Haur etorkinen euskara: eskolaren eta inguru euskaldunaren eragina
Inguru litologikoak
Transcript of Inguru litologikoak
![Page 1: Inguru litologikoak](https://reader035.fdocumento.com/reader035/viewer/2022081417/55bdb7dfbb61eb5b348b4786/html5/thumbnails/1.jpg)
KAREHARRIZKOINGURUA
![Page 2: Inguru litologikoak](https://reader035.fdocumento.com/reader035/viewer/2022081417/55bdb7dfbb61eb5b348b4786/html5/thumbnails/2.jpg)
Kareharrizko eremuak “Z” alderantzizkatua osatzen du
![Page 3: Inguru litologikoak](https://reader035.fdocumento.com/reader035/viewer/2022081417/55bdb7dfbb61eb5b348b4786/html5/thumbnails/3.jpg)
KAREHARRIZKO INGURUAKOKAPENA(“Z” alderantzizkatua)
Pirinioak, Euskal Mendiak, Iberiar Mendikatea, Kataluniar kostaldeko mendilerroa,…
HARRI MOTA
-Aro sekundarioko sedimentuak gerora aro tertziarioan tolestuko direnak orogenesi alpiniarraren eraginez
-Kareharria nagusitzen da (harri gogorra eta iragazkorra; erraz disolbatzen da)
HIGADURA ERAGILE NAGUSIAUra
![Page 4: Inguru litologikoak](https://reader035.fdocumento.com/reader035/viewer/2022081417/55bdb7dfbb61eb5b348b4786/html5/thumbnails/4.jpg)
KAREHARRIZKO INGURUASORTUTAKO ERLIEBE MOTA: ERLIEBE KARSTIKOA1) Lapiazak edo lenarrak: kareharrian urak sortutako ildo edo barrunbeak dira
(“surcos”)2) Zintzurrak edo arroilak: ibaiek sortutako haran estu eta sakonak dira. Erliebe
malkartsuz inguratuta.
3) Poljeak: hondo horizontaleko sakonune luzangak dira. Ur-lasterrek zeharkatzen dituzte eta hauek bat-batean desagertzen dira ponorrak sortuz.
4) Dolinak edo torkak: ura gelditzen den lekuetan sortutako barrunbe handiak dira. Bat baino gehiago batzean ubalak sortuz.
5) Haitzuloak (kobazuloak): kareharrizko eremuetan barnealdean sortzen diren galeriak dira. Bertan, estalaktitak eta estalagmitak sortzen dira.
6) Simak edo leizeak: irekigune estuak dira, kobazuloak lurrazalakin komunikatuz.
![Page 5: Inguru litologikoak](https://reader035.fdocumento.com/reader035/viewer/2022081417/55bdb7dfbb61eb5b348b4786/html5/thumbnails/5.jpg)
Erliebe karstikoaErliebe karstikoa
![Page 6: Inguru litologikoak](https://reader035.fdocumento.com/reader035/viewer/2022081417/55bdb7dfbb61eb5b348b4786/html5/thumbnails/6.jpg)
Erliebe karstikoa
![Page 7: Inguru litologikoak](https://reader035.fdocumento.com/reader035/viewer/2022081417/55bdb7dfbb61eb5b348b4786/html5/thumbnails/7.jpg)
Lapiazak
![Page 8: Inguru litologikoak](https://reader035.fdocumento.com/reader035/viewer/2022081417/55bdb7dfbb61eb5b348b4786/html5/thumbnails/8.jpg)
Tajo ibaiak egindako arroila
(Cuenca-ko mendizerra)
![Page 9: Inguru litologikoak](https://reader035.fdocumento.com/reader035/viewer/2022081417/55bdb7dfbb61eb5b348b4786/html5/thumbnails/9.jpg)
Poljea
Erliebe karstikoaErliebe karstikoa
![Page 10: Inguru litologikoak](https://reader035.fdocumento.com/reader035/viewer/2022081417/55bdb7dfbb61eb5b348b4786/html5/thumbnails/10.jpg)
Asón ibaiaren iturburua (mendigune karstiko batetik sortua). Kantabria
-
![Page 11: Inguru litologikoak](https://reader035.fdocumento.com/reader035/viewer/2022081417/55bdb7dfbb61eb5b348b4786/html5/thumbnails/11.jpg)
Dolina
![Page 12: Inguru litologikoak](https://reader035.fdocumento.com/reader035/viewer/2022081417/55bdb7dfbb61eb5b348b4786/html5/thumbnails/12.jpg)
Leizea
![Page 13: Inguru litologikoak](https://reader035.fdocumento.com/reader035/viewer/2022081417/55bdb7dfbb61eb5b348b4786/html5/thumbnails/13.jpg)
Leizea
![Page 14: Inguru litologikoak](https://reader035.fdocumento.com/reader035/viewer/2022081417/55bdb7dfbb61eb5b348b4786/html5/thumbnails/14.jpg)
“Ciudad Encantada”
delakoa (Cuenca)
![Page 15: Inguru litologikoak](https://reader035.fdocumento.com/reader035/viewer/2022081417/55bdb7dfbb61eb5b348b4786/html5/thumbnails/15.jpg)
INGURU SILIZEOA
![Page 16: Inguru litologikoak](https://reader035.fdocumento.com/reader035/viewer/2022081417/55bdb7dfbb61eb5b348b4786/html5/thumbnails/16.jpg)
INGURU SILIZEOAKOKAPENA (Penintsularen mendebaldean batez ere)-Kantabriar Mendikatearen, Mendikate Zentralaren, Toledoko Mendien eta
Sierra Morenaren mendebalderantz adarrak-Arrastoak Pirineo ardatzetan, Iberiar mendikate eta Kataluniako kostaldeko
mendikatearen sektore batzuetan…..HARRI MOTA: (noizkoak?aro arkaiko eta primariokoak)Harri zaharrak dira: Granitoa nagusitzen da (harri kristalino eta gogorra).HIGADURA ERAGILE NAGUSIA -URA izango da. -Aldaketa motak:• Aldaketa kimikoa uraren eraginez hare gorri-horixkak• Diaklasen ( arraildura / hausturen ondoriozko aldaketak )
![Page 17: Inguru litologikoak](https://reader035.fdocumento.com/reader035/viewer/2022081417/55bdb7dfbb61eb5b348b4786/html5/thumbnails/17.jpg)
INGURU SILIZEOA
Arraildura edo hausturen bitartez:
1) Goi-mendian: ura arrailduretan barrena sartzen da, izoztu bolumena handitu eta harriaren apurketa ematen da: galaioak eta harritzak (kantxalak).
2) Oso garaiak ez diren eremuetan: formak apurketen kokapenaren araberakoak dira. Paraleloak izanik domosak eta perpendikularrak izanik bolak(berrokal, tor, harri zalduna, kaos granitikoa).
![Page 18: Inguru litologikoak](https://reader035.fdocumento.com/reader035/viewer/2022081417/55bdb7dfbb61eb5b348b4786/html5/thumbnails/18.jpg)
Kantxalak: harritzak edo harri apurtuen zatiak
![Page 19: Inguru litologikoak](https://reader035.fdocumento.com/reader035/viewer/2022081417/55bdb7dfbb61eb5b348b4786/html5/thumbnails/19.jpg)
kantxala
![Page 20: Inguru litologikoak](https://reader035.fdocumento.com/reader035/viewer/2022081417/55bdb7dfbb61eb5b348b4786/html5/thumbnails/20.jpg)
GALAIOAK
![Page 21: Inguru litologikoak](https://reader035.fdocumento.com/reader035/viewer/2022081417/55bdb7dfbb61eb5b348b4786/html5/thumbnails/21.jpg)
Erliebe granitikoaren eskema
![Page 22: Inguru litologikoak](https://reader035.fdocumento.com/reader035/viewer/2022081417/55bdb7dfbb61eb5b348b4786/html5/thumbnails/22.jpg)
Berrokala eta kaos granitikoa
![Page 23: Inguru litologikoak](https://reader035.fdocumento.com/reader035/viewer/2022081417/55bdb7dfbb61eb5b348b4786/html5/thumbnails/23.jpg)
Harri zaldunak
![Page 24: Inguru litologikoak](https://reader035.fdocumento.com/reader035/viewer/2022081417/55bdb7dfbb61eb5b348b4786/html5/thumbnails/24.jpg)
Ibaia paisaia granitikoan barrena
![Page 25: Inguru litologikoak](https://reader035.fdocumento.com/reader035/viewer/2022081417/55bdb7dfbb61eb5b348b4786/html5/thumbnails/25.jpg)
Tor delakoa
![Page 26: Inguru litologikoak](https://reader035.fdocumento.com/reader035/viewer/2022081417/55bdb7dfbb61eb5b348b4786/html5/thumbnails/26.jpg)
INGURUBUZTINTSUA
![Page 27: Inguru litologikoak](https://reader035.fdocumento.com/reader035/viewer/2022081417/55bdb7dfbb61eb5b348b4786/html5/thumbnails/27.jpg)
INGURU BUZTINTSUAINGURU BUZTINTSUA
![Page 28: Inguru litologikoak](https://reader035.fdocumento.com/reader035/viewer/2022081417/55bdb7dfbb61eb5b348b4786/html5/thumbnails/28.jpg)
Noiz?
Eratzen da
Kokapena (ipar eta hego goi-ordokiak, Ebro eta Guadalquivir sakonuneak….
• Tertziario amaieran
• Kuaternarioan
adibidez
Material
sedimentarioak
Buztina, margak, igeltsua
Alpiniar orogenesiaren amaieran
Higadura azkarra •Erliebe horizontala
(landazabalak=paramoak)
•Lubakiak edo karkabak
(BADLANDS delakoa)
•Erliebe horizontala
(landazabalak=paramoak)
•Lubakiak edo karkabak
(BADLANDS delakoa)
Inguru buztintsua Inguru buztintsua
Arroak
![Page 29: Inguru litologikoak](https://reader035.fdocumento.com/reader035/viewer/2022081417/55bdb7dfbb61eb5b348b4786/html5/thumbnails/29.jpg)
Noiz?
Eratzen da
Kokapena (ipar eta hego goi-ordokiak, Ebro eta Guadalquivir sakonuneak….
• Tertziario amaieran
• Kuaternarioan
adibidez
Material
sedimentarioak
Buztina, margak, igeltsua
Alpiniar orogenesiaren amaieran
Higadura azkarra •Erliebe horizontala
(landazabalak=paramoak)
•Lubakiak edo karkabak
(BADLANDS delakoa)
•Erliebe horizontala
(landazabalak=paramoak)
•Lubakiak edo karkabak
(BADLANDS delakoa)
Inguru buztintsua Inguru buztintsua
Arroak
![Page 30: Inguru litologikoak](https://reader035.fdocumento.com/reader035/viewer/2022081417/55bdb7dfbb61eb5b348b4786/html5/thumbnails/30.jpg)
Puebla de Valles (Guadalajara) inguruko mendi buztintsuak
![Page 31: Inguru litologikoak](https://reader035.fdocumento.com/reader035/viewer/2022081417/55bdb7dfbb61eb5b348b4786/html5/thumbnails/31.jpg)
Karkabak Nafarroako Bardeetan
Paisaia mota honi, bere osotasunean, BADLANDS deitzen zaio
![Page 32: Inguru litologikoak](https://reader035.fdocumento.com/reader035/viewer/2022081417/55bdb7dfbb61eb5b348b4786/html5/thumbnails/32.jpg)
Karkabak
![Page 33: Inguru litologikoak](https://reader035.fdocumento.com/reader035/viewer/2022081417/55bdb7dfbb61eb5b348b4786/html5/thumbnails/33.jpg)
Badlands
Badlands Almanzorako haranean (Almería)
Badlands= “Lur txarrak”
![Page 34: Inguru litologikoak](https://reader035.fdocumento.com/reader035/viewer/2022081417/55bdb7dfbb61eb5b348b4786/html5/thumbnails/34.jpg)
Badlands
![Page 35: Inguru litologikoak](https://reader035.fdocumento.com/reader035/viewer/2022081417/55bdb7dfbb61eb5b348b4786/html5/thumbnails/35.jpg)
Badlands