PROPOSTAS TIC PARA O PROPOSTAS TIC PARA O DESENVOLVEMENTO DA DESENVOLVEMENTO DA

COMPETENCIA LINGÜÍSTICACOMPETENCIA LINGÜÍSTICA

Román Cerqueiro LandínRomán Cerqueiro LandínXIX Xornadas de Lingua e LiteraturaXIX Xornadas de Lingua e Literatura

CIG Ensino & AS-PGCIG Ensino & AS-PGSantiago de Compostela, 25 de abril de 2009Santiago de Compostela, 25 de abril de 2009

Competencias básicas no currículoCompetencias básicas no currículo

Competencia en comunicación lingüística.Competencia en comunicación lingüística. Competencia matemática.Competencia matemática. Competencia no coñecemento e na interacción Competencia no coñecemento e na interacción

co medio físico.co medio físico. Tratamento da información e competencia Tratamento da información e competencia

dixital.dixital. Competencia social e cidadá.Competencia social e cidadá. Competencia cultural e artística.Competencia cultural e artística. Competencia para aprender a aprender.Competencia para aprender a aprender. Autonomía e iniciativa persoal.Autonomía e iniciativa persoal.

Competencia Competencia en comunicación lingüísticaen comunicación lingüística

É o É o conxunto de coñecementos, destrezas e estratexias que permiten interactuar mediante a linguaxe en diferentes ámbitos da vida social.

Fai referencia á linguaxe como instrumento tanto de comunicación oral e escrita como de aprendizaxe e de regulación de condutas e emocións.

ESCOITAR

DIALOGAR

EXPOÑER

ANALISAR

LER E ESCRIBIR

ORGANIZAR

COMPRENSIÓN ORAL E ESCRITA

EXPRESAR IDEAS E EMOCIÓNS

POÑERSE NO LUGAR DO OUTRO

CONSIDERAR OUTRASOPINIÓNS

EMPREGAR DISTINTOS TIPOS DE DISCURSO

AUTOREGULAR O COÑECEMENTO RELACIONARSE E

DESENVOLVERESENOUTROS CONTEXTOS

SER QUEN DE SE COMUNICAR

NUNHA LINGUA A/B, L2

EXPRESIÓN ORAL E ESCRITA

Tratamento da información e Tratamento da información e competencia dixitalcompetencia dixital

É o conxunto de habilidades para procurar, obter e procesar información para transformala en coñecemento.

Posibilita a comunicación e a trasmisión de información en diferentes soportes, sobre todo, a través das Tecnoloxías da Comunicación e a Comunicación.

PROCURA E SELECCIONAR INFORMACIÓN

SINTETIZAR INFORMACIÓN

DEDUCIR

INFERIR

ORGANIZAR INFORMACIÓN

RELACIONAR INFORMACIÓN

ANALIZAR INFORMACIÓN

USO PARA ORGANIZAR

INFORMACIÓN

TÉCNICAS E ESTRATEXIASAXEITADAS ÁS FONTES

DE INFORMACIÓN

COMPRENDER O EFECTOE A NATUREZA

DAS NOVAS TECNOLOXÍASFERRAMENTAS PARA

O TRABALLO E O OCIO

DESENVOLVEMENTO DE TRABALLO COOPERATIVO

RELACIONAR CONTORNOS

SOCIAIS E FÍSICOS SIMPLES

DESENVOLVEMENTO DO TRABALLO

PERSOAL E AUTÓNOMO

COMUNICARSE EN DIFERENTES

LINGUAXES E TÉCNICAS

“Profe, traballei moi duro neste traballo, levoume 8 horas realizar a miña tarefa!!! Unha hora en ir á tenda na procura dun cartucho de tinta, dúas horas agardando soporte técnico, outros 45 minutos á espera dunha folla en branco, 30 minutos escollendo o mellor tipo de letra…”

De que non falamos á hora de contribuír á De que non falamos á hora de contribuír á competencia dixital dende a nosa área?competencia dixital dende a nosa área?

“Alumnos, aínda temos moita materia que ver, así que por favor consulten na rede todo o que poidan e envíenmo por e-mail.”

“Imaxina que estás a participar nun “Reality Show” sobre un rapaz que vai facer realidade os seus soños se traballa duro e obtén boas notas”

“Aquí non hai iconas para facer “click”, isto é un taboleiro”

Implicacións metodolóxicas das Implicacións metodolóxicas das competencias básicascompetencias básicas

A competencia é a forma na que unha persoa emprega os seus recursos persoais (habilidades, actitudes, coñecementos e experiencias) para actuar de manera activa e responsábel na construción da súa vida.

As competencias son aquelas que teñen que ser desenvolvidas polo alumnado ao rematar o ensino secundario.

Cal é o papel do docente neste contexto educativo? Máis ca nunca asume o papel de mediador: o docente estabelece

obxectivos, deseña e planifica os contidos, regula o proceso de aprendizaxe, fomenta a adquisición de aprendizaxes significativas, estimula a capacidade e a autonomía do alumnado, así como o desenvolvemento de actitudes positivas.

Cal é o papel do alumnado neste contexto educativo? O alumno debe acadar nese proceso autonomía accedendo aos

coñecementos por si mesmo e mediante actividades críticas e aplicativas, asumindo un papel activo e interdisciplinario no manexo da información no seo de grupos de traballo.

Unha reflexión necesaria para iniciarse Unha reflexión necesaria para iniciarse nas edutics: tecnoloxía ou metodoloxía?nas edutics: tecnoloxía ou metodoloxía?

http://www.youtube.com/watch?v=IJY-NIhdw_4

TIC e comunicación lingüística: novas prácticas TIC e comunicación lingüística: novas prácticas discursivas e novas competencias discursivas e novas competencias

Novas situacións de lectura e escrita.Novas situacións de lectura e escrita. Novas clases de texto (novos xéneros Novas clases de texto (novos xéneros

textuais).textuais). Novas competencias (ampliación do concepto Novas competencias (ampliación do concepto

de alfabetismo).de alfabetismo).

O dominio do usuario medio de internet para se lanzar á Web 2.0.

A vontade-obriga de inserir as TIC na práctica educativa.

A necesidade de crear materiais propios e facelos confluír cos alleos.

ELES SI O FARÍAN!

As necesidades, As necesidades, os saberes e os recursosos saberes e os recursos

Os recursos Materiais

A Web 2.0 é asequíbel, gratuíta e intuitiva. Que é o html? Que máis ten, non hai que

saber de código. Humanos

Traballo individual. Traballo colectivo. As redes colaborativas.

Do pergameu ao libro...Do pergameu ao libro...

http://www.youtube.com/watch?v=1Eh-D6OzPXY

Os conceptosOs conceptosQue é a Web 2.0 ou web social? Un novo modo de os usuarios se enfrontaren á rede: os

internautas non só son meros observadores do que fan outros senón protagonistas e creadores de contidos.

Usuarios: participación e

creación.

Contidos

Servizos

Web 2.0

Interacción: redes sociais

Ferramentas: vídeo, documentos,

audio, imaxes... todo á vez

Este paso foi posíbel grazas ao desenvolvemento dunha serie de ferramentas e servizos que permitiron almacenar información, elaborar presentacións, colgar arquivos de audio, enviar mensaxes instantáneas ou crear un espazo común dende/no que comunicarse.

Que é un blogue?

blogue

Autor

Entrada (post) máis

recente

Enderezo do blogue: este está creado nunha plataforma con

dominio propio mais non non ten porque ser así.

Listaxe de comentarios

recentes

Título e breve descrición

Listaxe de categorias

Blogroll / ligazóns

Arquvos ordenados cronoloxicamente

Opcion de comentarios

Listaxe de entradas recentes

– un blogue é un espazo comunicativo,– de manexo sinxelo e intuitivo para o usuario medio de internet, – gratuíto en grande parte dos tramos de uso,– o seu contido é hipertextual e multimedia (imaxe, vídeo e audio),– os contidos organízanse cronolóxica e xerarquizadamente en

categorías,– relaciónase con outras bitácoras a través de ligazóns, que pode

integrar tamén a través das “sementes”,– acolle tamén outras aplicacións web 2.0, e– permite a interacción cos lectores e lectoras.

– En resumo:

OS EDUBLOGUES EDUCATIVOS:

PARA QUE SERVEN?

Compartir

Reflexionar

Escribir

Comentar

OBXECTIVOS DIDÁCTICOS DO BLOGUE

– Caderno de materia do/a profesor/a. – Taboleiro dun grupo de traballo, dun departamento,

dun centro…– Caderno do alumnado.– Caderno do alumnado e o profesorado.

Tipos e usos dos edubloguesTipos e usos dos edublogues

Felipe Zayas

– Contén materiais de elaboración propia, mesmo Unidades Didácticas, e experiencias didácticas, así como materiais alleos.

– Almacena, categoriza e trascende recursos a través de ligazóns.– Facilita recursos (proporciona informacións relacionadas cos contidos do currículo),

acolle actividades en liña e asigna e desenvolve tarefas. – Facilita o traballo por proxectos e materias.– Activa as competencias lingüísticas pasivas e activas así como a competencia dixital do

alumnado (Seica chove no patio?, Pod Cast en Mensaxe nunha Botella e “telexornal” no IES Marco do Camballón).

– Fomenta a participación e a implicación do alumnado no desenvolvemento activo da aula ao se converter nun diario da aula, nun portafolio dixital (e-portafolio), etc.

– Soluciona dúbidas, problemas e dificultades que o alumnado achega a través dos comentarios.

– Formula debates (mediante diferentes materiais: artigos, vídeos, imaxes, etc.) e activa a interacción co alumnado mediante os comentarios.

– Procura a interacción co alumnado nos comentarios e creando unha rede cos seus propios blogues.

– Todo iso e máis.

Caderno do/a profesor/aCaderno do/a profesor/a

Obxectivos- Realizar as tarefas que propostas no blogue do profesorado no

blogue da materia ou da aula seguindo as instrucións marcadas- Amosar os traballos da materia, tanto aqueles planificados para

os contornos TIC (presentacións, pod-cast, etc.) como os máis comúns (textos de creación literaria, redacción noticias, de artigos de opinión, de reseñas, etc.).

- - Desenvolver temas de libre elección que garden relación cos intereses propios do alumnado: deportes, música, xogos, etc.

Beneficios- Desenvolve a autonomía e asume responsabilidades.- Dá visibilade ao seu traballo ao traspasar as paredes do centro

educativo, que adquire unha nova dimensión social.- Crea ámbitos de comunicacións reais.- Fomenta a aprendizaxe construtiva nun marco de aprendizaxe

e ensino colaborativo.

Caderno do alumnado Caderno do alumnado monitorizado polo monitorizado polo caderno do/a profesor/acaderno do/a profesor/a

Beneficios- Aumenta a motivación e proporciona motivos para escribir.- Fomenta reflexións sobre os novos discursos textuais de carácter social e do texto como hipertexto.- Integra diversas linguaxes.- Visibiliza a necesidade de adecuar a linguaxe ás diversas funcións e temas das entradas do blogue, ademais da necesidade de contar con normas e respectalas.

Exemplos- Diario persoal de aula.- Reflexións diversas e persoais.- Valoracións de lecturas. - Almacén dos traballos asignados polo profesor.- Blogues colectivo de aula.

Unha proposta de actividadesUnha proposta de actividades “Por ler non vas morrer”: recolle textos disponíbeis na rede a través de

ligazóns ou reproduce poemas, microrrelatos, fragmentos das lecturas que está a facer, etc.Tamén acolle reseñas críticas.

“Ghastas tinta, meu”: alberga os relatos, poemas, etc. de elaboración propia.

“Lemos na prensa”: recolle e coméntanse novas actuais. “De profesión xornalista”: inclúe textos informativos elaborados polo

alumno a partir de diversas fontes. “Sabías que...”: sección dedicada á compilación de curiosidades de todo

tipo (científicas, lingüísticas, etc.). “XpresoM” “XpresaT”: sección de opinión. “Cousas da lingua”: acolle tarefas e informacións relativas a cuestións

gramaticais, ortográficas, lexicas… “Gústame”: inclúe textos e materiais variados de temática libre

relacionados cos seus intereses e afeccións. “Portafolio”: almacena tarefas marcadas e guiadas polo profesor. “Os meus sitios favoritos”: inclúe ligazóns estruturadas en varios

campos do ámbito estritamente académico e persoal. “D-sons”: apartado musical. “Xtraescolares”: crónicas das actividades complementarias.

WEBS COLABORATIVAS I: WIKISWEBS COLABORATIVAS I: WIKISQue son?Que son? Sitios webs conformados por varias páxinas que son editadas polos usuarios para elaboralas.Sitios webs conformados por varias páxinas que son editadas polos usuarios para elaboralas. Permiten a participación simultánea de varios autores nunha tarefa colectiva e colaborativa na que Permiten a participación simultánea de varios autores nunha tarefa colectiva e colaborativa na que

destaca a construción do documento e na elaboración dos contidos por riba da autoría.destaca a construción do documento e na elaboración dos contidos por riba da autoría. A wiki créase baixo control dun(s) editor(es) e a corresponsabilidade dos creadores de contidos, que A wiki créase baixo control dun(s) editor(es) e a corresponsabilidade dos creadores de contidos, que

poden ser revisados e alterados continuamente. É, xa que logo, atemporal xa que quen marca o seu poden ser revisados e alterados continuamente. É, xa que logo, atemporal xa que quen marca o seu desenvolvemento son os contidos.desenvolvemento son os contidos.

Ao igual ca o blogue, é hipertextual.Ao igual ca o blogue, é hipertextual.

Usos educativosUsos educativos Elaboración de proxectos de creación conxunta de contidos. Elaboración de proxectos de creación conxunta de contidos. Creación de antoloxías, compilación e presentación de fontes documentais, traballos en grupo, Creación de antoloxías, compilación e presentación de fontes documentais, traballos en grupo,

intercambio de información entre alumnado de diversos centros.intercambio de información entre alumnado de diversos centros. Almacena información estábel que pode ser empregada e/ou editada posteriormente.Almacena información estábel que pode ser empregada e/ou editada posteriormente. Inclúe contidos nos que se dá un alto nivel de traballo creativo.Inclúe contidos nos que se dá un alto nivel de traballo creativo.

Proposta de actividadesProposta de actividades Elaboración dunha antoloxía literaria dun período concreto. Compilación de documentos para a preparación de debates. Estudo sociolingüístico do centro: enquisas, arquivo de estudos

da materia, creación de gráficas, conclusións, test final, etc. Plataforma para o intercambio de información e opinións entre o

alumnado do mesmo ou diferentes centros: traballo de dialectoloxía, preparación de planos e folletos turísticos, etc.

Elaboración de dicionarios terminolóxicos e glosarios. E-portafolio para actividades e traballos.

Exemplos Literatura Galega Século XX (Dpto. LGL do IES David Buján de Cambre).Literatura Galega Século XX (Dpto. LGL do IES David Buján de Cambre). Facer Falar (Proxecto para traballar as actitudes lingüísticas en galego, Facer Falar (Proxecto para traballar as actitudes lingüísticas en galego,

de Xano Fernández)de Xano Fernández) Llegir poesia (Ies Joanot Martorel de Valencia)Llegir poesia (Ies Joanot Martorel de Valencia) A Wikiescola (GZ)A Wikiescola (GZ) Caligramas (Biblioteca do IES de Villena de Valencia) Caligramas (Biblioteca do IES de Villena de Valencia)

Que son?Que son? Sitio web que lle permite aos/ás usuarios/as crear as súas propias redes sociais, independentes unhas doutras. Teñen un perfil máis profesional ao permitiren a especialización sen as interferencias externas propias doutras redes sociais. Unha rede Ning permite de balde 10GB de contidos e 20.000 membros. Hai creadores, administradores e usuarios. Poden comunicarse privada ou publicamente. Para o resto da rede, tamén poden ser públicas ou privadas en varios graos.

Usos educativos A edurede permite o control do profesorado, a creación de grupos, o mantemento de discusións diversas, unha organización moi diversa de actividades... A creación dunha comunidade.

Mapa conceptual das características de Ning e escolma de artigos sobre as eduredes sociais no blogue do profesor Juan José de Haro

WEBS COLABORATIVAS II: WEBS COLABORATIVAS II: EDUREDES SOCIAIS.EDUREDES SOCIAIS.

Proposta de actividadesProposta de actividades Intercambio intercentros: “Presentación-descrición”, “Videocast e podcast”,

“O meu lugar preferido”, “Quen é quien?”, “o meu pequeño mundo”, “Xornalistas por un día”, “Paseo por...”, “As nosas lecturas”, concursos variados (microrrelatos, poesía…), videoteca e discoteca, “Crónica”, “Álbum de fotos”, “Clube de lectura virtual”, “Axencia de viaxes”, etc.

Todo o que permite o blogue no seo dunha comunidade virtual (chat, foro, etc.) -

Exemplos Obradoiro na rede de lingua e literatura (IES da Pobra do

Caramiñal) Enredeiras da Lingua (ENDL do IES da Pobra do Caramiñal) Animació lectora (CEFIRE Sagunt) CraEscola (CRA Nosa Señora do Faro de Ponteceso)

Para rematar...Para rematar...

As TIC son unha boa oportunidade para o cambio e a innovación educativa.As TIC son unha boa oportunidade para o cambio e a innovación educativa. O alumnado está inmerso nunha sociedade tecnificada, e nós?O alumnado está inmerso nunha sociedade tecnificada, e nós? Só se integrarán na práctica educativa cando se empreguen con fins curriculares e Só se integrarán na práctica educativa cando se empreguen con fins curriculares e

para estimular o desenvolvemento de aprendizaxes no alumnado. para estimular o desenvolvemento de aprendizaxes no alumnado. A innovación coas TIC non consiste en facer máis do mesmo, nin en facer exposicións A innovación coas TIC non consiste en facer máis do mesmo, nin en facer exposicións

con proxector e Powerpoint, nin mudar o taboleiro e o xiz pola pizarra e o punteiro con proxector e Powerpoint, nin mudar o taboleiro e o xiz pola pizarra e o punteiro dixitais. dixitais.

Principios (Xaime Varela):Principios (Xaime Varela): Quizais non debamos usar a tecnoloxía para algo que facemos MAL na versión

analóxica: exercicios estruturais, hot potatoes, webquests? Quizais non debamos usar a tecnoloxía para o que facemos BEN na versión

analóxica. Quizais debamos usar a tecnoloxía para facer MELLOR algo que facemos BEN na

versión analóxica. Que tememos máis? Ao uso dos medios ou o cambio metodolóxico que iso conleva?Que tememos máis? Ao uso dos medios ou o cambio metodolóxico que iso conleva?

Para Jordi Adell (Univerdisade de Castellón), o proceso de Para Jordi Adell (Univerdisade de Castellón), o proceso de asimilación e acomodación das TIC nos docentes estímase, no mellor asimilación e acomodación das TIC nos docentes estímase, no mellor dos casos, entre 3 e 5 anos, e atravesa as seguintes fases: dos casos, entre 3 e 5 anos, e atravesa as seguintes fases: Acceso: coñece e aprende as tecnoloxías. Acceso: coñece e aprende as tecnoloxías. Adopción: comeza a empregar a tecnoloxía con fins educativos, Adopción: comeza a empregar a tecnoloxía con fins educativos,

mais en actividades como as que realizaba antes. mais en actividades como as que realizaba antes. Adaptación: a súa produtividade e a do alumnado mellora co uso Adaptación: a súa produtividade e a do alumnado mellora co uso

das TIC. das TIC. Apropiación: desenvolve novos métodos de traballo integrando as Apropiación: desenvolve novos métodos de traballo integrando as

TIC. TIC. Innovación: implica a creación de procesos orixinais. Innovación: implica a creación de procesos orixinais.

- Que opinades?- En que estadio vos atopades vós? E no voso centro?Como se podería dirixir/redirixir o uso das TIC cara a unha verdadeira innovación metodolóxica? - E cara a unha verdadeira innovación metodolóxica en LGL?- Que podemos achegar nós para que iso aconteza?