NOVAS DE PONTEDEUME PUBLICADAS EN ECOS DEL EUME LA …catedra.pontedeume.es/19/catedra1912.pdf ·...
Transcript of NOVAS DE PONTEDEUME PUBLICADAS EN ECOS DEL EUME LA …catedra.pontedeume.es/19/catedra1912.pdf ·...
No ano 1912 aparecen78 novas publicadas en La Vozde Galicia que fan referencia aPontedeume e á súa comarca.Reprodúcense a continuaciónxunto a unha selección das
NOVAS DE PONTEDEUME
PUBLICADAS EN ECOS DEL EUME E EN LA VOZ DE GALICIAEN 1912
Xavier Brisset Martín
1. O 5 de maio de 1913, tras da botadura do Alfonso XIII, quedou aberta a liña. Durante décadas este servizo de trens será esca-samente utilizado para traxectos curtos pois o custo do billete era excesivo para as posibilidades da meirande parte da pobo-ación. De feito, moitos eumeses utilizaban a vía pero para trasladarse a pé até O Seixo e dende alí atravesar a ría en barco.
máis destacadas ou curiosas das publicadas en Ecos del Eume, semanario dirixido porRosendo Vilariño.
Sen dúbida, o máis importante acontecemento do ano foi que o domingo 4 defebreiro pasaron tres trens pola ponte de ferro na estrea da vía férrea Betanzos - Ferrol.
No seu conxunto transportaban uns douscentos políticos, periodistas e militaresque acudían á botadura do acoirazado España. Entre eles destacaban o rei e a raíña.
Trinta anos despois que as outras seis cidades galegas, Ferrol e o Baixo Eumequedaban comunicados co resto do mundo, aínda que habería que agardar 15 meses paraque a liña quedara aberta ao servizo público1.
Eses días pasaron pola ponte de pedra ducias de automóbiles nos que viaxabanilustres invitados ou curiosos que desexaban asistir á presentación pública do primeirogran navío que, tras do desastre do 98, iniciaba o rearme da Mariña de Guerra española,cumprindo o primeiro fito do programa naval que deu traballo aos estaleiros ferroláns aolongo de toda a década.
hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:31 Página 321
Tamén foron centos os curiosos que dende a capital se achegaron a Ferrol nasembarcacións de pasaxeiros que facían a travesía.
Os actos quedaron moi deslucidos polo temporal que varreu toda a península contal intensidade que foi denominado ciclón.
Como anécdota dicir que o peor da borrasca comezou tras a botadura, quedandosuspendidas durante seis días as travesías á Coruña, motivando que centos de visitantestiveran que prolongar a súa estancia en Ferrol onde non había acubillo para todos, poloque moitos deles foron acollidos no transporte de guerra Almirante Lobo que por fin, o día12, puido facerse á mar “repatriando” os excursionistas da capital2. Tamén tivo final feliza camiñada do grupo de mozas que se atreveron a regresar a pé, sendo comentado que nonpadeceran ningún contratempo.
Mentres, o rei, en tren, pasou de volta por Pontedeume o día 6. Descansou enMadrid. Foi a Sevilla comprobar os danos producidos polo desbordamento do Guadal-quivir e volveu ao seu pazo cando moitos coruñeses aínda estaban saíndo do Ferrol. Esaera a diferenza de ter ou non ter ferrocarril.
O ano 1912 foi o último na biografía de tres paisanos destacados. Juan FernándezLatorre, político liberal-monterista ademais de propietario de La Voz de Galicia, falece enMadrid (14 de marzo) onde era gobernador civil. José Lombardero Franco, director de ElNoroeste, conservador, finou en París (24 de outubro) deixando vacante a representaciónen cortes polo distrito electoral de Pontedeume3 e o ferrolán José Canalejas Méndez, pre-sidente do Goberno, falecido en atentado (12 de novembro).
Unha das leis que este ano aprobara o goberno Canalejas foi o do servizo militarobrigatorio que substituía o sorteo de quintas. Ese sorteo aceptaba a posibilidade de reden-ción a metálico, é dicir, que se o desafortunado a quen lle tocaba servir ao rei tiña posi-bles, podía pagar para non ir. Así só os pobres eran os que terminaban en Marrocos, igualque antes en Cuba e Filipinas. A nova lei, esixida por moitos sectores para que a defensados chamados intereses patrios non foran só cousa dos máis humildes, naceu con trampa,pois obrigatorios eran só os primeiros meses de instrución despois dos que seguía sendoposíbel a redención. Para servir no exército chegaban os pobres, sendo moi ben recibidosos cartos dos ricos. Mesmo dos emigrantes. No caso de Galicia milleiros de adolescentesemigraban antes de ser chamados a filas. Declarados desertores ou prófugos, periodica-mente se lles ofrecía o indulto se pagaban a redención.
CÁTEDRA. Revista eumesa de estudios
322
2. O regreso en automóbil custaba entre 20 e 30 pesetas, fóra das posibilidades dos máis.
3. Fora elixido nas eleccións de 1910. Ver Os solidarios ante o invicto marqués, “Cátedra” nº 17.
hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:31 Página 322
Entre os temas bélicos destacou o tratado franco-español, co que se repartíanMarrocos. Este ano, como os anteriores e seguintes, foron anos de fames, reivindicándosecon insistencia que o goberno liberara de trabas a importación de maínzo para consumohumano e dos animais.
Entre os pescadores galegos continúa o conflito da ardora e entre os gandeiros aoposición á importación de carne conxelada. Comeza a falarse de industrias de derivadosdo leite, da Liga de Acción Gallega de Basilio Álvarez e das sufraxistas.
Entre os sucesos destaca o afundimento do Titanic e o estoupido da polvoreira deMonelos na Coruña, do que foron silenciadas as súas consecuencias. Comezaron a súaandaina as asociacións de emigrantes de Pontedeume e Cabanas así como o Sindicato deOficios Varios. O primeiro de maio foi celebrado con mitins.
O concello de Cabanas consegue consolidar a feira do 21 na praia da Magdalena,inaugurada en xuño do ano anterior, onde realiza unha repoboación de árbores. EnPontedeume reaccionan trasladando a feira do 22 ao 14, ofrecendo premios aos concor-rentes. En Vilarmaior, consecuentemente, trasladan a dos Chaos que era o 14 para o 28 eamplían a do Tres que comezan a celebrar tamén cada 19.
Cómpre destacar que Pontedeume será a primeira vila da provincia que celebra aFesta da árbore4.
Informouse tamén do arresto no arsenal de Ferrol dun mariñeiro que se negou aaxeonllarse na misa e das esmolas de 25 pesetas dadas ás cinco nais máis pobres que derona luz nos primeiros días do ano na Coruña. Para escoller ás afortunadas valorouse o nivelde pobreza, as que tiñan maior número de fillos e o celo e coidado na conservación deles.
O 13 de agosto o ex ministro Juan Armada Losada, marqués de Figueroa, foi ho-menaxeado con dous banquetes celebrados no Ideal Room da capital, acompañado polosprincipais cargos públicos da provincia e dos correlixionarios conservadores. Entre o xan-tar e a cea, o que fora deputado por Pontedeume entre o 1891 e 1910 foi invitado a unhaexcursión pola baía da Coruña no vapor Julia. Curiosamente, a unha beira do marquéssentábase o director de El Noroeste José Lombardero Franco, que o ano 1910 o sucederacomo representante de Pontedeume nas Cortes e que, como xa queda dito, falecerá dousmeses despois, e pola outra o avogado novo e deputado provincial Julio Wais San Martínque antes da fin de ano será o terceiro representante conservador consecutivo dePontedeume. Xa non haberá máis porque Wais repetirá ata a chegada da ditadura de Primode Rivera. Entre os tres controlaron durante 32 anos a política do distrito electoral eumés.
323Novas de Pontedeume publicadas en ECOS DEL EUME
e en LA VOZ DE GALICIA durante 1912
4. Ver Nenos, plantade eucaliptos¡ “Cátedra” nº18
hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:31 Página 323
CÁTEDRA. Revista eumesa de estudios
324
2 de xaneiro
4 de xaneiro
hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:31 Página 324
325Novas de Pontedeume publicadas en ECOS DEL EUME
e en LA VOZ DE GALICIA durante 1912
4 de xaneiro
18 de xaneiro
22 de xaneiro
hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:31 Página 325
CÁTEDRA. Revista eumesa de estudios
326
23 de xaneiro
24 de xaneiro
hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:31 Página 326
327Novas de Pontedeume publicadas en ECOS DEL EUME
e en LA VOZ DE GALICIA durante 1912
26 de xaneiro
28 de xaneiro
hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:31 Página 327
CÁTEDRA. Revista eumesa de estudios
328
3 de febreiro
hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:31 Página 328
Cada columna continúa na correspondente da páxina seguinte→
hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:31 Página 329
Cada columna continúa na correspondente da páxina seguinte→
hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:31 Página 330
Cada columna continúa na correspondente da páxina seguinte→
hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:31 Página 331
5 d
e fe
bre
iro
hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:31 Página 332
333Novas de Pontedeume publicadas en ECOS DEL EUME
e en LA VOZ DE GALICIA durante 1912
7 de febreiro
hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:31 Página 333
CÁTEDRA. Revista eumesa de estudios
334
21 de febreiro
23 de febreiro
hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:31 Página 334
335Novas de Pontedeume publicadas en ECOS DEL EUME
e en LA VOZ DE GALICIA durante 1912
24 de febreiro
hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:31 Página 335
CÁTEDRA. Revista eumesa de estudios
336
2 de marzo
4 de marzo
hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:31 Página 336
337Novas de Pontedeume publicadas en ECOS DEL EUME
e en LA VOZ DE GALICIA durante 1912
5 de marzo
5 de marzo
hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:31 Página 337
CÁTEDRA. Revista eumesa de estudios
338
9 de marzo
14 de marzo
hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:31 Página 338
339Novas de Pontedeume publicadas en ECOS DEL EUME
e en LA VOZ DE GALICIA durante 1912
hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:31 Página 339
CÁTEDRA. Revista eumesa de estudios
340
13 de abril
hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:31 Página 340
341
16 de abril
hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:31 Página 341
CÁTEDRA. Revista eumesa de estudios
342
19 de abril
hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:31 Página 342
343Novas de Pontedeume publicadas en ECOS DEL EUME
e en LA VOZ DE GALICIA durante 1912
23 de abril
hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:31 Página 343
CÁTEDRA. Revista eumesa de estudios
344
2 de mayo
10 de mayo
hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:31 Página 344
345Novas de Pontedeume publicadas en ECOS DEL EUME
e en LA VOZ DE GALICIA durante 1912
7 de xuño
19 de xuño
hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:31 Página 345
CÁTEDRA. Revista eumesa de estudios
346
21 de xuño
22 de xuño
hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:31 Página 346
347Novas de Pontedeume publicadas en ECOS DEL EUME
e en LA VOZ DE GALICIA durante 1912
25 de xuño
4 de xullo
hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:31 Página 347
CÁTEDRA. Revista eumesa de estudios
348
11 de xullo
hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:31 Página 348
349Novas de Pontedeume publicadas en ECOS DEL EUME
e en LA VOZ DE GALICIA durante 1912
12 de xullo
hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:31 Página 349
CÁTEDRA. Revista eumesa de estudios
350
16 de xullo
hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:31 Página 350
351Novas de Pontedeume publicadas en ECOS DEL EUME
e en LA VOZ DE GALICIA durante 1912
2 de agosto
4 de agosto
hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:31 Página 351
CÁTEDRA. Revista eumesa de estudios
352
7 de agosto
13 de agosto
15 de agosto
hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:31 Página 352
Cada columna continúa na correspondente da páxina seguinte→
hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:31 Página 353
14 d
e agost
o
hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:31 Página 354
355Novas de Pontedeume publicadas en ECOS DEL EUME
e en LA VOZ DE GALICIA durante 1912
12 de setembro
hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:31 Página 355
CÁTEDRA. Revista eumesa de estudios
356
17 de setembro
26 de setembro
hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:31 Página 356
357Novas de Pontedeume publicadas en ECOS DEL EUME
e en LA VOZ DE GALICIA durante 1912
8 de outubro
hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:31 Página 357
CÁTEDRA. Revista eumesa de estudios
358
10 de outubro
hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:31 Página 358
359Novas de Pontedeume publicadas en ECOS DEL EUME
e en LA VOZ DE GALICIA durante 1912
11 de outubro
15 de outubro
hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:31 Página 359
CÁTEDRA. Revista eumesa de estudios
360
19 de outubro
hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:31 Página 360
361Novas de Pontedeume publicadas en ECOS DEL EUME
e en LA VOZ DE GALICIA durante 1912
24 de outubro
hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:31 Página 361
CÁTEDRA. Revista eumesa de estudios
362
21 de novembro
hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:31 Página 362
363Novas de Pontedeume publicadas en ECOS DEL EUME
e en LA VOZ DE GALICIA durante 1912
30 de novembro
hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:31 Página 363
CÁTEDRA. Revista eumesa de estudios
364
1 de decembro
2 de decembro
hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:31 Página 364
365Novas de Pontedeume publicadas en ECOS DEL EUME
e en LA VOZ DE GALICIA durante 1912
7 de decembro
hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:32 Página 365
CÁTEDRA. Revista eumesa de estudios
366
13 de decembro
15 de decembro
hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:32 Página 366
367Novas de Pontedeume publicadas en ECOS DEL EUME
e en LA VOZ DE GALICIA durante 1912
21 de decembro
hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:32 Página 367
CÁTEDRA. Revista eumesa de estudios
368
24 de decembro
25 de decembro
hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:32 Página 368
369
14 d
e xan
eiro
hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:32 Página 369
CÁTEDRA. Revista eumesa de estudios
370
Continúa na páxina seguinte→
hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:32 Página 370
371Novas de Pontedeume publicadas en ECOS DEL EUME
e en LA VOZ DE GALICIA durante 1912
21 d
e xan
eito
r
hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:32 Página 371
CÁTEDRA. Revista eumesa de estudios
372
17 de marzo
hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:32 Página 372
373Novas de Pontedeume publicadas en ECOS DEL EUME
e en LA VOZ DE GALICIA durante 1912
17 de marzo
hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:32 Página 373
CÁTEDRA. Revista eumesa de estudios
374
24 de marzo
hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:32 Página 374
375Novas de Pontedeume publicadas en ECOS DEL EUME
e en LA VOZ DE GALICIA durante 1912
hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:32 Página 375
CÁTEDRA. Revista eumesa de estudios
376
hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:32 Página 376
377Novas de Pontedeume publicadas en ECOS DEL EUME
e en LA VOZ DE GALICIA durante 1912
19 d
e m
aio
hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:32 Página 377
CÁTEDRA. Revista eumesa de estudios
378
hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:32 Página 378
379Novas de Pontedeume publicadas en ECOS DEL EUME
e en LA VOZ DE GALICIA durante 1912
22 d
e se
tem
bro
hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:32 Página 379
CÁTEDRA. Revista eumesa de estudios
380
hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:32 Página 380