6 102.0 87.1 65.4

Tabasco 65 007 24 175 37.3 37 961 58.5 2 746 4.2 125 99.2 98.8 101.5 79.3

Con presencia indígena 56 017 20 777 37.2 32 700 58.5 2 431 4.3 109 99.3 98.7 101.7 79.6

Población indígena dispersa 8 990 3 398 37.9 5 261 58.6 315 3.5 16 98.7 99.2 100.2 77.0

Tamaulipas 20 707 6 891 33.4 13 178 63.8 580 2.8 58 99.5 98.0 100.6 96.0

Con presencia indígena 13 062 4 278 32.9 8 392 64.5 350 2.7 42 101.6 99.1 103.1 104.2

Población indígena dispersa 7 645 2 613 34.3 4 786 62.7 230 3.0 16 96.0 96.3 96.6 85.8

Tlaxcala 36 798 11 422 31.1 22 093 60.2 3 159 8.6 124 105.0 96.9 108.4 112.7

Indígena 7 950 2 282 28.8 4 901 61.9 738 9.3 29 103.9 94.8 107.9 107.9

Con presencia indígena 13 291 4 314 32.6 8 014 60.6 907 6.9 56 103.7 96.8 107.4 106.6

Población indígena dispersa 15 557 4 826 31.1 9 178 59.1 1 514 9.8 39 106.6 98.1 109.6 119.4

Veracruz 533 063 203 220 38.3 299 000 56.4 28 364 5.3 2 479 102.0 97.4 105.8 99.5

Indígena 348 332 139 427 40.2 190 002 54.8 17 091 4.9 1 812 101.7 97.3 105.5 100.1

Con presencia indígena 126 251 44 140 35.1 74 718 59.4 6 961 5.5 432 103.4 98.1 107.5 99.6

Población indígena dispersa 58 480 19 653 33.7 34 280 58.9 4 312 7.4 235 100.8 96.1 104.3 97.1

Yucatán 491 691 162 317 33.1 295 155 60.2 33 198 6.8 1 021 100.6 97.4 104.0 91.0

Indígena 364 322 128 817 35.4 212 869 58.6 21 782 6.0 854 98.9 97.3 102.3 81.9

Con presencia indígena 124 190 32 579 26.3 80 332 64.8 11 115 9.0 164 106.5 97.8 109.2 117.5

Población indígena dispersa 3 179 921 29.0 1 954 61.5 301 9.5 3 88.8 102.8 87.9 67.6

Zacatecas 1 954 778 40.1 1 125 57.9 39 2.0 12 97.2 101.7 94.5 95.1

Población indígena dispersa 1 954 778 40.1 1 125 57.9 39 2.0 12 97.2 101.7 94.5 95.1

Cuadro 3.1. (Continuación)

55

Entidad federativa y tipo de municipioHombres en hogares indígenas Índice de masculinidad

Total 0-14 % 15-64 % 65 y más % No especificado Total 0-14 15-64 65 y más

Nacional 5 031 627 2 016 219 40.2 2 735 933 54.6 260 558 5.2 18 917 97.0 101.8 93.6 97.0

Indígena 2 960 014 1 254 587 42.5 1 539 487 52.2 154 769 5.2 11 171 97.0 101.7 93.1 99.6

Con presencia indígena 1 613 601 588 006 36.6 944 393 58.7 75 294 4.7 5 908 96.6 101.9 93.9 91.5

Población indígena dispersa 458 012 173 626 38.1 252 053 55.3 30 495 6.7 1 838 98.2 102.4 95.4 98.5

Aguascalientes 1 679 620 37.0 999 59.6 57 3.4 3 95.5 97.6 94.0 96.6

Población indígena dispersa 1 679 620 37.0 999 59.6 57 3.4 3 95.5 97.6 94.0 96.6

Baja California 41 686 16 192 39.0 24 219 58.4 1 085 2.6 190 104.8 102.4 105.9 115.1

Con presencia indígena 41 686 16 192 39.0 24 219 58.4 1 085 2.6 190 104.8 102.4 105.9 115.1

Baja California Sur 5 982 2 024 34.0 3 827 64.2 108 1.8 23 110.5 98.7 118.2 102.9

Población indígena dispersa 5 982 2 024 34.0 3 827 64.2 108 1.8 23 110.5 98.7 118.2 102.9

Campeche 93 728 33 112 35.4 53 958 57.7 6 371 6.8 287 101.9 101.4 100.2 121.6

Indígena 51 445 18 344 35.8 29 510 57.6 3 414 6.7 177 101.5 100.7 99.9 122.6

Con presencia indígena 42 155 14 722 35.0 24 375 58.0 2 948 7.0 110 102.3 102.2 100.4 120.4

Población indígena dispersa 128 46 35.9 73 57.0 9 7.0 147.1 148.4 140.4 225.0

Coahuila 3 822 1 196 31.5 2 495 65.6 111 2.9 20 110.9 105.9 113.6 103.7

Con presencia indígena 156 49 31.4 91 58.3 16 10.3 105.4 100.0 97.8 400.0

Población indígena dispersa 3 666 1 147 31.5 2 404 65.9 95 2.6 20 111.2 106.2 114.3 92.2

Colima 3 082 1 097 35.7 1 843 60.0 130 4.2 12 108.3 109.7 106.3 130.0

Población indígena dispersa 3 082 1 097 35.7 1 843 60.0 130 4.2 12 108.3 109.7 106.3 130.0

Chiapas 554 455 255 294 46.2 279 613 50.6 17 729 3.2 1 819 98.8 101.6 95.7 110.5

Indígena 458 651 214 447 46.9 229 316 50.2 13 421 2.9 1 467 98.3 101.5 94.9 108.7

Con presencia indígena 57 517 24 295 42.4 30 504 53.2 2 491 4.3 227 99.7 101.5 97.1 112.8

Población indígena dispersa 38 287 16 552 43.4 19 793 51.9 1 817 4.8 125 104.9 104.5 103.8 121.9

Chihuahua 69 088 27 863 40.6 37 594 54.8 3 118 4.5 513 103.5 101.8 103.4 118.6

Indígena 28 631 12 310 43.3 14 752 51.9 1 369 4.8 200 101.7 101.6 100.0 125.0

Con presencia indígena 29 043 11 183 38.8 16 517 57.3 1 124 3.9 219 104.6 102.4 105.4 110.0

Población indígena dispersa 11 414 4 370 38.6 6 325 55.9 625 5.5 94 105.2 100.9 106.6 121.8

Distrito Federal 160 030 49 111 30.8 104 426 65.4 6 080 3.8 413 89.5 101.9 85.3 78.2

Con presencia indígena 158 151 48 509 30.8 103 212 65.4 6 020 3.8 410 89.8 101.9 85.6 78.5

Población indígena dispersa 1 879 602 32.1 1 214 64.7 60 3.2 3 71.9 101.0 63.4 60.0

Durango 19 341 8 639 45.1 9 862 51.4 669 3.5 171 97.7 100.8 94.5 107.0

Indígena 10 136 4 944 49.4 4 779 47.7 288 2.9 125 95.2 99.6 90.6 101.4

Con presencia indígena 3 024 1 129 37.4 1 793 59.4 96 3.2 6 94.8 96.0 94.6 88.1

Población indígena dispersa 6 181 2 566 41.8 3 290 53.6 285 4.6 40 103.7 105.4 100.7 122.8

Guanajuato 13 223 5 312 40.3 7 275 55.2 591 4.5 45 100.2 106.3 96.6 95.0

Con presencia indígena 4 161 1 778 42.9 2 253 54.3 116 2.8 14 100.1 105.2 97.4 82.9

Población indígena dispersa 9 062 3 534 39.1 5 022 55.6 475 5.3 31 100.3 106.9 96.2 98.5

Cuadro 3.2. Población indígena masculina según grandes grupos de edades, por entidad federativa y tipo de municipio

56

Entidad federativa y tipo de municipioHombres en hogares indígenas Índice de masculinidad

Total 0-14 % 15-64 % 65 y más % No especificado Total 0-14 15-64 65 y más

Guerrero 254 946 119 690 47.2 122 214 48.2 11 776 4.6 1 266 94.0 99.9 88.3 101.9

Indígena 176 829 85 915 48.8 82 199 46.7 7 956 4.5 759 93.3 99.3 87.2 101.8

Con presencia indígena 55 450 23 946 43.5 28 872 52.5 2 228 4.0 404 95.5 101.7 90.7 97.2Población indígena dispersa 22 667 9 829 43.6 11 143 49.4 1 592 7.1 103 96.1 100.9 90.5 109.8

Hidalgo 266 395 108 937 41.0 141 359 53.3 15 086 5.7 1 013 95.3 102.3 91.1 89.2Indígena 217 228 90 350 41.8 113 933 52.7 12 074 5.6 871 95.6 102.3 91.3 91.5Con presencia indígena 30 309 11 571 38.3 16 930 56.1 1 702 5.6 106 92.4 102.5 88.6 75.3Población indígena dispersa 18 858 7 016 37.3 10 496 55.8 1 310 7.0 36 95.7 101.3 93.1 89.2

Jalisco 35 745 14 301 40.3 19 923 56.1 1 302 3.7 219 94.8 100.0 90.9 101.4Indígena 5 952 3 173 54.4 2 453 42.1 205 3.5 121 91.3 96.1 84.0 115.2Con presencia indígena 16 556 5 827 35.3 10 170 61.6 500 3.0 59 93.0 100.9 88.9 92.8Población indígena dispersa 13 237 5 301 40.2 7 300 55.3 597 4.5 39 98.9 101.4 96.6 105.3

Estado de México 457 119 177 369 38.9 260 633 57.2 17 710 3.9 1 407 95.0 101.4 93.0 72.1Indígena 92 770 41 644 45.0 46 896 50.7 4 004 4.3 226 92.3 101.2 88.2 67.6Con presencia indígena 332 275 124 354 37.5 195 096 58.9 11 743 3.5 1 082 95.7 101.3 94.0 73.4Población indígena dispersa 32 074 11 371 35.6 18 641 58.3 1 963 6.1 99 96.3 102.8 95.4 74.9

Michoacán 94 560 38 566 41.0 49 276 52.4 6 271 6.7 447 91.2 99.9 84.9 95.6Indígena 37 047 15 413 41.8 18 977 51.5 2 450 6.7 207 88.4 98.8 80.6 96.2Con presencia indígena 37 042 15 279 41.4 19 423 52.7 2 183 5.9 157 94.1 101.2 89.4 91.0Población indígena dispersa 20 471 7 874 38.6 10 876 53.3 1 638 8.0 83 91.3 99.8 84.8 101.4

Morelos 34 948 12 866 37.0 19 833 57.0 2 072 6.0 177 96.4 102.0 92.6 100.7Con presencia indígena 21 878 7 778 35.7 12 678 58.2 1 328 6.1 94 95.0 101.0 91.0 99.6Población indígena dispersa 13 070 5 088 39.2 7 155 55.1 744 5.7 83 99.0 103.6 95.4 102.9

Nayarit 27 103 12 651 47.0 13 267 49.3 1 011 3.8 174 99.4 101.8 95.7 118.1Indígena 11 357 5 567 49.2 5 355 47.3 399 3.5 36 96.8 100.5 92.1 115.7Con presencia indígena 4 483 1 892 42.4 2 432 54.5 135 3.0 24 99.2 103.3 95.1 115.4Población indígena dispersa 11 263 5 192 46.6 5 480 49.2 477 4.3 114 102.1 102.7 99.8 121.1

Nuevo León 13 909 4 297 31.0 9 271 66.9 294 2.1 47 88.6 99.6 84.0 91.9Con presencia indígena 4 962 1 534 31.1 3 309 67.0 94 1.9 25 83.3 98.7 77.4 82.5Población indígena dispersa 8 947 2 763 31.0 5 962 66.8 200 2.2 22 91.9 100.1 88.3 97.1

Oaxaca 795 037 328 628 41.5 415 492 52.4 48 156 6.1 2 761 93.6 101.5 88.5 91.0Indígena 626 022 265 620 42.6 320 663 51.4 37 675 6.0 2 064 93.8 101.5 88.6 90.7Con presencia indígena 110 105 40 755 37.2 63 511 57.9 5 362 4.9 477 92.6 101.6 87.6 91.1Población indígena dispersa 58 910 22 253 37.9 31 318 53.4 5 119 8.7 220 93.9 101.1 89.3 93.4

Puebla 464 098 192 957 41.7 243 908 52.7 25 721 5.6 1 512 94.5 102.1 90.2 84.7Indígena 287 338 122 370 42.7 149 156 52.1 14 875 5.2 937 95.0 102.1 90.9 84.1Con presencia indígena 128 850 51 913 40.4 70 239 54.7 6 272 4.9 426 93.5 101.8 89.1 83.2Población indígena dispersa 47 910 18 674 39.1 24 513 51.3 4 574 9.6 149 94.0 103.3 88.8 89.0

Cuadro 3.2. (Continuación)

57

Entidad federativa y tipo de municipioHombres en hogares indígenas Índice de masculinidad

Total 0-14 % 15-64 % 65 y más % No especificado Total 0-14 15-64 65 y más

Querétaro 22 917 9 694 42.5 12 010 52.7 1 106 4.8 107 93.9 100.8 90.9 75.4Indígena 4 240 1 673 39.8 2 241 53.4 285 6.8 41 90.9 100.5 88.2 70.7Con presencia indígena 13 955 6 134 44.1 7 190 51.7 582 4.2 49 94.5 99.9 91.6 79.9Población indígena dispersa 4 722 1 887 40.1 2 579 54.8 239 5.1 17 94.8 104.1 91.3 71.3

Quintana Roo 177 680 64 387 36.4 106 751 60.3 5 925 3.3 617 107.4 102.9 108.8 131.4Indígena 78 470 29 911 38.3 45 194 57.8 3 051 3.9 314 107.9 102.9 109.3 143.8Con presencia indígena 97 090 33 816 34.9 60 176 62.2 2 807 2.9 291 106.7 102.9 108.3 119.8Población indígena dispersa 2 120 660 31.3 1 381 65.5 67 3.2 12 116.9 107.1 120.3 152.3

San Luis Potosí 176 100 74 271 42.3 91 816 52.3 9 435 5.4 578 102.3 102.1 100.9 119.5Indígena 143 153 60 864 42.7 73 879 51.8 7 940 5.6 470 102.5 101.9 101.6 117.5Con presencia indígena 21 695 8 791 40.7 11 960 55.3 868 4.0 76 100.0 103.1 96.1 128.4Población indígena dispersa 11 252 4 616 41.1 5 977 53.3 627 5.6 32 104.2 103.6 102.1 135.7

Sinaloa 45 589 17 418 38.4 26 012 57.3 1 928 4.3 231 110.8 103.9 113.8 140.0Con presencia indígena 39 800 15 297 38.6 22 645 57.2 1 659 4.2 199 111.2 104.5 114.1 139.8Población indígena dispersa 5 789 2 121 36.8 3 367 58.5 269 4.7 32 108.2 99.6 112.0 141.6

Sonora 64 919 20 266 31.4 39 545 61.2 4 803 7.4 305 109.0 102.3 110.3 129.9Indígena 12 285 3 899 31.9 7 336 59.9 1 006 8.2 44 107.6 102.5 108.3 123.9Con presencia indígena 42 557 13 118 31.0 25 984 61.4 3 250 7.7 205 109.1 103.3 109.8 128.6Población indígena dispersa 10 077 3 249 32.4 6 225 62.1 547 5.5 56 110.4 98.1 114.7 152.8

Tabasco 65 520 24 476 37.5 37 410 57.2 3 464 5.3 170 100.8 101.2 98.5 126.1Con presencia indígena 56 409 21 051 37.4 32 162 57.2 3 055 5.4 141 100.7 101.3 98.4 125.7Población indígena dispersa 9 111 3 425 37.7 5 248 57.8 409 4.5 29 101.3 100.8 99.8 129.8

Tamaulipas 20 817 7 031 33.9 13 096 63.2 604 2.9 86 100.5 102.0 99.4 104.1Con presencia indígena 12 850 4 319 33.8 8 139 63.6 336 2.6 56 98.4 101.0 97.0 96.0Población indígena dispersa 7 967 2 712 34.2 4 957 62.5 268 3.4 30 104.2 103.8 103.6 116.5

Tlaxcala 35 060 11 785 33.7 20 379 58.3 2 803 8.0 93 95.3 103.2 92.2 88.7Indígena 7 648 2 406 31.5 4 543 59.5 684 9.0 15 96.2 105.4 92.7 92.7Con presencia indígena 12 814 4 458 34.9 7 462 58.4 851 6.7 43 96.4 103.3 93.1 93.8Población indígena dispersa 14 598 4 921 33.8 8 374 57.5 1 268 8.7 35 93.8 102.0 91.2 83.8

Veracruz 522 487 208 738 40.2 282 539 54.4 28 503 5.5 2 707 98.0 102.7 94.5 100.5Indígena 342 417 143 280 42.1 180 170 52.9 17 076 5.0 1 891 98.3 102.8 94.8 99.9Con presencia indígena 122 050 45 003 37.0 69 511 57.2 6 987 5.8 549 96.7 102.0 93.0 100.4Población indígena dispersa 58 020 20 455 35.4 32 858 56.9 4 440 7.7 267 99.2 104.1 95.9 103.0

Yucatán 488 552 166 666 34.2 283 897 58.3 36 498 7.5 1 491 99.4 102.7 96.2 109.9Indígena 368 395 132 457 36.1 208 135 56.7 26 597 7.2 1 206 101.1 102.8 97.8 122.1Con presencia indígena 116 578 33 313 28.6 73 540 63.2 9 456 8.1 269 93.9 102.3 91.5 85.1Población indígena dispersa 3 579 896 25.1 2 222 62.4 445 12.5 16 112.6 97.3 113.7 147.8

Zacatecas 2 010 765 38.3 1 191 59.6 41 2.1 13 102.9 98.3 105.9 105.1Población indígena dispersa 2 010 765 38.3 1 191 59.6 41 2.1 13 102.9 98.3 105.9 105.1

Cuadro 3.2. (Continuación)

59

4. ESTADO CONYUGAL

Como en la mayoría de las sociedades tradicionales, la unión o matrimonio llega a ser prácticamente

universal entre la población indígena, y las uniones se realizan a edades más o menos tempranas: 21.5

por ciento de las mujeres y 7.5 por ciento de los hombres indígenas de entre 15 y 19 años ya han deja-

do de ser soltera(o)s. En las regiones más tradicionales, que corresponden en su mayoría a los munici-

pios indígenas, 23.8 por ciento de las mujeres y 9.6 por ciento de los hombres indígenas en este rango

de edad ya se unió o casó alguna vez; en los municipios con presencia indígena vive 17.9 por ciento

de las mujeres indígenas y 6.5 por ciento de los hombres unidos, mientras que en los municipios con

población indígena dispersa el porcentaje alcanza el 20.0 y el 4.1 por ciento para mujeres y hombres

indígenas, respectivamente.

Las entidades donde la unión es mas temprana son Sinaloa, Nayarit y Chihuahua. A estos estados se su-

man Baja California Sur y Chiapas, entre las mujeres, y Michoacán y Guerrero, entre los hombres. Los

estados que presentan edades nupciales más tardías son Nuevo León y Distrito Federal, en el caso de

las mujeres, y Campeche, Coahuila y Tabasco para los hombres.

Como también se puede apreciar en las gráficas, prácticamente en todos los estados hay un porcentaje

mayor de uniones de jóvenes entre los indígenas que residen en municipios indígenas. Tal es el caso

de Jalisco, donde 19.9 por ciento de mujeres y 8.6 por ciento de hombres indígenas de 15 a 19 años no

son soltera(o)s, pero alcanza 46.2 por ciento entre las mujeres y 19.7 por ciento en hombres indígenas

que residen en los municipios indígenas del estado.

60

Gráfica 4.1. Porcentaje de mujeres indígenas de 15 a 19 años solteras por entidad federativa

Total Indígena

Sin

Nay

BCS

Chih

Chis

Zac

Gro BC Dgo

Mic

h

SLP

Son

Ver

Col

Pue

QR

Hgo

Oax Qro Ja

l

Mor

Tam

s

Ags

Gto

Coah

Cam

p

Tab

Tlax

Edo

Méx Yu

c

NL DF

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

Porc

enta

je d

e so

ltera

s

61

Gráfica 4.2. Porcentaje de hombres indígenas de 15 a 19 años solteros por entidad federativa

Total Indígena

Sin

Nay

Chih

Mic

h

Gro

Chis

Qro Zac

BCS

NL

BC Col

Jal

Dgo

Mor

Gto

Pue

Son

Ver

Tam

s

Ags

Hgo

SLP

Oax QR

Tlax Yu

c DF

Cam

p

Coah Tab

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

Porc

enta

je d

e so

ltero

s

Edo

Méx

62

Entidad federativa y tipo de municipio Total*

Mujeres solteras en hogares indígenas Mujeres casadas o en unión libre en hogares indígenas

12-14 % 15-19 % 20-24 % 25-29 % 30-49 % 12-14 % 15-19 % 20-24 % 25-29 % 30-49 %Nacional 2 884 878 394 644 98.9 458 517 78.5 198 410 42.0 80 247 21.5 90 833 8.6 4 286 1.1 119 175 20.4 257 757 54.5 274 845 73.5 865 699 82.0

Indígena 1 636 798 241 560 98.8 252 977 76.2 95 405 36.9 36 701 17.9 44 764 7.5 2 860 1.2 75 518 22.7 153 777 59.5 158 451 77.3 497 797 83.4Con presencia indígena 989 338 118 177 99.0 163 246 82.1 84 174 49.0 35 925 26.5 37 240 10.2 1 070 0.9 33 668 16.9 81 847 47.6 92 548 68.3 289 976 79.7Población indígena dispersa 258 742 34 907 98.9 42 294 80.0 18 831 44.3 7 621 23.0 8 829 9.3 356 1.0 9 989 18.9 22 133 52.0 23 846 71.9 77 926 82.2

Aguascalientes 1 044 101 98.1 147 81.2 100 54.9 52 30.1 39 9.6 2 1.9 31 17.1 80 44.0 115 66.5 335 82.7Población indígena dispersa 1 044 101 98.1 147 81.2 100 54.9 52 30.1 39 9.6 2 1.9 31 17.1 80 44.0 115 66.5 335 82.7Baja California 23 519 2 876 98.4 3 313 72.3 1 546 37.1 608 17.5 564 6.7 43 1.5 1 211 26.4 2 474 59.4 2 699 77.6 6 968 83.2Con presencia indígena 23 519 2 876 98.4 3 313 72.3 1 546 37.1 608 17.5 564 6.7 43 1.5 1 211 26.4 2 474 59.4 2 699 77.6 6 968 83.2

Baja California Sur 3 335 358 97.5 443 66.6 237 34.5 62 12.7 49 4.3 9 2.5 216 32.5 425 62.0 398 81.6 1 005 89.0Población indígena dispersa 3 335 358 97.5 443 66.6 237 34.5 62 12.7 49 4.3 9 2.5 216 32.5 425 62.0 398 81.6 1 005 89.0

Campeche 52 789 7 008 98.9 8 976 82.3 4 255 47.5 1 403 21.7 1 396 7.2 74 1.0 1 843 16.9 4 494 50.1 4 826 74.6 16 616 85.8Indígena 29 175 3 936 99.1 5 236 84.3 2 448 48.2 697 20.2 709 6.8 35 0.9 951 15.3 2 550 50.2 2 649 76.8 9 119 87.2Con presencia indígena 23 565 3 068 98.7 3 733 79.8 1 802 46.6 706 23.4 686 7.7 39 1.3 891 19.0 1 940 50.1 2 174 72.2 7 475 84.0Población indígena dispersa 49 4 100.0 7 87.5 5 55.6 1 4.2 1 12.5 4 44.4 3 75.0 22 91.7

Coahuila 2 154 207 99.5 310 81.6 180 43.4 74 22.4 59 7.2 1 0.5 66 17.4 227 54.7 247 74.6 712 86.8Con presencia indígena 92 13 100.0 15 75.0 12 75.0 1 8.3 4 12.9 5 25.0 4 25.0 11 91.7 26 83.9Población indígena dispersa 2 062 194 99.5 295 81.9 168 42.1 73 22.9 55 7.0 1 0.5 61 16.9 223 55.9 236 74.0 686 86.9

Colima 1 745 195 99.5 275 77.9 107 37.7 54 22.5 44 6.5 1 0.5 77 21.8 164 57.7 176 73.3 589 87.6Población indígena dispersa 1 745 195 99.5 275 77.9 107 37.7 54 22.5 44 6.5 1 0.5 77 21.8 164 57.7 176 73.3 589 87.6

Chiapas 305 785 45 410 98.0 46 085 69.1 17 133 32.4 6 964 16.8 7 337 7.5 857 1.9 19 664 29.5 33 728 63.8 32 311 78.0 81 806 83.1Indígena 254 021 37 846 98.1 37 962 68.5 14 024 31.8 5 793 16.6 6 179 7.6 706 1.8 16 655 30.1 28 473 64.5 27 315 78.4 67 075 82.8Con presencia indígena 32 197 4 606 98.0 5 135 72.2 2 037 36.6 777 18.8 725 6.8 91 1.9 1 864 26.2 3 284 59.0 3 106 75.1 8 959 83.8Población indígena dispersa 19 567 2 958 97.9 2 988 71.1 1 072 33.6 394 16.2 433 6.4 60 2.0 1 145 27.3 1 971 61.8 1 890 77.9 5 772 85.7

Chihuahua 36 104 4 488 98.3 4 887 68.8 1 855 31.1 736 14.3 712 5.3 73 1.6 2 051 28.9 3 789 63.5 4 051 78.9 11 380 85.4Indígena 14 561 1 847 97.8 1 798 63.7 558 24.5 167 8.1 177 3.2 39 2.1 955 33.9 1 590 69.8 1 766 85.6 4 908 89.1Con presencia indígena 15 636 1 839 98.6 2 271 73.2 1 009 36.5 442 19.2 405 7.2 23 1.2 765 24.6 1 626 58.7 1 702 74.0 4 566 81.5Población indígena dispersa 5 907 802 98.6 818 69.3 288 31.2 127 16.4 130 5.9 11 1.4 331 28.0 573 62.0 583 75.2 1 906 86.1

Distrito Federal 118 018 9 818 99.4 20 377 87.8 13 797 60.2 7 117 39.2 7 794 17.8 46 0.5 2 685 11.6 8 465 36.9 10 121 55.7 30 821 70.3Con presencia indígena 116 157 9 701 99.4 19 987 87.7 13 505 60.0 6 974 39.0 7 652 17.7 46 0.5 2 664 11.7 8 368 37.1 9 984 55.9 30 407 70.4Población indígena dispersa 1 861 117 100.0 390 94.2 292 73.0 143 48.5 142 22.4 21 5.1 97 24.3 137 46.4 414 65.2

Durango 10 729 1 517 98.8 1 723 76.2 681 37.2 259 18.1 311 8.5 17 1.1 501 22.2 1 057 57.8 1 078 75.2 2 940 80.1Indígena 5 489 797 97.9 824 73.6 267 28.1 109 14.1 140 7.6 17 2.1 280 25.0 628 66.0 612 79.2 1 447 79.0Con presencia indígena 1 921 223 100.0 349 82.5 164 48.7 64 26.6 77 11.0 69 16.3 159 47.2 159 66.0 551 79.1Población indígena dispersa 3 319 497 99.8 550 76.5 250 46.2 86 20.5 94 8.2 152 21.1 270 49.9 307 73.3 942 82.5

Guanajuato 7 707 1 017 99.6 1 246 81.3 659 50.2 271 24.1 361 13.3 4 0.4 280 18.3 635 48.3 818 72.8 2 173 80.0Con presencia indígena 2 375 304 100.0 372 75.9 190 45.5 81 22.1 117 14.7 115 23.5 220 52.6 269 73.5 617 77.4Población indígena dispersa 5 332 713 99.4 874 83.8 469 52.3 190 25.1 244 12.7 4 0.6 165 15.8 415 46.3 549 72.4 1 556 81.1

Cuadro 4.1.

63

Entidad federativa y tipo de municipio Total*

Mujeres solteras en hogares indígenas Mujeres casadas o en unión libre en hogares indígenas

12-14 % 15-19 % 20-24 % 25-29 % 30-49 % 12-14 % 15-19 % 20-24 % 25-29 % 30-49 %Nacional 2 884 878 394 644 98.9 458 517 78.5 198 410 42.0 80 247 21.5 90 833 8.6 4 286 1.1 119 175 20.4 257 757 54.5 274 845 73.5 865 699 82.0

Indígena 1 636 798 241 560 98.8 252 977 76.2 95 405 36.9 36 701 17.9 44 764 7.5 2 860 1.2 75 518 22.7 153 777 59.5 158 451 77.3 497 797 83.4Con presencia indígena 989 338 118 177 99.0 163 246 82.1 84 174 49.0 35 925 26.5 37 240 10.2 1 070 0.9 33 668 16.9 81 847 47.6 92 548 68.3 289 976 79.7Población indígena dispersa 258 742 34 907 98.9 42 294 80.0 18 831 44.3 7 621 23.0 8 829 9.3 356 1.0 9 989 18.9 22 133 52.0 23 846 71.9 77 926 82.2

Aguascalientes 1 044 101 98.1 147 81.2 100 54.9 52 30.1 39 9.6 2 1.9 31 17.1 80 44.0 115 66.5 335 82.7Población indígena dispersa 1 044 101 98.1 147 81.2 100 54.9 52 30.1 39 9.6 2 1.9 31 17.1 80 44.0 115 66.5 335 82.7Baja California 23 519 2 876 98.4 3 313 72.3 1 546 37.1 608 17.5 564 6.7 43 1.5 1 211 26.4 2 474 59.4 2 699 77.6 6 968 83.2Con presencia indígena 23 519 2 876 98.4 3 313 72.3 1 546 37.1 608 17.5 564 6.7 43 1.5 1 211 26.4 2 474 59.4 2 699 77.6 6 968 83.2

Baja California Sur 3 335 358 97.5 443 66.6 237 34.5 62 12.7 49 4.3 9 2.5 216 32.5 425 62.0 398 81.6 1 005 89.0Población indígena dispersa 3 335 358 97.5 443 66.6 237 34.5 62 12.7 49 4.3 9 2.5 216 32.5 425 62.0 398 81.6 1 005 89.0

Campeche 52 789 7 008 98.9 8 976 82.3 4 255 47.5 1 403 21.7 1 396 7.2 74 1.0 1 843 16.9 4 494 50.1 4 826 74.6 16 616 85.8Indígena 29 175 3 936 99.1 5 236 84.3 2 448 48.2 697 20.2 709 6.8 35 0.9 951 15.3 2 550 50.2 2 649 76.8 9 119 87.2Con presencia indígena 23 565 3 068 98.7 3 733 79.8 1 802 46.6 706 23.4 686 7.7 39 1.3 891 19.0 1 940 50.1 2 174 72.2 7 475 84.0Población indígena dispersa 49 4 100.0 7 87.5 5 55.6 1 4.2 1 12.5 4 44.4 3 75.0 22 91.7

Coahuila 2 154 207 99.5 310 81.6 180 43.4 74 22.4 59 7.2 1 0.5 66 17.4 227 54.7 247 74.6 712 86.8Con presencia indígena 92 13 100.0 15 75.0 12 75.0 1 8.3 4 12.9 5 25.0 4 25.0 11 91.7 26 83.9Población indígena dispersa 2 062 194 99.5 295 81.9 168 42.1 73 22.9 55 7.0 1 0.5 61 16.9 223 55.9 236 74.0 686 86.9

Colima 1 745 195 99.5 275 77.9 107 37.7 54 22.5 44 6.5 1 0.5 77 21.8 164 57.7 176 73.3 589 87.6Población indígena dispersa 1 745 195 99.5 275 77.9 107 37.7 54 22.5 44 6.5 1 0.5 77 21.8 164 57.7 176 73.3 589 87.6

Chiapas 305 785 45 410 98.0 46 085 69.1 17 133 32.4 6 964 16.8 7 337 7.5 857 1.9 19 664 29.5 33 728 63.8 32 311 78.0 81 806 83.1Indígena 254 021 37 846 98.1 37 962 68.5 14 024 31.8 5 793 16.6 6 179 7.6 706 1.8 16 655 30.1 28 473 64.5 27 315 78.4 67 075 82.8Con presencia indígena 32 197 4 606 98.0 5 135 72.2 2 037 36.6 777 18.8 725 6.8 91 1.9 1 864 26.2 3 284 59.0 3 106 75.1 8 959 83.8Población indígena dispersa 19 567 2 958 97.9 2 988 71.1 1 072 33.6 394 16.2 433 6.4 60 2.0 1 145 27.3 1 971 61.8 1 890 77.9 5 772 85.7

Chihuahua 36 104 4 488 98.3 4 887 68.8 1 855 31.1 736 14.3 712 5.3 73 1.6 2 051 28.9 3 789 63.5 4 051 78.9 11 380 85.4Indígena 14 561 1 847 97.8 1 798 63.7 558 24.5 167 8.1 177 3.2 39 2.1 955 33.9 1 590 69.8 1 766 85.6 4 908 89.1Con presencia indígena 15 636 1 839 98.6 2 271 73.2 1 009 36.5 442 19.2 405 7.2 23 1.2 765 24.6 1 626 58.7 1 702 74.0 4 566 81.5Población indígena dispersa 5 907 802 98.6 818 69.3 288 31.2 127 16.4 130 5.9 11 1.4 331 28.0 573 62.0 583 75.2 1 906 86.1

Distrito Federal 118 018 9 818 99.4 20 377 87.8 13 797 60.2 7 117 39.2 7 794 17.8 46 0.5 2 685 11.6 8 465 36.9 10 121 55.7 30 821 70.3Con presencia indígena 116 157 9 701 99.4 19 987 87.7 13 505 60.0 6 974 39.0 7 652 17.7 46 0.5 2 664 11.7 8 368 37.1 9 984 55.9 30 407 70.4Población indígena dispersa 1 861 117 100.0 390 94.2 292 73.0 143 48.5 142 22.4 21 5.1 97 24.3 137 46.4 414 65.2

Durango 10 729 1 517 98.8 1 723 76.2 681 37.2 259 18.1 311 8.5 17 1.1 501 22.2 1 057 57.8 1 078 75.2 2 940 80.1Indígena 5 489 797 97.9 824 73.6 267 28.1 109 14.1 140 7.6 17 2.1 280 25.0 628 66.0 612 79.2 1 447 79.0Con presencia indígena 1 921 223 100.0 349 82.5 164 48.7 64 26.6 77 11.0 69 16.3 159 47.2 159 66.0 551 79.1Población indígena dispersa 3 319 497 99.8 550 76.5 250 46.2 86 20.5 94 8.2 152 21.1 270 49.9 307 73.3 942 82.5

Guanajuato 7 707 1 017 99.6 1 246 81.3 659 50.2 271 24.1 361 13.3 4 0.4 280 18.3 635 48.3 818 72.8 2 173 80.0Con presencia indígena 2 375 304 100.0 372 75.9 190 45.5 81 22.1 117 14.7 115 23.5 220 52.6 269 73.5 617 77.4Población indígena dispersa 5 332 713 99.4 874 83.8 469 52.3 190 25.1 244 12.7 4 0.6 165 15.8 415 46.3 549 72.4 1 556 81.1

Mujeres casadas o en unión libre en hogares indígenas Entidad federativa y tipo de municipio 12-14 % 15-19 % 20-24 % 25-29 % 30-49 %

4 286 1.1 119 175 20.4 257 757 54.5 274 845 73.5 865 699 82.0 Nacional 2 860 1.2 75 518 22.7 153 777 59.5 158 451 77.3 497 797 83.4 Indígena 1 070 0.9 33 668 16.9 81 847 47.6 92 548 68.3 289 976 79.7 Con presencia indígena 356 1.0 9 989 18.9 22 133 52.0 23 846 71.9 77 926 82.2 Población indígena dispersa

2 1.9 31 17.1 80 44.0 115 66.5 335 82.7 Aguascalientes 2 1.9 31 17.1 80 44.0 115 66.5 335 82.7 Población indígena dispersa

43 1.5 1 211 26.4 2 474 59.4 2 699 77.6 6 968 83.2 Baja California 43 1.5 1 211 26.4 2 474 59.4 2 699 77.6 6 968 83.2 Con presencia indígena 9 2.5 216 32.5 425 62.0 398 81.6 1 005 89.0 Baja California Sur 9 2.5 216 32.5 425 62.0 398 81.6 1 005 89.0 Población indígena dispersa

74 1.0 1 843 16.9 4 494 50.1 4 826 74.6 16 616 85.8 Campeche 35 0.9 951 15.3 2 550 50.2 2 649 76.8 9 119 87.2 Indígena 39 1.3 891 19.0 1 940 50.1 2 174 72.2 7 475 84.0 Con presencia indígena

1 12.5 4 44.4 3 75.0 22 91.7 Población indígena dispersa 1 0.5 66 17.4 227 54.7 247 74.6 712 86.8 Coahuila 5 25.0 4 25.0 11 91.7 26 83.9 Con presencia indígena

1 0.5 61 16.9 223 55.9 236 74.0 686 86.9 Población indígena dispersa 1 0.5 77 21.8 164 57.7 176 73.3 589 87.6 Colima 1 0.5 77 21.8 164 57.7 176 73.3 589 87.6 Población indígena dispersa

857 1.9 19 664 29.5 33 728 63.8 32 311 78.0 81 806 83.1 Chiapas 706 1.8 16 655 30.1 28 473 64.5 27 315 78.4 67 075 82.8 Indígena 91 1.9 1 864 26.2 3 284 59.0 3 106 75.1 8 959 83.8 Con presencia indígena 60 2.0 1 145 27.3 1 971 61.8 1 890 77.9 5 772 85.7 Población indígena dispersa 73 1.6 2 051 28.9 3 789 63.5 4 051 78.9 11 380 85.4 Chihuahua 39 2.1 955 33.9 1 590 69.8 1 766 85.6 4 908 89.1 Indígena 23 1.2 765 24.6 1 626 58.7 1 702 74.0 4 566 81.5 Con presencia indígena 11 1.4 331 28.0 573 62.0 583 75.2 1 906 86.1 Población indígena dispersa 46 0.5 2 685 11.6 8 465 36.9 10 121 55.7 30 821 70.3 Distrito Federal 46 0.5 2 664 11.7 8 368 37.1 9 984 55.9 30 407 70.4 Con presencia indígena

21 5.1 97 24.3 137 46.4 414 65.2 Población indígena dispersa 17 1.1 501 22.2 1 057 57.8 1 078 75.2 2 940 80.1 Durango 17 2.1 280 25.0 628 66.0 612 79.2 1 447 79.0 Indígena

69 16.3 159 47.2 159 66.0 551 79.1 Con presencia indígena 152 21.1 270 49.9 307 73.3 942 82.5 Población indígena dispersa

4 0.4 280 18.3 635 48.3 818 72.8 2 173 80.0 Guanajuato 115 23.5 220 52.6 269 73.5 617 77.4 Con presencia indígena

4 0.6 165 15.8 415 46.3 549 72.4 1 556 81.1 Población indígena dispersa

64

Entidad federativa y tipo de municipio Total*

Mujeres solteras en hogares indígenas Mujeres casadas o en unión libre en hogares indígenas

12-14 % 15-19 % 20-24 % 25-29 % 30-49 % 12-14 % 15-19 % 20-24 % 25-29 % 30-49 %Guerrero 140 006 21 132 98.0 20 677 71.1 7 044 31.3 2 579 14.6 2 723 5.5 414 1.9 7 980 27.4 14 376 63.8 13 882 78.6 40 812 83.0

Indígena 95 491 14 731 97.8 13 502 68.8 4 208 27.8 1 557 12.8 1 694 5.0 312 2.1 5 813 29.6 10 144 67.1 9 697 79.9 27 827 82.9Con presencia indígena 32 302 4 500 98.5 5 206 76.0 2 128 38.9 766 19.0 725 6.4 68 1.5 1 568 22.9 3 110 56.8 3 043 75.3 9 421 82.9Población indígena dispersa 12 213 1 901 98.1 1 969 75.6 708 36.8 256 17.1 304 7.2 34 1.8 599 23.0 1 122 58.3 1 142 76.4 3 564 83.8

Hidalgo 152 126 22 392 99.2 23 492 79.0 8 335 37.1 3 112 16.5 3 969 6.8 164 0.7 5 889 19.8 13 208 58.8 14 802 78.3 48 961 83.8Indígena 122 297 18 431 99.2 18 624 78.2 6 187 35.1 2 230 14.8 3 038 6.4 145 0.8 4 905 20.6 10 703 60.8 12 028 80.1 39 816 84.3Con presencia indígena 18 840 2 471 99.4 3 138 83.2 1 419 45.3 586 23.7 567 8.1 12 0.5 591 15.7 1 577 50.3 1 721 69.5 5 659 81.1Población indígena dispersa 10 989 1 490 99.5 1 730 80.7 729 42.3 296 21.0 364 8.6 7 0.5 393 18.3 928 53.8 1 053 74.7 3 486 82.8

Jalisco 22 372 2 619 98.6 3 891 80.1 1 966 46.2 875 26.1 868 12.0 34 1.3 920 18.9 2 170 51.0 2 357 70.3 5 819 80.2Indígena 3 162 514 97.0 359 53.8 68 12.9 27 6.1 23 2.3 15 2.8 286 42.9 422 79.8 377 85.7 866 86.9Con presencia indígena 11 498 1 087 99.1 2 224 84.9 1 260 53.6 558 31.1 554 15.2 9 0.8 381 14.5 1 042 44.4 1 183 65.9 2 795 76.8Población indígena dispersa 7 712 1 018 98.8 1 308 83.3 638 46.5 290 25.9 291 11.1 10 1.0 253 16.1 706 51.4 797 71.3 2 158 82.4

Estado de México 278 686 35 613 99.5 46 735 84.6 23 048 48.2 9 334 24.7 9 336 9.1 177 0.5 8 033 14.5 23 123 48.4 26 558 70.4 82 919 81.2Indígena 52 926 8 367 99.6 9 429 85.0 3 897 45.1 1 356 22.0 1 496 8.0 32 0.4 1 577 14.2 4 397 50.9 4 491 72.9 15 244 81.8Con presencia indígena 206 683 24 963 99.4 34 258 84.7 17 564 48.9 7 282 25.2 7 052 9.2 138 0.5 5 867 14.5 17 195 47.9 20 271 70.1 61 850 81.1Población indígena dispersa 19 077 2 283 99.6 3 048 83.1 1 587 49.3 696 26.5 788 10.8 7 0.3 589 16.1 1 531 47.5 1 796 68.3 5 825 80.1

Michoacán 57 824 8 280 98.8 9 585 76.7 4 155 42.3 1 706 23.8 1 981 9.9 86 1.0 2 791 22.3 5 377 54.8 5 185 72.3 16 478 82.6Indígena 23 610 3 369 98.6 4 014 74.2 1 539 38.4 594 20.9 700 8.8 44 1.3 1 343 24.8 2 340 58.4 2 148 75.4 6 639 83.8Con presencia indígena 21 648 3 160 99.0 3 467 77.2 1 548 42.8 647 23.4 732 9.7 28 0.9 976 21.7 1 962 54.3 1 999 72.2 6 256 82.5Población indígena dispersa 12 566 1 751 99.0 2 104 81.1 1 068 48.7 465 29.8 549 12.3 14 0.8 472 18.2 1 075 49.0 1 038 66.6 3 583 80.5

Morelos 21 035 2 540 98.9 3 496 80.5 1 690 46.9 684 24.5 727 9.4 27 1.1 797 18.4 1 788 49.6 1 934 69.3 6 272 81.1Con presencia indígena 13 518 1 581 99.1 2 229 80.4 1 150 48.6 472 26.3 511 10.2 14 0.9 511 18.4 1 128 47.7 1 204 67.0 3 980 79.8Población indígena dispersa 7 517 959 98.6 1 267 80.8 540 43.7 212 21.3 216 7.9 13 1.3 286 18.2 660 53.4 730 73.5 2 292 83.5

Nayarit 14 455 2 142 97.9 1 956 63.9 574 25.0 194 10.1 220 4.4 40 1.8 1 020 33.3 1 566 68.2 1 590 82.9 4 270 85.5Indígena 6 035 842 96.7 712 55.8 172 18.2 58 7.4 83 3.9 25 2.9 515 40.3 689 73.0 658 83.4 1 841 85.5Con presencia indígena 2 687 392 99.5 434 72.2 159 36.1 66 18.0 44 5.0 1 0.3 156 26.0 253 57.5 285 77.9 761 85.9Población indígena dispersa 5 733 908 98.5 810 68.5 243 26.6 70 9.2 93 4.8 14 1.5 349 29.5 624 68.3 647 84.8 1 668 85.5

Nuevo León 11 085 754 98.7 2 712 85.4 1 422 54.0 494 29.3 391 13.8 10 1.3 447 14.1 1 165 44.2 1 115 66.2 2 213 78.3Con presencia indígena 4 308 295 98.3 1 178 85.0 567 55.0 205 34.1 156 15.8 5 1.7 202 14.6 446 43.3 371 61.6 744 75.2Población indígena dispersa 6 777 459 98.9 1 534 85.7 855 53.3 289 26.7 235 12.8 5 1.1 245 13.7 719 44.9 744 68.7 1 469 80.0

Oaxaca 453 909 65 665 99.0 71 100 79.6 29 964 42.7 12 179 21.8 15 660 9.1 612 0.9 17 309 19.4 37 728 53.7 40 835 73.0 139 024 80.7Indígena 349 709 52 271 99.0 53 176 78.2 20 974 39.7 8 573 20.0 11 654 8.7 513 1.0 14 107 20.8 29 989 56.7 32 055 74.8 108 270 81.3Con presencia indígena 71 067 8 712 99.2 12 491 85.0 6 576 53.9 2 642 28.8 2 699 10.3 65 0.7 2 085 14.2 5 214 42.8 6 018 65.7 20 565 78.4Población indígena dispersa 33 133 4 682 99.2 5 433 82.2 2 414 47.1 964 24.5 1 307 10.3 34 0.7 1 117 16.9 2 525 49.3 2 762 70.2 10 189 79.9

Puebla 264 395 38 279 99.1 42 279 78.5 17 245 40.7 6 814 20.8 8 713 9.0 309 0.8 10 915 20.3 23 478 55.4 24 088 73.4 77 198 79.9Indígena 160 329 23 879 99.0 24 306 76.0 9 095 36.2 3 637 18.4 5 095 8.6 214 0.9 7 249 22.7 15 016 59.7 14 941 75.7 47 562 80.1Con presencia indígena 77 904 10 466 99.2 13 409 81.9 6 348 47.6 2 468 24.7 2 678 9.7 74 0.7 2 788 17.0 6 503 48.7 6 983 69.8 21 823 79.0Población indígena dispersa 26 162 3 934 99.4 4 564 82.8 1 802 46.0 709 23.1 940 9.7 21 0.5 878 15.9 1 959 50.0 2 164 70.4 7 813 80.6

Cuadro 4.1. (Continuación)

65

Entidad federativa y tipo de municipio Total*

Mujeres solteras en hogares indígenas Mujeres casadas o en unión libre en hogares indígenas

12-14 % 15-19 % 20-24 % 25-29 % 30-49 % 12-14 % 15-19 % 20-24 % 25-29 % 30-49 %Guerrero 140 006 21 132 98.0 20 677 71.1 7 044 31.3 2 579 14.6 2 723 5.5 414 1.9 7 980 27.4 14 376 63.8 13 882 78.6 40 812 83.0

Indígena 95 491 14 731 97.8 13 502 68.8 4 208 27.8 1 557 12.8 1 694 5.0 312 2.1 5 813 29.6 10 144 67.1 9 697 79.9 27 827 82.9Con presencia indígena 32 302 4 500 98.5 5 206 76.0 2 128 38.9 766 19.0 725 6.4 68 1.5 1 568 22.9 3 110 56.8 3 043 75.3 9 421 82.9Población indígena dispersa 12 213 1 901 98.1 1 969 75.6 708 36.8 256 17.1 304 7.2 34 1.8 599 23.0 1 122 58.3 1 142 76.4 3 564 83.8

Hidalgo 152 126 22 392 99.2 23 492 79.0 8 335 37.1 3 112 16.5 3 969 6.8 164 0.7 5 889 19.8 13 208 58.8 14 802 78.3 48 961 83.8Indígena 122 297 18 431 99.2 18 624 78.2 6 187 35.1 2 230 14.8 3 038 6.4 145 0.8 4 905 20.6 10 703 60.8 12 028 80.1 39 816 84.3Con presencia indígena 18 840 2 471 99.4 3 138 83.2 1 419 45.3 586 23.7 567 8.1 12 0.5 591 15.7 1 577 50.3 1 721 69.5 5 659 81.1Población indígena dispersa 10 989 1 490 99.5 1 730 80.7 729 42.3 296 21.0 364 8.6 7 0.5 393 18.3 928 53.8 1 053 74.7 3 486 82.8

Jalisco 22 372 2 619 98.6 3 891 80.1 1 966 46.2 875 26.1 868 12.0 34 1.3 920 18.9 2 170 51.0 2 357 70.3 5 819 80.2Indígena 3 162 514 97.0 359 53.8 68 12.9 27 6.1 23 2.3 15 2.8 286 42.9 422 79.8 377 85.7 866 86.9Con presencia indígena 11 498 1 087 99.1 2 224 84.9 1 260 53.6 558 31.1 554 15.2 9 0.8 381 14.5 1 042 44.4 1 183 65.9 2 795 76.8Población indígena dispersa 7 712 1 018 98.8 1 308 83.3 638 46.5 290 25.9 291 11.1 10 1.0 253 16.1 706 51.4 797 71.3 2 158 82.4

Estado de México 278 686 35 613 99.5 46 735 84.6 23 048 48.2 9 334 24.7 9 336 9.1 177 0.5 8 033 14.5 23 123 48.4 26 558 70.4 82 919 81.2Indígena 52 926 8 367 99.6 9 429 85.0 3 897 45.1 1 356 22.0 1 496 8.0 32 0.4 1 577 14.2 4 397 50.9 4 491 72.9 15 244 81.8Con presencia indígena 206 683 24 963 99.4 34 258 84.7 17 564 48.9 7 282 25.2 7 052 9.2 138 0.5 5 867 14.5 17 195 47.9 20 271 70.1 61 850 81.1Población indígena dispersa 19 077 2 283 99.6 3 048 83.1 1 587 49.3 696 26.5 788 10.8 7 0.3 589 16.1 1 531 47.5 1 796 68.3 5 825 80.1

Michoacán 57 824 8 280 98.8 9 585 76.7 4 155 42.3 1 706 23.8 1 981 9.9 86 1.0 2 791 22.3 5 377 54.8 5 185 72.3 16 478 82.6Indígena 23 610 3 369 98.6 4 014 74.2 1 539 38.4 594 20.9 700 8.8 44 1.3 1 343 24.8 2 340 58.4 2 148 75.4 6 639 83.8Con presencia indígena 21 648 3 160 99.0 3 467 77.2 1 548 42.8 647 23.4 732 9.7 28 0.9 976 21.7 1 962 54.3 1 999 72.2 6 256 82.5Población indígena dispersa 12 566 1 751 99.0 2 104 81.1 1 068 48.7 465 29.8 549 12.3 14 0.8 472 18.2 1 075 49.0 1 038 66.6 3 583 80.5

Morelos 21 035 2 540 98.9 3 496 80.5 1 690 46.9 684 24.5 727 9.4 27 1.1 797 18.4 1 788 49.6 1 934 69.3 6 272 81.1Con presencia indígena 13 518 1 581 99.1 2 229 80.4 1 150 48.6 472 26.3 511 10.2 14 0.9 511 18.4 1 128 47.7 1 204 67.0 3 980 79.8Población indígena dispersa 7 517 959 98.6 1 267 80.8 540 43.7 212 21.3 216 7.9 13 1.3 286 18.2 660 53.4 730 73.5 2 292 83.5

Nayarit 14 455 2 142 97.9 1 956 63.9 574 25.0 194 10.1 220 4.4 40 1.8 1 020 33.3 1 566 68.2 1 590 82.9 4 270 85.5Indígena 6 035 842 96.7 712 55.8 172 18.2 58 7.4 83 3.9 25 2.9 515 40.3 689 73.0 658 83.4 1 841 85.5Con presencia indígena 2 687 392 99.5 434 72.2 159 36.1 66 18.0 44 5.0 1 0.3 156 26.0 253 57.5 285 77.9 761 85.9Población indígena dispersa 5 733 908 98.5 810 68.5 243 26.6 70 9.2 93 4.8 14 1.5 349 29.5 624 68.3 647 84.8 1 668 85.5

Nuevo León 11 085 754 98.7 2 712 85.4 1 422 54.0 494 29.3 391 13.8 10 1.3 447 14.1 1 165 44.2 1 115 66.2 2 213 78.3Con presencia indígena 4 308 295 98.3 1 178 85.0 567 55.0 205 34.1 156 15.8 5 1.7 202 14.6 446 43.3 371 61.6 744 75.2Población indígena dispersa 6 777 459 98.9 1 534 85.7 855 53.3 289 26.7 235 12.8 5 1.1 245 13.7 719 44.9 744 68.7 1 469 80.0

Oaxaca 453 909 65 665 99.0 71 100 79.6 29 964 42.7 12 179 21.8 15 660 9.1 612 0.9 17 309 19.4 37 728 53.7 40 835 73.0 139 024 80.7Indígena 349 709 52 271 99.0 53 176 78.2 20 974 39.7 8 573 20.0 11 654 8.7 513 1.0 14 107 20.8 29 989 56.7 32 055 74.8 108 270 81.3Con presencia indígena 71 067 8 712 99.2 12 491 85.0 6 576 53.9 2 642 28.8 2 699 10.3 65 0.7 2 085 14.2 5 214 42.8 6 018 65.7 20 565 78.4Población indígena dispersa 33 133 4 682 99.2 5 433 82.2 2 414 47.1 964 24.5 1 307 10.3 34 0.7 1 117 16.9 2 525 49.3 2 762 70.2 10 189 79.9

Puebla 264 395 38 279 99.1 42 279 78.5 17 245 40.7 6 814 20.8 8 713 9.0 309 0.8 10 915 20.3 23 478 55.4 24 088 73.4 77 198 79.9Indígena 160 329 23 879 99.0 24 306 76.0 9 095 36.2 3 637 18.4 5 095 8.6 214 0.9 7 249 22.7 15 016 59.7 14 941 75.7 47 562 80.1Con presencia indígena 77 904 10 466 99.2 13 409 81.9 6 348 47.6 2 468 24.7 2 678 9.7 74 0.7 2 788 17.0 6 503 48.7 6 983 69.8 21 823 79.0Población indígena dispersa 26 162 3 934 99.4 4 564 82.8 1 802 46.0 709 23.1 940 9.7 21 0.5 878 15.9 1 959 50.0 2 164 70.4 7 813 80.6

Mujeres casadas o en unión libre en hogares indígenas Entidad federativa y tipo de municipio 12-14 % 15-19 % 20-24 % 25-29 % 30-49 %

414 1.9 7 980 27.4 14 376 63.8 13 882 78.6 40 812 83.0 Guerrero 312 2.1 5 813 29.6 10 144 67.1 9 697 79.9 27 827 82.9 Indígena 68 1.5 1 568 22.9 3 110 56.8 3 043 75.3 9 421 82.9 Con presencia indígena 34 1.8 599 23.0 1 122 58.3 1 142 76.4 3 564 83.8 Población indígena dispersa

164 0.7 5 889 19.8 13 208 58.8 14 802 78.3 48 961 83.8 Hidalgo 145 0.8 4 905 20.6 10 703 60.8 12 028 80.1 39 816 84.3 Indígena 12 0.5 591 15.7 1 577 50.3 1 721 69.5 5 659 81.1 Con presencia indígena 7 0.5 393 18.3 928 53.8 1 053 74.7 3 486 82.8 Población indígena dispersa

34 1.3 920 18.9 2 170 51.0 2 357 70.3 5 819 80.2 Jalisco 15 2.8 286 42.9 422 79.8 377 85.7 866 86.9 Indígena 9 0.8 381 14.5 1 042 44.4 1 183 65.9 2 795 76.8 Con presencia indígena

10 1.0 253 16.1 706 51.4 797 71.3 2 158 82.4 Población indígena dispersa 177 0.5 8 033 14.5 23 123 48.4 26 558 70.4 82 919 81.2 Estado de México

32 0.4 1 577 14.2 4 397 50.9 4 491 72.9 15 244 81.8 Indígena 138 0.5 5 867 14.5 17 195 47.9 20 271 70.1 61 850 81.1 Con presencia indígena

7 0.3 589 16.1 1 531 47.5 1 796 68.3 5 825 80.1 Población indígena dispersa 86 1.0 2 791 22.3 5 377 54.8 5 185 72.3 16 478 82.6 Michoacán 44 1.3 1 343 24.8 2 340 58.4 2 148 75.4 6 639 83.8 Indígena 28 0.9 976 21.7 1 962 54.3 1 999 72.2 6 256 82.5 Con presencia indígena 14 0.8 472 18.2 1 075 49.0 1 038 66.6 3 583 80.5 Población indígena dispersa 27 1.1 797 18.4 1 788 49.6 1 934 69.3 6 272 81.1 Morelos 14 0.9 511 18.4 1 128 47.7 1 204 67.0 3 980 79.8 Con presencia indígena 13 1.3 286 18.2 660 53.4 730 73.5 2 292 83.5 Población indígena dispersa 40 1.8 1 020 33.3 1 566 68.2 1 590 82.9 4 270 85.5 Nayarit 25 2.9 515 40.3 689 73.0 658 83.4 1 841 85.5 Indígena 1 0.3 156 26.0 253 57.5 285 77.9 761 85.9 Con presencia indígena

14 1.5 349 29.5 624 68.3 647 84.8 1 668 85.5 Población indígena dispersa 10 1.3 447 14.1 1 165 44.2 1 115 66.2 2 213 78.3 Nuevo León

5 1.7 202 14.6 446 43.3 371 61.6 744 75.2 Con presencia indígena 5 1.1 245 13.7 719 44.9 744 68.7 1 469 80.0 Población indígena dispersa

612 0.9 17 309 19.4 37 728 53.7 40 835 73.0 139 024 80.7 Oaxaca 513 1.0 14 107 20.8 29 989 56.7 32 055 74.8 108 270 81.3 Indígena 65 0.7 2 085 14.2 5 214 42.8 6 018 65.7 20 565 78.4 Con presencia indígena 34 0.7 1 117 16.9 2 525 49.3 2 762 70.2 10 189 79.9 Población indígena dispersa

309 0.8 10 915 20.3 23 478 55.4 24 088 73.4 77 198 79.9 Puebla 214 0.9 7 249 22.7 15 016 59.7 14 941 75.7 47 562 80.1 Indígena 74 0.7 2 788 17.0 6 503 48.7 6 983 69.8 21 823 79.0 Con presencia indígena 21 0.5 878 15.9 1 959 50.0 2 164 70.4 7 813 80.6 Población indígena dispersa

66

Entidad federativa y tipo de municipio Total*

Mujeres solteras en hogares indígenas Mujeres casadas o en unión libre en hogares indígenas

12-14 % 15-19 % 20-24 % 25-29 % 30-49 % 12-14 % 15-19 % 20-24 % 25-29 % 30-49 %Querétaro 13 171 1 808 99.0 2 290 79.7 1 096 47.7 420 24.7 522 11.7 16 0.9 566 19.7 1 151 50.1 1 219 71.8 3 569 79.7

Indígena 2 485 346 98.9 452 81.4 225 52.4 87 31.0 142 16.3 3 0.9 101 18.2 199 46.4 183 65.1 670 77.0Con presencia indígena 7 888 1 128 99.0 1 315 76.5 632 44.7 238 23.0 244 9.4 10 0.9 393 22.8 746 52.8 758 73.4 2 069 80.1Población indígena dispersa 2 798 334 99.1 523 87.6 239 52.5 95 24.7 136 13.3 3 0.9 72 12.1 206 45.3 278 72.4 830 81.0

Quintana Roo 99 102 11 663 98.9 14 751 78.6 6 381 36.9 2 142 14.7 1 825 5.0 126 1.1 3 874 20.7 10 451 60.5 11 899 81.4 32 014 87.4Indígena 41 991 5 392 98.6 6 443 76.3 2 397 32.6 739 12.6 664 4.5 72 1.3 1 950 23.1 4 787 65.0 4 940 84.2 13 261 89.3Con presencia indígena 55 996 6 160 99.1 8 148 80.5 3 928 40.3 1 384 16.1 1 143 5.4 51 0.8 1 888 18.7 5 551 57.0 6 833 79.5 18 326 85.9Población indígena dispersa 1 115 111 97.4 160 80.8 56 31.8 19 12.5 18 3.8 3 2.6 36 18.2 113 64.2 126 82.9 427 89.9

San Luis Potosí 90 395 14 459 98.7 13 882 77.1 4 690 35.2 1 682 15.7 2 120 6.3 171 1.2 3 932 21.8 8 120 61.0 8 635 80.3 29 538 87.7Indígena 71 827 11 825 98.7 10 812 75.9 3 439 33.0 1 235 14.6 1 562 5.9 141 1.2 3 272 23.0 6 571 63.0 6 895 81.4 23 527 88.1Con presencia indígena 12 630 1 700 98.8 2 086 82.4 908 45.8 323 20.0 398 8.3 19 1.1 432 17.1 1 024 51.7 1 223 75.8 4 093 85.6Población indígena dispersa 5 938 934 98.7 984 80.5 343 38.4 124 18.7 160 7.2 11 1.2 228 18.6 525 58.7 517 77.9 1 918 86.7

Sinaloa 23 564 3 440 96.7 3 246 62.1 1 182 30.7 457 15.2 522 6.6 109 3.1 1 895 36.2 2 447 63.5 2 366 78.8 6 598 83.3Con presencia indígena 20 533 3 019 96.6 2 807 60.6 984 29.2 381 14.7 453 6.6 102 3.3 1 747 37.7 2 180 64.8 2 053 79.0 5 645 82.8Población indígena dispersa 3 031 421 97.9 439 73.3 198 40.6 76 18.7 69 6.2 7 1.6 148 24.7 267 54.7 313 77.1 953 86.0

Sonora 33 663 4 108 99.0 5 082 77.6 2 282 42.3 935 22.3 1 124 8.4 36 0.9 1 330 20.3 2 785 51.6 2 962 70.6 11 008 82.4Indígena 6 253 813 99.6 992 78.4 368 40.7 142 20.2 167 6.5 3 0.4 249 19.7 462 51.1 504 71.7 2 154 84.0Con presencia indígena 22 037 2 659 99.1 3 346 78.1 1 600 45.0 689 25.0 839 9.6 19 0.7 847 19.8 1 749 49.2 1 872 68.0 7 087 80.9Población indígena dispersa 5 373 636 97.8 744 74.3 314 33.3 104 14.1 118 5.8 14 2.2 234 23.4 574 60.9 586 79.2 1 767 86.7

Tabasco 38 467 5 493 99.0 6 943 83.3 3 245 50.5 1 268 25.4 984 7.5 48 0.9 1 311 15.7 2 951 45.9 3 461 69.2 11 066 84.1Con presencia indígena 33 008 4 696 99.1 6 067 83.7 2 836 51.2 1 115 25.9 858 7.7 39 0.8 1 112 15.3 2 516 45.4 2 950 68.6 9 362 83.8Población indígena dispersa 5 459 797 98.5 876 80.5 409 46.4 153 21.9 126 6.4 9 1.1 199 18.3 435 49.3 511 73.0 1 704 86.1

Tamaulipas 13 284 1 317 99.0 2 163 81.0 1 168 45.2 481 24.3 474 10.0 13 1.0 480 18.0 1 361 52.6 1 434 72.5 3 817 80.9Con presencia indígena 8 509 815 99.1 1 398 82.6 776 45.8 319 25.0 311 10.3 7 0.9 277 16.4 880 52.0 919 72.0 2 422 80.1Población indígena dispersa 4 775 502 98.8 765 78.1 392 43.9 162 23.1 163 9.6 6 1.2 203 20.7 481 53.9 515 73.5 1 395 82.3

Tlaxcala 20 915 2 433 99.1 3 597 84.0 1 964 52.2 893 31.2 1 042 13.8 18 0.7 646 15.1 1 684 44.7 1 808 63.2 5 859 77.5Indígena 4 558 505 99.6 860 89.0 463 59.4 259 40.2 255 15.4 1 0.2 99 10.2 284 36.5 353 54.7 1 272 76.6Con presencia indígena 7 588 896 98.8 1 262 80.8 710 50.6 302 29.3 363 13.5 10 1.1 287 18.4 666 47.5 677 65.7 2 099 78.1Población indígena dispersa 8 769 1 032 99.2 1 475 84.1 791 49.9 332 28.1 424 13.2 7 0.7 260 14.8 734 46.3 778 65.8 2 488 77.5

Veracruz 291 443 42 619 98.7 45 014 77.7 16 437 38.6 6 879 19.6 8 443 7.5 550 1.3 12 292 21.2 24 489 57.5 26 553 75.5 93 672 83.2Indígena 186 806 28 613 98.7 28 322 76.0 9 080 34.0 3 481 15.7 4 670 6.5 377 1.3 8 619 23.1 16 654 62.4 17 713 79.7 60 564 84.6Con presencia indígena 72 183 9 579 98.6 11 339 80.5 5 037 46.3 2 360 26.1 2 566 9.0 127 1.3 2 572 18.3 5 377 49.4 6 152 68.1 22 915 80.5Población indígena dispersa 32 454 4 427 98.9 5 353 82.0 2 320 46.5 1 038 26.4 1 207 9.6 46 1.0 1 101 16.9 2 458 49.3 2 688 68.5 10 193 81.3

Yucatán 280 866 34 734 99.4 47 684 85.3 23 892 50.4 9 484 26.4 10 492 9.8 198 0.6 8 056 14.4 22 680 47.8 25 203 70.2 88 878 83.3Indígena 206 073 27 236 99.4 35 154 83.9 15 996 46.4 5 960 23.1 6 316 8.3 166 0.6 6 592 15.7 17 879 51.9 19 126 74.0 65 735 85.9Con presencia indígena 73 049 7 268 99.5 12 269 89.4 7 779 61.2 3 469 35.2 4 117 14.0 30 0.4 1 404 10.2 4 653 36.6 5 929 60.2 22 535 76.5Población indígena dispersa 1 744 230 99.1 261 80.3 117 43.5 55 26.2 59 8.3 2 0.9 60 18.5 148 55.0 148 70.5 608 85.9

Zacatecas 1 186 159 99.4 160 70.2 80 37.6 35 22.2 31 7.3 1 0.6 67 29.4 121 56.8 119 75.3 369 86.4Población indígena dispersa 1 186 159 99.4 160 70.2 80 37.6 35 22.2 31 7.3 1 0.6 67 29.4 121 56.8 119 75.3 369 86.4

* Excluye a la población femenina que no especificó su estado conyugal.

Cuadro 4.1. (Continuación)

67

Entidad federativa y tipo de municipio Total*

Mujeres solteras en hogares indígenas Mujeres casadas o en unión libre en hogares indígenas

12-14 % 15-19 % 20-24 % 25-29 % 30-49 % 12-14 % 15-19 % 20-24 % 25-29 % 30-49 %Querétaro 13 171 1 808 99.0 2 290 79.7 1 096 47.7 420 24.7 522 11.7 16 0.9 566 19.7 1 151 50.1 1 219 71.8 3 569 79.7

Indígena 2 485 346 98.9 452 81.4 225 52.4 87 31.0 142 16.3 3 0.9 101 18.2 199 46.4 183 65.1 670 77.0Con presencia indígena 7 888 1 128 99.0 1 315 76.5 632 44.7 238 23.0 244 9.4 10 0.9 393 22.8 746 52.8 758 73.4 2 069 80.1Población indígena dispersa 2 798 334 99.1 523 87.6 239 52.5 95 24.7 136 13.3 3 0.9 72 12.1 206 45.3 278 72.4 830 81.0

Quintana Roo 99 102 11 663 98.9 14 751 78.6 6 381 36.9 2 142 14.7 1 825 5.0 126 1.1 3 874 20.7 10 451 60.5 11 899 81.4 32 014 87.4Indígena 41 991 5 392 98.6 6 443 76.3 2 397 32.6 739 12.6 664 4.5 72 1.3 1 950 23.1 4 787 65.0 4 940 84.2 13 261 89.3Con presencia indígena 55 996 6 160 99.1 8 148 80.5 3 928 40.3 1 384 16.1 1 143 5.4 51 0.8 1 888 18.7 5 551 57.0 6 833 79.5 18 326 85.9Población indígena dispersa 1 115 111 97.4 160 80.8 56 31.8 19 12.5 18 3.8 3 2.6 36 18.2 113 64.2 126 82.9 427 89.9

San Luis Potosí 90 395 14 459 98.7 13 882 77.1 4 690 35.2 1 682 15.7 2 120 6.3 171 1.2 3 932 21.8 8 120 61.0 8 635 80.3 29 538 87.7Indígena 71 827 11 825 98.7 10 812 75.9 3 439 33.0 1 235 14.6 1 562 5.9 141 1.2 3 272 23.0 6 571 63.0 6 895 81.4 23 527 88.1Con presencia indígena 12 630 1 700 98.8 2 086 82.4 908 45.8 323 20.0 398 8.3 19 1.1 432 17.1 1 024 51.7 1 223 75.8 4 093 85.6Población indígena dispersa 5 938 934 98.7 984 80.5 343 38.4 124 18.7 160 7.2 11 1.2 228 18.6 525 58.7 517 77.9 1 918 86.7

Sinaloa 23 564 3 440 96.7 3 246 62.1 1 182 30.7 457 15.2 522 6.6 109 3.1 1 895 36.2 2 447 63.5 2 366 78.8 6 598 83.3Con presencia indígena 20 533 3 019 96.6 2 807 60.6 984 29.2 381 14.7 453 6.6 102 3.3 1 747 37.7 2 180 64.8 2 053 79.0 5 645 82.8Población indígena dispersa 3 031 421 97.9 439 73.3 198 40.6 76 18.7 69 6.2 7 1.6 148 24.7 267 54.7 313 77.1 953 86.0

Sonora 33 663 4 108 99.0 5 082 77.6 2 282 42.3 935 22.3 1 124 8.4 36 0.9 1 330 20.3 2 785 51.6 2 962 70.6 11 008 82.4Indígena 6 253 813 99.6 992 78.4 368 40.7 142 20.2 167 6.5 3 0.4 249 19.7 462 51.1 504 71.7 2 154 84.0Con presencia indígena 22 037 2 659 99.1 3 346 78.1 1 600 45.0 689 25.0 839 9.6 19 0.7 847 19.8 1 749 49.2 1 872 68.0 7 087 80.9Población indígena dispersa 5 373 636 97.8 744 74.3 314 33.3 104 14.1 118 5.8 14 2.2 234 23.4 574 60.9 586 79.2 1 767 86.7

Tabasco 38 467 5 493 99.0 6 943 83.3 3 245 50.5 1 268 25.4 984 7.5 48 0.9 1 311 15.7 2 951 45.9 3 461 69.2 11 066 84.1Con presencia indígena 33 008 4 696 99.1 6 067 83.7 2 836 51.2 1 115 25.9 858 7.7 39 0.8 1 112 15.3 2 516 45.4 2 950 68.6 9 362 83.8Población indígena dispersa 5 459 797 98.5 876 80.5 409 46.4 153 21.9 126 6.4 9 1.1 199 18.3 435 49.3 511 73.0 1 704 86.1

Tamaulipas 13 284 1 317 99.0 2 163 81.0 1 168 45.2 481 24.3 474 10.0 13 1.0 480 18.0 1 361 52.6 1 434 72.5 3 817 80.9Con presencia indígena 8 509 815 99.1 1 398 82.6 776 45.8 319 25.0 311 10.3 7 0.9 277 16.4 880 52.0 919 72.0 2 422 80.1Población indígena dispersa 4 775 502 98.8 765 78.1 392 43.9 162 23.1 163 9.6 6 1.2 203 20.7 481 53.9 515 73.5 1 395 82.3

Tlaxcala 20 915 2 433 99.1 3 597 84.0 1 964 52.2 893 31.2 1 042 13.8 18 0.7 646 15.1 1 684 44.7 1 808 63.2 5 859 77.5Indígena 4 558 505 99.6 860 89.0 463 59.4 259 40.2 255 15.4 1 0.2 99 10.2 284 36.5 353 54.7 1 272 76.6Con presencia indígena 7 588 896 98.8 1 262 80.8 710 50.6 302 29.3 363 13.5 10 1.1 287 18.4 666 47.5 677 65.7 2 099 78.1Población indígena dispersa 8 769 1 032 99.2 1 475 84.1 791 49.9 332 28.1 424 13.2 7 0.7 260 14.8 734 46.3 778 65.8 2 488 77.5

Veracruz 291 443 42 619 98.7 45 014 77.7 16 437 38.6 6 879 19.6 8 443 7.5 550 1.3 12 292 21.2 24 489 57.5 26 553 75.5 93 672 83.2Indígena 186 806 28 613 98.7 28 322 76.0 9 080 34.0 3 481 15.7 4 670 6.5 377 1.3 8 619 23.1 16 654 62.4 17 713 79.7 60 564 84.6Con presencia indígena 72 183 9 579 98.6 11 339 80.5 5 037 46.3 2 360 26.1 2 566 9.0 127 1.3 2 572 18.3 5 377 49.4 6 152 68.1 22 915 80.5Población indígena dispersa 32 454 4 427 98.9 5 353 82.0 2 320 46.5 1 038 26.4 1 207 9.6 46 1.0 1 101 16.9 2 458 49.3 2 688 68.5 10 193 81.3

Yucatán 280 866 34 734 99.4 47 684 85.3 23 892 50.4 9 484 26.4 10 492 9.8 198 0.6 8 056 14.4 22 680 47.8 25 203 70.2 88 878 83.3Indígena 206 073 27 236 99.4 35 154 83.9 15 996 46.4 5 960 23.1 6 316 8.3 166 0.6 6 592 15.7 17 879 51.9 19 126 74.0 65 735 85.9Con presencia indígena 73 049 7 268 99.5 12 269 89.4 7 779 61.2 3 469 35.2 4 117 14.0 30 0.4 1 404 10.2 4 653 36.6 5 929 60.2 22 535 76.5Población indígena dispersa 1 744 230 99.1 261 80.3 117 43.5 55 26.2 59 8.3 2 0.9 60 18.5 148 55.0 148 70.5 608 85.9

Zacatecas 1 186 159 99.4 160 70.2 80 37.6 35 22.2 31 7.3 1 0.6 67 29.4 121 56.8 119 75.3 369 86.4Población indígena dispersa 1 186 159 99.4 160 70.2 80 37.6 35 22.2 31 7.3 1 0.6 67 29.4 121 56.8 119 75.3 369 86.4

Mujeres casadas o en unión libre en hogares indígenas Entidad federativa y tipo de municipio 12-14 % 15-19 % 20-24 % 25-29 % 30-49 %

16 0.9 566 19.7 1 151 50.1 1 219 71.8 3 569 79.7 Querétaro 3 0.9 101 18.2 199 46.4 183 65.1 670 77.0 Indígena

10 0.9 393 22.8 746 52.8 758 73.4 2 069 80.1 Con presencia indígena 3 0.9 72 12.1 206 45.3 278 72.4 830 81.0 Población indígena dispersa

126 1.1 3 874 20.7 10 451 60.5 11 899 81.4 32 014 87.4 Quintana Roo 72 1.3 1 950 23.1 4 787 65.0 4 940 84.2 13 261 89.3 Indígena 51 0.8 1 888 18.7 5 551 57.0 6 833 79.5 18 326 85.9 Con presencia indígena 3 2.6 36 18.2 113 64.2 126 82.9 427 89.9 Población indígena dispersa

171 1.2 3 932 21.8 8 120 61.0 8 635 80.3 29 538 87.7 San Luis Potosí 141 1.2 3 272 23.0 6 571 63.0 6 895 81.4 23 527 88.1 Indígena 19 1.1 432 17.1 1 024 51.7 1 223 75.8 4 093 85.6 Con presencia indígena 11 1.2 228 18.6 525 58.7 517 77.9 1 918 86.7 Población indígena dispersa

109 3.1 1 895 36.2 2 447 63.5 2 366 78.8 6 598 83.3 Sinaloa 102 3.3 1 747 37.7 2 180 64.8 2 053 79.0 5 645 82.8 Con presencia indígena

7 1.6 148 24.7 267 54.7 313 77.1 953 86.0 Población indígena dispersa 36 0.9 1 330 20.3 2 785 51.6 2 962 70.6 11 008 82.4 Sonora

3 0.4 249 19.7 462 51.1 504 71.7 2 154 84.0 Indígena 19 0.7 847 19.8 1 749 49.2 1 872 68.0 7 087 80.9 Con presencia indígena 14 2.2 234 23.4 574 60.9 586 79.2 1 767 86.7 Población indígena dispersa 48 0.9 1 311 15.7 2 951 45.9 3 461 69.2 11 066 84.1 Tabasco 39 0.8 1 112 15.3 2 516 45.4 2 950 68.6 9 362 83.8 Con presencia indígena 9 1.1 199 18.3 435 49.3 511 73.0 1 704 86.1 Población indígena dispersa

13 1.0 480 18.0 1 361 52.6 1 434 72.5 3 817 80.9 Tamaulipas 7 0.9 277 16.4 880 52.0 919 72.0 2 422 80.1 Con presencia indígena 6 1.2 203 20.7 481 53.9 515 73.5 1 395 82.3 Población indígena dispersa

18 0.7 646 15.1 1 684 44.7 1 808 63.2 5 859 77.5 Tlaxcala 1 0.2 99 10.2 284 36.5 353 54.7 1 272 76.6 Indígena

10 1.1 287 18.4 666 47.5 677 65.7 2 099 78.1 Con presencia indígena 7 0.7 260 14.8 734 46.3 778 65.8 2 488 77.5 Población indígena dispersa

550 1.3 12 292 21.2 24 489 57.5 26 553 75.5 93 672 83.2 Veracruz 377 1.3 8 619 23.1 16 654 62.4 17 713 79.7 60 564 84.6 Indígena 127 1.3 2 572 18.3 5 377 49.4 6 152 68.1 22 915 80.5 Con presencia indígena 46 1.0 1 101 16.9 2 458 49.3 2 688 68.5 10 193 81.3 Población indígena dispersa

198 0.6 8 056 14.4 22 680 47.8 25 203 70.2 88 878 83.3 Yucatán 166 0.6 6 592 15.7 17 879 51.9 19 126 74.0 65 735 85.9 Indígena 30 0.4 1 404 10.2 4 653 36.6 5 929 60.2 22 535 76.5 Con presencia indígena 2 0.9 60 18.5 148 55.0 148 70.5 608 85.9 Población indígena dispersa 1 0.6 67 29.4 121 56.8 119 75.3 369 86.4 Zacatecas 1 0.6 67 29.4 121 56.8 119 75.3 369 86.4 Población indígena dispersa

68

Entidad federativa y tipo de municipio Total*

Hombres solteros en hogares indígenas Hombres casados o unión libre en hogares indígenas

12-14 % 15-19 % 20-24 % 25-29 % 30-49 % 12-14 % 15-19 % 20-24 % 25-29 % 30-49 %Nacional 2 884 878 394 644 98.9 458 517 78.5 198 410 42.0 80 247 21.5 90 833 8.6 4 286 1.1 119 175 20.4 257 757 54.5 274 845 73.5 865 699 82.0

Indígena 1 636 798 241 560 98.8 252 977 76.2 95 405 36.9 36 701 17.9 44 764 7.5 2 860 1.2 75 518 22.7 153 777 59.5 158 451 77.3 497 797 83.4Con presencia indígena 989 338 118 177 99.0 163 246 82.1 84 174 49.0 35 925 26.5 37 240 10.2 1 070 0.9 33 668 16.9 81 847 47.6 92 548 68.3 289 976 79.7Población indígena dispersa 258 742 34 907 98.9 42 294 80.0 18 831 44.3 7 621 23.0 8 829 9.3 356 1.0 9 989 18.9 22 133 52.0 23 846 71.9 77 926 82.2

Aguascalientes 1 044 101 98.1 147 81.2 100 54.9 52 30.1 39 9.6 2 1.9 31 17.1 80 44.0 115 66.5 335 82.7Población indígena dispersa 1 044 101 98.1 147 81.2 100 54.9 52 30.1 39 9.6 2 1.9 31 17.1 80 44.0 115 66.5 335 82.7

Baja California 23 519 2 876 98.4 3 313 72.3 1 546 37.1 608 17.5 564 6.7 43 1.5 1 211 26.4 2 474 59.4 2 699 77.6 6 968 83.2Con presencia indígena 23 519 2 876 98.4 3 313 72.3 1 546 37.1 608 17.5 564 6.7 43 1.5 1 211 26.4 2 474 59.4 2 699 77.6 6 968 83.2

Baja California Sur 3 335 358 97.5 443 66.6 237 34.5 62 12.7 49 4.3 9 2.5 216 32.5 425 62.0 398 81.6 1 005 89.0Población indígena dispersa 3 335 358 97.5 443 66.6 237 34.5 62 12.7 49 4.3 9 2.5 216 32.5 425 62.0 398 81.6 1 005 89.0

Campeche 52 789 7 008 98.9 8 976 82.3 4 255 47.5 1 403 21.7 1 396 7.2 74 1.0 1 843 16.9 4 494 50.1 4 826 74.6 16 616 85.8Indígena 29 175 3 936 99.1 5 236 84.3 2 448 48.2 697 20.2 709 6.8 35 0.9 951 15.3 2 550 50.2 2 649 76.8 9 119 87.2Con presencia indígena 23 565 3 068 98.7 3 733 79.8 1 802 46.6 706 23.4 686 7.7 39 1.3 891 19.0 1 940 50.1 2 174 72.2 7 475 84.0Población indígena dispersa 49 4 100.0 7 87.5 5 55.6 1 4.2 1 12.5 4 44.4 3 75.0 22 91.7

Coahuila 2 154 207 99.5 310 81.6 180 43.4 74 22.4 59 7.2 1 0.5 66 17.4 227 54.7 247 74.6 712 86.8Con presencia indígena 92 13 100.0 15 75.0 12 75.0 1 8.3 4 12.9 5 25.0 4 25.0 11 91.7 26 83.9Población indígena dispersa 2 062 194 99.5 295 81.9 168 42.1 73 22.9 55 7.0 1 0.5 61 16.9 223 55.9 236 74.0 686 86.9

Colima 1 745 195 99.5 275 77.9 107 37.7 54 22.5 44 6.5 1 0.5 77 21.8 164 57.7 176 73.3 589 87.6Población indígena dispersa 1 745 195 99.5 275 77.9 107 37.7 54 22.5 44 6.5 1 0.5 77 21.8 164 57.7 176 73.3 589 87.6

Chiapas 305 785 45 410 98.0 46 085 69.1 17 133 32.4 6 964 16.8 7 337 7.5 857 1.9 19 664 29.5 33 728 63.8 32 311 78.0 81 806 83.1Indígena 254 021 37 846 98.1 37 962 68.5 14 024 31.8 5 793 16.6 6 179 7.6 706 1.8 16 655 30.1 28 473 64.5 27 315 78.4 67 075 82.8Con presencia indígena 32 197 4 606 98.0 5 135 72.2 2 037 36.6 777 18.8 725 6.8 91 1.9 1 864 26.2 3 284 59.0 3 106 75.1 8 959 83.8Población indígena dispersa 19 567 2 958 97.9 2 988 71.1 1 072 33.6 394 16.2 433 6.4 60 2.0 1 145 27.3 1 971 61.8 1 890 77.9 5 772 85.7

Chihuahua 36 104 4 488 98.3 4 887 68.8 1 855 31.1 736 14.3 712 5.3 73 1.6 2 051 28.9 3 789 63.5 4 051 78.9 11 380 85.4Indígena 14 561 1 847 97.8 1 798 63.7 558 24.5 167 8.1 177 3.2 39 2.1 955 33.9 1 590 69.8 1 766 85.6 4 908 89.1Con presencia indígena 15 636 1 839 98.6 2 271 73.2 1 009 36.5 442 19.2 405 7.2 23 1.2 765 24.6 1 626 58.7 1 702 74.0 4 566 81.5Población indígena dispersa 5 907 802 98.6 818 69.3 288 31.2 127 16.4 130 5.9 11 1.4 331 28.0 573 62.0 583 75.2 1 906 86.1

Distrito Federal 118 018 9 818 99.4 20 377 87.8 13 797 60.2 7 117 39.2 7 794 17.8 46 0.5 2 685 11.6 8 465 36.9 10 121 55.7 30 821 70.3Con presencia indígena 116 157 9 701 99.4 19 987 87.7 13 505 60.0 6 974 39.0 7 652 17.7 46 0.5 2 664 11.7 8 368 37.1 9 984 55.9 30 407 70.4Población indígena dispersa 1 861 117 100.0 390 94.2 292 73.0 143 48.5 142 22.4 21 5.1 97 24.3 137 46.4 414 65.2

Durango 10 729 1 517 98.8 1 723 76.2 681 37.2 259 18.1 311 8.5 17 1.1 501 22.2 1 057 57.8 1 078 75.2 2 940 80.1Indígena 5 489 797 97.9 824 73.6 267 28.1 109 14.1 140 7.6 17 2.1 280 25.0 628 66.0 612 79.2 1 447 79.0Con presencia indígena 1 921 223 100.0 349 82.5 164 48.7 64 26.6 77 11.0 69 16.3 159 47.2 159 66.0 551 79.1Población indígena dispersa 3 319 497 99.8 550 76.5 250 46.2 86 20.5 94 8.2 152 21.1 270 49.9 307 73.3 942 82.5

Guanajuato 7 707 1 017 99.6 1 246 81.3 659 50.2 271 24.1 361 13.3 4 0.4 280 18.3 635 48.3 818 72.8 2 173 80.0Con presencia indígena 2 375 304 100.0 372 75.9 190 45.5 81 22.1 117 14.7 115 23.5 220 52.6 269 73.5 617 77.4Población indígena dispersa 5 332 713 99.4 874 83.8 469 52.3 190 25.1 244 12.7 4 0.6 165 15.8 415 46.3 549 72.4 1 556 81.1

Cuadro 4.2.

69

Entidad federativa y tipo de municipio Total*

Hombres solteros en hogares indígenas Hombres casados o unión libre en hogares indígenas

12-14 % 15-19 % 20-24 % 25-29 % 30-49 % 12-14 % 15-19 % 20-24 % 25-29 % 30-49 %Nacional 2 884 878 394 644 98.9 458 517 78.5 198 410 42.0 80 247 21.5 90 833 8.6 4 286 1.1 119 175 20.4 257 757 54.5 274 845 73.5 865 699 82.0

Indígena 1 636 798 241 560 98.8 252 977 76.2 95 405 36.9 36 701 17.9 44 764 7.5 2 860 1.2 75 518 22.7 153 777 59.5 158 451 77.3 497 797 83.4Con presencia indígena 989 338 118 177 99.0 163 246 82.1 84 174 49.0 35 925 26.5 37 240 10.2 1 070 0.9 33 668 16.9 81 847 47.6 92 548 68.3 289 976 79.7Población indígena dispersa 258 742 34 907 98.9 42 294 80.0 18 831 44.3 7 621 23.0 8 829 9.3 356 1.0 9 989 18.9 22 133 52.0 23 846 71.9 77 926 82.2

Aguascalientes 1 044 101 98.1 147 81.2 100 54.9 52 30.1 39 9.6 2 1.9 31 17.1 80 44.0 115 66.5 335 82.7Población indígena dispersa 1 044 101 98.1 147 81.2 100 54.9 52 30.1 39 9.6 2 1.9 31 17.1 80 44.0 115 66.5 335 82.7

Baja California 23 519 2 876 98.4 3 313 72.3 1 546 37.1 608 17.5 564 6.7 43 1.5 1 211 26.4 2 474 59.4 2 699 77.6 6 968 83.2Con presencia indígena 23 519 2 876 98.4 3 313 72.3 1 546 37.1 608 17.5 564 6.7 43 1.5 1 211 26.4 2 474 59.4 2 699 77.6 6 968 83.2

Baja California Sur 3 335 358 97.5 443 66.6 237 34.5 62 12.7 49 4.3 9 2.5 216 32.5 425 62.0 398 81.6 1 005 89.0Población indígena dispersa 3 335 358 97.5 443 66.6 237 34.5 62 12.7 49 4.3 9 2.5 216 32.5 425 62.0 398 81.6 1 005 89.0

Campeche 52 789 7 008 98.9 8 976 82.3 4 255 47.5 1 403 21.7 1 396 7.2 74 1.0 1 843 16.9 4 494 50.1 4 826 74.6 16 616 85.8Indígena 29 175 3 936 99.1 5 236 84.3 2 448 48.2 697 20.2 709 6.8 35 0.9 951 15.3 2 550 50.2 2 649 76.8 9 119 87.2Con presencia indígena 23 565 3 068 98.7 3 733 79.8 1 802 46.6 706 23.4 686 7.7 39 1.3 891 19.0 1 940 50.1 2 174 72.2 7 475 84.0Población indígena dispersa 49 4 100.0 7 87.5 5 55.6 1 4.2 1 12.5 4 44.4 3 75.0 22 91.7

Coahuila 2 154 207 99.5 310 81.6 180 43.4 74 22.4 59 7.2 1 0.5 66 17.4 227 54.7 247 74.6 712 86.8Con presencia indígena 92 13 100.0 15 75.0 12 75.0 1 8.3 4 12.9 5 25.0 4 25.0 11 91.7 26 83.9Población indígena dispersa 2 062 194 99.5 295 81.9 168 42.1 73 22.9 55 7.0 1 0.5 61 16.9 223 55.9 236 74.0 686 86.9

Colima 1 745 195 99.5 275 77.9 107 37.7 54 22.5 44 6.5 1 0.5 77 21.8 164 57.7 176 73.3 589 87.6Población indígena dispersa 1 745 195 99.5 275 77.9 107 37.7 54 22.5 44 6.5 1 0.5 77 21.8 164 57.7 176 73.3 589 87.6

Chiapas 305 785 45 410 98.0 46 085 69.1 17 133 32.4 6 964 16.8 7 337 7.5 857 1.9 19 664 29.5 33 728 63.8 32 311 78.0 81 806 83.1Indígena 254 021 37 846 98.1 37 962 68.5 14 024 31.8 5 793 16.6 6 179 7.6 706 1.8 16 655 30.1 28 473 64.5 27 315 78.4 67 075 82.8Con presencia indígena 32 197 4 606 98.0 5 135 72.2 2 037 36.6 777 18.8 725 6.8 91 1.9 1 864 26.2 3 284 59.0 3 106 75.1 8 959 83.8Población indígena dispersa 19 567 2 958 97.9 2 988 71.1 1 072 33.6 394 16.2 433 6.4 60 2.0 1 145 27.3 1 971 61.8 1 890 77.9 5 772 85.7

Chihuahua 36 104 4 488 98.3 4 887 68.8 1 855 31.1 736 14.3 712 5.3 73 1.6 2 051 28.9 3 789 63.5 4 051 78.9 11 380 85.4Indígena 14 561 1 847 97.8 1 798 63.7 558 24.5 167 8.1 177 3.2 39 2.1 955 33.9 1 590 69.8 1 766 85.6 4 908 89.1Con presencia indígena 15 636 1 839 98.6 2 271 73.2 1 009 36.5 442 19.2 405 7.2 23 1.2 765 24.6 1 626 58.7 1 702 74.0 4 566 81.5Población indígena dispersa 5 907 802 98.6 818 69.3 288 31.2 127 16.4 130 5.9 11 1.4 331 28.0 573 62.0 583 75.2 1 906 86.1

Distrito Federal 118 018 9 818 99.4 20 377 87.8 13 797 60.2 7 117 39.2 7 794 17.8 46 0.5 2 685 11.6 8 465 36.9 10 121 55.7 30 821 70.3Con presencia indígena 116 157 9 701 99.4 19 987 87.7 13 505 60.0 6 974 39.0 7 652 17.7 46 0.5 2 664 11.7 8 368 37.1 9 984 55.9 30 407 70.4Población indígena dispersa 1 861 117 100.0 390 94.2 292 73.0 143 48.5 142 22.4 21 5.1 97 24.3 137 46.4 414 65.2

Durango 10 729 1 517 98.8 1 723 76.2 681 37.2 259 18.1 311 8.5 17 1.1 501 22.2 1 057 57.8 1 078 75.2 2 940 80.1Indígena 5 489 797 97.9 824 73.6 267 28.1 109 14.1 140 7.6 17 2.1 280 25.0 628 66.0 612 79.2 1 447 79.0Con presencia indígena 1 921 223 100.0 349 82.5 164 48.7 64 26.6 77 11.0 69 16.3 159 47.2 159 66.0 551 79.1Población indígena dispersa 3 319 497 99.8 550 76.5 250 46.2 86 20.5 94 8.2 152 21.1 270 49.9 307 73.3 942 82.5

Guanajuato 7 707 1 017 99.6 1 246 81.3 659 50.2 271 24.1 361 13.3 4 0.4 280 18.3 635 48.3 818 72.8 2 173 80.0Con presencia indígena 2 375 304 100.0 372 75.9 190 45.5 81 22.1 117 14.7 115 23.5 220 52.6 269 73.5 617 77.4Población indígena dispersa 5 332 713 99.4 874 83.8 469 52.3 190 25.1 244 12.7 4 0.6 165 15.8 415 46.3 549 72.4 1 556 81.1

Hombres casados o en unión libre en hogares indígenas Entidad federativa y tipo de municipio 12-14 % 15-19 % 20-24 % 25-29 % 30-49 %

4 286 1.1 119 175 20.4 257 757 54.5 274 845 73.5 865 699 82.0 Nacional 2 860 1.2 75 518 22.7 153 777 59.5 158 451 77.3 497 797 83.4 Indígena 1 070 0.9 33 668 16.9 81 847 47.6 92 548 68.3 289 976 79.7 Con presencia indígena 356 1.0 9 989 18.9 22 133 52.0 23 846 71.9 77 926 82.2 Población indígena dispersa

2 1.9 31 17.1 80 44.0 115 66.5 335 82.7 Aguascalientes 2 1.9 31 17.1 80 44.0 115 66.5 335 82.7 Población indígena dispersa

43 1.5 1 211 26.4 2 474 59.4 2 699 77.6 6 968 83.2 Baja California 43 1.5 1 211 26.4 2 474 59.4 2 699 77.6 6 968 83.2 Con presencia indígena 9 2.5 216 32.5 425 62.0 398 81.6 1 005 89.0 Baja California Sur 9 2.5 216 32.5 425 62.0 398 81.6 1 005 89.0 Población indígena dispersa

74 1.0 1 843 16.9 4 494 50.1 4 826 74.6 16 616 85.8 Campeche 35 0.9 951 15.3 2 550 50.2 2 649 76.8 9 119 87.2 Indígena 39 1.3 891 19.0 1 940 50.1 2 174 72.2 7 475 84.0 Con presencia indígena

1 12.5 4 44.4 3 75.0 22 91.7 Población indígena dispersa 1 0.5 66 17.4 227 54.7 247 74.6 712 86.8 Coahuila 5 25.0 4 25.0 11 91.7 26 83.9 Con presencia indígena

1 0.5 61 16.9 223 55.9 236 74.0 686 86.9 Población indígena dispersa 1 0.5 77 21.8 164 57.7 176 73.3 589 87.6 Colima 1 0.5 77 21.8 164 57.7 176 73.3 589 87.6 Población indígena dispersa

857 1.9 19 664 29.5 33 728 63.8 32 311 78.0 81 806 83.1 Chiapas 706 1.8 16 655 30.1 28 473 64.5 27 315 78.4 67 075 82.8 Indígena 91 1.9 1 864 26.2 3 284 59.0 3 106 75.1 8 959 83.8 Con presencia indígena 60 2.0 1 145 27.3 1 971 61.8 1 890 77.9 5 772 85.7 Población indígena dispersa 73 1.6 2 051 28.9 3 789 63.5 4 051 78.9 11 380 85.4 Chihuahua 39 2.1 955 33.9 1 590 69.8 1 766 85.6 4 908 89.1 Indígena 23 1.2 765 24.6 1 626 58.7 1 702 74.0 4 566 81.5 Con presencia indígena 11 1.4 331 28.0 573 62.0 583 75.2 1 906 86.1 Población indígena dispersa 46 0.5 2 685 11.6 8 465 36.9 10 121 55.7 30 821 70.3 Distrito Federal 46 0.5 2 664 11.7 8 368 37.1 9 984 55.9 30 407 70.4 Con presencia indígena

21 5.1 97 24.3 137 46.4 414 65.2 Población indígena dispersa 17 1.1 501 22.2 1 057 57.8 1 078 75.2 2 940 80.1 Durango 17 2.1 280 25.0 628 66.0 612 79.2 1 447 79.0 Indígena

69 16.3 159 47.2 159 66.0 551 79.1 Con presencia indígena 152 21.1 270 49.9 307 73.3 942 82.5 Población indígena dispersa

4 0.4 280 18.3 635 48.3 818 72.8 2 173 80.0 Guanajuato 115 23.5 220 52.6 269 73.5 617 77.4 Con presencia indígena

4 0.6 165 15.8 415 46.3 549 72.4 1 556 81.1 Población indígena dispersa

70

Entidad federativa y tipo de municipio Total*

Hombres solteros en hogares indígenas Hombres casados o unión libre en hogares indígenas

12-14 % 15-19 % 20-24 % 25-29 % 30-49 % 12-14 % 15-19 % 20-24 % 25-29 % 30-49 %Guerrero 140 006 21 132 98.0 20 677 71.1 7 044 31.3 2 579 14.6 2 723 5.5 414 1.9 7 980 27.4 14 376 63.8 13 882 78.6 40 812 83.0

Indígena 95 491 14 731 97.8 13 502 68.8 4 208 27.8 1 557 12.8 1 694 5.0 312 2.1 5 813 29.6 10 144 67.1 9 697 79.9 27 827 82.9Con presencia indígena 32 302 4 500 98.5 5 206 76.0 2 128 38.9 766 19.0 725 6.4 68 1.5 1 568 22.9 3 110 56.8 3 043 75.3 9 421 82.9Población indígena dispersa 12 213 1 901 98.1 1 969 75.6 708 36.8 256 17.1 304 7.2 34 1.8 599 23.0 1 122 58.3 1 142 76.4 3 564 83.8

Hidalgo 152 126 22 392 99.2 23 492 79.0 8 335 37.1 3 112 16.5 3 969 6.8 164 0.7 5 889 19.8 13 208 58.8 14 802 78.3 48 961 83.8Indígena 122 297 18 431 99.2 18 624 78.2 6 187 35.1 2 230 14.8 3 038 6.4 145 0.8 4 905 20.6 10 703 60.8 12 028 80.1 39 816 84.3Con presencia indígena 18 840 2 471 99.4 3 138 83.2 1 419 45.3 586 23.7 567 8.1 12 0.5 591 15.7 1 577 50.3 1 721 69.5 5 659 81.1Población indígena dispersa 10 989 1 490 99.5 1 730 80.7 729 42.3 296 21.0 364 8.6 7 0.5 393 18.3 928 53.8 1 053 74.7 3 486 82.8

Jalisco 22 372 2 619 98.6 3 891 80.1 1 966 46.2 875 26.1 868 12.0 34 1.3 920 18.9 2 170 51.0 2 357 70.3 5 819 80.2Indígena 3 162 514 97.0 359 53.8 68 12.9 27 6.1 23 2.3 15 2.8 286 42.9 422 79.8 377 85.7 866 86.9Con presencia indígena 11 498 1 087 99.1 2 224 84.9 1 260 53.6 558 31.1 554 15.2 9 0.8 381 14.5 1 042 44.4 1 183 65.9 2 795 76.8Población indígena dispersa 7 712 1 018 98.8 1 308 83.3 638 46.5 290 25.9 291 11.1 10 1.0 253 16.1 706 51.4 797 71.3 2 158 82.4

Estado de México 278 686 35 613 99.5 46 735 84.6 23 048 48.2 9 334 24.7 9 336 9.1 177 0.5 8 033 14.5 23 123 48.4 26 558 70.4 82 919 81.2Indígena 52 926 8 367 99.6 9 429 85.0 3 897 45.1 1 356 22.0 1 496 8.0 32 0.4 1 577 14.2 4 397 50.9 4 491 72.9 15 244 81.8Con presencia indígena 206 683 24 963 99.4 34 258 84.7 17 564 48.9 7 282 25.2 7 052 9.2 138 0.5 5 867 14.5 17 195 47.9 20 271 70.1 61 850 81.1Población indígena dispersa 19 077 2 283 99.6 3 048 83.1 1 587 49.3 696 26.5 788 10.8 7 0.3 589 16.1 1 531 47.5 1 796 68.3 5 825 80.1

Michoacán 57 824 8 280 98.8 9 585 76.7 4 155 42.3 1 706 23.8 1 981 9.9 86 1.0 2 791 22.3 5 377 54.8 5 185 72.3 16 478 82.6Indígena 23 610 3 369 98.6 4 014 74.2 1 539 38.4 594 20.9 700 8.8 44 1.3 1 343 24.8 2 340 58.4 2 148 75.4 6 639 83.8Población indígena dispersa 12 566 1 751 99.0 2 104 81.1 1 068 48.7 465 29.8 549 12.3 14 0.8 472 18.2 1 075 49.0 1 038 66.6 3 583 80.5

Morelos 21 035 2 540 98.9 3 496 80.5 1 690 46.9 684 24.5 727 9.4 27 1.1 797 18.4 1 788 49.6 1 934 69.3 6 272 81.1Con presencia indígena 13 518 1 581 99.1 2 229 80.4 1 150 48.6 472 26.3 511 10.2 14 0.9 511 18.4 1 128 47.7 1 204 67.0 3 980 79.8Población indígena dispersa 7 517 959 98.6 1 267 80.8 540 43.7 212 21.3 216 7.9 13 1.3 286 18.2 660 53.4 730 73.5 2 292 83.5

Nayarit 14 455 2 142 97.9 1 956 63.9 574 25.0 194 10.1 220 4.4 40 1.8 1 020 33.3 1 566 68.2 1 590 82.9 4 270 85.5Indígena 6 035 842 96.7 712 55.8 172 18.2 58 7.4 83 3.9 25 2.9 515 40.3 689 73.0 658 83.4 1 841 85.5Con presencia indígena 2 687 392 99.5 434 72.2 159 36.1 66 18.0 44 5.0 1 0.3 156 26.0 253 57.5 285 77.9 761 85.9Población indígena dispersa 5 733 908 98.5 810 68.5 243 26.6 70 9.2 93 4.8 14 1.5 349 29.5 624 68.3 647 84.8 1 668 85.5

Nuevo León 11 085 754 98.7 2 712 85.4 1 422 54.0 494 29.3 391 13.8 10 1.3 447 14.1 1 165 44.2 1 115 66.2 2 213 78.3Con presencia indígena 4 308 295 98.3 1 178 85.0 567 55.0 205 34.1 156 15.8 5 1.7 202 14.6 446 43.3 371 61.6 744 75.2Población indígena dispersa 6 777 459 98.9 1 534 85.7 855 53.3 289 26.7 235 12.8 5 1.1 245 13.7 719 44.9 744 68.7 1 469 80.0

Oaxaca 453 909 65 665 99.0 71 100 79.6 29 964 42.7 12 179 21.8 15 660 9.1 612 0.9 17 309 19.4 37 728 53.7 40 835 73.0 139 024 80.7Indígena 349 709 52 271 99.0 53 176 78.2 20 974 39.7 8 573 20.0 11 654 8.7 513 1.0 14 107 20.8 29 989 56.7 32 055 74.8 108 270 81.3Con presencia indígena 71 067 8 712 99.2 12 491 85.0 6 576 53.9 2 642 28.8 2 699 10.3 65 0.7 2 085 14.2 5 214 42.8 6 018 65.7 20 565 78.4Población indígena dispersa 33 133 4 682 99.2 5 433 82.2 2 414 47.1 964 24.5 1 307 10.3 34 0.7 1 117 16.9 2 525 49.3 2 762 70.2 10 189 79.9

Puebla 264 395 38 279 99.1 42 279 78.5 17 245 40.7 6 814 20.8 8 713 9.0 309 0.8 10 915 20.3 23 478 55.4 24 088 73.4 77 198 79.9Indígena 160 329 23 879 99.0 24 306 76.0 9 095 36.2 3 637 18.4 5 095 8.6 214 0.9 7 249 22.7 15 016 59.7 14 941 75.7 47 562 80.1Con presencia indígena 77 904 10 466 99.2 13 409 81.9 6 348 47.6 2 468 24.7 2 678 9.7 74 0.7 2 788 17.0 6 503 48.7 6 983 69.8 21 823 79.0Población indígena dispersa 26 162 3 934 99.4 4 564 82.8 1 802 46.0 709 23.1 940 9.7 21 0.5 878 15.9 1 959 50.0 2 164 70.4 7 813 80.6

Cuadro 4.2. (Continuación)

71

Entidad federativa y tipo de municipio Total*

Hombres solteros en hogares indígenas Hombres casados o unión libre en hogares indígenas

12-14 % 15-19 % 20-24 % 25-29 % 30-49 % 12-14 % 15-19 % 20-24 % 25-29 % 30-49 %Guerrero 140 006 21 132 98.0 20 677 71.1 7 044 31.3 2 579 14.6 2 723 5.5 414 1.9 7 980 27.4 14 376 63.8 13 882 78.6 40 812 83.0

Indígena 95 491 14 731 97.8 13 502 68.8 4 208 27.8 1 557 12.8 1 694 5.0 312 2.1 5 813 29.6 10 144 67.1 9 697 79.9 27 827 82.9Con presencia indígena 32 302 4 500 98.5 5 206 76.0 2 128 38.9 766 19.0 725 6.4 68 1.5 1 568 22.9 3 110 56.8 3 043 75.3 9 421 82.9Población indígena dispersa 12 213 1 901 98.1 1 969 75.6 708 36.8 256 17.1 304 7.2 34 1.8 599 23.0 1 122 58.3 1 142 76.4 3 564 83.8

Hidalgo 152 126 22 392 99.2 23 492 79.0 8 335 37.1 3 112 16.5 3 969 6.8 164 0.7 5 889 19.8 13 208 58.8 14 802 78.3 48 961 83.8Indígena 122 297 18 431 99.2 18 624 78.2 6 187 35.1 2 230 14.8 3 038 6.4 145 0.8 4 905 20.6 10 703 60.8 12 028 80.1 39 816 84.3Con presencia indígena 18 840 2 471 99.4 3 138 83.2 1 419 45.3 586 23.7 567 8.1 12 0.5 591 15.7 1 577 50.3 1 721 69.5 5 659 81.1Población indígena dispersa 10 989 1 490 99.5 1 730 80.7 729 42.3 296 21.0 364 8.6 7 0.5 393 18.3 928 53.8 1 053 74.7 3 486 82.8

Jalisco 22 372 2 619 98.6 3 891 80.1 1 966 46.2 875 26.1 868 12.0 34 1.3 920 18.9 2 170 51.0 2 357 70.3 5 819 80.2Indígena 3 162 514 97.0 359 53.8 68 12.9 27 6.1 23 2.3 15 2.8 286 42.9 422 79.8 377 85.7 866 86.9Con presencia indígena 11 498 1 087 99.1 2 224 84.9 1 260 53.6 558 31.1 554 15.2 9 0.8 381 14.5 1 042 44.4 1 183 65.9 2 795 76.8Población indígena dispersa 7 712 1 018 98.8 1 308 83.3 638 46.5 290 25.9 291 11.1 10 1.0 253 16.1 706 51.4 797 71.3 2 158 82.4

Estado de México 278 686 35 613 99.5 46 735 84.6 23 048 48.2 9 334 24.7 9 336 9.1 177 0.5 8 033 14.5 23 123 48.4 26 558 70.4 82 919 81.2Indígena 52 926 8 367 99.6 9 429 85.0 3 897 45.1 1 356 22.0 1 496 8.0 32 0.4 1 577 14.2 4 397 50.9 4 491 72.9 15 244 81.8Con presencia indígena 206 683 24 963 99.4 34 258 84.7 17 564 48.9 7 282 25.2 7 052 9.2 138 0.5 5 867 14.5 17 195 47.9 20 271 70.1 61 850 81.1Población indígena dispersa 19 077 2 283 99.6 3 048 83.1 1 587 49.3 696 26.5 788 10.8 7 0.3 589 16.1 1 531 47.5 1 796 68.3 5 825 80.1

Michoacán 57 824 8 280 98.8 9 585 76.7 4 155 42.3 1 706 23.8 1 981 9.9 86 1.0 2 791 22.3 5 377 54.8 5 185 72.3 16 478 82.6Indígena 23 610 3 369 98.6 4 014 74.2 1 539 38.4 594 20.9 700 8.8 44 1.3 1 343 24.8 2 340 58.4 2 148 75.4 6 639 83.8Población indígena dispersa 12 566 1 751 99.0 2 104 81.1 1 068 48.7 465 29.8 549 12.3 14 0.8 472 18.2 1 075 49.0 1 038 66.6 3 583 80.5

Morelos 21 035 2 540 98.9 3 496 80.5 1 690 46.9 684 24.5 727 9.4 27 1.1 797 18.4 1 788 49.6 1 934 69.3 6 272 81.1Con presencia indígena 13 518 1 581 99.1 2 229 80.4 1 150 48.6 472 26.3 511 10.2 14 0.9 511 18.4 1 128 47.7 1 204 67.0 3 980 79.8Población indígena dispersa 7 517 959 98.6 1 267 80.8 540 43.7 212 21.3 216 7.9 13 1.3 286 18.2 660 53.4 730 73.5 2 292 83.5

Nayarit 14 455 2 142 97.9 1 956 63.9 574 25.0 194 10.1 220 4.4 40 1.8 1 020 33.3 1 566 68.2 1 590 82.9 4 270 85.5Indígena 6 035 842 96.7 712 55.8 172 18.2 58 7.4 83 3.9 25 2.9 515 40.3 689 73.0 658 83.4 1 841 85.5Con presencia indígena 2 687 392 99.5 434 72.2 159 36.1 66 18.0 44 5.0 1 0.3 156 26.0 253 57.5 285 77.9 761 85.9Población indígena dispersa 5 733 908 98.5 810 68.5 243 26.6 70 9.2 93 4.8 14 1.5 349 29.5 624 68.3 647 84.8 1 668 85.5

Nuevo León 11 085 754 98.7 2 712 85.4 1 422 54.0 494 29.3 391 13.8 10 1.3 447 14.1 1 165 44.2 1 115 66.2 2 213 78.3Con presencia indígena 4 308 295 98.3 1 178 85.0 567 55.0 205 34.1 156 15.8 5 1.7 202 14.6 446 43.3 371 61.6 744 75.2Población indígena dispersa 6 777 459 98.9 1 534 85.7 855 53.3 289 26.7 235 12.8 5 1.1 245 13.7 719 44.9 744 68.7 1 469 80.0

Oaxaca 453 909 65 665 99.0 71 100 79.6 29 964 42.7 12 179 21.8 15 660 9.1 612 0.9 17 309 19.4 37 728 53.7 40 835 73.0 139 024 80.7Indígena 349 709 52 271 99.0 53 176 78.2 20 974 39.7 8 573 20.0 11 654 8.7 513 1.0 14 107 20.8 29 989 56.7 32 055 74.8 108 270 81.3Con presencia indígena 71 067 8 712 99.2 12 491 85.0 6 576 53.9 2 642 28.8 2 699 10.3 65 0.7 2 085 14.2 5 214 42.8 6 018 65.7 20 565 78.4Población indígena dispersa 33 133 4 682 99.2 5 433 82.2 2 414 47.1 964 24.5 1 307 10.3 34 0.7 1 117 16.9 2 525 49.3 2 762 70.2 10 189 79.9

Puebla 264 395 38 279 99.1 42 279 78.5 17 245 40.7 6 814 20.8 8 713 9.0 309 0.8 10 915 20.3 23 478 55.4 24 088 73.4 77 198 79.9Indígena 160 329 23 879 99.0 24 306 76.0 9 095 36.2 3 637 18.4 5 095 8.6 214 0.9 7 249 22.7 15 016 59.7 14 941 75.7 47 562 80.1Con presencia indígena 77 904 10 466 99.2 13 409 81.9 6 348 47.6 2 468 24.7 2 678 9.7 74 0.7 2 788 17.0 6 503 48.7 6 983 69.8 21 823 79.0Población indígena dispersa 26 162 3 934 99.4 4 564 82.8 1 802 46.0 709 23.1 940 9.7 21 0.5 878 15.9 1 959 50.0 2 164 70.4 7 813 80.6

Hombres casados o en unión libre en hogares indígenas Entidad federativa y tipo de municipio 12-14 % 15-19 % 20-24 % 25-29 % 30-49 %

414 1.9 7 980 27.4 14 376 63.8 13 882 78.6 40 812 83.0 Guerrero 312 2.1 5 813 29.6 10 144 67.1 9 697 79.9 27 827 82.9 Indígena 68 1.5 1 568 22.9 3 110 56.8 3 043 75.3 9 421 82.9 Con presencia indígena 34 1.8 599 23.0 1 122 58.3 1 142 76.4 3 564 83.8 Población indígena dispersa

164 0.7 5 889 19.8 13 208 58.8 14 802 78.3 48 961 83.8 Hidalgo 145 0.8 4 905 20.6 10 703 60.8 12 028 80.1 39 816 84.3 Indígena 12 0.5 591 15.7 1 577 50.3 1 721 69.5 5 659 81.1 Con presencia indígena 7 0.5 393 18.3 928 53.8 1 053 74.7 3 486 82.8 Población indígena dispersa

34 1.3 920 18.9 2 170 51.0 2 357 70.3 5 819 80.2 Jalisco 15 2.8 286 42.9 422 79.8 377 85.7 866 86.9 Indígena 9 0.8 381 14.5 1 042 44.4 1 183 65.9 2 795 76.8 Con presencia indígena

10 1.0 253 16.1 706 51.4 797 71.3 2 158 82.4 Población indígena dispersa 177 0.5 8 033 14.5 23 123 48.4 26 558 70.4 82 919 81.2 Estado de México

32 0.4 1 577 14.2 4 397 50.9 4 491 72.9 15 244 81.8 Indígena 138 0.5 5 867 14.5 17 195 47.9 20 271 70.1 61 850 81.1 Con presencia indígena

7 0.3 589 16.1 1 531 47.5 1 796 68.3 5 825 80.1 Población indígena dispersa 86 1.0 2 791 22.3 5 377 54.8 5 185 72.3 16 478 82.6 Michoacán 44 1.3 1 343 24.8 2 340 58.4 2 148 75.4 6 639 83.8 Indígena 14 0.8 472 18.2 1 075 49.0 1 038 66.6 3 583 80.5 Población indígena dispersa 27 1.1 797 18.4 1 788 49.6 1 934 69.3 6 272 81.1 Morelos 14 0.9 511 18.4 1 128 47.7 1 204 67.0 3 980 79.8 Con presencia indígena 13 1.3 286 18.2 660 53.4 730 73.5 2 292 83.5 Población indígena dispersa 40 1.8 1 020 33.3 1 566 68.2 1 590 82.9 4 270 85.5 Nayarit 25 2.9 515 40.3 689 73.0 658 83.4 1 841 85.5 Indígena 1 0.3 156 26.0 253 57.5 285 77.9 761 85.9 Con presencia indígena

14 1.5 349 29.5 624 68.3 647 84.8 1 668 85.5 Población indígena dispersa 10 1.3 447 14.1 1 165 44.2 1 115 66.2 2 213 78.3 Nuevo León

5 1.7 202 14.6 446 43.3 371 61.6 744 75.2 Con presencia indígena 5 1.1 245 13.7 719 44.9 744 68.7 1 469 80.0 Población indígena dispersa

612 0.9 17 309 19.4 37 728 53.7 40 835 73.0 139 024 80.7 Oaxaca 513 1.0 14 107 20.8 29 989 56.7 32 055 74.8 108 270 81.3 Indígena 65 0.7 2 085 14.2 5 214 42.8 6 018 65.7 20 565 78.4 Con presencia indígena 34 0.7 1 117 16.9 2 525 49.3 2 762 70.2 10 189 79.9 Población indígena dispersa

309 0.8 10 915 20.3 23 478 55.4 24 088 73.4 77 198 79.9 Puebla 214 0.9 7 249 22.7 15 016 59.7 14 941 75.7 47 562 80.1 Indígena 74 0.7 2 788 17.0 6 503 48.7 6 983 69.8 21 823 79.0 Con presencia indígena 21 0.5 878 15.9 1 959 50.0 2 164 70.4 7 813 80.6 Población indígena dispersa

72

Entidad federativa y tipo de municipio Total*

Hombres solteros en hogares indígenas Hombres casados o unión libre en hogares indígenas

12-14 % 15-19 % 20-24 % 25-29 % 30-49 % 12-14 % 15-19 % 20-24 % 25-29 % 30-49 %Querétaro 13 171 1 808 99.0 2 290 79.7 1 096 47.7 420 24.7 522 11.7 16 0.9 566 19.7 1 151 50.1 1 219 71.8 3 569 79.7

Indígena 2 485 346 98.9 452 81.4 225 52.4 87 31.0 142 16.3 3 0.9 101 18.2 199 46.4 183 65.1 670 77.0Con presencia indígena 7 888 1 128 99.0 1 315 76.5 632 44.7 238 23.0 244 9.4 10 0.9 393 22.8 746 52.8 758 73.4 2 069 80.1Población indígena dispersa 2 798 334 99.1 523 87.6 239 52.5 95 24.7 136 13.3 3 0.9 72 12.1 206 45.3 278 72.4 830 81.0

Quintana Roo 99 102 11 663 98.9 14 751 78.6 6 381 36.9 2 142 14.7 1 825 5.0 126 1.1 3 874 20.7 10 451 60.5 11 899 81.4 32 014 87.4Indígena 41 991 5 392 98.6 6 443 76.3 2 397 32.6 739 12.6 664 4.5 72 1.3 1 950 23.1 4 787 65.0 4 940 84.2 13 261 89.3Con presencia indígena 55 996 6 160 99.1 8 148 80.5 3 928 40.3 1 384 16.1 1 143 5.4 51 0.8 1 888 18.7 5 551 57.0 6 833 79.5 18 326 85.9Población indígena dispersa 1 115 111 97.4 160 80.8 56 31.8 19 12.5 18 3.8 3 2.6 36 18.2 113 64.2 126 82.9 427 89.9

San Luis Potosí 90 395 14 459 98.7 13 882 77.1 4 690 35.2 1 682 15.7 2 120 6.3 171 1.2 3 932 21.8 8 120 61.0 8 635 80.3 29 538 87.7Indígena 71 827 11 825 98.7 10 812 75.9 3 439 33.0 1 235 14.6 1 562 5.9 141 1.2 3 272 23.0 6 571 63.0 6 895 81.4 23 527 88.1Con presencia indígena 12 630 1 700 98.8 2 086 82.4 908 45.8 323 20.0 398 8.3 19 1.1 432 17.1 1 024 51.7 1 223 75.8 4 093 85.6Población indígena dispersa 5 938 934 98.7 984 80.5 343 38.4 124 18.7 160 7.2 11 1.2 228 18.6 525 58.7 517 77.9 1 918 86.7

Sinaloa 23 564 3 440 96.7 3 246 62.1 1 182 30.7 457 15.2 522 6.6 109 3.1 1 895 36.2 2 447 63.5 2 366 78.8 6 598 83.3Con presencia indígena 20 533 3 019 96.6 2 807 60.6 984 29.2 381 14.7 453 6.6 102 3.3 1 747 37.7 2 180 64.8 2 053 79.0 5 645 82.8Población indígena dispersa 3 031 421 97.9 439 73.3 198 40.6 76 18.7 69 6.2 7 1.6 148 24.7 267 54.7 313 77.1 953 86.0

Sonora 33 663 4 108 99.0 5 082 77.6 2 282 42.3 935 22.3 1 124 8.4 36 0.9 1 330 20.3 2 785 51.6 2 962 70.6 11 008 82.4Indígena 6 253 813 99.6 992 78.4 368 40.7 142 20.2 167 6.5 3 0.4 249 19.7 462 51.1 504 71.7 2 154 84.0Con presencia indígena 22 037 2 659 99.1 3 346 78.1 1 600 45.0 689 25.0 839 9.6 19 0.7 847 19.8 1 749 49.2 1 872 68.0 7 087 80.9Población indígena dispersa 5 373 636 97.8 744 74.3 314 33.3 104 14.1 118 5.8 14 2.2 234 23.4 574 60.9 586 79.2 1 767 86.7

Tabasco 38 467 5 493 99.0 6 943 83.3 3 245 50.5 1 268 25.4 984 7.5 48 0.9 1 311 15.7 2 951 45.9 3 461 69.2 11 066 84.1Con presencia indígena 33 008 4 696 99.1 6 067 83.7 2 836 51.2 1 115 25.9 858 7.7 39 0.8 1 112 15.3 2 516 45.4 2 950 68.6 9 362 83.8Población indígena dispersa 5 459 797 98.5 876 80.5 409 46.4 153 21.9 126 6.4 9 1.1 199 18.3 435 49.3 511 73.0 1 704 86.1

Tamaulipas 13 284 1 317 99.0 2 163 81.0 1 168 45.2 481 24.3 474 10.0 13 1.0 480 18.0 1 361 52.6 1 434 72.5 3 817 80.9Con presencia indígena 8 509 815 99.1 1 398 82.6 776 45.8 319 25.0 311 10.3 7 0.9 277 16.4 880 52.0 919 72.0 2 422 80.1Población indígena dispersa 4 775 502 98.8 765 78.1 392 43.9 162 23.1 163 9.6 6 1.2 203 20.7 481 53.9 515 73.5 1 395 82.3

Tlaxcala 20 915 2 433 99.1 3 597 84.0 1 964 52.2 893 31.2 1 042 13.8 18 0.7 646 15.1 1 684 44.7 1 808 63.2 5 859 77.5Indígena 4 558 505 99.6 860 89.0 463 59.4 259 40.2 255 15.4 1 0.2 99 10.2 284 36.5 353 54.7 1 272 76.6Con presencia indígena 7 588 896 98.8 1 262 80.8 710 50.6 302 29.3 363 13.5 10 1.1 287 18.4 666 47.5 677 65.7 2 099 78.1Población indígena dispersa 8 769 1 032 99.2 1 475 84.1 791 49.9 332 28.1 424 13.2 7 0.7 260 14.8 734 46.3 778 65.8 2 488 77.5

Veracruz 291 443 42 619 98.7 45 014 77.7 16 437 38.6 6 879 19.6 8 443 7.5 550 1.3 12 292 21.2 24 489 57.5 26 553 75.5 93 672 83.2Indígena 186 806 28 613 98.7 28 322 76.0 9 080 34.0 3 481 15.7 4 670 6.5 377 1.3 8 619 23.1 16 654 62.4 17 713 79.7 60 564 84.6Con presencia indígena 72 183 9 579 98.6 11 339 80.5 5 037 46.3 2 360 26.1 2 566 9.0 127 1.3 2 572 18.3 5 377 49.4 6 152 68.1 22 915 80.5Población indígena dispersa 32 454 4 427 98.9 5 353 82.0 2 320 46.5 1 038 26.4 1 207 9.6 46 1.0 1 101 16.9 2 458 49.3 2 688 68.5 10 193 81.3

Yucatán 280 866 34 734 99.4 47 684 85.3 23 892 50.4 9 484 26.4 10 492 9.8 198 0.6 8 056 14.4 22 680 47.8 25 203 70.2 88 878 83.3Indígena 206 073 27 236 99.4 35 154 83.9 15 996 46.4 5 960 23.1 6 316 8.3 166 0.6 6 592 15.7 17 879 51.9 19 126 74.0 65 735 85.9Con presencia indígena 73 049 7 268 99.5 12 269 89.4 7 779 61.2 3 469 35.2 4 117 14.0 30 0.4 1 404 10.2 4 653 36.6 5 929 60.2 22 535 76.5Población indígena dispersa 1 744 230 99.1 261 80.3 117 43.5 55 26.2 59 8.3 2 0.9 60 18.5 148 55.0 148 70.5 608 85.9

Zacatecas 1 186 159 99.4 160 70.2 80 37.6 35 22.2 31 7.3 1 0.6 67 29.4 121 56.8 119 75.3 369 86.4Población indígena dispersa 1 186 159 99.4 160 70.2 80 37.6 35 22.2 31 7.3 1 0.6 67 29.4 121 56.8 119 75.3 369 86.4

* Excluye a la población masculina que no especificó su estado conyugal.

Cuadro 4.2. (Continuación)

73

Entidad federativa y tipo de municipio Total*

Hombres solteros en hogares indígenas Hombres casados o unión libre en hogares indígenas

12-14 % 15-19 % 20-24 % 25-29 % 30-49 % 12-14 % 15-19 % 20-24 % 25-29 % 30-49 %Querétaro 13 171 1 808 99.0 2 290 79.7 1 096 47.7 420 24.7 522 11.7 16 0.9 566 19.7 1 151 50.1 1 219 71.8 3 569 79.7

Indígena 2 485 346 98.9 452 81.4 225 52.4 87 31.0 142 16.3 3 0.9 101 18.2 199 46.4 183 65.1 670 77.0Con presencia indígena 7 888 1 128 99.0 1 315 76.5 632 44.7 238 23.0 244 9.4 10 0.9 393 22.8 746 52.8 758 73.4 2 069 80.1Población indígena dispersa 2 798 334 99.1 523 87.6 239 52.5 95 24.7 136 13.3 3 0.9 72 12.1 206 45.3 278 72.4 830 81.0

Quintana Roo 99 102 11 663 98.9 14 751 78.6 6 381 36.9 2 142 14.7 1 825 5.0 126 1.1 3 874 20.7 10 451 60.5 11 899 81.4 32 014 87.4Indígena 41 991 5 392 98.6 6 443 76.3 2 397 32.6 739 12.6 664 4.5 72 1.3 1 950 23.1 4 787 65.0 4 940 84.2 13 261 89.3Con presencia indígena 55 996 6 160 99.1 8 148 80.5 3 928 40.3 1 384 16.1 1 143 5.4 51 0.8 1 888 18.7 5 551 57.0 6 833 79.5 18 326 85.9Población indígena dispersa 1 115 111 97.4 160 80.8 56 31.8 19 12.5 18 3.8 3 2.6 36 18.2 113 64.2 126 82.9 427 89.9

San Luis Potosí 90 395 14 459 98.7 13 882 77.1 4 690 35.2 1 682 15.7 2 120 6.3 171 1.2 3 932 21.8 8 120 61.0 8 635 80.3 29 538 87.7Indígena 71 827 11 825 98.7 10 812 75.9 3 439 33.0 1 235 14.6 1 562 5.9 141 1.2 3 272 23.0 6 571 63.0 6 895 81.4 23 527 88.1Con presencia indígena 12 630 1 700 98.8 2 086 82.4 908 45.8 323 20.0 398 8.3 19 1.1 432 17.1 1 024 51.7 1 223 75.8 4 093 85.6Población indígena dispersa 5 938 934 98.7 984 80.5 343 38.4 124 18.7 160 7.2 11 1.2 228 18.6 525 58.7 517 77.9 1 918 86.7

Sinaloa 23 564 3 440 96.7 3 246 62.1 1 182 30.7 457 15.2 522 6.6 109 3.1 1 895 36.2 2 447 63.5 2 366 78.8 6 598 83.3Con presencia indígena 20 533 3 019 96.6 2 807 60.6 984 29.2 381 14.7 453 6.6 102 3.3 1 747 37.7 2 180 64.8 2 053 79.0 5 645 82.8Población indígena dispersa 3 031 421 97.9 439 73.3 198 40.6 76 18.7 69 6.2 7 1.6 148 24.7 267 54.7 313 77.1 953 86.0

Sonora 33 663 4 108 99.0 5 082 77.6 2 282 42.3 935 22.3 1 124 8.4 36 0.9 1 330 20.3 2 785 51.6 2 962 70.6 11 008 82.4Indígena 6 253 813 99.6 992 78.4 368 40.7 142 20.2 167 6.5 3 0.4 249 19.7 462 51.1 504 71.7 2 154 84.0Con presencia indígena 22 037 2 659 99.1 3 346 78.1 1 600 45.0 689 25.0 839 9.6 19 0.7 847 19.8 1 749 49.2 1 872 68.0 7 087 80.9Población indígena dispersa 5 373 636 97.8 744 74.3 314 33.3 104 14.1 118 5.8 14 2.2 234 23.4 574 60.9 586 79.2 1 767 86.7

Tabasco 38 467 5 493 99.0 6 943 83.3 3 245 50.5 1 268 25.4 984 7.5 48 0.9 1 311 15.7 2 951 45.9 3 461 69.2 11 066 84.1Con presencia indígena 33 008 4 696 99.1 6 067 83.7 2 836 51.2 1 115 25.9 858 7.7 39 0.8 1 112 15.3 2 516 45.4 2 950 68.6 9 362 83.8Población indígena dispersa 5 459 797 98.5 876 80.5 409 46.4 153 21.9 126 6.4 9 1.1 199 18.3 435 49.3 511 73.0 1 704 86.1

Tamaulipas 13 284 1 317 99.0 2 163 81.0 1 168 45.2 481 24.3 474 10.0 13 1.0 480 18.0 1 361 52.6 1 434 72.5 3 817 80.9Con presencia indígena 8 509 815 99.1 1 398 82.6 776 45.8 319 25.0 311 10.3 7 0.9 277 16.4 880 52.0 919 72.0 2 422 80.1Población indígena dispersa 4 775 502 98.8 765 78.1 392 43.9 162 23.1 163 9.6 6 1.2 203 20.7 481 53.9 515 73.5 1 395 82.3

Tlaxcala 20 915 2 433 99.1 3 597 84.0 1 964 52.2 893 31.2 1 042 13.8 18 0.7 646 15.1 1 684 44.7 1 808 63.2 5 859 77.5Indígena 4 558 505 99.6 860 89.0 463 59.4 259 40.2 255 15.4 1 0.2 99 10.2 284 36.5 353 54.7 1 272 76.6Con presencia indígena 7 588 896 98.8 1 262 80.8 710 50.6 302 29.3 363 13.5 10 1.1 287 18.4 666 47.5 677 65.7 2 099 78.1Población indígena dispersa 8 769 1 032 99.2 1 475 84.1 791 49.9 332 28.1 424 13.2 7 0.7 260 14.8 734 46.3 778 65.8 2 488 77.5

Veracruz 291 443 42 619 98.7 45 014 77.7 16 437 38.6 6 879 19.6 8 443 7.5 550 1.3 12 292 21.2 24 489 57.5 26 553 75.5 93 672 83.2Indígena 186 806 28 613 98.7 28 322 76.0 9 080 34.0 3 481 15.7 4 670 6.5 377 1.3 8 619 23.1 16 654 62.4 17 713 79.7 60 564 84.6Con presencia indígena 72 183 9 579 98.6 11 339 80.5 5 037 46.3 2 360 26.1 2 566 9.0 127 1.3 2 572 18.3 5 377 49.4 6 152 68.1 22 915 80.5Población indígena dispersa 32 454 4 427 98.9 5 353 82.0 2 320 46.5 1 038 26.4 1 207 9.6 46 1.0 1 101 16.9 2 458 49.3 2 688 68.5 10 193 81.3

Yucatán 280 866 34 734 99.4 47 684 85.3 23 892 50.4 9 484 26.4 10 492 9.8 198 0.6 8 056 14.4 22 680 47.8 25 203 70.2 88 878 83.3Indígena 206 073 27 236 99.4 35 154 83.9 15 996 46.4 5 960 23.1 6 316 8.3 166 0.6 6 592 15.7 17 879 51.9 19 126 74.0 65 735 85.9Con presencia indígena 73 049 7 268 99.5 12 269 89.4 7 779 61.2 3 469 35.2 4 117 14.0 30 0.4 1 404 10.2 4 653 36.6 5 929 60.2 22 535 76.5Población indígena dispersa 1 744 230 99.1 261 80.3 117 43.5 55 26.2 59 8.3 2 0.9 60 18.5 148 55.0 148 70.5 608 85.9

Zacatecas 1 186 159 99.4 160 70.2 80 37.6 35 22.2 31 7.3 1 0.6 67 29.4 121 56.8 119 75.3 369 86.4Población indígena dispersa 1 186 159 99.4 160 70.2 80 37.6 35 22.2 31 7.3 1 0.6 67 29.4 121 56.8 119 75.3 369 86.4

Hombres casados o unión libre en hogares indígenas Entidad federativa y tipo de municipio 12-14 % 15-19 % 20-24 % 25-29 % 30-49 %

16 0.9 566 19.7 1 151 50.1 1 219 71.8 3 569 79.7 Querétaro 3 0.9 101 18.2 199 46.4 183 65.1 670 77.0 Indígena

10 0.9 393 22.8 746 52.8 758 73.4 2 069 80.1 Con presencia indígena 3 0.9 72 12.1 206 45.3 278 72.4 830 81.0 Población indígena dispersa

126 1.1 3 874 20.7 10 451 60.5 11 899 81.4 32 014 87.4 Quintana Roo 72 1.3 1 950 23.1 4 787 65.0 4 940 84.2 13 261 89.3 Indígena 51 0.8 1 888 18.7 5 551 57.0 6 833 79.5 18 326 85.9 Con presencia indígena 3 2.6 36 18.2 113 64.2 126 82.9 427 89.9 Población indígena dispersa

171 1.2 3 932 21.8 8 120 61.0 8 635 80.3 29 538 87.7 San Luis Potosí 141 1.2 3 272 23.0 6 571 63.0 6 895 81.4 23 527 88.1 Indígena 19 1.1 432 17.1 1 024 51.7 1 223 75.8 4 093 85.6 Con presencia indígena 11 1.2 228 18.6 525 58.7 517 77.9 1 918 86.7 Población indígena dispersa

109 3.1 1 895 36.2 2 447 63.5 2 366 78.8 6 598 83.3 Sinaloa 102 3.3 1 747 37.7 2 180 64.8 2 053 79.0 5 645 82.8 Con presencia indígena

7 1.6 148 24.7 267 54.7 313 77.1 953 86.0 Población indígena dispersa 36 0.9 1 330 20.3 2 785 51.6 2 962 70.6 11 008 82.4 Sonora

3 0.4 249 19.7 462 51.1 504 71.7 2 154 84.0 Indígena 19 0.7 847 19.8 1 749 49.2 1 872 68.0 7 087 80.9 Con presencia indígena 14 2.2 234 23.4 574 60.9 586 79.2 1 767 86.7 Población indígena dispersa 48 0.9 1 311 15.7 2 951 45.9 3 461 69.2 11 066 84.1 Tabasco 39 0.8 1 112 15.3 2 516 45.4 2 950 68.6 9 362 83.8 Con presencia indígena 9 1.1 199 18.3 435 49.3 511 73.0 1 704 86.1 Población indígena dispersa

13 1.0 480 18.0 1 361 52.6 1 434 72.5 3 817 80.9 Tamaulipas 7 0.9 277 16.4 880 52.0 919 72.0 2 422 80.1 Con presencia indígena 6 1.2 203 20.7 481 53.9 515 73.5 1 395 82.3 Población indígena dispersa

18 0.7 646 15.1 1 684 44.7 1 808 63.2 5 859 77.5 Tlaxcala 1 0.2 99 10.2 284 36.5 353 54.7 1 272 76.6 Indígena

10 1.1 287 18.4 666 47.5 677 65.7 2 099 78.1 Con presencia indígena 7 0.7 260 14.8 734 46.3 778 65.8 2 488 77.5 Población indígena dispersa

550 1.3 12 292 21.2 24 489 57.5 26 553 75.5 93 672 83.2 Veracruz 377 1.3 8 619 23.1 16 654 62.4 17 713 79.7 60 564 84.6 Indígena 127 1.3 2 572 18.3 5 377 49.4 6 152 68.1 22 915 80.5 Con presencia indígena 46 1.0 1 101 16.9 2 458 49.3 2 688 68.5 10 193 81.3 Población indígena dispersa

198 0.6 8 056 14.4 22 680 47.8 25 203 70.2 88 878 83.3 Yucatán 166 0.6 6 592 15.7 17 879 51.9 19 126 74.0 65 735 85.9 Indígena 30 0.4 1 404 10.2 4 653 36.6 5 929 60.2 22 535 76.5 Con presencia indígena 2 0.9 60 18.5 148 55.0 148 70.5 608 85.9 Población indígena dispersa 1 0.6 67 29.4 121 56.8 119 75.3 369 86.4 Zacatecas 1 0.6 67 29.4 121 56.8 119 75.3 369 86.4 Población indígena dispersa

74

Mapa 3. Porcentaje de población indígena femenina soltera de 15 a 19 años

Fuente: CDI-PNUD.“Sistema Nacional de Indicadores sobre la Población Indígena de México” a partir de INEGI, XII Censo General de Población y Vivienda 2000.

Elaboró: Dirección de Información e Indicadores Sistema de Información Geográfica

75

5. FECUNDIDAD

La fecundidad de la población indígena ha mostrado descensos significativos en los últimos años, lo

cual puede apreciarse en el promedio de hijos nacidos vivos de las mujeres entre 12 y 49 años de edad.

Las indígenas reportan 2.2 hijos en promedio, mientras que el promedio nacional, en estas mismas eda-

des, es de 1.8 hijos. Las indígenas que residen en los municipios indígenas son las que mantienen una

fecundidad relativamente más elevada, 2.4 hijos por mujer, mientras que las indígenas en municipios

con presencia indígena, que corresponden a ámbitos más urbanos, tienen 1.9 hijos por mujer indígena;

es decir, 0.5 hijos menos.

Algunos pueblos indígenas inician la fecundidad en edades muy jóvenes: tal es el caso de los indígenas

de Nayarit, Chihuahua, Sinaloa, Chiapas y Guerrero, que muestran poco más de 0.28 hijos por mujer

entre las jóvenes de 15 a 19 años. Y en el caso de Nayarit, Chiapas y Guerrero, ello contribuye, entre

otras causas, a que en estas entidades el promedio de hijos por mujer entre 35 y 39 años sea de los

más elevados del país.

76

J

J

J

J

J

H

H

H

H

H

H

15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-490

1

2

3

44

5

6

7

J

JH

Edad de la madre

Prom

edio

de

hijo

s na

cido

s vi

vos

Nay

Chih Sin

BCS

Chis

BC Gro

Zac

Dgo

SLP

Son

Col

Gto

Qro Ja

lVe

r

Hgo

Pue

Ags

Oax

Mic

h

Mor QR

Tam

sCo

ahCa

mp

Edo

Méx Tab

NL

Tlax DF Yu

c

0

1

2

3

4

5

6

Hi

jos

naci

dos

vivo

sGráfica 5.2. Promedio de hijos nacidos vivos de mujeres indígenas, en edades seleccionadas, por entidad federativa

15-19

25-29

35-39

Gráfica 5.1. Promedio de hijos nacidos vivos por edad de la madre según municipio de residencia

Población indígena dispersa

Con presencia indígena

Indígena

77

Entidad federativa y tipo de municipio

Población femenina Mujeres (que respondieron sobre su fecundidad)

Total 0 a 11 años 12 a 49 años 50 y más Total 41 974 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49

Nacional 5 189 235 1 580 846 2 892 627 715 762 2 818 800 374 559 562 836 463 272 369 221 313 430 290 985 235 942 208 555Indígena 3 052 366 988 827 1 641 676 421 863 1 594 556 227 623 318 530 252 915 202 605 171 864 163 772 134 111 123 136Con presencia indígena 1 670 534 457 827 991 548 221 159 971 012 113 547 193 147 168 684 133 866 112 876 100 879 80 602 67 411Población indígena dispersa 466 335 134 192 259 403 72 740 253 232 33 389 51 159 41 673 32 750 28 690 26 334 21 229 18 008

Aguascalientes 1 759 532 1 047 180 1 031 100 176 183 167 130 129 89 57Población indígena dispersa 1 759 532 1 047 180 1 031 100 176 183 167 130 129 89 57

Baja California 39 787 12 892 23 650 3 245 22 538 2 579 4 255 3 999 3 398 2 899 2 381 1 720 1 307Con presencia indígena 39 787 12 892 23 650 3 245 22 538 2 579 4 255 3 999 3 398 2 899 2 381 1 720 1 307

Baja California Sur 5 414 1 683 3 342 389 3 157 306 603 655 479 355 313 253 193Población indígena dispersa 5 414 1 683 3 342 389 3 157 306 603 655 479 355 313 253 193

Campeche 91 983 25 573 52 889 13 521 51 973 6 776 10 655 8 840 6 412 5 510 5 312 4 376 4 092Indígena 50 694 14 242 29 228 7 224 28 623 3 766 6 043 4 993 3 419 2 955 2 889 2 343 2 215Con presencia indígena 41 202 11 304 23 612 6 286 23 301 3 006 4 604 3 838 2 989 2 548 2 413 2 031 1 872Población indígena dispersa 87 27 49 11 49 4 8 9 4 7 10 2 5

Coahuila 3 446 921 2 158 367 2 103 195 367 402 325 255 231 188 140Con presencia indígena 148 36 92 20 87 11 20 14 12 7 9 4 10Población indígena dispersa 3 298 885 2 066 347 2 016 184 347 388 313 248 222 184 130

Colima 2 845 804 1 745 296 1 704 182 341 279 237 216 195 145 109Población indígena dispersa 2 845 804 1 745 296 1 704 182 341 279 237 216 195 145 109

Chiapas 560 931 204 835 307 133 48 963 292 712 41 165 62 331 51 135 40 642 30 254 29 427 19 998 17 760Indígena 466 734 172 781 255 204 38 749 241 985 33 836 51 376 42 536 34 137 24 988 24 426 16 206 14 480Con presencia indígena 57 701 19 228 32 284 6 189 31 534 4 453 6 897 5 461 4 093 3 290 3 129 2 251 1 960Población indígena dispersa 36 496 12 826 19 645 4 025 19 193 2 876 4 058 3 138 2 412 1 976 1 872 1 541 1 320

Chihuahua 66 781 22 800 36 244 7 737 35 107 4 183 6 774 5 840 5 083 4 208 3 829 2 818 2 372Indígena 28 155 10 230 14 639 3 286 14 118 1 693 2 677 2 235 2 037 1 724 1 581 1 164 1 007Con presencia indígena 27 776 9 053 15 682 3 041 15 222 1 727 2 960 2 700 2 277 1 813 1 607 1 167 971Población indígena dispersa 10 850 3 517 5 923 1 410 5 767 763 1 137 905 769 671 641 487 394

Distrito Federal 178 745 38 313 118 233 22 199 116 607 9 571 22 787 22 639 17 982 14 056 11 962 9 749 7 861Con presencia indígena 176 132 37 834 116 368 21 930 114 767 9 460 22 377 22 242 17 691 13 818 11 786 9 622 7 771Población indígena dispersa 2 613 479 1 865 269 1 840 111 410 397 291 238 176 127 90

Durango 19 799 7 037 10 777 1 985 10 507 1 441 2 185 1 806 1 420 1 232 1 045 766 612Indígena 10 646 4 148 5 521 977 5 369 765 1 068 940 769 621 576 340 290Con presencia indígena 3 191 953 1 927 311 1 896 213 417 335 236 233 188 163 111Población indígena dispersa 5 962 1 936 3 329 697 3 242 463 700 531 415 378 281 263 211

Guanajuato 13 191 3 975 7 727 1 489 7 363 903 1 424 1 260 1 098 908 781 599 390Con presencia indígena 4 156 1 386 2 380 390 2 239 254 439 406 357 272 222 169 120Población indígena dispersa 9 035 2 589 5 347 1 099 5 124 649 985 854 741 636 559 430 270

Cuadro 5.1. Población indígena femenina según fecundidad y grupos de edad, por entidad federativa y tipo de municipio

78

Entidad federativa y tipo de municipio

Población femenina Mujeres (que respondieron sobre su fecundidad)

Total 0 a 11 años 12 a 49 años 50 y más Total 41 974 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49

Guerrero 271 116 98 292 140 438 32 386 135 761 19 647 27 699 22 103 17 470 14 778 13 986 10 610 9 468Indígena 189 450 71 503 95 803 22 144 91 872 13 394 18 431 14 784 11 971 10 007 9 435 7 252 6 598Con presencia indígena 58 086 18 983 32 390 6 713 31 880 4 400 6 732 5 422 4 012 3 494 3 356 2 450 2 014Población indígena dispersa 23 580 7 806 12 245 3 529 12 009 1 853 2 536 1 897 1 487 1 277 1 195 908 856

Hidalgo 279 634 83 957 152 453 43 224 150 232 21 858 29 147 22 229 18 779 16 735 15 951 13 326 12 207Indígena 227 130 69 718 122 581 34 831 120 723 17 967 23 321 17 427 14 925 13 263 12 828 10 869 10 123Con presencia indígena 32 794 8 808 18 860 5 126 18 624 2 428 3 703 3 098 2 456 2 204 1 938 1 520 1 277Población indígena dispersa 19 710 5 431 11 012 3 267 10 885 1 463 2 123 1 704 1 398 1 268 1 185 937 807

Jalisco 37 713 11 651 22 444 3 618 21 909 2 512 4 713 4 170 3 312 2 547 2 012 1 491 1 152Indígena 6 521 2 771 3 173 577 3 110 506 651 525 438 334 295 175 186Con presencia indígena 17 806 4 680 11 533 1 593 11 278 1 044 2 550 2 296 1 771 1 293 990 784 550Población indígena dispersa 13 386 4 200 7 738 1 448 7 521 962 1 512 1 349 1 103 920 727 532 416

Estado de México 481 015 139 150 279 451 62 414 271 732 33 487 52 976 46 625 37 190 32 469 28 346 22 547 18 092Indígena 100 500 32 749 53 147 14 604 50 716 7 549 10 310 8 320 6 047 5 555 4 989 4 240 3 706Con presencia indígena 347 201 97 628 207 174 42 399 202 366 23 789 39 134 35 141 28 558 24 546 21 304 16 703 13 191Población indígena dispersa 33 314 8 773 19 130 5 411 18 650 2 149 3 532 3 164 2 585 2 368 2 053 1 604 1 195

Michoacán 103 699 30 211 58 001 15 487 55 003 7 396 11 562 9 365 6 984 5 597 5 586 4 592 3 921Indígena 41 889 12 178 23 701 6 010 22 244 2 940 4 939 3 795 2 778 2 154 2 194 1 861 1 583Con presencia indígena 39 378 11 912 21 701 5 765 20 721 2 853 4 210 3 463 2 694 2 161 2 131 1 723 1 486Población indígena dispersa 22 432 6 121 12 599 3 712 12 038 1 603 2 413 2 107 1 512 1 282 1 261 1 008 852

Morelos 36 240 10 043 21 080 5 117 20 392 2 373 4 128 3 517 2 737 2 294 2 202 1 763 1 378Con presencia indígena 23 035 6 104 13 546 3 385 13 055 1 455 2 616 2 309 1 762 1 439 1 418 1 146 910Población indígena dispersa 13 205 3 939 7 534 1 732 7 337 918 1 512 1 208 975 855 784 617 468

Nayarit 27 280 10 238 14 496 2 546 14 163 2 051 2 970 2 270 1 905 1 543 1 463 1 105 856Indígena 11 729 4 668 6 060 1 001 5 885 797 1 232 933 786 677 627 475 358Con presencia indígena 4 518 1 438 2 689 391 2 653 379 590 437 364 265 265 202 151Población indígena dispersa 11 033 4 132 5 747 1 154 5 625 875 1 148 900 755 601 571 428 347

Nuevo León 15 693 3 550 11 118 1 025 10 823 693 3 095 2 583 1 649 1 078 739 577 409Con presencia indígena 5 956 1 254 4 327 375 4 213 270 1 352 1 015 590 373 269 191 153Población indígena dispersa 9 737 2 296 6 791 650 6 610 423 1 743 1 568 1 059 705 470 386 256

Oaxaca 849 067 257 416 455 203 136 448 443 171 61 969 85 988 68 782 55 248 48 638 46 348 40 127 36 071Indígena 667 460 208 807 350 783 107 870 340 900 49 105 65 256 51 820 42 303 37 237 35 530 31 215 28 434Con presencia indígena 118 844 31 318 71 207 16 319 69 729 8 363 14 292 11 938 9 049 7 708 7 273 6 057 5 049Población indígena dispersa 62 763 17 291 33 213 12 259 32 542 4 501 6 440 5 024 3 896 3 693 3 545 2 855 2 588

Puebla 491 216 150 320 265 100 75 796 260 697 37 105 52 862 41 926 32 551 28 210 26 102 21 686 20 255Indígena 302 476 95 779 160 798 45 899 157 741 22 981 31 295 24 835 19 566 17 046 15 871 13 371 12 776Con presencia indígena 137 797 40 429 78 069 19 299 77 084 10 281 16 139 13 216 9 929 8 453 7 688 6 004 5 374Población indígena dispersa 50 943 14 112 26 233 10 598 25 872 3 843 5 428 3 875 3 056 2 711 2 543 2 311 2 105

Cuadro 5.1. (Continuación)

79

Entidad federativa y tipo de municipio

Población femenina Mujeres (que respondieron sobre su fecundidad)

Total 0 a 11 años 12 a 49 años 50 y más Total 41 974 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49

Querétaro 24 405 7 790 13 204 3 411 12 784 1 697 2 752 2 232 1 667 1 501 1 210 962 763Indígena 4 662 1 314 2 491 857 2 442 336 541 420 278 277 225 192 173Con presencia indígena 14 760 5 001 7 910 1 849 7 612 1 042 1 634 1 367 1 009 868 696 560 436Población indígena dispersa 4 983 1 475 2 803 705 2 730 319 577 445 380 356 289 210 154

Quintana Roo 165 465 50 756 99 266 15 443 98 032 11 478 18 473 17 073 14 507 12 582 10 381 7 592 5 946Indígena 72 700 23 595 42 059 7 046 41 455 5 304 8 292 7 259 5 820 4 809 4 219 3 147 2 605Con presencia indígena 90 951 26 659 56 087 8 205 55 476 6 063 9 986 9 642 8 536 7 626 6 016 4 342 3 265Población indígena dispersa 1 814 502 1 120 192 1 101 111 195 172 151 147 146 103 76

San Luis Potosí 172 092 58 068 90 617 23 407 87 424 13 418 17 040 12 933 10 591 9 461 9 138 7 724 7 119Indígena 139 598 47 754 72 022 19 822 69 316 10 903 13 428 10 128 8 351 7 312 7 239 6 097 5 858Con presencia indígena 21 698 6 804 12 648 2 246 12 339 1 637 2 436 1 927 1 592 1 476 1 318 1 103 850Población indígena dispersa 10 796 3 510 5 947 1 339 5 769 878 1 176 878 648 673 581 524 411

Sinaloa 41 155 13 208 23 615 4 332 22 149 3 051 4 720 3 658 2 925 2 302 2 355 1 734 1 404Con presencia indígena 35 807 11 508 20 576 3 723 19 298 2 682 4 186 3 191 2 534 1 999 2 008 1 483 1 215Población indígena dispersa 5 348 1 700 3 039 609 2 851 369 534 467 391 303 347 251 189

Sonora 59 544 15 662 33 748 10 134 32 335 3 784 6 036 5 172 4 116 3 599 3 556 3 284 2 788Indígena 11 418 2 987 6 273 2 158 5 997 742 1 147 870 698 642 689 623 586Con presencia indígena 38 999 10 012 22 091 6 896 21 247 2 483 3 999 3 402 2 695 2 341 2 327 2 195 1 805Población indígena dispersa 9 127 2 663 5 384 1 080 5 091 559 890 900 723 616 540 466 397

Tabasco 65 007 18 627 38 590 7 790 37 702 5 251 8 104 6 310 4 949 3 938 3 820 2 855 2 475Con presencia indígena 56 017 16 038 33 126 6 853 32 344 4 483 7 042 5 447 4 254 3 336 3 207 2 443 2 132Población indígena dispersa 8 990 2 589 5 464 937 5 358 768 1 062 863 695 602 613 412 343

Tamaulipas 20 707 5 561 13 312 1 834 13 005 1 250 2 577 2 536 1 956 1 687 1 332 957 710Con presencia indígena 13 062 3 456 8 522 1 084 8 330 773 1 629 1 661 1 262 1 115 841 608 441Población indígena dispersa 7 645 2 105 4 790 750 4 675 477 948 875 694 572 491 349 269

Tlaxcala 36 798 8 968 20 964 6 866 20 467 2 308 4 150 3 679 2 812 2 357 2 123 1 639 1 399Indígena 7 950 1 775 4 563 1 612 4 442 471 927 760 630 478 476 363 337Con presencia indígena 13 291 3 407 7 606 2 278 7 415 857 1 511 1 367 1 011 878 732 577 482Población indígena dispersa 15 557 3 786 8 795 2 976 8 610 980 1 712 1 552 1 171 1 001 915 699 580

Veracruz 533 063 160 023 292 120 80 920 287 041 41 504 56 578 41 991 34 860 31 873 30 361 25 905 23 969Indígena 348 332 110 423 187 255 50 654 183 690 27 755 36 327 26 295 22 016 20 251 19 305 16 429 15 312Con presencia indígena 126 251 34 424 72 338 19 489 71 409 9 429 13 878 10 789 8 967 8 060 7 670 6 640 5 976Población indígena dispersa 58 480 15 176 32 527 10 777 31 942 4 320 6 373 4 907 3 877 3 562 3 386 2 836 2 681

Yucatán 491 691 127 372 281 273 83 046 278 007 34 170 55 148 46 870 35 612 30 077 28 252 24 665 23 213Indígena 364 322 101 405 206 375 56 542 203 928 26 813 41 269 34 040 25 636 21 534 20 378 17 749 16 509Con presencia indígena 124 190 25 278 73 153 25 759 72 355 7 133 13 559 12 561 9 768 8 361 7 697 6 744 6 532Población indígena dispersa 3 179 689 1 745 745 1 724 224 320 269 208 182 177 172 172

Zacatecas 1 954 618 1 189 147 1 169 156 220 210 158 141 117 100 67Población indígena dispersa 1 954 618 1 189 147 1 169 156 220 210 158 141 117 100 67

Cuadro 5.1. (Continuación)

80

Cuadro 5.2. Población indígena femenina según hijos nacidos vivos y grupos de edad, por entidad federativa y tipo de municipio

Entidad federativa y tipo de municipioHijos nacidos vivos Promedio de hijos nacidos vivos por mujer

Total 12-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 Total 41974.0 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49Nacional 6 191 000 1 294 111 510 495 939 833 641 1 067 727 1 280 696 1 206 481 1 193 712 2.2 0.0 0.2 1.1 2.3 3.4 4.4 5.1 5.7

Indígena 3 821 809 808 70 271 306 491 515 639 650 125 791 296 742 928 744 251 2.4 0.0 0.2 1.2 2.5 3.8 4.8 5.5 6.0Con presencia indígena 1 846 481 359 31 677 147 969 249 872 327 603 382 142 359 722 347 137 1.9 0.0 0.2 0.9 1.9 2.9 3.8 4.5 5.1Población indígena dispersa 522 710 127 9 562 41 479 68 130 89 999 107 258 103 831 102 324 2.1 0.0 0.2 1.0 2.1 3.1 4.1 4.9 5.7

Aguascalientes 1 701 2 33 138 269 340 374 301 244 1.6 0.0 0.2 0.8 1.6 2.6 2.9 3.4 4.3Población indígena dispersa 1 701 2 33 138 269 340 374 301 244 1.6 0.0 0.2 0.8 1.6 2.6 2.9 3.4 4.3

Baja California 46 338 10 1 210 4 621 7 435 8 941 9 600 7 611 6 910 2.1 0.0 0.3 1.2 2.2 3.1 4.0 4.4 5.3Con presencia indígena 46 338 10 1 210 4 621 7 435 8 941 9 600 7 611 6 910 2.1 0.0 0.3 1.2 2.2 3.1 4.0 4.4 5.3

Baja California Sur 6 319 1 205 717 1 014 1 020 1 211 1 154 997 2.0 0.0 0.3 1.1 2.1 2.9 3.9 4.6 5.2Población indígena dispersa 6 319 1 205 717 1 014 1 020 1 211 1 154 997 2.0 0.0 0.3 1.1 2.1 2.9 3.9 4.6 5.2

Campeche 108 628 17 1 689 7 862 13 621 18 036 22 674 21 234 23 495 2.1 0.0 0.2 0.9 2.1 3.3 4.3 4.9 5.7Indígena 59 702 7 793 4 198 7 324 9 934 12 738 11 825 12 883 2.1 0.0 0.1 0.8 2.1 3.4 4.4 5.0 5.8Con presencia indígena 48 829 10 894 3 658 6 286 8 082 9 908 9 402 10 589 2.1 0.0 0.2 1.0 2.1 3.2 4.1 4.6 5.7Población indígena dispersa 97 2 6 11 20 28 7 23 2.0 0.0 0.3 0.7 2.8 2.9 2.8 3.5 4.6

Coahuila 3 603 59 342 569 657 733 645 598 1.7 0.0 0.2 0.9 1.8 2.6 3.2 3.4 4.3Con presencia indígena 154 6 6 26 19 30 19 48 1.8 0.0 0.3 0.4 2.2 2.7 3.3 4.8 4.8Población indígena dispersa 3 449 53 336 543 638 703 626 550 1.7 0.0 0.2 0.9 1.7 2.6 3.2 3.4 4.2

Colima 3 300 75 273 475 609 716 610 542 1.9 0.0 0.2 1.0 2.0 2.8 3.7 4.2 5.0Población indígena dispersa 3 300 75 273 475 609 716 610 542 1.9 0.0 0.2 1.0 2.0 2.8 3.7 4.2 5.0

Chiapas 729 548 236 19 365 74 804 119 740 129 534 157 640 117 617 110 612 2.5 0.0 0.3 1.5 2.9 4.3 5.4 5.9 6.2Indígena 608 910 191 16 427 63 425 102 170 108 987 132 679 95 743 89 288 2.5 0.0 0.3 1.5 3.0 4.4 5.4 5.9 6.2Con presencia indígena 72 264 23 1 805 6 989 10 765 12 362 15 289 12 671 12 360 2.3 0.0 0.3 1.3 2.6 3.8 4.9 5.6 6.3Población indígena dispersa 48 374 22 1 133 4 390 6 805 8 185 9 672 9 203 8 964 2.5 0.0 0.3 1.4 2.8 4.1 5.2 6.0 6.8

Chihuahua 86 731 40 2 381 8 238 13 756 15 789 18 165 14 933 13 429 2.5 0.0 0.4 1.4 2.7 3.8 4.7 5.3 5.7Indígena 39 932 24 1 143 3 770 6 469 7 399 8 469 6 631 6 027 2.8 0.0 0.4 1.7 3.2 4.3 5.4 5.7 6.0Con presencia indígena 33 685 9 899 3 301 5 326 6 097 7 002 5 816 5 235 2.2 0.0 0.3 1.2 2.3 3.4 4.4 5.0 5.4Población indígena dispersa 13 114 7 339 1 167 1 961 2 293 2 694 2 486 2 167 2.3 0.0 0.3 1.3 2.6 3.4 4.2 5.1 5.5

Distrito Federal 160 214 29 2 658 14 246 23 192 29 542 32 440 30 181 27 926 1.4 0.0 0.1 0.6 1.3 2.1 2.7 3.1 3.6Con presencia indígena 158 045 29 2 632 14 098 22 854 29 081 31 998 29 762 27 591 1.4 0.0 0.1 0.6 1.3 2.1 2.7 3.1 3.6Población indígena dispersa 2 169 26 148 338 461 442 419 335 1.2 0.0 0.1 0.4 1.2 1.9 2.5 3.3 3.7

Durango 24 578 6 566 2 381 3 837 4 693 5 346 4 073 3 676 2.3 0.0 0.3 1.3 2.7 3.8 5.1 5.3 6.0Indígena 14 217 5 308 1 537 2 428 2 787 3 367 1 989 1 796 2.6 0.0 0.3 1.6 3.2 4.5 5.8 5.9 6.2Con presencia indígena 3 220 78 262 422 612 623 686 537 1.7 0.0 0.2 0.8 1.8 2.6 3.3 4.2 4.8Población indígena dispersa 7 141 1 180 582 987 1 294 1 356 1 398 1 343 2.2 0.0 0.3 1.1 2.4 3.4 4.8 5.3 6.4

Guanajuato 14 044 2 295 1 134 2 086 2 653 3 005 2 748 2 121 1.9 0.0 0.2 0.9 1.9 2.9 3.8 4.6 5.4Con presencia indígena 4 862 139 492 810 933 913 826 749 2.2 0.0 0.3 1.2 2.3 3.4 4.1 4.9 6.2Población indígena dispersa 9 182 2 156 642 1 276 1 720 2 092 1 922 1 372 1.8 0.0 0.2 0.8 1.7 2.7 3.7 4.5 5.1

81

Entidad federativa y tipo de municipioHijos nacidos vivos Promedio de hijos nacidos vivos por mujer

Total 12-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 Total 41974.0 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49Nacional 6 191 000 1 294 111 510 495 939 833 641 1 067 727 1 280 696 1 206 481 1 193 712 2.2 0.0 0.2 1.1 2.3 3.4 4.4 5.1 5.7

Indígena 3 821 809 808 70 271 306 491 515 639 650 125 791 296 742 928 744 251 2.4 0.0 0.2 1.2 2.5 3.8 4.8 5.5 6.0Con presencia indígena 1 846 481 359 31 677 147 969 249 872 327 603 382 142 359 722 347 137 1.9 0.0 0.2 0.9 1.9 2.9 3.8 4.5 5.1Población indígena dispersa 522 710 127 9 562 41 479 68 130 89 999 107 258 103 831 102 324 2.1 0.0 0.2 1.0 2.1 3.1 4.1 4.9 5.7

Aguascalientes 1 701 2 33 138 269 340 374 301 244 1.6 0.0 0.2 0.8 1.6 2.6 2.9 3.4 4.3Población indígena dispersa 1 701 2 33 138 269 340 374 301 244 1.6 0.0 0.2 0.8 1.6 2.6 2.9 3.4 4.3

Baja California 46 338 10 1 210 4 621 7 435 8 941 9 600 7 611 6 910 2.1 0.0 0.3 1.2 2.2 3.1 4.0 4.4 5.3Con presencia indígena 46 338 10 1 210 4 621 7 435 8 941 9 600 7 611 6 910 2.1 0.0 0.3 1.2 2.2 3.1 4.0 4.4 5.3

Baja California Sur 6 319 1 205 717 1 014 1 020 1 211 1 154 997 2.0 0.0 0.3 1.1 2.1 2.9 3.9 4.6 5.2Población indígena dispersa 6 319 1 205 717 1 014 1 020 1 211 1 154 997 2.0 0.0 0.3 1.1 2.1 2.9 3.9 4.6 5.2

Campeche 108 628 17 1 689 7 862 13 621 18 036 22 674 21 234 23 495 2.1 0.0 0.2 0.9 2.1 3.3 4.3 4.9 5.7Indígena 59 702 7 793 4 198 7 324 9 934 12 738 11 825 12 883 2.1 0.0 0.1 0.8 2.1 3.4 4.4 5.0 5.8Con presencia indígena 48 829 10 894 3 658 6 286 8 082 9 908 9 402 10 589 2.1 0.0 0.2 1.0 2.1 3.2 4.1 4.6 5.7Población indígena dispersa 97 2 6 11 20 28 7 23 2.0 0.0 0.3 0.7 2.8 2.9 2.8 3.5 4.6

Coahuila 3 603 59 342 569 657 733 645 598 1.7 0.0 0.2 0.9 1.8 2.6 3.2 3.4 4.3Con presencia indígena 154 6 6 26 19 30 19 48 1.8 0.0 0.3 0.4 2.2 2.7 3.3 4.8 4.8Población indígena dispersa 3 449 53 336 543 638 703 626 550 1.7 0.0 0.2 0.9 1.7 2.6 3.2 3.4 4.2

Colima 3 300 75 273 475 609 716 610 542 1.9 0.0 0.2 1.0 2.0 2.8 3.7 4.2 5.0Población indígena dispersa 3 300 75 273 475 609 716 610 542 1.9 0.0 0.2 1.0 2.0 2.8 3.7 4.2 5.0

Chiapas 729 548 236 19 365 74 804 119 740 129 534 157 640 117 617 110 612 2.5 0.0 0.3 1.5 2.9 4.3 5.4 5.9 6.2Indígena 608 910 191 16 427 63 425 102 170 108 987 132 679 95 743 89 288 2.5 0.0 0.3 1.5 3.0 4.4 5.4 5.9 6.2Con presencia indígena 72 264 23 1 805 6 989 10 765 12 362 15 289 12 671 12 360 2.3 0.0 0.3 1.3 2.6 3.8 4.9 5.6 6.3Población indígena dispersa 48 374 22 1 133 4 390 6 805 8 185 9 672 9 203 8 964 2.5 0.0 0.3 1.4 2.8 4.1 5.2 6.0 6.8

Chihuahua 86 731 40 2 381 8 238 13 756 15 789 18 165 14 933 13 429 2.5 0.0 0.4 1.4 2.7 3.8 4.7 5.3 5.7Indígena 39 932 24 1 143 3 770 6 469 7 399 8 469 6 631 6 027 2.8 0.0 0.4 1.7 3.2 4.3 5.4 5.7 6.0Con presencia indígena 33 685 9 899 3 301 5 326 6 097 7 002 5 816 5 235 2.2 0.0 0.3 1.2 2.3 3.4 4.4 5.0 5.4Población indígena dispersa 13 114 7 339 1 167 1 961 2 293 2 694 2 486 2 167 2.3 0.0 0.3 1.3 2.6 3.4 4.2 5.1 5.5

Distrito Federal 160 214 29 2 658 14 246 23 192 29 542 32 440 30 181 27 926 1.4 0.0 0.1 0.6 1.3 2.1 2.7 3.1 3.6Con presencia indígena 158 045 29 2 632 14 098 22 854 29 081 31 998 29 762 27 591 1.4 0.0 0.1 0.6 1.3 2.1 2.7 3.1 3.6Población indígena dispersa 2 169 26 148 338 461 442 419 335 1.2 0.0 0.1 0.4 1.2 1.9 2.5 3.3 3.7

Durango 24 578 6 566 2 381 3 837 4 693 5 346 4 073 3 676 2.3 0.0 0.3 1.3 2.7 3.8 5.1 5.3 6.0Indígena 14 217 5 308 1 537 2 428 2 787 3 367 1 989 1 796 2.6 0.0 0.3 1.6 3.2 4.5 5.8 5.9 6.2Con presencia indígena 3 220 78 262 422 612 623 686 537 1.7 0.0 0.2 0.8 1.8 2.6 3.3 4.2 4.8Población indígena dispersa 7 141 1 180 582 987 1 294 1 356 1 398 1 343 2.2 0.0 0.3 1.1 2.4 3.4 4.8 5.3 6.4

Guanajuato 14 044 2 295 1 134 2 086 2 653 3 005 2 748 2 121 1.9 0.0 0.2 0.9 1.9 2.9 3.8 4.6 5.4Con presencia indígena 4 862 139 492 810 933 913 826 749 2.2 0.0 0.3 1.2 2.3 3.4 4.1 4.9 6.2Población indígena dispersa 9 182 2 156 642 1 276 1 720 2 092 1 922 1 372 1.8 0.0 0.2 0.8 1.7 2.7 3.7 4.5 5.1

Promedio de hijos nacidos vivos por mujer Entidad federativa y tipo de municipioTotal 12-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49

2.2 0.0 0.2 1.1 2.3 3.4 4.4 5.1 5.7 Nacional2.4 0.0 0.2 1.2 2.5 3.8 4.8 5.5 6.0 Indígena1.9 0.0 0.2 0.9 1.9 2.9 3.8 4.5 5.1 Con presencia indígena2.1 0.0 0.2 1.0 2.1 3.1 4.1 4.9 5.7 Población indígena dispersa1.6 0.0 0.2 0.8 1.6 2.6 2.9 3.4 4.3 Aguascalientes1.6 0.0 0.2 0.8 1.6 2.6 2.9 3.4 4.3 Población indígena dispersa2.1 0.0 0.3 1.2 2.2 3.1 4.0 4.4 5.3 Baja California2.1 0.0 0.3 1.2 2.2 3.1 4.0 4.4 5.3 Con presencia indígena2.0 0.0 0.3 1.1 2.1 2.9 3.9 4.6 5.2 Baja California Sur2.0 0.0 0.3 1.1 2.1 2.9 3.9 4.6 5.2 Población indígena dispersa2.1 0.0 0.2 0.9 2.1 3.3 4.3 4.9 5.7 Campeche2.1 0.0 0.1 0.8 2.1 3.4 4.4 5.0 5.8 Indígena2.1 0.0 0.2 1.0 2.1 3.2 4.1 4.6 5.7 Con presencia indígena2.0 0.0 0.3 0.7 2.8 2.9 2.8 3.5 4.6 Población indígena dispersa1.7 0.0 0.2 0.9 1.8 2.6 3.2 3.4 4.3 Coahuila1.8 0.0 0.3 0.4 2.2 2.7 3.3 4.8 4.8 Con presencia indígena1.7 0.0 0.2 0.9 1.7 2.6 3.2 3.4 4.2 Población indígena dispersa1.9 0.0 0.2 1.0 2.0 2.8 3.7 4.2 5.0 Colima1.9 0.0 0.2 1.0 2.0 2.8 3.7 4.2 5.0 Población indígena dispersa2.5 0.0 0.3 1.5 2.9 4.3 5.4 5.9 6.2 Chiapas2.5 0.0 0.3 1.5 3.0 4.4 5.4 5.9 6.2 Indígena2.3 0.0 0.3 1.3 2.6 3.8 4.9 5.6 6.3 Con presencia indígena2.5 0.0 0.3 1.4 2.8 4.1 5.2 6.0 6.8 Población indígena dispersa2.5 0.0 0.4 1.4 2.7 3.8 4.7 5.3 5.7 Chihuahua2.8 0.0 0.4 1.7 3.2 4.3 5.4 5.7 6.0 Indígena2.2 0.0 0.3 1.2 2.3 3.4 4.4 5.0 5.4 Con presencia indígena2.3 0.0 0.3 1.3 2.6 3.4 4.2 5.1 5.5 Población indígena dispersa1.4 0.0 0.1 0.6 1.3 2.1 2.7 3.1 3.6 Distrito Federal1.4 0.0 0.1 0.6 1.3 2.1 2.7 3.1 3.6 Con presencia indígena1.2 0.0 0.1 0.4 1.2 1.9 2.5 3.3 3.7 Población indígena dispersa2.3 0.0 0.3 1.3 2.7 3.8 5.1 5.3 6.0 Durango2.6 0.0 0.3 1.6 3.2 4.5 5.8 5.9 6.2 Indígena1.7 0.0 0.2 0.8 1.8 2.6 3.3 4.2 4.8 Con presencia indígena2.2 0.0 0.3 1.1 2.4 3.4 4.8 5.3 6.4 Población indígena dispersa1.9 0.0 0.2 0.9 1.9 2.9 3.8 4.6 5.4 Guanajuato2.2 0.0 0.3 1.2 2.3 3.4 4.1 4.9 6.2 Con presencia indígena1.8 0.0 0.2 0.8 1.7 2.7 3.7 4.5 5.1 Población indígena dispersa

82

Entidad federativa y tipo de municipioHijos nacidos vivos Promedio de hijos nacidos vivos por mujer

Total 12-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 Total 12-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49Guerrero 361 119 120 7 799 32 622 51 953 63 585 76 813 65 660 62 567 2.7 0.0 0.3 1.5 3.0 4.3 5.5 6.2 6.6

Indígena 258 642 86 5 672 23 512 37 923 45 341 54 641 46 814 44 653 2.8 0.0 0.3 1.6 3.2 4.5 5.8 6.5 6.8Con presencia indígena 72 770 20 1 533 6 644 10 012 13 124 15 985 13 360 12 092 2.3 0.0 0.2 1.2 2.5 3.8 4.8 5.5 6.0Población indígena dispersa 29 707 14 594 2 466 4 018 5 120 6 187 5 486 5 822 2.5 0.0 0.2 1.3 2.7 4.0 5.2 6.0 6.8

Hidalgo 345 196 52 5 584 25 420 45 568 58 744 70 734 68 740 70 354 2.3 0.0 0.2 1.1 2.4 3.5 4.4 5.2 5.8Indígena 285 701 48 4 645 20 876 37 904 48 138 58 365 57 083 58 642 2.4 0.0 0.2 1.2 2.5 3.6 4.5 5.3 5.8Con presencia indígena 37 267 4 550 2 880 4 808 6 709 7 809 7 183 7 324 2.0 0.0 0.1 0.9 2.0 3.0 4.0 4.7 5.7Población indígena dispersa 22 228 389 1 664 2 856 3 897 4 560 4 474 4 388 2.0 0.0 0.2 1.0 2.0 3.1 3.8 4.8 5.4

Jalisco 39 241 5 956 4 186 6 563 7 477 7 764 6 489 5 801 1.8 0.0 0.2 1.0 2.0 2.9 3.9 4.4 5.0Indígena 9 038 2 332 1 121 1 603 1 707 1 896 1 114 1 263 2.9 0.0 0.5 2.1 3.7 5.1 6.4 6.4 6.8Con presencia indígena 16 396 3 376 1 760 2 820 3 126 3 092 2 893 2 326 1.5 0.0 0.1 0.8 1.6 2.4 3.1 3.7 4.2Población indígena dispersa 13 807 248 1 305 2 140 2 644 2 776 2 482 2 212 1.8 0.0 0.2 1.0 1.9 2.9 3.8 4.7 5.3

Estado de México 557 260 78 7 634 41 996 73 708 101 639 116 217 112 035 103 953 2.1 0.0 0.1 0.9 2.0 3.1 4.1 5.0 5.7Indígena 130 552 6 1 541 9 001 15 416 22 497 27 099 27 804 27 188 2.6 0.0 0.1 1.1 2.5 4.0 5.4 6.6 7.3Con presencia indígena 392 248 67 5 543 30 317 53 615 72 682 81 992 77 378 70 654 1.9 0.0 0.1 0.9 1.9 3.0 3.8 4.6 5.4Población indígena dispersa 34 460 5 550 2 678 4 677 6 460 7 126 6 853 6 111 1.8 0.0 0.2 0.8 1.8 2.7 3.5 4.3 5.1

Michoacán 119 952 12 2 064 9 309 15 303 19 448 24 813 24 782 24 221 2.2 0.0 0.2 1.0 2.2 3.5 4.4 5.4 6.2Indígena 49 759 6 901 3 929 6 485 7 767 10 091 10 407 10 173 2.2 0.0 0.2 1.0 2.3 3.6 4.6 5.6 6.4Con presencia indígena 46 288 4 796 3 589 6 072 7 743 9 741 9 346 8 997 2.2 0.0 0.2 1.0 2.3 3.6 4.6 5.4 6.1Población indígena dispersa 23 905 2 367 1 791 2 746 3 938 4 981 5 029 5 051 2.0 0.0 0.2 0.9 1.8 3.1 4.0 5.0 5.9

Morelos 39 361 11 721 3 043 5 139 6 795 8 775 7 815 7 062 1.9 0.0 0.2 0.9 1.9 3.0 4.0 4.4 5.1Con presencia indígena 24 605 5 417 1 874 3 095 4 014 5 563 5 024 4 613 1.9 0.0 0.2 0.8 1.8 2.8 3.9 4.4 5.1Población indígena dispersa 14 756 6 304 1 169 2 044 2 781 3 212 2 791 2 449 2.0 0.0 0.2 1.0 2.1 3.3 4.1 4.5 5.2

Nayarit 38 059 8 1 224 3 855 5 895 6 897 7 815 6 728 5 637 2.7 0.0 0.4 1.7 3.1 4.5 5.3 6.1 6.6Indígena 17 402 5 638 1 831 2 634 3 287 3 538 3 139 2 330 3.0 0.0 0.5 2.0 3.4 4.9 5.6 6.6 6.5Con presencia indígena 5 564 178 530 914 926 1 134 1 020 862 2.1 0.0 0.3 1.2 2.5 3.5 4.3 5.0 5.7Población indígena dispersa 15 093 3 408 1 494 2 347 2 684 3 143 2 569 2 445 2.7 0.0 0.4 1.7 3.1 4.5 5.5 6.0 7.0

Nuevo León 13 508 5 408 1 847 2 584 2 620 2 227 2 018 1 799 1.2 0.0 0.1 0.7 1.6 2.4 3.0 3.5 4.4Con presencia indígena 4 909 2 200 700 874 910 830 681 712 1.2 0.0 0.1 0.7 1.5 2.4 3.1 3.6 4.7Población indígena dispersa 8 599 3 208 1 147 1 710 1 710 1 397 1 337 1 087 1.3 0.0 0.1 0.7 1.6 2.4 3.0 3.5 4.2

Oaxaca 1 002 163 178 15 883 72 245 124 773 167 258 203 409 209 292 209 125 2.3 0.0 0.2 1.1 2.3 3.4 4.4 5.2 5.8Indígena 805 624 134 12 904 58 297 101 286 133 880 162 587 168 116 168 420 2.4 0.0 0.2 1.1 2.4 3.6 4.6 5.4 5.9Con presencia indígena 128 565 23 1 920 9 260 15 800 21 776 26 658 27 050 26 078 1.8 0.0 0.1 0.8 1.7 2.8 3.7 4.5 5.2Población indígena dispersa 67 974 21 1 059 4 688 7 687 11 602 14 164 14 126 14 627 2.1 0.0 0.2 0.9 2.0 3.1 4.0 4.9 5.7

Puebla 593 219 109 10 034 46 248 75 993 100 565 120 313 117 525 122 432 2.3 0.0 0.2 1.1 2.3 3.6 4.6 5.4 6.0Indígena 375 437 76 6 601 29 696 48 501 63 849 75 880 73 711 77 123 2.4 0.0 0.2 1.2 2.5 3.7 4.8 5.5 6.0Con presencia indígena 161 247 24 2 628 12 765 20 862 27 904 33 395 31 314 32 355 2.1 0.0 0.2 1.0 2.1 3.3 4.3 5.2 6.0Población indígena dispersa 56 535 9 805 3 787 6 630 8 812 11 038 12 500 12 954 2.2 0.0 0.1 1.0 2.2 3.3 4.3 5.4 6.2

Cuadro 5.2. (Continuación)

83

Entidad federativa y tipo de municipioHijos nacidos vivos Promedio de hijos nacidos vivos por mujer

Total 12-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 Total 12-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49Guerrero 361 119 120 7 799 32 622 51 953 63 585 76 813 65 660 62 567 2.7 0.0 0.3 1.5 3.0 4.3 5.5 6.2 6.6

Indígena 258 642 86 5 672 23 512 37 923 45 341 54 641 46 814 44 653 2.8 0.0 0.3 1.6 3.2 4.5 5.8 6.5 6.8Con presencia indígena 72 770 20 1 533 6 644 10 012 13 124 15 985 13 360 12 092 2.3 0.0 0.2 1.2 2.5 3.8 4.8 5.5 6.0Población indígena dispersa 29 707 14 594 2 466 4 018 5 120 6 187 5 486 5 822 2.5 0.0 0.2 1.3 2.7 4.0 5.2 6.0 6.8

Hidalgo 345 196 52 5 584 25 420 45 568 58 744 70 734 68 740 70 354 2.3 0.0 0.2 1.1 2.4 3.5 4.4 5.2 5.8Indígena 285 701 48 4 645 20 876 37 904 48 138 58 365 57 083 58 642 2.4 0.0 0.2 1.2 2.5 3.6 4.5 5.3 5.8Con presencia indígena 37 267 4 550 2 880 4 808 6 709 7 809 7 183 7 324 2.0 0.0 0.1 0.9 2.0 3.0 4.0 4.7 5.7Población indígena dispersa 22 228 389 1 664 2 856 3 897 4 560 4 474 4 388 2.0 0.0 0.2 1.0 2.0 3.1 3.8 4.8 5.4

Jalisco 39 241 5 956 4 186 6 563 7 477 7 764 6 489 5 801 1.8 0.0 0.2 1.0 2.0 2.9 3.9 4.4 5.0Indígena 9 038 2 332 1 121 1 603 1 707 1 896 1 114 1 263 2.9 0.0 0.5 2.1 3.7 5.1 6.4 6.4 6.8Con presencia indígena 16 396 3 376 1 760 2 820 3 126 3 092 2 893 2 326 1.5 0.0 0.1 0.8 1.6 2.4 3.1 3.7 4.2Población indígena dispersa 13 807 248 1 305 2 140 2 644 2 776 2 482 2 212 1.8 0.0 0.2 1.0 1.9 2.9 3.8 4.7 5.3

Estado de México 557 260 78 7 634 41 996 73 708 101 639 116 217 112 035 103 953 2.1 0.0 0.1 0.9 2.0 3.1 4.1 5.0 5.7Indígena 130 552 6 1 541 9 001 15 416 22 497 27 099 27 804 27 188 2.6 0.0 0.1 1.1 2.5 4.0 5.4 6.6 7.3Con presencia indígena 392 248 67 5 543 30 317 53 615 72 682 81 992 77 378 70 654 1.9 0.0 0.1 0.9 1.9 3.0 3.8 4.6 5.4Población indígena dispersa 34 460 5 550 2 678 4 677 6 460 7 126 6 853 6 111 1.8 0.0 0.2 0.8 1.8 2.7 3.5 4.3 5.1

Michoacán 119 952 12 2 064 9 309 15 303 19 448 24 813 24 782 24 221 2.2 0.0 0.2 1.0 2.2 3.5 4.4 5.4 6.2Indígena 49 759 6 901 3 929 6 485 7 767 10 091 10 407 10 173 2.2 0.0 0.2 1.0 2.3 3.6 4.6 5.6 6.4Con presencia indígena 46 288 4 796 3 589 6 072 7 743 9 741 9 346 8 997 2.2 0.0 0.2 1.0 2.3 3.6 4.6 5.4 6.1Población indígena dispersa 23 905 2 367 1 791 2 746 3 938 4 981 5 029 5 051 2.0 0.0 0.2 0.9 1.8 3.1 4.0 5.0 5.9

Morelos 39 361 11 721 3 043 5 139 6 795 8 775 7 815 7 062 1.9 0.0 0.2 0.9 1.9 3.0 4.0 4.4 5.1Con presencia indígena 24 605 5 417 1 874 3 095 4 014 5 563 5 024 4 613 1.9 0.0 0.2 0.8 1.8 2.8 3.9 4.4 5.1Población indígena dispersa 14 756 6 304 1 169 2 044 2 781 3 212 2 791 2 449 2.0 0.0 0.2 1.0 2.1 3.3 4.1 4.5 5.2

Nayarit 38 059 8 1 224 3 855 5 895 6 897 7 815 6 728 5 637 2.7 0.0 0.4 1.7 3.1 4.5 5.3 6.1 6.6Indígena 17 402 5 638 1 831 2 634 3 287 3 538 3 139 2 330 3.0 0.0 0.5 2.0 3.4 4.9 5.6 6.6 6.5Con presencia indígena 5 564 178 530 914 926 1 134 1 020 862 2.1 0.0 0.3 1.2 2.5 3.5 4.3 5.0 5.7Población indígena dispersa 15 093 3 408 1 494 2 347 2 684 3 143 2 569 2 445 2.7 0.0 0.4 1.7 3.1 4.5 5.5 6.0 7.0

Nuevo León 13 508 5 408 1 847 2 584 2 620 2 227 2 018 1 799 1.2 0.0 0.1 0.7 1.6 2.4 3.0 3.5 4.4Con presencia indígena 4 909 2 200 700 874 910 830 681 712 1.2 0.0 0.1 0.7 1.5 2.4 3.1 3.6 4.7Población indígena dispersa 8 599 3 208 1 147 1 710 1 710 1 397 1 337 1 087 1.3 0.0 0.1 0.7 1.6 2.4 3.0 3.5 4.2

Oaxaca 1 002 163 178 15 883 72 245 124 773 167 258 203 409 209 292 209 125 2.3 0.0 0.2 1.1 2.3 3.4 4.4 5.2 5.8Indígena 805 624 134 12 904 58 297 101 286 133 880 162 587 168 116 168 420 2.4 0.0 0.2 1.1 2.4 3.6 4.6 5.4 5.9Con presencia indígena 128 565 23 1 920 9 260 15 800 21 776 26 658 27 050 26 078 1.8 0.0 0.1 0.8 1.7 2.8 3.7 4.5 5.2Población indígena dispersa 67 974 21 1 059 4 688 7 687 11 602 14 164 14 126 14 627 2.1 0.0 0.2 0.9 2.0 3.1 4.0 4.9 5.7

Puebla 593 219 109 10 034 46 248 75 993 100 565 120 313 117 525 122 432 2.3 0.0 0.2 1.1 2.3 3.6 4.6 5.4 6.0Indígena 375 437 76 6 601 29 696 48 501 63 849 75 880 73 711 77 123 2.4 0.0 0.2 1.2 2.5 3.7 4.8 5.5 6.0Con presencia indígena 161 247 24 2 628 12 765 20 862 27 904 33 395 31 314 32 355 2.1 0.0 0.2 1.0 2.1 3.3 4.3 5.2 6.0Población indígena dispersa 56 535 9 805 3 787 6 630 8 812 11 038 12 500 12 954 2.2 0.0 0.1 1.0 2.2 3.3 4.3 5.4 6.2

Promedio de hijos nacidos vivos por mujer Entidad federativa y tipo de municipioTotal 12-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49

2.7 0.0 0.3 1.5 3.0 4.3 5.5 6.2 6.6 Guerrero2.8 0.0 0.3 1.6 3.2 4.5 5.8 6.5 6.8 Indígena2.3 0.0 0.2 1.2 2.5 3.8 4.8 5.5 6.0 Con presencia indígena2.5 0.0 0.2 1.3 2.7 4.0 5.2 6.0 6.8 Población indígena dispersa2.3 0.0 0.2 1.1 2.4 3.5 4.4 5.2 5.8 Hidalgo2.4 0.0 0.2 1.2 2.5 3.6 4.5 5.3 5.8 Indígena2.0 0.0 0.1 0.9 2.0 3.0 4.0 4.7 5.7 Con presencia indígena2.0 0.0 0.2 1.0 2.0 3.1 3.8 4.8 5.4 Población indígena dispersa1.8 0.0 0.2 1.0 2.0 2.9 3.9 4.4 5.0 Jalisco2.9 0.0 0.5 2.1 3.7 5.1 6.4 6.4 6.8 Indígena1.5 0.0 0.1 0.8 1.6 2.4 3.1 3.7 4.2 Con presencia indígena1.8 0.0 0.2 1.0 1.9 2.9 3.8 4.7 5.3 Población indígena dispersa2.1 0.0 0.1 0.9 2.0 3.1 4.1 5.0 5.7 Estado de México2.6 0.0 0.1 1.1 2.5 4.0 5.4 6.6 7.3 Indígena1.9 0.0 0.1 0.9 1.9 3.0 3.8 4.6 5.4 Con presencia indígena1.8 0.0 0.2 0.8 1.8 2.7 3.5 4.3 5.1 Población indígena dispersa2.2 0.0 0.2 1.0 2.2 3.5 4.4 5.4 6.2 Michoacán2.2 0.0 0.2 1.0 2.3 3.6 4.6 5.6 6.4 Indígena2.2 0.0 0.2 1.0 2.3 3.6 4.6 5.4 6.1 Con presencia indígena2.0 0.0 0.2 0.9 1.8 3.1 4.0 5.0 5.9 Población indígena dispersa1.9 0.0 0.2 0.9 1.9 3.0 4.0 4.4 5.1 Morelos1.9 0.0 0.2 0.8 1.8 2.8 3.9 4.4 5.1 Con presencia indígena2.0 0.0 0.2 1.0 2.1 3.3 4.1 4.5 5.2 Población indígena dispersa2.7 0.0 0.4 1.7 3.1 4.5 5.3 6.1 6.6 Nayarit3.0 0.0 0.5 2.0 3.4 4.9 5.6 6.6 6.5 Indígena2.1 0.0 0.3 1.2 2.5 3.5 4.3 5.0 5.7 Con presencia indígena2.7 0.0 0.4 1.7 3.1 4.5 5.5 6.0 7.0 Población indígena dispersa1.2 0.0 0.1 0.7 1.6 2.4 3.0 3.5 4.4 Nuevo León1.2 0.0 0.1 0.7 1.5 2.4 3.1 3.6 4.7 Con presencia indígena1.3 0.0 0.1 0.7 1.6 2.4 3.0 3.5 4.2 Población indígena dispersa2.3 0.0 0.2 1.1 2.3 3.4 4.4 5.2 5.8 Oaxaca2.4 0.0 0.2 1.1 2.4 3.6 4.6 5.4 5.9 Indígena1.8 0.0 0.1 0.8 1.7 2.8 3.7 4.5 5.2 Con presencia indígena2.1 0.0 0.2 0.9 2.0 3.1 4.0 4.9 5.7 Población indígena dispersa2.3 0.0 0.2 1.1 2.3 3.6 4.6 5.4 6.0 Puebla2.4 0.0 0.2 1.2 2.5 3.7 4.8 5.5 6.0 Indígena2.1 0.0 0.2 1.0 2.1 3.3 4.3 5.2 6.0 Con presencia indígena2.2 0.0 0.1 1.0 2.2 3.3 4.3 5.4 6.2 Población indígena dispersa

84

Entidad federativa y tipo de municipioHijos nacidos vivos Promedio de hijos nacidos vivos por mujer

Total 12-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 Total 12-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49Querétaro 27 704 7 565 2 467 3 891 5 337 5 550 5 211 4 676 2.2 0.0 0.2 1.1 2.3 3.6 4.6 5.4 6.1

Indígena 5 102 3 70 397 574 937 1 007 996 1 118 2.1 0.0 0.1 0.9 2.1 3.4 4.5 5.2 6.5Con presencia indígena 17 365 4 416 1 685 2 572 3 372 3 402 3 164 2 750 2.3 0.0 0.3 1.2 2.5 3.9 4.9 5.7 6.3Población indígena dispersa 5 237 79 385 745 1 028 1 141 1 051 808 1.9 0.0 0.1 0.9 2.0 2.9 3.9 5.0 5.2

Quintana Roo 200 408 45 3 193 17 328 30 100 38 162 41 554 36 852 33 174 2.0 0.0 0.2 1.0 2.1 3.0 4.0 4.9 5.6Indígena 92 778 30 1 558 8 345 13 643 16 649 19 229 17 247 16 077 2.2 0.0 0.2 1.1 2.3 3.5 4.6 5.5 6.2Con presencia indígena 105 480 15 1 607 8 819 16 194 21 131 21 827 19 154 16 733 1.9 0.0 0.2 0.9 1.9 2.8 3.6 4.4 5.1Población indígena dispersa 2 150 28 164 263 382 498 451 364 2.0 0.0 0.1 1.0 1.7 2.6 3.4 4.4 4.8

San Luis Potosí 219 973 49 4 131 17 043 28 153 36 962 45 535 43 995 44 105 2.5 0.0 0.2 1.3 2.7 3.9 5.0 5.7 6.2Indígena 179 604 39 3 424 14 002 22 978 29 582 37 177 35 559 36 843 2.6 0.0 0.3 1.4 2.8 4.0 5.1 5.8 6.3Con presencia indígena 26 866 7 466 2 006 3 592 4 943 5 615 5 503 4 734 2.2 0.0 0.2 1.0 2.3 3.3 4.3 5.0 5.6Población indígena dispersa 13 503 3 241 1 035 1 583 2 437 2 743 2 933 2 528 2.3 0.0 0.2 1.2 2.4 3.6 4.7 5.6 6.2

Sinaloa 48 723 29 1 610 4 808 7 601 8 419 10 385 8 389 7 482 2.2 0.0 0.3 1.3 2.6 3.7 4.4 4.8 5.3Con presencia indígena 42 656 26 1 469 4 328 6 679 7 412 8 982 7 200 6 560 2.2 0.0 0.4 1.4 2.6 3.7 4.5 4.9 5.4Población indígena dispersa 6 067 3 141 480 922 1 007 1 403 1 189 922 2.1 0.0 0.3 1.0 2.4 3.3 4.0 4.7 4.9

Sonora 64 757 8 1 347 5 229 8 015 10 375 12 894 13 669 13 220 2.0 0.0 0.2 1.0 1.9 2.9 3.6 4.2 4.7Indígena 12 806 242 947 1 394 1 923 2 668 2 773 2 859 2.1 0.0 0.2 1.1 2.0 3.0 3.9 4.5 4.9Con presencia indígena 41 507 7 865 3 268 5 117 6 601 8 230 8 966 8 453 2.0 0.0 0.2 1.0 1.9 2.8 3.5 4.1 4.7Población indígena dispersa 10 444 1 240 1 014 1 504 1 851 1 996 1 930 1 908 2.1 0.0 0.3 1.1 2.1 3.0 3.7 4.1 4.8

Tabasco 78 360 14 1 145 5 392 9 886 13 089 16 910 15 771 16 153 2.1 0.0 0.1 0.9 2.0 3.3 4.4 5.5 6.5Con presencia indígena 68 054 14 969 4 622 8 550 11 257 14 577 13 784 14 281 2.1 0.0 0.1 0.8 2.0 3.4 4.5 5.6 6.7Población indígena dispersa 10 306 176 770 1 336 1 832 2 333 1 987 1 872 1.9 0.0 0.2 0.9 1.9 3.0 3.8 4.8 5.5

Tamaulipas 21 472 6 424 2 120 3 365 4 338 4 281 3 744 3 194 1.7 0.0 0.2 0.8 1.7 2.6 3.2 3.9 4.5Con presencia indígena 13 306 4 244 1 334 2 136 2 764 2 606 2 273 1 945 1.6 0.0 0.1 0.8 1.7 2.5 3.1 3.7 4.4Población indígena dispersa 8 166 2 180 786 1 229 1 574 1 675 1 471 1 249 1.7 0.0 0.2 0.9 1.8 2.8 3.4 4.2 4.6

Tlaxcala 37 152 6 526 2 748 4 731 6 366 7 849 7 335 7 591 1.8 0.0 0.1 0.7 1.7 2.7 3.7 4.5 5.4Indígena 8 031 1 80 444 843 1 231 1 767 1 764 1 901 1.8 0.0 0.1 0.6 1.3 2.6 3.7 4.9 5.6Con presencia indígena 14 050 4 227 1 054 1 816 2 470 2 849 2 779 2 851 1.9 0.0 0.2 0.8 1.8 2.8 3.9 4.8 5.9Población indígena dispersa 15 071 1 219 1 250 2 072 2 665 3 233 2 792 2 839 1.8 0.0 0.1 0.8 1.8 2.7 3.5 4.0 4.9

Veracruz 655 633 157 11 368 46 919 80 091 108 546 134 178 134 389 139 985 2.3 0.0 0.2 1.1 2.3 3.4 4.4 5.2 5.8Indígena 444 436 103 7 856 32 136 55 319 74 345 91 153 90 306 93 218 2.4 0.0 0.2 1.2 2.5 3.7 4.7 5.5 6.1Con presencia indígena 146 938 36 2 504 10 238 17 469 24 142 29 792 30 925 31 832 2.1 0.0 0.2 0.9 1.9 3.0 3.9 4.7 5.3Población indígena dispersa 64 259 18 1 008 4 545 7 303 10 059 13 233 13 158 14 935 2.0 0.0 0.2 0.9 1.9 2.8 3.9 4.6 5.6

Yucatán 540 478 52 6 300 36 122 64 051 88 845 110 264 114 543 120 301 1.9 0.0 0.1 0.8 1.8 3.0 3.9 4.6 5.2Indígena 424 136 42 5 136 29 027 50 745 69 885 86 945 89 907 92 449 2.1 0.0 0.1 0.9 2.0 3.2 4.3 5.1 5.6Con presencia indígena 113 003 9 1 106 6 869 12 951 18 470 22 700 23 932 26 966 1.6 0.0 0.1 0.5 1.3 2.2 2.9 3.5 4.1Población indígena dispersa 3 339 1 58 226 355 490 619 704 886 1.9 0.0 0.2 0.8 1.7 2.7 3.5 4.1 5.2

Zacatecas 2 258 58 236 284 446 512 392 330 1.9 0.0 0.3 1.1 1.8 3.2 4.4 3.9 4.9Población indígena dispersa 2 258 58 236 284 446 512 392 330 1.9 0.0 0.3 1.1 1.8 3.2 4.4 3.9 4.9

Cuadro 5.2. (Continuación)

85

Entidad federativa y tipo de municipioHijos nacidos vivos Promedio de hijos nacidos vivos por mujer

Total 12-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 Total 12-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49Querétaro 27 704 7 565 2 467 3 891 5 337 5 550 5 211 4 676 2.2 0.0 0.2 1.1 2.3 3.6 4.6 5.4 6.1

Indígena 5 102 3 70 397 574 937 1 007 996 1 118 2.1 0.0 0.1 0.9 2.1 3.4 4.5 5.2 6.5Con presencia indígena 17 365 4 416 1 685 2 572 3 372 3 402 3 164 2 750 2.3 0.0 0.3 1.2 2.5 3.9 4.9 5.7 6.3Población indígena dispersa 5 237 79 385 745 1 028 1 141 1 051 808 1.9 0.0 0.1 0.9 2.0 2.9 3.9 5.0 5.2

Quintana Roo 200 408 45 3 193 17 328 30 100 38 162 41 554 36 852 33 174 2.0 0.0 0.2 1.0 2.1 3.0 4.0 4.9 5.6Indígena 92 778 30 1 558 8 345 13 643 16 649 19 229 17 247 16 077 2.2 0.0 0.2 1.1 2.3 3.5 4.6 5.5 6.2Con presencia indígena 105 480 15 1 607 8 819 16 194 21 131 21 827 19 154 16 733 1.9 0.0 0.2 0.9 1.9 2.8 3.6 4.4 5.1Población indígena dispersa 2 150 28 164 263 382 498 451 364 2.0 0.0 0.1 1.0 1.7 2.6 3.4 4.4 4.8

San Luis Potosí 219 973 49 4 131 17 043 28 153 36 962 45 535 43 995 44 105 2.5 0.0 0.2 1.3 2.7 3.9 5.0 5.7 6.2Indígena 179 604 39 3 424 14 002 22 978 29 582 37 177 35 559 36 843 2.6 0.0 0.3 1.4 2.8 4.0 5.1 5.8 6.3Con presencia indígena 26 866 7 466 2 006 3 592 4 943 5 615 5 503 4 734 2.2 0.0 0.2 1.0 2.3 3.3 4.3 5.0 5.6Población indígena dispersa 13 503 3 241 1 035 1 583 2 437 2 743 2 933 2 528 2.3 0.0 0.2 1.2 2.4 3.6 4.7 5.6 6.2

Sinaloa 48 723 29 1 610 4 808 7 601 8 419 10 385 8 389 7 482 2.2 0.0 0.3 1.3 2.6 3.7 4.4 4.8 5.3Con presencia indígena 42 656 26 1 469 4 328 6 679 7 412 8 982 7 200 6 560 2.2 0.0 0.4 1.4 2.6 3.7 4.5 4.9 5.4Población indígena dispersa 6 067 3 141 480 922 1 007 1 403 1 189 922 2.1 0.0 0.3 1.0 2.4 3.3 4.0 4.7 4.9

Sonora 64 757 8 1 347 5 229 8 015 10 375 12 894 13 669 13 220 2.0 0.0 0.2 1.0 1.9 2.9 3.6 4.2 4.7Indígena 12 806 242 947 1 394 1 923 2 668 2 773 2 859 2.1 0.0 0.2 1.1 2.0 3.0 3.9 4.5 4.9Con presencia indígena 41 507 7 865 3 268 5 117 6 601 8 230 8 966 8 453 2.0 0.0 0.2 1.0 1.9 2.8 3.5 4.1 4.7Población indígena dispersa 10 444 1 240 1 014 1 504 1 851 1 996 1 930 1 908 2.1 0.0 0.3 1.1 2.1 3.0 3.7 4.1 4.8

Tabasco 78 360 14 1 145 5 392 9 886 13 089 16 910 15 771 16 153 2.1 0.0 0.1 0.9 2.0 3.3 4.4 5.5 6.5Con presencia indígena 68 054 14 969 4 622 8 550 11 257 14 577 13 784 14 281 2.1 0.0 0.1 0.8 2.0 3.4 4.5 5.6 6.7Población indígena dispersa 10 306 176 770 1 336 1 832 2 333 1 987 1 872 1.9 0.0 0.2 0.9 1.9 3.0 3.8 4.8 5.5

Tamaulipas 21 472 6 424 2 120 3 365 4 338 4 281 3 744 3 194 1.7 0.0 0.2 0.8 1.7 2.6 3.2 3.9 4.5Con presencia indígena 13 306 4 244 1 334 2 136 2 764 2 606 2 273 1 945 1.6 0.0 0.1 0.8 1.7 2.5 3.1 3.7 4.4Población indígena dispersa 8 166 2 180 786 1 229 1 574 1 675 1 471 1 249 1.7 0.0 0.2 0.9 1.8 2.8 3.4 4.2 4.6

Tlaxcala 37 152 6 526 2 748 4 731 6 366 7 849 7 335 7 591 1.8 0.0 0.1 0.7 1.7 2.7 3.7 4.5 5.4Indígena 8 031 1 80 444 843 1 231 1 767 1 764 1 901 1.8 0.0 0.1 0.6 1.3 2.6 3.7 4.9 5.6Con presencia indígena 14 050 4 227 1 054 1 816 2 470 2 849 2 779 2 851 1.9 0.0 0.2 0.8 1.8 2.8 3.9 4.8 5.9Población indígena dispersa 15 071 1 219 1 250 2 072 2 665 3 233 2 792 2 839 1.8 0.0 0.1 0.8 1.8 2.7 3.5 4.0 4.9

Veracruz 655 633 157 11 368 46 919 80 091 108 546 134 178 134 389 139 985 2.3 0.0 0.2 1.1 2.3 3.4 4.4 5.2 5.8Indígena 444 436 103 7 856 32 136 55 319 74 345 91 153 90 306 93 218 2.4 0.0 0.2 1.2 2.5 3.7 4.7 5.5 6.1Con presencia indígena 146 938 36 2 504 10 238 17 469 24 142 29 792 30 925 31 832 2.1 0.0 0.2 0.9 1.9 3.0 3.9 4.7 5.3Población indígena dispersa 64 259 18 1 008 4 545 7 303 10 059 13 233 13 158 14 935 2.0 0.0 0.2 0.9 1.9 2.8 3.9 4.6 5.6

Yucatán 540 478 52 6 300 36 122 64 051 88 845 110 264 114 543 120 301 1.9 0.0 0.1 0.8 1.8 3.0 3.9 4.6 5.2Indígena 424 136 42 5 136 29 027 50 745 69 885 86 945 89 907 92 449 2.1 0.0 0.1 0.9 2.0 3.2 4.3 5.1 5.6Con presencia indígena 113 003 9 1 106 6 869 12 951 18 470 22 700 23 932 26 966 1.6 0.0 0.1 0.5 1.3 2.2 2.9 3.5 4.1Población indígena dispersa 3 339 1 58 226 355 490 619 704 886 1.9 0.0 0.2 0.8 1.7 2.7 3.5 4.1 5.2

Zacatecas 2 258 58 236 284 446 512 392 330 1.9 0.0 0.3 1.1 1.8 3.2 4.4 3.9 4.9Población indígena dispersa 2 258 58 236 284 446 512 392 330 1.9 0.0 0.3 1.1 1.8 3.2 4.4 3.9 4.9

Promedio de hijos nacidos vivos por mujer Entidad federativa y tipo de municipioTotal 12-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49

2.2 0.0 0.2 1.1 2.3 3.6 4.6 5.4 6.1 Querétaro2.1 0.0 0.1 0.9 2.1 3.4 4.5 5.2 6.5 Indígena2.3 0.0 0.3 1.2 2.5 3.9 4.9 5.7 6.3 Con presencia indígena1.9 0.0 0.1 0.9 2.0 2.9 3.9 5.0 5.2 Población indígena dispersa2.0 0.0 0.2 1.0 2.1 3.0 4.0 4.9 5.6 Quintana Roo2.2 0.0 0.2 1.1 2.3 3.5 4.6 5.5 6.2 Indígena1.9 0.0 0.2 0.9 1.9 2.8 3.6 4.4 5.1 Con presencia indígena2.0 0.0 0.1 1.0 1.7 2.6 3.4 4.4 4.8 Población indígena dispersa2.5 0.0 0.2 1.3 2.7 3.9 5.0 5.7 6.2 San Luis Potosí2.6 0.0 0.3 1.4 2.8 4.0 5.1 5.8 6.3 Indígena2.2 0.0 0.2 1.0 2.3 3.3 4.3 5.0 5.6 Con presencia indígena2.3 0.0 0.2 1.2 2.4 3.6 4.7 5.6 6.2 Población indígena dispersa2.2 0.0 0.3 1.3 2.6 3.7 4.4 4.8 5.3 Sinaloa2.2 0.0 0.4 1.4 2.6 3.7 4.5 4.9 5.4 Con presencia indígena2.1 0.0 0.3 1.0 2.4 3.3 4.0 4.7 4.9 Población indígena dispersa2.0 0.0 0.2 1.0 1.9 2.9 3.6 4.2 4.7 Sonora2.1 0.0 0.2 1.1 2.0 3.0 3.9 4.5 4.9 Indígena2.0 0.0 0.2 1.0 1.9 2.8 3.5 4.1 4.7 Con presencia indígena2.1 0.0 0.3 1.1 2.1 3.0 3.7 4.1 4.8 Población indígena dispersa2.1 0.0 0.1 0.9 2.0 3.3 4.4 5.5 6.5 Tabasco2.1 0.0 0.1 0.8 2.0 3.4 4.5 5.6 6.7 Con presencia indígena1.9 0.0 0.2 0.9 1.9 3.0 3.8 4.8 5.5 Población indígena dispersa1.7 0.0 0.2 0.8 1.7 2.6 3.2 3.9 4.5 Tamaulipas1.6 0.0 0.1 0.8 1.7 2.5 3.1 3.7 4.4 Con presencia indígena1.7 0.0 0.2 0.9 1.8 2.8 3.4 4.2 4.6 Población indígena dispersa1.8 0.0 0.1 0.7 1.7 2.7 3.7 4.5 5.4 Tlaxcala1.8 0.0 0.1 0.6 1.3 2.6 3.7 4.9 5.6 Indígena1.9 0.0 0.2 0.8 1.8 2.8 3.9 4.8 5.9 Con presencia indígena1.8 0.0 0.1 0.8 1.8 2.7 3.5 4.0 4.9 Población indígena dispersa2.3 0.0 0.2 1.1 2.3 3.4 4.4 5.2 5.8 Veracruz2.4 0.0 0.2 1.2 2.5 3.7 4.7 5.5 6.1 Indígena2.1 0.0 0.2 0.9 1.9 3.0 3.9 4.7 5.3 Con presencia indígena2.0 0.0 0.2 0.9 1.9 2.8 3.9 4.6 5.6 Población indígena dispersa1.9 0.0 0.1 0.8 1.8 3.0 3.9 4.6 5.2 Yucatán2.1 0.0 0.1 0.9 2.0 3.2 4.3 5.1 5.6 Indígena1.6 0.0 0.1 0.5 1.3 2.2 2.9 3.5 4.1 Con presencia indígena1.9 0.0 0.2 0.8 1.7 2.7 3.5 4.1 5.2 Población indígena dispersa1.9 0.0 0.3 1.1 1.8 3.2 4.4 3.9 4.9 Zacatecas1.9 0.0 0.3 1.1 1.8 3.2 4.4 3.9 4.9 Población indígena dispersa

86

Fuente: CDI-PNUD.“Sistema Nacional de Indicadores sobre la Población Indígena de México” a partir de INEGI, XII Censo General de Población y Vivienda 2000.

Elaboró: Dirección de Información e Indicadores Sistema de Información Geográfica

Mapa 4. Promedio de hijos nacidos vivos en mujeres indígenas de 12 a 49 años

87

6. ANALFABETISMO E INASISTENCIA ESCOLAR

Entre la población indígena, 27.3 por ciento de la población de quince años y más no sabe leer ni escri-

bir, mientras que el promedio nacional es de 9.5 por ciento. Además, el analfabetismo es de 34.5 y 19.6

por ciento para mujeres y hombres, respectivamente. Estas inequidades de género se observan en todos

los municipios donde hay residencia indígena, aunque el porcentaje de analfabetas es significativamen-

te más elevado en los municipios indígenas (42.2 y 24.6% entre mujeres y hombres, respectivamente).

El porcentaje de analfabetas se reduce a menos de la mitad entre las generaciones más jóvenes de po-

blación indígena: 33.2 por ciento en la población de 30 a 59 años y 12.3 por ciento entre la de 15 a

29 años. Sin embargo, aun en estas últimas generaciones se mantienen inequidades de género que se

traducen en 15.3 y 9.0 por ciento de analfabetismo en mujeres y hombres.

Las diferencias de género se reducen a su mínima expresión entre los niños y niñas indígenas de seis a

doce años, donde la asistencia es cercana al 90 por ciento y prácticamente igual; pero están aún pre-

sentes en las edades de asistencia a secundaria (trece a quince años), donde las adolescentes muestran

mayor inasistencia (33.6% en mujeres y 25.2% en hombres).

88

Mujeres

Hombres

15 años y más

16.7

12.3

24.6

28.7

23.2

42.2

Mujeres

Hombres

15 a 29 años

7.7

5.7

11.4

10.7

8.8

20.2

Población indígena dispersa

Con presencia indígena

Indígena

Gráfica 6.1. Tasa de analfabetismo de la población indígena por sexo y tipo de municipio de residencia

Población indígena dispersa

Con presencia indígena

Indígena

89

Mujeres

Hombres

6 a 12 años

10.3

8.8

10.1

10.7

9.2

11.3

Mujeres

Hombres

13 a 15 años

28.9

24.3

25.2

33.6

30.3

35.2

Gráfica 6.2. Tasa de inasistencia escolar de la población indígena por sexo y tipo de municipio de residencia

Población indígena dispersa

Con presencia indígena

Indígena

Población indígena dispersa

Con presencia indígena

Indígena

90

Entidad federativay tipo de municipio

Población de 15 años y más analfabeta en hogares indígenas

Tasa de analfabetismo Población de 15 a 29 años analfabeta hogares indígenas Tasa de analfabetismo 15 a 29 años

15 años y másTotal Mujeres Hombres Total Mujeres Hombres Total Mujeres Hombres Total Mujeres Hombres

Nacional 1 696 631 1 105 243 591 388 27.3 34.5 19.6 341 377 219 834 121 543 12.3 15.3 9.0Indígena 1 184 700 766 660 418 040 33.7 42.2 24.6 246 697 161 481 85 216 15.9 20.2 11.4Con presencia indígena 379 409 253 380 126 029 17.9 23.2 12.3 71 399 44 494 26 905 7.3 8.8 5.7Población indígena dispersa 132 522 85 203 47 319 22.8 28.7 16.7 23 281 13 859 9 422 9.3 10.7 7.7

Aguascalientes 128 84 44 5.9 7.5 4.2 40 24 16 4.0 4.5 3.4Población indígena dispersa 128 84 44 5.9 7.5 4.2 40 24 16 4.0 4.5 3.4

Baja California 7 140 4 608 2 532 14.5 19.3 10.0 2 195 1 376 819 8.8 11.2 6.4Con presencia indígena 7 140 4 608 2 532 14.5 19.3 10.0 2 195 1 376 819 8.8 11.2 6.4

Baja California Sur 1 231 743 488 16.8 22.1 12.4 423 243 180 10.7 13.2 8.5Población indígena dispersa 1 231 743 488 16.8 22.1 12.4 423 243 180 10.7 13.2 8.5

Campeche 24 468 14 837 9 631 20.4 25.0 15.9 3 813 2 250 1 563 7.2 8.5 5.8Indígena 13 750 8 306 5 444 21.0 25.6 16.5 2 149 1 293 856 7.2 8.8 5.7Con presencia indígena 10 699 6 522 4 177 19.7 24.4 15.2 1 660 955 705 7.1 8.2 6.0Población indígena dispersa 19 9 10 13.8 16.1 12.2 4 2 2 7.8 9.5 6.7

Coahuila 425 276 149 8.6 11.9 5.7 123 68 55 5.0 6.0 4.2Con presencia indígena 70 39 31 34.0 39.4 29.0 21 11 10 23.1 22.9 23.3Población indígena dispersa 355 237 118 7.5 10.7 4.7 102 57 45 4.3 5.3 3.5

Colima 701 405 296 18.3 22.0 14.9 214 119 95 11.9 13.6 10.4Población indígena dispersa 701 405 296 18.3 22.0 14.9 214 119 95 11.9 13.6 10.4

Chiapas 244 778 161 654 83 124 40.3 52.3 27.8 76 890 54 151 22 739 24.5 33.5 15.0Indígena 210 065 139 799 70 266 42.1 54.9 28.8 67 637 48 357 19 280 26.0 35.8 15.4Con presencia indígena 20 441 13 083 7 358 30.5 38.8 22.2 5 341 3 431 1 910 16.2 20.3 11.9Población indígena dispersa 14 272 8 772 5 500 33.7 42.5 25.4 3 912 2 363 1 549 19.5 24.0 15.1

Chihuahua 31 241 17 753 13 488 38.8 45.1 32.8 10 204 6 113 4 091 27.7 33.4 22.1Indígena 18 146 10 404 7 742 56.2 65.1 47.6 5 995 3 689 2 306 42.6 51.2 33.5Con presencia indígena 9 264 5 288 3 976 26.7 31.4 22.3 3 047 1 755 1 292 18.1 21.4 14.9Población indígena dispersa 3 831 2 061 1 770 28.3 31.6 25.2 1 162 669 493 19.8 23.1 16.5

Distrito Federal 20 095 15 069 5 026 8.3 11.6 4.5 4 218 2 872 1 346 3.6 4.5 2.5Con presencia indígena 19 833 14 863 4 970 8.3 11.6 4.5 4 177 2 840 1 337 3.6 4.5 2.5Población indígena dispersa 262 206 56 8.0 10.2 4.4 41 32 9 2.4 2.9 1.5

Durango 6 561 4 374 2 187 30.0 39.0 20.5 1 993 1 387 606 18.7 25.0 11.9Indígena 4 937 3 369 1 568 45.5 59.4 30.3 1 515 1 084 431 28.2 37.9 17.2Con presencia indígena 199 138 61 5.1 6.9 3.2 47 36 11 2.4 3.6 1.2Población indígena dispersa 1 425 867 558 20.0 24.6 15.5 431 267 164 12.8 15.9 9.8

Guanajuato 2 484 1 615 869 15.4 19.7 11.0 616 383 233 7.9 9.6 6.0Con presencia indígena 1 051 657 394 21.7 26.7 16.6 390 234 156 15.5 18.3 12.5Población indígena dispersa 1 433 958 475 12.7 16.7 8.6 226 149 77 4.2 5.5 2.9

Cuadro 6.1. Población indígena analfabeta y tasa de analfabetismo según sexo, por entidad federativa y tipo de municipio

91

Entidad federativay tipo de municipio

Población de 15 años y más analfabeta en hogares indígenas

Tasa de analfabetismo Población de 15 a 29 años analfabeta hogares indígenas Tasa de analfabetismo 15 a 29 años

15 años y másTotal Mujeres Hombres Total Mujeres Hombres Total Mujeres Hombres Total Mujeres Hombres

Guerrero 136 199 84 475 51 724 47.6 55.9 38.3 36 074 23 066 13 008 27.6 33.2 21.2Indígena 99 383 61 783 37 600 51.4 60.2 41.4 26 999 17 289 9 710 30.5 36.7 23.4Con presencia indígena 25 189 15 638 9 551 38.2 45.4 30.4 6 336 4 023 2 313 20.4 24.5 15.9Población indígena dispersa 11 627 7 054 4 573 43.7 51.1 35.7 2 739 1 754 985 23.9 29.0 18.2

Hidalgo 103 100 66 336 36 764 31.2 38.4 23.4 12 898 8 473 4 425 9.5 11.9 6.9Indígena 89 086 56 885 32 201 33.6 41.0 25.4 11 244 7 459 3 785 10.4 13.2 7.3Con presencia indígena 8 430 5 873 2 557 21.0 27.3 13.7 1 058 670 388 6.1 7.1 4.9Población indígena dispersa 5 584 3 578 2 006 22.7 28.0 17.0 596 344 252 5.9 6.5 5.2

Jalisco 6 617 4 438 2 179 14.8 19.0 10.2 1 966 1 425 541 8.4 11.4 5.0Indígena 2 960 2 082 878 49.5 64.9 31.7 940 758 182 31.9 46.3 13.9Con presencia indígena 1 797 1 223 574 7.9 10.2 5.4 585 393 192 4.7 5.8 3.3Población indígena dispersa 1 860 1 133 727 11.6 13.9 9.2 441 274 167 5.6 6.7 4.5

Estado de México 106 888 79 069 27 819 18.3 25.9 10.0 12 800 8 773 4 027 4.7 6.2 3.0Indígena 30 275 22 831 7 444 27.4 38.5 14.6 3 221 2 351 870 6.4 9.0 3.6Con presencia indígena 70 008 51 463 18 545 16.2 23.0 8.9 8 916 5 990 2 926 4.3 5.7 2.9Población indígena dispersa 6 605 4 775 1 830 15.4 21.5 8.8 663 432 231 3.5 4.5 2.5

Michoacán 33 361 22 580 10 781 27.6 34.7 19.3 8 039 5 389 2 650 14.8 18.2 10.7Indígena 15 266 10 508 4 758 31.9 40.0 22.0 4 056 2 808 1 248 18.5 22.8 12.9Con presencia indígena 12 209 8 218 3 991 26.6 33.9 18.4 2 783 1 862 921 13.4 17.1 9.4Población indígena dispersa 5 886 3 854 2 032 21.7 26.5 16.2 1 200 719 481 10.4 11.3 9.2

Morelos 9 307 5 897 3 410 20.4 25.0 15.5 1 800 1 059 741 8.8 9.8 7.6Con presencia indígena 5 314 3 457 1 857 18.1 22.6 13.2 843 519 324 6.4 7.5 5.2Población indígena dispersa 3 993 2 440 1 553 24.6 29.5 19.5 957 540 417 13.0 14.2 11.8

Nayarit 10 539 6 466 4 073 36.0 43.6 28.2 2 855 1 847 1 008 20.4 25.3 15.1Indígena 6 143 3 743 2 400 51.4 60.6 41.5 1 900 1 234 666 33.2 40.8 24.7Con presencia indígena 905 573 332 17.2 21.4 12.8 217 133 84 8.1 9.5 6.7Población indígena dispersa 3 491 2 150 1 341 29.0 36.0 22.1 738 480 258 13.2 16.7 9.5

Nuevo León 1 466 989 477 7.0 8.7 5.0 452 291 161 3.4 3.9 2.9Con presencia indígena 589 426 163 7.5 9.7 4.8 212 147 65 4.1 4.8 3.1Población indígena dispersa 877 563 314 6.7 8.1 5.1 240 144 96 3.0 3.2 2.7

Oaxaca 308 565 204 607 103 958 31.2 39.0 22.3 49 124 31 444 17 680 12.0 14.5 9.2Indígena 259 798 171 671 88 127 34.0 42.4 24.5 42 976 27 681 15 295 13.8 16.8 10.4Con presencia indígena 29 201 19 575 9 626 19.7 24.9 13.9 4 066 2 473 1 593 6.0 6.8 5.1Población indígena dispersa 19 566 13 361 6 205 25.3 32.8 17.0 2 082 1 290 792 6.9 8.2 5.5

Puebla 182 284 120 658 61 626 31.8 40.0 22.8 33 396 21 080 12 316 13.4 16.3 10.3Indígena 126 037 82 373 43 664 36.3 45.2 26.5 24 168 15 290 8 878 16.1 19.8 12.2Con presencia indígena 39 685 27 244 12 441 24.3 31.4 16.2 7 409 4 768 2 641 9.8 12.0 7.3Población indígena dispersa 16 562 11 041 5 521 26.7 33.6 18.9 1 819 1 022 797 7.6 8.1 7.0

Cuadro 6.1. (Continuación)

92

Entidad federativay tipo de municipio

Población de 15 años y más analfabeta en hogares indígenas

Tasa de analfabetismo Población de 15 a 29 años analfabeta hogares indígenas Tasa de analfabetismo 15 a 29 años

15 años y másTotal Mujeres Hombres Total Mujeres Hombres Total Mujeres Hombres Total Mujeres Hombres

Querétaro 7 192 4 977 2 215 25.7 33.7 16.8 1 397 963 434 10.6 14.0 6.8Indígena 1 339 921 418 24.1 30.8 16.3 176 113 63 7.1 8.9 5.3Con presencia indígena 4 759 3 321 1 438 29.0 38.6 18.4 1 110 783 327 13.8 18.8 8.5Población indígena dispersa 1 094 735 359 18.2 23.2 12.7 111 67 44 4.1 4.7 3.4

Quintana Roo 28 678 17 530 11 148 13.3 17.1 9.9 5 199 3 059 2 140 4.9 6.0 3.9Indígena 15 798 9 550 6 248 17.2 21.9 12.9 2 917 1 724 1 193 6.4 7.9 5.1Con presencia indígena 12 628 7 831 4 797 10.4 13.5 7.6 2 228 1 309 919 3.8 4.6 3.0Población indígena dispersa 252 149 103 9.5 12.5 7.1 54 26 28 4.5 4.9 4.1

San Luis Potosí 46 513 29 624 16 889 23.2 29.9 16.6 5 466 3 204 2 262 6.5 7.6 5.4Indígena 39 539 25 320 14 219 24.4 31.8 17.3 4 429 2 627 1 802 6.6 7.9 5.4Con presencia indígena 4 062 2 581 1 481 15.6 19.6 11.5 570 341 229 4.9 5.6 4.1Población indígena dispersa 2 912 1 723 1 189 22.5 27.2 17.9 467 236 231 8.2 8.5 8.0

Sinaloa 16 479 9 035 7 444 31.4 37.1 26.5 6 914 3 809 3 105 26.5 31.5 22.2Con presencia indígena 14 821 8 152 6 669 32.5 38.6 27.2 6 353 3 514 2 839 27.7 33.1 23.1Población indígena dispersa 1 658 883 775 24.1 27.5 21.1 561 295 266 17.6 19.7 15.7

Sonora 12 645 6 747 5 898 15.0 17.0 13.2 1 555 712 843 4.5 4.4 4.7Indígena 2 474 1 345 1 129 15.5 17.7 13.5 163 62 101 2.7 2.1 3.3Con presencia indígena 8 610 4 547 4 063 15.5 17.3 13.8 1 103 499 604 4.9 4.7 5.1Población indígena dispersa 1 561 855 706 12.4 14.7 10.3 289 151 138 5.0 5.6 4.5

Tabasco 14 010 9 146 4 864 17.1 22.4 11.9 1 941 1 209 732 4.9 6.1 3.8Con presencia indígena 12 506 8 143 4 363 17.7 23.1 12.4 1 646 1 033 613 4.8 6.0 3.6Población indígena dispersa 1 504 1 003 501 13.4 18.0 8.8 295 176 119 5.7 6.6 4.7

Tamaulipas 2 744 1 770 974 10.0 12.8 7.1 509 289 220 3.6 4.0 3.2Con presencia indígena 1 446 986 460 8.4 11.2 5.4 241 147 94 2.7 3.1 2.2Población indígena dispersa 1 298 784 514 12.6 15.6 9.8 268 142 126 5.2 5.5 5.0

Tlaxcala 7 889 5 537 2 352 16.2 21.8 10.1 890 559 331 4.2 5.1 3.2Indígena 1 658 1 161 497 15.2 20.5 9.5 79 44 35 1.7 1.8 1.6Con presencia indígena 3 345 2 279 1 066 19.3 25.4 12.8 536 348 188 6.8 8.7 4.8Población indígena dispersa 2 886 2 097 789 14.2 19.6 8.2 275 167 108 3.2 3.7 2.6

Veracruz 199 067 128 896 70 171 31.0 39.1 22.4 37 548 23 185 14 363 14.1 17.0 11.0Indígena 142 349 91 612 50 737 34.9 43.9 25.5 28 487 17 832 10 655 16.8 20.6 12.8Con presencia indígena 38 229 25 286 12 943 24.0 30.8 16.8 6 370 3 831 2 539 9.7 11.2 8.0Población indígena dispersa 18 489 11 998 6 491 24.2 31.0 17.3 2 691 1 522 1 169 8.9 9.8 7.9

Yucatán 123 470 74 798 48 672 19.0 22.7 15.1 19 700 10 927 8 773 7.2 7.8 6.4Indígena 105 697 62 997 42 700 22.4 26.8 18.1 17 646 9 786 7 860 8.7 9.6 7.8Con presencia indígena 16 979 11 366 5 613 9.7 12.4 6.7 1 939 1 073 866 2.7 3.0 2.5Población indígena dispersa 794 435 359 16.1 19.3 13.4 115 68 47 6.3 8.4 4.6

Zacatecas 366 250 116 15.2 21.3 9.4 125 85 40 10.2 14.2 6.4Población indígena dispersa 366 250 116 15.2 21.3 9.4 125 85 40 10.2 14.2 6.4

Cuadro 6.1. (Continuación)

93

Entidad federativay tipo de municipio

Población de 6 a 12 años que no asiste a la escuela en hogares indígenas Tasa de inasistencia escolar 6 a 12 años Población de 13 a 15 años que no asiste

a la escuela en hogares indígenasTasa de inasistencia escolar 13 a 15

años

Total Mujeres Hombres Total Mujeres Hombres Total Mujeres Hombres Total Mujeres HombresNacional 197 173 102 108 95 065 10.2 10.7 9.7 227 512 130 059 97 453 29.4 33.6 25.2

Indígena 128 713 67 486 61 227 10.7 11.3 10.1 141 248 82 297 58 951 30.2 35.2 25.2

Con presencia indígena 50 754 25 741 25 013 9.0 9.2 8.8 64 576 36 172 28 404 27.3 30.3 24.3

Población indígena dispersa 17 706 8 881 8 825 10.5 10.7 10.3 21 688 11 590 10 098 31.2 33.6 28.9

Aguascalientes 55 29 26 9.2 9.3 9.1 49 26 23 23.2 25.7 20.9

Población indígena dispersa 55 29 26 9.2 9.3 9.1 49 26 23 23.2 25.7 20.9Baja California 2 246 1 128 1 118 14.9 15.3 14.5 1 967 1 071 896 34.7 37.3 31.9

Con presencia indígena 2 246 1 128 1 118 14.9 15.3 14.5 1 967 1 071 896 34.7 37.3 31.9Baja California Sur 298 152 146 16.6 17.2 16.0 308 152 156 38.9 40.4 37.5

Población indígena dispersa 298 152 146 16.6 17.2 16.0 308 152 156 38.9 40.4 37.5Campeche 1 941 1 027 914 6.0 6.4 5.6 3 330 1 961 1 369 23.6 27.5 19.6

Indígena 900 488 412 5.0 5.5 4.5 1 838 1 135 703 23.1 28.0 18.0Con presencia indígena 1 035 537 498 7.2 7.6 6.9 1 489 826 663 24.2 27.0 21.5Población indígena dispersa 6 2 4 17.1 15.4 18.2 3 3 18.8 0.0 27.3

Coahuila 85 46 39 7.8 8.6 7.1 123 70 53 29.1 34.1 24.4Con presencia indígena 16 6 10 31.4 25.0 37.0 8 5 3 38.1 45.5 30.0Población indígena dispersa 69 40 29 6.7 7.8 5.5 115 65 50 28.7 33.5 24.2

Colima 160 73 87 16.5 15.4 17.6 141 63 78 32.9 31.8 33.9Población indígena dispersa 160 73 87 16.5 15.4 17.6 141 63 78 32.9 31.8 33.9

Chiapas 41 713 22 715 18 998 17.5 19.2 15.8 35 848 21 093 14 755 41.1 48.3 34.0Indígena 34 827 19 171 15 656 17.5 19.4 15.6 29 302 17 518 11 784 40.5 48.2 32.8Con presencia indígena 3 867 2 055 1 812 16.9 18.1 15.7 4 027 2 221 1 806 45.1 49.5 40.7Población indígena dispersa 3 019 1 489 1 530 19.1 19.2 18.9 2 519 1 354 1 165 42.8 47.4 38.5

Chihuahua 7 436 3 739 3 697 28.6 29.1 28.0 4 231 2 114 2 117 48.2 48.5 47.9Indígena 4 355 2 200 2 155 38.8 40.2 37.5 2 005 1 035 970 56.7 57.7 55.7Con presencia indígena 2 179 1 087 1 092 20.5 20.6 20.4 1 516 755 761 41.1 41.5 40.7Población indígena dispersa 902 452 450 21.4 21.4 21.4 710 324 386 45.8 43.6 47.8

Distrito Federal 2 445 1 234 1 211 5.4 5.5 5.3 4 517 2 760 1 757 22.3 25.9 18.3Con presencia indígena 2 414 1 218 1 196 5.4 5.5 5.3 4 444 2 711 1 733 22.2 25.8 18.3Población indígena dispersa 31 16 15 5.5 5.6 5.4 73 49 24 26.6 32.7 19.4

Durango 1 639 860 779 19.9 20.7 19.0 966 507 459 33.2 34.4 32.0Indígena 1 285 678 607 27.8 29.2 26.4 580 313 267 38.0 40.3 35.6Con presencia indígena 51 27 24 4.6 4.8 4.5 102 50 52 21.4 20.5 22.3Población indígena dispersa 303 155 148 11.9 12.3 11.6 284 144 140 31.5 31.9 31.1

Guanajuato 398 195 203 7.9 8.1 7.7 710 353 357 34.9 35.6 34.3Con presencia indígena 221 110 111 13.7 13.9 13.4 253 131 122 41.7 44.3 39.2Población indígena dispersa 177 85 92 5.2 5.2 5.1 457 222 235 32.0 31.9 32.2

C

94

Entidad federativay tipo de municipio

Población de 6 a 12 años que no asiste a la escuela en hogares indígenas Tasa de inasistencia escolar 6 a 12 años Población de 13 a 15 años que no asiste

a la escuela en hogares indígenasTasa de inasistencia escolar 13 a 15

años

Total Mujeres Hombres Total Mujeres Hombres Total Mujeres Hombres Total Mujeres HombresGuerrero 17 415 8 907 8 508 15.6 16.0 15.2 12 078 6 899 5 179 30.2 33.9 26.4

Indígena 12 975 6 644 6 331 16.2 16.5 15.9 8 225 4 722 3 503 29.8 33.7 25.7Con presencia indígena 2 888 1 472 1 416 13.0 13.5 12.6 2 619 1 490 1 129 30.0 33.2 26.7Población indígena dispersa 1 552 791 761 16.4 16.8 16.1 1 234 687 547 34.1 36.9 31.0

Hidalgo 5 093 2 622 2 471 4.8 5.0 4.6 9 038 4 996 4 042 20.7 23.0 18.3Indígena 4 229 2 199 2 030 4.8 5.0 4.6 6 972 3 863 3 109 19.4 21.7 17.1Con presencia indígena 558 272 286 4.9 4.9 4.9 1 324 751 573 27.4 30.7 24.0Población indígena dispersa 306 151 155 4.4 4.4 4.4 742 382 360 25.3 26.2 24.3

Jalisco 1 888 1 034 854 13.9 15.3 12.6 1 900 1 090 810 35.8 40.1 31.4Indígena 861 505 356 29.2 33.9 24.4 391 252 139 41.3 51.4 30.4Con presencia indígena 527 250 277 9.7 9.3 10.1 772 472 300 33.5 37.9 28.3Población indígena dispersa 500 279 221 9.6 10.8 8.5 737 366 371 36.0 37.2 34.9

Estado de México 11 520 6 059 5 461 6.7 7.1 6.3 18 795 10 766 8 029 26.8 30.5 23.1Indígena 3 390 1 858 1 532 8.4 9.2 7.5 5 378 3 155 2 223 33.4 39.3 27.5Con presencia indígena 7 479 3 857 3 622 6.2 6.4 6.0 12 375 7 004 5 371 25.0 28.0 22.0Población indígena dispersa 651 344 307 5.9 6.3 5.4 1 042 607 435 23.0 26.3 19.6

Michoacán 4 620 2 314 2 306 12.0 12.0 11.9 5 156 2 862 2 294 32.9 35.7 30.1Indígena 1 955 982 973 12.6 12.6 12.6 2 219 1 294 925 35.0 38.9 30.6Con presencia indígena 1 658 837 821 11.0 11.2 10.8 1 729 909 820 28.8 30.3 27.3Población indígena dispersa 1 007 495 512 12.7 12.6 12.9 1 208 659 549 36.5 38.8 34.1

Morelos 1 507 732 775 12.1 11.9 12.3 1 676 799 877 32.1 30.9 33.2Con presencia indígena 685 330 355 9.1 8.7 9.4 996 491 505 30.8 30.8 30.8Población indígena dispersa 822 402 420 16.9 17.1 16.7 680 308 372 34.2 31.1 37.2

Nayarit 1 649 824 825 14.1 14.1 14.0 1 302 665 637 32.2 33.1 31.4Indígena 977 518 459 19.5 20.6 18.3 652 338 314 39.6 41.9 37.3Con presencia indígena 139 60 79 7.6 6.6 8.5 153 77 76 21.3 20.9 21.8Población indígena dispersa 533 246 287 10.9 10.2 11.7 497 250 247 29.7 29.9 29.4

Nuevo León 321 185 136 9.1 10.7 7.6 754 570 184 45.6 57.5 27.8Con presencia indígena 136 81 55 10.9 13.1 8.7 345 270 75 52.5 64.9 31.1Población indígena dispersa 185 104 81 8.2 9.4 7.0 409 300 109 41.1 52.1 26.0

Oaxaca 30 358 15 657 14 701 9.4 9.8 9.1 36 243 21 338 14 905 28.6 33.6 23.5Indígena 25 781 13 333 12 448 9.9 10.3 9.5 29 762 17 719 12 043 29.8 35.5 24.1Con presencia indígena 2 829 1 442 1 387 7.1 7.3 6.9 3 907 2 220 1 687 22.1 24.7 19.4Población indígena dispersa 1 748 882 866 7.9 8.0 7.8 2 574 1 399 1 175 27.7 30.9 24.7

Puebla 19 481 9 873 9 608 10.5 10.8 10.3 27 042 15 200 11 842 36.6 41.1 32.1Indígena 12 878 6 480 6 398 11.0 11.2 10.9 17 260 9 678 7 582 37.8 42.4 33.3Con presencia indígena 5 216 2 696 2 520 10.4 10.8 10.0 7 325 4 169 3 156 35.8 40.6 31.0Población indígena dispersa 1 387 697 690 7.6 7.7 7.4 2 457 1 353 1 104 31.3 34.8 27.8

Cuadro 6.2. (Continuación)

95

Entidad federativay tipo de municipio

Población de 6 a 12 años que no asiste a la escuela en hogares indígenas Tasa de inasistencia escolar 6 a 12 años Población de 13 a 15 años que no asiste

a la escuela en hogares indígenasTasa de inasistencia escolar 13 a 15

años

Total Mujeres Hombres Total Mujeres Hombres Total Mujeres Hombres Total Mujeres HombresQuerétaro 1 089 586 503 11.5 12.3 10.7 1 282 706 576 35.8 39.8 31.9

Indígena 99 52 47 6.0 6.5 5.6 226 128 98 33.6 37.4 29.7Con presencia indígena 897 490 407 15.2 16.4 14.0 846 473 373 38.6 43.0 34.1Población indígena dispersa 93 44 49 4.9 4.6 5.1 210 105 105 29.3 31.5 27.3

Quintana Roo 3 196 1 619 1 577 5.3 5.5 5.2 4 501 2 594 1 907 19.2 22.3 16.1Indígena 1 300 669 631 4.7 4.9 4.5 2 222 1 364 858 20.5 25.4 15.7Con presencia indígena 1 875 942 933 5.9 6.0 5.8 2 222 1 199 1 023 18.0 19.6 16.4Población indígena dispersa 21 8 13 3.5 2.8 4.1 57 31 26 21.9 26.3 18.3

San Luis Potosí 3 408 1 679 1 729 4.8 4.8 4.8 5 594 3 159 2 435 20.0 22.9 17.2Indígena 2 702 1 347 1 355 4.7 4.7 4.6 4 456 2 538 1 918 19.6 22.7 16.7Con presencia indígena 447 204 243 5.4 5.0 5.7 700 408 292 20.6 24.0 17.2Población indígena dispersa 259 128 131 5.9 5.9 5.8 438 213 225 24.3 24.5 24.1

Sinaloa 6 013 2 894 3 119 38.1 37.6 38.6 4 177 2 004 2 173 58.5 57.6 59.3Con presencia indígena 5 513 2 641 2 872 40.2 39.7 40.8 3 828 1 829 1 999 60.8 59.7 61.8Población indígena dispersa 500 253 247 24.1 24.4 23.8 349 175 174 41.3 42.1 40.6

Sonora 1 318 644 674 7.0 6.9 7.1 1 958 969 989 23.1 23.1 23.0Indígena 117 45 72 3.3 2.5 4.0 298 162 136 17.2 18.6 15.9Con presencia indígena 934 463 471 7.7 7.8 7.6 1 292 613 679 23.5 23.1 24.0Población indígena dispersa 267 136 131 8.6 8.7 8.6 368 194 174 29.0 29.1 28.8

Tabasco 1 153 606 547 4.8 5.1 4.4 2 023 1 262 761 18.8 23.1 14.4Con presencia indígena 913 481 432 4.4 4.7 4.1 1 674 1 064 610 18.2 22.8 13.4Población indígena dispersa 240 125 115 7.0 7.4 6.6 349 198 151 22.6 24.9 20.2

Tamaulipas 562 286 276 8.9 9.1 8.6 786 432 354 29.6 31.6 27.4Con presencia indígena 307 161 146 7.8 8.2 7.4 450 261 189 28.1 31.1 24.8Población indígena dispersa 255 125 130 10.6 10.7 10.5 336 171 165 31.8 32.4 31.1

Tlaxcala 737 406 331 6.5 7.3 5.8 1 306 737 569 26.6 29.5 23.5Indígena 97 48 49 4.2 4.4 4.0 223 126 97 20.9 22.9 18.8Con presencia indígena 364 216 148 8.8 10.3 7.2 632 371 261 35.5 42.4 28.8Población indígena dispersa 276 142 134 5.7 5.9 5.4 451 240 211 21.8 22.4 21.1

Veracruz 17 583 8 896 8 687 8.7 8.9 8.4 22 486 12 559 9 927 26.6 30.0 23.3Indígena 11 574 5 920 5 654 8.3 8.7 8.0 14 734 8 241 6 493 26.2 29.7 22.8Con presencia indígena 4 102 2 040 2 062 9.3 9.4 9.3 5 093 2 885 2 208 26.5 30.1 22.9Población indígena dispersa 1 907 936 971 9.4 9.5 9.3 2 659 1 433 1 226 29.5 32.0 27.1

Yucatán 9 722 5 009 4 713 6.1 6.3 5.8 17 118 10 224 6 894 24.3 29.2 19.4Indígena 8 411 4 349 4 062 6.6 6.9 6.3 14 505 8 716 5 789 26.3 32.0 20.8Con presencia indígena 1 258 638 620 3.9 4.0 3.8 2 488 1 446 1 042 16.6 19.3 13.9Población indígena dispersa 53 22 31 5.9 5.0 6.8 125 62 63 29.5 28.2 30.9

Zacatecas 124 78 46 18.3 23.7 13.3 107 58 49 36.0 38.9 33.1Población indígena dispersa 124 78 46 18.3 23.7 13.3 107 58 49 36.0 38.9 33.1

Cuadro 6.2. (Continuación)

97

7. NIVEL DE INSTRUCCIÓN

La población indígena joven y adulta joven (de 15 a 59 años de edad) muestra un considerable rezago

educativo, ya que 20.6 por ciento de esta población no tiene ningún año de educación básica; 26.8

por ciento cuentan con algún año aprobado en primaria, pero no concluyeron este nivel educativo. Sin

embargo, más de la mitad (52.6%) de la población indígena terminó la primaria.

Como puede apreciarse en la gráfica, las mujeres indígenas de 15 a 59 años tienen un mayor rezago

educativo que los hombres: 25.9 por ciento de las mujeres no cuentan con instrucción, mientras que

entre los hombres esta proporción se reduce a 14.8 por ciento. No obstante, las diferencias entre muje-

res y hombres se reducen cuando se concentra la atención en la población con algún año de estudios:

64.3 y 68.1 por ciento de las mujeres y hombres indígenas concluyeron la educación primaria; mientras

que 31.7 y 35.9 por ciento, respectivamente, terminaron la secundaria.

Indígena Con presencia indígena

Población indígena dispersa

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Mujeres

Indígena Con presencia indígena

Población indígena dispersa

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Hombres

Gráfica 7. Población indígena de 15 a 59 años por sexo, nivel de escolaridad y tipo de municipio de residencia

Sin instrucción

Primaria completa

Media superior o más

Primaria incompleta

Secundaria completa

Sin instrucción

Primaria completa

Media superior o más

Primaria incompleta

Secundaria completa

98

99

Entidad federativay tipo de municipio

Mujeres en hogares indígenas

Total Sin instrucción %

Primaria Secundaria Media superior y

más% No

especificadoIncompleta % Completa % Incompleta % Completa %Nacional 2 801 415 720 059 25.9 734 245 26.5 554 912 20.0 114 256 4.1 325 457 11.7 326 891 11.8 25 595

Indígena 1 579 673 501 797 32.1 453 135 29.0 303 295 19.4 59 357 3.8 138 289 8.8 108 714 6.9 15 086Con presencia indígena 969 481 167 370 17.4 219 749 22.9 199 820 20.8 43 842 4.6 151 362 15.7 179 199 18.6 8 139Población indígena dispersa 252 261 50 892 20.4 61 361 24.6 51 797 20.7 11 057 4.4 35 806 14.3 38 978 15.6 2 370

Aguascalientes 1 036 73 7.1 127 12.3 161 15.6 47 4.6 167 16.2 454 44.1 7Población indígena dispersa 1 036 73 7.1 127 12.3 161 15.6 47 4.6 167 16.2 454 44.1 7

Baja California 22 315 4 364 19.7 4 557 20.5 4 301 19.4 1 123 5.1 3 588 16.2 4 251 19.2 131Con presencia indígena 22 315 4 364 19.7 4 557 20.5 4 301 19.4 1 123 5.1 3 588 16.2 4 251 19.2 131

Baja California Sur 3 180 666 21.1 671 21.3 607 19.3 155 4.9 455 14.4 597 18.9 29Población indígena dispersa 3 180 666 21.1 671 21.3 607 19.3 155 4.9 455 14.4 597 18.9 29

Campeche 51 556 8 983 17.5 14 552 28.4 9 691 18.9 2 369 4.6 6 211 12.1 9 467 18.5 283Indígena 28 307 4 623 16.4 8 411 29.9 5 476 19.4 1 129 4.0 3 380 12.0 5 139 18.3 149Con presencia indígena 23 199 4 350 18.9 6 135 26.6 4 208 18.2 1 238 5.4 2 824 12.2 4 311 18.7 133Población indígena dispersa 50 10 20.4 6 12.2 7 14.3 2 4.1 7 14.3 17 34.7 1

Coahuila 2 146 221 10.5 262 12.4 403 19.1 103 4.9 382 18.1 737 35.0 38Con presencia indígena 91 34 37.4 5 5.5 14 15.4 3 3.3 16 17.6 19 20.9 Población indígena dispersa 2 055 187 9.3 257 12.7 389 19.3 100 5.0 366 18.1 718 35.6 38

Colima 1 689 348 20.7 334 19.9 274 16.3 95 5.7 249 14.8 381 22.7 8Población indígena dispersa 1 689 348 20.7 334 19.9 274 16.3 95 5.7 249 14.8 381 22.7 8

Chiapas 283 605 127 232 45.4 74 959 26.7 43 133 15.4 8 094 2.9 13 432 4.8 13 524 4.8 3 231Indígena 234 916 110 546 47.6 60 406 26.0 35 699 15.4 6 601 2.8 9 943 4.3 8 979 3.9 2 742Con presencia indígena 30 339 10 005 33.3 8 809 29.3 4 925 16.4 894 3.0 2 175 7.2 3 210 10.7 321Población indígena dispersa 18 350 6 681 36.7 5 744 31.6 2 509 13.8 599 3.3 1 314 7.2 1 335 7.3 168

Chihuahua 35 006 14 311 41.6 7 256 21.1 5 027 14.6 1 120 3.3 2 859 8.3 3 868 11.2 565Indígena 14 160 8 453 60.4 2 982 21.3 1 375 9.8 306 2.2 473 3.4 398 2.8 173Con presencia indígena 15 159 4 220 28.4 3 029 20.4 2 567 17.3 597 4.0 1 732 11.7 2 708 18.2 306Población indígena dispersa 5 687 1 638 29.2 1 245 22.2 1 085 19.4 217 3.9 654 11.7 762 13.6 86

Distrito Federal 118 951 10 601 9.0 21 486 18.2 26 680 22.6 5 729 4.9 21 878 18.6 31 561 26.8 1 016Con presencia indígena 117 080 10 463 9.0 21 160 18.2 26 184 22.6 5 637 4.9 21 503 18.5 31 135 26.8 998Población indígena dispersa 1 871 138 7.4 326 17.6 496 26.8 92 5.0 375 20.2 426 23.0 18

Durango 10 128 3 590 36.2 1 968 19.8 1 541 15.5 486 4.9 985 9.9 1 354 13.6 204Indígena 5 115 2 784 56.0 1 116 22.4 522 10.5 221 4.4 191 3.8 139 2.8 142Con presencia indígena 1 851 98 5.4 256 14.0 343 18.8 109 6.0 350 19.1 672 36.8 23Población indígena dispersa 3 162 708 22.7 596 19.1 676 21.6 156 5.0 444 14.2 543 17.4 39

Guanajuato 7 305 1 176 16.2 1 320 18.2 1 596 22.0 348 4.8 1 162 16.0 1 641 22.7 62Con presencia indígena 2 246 563 25.2 361 16.2 411 18.4 103 4.6 330 14.8 466 20.9 12Población indígena dispersa 5 059 613 12.2 959 19.1 1 185 23.7 245 4.9 832 16.6 1 175 23.5 50

Cuadro 7.1. Población indígena femenina de 15 a 59 años según nivel de escolaridad, por entidad federativa y tipo de municipio

Entidad federativay tipo de municipio

Mujeres en hogares indígenas

Total Sin instrucción %

Primaria Secundaria Media superior y

más% No

especificadoIncompleta % Completa % Incompleta % Completa %Guerrero 132 574 61 685 47.1 26 328 20.1 18 492 14.1 5 121 3.9 8 455 6.5 10 846 8.3 1 647

Indígena 90 259 45 329 50.9 17 889 20.1 12 189 13.7 3 291 3.7 4 794 5.4 5 617 6.3 1 150Con presencia indígena 30 695 11 510 38.0 5 797 19.1 4 549 15.0 1 383 4.6 2 750 9.1 4 297 14.2 409Población indígena dispersa 11 620 4 846 42.0 2 642 22.9 1 754 15.2 447 3.9 911 7.9 932 8.1 88

Hidalgo 147 975 39 283 26.7 33 651 22.9 29 687 20.2 6 964 4.7 21 034 14.3 16 312 11.1 1 044Indígena 118 903 34 376 29.1 27 226 23.1 22 949 19.4 5 699 4.8 16 009 13.6 11 787 10.0 857Con presencia indígena 18 312 3 085 16.9 4 002 22.0 4 395 24.1 787 4.3 3 207 17.6 2 732 15.0 104Población indígena dispersa 10 760 1 822 17.1 2 423 22.7 2 343 21.9 478 4.5 1 818 17.0 1 793 16.8 83

Jalisco 21 389 3 529 16.7 4 115 19.5 4 510 21.3 982 4.6 3 315 15.7 4 704 22.2 234Indígena 2 842 1 673 60.1 762 27.4 164 5.9 80 2.9 53 1.9 52 1.9 58Con presencia indígena 11 202 966 8.7 1 802 16.2 2 614 23.6 523 4.7 2 049 18.5 3 138 28.3 110Población indígena dispersa 7 345 890 12.2 1 551 21.3 1 732 23.8 379 5.2 1 213 16.7 1 514 20.8 66

Estado de México 269 847 48 399 18.1 62 975 23.5 61 907 23.2 10 760 4.0 45 650 17.1 37 719 14.1 2 437Indígena 50 675 13 973 27.9 15 238 30.4 11 127 22.2 1 515 3.0 5 659 11.3 2 648 5.3 515Con presencia indígena 200 470 32 046 16.1 44 158 22.2 46 664 23.5 8 505 4.3 36 167 18.2 31 199 15.7 1 731Población indígena dispersa 18 702 2 380 12.9 3 579 19.3 4 116 22.2 740 4.0 3 824 20.7 3 872 20.9 191

Michoacán 55 623 14 186 25.8 15 264 27.7 9 824 17.8 2 744 5.0 6 185 11.2 6 844 12.4 576Indígena 22 575 6 880 30.7 6 611 29.5 3 871 17.3 1 101 4.9 2 046 9.1 1 872 8.4 194Con presencia indígena 20 810 4 955 24.1 5 314 25.8 3 612 17.5 1 040 5.0 2 485 12.1 3 193 15.5 211Población indígena dispersa 12 238 2 351 19.5 3 339 27.7 2 341 19.4 603 5.0 1 654 13.7 1 779 14.7 171

Morelos 20 597 3 754 18.4 4 046 19.8 4 137 20.3 913 4.5 3 817 18.7 3 723 18.3 207Con presencia indígena 13 374 2 096 15.8 2 641 19.9 2 844 21.5 574 4.3 2 561 19.3 2 525 19.1 133Población indígena dispersa 7 223 1 658 23.2 1 405 19.7 1 293 18.1 339 4.7 1 256 17.6 1 198 16.8 74

Nayarit 13 433 4 861 36.5 3 603 27.1 1 703 12.8 706 5.3 1 139 8.6 1 305 9.8 116Indígena 5 643 2 881 51.6 1 620 29.0 560 10.0 213 3.8 160 2.9 151 2.7 58Con presencia indígena 2 496 457 18.5 529 21.4 353 14.3 138 5.6 362 14.6 636 25.7 21Población indígena dispersa 5 294 1 523 29.0 1 454 27.7 790 15.0 355 6.8 617 11.7 518 9.9 37

Nuevo León 10 879 808 7.5 1 607 15.0 3 318 30.9 492 4.6 2 596 24.2 1 924 17.9 134Con presencia indígena 4 219 373 8.9 634 15.2 1 291 31.0 201 4.8 960 23.0 709 17.0 51Población indígena dispersa 6 660 435 6.6 973 14.8 2 027 30.8 291 4.4 1 636 24.9 1 215 18.5 83

Oaxaca 445 612 123 526 28.0 123 654 28.0 94 754 21.5 16 056 3.6 42 804 9.7 40 488 9.2 4 330Indígena 342 916 104 227 30.7 100 707 29.7 73 533 21.7 11 513 3.4 28 179 8.3 21 353 6.3 3 404Con presencia indígena 69 747 12 361 17.9 14 541 21.0 13 688 19.8 3 237 4.7 10 670 15.4 14 620 21.2 630Población indígena dispersa 32 949 6 938 21.2 8 406 25.7 7 533 23.1 1 306 4.0 3 955 12.1 4 515 13.8 296

Puebla 257 518 73 451 28.8 71 830 28.2 55 709 21.8 8 244 3.2 25 323 9.9 20 485 8.0 2 476Indígena 155 881 51 420 33.3 44 906 29.1 32 790 21.3 4 710 3.1 12 789 8.3 7 596 4.9 1 670Con presencia indígena 75 720 17 028 22.7 19 542 26.0 16 826 22.4 2 548 3.4 9 117 12.1 10 059 13.4 600Población indígena dispersa 25 917 5 003 19.5 7 382 28.7 6 093 23.7 986 3.8 3 417 13.3 2 830 11.0 206

Cuadro 7.1. (Continuación)

100

101

Entidad federativay tipo de municipio

Mujeres en hogares indígenas

Total Sin instrucción %

Primaria Secundaria Media superior y

más% No

especificadoIncompleta % Completa % Incompleta % Completa %Querétaro 12 650 3 120 24.9 2 754 22.0 2 576 20.5 448 3.6 1 635 13.0 2 005 16.0 112

Indígena 2 398 380 16.0 677 28.4 684 28.7 74 3.1 310 13.0 255 10.7 18Con presencia indígena 7 519 2 326 31.2 1 595 21.4 1 235 16.6 258 3.5 808 10.8 1 226 16.5 71Población indígena dispersa 2 733 414 15.3 482 17.8 657 24.2 116 4.3 517 19.1 524 19.3 23

Quintana Roo 95 400 12 566 13.3 23 994 25.4 20 254 21.4 5 216 5.5 17 755 18.8 14 697 15.6 918Indígena 40 141 6 421 16.2 10 669 26.9 8 907 22.4 2 168 5.5 6 637 16.7 4 896 12.3 443Con presencia indígena 54 144 6 044 11.3 13 027 24.3 11 084 20.6 2 975 5.5 10 908 20.3 9 642 18.0 464Población indígena dispersa 1 115 101 9.1 298 27.0 263 23.8 73 6.6 210 19.0 159 14.4 11

San Luis Potosí 86 650 14 667 17.0 27 094 31.4 21 307 24.7 4 798 5.6 11 262 13.1 7 101 8.2 421Indígena 69 025 12 107 17.6 22 365 32.6 17 450 25.4 3 898 5.7 8 374 12.2 4 512 6.6 319Con presencia indígena 12 040 1 523 12.7 3 251 27.1 2 705 22.6 604 5.0 2 016 16.8 1 887 15.7 54Población indígena dispersa 5 585 1 037 18.7 1 478 26.7 1 152 20.8 296 5.3 872 15.7 702 12.7 48

Sinaloa 22 041 7 655 34.8 5 428 24.7 3 213 14.6 801 3.6 1 868 8.5 3 019 13.7 57Con presencia indígena 19 154 6 939 36.3 4 865 25.5 2 734 14.3 676 3.5 1 510 7.9 2 385 12.5 45Población indígena dispersa 2 887 716 24.9 563 19.6 479 16.7 125 4.3 358 12.5 634 22.1 12

Sonora 33 981 3 829 11.3 8 833 26.1 6 362 18.8 2 278 6.7 6 259 18.5 6 252 18.5 168Indígena 6 369 551 8.7 1 930 30.5 1 205 19.0 433 6.8 1 257 19.8 962 15.2 31Con presencia indígena 22 376 2 643 11.9 5 670 25.4 4 209 18.9 1 450 6.5 3 980 17.9 4 333 19.4 91Población indígena dispersa 5 236 635 12.2 1 233 23.8 948 18.3 395 7.6 1 022 19.7 957 18.4 46

Tabasco 36 654 4 956 13.6 8 817 24.2 7 290 20.0 1 751 4.8 5 890 16.2 7 682 21.1 268Con presencia indígena 31 540 4 328 13.8 7 627 24.3 6 318 20.2 1 473 4.7 5 108 16.3 6 472 20.7 214Población indígena dispersa 5 114 628 12.4 1 190 23.5 972 19.2 278 5.5 782 15.5 1 210 23.9 54

Tamaulipas 12 877 1 231 9.6 2 594 20.3 3 256 25.5 624 4.9 2 503 19.6 2 551 20.0 118Con presencia indígena 8 222 672 8.2 1 597 19.6 2 155 26.4 415 5.1 1 693 20.8 1 625 19.9 65Población indígena dispersa 4 655 559 12.1 997 21.7 1 101 23.9 209 4.5 810 17.6 926 20.1 53

Tlaxcala 20 969 2 524 12.1 3 700 17.8 5 413 26.0 716 3.4 4 096 19.7 4 338 20.9 182Indígena 4 641 413 8.9 699 15.1 1 236 26.8 187 4.1 1 030 22.3 1 050 22.8 26Con presencia indígena 7 599 1 263 16.8 1 509 20.0 2 202 29.2 212 2.8 1 272 16.9 1 081 14.3 60Población indígena dispersa 8 729 848 9.8 1 492 17.3 1 975 22.9 317 3.7 1 794 20.8 2 207 25.6 96

Veracruz 285 220 81 112 28.7 83 198 29.4 51 957 18.4 12 382 4.4 25 517 9.0 28 605 10.1 2 449Indígena 181 388 58 351 32.5 55 086 30.7 32 853 18.3 7 668 4.3 13 326 7.4 12 432 6.9 1 672Con presencia indígena 71 400 16 199 22.9 18 717 26.4 12 778 18.0 3 233 4.6 8 284 11.7 11 658 16.5 531Población indígena dispersa 32 432 6 562 20.4 9 395 29.2 6 326 19.7 1 481 4.6 3 907 12.1 4 515 14.0 246

Yucatán 281 507 43 149 15.4 93 060 33.3 55 621 19.9 12 536 4.5 36 844 13.2 38 181 13.7 2 116Indígena 203 519 36 409 18.0 73 835 36.5 40 705 20.1 8 550 4.2 23 679 11.7 18 876 9.3 1 465Con presencia indígena 76 162 6 459 8.6 18 619 24.6 14 611 19.3 3 906 5.2 12 937 17.1 19 010 25.2 620Población indígena dispersa 1 826 281 15.7 606 33.8 305 17.0 80 4.5 228 12.7 295 16.4 31

Zacatecas 1 102 203 18.6 208 19.1 208 19.1 55 5.0 142 13.0 275 25.2 11Población indígena dispersa 1 102 203 18.6 208 19.1 208 19.1 55 5.0 142 13.0 275 25.2 11

Cuadro 7.1. (Continuación)

102

Entidad federativay tipo de municipio

Hombres en hogares indígenas

Total Sin instrucción %

Primaria Secundaria Media superior y

más% No

especificadoIncompleta % Completa % Incompleta % Completa %Nacional 2 615 647 385 210 14.8 705 663 27.2 553 009 21.3 157 551 6.1 412 423 15.9 380 948 14.7 20 843

Indígena 1 466 90168 263 482 18.1 454 908 31.3 319 869 22.0 85 427 5.9 190 109 13.1 140 924 9.7 12 182Con presencia indígena 908 914 90 473 10.0 192 033 21.3 183 118 20.3 58 115 6.4 181 638 20.1 196 853 21.8 6 684Población indígena dispersa 239 832 31 255 13.1 58 722 24.7 50 022 21.0 14 009 5.9 40 676 17.1 43 171 18.2 1 977

Aguascalientes 964 37 3.9 114 11.9 151 15.7 49 5.1 171 17.8 437 45.6 5Población indígena dispersa 964 37 3.9 114 11.9 151 15.7 49 5.1 171 17.8 437 45.6 5

Baja California 23 595 3 008 12.8 5 044 21.5 4 665 19.8 1 626 6.9 4 105 17.5 5 060 21.5 87Con presencia indígena 23 595 3 008 12.8 5 044 21.5 4 665 19.8 1 626 6.9 4 105 17.5 5 060 21.5 87

Baja California Sur 3 728 527 14.2 842 22.7 777 20.9 199 5.4 631 17.0 733 19.8 19Población indígena dispersa 3 728 527 14.2 842 22.7 777 20.9 199 5.4 631 17.0 733 19.8 19

Campeche 51 394 5 606 11.0 12 698 24.8 8 977 17.6 3 399 6.6 7 771 15.2 12 681 24.8 262Indígena 28 164 2 836 10.1 6 959 24.8 4 883 17.4 1 739 6.2 4 235 15.1 7 382 26.3 130Con presencia indígena 23 160 2 766 12.0 5 729 24.9 4 085 17.7 1 657 7.2 3 526 15.3 5 267 22.9 130Población indígena dispersa 70 4 5.9 10 14.7 9 13.2 3 4.4 10 14.7 32 47.1 2

Coahuila 2 413 128 5.3 272 11.4 410 17.1 132 5.5 519 21.7 932 38.9 20Con presencia indígena 85 25 29.4 7 8.2 22 25.9 6 7.1 14 16.5 11 12.9 Población indígena dispersa 2 328 103 4.5 265 11.5 388 16.8 126 5.5 505 21.9 921 39.9 20

Colima 1 793 280 15.7 366 20.5 294 16.5 108 6.1 318 17.8 418 23.4 9Población indígena dispersa 1 793 280 15.7 366 20.5 294 16.5 108 6.1 318 17.8 418 23.4 9

Chiapas 269 992 63 240 23.6 86 098 32.2 59 908 22.4 13 460 5.0 22 521 8.4 22 344 8.4 2 421Indígena 221 783 52 975 24.1 70 149 31.9 50 922 23.2 11 420 5.2 18 136 8.3 16 179 7.4 2 002Con presencia indígena 29 271 5 857 20.2 9 388 32.4 5 728 19.7 1 155 4.0 2 681 9.2 4 200 14.5 262Población indígena dispersa 18 938 4 408 23.5 6 561 34.9 3 258 17.3 885 4.7 1 704 9.1 1 965 10.5 157

Chihuahua 35 910 10 508 29.7 10 442 29.5 5 858 16.6 1 375 3.9 3 078 8.7 4 132 11.7 517Indígena 13 976 5 891 42.6 4 828 34.9 1 848 13.4 389 2.8 482 3.5 385 2.8 153Con presencia indígena 15 950 3 250 20.7 3 937 25.1 2 855 18.2 735 4.7 1 966 12.5 2 942 18.8 265Población indígena dispersa 5 984 1 367 23.2 1 677 28.5 1 155 19.6 251 4.3 630 10.7 805 13.7 99

Distrito Federal 101 208 4 310 4.3 13 298 13.2 20 341 20.2 6 763 6.7 23 485 23.4 32 307 32.1 704Con presencia indígena 100 030 4 256 4.3 13 140 13.2 20 130 20.3 6 693 6.7 23 218 23.4 31 900 32.1 693Población indígena dispersa 1 178 54 4.6 158 13.5 211 18.1 70 6.0 267 22.9 407 34.9 11

Durango 9 517 1 984 21.2 2 636 28.2 1 732 18.5 580 6.2 1 046 11.2 1 378 14.7 161Indígena 4 611 1 480 33.0 1 600 35.7 697 15.6 271 6.0 242 5.4 192 4.3 129Con presencia indígena 1 733 59 3.4 227 13.2 323 18.8 126 7.3 364 21.1 623 36.2 11Población indígena dispersa 3 173 445 14.1 809 25.7 712 22.6 183 5.8 440 14.0 563 17.9 21

Guanajuato 7 050 802 11.5 1 229 17.6 1 489 21.3 413 5.9 1 325 19.0 1 732 24.8 60Con presencia indígena 2 192 430 19.7 411 18.9 384 17.6 115 5.3 316 14.5 523 24.0 13Población indígena dispersa 4 858 372 7.7 818 17.0 1 105 23.0 298 6.2 1 009 21.0 1 209 25.1 47

103

Entidad federativay tipo de municipio

Hombres en hogares indígenas

Total Sin instrucción %

Primaria Secundaria Media superior y

más% No

especificadoIncompleta % Completa % Incompleta % Completa %Guerrero 116 483 35 497 30.8 29 679 25.8 20 438 17.7 6 572 5.7 10 631 9.2 12 366 10.7 1 300

Indígena 78 256 25 558 33.0 20 621 26.7 13 934 18.0 4 313 5.6 6 369 8.2 6 581 8.5 880Con presencia indígena 27 749 6 938 25.3 6 252 22.8 4 688 17.1 1 706 6.2 3 212 11.7 4 622 16.9 331Población indígena dispersa 10 478 3 001 28.9 2 806 27.0 1 816 17.5 553 5.3 1 050 10.1 1 163 11.2 89

Hidalgo 134 359 20 996 15.7 32 293 24.2 27 663 20.7 9 097 6.8 25 651 19.2 17 862 13.4 797Indígena 108 202 18 345 17.1 26 370 24.5 21 560 20.0 7 538 7.0 20 268 18.8 13 484 12.5 637Con presencia indígena 16 184 1 550 9.6 3 631 22.6 3 942 24.5 986 6.1 3 368 20.9 2 611 16.2 96Población indígena dispersa 9 973 1 101 11.1 2 292 23.1 2 161 21.8 573 5.8 2 015 20.3 1 767 17.8 64

Jalisco 19 376 1 819 9.5 3 732 19.4 3 786 19.7 1 272 6.6 3 670 19.1 4 925 25.6 172Indígena 2 377 629 26.8 1 002 42.6 308 13.1 163 6.9 122 5.2 126 5.4 27Con presencia indígena 9 930 567 5.8 1 322 13.4 1 876 19.1 614 6.2 2 222 22.6 3 246 33.0 83Población indígena dispersa 7 069 623 8.9 1 408 20.1 1 602 22.9 495 7.1 1 326 18.9 1 553 22.2 62

Estado de México 252 064 18 849 7.5 53 478 21.4 58 025 23.2 15 966 6.4 61 107 24.4 42 755 17.1 1 884Indígena 45 064 4 691 10.5 14 739 32.9 10 683 23.9 2 562 5.7 8 283 18.5 3 782 8.5 324Con presencia indígena 189 088 12 964 6.9 35 885 19.1 43 559 23.2 12 329 6.6 48 099 25.6 34 866 18.6 1 386Población indígena dispersa 17 912 1 194 6.7 2 854 16.1 3 783 21.3 1 075 6.1 4 725 26.6 4 107 23.2 174

Michoacán 47 045 7 248 15.6 13 065 28.1 8 571 18.4 3 404 7.3 6 619 14.2 7 662 16.5 476Indígena 18 127 3 250 18.1 5 557 30.9 3 422 19.0 1 298 7.2 2 302 12.8 2 139 11.9 159Con presencia indígena 18 621 2 530 13.7 4 945 26.8 3 232 17.5 1 418 7.7 2 714 14.7 3 613 19.6 169Población indígena dispersa 10 297 1 468 14.5 2 563 25.3 1 917 18.9 688 6.8 1 603 15.8 1 910 18.8 148

Morelos 18 997 2 456 13.0 3 652 19.4 3 786 20.1 1 058 5.6 4 171 22.1 3 721 19.7 153Con presencia indígena 12 135 1 240 10.3 2 253 18.7 2 428 20.2 671 5.6 2 895 24.0 2 556 21.2 92Población indígena dispersa 6 862 1 216 17.9 1 399 20.6 1 358 20.0 387 5.7 1 276 18.8 1 165 17.1 61

Nayarit 12 780 3 103 24.4 3 978 31.3 1 972 15.5 815 6.4 1 402 11.0 1 427 11.2 83Indígena 5 163 1 820 35.6 1 814 35.4 720 14.1 244 4.8 252 4.9 268 5.2 45Con presencia indígena 2 345 298 12.8 479 20.5 339 14.5 174 7.5 421 18.0 624 26.7 10Población indígena dispersa 5 272 985 18.8 1 685 32.1 913 17.4 397 7.6 729 13.9 535 10.2 28

Nuevo León 9 093 450 5.0 1 105 12.2 1 893 21.0 443 4.9 2 788 30.9 2 342 26.0 72Con presencia indígena 3 237 182 5.7 414 12.9 619 19.3 156 4.9 982 30.5 862 26.8 22Población indígena dispersa 5 856 268 4.6 691 11.9 1 274 21.9 287 4.9 1 806 31.1 1 480 25.5 50

Oaxaca 393 405 60 933 15.6 114 206 29.3 94 590 24.2 21 978 5.6 51 641 13.2 46 759 12.0 3 298Indígena 303 080 51 298 17.1 94 592 31.5 75 409 25.1 16 557 5.5 36 460 12.1 26 176 8.7 2 588Con presencia indígena 60 899 6 308 10.4 12 074 20.0 12 048 19.9 3 668 6.1 10 775 17.8 15 532 25.7 494Población indígena dispersa 29 426 3 327 11.4 7 540 25.8 7 133 24.4 1 753 6.0 4 406 15.1 5 051 17.3 216

Puebla 232 017 37 981 16.5 70 171 30.5 55 579 24.1 11 254 4.9 32 878 14.3 22 323 9.7 1 831Indígena 141 687 26 817 19.1 46 645 33.2 33 964 24.2 6 447 4.6 17 393 12.4 9 212 6.6 1 209Con presencia indígena 67 408 8 396 12.5 17 121 25.6 15 981 23.9 3 590 5.4 11 716 17.5 10 161 15.2 443Población indígena dispersa 22 922 2 768 12.2 6 405 28.2 5 634 24.8 1 217 5.4 3 769 16.6 2 950 13.0 179

Cuadro 7.2. (Continuación)

104

Entidad federativay tipo de municipio

Hombres en hogares indígenas

Total Sin instrucción %

Primaria Secundaria Media superior y

más% No

especificadoIncompleta % Completa % Incompleta % Completa %Querétaro 9 080 1 274 14.1 2 428 26.9 1 885 20.9 443 4.9 1 408 15.6 1 574 17.5 68

Indígena 2 133 200 9.5 597 28.3 635 30.2 96 4.6 359 17.0 219 10.4 27Con presencia indígena 6 947 1 074 15.6 1 831 26.5 1 250 18.1 347 5.0 1 049 15.2 1 355 19.6 41Población indígena dispersa 2 483 236 9.6 460 18.7 544 22.1 161 6.6 511 20.8 545 22.2 26

Quintana Roo 103 559 8 638 8.4 21 774 21.2 20 245 19.7 7 244 7.1 24 513 23.9 20 147 19.6 998Indígena 43 649 4 452 10.3 10 259 23.7 9 002 20.8 3 025 7.0 9 586 22.2 6 901 16.0 424Con presencia indígena 58 574 4 097 7.1 11 228 19.4 10 977 18.9 4 098 7.1 14 595 25.2 13 022 22.4 557Población indígena dispersa 1 336 89 6.7 287 21.8 266 20.2 121 9.2 332 25.2 224 17.0 17

San Luis Potosí 87 118 8 444 9.7 26 304 30.3 20 737 23.9 5 765 6.6 16 954 19.6 8 489 9.8 425Indígena 69 874 6 688 9.6 21 547 31.0 17 337 24.9 4 666 6.7 13 606 19.6 5 703 8.2 327Con presencia indígena 11 523 964 8.4 3 124 27.2 2 323 20.3 731 6.4 2 336 20.4 1 993 17.4 52Población indígena dispersa 5 721 792 14.0 1 633 28.8 1 077 19.0 368 6.5 1 012 17.8 793 14.0 46

Sinaloa 24 955 6 355 25.5 7 453 29.9 4 100 16.4 1 197 4.8 2 434 9.8 3 397 13.6 19Con presencia indígena 21 729 5 693 26.2 6 768 31.2 3 528 16.2 1 022 4.7 1 993 9.2 2 711 12.5 14Población indígena dispersa 3 226 662 20.6 685 21.3 572 17.8 175 5.4 441 13.7 686 21.3 5

Sonora 37 305 3 837 10.3 10 238 27.5 6 453 17.4 2 982 8.0 6 916 18.6 6 758 18.2 121Indígena 6 873 544 7.9 2 207 32.2 1 184 17.3 577 8.4 1 331 19.4 1 002 14.6 28Con presencia indígena 24 482 2 718 11.1 6 608 27.1 4 208 17.2 1 905 7.8 4 412 18.1 4 576 18.7 55Población indígena dispersa 5 950 575 9.7 1 423 24.1 1 061 17.9 500 8.5 1 173 19.8 1 180 20.0 38

Tabasco 35 945 2 479 6.9 7 102 19.9 6 566 18.4 2 239 6.3 7 714 21.6 9 609 26.9 236Con presencia indígena 30 895 2 142 7.0 6 008 19.6 5 688 18.5 1 927 6.3 6 814 22.2 8 129 26.5 187Población indígena dispersa 5 050 337 6.7 1 094 21.9 878 17.6 312 6.2 900 18.0 1 480 29.6 49

Tamaulipas 12 773 796 6.3 2 210 17.5 2 951 23.3 770 6.1 2 996 23.7 2 922 23.1 128Con presencia indígena 7 959 377 4.8 1 191 15.1 1 862 23.6 486 6.2 2 087 26.4 1 892 24.0 64Población indígena dispersa 4 814 419 8.8 1 019 21.5 1 089 22.9 284 6.0 909 19.1 1 030 21.7 64

Tlaxcala 19 387 1 251 6.5 2 677 13.9 4 857 25.2 1 134 5.9 4 780 24.8 4 560 23.7 128Indígena 4 296 181 4.2 544 12.7 1 050 24.6 242 5.7 1 157 27.1 1 098 25.7 24Con presencia indígena 7 125 680 9.6 1 092 15.4 1 949 27.6 471 6.7 1 636 23.1 1 244 17.6 53Población indígena dispersa 7 966 390 4.9 1 041 13.2 1 858 23.5 421 5.3 1 987 25.1 2 218 28.0 51

Veracruz 268 459 43 814 16.4 84 595 31.8 54 377 20.4 16 453 6.2 33 096 12.4 34 090 12.8 2 034Indígena 171 390 31 459 18.5 58 093 34.2 35 323 20.8 10 427 6.1 18 697 11.0 16 012 9.4 1 379Con presencia indígena 66 104 8 515 13.0 17 649 26.9 12 560 19.1 4 154 6.3 9 796 14.9 12 970 19.8 460Población indígena dispersa 30 965 3 840 12.5 8 853 28.8 6 494 21.1 1 872 6.1 4 603 15.0 5 108 16.6 195

Yucatán 270 236 28 200 10.5 81 794 30.5 49 179 18.4 19 134 7.1 45 397 16.9 44 207 16.5 2 325Indígena 198 196 24 368 12.4 66 785 34.0 36 988 18.8 13 453 6.8 30 829 15.7 24 083 12.3 1 690Con presencia indígena 69 964 3 589 5.2 14 275 20.6 11 869 17.1 5 549 8.0 14 326 20.7 19 742 28.5 614Población indígena dispersa 2 076 243 11.8 734 35.7 322 15.7 132 6.4 242 11.8 382 18.6 21

Zacatecas 1 164 124 10.7 230 19.8 210 18.1 66 5.7 176 15.2 354 30.5 4Población indígena dispersa 1 164 124 10.7 230 19.8 210 18.1 66 5.7 176 15.2 354 30.5 4

Cuadro 7.2. (Continuación)

105

Mapa 5. Porcentaje de población indígena femenina soltera de 15 a 59 años sin primaria terminada

Fuente: CDI-PNUD. Sistema Nacional de Indicadores sobre la Población Indígena de México” a partir de INEGI, XII Censo General de Población y Vivienda 2000.

Elaboró: Dirección de Información e Indicadores Sistema de Información Geográfica

106

Mapa 6. Porcentaje de población indígena masculina de 15 a 59 años sin primaria terminada

Fuente: CDI-PNUD.“Sistema Nacional de Indicadores sobre la Población Indígena de México” a partir de INEGI, XII Censo General de Población y Vivienda 2000.

Elaboró: Dirección de Información e Indicadores Sistema de Información Geográfica

107

8. MIGRACIÓN

La presencia femenina en las corrientes migratorias indígenas se aprecia claramente en los porcentajes

de migración acumulada desde el nacimiento, según el lugar de residencia, proporción que es muy si-

milar a la observada entre los hombres indígenas.

En los municipios indígenas sólo se observa 2.4 y 2.3 por ciento de mujeres y hombres que nacieron

fuera de la entidad de residencia. En los municipios con presencia indígena, donde reside la mayoría

de los indígenas que habitan en ciudades, el porcentaje de indígenas que nacieron fuera de la entidad

asciende a 25.5 y 25.1 por ciento entre las mujeres y los hombres indígenas; mientras que en los muni-

cipios con presencia indígena estos porcentajes se reducen a 18.3 y 18.7 por ciento, respectivamente.

Entre las entidades federativas que destacan con las mayores proporciones de indígenas que residen en

un lugar distinto al de su nacimiento están Nuevo León, Baja California Sur, Tamaulipas, Aguascalientes

y Colima, que tradicionalmente se han considerado todas ellas con poca población indígena.

108

Indígena Con presencia indígena

Poblaciónindígena dispersa

0

500

1 000

1 500

2 000

2 500

3 000

3 500

Pobl

ació

n in

díge

na (m

iles)

Mujeres

Indígena Con presencia indígena

Población indígena dispersa

0

500

1 000

1 500

2 000

2 500

3 000

3 500

Pobl

ació

n in

díge

na (m

iles)

Hombres

Otro país

Otra entidad

En entidad

Gráfica 8.1. Población indígena por sexo, condición migratoria desde el nacimiento y tipo de municipio de residencia

Otro país

Otra entidad

En entidad

109

Ags

BC BCS

Cam

p

Coah Co

l

Chis

Chih DF

Dgo

Gto

Gro

Hgo Jal

Edo

Méx

Mic

h

Mor

Nay NL

Oax Pu

e

Qro QR

SLP

Sin

Son

Tab

Tam

s

Tlax Ve

r

Yuc

Zac

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

Pobl

ació

n in

díge

na (m

iles)

Ags

BC BCS

Cam

p

Coah Co

l

Chis

Chih DF

Dgo

Gto

Gro

Hgo Jal

Edo

Méx

Mic

h

Mor

Nay NL

Oax Pu

e

Qro QR

SLP

Sin

Son

Tab

Tam

s

Tlax Ve

r

Yuc

Zac

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

Pobl

ació

n in

díge

na (m

iles)

Gráfica 8.2. Población indígena por sexo, condición migratoria desde el nacimiento y entidad federativa de residencia

Otro país En entidadOtra entidad

Otro país En entidadOtra entidad

Mujeres

Hombres

110

Entidad federativay tipo de municipio

Mujeres nacidas en hogares indígenas Mujeres nacidas fuera del lugar de residencia

Mujeres inmigrantes entre 1995 y 2000

Sólo inmigrantes municipales

Inmigrantes estatales e internacionales

De otroTotal

De otro

Total En la entidad En otra entidad En otro país No

especificado Estado País Estado País

Nacional 5 189 235 4 576 056 581 324 9 779 22 076 11.3 0.2 0.70 3.78 3.67 0.11Indígena 3 052 366 2 964 440 71 734 1 558 14 634 2.4 0.1 0.24 1.04 0.99 0.05Con presencia indígena 1 670 534 1 233 354 424 708 6 769 5 703 25.5 0.4 1.33 7.72 7.57 0.15Población indígena dispersa 466 335 378 262 84 882 1 452 1 739 18.3 0.3 1.44 7.42 7.10 0.32

Aguascalientes 1 759 678 1 030 38 13 59.0 2.2 1.2 27.8 26.6 1.2Población indígena dispersa 1 759 678 1 030 38 13 59.0 2.2 1.2 27.8 26.6 1.2

Baja California 39 787 16 510 22 348 681 248 56.5 1.7 0.9 19.9 18.8 1.1Con presencia indígena 39 787 16 510 22 348 681 248 56.5 1.7 0.9 19.9 18.8 1.1

Baja California Sur 5 414 1 663 3 695 36 20 68.5 0.7 1.4 31.6 31.0 0.7Población indígena dispersa 5 414 1 663 3 695 36 20 68.5 0.7 1.4 31.6 31.0 0.7

Campeche 91 983 78 671 11 557 1 477 278 12.6 1.6 1.4 2.4 2.4 0.0Indígena 50 694 46 751 3 756 10 177 7.4 0.0 0.9 1.4 1.4 0.0Con presencia indígena 41 202 31 865 7 769 1 467 101 18.9 3.6 2.0 3.6 3.6 0.0Población indígena dispersa 87 55 32 36.8 0.0 0.0 8.0 8.0 0.0

Coahuila 3 446 1 482 1 902 45 17 55.5 1.3 1.8 28.8 27.7 1.1Con presencia indígena 148 111 34 3 23.0 2.0 0.0 13.5 12.0 1.5Población indígena dispersa 3 298 1 371 1 868 42 17 56.9 1.3 1.9 29.5 28.4 1.1

Colima 2 845 1 203 1 612 20 10 56.9 0.7 2.1 20.0 19.6 0.5Población indígena dispersa 2 845 1 203 1 612 20 10 56.9 0.7 2.1 20.0 19.6 0.5

Chiapas 560 931 550 099 4 567 2 447 3 818 0.8 0.4 0.4 0.4 0.4 0.1Indígena 466 734 461 134 1 603 539 3 458 0.3 0.1 0.3 0.2 0.2 0.0Con presencia indígena 57 701 53 962 1 805 1 718 216 3.1 3.0 1.0 1.8 1.5 0.4Población indígena dispersa 36 496 35 003 1 159 190 144 3.2 0.5 1.1 1.4 1.2 0.2

Chihuahua 66 781 61 387 4 618 334 442 7.0 0.5 1.6 4.2 3.8 0.4Indígena 28 155 27 891 66 3 195 0.2 0.0 0.4 0.2 0.2 0.0Con presencia indígena 27 776 23 495 3 842 250 189 13.9 0.9 1.7 8.0 7.4 0.6Población indígena dispersa 10 850 10 001 710 81 58 6.6 0.8 4.7 4.2 3.4 0.7

Distrito Federal 178 745 87 660 89 855 589 641 50.5 0.3 6.0 14.3 14.1 0.2Con presencia indígena 176 132 86 387 88 541 573 631 50.5 0.3 5.9 14.2 14.0 0.2Población indígena dispersa 2 613 1 273 1 314 16 10 50.5 0.6 6.4 24.2 23.8 0.4

Durango 19 799 18 265 1 332 51 151 6.8 0.3 1.3 3.3 3.0 0.3Indígena 10 646 10 384 153 2 107 1.5 0.0 0.0 0.7 0.7 0.0Con presencia indígena 3 191 2 634 532 16 9 16.7 0.5 4.3 7.9 7.3 0.6Población indígena dispersa 5 962 5 247 647 33 35 10.9 0.6 1.8 5.2 4.5 0.7

Guanajuato 13 191 9 896 3 158 93 44 24.0 0.7 1.4 11.9 11.0 0.9Con presencia indígena 4 156 3 244 880 18 14 21.2 0.4 0.9 9.4 9.1 0.3Población indígena dispersa 9 035 6 652 2 278 75 30 25.3 0.8 1.7 13.1 11.9 1.2

Cuadro 8.1. Población indígena femenina según tipo de inmigración, a partir del nacimiento y observada entre 1995 y 2000,por entidad federativa y tipo de municipio

111

Entidad federativay tipo de municipio

Mujeres nacidas en hogares indígenas Mujeres nacidas fuera del lugar de residencia

Mujeres inmigrantes entre 1995 y 2000

Sólo inmigrantes municipales

Inmigrantes estatales e internacionales

De otroTotal

De otro

Total En la entidad En otra entidad En otro país No

especificado Estado País Estado País

Guerrero 271 116 265 594 3 924 141 1 457 1.5 0.1 0.6 1.0 0.9 0.1Indígena 189 450 187 488 893 19 1 050 0.5 0.0 0.3 0.6 0.5 0.0Con presencia indígena 58 086 55 661 2 061 57 307 3.6 0.1 1.0 1.8 1.6 0.1Población indígena dispersa 23 580 22 445 970 65 100 4.1 0.3 1.8 2.7 2.4 0.3

Hidalgo 279 634 264 270 14 200 257 907 5.1 0.1 0.5 2.5 2.4 0.1Indígena 227 130 218 989 7 143 207 791 3.2 0.1 0.3 1.7 1.6 0.1Con presencia indígena 32 794 28 772 3 927 35 60 12.0 0.1 1.2 4.7 4.6 0.1Población indígena dispersa 19 710 16 509 3 130 15 56 15.9 0.1 1.2 7.2 7.0 0.1

Jalisco 37 713 25 575 11 682 266 190 31.1 0.7 0.4 13.7 12.8 0.8Indígena 6 521 6 255 204 62 3.2 0.0 0.2 1.1 1.0 0.0Con presencia indígena 17 806 9 726 7 893 118 69 44.5 0.7 0.3 19.0 18.4 0.6Población indígena dispersa 13 386 9 594 3 585 148 59 26.9 1.1 0.5 12.4 10.8 1.6

Estado de México 481 015 335 291 143 683 272 1 769 30.0 0.1 0.6 7.1 7.1 0.1Indígena 100 500 98 819 1 290 4 387 1.3 0.0 0.1 0.6 0.6 0.0Con presencia indígena 347 201 212 407 133 306 232 1 256 38.5 0.1 0.7 9.0 9.0 0.1Población indígena dispersa 33 314 24 065 9 087 36 126 27.4 0.1 1.3 7.6 7.5 0.1

Michoacán 103 699 98 256 4 695 255 493 4.5 0.2 0.2 2.7 2.3 0.4Indígena 41 889 41 400 222 62 205 0.5 0.1 0.1 0.9 0.6 0.3Con presencia indígena 39 378 37 382 1 738 70 188 4.4 0.2 0.2 2.8 2.5 0.2Población indígena dispersa 22 432 19 474 2 735 123 100 12.2 0.6 0.5 6.0 5.2 0.8

Morelos 36 240 24 302 11 702 100 136 32.4 0.3 2.4 10.6 10.3 0.3Con presencia indígena 23 035 17 127 5 763 68 77 25.1 0.3 1.6 8.4 8.1 0.3Población indígena dispersa 13 205 7 175 5 939 32 59 45.2 0.2 3.9 14.4 14.2 0.2

Nayarit 27 280 24 734 2 380 47 119 8.8 0.2 2.4 3.6 3.4 0.2Indígena 11 729 11 591 70 4 64 0.6 0.0 0.3 0.3 0.2 0.1Con presencia indígena 4 518 3 772 717 16 13 15.9 0.4 6.1 5.6 5.3 0.3Población indígena dispersa 11 033 9 371 1 593 27 42 14.5 0.2 2.9 6.2 5.8 0.4

Nuevo León 15 693 4 498 11 017 115 63 70.5 0.7 2.9 38.4 37.9 0.6Con presencia indígena 5 956 1 598 4 294 39 25 72.4 0.7 0.9 37.0 36.6 0.4Población indígena dispersa 9 737 2 900 6 723 76 38 69.3 0.8 4.2 39.4 38.7 0.7

Oaxaca 849 067 827 527 17 139 591 3 810 2.0 0.1 0.1 1.5 1.4 0.1Indígena 667 460 654 650 9 060 438 3 312 1.4 0.1 0.0 1.2 1.1 0.1Con presencia indígena 118 844 112 953 5 475 93 323 4.6 0.1 0.3 2.5 2.4 0.1Población indígena dispersa 62 763 59 924 2 604 60 175 4.2 0.1 0.3 2.8 2.6 0.2

Puebla 491 216 466 013 23 070 205 1 928 4.7 0.0 0.1 2.1 2.1 0.1Indígena 302 476 296 369 4 756 46 1 305 1.6 0.0 0.1 1.1 1.1 0.0Con presencia indígena 137 797 123 216 14 047 85 449 10.2 0.1 0.2 3.7 3.7 0.1Población indígena dispersa 50 943 46 428 4 267 74 174 8.4 0.1 0.3 3.8 3.6 0.2

Cuadro 8.1. (Continuación)

112

Entidad federativay tipo de municipio

Mujeres nacidas en hogares indígenas Mujeres nacidas fuera del lugar de residencia

Mujeres inmigrantes entre 1995 y 2000

Sólo inmigrantes municipales

Inmigrantes estatales e internacionales

De otroTotal

De otro

Total En la entidad En otra entidad En otro país No

especificado Estado País Estado País

Querétaro 24 405 20 551 3 697 55 102 15.2 0.2 1.1 6.9 6.7 0.2Indígena 4 662 4 507 117 9 29 2.5 0.2 0.1 0.8 0.7 0.1Con presencia indígena 14 760 12 357 2 318 34 51 15.8 0.2 1.0 7.1 6.9 0.2Población indígena dispersa 4 983 3 687 1 262 12 22 25.4 0.2 2.3 11.9 11.7 0.2

Quintana Roo 165 465 87 294 76 788 884 499 46.5 0.5 2.0 8.3 8.2 0.1Indígena 72 700 48 184 24 182 71 263 33.4 0.1 3.1 5.5 5.5 0.1Con presencia indígena 90 951 38 367 51 553 806 225 56.8 0.9 1.1 10.4 10.3 0.1Población indígena dispersa 1 814 743 1 053 7 11 58.4 0.4 2.4 10.7 10.4 0.2

San Luis Potosí 172 092 166 199 5 165 64 664 3.0 0.0 0.6 1.5 1.4 0.0Indígena 139 598 136 107 2 915 13 563 2.1 0.0 0.2 1.1 1.1 0.0Con presencia indígena 21 698 20 007 1 617 27 47 7.5 0.1 2.2 3.1 3.0 0.1Población indígena dispersa 10 796 10 085 633 24 54 5.9 0.2 2.4 3.0 2.8 0.3

Sinaloa 41 155 19 986 20 952 40 177 51.1 0.1 1.3 39.4 39.3 0.2Con presencia indígena 35 807 16 610 19 021 24 152 53.3 0.1 1.3 42.4 42.2 0.1Población indígena dispersa 5 348 3 376 1 931 16 25 36.3 0.3 1.5 20.3 19.9 0.3

Sonora 59 544 53 321 5 862 164 197 9.9 0.3 2.3 4.0 3.8 0.2Indígena 11 418 11 319 75 24 0.7 0.0 0.2 0.1 0.1 0.0Con presencia indígena 38 999 34 939 3 834 92 134 9.9 0.2 0.9 3.8 3.6 0.2Población indígena dispersa 9 127 7 063 1 953 72 39 21.5 0.8 10.6 9.8 9.4 0.5

Tabasco 65 007 57 735 6 974 16 282 10.8 0.0 1.0 3.0 3.0 0.0Con presencia indígena 56 017 50 866 4 895 15 241 8.8 0.0 0.8 2.5 2.5 0.0Población indígena dispersa 8 990 6 869 2 079 1 41 23.2 0.0 1.9 6.2 6.2 0.0

Tamaulipas 20 707 7 263 13 222 136 86 64.1 0.7 1.2 27.3 27.0 0.3Con presencia indígena 13 062 4 452 8 496 60 54 65.3 0.5 1.2 28.2 27.9 0.3Población indígena dispersa 7 645 2 811 4 726 76 32 62.1 1.0 1.1 25.8 25.3 0.5

Tlaxcala 36 798 31 112 5 542 14 130 15.1 0.0 0.9 4.7 4.7 0.0Indígena 7 950 7 649 271 2 28 3.4 0.0 0.6 1.1 1.1 0.0Con presencia indígena 13 291 11 450 1 794 2 45 13.5 0.0 0.3 3.3 3.3 0.0Población indígena dispersa 15 557 12 013 3 477 10 57 22.4 0.1 1.5 7.9 7.8 0.0

Veracruz 533 063 489 688 41 258 85 2 032 7.8 0.0 0.1 1.8 1.8 0.0Indígena 348 332 336 821 9 965 24 1 522 2.9 0.0 0.0 0.9 0.9 0.0Con presencia indígena 126 251 106 300 19 559 46 346 15.5 0.0 0.2 3.0 3.0 0.0Población indígena dispersa 58 480 46 567 11 734 15 164 20.1 0.0 0.6 4.5 4.4 0.0

Yucatán 491 691 478 331 11 793 230 1 337 2.4 0.0 0.3 1.2 1.2 0.0Indígena 364 322 358 132 4 993 105 1 092 1.4 0.0 0.2 0.9 0.9 0.0Con presencia indígena 124 190 117 184 6 649 124 233 5.4 0.1 0.6 1.9 1.9 0.1Población indígena dispersa 3 179 3 015 151 1 12 4.8 0.0 0.9 2.1 2.1 0.0

Zacatecas 1 954 1 002 905 31 16 46.7 1.6 0.4 25.3 23.8 1.5Población indígena dispersa 1 954 1 002 905 31 16 46.7 1.6 0.4 25.3 23.8 1.5

Cuadro 8.1. (Continuación)

113

Entidad federativay tipo de municipio

Hombres nacidos en hogares indígenas Hombres nacidos fuera del lugar de residencia

Hombres inmigrantes entre 1995 y 2000

Sólo inmigrantes municipales

Inmigrantes estatales e internacionales

De otroTotal

De otro

Total En la entidad En otra entidad En otro país No

especificado Estado País Estado País

Nacional 5 031 627 4 441 153 558 027 10 053 22 394 11.1 0.2 0.66 3.81 3.61 0.20Indígena 2 960 014 2 874 765 69 220 1 662 14 367 2.3 0.1 0.24 1.14 1.01 0.13Con presencia indígena 1 613 601 1 197 002 403 616 6 865 6 118 25.1 0.4 1.19 7.51 7.26 0.25Población indígena dispersa 458 012 369 386 85 191 1 526 1 909 18.7 0.3 1.42 7.88 7.35 0.53

Aguascalientes 1 679 623 1 011 32 13 60.7 1.9 1.2 28.6 27.3 1.3Población indígena dispersa 1 679 623 1 011 32 13 60.7 1.9 1.2 28.6 27.3 1.3

Baja California 41 686 16 928 23 724 790 244 57.2 1.9 0.9 20.8 19.2 1.6Con presencia indígena 41 686 16 928 23 724 790 244 57.2 1.9 0.9 20.8 19.2 1.6

Baja California Sur 5 982 1 635 4 270 48 29 71.7 0.8 1.2 36.1 35.1 1.0Población indígena dispersa 5 982 1 635 4 270 48 29 71.7 0.8 1.2 36.1 35.1 1.0

Campeche 93 728 79 665 12 223 1 532 308 13.1 1.6 1.3 2.5 2.5 0.0Indígena 51 445 47 415 3 846 15 169 7.5 0.0 0.8 1.5 1.5 0.0Con presencia indígena 42 155 32 160 8 340 1 517 138 19.8 3.6 1.9 3.7 3.6 0.1Población indígena dispersa 128 90 37 1 29.1 0.0 0.0 8.5 8.5 0.0

Coahuila 3 822 1 448 2 297 55 22 60.4 1.4 1.4 33.9 32.6 1.3Con presencia indígena 156 104 41 10 1 26.5 6.5 0.7 19.1 14.9 4.3Población indígena dispersa 3 666 1 344 2 256 45 21 61.9 1.2 1.5 34.6 33.4 1.2

Colima 3 082 1 202 1 842 23 15 60.1 0.7 2.2 21.4 20.5 0.8Población indígena dispersa 3 082 1 202 1 842 23 15 60.1 0.7 2.2 21.4 20.5 0.8

Chiapas 554 455 543 375 4 780 2 409 3 891 0.9 0.4 0.4 0.5 0.4 0.1Indígena 458 651 453 036 1 535 591 3 489 0.3 0.1 0.3 0.2 0.2 0.0Con presencia indígena 57 517 53 773 1 920 1 575 249 3.4 2.8 0.8 1.8 1.5 0.3Población indígena dispersa 38 287 36 566 1 325 243 153 3.5 0.6 1.0 1.6 1.3 0.3

Chihuahua 69 088 62 673 5 673 330 412 8.3 0.5 1.5 5.3 4.8 0.5Indígena 28 631 28 371 87 4 169 0.3 0.0 0.3 0.2 0.1 0.0Con presencia indígena 29 043 23 911 4 697 266 169 16.3 0.9 1.4 10.2 9.5 0.7Población indígena dispersa 11 414 10 391 889 60 74 7.8 0.5 4.6 5.4 4.3 1.0

Distrito Federal 160 030 87 715 70 990 615 710 44.6 0.4 5.5 10.9 10.6 0.3Con presencia indígena 158 151 86 545 70 308 599 699 44.7 0.4 5.5 10.8 10.6 0.3Población indígena dispersa 1 879 1 170 682 16 11 36.5 0.9 4.1 13.2 12.8 0.4

Durango 19 341 17 664 1 471 59 147 7.7 0.3 1.4 3.8 3.3 0.5Indígena 10 136 9 856 172 2 106 1.7 0.0 0.0 0.8 0.8 0.0Con presencia indígena 3 024 2 420 574 20 10 19.0 0.7 4.6 8.4 7.6 0.8Población indígena dispersa 6 181 5 388 725 37 31 11.8 0.6 2.0 6.2 5.0 1.2

Guanajuato 13 223 9 676 3 393 96 58 25.8 0.7 1.2 14.1 12.5 1.6Con presencia indígena 4 161 3 192 929 24 16 22.4 0.6 0.6 10.7 10.0 0.7Población indígena dispersa 9 062 6 484 2 464 72 42 27.3 0.8 1.5 15.6 13.6 2.0

8.2. Población indígena masculina según tipo de inmigración, a partir del nacimiento y observada entre 1995 y 2000, por entidad federativa y tipo de municipio

114

Entidad federativay tipo de municipio

Hombres nacidos en hogares indígenas Hombres nacidos fuera del lugar de residencia

Hombres inmigrantes entre 1995 y 2000

Sólo inmigrantes municipales

Inmigrantes estatales e internacionales

De otroTotal

De otro

Total En la entidad En otra entidad En otro país No

especificado Estado País Estado País

Guerrero 254 946 249 547 3 940 116 1 343 1.6 0.0 0.6 1.1 1.0 0.1Indígena 176 829 175 066 743 25 995 0.4 0.0 0.3 0.6 0.6 0.1Con presencia indígena 55 450 52 998 2 160 46 246 3.9 0.1 1.0 2.0 1.7 0.2Población indígena dispersa 22 667 21 483 1 037 45 102 4.6 0.2 2.2 3.0 2.5 0.5

Hidalgo 266 395 253 738 11 514 260 883 4.3 0.1 0.3 2.5 2.2 0.3Indígena 217 228 210 900 5 352 215 761 2.5 0.1 0.2 1.8 1.5 0.3Con presencia indígena 30 309 26 817 3 391 29 72 11.2 0.1 1.0 5.0 4.5 0.5Población indígena dispersa 18 858 16 021 2 771 16 50 14.7 0.1 0.8 7.1 6.9 0.2

Jalisco 35 745 24 146 11 131 316 152 31.3 0.9 0.4 12.9 11.5 1.3Indígena 5 952 5 696 201 2 53 3.4 0.0 0.2 1.2 1.1 0.2Con presencia indígena 16 556 9 296 7 070 135 55 42.8 0.8 0.4 15.9 14.9 1.0Población indígena dispersa 13 237 9 154 3 860 179 44 29.3 1.4 0.5 14.0 11.7 2.3

Estado de México 457 119 318 345 136 631 269 1 874 30.0 0.1 0.6 7.0 6.9 0.1Indígena 92 770 91 615 796 5 354 0.9 0.0 0.0 0.6 0.5 0.0Con presencia indígena 332 275 203 645 126 994 243 1 393 38.4 0.1 0.7 8.7 8.6 0.1Población indígena dispersa 32 074 23 085 8 841 21 127 27.7 0.1 1.1 7.6 7.4 0.2

Michoacán 94 560 88 978 4 864 237 481 5.2 0.3 0.2 3.6 2.7 0.9Indígena 37 047 36 622 202 56 167 0.5 0.2 0.1 1.4 0.7 0.7Con presencia indígena 37 042 34 966 1 805 74 197 4.9 0.2 0.3 3.6 2.9 0.7Población indígena dispersa 20 471 17 390 2 857 107 117 14.0 0.5 0.5 7.6 6.1 1.5

Morelos 34 948 23 661 11 040 102 145 31.7 0.3 2.2 10.4 9.9 0.4Con presencia indígena 21 878 16 579 5 155 67 77 23.6 0.3 1.4 7.7 7.2 0.4Población indígena dispersa 13 070 7 082 5 885 35 68 45.3 0.3 3.7 14.9 14.5 0.4

Nayarit 27 103 24 372 2 527 56 148 9.4 0.2 2.2 4.1 3.8 0.4Indígena 11 357 11 203 73 1 80 0.6 0.0 0.4 0.4 0.3 0.1Con presencia indígena 4 483 3 687 770 13 13 17.2 0.3 4.8 5.8 5.2 0.5Población indígena dispersa 11 263 9 482 1 684 42 55 15.0 0.4 2.8 7.1 6.5 0.6

Nuevo León 13 909 4 578 9 134 122 75 66.0 0.9 3.0 33.9 33.2 0.7Con presencia indígena 4 962 1 670 3 215 45 32 65.2 0.9 0.7 30.4 29.9 0.6Población indígena dispersa 8 947 2 908 5 919 77 43 66.5 0.9 4.4 36.0 35.2 0.7

Oaxaca 795 037 775 013 15 700 619 3 705 2.0 0.1 0.1 1.7 1.4 0.3Indígena 626 022 614 532 7 919 462 3 109 1.3 0.1 0.0 1.4 1.1 0.3Con presencia indígena 110 105 104 254 5 390 98 363 4.9 0.1 0.3 2.8 2.6 0.2Población indígena dispersa 58 910 56 227 2 391 59 233 4.1 0.1 0.3 3.0 2.6 0.4

Puebla 464 098 442 204 19 837 240 1 817 4.3 0.1 0.1 2.2 2.0 0.1Indígena 287 338 282 274 3 769 52 1 243 1.3 0.0 0.1 1.1 1.0 0.1Con presencia indígena 128 850 115 929 12 423 97 401 9.7 0.1 0.2 3.8 3.6 0.2Población indígena dispersa 47 910 44 001 3 645 91 173 7.6 0.2 0.3 4.1 3.7 0.5

8.2. (Continuación)

115

Entidad federativay tipo de municipio

Hombres nacidos en hogares indígenas Hombres nacidos fuera del lugar de residencia

Hombres inmigrantes entre 1995 y 2000

Sólo inmigrantes municipales

Inmigrantes estatales e internacionales

De otroTotal

De otro

Total En la entidad En otra entidad En otro país No

especificado Estado País Estado País

Querétaro 22 917 19 203 3 597 42 75 15.7 0.2 1.0 7.0 6.6 0.3Indígena 4 240 4 103 109 4 24 2.6 0.1 0.2 1.1 0.8 0.3Con presencia indígena 13 955 11 669 2 225 26 35 16.0 0.2 0.7 7.0 6.8 0.2Población indígena dispersa 4 722 3 431 1 263 12 16 26.8 0.3 2.4 12.0 11.3 0.6

Quintana Roo 177 680 90 360 85 868 851 601 48.5 0.5 2.3 8.8 8.6 0.1Indígena 78 470 50 418 27 661 85 306 35.4 0.1 3.6 6.2 6.1 0.1Con presencia indígena 97 090 39 155 56 889 758 288 58.8 0.8 1.1 10.7 10.6 0.1Población indígena dispersa 2 120 787 1 318 8 7 62.4 0.4 3.7 12.6 12.5 0.1

San Luis Potosí 176 100 170 822 4 540 66 672 2.6 0.0 0.5 1.4 1.3 0.1Indígena 143 153 140 332 2 247 12 562 1.6 0.0 0.2 1.0 0.9 0.0Con presencia indígena 21 695 19 958 1 654 24 59 7.6 0.1 1.6 3.3 3.1 0.2Población indígena dispersa 11 252 10 532 639 30 51 5.7 0.3 2.0 3.1 2.5 0.5

Sinaloa 45 589 21 786 23 533 66 204 51.9 0.1 1.3 40.9 40.6 0.3Con presencia indígena 39 800 18 257 21 323 44 176 53.8 0.1 1.2 43.7 43.5 0.3Población indígena dispersa 5 789 3 529 2 210 22 28 38.4 0.4 1.5 21.7 21.0 0.7

Sonora 64 919 57 881 6 644 179 215 10.3 0.3 2.3 4.0 3.7 0.3Indígena 12 285 12 155 102 3 25 0.8 0.0 0.2 0.2 0.2 0.0Con presencia indígena 42 557 37 985 4 313 113 146 10.2 0.3 1.0 3.6 3.3 0.3Población indígena dispersa 10 077 7 741 2 229 63 44 22.2 0.6 10.7 10.3 9.6 0.8

Tabasco 65 520 57 959 7 259 19 283 11.1 0.0 0.8 2.9 2.9 0.0Con presencia indígena 56 409 51 342 4 812 14 241 8.6 0.0 0.6 2.3 2.3 0.0Población indígena dispersa 9 111 6 617 2 447 5 42 27.0 0.1 1.8 6.8 6.7 0.1

Tamaulipas 20 817 7 329 13 232 154 102 63.9 0.7 1.4 27.5 27.0 0.5Con presencia indígena 12 850 4 498 8 219 69 64 64.3 0.5 1.5 28.5 28.1 0.4Población indígena dispersa 7 967 2 831 5 013 85 38 63.2 1.1 1.3 25.8 25.2 0.6

Tlaxcala 35 060 30 367 4 570 11 112 13.1 0.0 0.7 4.4 4.3 0.1Indígena 7 648 7 395 223 1 29 2.9 0.0 0.5 1.3 1.2 0.1Con presencia indígena 12 814 11 378 1 394 5 37 10.9 0.0 0.2 2.6 2.6 0.1Población indígena dispersa 14 598 11 594 2 953 5 46 20.3 0.0 1.2 7.6 7.6 0.1

Veracruz 522 487 481 873 38 383 94 2 137 7.4 0.0 0.1 1.8 1.7 0.0Indígena 342 417 331 650 9 231 16 1 520 2.7 0.0 0.0 0.9 0.9 0.0Con presencia indígena 122 050 103 874 17 707 54 415 14.6 0.0 0.1 2.8 2.7 0.1Población indígena dispersa 58 020 46 349 11 445 24 202 19.8 0.0 0.5 4.6 4.5 0.1

Yucatán 488 552 475 546 11 283 222 1 501 2.3 0.0 0.2 1.3 1.2 0.1Indígena 368 395 362 126 4 952 111 1 206 1.3 0.0 0.2 1.1 1.0 0.1Con presencia indígena 116 578 110 012 6 174 110 282 5.3 0.1 0.4 2.0 1.9 0.1Población indígena dispersa 3 579 3 408 157 1 13 4.4 0.0 0.9 1.6 1.6 0.0

Zacatecas 2 010 841 1 126 23 20 56.6 1.2 0.5 27.8 25.8 1.9Población indígena dispersa 2 010 841 1 126 23 20 56.6 1.2 0.5 27.8 25.8 1.9

8.2. (Continuación)

116

Mapa 7. Porcentaje de población indígena femenina migrante desde el nacimiento

Fuente: CDI-PNUD.“Sistema Nacional de Indicadores sobre la Población Indígena de México” a partir de INEGI, XII Censo General de Población y Vivienda 2000.

Elaboró: Dirección de Información e Indicadores Sistema de Información Geográfica

117

9. RELIGIÓN

Gran parte de la población indígena, 81.5 por ciento, profesa la religión católica, porcentaje significa-

tivamente menor al 88.8 por ciento de católicos reportados en el promedio nacional. De hecho, los

más bajos porcentajes de católicos se observan entre los indígenas residentes en municipios indígenas,

80.2 por ciento; mientras que en los municipios con presencia y con población indígena dispersa este

indicador asciende a 83.1 y 84.4 por ciento.

Las religiones protestantes y evangélicas tienen una significativa presencia entre los indígenas de algu-

nas entidades federativas, como Chiapas (23.1%), Campeche (17.4%), Quintana Roo (15.2%) y San Luis

Potosí (15.1%).

En otras entidades llama la atención el porcentaje de indígenas que se declaran sin religión, situación

que parece estar asociada a la existencia de “religiones” tradicionales, entre ellos los de Sinaloa, Chi-

huahua y Nayarit, estados donde este rubro es superior al 14 por ciento.

118

Cató

licas

Prot

estan

tes

y eva

ngéli

cas

Bíblic

as no

evan

gélic

as Otras

Sin re

ligión

0

500

1 000

1 500

2 000

2 500

3 000

3 500

4 000

Mujeres

Hombres

Mujeres

Pobl

ació

n in

díge

na (m

iles)

0

500

1 000

1 500

2 000

2 500

3 000

3 500

4 000

Hombres

Pobl

ació

n in

díge

na (m

iles)

Cató

licas

Prot

estan

tes

y eva

ngéli

cas

Bíblic

as no

evan

gélic

as Otras

Sin re

ligión

Gráfica 9.1. Población indígena por sexo y religión según tipo de municipio de residencia

119

Chis

Cam

p

QR

SLP

Tab

Tam

s

BC BCS

NL

Yuc

Coah

Oax Ve

r

Mor

Edo

Méx

Hgo

Col

Pue

Zac

Son DF Ags

Qro

Nay Sin Jal

Chih

Gro

Gto

Tlax

Dgo

Mic

h

0

5

10

15

20

25

%

Mujeres: protestantes y evangélicas

Chis

Cam

p

QR

SLP

Tab

Tam

s

BC BCS

NL

Yuc

Coah

Oax Ve

r

Mor

Edo

Méx

Hgo

Col

Pue

Zac

Son DF Ags

Qro

Nay Sin Jal

Chih

Gro

Gto

Tlax

Dgo

Mic

h

0

5

10

15

20

25

%

Hombres: protestantes y evangélicos

Gráfica 9.2. Población indígena por sexo según religión: protestantes y evangélicos

120

Gráfica 9.3. Población indígena por sexo y sin religión

Sin

Chih

Nay

Chis BC

Cam

p Jal

BCS

QR

Coah Ve

r

Tab

Son

Dgo

Mor Zac

Tam

s

Oax Ag

s

NL

Yuc DF Col

Gro

Qro SLP

Edo

Méx

Pue

Hgo

Mic

h

Gto

Tlax

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

Mujeres: sin religión

%

20

Sin

Chih

Nay

Chis BC

Cam

p Jal

BCS

QR

Coah Ve

r

Tab

Son

Dgo

Mor Zac

Tam

s

Oax Ag

s

NL

Yuc DF Col

Gro

Qro SLP

Edo

Méx Pue

Hgo

Mic

h

Gto

Tlax

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

Hombres: sin religión

%

20

121

Entidad federativay tipo de municipio

Mujeres en hogares indígenas

Total Católica % Protestantes y evangélicas % Bíblicas no

evangélicas % Otras religiones % Sin religión % No

especificado %

Nacional 4 570 813 3 703 434 81.0 469 440 10.3 126 106 2.8 13 912 0.3 207 467 4.5 50 454 1.1Indígena 2 663 083 2 119 042 79.6 311 204 11.7 66 137 2.5 5 675 0.2 129 338 4.9 31 687 1.2Con presencia indígena 1 492 009 1 235 275 82.8 127 560 8.5 46 290 3.1 6 762 0.5 61 612 4.1 14 510 1.0Población indígena dispersa 415 721 349 117 84.0 30 676 7.4 13 679 3.3 1 475 0.4 16 517 4.0 4 257 1.0

Aguascalientes 1 559 1 364 87.5 83 5.3 47 3.0 4 0.3 45 2.9 16 1.0Población indígena dispersa 1 559 1 364 87.5 83 5.3 47 3.0 4 0.3 45 2.9 16 1.0

Baja California 34 547 24 583 71.2 4 555 13.2 995 2.9 141 0.4 3 561 10.3 712 2.1Con presencia indígena 34 547 24 583 71.2 4 555 13.2 995 2.9 141 0.4 3 561 10.3 712 2.1

Baja California Sur 4 627 3 452 74.6 596 12.9 179 3.9 8 0.2 321 6.9 71 1.5Población indígena dispersa 4 627 3 452 74.6 596 12.9 179 3.9 8 0.2 321 6.9 71 1.5

Campeche 82 256 54 734 66.5 15 417 18.7 3 923 4.8 155 0.2 7 367 9.0 660 0.8Indígena 45 285 31 564 69.7 7 257 16.0 1 920 4.2 39 0.1 4 100 9.1 405 0.9Con presencia indígena 36 895 23 099 62.6 8 159 22.1 2 001 5.4 116 0.3 3 266 8.9 254 0.7Población indígena dispersa 76 71 93.4 1 1.3 2 2.6 0.0 1 1.3 1 1.3

Coahuila 3 080 2 391 77.6 295 9.6 126 4.1 10 0.3 188 6.1 70 2.3Con presencia indígena 133 74 55.6 10 7.5 3 2.3 0.0 13 9.8 33 24.8Población indígena dispersa 2 947 2 317 78.6 285 9.7 123 4.2 10 0.3 175 5.9 37 1.3

Colima 2 523 2 158 85.5 196 7.8 73 2.9 3 0.1 65 2.6 28 1.1Población indígena dispersa 2 523 2 158 85.5 196 7.8 73 2.9 3 0.1 65 2.6 28 1.1

Chiapas 476 611 262 887 55.2 110 469 23.2 38 424 8.1 169 0.0 56 275 11.8 8 387 1.8Indígena 395 252 212 170 53.7 101 569 25.7 25 667 6.5 144 0.0 48 127 12.2 7 575 1.9Con presencia indígena 49 900 30 014 60.1 5 544 11.1 8 737 17.5 17 0.0 5 059 10.1 529 1.1Población indígena dispersa 31 459 20 703 65.8 3 356 10.7 4 020 12.8 8 0.0 3 089 9.8 283 0.9

Chihuahua 57 338 45 137 78.7 2 266 4.0 570 1.0 39 0.1 8 392 14.6 934 1.6Indígena 23 665 17 894 75.6 455 1.9 61 0.3 5 0.0 4 796 20.3 454 1.9Con presencia indígena 24 167 19 454 80.5 1 209 5.0 380 1.6 25 0.1 2 738 11.3 361 1.5Población indígena dispersa 9 506 7 789 81.9 602 6.3 129 1.4 9 0.1 858 9.0 119 1.3

Distrito Federal 163 091 143 844 88.2 8 898 5.5 3 150 1.9 1 577 1.0 4 282 2.6 1 340 0.8Con presencia indígena 160 653 141 683 88.2 8 765 5.5 3 112 1.9 1 527 1.0 4 240 2.6 1 326 0.8Población indígena dispersa 2 438 2 161 88.6 133 5.5 38 1.6 50 2.1 42 1.7 14 0.6

Durango 17 015 15 139 89.0 502 3.0 164 1.0 35 0.2 884 5.2 291 1.7Indígena 8 916 8 011 89.8 96 1.1 1 0.0 12 0.1 600 6.7 196 2.2Con presencia indígena 2 815 2 456 87.2 190 6.7 67 2.4 8 0.3 60 2.1 34 1.2Población indígena dispersa 5 284 4 672 88.4 216 4.1 96 1.8 15 0.3 224 4.2 61 1.2

Guanajuato 11 661 10 766 92.3 381 3.3 166 1.4 47 0.4 180 1.5 121 1.0Con presencia indígena 3 587 3 384 94.3 91 2.5 16 0.4 19 0.5 51 1.4 26 0.7Población indígena dispersa 8 074 7 382 91.4 290 3.6 150 1.9 28 0.3 129 1.6 95 1.2

Cuadro 9.1. Población indígena femenina de 5 años y más, según religión, por entidad federativa y tipo de municipio

122

Entidad federativay tipo de municipio

Mujeres en hogares indígenas

Total Católica % Protestantes y evangélicas % Bíblicas no

evangélicas % Otras religiones % Sin religión % No

especificado %

Guerrero 229 848 210 618 91.6 8 981 3.9 2 417 1.1 745 0.3 4 848 2.1 2 239 1.0Indígena 159 164 147 538 92.7 5 627 3.5 1 192 0.7 370 0.2 2 905 1.8 1 532 1.0Con presencia indígena 50 171 44 556 88.8 2 537 5.1 880 1.8 300 0.6 1 390 2.8 508 1.0Población indígena dispersa 20 513 18 524 90.3 817 4.0 345 1.7 75 0.4 553 2.7 199 1.0

Hidalgo 248 029 219 793 88.6 19 538 7.9 2 036 0.8 579 0.2 4 160 1.7 1 923 0.8Indígena 200 873 177 912 88.6 16 167 8.0 1 306 0.7 374 0.2 3 503 1.7 1 611 0.8Con presencia indígena 29 514 26 194 88.8 2 166 7.3 428 1.5 140 0.5 404 1.4 182 0.6Población indígena dispersa 17 642 15 687 88.9 1 205 6.8 302 1.7 65 0.4 253 1.4 130 0.7

Jalisco 33 047 26 515 80.2 1 289 3.9 412 1.2 240 0.7 2 822 8.5 1 769 5.4Indígena 5 296 1 390 26.2 101 1.9 16 0.3 167 3.2 2 216 41.8 1 406 26.5Con presencia indígena 15 893 14 410 90.7 738 4.6 206 1.3 40 0.3 309 1.9 190 1.2Población indígena dispersa 11 858 10 715 90.4 450 3.8 190 1.6 33 0.3 297 2.5 173 1.5

Estado de México 427 574 371 061 86.8 34 722 8.1 6 748 1.6 3 509 0.8 7 447 1.7 4 087 1.0Indígena 87 935 72 699 82.7 11 675 13.3 664 0.8 632 0.7 1 324 1.5 941 1.1Con presencia indígena 309 624 271 664 87.7 21 316 6.9 5 460 1.8 2 648 0.9 5 682 1.8 2 854 0.9Población indígena dispersa 30 015 26 698 88.9 1 731 5.8 624 2.1 229 0.8 441 1.5 292 1.0

Michoacán 92 526 86 894 93.9 2 170 2.3 688 0.7 121 0.1 1 523 1.6 1 130 1.2Indígena 37 403 35 068 93.8 917 2.5 182 0.5 12 0.0 790 2.1 434 1.2Con presencia indígena 34 902 33 107 94.9 626 1.8 233 0.7 60 0.2 431 1.2 445 1.3Población indígena dispersa 20 221 18 719 92.6 627 3.1 273 1.4 49 0.2 302 1.5 251 1.2

Morelos 32 431 26 612 82.1 2 630 8.1 976 3.0 279 0.9 1 494 4.6 440 1.4Con presencia indígena 20 749 17 528 84.5 1 398 6.7 502 2.4 137 0.7 889 4.3 295 1.4Población indígena dispersa 11 682 9 084 77.8 1 232 10.5 474 4.1 142 1.2 605 5.2 145 1.2

Nayarit 23 048 17 827 77.3 1 040 4.5 148 0.6 446 1.9 3 173 13.8 414 1.8Indígena 9 696 7 251 74.8 252 2.6 8 0.1 376 3.9 1 558 16.1 251 2.6Con presencia indígena 3 976 2 992 75.3 332 8.4 56 1.4 49 1.2 481 12.1 66 1.7Población indígena dispersa 9 376 7 584 80.9 456 4.9 84 0.9 21 0.2 1 134 12.1 97 1.0

Nuevo León 13 984 11 309 80.9 1 762 12.6 283 2.0 35 0.3 389 2.8 206 1.5Con presencia indígena 5 344 4 337 81.2 702 13.1 73 1.4 12 0.2 133 2.5 87 1.6Población indígena dispersa 8 640 6 972 80.7 1 060 12.3 210 2.4 23 0.3 256 3.0 119 1.4

Oaxaca 751 879 626 528 83.3 70 223 9.3 18 867 2.5 2 011 0.3 27 557 3.7 6 693 0.9Indígena 588 355 493 878 83.9 52 390 8.9 14 103 2.4 1 586 0.3 21 063 3.6 5 335 0.9Con presencia indígena 107 060 85 696 80.0 12 569 11.7 3 153 2.9 207 0.2 4 562 4.3 873 0.8Población indígena dispersa 56 464 46 954 83.2 5 264 9.3 1 611 2.9 218 0.4 1 932 3.4 485 0.9

Puebla 432 807 385 203 89.0 28 316 6.5 6 062 1.4 1 164 0.3 7 446 1.7 4 616 1.1Indígena 264 653 235 190 88.9 18 104 6.8 3 030 1.1 543 0.2 4 793 1.8 2 993 1.1Con presencia indígena 122 308 109 031 89.1 7 651 6.3 2 094 1.7 481 0.4 1 802 1.5 1 249 1.0Población indígena dispersa 45 846 40 982 89.4 2 561 5.6 938 2.0 140 0.3 851 1.9 374 0.8

Cuadro 9.1. (Continuación)

123

Entidad federativa y tipode municipio

Mujeres en hogares indígenas

Total Católica % Protestantes y evangélicas % Bíblicas no

evangélicas % Otras religiones % Sin religión % No

especificado %

Querétaro 21 453 19 615 91.4 1 009 4.7 195 0.9 39 0.2 393 1.8 202 0.9Indígena 4 176 4 072 97.5 22 0.5 21 0.5 6 0.1 32 0.8 23 0.6Con presencia indígena 12 799 11 451 89.5 801 6.3 93 0.7 23 0.2 314 2.5 117 0.9Población indígena dispersa 4 478 4 092 91.4 186 4.2 81 1.8 10 0.2 47 1.0 62 1.4

Quintana Roo 144 924 103 750 71.6 23 584 16.3 5 949 4.1 397 0.3 8 985 6.2 2 259 1.6Indígena 62 992 45 904 72.9 10 449 16.6 1 869 3.0 79 0.1 3 499 5.6 1 192 1.9Con presencia indígena 80 312 56 605 70.5 12 909 16.1 4 020 5.0 317 0.4 5 409 6.7 1 052 1.3Población indígena dispersa 1 620 1 241 76.6 226 14.0 60 3.7 1 0.1 77 4.8 15 0.9

San Luis Potosí 149 297 121 792 81.6 22 578 15.1 778 0.5 179 0.1 2 667 1.8 1 303 0.9Indígena 120 770 96 464 79.9 20 595 17.1 405 0.3 127 0.1 2 124 1.8 1 055 0.9Con presencia indígena 19 078 16 783 88.0 1 476 7.7 266 1.4 37 0.2 361 1.9 155 0.8Población indígena dispersa 9 449 8 545 90.4 507 5.4 107 1.1 15 0.2 182 1.9 93 1.0

Sinaloa 35 644 27 672 77.6 1 506 4.2 480 1.3 58 0.2 5 338 15.0 590 1.7Con presencia indígena 30 938 23 918 77.3 1 340 4.3 355 1.1 53 0.2 4 764 15.4 508 1.6Población indígena dispersa 4 706 3 754 79.8 166 3.5 125 2.7 5 0.1 574 12.2 82 1.7

Sonora 53 303 45 839 86.0 2 954 5.5 735 1.4 81 0.2 3 033 5.7 661 1.2Indígena 10 223 8 506 83.2 643 6.3 76 0.7 6 0.1 911 8.9 81 0.8Con presencia indígena 35 000 30 513 87.2 1 809 5.2 497 1.4 62 0.2 1 665 4.8 454 1.3Población indígena dispersa 8 080 6 820 84.4 502 6.2 162 2.0 13 0.2 457 5.7 126 1.6

Tabasco 58 125 43 352 74.6 8 191 14.1 2 608 4.5 38 0.1 3 399 5.8 537 0.9Con presencia indígena 50 049 37 603 75.1 7 068 14.1 2 054 4.1 31 0.1 2 836 5.7 457 0.9Población indígena dispersa 8 076 5 749 71.2 1 123 13.9 554 6.9 7 0.1 563 7.0 80 1.0

Tamaulipas 18 353 14 257 77.7 2 487 13.6 611 3.3 41 0.2 757 4.1 200 1.1Con presencia indígena 11 615 8 976 77.3 1 609 13.9 404 3.5 24 0.2 468 4.0 134 1.2Población indígena dispersa 6 738 5 281 78.4 878 13.0 207 3.1 17 0.3 289 4.3 66 1.0

Tlaxcala 33 416 31 190 93.3 1 049 3.1 461 1.4 119 0.4 311 0.9 286 0.9Indígena 7 272 6 931 95.3 140 1.9 64 0.9 19 0.3 75 1.0 43 0.6Con presencia indígena 11 954 11 446 95.8 239 2.0 72 0.6 29 0.2 75 0.6 93 0.8Población indígena dispersa 14 190 12 813 90.3 670 4.7 325 2.3 71 0.5 161 1.1 150 1.1

Veracruz 472 240 382 048 80.9 43 442 9.2 13 328 2.8 1 018 0.2 27 933 5.9 4 471 0.9Indígena 305 776 252 230 82.5 26 932 8.8 5 681 1.9 699 0.2 17 251 5.6 2 983 1.0Con presencia indígena 113 421 86 820 76.5 11 702 10.3 5 605 4.9 136 0.1 8 217 7.2 941 0.8Población indígena dispersa 53 043 42 998 81.1 4 808 9.1 2 042 3.8 183 0.3 2 465 4.6 547 1.0

Yucatán 442 892 363 668 82.1 48 204 10.9 14 479 3.3 618 0.1 12 162 2.7 3 761 0.8Indígena 325 381 264 370 81.2 37 813 11.6 9 871 3.0 479 0.1 9 671 3.0 3 177 1.0Con presencia indígena 114 605 96 898 84.5 10 049 8.8 4 528 4.0 123 0.1 2 432 2.1 575 0.5Población indígena dispersa 2 906 2 400 82.6 342 11.8 80 2.8 16 0.6 59 2.0 9 0.3

Zacatecas 1 685 1 436 85.2 107 6.4 28 1.7 7 0.4 70 4.2 37 2.2Población indígena dispersa 1 685 1 436 85.2 107 6.4 28 1.7 7 0.4 70 4.2 37 2.2

Cuadro 9.1. (Continuación)

124

Entidad federativa y tipode municipio

Hombres en hogares indígenas

Total Católica % Protestantes y evangélicas % Bíblicas no

evangélicas % Otras religiones % Sin religión % No

especificado %

Nacional 4 398 885 3 527 839 80.2 425 821 9.7 109 877 2.5 14 467 0.3 271 899 6.2 48 982 1.1Indígena 2 562 825 2 019 777 78.8 287 257 11.2 59 409 2.3 5 281 0.2 160 406 6.3 30 695 1.2Con presencia indígena 1 430 025 1 170 503 81.9 110 793 7.7 38 601 2.7 7 593 0.5 88 493 6.2 14 042 1.0Población indígena dispersa 406 035 337 559 83.1 27 771 6.8 11 867 2.9 1 593 0.4 23 000 5.7 4 245 1.0

Aguascalientes 1 471 1 241 84.4 86 5.8 47 3.2 7 0.5 68 4.6 22 1.5Población indígena dispersa 1 471 1 241 84.4 86 5.8 47 3.2 7 0.5 68 4.6 22 1.5

Baja California 36 427 25 840 70.9 4 166 11.4 852 2.3 164 0.5 4 592 12.6 813 2.2Con presencia indígena 36 427 25 840 70.9 4 166 11.4 852 2.3 164 0.5 4 592 12.6 813 2.2

Baja California Sur 5 270 3 965 75.2 549 10.4 156 3.0 16 0.3 500 9.5 84 1.6Población indígena dispersa 5 270 3 965 75.2 549 10.4 156 3.0 16 0.3 500 9.5 84 1.6

Campeche 83 878 54 371 64.8 13 317 15.9 3 436 4.1 156 0.2 11 922 14.2 676 0.8Indígena 46 028 30 983 67.3 6 286 13.7 1 728 3.8 38 0.1 6 565 14.3 428 0.9Con presencia indígena 37 732 23 281 61.7 7 028 18.6 1 704 4.5 118 0.3 5 353 14.2 248 0.7Población indígena dispersa 118 107 90.7 3 2.5 4 3.4 0.0 4 3.4 0.0

Coahuila 3 420 2 593 75.8 294 8.6 126 3.7 15 0.4 307 9.0 85 2.5Con presencia indígena 142 84 59.2 9 6.3 2 1.4 0.0 17 12.0 30 21.1Población indígena dispersa 3 278 2 509 76.5 285 8.7 124 3.8 15 0.5 290 8.8 55 1.7

Colima 2 711 2 279 84.1 195 7.2 66 2.4 10 0.4 128 4.7 33 1.2Población indígena dispersa 2 711 2 279 84.1 195 7.2 66 2.4 10 0.4 128 4.7 33 1.2

Chiapas 468 127 254 676 54.4 104 253 22.3 36 053 7.7 171 0.0 64 825 13.8 8 149 1.7Indígena 385 448 203 932 52.9 95 946 24.9 24 297 6.3 129 0.0 53 778 14.0 7 366 1.9Con presencia indígena 49 618 29 484 59.4 5 027 10.1 7 932 16.0 34 0.1 6 646 13.4 495 1.0Población indígena dispersa 33 061 21 260 64.3 3 280 9.9 3 824 11.6 8 0.0 4 401 13.3 288 0.9

Chihuahua 59 512 46 516 78.2 2 042 3.4 469 0.8 73 0.1 9 539 16.0 873 1.5Indígena 24 133 18 120 75.1 402 1.7 44 0.2 8 0.0 5 177 21.5 382 1.6Con presencia indígena 25 350 20 171 79.6 1 108 4.4 330 1.3 48 0.2 3 332 13.1 361 1.4Población indígena dispersa 10 029 8 225 82.0 532 5.3 95 0.9 17 0.2 1 030 10.3 130 1.3

Distrito Federal 143 799 124 918 86.9 7 206 5.0 2 444 1.7 1 749 1.2 6 192 4.3 1 290 0.9Con presencia indígena 142 128 123 443 86.9 7 136 5.0 2 414 1.7 1 702 1.2 6 152 4.3 1 281 0.9Población indígena dispersa 1 671 1 475 88.3 70 4.2 30 1.8 47 2.8 40 2.4 9 0.5

Durango 16 501 14 711 89.2 403 2.4 121 0.7 30 0.2 964 5.8 272 1.6Indígena 8 417 7 602 90.3 82 1.0 0.0 10 0.1 550 6.5 173 2.1Con presencia indígena 2 695 2 326 86.3 151 5.6 56 2.1 9 0.3 111 4.1 42 1.6Población indígena dispersa 5 389 4 783 88.8 170 3.2 65 1.2 11 0.2 303 5.6 57 1.1

Guanajuato 11 644 10 691 91.8 376 3.2 147 1.3 48 0.4 235 2.0 147 1.3Con presencia indígena 3 558 3 344 94.0 76 2.1 15 0.4 21 0.6 65 1.8 37 1.0Población indígena dispersa 8 086 7 347 90.9 300 3.7 132 1.6 27 0.3 170 2.1 110 1.4

Cuadro 9.2. Población indígena masculina de 5 años y más, según religión, por entidad federativa y tipo de municipio

125

Entidad federativa y tipode municipio

Hombres en hogares indígenas

Total Católica % Protestantes y evangélicas % Bíblicas no

evangélicas % Otras religiones % Sin religión % No

especificado %

Guerrero 213 693 195 081 91.3 8 078 3.8 1 978 0.9 720 0.3 5 626 2.6 2 210 1.0Indígena 146 707 135 570 92.4 5 145 3.5 970 0.7 336 0.2 3 176 2.2 1 510 1.0Con presencia indígena 47 425 41 910 88.4 2 242 4.7 724 1.5 310 0.7 1 769 3.7 470 1.0Población indígena dispersa 19 561 17 601 90.0 691 3.5 284 1.5 74 0.4 681 3.5 230 1.2

Hidalgo 234 001 207 354 88.6 17 273 7.4 1 602 0.7 595 0.3 5 424 2.3 1 753 0.7Indígena 190 143 168 373 88.6 14 391 7.6 1 074 0.6 370 0.2 4 465 2.3 1 470 0.8Con presencia indígena 26 984 24 014 89.0 1 775 6.6 308 1.1 153 0.6 562 2.1 172 0.6Población indígena dispersa 16 874 14 967 88.7 1 107 6.6 220 1.3 72 0.4 397 2.4 111 0.7

Jalisco 31 090 24 873 80.0 1 167 3.8 370 1.2 258 0.8 2 781 8.9 1 641 5.3Indígena 4 803 1 282 26.7 71 1.5 9 0.2 166 3.5 1 967 41.0 1 308 27.2Con presencia indígena 14 619 13 128 89.8 668 4.6 186 1.3 53 0.4 417 2.9 167 1.1Población indígena dispersa 11 668 10 463 89.7 428 3.7 175 1.5 39 0.3 397 3.4 166 1.4

Estado de México 402 268 348 266 86.6 31 378 7.8 5 397 1.3 3 746 0.9 9 713 2.4 3 768 0.9Indígena 79 974 66 182 82.8 10 467 13.1 577 0.7 607 0.8 1 362 1.7 779 1.0Con presencia indígena 293 624 256 581 87.4 19 322 6.6 4 356 1.5 2 887 1.0 7 762 2.6 2 716 0.9Población indígena dispersa 28 670 25 503 89.0 1 589 5.5 464 1.6 252 0.9 589 2.1 273 1.0

Michoacán 83 274 77 614 93.2 1 912 2.3 597 0.7 151 0.2 1 936 2.3 1 064 1.3Indígena 32 563 30 325 93.1 749 2.3 165 0.5 13 0.0 902 2.8 409 1.3Con presencia indígena 32 484 30 665 94.4 564 1.7 192 0.6 78 0.2 553 1.7 432 1.3Población indígena dispersa 18 227 16 624 91.2 599 3.3 240 1.3 60 0.3 481 2.6 223 1.2

Morelos 31 117 25 535 82.1 2 243 7.2 816 2.6 265 0.9 1 858 6.0 400 1.3Con presencia indígena 19 582 16 526 84.4 1 153 5.9 443 2.3 123 0.6 1 081 5.5 256 1.3Población indígena dispersa 11 535 9 009 78.1 1 090 9.4 373 3.2 142 1.2 777 6.7 144 1.2

Nayarit 22 735 17 516 77.0 965 4.2 132 0.6 422 1.9 3 270 14.4 430 1.9Indígena 9 338 7 006 75.0 232 2.5 6 0.1 348 3.7 1 508 16.1 238 2.5Con presencia indígena 3 908 2 863 73.3 312 8.0 57 1.5 44 1.1 551 14.1 81 2.1Población indígena dispersa 9 489 7 647 80.6 421 4.4 69 0.7 30 0.3 1 211 12.8 111 1.2

Nuevo León 12 150 9 782 80.5 1 291 10.6 262 2.2 43 0.4 606 5.0 166 1.4Con presencia indígena 4 315 3 503 81.2 498 11.5 62 1.4 16 0.4 184 4.3 52 1.2Población indígena dispersa 7 835 6 279 80.1 793 10.1 200 2.6 27 0.3 422 5.4 114 1.5

Oaxaca 696 095 575 998 82.7 62 151 8.9 15 951 2.3 1 838 0.3 33 621 4.8 6 536 0.9Indígena 545 478 454 874 83.4 46 995 8.6 12 109 2.2 1 375 0.3 24 965 4.6 5 160 0.9Con presencia indígena 98 087 77 678 79.2 10 598 10.8 2 487 2.5 232 0.2 6 169 6.3 923 0.9Población indígena dispersa 52 530 43 446 82.7 4 558 8.7 1 355 2.6 231 0.4 2 487 4.7 453 0.9

Puebla 403 824 357 818 88.6 25 637 6.3 5 190 1.3 1 228 0.3 9 569 2.4 4 382 1.1Indígena 248 515 219 846 88.5 16 584 6.7 2 652 1.1 530 0.2 6 044 2.4 2 859 1.2Con presencia indígena 112 708 100 164 88.9 6 720 6.0 1 766 1.6 528 0.5 2 366 2.1 1 164 1.0Población indígena dispersa 42 601 37 808 88.7 2 333 5.5 772 1.8 170 0.4 1 159 2.7 359 0.8

Cuadro 9.2. (Continuación)

126

Entidad federativa y tipode municipio

Hombres en hogares indígenas

Total Católica % Protestantes y evangélicas % Bíblicas no

evangélicas % Otras religiones % Sin religión % No

especificado %

Querétaro 19 897 18 155 91.2 890 4.5 166 0.8 59 0.3 456 2.3 171 0.9Indígena 3 746 3 627 96.8 22 0.6 21 0.6 9 0.2 47 1.3 20 0.5Con presencia indígena 11 953 10 687 89.4 694 5.8 89 0.7 41 0.3 345 2.9 97 0.8Población indígena dispersa 4 198 3 841 91.5 174 4.1 56 1.3 9 0.2 64 1.5 54 1.3

Quintana Roo 156 349 110 580 70.7 21 604 13.8 5 164 3.3 466 0.3 16 231 10.4 2 304 1.5Indígena 68 319 49 222 72.0 9 688 14.2 1 655 2.4 97 0.1 6 463 9.5 1 194 1.7Con presencia indígena 86 109 59 879 69.5 11 651 13.5 3 460 4.0 367 0.4 9 663 11.2 1 089 1.3Población indígena dispersa 1 921 1 479 77.0 265 13.8 49 2.6 2 0.1 105 5.5 21 1.1

San Luis Potosí 152 798 124 047 81.2 22 629 14.8 705 0.5 218 0.1 3 839 2.5 1 360 0.9Indígena 123 920 98 485 79.5 20 778 16.8 378 0.3 151 0.1 3 031 2.4 1 097 0.9Con presencia indígena 19 003 16 636 87.5 1 369 7.2 239 1.3 52 0.3 540 2.8 167 0.9Población indígena dispersa 9 875 8 926 90.4 482 4.9 88 0.9 15 0.2 268 2.7 96 1.0

Sinaloa 39 865 30 725 77.1 1 320 3.3 397 1.0 74 0.2 6 799 17.1 550 1.4Con presencia indígena 34 717 26 639 76.7 1 166 3.4 302 0.9 65 0.2 6 074 17.5 471 1.4Población indígena dispersa 5 148 4 086 79.4 154 3.0 95 1.8 9 0.2 725 14.1 79 1.5

Sonora 58 381 50 052 85.7 2 572 4.4 557 1.0 89 0.2 4 459 7.6 652 1.1Indígena 11 013 9 067 82.3 502 4.6 34 0.3 3 0.0 1 321 12.0 86 0.8Con presencia indígena 38 352 33 389 87.1 1 607 4.2 391 1.0 73 0.2 2 438 6.4 454 1.2Población indígena dispersa 9 016 7 596 84.3 463 5.1 132 1.5 13 0.1 700 7.8 112 1.2

Tabasco 58 543 43 155 73.7 7 009 12.0 2 287 3.9 59 0.1 5 537 9.5 496 0.8Con presencia indígena 50 389 37 443 74.3 6 081 12.1 1 796 3.6 52 0.1 4 614 9.2 403 0.8Población indígena dispersa 8 154 5 712 70.1 928 11.4 491 6.0 7 0.1 923 11.3 93 1.1

Tamaulipas 18 331 14 038 76.6 2 240 12.2 524 2.9 56 0.3 1 266 6.9 207 1.1Con presencia indígena 11 318 8 605 76.0 1 411 12.5 335 3.0 38 0.3 788 7.0 141 1.2Población indígena dispersa 7 013 5 433 77.5 829 11.8 189 2.7 18 0.3 478 6.8 66 0.9

Tlaxcala 31 462 29 259 93.0 953 3.0 422 1.3 136 0.4 415 1.3 277 0.9Indígena 6 973 6 582 94.4 131 1.9 74 1.1 21 0.3 110 1.6 55 0.8Con presencia indígena 11 326 10 830 95.6 220 1.9 60 0.5 41 0.4 83 0.7 92 0.8Población indígena dispersa 13 163 11 847 90.0 602 4.6 288 2.2 74 0.6 222 1.7 130 1.0

Veracruz 460 642 368 927 80.1 38 624 8.4 11 235 2.4 901 0.2 36 667 8.0 4 288 0.9Indígena 299 351 244 884 81.8 24 661 8.2 4 949 1.7 567 0.2 21 402 7.1 2 888 1.0Con presencia indígena 108 875 82 088 75.4 9 628 8.8 4 614 4.2 162 0.1 11 552 10.6 831 0.8Población indígena dispersa 52 416 41 955 80.0 4 335 8.3 1 672 3.2 172 0.3 3 713 7.1 569 1.1

Yucatán 437 866 355 785 81.3 42 889 9.8 12 178 2.8 692 0.2 22 465 5.1 3 857 0.9Indígena 327 956 263 815 80.4 34 125 10.4 8 667 2.6 503 0.2 17 573 5.4 3 273 1.0Con presencia indígena 106 597 89 302 83.8 8 413 7.9 3 429 3.2 182 0.2 4 714 4.4 557 0.5Población indígena dispersa 3 313 2 668 80.5 351 10.6 82 2.5 7 0.2 178 5.4 27 0.8

Zacatecas 1 744 1 478 84.7 109 6.3 30 1.7 12 0.7 89 5.1 26 1.5Población indígena dispersa 1 744 1 478 84.7 109 6.3 30 1.7 12 0.7 89 5.1 26 1.5

Cuadro 9.2. (Continuación)

127

10. CARACTERÍSTICAS ECONÓMICAS

La captación de la participación económica de las mujeres indígenas se dificulta debido a sus proble-

mas para delimitar el “trabajo”, la “ayuda” y el “trabajo no remunerado”, aun cuando las actividades

realizadas sean diferentes a las labores domésticas. Por ejemplo, es frecuente que las mujeres rurales

e indígenas mencionen que “ayudan” en las labores del campo y, en consecuencia, no declaran estas

actividades como trabajo. Por ello, prácticamente todas las encuestas subestiman la participación fe-

menina en la actividad económica. El Censo de 2000 reporta una participación indígena femenina de

25.6 por ciento y de 70.8 por ciento entre los hombres.

Por la naturaleza de las labores desempeñadas en las ciudades o en los campos agrícolas de alto ren-

dimiento, la participación femenina indígena captada en los municipios con presencia indígena es ma-

yor que la de los municipios indígenas: 32.1 y 26.3 por ciento, respectivamente. Esta situación también

se refleja en las entidades federativas donde la inserción en la actividad económica es de empleados,

jornaleros y peones o comerciantes. Así, las tasas femeninas más elevadas de participación indígena se

reportan en Nuevo León, Sinaloa, Distrito Federal, Aguascalientes, Baja California Sur y Jalisco, entida-

des que también coinciden con altas tasas de participación masculina.

128

Gráfica 10.1. Tasa de participación económica de la población indígena por sexo y tipo de municipio de residencia

Mujeres Hombres0

10

20

30

40

50

60

70

80

Tasa

de

part

icip

ació

n ec

onóm

ica

21.7

32.126.3

70.1 71.9 70.5

Indígena Con presencia indígena Población indígena dispersa

129

Gráfica 10.2. Tasa de participación en la actividad económica de la población indígena por sexo y entidad federativa

Mujeres

Hombres

NL

Sin DF Ags

BCS Jal

Tmps

Coah Co

l

BC Zac

Mor Gto

Tlax QR

Edo

Méx Pue

Yuc

Qro

Gro

Cam

p

Son

Mic

h

Oax

Nay

Chih

Chis

Hgo

Tab

Ver

Dgo

SLP

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

Tasa

de

part

icip

ació

n

130

Entidad federativa y tipode municipio

Mujeres en hogares indígenasTasa femenina de porcentaje de mujeres ocupadas por sector

TotalActivas

InactivasNo

especificadoOcupadas Desocupadas Actividad Inactividad Ocupación Desocupación Primario Secundario Terciario

Nacional 3 608 389 915 187 5 490 2 673 372 14 340 25.6 74.4 25.5 0.2 22.0 19.9 58.2Indígena 2 063 539 443 848 1 757 1 609 353 8 581 21.7 78.3 21.6 0.1 34.9 22.3 42.8Con presencia indígena 1 212 707 384 891 3 212 820 195 4 409 32.1 67.9 31.9 0.3 8.8 16.9 74.3Población indígena dispersa 332 143 86 448 521 243 824 1 350 26.3 73.7 26.1 0.2 14.1 20.6 65.3

Aguascalientes 1 227 535 1 690 1 43.7 56.3 43.6 0.1 1.6 18.6 79.8Población indígena dispersa 1 227 535 1 690 1 43.7 56.3 43.6 0.1 1.6 18.6 79.8

Baja California 26 895 9 692 97 16 823 283 36.8 63.2 36.4 0.4 24.8 30.0 45.2Con presencia indígena 26 895 9 692 97 16 823 283 36.8 63.2 36.4 0.4 24.8 30.0 45.2

Baja California Sur 3 731 1 581 7 2 117 26 42.9 57.1 42.7 0.2 36.0 6.7 57.2Población indígena dispersa 3 731 1 581 7 2 117 26 42.9 57.1 42.7 0.2 36.0 6.7 57.2

Campeche 66 410 16 275 65 49 877 193 24.7 75.3 24.6 0.1 5.6 20.8 73.6Indígena 36 452 8 461 20 27 862 109 23.3 76.7 23.3 0.1 5.9 30.3 63.8Con presencia indígena 29 898 7 798 45 21 971 84 26.3 73.7 26.2 0.2 5.3 10.7 84.0Población indígena dispersa 60 16 44 26.7 73.3 26.7 0.0 0.0 0.0 100.0

Coahuila 2 525 954 6 1 547 18 38.3 61.7 38.1 0.2 0.9 29.0 70.1Con presencia indígena 112 17 95 15.2 84.8 15.2 0.0 0.0 23.5 76.5Población indígena dispersa 2 413 937 6 1 452 18 39.4 60.6 39.1 0.3 0.9 29.1 70.0

Colima 2 041 764 9 1 266 2 37.9 62.1 37.5 0.4 19.1 8.9 72.0Población indígena dispersa 2 041 764 9 1 266 2 37.9 62.1 37.5 0.4 19.1 8.9 72.0

Chiapas 356 096 80 996 318 272 528 2 254 23.0 77.0 22.9 0.1 56.3 11.9 31.8Indígena 293 953 69 611 256 222 112 1 974 23.9 76.1 23.8 0.1 62.6 12.1 25.3Con presencia indígena 38 473 7 593 44 30 676 160 19.9 80.1 19.8 0.1 13.5 10.3 76.2Población indígena dispersa 23 670 3 792 18 19 740 120 16.2 83.8 16.1 0.1 28.7 11.6 59.7

Chihuahua 43 981 10 147 59 33 453 322 23.4 76.6 23.2 0.1 12.3 34.1 53.6Indígena 17 925 2 815 7 14 929 174 15.9 84.1 15.9 0.0 27.6 29.2 43.1Con presencia indígena 18 723 5 602 33 12 981 107 30.3 69.7 30.1 0.2 4.9 39.3 55.8Población indígena dispersa 7 333 1 730 19 5 543 41 24.0 76.0 23.7 0.3 11.5 25.1 63.4

Distrito Federal 140 432 65 341 614 74 092 385 47.1 52.9 46.7 0.4 0.3 10.5 89.2Con presencia indígena 138 298 64 126 606 73 189 377 46.9 53.1 46.5 0.4 0.4 10.6 89.1Población indígena dispersa 2 134 1 215 8 903 8 57.5 42.5 57.1 0.4 0.1 3.9 96.1

Durango 12 762 2 171 13 10 457 121 17.3 82.7 17.2 0.1 14.4 16.7 68.9Indígena 6 498 692 1 5 733 72 10.8 89.2 10.8 0.0 41.0 14.4 44.6Con presencia indígena 2 238 771 3 1 449 15 34.8 65.2 34.7 0.1 1.5 11.6 87.0Población indígena dispersa 4 026 708 9 3 275 34 18.0 82.0 17.7 0.2 4.0 24.4 71.6

Guanajuato 9 216 2 854 16 6 299 47 31.3 68.7 31.1 0.2 4.1 21.6 74.4Con presencia indígena 2 770 860 6 1 888 16 31.4 68.6 31.2 0.2 4.6 19.0 76.4Población indígena dispersa 6 446 1 994 10 4 411 31 31.2 68.8 31.1 0.2 3.8 22.7 73.5

Cuadro 10.1. Población indígena femenina de 12 años según sexo, condición de actividad y sector de actividad económicade la población ocupada por entidad federativa y tipo de municipio

131

Entidad federativa y tipode municipio

Mujeres en hogares indígenasTasa femenina de porcentaje de mujeres ocupadas por sector

TotalActivas

Inactivas No especificadoOcupadas Desocupadas Actividad Inactividad Ocupación Desocupación Primario Secundario Terciario

Guerrero 172 824 43 031 168 128 757 868 25.1 74.9 25.0 0.1 30.7 30.0 39.4Indígena 117 947 28 604 89 88 606 648 24.5 75.5 24.4 0.1 41.1 30.4 28.5Con presencia indígena 39 103 10 919 75 27 954 155 28.2 71.8 28.0 0.2 9.8 25.8 64.4Población indígena dispersa 15 774 3 508 4 12 197 65 22.4 77.6 22.3 0.0 10.7 39.4 49.9

Hidalgo 195 677 40 164 254 154 635 624 20.7 79.3 20.6 0.1 30.6 15.2 54.2Indígena 157 412 30 006 177 126 708 521 19.2 80.8 19.1 0.1 37.6 12.2 50.2Con presencia indígena 23 986 6 639 47 17 248 52 27.9 72.1 27.7 0.2 8.4 24.4 67.2Población indígena dispersa 14 279 3 519 30 10 679 51 24.9 75.1 24.7 0.2 12.4 23.7 64.0

Jalisco 26 062 11 061 46 14 809 146 42.9 57.1 42.7 0.2 2.5 24.4 73.1Indígena 3 750 1 416 2 2 298 34 38.2 61.8 38.1 0.1 7.8 77.3 14.9Con presencia indígena 13 126 6 533 31 6 501 61 50.2 49.8 50.0 0.2 0.3 14.4 85.4Población indígena dispersa 9 186 3 112 13 6 010 51 34.2 65.8 34.1 0.1 4.6 21.2 74.2

Estado de México 341 865 91 794 1 013 247 698 1 360 27.3 72.7 27.0 0.3 4.4 20.7 74.9Indígena 67 751 12 527 104 54 823 297 18.7 81.3 18.6 0.2 12.1 24.9 63.0Con presencia indígena 249 573 72 216 854 175 527 976 29.4 70.6 29.0 0.3 3.1 19.7 77.2Población indígena dispersa 24 541 7 051 55 17 348 87 29.1 70.9 28.8 0.2 3.9 23.6 72.5

Michoacán 73 488 17 745 81 55 289 373 24.4 75.6 24.3 0.1 7.2 37.9 54.9Indígena 29 711 5 922 23 23 607 159 20.1 79.9 20.0 0.1 5.9 48.7 45.4Con presencia indígena 27 466 7 263 31 20 034 138 26.7 73.3 26.6 0.1 7.3 33.2 59.5Población indígena dispersa 16 311 4 560 27 11 648 76 28.3 71.7 28.1 0.2 8.9 31.4 59.7

Morelos 26 197 8 336 56 17 696 109 32.2 67.8 32.0 0.2 9.3 13.3 77.4Con presencia indígena 16 931 5 366 40 11 449 76 32.1 67.9 31.8 0.2 4.4 12.5 83.2Población indígena dispersa 9 266 2 970 16 6 247 33 32.3 67.7 32.2 0.2 18.1 14.8 67.1

Nayarit 17 042 4 016 19 12 901 106 23.8 76.2 23.7 0.1 21.0 26.1 52.9Indígena 7 061 1 396 5 5 600 60 20.0 80.0 19.9 0.1 24.0 40.0 36.0Con presencia indígena 3 080 1 142 7 1 917 14 37.5 62.5 37.2 0.2 6.2 25.9 67.9Población indígena dispersa 6 901 1 478 7 5 384 32 21.6 78.4 21.5 0.1 29.8 13.8 56.4

Nuevo León 12 143 6 537 24 5 538 44 54.2 45.8 54.0 0.2 0.2 10.8 89.0Con presencia indígena 4 702 2 760 7 1 921 14 59.0 41.0 58.9 0.1 0.0 7.8 92.1Población indígena dispersa 7 441 3 777 17 3 617 30 51.2 48.8 51.0 0.2 0.3 12.9 86.8

Oaxaca 591 651 139 921 632 448 960 2 138 23.8 76.2 23.7 0.1 32.4 21.4 46.2Indígena 458 653 104 222 357 352 367 1 707 22.9 77.1 22.8 0.1 40.6 24.4 35.1Con presencia indígena 87 526 24 889 224 62 130 283 28.8 71.2 28.5 0.3 4.9 10.6 84.5Población indígena dispersa 45 472 10 810 51 34 463 148 24.0 76.0 23.9 0.1 17.1 18.3 64.6

Cuadro 10.1. (Continuación)

132

Entidad federativa y tipode municipio

Mujeres en hogares indígenasTasa femenina de porcentaje de mujeres ocupadas por sector

TotalActivas

Inactivas NoespecificadoOcupadas Desocupadas Actividad Inactividad Ocupación Desocupación Primario Secundario Terciario

Puebla 340 896 92 074 347 247 272 1 203 27.2 72.8 27.1 0.1 35.1 24.3 40.6Indígena 206 697 52 434 140 153 398 725 25.5 74.5 25.5 0.1 46.7 20.9 32.3Con presencia indígena 97 368 31 106 172 65 737 353 32.2 67.8 32.1 0.2 17.7 29.7 52.6Población indígena dispersa 36 831 8 534 35 28 137 125 23.3 76.7 23.2 0.1 26.5 25.8 47.7

Querétaro 16 615 4 189 47 12 294 85 25.6 74.4 25.3 0.3 5.7 30.1 64.1Indígena 3 348 606 12 2 713 17 18.6 81.4 18.2 0.4 8.3 18.6 73.1Con presencia indígena 9 759 2 499 22 7 189 49 26.0 74.0 25.7 0.2 6.1 31.4 62.5Población indígena dispersa 3 508 1 084 13 2 392 19 31.4 68.6 31.1 0.4 3.4 33.8 62.9

Quintana Roo 114 709 31 409 191 82 752 357 27.6 72.4 27.5 0.2 2.6 7.2 90.1Indígena 49 105 10 827 48 38 083 147 22.2 77.8 22.1 0.1 5.4 8.5 86.1Con presencia indígena 64 292 20 100 140 43 850 202 31.6 68.4 31.4 0.2 1.1 6.6 92.3Población indígena dispersa 1 312 482 3 819 8 37.2 62.8 37.0 0.2 5.5 7.0 87.6

San Luis Potosí 114 024 17 470 108 95 968 478 15.5 84.5 15.4 0.1 14.6 13.9 71.5Indígena 91 844 12 215 86 79 133 410 13.5 86.5 13.4 0.1 19.0 13.5 67.5Con presencia indígena 14 894 3 780 20 11 052 42 25.6 74.4 25.5 0.1 3.2 10.4 86.5Población indígena dispersa 7 286 1 475 2 5 783 26 20.3 79.7 20.3 0.0 7.6 26.6 65.8

Sinaloa 27 947 14 591 43 13 171 142 52.6 47.4 52.5 0.2 81.1 2.6 16.3Con presencia indígena 24 299 13 382 31 10 767 119 55.5 44.5 55.3 0.1 84.4 1.9 13.6Población indígena dispersa 3 648 1 209 12 2 404 23 33.7 66.3 33.4 0.3 44.2 9.4 46.4

Sonora 43 882 10 618 104 32 986 174 24.5 75.5 24.3 0.2 31.2 22.2 46.6Indígena 8 431 1 443 23 6 937 28 17.4 82.6 17.2 0.3 52.0 12.4 35.6Con presencia indígena 28 987 7 349 58 21 466 114 25.7 74.3 25.5 0.2 28.9 21.0 50.1Población indígena dispersa 6 464 1 826 23 4 583 32 28.7 71.3 28.4 0.4 23.6 35.1 41.2

Tabasco 46 380 8 863 120 37 214 183 19.4 80.6 19.2 0.3 14.8 10.4 74.9Con presencia indígena 39 979 7 341 112 32 358 168 18.7 81.3 18.4 0.3 16.7 11.0 72.3Población indígena dispersa 6 401 1 522 8 4 856 15 24.0 76.0 23.8 0.1 5.5 7.3 87.2

Tamaulipas 15 146 5 972 56 9 057 61 40.0 60.0 39.6 0.4 1.9 26.4 71.7Con presencia indígena 9 606 4 035 43 5 490 38 42.6 57.4 42.2 0.4 1.3 31.4 67.4Población indígena dispersa 5 540 1 937 13 3 567 23 35.3 64.7 35.1 0.2 3.2 15.9 80.9

Tlaxcala 27 830 8 175 75 19 477 103 29.8 70.2 29.5 0.3 8.1 40.4 51.5Indígena 6 175 1 772 27 4 364 12 29.2 70.8 28.8 0.4 6.3 48.2 45.5Con presencia indígena 9 884 2 945 24 6 876 39 30.2 69.8 29.9 0.2 8.6 42.0 49.4Población indígena dispersa 11 771 3 458 24 8 237 52 29.7 70.3 29.5 0.2 8.6 35.0 56.4

Veracruz 373 040 69 130 433 302 152 1 325 18.7 81.3 18.6 0.1 22.3 12.5 65.2Indígena 237 909 37 310 151 199 565 883 15.8 84.2 15.7 0.1 30.8 15.2 54.0Con presencia indígena 91 827 21 947 204 69 393 283 24.2 75.8 24.0 0.2 10.4 8.6 81.0Población indígena dispersa 43 304 9 873 78 33 194 159 23.1 76.9 22.9 0.2 17.0 10.8 72.2

Cuadro 10.1. (Continuación)

133

Entidad federativa y tipode municipio

Hombres en hogares indígenasTasa masculina de porcentaje de hombres ocupadas por sector

TotalActivos

InactivosNo

especificadoOcupados Desocupados Actividad Inactividad Ocupación Desocupación Primario Secundario Terciario

Nacional 3 420 479 2 383 155 25 257 995 314 16 753 70.8 29.2 70.0 0.7 51.5 22.5 26.0Indígena 1 954 497 1 352 927 10 942 580 992 9 636 70.1 29.9 69.6 0.6 67.5 16.8 15.6Con presencia indígena 1 145 492 808 091 11 801 320 133 5 467 71.9 28.1 70.9 1.0 26.0 31.3 42.7Población indígena dispersa 320 490 222 137 2 514 94 189 1 650 70.5 29.5 69.7 0.8 45.4 25.4 29.3

Aguascalientes 1 177 846 8 314 9 73.1 26.9 72.4 0.7 5.4 29.8 64.9Población indígena dispersa 1 177 846 8 314 9 73.1 26.9 72.4 0.7 5.4 29.8 64.9

Baja California 28 412 20 200 305 7 568 339 73.0 27.0 72.0 1.1 29.2 34.9 35.9Con presencia indígena 28 412 20 200 305 7 568 339 73.0 27.0 72.0 1.1 29.2 34.9 35.9

Baja California Sur 4 350 3 481 34 791 44 81.6 18.4 80.8 0.8 33.0 26.9 40.1Población indígena dispersa 4 350 3 481 34 791 44 81.6 18.4 80.8 0.8 33.0 26.9 40.1

Campeche 67 853 48 082 373 19 135 263 71.7 28.3 71.1 0.6 48.8 22.1 29.1Indígena 37 184 26 235 143 10 648 158 71.2 28.8 70.9 0.4 53.9 21.7 24.4Con presencia indígena 30 577 21 778 230 8 465 104 72.2 27.8 71.5 0.8 42.7 22.5 34.8Población indígena dispersa 92 69 22 1 75.8 24.2 75.8 0.0 23.2 21.7 55.1

Coahuila 2 851 2 066 20 746 19 73.7 26.3 73.0 0.7 4.4 41.3 54.3Con presencia indígena 114 56 1 57 50.0 50.0 49.1 0.9 14.8 53.7 31.5Población indígena dispersa 2 737 2 010 19 689 19 74.7 25.3 74.0 0.7 4.1 41.0 54.9

Colima 2 220 1 719 17 473 11 78.6 21.4 77.8 0.8 28.0 22.1 49.9Población indígena dispersa 2 220 1 719 17 473 11 78.6 21.4 77.8 0.8 28.0 22.1 49.9

Chiapas 346 053 260 974 1 603 81 437 2 039 76.3 23.7 75.9 0.5 79.3 7.2 13.4Indígena 283 082 212 906 1 164 67 287 1 725 76.1 23.9 75.7 0.4 81.2 6.7 12.1Con presencia indígena 37 920 28 850 270 8 627 173 77.1 22.9 76.4 0.7 65.2 11.2 23.6Población indígena dispersa 25 051 19 218 169 5 523 141 77.8 22.2 77.1 0.7 79.4 7.1 13.5

Chihuahua 45 869 26 688 489 18 312 380 59.7 40.3 58.7 1.1 44.5 34.2 21.3Indígena 18 176 8 899 222 8 896 159 50.6 49.4 49.4 1.2 66.9 24.5 8.7Con presencia indígena 19 835 12 710 158 6 795 172 65.4 34.6 64.6 0.8 27.4 43.7 28.9Población indígena dispersa 7 858 5 079 109 2 621 49 66.4 33.6 65.0 1.4 47.9 27.7 24.4

Distrito Federal 120 452 88 867 1 492 29 661 432 75.3 24.7 74.0 1.2 2.2 31.4 66.4Con presencia indígena 119 043 87 829 1 474 29 312 428 75.3 24.7 74.0 1.2 2.2 31.4 66.5Población indígena dispersa 1 409 1 038 18 349 4 75.2 24.8 73.9 1.3 1.7 37.1 61.2

Durango 12 255 5 097 78 6 948 132 42.7 57.3 42.0 0.6 37.1 24.8 38.1Indígena 6 012 1 503 24 4 409 76 25.7 74.3 25.3 0.4 67.2 11.5 21.3Con presencia indígena 2 133 1 396 22 701 14 66.9 33.1 65.9 1.0 8.8 28.8 62.3Población indígena dispersa 4 110 2 198 32 1 838 42 54.8 45.2 54.0 0.8 34.9 31.2 33.9

Guanajuato 8 978 5 942 69 2 900 67 67.5 32.5 66.7 0.8 13.5 37.0 49.5Con presencia indígena 2 706 1 765 21 901 19 66.5 33.5 65.7 0.8 13.1 40.8 46.1Población indígena dispersa 6 272 4 177 48 1 999 48 67.9 32.1 67.1 0.8 13.7 35.3 51.0

Cuadro 10.2. Población indígena masculina de 12 años según sexo, condición de actividad y sector de actividad económicade la población ocupada por entidad federativa y tipo de municipio

134

Entidad federativa y tipode municipio

Hombres en hogares indígenasTasa masculina de porcentaje de hombres ocupadas por sector

TotalActivos

Inactivos No especificadoOcupados Desocupados Actividad Inactividad Ocupación Desocupación Primario Secundario Terciario

Guerrero 156 470 91 584 1 428 62 479 979 59.8 40.2 58.9 0.9 61.0 21.0 18.0Indígena 105 748 58 273 984 45 774 717 56.4 43.6 55.5 0.9 70.1 17.5 12.4Con presencia indígena 35 924 24 151 353 11 237 183 68.6 31.4 67.6 1.0 41.9 27.6 30.6Población indígena dispersa 14 798 9 160 91 5 468 79 62.9 37.1 62.2 0.6 53.3 25.9 20.8

Hidalgo 180 548 121 100 1 109 57 559 780 68.0 32.0 67.4 0.6 61.8 19.6 18.6Indígena 145 938 98 445 793 46 048 652 68.3 31.7 67.8 0.5 69.4 15.2 15.4Con presencia indígena 21 239 13 721 193 7 239 86 65.8 34.2 64.9 0.9 22.5 41.6 36.0Población indígena dispersa 13 371 8 934 123 4 272 42 67.9 32.1 67.0 0.9 38.8 33.9 27.4

Jalisco 24 050 17 270 176 6 464 140 73.0 27.0 72.2 0.7 13.0 35.5 51.6Indígena 3 285 1 607 12 1 639 27 49.7 50.3 49.3 0.4 45.3 39.2 15.4Con presencia indígena 11 759 9 113 104 2 466 76 78.9 21.1 78.0 0.9 1.3 37.1 61.6Población indígena dispersa 9 006 6 550 60 2 359 37 73.7 26.3 73.0 0.7 21.2 32.3 46.5

Estado de México 315 914 209 227 3 727 101 397 1 563 67.7 32.3 66.6 1.2 13.9 39.5 46.6Indígena 59 791 33 997 507 24 969 318 58.0 42.0 57.2 0.9 29.5 37.3 33.2Con presencia indígena 233 126 159 377 2 978 69 643 1 128 70.0 30.0 68.7 1.3 10.3 39.8 49.9Población indígena dispersa 22 997 15 853 242 6 785 117 70.3 29.7 69.3 1.1 16.3 41.6 42.1

Michoacán 64 104 42 342 526 20 778 458 67.4 32.6 66.5 0.8 36.1 37.3 26.6Indígena 24 914 15 609 216 8 901 188 64.0 36.0 63.1 0.9 42.0 37.2 20.8Con presencia indígena 24 885 17 081 194 7 421 189 70.0 30.0 69.2 0.8 30.7 41.2 28.1Población indígena dispersa 14 305 9 652 116 4 456 81 68.7 31.3 67.9 0.8 36.2 30.5 33.3

Morelos 24 754 17 725 314 6 564 151 73.3 26.7 72.0 1.3 34.2 31.2 34.6Con presencia indígena 15 777 11 212 200 4 257 108 72.8 27.2 71.6 1.3 32.0 30.8 37.2Población indígena dispersa 8 977 6 513 114 2 307 43 74.2 25.8 72.9 1.3 38.1 31.9 30.1

Nayarit 16 608 9 924 138 6 418 128 61.1 38.9 60.2 0.8 60.1 17.8 22.1Indígena 6 670 3 594 56 2 953 67 55.3 44.7 54.4 0.8 75.7 13.2 11.1Con presencia indígena 2 949 2 072 27 837 13 71.5 28.5 70.6 0.9 28.7 29.7 41.6Población indígena dispersa 6 989 4 258 55 2 628 48 62.1 37.9 61.3 0.8 62.4 15.8 21.8

Nuevo León 10 266 8 334 73 1 811 48 82.3 17.7 81.6 0.7 4.4 45.8 49.9Con presencia indígena 3 675 2 940 23 697 15 81.0 19.0 80.3 0.6 0.7 41.7 57.6Población indígena dispersa 6 591 5 394 50 1 114 33 83.0 17.0 82.3 0.8 6.4 48.0 45.6

Oaxaca 533 970 355 173 3 648 172 666 2 483 67.5 32.5 66.8 0.7 66.3 16.6 17.1Indígena 414 213 275 713 2 509 134 025 1 966 67.5 32.5 66.9 0.6 74.1 14.0 11.9Con presencia indígena 78 190 52 075 857 24 888 370 68.0 32.0 66.9 1.1 32.8 26.7 40.5Población indígena dispersa 41 567 27 385 282 13 753 147 66.8 33.2 66.1 0.7 51.9 22.6 25.5

Puebla 310 587 228 750 1 668 78 689 1 480 74.5 25.5 74.0 0.5 61.0 23.5 15.5Indígena 189 586 141 309 831 46 547 899 75.3 24.7 74.9 0.4 73.3 16.6 10.1Con presencia indígena 87 632 64 302 672 22 243 415 74.5 25.5 73.7 0.8 34.3 38.8 27.0Población indígena dispersa 33 369 23 139 165 9 899 166 70.2 29.8 69.7 0.5 60.0 22.8 17.2

Cuadro 10.2. (Continuación)

135

Entidad federativa y tipode municipio

Hombres en hogares indígenasTasa masculina de porcentaje de hombres ocupadas por sector

TotalActivos

InactivosNo

especificadoOcupados Desocupados Actividad Inactividad Ocupación Desocupación Primario Secundario Terciario

Querétaro 15 172 9 069 158 5 840 105 61.2 38.8 60.2 1.0 21.5 48.0 30.5Indígena 2 896 1 675 46 1 154 21 59.9 40.1 58.3 1.6 24.6 57.7 17.7Con presencia indígena 9 037 5 288 86 3 608 55 59.8 40.2 58.9 1.0 22.2 46.4 31.4Población indígena dispersa 3 239 2 106 26 1 078 29 66.4 33.6 65.6 0.8 17.1 44.5 38.3

Quintana Roo 125 457 96 377 887 27 676 517 77.8 22.2 77.1 0.7 24.9 22.2 52.9Indígena 54 209 41 409 263 12 306 231 77.2 22.8 76.7 0.5 42.6 18.0 39.4Con presencia indígena 69 646 53 654 618 15 094 280 78.2 21.8 77.3 0.9 11.5 25.6 62.9Población indígena dispersa 1 602 1 314 6 276 6 82.7 17.3 82.3 0.4 16.1 14.7 69.1

San Luis Potosí 116 861 81 442 724 34 076 619 70.7 29.3 70.1 0.6 68.8 16.4 14.8Indígena 94 596 65 874 569 27 630 523 70.6 29.4 70.0 0.6 72.9 15.5 11.7Con presencia indígena 14 690 10 451 109 4 076 54 72.2 27.8 71.4 0.7 46.9 21.7 31.5Población indígena dispersa 7 575 5 117 46 2 370 42 68.5 31.5 67.9 0.6 61.5 17.4 21.1

Sinaloa 31 940 25 774 96 5 898 172 81.4 18.6 81.1 0.3 79.5 7.0 13.5Con presencia indígena 27 860 22 865 67 4 784 144 82.7 17.3 82.5 0.2 83.0 6.2 10.8Población indígena dispersa 4 080 2 909 29 1 114 28 72.5 27.5 71.8 0.7 51.7 13.1 35.2

Sonora 48 852 31 667 514 16 407 264 66.2 33.8 65.2 1.1 56.0 24.1 19.9Indígena 9 236 5 476 149 3 570 41 61.2 38.8 59.6 1.6 79.3 10.1 10.6Con presencia indígena 32 172 20 973 302 10 726 171 66.5 33.5 65.5 0.9 52.4 26.0 21.6Población indígena dispersa 7 444 5 218 63 2 111 52 71.4 28.6 70.6 0.9 45.3 31.5 23.1

Tabasco 46 477 29 827 750 15 639 261 66.2 33.8 64.5 1.6 51.8 15.7 32.5Con presencia indígena 40 067 25 432 686 13 724 225 65.6 34.4 63.8 1.7 53.8 15.6 30.6Población indígena dispersa 6 410 4 395 64 1 915 36 70.0 30.0 69.0 1.0 40.3 16.3 43.3

Tamaulipas 15 061 11 565 172 3 240 84 78.4 21.6 77.2 1.1 12.9 36.2 50.9Con presencia indígena 9 280 7 186 116 1 918 60 79.2 20.8 77.9 1.3 5.9 41.6 52.4Población indígena dispersa 5 781 4 379 56 1 322 24 77.0 23.0 76.1 1.0 24.3 27.3 48.4

Tlaxcala 25 720 18 127 242 7 231 120 71.8 28.2 70.8 0.9 21.4 50.4 28.2Indígena 5 776 4 035 71 1 645 25 71.4 28.6 70.2 1.2 20.8 57.4 21.8Con presencia indígena 9 245 6 847 74 2 301 23 75.0 25.0 74.2 0.8 17.5 56.4 26.1Población indígena dispersa 10 699 7 245 97 3 285 72 69.1 30.9 68.2 0.9 25.3 40.8 33.9

Veracruz 358 486 254 239 2 527 100 152 1 568 71.9 28.1 71.2 0.7 67.2 15.2 17.6Indígena 229 401 163 655 1 212 63 509 1 025 72.2 27.8 71.7 0.5 75.6 12.6 11.9Con presencia indígena 86 948 60 846 965 24 778 359 71.4 28.6 70.3 1.1 50.1 20.7 29.2Población indígena dispersa 42 137 29 738 350 11 865 184 71.7 28.3 70.9 0.8 56.3 18.2 25.5

Yucatán 357 314 258 681 1 879 95 666 1 088 73.1 26.9 72.6 0.5 35.7 31.5 32.8Indígena 263 784 192 713 1 171 69 082 818 73.7 26.3 73.3 0.4 45.5 29.4 25.1Con presencia indígena 90 651 63 921 696 25 770 264 71.5 28.5 70.7 0.8 5.3 38.4 56.3Población indígena dispersa 2 879 2 047 12 814 6 71.7 28.3 71.2 0.4 57.4 14.7 28.0

Zacatecas 1 398 996 13 379 10 72.7 27.3 71.8 0.9 17.8 23.5 58.7Población indígena dispersa 1 398 996 13 379 10 72.7 27.3 71.8 0.9 17.8 23.5 58.7

Cuadro 10.2. (Continuación)

136

Entidad federativa y tipode municipio Total Sin ingresos % Menos de 1

s.m. % 1 a 2 s.m. % Más de 2

s.m. % No especificado %

Nacional 915 187 179 151 19.6 289 113 31.6 237 051 25.9 148 948 16.3 60 924 6.7Indígena 443 848 136 591 30.8 172 266 38.8 60 938 13.7 44 434 10.0 29 619 6.7Con presencia indígena 384 891 30 241 7.9 92 533 24.0 150 771 39.2 85 899 22.3 25 447 6.6Población indígena dispersa 86 448 12 319 14.3 24 314 28.1 25 342 29.3 18 615 21.5 5 858 6.8

Aguascalientes 535 29 5.4 84 15.7 150 28.0 237 44.3 35 6.5Población indígena dispersa 535 29 5.4 84 15.7 150 28.0 237 44.3 35 6.5

Baja California 9 692 206 2.1 861 8.9 3 643 37.6 4 087 42.2 895 9.2Con presencia indígena 9 692 206 2.1 861 8.9 3 643 37.6 4 087 42.2 895 9.2

Baja California Sur 1 581 65 4.1 228 14.4 809 51.2 353 22.3 126 8.0Población indígena dispersa 1 581 65 4.1 228 14.4 809 51.2 353 22.3 126 8.0

Campeche 16 275 2 169 13.3 7 206 44.3 3 182 19.6 2 956 18.2 762 4.7Indígena 8 461 1 375 16.3 4 218 49.9 1 022 12.1 1 417 16.7 429 5.1Con presencia indígena 7 798 793 10.2 2 983 38.3 2 158 27.7 1 531 19.6 333 4.3Población indígena dispersa 16 1 6.3 5 31.3 2 12.5 8 50.0 0.0

Coahuila 954 43 4.5 77 8.1 337 35.3 417 43.7 80 8.4Con presencia indígena 17 1 5.9 2 11.8 9 52.9 4 23.5 1 5.9Población indígena dispersa 937 42 4.5 75 8.0 328 35.0 413 44.1 79 8.4

Colima 764 71 9.3 156 20.4 254 33.2 228 29.8 55 7.2Población indígena dispersa 764 71 9.3 156 20.4 254 33.2 228 29.8 55 7.2

Chiapas 80 996 34 357 42.4 29 522 36.4 4 544 5.6 5 678 7.0 6 895 8.5Indígena 69 611 32 062 46.1 24 652 35.4 2 928 4.2 3 911 5.6 6 058 8.7Con presencia indígena 7 593 1 214 16.0 3 343 44.0 1 145 15.1 1 331 17.5 560 7.4Población indígena dispersa 3 792 1 081 28.5 1 527 40.3 471 12.4 436 11.5 277 7.3

Chihuahua 10 147 1 966 19.4 1 535 15.1 2 832 27.9 2 770 27.3 1 044 10.2Indígena 2 815 1 174 41.7 627 22.3 305 10.8 351 12.5 358 12.7Con presencia indígena 5 602 495 8.8 667 11.9 1 950 34.8 1 952 34.8 538 9.6Población indígena dispersa 1 730 297 17.2 241 13.9 577 33.4 467 27.0 148 8.6

Distrito Federal 65 341 2 093 3.2 12 773 19.5 30 532 46.7 15 561 23.8 4 382 6.7Con presencia indígena 64 126 2 073 3.2 12 664 19.7 29 825 46.5 15 284 23.8 4 280 6.7Población indígena dispersa 1 215 20 1.6 109 9.0 707 58.2 277 22.8 102 8.4

Durango 2 171 441 20.3 299 13.8 566 26.1 665 30.6 200 9.2Indígena 692 327 47.3 83 12.0 69 10.0 107 15.5 106 15.3Con presencia indígena 771 39 5.1 99 12.8 257 33.3 326 42.3 50 6.5Población indígena dispersa 708 75 10.6 117 16.5 240 33.9 232 32.8 44 6.2

Guanajuato 2 854 250 8.8 456 16.0 974 34.1 923 32.3 251 8.8Con presencia indígena 860 40 4.7 139 16.2 322 37.4 300 34.9 59 6.9Población indígena dispersa 1 994 210 10.5 317 15.9 652 32.7 623 31.2 192 9.6

C

137

Entidad federativa y tipode municipio Total Sin ingresos % Menos de 1

s.m. % 1 a 2 s.m. % Más de 2

s.m. % No especificado %

Guerrero 43 031 16 708 38.8 14 420 33.5 4 429 10.3 4 443 10.3 3 031 7.0Indígena 28 604 13 983 48.9 8 559 29.9 1 461 5.1 2 489 8.7 2 112 7.4Con presencia indígena 10 919 2 031 18.6 4 405 40.3 2 338 21.4 1 494 13.7 651 6.0Población indígena dispersa 3 508 694 19.8 1 456 41.5 630 18.0 460 13.1 268 7.6

Hidalgo 40 164 8 312 20.7 15 231 37.9 7 892 19.6 6 014 15.0 2 715 6.8Indígena 30 006 7 196 24.0 12 057 40.2 4 476 14.9 4 260 14.2 2 017 6.7Con presencia indígena 6 639 615 9.3 2 086 31.4 2 379 35.8 1 084 16.3 475 7.2Población indígena dispersa 3 519 501 14.2 1 088 30.9 1 037 29.5 670 19.0 223 6.3

Jalisco 11 061 1 428 12.9 1 380 12.5 4 121 37.3 3 210 29.0 922 8.3Indígena 1 416 814 57.5 219 15.5 95 6.7 97 6.9 191 13.5Con presencia indígena 6 533 299 4.6 594 9.1 2 963 45.4 2 179 33.4 498 7.6Población indígena dispersa 3 112 315 10.1 567 18.2 1 063 34.2 934 30.0 233 7.5

Estado de México 91 794 7 984 8.7 19 184 20.9 38 677 42.1 17 654 19.2 8 295 9.0Indígena 12 527 1 995 15.9 3 203 25.6 4 420 35.3 1 417 11.3 1 492 11.9Con presencia indígena 72 216 5 394 7.5 14 506 20.1 31 584 43.7 14 585 20.2 6 147 8.5Población indígena dispersa 7 051 595 8.4 1 475 20.9 2 673 37.9 1 652 23.4 656 9.3

Michoacán 17 745 3 066 17.3 6 230 35.1 3 758 21.2 3 336 18.8 1 355 7.6Indígena 5 922 893 15.1 2 436 41.1 1 208 20.4 896 15.1 489 8.3Con presencia indígena 7 263 1 488 20.5 2 293 31.6 1 428 19.7 1 528 21.0 526 7.2Población indígena dispersa 4 560 685 15.0 1 501 32.9 1 122 24.6 912 20.0 340 7.5

Morelos 8 336 823 9.9 2 181 26.2 3 210 38.5 1 632 19.6 490 5.9Con presencia indígena 5 366 552 10.3 1 289 24.0 2 053 38.3 1 150 21.4 322 6.0Población indígena dispersa 2 970 271 9.1 892 30.0 1 157 39.0 482 16.2 168 5.7

Nayarit 4 016 1 220 30.4 868 21.6 883 22.0 779 19.4 266 6.6Indígena 1 396 790 56.6 206 14.8 115 8.2 149 10.7 136 9.7Con presencia indígena 1 142 124 10.9 316 27.7 332 29.1 320 28.0 50 4.4Población indígena dispersa 1 478 306 20.7 346 23.4 436 29.5 310 21.0 80 5.4

Nuevo León 6 537 96 1.5 367 5.6 3 179 48.6 2 447 37.4 448 6.9Con presencia indígena 2 760 41 1.5 157 5.7 1 513 54.8 828 30.0 221 8.0Población indígena dispersa 3 777 55 1.5 210 5.6 1 666 44.1 1 619 42.9 227 6.0

Oaxaca 139 921 45 214 32.3 48 259 34.5 19 161 13.7 19 600 14.0 7 687 5.5Indígena 104 222 40 660 39.0 36 819 35.3 10 457 10.0 10 669 10.2 5 617 5.4Con presencia indígena 24 889 2 132 8.6 7 983 32.1 6 642 26.7 6 652 26.7 1 480 5.9Población indígena dispersa 10 810 2 422 22.4 3 457 32.0 2 062 19.1 2 279 21.1 590 5.5

Puebla 92 074 19 608 21.3 35 138 38.2 21 607 23.5 10 066 10.9 5 655 6.1Indígena 52 434 13 611 26.0 23 873 45.5 8 413 16.0 3 427 6.5 3 110 5.9Con presencia indígena 31 106 4 296 13.8 8 108 26.1 11 183 36.0 5 457 17.5 2 062 6.6Población indígena dispersa 8 534 1 701 19.9 3 157 37.0 2 011 23.6 1 182 13.9 483 5.7

Cuadro 10.3. (Continuación)

138

Entidad federativa y tipode municipio Total Sin ingresos % Menos de 1

s.m. % 1 a 2 s.m. % Más de 2

s.m. % No especificado %

Querétaro 4 189 438 10.5 936 22.3 1 335 31.9 1 134 27.1 346 8.3Indígena 606 89 14.7 178 29.4 144 23.8 118 19.5 77 12.7Con presencia indígena 2 499 248 9.9 596 23.8 751 30.1 721 28.9 183 7.3Población indígena dispersa 1 084 101 9.3 162 14.9 440 40.6 295 27.2 86 7.9

Quintana Roo 31 409 3 244 10.3 5 195 16.5 11 197 35.6 10 190 32.4 1 583 5.0Indígena 10 827 1 868 17.3 2 066 19.1 3 194 29.5 3 148 29.1 551 5.1Con presencia indígena 20 100 1 336 6.6 3 055 15.2 7 774 38.7 6 917 34.4 1 018 5.1Población indígena dispersa 482 40 8.3 74 15.4 229 47.5 125 25.9 14 2.9

San Luis Potosí 17 470 3 209 18.4 6 749 38.6 3 624 20.7 2 645 15.1 1 243 7.1Indígena 12 215 2 796 22.9 4 911 40.2 1 983 16.2 1 602 13.1 923 7.6Con presencia indígena 3 780 248 6.6 1 207 31.9 1 328 35.1 772 20.4 225 6.0Población indígena dispersa 1 475 165 11.2 631 42.8 313 21.2 271 18.4 95 6.4

Sinaloa 14 591 183 1.3 1 021 7.0 11 193 76.7 1 575 10.8 619 4.2Con presencia indígena 13 382 123 0.9 909 6.8 10 471 78.2 1 347 10.1 532 4.0Población indígena dispersa 1 209 60 5.0 112 9.3 722 59.7 228 18.9 87 7.2

Sonora 10 618 293 2.8 2 206 20.8 4 926 46.4 2 504 23.6 689 6.5Indígena 1 443 28 1.9 515 35.7 627 43.5 198 13.7 75 5.2Con presencia indígena 7 349 222 3.0 1 505 20.5 3 399 46.3 1 768 24.1 455 6.2Población indígena dispersa 1 826 43 2.4 186 10.2 900 49.3 538 29.5 159 8.7

Tabasco 8 863 1 871 21.1 2 414 27.2 1 594 18.0 2 322 26.2 662 7.5Con presencia indígena 7 341 1 639 22.3 1 958 26.7 1 339 18.2 1 830 24.9 575 7.8Población indígena dispersa 1 522 232 15.2 456 30.0 255 16.8 492 32.3 87 5.7

Tamaulipas 5 972 244 4.1 1 199 20.1 2 991 50.1 1 179 19.7 359 6.0Con presencia indígena 4 035 125 3.1 765 19.0 2 151 53.3 762 18.9 232 5.7Población indígena dispersa 1 937 119 6.1 434 22.4 840 43.4 417 21.5 127 6.6

Tlaxcala 8 175 1 076 13.2 1 780 21.8 3 193 39.1 1 576 19.3 550 6.7Indígena 1 772 180 10.2 531 30.0 590 33.3 307 17.3 164 9.3Con presencia indígena 2 945 424 14.4 531 18.0 1 285 43.6 515 17.5 190 6.5Población indígena dispersa 3 458 472 13.6 718 20.8 1 318 38.1 754 21.8 196 5.7

Veracruz 69 130 13 539 19.6 30 267 43.8 11 453 16.6 9 297 13.4 4 574 6.6Indígena 37 310 9 433 25.3 17 093 45.8 4 114 11.0 3 935 10.5 2 735 7.3Con presencia indígena 21 947 2 562 11.7 9 007 41.0 5 282 24.1 3 866 17.6 1 230 5.6Población indígena dispersa 9 873 1 544 15.6 4 167 42.2 2 057 20.8 1 496 15.2 609 6.2

Yucatán 98 319 8 833 9.0 40 803 41.5 30 687 31.2 13 329 13.6 4 667 4.7Indígena 61 569 7 317 11.9 30 020 48.8 15 317 24.9 5 936 9.6 2 979 4.8Con presencia indígena 36 221 1 481 4.1 10 505 29.0 15 267 42.1 7 309 20.2 1 659 4.6Población indígena dispersa 529 35 6.6 278 52.6 103 19.5 84 15.9 29 5.5

Zacatecas 462 72 15.6 88 19.0 118 25.5 141 30.5 43 9.3Población indígena dispersa 462 72 15.6 88 19.0 118 25.5 141 30.5 43 9.3

Cuadro 10.3. (Continuación)

139

Entidad federativa y tipode municipio Total Sin ingresos % Menos de 1

s.m. % 1 a 2 s.m. % Más de 2

s.m. % No especificado %

Nacional 2 383 155 592 361 24.9 580 602 24.4 656 400 27.5 460 073 19.3 93 719 3.9Indígena 1 352 927 462 615 34.2 423 150 31.3 282 888 20.9 139 044 10.3 45 230 3.3Con presencia indígena 808 091 86 933 10.8 117 818 14.6 303 894 37.6 260 720 32.3 38 726 4.8Población indígena dispersa 222 137 42 813 19.3 39 634 17.8 69 618 31.3 60 309 27.1 9 763 4.4

Aguascalientes 846 33 3.9 52 6.1 219 25.9 504 59.6 38 4.5Población Indígena dispersa 846 33 3.9 52 6.1 219 25.9 504 59.6 38 4.5

Baja California 20 200 222 1.1 1 250 6.2 6 011 29.8 11 298 55.9 1 419 7.0Con presencia indígena 20 200 222 1.1 1 250 6.2 6 011 29.8 11 298 55.9 1 419 7.0

Baja California Sur 3 481 48 1.4 257 7.4 1 266 36.4 1 742 50.0 168 4.8Población indígena dispersa 3 481 48 1.4 257 7.4 1 266 36.4 1 742 50.0 168 4.8

Campeche 48 082 12 531 26.1 12 607 26.2 13 051 27.1 8 474 17.6 1 419 3.0Indígena 26 235 8 393 32.0 7 131 27.2 6 020 22.9 3 876 14.8 815 3.1Con presencia indígena 21 778 4 134 19.0 5 461 25.1 7 014 32.2 4 571 21.0 598 2.7Población indígena dispersa 69 4 5.8 15 21.7 17 24.6 27 39.1 6 8.7

Coahuila 2 066 45 2.2 84 4.1 530 25.7 1 273 61.6 134 6.5Con presencia indígena 56 1 1.8 3 5.4 16 28.6 34 60.7 2 3.6Población indígena dispersa 2 010 44 2.2 81 4.0 514 25.6 1 239 61.6 132 6.6

Colima 1 719 76 4.4 187 10.9 640 37.2 755 43.9 61 3.5Población indígena dispersa 1 719 76 4.4 187 10.9 640 37.2 755 43.9 61 3.5

Chiapas 260 974 96 461 37.0 107 061 41.0 28 702 11.0 20 062 7.7 8 688 3.3Indígena 212 906 79 449 37.3 90 149 42.3 21 392 10.0 14 813 7.0 7 103 3.3Con presencia indígena 28 850 9 728 33.7 9 670 33.5 4 731 16.4 3 702 12.8 1 019 3.5Población indígena dispersa 19 218 7 284 37.9 7 242 37.7 2 579 13.4 1 547 8.0 566 2.9

Chihuahua 26 688 7 330 27.5 1 803 6.8 7 257 27.2 8 405 31.5 1 893 7.1Indígena 8 899 4 042 45.4 899 10.1 2 159 24.3 1 185 13.3 614 6.9Con presencia indígena 12 710 2 320 18.3 619 4.9 3 562 28.0 5 316 41.8 893 7.0Población indígena dispersa 5 079 968 19.1 285 5.6 1 536 30.2 1 904 37.5 386 7.6

Distrito Federal 88 867 1 878 2.1 8 169 9.2 38 597 43.4 34 449 38.8 5 774 6.5Con presencia indígena 87 829 1 860 2.1 8 112 9.2 38 191 43.5 33 955 38.7 5 711 6.5Población indígena dispersa 1 038 18 1.7 57 5.5 406 39.1 494 47.6 63 6.1

Durango 5 097 1 099 21.6 400 7.8 1 341 26.3 1 832 35.9 425 8.3Indígena 1 503 666 44.3 145 9.6 235 15.6 270 18.0 187 12.4Con presencia indígena 1 396 57 4.1 96 6.9 413 29.6 745 53.4 85 6.1Población indígena dispersa 2 198 376 17.1 159 7.2 693 31.5 817 37.2 153 7.0

Guanajuato 5 942 366 6.2 449 7.6 1 649 27.8 3 029 51.0 449 7.6Con presencia indígena 1 765 50 2.8 134 7.6 502 28.4 959 54.3 120 6.8Población indígena dispersa 4 177 316 7.6 315 7.5 1 147 27.5 2 070 49.6 329 7.9

Cu

140

Entidad federativa y tipode municipio Total Sin ingresos % Menos de 1

s.m. % 1 a 2 s.m. % Más de 2

s.m. % No especificado %

Guerrero 91 584 39 798 43.5 16 499 18.0 19 969 21.8 11 843 12.9 3 475 3.8Indígena 58 273 30 893 53.0 10 399 17.8 9 141 15.7 5 620 9.6 2 220 3.8Con presencia indígena 24 151 6 164 25.5 4 633 19.2 7 970 33.0 4 481 18.6 903 3.7Población indígena dispersa 9 160 2 741 29.9 1 467 16.0 2 858 31.2 1 742 19.0 352 3.8

Hidalgo 121 100 28 663 23.7 44 476 36.7 26 854 22.2 16 775 13.9 4 332 3.6Indígena 98 445 26 043 26.5 40 529 41.2 17 771 18.1 10 793 11.0 3 309 3.4Con presencia indígena 13 721 1 171 8.5 2 176 15.9 6 052 44.1 3 672 26.8 650 4.7Población indígena dispersa 8 934 1 449 16.2 1 771 19.8 3 031 33.9 2 310 25.9 373 4.2

Jalisco 17 270 1 598 9.3 1 080 6.3 4 308 24.9 9 165 53.1 1 119 6.5Indígena 1 607 850 52.9 120 7.5 202 12.6 291 18.1 144 9.0Con presencia indígena 9 113 235 2.6 496 5.4 2 346 25.7 5 459 59.9 577 6.3Población indígena dispersa 6 550 513 7.8 464 7.1 1 760 26.9 3 415 52.1 398 6.1

Estado de México 209 227 17 605 8.4 24 644 11.8 82 410 39.4 71 455 34.2 13 113 6.3Indígena 33 997 5 614 16.5 6 909 20.3 11 088 32.6 8 091 23.8 2 295 6.8Con presencia indígena 159 377 10 814 6.8 16 249 10.2 65 555 41.1 57 005 35.8 9 754 6.1Población indígena dispersa 15 853 1 177 7.4 1 486 9.4 5 767 36.4 6 359 40.1 1 064 6.7

Michoacán 42 342 6 788 16.0 7 541 17.8 14 505 34.3 11 112 26.2 2 396 5.7Indígena 15 609 2 641 16.9 3 056 19.6 5 829 37.3 3 277 21.0 806 5.2Con presencia indígena 17 081 2 626 15.4 3 151 18.4 5 676 33.2 4 565 26.7 1 063 6.2Población indígena dispersa 9 652 1 521 15.8 1 334 13.8 3 000 31.1 3 270 33.9 527 5.5

Morelos 17 725 2 339 13.2 1 880 10.6 7 189 40.6 5 466 30.8 851 4.8Con presencia indígena 11 212 1 844 16.4 1 052 9.4 4 267 38.1 3 482 31.1 567 5.1Población indígena dispersa 6 513 495 7.6 828 12.7 2 922 44.9 1 984 30.5 284 4.4

Nayarit 9 924 3 475 35.0 933 9.4 2 604 26.2 2 517 25.4 395 4.0Indígena 3 594 2 215 61.6 255 7.1 514 14.3 434 12.1 176 4.9Con presencia indígena 2 072 128 6.2 261 12.6 703 33.9 913 44.1 67 3.2Población indígena dispersa 4 258 1 132 26.6 417 9.8 1 387 32.6 1 170 27.5 152 3.6

Nuevo León 8 334 66 0.8 300 3.6 2 347 28.2 5 215 62.6 406 4.9Con presencia indígena 2 940 32 1.1 114 3.9 898 30.5 1 735 59.0 161 5.5Población indígena dispersa 5 394 34 0.6 186 3.4 1 449 26.9 3 480 64.5 245 4.5

Oaxaca 355 173 143 152 40.3 71 123 20.0 80 981 22.8 47 855 13.5 12 062 3.4Indígena 275 713 126 897 46.0 59 369 21.5 55 300 20.1 25 432 9.2 8 715 3.2Con presencia indígena 52 075 7 378 14.2 7 648 14.7 18 162 34.9 16 504 31.7 2 383 4.6Población indígena dispersa 27 385 8 877 32.4 4 106 15.0 7 519 27.5 5 919 21.6 964 3.5

Puebla 228 750 57 080 25.0 66 564 29.1 63 091 27.6 34 592 15.1 7 423 3.2Indígena 141 309 40 860 28.9 50 887 36.0 33 483 23.7 12 124 8.6 3 955 2.8Con presencia indígena 64 302 9 397 14.6 10 430 16.2 22 828 35.5 18 891 29.4 2 756 4.3Población indígena dispersa 23 139 6 823 29.5 5 247 22.7 6 780 29.3 3 577 15.5 712 3.1

Cuadro 10.4. (Continuación)

141

Entidad federativa y tipode municipio Total Sin ingresos % Menos de 1

s.m. % 1 a 2 s.m. % Más de 2

s.m. % No especificado %

Querétaro 9 069 995 11.0 1 141 12.6 2 854 31.5 3 468 38.2 611 6.7Indígena 1 675 198 11.8 198 11.8 602 35.9 513 30.6 164 9.8Con presencia indígena 5 288 653 12.3 746 14.1 1 547 29.3 2 047 38.7 295 5.6Población indígena dispersa 2 106 144 6.8 197 9.4 705 33.5 908 43.1 152 7.2

Quintana Roo 96 377 17 123 17.8 8 268 8.6 24 950 25.9 42 676 44.3 3 360 3.5Indígena 41 409 13 234 32.0 4 602 11.1 8 980 21.7 13 245 32.0 1 348 3.3Con presencia indígena 53 654 3 811 7.1 3 544 6.6 15 515 28.9 28 809 53.7 1 975 3.7Población indígena dispersa 1 314 78 5.9 122 9.3 455 34.6 622 47.3 37 2.8

San Luis Potosí 81 442 22 755 27.9 34 411 42.3 14 387 17.7 7 422 9.1 2 467 3.0Indígena 65 874 20 601 31.3 30 186 45.8 8 950 13.6 4 285 6.5 1 852 2.8Con presencia indígena 10 451 1 235 11.8 2 652 25.4 3 819 36.5 2 336 22.4 409 3.9Población indígena dispersa 5 117 919 18.0 1 573 30.7 1 618 31.6 801 15.7 206 4.0

Sinaloa 25 774 590 2.3 1 511 5.9 17 721 68.8 5 172 20.1 780 3.0Con presencia indígena 22 865 347 1.5 1 264 5.5 16 391 71.7 4 237 18.5 626 2.7Población indígena dispersa 2 909 243 8.4 247 8.5 1 330 45.7 935 32.1 154 5.3

Sonora 31 667 1 150 3.6 5 921 18.7 15 231 48.1 7 947 25.1 1 418 4.5Indígena 5 476 229 4.2 1 689 30.8 2 804 51.2 579 10.6 175 3.2Con presencia indígena 20 973 765 3.6 3 762 17.9 10 037 47.9 5 468 26.1 941 4.5Población indígena dispersa 5 218 156 3.0 470 9.0 2 390 45.8 1 900 36.4 302 5.8

Tabasco 29 827 8 237 27.6 8 202 27.5 6 074 20.4 6 292 21.1 1 022 3.4Con presencia indígena 25 432 7 477 29.4 7 113 28.0 5 041 19.8 4 955 19.5 846 3.3Población indígena dispersa 4 395 760 17.3 1 089 24.8 1 033 23.5 1 337 30.4 176 4.0

Tamaulipas 11 565 294 2.5 1 030 8.9 5 400 46.7 4 364 37.7 477 4.1Con presencia indígena 7 186 107 1.5 530 7.4 3 400 47.3 2 856 39.7 293 4.1Población indígena dispersa 4 379 187 4.3 500 11.4 2 000 45.7 1 508 34.4 184 4.2

Tlaxcala 18 127 2 068 11.4 2 800 15.4 6 858 37.8 5 504 30.4 897 4.9Indígena 4 035 372 9.2 1 133 28.1 1 580 39.2 677 16.8 273 6.8Con presencia indígena 6 847 739 10.8 677 9.9 2 615 38.2 2 533 37.0 283 4.1Población indígena dispersa 7 245 957 13.2 990 13.7 2 663 36.8 2 294 31.7 341 4.7

Veracruz 254 239 76 755 30.2 79 666 31.3 63 920 25.1 26 137 10.3 7 761 3.1Indígena 163 655 59 081 36.1 55 607 34.0 33 817 20.7 10 418 6.4 4 732 2.9Con presencia indígena 60 846 12 424 20.4 16 349 26.9 19 336 31.8 10 798 17.7 1 939 3.2Población indígena dispersa 29 738 5 250 17.7 7 710 25.9 10 767 36.2 4 921 16.5 1 090 3.7

Yucatán 258 681 41 648 16.1 70 190 27.1 95 210 36.8 42 801 16.5 8 832 3.4Indígena 192 713 40 337 20.9 59 887 31.1 63 021 32.7 23 121 12.0 6 347 3.3Con presencia indígena 63 921 1 214 1.9 9 626 15.1 31 296 49.0 19 394 30.3 2 391 3.7Población indígena dispersa 2 047 97 4.7 677 33.1 893 43.6 286 14.0 94 4.6

Zacatecas 996 93 9.3 103 10.3 274 27.5 472 47.4 54 5.4Población indígena dispersa 996 93 9.3 103 10.3 274 27.5 472 47.4 54 5.4

Cuadro 10.4. (Continuación)

142

Entidad federativa y tipode municipio Total Empleadas

y obreras % Jornaleras y peones %

Patronas y trabajadoras por su cuenta

% Trabajo familiar sin pago % No

especificado

Nacional 915 187 430 688 49.6 67 813 7.8 273 536 31.5 96 876 11.1 46 274Indígena 443 848 136 269 32.8 40 894 9.8 170 730 41.0 68 135 16.4 27 820Con presencia indígena 384 891 248 972 67.2 21 073 5.7 79 663 21.5 20 942 5.7 14 241Población indígena dispersa 86 448 45 447 55.3 5 846 7.1 23 143 28.1 7 799 9.5 4 213

Aguascalientes 535 373 72.3 5 1.0 116 22.5 22 4.3 19Población indígena dispersa 535 373 72.3 5 1.0 116 22.5 22 4.3 19

Baja California 9 692 6 081 66.1 1 821 19.8 1 155 12.6 145 1.6 490Con presencia indígena 9 692 6 081 66.1 1 821 19.8 1 155 12.6 145 1.6 490

Baja California Sur 1 581 755 49.5 463 30.3 254 16.6 54 3.5 55Población indígena dispersa 1 581 755 49.5 463 30.3 254 16.6 54 3.5 55

Campeche 16 275 8 661 55.5 572 3.7 5 071 32.5 1 298 8.3 673Indígena 8 461 3 842 47.7 408 5.1 3 084 38.3 723 9.0 404Con presencia indígena 7 798 4 809 63.9 163 2.2 1 985 26.4 574 7.6 267Población indígena dispersa 16 10 71.4 1 7.1 2 14.3 1 7.1 2

Coahuila 954 680 74.6 6 0.7 192 21.1 34 3.7 42Con presencia indígena 17 15 93.8 0.0 0.0 1 6.3 1Población indígena dispersa 937 665 74.2 6 0.7 192 21.4 33 3.7 41

Colima 764 382 51.1 115 15.4 194 25.9 57 7.6 16Población indígena dispersa 764 382 51.1 115 15.4 194 25.9 57 7.6 16

Chiapas 80 996 15 254 20.4 3 062 4.1 43 239 57.7 13 326 17.8 6 115Indígena 69 611 10 117 15.8 2 429 3.8 39 406 61.4 12 181 19.0 5 478Con presencia indígena 7 593 3 866 53.7 349 4.8 2 364 32.8 626 8.7 388Población indígena dispersa 3 792 1 271 35.9 284 8.0 1 469 41.5 519 14.6 249

Chihuahua 10 147 5 538 58.9 401 4.3 2 157 22.9 1 310 13.9 741Indígena 2 815 711 28.1 199 7.9 855 33.8 767 30.3 283Con presencia indígena 5 602 3 810 72.6 113 2.2 997 19.0 328 6.3 354Población indígena dispersa 1 730 1 017 62.5 89 5.5 305 18.8 215 13.2 104

Distrito Federal 65 341 51 107 80.2 187 0.3 10 961 17.2 1 467 2.3 1 619Con presencia indígena 64 126 50 026 80.0 182 0.3 10 868 17.4 1 450 2.3 1 600Población indígena dispersa 1 215 1 081 90.4 5 0.4 93 7.8 17 1.4 19

Durango 2 171 1 155 57.1 43 2.1 561 27.8 262 13.0 150Indígena 692 132 22.1 19 3.2 263 44.1 182 30.5 96Con presencia indígena 771 545 73.1 7 0.9 163 21.8 31 4.2 25Población indígena dispersa 708 478 70.4 17 2.5 135 19.9 49 7.2 29

Guanajuato 2 854 1 765 64.8 71 2.6 692 25.4 196 7.2 130Con presencia indígena 860 558 67.7 36 4.4 197 23.9 33 4.0 36Población indígena dispersa 1 994 1 207 63.5 35 1.8 495 26.1 163 8.6 94

Cuadro 10.5.

143

Entidad federativa y tipode municipio Total Empleadas

y obreras % Jornaleras y peones %

Patronas y trabajadoras por su cuenta

% Trabajo familiar sin pago % No

especificado

Guerrero 43 031 9 907 24.8 2 629 6.6 19 258 48.2 8 167 20.4 3 070Indígena 28 604 4 210 15.9 2 033 7.7 13 588 51.3 6 681 25.2 2 092Con presencia indígena 10 919 4 702 45.7 399 3.9 4 101 39.8 1 090 10.6 627Población indígena dispersa 3 508 995 31.5 197 6.2 1 569 49.7 396 12.5 351

Hidalgo 40 164 17 219 45.3 4 698 12.4 10 382 27.3 5 727 15.1 2 138Indígena 30 006 10 814 38.3 4 433 15.7 8 079 28.6 4 935 17.5 1 745Con presencia indígena 6 639 4 248 66.4 163 2.5 1 508 23.6 479 7.5 241Población indígena dispersa 3 519 2 157 64.1 102 3.0 795 23.6 313 9.3 152

Jalisco 11 061 7 101 66.9 182 1.7 2 712 25.6 616 5.8 450Indígena 1 416 177 13.6 104 8.0 847 65.0 176 13.5 112Con presencia indígena 6 533 5 041 79.6 15 0.2 1 046 16.5 228 3.6 203Población indígena dispersa 3 112 1 883 63.3 63 2.1 819 27.5 212 7.1 135

Estado de México 91 794 62 410 71.1 1 546 1.8 18 199 20.7 5 577 6.4 4 062Indígena 12 527 7 939 68.1 417 3.6 1 965 16.8 1 343 11.5 863Con presencia indígena 72 216 49 994 72.1 978 1.4 14 558 21.0 3 802 5.5 2 884Población indígena dispersa 7 051 4 477 66.5 151 2.2 1 676 24.9 432 6.4 315

Michoacán 17 745 5 730 34.8 725 4.4 7 879 47.9 2 113 12.8 1 298Indígena 5 922 1 339 24.9 309 5.7 3 202 59.4 538 10.0 534Con presencia indígena 7 263 2 550 37.7 165 2.4 2 949 43.6 1 098 16.2 501Población indígena dispersa 4 560 1 841 42.8 251 5.8 1 728 40.2 477 11.1 263

Morelos 8 336 4 849 61.0 496 6.2 2 027 25.5 582 7.3 382Con presencia indígena 5 366 3 215 63.1 100 2.0 1 384 27.2 393 7.7 274Población indígena dispersa 2 970 1 634 57.1 396 13.8 643 22.5 189 6.6 108

Nayarit 4 016 1 409 37.4 393 10.4 1 173 31.2 788 20.9 253Indígena 1 396 195 15.6 67 5.4 454 36.3 535 42.8 145Con presencia indígena 1 142 638 57.5 48 4.3 335 30.2 88 7.9 33Población indígena dispersa 1 478 576 41.1 278 19.8 384 27.4 165 11.8 75

Nuevo León 6 537 5 557 88.2 21 0.3 656 10.4 66 1.0 237Con presencia indígena 2 760 2 289 86.1 8 0.3 332 12.5 28 1.1 103Población indígena dispersa 3 777 3 268 89.7 13 0.4 324 8.9 38 1.0 134

Oaxaca 139 921 38 520 29.2 9 557 7.2 61 723 46.8 22 035 16.7 8 086Indígena 104 222 19 406 19.9 8 543 8.8 50 334 51.6 19 351 19.8 6 588Con presencia indígena 24 889 14 565 60.8 617 2.6 7 384 30.8 1 382 5.8 941Población indígena dispersa 10 810 4 549 44.4 397 3.9 4 005 39.1 1 302 12.7 557

Puebla 92 074 35 823 40.9 15 758 18.0 23 187 26.5 12 808 14.6 4 498Indígena 52 434 14 516 29.3 12 446 25.1 14 233 28.7 8 432 17.0 2 807Con presencia indígena 31 106 17 763 59.5 2 391 8.0 6 454 21.6 3 257 10.9 1 241Población indígena dispersa 8 534 3 544 43.8 921 11.4 2 500 30.9 1 119 13.8 450

Cuadro 10.5. (Continuación)

144

Entidad federativa y tipode municipio Total Empleadas

y obreras % Jornaleras y peones %

Patronas y trabajadoras por su cuenta

% Trabajo familiar sin pago % No

especificado

Querétaro 4 189 2 488 62.5 104 2.6 1 093 27.5 295 7.4 209Indígena 606 325 57.6 42 7.4 164 29.1 33 5.9 42Con presencia indígena 2 499 1 407 59.2 29 1.2 755 31.8 186 7.8 122Población indígena dispersa 1 084 756 72.8 33 3.2 174 16.7 76 7.3 45

Quintana Roo 31 409 22 033 72.8 239 0.8 6 053 20.0 1 924 6.4 1 160Indígena 10 827 6 882 66.8 135 1.3 2 332 22.6 949 9.2 529Con presencia indígena 20 100 14 823 76.1 94 0.5 3 620 18.6 948 4.9 615Población indígena dispersa 482 328 70.4 10 2.1 101 21.7 27 5.8 16

San Luis Potosí 17 470 8 937 55.1 1 389 8.6 3 796 23.4 2 096 12.9 1 252Indígena 12 215 5 463 48.8 1 230 11.0 2 704 24.1 1 805 16.1 1 013Con presencia indígena 3 780 2 709 74.7 93 2.6 656 18.1 170 4.7 152Población indígena dispersa 1 475 765 55.1 66 4.8 436 31.4 121 8.7 87

Sinaloa 14 591 3 009 21.1 10 571 74.0 560 3.9 136 1.0 315Con presencia indígena 13 382 2 553 19.5 10 105 77.1 367 2.8 85 0.6 272Población indígena dispersa 1 209 456 39.1 466 40.0 193 16.6 51 4.4 43

Sonora 10 618 5 733 56.6 2 954 29.2 1 213 12.0 232 2.3 486Indígena 1 443 548 39.3 743 53.3 81 5.8 23 1.6 48Con presencia indígena 7 349 4 142 59.1 1 843 26.3 852 12.2 175 2.5 337Población indígena dispersa 1 826 1 043 60.5 368 21.3 280 16.2 34 2.0 101

Tabasco 8 863 4 911 58.9 140 1.7 2 290 27.5 993 11.9 529Con presencia indígena 7 341 4 046 58.9 115 1.7 1 876 27.3 836 12.2 468Población indígena dispersa 1 522 865 59.2 25 1.7 414 28.3 157 10.7 61

Tamaulipas 5 972 4 652 80.9 91 1.6 828 14.4 181 3.1 220Con presencia indígena 4 035 3 264 84.1 38 1.0 479 12.3 100 2.6 154Población indígena dispersa 1 937 1 388 74.2 53 2.8 349 18.7 81 4.3 66

Tlaxcala 8 175 5 116 65.2 354 4.5 1 580 20.1 796 10.1 329Indígena 1 772 1 148 67.4 154 9.0 257 15.1 145 8.5 68Con presencia indígena 2 945 1 754 61.9 101 3.6 671 23.7 307 10.8 112Población indígena dispersa 3 458 2 214 66.9 99 3.0 652 19.7 344 10.4 149

Veracruz 69 130 29 070 44.4 7 337 11.2 21 023 32.1 8 033 12.3 3 667Indígena 37 310 12 028 34.4 5 434 15.5 12 471 35.6 5 053 14.4 2 324Con presencia indígena 21 947 12 129 57.7 996 4.7 5 991 28.5 1 922 9.1 909Población indígena dispersa 9 873 4 913 52.1 907 9.6 2 561 27.1 1 058 11.2 434

Yucatán 98 319 64 229 67.8 1 862 2.0 23 173 24.5 5 492 5.8 3 563Indígena 61 569 36 477 61.9 1 749 3.0 16 411 27.9 4 283 7.3 2 649Con presencia indígena 36 221 27 430 77.6 104 0.3 6 616 18.7 1 180 3.3 891Población indígena dispersa 529 322 63.6 9 1.8 146 28.9 29 5.7 23

Zacatecas 462 234 52.9 21 4.8 139 31.4 48 10.9 20Población indígena dispersa 462 234 52.9 21 4.8 139 31.4 48 10.9 20

Cuadro 10.5. (Continuación)

145

Entidad federativa y tipode municipio Total Empleados y

obreros % Jornaleros y peones %

Patrones y trabajadores por su cuenta

% Trabajo familiar sin pago % No

especificado

Nacional 2 383 155 758 065 33.0 448 988 19.6 875 715 38.2 211 200 9.2 89 187Indígena 1 352 927 262 759 20.3 282 048 21.8 594 154 45.9 156 529 12.1 57 437Con presencia indígena 808 091 415 946 53.0 118 880 15.2 211 517 27.0 37 754 4.8 23 994Población indígena dispersa 222 137 79 360 37.0 48 060 22.4 70 044 32.7 16 917 7.9 7 756

Aguascalientes 846 539 65.3 41 5.0 226 27.4 19 2.3 21Población indígena dispersa 846 539 65.3 41 5.0 226 27.4 19 2.3 21

Baja California 20 200 11 492 59.2 4 466 23.0 3 332 17.2 121 0.6 789Con presencia indígena 20 200 11 492 59.2 4 466 23.0 3 332 17.2 121 0.6 789

Baja California Sur 3 481 1 655 48.8 985 29.0 723 21.3 31 0.9 87Población indígena dispersa 3 481 1 655 48.8 985 29.0 723 21.3 31 0.9 87

Campeche 48 082 15 679 33.6 8 204 17.6 19 017 40.7 3 831 8.2 1 351Indígena 26 235 6 856 26.9 4 383 17.2 12 040 47.3 2 181 8.6 775Con presencia indígena 21 778 8 790 41.5 3 810 18.0 6 956 32.8 1 648 7.8 574Población indígena dispersa 69 33 49.3 11 16.4 21 31.3 2 3.0 2

Coahuila 2 066 1 427 71.2 71 3.5 479 23.9 27 1.3 62Con presencia indígena 56 40 72.7 7 12.7 8 14.5 0.0 1Población indígena dispersa 2 010 1 387 71.2 64 3.3 471 24.2 27 1.4 61

Colima 1 719 829 49.1 345 20.4 476 28.2 39 2.3 30Población indígena dispersa 1 719 829 49.1 345 20.4 476 28.2 39 2.3 30

Chiapas 260 974 32 425 13.1 28 904 11.7 161 100 65.1 25 010 10.1 13 535Indígena 212 906 23 629 11.8 19 755 9.8 137 597 68.4 20 055 10.0 11 870Con presencia indígena 28 850 6 124 22.0 4 727 17.0 14 343 51.4 2 686 9.6 970Población indígena dispersa 19 218 2 672 14.4 4 422 23.9 9 160 49.5 2 269 12.2 695

Chihuahua 26 688 10 525 41.6 3 436 13.6 7 584 30.0 3 769 14.9 1 374Indígena 8 899 1 641 19.9 1 615 19.6 2 902 35.1 2 100 25.4 641Con presencia indígena 12 710 6 801 55.9 903 7.4 3 203 26.3 1 267 10.4 536Población indígena dispersa 5 079 2 083 42.7 918 18.8 1 479 30.3 402 8.2 197

Distrito Federal 88 867 61 717 71.0 2 896 3.3 21 256 24.4 1 102 1.3 1 896Con presencia indígena 87 829 60 953 70.9 2 870 3.3 21 034 24.5 1 094 1.3 1 878Población indígena dispersa 1 038 764 74.9 26 2.5 222 21.8 8 0.8 18

Durango 5 097 2 198 46.2 518 10.9 1 523 32.0 521 10.9 337Indígena 1 503 214 16.1 177 13.3 606 45.7 329 24.8 177Con presencia indígena 1 396 938 69.2 78 5.8 304 22.4 36 2.7 40Población indígena dispersa 2 198 1 046 50.3 263 12.7 613 29.5 156 7.5 120

Guanajuato 5 942 3 281 57.4 620 10.8 1 600 28.0 218 3.8 223Con presencia indígena 1 765 990 57.9 234 13.7 452 26.4 35 2.0 54Población indígena dispersa 4 177 2 291 57.2 386 9.6 1 148 28.6 183 4.6 169

Cuadro 10.6. P

146

Entidad federativa y tipode municipio Total Empleados y

obreros % Jornaleros y peones %

Patrones y trabajadores por su cuenta

% Trabajo familiar sin pago % No

especificado

Guerrero 91 584 14 857 17.1 16 339 18.8 40 834 46.9 15 078 17.3 4 476Indígena 58 273 6 100 11.0 9 609 17.4 27 902 50.4 11 736 21.2 2 926Con presencia indígena 24 151 7 009 30.4 4 504 19.5 9 104 39.5 2 459 10.7 1 075Población indígena dispersa 9 160 1 748 20.1 2 226 25.6 3 828 44.1 883 10.2 475

Hidalgo 121 100 27 492 23.5 38 260 32.7 38 363 32.8 12 765 10.9 4 220Indígena 98 445 16 954 17.9 33 553 35.4 32 807 34.6 11 546 12.2 3 585Con presencia indígena 13 721 6 702 50.1 2 775 20.8 3 225 24.1 668 5.0 351Población indígena dispersa 8 934 3 836 44.3 1 932 22.3 2 331 26.9 551 6.4 284

Jalisco 17 270 9 887 59.2 1 182 7.1 5 021 30.1 601 3.6 579Indígena 1 607 283 19.0 168 11.3 812 54.4 229 15.3 115Con presencia indígena 9 113 6 217 69.9 314 3.5 2 238 25.2 120 1.3 224Población indígena dispersa 6 550 3 387 53.7 700 11.1 1 971 31.2 252 4.0 240

Estado de México 209 227 120 869 59.8 19 048 9.4 53 092 26.3 9 103 4.5 7 115Indígena 33 997 14 304 44.5 5 009 15.6 9 963 31.0 2 849 8.9 1 872Con presencia indígena 159 377 97 712 63.2 12 142 7.9 39 179 25.3 5 637 3.6 4 707Población indígena dispersa 15 853 8 853 57.8 1 897 12.4 3 950 25.8 617 4.0 536

Michoacán 42 342 10 613 26.8 8 151 20.6 17 596 44.4 3 238 8.2 2 744Indígena 15 609 2 878 19.8 3 317 22.9 7 106 49.0 1 215 8.4 1 093Con presencia indígena 17 081 4 522 28.5 2 851 18.0 7 105 44.8 1 375 8.7 1 228Población indígena dispersa 9 652 3 213 34.8 1 983 21.5 3 385 36.7 648 7.0 423

Morelos 17 725 6 732 39.4 4 661 27.3 4 786 28.0 886 5.2 660Con presencia indígena 11 212 4 420 41.0 2 394 22.2 3 349 31.1 620 5.7 429Población indígena dispersa 6 513 2 312 36.8 2 267 36.1 1 437 22.9 266 4.2 231

Nayarit 9 924 2 320 24.6 2 113 22.4 3 506 37.2 1 494 15.8 491Indígena 3 594 440 13.2 369 11.1 1 458 43.7 1 069 32.0 258Con presencia indígena 2 072 920 45.7 407 20.2 626 31.1 60 3.0 59Población indígena dispersa 4 258 960 23.5 1 337 32.7 1 422 34.8 365 8.9 174

Nuevo León 8 334 6 298 77.5 265 3.3 1 529 18.8 38 0.5 204Con presencia indígena 2 940 2 100 73.4 51 1.8 691 24.1 20 0.7 78Población indígena dispersa 5 394 4 198 79.7 214 4.1 838 15.9 18 0.3 126

Oaxaca 355 173 64 474 19.0 62 011 18.3 164 690 48.5 48 398 14.3 15 600Indígena 275 713 34 951 13.3 46 922 17.9 138 351 52.7 42 512 16.2 12 977Con presencia indígena 52 075 21 996 43.6 10 093 20.0 15 429 30.6 2 927 5.8 1 630Población indígena dispersa 27 385 7 527 28.5 4 996 18.9 10 910 41.3 2 959 11.2 993

Puebla 228 750 59 909 27.2 65 523 29.7 68 886 31.2 26 167 11.9 8 265Indígena 141 309 24 226 17.8 48 863 36.0 44 835 33.0 17 994 13.2 5 391Con presencia indígena 64 302 30 108 48.4 11 288 18.1 15 706 25.2 5 131 8.2 2 069Población indígena dispersa 23 139 5 575 25.0 5 372 24.1 8 345 37.4 3 042 13.6 805

Cuadro 10.6. (Continuación)

147

Entidad federativa y tipode municipio Total Empleados y

obreros % Jornaleros y peones %

Patrones y trabajadores por su cuenta

% Trabajo familiar sin pago % No

especificado

Querétaro 9 069 3 678 42.8 2 493 29.0 1 864 21.7 567 6.6 467Indígena 1 675 397 25.4 904 57.9 201 12.9 59 3.8 114Con presencia indígena 5 288 2 203 43.9 1 158 23.1 1 221 24.3 433 8.6 273Población indígena dispersa 2 106 1 078 53.2 431 21.3 442 21.8 75 3.7 80

Quintana Roo 96 377 55 238 58.7 5 468 5.8 29 148 31.0 4 245 4.5 2 278Indígena 41 409 17 705 44.0 2 657 6.6 16 732 41.5 3 189 7.9 1 126Con presencia indígena 53 654 36 670 69.8 2 688 5.1 12 121 23.1 1 045 2.0 1 130Población indígena dispersa 1 314 863 66.8 123 9.5 295 22.8 11 0.9 22

San Luis Potosí 81 442 14 818 18.9 31 135 39.7 22 509 28.7 9 951 12.7 3 029Indígena 65 874 9 174 14.5 25 414 40.1 19 659 31.0 9 072 14.3 2 555Con presencia indígena 10 451 4 225 41.6 3 586 35.3 1 837 18.1 498 4.9 305Población indígena dispersa 5 117 1 419 28.7 2 135 43.1 1 013 20.5 381 7.7 169

Sinaloa 25 774 5 235 20.8 17 482 69.4 2 166 8.6 311 1.2 580Con presencia indígena 22 865 4 262 19.0 16 462 73.5 1 496 6.7 167 0.7 478Población indígena dispersa 2 909 973 34.7 1 020 36.3 670 23.9 144 5.1 102

Sonora 31 667 10 000 32.7 14 769 48.3 5 160 16.9 620 2.0 1 118Indígena 5 476 820 15.4 4 049 76.3 299 5.6 141 2.7 167Con presencia indígena 20 973 6 970 34.5 9 261 45.9 3 550 17.6 407 2.0 785Población indígena dispersa 5 218 2 210 43.7 1 459 28.9 1 311 26.0 72 1.4 166

Tabasco 29 827 10 314 35.9 5 577 19.4 9 749 33.9 3 123 10.9 1 064Con presencia indígena 25 432 8 475 34.6 4 731 19.3 8 516 34.8 2 755 11.3 955Población indígena dispersa 4 395 1 839 42.9 846 19.7 1 233 28.8 368 8.6 109

Tamaulipas 11 565 7 560 67.1 1 197 10.6 2 336 20.7 170 1.5 302Con presencia indígena 7 186 5 210 74.6 371 5.3 1 334 19.1 73 1.0 198Población indígena dispersa 4 379 2 350 55.0 826 19.3 1 002 23.4 97 2.3 104

Tlaxcala 18 127 8 582 49.0 2 891 16.5 4 913 28.0 1 143 6.5 598Indígena 4 035 1 729 44.3 869 22.3 1 087 27.9 216 5.5 134Con presencia indígena 6 847 3 305 49.8 1 109 16.7 1 804 27.2 417 6.3 212Población indígena dispersa 7 245 3 548 50.7 913 13.1 2 022 28.9 510 7.3 252

Veracruz 254 239 51 644 21.0 71 885 29.3 96 599 39.3 25 436 10.4 8 675Indígena 163 655 22 138 14.0 48 539 30.8 69 378 44.0 17 644 11.2 5 956Con presencia indígena 60 846 20 641 34.9 13 903 23.5 19 216 32.5 5 341 9.0 1 745Población indígena dispersa 29 738 8 865 30.8 9 443 32.8 8 005 27.8 2 451 8.5 974

Yucatán 258 681 125 301 49.8 27 951 11.1 85 322 33.9 13 126 5.2 6 981Indígena 192 713 78 320 41.9 25 876 13.8 70 419 37.7 12 393 6.6 5 705Con presencia indígena 63 921 46 151 73.6 1 697 2.7 14 138 22.5 714 1.1 1 221Población indígena dispersa 2 047 830 41.7 378 19.0 765 38.4 19 1.0 55

Zacatecas 996 477 49.7 101 10.5 330 34.4 52 5.4 36Población indígena dispersa 996 477 49.7 101 10.5 330 34.4 52 5.4 36

Cuadro 10.6. (Continuación)

148

Fuente: CDI-PNUD.“Sistema Nacional de Indicadores sobre la Población Indígena de México” a partir de INEGI, XII Censo General de Población y Vivienda 2000.

Elaboró: Dirección de Información e Indicadores Sistema de Información Geográfica

Mapa 8. Porcentaje de población indígena femenina ocupada que son trabajadoras familiares sin pago

149

Mapa 9. Porcentaje de población indígena masculina ocupada que son trabajadores familiares sin pago

Fuente: CDI-PNUD.“Sistema Nacional de Indicadores sobre la Población Indígena de México” a partir de INEGI, XII Censo General de Población y Vivienda 2000.

Elaboró: Dirección de Información e Indicadores Sistema de Información Geográfica

151

11. COMPOSICIÓN DE LOS HOGARES

La población indígena vive, en su mayoría, en hogares familiares, 94.5 por ciento; sólo 5.2 por ciento

vive en hogares unipersonales y 0.2 por ciento en hogares de corresidentes. Entre los hogares familiares

predomina la población en hogares nucleares, que asciende a 65.7 por ciento del total, mientras que

27.5 por ciento forma parte de hogares ampliados.

En los municipios indígenas hay mayor porcentaje de población en hogares nucleares (67.5%), la cual

es ligeramente menor en los municipios de presencia indígena (63.3%); situación que se invierte entre

los hogares ampliados, que son mayores en las ciudades que en las regiones indígenas (29.2 y 26.3%,

respectivamente), situación que se explica por la presencia de parientes migrantes en las regiones de

destino.

Por su parte, la migración y las importantes transformaciones de género que ésta acarrea se han tradu-

cido, junto con otros factores, en incrementos de la jefatura femenina en hogares indígenas: 16.2 por

ciento de los hogares indígenas están jefaturados por mujeres: 15.5 por ciento de hogares en munici-

pios indígenas, 16.2 y 17.4 por ciento en municipios con presencia indígena y con población indígena

dispersa.

152

Indígena Con presencia indígena

Población indígenadispersa

0

10

20

30

40

50

60

70

Porc

enta

je

Gráfica 11.1. Distribución porcentual de los hogares indígenas por tipo de hogar y tipo de municipio de residencia

Nucleares Ampliados Compuestos Unipersonal Corresidente

153

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

Indígena Con presencia indígena

Población indígenadispersa

Porc

enta

je

15.5

84.5

17.4

82.6

16.2

83.8

Gráfica 11.2. Distribución porcentual de la jefatura de los hogares por sexo y tipo de municipio de residencia

Mujeres

Hombres

154

Entidad federativay tipo de municipio

Hogares indígenas

Hogares con jefe% de

hogares familias sin

cónyuge presente

% de hogares según tipo de hogarHogares con

Familiares

Unipersonal CorresidenteMujer % Hombre Nucleares Ampliados Compuestos No

especificadoNiños

(0 a 11) %Adultos mayores

(60 y más)%

Nacional 2 051 444 331 641 16.2 1 719 803 17.4 65.7 27.5 0.6 0.7 5.2 0.2 1 342 127 65.4 567 932 27.7Indígena 1 190 893 184 161 15.5 1 006 732 17.0 67.5 26.3 0.3 0.8 4.9 0.1 805 817 67.7 338 255 28.4Con presencia indígena 672 312 117 010 17.4 555 302 18.1 63.3 29.2 1.0 0.6 5.5 0.5 420 339 62.5 168 443 25.1Población indígena dispersa 188 239 30 470 16.2 157 769 17.0 62.4 29.3 0.9 0.6 6.4 0.4 115 971 61.6 61 234 32.5

Aguascalientes 734 102 13.9 632 14.3 67.9 23.5 0.8 0.8 6.0 1.0 467 63.6 126 17.2Población indígena dispersa 734 102 13.9 632 14.3 67.9 23.5 0.8 0.8 6.0 1.0 467 63.6 126 17.2

Baja California 16 648 2 624 15.8 14 024 15.4 65.9 23.4 1.9 0.8 7.0 1.0 10 898 65.5 2 439 14.7Con presencia indígena 16 648 2 624 15.8 14 024 15.4 65.9 23.4 1.9 0.8 7.0 1.0 10 898 65.5 2 439 14.7

Baja California Sur 2 661 311 11.7 2 350 14.8 62.5 22.8 1.9 0.7 10.1 2.1 1 611 60.5 293 11.0Población indígena dispersa 2 661 311 11.7 2 350 14.8 62.5 22.8 1.9 0.7 10.1 2.1 1 611 60.5 293 11.0

Campeche 38 295 4 590 12.0 33 705 12.9 67.8 25.4 0.5 0.6 5.5 0.2 23 058 60.2 11 716 30.6Indígena 20 549 2 109 10.3 18 440 12.0 70.2 24.0 0.3 0.7 4.7 0.1 12 640 61.5 6 141 29.9Con presencia indígena 17 694 2 476 14.0 15 218 14.0 65.0 26.9 0.8 0.5 6.5 0.4 10 389 58.7 5 560 31.4Población indígena dispersa 52 5 9.6 47 15.2 63.5 23.1 1.9 0.0 11.5 0.0 29 55.8 15 28.8

Coahuila 1 638 170 10.4 1 468 12.5 67.5 20.6 2.2 0.3 7.4 2.1 932 56.9 261 15.9Con presencia indígena 79 10 12.7 69 22.4 53.2 20.3 0.0 0.0 25.3 1.3 36 45.6 23 29.1Población indígena dispersa 1 559 160 10.3 1 399 12.1 68.2 20.6 2.3 0.3 6.4 2.1 896 57.5 238 15.3

Colima 1 330 157 11.8 1 173 10.8 68.3 19.9 1.8 0.6 8.4 1.0 805 60.5 243 18.3Población indígena dispersa 1 330 157 11.8 1 173 10.8 68.3 19.9 1.8 0.6 8.4 1.0 805 60.5 243 18.3

Chiapas 207 814 22 534 10.8 185 280 14.2 74.9 20.1 0.3 1.3 3.3 0.1 153 894 74.1 39 288 18.9Indígena 171 738 18 434 10.7 153 304 14.1 76.2 19.1 0.2 1.3 3.1 0.1 128 752 75.0 30 496 17.8Con presencia indígena 22 091 2 586 11.7 19 505 14.7 68.8 25.1 0.7 0.8 4.2 0.3 15 378 69.6 5 175 23.4Población indígena dispersa 13 985 1 514 10.8 12 471 14.1 69.3 24.4 0.5 0.8 4.7 0.2 9 764 69.8 3 617 25.9

Chihuahua 28 308 3 788 13.4 24 520 16.1 67.0 24.4 1.2 1.2 5.9 0.4 19 112 67.5 6 496 22.9Indígena 11 961 1 319 11.0 10 642 14.4 70.1 23.1 0.5 1.4 4.9 0.1 8 571 71.7 2 822 23.6Con presencia indígena 11 541 1 862 16.1 9 679 18.2 63.7 26.2 1.8 1.1 6.4 0.9 7 553 65.4 2 418 21.0Población indígena dispersa 4 806 607 12.6 4 199 15.5 67.3 23.1 1.3 0.8 7.2 0.3 2 988 62.2 1 256 26.1

Distrito Federal 71 673 14 043 19.6 57 630 19.8 62.7 28.4 1.3 0.5 6.5 0.7 40 381 56.3 14 932 20.8Con presencia indígena 70 874 13 924 19.6 56 950 19.8 62.7 28.4 1.3 0.5 6.5 0.7 39 904 56.3 14 760 20.8Población indígena dispersa 799 119 14.9 680 16.2 64.2 26.9 1.8 0.6 5.9 0.6 477 59.7 172 21.5

Durango 7 229 1 106 15.3 6 123 18.3 70.0 24.7 0.7 1.0 3.5 0.3 5 353 74.0 1 470 20.3Indígena 3 785 598 15.8 3 187 20.7 72.3 23.4 0.4 1.3 2.4 0.2 3 029 80.0 712 18.8Con presencia indígena 1 240 212 17.1 1 028 17.2 66.3 26.5 1.0 0.1 5.8 0.3 801 64.6 228 18.4Población indígena dispersa 2 204 296 13.4 1 908 14.8 68.0 25.8 1.0 0.8 4.1 0.4 1 523 69.1 530 24.0

Guanajuato 4 979 772 15.5 4 207 15.1 68.3 23.7 0.9 0.7 5.9 0.4 3 200 64.3 1 132 22.7Con presencia indígena 1 509 241 16.0 1 268 16.1 68.8 23.6 0.8 0.7 5.8 0.3 1 039 68.9 269 17.8Población indígena dispersa 3 470 531 15.3 2 939 14.7 68.1 23.8 1.0 0.7 5.9 0.4 2 161 62.3 863 24.9

Cuadro y adultos mayores (60 años o más), por entidad federativa y tipo de municipio

155

Entidad federativay tipo de municipio

Hogares indígenas

Hogares con jefe% de

hogares familias

sin cónyuge presente

% de hogares según tipo de hogarHogares con

Familiares

Unipersonal CorresidenteMujer % Hombre Nucleares Ampliados Compuestos

Noespecificado

Niños(0 a 11) %

Adultos mayores

(60 y más)%

Guerrero 99 798 19 393 19.4 80 405 19.8 66.0 27.4 0.3 1.0 5.0 0.1 71 881 72.0 26 118 26.2Indígena 68 375 13 187 19.3 55 188 19.8 67.3 26.8 0.2 1.1 4.5 0.0 50 834 74.3 17 784 26.0Con presencia indígena 22 162 4 406 19.9 17 756 19.7 63.6 29.0 0.7 0.9 5.6 0.3 15 144 68.3 5 175 23.4Población indígena dispersa 9 261 1 800 19.4 7 461 20.2 62.5 28.3 0.6 0.9 7.4 0.4 5 903 63.7 3 159 34.1

Hidalgo 109 004 18 502 17.0 90 502 18.8 60.8 33.0 0.6 0.7 4.8 0.1 72 384 66.4 34 806 31.9Indígena 88 232 14 367 16.3 73 865 18.3 61.3 32.8 0.5 0.7 4.6 0.1 59 260 67.2 27 942 31.7Con presencia indígena 12 828 2 648 20.6 10 180 21.6 58.4 34.5 0.8 0.6 5.4 0.3 8 200 63.9 4 080 31.8Población indígena dispersa 7 944 1 487 18.7 6 457 19.4 59.5 32.7 1.1 0.5 5.9 0.2 4 924 62.0 2 784 35.0

Jalisco 14 403 2 241 15.6 12 162 15.7 70.3 21.0 1.3 0.7 6.1 0.6 9 442 65.6 2 659 18.5Indígena 2 417 436 18.0 1 981 20.2 77.9 18.2 0.2 1.2 2.5 0.0 1 949 80.6 414 17.1Con presencia indígena 6 735 1 078 16.0 5 657 15.4 67.4 22.6 1.7 0.6 6.7 0.9 4 181 62.1 1 107 16.4Población indígena dispersa 5 251 727 13.8 4 524 13.9 70.5 20.1 1.2 0.7 6.9 0.5 3 312 63.1 1 138 21.7

Estado de México 181 114 32 413 17.9 148 701 18.4 62.7 31.9 0.5 0.5 4.2 0.2 122 160 67.4 45 245 25.0Indígena 33 633 6 971 20.7 26 662 21.5 58.0 37.3 0.1 0.5 4.1 0.0 24 445 72.7 10 536 31.3Con presencia indígena 134 703 23 340 17.3 111 363 17.8 64.1 30.4 0.6 0.5 4.1 0.2 89 618 66.5 30 349 22.5Población indígena dispersa 12 778 2 102 16.5 10 676 17.1 60.3 33.9 0.5 0.6 4.4 0.2 8 097 63.4 4 360 34.1

Michoacán 39 380 7 073 18.0 32 307 18.1 65.8 27.8 0.4 0.7 5.1 0.2 25 365 64.4 12 297 31.2Indígena 15 419 2 812 18.2 12 607 18.9 65.2 29.7 0.5 0.6 4.0 0.0 10 322 66.9 4 772 30.9Con presencia indígena 15 124 2 563 16.9 12 561 16.7 67.4 26.0 0.3 0.7 5.3 0.3 9 870 65.3 4 430 29.3Población indígena dispersa 8 837 1 698 19.2 7 139 18.9 64.1 27.4 0.5 0.9 6.8 0.3 5 173 58.5 3 095 35.0

Morelos 14 416 2 500 17.3 11 916 17.7 63.3 29.3 0.8 0.7 5.6 0.3 8 985 62.3 4 196 29.1Con presencia indígena 9 080 1 641 18.1 7 439 18.2 62.6 30.0 0.7 0.7 5.6 0.4 5 586 61.5 2 717 29.9Población indígena dispersa 5 336 859 16.1 4 477 16.8 64.4 28.0 0.9 0.8 5.7 0.2 3 399 63.7 1 479 27.7

Nayarit 10 052 1 637 16.3 8 415 17.1 65.2 28.0 1.1 1.0 4.6 0.1 7 642 76.0 2 174 21.6Indígena 4 010 693 17.3 3 317 18.0 63.5 31.3 0.8 1.4 3.0 0.0 3 257 81.2 891 22.2Con presencia indígena 1 823 296 16.2 1 527 18.1 66.6 26.1 1.2 0.5 5.2 0.3 1 280 70.2 323 17.7Población indígena dispersa 4 219 648 15.4 3 571 15.9 66.1 25.5 1.4 0.9 5.8 0.2 3 105 73.6 960 22.8

Nuevo León 5 834 593 10.2 5 241 13.3 62.0 26.7 2.2 0.6 6.3 2.2 3 682 63.1 703 12.1Con presencia indígena 2 086 254 12.2 1 832 15.8 60.1 28.0 2.4 0.6 6.5 2.4 1 293 62.0 251 12.0Población indígena dispersa 3 748 339 9.0 3 409 11.9 63.0 26.0 2.1 0.6 6.2 2.1 2 389 63.7 452 12.1

Oaxaca 344 184 67 040 19.5 277 144 19.9 65.9 26.8 0.4 0.7 6.1 0.1 219 140 63.7 108 486 31.5Indígena 268 768 51 389 19.1 217 379 19.6 67.0 26.0 0.2 0.8 6.0 0.1 173 791 64.7 85 661 31.9Con presencia indígena 48 969 10 432 21.3 38 537 21.6 62.9 29.0 1.1 0.4 6.1 0.4 29 909 61.1 12 464 25.5Población indígena dispersa 26 447 5 219 19.7 21 228 19.6 60.7 30.4 0.6 0.4 7.7 0.2 15 440 58.4 10 361 39.2

Puebla 188 050 37 077 19.7 150 973 20.3 62.3 31.1 0.5 0.8 5.1 0.1 125 695 66.8 60 279 32.1Indígena 116 450 22 814 19.6 93 636 20.3 64.0 29.7 0.4 0.8 5.0 0.1 79 262 68.1 36 656 31.5Con presencia indígena 51 872 10 455 20.2 41 417 20.7 61.2 32.2 0.8 0.7 4.8 0.3 34 579 66.7 14 549 28.0Población indígena dispersa 19 728 3 808 19.3 15 920 19.3 55.8 36.3 0.5 0.5 6.7 0.2 11 854 60.1 9 074 46.0

Cuadro 11. (Continuación)

156

Entidad federativay tipo de municipio

Hogares indígenas

Hogares con jefe% de

hogares familias sin

cónyuge presente

% de hogares según tipo de hogarHogares con

Familiares

Unipersonal CorresidenteMujer % Hombre Nucleares Ampliados Compuestos

No especificado

Niños(0 a 11) %

Adultos mayores

(60 y más)%

Querétaro 8 841 1 624 18.4 7 217 19.1 62.6 30.7 0.6 0.7 5.1 0.3 5 906 66.8 2 540 28.7Indígena 1 681 349 20.8 1 332 19.3 61.6 31.6 0.1 1.5 5.1 0.1 1 072 63.8 664 39.5Con presencia indígena 5 262 927 17.6 4 335 19.1 62.5 31.4 0.6 0.5 4.7 0.4 3 653 69.4 1 332 25.3Población indígena dispersa 1 898 348 18.3 1 550 18.8 63.7 28.3 1.2 0.7 6.1 0.1 1 181 62.2 544 28.7

Quintana Roo 74 534 9 347 12.5 65 187 14.2 65.8 24.4 1.3 0.5 7.0 1.0 48 064 64.5 12 285 16.5Indígena 31 872 3 396 10.7 28 476 13.0 68.7 22.3 1.0 0.6 6.5 0.9 20 996 65.9 5 884 18.5Con presencia indígena 41 726 5 821 14.0 35 905 15.1 63.7 25.9 1.5 0.5 7.3 1.0 26 522 63.6 6 259 15.0Población indígena dispersa 936 130 13.9 806 14.4 60.0 23.9 1.9 0.6 10.9 2.7 546 58.3 142 15.2

San Luis Potosí 65 991 6 977 10.6 59 014 13.6 66.6 27.9 0.4 0.8 4.2 0.1 46 022 69.7 19 499 29.5Indígena 53 208 5 431 10.2 47 777 13.7 66.1 28.7 0.3 0.8 4.0 0.1 37 372 70.2 16 559 31.1Con presencia indígena 8 584 1 070 12.5 7 514 14.0 68.3 24.8 0.8 0.5 5.2 0.4 5 830 67.9 1 797 20.9Población indígena dispersa 4 199 476 11.3 3 723 12.5 69.5 23.6 0.6 0.8 5.2 0.3 2 820 67.2 1 143 27.2

Sinaloa 17 944 2 393 13.3 15 551 19.2 58.7 30.1 1.9 0.8 6.7 1.8 11 377 63.4 3 828 21.3Con presencia indígena 15 715 2 119 13.5 13 596 19.8 58.2 30.4 2.0 0.8 6.7 1.9 9 993 63.6 3 314 21.1Población indígena dispersa 2 229 274 12.3 1 955 15.2 62.6 27.5 1.7 0.9 6.2 1.1 1 384 62.1 514 23.1

Sonora 24 985 3 872 15.5 21 113 19.5 54.3 37.6 1.3 0.7 5.8 0.3 14 658 58.7 8 997 36.0Indígena 4 511 784 17.4 3 727 22.6 47.0 46.7 0.9 0.7 4.7 0.1 2 750 61.0 1 906 42.3Con presencia indígena 16 510 2 559 15.5 13 951 19.7 55.4 36.4 1.2 0.7 5.9 0.3 9 467 57.3 6 073 36.8Población indígena dispersa 3 964 529 13.3 3 435 15.4 58.5 31.8 2.0 0.8 6.4 0.5 2 441 61.6 1 018 25.7

Tabasco 24 582 2 841 11.6 21 741 14.2 68.1 26.3 0.6 0.6 4.1 0.3 15 790 64.2 6 599 26.8Con presencia indígena 20 981 2 418 11.5 18 563 14.4 67.9 26.7 0.5 0.6 4.0 0.2 13 490 64.3 5 816 27.7Población indígena dispersa 3 601 423 11.7 3 178 12.7 69.0 24.0 0.8 0.7 4.9 0.6 2 300 63.9 783 21.7

Tamaulipas 9 204 1 298 14.1 7 906 15.7 61.5 25.9 2.2 0.6 8.2 1.6 5 601 60.9 1 379 15.0Con presencia indígena 5 711 849 14.9 4 862 16.1 61.3 27.1 2.3 0.5 7.3 1.4 3 566 62.4 791 13.9Población indígena dispersa 3 493 449 12.9 3 044 15.2 62.0 24.0 1.8 0.7 9.7 1.8 2 035 58.3 588 16.8

Tlaxcala 13 512 2 268 16.8 11 244 18.1 56.7 38.2 0.3 0.7 4.0 0.1 8 325 61.6 5 613 41.5Indígena 2 999 526 17.5 2 473 17.7 59.8 34.9 0.1 0.7 4.5 0.0 1 749 58.3 1 351 45.0Con presencia indígena 4 718 739 15.7 3 979 17.7 58.2 37.8 0.3 1.0 2.6 0.1 3 073 65.1 1 778 37.7Población indígena dispersa 5 795 1 003 17.3 4 792 18.7 53.9 40.2 0.4 0.4 4.9 0.2 3 503 60.4 2 484 42.9

Veracruz 212 563 31 809 15.0 180 754 15.9 64.6 29.6 0.5 0.7 4.5 0.1 139 916 65.8 63 360 29.8Indígena 135 977 18 566 13.7 117 411 15.1 65.6 29.3 0.4 0.8 3.8 0.1 93 696 68.9 38 950 28.6Con presencia indígena 52 109 9 122 17.5 42 987 17.2 63.6 29.6 0.8 0.5 5.3 0.2 32 044 61.5 15 403 29.6Población indígena dispersa 24 477 4 121 16.8 20 356 17.0 60.9 31.1 0.8 0.5 6.3 0.2 14 176 57.9 9 007 36.8

Yucatán 210 940 30 463 14.4 180 477 15.4 67.5 25.0 0.4 0.5 6.4 0.2 119 848 56.8 68 376 32.4Indígena 155 308 19 980 12.9 135 328 14.3 69.6 23.1 0.3 0.6 6.3 0.1 92 070 59.3 48 114 31.0Con presencia indígena 53 938 10 338 19.2 43 600 18.5 61.4 30.3 1.0 0.5 6.5 0.4 27 043 50.1 19 563 36.3Población indígena dispersa 1 694 145 8.6 1 549 13.4 61.8 26.5 0.4 0.2 11.0 0.2 735 43.4 699 41.3

Zacatecas 804 83 10.3 721 11.8 69.5 21.6 1.1 0.7 6.6 0.5 533 66.3 97 12.1Población indígena dispersa 804 83 10.3 721 11.8 69.5 21.6 1.1 0.7 6.6 0.5 533 66.3 97 12.1

Cuadro 11. (Continuación)

157

Mapa 10. Porcentaje de hogares indígenas con jefatura femenina

Fuente: CDI-PNUD.“Sistema Nacional de Indicadores sobre la Población Indígena de México” a partir de INEGI, XII Censo General de Población y Vivienda 2000.

Elaboró: Dirección de Información e Indicadores Sistema de Información Geográfica

159

12. CARACTERÍSTICAS DE LAS VIVIENDAS Y ACCESO A SERVICIOS

La pobreza, la marginalidad y la exclusión de la población indígena se expresa en las condiciones de

sus viviendas, el acceso a servicios tales como agua y electricidad, así como a la disponibilidad de cier-

tos bienes que facilitan el trabajo a las mujeres, como el tipo de combustible usado para cocinar y la

licuadora.

La población indígena que habita en viviendas sin acceso a agua entubada asciende a 28.3 por ciento,

mientras que el promedio nacional es de 15.8 por ciento. La carencia de este servicio básico se dupli-

ca, respecto a la media nacional, entre los indígenas que habitan en municipios indígenas (34.5%) y

muestra las menores carencias en los municipios con presencia indígena (17.8%). La falta del servicio

eléctrico también es más acentuada entre los indígenas que residen en municipios indígenas (21.1%) y

menores en los municipios con presencia indígena (8.1%).

La sobrecarga de cocinar con leña o carbón (65.9%) y no tener una licuadora (56.7%) que haga menos

pesada la preparación de alimentos se aprecia claramente en el elevado porcentaje de la población in-

dígena que vive bajo estas condiciones.

160

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

Indígena Con presencia indígena

Población indígenadispersa

Porc

enta

je

34.5

84.4

17.8

70.6

8.1

21.1

35.2 34.4

42.949.6

24.1

13.4

Gráfica 12. Porcentaje de población en viviendas indígenas con condiciones desfavorables de vida

Sin agua entubada Sin electricidad

Cocinan con leña, carbón o petróleo No tienen licuadora

161

Entidad federativay tipo de municipio

Viviendas indígenas Servicios en la viviendaBienes electrodomésticos

Cocina con leña, carbón o petróleo

%

No tiene

Total OcupantesSin

drenaje%

Sin agua entubada dentro de la vivienda

%Sin

servicio sanitario

%Sin

electricidad% Radio % Televisión % Licuadora %

Nacional 2 008 168 10 044 935 6 121 135 61.4 7 882 905 79.9 2 585 910 25.9 1 630 321 16.3 2 796 634 28.1 4 489 085 45.2 5 628 548 56.7 6 565 411 65.9

Indígena 1 160 743 5 994 186 4 539 273 76.3 5 163 826 88.1 1 858 130 31.2 1 258 438 21.1 1 968 129 33.2 3 437 000 58.1 4 175 924 70.6 5 025 591 84.4

Con presencia indígena 661 529 3 168 996 1 170 167 37.2 2 095 207 67.0 548 000 17.4 254 554 8.1 621 734 19.8 765 653 24.4 1 078 283 34.4 1 106 221 35.2

Población indígena dispersa 185 896 881 753 411 695 47.1 623 872 71.8 179 780 20.5 117 329 13.4 206 771 23.7 286 432 32.8 374 341 42.9 433 599 49.6

Aguascalientes 729 3 228 119 3.7 375 11.8 128 4.0 75 2.3 262 8.2 167 5.2 354 11.1 85 2.7

Población indígena dispersa 729 3 228 119 3.7 375 11.8 128 4.0 75 2.3 262 8.2 167 5.2 354 11.1 85 2.7

Baja California 16 426 76 213 35 344 47.1 43 055 57.7 2 445 3.2 8 371 11.1 14 082 18.9 13 962 18.7 21 389 28.7 3 472 4.6

Con presencia indígena 16 426 76 213 35 344 47.1 43 055 57.7 2 445 3.2 8 371 11.1 14 082 18.9 13 962 18.7 21 389 28.7 3 472 4.6

Baja California Sur 2 607 11 099 4 349 39.8 7 057 64.9 1 746 16.0 1 079 9.9 2 708 24.9 2 529 23.2 3 669 33.7 1 139 10.7

Población indígena dispersa 2 607 11 099 4 349 39.8 7 057 64.9 1 746 16.0 1 079 9.9 2 708 24.9 2 529 23.2 3 669 33.7 1 139 10.7

Campeche 37 707 183 780 109 970 60.2 146 030 80.3 63 353 34.6 19 498 10.7 58 947 32.3 61 740 33.8 101 202 55.5 117 194 64.2

Indígena 20 115 101 873 72 079 71.3 86 217 85.6 48 159 47.5 10 271 10.1 33 568 33.2 35 571 35.2 61 417 60.7 75 732 74.8

Con presencia indígena 17 540 81 712 37 810 46.5 59 707 73.7 15 182 18.7 9 225 11.3 25 350 31.2 26 111 32.1 39 713 48.9 41 403 51.0

Población indígena dispersa 52 195 81 41.5 106 54.4 12 6.2 2 1.0 29 14.9 58 29.9 72 37.1 59 30.4

Coahuila 1 614 6 854 1 347 19.7 2 015 29.8 270 4.0 199 2.9 922 13.5 640 9.4 1 269 18.6 261 3.8

Con presencia indígena 71 298 152 51.0 180 63.6 14 4.7 58 19.5 34 11.4 83 27.9 126 42.3 10 3.4

Población indígena dispersa 1 543 6 556 1 195 18.3 1 835 28.3 256 3.9 141 2.2 888 13.6 557 8.5 1 143 17.5 251 3.9

Colima 1 309 5 694 775 13.8 2 218 39.8 449 8.0 297 5.3 1 113 19.8 934 16.6 1 473 26.2 1 249 22.4

Población indígena dispersa 1 309 5 694 775 13.8 2 218 39.8 449 8.0 297 5.3 1 113 19.8 934 16.6 1 473 26.2 1 249 22.4

Chiapas 203 253 1 107 414 762 013 69.4 933 189 87.2 368 845 33.6 230 043 21.0 438 002 40.1 763 965 70.4 914 010 84.5 966 646 88.1

Indígena 168 151 922 381 669 876 73.3 788 522 88.8 323 670 35.4 195 388 21.4 368 052 40.5 661 036 73.3 786 271 87.5 825 864 90.4

Con presencia indígena 21 440 112 201 55 268 49.6 85 819 77.8 23 524 21.0 18 508 16.6 40 762 36.6 59 056 53.0 74 001 66.5 80 585 72.3

Población indígena dispersa 13 662 72 832 36 869 50.9 58 848 82.2 21 651 29.8 16 147 22.3 29 188 40.5 43 873 60.7 53 738 74.4 60 197 83.2

Chihuahua 28 043 131 131 91 883 71.7 96 692 76.7 61 559 48.1 83 693 65.1 32 014 25.2 86 744 68.8 93 773 74.4 92 740 72.1

Indígena 11 836 56 442 51 439 94.3 51 161 96.0 37 306 68.7 49 919 90.9 16 083 29.7 49 512 93.2 50 948 96.0 53 386 97.0

Con presencia indígena 11 443 53 705 29 075 55.0 32 915 62.9 17 494 33.0 25 526 48.2 11 429 21.8 27 417 52.3 31 373 59.9 28 925 54.7

Población indígena dispersa 4 764 20 984 11 369 55.0 12 616 61.6 6 759 32.8 8 248 39.9 4 502 21.9 9 815 47.9 11 452 56.0 10 429 50.5

Distrito Federal 70 927 307 316 13 351 4.4 135 296 44.4 8 716 2.8 1 656 0.5 22 915 7.5 17 543 5.7 19 788 6.5 2 673 0.9

Con presencia indígena 70 136 303 708 13 176 4.4 133 707 44.4 8 617 2.8 1 648 0.5 22 689 7.5 17 410 5.8 19 591 6.5 2 578 0.9

Población indígena dispersa 791 3 608 175 4.9 1 589 44.3 99 2.8 8 0.2 226 6.3 133 3.7 197 5.5 95 2.6

Durango 7 107 37 325 26 004 71.3 27 199 75.9 17 682 48.6 21 851 59.7 10 303 28.5 22 772 65.4 24 913 71.6 26 240 71.7

Indígena 3 675 20 715 19 632 97.4 18 891 96.4 13 615 68.0 17 848 88.4 7 345 36.8 17 830 96.1 18 466 99.6 20 016 98.9

Con presencia indígena 1 234 5 546 655 12.0 1 258 23.3 325 6.0 160 2.9 573 10.6 449 8.3 954 17.7 618 11.4

Población indígena dispersa 2 198 11 064 5 717 52.5 7 050 64.9 3 742 34.3 3 843 35.1 2 385 22.0 4 493 41.4 5 493 50.7 5 606 51.3

Guanajuato 4 913 23 609 6 877 29.4 8 550 36.7 4 905 21.0 2 007 8.5 3 181 13.6 2 926 12.5 5 833 24.9 4 550 19.5

Con presencia indígena 1 477 7 530 3 223 43.3 3 644 49.3 2 440 32.7 1 467 19.6 1 429 19.2 1 460 19.5 2 796 37.4 2 344 31.5

Población indígena dispersa 3 436 16 079 3 654 22.9 4 906 30.9 2 465 15.5 540 3.4 1 752 11.0 1 466 9.2 3 037 19.0 2 206 13.9

Cuadro 12.1. Ocupantes en v

162

Entidad federativay tipo de municipio

Viviendas indígenas Servicios en la viviendaBienes electrodomésticos

Cocina con leña, carbón o petróleo

%

No tiene

Total OcupantesSin

drenaje%

Sin agua entubada

dentro de la

vivienda

%Sin

servicio sanitario

%Sin

electricidad% Radio % Televisión % Licuadora %

Guerrero 97 519 520 232 430 262 83.7 450 725 89.6 321 659 62.5 169 014 32.9 246 390 48.1 348 671 68.1 398 350 77.9 440 469 85.7

Indígena 66 783 365 057 324 867 90.0 325 755 92.6 240 650 66.7 139 957 38.8 192 262 53.5 278 512 77.5 308 911 86.1 334 903 92.8

Con presencia indígena 21 636 110 690 73 849 67.5 86 397 80.1 55 847 51.0 21 752 19.9 37 539 34.5 48 949 45.0 62 131 57.2 71 327 65.4

Población indígena dispersa 9 100 44 485 31 546 71.9 38 573 88.9 25 162 57.1 7 305 16.6 16 589 37.9 21 210 48.4 27 308 62.4 34 239 78.2

Hidalgo 107 445 541 743 347 851 64.5 460 817 86.4 140 794 26.1 73 640 13.6 119 479 22.2 258 388 48.0 287 370 53.5 380 508 70.6

Indígena 86 840 442 851 306 950 69.6 389 110 89.5 113 902 25.8 64 540 14.6 105 264 23.9 233 676 53.2 258 679 58.9 343 760 78.0

Con presencia indígena 12 729 61 785 24 758 40.3 44 160 71.9 19 789 32.1 4 224 6.9 7 852 12.8 12 652 20.6 15 601 25.4 20 987 34.1

Población indígena dispersa 7 876 37 107 16 143 43.8 27 547 74.9 7 103 19.2 4 876 13.2 6 363 17.2 12 060 32.7 13 090 35.5 15 761 42.7

Jalisco 14 132 65 405 18 031 27.9 25 464 39.6 15 233 23.5 11 859 18.3 9 451 14.6 16 495 25.5 20 091 31.1 16 233 25.1

Indígena 2 377 12 452 12 094 98.1 10 313 86.4 11 810 96.3 10 019 81.4 3 405 27.8 11 814 97.1 12 014 98.9 12 002 97.6

Con presencia indígena 6 578 29 352 2 146 7.4 7 218 24.9 1 025 3.5 545 1.9 2 926 10.1 1 797 6.2 3 500 12.1 1 115 3.8

Población indígena dispersa 5 177 23 601 3 791 16.2 7 933 34.0 2 398 10.3 1 295 5.5 3 120 13.4 2 884 12.3 4 577 19.6 3 116 13.4

Estado de México 179 206 915 809 384 883 42.4 689 468 76.4 273 172 30.1 51 220 5.6 165 579 18.3 213 679 23.6 253 114 28.0 308 320 34.0

Indígena 33 284 192 700 157 013 81.9 178 538 94.3 121 664 63.5 23 703 12.4 56 965 29.8 83 367 43.6 107 337 56.2 135 925 70.9

Con presencia indígena 133 237 661 208 211 800 32.3 472 684 72.6 142 004 21.7 25 038 3.8 100 708 15.4 121 596 18.6 135 638 20.8 160 215 24.5

Población indígena dispersa 12 685 61 901 16 070 26.1 38 246 62.4 9 504 15.5 2 479 4.0 7 906 12.9 8 716 14.2 10 139 16.5 12 180 19.8

Michoacán 37 353 194 370 127 521 66.1 113 034 59.3 33 844 17.5 14 249 7.4 51 209 26.6 61 320 31.8 98 636 51.2 131 327 68.1

Indígena 14 282 78 640 62 832 80.5 46 452 60.2 15 617 20.0 4 590 5.9 22 118 28.4 27 714 35.6 46 789 60.1 64 407 82.5

Con presencia indígena 14 421 75 055 47 295 63.4 46 217 63.0 12 518 16.8 7 006 9.4 21 824 29.4 26 076 35.0 38 903 52.3 49 709 66.7

Población indígena dispersa 8 650 40 675 17 394 43.1 20 365 51.0 5 709 14.2 2 653 6.6 7 267 18.1 7 530 18.7 12 944 32.2 17 211 42.8

Morelos 14 204 68 252 21 237 31.6 50 181 74.8 11 216 16.6 2 204 3.3 13 102 19.5 12 304 18.3 17 736 26.4 22 493 33.4

Con presencia indígena 8 945 43 290 12 717 30.0 31 076 73.2 6 308 14.8 1 138 2.7 7 901 18.6 7 200 16.9 10 549 24.8 14 952 35.1

Población indígena dispersa 5 259 24 962 8 520 34.6 19 105 77.5 4 908 19.8 1 066 4.3 5 201 21.1 5 104 20.7 7 187 29.1 7 541 30.5

Nayarit 9 965 53 000 38 720 74.2 43 249 84.6 30 222 58.5 23 104 44.3 17 820 34.5 35 711 69.8 40 081 78.6 40 143 77.1

Indígena 3 986 22 996 21 513 95.2 20 987 96.3 18 151 82.4 14 057 62.5 8 486 38.2 20 268 93.9 21 338 99.4 22 124 98.2

Con presencia indígena 1 807 8 561 2 611 30.8 4 700 55.5 1 422 16.7 1 265 14.9 1 855 21.8 2 593 30.5 3 695 43.6 2 893 34.2

Población indígena dispersa 4 172 21 443 14 596 69.3 17 562 84.2 10 649 50.4 7 782 36.8 7 479 35.6 12 850 61.0 15 048 71.5 15 126 71.8

Nuevo León 5 710 24 798 3 452 14.0 9 020 36.8 736 3.0 498 2.0 3 467 14.1 2 563 10.4 5 020 20.4 978 4.0

Con presencia indígena 2 030 8 875 552 6.3 3 085 35.2 205 2.3 103 1.2 1 040 11.9 784 8.9 1 614 18.4 134 1.5

Población indígena dispersa 3 680 15 923 2 900 18.3 5 935 37.7 531 3.4 395 2.5 2 427 15.4 1 779 11.3 3 406 21.6 844 5.4

Oaxaca 335 405 1 633 779 1 133 355 69.8 1 382 817 86.1 352 615 21.7 300 881 18.5 535 931 33.1 941 531 58.2 961 889 59.5 1 251 248 77.1

Indígena 261 275 1 290 294 964 860 75.2 1 119 187 88.4 287 528 22.4 261 905 20.4 453 511 35.5 819 782 64.3 826 589 64.8 1 084 839 84.6

Con presencia indígena 48 029 224 287 94 127 42.2 163 061 73.5 40 787 18.3 20 611 9.2 50 470 22.7 68 046 30.6 79 505 35.7 92 085 41.4

Población indígena dispersa 26 101 119 198 74 368 62.7 100 569 85.3 24 300 20.5 18 365 15.5 31 950 27.0 53 703 45.4 55 795 47.1 74 324 62.7

Puebla 182 719 945 034 590 345 62.8 766 586 82.6 175 239 18.6 122 520 13.0 216 816 23.1 424 936 45.4 543 478 58.0 670 924 71.4

Indígena 112 317 588 005 412 572 70.6 491 500 85.3 113 831 19.5 99 096 16.9 147 813 25.4 325 485 55.9 402 672 69.2 490 571 83.9

Con presencia indígena 50 873 261 006 120 330 46.3 195 987 76.1 43 363 16.7 17 006 6.5 48 815 18.9 71 084 27.4 99 962 38.6 120 884 46.6

Población indígena dispersa 19 529 96 023 57 443 60.1 79 099 83.4 18 045 18.9 6 418 6.7 20 188 21.2 28 367 29.7 40 844 42.8 59 469 62.2

Cuadro 12.1. (Continuación)

163

Entidad federativay tipo de municipio

Viviendas indígenas Servicios en la viviendaBienes electrodomésticos

Cocina con leña, carbón o petróleo

%

No tiene

Total OcupantesSin

drenaje%

Sin agua entubada

dentro de la

vivienda

%Sin servicio

sanitario%

Sin electricidad

% Radio % Televisión % Licuadora %

Querétaro 8 784 45 470 27 448 61.0 30 534 68.5 20 386 45.4 10 871 24.1 13 312 29.8 15 932 35.7 24 006 53.9 25 256 56.1

Indígena 1 664 8 881 7 106 80.9 5 626 64.3 4 638 52.8 961 10.9 3 240 37.1 3 297 37.5 5 517 62.8 6 061 68.8

Con presencia indígena 5 231 27 669 16 733 61.1 20 156 74.5 13 387 49.1 8 499 30.9 8 573 31.6 10 547 39.0 15 599 57.9 16 131 58.8

Población indígena dispersa 1 889 8 920 3 609 40.8 4 752 54.2 2 361 26.7 1 411 16.0 1 499 17.0 2 088 23.6 2 890 32.9 3 064 34.9

Quintana Roo 73 241 339 271 107 214 31.8 235 319 70.1 64 339 19.0 22 814 6.8 76 273 22.7 84 299 25.0 145 038 43.1 125 916 37.7

Indígena 31 251 150 286 80 850 54.1 117 056 79.0 54 312 36.3 16 652 11.1 45 233 30.4 57 081 38.3 87 751 59.0 90 953 61.5

Con presencia indígena 41 071 185 119 25 998 14.1 116 447 63.5 9 747 5.3 5 864 3.2 30 430 16.6 26 703 14.5 56 213 30.6 34 598 18.9

Población indígena dispersa 919 3 866 366 9.5 1 816 47.2 280 7.3 298 7.7 610 16.0 515 13.5 1 074 28.1 365 9.7

San Luis Potosí 65 249 344 763 279 395 81.8 308 843 91.3 33 465 9.8 94 864 27.7 69 813 20.5 211 475 62.0 235 246 69.0 298 882 87.4

Indígena 52 606 281 827 238 100 85.3 261 424 94.7 27 121 9.7 82 296 29.4 57 504 20.6 188 404 67.7 203 621 73.1 260 360 93.1

Con presencia indígena 8 489 41 856 26 084 62.6 30 996 74.7 2 945 7.1 5 609 13.4 7 021 16.9 13 402 32.2 19 051 45.8 23 721 57.1

Población indígena dispersa 4 154 21 080 15 211 73.2 16 423 79.1 3 399 16.3 6 959 33.3 5 288 25.4 9 669 46.5 12 574 60.7 14 801 70.9

Sinaloa 17 368 83 863 47 094 56.9 68 020 82.8 28 394 34.3 4 206 5.1 33 648 40.9 39 449 48.1 55 002 67.3 45 580 55.1

Con presencia indígena 15 166 73 492 42 489 58.5 61 665 85.6 25 888 35.7 2 667 3.7 30 229 42.0 35 924 50.0 49 763 69.6 40 998 56.7

Población indígena dispersa 2 202 10 371 4 605 45.0 6 355 62.5 2 506 24.3 1 539 14.9 3 419 33.4 3 525 34.5 5 239 51.4 4 582 44.5

Sonora 24 644 120 856 86 483 72.3 92 795 77.8 17 506 14.6 14 144 11.8 28 643 24.0 30 631 25.7 70 569 59.2 55 593 46.4

Indígena 4 462 23 555 20 638 88.1 21 347 91.7 2 527 10.8 3 099 13.3 6 592 28.3 7 470 32.0 17 213 73.7 13 590 58.1

Con presencia indígena 16 264 79 118 57 095 72.9 60 449 77.3 12 276 15.6 9 373 11.9 18 200 23.3 19 793 25.3 45 151 57.8 37 376 47.6

Población indígena dispersa 3 918 18 183 8 750 48.9 10 999 61.8 2 703 15.1 1 672 9.3 3 851 21.7 3 368 19.0 8 205 46.3 4 627 25.9

Tabasco 24 299 126 804 32 112 25.5 90 110 71.9 20 879 16.6 7 880 6.3 35 218 28.0 46 290 36.8 67 600 53.8 71 946 57.2

Con presencia indígena 20 721 109 944 28 904 26.5 80 027 73.7 19 031 17.4 6 585 6.0 30 836 28.3 41 810 38.3 60 774 55.8 65 261 59.9

Población indígena dispersa 3 578 16 860 3 208 19.1 10 083 60.4 1 848 11.0 1 295 7.7 4 382 26.2 4 480 26.7 6 826 40.8 6 685 40.0

Tamaulipas 9 127 38 964 14 598 37.7 22 648 58.9 1 224 3.2 5 344 13.8 6 864 17.8 7 119 18.5 12 617 32.7 4 744 12.3

Con presencia indígena 5 667 24 297 8 449 35.0 13 986 58.3 400 1.7 2 593 10.7 3 977 16.5 3 676 15.3 6 824 28.3 1 703 7.1

Población indígena dispersa 3 460 14 667 6 149 42.3 8 662 59.9 824 5.7 2 751 18.9 2 887 20.0 3 443 23.8 5 793 40.1 3 041 21.0

Tlaxcala 13 180 69 884 14 926 21.6 39 479 57.3 12 646 18.3 1 970 2.8 8 822 12.8 10 094 14.6 17 356 25.2 21 546 31.2

Indígena 2 904 15 490 4 448 28.9 9 531 62.1 3 937 25.5 176 1.1 1 821 11.9 2 586 16.8 4 233 27.6 6 126 39.9

Con presencia indígena 4 543 25 831 5 337 21.0 13 334 52.6 5 226 20.5 1 061 4.2 3 710 14.6 3 912 15.4 8 221 32.4 9 609 37.8

Población indígena dispersa 5 733 28 563 5 141 18.2 16 614 58.9 3 483 12.3 733 2.6 3 291 11.6 3 596 12.7 4 902 17.3 5 811 20.5

Veracruz 209 546 1 043 381 743 187 71.7 933 977 90.9 166 535 16.0 270 728 26.0 313 220 30.3 531 099 51.3 682 975 66.0 823 552 79.3

Indígena 133 798 688 612 569 351 83.2 646 259 95.5 122 847 17.9 210 775 30.7 224 704 32.9 408 936 59.9 515 690 75.6 622 221 90.8

Con presencia indígena 51 488 242 617 120 169 49.8 196 991 82.1 29 418 12.2 43 440 18.0 61 058 25.3 86 758 36.0 115 766 48.0 136 114 56.4

Población indígena dispersa 24 260 112 152 53 667 48.1 90 727 81.9 14 270 12.8 16 513 14.8 27 458 24.7 35 405 31.8 51 519 46.3 65 217 58.5

Yucatán 203 650 971 842 620 029 64.2 666 729 69.1 334 901 34.6 58 891 6.1 246 593 25.6 222 338 23.0 503 545 52.1 612 748 63.4

Indígena 149 137 731 129 543 053 74.7 575 950 79.4 296 845 40.8 53 186 7.3 214 163 29.5 204 659 28.2 440 468 60.7 562 751 77.4

Con presencia indígena 52 837 234 031 74 021 31.8 86 286 37.0 36 373 15.6 5 212 2.2 30 422 13.1 16 403 7.0 59 880 25.7 46 474 19.9

Población indígena dispersa 1 676 6 682 2 955 44.6 4 493 67.5 1 683 25.2 493 7.4 2 008 30.3 1 276 19.2 3 197 48.2 3 523 52.8

Zacatecas 787 3 752 960 25.9 1 414 38.5 807 21.7 651 17.5 535 14.6 839 23.2 1 156 32.0 756 20.4

Población indígena dispersa 787 3 752 960 25.9 1 414 38.5 807 21.7 651 17.5 535 14.6 839 23.2 1 156 32.0 756 20.4

Cuadro 12.1. (Continuación)

164

Entidad federativay tipo de municipio

Viviendas indígenas Número de dormitorios

% con 1 dormitorio

Material de construcción

Total Ocupantes 1 2 3 4 5 6 y más

Techos de material de desecho o lámina de

cartón

%

Paredes de material de desecho o lámina de

carrizo

% Piso de tierra %

Nacional 2 008 168 10 044 935 4 901 447 3 291 271 1 261 535 391 074 95 012 55 072 49.0 1 435 477 14.4 685 509 6.9 4 549 373 45.6Indígena 1 160 743 5 994 186 3 229 339 1 858 289 613 422 192 371 44 418 28 807 54.1 891 684 15.0 444 091 7.4 3 461 729 58.1Con presencia indígena 661 529 3 168 996 1 294 824 1 125 319 512 754 157 686 40 867 20 740 41.1 432 152 13.7 180 250 5.7 778 980 24.7Población indígena dispersa 185 896 881 753 377 284 307 663 135 359 41 017 9 727 5 525 43.0 111 641 12.8 61 168 7.0 308 664 35.3

Aguascalientes 729 3 228 623 1 185 966 244 91 82 19.5 37 1.2 26 0.8 111 3.5Población indígena dispersa 729 3 228 623 1 185 966 244 91 82 19.5 37 1.2 26 0.8 111 3.5

Baja California 16 426 76 213 28 159 27 181 14 176 4 205 1 139 465 37.4 5 254 7.0 4 554 6.0 12 498 16.6Con presencia indígena 16 426 76 213 28 159 27 181 14 176 4 205 1 139 465 37.4 5 254 7.0 4 554 6.0 12 498 16.6

Baja California Sur 2 607 11 099 5 086 3 746 1 587 450 76 28 46.4 2 469 22.6 2 381 21.7 3 057 27.9Población indígena dispersa 2 607 11 099 5 086 3 746 1 587 450 76 28 46.4 2 469 22.6 2 381 21.7 3 057 27.9

Campeche 37 707 183 780 89 502 66 584 20 869 4 600 1 093 454 48.9 31 208 17.1 4 371 2.4 36 680 20.1Indígena 20 115 101 873 50 332 35 848 11 631 2 664 745 270 49.6 12 145 12.0 1 355 1.3 22 203 21.9Con presencia indígena 17 540 81 712 39 081 30 662 9 210 1 932 348 184 48.0 19 063 23.4 2 979 3.7 14 442 17.8Población indígena dispersa 52 195 89 74 28 4 45.6 0.0 37 19.0 35 18.5

Coahuila 1 614 6 854 1 901 2 652 1 793 391 60 23 27.9 330 4.8 197 2.9 490 7.2Con presencia indígena 71 298 82 99 60 52 5 27.5 46 15.4 31 10.4 25 8.4Población indígena dispersa 1 543 6 556 1 819 2 553 1 733 339 55 23 27.9 284 4.4 166 2.5 465 7.1

Colima 1 309 5 694 2 137 2 149 1 048 208 75 16 37.9 583 10.4 476 8.5 1 321 23.6Población indígena dispersa 1 309 5 694 2 137 2 149 1 048 208 75 16 37.9 583 10.4 476 8.5 1 321 23.6

Chiapas 203 253 1 107 414 687 127 269 372 90 824 37 027 9 149 7 208 62.4 91 496 8.3 78 574 7.1 775 049 70.5Indígena 168 151 922 381 579 595 218 419 73 214 31 285 7 891 6 534 63.2 70 828 7.7 67 174 7.3 676 242 73.9Con presencia indígena 21 440 112 201 63 964 30 940 11 579 3 840 840 470 57.3 12 197 10.9 5 822 5.2 59 701 53.5Población indígena dispersa 13 662 72 832 43 568 20 013 6 031 1 902 418 204 60.4 8 471 11.7 5 578 7.7 39 106 54.0

Chihuahua 28 043 131 131 62 285 43 418 17 714 4 016 914 513 48.3 9 443 7.3 1 395 1.1 77 933 60.5Indígena 11 836 56 442 32 312 16 312 4 940 1 081 222 270 58.6 4 647 8.4 592 1.1 46 011 83.4Con presencia indígena 11 443 53 705 21 479 19 631 9 062 2 149 533 176 40.5 3 237 6.1 549 1.0 23 665 44.6Población indígena dispersa 4 764 20 984 8 494 7 475 3 712 786 159 67 41.0 1 559 7.5 254 1.2 8 257 39.9

Distrito Federal 70 927 307 316 123 365 100 017 52 738 20 133 6 361 3 685 40.3 29 942 9.8 8 971 2.9 13 298 4.4Con presencia indígena 70 136 303 708 122 174 98 882 51 979 19 768 6 282 3 610 40.4 29 586 9.8 8 888 2.9 13 132 4.3Población indígena dispersa 791 3 608 1 191 1 135 759 365 79 75 33.0 356 9.9 83 2.3 166 4.6

Durango 7 107 37 325 15 639 13 076 5 539 1 647 551 225 42.6 8 356 22.9 2 066 5.6 19 112 52.2Indígena 3 675 20 715 10 652 6 879 1 996 519 153 93 52.5 6 212 30.7 1 651 8.1 14 314 70.7Con presencia indígena 1 234 5 546 1 210 2 115 1 382 478 192 69 22.2 432 8.0 116 2.1 658 12.1Población indígena dispersa 2 198 11 064 3 777 4 082 2 161 650 206 63 34.5 1 712 15.7 299 2.7 4 140 37.9

Guanajuato 4 913 23 609 5 742 9 025 5 724 2 131 507 320 24.5 1 302 5.6 622 2.7 4 216 18.0Con presencia indígena 1 477 7 530 2 038 2 713 1 704 801 128 92 27.3 408 5.5 322 4.3 2 075 27.9

Cuadro 12.2. Ocu

165

Entidad federativay tipo de municipio

Viviendas indígenas Número de dormitorios

% con 1 dormitorio

Material de construcción

Total Ocupantes 1 2 3 4 5 6 y más

Techos de material de desecho o lámina de

cartón

%

Paredes de material de desecho o lámina de

carrizo

% Piso de tierra %

Guerrero 97 519 520 232 342 997 130 485 30 104 8 240 1 992 1 658 66.5 143 742 27.9 38 506 7.5 385 061 74.8Indígena 66 783 365 057 248 708 88 771 17 462 4 741 1 197 1 102 68.7 102 915 28.5 28 404 7.8 294 703 81.5Con presencia indígena 21 636 110 690 66 760 29 637 9 431 2 519 630 432 61.0 29 696 27.2 7 139 6.5 65 011 59.4Población indígena dispersa 9 100 44 485 27 529 12 077 3 211 980 165 124 62.4 11 131 25.3 2 963 6.7 25 347 57.6

Hidalgo 107 445 541 743 204 110 205 594 90 476 29 275 7 218 3 951 37.8 40 360 7.5 15 715 2.9 225 273 41.7Indígena 86 840 442 851 171 785 167 488 70 097 23 351 5 894 3 305 38.9 35 066 7.9 13 933 3.2 203 905 46.2Con presencia indígena 12 729 61 785 19 112 24 315 13 134 3 832 869 423 31.0 2 759 4.5 1 201 1.9 11 662 18.9Población indígena dispersa 7 876 37 107 13 213 13 791 7 245 2 092 455 223 35.7 2 535 6.9 581 1.6 9 706 26.3

Jalisco 14 132 65 405 19 834 24 498 13 712 4 820 1 371 671 30.6 4 163 6.4 1 104 1.7 17 601 27.2Indígena 2 377 12 452 5 234 4 283 1 740 730 240 130 42.4 1 960 16.0 199 1.6 11 405 93.1Con presencia indígena 6 578 29 352 7 970 10 616 7 019 2 452 671 380 27.4 1 224 4.2 430 1.5 3 170 10.9Población indígena dispersa 5 177 23 601 6 630 9 599 4 953 1 638 460 161 28.3 979 4.2 475 2.0 3 026 12.9

Estado de México 179 206 915 809 321 375 339 328 170 643 56 240 14 588 7 732 35.3 105 791 11.6 10 114 1.1 193 206 21.3Indígena 33 284 192 700 56 768 83 145 37 253 10 895 2 548 1 438 29.6 18 304 9.5 738 0.4 76 079 39.7Con presencia indígena 133 237 661 208 245 086 233 410 120 486 40 932 10 896 5 480 37.3 81 903 12.5 8 513 1.3 107 502 16.4Población indígena dispersa 12 685 61 901 19 521 22 773 12 904 4 413 1 144 814 31.7 5 584 9.1 863 1.4 9 625 15.6

Michoacán 37 353 194 370 64 428 73 142 35 954 13 765 3 946 2 107 33.3 52 957 27.4 3 274 1.7 94 146 48.8Indígena 14 282 78 640 26 969 30 130 13 673 5 300 1 408 704 34.5 24 062 30.8 1 145 1.5 46 805 60.0Con presencia indígena 14 421 75 055 24 668 27 844 13 886 5 481 1 897 971 33.0 21 137 28.3 951 1.3 35 649 47.8Población indígena dispersa 8 650 40 675 12 791 15 168 8 395 2 984 641 432 31.7 7 758 19.2 1 178 2.9 11 692 29.0

Morelos 14 204 68 252 25 292 23 080 12 860 4 379 1 255 572 37.5 11 355 16.9 6 437 9.6 22 087 32.8Con presencia indígena 8 945 43 290 14 048 14 863 8 902 3 317 1 030 501 32.9 6 263 14.7 2 881 6.8 13 769 32.3Población indígena dispersa 5 259 24 962 11 244 8 217 3 958 1 062 225 71 45.4 5 092 20.6 3 556 14.4 8 318 33.6

Nayarit 9 965 53 000 24 690 18 677 6 473 1 794 370 207 47.3 13 031 25.0 3 778 7.2 34 605 66.3Indígena 3 986 22 996 11 758 7 621 2 370 564 171 79 52.1 7 403 32.9 2 276 10.1 19 467 86.3Con presencia indígena 1 807 8 561 3 072 3 346 1 438 518 91 42 36.1 1 316 15.5 380 4.5 2 561 30.1Población indígena dispersa 4 172 21 443 9 860 7 710 2 665 712 108 86 46.6 4 312 20.4 1 122 5.3 12 577 59.5

Nuevo León 5 710 24 798 9 759 8 817 4 304 1 325 275 177 39.6 942 3.8 617 2.5 2 528 10.3Con presencia indígena 2 030 8 875 3 496 2 999 1 583 535 135 60 39.7 247 2.8 163 1.8 562 6.4Población indígena dispersa 3 680 15 923 6 263 5 818 2 721 790 140 117 39.5 695 4.4 454 2.9 1 966 12.4

Oaxaca 335 405 1 633 779 905 234 488 826 162 114 51 817 11 754 7 993 55.6 99 291 6.1 149 321 9.2 913 746 56.2Indígena 261 275 1 290 294 747 414 374 121 114 421 36 076 7 683 5 546 58.2 80 238 6.2 109 623 8.5 791 289 61.7Con presencia indígena 48 029 224 287 100 309 73 375 33 681 11 564 2 977 1 710 44.9 12 454 5.6 25 223 11.3 71 123 31.9Población indígena dispersa 26 101 119 198 57 511 41 330 14 012 4 177 1 094 737 48.4 6 599 5.6 14 475 12.2 51 334 43.3

Puebla 182 719 945 034 495 278 297 945 105 340 30 103 7 940 4 644 52.6 265 144 28.2 43 304 4.6 508 838 54.2Indígena 112 317 588 005 334 980 176 072 53 120 14 928 3 822 2 423 57.2 201 631 34.5 28 027 4.8 383 845 65.7Con presencia indígena 50 873 261 006 118 561 87 435 38 248 11 154 3 074 1 666 45.6 46 032 17.7 10 098 3.9 86 788 33.5Población indígena dispersa 19 529 96 023 41 737 34 438 13 972 4 021 1 044 555 43.6 17 481 18.3 5 179 5.4 38 205 40.0

Cuadro 12.2. (Continuación)

166

Entidad federativay tipo de municipio

Viviendas indígenas Número de dormitorios

% con 1 dormitorio

Material de construcción

Total Ocupantes 1 2 3 4 5 6 y más

Techos de material de desecho o lámina de

cartón

%

Paredes de material de desecho o lámina de

carrizo

% Piso de tierra %

Querétaro 8 784 45 470 15 306 18 297 8 260 2 244 653 380 33.9 1 802 4.0 608 1.3 14 051 31.2Indígena 1 664 8 881 2 826 3 685 1 713 411 102 45 32.2 329 3.7 224 2.5 2 470 28.1Con presencia indígena 5 231 27 669 9 686 11 359 4 671 1 181 376 222 35.2 1 121 4.1 163 0.6 9 856 35.9Población indígena dispersa 1 889 8 920 2 794 3 253 1 876 652 175 113 31.5 352 4.0 221 2.5 1 725 19.5

Quintana Roo 73 241 339 271 171 867 119 564 36 457 7 998 1 675 778 50.8 71 120 21.1 8 959 2.7 62 280 18.4Indígena 31 251 150 286 87 175 46 387 12 577 2 810 489 327 58.2 17 909 12.0 3 804 2.5 40 885 27.4Con presencia indígena 41 071 185 119 82 644 71 950 23 404 5 104 1 175 436 44.7 52 086 28.2 4 517 2.4 21 169 11.5Población indígena dispersa 919 3 866 2 048 1 227 476 84 11 15 53.0 1 125 29.2 638 16.5 226 5.9

San Luis Potosí 65 249 344 763 148 293 121 307 49 695 17 192 4 078 2 102 43.3 31 718 9.3 93 478 27.3 243 754 71.2Indígena 52 606 281 827 122 501 99 138 38 880 14 426 3 376 1 695 43.7 29 310 10.5 82 658 29.5 212 874 76.1Con presencia indígena 8 489 41 856 16 715 15 343 7 393 1 655 379 238 40.1 1 256 3.0 7 453 17.9 18 822 45.2Población indígena dispersa 4 154 21 080 9 077 6 826 3 422 1 111 323 169 43.4 1 152 5.5 3 367 16.1 12 058 57.8

Sinaloa 17 368 83 863 48 250 22 434 9 291 2 449 534 272 58.0 14 662 17.6 30 494 36.7 27 515 33.1Con presencia indígena 15 166 73 492 43 794 18 589 7 688 2 105 482 242 60.1 13 382 18.4 28 620 39.3 24 297 33.3Población indígena dispersa 2 202 10 371 4 456 3 845 1 603 344 52 30 43.1 1 280 12.4 1 874 18.2 3 218 31.3

Sonora 24 644 120 856 38 181 52 326 22 861 5 340 1 003 404 31.8 32 485 27.1 15 111 12.6 62 055 51.7Indígena 4 462 23 555 7 272 10 396 4 401 1 090 225 45 31.0 8 914 38.1 648 2.8 15 247 65.1Con presencia indígena 16 264 79 118 25 131 34 192 15 097 3 407 650 293 31.9 19 446 24.8 11 965 15.2 40 697 51.7Población indígena dispersa 3 918 18 183 5 778 7 738 3 363 843 128 66 32.3 4 125 23.1 2 498 13.9 6 111 34.1

Tabasco 24 299 126 804 48 313 49 628 21 038 5 402 1 061 312 38.4 3 598 2.9 16 912 13.4 19 812 15.7Con presencia indígena 20 721 109 944 42 211 43 096 17 954 4 528 910 260 38.7 3 134 2.9 15 017 13.7 17 352 15.9Población indígena dispersa 3 578 16 860 6 102 6 532 3 084 874 151 52 36.3 464 2.8 1 895 11.3 2 460 14.6Tamaulipas 9 127 38 964 18 652 13 649 4 957 1 145 222 101 48.2 5 711 14.8 2 246 5.8 6 837 17.7Con presencia indígena 5 667 24 297 11 585 8 851 2 883 651 151 68 47.9 3 948 16.4 1 106 4.6 3 649 15.1Población indígena dispersa 3 460 14 667 7 067 4 798 2 074 494 71 33 48.6 1 763 12.2 1 140 7.9 3 188 21.9

Tlaxcala 13 180 69 884 22 484 24 869 13 649 5 510 1 824 935 32.5 4 521 6.5 731 1.1 8 710 12.6Indígena 2 904 15 490 5 907 5 609 2 526 945 226 215 38.3 984 6.4 73 0.5 2 937 19.1Con presencia indígena 4 543 25 831 7 992 8 643 5 411 2 254 815 354 31.4 1 893 7.5 469 1.8 2 676 10.5Población indígena dispersa 5 733 28 563 8 585 10 617 5 712 2 311 783 366 30.3 1 644 5.8 189 0.7 3 097 11.0

Veracruz 209 546 1 043 381 515 967 335 425 132 247 41 840 9 187 5 307 49.6 209 325 20.2 119 863 11.5 679 399 65.4Indígena 133 798 688 612 353 818 216 794 80 235 26 166 5 803 3 452 51.6 149 389 21.8 89 292 13.0 523 241 76.4Con presencia indígena 51 488 242 617 111 666 79 420 35 974 11 033 2 453 1 355 46.2 40 235 16.6 22 345 9.2 111 093 46.0Población indígena dispersa 24 260 112 152 50 483 39 211 16 038 4 641 931 500 45.2 19 701 17.7 8 226 7.4 45 065 40.4

Yucatán 203 650 971 842 438 398 383 743 117 290 24 808 3 977 1 685 45.2 143 255 14.8 21 252 2.2 83 488 8.6Indígena 149 137 731 129 373 333 267 191 71 173 14 389 2 223 1 134 51.2 119 438 16.4 12 275 1.7 77 807 10.7Con presencia indígena 52 837 234 031 62 131 113 813 45 319 10 239 1 739 541 26.6 22 397 9.6 8 355 3.6 5 376 2.3Población indígena dispersa 1 676 6 682 2 934 2 739 798 180 15 10 43.9 1 420 21.4 622 9.4 305 4.6

Zacatecas 787 3 752 1 173 1 232 832 336 73 65 31.6 84 2.3 52 1.4 616 16.6Población indígena dispersa 787 3 752 1 173 1 232 832 336 73 65 31.6 84 2.3 52 1.4 616 16.6

Cuadro 12.2. (Continuación)

Indicadores con perspectiva de género se terminó de imprimir en marzo de 2006 en los talleres de Impresora y Encuadernadora Progreso, S.A. de C.V., San Lorenzo Tezonco 244, Col. Paraje San Juan,

Deleg. Iztapalapa, C.P. 09830, México, D.F.El tiraje fue de 2000 ejemplares.

La impresión se realizó en papel bond de 120 g para interioresy cartulina couché dos caras de 250 g para forros.

Las tareas de composición tipográfica, diagramación y cuidado de la edición estuvieron a cargode la Coordinación Editorial de la CDI.