Nutrizioa
Transcript of Nutrizioa
NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILANutrizioa
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET
IRTEN AURREKOA
IRAKURGAIA
ESKEMA
BALIABIDEAK
INTERNET
Nutrizioa
NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILANutrizioa
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET
IRTEN AURREKOA
Lehen irakurgaia
Zumarra, Europako herri askotako paisaiaren eta kulturaren zati den zuhaitza da, baina ehun mila milioi ale baino gehiago desagertu dira, hori ekiditeko gauza handirik egin ezinik.Arrazoia grafiosi delako eritasuna da, “eritasun grafikoa” esan nahi du eta horrela deitzen zaio intsektu igorleek enborraren azalpean egiten dituzten irudi bitxiak direla eta. Udaberri hasieran, zumarreko pipiak deituriko kakalardo batzuk, grafiosiak jota hildako zuhaitzetatik jaiotzen direnak, euren galerietatik ateratzen dira hego txikietan eritasuna sortzen duen onddoa eramaten dutela, eta ale berrien adar edo enborrak bilatzen dituzte. Onddoa intsektu honen bitartez sartzen da enborrean eta azkar hedatzen da hodietan zehar, hauen buxadura eragiten du, sustraietaraino aurrera egiten du eta uraren eta elikagaien ohiko zirkulazioa eragozten du, eta ondorioz zuhaitza hil egiten da.Eritasuna Holandan agertu zen XX. mende hasieran. Ez dakigu bere jatorria ziurtasunez, nahiz eta badirudien Asiatik datorrela, non zumarrak sendoagoak diren. Hipotesietariko batek, Europara trenbideetan lan egitera etorritako txinatarrek sartu zutela dio. Haien ekipajeak zumar-egurrezkoak ziren eta beraietan heldu zen eritasuna sortzen duen onddoa.
Miraflores plazako zumarraMadril (1965)
NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILANutrizioa
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET
IRTEN AURREKOA
Edukien eskema
Nutrizioa
Ezaugarriak
Digestioa
FaseakMotakDigestio-prozesuak
Arnasketa
EzaugarriakGas trukaketaMotak
Substantzien garraioa
EzaugarriakZirkulazio-aparatuak
Iraizpena
EzaugarriakIraizpen-aparatuak
Animalia-nutrizioa
Landare-nutrizioa
EzaugarriakElikagai xurgapenaGarraioaGas trukaketaFotosintesiaMetabolismoaIraizpena
HASIERA
NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILANutrizioa
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET
IRTEN AURREKOA
Unitatearen azalpenerako baliabideak
Nutrizioaren funtzioa
Digestio-prozesua animalietan
Digestio-aparatu motak
Digestio-prozesu motak
Arnasketa motak animalietan
Substantzien garraioa animalietan
Arnasketa-aparatu motak animalietan
Iraizpen-aparatu motak
Iraizpena animalietan
Landareen elikadura
Elikagai xurgapena landareetan
Elikagai garraioa landareetan
Gas trukaketa landareetan
Fotosintesia Metabolismoa eta arnasketa zelularra landareetan
Iraizpena landareetan
Gas trukaketako azalerak
Arnasketa animalietan
Estekak
HASIERA
NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILANutrizioa
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET
IRTEN AURREKOA
Nutrizio funtzioa
ORGANISMO AUTOTROFOAK
Organismo fotosintetikoak
Organismo kimiosintetikoak
ORGANISMO HETEROTROFOAK
Belarjaleak
Haragijaleak Iragazleak
Orojaleak Sarraskijaleak
ELIKADURAN PARTE HARTZEN DUTEN
PROZESUAK
NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILANutrizioa
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET
IRTEN AURREKOA
Nutrizioan parte hartzen duten prozesuak
LANDARE-ELIKADURAANIMALIA-ELIKADURA
Digestio-prozesua
Gas-trukea
Garraioa
Metabolismoa
Iraizpena
Fotosintesia
Gas-trukea
Elikagai xurgapena
Arnasketa
Garraioa
Ebapotranspirazioa
ITZULI
NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILANutrizioa
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET
IRTEN AURREKOA
Digestio-prozesua, animalietan
Digestio-prozesuaren faseak
1. IRENSTEA 2. DIGESTIOA
Zelulaz barnekoa
Barnekoa
3. XURGAPENA
ElikagaiakZelulak
4. EGESTIOA
Eginkari
fekalak
Zelulaz kanpokoa
Kanpokoa
Odola
NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILANutrizioa
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET
IRTEN AURREKOA
Haragijaleen digestioa
Digestio hodia
Belarjale ez hausnarkarien digestioa
Belarjale hausnarkarien
digestioa
Digestio-aparatu motak
Barrunbe gastrikoa
Oskulua
Barrunbe gastrikoa
NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILANutrizioa
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET
IRTEN AURREKOA
Digestio-prozesu motak
Ornogabe batzuen digestio-prozesua GEZIAK SAKATU
IRUDIA HANDITZEKO
Poriferoak Zelenteratuak
Moluskuak Artropodoak
Ornodun batzuen digestio-prozesua
Ornodunak
NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILANutrizioa
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET
IRTEN AURREKOA
ZELULA BARNEK0 PROZESUAK
Digestio-prozesu motak
Koanozitoak
PORIFEROAK
Poroak
ITZULI
NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILANutrizioa
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET
IRTEN AURREKOA
Digestio-prozesu motak
ZELENTEREOAK
ITZULI
Cnidoblastoak
Barrunbe Gastrobaskularra
Garroak
NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILANutrizioa
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET
IRTEN AURREKOA
Entzimak(zelulaz kanpoko
digestioa)
Digestio-prozesu motak
Hepatopankrea
UrdailaAhoa
Uzkia
ITZULI
MOLUSKUAK
NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILANutrizioa
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET
IRTEN AURREKOA
Digestio-prozesu motak
ITZULI
Arandoia
Hestegorria
Papoa
Ahoa
Hestea
Uzkia
ARTROPODOAK
NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILANutrizioa
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET
IRTEN AURREKOA
Digestio-prozesu motak
Urdaila
Heste lodia
Gibela
Hestegorria
FaringeaListu-guruina
Ahoa
Pankrea
ITZULI
ORNODUNAK
NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILANutrizioa
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET
IRTEN AURREKOA
Arnasketa animalietan
Arnasketa zelularra
Oxigenoa
Energia
Karbono dioxidoa
Mitokondrioa
Arnas aparatua
O2
CO2
Gas-trukea
NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILANutrizioa
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET
IRTEN AURREKOA
Gas trukaketako azalerak
Azalera meheak
Azalera beti hezeak
Odol-hodiz estaliak
NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILANutrizioa
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET
IRTEN AURREKOA
Arnasketa motak, animalietan
LARRUAZAL-ARNASKETA ZAKATZ-ARNASKETA
TRAKEA-ARNASKETA BIRIKA-ARNASKETA
NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILANutrizioa
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET
IRTEN AURREKOA
Gas-trukea
Anfibio helduak
Arnasketa motak, animalietan
LARRUAZAL-ARNASKETA
Lur-zizarea
ITZULI
NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILANutrizioa
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET
IRTEN AURREKOA
Arnasketa motak, animalietan
Zakatz-arnasketa
Arrain hezurdunak
Axolotea Kanpo-zakatzak
Barne-zakatzak
Arrain kartilagodunak
Zakatza
Operkulua
Uraren zirkulazioa
Odol-zirkulazioa ITZULI
NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILANutrizioa
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET
IRTEN AURREKOA
Intsektuak
Miriapodoak
Araknidoak
Arnasketa motak, animalietan
Trakeak
AireaEspirakulua
TRAKEA-ARNASKETA
ITZULI
NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILANutrizioa
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET
IRTEN AURREKOA
Narrastia
Arnasketa motak, animalietan
BIRIKA-ARNASKETA
Birika trenkadaduna
Hegaztia
Birika-albeoloak
Ugaztuna
Aire-zakuak
Anfibioa
Pareta leuneko
birika
ITZULI
NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILANutrizioa
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET
IRTEN AURREKOA
• Odola
• Hidrolinfa
• Hemolinfa
Hodiak
Bihotza
Substantzien garraioa, animalietan
Garraio likidoa
Arteria
Zaina
Zelulak
Likido interstiziala
Kapilareak
NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILANutrizioa
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET
IRTEN AURREKOA
Oxigeno ugariko odola
Oxigeno urriko odola
Zirkulazio-aparatu motak, animalietan
Zirkulazio aparatu irekia Zirkulazio aparatu itxi bikoitza
Zirkulazio aparatu bakuna
Bihotza
Ostioloak
Hemolinfa
Bihotza
Bihotza
Zakatzak
Odol- zirkulazioaren
noranzkoa
Zirkulazio nagusia
Zirkulazio txikia
NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILANutrizioa
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET
IRTEN AURREKOA
Kanpoaldea
• Karbono
dioxidoa• Amoniakoa
• Urea
Iraizpena animalietan
Hondakin produktuak
Truketako azalerak
NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILANutrizioa
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET
IRTEN AURREKOA
Iraitz-aparatu motak
Intsektu baten iraitz-aparatua Ornodun baten iraitz-aparatua
Krustazeo baten iraitz-aparatua
Digestio-hodia
Guruin berdea
Malpighiren hodixkak
Ureterra Giltzurruna
Uretra
Gernu-maskuria
NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILANutrizioa
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET
IRTEN AURREKOA
Landareen elikadura
Organismoautotrofoak
ELIKAGAI XURGAPENA
FOTOSINTESIA
GARRAIOA
ARNASKETA
IRAIZPENA
GEZIAK SAKATU HANDITZEKO
GAS TRUKAKETA
ELIKADURA HETEROTROFODUN
LANDAREAK IKUSI
NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILANutrizioa
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET
IRTEN AURREKOA
Elikadura osagarria duten landareak
Landare haragijaleak:
• Elikadura autotrofoa• Intsektuen gatz mineralak hartzen dituzte
Landare parasitoak:
• Ez dute klorofilarik• Landare ostalariaren izerdi landua hartzen dute
ITZULI
NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILANutrizioa
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET
IRTEN AURREKOA
Elikagai xurgapena
Ile xurgatzaileak
Izerdi gordinaren igoera
Ur eta gatz mineralen xurgapena
LANDAREEN ELIKADURA
NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILANutrizioa
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET
IRTEN AURREKOA
Izerdi gordinaren
garraioa
Izerdi gordinaren
igoera
Elikagai garraioa
Xilema(zelula hilak)
LANDAREEN ELIKADURA
Floema(zelula biziak)
NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILANutrizioa
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET
IRTEN AURREKOA
Azpialdea
Gas trukaketa
LANDAREEN ELIKADURA
Estomak
CO2
O2
NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILANutrizioa
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET
IRTEN AURREKOA
Eguzki-argiaKloroplastoa
Estoma
Fotosintesia
Izerdi landugabea
Izerdi landua
Materia organikoa
O2
Gatz mineralak
CO2
O2
CO2 H2O
LANDAREEN ELIKADURA
NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILANutrizioa
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET
IRTEN AURREKOA
Erreakzio anabolikoak
Metabolismoa eta arnasketa zelularra landareetan
EGUNA
GAUA
Fotosintesia
Arnasketa zelularra
Erreakzio katabolikoak
Energia
O2
CO2H2O
1
2
1
2
O2
Elikagai organikoak
Elikagai ez-organikoak
Elikagai organiko bakunak
Almidoia, zelulosa, entzimak, etab. LANDAREEN
ELIKADURA
NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILANutrizioa
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET
IRTEN AURREKOA
Zelula arteko espazioa
Hondakin produktuak (oinarrizko olioak)
Iraizpena landaretan
Estomak
CO2
O2
BakuoloaLaranja
LANDAREEN ELIKADURA
NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILANutrizioa
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET
IRTEN AURREKOA
Esteka interesgarriak
Elikadura prozesuak
WEB GUNE HONETARA JOAN
Landare-elikadura
WEB GUNEHONETARA JOAN
HASIERA