Lingua galega - pailebote.files.wordpress.com · A época máis importante da lingua galega en...
Transcript of Lingua galega - pailebote.files.wordpress.com · A época máis importante da lingua galega en...
Tarefas de reforzo e recuperación – PMAR
Lingua galega
PALABRA: unidade lingüística con significante e significado que pode actuar
independentemente: persoa, coche, pataca...
Clasificables polo seu significado:
-Algunhas palabras teñen significado léxico – representan a realidade: saltar, azul,
neno...
-Outras teñen significado gramatical – actualizan outras palabras ou axudan a
unilas: este, con, ou...
Clasificables pola súa forma:
-Algunhas poden ser variables – cambian a forma con morfemas de xénero,
número, persoa, tempo ou modo: neno/a, feliz/felices, salto/saltabas/saltarei...
-Outras son invariables – preposicións (a, de...), conxuncións (pero, porque...) e
adverbios (hoxe, aquí...).
O substantivo
Xénero:
MASCULINO FEMININO exemplos
–o ou –a átonos –a átono Neno/nena
–eu –ía Xudeu/xudía
–vogal tónica –a Avó/avoa
–consoante (non N) –a Titor/titora
–ón
–oa (forma regular)
–ona (derivativo –
aumentativo ou despectivo)
León/leoa Solteiron/solteirona
–án
–á (forma regular)
–ana (derivativo –
aumentativo ou despectivo)
Alemán/alemá Testán/testana
Número:
SINGULAR FAN PLURAL exemplos
–vogal –ditongo –consoante (distinta de –r, –
z, –l, –s)
Engaden –s Nena/nenas Xersei/xerseis Pasmón/pasmóns
–r ou –z –s agudas
Engaden –es Motor/motores Compás/compases
–s graves ou esdrúxulas –x
Non varían O martes/os martes O fax/os fax
–L
·monosílabas ou graves ·compostas con monosílaba final ·agudas
Engaden –es
·Sol/soles ·Parasol/parasoles ·Animal/animais Engaden -is
Exercicio 1, páxina 13.
notaria – notario cabalo – egua/besta alcaldesa – alcalde
xenro – nora farmacéutico – farmacéutica cónsul – consulesa
actor – actriz tsar – tsarina xuíz – xuíza
xogadora – xogador
Exercicio 4, páxina 13.
urbano – urbana anfitrión – anfitrioa xudeu – xudía
patrón – patroa solteirón – solteirona catalán – catalá
pagán – pagá anglosaxón – anglosaxoa cubano – cubana
charlatán – charlatana ladrón – ladroa
Clasificación semántica dos substantivos
Adxectivo
Os adxectivos son unha clase de palabra que indica características ou propiedades
dos elementos da realidade. Pode ser:
·Explicativos ou epítetos expresan algo que xa se lle supón ao substantivo:
neve branca.
·Especificativos atribúen calidades que non teñen por que ser propias do
substantivo: coche vello.
Graos do adxectivo:
·Positivo o adxectivo sen máis: home alto.
·Comparativo establece comparación entre elementos
Igualdade
tan ... coma ante pronome persoal: é tan alta coma min
tan ... como ante verbo: é tan alta como pensaba
tan ... como/coma no resto: é tan alta como/coma Pepe
Inferioridade e
superioridade
máis/menos ... ca ante pronome persoal: é menos alta ca min
máis/menos ... do que ante verbo: é máis alta do que pensaba
máis/menos... ca/que no resto: é máis alta ca/que Pepe
·Superlativo grao superior do adxectivo. Pode ser:
-Absoluto – un coche rapidísimo / un coche moi rápido.
-Relativo – o “máis ...” dentro dun grupo: o máis alto da clase.
PROPIOS
ABSTRACTOS
NON CONTABLES
INDIVIDUAIS COLECTIVOS
COMÚNS
CONCRETOS
CONTABLES
Exercicio 6, páxina 15.
-Marchaches moito antes ca min do concerto.
-Na miña clase somos tan numerosos coma/como na clase do lado.
-Gústalle máis Matemáticas ca/que Historia.
-O regalo gustoulle máis do que pensamos.
-Nunca pasara tanto frío coma/como na excursión á montaña.
Época medieval
A sociedade vive nun sistema feudal: nobres e vasalos.
O galego é a lingua de Galicia dende o século IX.
No século XII comezan os textos escritos.
Na época medieval o galego é a lingua dominante (compartindo certos usos co latín)
ata o século XV.
A época máis importante da lingua galega en canto a prestixio e uso é o período
trobadoresco (séculos XII e XIII). É a época de maior esplendor das nosas letras.
É unha época importante para a literatura.
Destaca a LÍRICA PROFANA, con tres grandes xéneros: amigo, amor, escarnio e
maldizer.
Os trobadores compoñían canción para a corte.
Cantiga de amor
·Voz masculina.
·Aparece a palabra “senhor” (amada).
·Muller perfecta, ideal.
·Amor cortés: namorado = vasalo da senhor.
·Coita de amor: o namorado sofre, pode perder sono e ata morrer de amor.
PRINCIPAIS RECURSOS DA LÍRICA PROFANA
·Paralelismo – repetición de grupos de palabras, dunha estrutura (sintáctico) ou
dunha idea (semántico) en versos de cobras diferentes.
·Leixaprén – o último verso da primeira cobra é o primeiro da terceira, o último da
segunda é o primeiro da cuarta e así sempre.
·Refrán – verso ou grupo de versos (entre un e tres) repetido despois de cada
cobra. Se as cantigas o teñen chámanse “de refrán”, se non o teñen son “de
mestría”.
·Fiinda – cobra breve ao final da composición. Soe ter carácter conclusivo.
·Ata-fiinda – encabalgamento entre cobras.
·Dobre e mordobre – dobre é a repetición dunha palabra en lugares similares da
composición, o mordobre é similar pero flexionando a palabra (ex. amar – amado).
Recuperación lingua galega
Exercicio 3, páxina 13.
a linguaxe – fem. o costume – masc. a xénese – fem.
o sangue – masc. o cume – masc. a análise – fem.
a ponte – fem. o garaxe – masc. o pesadume – masc.
a cute – fem. a friaxe – fem. o sal – masc.
o labor – masc.
Exercicio 5 da páxina 15.
Poño algún exemplo pero debe poñer cada quen os seus:
Substantivo Adxectivo explicativo Adxectivo especificativo
Lebre rápida vella
Luz brillante azul
Paxaro voador verde
Herba verde seca
Cristal sólido tintado
Chuvia húmida torrencial
Esquema da cantiga de amor – xa está antes, na páxina anterior.
Lengua española
Palabras
Sustantivo designa elementos de la realidad.
Adjetivo designa cualidades.
Verbo expresa acciones, estados o procesos.
Adverbio informa sobre circunstancias.
Preposición enlaza palabras.
Conjunción enlaza grupos sintácticos.
Ejercicio c, página 43.
increíble – increíblemente extraña – extrañamente
plena – plenamente última – últimamente
supuesta – supuestamente
Acentuación
Tilde diacrítica
Ejercicio 2, página 45.
AGUDAS LLANAS ESDRÚJULAS
organización (termina en –n)
remedio carencia diseñando buenos horarios trabajo diario
pongámosle
Semántica
La semántica estudia el significado de las palabras.
Las palabras están formadas por significado y significante: el significante es la
forma (m-e-s-a) y el significado es lo que ese conjunto de fonemas o letras quieren
transmitir.
Todas estas imágenes se
corresponden con el significante
“mesa” pero responden a
realidades distintas. Todas tienen
una serie de características
comunes (superficie plana,
verticalidad, para apoyar cosas,
etc.) denominadas semas. Los
semas son porciones de significado
que, cuando se combinan, dan
lugar a significados completos.
La semántica estudia los semas y los significados.
Relaciones semánticas entre palabras:
·Monosemia un significante + un único significado. Ej.: microbio.
·Polisemia un significante + varios significados. Ej.: cabo.
·Homonimia dos significantes iguales + significados distintos. Ej.: tallo (de planta
/ tallo (de tallar).
·Sinonimia dos significantes + un mismo significado. Ej.: coche / automóvil.
-parcial – los dos significantes significan lo mismo en algunos contextos pero
no en otros.
-total – los dos significantes significan siempre lo mismo exactamente.
·Antonimia dos significantes + dos significados opuestos. Ej.: malo / bueno.
Literatura del Siglo de Oro
El Siglo de Oro es un período del arte español (sobre todo literatura) que abarca los
siglos XVI y parte del XVII (Renacimiento y Barroco).
Contexto histórico:
·Reinado de Carlos I – se continúa con la conquista de América, prosperidad
económica y conflictos políticos.
·Reinado de Felipe II – guerras que suponen pérdidas económicas y coienzo de la
decadencia española – empobrecimiento.
Monarquía
Nobleza
Iglesia
Burguesía
Pueblo (empobrecido)
Renacimiento – corriente artística y cultural surgida del humanismo:
·antropocentismo el hombre es la nueva medida, el centro de todo.
Recuperación lengua española
Ejercicio 4, página 45.
Ejemplo 1: en la primera oración el reportero pregunta algo a la actriz en el momento
en el que esta se va de vacaciones pero lo que pregunta es algo que no se dice. En
la segunda lo que el reportero pregunta a la actriz es precisamente eso: ¿cuándo se
va de vacaciones?
Ejemplo 2: en la primera oración la persona dice que había estado soñando durante
toda la noche pero no explica el sueño. En la segunda, la persona que ha hablado
describió el sueño que tuvo la noche anterior.
Ejemplo 3: en la primera oración alguien ha preguntado por el lugar en el cual
sucedió el accidente. En la segunda, la persona que pregunta algo (no sabemos lo
que pregunta) lo hace en el lugar del accidente.
Ejercicio 6, página 45.
electrodoméstico videojuego fisicoquímico
léxico-semántico hispanoamericano
Ejercicio 2, página 47.
lamento / gemido – sinonimia parcial crujido / chasquido – sinonimia parcial
ignorante / culto – antonimia romo / puntiagudo – antonimia
puntiagudo / afilado – sinonimia parcial terminar / comenzar – antonimia
teórico / práctico – antonimia (complementaria)
Ejercicio 3, página 47.
flaco / delgado – sinonimia parcial. Se puede decir que un objeto es delgado pero no
flaco.
pulcro / limpio – sinonimia parcial. Aplicados a una persona pueden tener
significados distintos.
derecho / diestro – en alguno contextos puede ser total pero en otros no, por lo que
puede decirse que es sinonimia parcial.
fuego / lumbre – sinonimia total. Son intercambiables siempre.
Ejercicio 4.b, página 51.
La primavera es la primera de las estaciones y la más florida, el autor equipara esto
a la edad del ser humano. Así dice que se aproveche la juventud ya que “el tiempo
cubrirá de nieve la hermosa cumbre” (el pelo se pondrá blanco en la vejez). Debe
vivirse el presente y gozar de la juventud.
Xeografía e historia
Estudo da poboación
N.º nacidos vivos nun ano
Taxa de natalidade = x 1000
Poboación total
N.º falecidos nun ano
Taxa de mortalidade = x 1000
Poboación total
N.º de falecidos menores dun ano
Taxa de mortalidade infantil = x 1000
N.º de nacidos vivos nun ano
Taxa de crecemento vexetativo = taxa de natalidade – taxa de mortalidade
Crecemento real = crecemento natural + saldo migratorio
Crecemento real = (n.º nacidos – n.º falecidos) + (n.º inmigrantes – n.º de emigrantes)
Exercicio 3, páxina 27.
a) Verdadeiro.
b) Falso. A maior parte da poboación concéntrase en grandes cidades.
c) Verdadeiro.
d) Falso. Pode ser por este factor, como a cidade de Brasilia, pero pode ser por
outros factores.
A Idade Moderna
A Idade Moderna comeza en Europa a finais do século XV e conclúe a finais do XVIII
coa Revolución industrial e a Revolución francesa.
Características:
·Demografía – Europa recuperábase da crise da peste e aumentaba a
poboación: prosperidade pola man de obra. Medran as cidades e comezan as
migracións transoceánicas.
·Economía – mellorou a produción artesanal (inventos), maior comercio con
novas rutas e aparición do mercantilismo. Desenvolveuse o capitalismo comercial e
financeiro.
·Sociedade – vida máis próspera nas cidades = auxe dos burgueses. Xorde o
humanismo, con novas ideas.
·Política – monarcas autoritarios que crean institucións de goberno para
mandar máis ca os nobres.
Humanismo
O humanismo é un movemento (de todos os ámbitos) baseado nun modo de pensar
arredor da idea de que no centro do universo está o ser humano (feito á imaxe de
Deus).
Características:
·Antropocentrismo – exaltación do ser humano fronte á mentalidade
teocentrista medieval (Deus era o centro).
·Renacemento da cultura e a arte grecolatinas – gusto pola antigüidade de
Grecia e Roma.
·Desenvolvemento da técnica e a ciencia.
·Recoñecemento das linguas vernáculas, xurdidas do latín. Máis xente tivo
acceso á cultura.
O humanismo expandiuse grazas á imprenta, ás academias, aos mecenas e ás
universidades.
Recuperación xeografía e historia
Distribución da poboación
A poboación do mundo concéntrase de forma desigual.
Condicionantes da distribución da poboación
·Condicionantes físicos:
-Relevo.
-Clima.
-Auga e recursos naturais.
-Fertilidade do chan.
·Condicionantes humanos:
-Históricos.
-Económicos.
-Políticos.
Distribución da poboación do mundo
-Zonas máis poboadas: leste e sueste asiático, Europa, costa leste dos Estados
Unidos e puntos de América do Sur, África e Asia.
-Zonas menos poboadas: nozas desérticas ou de estepa de América, África e Asia;
selvas dos trópicos; zonas frías próximas aos polos.
Poboación
Densidade de poboación = = habitantes/ km²
Superficie (km²)
Ciclos demográficos ao longo da historia:
·Ciclo antigo – dende a Antigüidade ata o século XVIII. Sociedades rurais, taxas de
natalidade altas, mortalidade alta.
·Ciclo de transición – a partir do XVIII hai melloras na calidade de vida grazas aos
avances científios (medicamentos, maquinaria) e á Revolución industrial.
·Ciclo moderno – ao longo do século XX. Baixa a mortalidade pero tamén hai
menos natalidade. Nos países subdesenvolvidos isto aínda non sucedeu.
Exercicio 5, páxina 29.
peste – antigo incorporación da muller ao traballo – mod.
medicamentos – transición fames – antigo
métodos anticonceptivos – moderno avances científicos – transición
modelo de familia extensa – antigo medidas hixiénicas – transición/moderno
Exercicio 4, páxina 35.
Humanismo
O humanismo é un movemento (de todos os ámbitos) baseado nun modo de pensar
arredos da idea de que no centro do universo está o ser humano (feito á imaxe
de Deus).
Características:
·Antropocentrismo – exaltación do ser humano fronte á mentalidade
teocentrista medieval (Deus era o centro).
·Renacemento da cultura e a arte grecolatinas – gusto pola antigüidade de
Grecia e Roma.
·Desenvolvemento da técnica e a ciencia.
·Recoñecemento das linguas vernáculas, xurdidas do latín. Máis xente tivo
acceso á cultura.
O humanismo expandiuse grazas á imprenta, ás academias, aos mecenas e ás
universidades.