Nordesía 16 de Agosto de 2015

20
SUPLEMENTO DOMINICAL Diario de Ferrol 16 de agosto de 2015 Año XCVIII / Número 894 “Los estudiantes de hoy en día quieren cantar enseguida” LA SOPRANO ANA MARÍA SÁNCHEZ CONCLUÍA AYER MISMO SU PARTICIPACIÓN EN LA 58º EDICIÓN DEL PROGRAMA “MÚSICA EN COMPOSTELA” CINE MÚSICA La CIA y la KGB se tienen que unir para acabar con una organización criminal de ambas La verbena es la verdadera triunfadora de las fiestas de cada verano en Galicia Ledicia Costas publica “Un animal chamado néboa”, un libro de relatos expresionistas LIBROS N ordesía

description

Suplemento cultural do Diario de Ferrol, Ideal Gallego e Diario de Arousa, 16 de agosto de 2015

Transcript of Nordesía 16 de Agosto de 2015

Page 1: Nordesía 16 de Agosto de 2015

SUPLEMENTO DOMINICALDiario de Ferrol

16 de agosto de 2015Año XCVIII / Número 894

“Los estudiantes de hoy en día quieren cantar enseguida”LA SOPRANO ANA MARÍA SÁNCHEZ CONCLUÍA AYER MISMO SU PARTICIPACIÓN EN LA 58º EDICIÓN DEL PROGRAMA “MÚSICA EN COMPOSTELA”

CIN

E

SIC

ALa CIA y la KGB se tienen que unir para acabar con una organización criminal de ambas

La verbena es la verdadera triunfadora de las fiestas de cada verano en Galicia

Ledicia Costas publica “Un animal chamado néboa”, un libro de relatos expresionistas

LIB

RO

S Nor

des

ía

Page 2: Nordesía 16 de Agosto de 2015

Alquileres a precio de saldo para repoblar una parroquia de A Lama

La parroquia de Xesta, en A Lama (Ponteve-dra), es una de tantas en Galicia amenazada

por el fantasma de la despoblación, y para combatirlo su asociación de vecinos ha ideado la creación de un banco de casas antiguas que pon-drán en alquiler al módico precio de 100 euros al mes.

Son apenas 176 los vecinos que viven en Xesta, donde abundan las casas deshabitadas, casi una veinte-na, dentro de un municipio conoci-do por albergar el centro peniten-ciario de la provincia, y cuyo último censo es de 2.700 habitantes, cuan-do hace dos décadas la cifra ronda-ba los 4.000.

SITUACIÓN

Es una localidad, la de A Lama, con una fuerte presencia de la emigra-ción mexicana, que en su día invir-tió en casas grandes que con el paso de los años han perdido valor por el continuo descenso de sus habitan-tes y el descuido de su manteni-miento.

Enrique Vaqueiro, presidente de la Asociación de Vecinos de San Bartolomé de Xesta, explica a Efe que la idea es sacar inicialmente en alquiler seis casas a 100 euros, con la condición de que sus moradores se hagan cargo de su mantenimien-to y de alguna obra de reforma que precisen.

En ese caso, detalla, algunos pro-pietarios están dispuestos a no co-brar cantidad alguna hasta que el inquilino cubra la inversión realiza-da con lo que ahorre por no pagar las mensualidades.

Asimismo, la asociación de veci-nos, además de ejercer como me-diadora entre los propietarios y los interesados, brindará asesoramien-to a las partes con la ayuda de una inmobiliaria.

BENEFICIOS

Cree Vaqueiro que con esta iniciati-va “ganan todos”: los propietarios, porque sus casas no se seguirán de-teriorando y además obtendrán algo de dinero; los inquilinos, por-que podrán acceder a una vivienda a un precio fuera de mercado; y la parroquia, porque recuperará vida con más vecinos en sus calles.

Para dar ejemplo, el propio presi-dente de la asociación de vecinos fue el primero en poner en alquiler la casa de su bisabuelo y a partir de

Las zonas rurales gallegas llevan años perdiendo población y en algunas parroquias ya son más las viviendas que el número de habitantes y muchas

de ellas están vacías y abandonadas. En este sentido, han sido diferentes las iniciativas que se han propuesto para recuperar algunas de estas casas y,

sobre todo, la población de las aldeas y pueblos para evitar su desaparición del mapa. Una de ellas es la de facilitar alquileres bajos para atraer vecinos.

ahí otros cinco vecinos se animaron. Si la cosa funciona, confía en que se vaya apuntando más gente.

Después de poner en marcha esta iniciativa hubo muchos interesados, entre ellos vecinos de otras parro-quias que querían llevar a la prácti-ca un banco de casas similar.

Vaqueiro admite que lo ideal se-ría que se apuntaran familias con niños, aunque da la bienvenida a todo el que esté dispuesto a insta-larse en esta parroquia, lejos de las comodidades que pueda ofrecer la ciudad, pero “con el encanto” del rural gallego.

Su anhelo es “que las antiguas cocinas de hierro vuelvan a encen-derse en Xesta”.

EFE / Jorge Morales

SOCIEDAD

Con el paso del tiempo y el abandono las casas grandes se deterioran

Los vecinos dan la bienvenida a todos los que se quieran instalar en la parroquia

Enrique Vaqueiro, presidente de la Asociación de Vecinos de Xesta EFE

Vista del barrio de Pigargos, en la parroquia de A Xesta EFEenD

etal

le24

Diario de FerrolDOMINGO,16 AGOSTO DE 2015N

ord

esía

Page 3: Nordesía 16 de Agosto de 2015

“La voz requiere previamente estar constituida y que

pueda tener posibilidades”

Finalizaba ayer mismo la 58º edición del Cur-so Universitario Inter-nacional “Música en

Compostela”, uno de los más longe-vos y prestigiosos cursos que se de-sarrolla en Santiago al que acuden alumnos para aproximarse a la mú-sica española convirtiéndose des-pués en los mejores embajadores de la misma por todo el mundo . El cur-so se desarrolla regularmente en el mes de agosto abordando diferen-tes cátedras: violines, guitarra, ór-gano, polifonía, piano, sinfonismo y música actual… conducidas por grandes maestros que lo convierten en un verdadero referente para las nuevas generaciones de intérpretes y compositores. Este año la cátedra de canto fue impartida por una voz de destacadísima proyección na-cional e internacional, la de la pro-fesora e intérprete alicantina Ana María Sánchez que así se pronuncia sobre su amplia y dilata carrera y sobre esta primera experiencia en “Música en Compostela”.

Usted llega al mundo de la mú-sica a través de la polifonía, como componente del Orfeón Polifónico del “Centro Excur-sionista Eldense”.Sí. Es una asociación que nació para potenciar el deporte y también la cultura. Con su rondalla, su or-feón… Algo totalmente amateur. El director, Antonio Ballester, me aconsejó que estudiase en el Con-servatorio y así empecé. Ellos siem-pre me apoyaron, becándome in-cluso para ir a Madrid. Es un grupo al que le debo mucho.

Luego inicia sus estudios de canto en el Conservatorio Su-perior de Música “Oscar Esplá” de Alicante, con la soprano Do-lores Pérez.Ella era una soprano con una voz extraordinaria, conocida como Lily Bechman en muchísimas grabacio-nes discográficas de zarzuela que se hicieron entre los años sesenta y se-tenta. Se murió muy pronto. Yo es-tuve con ella cinco años. Ella insistía en que yo tenía que ser cantante.

¿En qué ha cambiado la forma-ción musical de entonces a aho-ra?Los estudiantes de canto somos un poco especiales. Si no tenemos la suerte de aproximarnos a la música con otro instrumento!… La voz re-quiere estar plenamente constituida y además darnos cuenta de que puede tener posibilidades. Por otra parte los largos estudios de canto te cualifican para dar clases, lo que no asegura que vayas a ser cantante. Para eso hacen falta otras cosas. Lo que veo es que los estudiantes de hoy en día quieren cantar ensegui-da, no tienen la paciencia de dejar que su voz se desarrolle a la par de su nivel de estudios.

Luego es becada para conti-nuar sus estudios en la Escuela

ANA MARÍA SÁNCHEZ SOPRANO

ACABA DE IMPARTIR UN CURSO EN EL PROGRAMA DE LA 58º “MÚSICA EN COMPOSTELA” / Julia Dopico

Debuta en Mallorca con el “Na-bucco” (1994). ¿Cómo recuer-da aquella primera puesta en escena?Lo viví con mucha ilusión y también con temor (siempre piensas gusta-ré, no gustaré…). Yo había ido el año anterior a cubrir la ausencia de la titular cuando lo dirigía Romano Gandolfi. En el 94 decidieron repe-tirlo e invitaron nuevamente al Maestro que dijo: “Esta bien. Yo vuelvo, pero si lo representa Ana María”. Le dijeron que sí y así se hizo. A él lo tuvieron que operar. Nunca más pude hablar con el Maestro Gandolfi… fue un ángel en mi vida. El “Nabucco” salió muy bien. Conocí a un agente y empecé a moverme.

Obtiene un gran éxito y comien-zan a sucederse distintos roles operísticos. ¿En cual de ellos se encuentra mejor?Lo que más he cantado en mi vida ha sido Verdi. Sus personajes se

ajustan perfectamente a mi voz. También el Tosca de Puccini o el Tanhäuser de Wagner, todo un reto… Me siento dichosa de haberlo hecho, pero quizás sea Verdi mi principal autor.

También tiene en su carrera un papel destacado la música de cámara, el oratorio…Sí. Es un mundo muy diferente al de la gran ópera que presenta la exi-gencia de la dirección de escena, funciones, ensayos… Los años no pasan en balde y la buena música es siempre buena música, así que deci-dí que quería hacer lo mismo pero en concierto.

Su actualidad se sitúa ahora entre la escena y la enseñanza.He cerrado el círculo. He acabado siendo lo que quería ser, profesora,

pero de música, algo muy íntimo que sigo conservando.

Y una acérrima defensora de la música española.Los músicos españoles tenemos la obligación de mostrar al mundo nuestra propia música. El público reacciona fantásticamente. Es como si les llevaras el sol, la luz.

¿Ha sido ese un motivo para ve-nir a “Música en Compostela”?El que me ha hecho la invitación para venir ha sido Agustín León Ara, director del curso. Antes estaba Isabel Penagos, a la que yo conocía y que insistía en que tenía que venir, algo que acepté encantada porque conocía su referencia de calidad. Lo celebro muchísimo. Sólo tengo pa-labras de agradecimiento.

¿En qué nivel encuentra a los alumnos que siguen este cur-so?Hay varios niveles. Algunos necesi-tan tan sólo algún retoque interpre-tativo y otros ayuda técnica. Yo re-parto el tiempo equitativamente entre todos y a cada uno le doy lo que requiere. Ellos graban todas las correcciones (las suyas y las de los de demás). Se dan cuenta de cuán-do sale mejor, son conscientes de las modificaciones. Se llevan “los deberes” del trabajo que hacemos en Compostela para realizarlo en el tiempo que necesiten. También hay que decir que hay voces estupen-das.

¿Volverá a “Música en Compos-tela”?¡Ya he dicho que sí! Si todo va bien y Dios quiere, aquí estaremos el año que viene. Es un honor para mí es-tar en “Música en Compostela”.

de Canto de Madrid.Yo había terminado mi carrera de filología e impartía clases en el Li-ceo Francés. Hubiera sido profesora toda mi vida de no haber sido por Dolores Pérez que consideraba mis aptitudes para el canto. Pedí una excedencia y me fui a Madrid, si-guiendo sus indicaciones. Allí estu-dié repertorio con Miguel Zanetti repertorio y canto con Isabel Pena-gos. Comprobé que había otras per-sonas que opinaban que podría se-guir adelante y que aquello realmente me gustaba.

Lo que veo es que los

estudiantes de hoy en día quieren cantar enseguida, no tienen la paciencia de dejar que su voz se...

Los músicos españoles

tenemos la obligación de mostrar al mundo nuestra propia música

laEntr

evis

ta

25

Diario de FerrolDOMINGO,

16 AGOSTO DE 2015 Nord

esía

Page 4: Nordesía 16 de Agosto de 2015

UN ANIMAL CHAMADO NÉBOALEDICIA COSTAS

Xerais. Vigo, 2015

16,65 euros

Esta historia para pequenos a partir de oito anos narra o proce-so de adaptación de Carlos, un neno con discapacidade intelec-tual, a unha nova cidade, un novo colexio e amigos. A tarefa non será nada fácil a pesar das aco-lledoras palabras do director da escola xa que deberá enfrontarse a uns novos compañeiros que ini-cialmente non entenden que é a discapacidade. Con todo, o protago-nista é consciente da súa situación que el describe como ter a memoria frouxa, pero tamén sabe que, coa colaboración de quen lle rodean, iso non é ningún impedimento, senón unha boa proba para superarse.Aos poucos os seus pais, os mestres e os seus compañeiros, que se arrepentirán do seu comportamento inicial, tentarán facilitarlle a inte-gración. Será con todo, un encontro inesperado cun personaxe singu-lar como o vello Tobías o que lle ofrecerá a Carlos a posibilidade de descubrir que sabe facer cousas que lle facilitarán a integración.

Hazañas bélicas

ALMAS DE ALGODÓN

ENRICH LLUCH

Editorial Galaxia / 9 euros

Non, non é que este libro de Ledicia Costas, Un animal chamado néboa

(Edicións Xerais, Vigo, 215), teña moito que ver (no fondo) con aque-les tebeos (chistes díicíamoslles en Ferrol, España adiante, tebeos, ago-ra, cómics) nos que reinaba un tal Boixcar –había máis ilustradores e guionistas, lástima fora– para na-rrar aspectos da II Guerra Mundial.

Algo semellante ao que fai Ledi-cia no seu libro de relatos, mais cun-ha pretensión conceptual que aque-les caderniños non tiñan (non podían) ter.

Ora, que un nachiño americano referíndose aos xaponeses empre-gue o epíteto de “monos marelos” si que fai pensar naquel Gorila, que enseñoreaba as viñetas de Boixcar, figura primeira das “Hazañas béli-cas” aquelas. Ledicia Costas, en fin, botou para o seu libro man dunha enciclopedia de nove tomos (de Sarpe, debida a Arrigo Petacco), confesión propia, como “guía impa-gable”.

Isto é o de menos, claro, un escri-tor realista axúdase da vida mesma, en directo, ou a través dos “media” e non pasa nada. A cousa complíca-se un pouco cando o relato (para o caso) muda en paráfrase da histo-ria.

Daquela, eis o relato que fecha o libro, “Tres xuizos para tres nazis”, a dúbida que se plantexa é se non te-ría sido mellor para o lector ler di-rectamente a Petacco (ou a quen

Vila Triste” (igual erro ao enmen-darlle a plana ao título, nas maiús-culas, digo, tal como veñen no inte-rior), que fan a lectura, ademais de cruenta de máis, decididamente chá. E outro tanto diría eu da narra-ción que titula o libro. Expresionista en exceso como cáseque todo o vo-lume. Que acada certas alturas en “Leningrado”, o primeiro relato, con esa “bolboreta de ámbar” a lle dar vóo á historia do cerco da cida-de que volveu ser San Petersburgo, nun principio de novo achegada de máis á crónica.

E tamén aprezamos a man de Le-dicia Costas, narradora, e non das peores, en “A derradeira misión do buque USS Indianapolis”. Poisque esta fica moi humanizada (a Histo-ria, digo) coa presencia dunha xen-te da intrahistoria, aquela que tanto amaba Don Miguel de Unamuno, mesmo cunha historia de amor, de adulterio, tan ventureiro como aquel que se contaba en As pontes de Madison, sobranceira película de Clint Eastwood, que veu á miña memoria ao ler este libro de Ledi-cia.

Que se le ben, que se le a fume de carozo, porque esta muller sabe o que trae entre mans.

Ora, eu tería pedido, se cadra, menos documentación e máis aire puro. Aínda que sexa do mar.

Aínda que veñan os tiburóns ti-gre, escena tamén excesiva, aqueles do Mar de Xapón papar aos náufra-gos do USS Indianapolis. “Hazañas bélicas”, si.

UN CANTO Á INTEGRACIÓN INFANTIL

“Isto é o de menos, claro, un escritor realista axúdase da vida mesma, en directo, ou a través dos media e non pasa nada. A cousa complícase un pouco cando o relato (...) muda en paráfrese da historia”

“E tamén aprezamos a man de Ledicia Costas, narradora, e non das peores en A derradeira misión do buque...”

sexa). Porque aí, nos depoimentos de Goering ou Höss, Ledicia Costas pouco aporta, como narradora digo, ao cosabido. Menos aínda no ma-nual de sevicias que é “A canción de

mái

sLib

ros

26

Diario de FerrolDOMINGO,16 AGOSTO DE 2015N

ord

esía

VICENTE ARAGUAS

A editorial Embora enceta unha colección de libros infantís que teñen como centro as cidades galegas. Para comezar o ciclo a protagonista é a cidade da Coruña, con este traballo que contén textos de Cristina Corral, ilustracións de Aurora Cascudo e fotografías de Miguel Noval, elementos todos eles que iteractúan para acadar un resultado moi in-teresante. Con descricións de lugares destacados, exercicios para os pequenos e un gran peso audiovisual, o proxecto segue a pauta de ne-nos e nenas paseando polas urbes cos seus avós, neste caso con Cru-nia e o seu avó Xenaro. Con ambos percorreremos os barrios da Coru-ña e coñeceremos todas esas historias bonitas que sabe Xenaro e que lle vai ir contando á súa neta Crunia, e tamén a nós, por suposto, para que poidamos seguir mantendo na cabeza todas as cousas que pasa-ron nesta referencial cidade galega.

DE PASEO CON CRUNIA

CRISTINA CORRAL SOILÁN

AURORA CASCUDO ROMÁN

MIGUEL NOVAL BOUZA

Edicións Embora / 12 euros

COLECCIÓN SOBRE AS CIDADES GALEGAS

(mleFrBgr

chlep

rgqeficbe

Page 5: Nordesía 16 de Agosto de 2015

Enrique Serna: crimen y corrupción, esas lacras

Continúa sin pausa el alza de la narrativa policíaca por geogra-fías cada vez más dis-

pares. Que se prodigue en México no es extraño, porque desde hace años esta novelística ha dejado de ser juego inteligente participado de misterio, búsqueda intelectual ejer-cida por tenaces investigadores de fino olfato y ejercicio imaginativo que ocupa todo el desarrollo de una historia inquietante con exclusión de otros motivos o asuntos. Ahora cobra auge lo policíaco como cróni-ca negra (o tinta roja) de prensa que abarca elementos de carácter social, político o económico para dibujar un amplio panorama por el que campean todo tipo de delitos, crí-menes, entramados de corrupción, secuestros, ejecuciones indiscrimi-nadas y estafas de gran alcance. Lo policíaco se hace, pues, crónica do-minada por una realidad negra, en-cenagada en distintas manifestacio-nes de violencia criminal.

No dilataremos más la referencia al mexicano Enrique Serna, que en “La doble vida de Jesús” (Alfagua-ra, 2015) nos lleva a la ciudad mexi-cana de Cuernavaca, célebre como escenografía de la magnífica novela “Bajo el volcán”, de Malcolm Lowry. Y lo hace para meternos en la políti-ca municipal, y más directamente en la agitada y fluctuante campaña electoral para el puesto de alcalde o regidor al que aspira, (sin otro ba-gaje que su condición de reformista

LUIS ALONSOGIRGADO

y su terca honestidad política) el funcionario síndico del ayunta-miento, Jesús Pastrana.

Tal vez su nombre, Jesús, no ca-rezca de cierto alcance simbólico-religioso de quien padeció dolor y persecución, infamia y ultraje. En todo caso, víctima de círculos y es-trategias de todo tipo (políticos, ca-pos de la droga, prensa, fuerzas po-liciales y ejército), Jesús, vapuleado, criminalizado y vendido, llegará a la meta en condiciones más que precarias, vencido moralmente y convencido de su pequeñez, abati-do.

La acción no da tregua, entre constantes vaivenes de la situación de los protagonistas y de su entor-no. El novelista tiene el acierto, en medio del caudaloso sucederse de los acontecimientos, de crear a un personaje bipolar, en lucha abierta consigo mismo, escindido entre la apariencia de lo correcto, lo con-vencional, lo respetuoso con la nor-ma ética, social y familiar...y lo más hondo: su rebeldía, la manifesta-ción de sus pasiones e instintos, el deseo de “salir del armario” de su sexualidad gay; es decir: su “otro yo” que lleva dentro y que necesita (y decide) liberar. Así, esta es, tam-bién, la historia del alcalde y el tra-vesti, que aporta lo más enfangado y atormentado del mundo narrati-vo: un agresivo cerco de espinas del que el héroe (Jesús) sale de mila-gro, pero con heridas casi mortales.

Parte de lo que aquí se cuenta es pura información política y crónica de sucesos. Parte, pero no todo, pues el novelista ejerce su oficio en una prosa ágil, dura, precisa. Narra con temple y pulso. Controla una muy movediza trama. Mantiene muy cerca a su protagonista en las dimensiones, individual, familiar y política; en su conciencia angustia-da, en la indomeñable llamada del sexo, en los quebrantos que ha de soportar su voluntad regeneradora de la vida pública.

Y en esto último quedamos. La vida que late aquí, la realidad con su monstruosa y tentacular violen-cia, la red inextricable de degrada-ción de una sociedad presa y vícti-ma de los monstruos que ha creado. La amenidad, el interés y el atracti-vo de personajes y acción figuran en el haber de esta novela de Enrique Serna.

Publicada por primera vez en 1968, “Mi planta de naranja lima” es la historia de un niño al que la vida hace adulto precozmente. En esta novela, el gran escritor brasi-leño José Mauro de Vasconcelos recreó sus recuerdos en el barrio carioca de Bangú con un lirismo y una ternura que cautivaron a los lectores desde su aparición y que la han convertido en uno de los libros más leídos de la literatura brasileña. Cuanta la historia de Zezé, un niño de apenas cinco años que vive en un humilde barrio de Río de Ja-neiro, y que de mayor quiere ser poeta y llevar corbata de lazo. En su casa es un trasto que va de travesura en travesura y no recibe más que reprimendas y tundas; en el colegio es un ángel con el corazón de oro y una imaginación desbordante que tiene encandilado a su maestra. Pero para un niño como él, inteligente y sensible, crecer en una familia pobre no siempre es fácil; cuando está triste, Zezé se refugia en su ami-go Minguinho, un arbolito de naranja lima, con quien comparte todos sus secretos, y en el Portugués, dueño del coche más bonito del barrio. Un libro conmovedor que logra que el lector se meta en la piel del pro-tagonista y comparta que la imaginación y la bondad son pilares sobre los que construir una personalidad por dura que sea la vida.

MI PLANTA DE NARANJA LIMA

JOSÉ MAURO DE

VASCONCELOS

Nórdica / 13,95 euros

CLÁSICO DE LA LITERATURA BRASILEÑA

PESSOA, EL SEÑOR DE LA

NADA

FRANCISCO LEGAZ

Ediciones Irreverentes / 15 euros

En este viaje sentimental a la ma-nera del inmenso Sterne, el narra-dor sigue las indicaciones de un Atlas que describe una geografía confusa sobre Pessoa y se decide a viajar a la capital de Portugal, tratando de reconstruir el trayec-to imaginario que este libro propone. Así, mediante el periplo literario, también somos testigos de la recomposición de su fragmentaria exis-tencia. El viajero, como veremos, es una víctima de sus propias circuns-tancias. Una vida deshecha que cobrará cierta viveza al encomendarse al azar, a la magia de Lisboa, al hechizo de la literatura. Refl exiones sobre la vida y la muerte. Encuentros con el doble, con los heterónimos que a lo largo de su obra fue diseminando Pessoa. Un au-tor que sigue vivo en Lisboa, que casi es el fundador de una urbe fragua-da en el imaginario de tantos lectores, de tantos viajeros. Porque, ¿no será, como se plantea en este libro, Pessoa una invención, un fantasma? Al fi nal el viaje es el único premio, el único consuelo con el que liquidar las deudas de un trayecto repleto de enigmas.

UN VIAJE SENTIMENTAL Y LITERARIO

más

Lib

ros

27

Diario de FerrolDOMINGO,

16 AGOSTO DE 2015 Nord

esía

“La acción no da tregua, entre constantes vaivenes...”

LA DOBLE VIDA DE JESÚSENRIQUE SERNA

Alfaguara, 2015 / 18,90 euros

Page 6: Nordesía 16 de Agosto de 2015

Time Out

Sigo dende hai tempo a dramaturxia de Santiago Cortegoso, á que teño dedicado

xuízos en diferentes ocasións. Inte-resoume no seu día “Intercom-ba-

by” (2012), a peza que coasinou con Marián Bañobre coa que obti-vo o galardón da audencia do VI Premio Diario Cultural de Teatro Radiofónico, unha moi suxestiva microtraxedia na que a tensión dra-mática e o suspense o gobernaban todo, mesturando sabiamente rea-lismo atroz e fantástico terrorífico para dar como resultado unha his-toria intensa e insólita.Coa mesma colega escribiu “Despois do sinal” (2013), novamente finalista do VII Premio Diario Cultural de Teatro Radiofónico, da que opinei no seu día que era unha creación arriscada e orixinal tanto pola súa estrutura compositiva coma pola veroseme-llanza dialéctica que consegue mer-gullarnos na realidade social máis actual para verter un sutil alegado contra os abusos de poder, a inco-municación e mesmo a tensión rela-cional que acora os individuos. E hai non tanto ocupeime de Raclette (2105), alto teatro escénico, litera-tura dramática de quilates que me-receu o Premio Álvaro Cunqueiro de textos teatrais.

Actor e director de escena, Corte-goso é deses escritores aos que lles sobran cinco balas do cargador lite-rario para perforarche o sentido. Con el cúmprese a máxima de me-nos é máis, pois cos elementos mí-nimos e imprescindibles consegue comunicar un mundo: tres perso-naxes, un escenario único e sobrio en decorado, ningún efecto, nada de atrezzos imposibles, ren de re-buscadas caracterizacións. Words, words, words.

Smoke on the Water é unha sin-fonía teatral, un percutir triunfal, Wagner rabioso que esmaga os ce-rebros depauperados polo capitalis-mo cínico e hipócrita. É certo que o drama persoal dos tres protagonis-

tas persiste –máis ben subsiste, isto é, permanece no sub-stare–, pero o que está sempre latexando con for-za tras cada episodio entre eles é a banda sonora da Vida mesma: a soi-dade, o desvalemento, os amores truncados, as oportunidades perdi-das, os camiños errados e sen saída, as ledicias fuxidías, as revelacións tardías, os amores compasivos, o le-nocinio monetario, a explotación clasista, time out, no way, homo ho-mini lupus.

Hai moita Filosofía neste Smoke on the Water, pero desa ben traída, que non cita a Platón ou Kant gra-tuitamente, senón cando procede, coa fondura reflexiva e transcen-dente que lle acae, o que non priva tampouco de imprimir aos diálogos megatóns de ironía, quilos e máis

letr

asA

tlán

tica

s

ARMANDO [email protected]

28

Diario de FerrolDOMINGO,16 AGOSTO DE 2015N

ord

esía

xr

Rmmtlptc

PRdecl

quilos de ácidos retruques cos que os personaxes desenvolven os que, máis que diálogos, son combates de boxeo dialéctico nos que todos re-sultan perdedores ante a ingratitu-de do destino.

Xente do teatro, xente sabida, decidiu distinguir Smoke on the Water co III Premio MOME de Tea-tro Varela Buxán. Feliz decisión, pois grazas a ela –e aos bos oficios da Fundación Cultural da Estrada– é accesible en libro esta peza tan eléctrica coma o himno de DeepPur-ple que lle dá nome, unha obra que tivo xa unha lectura dramatizada no pasado decembro baixo a direc-ción de Fran Paredes e a iniciativa da Asociación de Actores e Actrices de Galicia e que agardamos poder seguir vendo nos escenarios.

Santiago Cortegoso

SMOKE ON THE WATERSANTIAGO CORTEGOSO

Bolanda, 2015

Page 7: Nordesía 16 de Agosto de 2015

Nacido el 2 de enero de 1900 en la pa-rroquia de Churío, perteneciente al

municipio de Irixoa, Manuel Mas-días Sánchez quedó huérfano de padre y madre a los 11 años de edad. Se educó en el Colegio De-quidt de A Coruña, aprobando luego el bachillerato en el Institu-to Da Guarda. Alumno precoz ter-minó muy joven la carrera de Maestro Nacional y posteriormen-te la de Filosofía y Letras. Con 15 años empezó a colaborar en el pe-riódico coruñés El Ideal Gallego y a esa misma edad escribió su pri-mer libro de poesías que tituló “In-significancias”.

Trasladado muy pronto a Ferrol, con 18 años de edad, junto con Luis Dequidt, fundó en el Cantón de Mo-líns un colegio con el mismo nom-bre que llevaba el coruñés Dequidt. Casado en mayo de 1923 con la fe-rrolana Rosa QuintelaDobarro, pronto fundó y dirigió un colegio ti-tulado Centro de Enseñanza Gene-ral, que se mantuvo en la entonces calle Fernando Villamil hasta el año 1940.

Ese mismo año 1940 fundó la re-putada academia Masdías en la fe-rrolana calle del Sol. Además, a lo largo de su fecunda vida profesio-nal, impartió clases en la Escuela Nacional de Serantes, colegios Tir-so de Molina y Rapariz, Instituto de Enseñanza Media de Ferrol, colegio Virgen del Rosario de la Armada y escuelas profesionales de la Empre-sa Nacional Bazán. En todos los ca-sos Manuel Masdíasse distinguió por ejercer la docencia con gran vo-cación, responsabilidad y compe-tencia, cifrándose en más de 25.000 alumnos, pertenecientes a tres ge-neraciones, los que pasaron por sus aulas, ejerciendo su profesión hasta su fallecimiento en el año 1971.

Dentro de la dilatada obra cultu-ral en Ferrol de Masdías Sánchez, que incluyó el haber sido nombrado Vicepresidente del Real Coro Toxos e Froles y bibliotecario de diversas sociedades, entre ellas el Círculo Mercantil e Industrial, hay que citar sus variadas colaboraciones en la prensa, desde El Ideal Gallego (don-de comenzó a escribir el año 1915) y Democracia hasta El Departamen-to y El Correo Gallego.

En el campo de la poesía, además de su mencionada primera obra “In-significancias”, el año 1951 publicó “Cúmulos”, una seleccionada colec-

ción de sus poemas. Autor prolífico, llevó a cabonumerosas composicio-nes con destino a las Rondallas de las Pepitas, con música de José Mayo, Ángel Teijeiro y Gumersindo Leira, entre otras el vals “Sueños de Amor” (año 1920), la canción “Rit-mos nocturnos” (año 1924), el vals “Alegre cántico” (año 1924), la dan-za “Pobrecitos pescadores” (año 1935), el vals “Añoranzas” (año 1944), la danza “La noche callada” (año 1947) y el vals “Requiebro” (año 1964).

Manuel Masdías, estudiado por

Germán Castro y Pita Filgueiras, además de su obra como letrista de las Rondallas, dejó una abundante obra poética dedicada a temas de Ferrol, la ciudad que le acogió y que tanto significó en su vida. Composi-ciones, normalmente escritas en castellano, dedicadas a Concepción Arenal, al crucero de Canido, al ba-rrio de Esteiro, a los pescadores de la ría o a la mujer ferrolana, alter-nan con otras de tema religioso, mostrando su fina sensibilidad y su

JUAN J. BURGOA

Manuel Masdías Sánchez

gent

esqu

ehic

iero

nFer

rol

Retrato de Manuel Masdías

Portada de “Cúmulos”

29

Diario de FerrolDOMINGO,

16 AGOSTO DE 2015 Nord

esía

tono nostálgico. Cumple destacar la letra que hizo el año 1931 para el “Himno a Ferrol”, con música de Fé-lix Alonso, en la que no faltan varias alusiones al sol, siempre presente en las canciones ferrolanas.

Como autor teatral fue el autor de la obra “Villa Honrosa”, repre-sentada el año 1927 en el Teatro Re-nacimiento, un trabajo compuesto para ensalzar a Ferrol. El año 1928 estrenó en el mismo Teatro Renaci-miento la zarzuela “La hora feliz” con música del maestro Ángel Oli-ver. Otras obras teatrales de Manuel Masdías fueron “Abnegación”, escri-ta el año 1933, “El expreso Ferrol-Gijón” o “Los sueños, sueños son”, representada en el Teatro Jofre el año 1935, y el año 1936, la farsa có-mica “Un negocio colosal” o “El Fe-rrol hoy anda mal”, estrenada en el mismo Teatro Jofre el año 1936.Igualmente escribió la zarzuela de costumbres gallegas “A-y-alma d´o Agro”.

Su trabajo, dedicación y afectuo-sidad le hicieron merecedor de un homenaje popular celebrado en el Cine Capitol el año 1968 con moti-vo de cumplir sus bodas de oro con la enseñanza, así como de la poste-rior concesión de la medalla al Tra-bajo a título póstumo el año 1972. Homenaje que también le tributó el poeta ferrolano Nicolás García Pe-reira en la poesía que le dedicó:

Fue forjada en el yunque Poeta, dulce poeta, /humano del dolor melancólico y triste / tu alma blanca de artista, / muy despacio te fuiste / pura y sentimental.una tar-de invernal.

Además de persistir en el recuer-do de numerosos ferrolanos que le conocieron y fueron sus alumnos, muchos de los cuales le acompaña-ron en su entierro el 12 de Enero de 1971 en el cementerio de Catabois, llevan su nombre un colegio público en el barrio de Caranza de Ferrol y una calle en el barrio del Alto del Castaño deNarón. Igualmente se le puso su nombre a un premio de poe-sía que concede la Sociedad Artísti-ca Ferrolana.

“Su trabajo, dedicación y afectuosidad le hicieron merecedor de un homenaje popular celebrado en el Cine Capitol el año 1968 con motivo de cumplir sus bodas de oro en la enseñanza...”

“Dentro de la dilatada obra cultural en Ferrol de Manuel Masdías Sánchez, que incluyó el haber sido nombrado vicepresidente del Real Coro Toxos e Froles y bibliotecario de diversas sociedades...”

Page 8: Nordesía 16 de Agosto de 2015

Maribel Verdú quiere una familia “Sin hijos”

Maribel Verdú quie-re una familia “Sin Hijos” y Ga-briel (Diego Pe-

retti) es un hombre separado desde hace cuatro años que tiene como centro de su vida el cuidado de So-fía (Guadalupe Manent), su hija de ocho años. No espera volver a ena-morarse hasta que conoce a Vicky, interpretada por la actriz española, antiguo amor de su adolescencia.

“El último cazador” sale en bus-ca del último tigre de Tasmania de la mano de Martin (Willem Dafoe)

En los estrenos de esta semana los “infecta-dos” de la española “Extinction” compar-

ten protagonismo con las risas que quieren despertar “Operación U.N.C.L.E.” e “Y de repente tú” en una cartelera donde también hay cabida para Al Pacino en “Señor Manglehorn”.

El odio y la estupidez con infec-tados de fondo son protagonistas en “Extinction”. Nueve años después de que una infección convirtiese a gran parte de la humanidad en cria-turas salvajes y sin intelecto, en las afueras de Harmony sobreviven Pa-trick (Matthew Fox), Jack (Jeffrey Donovan) y su hija Lu (Quinn Mc-Colgan). Entre los dos hombres per-vive un profundo odio que deberán dejar atrás para proteger a lo que más quieren: la pequeña Lu.

En “Operación U.N.C.L.E.”, con el telón de fondo del auge de la Guerra Fría, el agente de la CIA Na-poleon Solo (Henry Cavill) y el agente de la KGB Illya Kuryakin (Armie Hammer), se ven obligados a formar equipo para intentar poner fin a una organización criminal in-ternacional que amenaza el frágil equilibrio de poder resultante de la proliferación de armas y tecnología nuclear.

“Y de repente tú” se pregunta si puede existir la monogamia con Amy (Amy Schumer) que ha creci-

Infectados, espías, convictos y mafi osos se citan en el cine

El perro Uggie, el Jack Russell Terrier que acompañó a Jean Dujardin en la oscarizada “The Artist” (2011) y a Reese Witherspoon y a Robert Pattinson en “Agua para elefantes”, murió la pasada semanan en Los Ángeles (EE.UU.) a los 13 años.

Faltan pocas semanas para que los amantes del cine de Álex de la Iglesia puedan ver en el Festival de San Sebastián su última película, “Mi gran noche”, pero mientras llega el momento, el primer trailer publicado esta semana muestra a un Mario Casas rubio y sexy, y a Raphael armado y vengativo. El trozo promocional se centra en la grabación del especial de Nochevieja del próximo año.

La quinta edición del Festival Internacional de Cine de Guadalajara (FICG) en Los Ángeles subirá el telón este año con el estreno en esta ciudad del documental “Messi”.

MUERE “UGGIE”, EL PERRO QUE ACOMPAÑÓ A DUJARDIN EN “THE ARTIST”

UN RAPHAEL VENGATIVO Y UN MARIO CASAS RUBIO Y SEXY EN “MI GRAN NOCHE”

MESSI PROTAGONIZA EL FESTIVAL INTERNACIONAL DE CINE DE GUADALAJARA

LA ESPAÑOLA “EXTINCTION” Y “OPERACIÓN U.N.C.L.E.” SON LOS GRANDES PROTAGONISTAS DE LA SEMANA

WILLEM DAFOE INTERPRETA A UN MERCENARIO EN BUSCA DEL ÚLTIMO TIGRE DE TASMANIA Y “EL CARTERO DE LAS NOCHES BLANCAS” ES EL ÚNICO ENLACE DE TODO UN PUEBLO CON EL MUNDO EXTERIOR

es un mercenario que debe viajar desde Europa enviado por una mis-terioso compañía biotecnológica.

Por su parte en “El cartero de las noches blancas” se descubre a sí mismo, separados del mundo exte-rior, unidos solo por una lancha que conecta el poblado con la Rusia Continental, los habitantes del enorme lago Kenozero, viven de la misma manera como lo hacían sus antepasados durante siglos, mien-tras que el cartero del pueblo, Liokha (Aleksey Tryaptisyn), es su única conexión con el exterior.

de manera humilde en un pequeño pueblo cínicamente ajeno a todo, hasta que, un día, su pasado sale a relucir.

Por último, “Tracers” mezcla a Taylor Lautner con mafia y parkour. Cam (Lautner) es un mensajero que recorre las calles de Nueva York en bicicleta para pagar sus deudas has-ta que choca con Nikki (Marie Avge-ropoulos), una hermosa y compli-cada joven atrapada en una banda de criminales callejeros que llevan a cabo sus robos mediante “parkour”.

Uno de los actores de “Operación U.N.C.L.E”, Armie Hammer, y su mujer

do con la idea inculcada por su pa-dre de que no es realista. La joven disfruta así de una vida sin atadu-ras, libre de promesas románticas, hasta que conoce a Aaron Conners (Bill Hader),del que comienza a enamorarse.

En “Señor Manglehorn”, Al Paci-na se pone en la piel de A.J. Man-glehorn, un exconvicto solitario y excéntrico que eligió dar un gran golpe y renunció así al amor de su vida, a la que le sigue mandando cartas. Cuarenta años después, vive

cineT

eatr

o30

Diario de FerrolDOMINGO,16 AGOSTO DE 2015N

ord

esía

Page 9: Nordesía 16 de Agosto de 2015

Me da pena este chi-co. Hablo de Ta-ylor Lautner. Tal vez el nombre no

les diga nada. Tal vez si les digo que era el hombre lobo guaperas de ese fenómeno tontete de Crepúsculo el chaval les empiece a sonar. El caso es que de todo el grupete de guapos y guapas de esa saga, probablemen-te Lautner era el que tenía más ca-risma. Pero los dados de la fortuna siguen sin sonreírle. Intentó ser un nuevo Jason Bourne en Sin salida y se la pegó. Y algo me dice que con esta extraña y estimableTracers, que dirige con brío el español Da-niel Benmayor, le pasará algo pare-cido.

Lástima, porque Tracers, lo repi-to, es estimable. Humilde pero ro-tunda. Es una peli para jóvenes que no los toma por idiotas ni los edul-cora con una sobredosis de estereo-tipos. Por supuesto que el chico y la chica de la peli son guapos, jóvenes y atléticos, pero hay en Tracers un baño de realidad, de realidad de ba-rrio para ser más exactos, que en-gendros como Crepúsculo y compa-ñía no podrían ni soñar con alcanzar.

La trama es bien sencilla. Cam es un chaval de perra vida, huérfano, que vive en uno de esos suburbios nada glamurosos de Nueva York. Se gana la vida sobre dos ruedas, las de su bici, que quema por unos cientos de dólares en su frenético currar de mensajero. Tiene una deuda con la mafia china, y esta es de las que co-bran o pagan… en plomo. Tiene también un viejo coche deportivo de su padre, a medio desguazar, que se resiste a vender. Ha estado en la cárcel por robos menores, pero quiere enmendarse. Ahora bien, la vida no le da ni media oportunidad. Hasta que… Aparece la chica. Y los amigos de la chica. Acróbatas urba-nos del parkour, ese deporte extre-mo que consiste en tratar una ciu-dad como un gigantesco (y letal) parque infantil. La máxima es no detenerse jamás, y utilizar las fin-tas, piruetas, saltos y deslizamien-tos para acortar por lugares invero-símiles el camino que uno se trace. Hacer realidad el sueño de cual-quier estresado urbanita: viajar de A a B en línea recta.

ÁNGEL LUIS SUCASAS

jes a la adolescencia, porque todo ejercicio narrativo los tiene, no pue-den tener el mismo sentido de la responsabilidad y estética que un anuncio de Hugo Boss. El final, que evidentemente no destriparé, no depara al joven Lautner ese súm-mum de éxito que parece esperar en el The End a todo héroe de Hollywo-od. Su recompensa es mucho más mundana. Y valiosa. Una bala que girar en el tambor de la vida. Una oportunidad. La misma que merece esta sorpresita veraniega que yo, desde luego, no esperaba.

Tracers: Saltimbanquis con alma de graffi ti

El caso es que Benmayor (el dire) y Lautner (el prota) se lo montan muy bien. La película mantiene en todo momento un aura de realismo, gracias en parte a una inspirada puesta en escena del español. Por una vez, la cámara en mano es el ca-mino a seguir porque la dirección de fotografía, lejos de los colores chillones del videoclip, retrata una Nueva York oscura y descolorida que más parece Detroit que la Gran Manzana. Pero también ayuda la notable dirección de actores. Ni uno da una nota en falso. Y las muertes y

la violencia pandillera están trata-das con la agresividad necesaria como para que nos las tomemos en serio. Las secuencias de acción de Tracers no se sienten el seguro me-cano de un director onanista, sino un pulso con la muerte en cada sal-to al vacío.

No estamos, que quede claro, ante una película para todos los pú-blicos. Creo que a partir de los 35 años el interés que puede despertar cae bastante. Pero Tracers es, y esto es noticia, una película juvenil con seso, consciente de que los mensa- d

esdel

aButa

ca

31

Diario de FerrolDOMINGO,

16 AGOSTO DE 2015 Nord

esía

Page 10: Nordesía 16 de Agosto de 2015

SOCIEDADE

enD

etal

le

Vista xeral da localidade de Cariño

Cariño e o seu medio ambiente

Oocéano”, tamén cha-mada “Oda maríti-ma” do gran nave-gante de Marsella,

Piteas (da primeira mitade do século IV antes de X.C.) e a “Xeografía” do grego Estrabón (principios do século I da nosa Era). Na dita carta o lugar que ocupa o que hoxe é a comarca do Ortegal está diseñada por un pro-montorio saínte ao septentrión.

O promontorio leva o nome de Lapatiacorum Trileucum e ao orien-te un río que corre hacia o norde, chamado Mearus fluminis.

Na obra España Sagrada por Frei Henrique Florez, volumen XV, publi-couse un mapa co título Gallaecia Ptolomaei con lixeiras variacións o xa reseñado : o promontorio do Or-tegal denomínase alí Lapatia Coru Prom.Trileucum mais en vez de Mearus fl escribe Meari fl e frente a súa desembocadura tres illas peque-nas que sinala como Insule.

Outro antigo mapa de España ti-tulado Accurantissima Totius Regni Hispaniae por Iustinum Danckerst, da unha idea algo aproximada do li-toral desta comarca: ao oriente un gran promontorio no que sitúa Ba-res; ao occidente , unha punta aguda co nome de C.Ortegal, ao sur de éste Carrinno e frente S.Marta; no vértice desauga o R.Maior,sobor do que está S.Clodio; e ao suroeste de Carrinno sitúa Cediera.

Na obra Speculum nauticum su-per navigatione maris Occidentalis confectum Doer Lucas Ian Wage-naer-Brabante 1583, hai a carta titu-lada Die ZeeCusten van Galissien, van Cape Dauiles off tot Ortegal tho Galliciae orae maritimae a Promon-torio Auilano ad Ortegalam -Lucas Ioes (Ioannis). En dita carta na pun-ta Caste van Ortegal coloca unha pe-quena ría e na ribeira oeste sitúa Ka-rius.

A COSTA

A partir da punta do Cadro, a costa sigue ao N. con lixeira inclinación ao E., atopándose nun primeiro lugar a punta Cubertón, estribacións do monte do Faro e Garita do Limo a 560 m. de altura, a punta Longa-ver-

A carta xeográfi ca máis antiga da península ibérica resulta ser a Comografía de Claudio Ptolomeo, gardada nunha vitrina. Existe unha copia en pergamino adecada ao papa Alexandro V en 1409 por Jacobo Angelo,

copia que despois pertenceu a Alfonso V, rei de Aragón e de Nápoles, xeógrafo que naceu no Alto Exipto e viviu en Alexandría no século II da era critiana, na que tivo presente a obra “O océano”.

forma tres picachos iguais de 45 m. de altura; e “O Cabalo Xoan” que é o de máis afora de 43 m. sobor do ni-vel do mar. Ao noroeste de Cabalo Xoan está a pedra que chaman Reci-mada.

VINDO DO CABO A CARIÑO

Dende a punta dos Aguillós torce a ribeira ó SE. Formando frontón do Gargacido o cabo Ortabade, e sepa-rado deste atópase o illote Malveira de 38 m. Continuase a ribeira polas puntas do Seixo e Campo da Ola zoa na que se atopa o lugar e capela de San Xiao do Trebo, de onde baixa un regato.

Logo atópanse as puntas de Meás e Maonés entre as que se forma a ensenada de Soutullo, onde desau-ga un regato que baixa do lugar da Vacariza e as vertentes do Faroleiro (352 m.) e o monte de Castrillón (275 m.) o Sur. O illote da Gabeira, casi pegado a costa, entre éste a punta do Castro e a inmediata Pe-draschás atópase o Mallorquín co Peiral dos Curas, o Peiral da Area (Concha do Santo) e o Peiral dos Xeixos (Peiral das Pedras).

Entre a punta do Castro de Cariño e o Castro da Moura que se atopa ó S. nas estribacions do monte Masan-teo (221 m.) está a Concha de Cari-ño praia aberta ó E. de máis de 3 Km. De perímetro que vai dende o muelle vello ata a Basteira. Nesta praia des-auga o regato do Magoleiro que baixa do monte Castrillón e o río Morela, e máis ó S. da desemboca-dura deste río está a punta do Se-rrón, que agora ten un atracadero de gamelas i embarcacions de pouco calado.

A unhos 300 m. do Castro da Moura cara o en mar afora atopanse pedruscos coñecidos como Monte-rón de Terra e Monterón de Fora.

Dende a punta do Castro da Moura seguindo a costa cara o SE a punta de Escada, entre as que se ato-pan os sitios de Furna da Cerdeira e Mondelo. O S. da punta da Escada están a Pena de Sartán, a punta de Fornos, o illote Xibeiro e a punta do Frade cun illote case pegado; entre esta punta e a de Escada formando saco pronunciado está o areal de For-nos. A partires do illote Xibeiro e a punta do Frade, a ribeira colle en di-rección ó Oeste bordeando o canal as puntas Postiña, Figueiroa e Orballi-ño. Da punta do Orballiño ata a pun-ta de Sismundi o canal colle direc-

tuás e a punta do Limo, que en rápi-da pendente escalonada e acantilada baixa dunha altitude de 278 m.

A punta do Limo no extremo oes-te do cabo Ortegal, formado pola Se-rra da Capelada, coidan os entendi-dos que se trata do histórico e famoso Lapatia Corum Promontorium Tri-leucum das cartas xeográficas e ma-pas dos antigos gregos e romans.

Lapatia Coru dos iberos, Trileuco dos gregos, Trileuco vel Lapatia Coru(Ptolomeo), Promontorium Trileucum(Plinio), Lapatia Coru ou Trileco(Avieno). Non faltan autores que erroneamente chamanlle Es-trymnio, Yerna Escítico. A etimoloxía de Lapatia Corum (Lapa=marisco, t z a = a b u n d a n c i a , coru=prominencia) corresponde ao Cabo Ortegal.

Chamaronlle Trileuco os gregos pois ven da verba treis=tres, eukós=brancos; os tres Aguillons, illotes que ao bater das ondas do mar os arrodea de brancas escumas.

Entre a punta dos Aguillós situa-da ao Nordeste e a punta do Limo máis ó noroeste, atópase a Cova onde a costa forma unha especie de saco lugar fatídico de lembrados naufraxios.

A punta dos Aguillós está forma-da por acantilados con crestas cuar-zosas do macizo do Gargacido de 355 m. de elevación e continúa in-ternándose no mar unhos dous mil metros cara o Norte. Os illotes cha-mados Aguillós son máis de tres. Así témolo “A Longa” que é o que está máis chegado a terra, “O Rodicio”que é de forma de pirámide,outo e delga-do; síguelle “Insua Maior” que é o máis grande de 68 m. de elevación; “Tres Irmás” que se chama así porque

XOSÉ V. MARTÍNEZ MONTERO Outro antigo mapa de España titulado Accurrantissima Totius Regni Hispaniaie por Iustinum Danckerst da unha idea algo aproximada do litoral desta comarcar...”

32

Diario de FerrolDOMINGO,16 AGOSTO DE 2015N

ord

esía

ción cara o SO.

DE FIGUEIROA A LEIXA

Entre as citadas puntas de Figueiroa e Sismundi, distantes 600 m. fórma-se a ensenada da Caleira, de dous quilómetros de saco hacia o NO. ata o desaugue do río Lourido na Orti-gueira. Na ribeira do E. está a volta de Figueiroa e a punta do Penso, na ribeira O. desaugan os regatos do Pousadoiro, Reboredo e Chancela que baixan dos montes da Miranda 545 m. e presenta as pequenas pun-tas de Reboredo e do Congrio, baixando da Ostreira, en Sismundi e a pequena Punta da Ensenada de onde salía a lancha de pasaxe a Ca-balar en Sta. Marta, onde había unha piscifactoría de salmónidos, sitio idóneo pola pouca profundidade das augas.

O S. da punta de Sismundi segue a ribeira formando a pequena ense-nada dos Mohíños, onde se resgar-daban antiguamente os barcos de Cariño nos meses de invernía por-que non había o porto que hai hoxe. Alí desauga o regato que baixa do Chao de Liñares nos montes da Mi-randa. De seguido atopanse as pun-tas do Gancho e Redonda, as ense-nadas de Curveira e Condomiña, estando entre as dúas a ponta So-Cepo. Logo está un areal con lama que se chama o banco de Meá que remata na pequena península do Promontorio.

Entre a punta do Promontorio e a de Fornelos ó SE fórmase a ensenada de Subsavila, orixinada por un des-augue do río Seixo. Ao longo de toda esta ribeira formanse canales de co-rrentes que quedan a vista en baixa mar. No fondo desta ensenada está a praia de Esteiro, onde desauga este río. Perto daquí empeza a carretera

Page 11: Nordesía 16 de Agosto de 2015

enD

etal

le

FOTOGRAFÍA: JORGE MEIS

“Entre as citadas puntas de Figueiroa e Sismundi fórmase a ensenada da Caleira, de dous quilómetros de saco hacia o NO. ata o desagüe...”

33

Diario de FerrolDOMINGO,

16 AGOSTO DE 2015 Nord

esía

que cruza a de Mera-Cariño e vai o lugar do Seixo en Landoi. A ribeira do S. de xuncales e lama con algas forma a punta de Leixa.

CARIÑO E A SÚA CONTORNA

“Cando se cerraba de néboa e bréte-ma o Furado de Lucas na encañada do río Seixo, de Landoi, os vellos do lugar decían que era sinal de chubas-cos do Sudoeste ou vendaval”.

HIDROGRAFIA

Regato do Limo. Nace na vertente oriental do monte Faro, vixia do Limo e corre de S. a N. por espacio dun kilómetro e medio, precipitán-dose por entre os acantilados do cabo Ortegal.

Regato de San Xiao. De medio ki-lómetro. Corre de O. a E. por entre os picos do Gargacido e Faroleiro e des-auga pola pendente meridional do caserío do Trebo.

Regato de Soutullo. Nace nas ver-tentes orientais do lugar da Vacariza; corre de O. a E. por espacio dun kiló-metro e medio entre as vertentes dos picos Faroleiro e Castrillón e desau-ga no mar, o N. do illote Gabeira, concha de Soutullo.

Regato do Magoleiro. Ten a súa orixe nas vertentes meridionais do pico Castrillón e percorre dous kiló-metros de N. a S. por entre os lugares de Vila e o Vilar, e sitios do Magolei-ro e Amieiro e desauga na praia do porto de Cariño despois de pasar por os lugares do Lavadero e Matadero.

RÍo de Morela. (Nun escrito do 25 de Xaneiro de 1.804 sobor do estado dos ríos e pontes desta comarca, fai-se constar que neste río había unha ponte de madeira “de 4 varas e me-dia de largo”) Nace nas vertentes meridionais do monte Faro, vixía do Limo e ten un percorrido de 3 Km.

Por entre os lugares de Vilanova, Ba-rreiros, Morela e Fontao e desauga na praia de Cariño despois de pasar polos Pedrouzos. Hai unha ponte pe-quena de pedra ¿de procedencia ro-mana? Xunto ao grupoescolar.

Río de Lourido e da Ortigueira. Nace no conca formada polos mon-tes da Herbeira, do Faro e dos picos da Miranda. Un afluente baixa do lu-gar de Lodeiro, outro do lugar da Golpa que se une ó anterior no lugar da Maciñeira, outro ven do Cabanei-ro, e un derradeiro afluente baixa das vertentes occidentais dos picos da Miranda. Estes dous últimos únense ó anterior no lugar de Castro, dende onde corre ao E. bordeando o penedo do Castelo (prolongación da Miranda). Deixa a esquerda os luga-res do Castelo e Lourido, e á dereita o lugar da Ortigueira. Despois da ponte na carretera Mera-Cariño, o río Lourido desauga finalmente na ensenada da Caleira, despois de per-correr seis kilómetros dende a Her-beira.

Regato do Pousadoiro. Descende da Miranda polo Pousadoiro, ten un percorrido de medio kilómetro e desauga na Caleira xunto co río Lo-urido.

Regato do Richoz. Nace entre as terras de labor dos lugares de Rebo-redo, da Pedra e Sismundi, e serve de línea divisoria entre ambas parro-quias. Seu percorrido é de medio ki-lómetro e desauga na ensenada da Caleira.

Regato da Chancela. Descende da pendente oriental do pico da Miran-da hacia o E. e despois dun percorri-do de dous kilómetros desauga na citada ensenada da Caleira, quedan-do a súa ribeira esquerda o lugar de Reboredo.

Regato do Regueiriño. Descende do Chao de Liñares, pendente orien-tal do pico da Miranda, e pasa por entre os lugares de Felgueira, Souto-chao, Marrocos e Garita, da parro-quia de Sismundi, e desauga no sitio dos Mohiños, na ría, despois dun percorrido de kilómetro e medio de O. a E.

Río do Seixo e de Subsavila. Nace nas vertentes meridionais do monte da Herbeira, pena dos Torreiros, e corre de N. a S. co nome de Couce do Arresto e ó chegar o lugar de Meizo-so uneselle o regato do Espiño que baixa da planicie da capela do Soco-rro. Dende alí, co nome de Ameneiro percorre de O. a E. servindo de liña divisoria entre o municipio de Cedei-ra (parroquia de Régoa) e o de Cariño(parroquia de Landoi) ata chegar ó seu afluente o regato do Forte, que baixa das vertentes orien-tais da serra da Capelada formado por dous grandes ramales : un cha-mado de Lamelas que nace no Chao das Lamas máis arriba do lugar das Cerdeiras, baixando polo lado N. dese lugar onde se lle une o regato de Quizas que ten a súa orixe no Monte do Medio, e outro que se cha-ma Suñin, que ven do val da Cova Escura, vertentes occidentais do

Couce do Penido, Penido do Medio e Panda, con un afluente que baixa de Pena do Viño, que corre en dirección SO a N uníndose un pouco máis abaixo de Lamelas, formando alí o río Forte.

Dispois de unidos os dous rama-les no sitio Pasada das Mestas baixando da Herbeira e alí colle o nome de río das Mestas ou do Seixo, que é o nome do lugar que se atopa un pouco máis abaixo, na veira de-reita onde está a ponte, no que rema-ta a carretera de Subsavila. Antes de chegar a esa ponte recibe polo seu marxe dereito os regatos Cale do Teixo e Cernadas e no seu marxe es-querdo o regato Amido.

Dende a ponte segue o río a mes-ma dirección O a E polo val de Lan-doi ata chegar ao lugar da Lamestra, onde cruza a carretera e deseguida uneselle pola esquerda un regato que nace no lugar da Zarza, nas ver-tentes occidentais dos picos da Mi-randa, e pasa polos lugares de Orxei-ro e Lorxa. Un pouco máis abaixo da Lamestra e tamén pola veira esquer-da, uneselle outro regato que nace na parte darriba do lugar de Río da Cruz. Dende alí pasa polo lugar de Subsavila, logo cruza a carretera de Mera a Cariño, e por último desauga despois dun percorrido de sete kiló-metros, por entre os xuncales de Es-teiro.

Regato Rego do Mallo. Nace no lugar de Fabás, vertentes orientais do pico Castelo do Vilar, e pasa xun-to a ermida de San Pedro de Feás e polo lugar de Quintá; cruza a carre-tera de Mera a Cariño e desauga na praia de Esteiro en Feás. Seu perco-rrido é de kilómetro e medio.

(Datos recollidos para escribir este arti-go do libro Geografía Descriptiva de la Co-marca de Ortegal de Julio Dávila).

Page 12: Nordesía 16 de Agosto de 2015

La obligada foto de familia, todo un instante para el recuerdo

Rogelia Anca y Luis López

Patricia Cebreiro López y Diego Insua Gómez

Mari López Bello y Miguel Prieto López

Rogelia Anca, con la tarta y las velas de tan emblemático acontecimiento

María Celia Bello, Beatriz López Bello y Alicia Prieto López

Lucas Prieto López y Margarita Villasuso

Celebración del centenario de Rogelia Anca en compañía de su familia

E l pasado 8 de agosto tenía lugar en el restaurante Riboira, en Lamas, la celebra-ción del centenario de Rogelia Anca. Hijos, nietos y biznietos no quisieron, en buena lógica, perderse tan significativo cumpleaños, que la homenajeada pudo

disfrutar así en compañía de todos los suyos. Como en toda celebración familiar, los viejos recuerdos y el reencuentro de hijos, nietos y familias políticas motiva la alegría y permite momentos para el recuerdo.

enFo

togra

mas

34

Diario de FerrolDOMINGO,16 AGOSTO DE 2015N

ord

esía

Page 13: Nordesía 16 de Agosto de 2015

Julio López Anca y Sandra López Villasuso

José Carlos Galego Vázquez y Daniel López Formoso

José Antonio Barro Alvariño y Nicasio López Anca

Cesáreo López Anca y María del Carmen Bello

Alfonso López Anca, Álex Barro López e Iria Barro López

José Luis López Formoso y Carlos Durán López

Belén López Formoso y Ana Durán López

Servando López Anca y Pablo Mauriz Fontao

Hipólito Durán y Dolorez López Anca

enFo

togra

mas

35

Diario de FerrolDOMINGO,

16 AGOSTO DE 2015 Nord

esía

Page 14: Nordesía 16 de Agosto de 2015

El Camino de Santiago, un espacio protegido de categoría europea

El consultor ambiental Josep María Mallara-ch propone realizar un estudio completo

de los miles de kilómetros que con-forman los caminos que llevan a Santiago desde otras partes de Es-paña y de Europa porque “es muy posible que supere en conjunto a cualquier espacio protegido euro-peo”.

Incluido Montserrat, el espacio natural protegido más visitado de la península ibérica y que recibe unos tres millones de visitantes, de los que más de dos tercios se fijan como meta el monasterio y que cuentan con 350 personas trabajando para atenderlos, lo que revela también la importancia económica de estos destinos.

Mallarach, especialista en valo-res culturales y espirituales de la Unión Internacional para la Conser-vación de la Naturaleza (UICN), cree que apoyar las áreas protegidas no es suficiente, dado que “los go-biernos reconocen que no tienen medios ni capacidad”, y por ello aboga por implicar a la sociedad ci-vil, sobre todo de los territorios co-munales, que cubren el 25% de la superficie de España, en el cuidado de estos espacios naturales.

La mayoría de las personas que los visitan lo hacen motivadas por su belleza o por sus valores espiri-

El consultor ambiental Josep María Mallarach, especialista en valores culturales y espirituales de la Unión Internacional para la Conservación de

la Naturaleza, propone realizar un estudio completo de los miles de kilómetros que conforman los caminos que llevan a Santiago desde otras

partes de España y de Europa porque considera que “es muy posible que supere en conjunto a cualquier espacio protegido europeo”

tuales, como es el caso del Rocío o nuevamente del Camino de Santia-go, y es este arraigo al que apela este experto, en una entrevista con Efe, para lograr ese respaldo.

NO AL LENGUAJE TECNOCRÁTICO

En esta tarea considera “un error” utilizar un lenguaje técnico “o in-cluso tecnocrático” para convencer a los ciudadanos de que participen en el cuidado del medioambiente porque “no emociona, no conmue-ve”.

“Si queremos ampliar el apoyo social a la conservación tenemos que apelar a los valores más profun-dos de las personas, no es suficiente la descripción científica de la natu-raleza, que es interesante y útil para la gestión, pero la mayoría de per-sonas en España y en cualquier otro país de Europa no se vinculan con la naturaleza a través de un método analítico” sino emocional, explica.Así, muchas personas no se sienten conmovidas por el concepto de di-versidad o de fragilidad de las espe-cies, sino por una puesta del sol grandiosa, el canto de los pájaros o un bonito arco iris.

Mallarach (Olot, Gerona, 1955), que participó en Oleiros en una jor-nada para divulgar las posibilidades de aplicación en España de los retos fijados en el Congreso Mundial de Parques, celebrado el pasado no-

ETNOGRAFÍA

viembre en Sidney (Australia), ase-gura que, a escala global, “la mayo-ría de espacios protegidos lo están por sus valores espirituales”.

ESPIRITUALIDAD

Pero las actuales figuras de protec-ción de parques naturales y nacio-nales y otras áreas no hacen sino superponerse a los lugares que his-tóricamente ya destacaban por sus valores vinculados a tradiciones precristianas y posteriores, así como “a una dimensión más universal de la espiritualidad de la naturaleza que provoca el sentido de asombro y maravilla ante su grandeza y be-lleza”, abunda.

Este aspecto, que en España no se ha tenido muy en cuenta, dice, es fundamental a la hora de promover la conservación del medioambiente porque la mayoría de personas que

acuden a los espacios protegidos lo hacen atraídas, por ejemplo, por ro-merías como el Rocío, que discurren a través del parque de Doñana.

Y aunque casi todas las justifica-ciones que motivaron la declaración de los primeros parques españoles fueron de índole espiritual, como es el caso de Covadonga, detalla, la importancia de conservar estos va-lores reside en que ésta permite am-pliar un apoyo social, mediante un enfoque del cuidado del medio, ha-cia el que las personas “pueden sen-tirse predispuestas”.

EL MENSAJE

“El mensaje debe ser no solo verídi-co, sino conmovedor y, por lo tanto, memorable para cambiar las actitu-des a favor de la conservación, por-que conservar nuestro entorno es conservar nuestra calidad de vida. No se puede aspirar a tener una so-ciedad sana en un entorno degrada-do o deteriorado”, argumenta Ma-llarach.

De hecho, la mayor concentra-ción de reservas de la biosfera en España está vinculada al Camino de Santiago (francés) y “esto no es por casualidad”, sino que se debe a la “superposición de valores” que en-garzan áreas protegidas de diversa índole configuradas y gestionadas durante siglos por comunidades monásticas.

El consultor Josep Maria Mallarach (a la derecha) aboga por superar el lenguaje tecnocrático y apelar a los sentimientos de la ruta xacobea EFE/ELISEO TRIGO/CABALAR

El experto apuesta por mensajes verídicos y conmovedores que fomenten la actitud de conservación

enD

etal

le36

Diario de FerrolDOMINGO,16 AGOSTO DE 2015N

ord

esía

Page 15: Nordesía 16 de Agosto de 2015

En febrero de 2013, el buque de apoyo y su-ministros a platafor-mas offshore Edda

Ferd, constuido por Astilleros Gon-dán de Asturias, fue premiado en Londres en la conferencia anual del Offshore Support Journal como el buque más respetuosos con el me-dio ambiente de Europa en 2013, debido principalmente a su propul-sión diésel eléctrica Blue Drive C+ de Siemens.

PARA QUÉ SIRVE

Un buque de apoyo y suministros a plataformas offshore (PSV o OSV) es un barco diseñado específica-mente para precisamente eso mis-mo, dar apoyo y llevar carga y sumi-nistros a las plataformas offshore.

En sus funciones de apoyo reali-zan tareas como la extinción de in-cendios, la ayuda a las tareas de contención de vertidos contami-nantes, o transportan herramientas y personal para realizar trabajos de-terminados en las plataformas.

En sus funciones de buque de su-ministros las cargas que transportan varían desde el cemento en polvo, el lodo de perforación, combustible, agua potable y productos químicos utilizados en las plataformas. De vuelta a tierra estos buques trans-portan productos y cargas para su reciclaje o eliminación en tierra.

Para realizar estas tareas este tipo de buques cuentan con una gran cubierta a popa, debajo de la cual se disponen un amplio número de tanques. Generalemente, la eslo-ra de este tipo de barcos oscila entre los 50 y los 100 metros, y por norma general se equipan con sistemas de posicionamiento dinámico para au-mentar la seguridad en las opera-ciones de carga/descarga en las cer-canías de las plataformas.

UN POCO DE HISTORIA

Durante los primeros años del siglo XX, el transporte de cargas y apoyo a operaciones de las plataformas petrolíferas se realizó con buques de pesca, cargueros o buques de guerra adaptados a sus nuevas ta-reas.

No fue hasta 1955, año en el que “Doc” LaBorde diseñó y construyó el primer buque destinado a propó-sito a estas tareas, el Ebb Tide, un buque de 36 metros de eslora por 9,5 metros de manga, y con un as-pecto revolucionario para la época, con el puente y la habilitación total-mente a proa, y una cubierta de car-ga a popa que ocupaba casi todo el buque (27,5 metros de largo por 8,2 metros de ancho).

Rápidamente las configuración del buque se conviertió en la más utilizada en la industria offshore por las ventajas que proporcionaba

Suministro offshore El Edda Ferd

en las tareas de carga y descarga, manteniéndose hasta hoy en día.

EL EDDA FERD

Bajo un diseño de la compañía no-ruega Skipsteknisk, Astilleros Gon-dán construía y entregaba en no-viembre de 2013 al armador también noruego Ostensjo Rederi , el buque de apoyo y suministros a plataformas offshore Edda Ferd. Con 90 metros de eslora y 20,6 me-tros de manga, el buque dispone de una cubierta de más de 1.000 me-tros cuadrados, y aloja a 40 perso-nas.

Ostensjo Rederi lanzó en 2011 el programa Mindset (Marine Indus-try Superior Environmental Thin-king), buscando la reducción de la huella de carbono de las acividades de la empresa. Como resultado de este programa, el Edda Ferd será el PSV más respetuoso con el medio-ambiente en el mundo, utilizando entre un 25 y un 30% menos de energía que cualquier otro PSV, con-siguiéndolo utilizando el sistema de propulsión diésel eléctrica Blue Dri-ve C+ de Siemens.

El buque es propulsado a 16 nu-dos mediante dos propulsores ci-cloidales Voith Schneider de 2.700 kW cada uno, que obtienen su ener-gía del conjunto generador forma- vadeB

arco

s

37

Diario de FerrolDOMINGO,

16 AGOSTO DE 2015 Nord

esía

do por cuatro MAK, dos de 2.000 kW y otros dos de 3.000 kW cada uno. La potencia generada por estos motores se entrega al sistema de ad-ministración de energía Blue Drive C+, que optimiza el consumo de combustible en función de la poten-cia. Además el barco incorpora un generador de emergencia Caterpi-llar de 158 kW.

Los gases de exhaustación son tratados con un sistema catalítico selectivo, con la intención de redu-cir las emisiones de Nox.

Tres hélices en tunel a proa del buque, dos de 1.400 kW y una de 800 kW forman parte del sistema de posicionamiento dinámico DP2 del Edda Ferd.

Para ayudar en los trabajos sobre cubierta el barco cuenta con dos grúas MacGregor, una con una ca-pacidad de elevación de 1,5 tonela-das a un alcance máximo de 8 me-tros, y otra de 3 toneladas de capacidad de elevación a un alcan-ce máximo de 10 metros.

Debajo de la cubierta el buque alberga los tanques, que portan pro-ductos químicos, agua potable, agua de lastre, salmuera, aceite, metanol o cemento en polvo.

El barco utiliza dos bombas de 150 metros cúbicos por hora para la descarga de fuel, y otras seis de 100

metros cúbicos por hora para los tanques de salmuera, lodos o pro-ductos químicos. El agua de perfo-ración y agua dulce se descargan mediante dos bombas de 250 me-tros cúbicos por hora, mientras que el para el metanol se utiliza una bomba de 75 metros cúbicos por hora.

La tripulación del buque está for-mada por 40 personas repartidas en camarotes individuales (18) y do-bles (11), que disponen a bordo de todas las instalaciones típicas de este tipo de buques, como son un hospital, salas de recreo, comedor o gimnasio.

El Edda Ferd lleva seis lanchas inflables salvavidas con capacidad para 25 personas cada una y un bote de rescate de 7 metros de eslo-ra. El barco también puede realizar tareas de extinción de incendios mediante sus monitores.

CARACTERÍSTICAS GENERALES

Eslora total: 92,6 metrosEslora entre perpendiculares: 82,2 metrosManga: 20,6 metrosPuntal a la cubiderta principal: 9,0 metrosCalado máximo: 7,4 metrosVelocidad: 16 nudosTripulación: 40 personas

JUAN A. OLIVEIRAvadebarcos.wordpress.com

Page 16: Nordesía 16 de Agosto de 2015

“El tratamiento hormonal modifica la apariencia en los cambios de sexo”

Poco a poco parece que se va avanzando en la aceptación de las per-sonas de cambio de

sexo en la sociedad. No obstante, se les sigue viendo con cierto recelo hasta el punto de que algunos lle-gan a perder sus empleos.

El último caso que ha salido a la luz de los medios de comunicación es el del atleta Bruce Jenner, que con sus declaraciones: “A todos los efectos soy una mujer” sigue dando mucho de que hablar. Hablo sobre el tema con la doctora Belén Ruano, endocrinóloga del Chuac.

¿Cómo definimos una reasig-nación de sexo?Lo definimos como alguien que no está de acuerdo con el sexo genético que tiene. Es una persona cuyo de-seo de ser del otro sexo choca con el que tiene morfológicamente.

Hay personas que no entienden este planteamiento y que opi-nan que es un problema de “lo-cura” en la persona...El sentimiento lo tienen pero no sa-bemos el porqué. No conocemos la supuesta base fisiológica. La diagnostican psiquiatras pero son personas que nacen en un sexo con el que no se corresponden. Segura-mente hay algo por lo que ocurre.

¿Es una patología reciente? Porque en la sociedad parece que se ha creado conciencia hace relativamente poco...No, es antigua. Ha existido siempre pero determinadas culturas lo han aceptado y a otras les ha costado más.

¿Qué pasos debe seguir un pa-ciente que quiere hacer un cambio de sexo?El primero es que un psicólogo o psiquiatra de nuestro centro diag-nostique disforia de género. A partir de ahí, los pacientes deben cumplir unos criterios de contraindicación (que no les produzca daño el trata-miento hormonal) y luego se les pone una hormona para anular las del sexo propio y poner aquellas que queremos conseguir. Pasado un tiempo, determinadas cirugías si lo permiten.

Con el tratamiento hormonal, ¿se consigue cambiar el físico de la persona?Sí aunque hay ciertos aspectos que no se pueden cambiar como la es-

BELÉN RUANO ENDOCRINÓLOGA

“LA SEGURIDAD SOCIAL CUBRE EN ALGUNAS AUTONOMÍAS CIRUGÍAS GENITALES” /Marta Pérez

tructura ósea, en el caso de perso-nas adultas. Es decir, el que mide 1,80 no puede encoger y el que mide 1,60 tampoco crecer.

Se pueden modificar mamas, piel, vello, entre otros. En general, la aparencia sí pero hay otros aspec-tos como la voz, que es difícil de cambiar en la mayoría de los casos. También la cintura y cadera y, por eso, a veces se recurre a la cirugía para poder tenerla.

Y en el caso de los niños, ¿es más eficaz el cambio?En el caso de los niños sí es más efi-caz porque antes de la pubertad, se puede inhibir el desarrollo propio y hacer el contrario. Por ejemplo, en

el cambio de una niña a un niño se le inhibe el desarrollo del pecho y se produce un desarrollo muscular y otros factores relacionados con el sexo masculino.

Con el tratamiento hormonal, en un caso de chica a chico, ¿se puede conseguir un pene o es necesario cirugía?Con el tratamiento hormonal el clíto-ris aumenta y lo que se conseguiría sería como un micropene que necesi-taría de una intervención quirúrgica.

¿Qué cirugías son las que más solicitan estos pacientes una vez iniciado el cambio de sexo?Eso depende de las expectativas de la persona. En cirugía, las mujeres que cambian el sexo a varones soli-citan mastectomías pero no tanto cirugía genital.

Por otra parte, en el caso de cam-bios a mujeres parece que la recons-trucción de la vagina no es complica-do y estéticamente queda muy bien.

¿La Seguridad Social cubre la ciru-gía y el tratamiento hormonal?La Seguridad Social cubre todo o no dependiendo de la comunidad au-tónoma. Hay comunidades que cu-bren cirugías y otras que no y los mandan fuera para realizarlas.

Galicia está mandando al hospi-tal clínico universitario de Málaga a los pacientes que se van a realizar cirugías genitales. De hecho, la Xun-ta cubre el tratamiento hormonal y los gastos que supone el viaje y la intervención.

No obstante, hay otras cirugías estéticas que no se realizan aquí ni en la pública ni en la privada.

Desde el punto de vista psicoló-gico, ¿cómo lo llevan?Desde el punto de vista psicológico, cada vez vienen a la consulta con las cosas más claras. Además, llegan directamente y el camino se ha vuel-to para ellos un poco más fácil.

Parece que la sociedad cada vez lo lleva mejor.

Creo que los problemas tienen másrelación con los trámites buro-cráticos.

Y volviendo a los menores de edad, ¿hay más trabas para rea-lizarles una reasignación de sexo?En la consulta hay, mayoritariamen-te, gente joven de entre dieciocho y veinte años. Menores hay pocos porque sobre todo a los psiquiatras les cuesta decidir un transexualis-mo en niños pequeños. También a los padres.

Menores hay pero de dieciseis, diecisiete años.

¿Cómo es la readaptación de estas personas a la sociedad?Eso habría que preguntárselo a ellos pero yo veo diferencias entre los que se han vuelto varones y las mujeres. Las que ahora son chicas, sobre todo mayores de veinticinco, treinta años, parecen tener más complicaciones. Veo más proble-mas en los cambios a mujeres que en hombres.

El primer paso, antes de

comenzar el tratamiento, es que un psiquiatra diagnostique disforia de género al paciente

En el caso de los niños el cambio

es más efi caz si se realiza antes de la pubertad porque se innhibe del desarrollo propio

hab

landoc

onB

anti

ng

38

Diario de FerrolDOMINGO,16 AGOSTO DE 2015N

ord

esía

Page 17: Nordesía 16 de Agosto de 2015

NONITO [email protected]

En realidad el “ovillo” de la cuestión, del que ahora Hacienda es tá t i rando de l

“hilo”, tiene el IVAZO cultural del 21 por ciento, en su origen al ser reclamado en las transacciones con las comisiones de fiestas desde hace dos años, además de las nue-vas exigencias legales, seguridad incluida, que tienen que cumplir.

De momento se publicó una querella del ministerio público contra una de las principales em-presas del sector por “supuesto” fraude millonario.

Ante este “alboroto” que ame-naza con desestabilizar el sector, los músicos se bajaron de los pal-cos y se plantaron, el “Día de la Música”, en las calles de Santiago en una manifestación, con reperto-rio de “canciones protesta”, orga-nizada por la Asociación de Músi-cos e Cantantes da Verbena Galega (AMúsica) y la Asociación Galega de Orquestras (AGO) interpretan-do a capella la necesidad de que el Gobierno gallego cree una figura que reconozca y proteja las verbe-

Con portas na capa e convidando a pasar, Ardentía presenta ou seu novo traballo

discográfico… Toc, toc… ¿Póde-se?... Chamamos á porta da casa do grupo de música folk tradicional Ar-dentía e ratifícannos o permiso para entrar con un sonoro “Adiante!... e entramos.

Na estancia atopámonos con Mi-guel Álvarez, Roberto Cendón, Al-varo Igrexas, Cristobal Pascual, Ro-berto Pascual, Luís Prego e Samuel Soto, en animada reunión, compar-tida con amigos colaboradores, en torno a música e cancións da terra onde soan a gaita, o saxofón, o acor-deón, a zanfona, o bouzouki, a gui-tarra acústica, o contrabaixo, a flau-ta, todo iso en compañía das percusións e voces, “entonando” te-mas populares galegos e outros de composición propia.

Ante esta perspectiva e co previo aviso de que “debemola coidar sen complexos, enriquecendoa sen fronteiras e disfrutala sabendo que en cada melodía hai unha parte de nós, únome como oínte a este festín musical que ofrece polcas, jotas, pa-sodobles e muiñeiras, diferentes es-tilos, propostas, tendencias que se alternan ao longo de doce temas que os anfitriones ofrecen ao invita-do de xeito ameno e participativo –“Nos Teixois”, “As Pombiñas”, “Pa-rrafeo”, “Polcas de Riotorto e A Fonsagrada”, “Jota de Bembibre”, “Don Melitón”, “Pasodoble das Po-zacas”, “Jotas do panadeiro e do es-cano”, “As Penelas da Teixa”, “O lambonciño”, “Muiñeira de Pigar-zos” e “Jota de Seixido”.

Ardentía fundouse no ano 1989 precisamente con esa intención de profundar e divulgar a música gale-ga, e lévano facendo a través de concertos e a súa participación en multitude de Festivais, de cinco dis-cos e colaborando en diferentes proxectos de divulgación para coi-dala sen complexos, impartindo es-tudo dos instrumentos populares nas escolas e facultades de Galicia, xogos e cancións para nenos.

Las verbenas, patrimonio cultural

“Adiante!” co folk do grupo Ardentía

DURANTE LOS MESES ESTIVALES LOS GRUPOS DE POP, ROCK Y FOLK, HACEN SU “AGOSTO” –JUNIO Y JULIO INCLUIDOS– PARTICIPANDO EN INNUMERABLES FESTIVALES DE DIFERENTE GRADUACIÓN PRESUPUESTARIA QUE SE CELEBRAN EN GALICIA. PERO ESTOS, CON SER NUMEROSOS, NO LLEGAN NI A LA “SUELA DE LOS ZAPATOS” DE LAS 3.000 VERBENAS ANUALES QUE ALUMBRAN LAS FIESTAS DE ALDEAS, VILLAS Y CIUDADES GALLEGAS. UNA FIESTA SIN ORQUESTA, COMO QUE NO TIENE “ALMA FESTEIRA”, AUNQUE A ESTAS AGRUPACIONES QUE CADA AÑO LUCHAN POR CONVERTIRSE EN LAS MÁS COTIZADAS, ESTE AÑO HACIENDA LES ESTÁ “AGUANDO LA FIESTA”

nas, “un bien de gran valor econó-mico y cultural”, aseguran.

“No existe un lugar en el mundo donde tantos profesionales vivan del sector de las verbenas”... Son miles de personas, músicos, can-tantes y técnicos que se dejan cada día la piel en Galicia para que en cada rincón de la comunidad dis-fruten de la tradición con más po-der de convocatoria: la verbena. Y desde AGO, formada por unas 300 agrupaciones –entre orquestas, tríos, dúos, etc– se advierte de que si se le sigue exigiendo el pago de un IVA tan elevado –del que, sos-tiene su presidente, Manuel Fariña, estaban exentos tradicionalmen-te–, al final se lo repercutirán a las comisiones de fiestas y los festejos estarán condenados a desaparecer.

“La verbena es patrimonio cul-tural, motor turístico y factor de concentración de gente. Si te car-gas la orquesta matas la verbena, que es la labor del vecino para el vecino: un fenómeno social que tiene un poder de convocatoria que no tienen muchos artistas de pri-mera línea”, aseguran.

A sus 71 años, Keith Richards vuelve a corretear solo por las plataformas musicales sin la compañía de sus colegas stonianos. Hacia 20 años que no lo hacia –”Talk is cheap” (1988) y “Main offender” (1992)– y ahora anuncia el lanzamiento para septiembre de “Crosseyed Heart”, una clase magistral compuesta por quince lecciones que repasan los aspectos que han convertido a Keith Richards en uno de los gigantes del siglo XX, a lo largo de un viaje musical de cinco estrellas con aires de reggae, rock, country y blues. La carta de presentación es el single “Trouble”, una delicia guitarrera en la que Richards toca la eléctrica, la acústica y el bajo además de prestar su voz y hacer los coros. Está rodeado de un puñado de viejos colegas: el batería Steve Jordan, el guitarrista Waddy Wachtel y Bernard Fowler en los coros.

Vuelven los maestros de la electrónica, The Chemical Brothers, con un nuevo álbum, “Born in the eyes”, en el que incluyen los temas “Go” y “Sometimes I feel so deserted”, éste último, un contundente tema de baile. En el caso de “Go”, The Chemical Brothers vuelven a unir fuerzas con Q-Tip de A Tribe Called Quest, con quien ya trabajaran en el single “Galvanize”, galardonado con un premio Grammy. En “Go”, encontramos a The Chemical Brothers en su mejor momento, componiendo una yuxtaposición hipnotizante entre los versos hiperactivos de Q-Tip y una potente línea de bajo que culmina en un estribillo eufórico marcado por el sonido de los sintetizadores. El álbum refl eja el inconfundible sonido que ha cimentado la posición de Chemical Brothers como uno de los grupos más infl uyentes de la escena electrónica global.

KEITH RICHARDS“CROSSEYED HEART”

CHEMICAL BROTHERS“BORN IN THE EYES”

todoM

úsi

ca

39

Diario de FerrolDOMINGO,

16 AGOSTO DE 2015 Nord

esía

Page 18: Nordesía 16 de Agosto de 2015

EL PASTILLERO PASTILLA El pastillero Pastilla, disponible en tres colores (blanco, rosa y azul) dispone de siete compartimentos, uno para cada día de la semana, que ayuda a que el usuario no olvide ninguna de las píldoras que tenga que tomar en cada momento. Pero también se puede extraer el separador de los compartimentos para llevar todas las pastillas juntas si así resulta más conveniente. Está hecho en plástico y sus medidas son de 2,5 x 2,5 x 7,5 centímetros. Su precio es de 7,45 euros.

UNA MACETA MUY DEPORTIVA Tomando como ejemplo la cultura urbana, el diseñador Wyatt Little ha creado estas macetas de terracota con cordones de nylon que darán un toque muy moderno a cualquier vivienda. Se trata de un cuenco que imita de forma perfecta un zapato deportivo y que es ideal para pequeñas plantas. Se pueden colgar, por los cordones, o dejar en el suelo y están fabricadas a mano. Para su mantenimiento tan solo hay que limpiarlas con un poco de agua cada cierto tiempo para que vuelvan a recuperar su característico tono rojizo.

ARENA MAGNÉTICAEste ingenioso reloj de arena magnético es una original vía de escape para relajar un poco la mente de los estudiantes o de los trabajadores, porque durante un minuto la arena que hay en su interior creará caprichosas fi guras al caer del bulbo superior al inferior. Este curioso fenómeno es posible porque la arena en realidad son limaduras de hierro y en la base de madera sobre la que se apoya hay estratégicamente colocado un imán que, con su fuerza de atracción formará estalagmitas.

EL DESCARO DE UN MARCAPÁGINASAunque el Marcapáginas Lengua parezca un descarado y un burlón, cumplirá su cometido de forma ejemplar. En un fresco acto de desafío este marcapáginas brillante y blandito asomará entre las páginas de los libros haciendo burla a todos los que lo vean. Es de PVC acolchado en su interior y tiene un buen tamaño, por lo que marcará el punto en el que te quedaste en tu lectura con diferentes formatos de libros sin problemas. Se trata de una alternativa perfecta para el que está un poco harto del clásico marcapáginas de piel comprado en la tienda de regalos de un museo.

Una bombilla en lapantalla del móvil

LAS BOMBILLAS BLUETOOTH LED DE BEEWI SE PUEDEN CONTROLAR A TRAVÉS DEL TELÉFONO, PROYECTAN HASTA 16 MILLONES DE COLORES Y TIENEN UNA VIDA DE 15.000 HORAS DE LUZ, APROXIMADAMENTE UNOS 20 AÑOS

Las bombillas Bluetoo-th LED de Beewi son el primer objeto de la casa que se puede con-

trolar a través del teléfono móvil, proyecta hasta 16 millones de co-lores y tiene una vida de 15.000 horas de luz.

Una innovación en la forma de iluminar, puede generar importan-tes cambios de concepto, y aquí es donde entran en escena las bombi-

too

elIn

venta

rio

40

Diario de FerrolDOMINGO,16 AGOSTO DE 2015N

ord

esía

llas Blue- tooth LED de BeeWi, que con

sus más de 16 millones de colores, consiguen que una habitación tome nuevas dimensiones, con solo darle nuevas tonalidades.

Lo bueno es que con las bombi-llas Bluetooth LED de BeeWi, las posibilidades de decoración se mul-tiplican, tanto como su amplia gama de colores, que se puede manejar a través de su aplicación: BeeWi Smartpad (iOs-Android).

p r o - ponen una nueva opción tam-bién efectiva y menos costosa, para alejar a los intrusos de casa y que además parezca que nunca se ha abandonado la casa.

Lo hace a través de su producto Plug and Play, porque por medio de su interfaz se puede programar las luces de casa, a través del móvil o a través de Internet, para simular que aún se está dentro, y así evitar ten-taciones desafortunadas.

Se trata d e una experien- c i a colorida y táctil, que además permi-te 15.000 horas de luz, que en años son 20, a tres horas de uso al día, con posibilidad de programación en encendidos y apagados, desde un alcance de 20 metros.

Además, este sistema no solo permite controlar la luz del hogar a través del móvil, si no que también es un sistema de seguridad. Las bombillas Bluetooth LED de BeeWi

Page 19: Nordesía 16 de Agosto de 2015

PACMAN ILUMINA LA HABITACIÓNEsta lámpara Ghost Pac-Man ilumina hoy el camino y la habitación. Con la forma de los icónicos fantasmas de Pac-Man, este producto tiene dos modos: el “on” hace que el se deslice el la luz en diferentes colores (Inky, Blinky , Pinky y Clyde), mientras que el “party” hace que se vaya cambiando el color de forma caótica. La lámpara se alimenta a través de un cable micro-USB, de modo que se puede poner en el escritorio y dejar que sea el ordenador portátil el que le dé energía.

MANTEQUILLA HECHA EN 10 MINUTOS¿Qué puede ser más divertido que hacerse una buena tostada con una mantequilla fabricada por uno mismo? Este aparato, tan moderno como tradicional permite hacer a mano una buena cantidad de mantequilla a partir de leche o nata y todo en tan solo diez minutos. Y tampoco resulta muy trabajoso, ya que su sistema de engranajes hace mucho más fácil dar forma a la crema.

El audio de sala se traslada al auricular

LOS M4U 4 I-EAR EQUILIBRANEL SONIDOPARA HACERLO MÁS REALISTA

funda, con garra y cru-jiente sin sonar retumbante”.

El M4U 4 in-ear se ha desarrolla-do para dar una respuesta plana, neutral con Roomfeel añadido para una reproducción más realista y al estilo de los audios de sala.

En su primera incursión en un espacio lleno de auriculares, los alta-voces PSB está apun-

tando directamente a la yugular del audiófilo con una combinación de conductores duales híbridos y su propia tecnología Roomfeel. Cuan-do la señal de audio de origen llega a cada auricular, las frecuencias más bajas se dirigen a un controla-dor dinámico mientras que el cabe-zal del extremo superior equilibra el sonido.

Este sistema híbrido ha permiti-do a los diseñadores de la compa-ñía volver a implantar la firma acústica de una habitación de es-

cucha para un mayo r espacio y pre-sentación fiel a la vida de la música gra-bada.

El diseño híbrido de dos vías comprende una bobina con controlador dinámico mó-vil y un controlador de armadu-ra equilibrada. Los registros más bajos son el dominio del controla-dor de bobina sintonizada en mo-vimiento, que se beneficia de tres cámaras separadas para suavizar la respuesta y la resonancia, dando lugar a lo que la compañía describe como “una respuesta de bajos pro-

Lo mejor del flotador aleta de tiburón “SwimFin” no es que a los niños les en-

cantará ponérselo, es que ade-más de ayudarles a flotar, es ex-celente como ayuda para que aprendan a nadar, porque les proporciona una inmediata sen-sación de seguridad, que les mo-tiva y les estimula, haciéndoles perder por completo el miedo y contribuyendo a que sean más activos en el aprendizaje. Debe colocarse en la parte alta de la espalda, en el centro de grave-dad, de esta forma suspenderá al niño sobre el agua, y cuenta con dos correas de seguridad.

Una aleta de tiburón que quita el miedo a nadar

El salvamanteles de cocina más original se llama Hot’s Pot y tiene forma de se-

ñal de peligro de incendio. Se trata del clásico triángulo rojo con el fondo amarillo y el icono de unas llamas en medio.

Además, tiene una ven ta j a sobre el re s t o de salvamanteles tradicionales. El Hot’s Pot es magnético, de for-ma que se puede colocar la olla caliente sobre él en la cocina, y transportarla hasta la mesa del comedor sin preocuparnos ni de

Un salvamanteles nada peligroso

quemarnos ni de que se pueda caer por el camino. Cuando no lo este-mos usando, podemos dejarlo deco-rando la puerta de la nevera.

El Hot’s Pot está fabricado en sili-cona y los lados del triángulo

que forman miden 22 cen-tímetros, con un centrí-

metro de grosor y 10 milímitros de

espesor en la capa su-perficial.

Se pre-senta en

una original caja de regalo, triangu-lar y fabricada en cartón reciclado, que representa también a la misma señal de peligro. Su precio es de solo 14,90 euros.

elIn

venta

rio

41

Diario de FerrolDOMINGO,

16 AGOSTO DE 2015 Nord

esía

Page 20: Nordesía 16 de Agosto de 2015

Nor

desí

a

aVoces

A pocos días del nacimiento de su hija, Francisco Rivera yLourdes Montes se llevaron un buen susto después de la cogida que sufrió el torero en Huesca. El hijo de Paquirri tuvo que ser operado de urgencia en la propia plaza y luego fue trasladado a Zaragoza, donde pasó varias jornadas en la UCI debido a la posibilidad de una infección. Finalmente, a fi nales de semana ya fue trasladado a planta.

Pilar Rubio está disfrutando de lo que ella misma ha califi cado de un “verano inolvidable”. Se trata de que está pasándolo muy bien en compañía de su hijo, Sergio Junior, nacido de su relación con el futbolista Sergio Ramos. La artista ha publicado en su perfi l de la red social Instagram un collage con varias imágenes de ambos juntos.

SUSTO PARA FRANCISCO RIVERA Y LOURDES

PILAR RUBIO Y SU “VERANO INOLVIDABLE”

DIARIO DE FERROLAÑO XCVIII / NÚMERO 894 SUPLEMENTO DOMINICAL

DOMINGO16 DE AGOSTO DE 2015

La actriz Anne Hathaway ha estado pasando unos días en la isla de Ibiza junto a su marido Adam Shulman. La pareja llegó a tierras baleares a bordo del lujoso yate del del diseñador, Valentino y pasó una divertida jornada en alta mar en compañía de un nutrido grupo de amigos. La actriz también sorprendió al aparecer en la popular fi esta Flower Power.

LAS VACACIONES IBICENCAS DE ANNE HATHAWAY

Leonor y Sofía, a la moda

La revista “Hola” llevó esta semana a su porta-da a las hijas del rey Fe-lipe, recién llegadas a

sus vacaciones en tierras baleares.La publicación se centra también

en la llegada del monarca y las transparencias de la reina Letizia en la tradicional recepción a una repre-sentación de la sociedad balear en el Palacio de la Almudaina, que de-jaron momentos e imágenes para el recuerdo.

Sin embargo, las protagonistas indiscutibles fueron sus hijas. La es-pontaneidad que mostraron la prin-cesa Leonor y la infanta Sofía du-rante el posado que hicieron en el Palacio de Marivent volvió a demos-trar la naturalidad con la que siem-pre afrontan sus cara a cara a la prensa. Sin embargo, este año han dejado ver cómo se han convertido en dos hermanas vestidas a la últi-ma moda y muy bien avenidas du-rante sus vacaciones.

La publicación también cuenta en exclusiva cómo es la nueva casa de Sara Carbonero e Iker Casillas en Oporto, un un lujoso apartamento que consta de cinco habitaciones, tres baños, piscina privada, cuatro plazas de garaje y una gran terraza de 140 metros cuadrados con vistas al mar. Cerca hay una guardería, a la que podrían haber apuntado a su pequeño Martín para que empiece a ir después del verano.

Por último, las otras grandes pro-tagonistas de “Hola” son Isabel Pan-toja y su delicado estado de salud y una sonriente y renovada Terelu Campos.

LAS HIJAS DE LOS REYES FUERON LAS PROTAGONISTAS DEL INICIO DE LAS VACACIONES REALES EN MALLORCA

Hace unos días, Blanca Romero compartió en su perfil personal de Ins-tagram una fotografía que sembraba la sospecha en torno a uno de los interrogantes de su vida: el de la paternidad biológica de su hija Lucía a la que, poco después de casarse la actriz con Cayetano Rivera (en 2001). Ahora, Blanca revela la historia de amor que jamás había conta-do, y lo hace posando por primera vez junto a su hija. El padre de la jo-ven es un modelo brasileño que Romero conoció cuando estuvo trabajan-do en París.

La polifacética artista y personaje del papel couché Bárbara Rey ofre-ce una entrevista en la revista “Semana” en la que repasa algunos de los momentos más importantes de su vida y también algunas polé-micas. Uno de los pasajes más polémicos de la conversación son en los que aborda su supuesta relación con el rey Juan Carlos I, a lo que ella dice: “Nunca he sido la amiga entrañable del rey”. La actriz mur-ciana también da su opinión sobre Corinna, quien sí se calificó a sí

misma como “amiga entrañable”, habla sobre el fin del reinado de Juan Carlos I y opina sobre el actual sobe- rano espa-

ñol, Felipe VI.

Esta semana se conoció que Rocío Carrasco, presentadora e hija de Ro-cío Jurado, sufrió un robo el pasado 18 julio. La propia televisiva entró por directo en un programa para comentar el suceso. “Quiero que se tranquilice todo el mundo, todo está correcto. Ha habido varios robos por la zona y aprovechan cuando hay gente en casa y no están las alar-mas puestas”. Fuentes policiales a las que tuvo acceso “Lecturas” en ex-clusiva cuentan que el robo en casa de Rocío no fue planeado, sino que se debió a motivos casuales y fortuitos.

Blanca Romero revela su secreto

Bárbara Rey no fue “amiga entrañable”

El robo en casa de Rocío Carrasco

La revista desvela los secretos de la lujosa nueva casa de Sara Carbonero e Iker Casillas en Oporto

Otra madre “modelo” protagoni-za también la portada de esta sema-na de “Hola”. Se trata de Paz Vega, que ha disfrutado de unas vacacio-nes en Ibiza con su familia.

En primera línea

Leonor y Sofía mostraron su estilo a la hora de vestir HOLA