1.Арьсны эс нь тогтмол митоз хуваагдлаар хуваагддаг. Зурагт нэгэн сүүгээр бойжигчийн

арьсны эсийн митоз хуваагдлын метафазын шатанд байх үеийн хромосомын зургийг

үзүүлжээ.

A. Диплойд хромосомын тоог олно уу ..................................................................[1]

B. Хромосомын бүтцийн Х үсгээр тэмдэглэгдсэн хэсгийг нэрлэж, гүйцэтгэх үүргийг бичнэ үү.

Нэр .......................................................................................................................

Хариулт: А. 6 В. Центромер, ээрүүл хэлбэрийн утаслаг холбогдох газар

Задлах

1.Дор өгөгдсөн нэр томъёонд (1-5) аль тодорхойлолт нь (А-Д) тохирохыг сонгоно уу. [2оноо]

1.Аллель генүүд а.нэг аллель генийн илрэл нөгөө аллелийнхаа илрэлийг даватгайлах

2.Удамшил b.Тухайн бодгалийн бүх шинж тэмдгийн нийлбэр

3.Гетерозигот с.Өөрийн шинж тэмдгээ дараагийн үе удамдаа шилжүүлэх амьд бие махбодын

4.Давамгайлал d. Гомолог хромосомуудын ижил хэсгүүд дээр байрлан нэг шинж тэмдгийн хөгжлийг

хариуцах генүүд

5.Фенотип е. Аллель генүүд нь ялгаатай байх бодгаль

А. 1a, 2b, 3c, 4d, 5e B.1b, 2a, 3c, 4e5d C. 1e,2c, 3e, 4a,5b D.1a, 2d, 3b, 4c, 5e

2. Дараах зургийг ажиглаад асуултанд хариулаарай.? [ 2 оноо]

а.Зурагт дүрсэлсэн эсэд хичнээн ширхэг хромосом байна вэ?

А. 3 В. 4 С. 2 D. Тодорхойлох боломжгүй

b.Эсэд хичнээн ширхэг хроматид байна вэ?

......................................... Хариулт: а. С-2 b. 4 ширхэг хроматид

Үнэлэх

1.Мейоз I хуваагдлын үе шатууд, тэдгээрт дараалан өрнөх үйл явц, түүнийг дүрсэлсэн зургийг зөв харгалзуулан хариуг олж бичнэ үү.

a(i) 1-- (ii) 4 (iii) 3 (iv) 2

b. Мейоз ямар эсийн хуваагдал вэ? /---------------------------------------------------------------/

Хариулт: а(i) 1 D IV (ii) 4 C I (iii) 3 A III (iv) 2 B II b. бэлгийн эс, эсвэл аутосом гэж бичиж болно

VII. Генетик шинжилгээ

Мэдлэг ойлголт

1.Тодорхой нэг шинжээр ялгаатай бодгалиудыг хооронд нь эвцэлдүүлэхийг ---------------------- гэнэ. [ 1оноо]

А.Доминант шинж В.Моногибрид эрлийзжүүлэг С.Гибрид удам D. Рецессив шинж

Хэрэглээ

1.Гетерозигот гуравдугаар бүлгийн цустай хүний генотип ямар байж болох вэ? [ 1оноо ]

........................................................... Хариулт: IВ IO, эсвэл ВО байж болно

2. Доминант гомозигот хувилбарыг олно уу? [1 оноо]

A. Bв B. Сс C. BB D. Aа E. aа Хариулт: C. BB

3.Моногибрид эрлийзжүүлгийн үед шинж тэмдгийн генотип ба фенотипийн харьцаа ямар байх вэ?

Генотип харьцаа-...................... Фенотип харьцаа-.....................

Хариулт: Генотип харьцаа – 1:2:1 Фенотип харьцаа – 3:1

Задлах

1.Ээж нь 2-р (IAIA) бүлгийн цустай, аав нь 3-р (IBI0) бүлгийн цустай эцэг, эхээс ямар бүлгийн цустай хүүхдүүд төрөх боломжтой вэ? [ 2оноо ]

А.1 болон 2-р бүлгийн цустай хүүхдүүд төрөх боломжтой B. 2 болон 3-р бүлгийн цустай хүүхдүүд төрөх боломжтой C. 1 болон 4-р бүлгийн цустай хүүхдүүд төрөх боломжтой D. 2 болон 4-р бүлгийн цустай хүүхдүүд төрөх боломжтой E. Бүх бүлгийн цустай хүүхдүүд төрөх боломжтой

Хариулт: D. 2 болон 4-р бүлгийн цустай хүүхдүүд төрөх боломжтой

VIII. Биотехнологи

Мэдлэг ойлголт

1. Тараг бүрэх, айраг исгэх, сүү ээдүүлэх зэрэг нь ямар амьд бие махбодын оролцоотой явагддлаг вэ? [ 1 оноо ]

A. Мөөг B. Ургамал C. Бактери D. Нэг эстэн

Хариулт: C. Бактери

Хэрэглээ

1.Эдгээр бичил биетнийг алийг нь пенициллины үйлдвэрлэлд ашиглаж болох вэ? [ 1оноо ]

А.Сүүн хүчлийн бактери В.Хөгц мөөгөнцөр С.Гэдэсний савханцар D.Хөрөнгөний мөөг

Хариулт: В.Хөгц мөөгөнцөр

Задлах

1. Дараах бүтээгдэхүүнийг юуг ашиглаж гарган авдаг вэ? [ 2 оноо ]

....................................................................................... Хариулт: Хөрөнгө мөөг

Бүтээх

1.Өгөгдлүүдийг уншаад асуултанд хариулааарай.Пенициллин, тетрациклин, эритромицин зэрэг антибиотик, хүнсний салбарт архи, ундаа болон гурилан бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэхэд юуг ашиглаж гарган авдаг вэ? [ 2 оноо ]

а. пенициллин, тетрациклин, эритромицин - ..................................................

ь. архи, ундаа болон гурилан бүтээгдэхүүн - ................................................

Хариулт: а.мөөгөнцөрөөс нийлэгжүүлэх ь.хөрөнгө мөөг

10-р ангийн Биологийн хичээлийн анги дэвших шалгалт №9

НЭГДҮГЭЭР ХЭСЭГ

А. Мэдлэг ойлголт Биологийн олон янз байдал1.Хүнсний ургамал болох байцаа, лууван манжин зэрэг нь ямар овгийн ургамлын төлөөлөгчид вэ?

А. Сараана B. Буурцагтан С. Саргай D. Тоонолжин цэцэгтэн

2. Зурагт өгөгдсөн төлөөлөгч багтах ангийн  ерөнхий шинжүүдийг зөв  нэрлэсэн дугаарыг  олно уу

1. Бие нь сегментчлэгдээгүй, зөөлөн нялцгай         2.  4 хос хөлтэй

3. Заламгайгаар амьсгалдаг      4. Бие нь толгой, их бие, хөл гэсэн 3 хэсгээс тогтоно   

5. Уушгиар амьсгалдаг   6.  5 хос хөлтэй           7.  Дун бүрхүүлтэй         

8. Бие нь толгой- цээж, хэвлий гэсэн 2 хэсгээс тогтоно. 

9. Арьсан бүрхүүлтэй

A. 2, 5, 8  B. 1, 4, 5        C. 4, 8, 9D. 5, 6, 8 

Эсийн үйл ажиллагаа

3. Эсийн мембраны зургийг ажиглаад “1” бүтцийг нэрлэнэ үү.

A. Захын уураг B. Төвийн уураг

C. Липидийн хоймсон D. Нүүрс ус

4. Эсийн дараах эрхтэнцрүүдээс аль нь нуклейн хүчил агуулсан байдаг вэ?

1. Бөөм 2.Гольджийн аппарат 3.Митохондри

4.Рибосом 5.Пластид 6.Эндоплазмын торлог

А. 1, 4, 6 В. 2, 3, 5 С. 1, 3, 5 D. 3, 4, 6

Хооллолт

5. Навчны ямар эдүүд хлоропласт их хэмжээгээр агуулдаг вэ?

А. Баганан эд, шигшүүрт гуурс В. Хөвсгөр эд, дамжуулах багц

С.Баганан эд, хөвсгөр эд D. Бүрхүүл эд, хөвсгөр эд

Амьсгал ба ялгаруулах

6.Хөнгөн атлетикийн 400 метрийн гүйлтэд оролцсон тамирчны булчингийн эсэд явагдсан анаэроб (хүчилтөрөгчгүй) амьсгалын үед үүссэн бодис аль нь вэ?

А. Глюкоз В. Сүүний хүчил С.Ус D. Этилийн спирт

7.Амьсгалыг дотоод ба гадаад амьсгал гэж ангилдаг. Гадаад амьсгал уушгины цулцанд явагддаг. Тэгвэл дотоод амьсгалд тохирох шинж аль нь вэ?

8.

Глюкозын задралын  электрон дамжуулах хэлхээний үе шат эсийн ямар эрхтэнцэрт явагддаг вэ?  

А. Цитоплазм В. Митохондри матрикс С.Митохондри крист D.Рибосом

Зохицуулга ба хяналт

9. Зургийг ажиглан А нэртэй дотоод шүүрлийн булчирхайнаас ялгарах дааврын хэмжээ ихэсвэл ямар өвчин үүсэх вэ?

А.Адиссон B. Базид

С.Чихрийн шижин D. Салст хаван

10. Дараах зургаас пойкилотерм (биеийн дулаан тогтмол бус) амьтдыг нэрлэнэ үү

А. 1,3,4 B.3,4,6 C.2,3,4 D. 3,4,7

Генетик шинжилгээ11. Генетик инженерчлэлийн аргаар нэгэн уургийг нийлэгжүүлэх болжээ. Энэ уургийн тухай мэдээлэл бүхий ДНХ- ийн хос гинж 720 нуклеотидоос тогтож байв. Уг уургийн полипептид гинж хэдэн аминхүчлээс тогтох вэ?

А. 600 В. 120 С. 200 D. 300

Биотехнологи12. Өсөлтийн даавар дутагдлыг эмчлэхэд шаардлагатай бэдмэл гарган авахын тулд 1-р шатанд ямар генийг амьтны эсээс ялган авах шаардлагатай вэ?

A. Самотостатины ген

B. Самототропины ген

C. Протеаза энзимийн ген

D. Пепсины ген

Б. Хэрэглээ

Хооллолт

13. Навчны бүтэц фотосинтез явуулахад үүрэгтэйгээ хэрхэн зохицсон байдаг вэ?  [2оноо]

1. Навчны илтэс хавтгай, нимгэн болсон.2. Навчны баганан эсүүд олон тооны хлоропласт агуулна.3. Навч салаалсан судлуудтай.4. Навчны амсрын эсүүд доод гадаргууд байрладаг.5. Навчны амсрын эсүүд дээд гадаргууд байрладаг

A. 1. 3. 4. 5         B. 1. 2. 3. 5            C. 2. 3. 4. 5             

D. 1. 2. 3. 4               

14. Зурагт хүний хоол боловсруулах тогтолцооны зарим эрхтнүүдийг үзүүлжээ. Зураг дээр хоол боловсруулахад туслах үүрэгтэй 3 эрхтнийг зааж нэрлэнэ үү. [2оноо]

Амьсгал ба ялгаруулалт

15.Зурагт бөөрний хөндлөн огтлолыг үзүүлжээ. X, Y, Z тоогоор тэмдэглэгдсэн бүтцийг хэсгүүдийг

зөв нэрлэнэ үү. [2оноо]

X Y Z

1 Тархилаг давхраа

Бөөрний цорго Холтослог давхраа

2 Бөөрний цорго Холтослог давхраа

Тархилаг давхраа

3 Холтослог давхраа

Бөөрний цорго Тархилаг давхраа

4 Холтослог Тархилаг Бөөрний цорго

давхраа давхраа

A.1 B.2 C.3 D.4

Зохицуулга ба хяналт

16. Зураг дээр мэдрэлийн эрхтний тогтолцооны хэсгүүдийг зөв нэрлэсэн хувилбарыг сонгоно уу.

[2оноо]

А.а В.б С.в D.г

17. Мэдрэлийн эсийн хэсгүүдийг зураг дээр зааж нэрлэнэ үү. [2оноо]

Эсийн хуваагдал удамшил, хувьсал

18. Мейоз I хуваагдлын үе шатууд, тэдгээрт дараалан өрнөх үйл явц, түүнийг дүрсэлсэн зургийг зөв харгалзуулсан хариуг олно уу [2 оноо]

А. 1-А-I B. 2-В-II C. 3-С-II D. 4-D-IV

Генетик шинжилгээ

19. Орчин үеийн молекул биологийн судалгаанд ДНХ-ийн молекулын дэс дарааллыг тодорхойлох дээр үндэслэсэн арга алинд хамаарах вэ? [1оноо]

А.Генийн инженерчлэл B.Клонингийн арга C.Полимержих гинжин урвал D.Секвенцийн арга

20.Уургийн бионийлэгжлийн бүдүүвчийг ажиглан 1 молекулын репликаци явагдах тухай зөв өгөгдөлийг олно уу? [1оноо]

21. ДНХ-ийн нэг гинжний нуклеотидын дараалал АЦТ-ГЦА-ЦАГ өгөгджээ. Тэгвэл нөгөө гинжний дараалал аль нь вэ? [1оноо]

A. ТГТ- ЦГА- ГТЦ B. ТЦА- АЦГ- ГАЦ C. ТГА- ЦГТ- ГТЦ D. ГТЦ- АТГ- ТГА

Биотехнологи

22. Тараг бүрэх, айраг исгэх, сүү ээдүүлэх зэрэг нь ямар амьд бие махбодын оролцоотой явагддлаг вэ? [1оноо]

A. Мөөг B. Ургамал C. Бактери D. Нэг эстэн

Задлах

Биологийн олон янз байдал

23. Доор өгөгдсөн зургийг сайтар ажиглан хараад, таних түлхүүрийг уншиж, алхмын дагуу шилжин энэ амьтны ангийг тодорхойлно уу. [2оноо]

A.Хүн, амьтны биед шимэгчилж амьдардаг, 5-8мм урт, булчингийн тууш давхраатай Дугариг хорхойн хүрээ

 

B. Бие хатуу бүрхүүлгүй, гархи мэт олон үеэс тогтсон, хойд ба өмнөд хэсэгтээ цөөвтөр өргөстэй Гархит хорхойн хүрээ

 C. Үе бүхий 3 хос хөлтэй, хос далавчтай, трахейгаар амьсгалдаг. Шавжийн анги

 

D.Толгой цээжний хажууг дагасан 4 хос хөлтэй, трахей юмуу уушгаар амьсгалдаг. Голдуу бараан өнгөтэй . Аалз хэлбэртний анги

Эсийн үйл ажиллагаа

24. Эсийг хэмжихдээ бид ихэнхдээ гэрлийн микроскопыг ашигладаг. Гэрлийн микроскопын бүтцийн зургийг ажиглан дараах даалгаврыг хийж гүйцэтгэнэ үү. [2оноо]

a) Эсийг хэд дахин өсгөж харснаа ямар 2 хэмжээс ашиглан тогтоох вэ?

b. Эсийн түр бэлдмэл хийхдээ нимгэн байхаар зүсдэг. Яагаад нимгэн зүсдэг вэ?

25.Зургийг ажиглаад дараах асуултад хариулаарай. [2оноо]

I. 9 дугаартай эрхтэнцрийг нэрлээрэй.II. Хэдэн давхар мембрантай болох

Хооллолт

26. Гурван төрлийн энзимийн урвалын хурдад рН хэрхэн нөлөөлж буйг графикт харуулжээ. Зөв хариултыг сонгоно уу. [2оноо]

А. Энзимүүд өөр өөр рН-д хамгийн сайн ажиллана.  

Б. Энзимүүд температурын бага хэлбэлзэлд хамгийн сайн ажиллана.

 В. Энзимүүд хүчиллэг орчинд хамгийн сайн ажиллана.

 Г. Энзимүүд шүлтлэг орчинд хамгийн сайн ажиллана.

27. Анаэроб болон аэроб амьсгалалтын ялгаатай шинжүүдээс 2-г тоочин бичнэ үү. [2оноо]

28.  Бөөрөөр шүүгдэн гадагшилдаг 2 бодисыг нэрлэнэ үү.

1. ……………………2. ……………………

29. Тариаланчид ургацаа нэмэгдүүлэхээр бордоо хэрэглэдэг. Бордоонд эрдэс давсны холимог агуулагдана.

а. Ургамал магнийн ионыг юунд ашигладаг вэ? [1 оноо]

с. Ургамалд эрдэс бодис дутагдах үед ямар шинж тэмдгүүд илэрдэг вэ? Хоёрыг нэрлэнэ үү.

[1 оноо]

Зохицуулга ба хяналт

30. Биеийн дулаан зохицуулгын хэлбэрүүдийг төлөөлөгчтэй нь зөв харгалзуулсан мөрийг сонгоно уу. [2оноо]

A. Гомойотерм - Биеийн температур тогтмол - Тарвага, зурам, минж

 B. Гомойотерм ба гетеротерм - Ичдэг ба улирлын амьдралтай -

 C. Пойкилотерм - Биеийн температур орчны температураас

 D. Пойкилотерм ба хуурамч гомойотерм - Далайн гүн ба хонгил

 

9

Загас, гүрвэл, могой, мэлхий

хамаардаг - Тас, бүргэд, үнэг, чоно

агуйн амьдралтай - Далайн од, загас

31.Цусан дахь глюкозын хэмжээ нэмэгдэхэд илүүдэл глюкоз инсулин дааврын нөлөөгөөр ямар бодис болж, хаана хадгалагддаг вэ? [2оноо]

A. Гликоген, элэг ба булчинд   B. Глюкоз, элэг ба

булчинд   C. Уураг, элгэнд   D. Нүүрс ус, мах булчинд

Эсийн хуваагдал удамшил, хувьсал

32. Гемофиль өвчин нь Х хромосом дээр нуугдмал байдлаар удамшина. Гемофиль өвчтэй эрэгтэй эрүүл эмэгтэйтэй гэрлэжээ. Үр хүүхдийнх нь хэдэн хувь нь гемофиль өвчнийг тээгч байх вэ? [2оноо]

А. ¾ В. 1/3 С. ¼ D. ½

33. 2-р бүлгийн цусыг 3-р бүлгийн цустай хүнд сэлбэхэд ямар үйл явц болох вэ?  [2оноо]

A. 2-р бүлгийн цусны сийвэн дэхь антител В хүлээн авагч хүний цусны улаан эсийн антиген b-тэй нэгдэн наалдах урвал явуулна

 

В. 2-р бүлгийн цусны сийвэн дэхь антител В хүлээн авагч хүний цусны улаан эсийн антиген а-тай нэгдэн наалдах урвал явуулна

 

С. 2-р бүлгийн цусны сийвэн дэхь антител А хүлээн авагч хүний цусны улаан эсийн антиген а-тай нэгдэн наалдах урвал явуулна

 

D.3-р бүлгийн цусны сийвэн дэхь антител А хүлээн авагч хүний цусны улаан эсийн антиген а-тай нэгдэн наалдах урвал явуулна

Генетик шинжилгээ

34. Энэ ямар үйл явцыг дүрсэлсэн байна вэ? 

A. ДНХ нийлэгжил B. ДНХ хоёрчлогох C. Транскрипци D. Трансляци

Биотехнологи

35. Судлаачид Доли хонийг клонингийн аргаар гарган авахдаа ямар эрхтний үүдэл эсийг ашигласан бэ?

A. Умайн хананы үүдэл эс B. Зиготын үүдэл эс

C. Арьсны хучуур эдийн үүдэл эс D. Дэлэнгийн хучуур эдийн үүдэл эс

Экосистем

36. Хоёрдогч сукцесс явагдахад ургамлан бүлгэмдэл ямар дарааллаар солигддог вэ? Зургуудыг зөв дараалалд оруулна уу? 

A. 1, 2,3   B. 2, 3, 1   C. 1, 3, 2   D. 3, 2, 1

Байгаль дахь бодисын эргэлт

37. Байгаль дахь нүүрстөрөгчийн эргэлтийг бүдүүвчээр үзүүлэв. Бүдүүвч дэх энгийн нэгдэл нь ямар бодис вэ?

A.Нүүрс ус B.Нүүрсхүчлийн хий C.Хлорофилл D.Нарны гэрэл

ХОЁРДУГААР ХЭСЭГ

Үнэлэх

Биологийн олон янз байдал

38. Зурагт өгөгдсөн ургамлын оцлогийг асуултын дагуу хариулж бичээрэй. [3оноо]

1. Цэцгийн овог болон нэрийг бичнэ үү..............................................................................................

2. Цэцгийн томьёог бичээрэй. ....................................................................................................

3. Үр жимс нь ямар онцлогтой вэ?.............................................................................................

Бүтээх

Эсийн үйл ажиллагаа

39. Эсийн хлоропластын 5000 дахин өсгөсөн эсийн зургийг үзүүлжээ. [2оноо]

A. 5 / 5000 = 0.001мм   B. 5 * 5000 = 25000 мм   C. 5 * 500 = 2500 мм   D. 5 / 100 = 0.05мм

40. Аль мөр нь ургамал болон амьтны эсэд байдаг эрхтэнцрүүдийг зөв харуулсан бэ? [2оноо]

Үнэлэх

Зохицуулга ба хяналт

41. Зургийг ажиглаад дараах асуултад хариулаарай.

I. Зурагт ургамлын ямар гормоныг илэрхийлсэн байна вэ? [1 оноо]II. “а” зурагт тухайн гормон ургамлын a, b аль хэсэгт ихээр агуулагдаж байна вэ?

[1 оноо]III. “b” дугаартай зургийг ажиглаад учрыг тайлбарлаарай. [2 оноо]

А) B)

Эсийн хуваагдал удамшил, хувьсал

42. Эсийн хуваагдлын мейоз ба митоз гэсэн 2 хэлбэр байдаг. [5оноо]

A. Мейоз хуваагдал явагддаг амьтны аль нэг эрхтнийг нэрлэнэ үү.

....................................................................................................................... [1]

B. Мейоз хуваагдал явагддаг цэцгийн аль нэг эрхтнийг нэрлэнэ үү.

....................................................................................................................... [1]

A.   B.   C.   D.

C. Хүснэгтэд мейоз ба митоз хуваагдлын 3 ялгааг бичнэ үү. [3]

Ялгаатай тал

Митоз Мейоз

1.................................................................

...................................................................

.................................................................

...................................................................

2.................................................................

...................................................................

.................................................................

...................................................................

3.................................................................

...................................................................

.................................................................

...................................................................

Байгаль дахь бодисын эргэлт

43. Химийн хүнд элементүүдийн хүний биед үзүүлдэг сөрөг нөлөөллүүдтэй нь харгалзуулна уу.

А. Хар тугалга 1. Жолооч нарт элбэг тохиолддог

B. Кадми 2. Элэг, бөөр, зүрх гэх мэт амин чухал эрхтнүүдийг өвчлүүлдэг

C. Мөнгөн ус 3. Хүний нервийн систем, ясны эдийг өвчлүүлдэг

D. Хром 4. Үүсгэсэн өвчин нь удамшдаг [4оноо]

Экосистем

44. Говь цөлийн экосистемийн идэш тэжээлийн хэлхээний гишүүдийг зөв дэс дараалалд оруулна уу. [5оноо]

1. Махчин шувуу

2. Хар цох

3.Могой

4. Зараа

5. Цулихар

Бүтээх

Хооллолт

45. Шим бодисын молекулууд хоол боловсруулах замын эрхтнүүдээр дамжихдаа механик болон химийн боловсруулалтад орж мономер үүсгэн задраад цус, тунгалагт шимэгдэн эд, эсэд хүрдэг.

Механик боловсруулалт хоол боловсруулах замын аль хэсэгт, хэрхэн явагддаг болохыг тайлбарлана уу. [2оноо]

............................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

Амьсгал ба ялгаруулалт 47. Аэроб амьсгалын үндсэн тэгшитгэл өгөгджээ.

C6H12O6 + 6O2 = 6CO2 + 6H2O + 2830 кЖ

Доорх хүснэгтэд ялгаатай хэмжээ бүхий глюкозын задралаас ялгарах энергийн хэмжээг нөхөж бичнэ үү. [2оноо]

Глюкрзын хэмжээ \ молекул Ялгарсан энерги \ кЖ

1 2830

2 5660

4 ……....

7 .............

Биотехнологи

48. Энзимийг үйлдвэрлэж, амьдрал практикт ашиглаж байгаа жишээ бичнэ үү. /Хүснэгт/ № Хэрэглээний төрлүүд Жишээ гарган бичээрэй [2 оноо]1 Ахуйн хэрэгцээнд...........................................................................................................................2 Үйлдвэрлэлд...................................................................................................................................

Популяци

49.Дараах экологийн суваргын түвшнүүдийг дээрээс нь доош зөв дараалуулсан зөв хариултыг сонгоно уу. [2 оноо]

А. Фитоплактон-Зооплактон-Жижиг загас-Том загас

B. Том загас-Жижиг загас-Зооплактон-Фитоплактон

C. Зоопланктон-Фитоплактон-Жижиг загас-Том загас

D. Том загас-Жижиг загас -Фитоплактон-Зооплактон

Экосистем

50. Хэзээ ч амьд байгаль дээр бүлгэмдлүүд дан тэжээлийн хэлхээ байдлаар байдаггүй бөгөөд хоорондоо ямар нэг байдлаар холбогдож идэш тэжээлийн сүлжээ, тор үүсгэсэн байдаг. Тэгвэл дараах идэш тэжээлийн торноос зөв хэлхээг олно уу. Яагаад энэ хариултыг сонгосноо тайлбарлаарай. [2 оноо]

А. Хялгана-Зурам-Баавгай

B. Нохойн хошуу-Чоно-Могой-Бүргэд

C. Зөв хариулт алга

D. Ургамлын иш-Туулай-Баавгай

Жишиг даалгаврын хариу №9

Түлхүүр 1 D2 A3 D4 C5 C6 B7 C8 C9 B

10 D11 B12 B13 D14 Элэг, нойр булчирхай, цөс15 D16 B1718 B19 D20 D21 C22 Бактери23 С24 Окуляр болон обективийн үржвэр

Б. Гэрлийн микроскоп гэрлийг шууд нэвтрүүлж тухайн зүйлийг хардаг тул25 Митохондри26 А27 Хүчилтөрөгч ашиглалт, үүсэх ГФА явагдах, урвал

Хүчилтөрөгч ашиглалт, үүсэх ГФА явагдах, урвал зэрэг ялгаатай бүх өгөгдлөөс 2 -г тоочсон бол оноог өгнө.

Нэг жишээ бичсэн бол оноог өгөхгүй28

Ус, давс \давсны ионуудыг нэрлэсэн байвал тооцож болно. Жишээ нь: натри, кали гм\29 а. хлорофиллын /хлоропластын бүтцэд оролцоно.

в. навч шарлах, хорчийх, алаг болох, сулбагар, унжгар болох гэх мэтээс хоёрыг бичих

30D. Пойкилотерм ба хуурамч гомойотерм - Далайн гүн ба хонгил агуйн амьдралтай - Далайн

од, загас31

A. Гликоген, элэг ба булчинд32

D33

A34

C35

D36

B. 2, 3, 137

B.Нүүрсхүчлийн хий38

Гол гэсэртний овог“Багваахай” 2- ↑ Д (5)Д(5)ҮБО(2ү) 3- Үр жимс нь нисгүүртэй39

А40

В41 I. Ауксин

II. b хэсэгтIII. Нарны гэрэл ургамлын эгц дээрээс тусвал ауксин гормон ургах шовгорт жигд тархаж,

ургалт эгц дээшээ ургана. Харин нэг талаас гэрэл тусвал сүүдэр талд ауксин гормон ихээр хуримтлагдаж, тэр хэсгийн ургалт

түргэсч, нар руу тэмүүлж ургадаг.I, II хэсэг тус бүр 1 оноо, III хэсэг 2 оноо

42 А. өндгөвч / төмсөг болон үрэвч / тоосовч В.

Ялгаатай талМитоз Мейоз

1 Хромосомын тоо ижил хэвээрээ байна/ диплойд хромосомтой

Хромосомын тоо хоёр дахин багасна/ гаплойд хромосомтой

2 Биеийн эсүүд хуваагдана Бэлгийн эсүүд хуваагдана3 Удамшлын мэдээлэл өөрчлөгдөхгүй Удамшлын мэдээлэл өөрчлөгдөнө4 хоёр төл эс үүснэ Дөрвөн төл эс үүснэ

5 Үүссэн төл эс удамшлын мэдээллээрээ эх эстэй яг ижил

Үүссэн төл эс удамшлын мэдээллээрээ эх эсээс өөр

6 Хуваагдал нэг удаа явагдана Дараалсан хоёр хуваагдал явагдана43

1-А 2-C 3-D 4-B44

5-2-4-3-145 Амны хөндийд шүдээр жижиглэгдэх гэж бичвэл

Эсвэл цөсний оролцоотой хатуу өөх тосон дусал болох гэж бичвэл

Эсвэл эмульсжих процесс гэж бичвэл

472830*4= 11320кЖ, 2830*7=19810 кЖ гэж зөв тооцоолсон байх

48Ахуйн хэрэгцээнд: Угаалгын нунтагийн найрлаганд оролцдог.

Үйлдвэрлэлд: Арьс шир боловсруулах үйлдвэрт, малын тэжээлийн үйлдвэрлэл, пиво, талхны үйлдвэрлэлд зэрэгт ашигладаг. доорх жишээнүүдээс 1-ийг бичсэн бол тус бүр 1

оноог өгнө49

B50

С

10-р ангийн анги дэвших шалгалтын даалгавар №-10

Мэдлэг ойлголт

Морфологи шинжид үндэслэн ангийг тодорхойлох нь1. Ургамалтай адил фотосинтез явуулж хүчилтөрөгч ялгаруулагч бол [1оноо]

А. Цианобактери В. Грам эерэг бактери С. Архей D. Хемотроф бактери Зүйлийн хос нэршил

2. Байгаль дах олон янзын амьд биесийг ялган ангилж бичиглэн тодорхойлж нэршил оноодог биологийн салбар ухааныг ........ гэнэ. [1оноо]

А. Ангилал зүй В. Түүхэн хөгжил С. Хос нэршил D. Түлхүүр бичиг Энзим ба үйлдвэрлэл

3.Доорх энзимийн бүлгээс алийг нь био угаалгын нунтагт уураг задлах үүргээр ашиглах вэ? [1оноо]

А. Амилаза В. Липаза С. Протеаза D. Карбогидраза

Диффузийн тухай

4. Нэг бодисын молекулууд нөгөөдөө нэвтэрч харилцан уусан холилдох үзэгдлийг....... гэнэ. [1оноо]

А. Плазмолиз В. Транспираци С. Диффуз D. Электролиз

Хүний хооллолт

5. Дараах эрхтэнүүдийн аль нь гүйцэтгэх үүрэгтэйгээ буруу хосолсон байна вэ? [2оноо]А. Ходоод – уургийн задрал В. Бүдүүн гэдэс- Цөсний нийлэгжил С. Нарийн гэдэс- шим бодисын шингээлт D. Нойр булчирхай- энзимийн нийлэгжил

Эсийн амьсгал

6. Хүний биед сүүний хүчил үүсэх шалтгаан юу вэ? [1оноо]А. Дарал ихсэх В. Ядарч сульдах С. Хүчилтөрөгчийн дутагдал D. Уушгины хавдар

7. Юүлүүр хэлбэртэй тасалгаатай шээс хуримтлуулдаг ялгаруулах эрхтний хэсгийг [1оноо]

А. Давсаг В. Нефрон С. Бөөрний тэвш D. Бөөрний цорго

8. Хөрсийг удаан хугацаагаар устай байлгавал ургамал яах вэ? [1оноо]

А. Эрчимтэй ургана В. Хүчилтөрөгчийн дутагдалд орно С. Нүүрсхүчлийн хий багасахD. Фотосинтез эрчимтэй явагдана

Бие махбодын шингэний зохицуулга

9. Боргоцой булчирхайнаас ялгарах дааврыг нэрлэ. [1оноо]А. Мелатонин В. Глюкаген С. Тимозин D. Тироксин

10. Бэлгийн дааврын боловсролтыг хянадаг дааврыг сонго. [1оноо]

А. Пиреотропин В.Гонадотропин С. Соматотропин D. Кальцитонин

11. Төрөлхийн шинжтэй үе удам дамждаг рефлексийг [1оноо]

А. Сэрэл В. Болзолт С. Болзолт бус D.Саатал

Хүйсийн удамшил

12. Гетерохромосом гэж юу вэ? [1оноо]

А. Тодорхой шинж тэмдгээр ялгаатай хромосом В. Генотипэд нь ижил генүүд байх зигот

С. Тухайн биеийн эсийн хромосом D. Эр эм хүйсийг ялгаж байгаа 23 дахь хос хромосом

Биотехнологийн тухай

13.Эдгээр бичил биетийн алийг нь пенициллин үйлдвэрлэхэд ашигладаг вэ? [1оноо]

А. Сүүн хүчлийн бактери В. Хөгц мөөг С. Гэдэсний савханцар D. Хөрөнгө мөөг

Задлан шинжлэх

Морфологи шинжид үндэслэн ангийг тодорхойлох нь1. Мөөгийн ангиудыг гүйцээн бич [2 оноо]

Мөөг

Доод мөөг Дээд мөөг

1. Хитриды мөөг 1. Уутат мөөг 2. Оомицет 2. ....................3. ........................ 3. Дутмаг

А. 3. Сахлай 2. Хонхорцог В. 3. Газарган 2. Оомицет С. 3. Тосондой 2. Навчраа D. 3. Оомицет 2. Базидат

Энзимийн тухай үндсэн ойлголт

2.Зарим бактери халуун рашаанд бодисын солилцооны идэвхтэй байдгийн шалтгаан нь [ 2 оноо]

А. Тэд дотоод температураа бууруулах чадвартай байдагт оршино

В. Өндөр температурт катализ шаардлагагүй болдогт оршино

С. Тэдний энзимийн оптимал температур өндөр байдагт оршино

D. Тэдний энзим температурт огтхонч мэдрэг бус чанартайд оршино

3. Энзимийн идэвхийг дарангуйлж зогсоох үйлчилгээтэй бодис аль нь вэ? [2оноо]

А. Фермент В. Ингибитор С. Субстрат D. Уусагч

Ургамлын эрдэс хооллолт

4. Хоёр бүлэг улаан лоолийг лабораторид ургуулав. Эхнийг нь ялзмаг нэмж өгсөн хөрсөнд нөгөөх нь ялзмаг нэмээгүй хөрсөнд тус тус ургажээ. Ялзмаг нэмээгүй хөрсөнд ургасан улаан лоолийн навчис ялзмагтай хөрсөнд ургасан ургамлын навчистай харьцуулахад шаравтар өнгөтэй байв. Үүнийг тайлбарласан хамгийн сайн тайлбарыг ол. [2оноо]

А. Эрүүл ургамлууд хлорофилл бий болгохын тулд ялзмаг дахь навчны задралаар бий болсон хоол тэжээлийг энерги болгон ашиглана

В. Ялзмаг хөрсийг сийрэгжүүлж ус ургамлын үндсэнд хүрэх боломжийг бүрдүүлсэн

С. Ялзмаг хлорофиллийн нийлэгжилд шаардлагатай төмөр, магни гэх мэт эрдэс бодис агуулсан

D. Ялзмаг дахь навчны задралаар үссэн дулаан ургалт болон хлорофиллийн нийлэгжил хурдан явагдахад хүргэсэн

Эсийн амьсгал

5.Дараах тэгшитгэлийг гүйцээнэ үү. [2оноо]

C6H12O6 + ............. CO2 + ............ + 2830 КЖ

А. CH2 , O2 В. O2, H2O С. H2O, O2 D. CH3, H2O

Хийн солилцоо

6.Илүүц үгийг ол [2оноо]

A. Хүчил төрөгч B. цулцан C. Амьсгал D. бөөр Ялгаруулах эрхтний бүтэц үйл ажиллагаа

7. Шээсний найрлаганд ордоггүй нь олж тэмдэглэ [2оноо]

Натри, кали B. хлор C. этилийн стирт D. кератинин

Бие махбодын шингэний зохицуулга

8. Дараах тодорхойлолтуудын аль нь буруу вэ? [2оноо]А. Гормонууд бол цусны эргэлтээр дамжин үйлчлэх эсүүддээ хүрдэг химийн мессенжерүүд юм. В. Гормонууд нь гол төлөв антагонист үйл ажиллагаагаар дамжуулан гомеостазыг зохицуулдаг С. Химийн нэгэн адил ангилалд багтдаг гормонууд ихэвчлэн нэг адил үүрэг гүйцэтгэдэг D. Гормонууд гол төлөв эргэх холбооны механизмаар зохицуулддаг

Биотехнологийн тухай

9. Хүнсний үйлдвэрлэлд пастеризаци буюу ариутгал хийх аргыг анх хэн гэдэг эрдэмтэн хэрхэн туршиж үзсэн вэ? [2оноо]

А. Ж. Ламарк дарсыг муутгахгүйн тулд халаасан В. Чарлиз Дарвин шөл буцалгасан С. Луи Пастер шөл буцалгасан D Луи Пастер дарсыг муутгахгүйн тулд халаасан

Генетикийн үндсэн нэр томьёо

10.Локус гэж юу вэ? А, В хромосомуудтай холбоотой юу? [2оноо]

А. Гибрид удам, холбоотой

В. Генүүдийн харилцан үйлчлэл холбоотой

С. Аллель биш хромосом, холбоотой

D. Генүүдийн байрлал, холбоотой

Митоз, Мейоз хуваагдал

11.Дараах үйл явцаас аль нь мейоз хуваагдалд хамааралтай вэ? [2оноо]А. Гомолог хромосомууд эсийн төв хэсэгт эгнэн жагсана

В. Гомолог хромосомууд салж эсрэг туйл тийш хөдлөнө

С. Төл хроматидууд салмагц эсрэг туйл руу хөдлөнө

D. Бөөмийн мембран болон бөөмхөн үгүй болно

12. Дараах зураг эсийн хуваагдлын ямар шат болохыг тогтоо. [2оноо]

А. Митоз, анафаз

В. Митоз , метафаз

С. Мейоз , профаз

D. Мейоз телофаз

Байгаль дахь усны эргэлт 13.Байгаль дахь усны эргэлтийг хөдөлгөгч гол үйл явц [2оноо]

А. Ууршилт, хур тунадас, конденсаци В. Хөрс, нарны гэрэл, хүрээлэн буй орчин

С. Продуцентийн шингээлт, фосфат D. Консумент, салхи, хөрс

Популяцын тоо толгой өсөлтөд нөлөөлөх хүчин зүйлс14.Популяцийн гишүүд нь орон зайн хувьд жигд тархсан байдаг нь юуг илэрхийлэх вэ?

[2оноо]А. Нөөц жигд бус тархсан

В. Популяцийн гишүүд нөөцийн төлөө өрсөлдөж байгаа

С. Популяцийн гишүүд нэг нэгэндээ татагддаггүй нэгнээсээ зугтаадаггүйг

D. Популяцийн нягтшил бага болохыг

Тусгай хамгаалалттай газар нутаг

15.Биологийн олон янз байдлыг хамгаалахын тулд байгуулагдсан тусгай хамгаалалттай газруудын талаарх дараах нөхцлүүдээс аль нь зөв биш вэ? [2оноо]

А. Дэлхийн хуурай газрын 25% орчим нь хамгаалагджээ

В. Байгалийн цогцолборт газрууд бол тусгай хамгаалалттай газар нутгийн олон төрлийн нэг нь юм

С. Тусгай хамгаалалттай газар нутгийн менежментийг түүнийг хүрээлэн буй газрын менежменттэй уялдуулах хэрэгтэй

D. Биологийн олон янз байдлын халуун цэгүүдийг хамгаалах нь маш чухал

Хэрэглээ

Хүний хооллолт

1. Халдварласан цөсийг мэс заслаар авхуулсаны дараа ..................... тэжээлийн хэрэглээгээ хязгаарлах ёстой. [2оноо]А. Цардуулын В. Уургийн С. Сахарын D.Өөх тосны

2. Хэрвээ та өдрийн хоол идсэнээсээ хойш хэдэн цагийн дараа 1 км гүйсэн бол ямар нөөц бодисоо хэрэглэсэн байж таарах вэ? [2оноо]

А. Булчингийн уургууд В. Булчин болон элэгний гликоген С. Элгэнд байх өөх тос D. Өөхлөг эдэд байх өөх тос

Бөөрний өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх тухай

3.Шээс задгайрах өвчний хэлбэрүүдийг гүйцээж бичээрэй. [2оноо]

1. Сэтгэл түгших үеийн шээс задгайрах2. ........................................................3. Шээсний бялхсан задгайрал4. .....................................................

А. 2. Элбэг 4. Хямралын В. 2.Тулгарсан 4. Хямралын С. 2. Элбэг 4. Бүрэн D. 2 Тулгарсан 4. Бүрэн

Бие махбодын шингэний зохицуулга

4.Дараах зургийг ажиглаад булчирхайг нэрлэ. [2оноо]

.................................

А. Бамбай В. Бөөрний дээд С. Сэрээ D. Нойр булчирхай

5. Гипоталамус нь [2оноо] А. Өнчин тархины ялгаруулдаг бүх гормоныг нийлэгжүүлдэг В. Өнчин тархины зөвхөн нэг хэсгийн үйл ажиллагаанд нөлөөлдөг С. Зөвхөн саатуулагч гормонуудыг ялгаруулна D. Үржил болон биеийн температурыг зохицуулдаг

Эсийн хуваагдал

6. 22 аутосом болон У хромосомыг агуулсан хүний эс бол [2оноо]А. Эр бэлгийн эс В. Зигот С. Биеийн эс D. Өндгөн эс

Моногибрид эрлийзжүүлэг

7. [ Аа х аа ] гарах үр удмын фенотип харьцаа ямар байх вэ? [1оноо]А. 3:1 В. 1:2 С.1:1 D.3:2

Цусны генотип ба цусны бүлэг

8. Цусны В бүлгийг ямар аллелиуд оролцож үүсгэх вэ? [1оноо]

А. О, А В. А, В С. В,О D. О,О

9. Вь хэдэн төрлийн гамет үүсэх вэ? [1оноо]

А. 1 В. 2 С. 3 D.4

Генийн инженерчлэл

10.Инсулинийг анх 1982 онд генетик инженерчлэлийн аргаар бактерийн эсэд нийлэгжүүлэн гарган авсан. Үүнээс өмнө инсулинийг амьтны нойр булчирхайгаас гарган авдаг байсан. Бактерийн эсээс инсулин нийлэгжүүлэн гаргаж авах нь амьтны эдээс гарган авах аргаас ямар давуу талтай болохыг тайлбарла. [1оноо]А. Плазмид нь олдоц ихтэй В. Бүтцийн хувьд ялгаатай С. Харшил илэрдэг D.Харшил үүсгэхгүй

Үнэлэх даалгавар

Зүйлийн хос нэршил

1. Дараах зургийг ажиглаад ангилал зүйн нэршлийг гүйцээгээрэй. [3 оноо]

Зүйл : a...................

Төрөл: b................

Овог: c.Мийн

Баг: d........................

Анги: e ..........................

Хүрээ: f.......................

Аймаг: g................

Бие махбодын мэдрэлийн зохицуулга2.Буцламтгай халуун усанд гараа хүргэхэд ямар хариу үйлдэл үзүүлдэг вэ? Яагаад [4оноо]

а.......................................................................................................в.....................................................................................................

Удамшлын тухай ухагдахуун

3.Тохируулаарай [5оноо]

1. Аллель генүүд А. Нэг аллель генийн илрэл нөгөө аллелийнхаа илрэлийг давамгайлах

2. Удамшил Б. Тухайн бодгалийн бүх шинж тэмдгийн нийлбэр 3. Гетерозигот В. Өөрийн шинж тэмдгээ дараагийн үе удамдаа үлдээх 4. Давамгайлал Г. Гомолог хромосом дээр байрлаж нэг шинж тэмдэг хариуцах

генүүд5. Фенотип Д. Аллель генүүд нь ялгаатай байх бодгаль Генетик шинжилгээ

Байгаль дахь нүүрстөрөгчийн эргэлт

4.Нүүрстөрөгчийн эргэлт байгальд ямар ач холбогдолтой болохыг бич. [2оноо]А. .........................................................................Б..............................................................

Цөлжилт түүнээс урьдчилан сэргийлэх

5.Цөлжилтийг бууруулахад сул элсийг бэхжүүлэх нь чухал байдаг. Элс бэхжүүлэх аргуудыг нэрлээрэй. Үүнд [5оноо]

А. .....................................................

В.......................................................

С.........................................................

Бүтээх даалгавар

Осмосын үзэгдэл

1.Гипертоник уусмалд орсон эсэд юу тохиолдох вэ? [2оноо]

А. ...................................................................................

2. Дараах зургийг ажиглаад тайлбарла [2оноо]

А. Эсийг ямар уусмалд хийсэн вэ? \...................................\

В. Ямар үзэгдэл явагдсан вэ? \...................................\

Ургамлын эрдэс хооллолт

3.Удаан хугацаанд үргэлжилсэн чийглэг өдрүүдийн дараа газрын самар ургамлын хөгшин навчис шарлаж буйг тариаланч анзаарчээ. Үүний шалтгааныг тайлбарла [2оноо]

А..............................................................................

Ялгаруулах эрхтний бүтэц үйл ажиллагаа

4.Бөөрний дотоод бүтцийн зургийг үзүүлэв. 3, 5 дугаартай хэсгийг нэрлэ [2оноо]

3.................

5...................

Биотехнологийн тухай

5.Биотехнологи нь a............................ – ий бүтэц , үйл ажиллагаан дээр үндэслэн явагдана. Эдгээр нь бүтцийн хувьд хялбар , өртөг багатай тэжээл хэрэглэн b................... хугацаанд c................... үржихийн зэрэгцээ өндөр молекулт нэгдлийг d ........................ чадвартай. [2оноо]

Хүний үйл ажиллагаа ба амьдрах орчны

6.Зэрлэг амьтан хамгааллын газрыг удирддаг экологичийн хувьд та тодорхой нэгэн устах аюулд орсон зүйлд зориулан хамгаалалттай газрын даацыг нэмэгдүүлэхийг хүссэн. Энэ зорилгод хэрхэн хүрэх вэ? [2оноо]А. ................................................................................................................

В. ..................................................................................................................

С. ...................................................................................................................

Биосферийн бохирдол

7.Хүрээлэн буй орчны бохирдлын үндсэн хэлбэрүүдийг нэрлэ. [2оноо]А. ...............................................................

В. ..............................................................

С. Цацрагийн бохирдол

D. ................................................................

Түлхүүр №-10 Сонгох даалгавар

Мэдлэг ойлголт Задлан шинжлэх ХэрэглээХариулт Авах оноо Хариулт Авах оноо Хариулт Авах оноо1 A 1 1 D 2 1 D 22 A 1 2 C 2 2 B 23 C 1 3 B 2 3 D 24 C 1 4 C 2 4 C 25 B 2 5 B 2 5 B 26 C 1 6 D 2 6 A 27 C 1 7 C 2 7 C 18 B 1 8 B 2 8 C 19 A 1 9 D 2 9 B 110 B 1 10 D 2 10 D 111 C 1 11 D 212 D 1 12 B 213 B 1 13 A 2

14 B 215 A 2

Задгай даалгавар

Үнэлэх оноо Бүтээх оноо

1

A Цоохор ирвэс 0.5 1 a Эсээс гадагш чиглэсэн усны диффузи явагдана

2

B Ирвэс 0.5 2 а Гипертоник 1

D Махан идэштэн 0.5 b Плазмолиз 1E Сүүгээр бойжигч 0.5 3 a Борооны ус хөрсийг хүчилтөрөгчгүй

болгож азот багасгах нөхцөл болно. Азот дутагдахад хуучин навч шарлана

2

F Сээр нуруутан 0.5 4 3 Бөөрний артери 1G Амьтан 0.5 5 Тэвшний цорго 1

2А Гараа татаж уснаас

холтгох1 5 A Бичил биетэн 0.

5В Үүнд рефлекс рефлек 1 B Богино 0.

5

3

1 Г 1 C Хязгааргүй 0.5

2 В 1 D Нийлэгжүүлэх 0.5

3 Д 1 6 A Идэш тэжээл нэмэгдүүлэх 14 А 1 B Махчдаас хамгаалах 0.

55 Б 1 C Үүрлэх, үржих орчин бүрдүүлэх 0.

5

4А Фотосинтезийн үйл

явцад оролцох2 7 A Химийн 1

Б Агаарын найрлагад оролцох

2 B Биологийн 0.5

5 А Биологийн 2 D Шуугианы 0.5

В Механик 2 c Химийн-техник 1

ЕРӨНХИЙ БОЛОВСРОЛЫН СУРГУУЛИЙН “БИОЛОГИ” ХИЧЭЭЛИЙН 10-Р АНГИЙН АНГИ ДЭВШИХ ШАЛГАЛТЫН АСУУЛТ №11

НЭГДҮГЭЭР ХЭСЭГБиологийн олон янз байдал- Мэдлэг ойлголт1. Доорх ургамлуудын аль нь боргоцойн тусламжтайгаар үрждэг вэ? /1 оноо/А. жодоо, харгана, хөвд B. хөвд,нарс, хус C. хус, нарс,гацуур

D.хуш, нарс, гацуур E. нарс, гацуур, алим2. Сээр нуруутан амьтан аль нь вэ? /1 оноо/

A.Үет хөлтөн B. Зөөлөн биетэн C. Гархит хорхой D.Загас Е. ШүрЗадлан шинжлэх

3. Зурагт Eudorcas rufina хэмээх гөрөөсийг үзүүлжээ. Уг гөрөөсийг ангилал зүйн том нэгж болох аймаг, хүрээ, ангийн шинжээр зөв тодорхойлсон мөрийг сонгоно уу.

/2 оноо/

Эсийн үйл ажиллагаа- Мэдлэг ойлголт

A Амьтан Хөвчтөн Сүүгээр бойжигч

B Амьтан Сээр нуруугүйтэн Сүүгээр бойжигч

C Амьтан Хөвчтөн Eudorcas rufinaD Амьтан Сээр нуруугүйтэн Өвсөн тэжээлтэн

4. Бодисын их концентрацитай хэсгээс бага концентрацитай хэсэг рүү нэвчих үзэгдлийг ........................ гэнэ. /1 оноо/А. Диффуз В. Осмос С. Плазмолиз D. Осмос ба диффуз Е. Тургор5. Протоплазм нь эсийн бүрхүүлээс салж хөндийрэх үзэгдлийг ....................... гэнэ. / 1 оноо/ А. Диффуз В. Осмос С. Плазмолиз D. Осмос ба диффуз Е. ТургорЗадлан шинжлэх6. Зурагт хүний амьсгалах процессыг дүрсэлсэн байна. Энэ процессын үндсэн үзэгдэл аль нь вэ? / 2 оноо/

А. Диффуз В. Броуновын хөдөлгөөн С. Осмос D. Электролиз

7. Өөх тосоор бохирдсон хувцсыг ямар фермент агуулсан угаалгын нунтгаар угаавал илүү үр дүнтэй вэ? / 2оноо/А. Протеаза В. Липаза С. Амилаза D. А болон В Е. Аль нь ч биш Хооллолт- Мэдлэг ойлголт8. Дараах эрхтнүүдийн үүүргийг зөв тодорхойлсон мөрийг сонгоорой. / 2 оноо/

Эрхтний нэр Үүрэг

A Ходоод Натрийн гидрокарбонат нь ходоодноос ирэх давсны хүчилтэй холилдсон хүчиллэг хоол тэжээлийг саармагжуулж, энзимийн үйлчилгээг идэвхжүүлнэ.

B Амны хөндий Энд амилаза нь цардуулыг мальтоз болгон задална.

C Элэг Бие махбодын үйл ажиллагаанд амин чухал тэжээлийн бодисууд шимэгдэнэ.

D Нарийн гэдэс Бодис нийлэгжүүлэх, задлах, хадгалах, витамин,эрдэс бодисыг эргэлтэд оруулах

E Нойр булчирхай Пепсин фермент нь уургийг полипептид үүсгэн задална.

Хэрэглэх9. Зурагт заасан эрхтний байршлыг зөв тодорхойлсон хэсгийг олоорой. /2 оноо/

А. Хэвлийн хөндийд өрцний доор В. Амны хөндий С. Цээжний хөндий D. Хэвлийн хөндийн ар хананд Е. Амны хөндий, цээжний хөндий

10. Хоол боловсрох эрхтний үүргийг зөв тодорхойлсон мөрийг олоорой. /2 оноо/ Эрхтний нэр Үүрэг

AХодоод

Натрийн гидрокарбонат нь ходоодноос ирэх давсны хүчилтэй холилдсон хүчиллэг хоол тэжээлийг саармагжуулж, энзимийн үйлчилгээг идэвхжүүлнэ.

B Амны хөндий Бодис нийлэгжүүлэх, задлах, хадгалах, витамин,эрдэс бодисыг эргэлтэд оруулах

C Элэг Энд амилаза нь цардуулыг мальтоз болгон задална.

D Нарийн гэдэс Бие махбодын үйл ажиллагаанд амин чухал тэжээлийн бодисууд шимэгдэнэ.

E Нойр булчирхай Пепсин фермент нь уургийг полипептид үүсгэн задална.

Задлан шинжлэх11. Хүснэгтийг гүйцээх зөв хувилбарыг олоорой. /2 оноо/

Ферментийн нэр Задрах ба задарсан бүтээгдэхүүний нэр

1 Амилаза Цардуул Мальтоз2 Пепсин 3 Липаза Өөх тос Глицерол+ Тосны хүчил А. Цардуул Мальтоз В. Лактоз Глюкоз+ГалактозС. Уураг Полипептидүүд D. Сахароз Глюкоз+Фруктоз Амьсгал ба ялгаруулах- Мэдлэг ойлголт12. Дараах бодисын аль нь аэроб болон анаэроб амьсгалын хоёуланд нь үүсэх вэ? / 1 оноо/А. Сүүний хүчил В. Ус С. ГФА D. Хүчилтөрөгч 13. Аэроб амьсгал ямар органойдод явагдах вэ? / 1оноо/А. Митохондри В. Сийвэн С. Бөөм D. Эндоплазмын тор 14. Хүний амьсгалын эрхтэний тогтолцоонд ордог эрхтэнг олоорой. /1оноо/ A.Улаан хоолой B. Элэг C. Бөөр D. ТөвөнхХэрэглэх15. Дараах хүснэгтийг гүйцээх зөв хувилбарыг сонгоорой. /2 оноо/

Үйл ажиллагаа Уушги Хавирга

Амьсгал авах ТэлнэАмьсгал гаргах Доошлон, дотогш болно. А. Агшина, Дээш өргөгдөн гадагш тэлнэ. В. Агшина, Доошлон, дотогш болно.С. Тэлнэ, Дээш өргөгдөн гадагш тэлнэ. D. Тэлнэ, Доошлон, дотогш болно. Задлан шинжлэх16. Зурагт өгөгдсөн эрхтний байршил болон

үүргийг зөв

илэрхийлсэн мөрийг олоорой. /2 оноо/

17. Ялгаруулах эрхтэн тогтолцоог зөв илэрхийлсэн мөрийг олоорой. /2 оноо/ Эрхтнүүдийн нэр

A Арьс, уушги, давсаг, бөөрний цорго B Бөөр, давсаг, уушги, арьсC Бөөр, бөөрний цорго, түрүү булчирхай, өндгөвчD Уушги, арьс, бөөр, зүрхE бөөр, бөөрний цорго, давсаг, шээсний сүв18. Анхдагч болон эцсийн шээсний найрлагад оролцох бодисуудыг зөв илэрхийлсэн мөрийг сонгоно уу. / 2 оноо/

Шээс үүсэх хэлбэр

Ус Давс Эрдэс бодис

Глюкоз Шээг Амин хүчил

А Анхдагч шээс + X + X X +Эцсийн шээс X + X X + X

В Анхдагч шээс + + + + + +Эцсийн шээс + + X X + X

Зохицуулга ба хяналт- Мэдлэг ойлголт 19. Мэдрэлийн эсийн богино сэртэнийг юу гэж нэрлэдэг вэ? /1 оноо/А. Аксон В. Дендрит С. Нейрон D. Синапс Е. Цагаан бодис

Эрхтний нэр

Байршил, үүрэг

A Уушги Цээжний хөндий, Агаарыг дамжуулах

B Уушги Хэвлийн хөндий, Хийн солилцоо явуулах

C Уушги Цээжний хөндий, Хийн солилцоо явуулах

D Гуурсан хоолой

Хэвлийн хөндий, Агаарыг дамжуулах

E Гуурсан хоолой

Цээжний хөндий, Хийн солилцоо явуулах

20. Мэдрэлийн эсийн урт сэртэнийг юу гэж нэрлэдэг вэ? /1 оноо/А. Аксон В. Дендрит С. Нейрон D. Синапс Е. Цагаан бодис 21. Нойр булчирхайнаас ямар нэртэй гормонууд ялгардаг вэ? / 1 оноо/ А. Тироксин, Инсулин В. Глюкагон, Инсулин С. Эстроген, ПрогестеронD. Глюкагон, Тироксин Е. Адерналин, Инсулин Хэрэглэх22. Бамбай булчирхайнаас ялгарах дааврын үүргийг зөв тодорхойлсон мөрийг олно уу. / 2 оноо/

Дааврын үүрэгA Цусан дахь сахарын хэмжээг зохицуулна.B Өсөлтийг зохицуулна. C Бэлгийн хоёрдогч шинж тэмдгийг нөхцөлдүүлнэ.D Бодисын солилцоог зохицуулах, цусан дахь кальцийг бууруулах 23. Зурагт өгөгдсөн эс ямар эс вэ? /2 оноо/

А. Цусны цагаан эсВ. Булчингийн эсС. Мэдрэлийн эсD. Өндгөн эс

Е. Сперматозойд

Задлан шинжлэх24. 23-р даалгаврын зурагт өгөгдсөн эс ямар үүрэг гүйцэтгэх вэ? /2 оноо/ А.Эзэн биеэ хамгаалах В. Гадны цочруулыг хүлээн авч дамжуулах С. Үр тогтоох D. Хүчилтөрөгчийг зөөвөрлөх Е. Цус бүлэгнүүлэх25.Тархи, нугаснаас биеийн зах хязгаарт хүрэхийн тулд тус бүр хэдэн хос мэдрэлийн ширхэг салаалан гардаг вэ? Зөв хувилбарыг сонгоорой. /2 оноо/ А Тархи 24 хосВ Нугас 62 хосС Тархи 31 хосD Нугас 12 хос Е Тархи 12 хосЭсийн хуваагдал, удамшил хувьсал- Хэрэглэх26. Митоз хуваагдлын хувьд аль нь зөв ойлголт вэ? / 2 оноо/

Хуваагдалд орох эсүүд Хромосомын бүрдэлА Цусны улаан эс, цагаан эс, ялтас эс ДиплойдБ Амсрын эс, камбий, баганан эд ГаплойдВ Амсрын эс, баганан эд, тоос ДиплойдГ Цусны улаан эс, цагаан эс, ялтас эс ГаплойдЗадлан шинжлэх27. Доорх мэдээллийг зөв зүй тогтолд оруулаарай. /2оноо/ 1. Хромосомууд нь эсийн төв хэсэгт эгнэн жагсаж байрлана.2. Центриоль нь эсийн туйл руу хөдөлнө. Бөөмхөн, бөөмийн бүрхүүл уусч алга болно. 3. Бөөмхөн, бөөмийн бүрхүүл эргэн бий болно. Кариокинез, цитокинез явагдана.4.Ээрүүлэн утаслагийн агшилтаар хромосомууд нь центромерээрээ салж эсийн туйл руу татагдана. A. 2,1,4,3 B. 1,2,3,4 C. 2,4,1,3 D. 2,3,1,4 E. 4,3,2,1 28. Алдаатай ойлголтыг олж тэмдэглээрэй. /2 оноо/

Хуваагдлын нэр ОнцлогА А митоз Шууд хуваагдал- Ямар нэгэн үе шат дамжихгүй.

В МитозПрофаз, метафаз, анафаз, телофаз гэсэн 4 үе шатыг дамжин явагддаг. Өндгөн эсийн хуваагдал нь энэ хуваагдлын нэгэн жишээ юм.

С Мейоз Мейоз I,II гэсэн 2 үндсэн үе шаттай. Бэлгийн эсүүд энэ хуваагдлаар хуваагддаг.

D Митоз Үндсэн 4 үе шат дамжин явагддаг. Биеийн эсүүд хуваагдаж нөхөн төлжилт явагддаг.

Генетик шинжилгээ- Мэдлэг ойлголт29. 4-р бүлгийн цус ямар генээр нөхцөлдөх вэ? / 1оноо/ A. АА,АО B. ВВ, ВО C.ОО, АО D. Зөвхөн АВ E. Зөвхөн АО

Хэрэглэх30. Донор цусыг олоорой. / 1оноо/A. 1-р бүлгийн цус B. 2-р бүлгийн цус C. 3-р бүлгийн цус D.4-р бүлгийн цус 31. Гетерозигот хувилбарыг олж дугуйлна уу. / 1оноо/A. Аа, Вb B. AA, Bb C. Aa, BB D. aa, bb E. Aa, bb32.Рецессив хувилбарыг олж дугуйлна уу. / 1оноо/A. Аа, Вb B. AA, Bb C. Aa, BB D. aa, bb E. Aa, bbЗадлан шинжлэх33.Зөв хувилбарт мөрийг олоорой. / 2оноо/

Тодорхойлолт Нэр томъёоА Бие махбодын шинж тэмдгийн гадаад илрэл ГенотипВ Уургийн тухай мэдээлэл агуулсан ДНХ-ийн хэсэг ГенС Бие махбодын генийн нийлбэр цогц ФенотипD Давамгайлагч шинж РецессивБиотехнологи- Мэдлэг ойлголт34.Эдгээр бичил биетний алийг нь пенициллин үйлдвэрлэлд ашигладаг вэ? /1 оноо/A. Сүүн хүчлийн бактер B. Гэдэсний савханцар C. Мөөгөнцөр D. БактерХэрэглэх35. Хүний инсулины генийг геномоос яаж салгах вэ? /1 оноо/A. Плазмидаар B. Пектиназа ферментээр C. Рестриктаза ферментээр D. Бүгд буруу Задлан шинжлэх36. Инсулины үүргийг зөв илэрхийлсэн мөрийг олоорой. /2 оноо/ A Цусанд дахь илүүдэл глюкозыг элэг болон булчинд гликоген хэлбэрээр нөөцлөх B Элэг, булчинд нөөцлөгдсөн гликогенийг глюкоз болгон задлах үүрэгтэй. C Цусан дахь сахарын хэмжээг ихэсгэх үүрэгтэй.D Глюкагоныг задлах үүрэгтэй. Байгаль дахь бодисын эргэлт- Задлан шинжлэх37. Байгаль дахь нэгэн бодисын эргэлтийг харуулжээ. Энэ ямар бодисын эргэлт вэ? / 2оноо/

A. Азотын эргэлтB. Хүчилтөрөгчийн эргэлт

C. Нүүрстөрөгчийн эргэлт D. Фосфорын эргэлт

Популяци- Задлан шинжлэх38. Эгэл популяцыг заасан дугаарыг олоорой. / 2 оноо/

А. 1B.2C.3D.4E.1 болон 2

Экосистем- Задлан шинжлэх39. Доорх хүснэгтийг ажиглан зөв хувилбарыг сонгоорой. /2 оноо/

Химийн бодисын нэр Орчныг бохирдуулах гол эх үүсвэрA Мөнгөн ус, түүний

нэгдлүүдБоловсруулаагүй нүүрс, элдэв хог хаягдлыг нам температурт дутуу шатаах

B Хар тугалга, түүний нэгдлүүд

Ашигт малтмал, ялангуяа алтны олборлолт

C Кадми, түүний нэгдлүүд Бензинээр ажилладаг дотоод шаталтын

хөдөлгүүр бүхий машинууд D Хром түүний нэгдлүүд Арьс ширний үйлдвэрт ашигладаг идээлэгч

бодис

ХОЁРДУГААР ХЭСЭГБиологийн олон янз байдал- Үнэлэх 1. Мөлхөө холтсон цэцэг ба хонин гүрвэлийг ангилал зүйн дээд нэгжүүдэд нь тохируулж бичээрэй. / 3 оноо/ А. Мөлхөө холтсон цэцэг В.Хонин гүрвэл

Аймаг: Аймаг:Хүрээ: Хүрээ:Анги: Анги:Эсийн үйл ажиллагаа- Бүтээх 2.Зурагт энзимийн ажиллах зарчим өгөгджээ. А,В,С D үсгээр тэмдэглэгдсэн хэсгүүдийг нэрлэнэ үү. / 2 оноо/

А.........................................................................................................................................В..........................................................................................................................................С.........................................................................................................................................D.........................................................................................................................................3. Зөв харгалзуулаарай. /2 оноо/1. Гипертоник А. Деплазмолиз2. Изотоник Б. Плазмолиз3.Гипотоник В.Навчны амсраар ус уурших 4. Транспираци Г. ТургорХооллолт- Бүтээх4. Фермент тус бүр өөр өөрийн бодист хүрч үйлчилдэг. /2 оноо/А. Ходоодонд уургийн молекулын өөрчлөлтийн хариуцдаг энзимийг нэрлэнэ үү. ............................................................................................................................................В. Боловсорсон уургийн бүтээгдэхүүнийг элгэнд зөөвөрлөн хүргэдэг цусны судсыг нэрлэнэ үү. ..........................................................................................................................Амьсгал ба ялгаруулах- Бүтээх 5. Доорх зургийг ажиглаад А-Д тэмдэглэгээг хүснэгтийн өгөгдөлд зөв тохируулж бичнэ үү. / 2 оноо/

Зохицуулга ба хяналт- Үнэлэх

Ялгаруулах эрхтэн

тогтолцоо

Бөөр Шээсний суваг

Шээс гадагшлуулах

сүв

Давсаг Бөөрний тэвш

Ялгаруулах эрхтэн

тогтолцоог тэмдэглэсэн

үсэг

6. Дотоод шүүрлийн булчирхайн зураг өгөгдөв. Зургийг ашиглан хүснэгтийг гүйцээгээрэй. /4 оноо/

Эсийн хуваагдал, удамшил хувьсал- Үнэлэх7. Шувууны өдний бараан өнгө, цайвар өнгийг давамгайлан удамшдаг. Бараан ба цайвар өнгийн өдтэй гомозигот тахиануудыг эвцэлдүүлэхэд: /5 оноо/А. F1 үед цайвар өнгийн өдтэй удам төрөх магадлал хэдэн хувь вэ?В. F1 үед бараан өнгийн өдтэй удам төрөх магадлал хэдэн хувь вэ?С. F2 үед цайвар өнгийн өдтэй удам төрөх магадлал хэдэн хувь вэ?D. F2 үед бараан өнгийн өдтэй удам төрөх магадлал хэдэн хувь вэ?Е. F2 үед төрөх гетерозигот бодгалиудын эзлэх хувийг ол.

Биотехнологи- Бүтээх8. Тооцоолон бодоорой. 500гр инсулин гарган авахын тулд хэдэн литр бичил биетний өсгөврийн шингэн шаардлагатай вэ? /2 оноо/A.500л B. 1000 л C. 1500л D.2000л E. 2500 лБайгаль дахь бодисын эргэлт- Үнэлэх9. Усны эргэлтийн нэг хэсгийг бүдүүвчээр үзүүлжээ.

а. Транспирацийн үзэгдлийг ямар үсгээр тэмдэглэсэн байна вэ? /1 оноо/ .........в. R үсгээр усны эргэлтийн ямар процессыг тэмдэглэсэн бэ? /1 оноо/ .............с. Ой модыг их хэмжээгээр огтлох нь байгаль дахь усны эргэлтэд хэрхэн нөлөөлөх вэ? /2 оноо/........................................................................................................................................................................................................................................................................................................Популяци- Бүтээх10. Графикт чандага болон шилүүсний тоо толгойн динамикийг үзүүлжээ.

Булчирхайн нэр Ялгаруулах даавар

1 Өнчин тархи Соматотропин2 Төмсөг345 Тироксин 6 Сэрээ булчирхай 7 Адерналин 8 Боргоцой

булчирхайМелатонин

Бодолт хийхэд энэ зайг ашиглана уу.

а. Чандаганаы тоо өсөхөөр шилүүсний тоо дагаад өсчээ. Харин чандаганы тоо буурвал шилүүсний тоо мөн буурчээ. Үүний учрыг тайлбарлана уу. /1 оноо/..............................................................................................................................................в. Чандаганы тоо толгой хэлбэлзэлтэй өссөн ба зарим жилүүдэд буурчээ. Түүний тоо толгойн өөрчлөлтөнд ямар хүчин зүйлс нөлөөлсөн байж болох вэ? /1оноо/........................................................................................................................................................................................................................................................................................................Экосистем- Үнэлэх11. Дараах нөөц баялгууд шавхагддаг ба үл шавхагддаг нөөц баялгийн аль нь болохыг ялган ангилаарай. /+ тэмдэг тавина уу/ 5 оноо/

Байгалийн нөөц баялаг Шавхагддаг Үл шавхагддагЦагаан зээрХар модХар тэнгисийн усны нийт нөөцТаван толгойн чулуун нүүрсний ордҮлийн цагаан оготноЦахилдагНарны гэрлийн цацрагЭрдэнэтийн гянт болдын орд Хар мөөгШөвгөр цохБүтээх12. Япон улсын нэгэн томоохон корпораци мөнгөн усны хаягдлаа Минаматийн буланд оруулдаг байжээ. Үүний нөлөөгөөр 1956 онд гарсан аюулт өвчнийг энэ булангийн нэрээр минамата гэж нэрлэжээ.а. Мөнгөн ус хүний биед ямар замуудаар ордог вэ? 2-ыг нэрлэнэ үү. /1оноо/...................................................................................................................................................b. Хүний биед ямар нөлөө үзүүлдэг вэ? 2-ыг нэрлэнэ үү. /1оноо/ ....................................................................................................................................................

НИЙТ-97 ОНООНЭГДҮГЭЭР ХЭСЭГ- ХАРИУ-11

1 D2 D3 A4 A5 C6 C7 B8 B9 C10 D11 C12 C13 A14 D

15 A16 C17 E18 B19 B20 A21 B22 D23 C24 B25 E26 A27 A28 B29 D30 A31 A32 D33 B34 C35 C36 A37 C38 D39 D

ХОЁРДУГААР ХЭСЭГ- ХАРИУ

1А. Мөлхөө холтсон цэцэг В. Хонин гүрвэлАймаг: Ургамлын аймаг Аймаг: Амьтны аймагХүрээ: Цэцэгт ургамлын хүрээ Хүрээ:Хөвчтөний хүрээАнги: Хос талт үрт ургамлын анги Анги: Мөлхөгчдийн анги

2 А. Энзим В. Субсрат С. Энзим субсратын комлекс D. Бүтээгдэхүүн

3 1Б, 2А,3Г,4В4 А. Пепсин В. Нарийн гэдэсний хялгасан судсаар дамжин тараагуур

судас луу орно. 5 Бөөр- Б Шээсний суваг- А Шээс гадагшлуулах сүв- В

Давсаг- Г Бөөрний тэвш- Д

6Булчирхайн нэр Ялгаруулах даавар

1 Өнчин тархи Соматотропин2 Төмсөг Андроген, Тестостерон3 Өндгөвч Эстроген, Прогестерон4 Нойр булчирхай Инсулин, Глюкагон5 Бамбай булчирхай Тироксин 6 Сэрээ булчирхай Тимозин7 Бөөрний дээд булчирхай Адерналин 8 Боргоцой булчирхай Мелатонин

7 А. 0% В. 100% C. 25% D. 75% E. 50%8 E. 2500 л9 А. P В. Ууршилт С. Транскрипцийн эрчим буурна, гадаргын

усны хэмжээ багасна.

10

А. Шилүүсний гол хоол тэжээл нь чандага юм. Иймээс чандагын тоо цөөрөх үед шилүүсний идэш тэжээл хомсдож мөн тоо толгой нь буурна.Харин чандагын тоо толгой элбэг үед шилүүсний хоол тэжээл мөн элбэг тул тоо

толгой нь өснө. В. Чандагын тоо цөөрөх үед шилүүсний идэш тэжээл хомсдож мөн тоо толгой нь буурсан.

11 Хар тэнгисийн усны нийт нөөц, нарны гэрлийн цацраг 2 нь үл шавхагдах нөөц, бусад нь шавхагдах нөөц юм.

12

А. Амьсгалаар, Хоол хүнсээр, Арьсаар В.-Төв мэдрэлийн тогтолцоог гэмтээж хараа, сонсголын эрхтнүүдийг өвчлүүлэх- Удамшлын тогтолцоог гэмтээн, ургийн гажиг үүсгэх- Үе мөчийг өвчлүүлэх

10-р ангийн анги дэвших шалгалтын даалгавар№12

Биологийн олон янз байдал ба ангилал

Мэдлэг ойлголт 1.Мөөг ямар хооллолттой амьд бие вэ? [1оноо]

А. Автотроф В. Гетеротроф С. Мексотроф D. Хемотроф 2. Байгаль дах олон янзын амьд биесийг ялган ангилж бичиглэн тодорхойлж нэршил оноодог биологийн салбар ухааныг ........ гэнэ. [1оноо]

А. Ангилал зүй В. Түүхэн хөгжил С. Хос нэршил D. Түлхүүр бичиг Задлан шинжлэх

3.Хөвд хэлбэртний ангиудыг гүйцээн бичнэ үү [2 оноо] Хөвд хэлбэртэн

........................... ....................... А.элгэн,навчит В.уутат,базит С.оомицит,зигомицит D.хитрид,дутмаг Үнэлэх 4.Дараах зургийг ажиглаад ангилал зүйн нэршлийг гүйцээгээрэй. [3 оноо]

Зүйл : ................... Төрөл: ................ Овог: ..................... Баг: Мэрэгчдийн Анги: .......................... Хүрээ: ....................... Аймаг: .......................... Эсийн үйл ажиллагаа

Мэдлэг ойлголт

5.Хүүхдийн хоол боловсруулах үйл ажиллагааг хөнгөвчлөх зорилгоор уургийн өндөр агууламжтай бүтээгдэхүүнд аль энзим нэмэлтээр ашигладаг вэ? [1оноо]

А. Амилаза В. Липаза С. Протеаза D. Карбогидраза 6.Протоплазм нь эсийн бүрхүүлээс салж хөндийрэх үзэгдлийг....... гэнэ. [1оноо]

А. Плазмолиз В. Транспираци С. Диффуз D. Электролиз Задлан шинжлэх

7.Зарим бактери халуун рашаанд бодисын солилцооны идэвхтэй байдгийн шалтгаан нь [ 2 оноо] А. Тэд дотоод температураа бууруулах чадвартай байдагт оршино В. Өндөр температурт катализ шаардлагагүй болдогт оршино С. Тэдний энзимийн оптимал температур өндөр байдагт оршино D. Тэдний энзим температурт огтхонч мэдрэг бус чанартайд оршино 8. Энзимийн идэвхжүүлэх үйлчилгээтэй бодис аль нь вэ? [2оноо] А. Фермент В. Ингибитор С. Активатор D. Уусагч Бүтээх

9.Гипотоник уусмалд орсон эсэд юу тохиолдох вэ? [2оноо]

А. ...................................................................................

10. Дараах зургийг ажиглаад тайлбарла [2оноо]

А. Эсийг ямар уусмалд хийсэн вэ? \...................................\

В. Ямар үзэгдэл явагдсан вэ? \...................................\

Мэдлэг ойлголт 11.Дараах эрхтэнүүдийн аль нь задалдаг энзимтэйгээ буруу хосолсон байна вэ?/2оноо/

А. Ходоод – пепсин В. Нарийн гэдэс- пептидаза С. Амны хөндий -амилаза D. Амны хөндий-протеаза

Хэрэглээ 12.Халдварласан цөсийг мэс заслаар авхуулсаны дараа ........... тэжээлийн хэрэглээгээ хязгаарлах ёстой./2оноо/

А. Цардуулын В. Уургийн С. Сахарын D.Өөх тосны 13.Хоол хүнсний холимгийг ходоодны шүүстэй хольж 370 С температурт байлгав./2оноо/ Цагийн дараа дараах бодисуудын аль нь задарч эхлэх вэ? А.эрдэс В.Өөх-тос С.Нүүрс-ус D.Уураг Бүтээх даалгавар 14.Шар толбо,навчны судлуудын хооронд сунасан цоорхой үүсдэг.Үүний шалтгааныг тайлбарлана уу?/2оноо/

А.............................................................................. Задлан шинжлэх 15. Хоёр бүлэг улаан лоолийг лабораторид ургуулав. Эхнийг нь ялзмаг нэмж өгсөн хөрсөнд нөгөөх нь ялзмаг нэмээгүй хөрсөнд тус тус ургажээ. Ялзмаг нэмээгүй хөрсөнд ургасан улаан лоолийн навчис ялзмагтай хөрсөнд ургасан ургамлын навчистай харьцуулахад шаравтар өнгөтэй байв. Үүнийг тайлбарласан хамгийн сайн тайлбарыг ол.

А. Эрүүл ургамлууд хлорофилл бий болгохын тулд ялзмаг дахь навчны задралаар бий болсон хоол тэжээлийг энерги болгон ашиглана В. Ялзмаг хөрсийг сийрэгжүүлж ус ургамлын үндсэнд хүрэх боломжийг бүрдүүлсэн С. Ялзмаг хлорофиллийн нийлэгжилд шаардлагатай төмөр, магни гэх мэт эрдэс бодис агуулсан D. Ялзмаг дахь навчны задралаар үссэн дулаан ургалт болон хлорофиллийн нийлэгжил хурдан явагдахад хүргэсэн Амьсгал ба ялгаруулах эрхтэн тогтолцоо Мэдлэг ойлголт

16.Дараах бодисын аль нь аэроб болон анаэроб амьсгалын хоёуланд нь үүсэх вэ? /1оноо/ А. Сүүний хүчил В. Ус С. ГФА D. Хүчилтөрөгч

17.Шээс хуримтлуулдаг, гадагшлуулах үүрэгтэй эрхтнийг /1оноо/А. Давсаг В. Нефрон С. Бөөрний тэвш D. Бөөрний цорго

18.Хөрсийг удаан хугацаагаар устай байлгавал ургамал яах вэ? /1оноо/А. Эрчимтэй ургана В. Хүчилтөрөгчийн дутагдалд орно С. Нүүрсхүчлийн хий багасахD. Фотосинтез эрчимтэй явагдана

Задлан шинжлэх 19.Дараах тэгшитгэлийг гүйцээнэ үү. /2оноо/

C6H12O6 ................CO2 + 210 КЖ

А. Н2О В. O2, H2O С. H2O, O2 D. C2H5OН 20.Дараах үгнүүдэд тохирохгүй нь аль нь вэ? /2оноо/ А. Хүчил төрөгч B. цулцан C. Амьсгал D. бөөр 21.Эцсийн шээсний найрлаганд ихэнх нь шээг ,................ байдаг./2оноо/ А.Натри, кали B. Шээсний хүчил C. Хүчилтөрөгч D. кератинин

Хэрэглээ

22.Шээс задгайрах өвчний хэлбэрүүдийг гүйцээж бичээрэй./2 оноо/8. Сэтгэл түгших үеийн шээс задгайрах9. ........................................................10. Шээсний бялхсан задгайрал11. .....................................................

А. 2. Элбэг 4. Хямралын В. 2.Тулгарсан 4. Хямралын С. 2. Элбэг 4. Бүрэн D. 2 Тулгарсан 4. Бүрэн

Бүтээх 23.Бөөрний дотоод бүтцийн зургийг үзүүлэв. 2,5 дугаартай хэсгийг нэрлэ /2 оноо /

2..................

5........................

Амьд биеийн зохицуулга ба хяналт Мэдлэг ойлголт

24.Бамбай булчирхайнаас ялгарах дааврыг нэрлэ./1оноо/ А. Мелатонин В. Глюкаген С. Тимозин D. Тироксин

25.Бэлгийн дааврын боловсролтыг хянадаг дааврыг сонго. /1оноо/ А. Пиреотропин В.Гонадотропин С. Соматотропин D. Кальцитонин 26. Хувийн амьдралын явцад үүсдэг,түр зуурын шинжтэй рефлексийг /1 оноо/ А. Сэрэл В. Болзолт С. Болзолт бус D.Саатал Хэрэглээ

27.Дараах зургийг ажиглаад ямар нэртэй даавар ялгардаг болохыг нэрлэ /2 оноо/ А. Мелатонин В. Глюкаген С. Тимозин D. Тироксин

28.Гипоталамус нь /2оноо/ А. Өнчин тархины ялгаруулдаг бүх гормоныг нийлэгжүүлдэг В. Өнчин тархины зөвхөн нэг хэсгийн үйл ажиллагаанд нөлөөлдөг С. Зөвхөн саатуулагч гормонуудыг ялгаруулна D. Үржил болон биеийн температурыг зохицуулдаг

Задлан шинжлэх 29.Дараах тодорхойлолтуудын аль нь буруу вэ?/2 оноо/

А. Нугаснаас 31 хос мэдрэл гардаг В.Нугаснаас 12 хос мэдрэл гардаг С.Нугас нь бор бодисын гадна талаар оршдог D.Тархинаас 12 хос мэдрэл гардаг

30.Дотоод шүүрлийн булчирхай нь гадаад шүүрлийн булчирхайнаас юугаар ялгаатай вэ?Шүлс,хөлс зэргийг инсулин,тироксинтэй жишиж тайлбарлана уу? /2 оноо/

........................................................................................................................................ Үнэлэх

31.Чихрийн шижин өвчин юунаас болж үүсдэг вэ?Үндэслэл гаргаж тайлбарлана уу?/4 оноо/ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................

Эсийн хуваагдал Хэрэглээ 32.22 аутосом болон Х хромосомыг агуулсан хүний эс бол /2оноо/

А. Эр бэлгийн эс В. Зигот С. Биеийн эс D. Өндгөн эс Задлан шинжлэх

33.Дараах үйл явцаас аль нь митоз хуваагдалд хамааралгүй вэ?/2 оноо/ А. Гомолог хромосомууд эсийн төв хэсэгт эгнэн жагсана

В. Хуваагдлын дүнд 4 төл эс үүснэ С. Төл хроматидууд салмагц эсрэг туйл руу хөдлөнө D. Хуваагдлын дүнд 2 төл эс үүснэ 34. Дараах зураг эсийн хуваагдлын ямар шат болохыг тогтоо.

А. Митоз, анафаз В. Митоз , метафаз С. Мейоз , профаз D. Мейоз телофаз

Үнэлэх 35.Тохируулна уу?/ 5 оноо /

6. Аллель генүүд А. Нэг аллель генийн илрэл нөгөө аллелийнхаа илрэлийг давамгайлах 7. Удамшил Б. Тухайн бодгалийн бүх шинж тэмдгийн нийлбэр 8. Гетерозигот В. Өөрийн шинж тэмдгээ дараагийн үе удамдаа үлдээх 9. Давамгайлал Г. Гомолог хромосом дээр байрлаж нэг шинж тэмдэг хариуцах генүүд10. Фенотип Д. Аллель генүүд нь ялгаатай байх бодгаль Генетик шинжилгээ Мэдлэг ойлголт

36.Гетерозигот гэж юу вэ?/1оноо/ А. Тодорхой шинж тэмдгээр ялгаатай хромосом В. Генотипэд нь ижил генүүд байх зигот С. Аллель генүүд бие биенээсээ ялгаатай D.нуугдмал шинжийг Хэрэглээ 37.[ Аа х Аа ] гарах үр удмын фенотип харьцаа ямар байх вэ? /1оноо/

А. 3:1 В. 1:2 С.1:1 D.3:2 38.Цусны А бүлгийг ямар аллелиуд оролцож үүсгэх вэ /1 оноо/ А. О, А В. А, В С. В,О D. О,О 39.Вь хэдэн төрлийн гамет үүсэх вэ?/1оноо/ А. 1 В. 2 С. 3 D.4 Задлан шинжлэх 40.Локус гэж юу вэ? /2оноо/ А. Гибрид удам, холбоотой В. Генүүдийн харилцан үйлчлэл холбоотой С. Аллель биш хромосом, холбоотой D. Генүүдийн байрлал, холбоотой Биотехнологи ба генийн инжнерчлэл Мэдлэг ойлголт 41.Эдгээр бичил биетийн алийг нь пенициллин үйлдвэрлэхэд ашигладаг вэ?/1оноо/ А. Сүүн хүчлийн бактери В. Хөгц мөөг С. Гэдэсний савханцар D. Хөрөнгө мөөг

Хэрэглээ 42.Биотехнологи нь ................бүтэц,үйл ажиллагаан дээр үндэслэн явагдана./1 оноо/ А.бичил биетэн В.агаар С.хүчилтөрөгч D.устөрөгч Задлан шинжлэх43.Хүний инсулины генийг геномоос яаж салгах вэ?/2 оноо/

А. плазмидаар В. Пектиназа ферментеер С. Рестриктаза ферментээр D.бүгд буруу Бүтээх 44. Тохирох үгнүүдийг нөхнө үү? /2 оноо/ Судлаач,инсулины ..................энзимээр тасалж бусдаас салгаж авна.Тэдгээрийг...................эсэд шилжүүлж суулгана.Үүнийг ...................гэж нэрлэдэг.Хүний гентэй бактерийн эсүүд дотор ........................бий болно.

Байгаль дахь бодисын эргэлт Задлан шинжлэх

45.Эх газраас ууршсан ус хур тунадас болж эх газартаа буцаж буухыг ..............эргэлт гэнэ./2 оноо/ А. Гадаад В. Дотоод С. Их D. Бага

Үнэлгээ46.Усны эргэлт байгальд ямар ач холбогдолтой болохыг бич./4 оноо/ А. ....................................................................................................................................... Популяци Задлан шинжлэх

47.Популяцийн гишүүд нь орон зайн хувьд жигд тархсан байдаг нь юуг илэрхийлэх вэ?А. Нөөц жигд бус тархсан В. Популяцийн гишүүд нөөцийн төлөө өрсөлдөж байгаа

С. Популяцийн гишүүд нэг нэгэндээ татагддаггүй нэгнээсээ зугтаадаггүйг D. Популяцийн нягтшил бага болохыг Бүтээх 48. Популяцийг тархалтаар нь дараах хэлбэрт хуваадаг./2оноо/ 1.................................. 2................................ 3................................ Экосистемд хүний үзүүлэх нөлөө Задлан шинжлэх 49.Байгалийн бүтээгдэхүүн хэсгүүдийн хоорондох,түүнчлэн хүн ба байгалийн бүтээмж, нөөцийн хоорондох тэнцвэрт байдал алдагдахыг ...............гэнэ /2 оноо/ а.экологийн бохирдол в.экологийн хямрал с.орчны бохирдол D.химийн бохирдолҮнэлэх50.Хүрээлэн буй орчны бохирдлын үндсэн хэлбэрүүдийг нэрлэнэ үү? /5 оноо/

А. ............................................................... В. .............................................................. С. .............................................................. D. ................................................................ Е................................................................... Бүтээх 51.Ойн хортонтой тэмцэх дор дурдсан хэлбэрүүд ямар аргад хамаарахыг бичнэ үү?/2 оноо /

А. Агаараас химийн төрөл бүрийн шингэрүүлсэн бэлдмэл цацах-........................................ В.шавж идэшт шувуудын тоо толгойг өсгөн олшруулах-....................................................... С.бактерийн бэлдмэл ашиглах-...............................................................................................