ROSALÍA DE CASTRO 2010 -...

14
Caricatura de Rosalía de Castro, orixinal de Antonio Pallas ROSALÍA DE CASTRO 125 aniversario do seu pasamento 2010

Transcript of ROSALÍA DE CASTRO 2010 -...

Car

icat

ura

de R

osal

ía d

e C

astro

, orix

inal

de

Ant

onio

Pal

las

ROSALÍA DE CASTRO

125 aniversario do seu pasamento2010

Monolito adicado a Rosalía poloconcello de Padrón no centena-rio do seu pasamento.Casa da Matanza, en Padrón.

Rosalía de Castro nace en Santiagode Compostela o 24 de febreiro de1837 e é bautizada ese mesmo díano Hospital Real co nome de MaríaRosalía Rita e rexistrada como fillade pais descoñecidos, aínda quehoxe sabemos que foi filla do sacer-dote José Martínez e de María Tere-sa de la Cruz de Castro, de familiafidalga.

Os seus primeiros anos de vida pa-saron no pazo de Ortoño, propieda-de da familia paterna, pero sen con-tacto co seu pai nin a súa nai.

Cando Rosalía xa tiña doce anos asúa nai faise cargo dela e lévaa a vi-vir a Padrón e, posteriormente, aSantiago de Compostela.

ROSALÍA DE CASTRO 1

Casa da Matanza, en Padrón,onde Rosalía viviu os seusúltimos anos.

En 1856, con dezanove anos, trasládase a Madrid, e coñece a Ma-nuel Murguía co que casará unsanos despois e quen a poñerá encontacto con Adolfo Bécquer e conoutros poetas e escritores.É Murguía, quen a anima a publicaras súas obras, pois Rosalía, de ca-rácter moi reservado, non tiña nin-gún interese na difusión das súascreacións literarias.

No ano 1859 publícase a súa pri-meira novela «La hija del mar» e,uns anos despois, o seu primeiro li-bro de poemas «La Flor», ambosos dous en lingua castelá.Posteriormente, en 1863, aparece«Cantares Gallegos» e en 1880

«Follas Novas», dous libros de poemas, en galego, que consagra-rán a Rosalía como a gran poetisa galega de todos os tempos.

ROSALÍA DE CASTRO 2

A obra literaria de Rosalía ten uncarácter marcadamente románti-co cunha expresión sinxela, tra-tando temas como a emigración,o amor pola terra, o descontentosocial, os abusos dos poderosos...

Rosalía, Valentín Lamas Carvajal,Manuel Curros Enríquez e Eduar-do Pondal, son as grandes perso-nalidades do noso Rexurdimento,movemento cultural no que a lin-gua galega volve a ser utilizadacomo idioma literario e o seu usocomeza a normalizarse coa apa-rición de novos autores, xornais eeditoriais.

Un 15 de xullo de 1885, ahi 125anos, falece Rosalía na súa casade Padrón e é enterrada, baixounha oliveira, no cemiterio padro-nés de Adina, aínda que os seusrestos son trasladados, seis anosdespois, ao Panteón de GalegosIlustres, no convento compostelánde San Domingos de Bonaval.

Monumento a Rosalía deCastro no Paseo do Espolón,en Padrón (A Coruña)

ROSALÍA DE CASTRO 3

Manuel Antonio Martínez Murguía na-ceu no lugar de Froxel, na parroquiaarteixán de Oseiro, no ano 1833.Comezou en Santiago os estudos deboticario aínda que os deixou axiñapara adicarse á literatura e ao xorna-lismo.Traballou en Madrid en diferentes pu-blicacións da época ao tempo que es-cribía varias novelas.Foi en Madrid onde coñeceu e casou con Rosalía de Castro, for-mando os dous, cecais, a parella literaria e intelectual máis impor-tante de Galicia.Murguía foi Cronista Oficial do Reino de Galicia, fundador e primei-ro presidente da Real Academia Galega, autor da «Historia deGalicia», do manual para as escolas galegas «La Primera Luz»,defensor da cultura, da literatura e da lingua de Galicia... estandopresente en todos os acontecementos da época que tiveron impor-tancia para o noso país.Disque Murguía tiña unha alma de xigante nun corpo miudiño.Morreu na Coruña á idade de noventa anos.

Recuncho do xardín daCasa da Matanza, viven-da familiar de ManuelMurguía e Rosalía enPadrón.

Car

icat

ura

de M

anue

l Mur

guía

,re

aliz

ada

por S

iro

MANUEL MURGUÍA 4

A obra literaria de Rosalía de Castrorepresenta o rexurdimento da linguae literatura galega.Ela, xunto con Eduardo Pondal, Va-lentín Lamas Carvajal e Manuel Cu-rros Enríquez son os grandes auto-res galegos do século XIX.

Na época que estes autores, e outrosmáis, comezaron a escribir en gale-go o noso idioma non estaba consi-derado como lingua literaria, a pe-sar de que a gran maioría da po-boación usábao de maneira cotiá,pero moi pouca xente se atrevía aescribir nel.

O libro de poemas de Rosalía «Can-tares Gallegos» é a primeira obramestra da literatura galega contem-poránea.

A esta obra vaina seguir o outro granlibro de poemas «Follas Novas», ta-mén en galego e editado en 1880,que pode ser considerado como aprincipal creación poética da litera-tura galega do século XIX.

Primeira edición de«Follas Novas», de Ro-salía de Castro,en 1880

A OBRA DE ROSALÍA DE CASTRO 5

Manuel Curros Enríquez

Rosalía de Castro inicia o Rexurdimen-to da lingua e cultura galega coa publi-cación do seu libro de poemas «Canta-res Gallegos», escrito no noso idioma.Esta publicación,no ano 1863, significaa madurez da nosa lingua para elabo-rar, de novo, textos literarios, pois den-de a Idade Media non se volvera a es-cribir en galego.

Houbo outros autores que tamén contri-buíron a este Rexurdimento:

Manuel Curros Enríquez, que publicou«Aires da miña terra».

Valentín Lamas Carvajal, coa súa obra«Saudades Gallegas».

Eduardo Pondal, co seu libro «Queixu-mes dos pinos» no que figura o seu poe-ma «Os pinos» que serve de letra aonoso himno.

Nestes anos aparece un xornal escritoen lingua galega, «O Tío Marcos da Por-tela», editado por Lamas Carvajal e quetivo un enorme éxito e que propiciou aaparición doutros xornais: «A Monteira»,en Lugo, «As Burgas», en Ourense e «OGaliciano», en Pontevedra.

Eduardo Pondal

O REXURDIMENTO GALEGO 6

PANTEÓN DE GALEGOS ILUSTRES

O Panteón de Galegos Ilustres encóntrase no Convento de SanDomingos de Bonaval, en Santiago de CompostelaA idea de crear un lugar onde puideran repousar os restos de gale-gos e galegas que traballaran por Galicia partiu dos emigrantesgalegos en Cuba.

A primeira en ser traslada-da a este Panteón foi Ro-salía de Castro, o 25 demaio de 1891, seis anosdepois da súa morte.

Os seguintes restos trasla-dados foron os de AlfredoBrañas, en 1900 e queda-ron colocados fronte omausoleo de Rosalía.

En 1961 foi enterrado o es-cultor Francisco Asorey e,posteriormente, o poetaRamón Cabanillas, que foitrasladado dende o cemite-rio de Cambados.

En 1984 o Panteón recibiuos restos do político, escritor e debuxante Alfonso Daniel Rodrí-guez Castelao, que fora trasladado dende a capital arxentina deBuenos Aires.

Finalmente, en 1988, foi enterrado o xeógrafo Domingo Fontán.

Mausoleo de Rosalía de Castro no Panteónde Galegos Ilustres, en Santiago.

7

As de cantarque che hei de dar zonchos;as de cantarque che hei de dar moitos.

As de cantarmeniña gaiteira,as de cantar,que me morro de pena.

Canta, meniña,na veira da fonte,canta, dareicheboliños do pote.

Canta, meniña,con brando compás,dareiche unha proiada pedra do lar.

Papiñas con leitetamén che darei,sopiñas con viño,torrixas con mel.

Patacas asadascon sal e vinagre,que saben a noces,que ricas que saben!

De «Cantares Gallegos», de Rosalía de Castro

AS DE CANTAR 8

Cantarte hei Galiciateus doces cantares,que así mo pedironna beira do mare.

Cantarte hei Galicia,na lingua galega,consolo dos males,alivio das penas.

Mimosa, soave,sentida, queixosa;encantada se ri,conmove se chora.

Cal ela, ningunhatan doce que cantesoidades amargas,sospiros amantes.

Misterios da tarde,murmurios da noite:cantarte hei Galiciana beira das fontes.

Que así mo pediron,que así mo mandaron,que cante e que cante,na lingua que eu falo...

De «Cantares Gallegos», de Rosalía de Castro

CANTARTE HEI GALICIA 9

Nosa Señora da Barcaten o tellado de pedra;ben o puidera ter de ouromiña Virxe se quixera.

Canta xente..., canta xentepor campiñas e por veigas!Canta polo mar abaixovén camiño da ribeira!que lanchas tan ben portadascon aparellos de festa!Que botes tan feituquiños,con tan feituquiñas velas!Todos cargadiños veñende xentiña forasteirae de rapazas bonitascura de todas as penas...

De

«Can

tare

s G

alle

gos»

, de

Ros

alía

de

Cas

tro

NOSA SEÑORA DA BARCA 10

UN REPOLUDO GAITEIRO

Un repoludo gaiteirode pano sedán vestidocomo un príncipe cumprido,cariñoso e falangueiro,entre os mozos o primeiroe nas cidades sen par,tiña costume en cantaraló pola mañanciña:Con esta miña gaitiñaas nenas hei de enganar.

Sempre pola vila entrabacon aquel de señorío,sempre con puxante bríoco tambor se acompasaba;e se na gaita sopraba,era tan doce soplar,que ben fixera en cantaraló pola mañanciña:Con esta miña gaitiñaas nenas hei de enganar...

De «Cantares Gallegos», de Rosalía de Castro

O Gaiteiro, óleo de Luís Seoane

11

Cam

pana

s de

Bas

taba

les,

cand

o vo

s oi

o to

car,

mór

rom

e de

soi

dade

s.

Can

do v

os o

io to

car,

cam

pani

ñas,

cam

pani

ñas,

sen

quer

er to

rno

a ch

orar

.

Can

do d

e lo

nxe

vos

oio,

pens

o qu

e po

r min

cha

mad

es,

e da

s en

traña

s m

e do

io.

Doi

ome

de d

or fe

rida,

que

ante

s tiñ

a vi

da e

ntei

rae

hoxe

teño

med

ia v

ida.

Sol

o m

edia

me

deix

aron

os q

ue d

e al

ó m

e tro

uxer

onos

que

de

aló

me

roub

aron

.

CAMP

ANAS

DE

BAST

ABAL

ES

De

«Can

tare

s G

alle

gos»

, de

Ros

alía

de

Cas

tro

12

Torre da igrexa de Bastabales, no concello de Brión (A Coruña)

AIRI

ÑOS,

AIR

IÑOS

AIR

ESA

iriño

s, a

iriño

s ai

res,

airiñ

os d

a m

iña

terr

a;ai

riños

, airi

ños

aire

s,ai

riños

, lev

aim

e a

ela.

Sen

ela

viv

ir no

n po

do,

non

podo

viv

ir co

nten

ta,

que

onde

que

ira q

ue e

u va

ia,

cúbr

eme

unha

som

bra

espe

sa.

Cúb

rem

e un

ha e

spes

a nu

beta

n pr

eñad

a de

torm

enta

s,ta

l de

soid

ás p

reña

da,

que

a m

iña

vida

env

elen

a.Le

vaim

e, le

vaim

e ai

riños

com

o un

ha fo

lliña

sec

a,qu

e se

ca ta

mén

me

puxo

a ca

lent

ura

que

quei

ma.

Ai!,

se

non

me

leva

des

pron

to,

airiñ

os d

a m

iña

terr

a;se

non

me

levá

s ai

riños

ceca

is x

a no

n m

e co

ñeza

n...

De

«Can

tare

s G

alle

gos»

, de

Ros

alía

de

Cas

tro

Pazo de Lestrove, en Padrón (A Coruña)

13