IZAKI BIZIDUNAK
description
Transcript of IZAKI BIZIDUNAK
IZAKI BIZIDUNAK
1. IZAKI BIZIDUNOK NOLAKOAK GAREN
Lurrean mota askotako izaki bizidunak daude. 5 erreinuetan sailkatzen ditugu:
• Moneroak • Protoktistoak • Onddoak • Landareak • Animaliak Izaki bizidun guztiok 3 ezaugarri komun ditugu:
1. Antzeko osaera kimikoa dugu
Izaki bizidun guztiok konposatu organikoz (karbono kate erraldoia) osaturik daude. Baina konposatu ez-organikoak ere ditugu.
• Konposatu ez-organikoak: Substantzia bakunak izaten dira. Ugarienak ura eta gatz mineralak dira.
• Konposatu oranikoak: Karbono atomo kate erraldoiak dira importanteenak: Lipidoak, ADN-a, gluzidoak…
2. Hiru bizi funtzioa ditugu
• Elikadura funtzioa: Ingurunetik substantziak hartu eneria edo materia lortzeko gero hondakinak kamporatu egiten dira.
• Erlazio funtzioa: Inguruko estimuluak antzeman eta erantzuten diegu.
• Ugalketa: Ezaugarri bereko ondorengoak sortzeko gaitasuna dugu.
3. Zelulaz osaturik daude
Zelula bat 3 bizi funtziok betetzen dituen unitaterik sinpleena da. Zelula kopuruen arabera 2 izaki mota daude:
• Izaki zelulabakarrak: Zelula batez osatuta daude.• Zelula anitzeko izakiak: Zelula askoz eta esberdinez osatuta
daude. Zelula hauek koordinatuta daude.
2. ZELULA ETA ZELULA MOTAK
Zelula oso txikiak dira, mikroskopikoak.• Zelularen ezaugarriak: Mintz plasmatikoa: Zelula inguratzen duen mintz mehea.- Funtzioa: Substantzien elkartrukea. Zituplasma: Zelularen barruan dagoen likido lodia da.- Funtzioa: Likido onetan zelularrak daude. Material genetikoa: Zuntz itxurako substantzia da.- Funtzioa: Zelularen jarduera kontrolatzen du.• Zelula motak: Zelula prokariota: ADN-a zitoplasman dago. Zelula horma zurruna
dute. Zelula eukariota: ADN-a nukleo izeneko organulu batean dago. Mota
askotako organuluak dituzte: - Animali zelula.- Landare zelula.
3. TEORIA ZELULARRA
• Zelula izaki bizidunen egiturazteko unitatea da: izaki bizidun guztiak zelulaz osaturik gaude.
• Zelula izaki bizidunen unitate funtzional du, zelula da 3 bizi funtzioak betetzen dituen zatirik txikiena.
• Zelula izaki bizidunen jatorrizko unitatea: zelula guztiak bezte zelula batetik datoz.
EGILEAK• Paola Sioli
• Fatima Achahbar