jabetza intelektuala eta teknologia...
Transcript of jabetza intelektuala eta teknologia...
![Page 1: jabetza intelektuala eta teknologia berriakikusimakusi.eus/pub/2009/20090515JabetzaIntelektualaTeknologiaBerri… · jabetza intelektuala eta teknologia berriak Marko Txopitea, Open](https://reader034.fdocumento.com/reader034/viewer/2022051815/603e096bbb3833308632f366/html5/thumbnails/1.jpg)
jabetza intelektualaeta
teknologia berriak
Marko Txopitea, Open CourseWare, UPV/EHU, 2009/05/15
![Page 2: jabetza intelektuala eta teknologia berriakikusimakusi.eus/pub/2009/20090515JabetzaIntelektualaTeknologiaBerri… · jabetza intelektuala eta teknologia berriak Marko Txopitea, Open](https://reader034.fdocumento.com/reader034/viewer/2022051815/603e096bbb3833308632f366/html5/thumbnails/2.jpg)
“prebentziozko gerra”
“jabetza intelektuala” existitzen da?
“adimen militarra”
“zero tolerantzia”
![Page 3: jabetza intelektuala eta teknologia berriakikusimakusi.eus/pub/2009/20090515JabetzaIntelektualaTeknologiaBerri… · jabetza intelektuala eta teknologia berriak Marko Txopitea, Open](https://reader034.fdocumento.com/reader034/viewer/2022051815/603e096bbb3833308632f366/html5/thumbnails/3.jpg)
“Zuk sagar bat badaukazu eta nik sagar bat badaukat eta sagarrak trukatzen baditugu, orduan bai zuk eta bai nik sagar bat edukitzen jarraituko dugu.Baina zuk ideia bat badaukazu eta nik ideia bat badaukat eta ideiak trukatzen baditugu, orduan biok ideia bi edukiko ditugu.”
George Bernard Shaw
![Page 4: jabetza intelektuala eta teknologia berriakikusimakusi.eus/pub/2009/20090515JabetzaIntelektualaTeknologiaBerri… · jabetza intelektuala eta teknologia berriak Marko Txopitea, Open](https://reader034.fdocumento.com/reader034/viewer/2022051815/603e096bbb3833308632f366/html5/thumbnails/4.jpg)
”Nigandik ideia bat jasotzen duenak, irakaspena jasotzen du nirea gutxitu gabe; bere kandela nirearekin pizten duenak ere, argia jasotzen du ni ilunetan utzi gabe”
Thomas Jefferson
![Page 5: jabetza intelektuala eta teknologia berriakikusimakusi.eus/pub/2009/20090515JabetzaIntelektualaTeknologiaBerri… · jabetza intelektuala eta teknologia berriak Marko Txopitea, Open](https://reader034.fdocumento.com/reader034/viewer/2022051815/603e096bbb3833308632f366/html5/thumbnails/5.jpg)
Giza ezagutza nola garatzen da?
“Urrutiago ikusi ahal izan badut,
erraldoien lepoan ezerita nagoelako da.”
Isaac Newton
![Page 6: jabetza intelektuala eta teknologia berriakikusimakusi.eus/pub/2009/20090515JabetzaIntelektualaTeknologiaBerri… · jabetza intelektuala eta teknologia berriak Marko Txopitea, Open](https://reader034.fdocumento.com/reader034/viewer/2022051815/603e096bbb3833308632f366/html5/thumbnails/6.jpg)
jabetza publikoa
![Page 7: jabetza intelektuala eta teknologia berriakikusimakusi.eus/pub/2009/20090515JabetzaIntelektualaTeknologiaBerri… · jabetza intelektuala eta teknologia berriak Marko Txopitea, Open](https://reader034.fdocumento.com/reader034/viewer/2022051815/603e096bbb3833308632f366/html5/thumbnails/7.jpg)
copyright
![Page 8: jabetza intelektuala eta teknologia berriakikusimakusi.eus/pub/2009/20090515JabetzaIntelektualaTeknologiaBerri… · jabetza intelektuala eta teknologia berriak Marko Txopitea, Open](https://reader034.fdocumento.com/reader034/viewer/2022051815/603e096bbb3833308632f366/html5/thumbnails/8.jpg)
Mickey Mouse-n babes akta
![Page 9: jabetza intelektuala eta teknologia berriakikusimakusi.eus/pub/2009/20090515JabetzaIntelektualaTeknologiaBerri… · jabetza intelektuala eta teknologia berriak Marko Txopitea, Open](https://reader034.fdocumento.com/reader034/viewer/2022051815/603e096bbb3833308632f366/html5/thumbnails/9.jpg)
copyrightcopyleft
![Page 10: jabetza intelektuala eta teknologia berriakikusimakusi.eus/pub/2009/20090515JabetzaIntelektualaTeknologiaBerri… · jabetza intelektuala eta teknologia berriak Marko Txopitea, Open](https://reader034.fdocumento.com/reader034/viewer/2022051815/603e096bbb3833308632f366/html5/thumbnails/10.jpg)
Copyleft
Debekatzea debekatuta“All rights reversed”
Beretasuna (“suidad”)
Egilea lanaren aita da, ez jabea
Anticopyright
Niri jabetza intelektuala bost ajola
)S(
Copyright
Eskubide guztiak gordeta“All rights reserved”
Creative Commons
Eskubide batzuk gordeta“Some rights reserved”
Jabetza publikoa
Ustiapen eskubideak iraungita
![Page 11: jabetza intelektuala eta teknologia berriakikusimakusi.eus/pub/2009/20090515JabetzaIntelektualaTeknologiaBerri… · jabetza intelektuala eta teknologia berriak Marko Txopitea, Open](https://reader034.fdocumento.com/reader034/viewer/2022051815/603e096bbb3833308632f366/html5/thumbnails/11.jpg)
copyleft
copyright
creative commons
jabetza publikoa
![Page 12: jabetza intelektuala eta teknologia berriakikusimakusi.eus/pub/2009/20090515JabetzaIntelektualaTeknologiaBerri… · jabetza intelektuala eta teknologia berriak Marko Txopitea, Open](https://reader034.fdocumento.com/reader034/viewer/2022051815/603e096bbb3833308632f366/html5/thumbnails/12.jpg)
Ezinbesteko askatasuna
Hautazko baldintzak
Kopiatu
creativecommons.org
Aitortu (BY)
Ez komertziala (NC)Lan eratorririk gabe (ND)
Parketatu berdin (SA)
![Page 14: jabetza intelektuala eta teknologia berriakikusimakusi.eus/pub/2009/20090515JabetzaIntelektualaTeknologiaBerri… · jabetza intelektuala eta teknologia berriak Marko Txopitea, Open](https://reader034.fdocumento.com/reader034/viewer/2022051815/603e096bbb3833308632f366/html5/thumbnails/14.jpg)
vs.
![Page 15: jabetza intelektuala eta teknologia berriakikusimakusi.eus/pub/2009/20090515JabetzaIntelektualaTeknologiaBerri… · jabetza intelektuala eta teknologia berriak Marko Txopitea, Open](https://reader034.fdocumento.com/reader034/viewer/2022051815/603e096bbb3833308632f366/html5/thumbnails/15.jpg)
![Page 16: jabetza intelektuala eta teknologia berriakikusimakusi.eus/pub/2009/20090515JabetzaIntelektualaTeknologiaBerri… · jabetza intelektuala eta teknologia berriak Marko Txopitea, Open](https://reader034.fdocumento.com/reader034/viewer/2022051815/603e096bbb3833308632f366/html5/thumbnails/16.jpg)
Lizentziak, kontratuak eta ziurtagiriak
![Page 17: jabetza intelektuala eta teknologia berriakikusimakusi.eus/pub/2009/20090515JabetzaIntelektualaTeknologiaBerri… · jabetza intelektuala eta teknologia berriak Marko Txopitea, Open](https://reader034.fdocumento.com/reader034/viewer/2022051815/603e096bbb3833308632f366/html5/thumbnails/17.jpg)
All rights reserved
Egiletza aitortu behar daKopiatu ez
Medioak: bat ere ezOsorik ezZatika ezLan eratorriak ez
![Page 18: jabetza intelektuala eta teknologia berriakikusimakusi.eus/pub/2009/20090515JabetzaIntelektualaTeknologiaBerri… · jabetza intelektuala eta teknologia berriak Marko Txopitea, Open](https://reader034.fdocumento.com/reader034/viewer/2022051815/603e096bbb3833308632f366/html5/thumbnails/18.jpg)
All rights reserved
Egiletza aitortu behar daKopiatu ez
Medioak: bat ere ezOsorik ezZatika ezLan eratorriak ez
![Page 19: jabetza intelektuala eta teknologia berriakikusimakusi.eus/pub/2009/20090515JabetzaIntelektualaTeknologiaBerri… · jabetza intelektuala eta teknologia berriak Marko Txopitea, Open](https://reader034.fdocumento.com/reader034/viewer/2022051815/603e096bbb3833308632f366/html5/thumbnails/19.jpg)
All rights reserved
Egiletza aitortu behar daKopiatu ez
Medioak: bat ere ezOsorik ezZatika ezLan eratorriak ez
All rights reversed
Egiletza aitortu behar daKopiatu bai,
baina baldintza berdinetan
Medioak: guztiakOsorik baiZatika bai
Lan eratorriak bai
![Page 20: jabetza intelektuala eta teknologia berriakikusimakusi.eus/pub/2009/20090515JabetzaIntelektualaTeknologiaBerri… · jabetza intelektuala eta teknologia berriak Marko Txopitea, Open](https://reader034.fdocumento.com/reader034/viewer/2022051815/603e096bbb3833308632f366/html5/thumbnails/20.jpg)
All rights reserved
Egiletza aitortu behar daKopiatu ez
Medioak: bat ere ezOsorik ezZatika ezLan eratorriak ez
All rights reversed
Egiletza aitortu behar daKopiatu bai,
baina baldintza berdinetan
Medioak: guztiakOsorik baiZatika bai
Lan eratorriak bai
![Page 21: jabetza intelektuala eta teknologia berriakikusimakusi.eus/pub/2009/20090515JabetzaIntelektualaTeknologiaBerri… · jabetza intelektuala eta teknologia berriak Marko Txopitea, Open](https://reader034.fdocumento.com/reader034/viewer/2022051815/603e096bbb3833308632f366/html5/thumbnails/21.jpg)
Kontuz: norberaren lizentzia
![Page 22: jabetza intelektuala eta teknologia berriakikusimakusi.eus/pub/2009/20090515JabetzaIntelektualaTeknologiaBerri… · jabetza intelektuala eta teknologia berriak Marko Txopitea, Open](https://reader034.fdocumento.com/reader034/viewer/2022051815/603e096bbb3833308632f366/html5/thumbnails/22.jpg)
“Dokumentu honetako edukiak Creative Commons lizentziaren pean daude”
Kontuz: Creative Commons liburu bat
![Page 23: jabetza intelektuala eta teknologia berriakikusimakusi.eus/pub/2009/20090515JabetzaIntelektualaTeknologiaBerri… · jabetza intelektuala eta teknologia berriak Marko Txopitea, Open](https://reader034.fdocumento.com/reader034/viewer/2022051815/603e096bbb3833308632f366/html5/thumbnails/23.jpg)
“Iraingarria da, elizako bere hainbat lagunek ikusi dute.”
Lizentzia: CC BY 2.5
Virgin LTDren kartela:
Argazki originala Flickr.com-en:
Lizentzia: Copyright
Kontuz: Texaseko neskatoa
![Page 24: jabetza intelektuala eta teknologia berriakikusimakusi.eus/pub/2009/20090515JabetzaIntelektualaTeknologiaBerri… · jabetza intelektuala eta teknologia berriak Marko Txopitea, Open](https://reader034.fdocumento.com/reader034/viewer/2022051815/603e096bbb3833308632f366/html5/thumbnails/24.jpg)
Kontuz: NC klausula
vs.
![Page 25: jabetza intelektuala eta teknologia berriakikusimakusi.eus/pub/2009/20090515JabetzaIntelektualaTeknologiaBerri… · jabetza intelektuala eta teknologia berriak Marko Txopitea, Open](https://reader034.fdocumento.com/reader034/viewer/2022051815/603e096bbb3833308632f366/html5/thumbnails/25.jpg)
Jabetza intelektualaren legea (LPI)
![Page 26: jabetza intelektuala eta teknologia berriakikusimakusi.eus/pub/2009/20090515JabetzaIntelektualaTeknologiaBerri… · jabetza intelektuala eta teknologia berriak Marko Txopitea, Open](https://reader034.fdocumento.com/reader034/viewer/2022051815/603e096bbb3833308632f366/html5/thumbnails/26.jpg)
Eskubide moralak (ezin utzi, ezin ukatu)● Lana zabaldu ala ez erabaki eta nola.● Egiletasuna aitortzea.● Lanaren osotasuna errespetatzea.
Ustiapen eskubideak (utz daitezke)● Erreprodukzioa● Banaketa● Publikoki komunikatzea● Eraldaketa
Lan motak● Independientea ala Konposatua● Elkarlana● Taldelana (koordinatzailea du)● Originala ala Eratorria
![Page 27: jabetza intelektuala eta teknologia berriakikusimakusi.eus/pub/2009/20090515JabetzaIntelektualaTeknologiaBerri… · jabetza intelektuala eta teknologia berriak Marko Txopitea, Open](https://reader034.fdocumento.com/reader034/viewer/2022051815/603e096bbb3833308632f366/html5/thumbnails/27.jpg)
Lehen:
● Erregistratu behar.
● Iraupena, lana sortu eta 14 urte.
Orain:
● Lan bat sortua den momentutik copyright-a dauka.
● Iraupena, egilea hil eta 70 urte.
Ustiapen eskubideen babesa
![Page 28: jabetza intelektuala eta teknologia berriakikusimakusi.eus/pub/2009/20090515JabetzaIntelektualaTeknologiaBerri… · jabetza intelektuala eta teknologia berriak Marko Txopitea, Open](https://reader034.fdocumento.com/reader034/viewer/2022051815/603e096bbb3833308632f366/html5/thumbnails/28.jpg)
Jabetza publikoan uzteko aukera dago?
Argazki lana vs. Argazki soila
Aipamen eskubidea
Kanon digitala
Liburutegietako kanona
LPIren hutsak
noalprestamodepago.org
![Page 29: jabetza intelektuala eta teknologia berriakikusimakusi.eus/pub/2009/20090515JabetzaIntelektualaTeknologiaBerri… · jabetza intelektuala eta teknologia berriak Marko Txopitea, Open](https://reader034.fdocumento.com/reader034/viewer/2022051815/603e096bbb3833308632f366/html5/thumbnails/29.jpg)
● Kopia pribatuaren eskubidea (31. art.)
- Irabazasmorik gabe
- Talde-erabilerarik ez
● Kopia pribatuagatik ekonomikoki konpentsatua izateko eskubidea (25. art.)
- Utziezinezkoa da
- Kudeaketa elkarte batek egin behar du
● Kanon digitalak ez dauka inolako zerikusirik “pirateriarekin”
Zer da kanon digitala?
![Page 30: jabetza intelektuala eta teknologia berriakikusimakusi.eus/pub/2009/20090515JabetzaIntelektualaTeknologiaBerri… · jabetza intelektuala eta teknologia berriak Marko Txopitea, Open](https://reader034.fdocumento.com/reader034/viewer/2022051815/603e096bbb3833308632f366/html5/thumbnails/30.jpg)
Peer-to-peer (P2P)
![Page 31: jabetza intelektuala eta teknologia berriakikusimakusi.eus/pub/2009/20090515JabetzaIntelektualaTeknologiaBerri… · jabetza intelektuala eta teknologia berriak Marko Txopitea, Open](https://reader034.fdocumento.com/reader034/viewer/2022051815/603e096bbb3833308632f366/html5/thumbnails/31.jpg)
Partekatu vs. Igo/Jaitsi
Estekak
● Esteken zerbitzariak legalak dira beti irabazasmoa egon ala ez (Sharemula kasua).
Lan bat partekatu
● Obrak baimentzen badu, legala da.
● Egilearen baimenik gabe, ez dago zergatik irabazasmorik egon behar eta ez da delitua.
● LPI berriarekin urratze zibila izan daiteke, baina espainiar konstituzioak erabiltzaileak identifikatzea galarazten du.
P2P sareak
![Page 32: jabetza intelektuala eta teknologia berriakikusimakusi.eus/pub/2009/20090515JabetzaIntelektualaTeknologiaBerri… · jabetza intelektuala eta teknologia berriak Marko Txopitea, Open](https://reader034.fdocumento.com/reader034/viewer/2022051815/603e096bbb3833308632f366/html5/thumbnails/32.jpg)
● Oztopoak hardwarean- TCPA/Palladium
● Oztopoak edukietan- DRM
● Oztopo legalak- LPI- DMCA
● Gizarte “berreziketa”- SGAE- Espainiar gobernuko “La ley actua” kanpaina
● Komunikazioen kontrola (frantziar HADOPI legea)- Copyrightaren polizia aireportuetan- ISPen kontrola- P2P legez kanpo
P2P sareek etorkizuna dute?
![Page 33: jabetza intelektuala eta teknologia berriakikusimakusi.eus/pub/2009/20090515JabetzaIntelektualaTeknologiaBerri… · jabetza intelektuala eta teknologia berriak Marko Txopitea, Open](https://reader034.fdocumento.com/reader034/viewer/2022051815/603e096bbb3833308632f366/html5/thumbnails/33.jpg)
Ezagutza librea
![Page 34: jabetza intelektuala eta teknologia berriakikusimakusi.eus/pub/2009/20090515JabetzaIntelektualaTeknologiaBerri… · jabetza intelektuala eta teknologia berriak Marko Txopitea, Open](https://reader034.fdocumento.com/reader034/viewer/2022051815/603e096bbb3833308632f366/html5/thumbnails/34.jpg)
![Page 35: jabetza intelektuala eta teknologia berriakikusimakusi.eus/pub/2009/20090515JabetzaIntelektualaTeknologiaBerri… · jabetza intelektuala eta teknologia berriak Marko Txopitea, Open](https://reader034.fdocumento.com/reader034/viewer/2022051815/603e096bbb3833308632f366/html5/thumbnails/35.jpg)
Ezagutza librea: liburuak
100.000 liburu
56 hizkuntza
500 liburu
euskaraz
2.000.000 liburu
21 hizkuntza
![Page 36: jabetza intelektuala eta teknologia berriakikusimakusi.eus/pub/2009/20090515JabetzaIntelektualaTeknologiaBerri… · jabetza intelektuala eta teknologia berriak Marko Txopitea, Open](https://reader034.fdocumento.com/reader034/viewer/2022051815/603e096bbb3833308632f366/html5/thumbnails/36.jpg)
Ezagutza librea: aldizkariak
3.800 aldizkari
![Page 38: jabetza intelektuala eta teknologia berriakikusimakusi.eus/pub/2009/20090515JabetzaIntelektualaTeknologiaBerri… · jabetza intelektuala eta teknologia berriak Marko Txopitea, Open](https://reader034.fdocumento.com/reader034/viewer/2022051815/603e096bbb3833308632f366/html5/thumbnails/38.jpg)
hezkuntza
kazetaritza
software
musika
zinema
denbora
literatura
politika
![Page 39: jabetza intelektuala eta teknologia berriakikusimakusi.eus/pub/2009/20090515JabetzaIntelektualaTeknologiaBerri… · jabetza intelektuala eta teknologia berriak Marko Txopitea, Open](https://reader034.fdocumento.com/reader034/viewer/2022051815/603e096bbb3833308632f366/html5/thumbnails/39.jpg)
PARADIGMAALDAKETA
PARADIGMAALDAKETA
jabetzaintelektuala
jabetzaintelektuala? !
Paradigma aldaketa
1700 1800 1900 2000 2100
![Page 40: jabetza intelektuala eta teknologia berriakikusimakusi.eus/pub/2009/20090515JabetzaIntelektualaTeknologiaBerri… · jabetza intelektuala eta teknologia berriak Marko Txopitea, Open](https://reader034.fdocumento.com/reader034/viewer/2022051815/603e096bbb3833308632f366/html5/thumbnails/40.jpg)
Aurkezpen honetako testuak eta diagramak, legeak ahalbidetzen duen neurrian, jabetza publikoan uzten dira.
Logotipoak eta irudi asko Internetetik aterata daude eta jabetza beraien egileei dagozkie.
Lan honen kopia non lortu: ikusimakusi.nethttp://www.ikusimakusi.net/pub/2009/
20090515JabetzaIntelektualaTeknologiaBerriak.odp
20090515JabetzaIntelektualaTeknologiaBerriak.pdf