NATURA

Sheila Araujo

Alicia Criado

Irantzu Díez

Itxaso Guzmán

IZAKI BIZIDUNAK

ZELULABAKARRAK ZELULANINTZAK

ANIMALI ERREINUA ONDOEN ERREINUA LANDAREEN ERREINUAMONEROEN ERREINUA

PROTISTOEN ERREINUA PORIFEROAK

ARTROPODOAK

EKINODERMATUAK

MOLUSKUAK

ANELIDOAK

NEMATODOAK

PLATELMINDOAK

BRIOFITOAK

ESPERMATOFITOAK

PTERIDOFITOAK

GIMNOSPERMOAK

ANGIOSPERMOAK

KNIDARIOAK

ERREINUAK

MONERA

ERREINUA

LANDARE

ERREINUA

ANIMALIA

ERREINUA

ONDDOA

ERREINUA

PROTISTA

ERREINUA

Eukariotiko,

Zelulanitz,

HeterotrofoakProkariotikoa

Eukariotiko,

zelulabakar,

zelulanitz

Eukariotiko,

zelulabakar,

zelulanitz,

heterotrofo

Eukariotikoa,

zelulanitz,

autotrofoak

Adibidez:

bakterioak

Adibidez:

ameba,

algak

Adibidez:

legamiak,

lizunak,

perretxikoak

Adibidez:

Iratzeak,

ekiloreak,

akaziak,

kaktusak

Adibidez:

Anemonak,

Intsektuak,

katagorriak

BIOANIZTASUNABIOANIZTASUNA biosfera

osatzen duten espezieen multzoari esaten diogu.

BIOSFERA lurrean bizitza garatzen den eremua da. Han baldintzak egokiak dira izaki bizidunak garatzeko: ur likidoa, argia, oxigeno eta karbono dioxidoa eta temperatura egokia.

ZERGAITIK DAGO

BIONIZTASUNA?

Izaki bizidunek inguruko egoera oso

desberdinetara egokitzeko moldaera ugari eta oso

bestelakoak dituzte, eta horri ezker daude

hainbeste organismo.

MOLDAERA:

izaki bizidunek inguruko baldintzetara egokitzeko

duten gaitasunari esaten diogu.

• MUGITZEKO MOLDAERAK:

Hegalak, hegoak, hankak …• ELIKATZEKO MOLDAERAK:

Sustraiak, hagin sorrotzak, mokoak …

• BIZITZEKO MOLDAERAK: Izaki

bizidun guztiok, inguru konkretu batean

bizitzeko moldatuta daude.

EBOLUZIO• Lurraren historian izaki

bizidunetan gertatu diren aldaketa mantso eta gradualei eboluzio biologiko esaten diegu.

• Adibidez: jirafa-populazio bat dagoela, beste jirafa-populazioa batzuetatik bakartuta bizi dena. Eta populazio horretan indibiduo batzuek beste batzuek baino lepo luzeagoa dutela joko dugu.Arrazoiren batengatik belar-eskasia badago eta populazio horren jaki bakarra zuhaitzetako hostoak badira, lepo luzeko jirafek bakarrik iraungo dute, zuhaitzetako hostoetara heldu eta elikatu ahal izando direlako. Txarrago egokituta dauden gainerako jirafak hil egindo dira, jan ezinik.Handik denbora batera, populaziono indibiduo guztiek lepo luzea izango dute. Egokitzapena izaki bizidunak inguruko baldintzetara moldatzea da.

Gizakien eboluzioa

BIOANIZTASUNA BALIABIDE BAT DA

Bioaniztasuna baliabide natural oso baliotsua

da.

Hona emen adibide batzuk:

• Elikagaien iturri.

• Sendagaien iturri.

• Lehengaien iturri.

• Energia-iturri.

• Gozamenerako iturri.

Zergaitik bioaniztasuna arriskuan

dago?

• Lurraren istorioan zehar, 500 milloi espezie desberdin bizi izan dira.

Horietatik %1 gutxi gorabehera gaur egun arte iritsi da.

Bi desagerpen-mota daude:

• Naturalak: inguruneko baldintzatan gertaturiko bat-bateko aldaketa

esplikagaitzen ondorioz. Famatuena Kretazoaren amaierakoa da – Desagerpen

honen barruan dinosauruen suntsipena sar daiteke.

• Ez-naturalak: Gizakien ekintzen eraginez naturan bioaniztasuna galtze

azkarra gertatzen ari da. Kausa garrantzitsuenak hauek dira:

- Obra publiko handien eraikuntza

- Nekazaritza praktikak

- Animalien ehiza

- Espezie exotikoen merkataritza

- Turismo ugaria

- Espesie berrien sarrera

- Jarduera industriala

• Iberiar penintsulan

espezieen %26

arriskuan edo

desagertatzeko zorian

dago.

Egoera lantzenean

dauden espezie batzuk

hauek dira:

- Kalamotz iberiarra

- Sai beltza

- Amiamoko beltza

- Arrano inperiala

- Hartz arrea

- Kamaleoia

NOLA BABESTEN DIRA ESPEZIE HORIEK?

• Bizilekutzat dituzten ekosistemak babesteko ahalegina egiten da.

• Espezieak babesteko plan bereziak egiten dira.

• Ezin dugu arrain txikiak jan edo arrantza egin.

• Zaborra edozein lekuan ez bota.

• Birziklatzea.

• Mendira joaten zarenean sua baimendutako lekuetan piztu.