saqarTveloSi 2008 wlis agvistos SeiaraRebuli konfliqtis ...2010)35E_georgi… · radik ikaevis...

49
strasburgi, 2010 wlis 29 seqtemberi CommDH(2010)35 originali inglisur enaze saqarTveloSi 2008 wlis agvistos SeiaraRebuli konfliqtis periodSi da mis Semdgom ugzoukvlod dakarguli pirebis saqmeebis gamoZiebis monitoringi

Transcript of saqarTveloSi 2008 wlis agvistos SeiaraRebuli konfliqtis ...2010)35E_georgi… · radik ikaevis...

  • strasburgi, 2010 wlis 29 seqtemberi CommDH(2010)35

    originali inglisur enaze

    saqarTveloSi 2008 wlis agvistos SeiaraRebuli

    konfliqtis periodSi da mis Semdgom ugzoukvlod dakarguli pirebis saqmeebis

    gamoZiebis monitoringi

  • CommDH(2010)35

    2

    Sinaarsi fwspqjt!tbcXpt!bebnjbojt!vgmfcbUb!lpnjtsjt!Tftbwbmj!tjuzwb...............................3 frtqfsufcjt!npytfofcb!bebnjbojt!vgmfcbUb!lpnjtbst........................................................9 HGFKeqspertTa mier mopovebuli cnobebis aRwera........................................................................9

    A. alan xaCirovis, alan xugaevis da soltan plievis saqme..................................13 winaistoria.........................................................................................................................................................13 informaciis nakadi da pirveli saCivris mtkicebulebebi................................14 gamoZieba.................................................................................................................................................................14 “araoficialuri” gamoZieba................................................................................................................17 eqspertebis mier sxvadasxva wyaroebidan mopovebuli informacia..........19

    eqspertTa mier muSaobis procesSi gadadgmuli Semdgomi nabijebi da momdevno qmedebebi...............................................................................................................................26 eqspertebis Sefaseba da saboloo rekomendaciebi xaCirovis, xugaevisa da plievis saqmesTan dakavSirebiT.................................................................30

    B. radik ikaevis saqme.......................................................................................................................................32 C. giorgi romelaSvilis, zaza birTvelaSvilisa da oTar

    suxitaSvilis saqme (qarTuli tanki 406-s ekipaJi)......................................................36 winaistoria..........................................................................................................................................................36 eqspertebis mier mopovebuli informacia............................................................................36 Sefaseba da eqspertTa saboloo rekomendaciebi romelaSvilis, birTvelaSvilisa da suxitaSvilis (qarTuli tanki 406-is ekipaJi) saqmeze................................................................................................................40

    D. giorgi ancuxeliZis da kaxaxubuluris saqme.................................................................40 ebobsUj!J/!vgmfcbnptjmfcbUb!tgfsp!)lpnqfufodjjt!gbshmfcj*//////////////////54!ebobsUj!JJ/!ybDjspwjt-!yvhbfwjtb!eb!qmjfwjt!hbvDjobsfcb;!!behjmjt!hfphsbgjb/......................................................................./////////////////////////////////////////////////////56!

  • CommDH(2010)35

    3

    evropis sabWos adamianis uflebaTa komisris Sesavali sityva

    saqarTveloSi 2008 wlis SeiaraRebulma konfliqtma Zalian bevri xalxi imsxverpla. konfliqtis Semdgom periodSi ramdenjerme vewvie saqarTvelos adamianis uflebaTa kuTxiT mdgomareobis gasacnobad da imis gasarkvevad, Tu ra saxis daxmarebis gaweva SeeZlo saerTaSoriso sazogadoebriobas. adamianis uflebaTa dacvisa da humanitarul sferoebSi yvelaze saswrafo sakiTxebis drouli mogvarebis mizniT me Camovayalibe eqvsi principi. am RonisZiebaTa farglebSi Sevecade Cemi wvlili Semetana dakavebulTa da datyvevebulTa uflebebis dacvis saqmeSi, ixeve rogorc im adamianTa bedis garkvevaSi, romlebic ugzoukvlod dakargulebad iTvlebodnen. mizani mdgomareobda davxmarebodi im adamianTa ganTavisuflebasa da ojaxebSi dabrunebas, romlebic konfliqtis gamo iyvnen dakavebulni. garda amisa Sevecade dameCqarebina sasamarTloSi im adamianTa saqmeebis gadawyveta, romlebzec arsebobda cnobebi meore mxares maTi daRupvis an dakargvis Sesaxeb. SeZlebisdagvarad Sevecade xeli Semewyo am konteqstSi mxareebs Soris dialogis gamarTvisaTvis. am Zalisxmevis Sedegad SesaZlebeli gaxda asze meti adamianis, maT Soris arasrulwlovnebis, ganTavisufleba da ramdenime adamianis neStis gadacema, raTa maT ojaxebsa da Tanasoflelebs eglovaT isini da Rirseulad daesaflavebinaT. magram arseboben adamianebi, romlebic konfliqtis dros an mis Semdgom daikargnen da maTi bedi dRemde gaurkvevelia. ramdenime konkretuli saqme dakarguli adamianebis Sesaxeb Cems yuradRebamdec movida da sxvadasxva mxareebis warmomadgenlebma mTxoves daxmareba gamewia maTTvis. amisaTvis davukavSirdi seriozuli danaSaulebis sapolicio gamoZiebaSi, maT Soris saerTaSoriso da post-konfliqtur konteqstSi mniSvnelovani gamocdilebis mqone or saerTaSoriso eqsperts. Cemi mizani iyo davxmarebodi Sesabamisi xelisuflebebis warmomadgenlebs am konkretuli saqmeebis garemoebebis dadgenaSi. Cems mier mowveuli saerTaSoriso eqspertebi arian brius pegi da nikolas sebiri. batoni pegi avstraliis federaluri policiis oficeria. mas mravali samxedro danaSaulis, wamebisa da adamianobis winaaRmdeg Cadenili danaSaulis saqme aqvs gamoZiebuli. igi msaxurobda saerTaSoriso samSvidobo monitoringis jgufebSi solomonis kunZulebze da gaerTianebuli erebis organizaciis misiaSi aRmosavleT timorSi (UNAMET). batoni sebiri safrangeTis erovnuli policiis kapitania. mas farTo gamocdileba aqvs seriozuli danaSaulebis gamoZiebaSi, maT Soris politikur niadagze Zaladobis, genocidis, adamianobis winaaRmdeg Cadenili danaSaulis da samxedro danaSaulis gamoZiebaSi, maT Soris yofili iugoslaviis sakiTxebze saerTaSoriso tribunalSi (ICTY) da saerTaSoriso kriminalur sasamarTloSi (ICC) moRvaweobis periodSi. TandarTuli moxseneba emyareba am ori eqspertis muSaobis Sedegebs. maT daevalaT 2008 wlis SeiaraRebuli konfliqtis dros da mis Semdgom orive mxares dakarguli pirebis konkretuli saqmeebis gamoZiebis monitoringi. sakuTari kompetenciis farglebSi maT unda moemzadebinaT angariSi, romelic moicavda mocemuli gamoZiebebis msvlelobis dawvrilebiT,

  • CommDH(2010)35

    4

    damoukidebel da dabalansebul Sefasebas. am angariSis gacnobis ufleba eqneboda yvela dainteresebul mxares. eqspertebi warvudgine qarTul mxares 2010 wlis 26 Tebervals saqarTveloSi Cemi vizitis dros. amave dros eqspertebi waredgina cxinvalis de faqto administracias da ruseTis federaciis warmomadgenlebs. garda amisa, eqspertebi waredginaT saerTaSoriso sazogadoebriobas, maT Soris evrokavSiris sadamkvirveblo misias (EUMM). isini konkretul muSaobas Seudgnen 2010 wlis 5 marts, mas Semdeg, rac miiRes Tanxmoba - daewyoT Sexvedrebi saqarTvelos policaSi da im prokurorebTan, romlebic erT-erT gamoZiebas awarmoebdnen. eqspertTa muSaoba gagrZelda 2010 wlis 1 maisamde (nikolas sebiri) da 25 ivnisamde (brius pegi). saqmeebi, romlebSi CarTvac eTxovaT eqspertebs, faqtiurad gamoqveynebuli iyo internetSi video Canawerebis saxiT da Sesabamisi foto-mtkicebulebebis darTviT. erT-erTi saqme exeboda sami osi erovnebis axalgazrdas, romlebic 2008 wlis agvistos SeiaraRebuli konfliqtis dasrulebidan 2 Tvis Semdeg daikargnen administraciuli sazRvris zolis (ABL) mimdebare teritoriidan. eseni arian alan xaCirovi (dab. 1992 wlis 22 dekembers), alan xugaevi (dab. 1989 wlis 23 seqtembers) da soltan plievi (dab. 1983 wlis 19 marts). maTi gauCinarebis TariRia 2008 wlis 13 oqtomberi. danarCeni saqmeebi exeboda 2008 wlis agvistos samxedro moqmedebebis dros da uSualod maT Semdeg gauCinarebul pirebs. erT-erTi saqme, romelic wamoWra rogorc samxreT oseTis de faqto ombudsmenma, aseve saqarTvelos saxalxo damcvelma (ombudsmenma), Seexeboda radik ikaevis (dab. 1976 wlis 15 dekembers) bed-iRbals. mis Sesaxeb arsebobda informacia, rom igi daakaves qarTvelma samxedroebma 2008 wlis 8 agvistos, ris Semdegac is gauCinarda. saqarTvelos Sinagan saqmeTa saministrom sTxova eqspertebs Tavis Tavze aeRoT imis garkveva, Tu ra zomebi miiRes cxinvalSi giorgi romelaSvilis (dab. 1979 wlis 17 seqtembers) bedis gasarkvevad. igi msaxurobda saqarTvelos jarSi da iyo satanko ekipaJis wevri (t-72 modeli, nomeri 406). amave ekipaJis wevrebi iyvnen kidev ori qarTveli jariskaci - zaza birTvelaSvili (dab. 1976 wlis 17 aprils) da oTar suxitaSvili (dab. 1975 wlis 29 aprils). yvela maTgani gauCinarda 2008 wlis 8 agvistos. saministrom agreTve miawoda maT video masala, romelzec asaxulia jariskac giorgi ancuxeliZis (dab. 1984 wlis 18 agvistos) dakiTxvis dros mis mimarT dauSveblad mkacri mopyrobis kadrebi. misi neSti samxreT oseTis de faqto administraciam gadasca saqarTvelos xelisuflebas. SemdgomSi am saqmesTan dakavSirebiT saCivari gaigzavna adamianis uflebaTa evropul sasamarTloSi. kidev erTi saqme Seexeboda kaxa xubulurs. videoze, sadac is sxva datyvevebul jariskacebTan erTad aris asaxuli, kargad Cans saxis dazianebebi da sisxlCaqcevebi. misi neSti agreTve gadaeca saqarTvelos xelisuflebas.

  • CommDH(2010)35

    5

    eqspertebma sakuTar saqmianobaSi mimarTes Semdeg moqmedebebsa da nabijebs: Sexvedrebi Sesabamisi mxareebis warmomadgenlebTan, romlebic zemoxsenebul saqmeebze muSaobdnen; sagamoZiebo dokumentebis gacnoba, maT Soris mtkicebulebaTa da dokumentaciis zogierTi monakveTis gaanalizeba, gamoZiebis msvlelobis da problemebis Sefaseba; dakarguli pirebis ojaxis wevrebTan gasaubreba, Sesabamisi angariSebisa da masalebis mopoveba da Seswavla; Txovnis SemTxvevaSi, saqarTvelos xelisuflebisaTvis masalebis gadacemaSi daxmareba; SesaZlo mowmeTa gamovlena da dakiTxva, maTi monayolis analizi; gamoZiebis Semdgom msvlelobasa da meTodologiasTan dakavSirebuli rekomendaciebis gaweva. Tavidanve garkveviT iqna xazgasmuli, rom eqspertebi ar apirebdnen gamoZiebis “xelSi aRebas”, aramed awarmoebdnen mis monitorings, rekomendaciebisa da daxmarebis gawevis gziT dakarguli pirebTan dakavSirebuli garemoebebis dadgenis konteqstSi. Sesabamisma mxareebma, konkretulad, ZiriTadma sakontaqto pirebma – saqarTvelos Sinagan saqmeTa saministros sainformacio da analitikuri departamentis direqtorma da samxreT oseTis de faqto ombudsmenma - sasargeblo TanamSromloba aRmouCines eqspertebs. amis gareSe winamdebare angariSis wardgena SeuZlebeli iqneboda. kerZod, xaCirovis, xugaevisa da plievis saqmesTan dakavSirebuli gamoZiebaze dakvirvebisas eqspertebs dasWirdaT farTo da intensiuri Sexvedrebi da saubrebi saqarTvelos xelisuflebis warmomadgenlebTan, romelTa mzadyofnac proeqtSi monawileobisaTvis mxolod dadebiT Sefasebas imsaxurebs. fasdaudebeli mxardaWera aRmouCines saerTaSoriso organizaciebma, kerZod, evrokavSiris sadamkvirveblo misiam da evropaSi usafrTxoebisa da TanamSromlobis organizaciam (euTo). aqve minda pativiscema da madliereba gamovxato yvela mowmisa da dakarguli pirebis naTesavebis mimarT maTi sagrZnobi wvlilisaTvis eqspertTa ZalisxmevaSi. eqspertTa angariSi kritikulia. masSi naCvenebia is seriozuli xarvezebi, romlebic Tan axlda dakarguli pirebis bedis garkvevis processa da ukanono qmedebebis Camdeni pirebis pasuxismgeblobis sakiTxis dayenebas. eqspertebi waawydnen situacias, sadac simarTlis dadgenis gzaze uamravi winaaRmdegoba eRobebodaT. eqspertebma daadgines, rom miuxedavad EUMM-is, saqarTvelos axalgazrda iuristTa asociasciisa (GYLA) da dakarguli pirebis mSoblebis didi mondomebisa, xaCirovis, xugaevis da plievis saqmis gamoZiebia mdared mimdinareobda mTeli im TiTqmis wlinaxevris ganmavlobaSi, rac isini gauCinardnen. magaliTad, ar iqna dakiTxuli morige milicioneri, romelic gauCinarebis dRes adgilze imyofeboda. garda amisa, ar arsebobs gauCinarebis adgilis garSemo teritoriaze macxovrebeli xalxis gamokiTxvis werilobiTi dokumenti. miuxedavad imisa, rom eqspertTa rCevis Sesabamisad gadaidga nabijebi mdgomareobis gamosasworeblad, maT Soris dakarguli pirebis dedebis mier

  • CommDH(2010)35

    6

    prokuraturisaTvis Cvenebebis micema, rigi teqnikuri naklovanebebisa, rogorc es eqspertebis angariSSia aRniSnuli, gamoZiebaSi kvlav rCeboda. ZiriTadi problema ukavSirdeba TviT gamoZiebis utyuarobasa da obieqturobas. miuxedavad imisa, rom arsebobda gauCinarebaSi samarTaldamcveli organoebis TanamSromelTa monawileobis mimaniSnebeli seriozuli varaudebi, gamoZiebis operatiuli warmoeba ar iyo CamoSorebuli im samsaxurebisagan, romelTa TanamSromlebic iyvnen eWvmitanilni. eqspertebis angariSSi, faqtiurad miTiTebulia, rom maT mier mopovebuli infomaciis Sesabamisad, xaCirovi, xugaevi da plievi daakaves da cixeSi gadaiyvanes qarTvelma samarTaldamcavebma 2008 wlis 13 oqtombers. aqedan gamomdinareobs ueWveli daskvna, rom am saqmis gamoZieba unda gadaeces maRalprofesionalur jgufs, romlis wevrebis obieqturoba da patiosneba eWvs ar iwvevs. gamoZiebaze zedamxedveloba unda CamoerTvas regionalur prokuraturas, xolo operatiuli RonisZiebebis Catarebas unda CamoSordes adgilobrivi policia. mniSvnelovania aRiniSnos, rom eqspertebi aseve iZlevian rekomendacias, rom dakarguli xaCirovis, xugaevisa da plievis saqmis gamoZiebisas Seswavlil iqnas samarTaldamcavi Cinosnebis saqcieli. garda amisa, yvela im oficialur pirTa moqmedebebi, romlebic an mowmeni iyvnen, an ekisrebodaT pasuxismgebloba, an raime roli informaciis Segrovebisa da sami pirovnebis gauCinarebasTan dakavSirebuli gamoZiebis nebismier etapze. aucilebelia yvela im policielis zusti vinaobis dadgena, romlebic morigeobdnen Sesabamis teritoriaze gauCinarebis momentSi. eqspertebma ver moipoves teqnikuri informacia rusuli mxaris oficialuri warmomadgenlebisagan zemoaRniSnuli dakarguli pirebis mobiluri telefonebis, Sesabamisi zarebisa da maTi adgilmdebareobis Sesaxeb. aucilebelia, rom rusuli mxaris oficialurma warmomadgenlebma, iseve rogorc cxinvalis de faqto xelisuflebam, srulad iTanamSromlon am saqmis koreqtuli zedamxedvelobiT warmarTul nebismier axal gamoZiebasTan. rac Seexeba 2008 wlis agvistoSi radik ikaevis gauCinarebis saqmes, saqarTvelos prokuraturam daudastura eqspertebs, rom mas es saqme aRricxvaze hqonda ayvanili. eqspertebma survili gamoTqves daxmarebodnen gamoZiebas, ra mizniTac CamoarTves Cvenebebi radik ikaevis naTesavebsa da oTx mowmes, romelTa Soris sami masTan erTad iyo dakavebuli. eqspertebis cnobiT, saqarTvelos prokuraturisaTvis maT mier miwodebul informacias aranairi Semdgomi qmedebebi ar mohyolia. eqspertebi miiCneven, rom dadgenilia qarTveli samxedroebis mier ikaevis dakavebisa da dapatimrebis, mowmeebis mier misi sapatimroSi naxvis da amis Semdgom misi ugzoukvlod gauCinarebis faqtebi. es garemoebebi moiTxoven sisxlis samarTlis sagamoZiebo qmedebebis dawyebas.

  • CommDH(2010)35

    7

    giorgi romelaSvilis saqme, romelic saqarTvelos Sinagan saqmeTa saministros mier iyo wamoWrili, odnav damabneveli aRmoCnda. adamianSi, romelic saqarTvelos Sinagan saqmeTa saministros mier eqspertebisaTvis miwodebul videofirze iyo aRbeWdili da romelsac saministro giorgi romelaSvilad asaxelebda, giorgi romelaSvilis dedam sakuTari dakarguli Svili ver amoicno. miuxedavad amisa, eqspertebma scades Tavisi wvlili SeetanaT giorgi romelaSvilisa da misi tankis ekipaJis ori danarCeni wevris – zaza birTvelaSvilisa da oTar suxitaSvilis - gauCinarebis saqmis garkvevaSi. eqspertebma daaskvnes, rom tanki 406 mTlianad iyo ganadgurebuli 2008 wlis 8 agvistos da rom ekipaJis wevrebis neStebis amocnoba advili ar iqneboda. miuxedavad amisa, mniSvnelovania am sakiTxTan, da agreTve, daaxloebiT imave periodSi cxinvalSi ganadgurebuli kidev ori qarTuli tankis sakiTxTan dakavSirebuli yvela garemoebis ufro zusti garkveva. es mniSvnelovania ekipaJis wevrTa ojaxebisaTvis, romlebic itanjebian maTi axloblebis bedis Sesaxeb cnobebis ararsebobis gamo. garda amisa, dasadgenia zemoaRniSnul videoze aRbeWdili tankistis vinaobac. saqarTvelos Sinagan saqmeTa saministros mier gadacemuli masala, romelzec mowinaaRmdege Zalis mier qarTveli jariskacebis dapatimrebis faqtebia aRbeWdili, eqspertebma ganixiles cxinvalSi de faqto administraciis warmomadgenlebTan erTad. giorgi ancuxeliZis videoze Cans am pirovnebis mimarT araadamianuri mopyrobis faqtebi, xolo kaxa xubuluris videoze – romelic savaraudod mowinaaRmdege Zalis mier misi (cocxlad) daWerisTanavea gadaRebuli – Cans misTvis miyenebuli dazianebebi, romlebic, minimum, axsna-ganmartebebs saWiroeben. magram eqspertebma momaxsenes, rom cxinvalis de faqto xelisuflebis poziciis gamo maT ver SeZles am saqmeebSi CaZieba. miuxedavad imisa, rom naTlad iyo aRiarebuli, rom video masalaze aRbeWdili faqtebi saerTaSoriso samarTlis normebis seriozuli darRvevaa, eWvis qveS iqna dayenebuli is faqti, rom am saqmeebs raime saerTo aqvT gauCinarebasTan (am pirebis cxedrebi gadaeca saqarTvelos xelisuflebas) da amdenad eqspertebis kompetenciis farglebs scildeba. aqedan gamomdinare, eqspertebmac da mec gamovitaneT daskvna, rom mcdelobac ki ar yofila im pirebis pasuxismgblobis sakiTxis dayenebisa, romlebic am kadrebSi Zaladobriv aqts sCadian giorgi ancuxeliZis winaaRmdeg – romelmac, SesaZloa gamoiwvia misi sikvdili – da arc imis garkvevis mcdeloba yofila, Tu rogor gadaitana dazianebebi kaxa xubulurma, romelic, savaraudod patimrobaSi gardaicvala. arc im pirovnebis pasuxismgeblobis sakiTxi damdgara, romelmac mis winaaRmdeg Zaladoba ixmara. dakavebuli pirebis mimarT adamianuri mopyroba aris is principi, romlis ugulvebelyofac ar SeiZleba. nebismieri danaSaulebrivi faqti aseTi pirebis mimarT saWiroebs srul da safuZvlian gamoZiebas. imas, rom es danaSauli xdeba SeiaraRebuli konfliqtis dros, am SemTxvevaSi, mniSvneloba ara aqvs. patimrebis mimarT araadamianuri mopyroba warmoadgens rogorc adamianis uflebaTa sferoSi arsebuli

  • CommDH(2010)35

    8

    xelSekrulebebis, aseve saerTaSoriso humanitaruli samarTlis normebis darRvevas. Tomas hamerbergi evropis sabWos adamianis uflebaTa komisari

  • CommDH(2010)35

    9

    eqspertebis moxseneba adamianis uflebaTa komisars eqspertTa mier mopovebuli cnobebis aRwera alan xaCirovis, alan xugaevis da soltan plievis saqme radik ikaevis saqme saqarTveloSi maTi muSaobis periodSi eqspertebma, maTi kompetenciis farglebSi, yovelmxrivi saubrebi gamarTes saqarTvelos sagamoZiebo organoebTan, SeimuSaves ramdenime rekomendacia sami axalgazrda eTnikuri osis - alan xaCirovis, alan xugaevis da soltan plivis gauCinarebis garemoebebSi garkvevis mizniT. zemoaRniSnuli sami axalgazrda bolos cocxlebi naxes 2008 wlis 13 oqtombers. erT-erTi maTgani, alan xaCirovi, arasrulwlovani iyo, romelsac gauCinarebis momentSi 16 weli ar Sesruleboda. rodesac eqspertebma saqarTveloSi muSaoba daiwyes 2010 wlis 5 marts – maTi gauCinarebidan TiTqmis wlinaxevris Semdeg – maT aRmoaCines, rom miuxedavad sxvadasxva monawileTa, rogoricaa evrokavSiris sadamkvirveblo misia (EUMM) da saqarTvelos axalgazrda iuristTa asociacia (GYLA), agreTve dakargulTa mSoblebis dainteresebisa, am saqmis gamoZiebisaTvis Zalian umniSvnelo saqmianoba iyo Catarebuli. eqspertebi gansakuTrebiT ganacvifra im faqtma, rom miuxedavad seriozuli eWvebis arsebobisa imis Taobaze, rom xaCirovis, xugaevisa da plievis gauCinarebaSi saqarTvelos samarTaldamcavi organoebis warmomadgenelTa xeli eria, TiTqmis aranairi zomebi ar iyo miRebuli damoukidebeli gamoZiebis Catarebis uzrunvelsayofad. ramdenadac eqspertebma daadgines, saqarTvelos kanonmdebloba sakmaris safuZvels iZleva am principis gamoyenebisaTvis. eqspertebis azriT, ar iqna miRebuli mTeli rigi gonivruli da aSkarad aucilebeli zomebisa gamoZiebis konteqstSi mtkicebulebaTa uzrunvelsayofad. magaliTad, ar arsebobda axlo-maxlo macxovrebelTa Cvenebebis werilobiTi dokumenti, ar iyo dakiTxuli gatacebis dRes adgilze morige policieli, ar iqna moZiebuli saidumlo macne sofel koSkasa da misi Semogarenis macxovrebelTa Soris, anu im raionSi, sadac is bolos naxes cocxali. eqspertTa rekomendaciis Semdeg saqarTvelos xelisuflebam ramdenime mniSvnelovani nabiji gadadga, maT Soris saSualeba misca dakargulTa dedebs miecaT Cvenebebi prokuraturis warmomadgenlebisaTvis gorSi. garda amisa, maT mianiWes msxverplis statusi saqarTvelos sisxlis samarTlis saproceso kodeqsis 68-e muxlis Sesabamisad. amasTanave, saqarTvelos xelisuflebam ar miiRo eqspertTa zogierTi mniSvnelovani rekomendacia, magaliTad fuladi jildos gamocxadeba informaciisaTvis, romelic dakarguli pirebis povnas daexmareboda.

  • CommDH(2010)35

    10

    danarCen rekomendaciebze miRebul iqna mxolod simboluri an gaumarTleblad dagvianebuli pasuxi. adgili ar hqonia seriozul mcdelobas - aRmoeCinaT pirovneba, romelmac 2009 wlis martsa Tu aprilSi pirvelma gamoaqveyna internetSi sami dakarguli piris tyveobaSi an patimrobaSi yofnis amsaxveli video masala, sadac Cans, rom maTdami savaraudod daSinebisa da dakiTxvisas Zaladobis gamoyenebis faqtebs aqvs adgili im pirebis mxridan, romelTa saxeebic kadrSi ar Cans. amasTanave, eqspertebisaTvis gaugebaria, ra gonivruli gamarTleba SeiZleba moeZebnos video masalisaTvis sasamarTlo eqspertizis Catarebisa da misi gaSifruli Canaweris momzadebis gaWianurebas. es qmedebebi dasrulda mxolod 2010 wlis 18 maiss. eqspertebma ver daadgines, Tu, maTi rekomendaciebisagan damoukideblad, ra sagamoZiebo strategia iyo SemuSavebuli da gamoyenebuli am saqmeSi. sabolood arsebiTi winsvla sami dakarguli piris bedis oficialurad garkvevis mimarTulebiT Zalzed mciredi aRmoCnda. cxinvalis de faqto xelisuflebam Zalian mciredi wvlili Seitana am sami pirovnebis bedis garkvevaSi. kerZod, bevri potenciuri mowme samxreT oseTSi ar iqna ise siRrmiseulad dakiTxuli, rogorc amas saqme moiTxovda. arc dakarguli pirebis mobilur telefonebTan dakavSirebuli teqnikuri sakiTxis Seswavla ar momxdara de faqto xelisuflebis mier. es mobilurebi ruseTSi registrirebulad iTvleboda da Sesabamisad ruseTis oficialuri pirebisgan iyo SesaZlebeli informaciis mopoveba Sesabamisi zarebis registraciis Sesaxeb. amasTanave, ar Catarebula 2008 wlis 13 oqtombers administraciuli sazRvris gaswvriv arsebuli pirobebis Seswavla da morige personalis saTanado gamokiTxva. maT xelT arsebuli informaciis safuZvelze, eqspertebi varaudoben, rom 2008 wlis 13 oqtombers xaCirovi, xugaevi da plievi saqarTvelos mier kontrolirebad teritoriaze administraciuli sazRvris gaswvriv daakaves da qarTvelma samarTaldamcvelebma cixeSi gadaiyvanes. es varaudi gamomdinareobs agreTve euTo-s misiis patrulis 14 oqtombris moxsenebidanac, romelic imeorebs sofel dicis qarTuli policiis informacias, romlis Tanaxmadac, sami SeiaraRebuli mamakaci samxreT oseTidan daapatimres sofel “dicevSi” (disevi) 2008 wlis 13 oqtombers da Semdgom badragis TanxlebiT gadaiyvanes gorSi. moxsenebaSi aRniSnuli dro, adgili da sami pirovnebis moxsenieba Seesabameba xaCirovis, xugaevisa da plievis gauCinarebasTan dakavSirebul momentebs. es adamianebi gauCinardnen administraciuli sazRvirs gaswvriv, soflebTan koSka, mereTi da dici, qarTuli usafrTxoebis Zalebis damatebiTi kontingentis, maT Soris mudmivi jarisa da specialuri danayofebis ganlagebis fonze. es moxda mas Semdeg, rac rusma SeiaraRebulma formirebebma datoves yofili “buferuli zona”. miuxedavad jaris gazrdili nawilebis ganlagebisa, aRniSnul periodSi mocemuli teritoria mainc myife usafrTxoebiT xasiaTdeboda: xSiri iyo iseTi SemTxvevebi, rogoricaa gataceba, yaCaRoba, qurdoba da marodioroba, agreTve ramdenime dapatimrebis SemTxveva.

  • CommDH(2010)35

    11

    eqspertebi gulistkiviliT aRniSnaven, rom saqarTvelos xelisuflebis warmomadgenlebi sxvadasxva doneze yovelTvis ar awvdidnen sarwmuno informacias mocemul periodSi administraciuli sazRvris gaswvriv policiis Zalebis ganlagebis Taobaze. xelisuflebis im warmomadgenelTa mier mowodebuli informacia, romlebic faqtiurad ganlagebulni iyvnen im teritoriaze, zogierTi samarTaldamcavi struqturis warmomadgenelTa CaTvliT, xSirad damabneveli, an ufro metic, gamiznulad gayalbebuli iyo da ewinaaRmdegeboda saerTaSoriso damkvirveblebis mier mogrovebul informacias. administraciuli sazRvris gaswvriv teritoriaze, saidanac gauCinarda aRniSnuli sami pirovneba, saTanado wesrigisa da samarTaldamcavi organoebis mxridan kontrolis nakleboba SeiniSneboda. eqspertebma aRniSnes, rom im teritoriaze ganlagebul policielebs Soris iyvnen cxinvalis CrdiloeTiT da aRmosavleTiT ganlagebuli soflebis, maT Soris, qurTas da eredvis yofili macxovreblebi. es soflebi 2008 wlis agvistos konfliqtis dros da mis Semdgom mTlianad daingra da maTi qarTveli mosaxleoba iZulebuli iyo gaxiznuliyo. konkretulad ra SeemTxvaT xaCirovs, xugaevsa da plievs mas Semdeg, rac isini daapatimres, gaurkvevelia. potenciurad, SesaZlebelia ramdenime varianti arsebobdes. Tu sinamdviles Seefereba is, rom adamiani, romlis xmac videoze ismis, aris cxinvalis CrdiloeTiT mdebare teritoriidan adgilnacvali konkretuli pirovneba, romelic ar aris saqarTvelos uSiSroebis Zalebis mosamsaxure, maSin amas mivyavarT garkveul hipotezamde. xaCirovis, xugaevisa da plievis ojaxebi imeds itoveben da sjeraT, rom maTi dakarguli naTesavebi cocxlebi arian. Eeqspertebi saqmis yurSi arian sxvadasxva miTqma-moTqmisa da gancxadebebis Taobaze, TiTqos isini cixeSi an sadme samalavSi hyavT gamomwyvdeuli. samwuxarod, eqspertebs ar gaaCniaT raime sarwmuno informacia im hipotezis gasaZliereblad, TiTqos es sami axalgazrda dRemde cocxalia. eqspertebma detaluri informacia miawodes saqarTvelos Sesabamis kompetentur organoebs garkveuli policielebisa da im sxva pirebis vinaobis Sesaxeb, romelTac, savarudod xeli eriaT xaCirovis, xugaevisa da plievis gauCinarebis saqmeSi. garda amisa, acnobes maT, Tu ra konteqstSi xdeboda am pirebis moxsenieba aRniSnul saqmesTan dakavSirebiT. es informacia, gasagebi mizezebis gamo, winamdebare angariSSi ar moxvda. rac Seexeba radik ikaevis saqmes, eqspertebs eWvic ar eparebaT, rom is daakaves da daapatimres qarTvelma samxedroebma 8 agvistos, znauris raionis sofel bakaTi-kauSi an mis maxloblad. aseve cxadia, rom is SemdgomSi gadaiyvanes goris policiis winaswari dakavebis sakanSi, sadac ramdenime dRe gaaCeres da Semdeg gadaiyvanes vazianis samxedro barakebSi. bolos is cocxali naxes 2008 wlis 22 agvistos da maSin is qarTul cixeSi imyofeboda. eqspertebisTvis ucnobia, mohyva Tu ara adeqvaturi reaqcia naTel miniSnebebs radik ikaevis gauCinarebaSi samxedroebis da/an policiis

  • CommDH(2010)35

    12

    TanamSromelTa monawileobis Taobaze. sxva sityvebiT rom vTqvaT, ar aris cnobili, Tu ramdenad efeqturad iqna saqme gamoZiebuli imis dasadgenad, Tu ra garemoebebSi moxda radik ikaevis gauCinareba, raTa damdgariyo Sesabamisi pirebis pasuxismgeblobis sakiTxi. giorgi romelaSvilis, zaza birTvelaSvilis, oTar suxitaSvilis (qarTuli tanki 406) saqme giorgi ancuxeliZis saqme kaxa xubuluris saqme eqspertebma cxinvalis de faqto administraciis winaSe daayenes ori qarTveli meomris, giorgi ancuxeliZisa da kaxa xubuluris sakiTxi, romlebic mowinaaRmdege Zalebma daatyveves da romelTa cxedrebic gadasces qarTul mxares. eqspertebma aRniSnes, rom arsebobda grafikuli video masala, romelzedac Canda ancuxeliZis wamebis faqtebi, iseve rogorc meore video Cnaweri, sadac gamosaxulia xubuluri, romelsac aSkarad emCneva dazianebebi. miuxedavad imisa, rom samxreT oseTis de faqto ombudsmenma aRiara, rom videomasalaze gamosaxuli kadrebi seriozuli xasiaTis kiTxvebs wamoWris, man amave dros xazi gausva cxinvalis pozicias, rom eqspertebma yuradReba unda miaqcion mxolod dakarguli pirebis saqmeebis gamoZiebis msvlelobas – ara im pirebisa, romelTa gvamebic gadacemulia meore mxarisaTvis – da rom komisris eqspertebi “ar aris is done”, romelzedac Seiswavleba sxva saxis saqmeebis gamoZiebis msvleloba, maT Soris im saqmeebisa, romlebic miliciis, samxedroebis an uSiSroebis araswor moqmedebas Seexeba. amis gamo eqspertebi iZulebulni arian mwuxarebiT aRniSnon, rom cxinvalis de faqto xelisuflebis am poziciam ar misca maT saSualeba SeeswavlaT aRniSnuli saqmeebi. maT mxolod im daskvnis gamotana SeuZilaT, rom am saSineli Zaladobrivi aqtebis Camdeni pirebis pasuxismgeblobis sakiTxis dayenebis mcdleobac ki ar yofila. aRsaniSnavia isic, rom cxinvalis de faqto xelisufleba im pirobiT Tanxmdeboda eqspertebTan TanamSromlobas eTnikur qarTvlebTan dakavSirebuli saqmeebis gamoZiebis saqmeSi, Tu iqneboda raime winsvla xaCirovis, xugaevisa da plievis gauCinarebis gamoZiebaSi. saqarTvelos selisuflebis mier eqspertebisaTvis gadacemul erT-erT video masalaze, qarTuli mxaris mtkicebiT, gamosaxulia axalgazrda samxedro giorgi romelaSvili. am videoze naCvenebia jariskaci aSkara dazianebebiT saxisa da Tavis areSi (sisxldena da mZime dasaxiCreba). sakuTar uflebamosilebaTa farglebSi eqspertebi gaesaubrnen romelaSvilis naTesavebs. Sesabamis saxelmwifo moxeleebTan Sexvedrebisa da romelaSvilis naTesavebTan gasaubrebis Sedegad gairkva, rom, Tumca qarTuli tanki 406-s mTliani ekipaJi (romelaSvilis CaTvliT) kvlav dakargulad iTvleba, mocemul videoze gadaRebul pirovnebaSi romelaSvilis dedam ver amoicno verc erTi im or SvilTagani, romlebic man 2008 wlis agvistos konfliqtis dros dakarga. eqspertTa saboloo pozicia tanki 406-is sakiTxTan dakavSirebiT aris aseTi, rom tanki mTlianad iqna ganadgurebuli 2008 wlis 8 agvistos cxinvalze qarTvelTa ieriSis dros. ekipaJis wevrTa gvamebis amocnoba ar

  • CommDH(2010)35

    13

    iyo advili. tanki 406-is, iseve, rogorc kidev ori qarTuli tankis narCenebis uSualo siaxloves gadaRebuli fotoebi mianiSneben, rom Sig mjdomi jariskacebi TiTqmis mTlianad ganadgurdebodnen. erT-erTma mowmem aRniSna, rom 2008 wlis 9 agvistos man naxa adamianis gvamis gul-mkerdis nawili, romelsac SemorCenoda tansacmlis nagleji warweriT “suxitaSvili”. savaraudoa, rom am tankebis ganadgurebis Semdeg gvamebi gamoitanes da dawves.

    A. alan xaCirovis, alan xugaevis da soltan plievis saqme winaistoria

    1. alan xaCirovis, alan xugaevisa da soltan plievis gauCinarebis saqmeze adamianis uflebaTa komisris yuradReba gaamaxvila samxreT oseTis de faqto ombudsmenma daviT sanakoevma 2008 wlis 22 oqtombers. samxreT oseTis de faqto administraciis warmomadgenlebis TqmiT, es sami pirovneba (eTnikuri osebi, Sesabamisad 15, 19 da 25 wlis) “ukanonod daapatimres” qarTulma Zalebma 2008 wlis 13 oqtombers sofel korkuladan sofel xelCuasken mimaval gzaze. Tumca saqarTvelos xelisufleba kategoriulad uaryofs aRniSnuli pirebis dakavebis an dapatimrebis faqts.

    2. gza, romelzedac aRniSnuli pirovnebebi bolos naxes, gadis

    administraciuli sazRvris xazze, an emijneba mas (ix. danarTi II). eqspertebis xelT arsebuli informaciis Sesabamisad, zemoaRniSnuli pirebis gauCinarebis periodSi usafrTxoeba am raionSi Zalian sustad iyo daculi. 2008 wlis 10 oqtombers, anu am sami pirovnebis gauCinarebamde sami dRiT adre, rusulma samxedro Zalebma datoves administraciuli sazRvris mimdebare yofili “buferuli zona”. 2008 wlis Semodgomis periodSi adamianis uflebaTa komisari regularulad iRebda informacias administraciuli sazRvris orive mxares daWerebisa da gatacebebis Sesaxeb; informacia modioda sxvadasxva wyaroebidan, maT Soris saqarTvelos xelisuflebisgan, samxreT oseTis de faqto xelisuflebisgan, ruseTis xelisuflebidan da agreTve saerTaSoriso da arasamTavrobo organizaciebisagan. eqspertebis mier SemdgomSi mopovebuli informaciiT cnobili gaxda, rom lev texovi, oleg gigolaevi da pavel texovi iyvnen erT-erTni, vinc im periodSi daakaves an daapatimres qarTvelma Zalovanebma aRniSnul raionSi.1

    3. sadRac 2009 wlis martSi internetSi ganTavsda video2 masala,

    romelzedac aRbeWdilia mjdomare an mokrunCxuli sami pirovneba. isini SeSinebuli da aburZgvnili gamoiyurebian, rogorc Cans, am dros eqvemdebarebian daSinebasa da Zaladobrivi meTodebiT dakiTxvas. miuxedavad xarveziani Canawerisa, eWvi aravis Sehparvia, rom masze gamosaxuli pirovnebebi arian alan xaCirovi, alan xugaevi

    1 lev texovi da oleg gigolaevi daakaves 2008 wlis 14 oqtombers soflebis zemo korkulasa da xelCuas damakavSirebel gzaze, xolo pavel texovi (lev texovis Zma) daakaves momdevno dRes (2008 wlis 15 oqtombers) koSkas policiis sakontrolo-gamSveb punqtTan. 2 videomasalis naxva kvlav SeiZleba Semdeg misamarTze: http://www.youtube.com/watch?v=SUczCfP6EI4

  • CommDH(2010)35

    14

    da soltan plievi. rac SeexebaT pirovnebebs, vinc dakiTxvas awarmoebs, maTi saxeebi videoze ar Cans, magram maTi xmebi kargad ismis.

    informaciis nakadi da pirveli saCivris mtkicebulebebi

    4. alan xaCirovis dedam eqsperetbs amcno, rom man pirvelad cxinvalis xelisuflebas mimarTa 2008 wlis 16 Tu 17 oqtombers da acnoba aRniSnuli sami piris gauCinarebis faqtis Sesaxeb. rogorc mas axsovs, 20 oqtombers iyo samxreT oseTis (de faqto) Sinagan saqmeTa ministrTan mixeil minZaevTan, romelsac auxsna sakuTari SeSfoTeba Svilisa da kidev ori axalgazrdis gauCinarebis gamo.

    5. rogorc ukve aRiniSna, adamianis uflebaTa komisarma pirveli

    informacia am saqmis Sesaxeb miiRo 2008 wlis 22 oqtombers samxreT oseTis de faqto ombudsmenisagan.

    6. 2008 wlis 28 oqtombers saqarTvleos axalgazrda iuristTa

    asociaciam (GYLA) werili gaugzavna saqarTvelos iusticiis saministros, konkretulad ki penitencialuri sistemis warmomadgenels, sadac moiTxovda informacias daaxloebiT 13 adamianis Sesaxeb, maT Soris xaCirovis, xugaevisa da pleivis Sesaxeb. werilSi gamoTxovilia informacia TiToeuli maTganis adgilsamyofelisa da mdgomareobis Sesaxeb saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsis 37, 38 da 40 muxlebis Sesabamisad. 2008 wlis 30 dekembriT daTariRebul sapasuxo werilSi, romelsac penitencialuri sistemis oficialuri warmomadgeneli awers xels, miTiTebulia, rom xelisufleba ar aris valdebuli upasuxos GYLA-s mier dasmul kiTxvas.

    7. 2008 wlis 31 oqtombers evrokavSiris sadamkvirveblo misiis

    warmomadgenels, romelic administraciuli sazRvris maxloblad xidis dangrevis gamo Semowmebas awarmoebda, TxovniT mimarTa (de faqto) samxerT oseTis erT-erTma samxedrom, rom daedgina Tu sad ixdidnen patimrobas adre gauCinarebuli xaCirovi, xugaervi da plievi. igive TxovniT mimarTes euTo-s sapatrulo jgufs. aseTive Txovnebi gameorda de faqto samxreT oseTis xelisuflebis mxridan evrokavSiris sadamkvirveblo misiis mimarT 2008 wlis 1 da 6 noembers. 2008 wlis 8 noembers Sedga Sexvedra rus samxedro oficersa da evrokavSiris sadamkvirveblo misiis xelmZRvanelis moadgiles Soris, sadac daisva sami dakarguli pirovnebis sakiTxi.

    gamoZieba

    8. 2009 wlis 20 ivniss saqarTvelos xelisuflebam daiwyo sisxlis samarTlis gamoZieba xaCirovis, xugaevisa da plievis “ukanono dapatimrebis” muxliT (saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsis 143 muxli) anu maTi gauCinarebidan (2008 wlis 13 oqtomberi) Svid Tveze meti xnis Semdeg. eqspertebs saSualeba hqondaT gascnobodnen sisxlis samarTlis saqmis masalebs (saqme nomeri 074098089).

  • CommDH(2010)35

    15

    9. 2010 wlis 9 martisaTvis saqme Sedgeboda 44 gverdisagan, romlis umetes nawils korespondencia, konkretulad ki saqarTvelos axalgazrda iuristTa asociaciasa da saxalxo damcvelis (ombudsmenis) apartTan mimowera Seadgenda. cxra gverdi Seexeboda Catarebul sagamoZiebo RonisZiebebs, romelTa Soris iyo 2009 wlis 29 ivnisiT daTariRebuli Txovna, moparulad gamocxadebliyo avtomanqana3, romliTac sami adamiani gauCinarda, da 2009 wlis noemberSi oTxi mowmisagan CamorTmeuli xelnaweri Cvenebebi.

    10. mowmeTa yvela Cveneba uaryofiTi xasiaTis iyo anu Seicavda im

    gancxadebas, Tu ra ar unaxavT an ar gaugoniaT mowmeebs, da rom maT ar axsovdaT konkretulad ras akeTebdnen sami pirovnebis gauCinarebis dRes. magaliTisaTvis qvemoT moyvanilia erT-erTi mowmis Cvenebis Canaweri. “osuri warmoSobis arc erT adamians ar Sevxvedrivar da arc samxedroebze msmenia rame. ar Sevxvedrivar arc erT qarTvel samxedros an policiis oficers da arc araferi daminaxavs. agreTve gipasuxebT, rom ar daminaxavs, rom qarTvel samxedroebs gaeCerebinaT osi erovnebis samoqalaqo pirebi an sxva erovnebis samoqalaqo an samxedro pirebi. policiis departamentSi aravin minaxavs; agreTve gpasuxobT kiTxvaze, rom ar vicnob alan xaCievs, alan kegoevsa da ruslan plievs [sic]. aseTi saxelebi da gvarebi arasodes gamigia. aseve vadastureb, rom ar maxsovs zustad ras vakeTebdi 2008 wlis 13 oqtombers mTeli dRis ganmavlobSi”. kidev erTi mowmis CvenebaSi vkiTxulobT: ar maxsovs kerZod ras vakeTebdi an sad viyavi 2008 wlis 13 oqtombers, magram albaT mTeli dRe saxlSi viyavi da gareT ar gavsulvar, radgan mxolod saxlis saqme mqonda gasakeTebeli. mag kiTxvaze SemiZlia gipasuxoT, rom im periodSi ar Sevxvedrivar da arc minaxavs kamufliaJis formaSi an samoqlaqo tansacmelSi gamowyobili osi erovnebis adamiani, arc is minaxavs da arc aravisgan gamigonia, rom im periodSi policiam an jariskacebma daakaves kamufliaJis formaSi da samoqalaqo tansacmelSi gamowyobili osi erovnebis moqalaqeebi, arc is minaxavs, rom dakavebuli osebi an qarTvelebi policiaSi waeyvanoT, arc sxvisgan gamigonia amis msgavsi ram, radganac, rogorc giTxariT, sul saxlSi var.” nawyvetSi kidev erTi mowmis Cvenebidan naTqvamia: “Tqvens mier dasmul kiTxvebze SemiZlia gipasuxoT, rom 2008 wlis oqtomberSi, kerZod 13 oqtombers, da mis Semdeg ar vyofilvar goris raionis sofel disevsa da mis midamoebSi, arc Cvens mier kontrolirebad da arc samxreT oseTis teritoriaze – es imas

    3 alan xugaevis mamis, davit xugaevis kuTvnili avtomanqana “laguna-blu” (molurjo-momwvano) “lada” modeli VAZ-21099

  • CommDH(2010)35

    16

    niSnavs, rom omis damTavrebis Semdeg sul TbilisSi viyavi. 2008 wlis 13 oqtombers, sofel disevTan momxdari incidentis Sesaxeb araferi vici. aseve ar vici iyvnen Tu ara osi an sxva erovnebis adamianebi dakavebulni qarTveli samarTaldamcavebis mier.” eqspertebs miaCniaT, rom am ukanaskneli gancxadebis bolo winadadeba naTlad mianiSnebs, rom qarTveli gamomZieblebi saqmis kursSi iyvnen, rom arsebobda varaudebi am sami pirovnebis dakavebaSi qarTveli samarTaldamcvelebis Careulobis Sesaxeb.

    11. mxolod erT CvenebaSi weria, rom dakiTxulma mowmem icoda

    oqtomberSi alan xaCirovis, alan xugaevisa da soltan plievis gauCinarebis Sesaxeb. mowme ambobs, rom 2008 wlis zafxulSi mas daukavSirda daviT xugaevi, alan xugaevis mama, da sTxova daxmareba sami dakarguli piris bedis garkvevaSi. mowmis Cvenebis CanawerSi vkiTxulobT, rom man sTqva: “me avuxseni, rom Tu isini daapatimres, cocxlebi unda iyvnen. me mas vuTxari, rom amis garda verafriT davexmarebodi da verc verafers gavarkvevdi maTTvis. [...] vadastureb, rom 2008 wlis oqtomberSi sofelSi saerTod ar Cavsulvar. araferi vici sami osis dapatimrebis da maTi Semdgomi bedis Sesaxeb.”

    12. saqmis masalebi ar Seicavdnen informacias imis Sesaxeb, Tu rogor

    aRmoaCines es oTxi mowme. arc imis detalebia saqmeSi, Tu rogor da rodis daamyara maTTan kontaqti sagamoZiebo organom.4 saqmis masalebidan aseve gaugebaria, Tu ratom CamoerTvaT Cvenebebi am mowmeebs mxolod 2009 wlis noemberSi, anu gauCinarebidan erT welze metis drois gavlis Semdeg.

    13. saqarTvelos axalgazrda iuristTa asociaciis mier mTavari

    prokurorisadmi gagzavnili werilebi5 Seicaven sxvadasxva saxis informaciis moTxovnas an rekomendaciebs konkretuli sagamoZiebo qmedebebis Catarebis Taobaze. kerZod, GYLA-m wamoWra ramdenime sakiTxi: iyvnen Tu ara xaCirovi, xugaevi da plievi dapatimrebuli qarTveli samarTaldamcavebis mier; Tu asea, ris safuZvelze da rodis; daiwyo Tu ara sisxlis samarTlis gamoZieba am sami adamianis gauCinarebaze; Tu asea, daesaxelebinaT gamoZiebaze pasixismgebeli organo da daekonkretebinaT saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsis romeli muxlebis safuZvelze mimdinareobda gamoZieba; kiTxvebi soflebis korkulas, xelCuasa da disevis garSemo ganlagebuli qarTuli samxedro, sapolicio an sxva samTavrobo Zalebis Sesaxeb; atarebdnen Tu ara samTavrobo Zalebi raime specialur operaciebs im midamoebSi, ra tipis operaciebi iyo es da hqonda Tu ara dagili daWerebs; romeli saxelisuflebo organoebi xelmZRvanelobdnen specialur operaciebs, tardeboda Tu ara es operaciebi Sida da saerTaSoriso standartebis Sesabamisad; Txovna, rom am operaciebSi CarTuli yvela pirovneba yofiliyo dakiTxuli;

    4 rodesac eqspertebma am sakiTxis axsna-ganmarteba moiTxoves, Sida qarTlis raionulma prokurorma gela mamalaZem upasuxa rom informacia miRebulia damoukidebeli humanitaruli organizaciisagan goreli maRalCinosani samarTaldamcvelis meSveobiT. 5 werilebi daTariRebulia 2009 wlis 19 martiT da 21 apriliT

  • CommDH(2010)35

    17

    dawyebuliyo dakarguli pirebis samyofelis dasadgenad im adgilidan, saidanac isini gauCinardnen; sofel korkulasa da xelCuas macxovrebelTa Soris potenciuri mowmeebis dadgena da dakiTxva; dakargulebis mier gamoyenebuli manqanis moZebna da misi aRwerilobisa da saregistracio informaciis Setana policiis dakarguli da gatacebuli manqanebis monacemTa bazaSi; im oficerTa vinaobis dadgena, romlebmac 2008 wlis 14 oqtombers daakaves lev texovi da garkveva, Tu sad hyavdaT is dakavebuli; da im videomasalis saeqsperto analizis Catareba, romelzedac sami dakarguli pirovnebaa gamosaxuli, ris Sesaxebac winaswar ecnobos GYLA-s am sakiTxis garSemo Semdgomi SekiTxvebis mosamzadeblad.

    14. eqspertebs miaCniaT, rom GYLA-s mier dasmuli kiTxvebi Seicavs mTel

    rig arsebiT mosazrebebs sami dakarguli piris Sesaxeb informaciis misaRebad, romlis safuZvelzec gagrZeldeboda yovelmxrivi Zieba. magram 2010 wlis 9 martisaTvis saqmis masalebSi ar iyo informacia, romelic miuTiTebda, rom GYLA-s kiTxvebze pasuxi iqna gacemuli an rom raime zomebi mainc iqna miRebuli GYLA-s yvelaze mniSvnelovani rekomendaciebis an winadadebebis sapasuxod (mag. videos saeqsperto analizi, mocemul regionSi ganlagebuli samxedro da sapolicio Zalebis dadgena da a.S.)

    15. 2010 wlis 17 marts eqspertebTan Sexvedris dros Sida qarTlis

    raionulma prokurorma acnoba maT, rom saWiro iyo dedebis mier micemuli mowmeTa Cvenebebi, raTa gagrZelebuliyo gamoZieba. eqspertebma maSinve miiRes zomebi amaSi dasaxmareblad.

    16. eqspertebma miiRes informacia, rom alan xaCirovis dedam misi Svilis

    gauCinarebis Semdeg werili gaugzavna saqarTvelos generalur prokurors, sadac is amtkicebda, rom konkretuli policieli – weriliSi miTiTebulia misi vinaoba – monawileobda misi Svilisa da ori danarCeni axalgazrdis dapatimrebaSi.6 eqspertebma aRniSnes, rom am werilis asli, an raime miniSneba misi arsebobis Sesaxeb sagamoZiebo saqmis masalebSi ar figurirebda.

    “araoficialuri” gamoZieba

    17. eqspertebs aseve acnobes “araoficialuri” gamoZiebis Sesaxeb, romelic zemoaRniSnul oficialur sisxlis samarTlis gamoZiebas uZRoda win. am araoficialuri gamoZiebis reziume moipoveba Sida qarTlis raionuli policiis ganyofilebis ufrosis, podpolkovnik vladimer juRelis mier saqarTvelos Sinagan saqmeTa saministros informaciuli da analitikuri departamentis dieqtoris, batoni SoTa utiaSvilis misamarTiT gagzavnil werilsa Tu memorandumSi.7 zemoxsenebul dokumentSi (“araoficialuri gamoZiebis angariSi”)

    6 am werilis Sinaarsi evrokavSiris sadamkvirveblo misiam ganixila Sida qarTlis raionuli policiis ufrosis moadgilesTan, Salva tramakiZesTan erTad 2009 wlis 17 noembers (ix. evrokavSiris misiis goris savele ofisis patrulis 2009 wlis 17 noembris angariSi) 7 dokumenti xelmowerilia Sida qarTlis policiis ufrosis mier, Tumca “araoficialur gamoZiebaze” pasuxismgebeli misi moadgile iyo

  • CommDH(2010)35

    18

    moyvanilia is nabijebi, romlebic gadaidga 2008 wlis noemberSi rusuli administraciisagan xaCirovis, xugaevisa da plievis dakargvis Sesaxeb informaciis miRebis Semdeg. unda aRiniSnos, rom araoficialuri gamoZiebis es angariSi ar Sesula sisxlis samarTlis gamoZiebis saqmis masalebSi, romelzedac zemoT iyo saubari da arc moxseniebulia masSi raime formiT.

    18. araoficialuri gamoZiebis angariSis Tanaxmad, Sida qarTlis

    policiis xelmZRvaneloba ergneTSi Sexvda rusul administracias gauCinarebis Sesaxeb informaciis miRebidan daaxloebiT ori kviris Semdeg (daaxloebiT 2008 wlis noemberSi an dekemberSi). miTiTebulia, rom am Sexvedras eswrebodnen dakarguli pirebis mSoblebic da rom maT iTxoves daxmareba Svilebis povnaSi, da rom Sida qarTlis policiis xelmZRvanelobam sTxova naTesavebs, mudmivad miewodebinaT maTTvis rusuli administraciisagan miRebuli yvela siaxle. amave dros angariSSi miTiTebulia, rom “imis gamo, rom incidenti moxda rusuli mxaris mier kontrolirebad teritoriaze, Cven ar gvqonda sisxlis samarTlis gamoZiebis dawyebis saSualeba”, “operatiuli samZebro jgufi” Svidi policieli deteqtivis SemadgenlobiT mainc Camoyalibda “xelisuflebis gankargulebiT” am saqmis gamoZiebis mizniT.

    19. rogorc araoficialuri gamoZiebis angariSSia aRniSnuli,

    operatiuli samZebro jgufis mier gadadgmuli nabijebi mdgomareobda SemdegSi: dakarguli pirebis fotoebis gavrceleba policiis yvela ganyofilebaSi da manqanis Sesaxeb monacemebis gadacema sapatrulo policiisaTvis; saqarTvelos mTel teritoriaze policiis yvela ganyofilebisaTvis saavadmyofoebis mimRebi ganyofilebebis saregistracio Jurnalebis CanawerebSi dakarguli pirebis monacemebis moZebnis davalebis gacema da manqanis dayenebis wesebis darRvevis Sesaxeb informaciis Semowmeba dakarguli manqanis adgilmdebareobis dadgenis mizniT; soflebis mereTisa da dicis mosaxleobis 85 procentis dakiTxva;8 cixeebisa da winaswari dakavebis izoliatorebSi Zebna, dakargulTa naTesavebis survilis Sesabamisad, kaspisa da qarelis raionebis (Tavisuflebis aRkveTis) ramdenime adgilis, aseve Tbilisis gldanis raionSi mdebare cixis Semowmeba. angariSSi naTqvamia, rom am nabijebma Sedegi ar gamoiRo.

    20. araoficialuri gamoZiebis angariSSi Semdgom naTqvamia, rom mas

    Semdeg, rac 2009 wlis aprilis bolos veb gverdze www.osinform.ru daido dakarguli pirebis amsaxveli video masala, Sedga kidev erTi Sexvedra rusi da qarTveli warmomadgenlebis da, agreTve, dakargulTa naTesavebis monawileobiT. angariSis Tanaxmad “Sedga sagamoZiebo jgufi videomasalisa da policiis im oficerTa saubrebis Canawerebis saeqsperto analizis Casatareblad, romlebic korkulasa da xelCuasTan axlos mdebare sakontrolo-gamSveb punqtebze muSaobdnen im dros”

    8 Sida qarTlis policiis ufrosis moadgilem eqspertebs acnoba, rom igi am sakiTxze piradad esaubra 5000 adamians.

  • CommDH(2010)35

    19

    21. eqspertizis Catarebis Semdeg Sida qarTlis policiis xelmZRvanelobam gaakeTa Semdegi Sefaseba: “videoze aRbeWdili gamomZiebeli osi erovnebis unda iyos. da yovelive amis Semdeg osuri mxare Cven gvdebs brals am xalxis cixeebSi gamoketvasa an umoqmedobaSi”. osuri mxaris im braldebis sapasuxod, TiTqos dakarguli pirebi mereTis an dicis policiis ganyofilebebSi iyvnen Camwyvdeulni, angariSSi aRniSnulia, rom “es braldeba ar SeiZleba sinamdviles Seesabamebodes im martivi mizezis gamo, rom 2008 wlis oqtomber-noemberSi arc dicis da arc mereTis policiis ganyofileba ar arsebobda. es ganyofilebebi Cvens mxares gadmoeca da Cvenve gavaremonteT 2009 wlis ianvarSi.”

    22. amave dros, saerTaSoriso damkvirvebelTa, maT Soris evrokavSiris

    sadamkvirveblo da euTos misiebis 2008 wlis oqtombris periodis amsaxveli angariSebi Seicavs sagrZnobi moculobis detalur masalas, romelic eWvqveS ayenebs wina citatis siswores (ix. qvemoT 25, 26, 27 abzacebi da sqolio 10 da 11).

    23. araoficialuri gamoZiebis angariSi askvnis, rom, Tumca, Sida

    qarTlis policiis xelmZRvaneloba mzad iyo gadaemowmebina rusuli an osuri mxareebis mier mowodebuli nebismieri axali informacia, “plievi, xugaevi da xaCirovi, iseve rogorc maTi manqana VAZ 21099 ar imyofebian da arc arasdros yofilan saqarTvelos Sinagan saqmeTa saministros mier kontrolirebad teritoriaze”.

    eqspertebis mier sxvadasxva wyaroebidan mopovebuli informacia saerTaSoriso damkvirevebelTa angariSebi

    24. evrokavSiris sadamkvirveblo misias (EUMM)9 ecnoba dakarguli xaCirovis, xugaevisa da plievis saqmis Sesaxeb. EUMM –ma sami dakarguli piris suraTebi daugzavna saqarTvelos saxelisuflebo struqturebs da aqtiurad cdilobda am sakiTxis garkvevas, risTvisac gamoiTxova informacia qarTuli, rusuli da de faqto osuri xelisuflebis warmomadgenlebisagan.

    25. EUMM –is patrulis angariSebidan irkveva, rom yofili “buferuli

    zonidan” rusuli Zalebis gayvanis Semdeg administraciuli sazRvris zolis gaswvriv qarTuli policiuri Zalebis mniSvnelovani gadaadgileba SeimCneoda. kerZod, patrulis 2008 wlis oqtombris angariSebidan irkveva, rom am dros CvenTvis saintereso raionSi, soflebSi - dici, koSka da mereTi arsebobda policiis ganyofilebebi da policiis sakontrolo-gamSvebi punqtebi da mocemulia maTi GPS koordinatebi; es koordinatebi didwilad

    9 EUMM-is mandati iTvaliswinebs stabilizaciisaTvis xelSewyobas, situaciis monitorings, analizsa da angariSis mowodebis stabilizaciis procesis Tanmdevi situaciis Sesaxeb, romelic ZiriTadad eqvspunqtiani SeTanxmebis Sesrulebas, maT Soris jarebis gayvanas gulisxmobs; gadaadgilebis Tavisuflebis, adamianis uflebaTa da saerTaSoriso humanitaruli samarTlis normebis darRvevis monitorings. EUMM aris SeuiaraRebeli sadamkvirveblo misia aRmasrulebeli uflebamosilebis gareSe da misi mandati ar iTvaliswinebs EUMM-is monitorebis mier gamoZiebis Catarebas.

  • CommDH(2010)35

    20

    emTxveva eqspertebis mier ufro mogvianebiT aRricxul monacemebs. am sakontrolo-gamSvebi punqtebisa da policiis ganyofilebebis TanamSromlebze naTqvamia, rom isini acnobeben EUMM-is TanamSromlebs sxvadasxva incidentebis Sesaxeb, rogoricaa samxreT oseTis macxovrebelTa dapatimreba, Seuracxyofa da danaSauli, Cadenili eTnikuri qarTvelebis winaaRmdeg, aseve rusebis an osebis mxridan ganxorcielebul Ramis Tavdasxmebze maT sakontrolo-gamSveb punqtebze.

    26. EUMM-is patrulis angariSebi aseve Seicavs am punqtebis

    xelmZRvaneli policiis oficrebis gvarebs. magaliTad EUMM –is 2008 wlis 9 oqtombris angariSSi moxseniebulia viziti mereTis qarTuli policiis ganyofilebaSi, iqve dafiqsirebulia pasuxismgebeli oficris gvari da saxeli da citirebulia misi naTqvami, rom iq imyofeba specdaniSnulebis policiis 17 da regularuli policiis 8 oficeri. imave moxsenebaSi naTqvamia dicis qarTuli policiis sakontrolo-gamSveb punqtze vizitis Sesaxeb, sadac imyofeboda policiis rva oficeri da specdaniSnulebis policiis cxra oficeri. iqve aRniSnulia, rom pasuxismgebelma policielma acnoba EUMM-s wina saRamos (2008 wlis 8 oqtomberi) xuTi osis dapatimrebisa da gorSi maTi Semdgomi transportirebis Sesaxeb, sadac maT waeyenebodaT Zarcvis braldeba. EUMM-is meore patrulis angariSidan irkveva, rom 2008 wlis 20 oqtombers iq sxva pauxismgebeli oficeri iyo, im dRes sul 20 oficeri imyofeboda, maT Soris 10 regularuli policiisa da aTi specdaniSnulebis policiis oficeri. es informacia, rogorc advili misaxvedria, ewinaaRmdegeba araoficialuri gamoZiebis angariSSi arsebul mtkicebas (ix. zemoT, punqti 21), iseve, rogorc eqspertebTan Sexvedris dros gakeTebul, zogierTi qarTveli moxelis araerT gancxadebas imis Taobaze, rom 2008 wlis oqtomber-noemberSi mereTsa da dicSi pliciis ganyofilebebi ar arsebobda.10

    27. eqspertebs aseve saSualeba hqondaT gascnobodnen evropaSi usafrTxoebisa da TanamSromlobis (euTo) misiis yoveldRiuri patrulirebisa da yovelkvireuli saqmianobis angariSebs da interesiT gaecnen 2008 wlis 14 oqtombris patrulis angariSis Sesavals, romelic Seexeboda “yofil [Sereuli samSvidobo Zalebis pasuxismgeblobis] centralur teritorias” anu goris, dicis, arbos, mereTis da tyviavis teritorias: “dici: patrulma SeniSna policiis axali sakontrolo-gamSvebi punqtis arseboba tirZnisi-dicis gzaze [..]. patruls policiam acnoba, rom 13 oqtombers sami SeiaraRebuli osi mamakaci daakaves dicevSi [sic] da gadaiyvanes gorSi (xazgasma

    10 amasTan dakavSirebiT ix. agreTve nawyveti EUMM –is patrulis 2009 wlis 21 aprilis moxsenebidan: “[mereTSi], Cven davukavSirdiT adgilobriv macxovreblebs, romlebmac Segvatyobines, rom wina wels warmoqmnil konfliqtamde mereTSi moqmedi policia ganlagebuli iyo qurTasa da eredvSi, romlebic axla samxreT oseTis mxaresaa. konfliqtis ganmavlobaSi iqauri yvela policieli Seikriba TbilisSi. mere, 2008 wlis 10 oqtombris Semdeg, rodesac rusuli jarebi gavidnen [...] erT Zvel saxlSi, romelic Semdeg gaaremontes, daisadgura mereTis policiis ganyofilebam. mokled, mereTSi arasdros arsebobda yofili policiis ganyofilebis Senoba, arsebobs mxolod exlandeli policiis ganyofilebis Senoba.

  • CommDH(2010)35

    21

    Camatebulia).” maT xelT arsebuli yvela informaciis safuZvelze eqspertebs miaCniaT, rom aq pirdapiri miniSnebaa xaCirovze, xugaevze da plievze.11

    gasaubreba dakargulebis naTesavebTan da sxva mowmeebTan

    28. eqspertebi gaesaubrnen sami dakarguli piris naTesavebs da ramdenime sxva mowmes Sesabamis raionSi. maTi gancxadebebidan gamomdinare, movlenebi Semdegnairad ganviTarda: 2008 wlis 13 oqtombers alan xaCirovi, alan xugaevi da soltan plievi gavidnen Tavisi saxlebidan. daaxloebiT dilis 10 saaTze xaCirovis megobrebma dainaxes, Tu rogor jdeboda igi momwvano-molurjo feris “ladaSi” (modeli VAZ-21099), romelic ekuTvnis alan xugaevis mamas, daviT xugaevs. alan xugaevis mSoblebis TqmiT, maTi Svili apirebda Tavis babuasTan wasvlas sofel qvemo maxisSi. normalur pirobebSi es gza aqeT-iqiT xuT saaTSi SeiZleba daifaros. sadRac dilis 11-dan 12 saaTamde periodSi dainaxes, rom aRniSnuli manqana moZraobda aRmosavleTis mimarTulebiT, sofel xelCuas gavliT disevisken. manqanas xugaevi marTavda. adgilobrivma osma macxovreblebma, romlebmac dainaxes, Tu rogor gaiara am samma pirovnebam sofeli xelCua, moaxsenes eqspertebs imis Sesaxeb, rom 2008 wlis oqtomberSi am raionSi usafrTxoeba Zalian sustad iyo daculi da daamates, rom Tavad isini im dros aseTi mogzaurobisagan Tavs Seikavebdnen.

    29. mogvianebiT imave dRes, 1 da 3 saaTs Soris periodSi, dainaxes igive

    manqana, romelic sapirispiro mimarTulebiT moZraobda, korkuladan koSkasa da disevisaken. erT-erTi mowme acxadebs, rom korkulasTan axlos dainaxa manqanasTan mdgomi es axalgazrdebi. mowme ixsenebs, rom TviTeul maTgans kalaSnikovis Tofi eWira. mcire saubris Semdgom manqana da misi mgzavrebi gaemarTnen sofel disevisaken.

    30. dakarguli sami piris mSoblebma miawodes eqspertebs garkveuli

    informacia, romlis mowmenic isini uSualod ar yofilan, magram romlis Sesaxebac sxvebisgan hqondaT gagonili. maT mier arapirdapiri gziT mopovebuli informacia Seicavda mtkicebebs maTi Svilebis dakavebasa da dapatimrebaSi qarTuli policiis moqmedi oficrebis monawileobis Sesaxeb. erT-erTi policieli, romelic naTesavebma daasaxeles, adre msaxurobda da cxovrobda qurTas raionSi, cxinvalis CrdiloeTiT. es erT-erTi im sofelTagania, romelsac 2008 wlis agvistos konfliqtis dawyebamde qarTuli mxare akontrolebda da romelic mTlianad ganadgurda12.

    11 ufro metic, eqspertebma SeniSnes, rom euTos yoveldRiuri patrulis Semdgomi, 18-19 oqtombris angariSSi miTiTebulia, rom saqarTvelos Sinagan saqmeTa saministros specialuri daniSnulebis policiis raionuli Stabis ufrosis moadgilem mTlianad daudastura euTo-s patrulis wevrebs “euTo-s angariSSi arsebuli informacia arbo/mereTis teritoriasTan dakavSirebiT.” 12 saqarTveloSi konfliqtTan dakavSirebuli faqtebis damdgeni damoukidebeli saerTaSoriso misiis angariSi, (IIFFMCG, romelic xSirad “taliavinis angariSad” moixsenieba misi xelmZRvanelis, elCis heidi taliavinis saxelis mixedviT) sxva daskvnebTan erTad, Seicavs daskvnas imis Sesaxeb, rom mravali elementi mianiSnebs

  • CommDH(2010)35

    22

    31. 2010 wlis 25 marts sami dakargulis naTesavebi Cavidnen prokurorTan

    gorSi, sadac maT gaimeores adre eqspertebisaTvis miwodebuli informacia.

    video masala

    32. rogorc ukve aRiniSna, 2009 wlis martSi Tu aprilSi internetiT gavrcelda video masala, sadac alan xaCirovi, alan xugaevi da soltan plievi arian gamosaxulni patimrobis an tyveobis viTarebaSi, da savaraudod daSinebisa da Zaladobrivi meTodebis gamoyenebiT ikiTxebodnen. gamokiTxvebiT irkveva, rom videomasala Tavdapirvelad “Myvideo.ge” veb gverdze dado viRacam, romelic “kmac” fsevdonimiT sargeblobda. eqspertebis azriT, TavisTavad cxadia, rom am video masalis teqstis gaSifvra da misi warmomavlobis Seswavla da gaanalizeba sasisocxlod aucilebelia sami dakarguli piris gauCinarebis saqmis damajerebeli gamoZiebisaTvis.

    33. rodesac eqspertebi pirvelad gaecnen sami dakarguli piris ukanono

    dapatimrebaze sisxlis samarTlis gamoZiebis saqmis masalebs (2010 wlis 9 marti), saqmeSi ar ido video masalis gaSifruli teqsti, iseve rogorc ar iyo imis analizi, Tu sad gamoqveynda pirvelad aRniSnuli video masala. 2010 wlis 22 aprils saqarTvelos prokuraturidan eqspertebs acnobes, rom video masala muSavdeboda xmauris Semcirebis mizniT, rasac daaxloebiT ori kvira dasWirdeboda da mxolod amis Semdeg iqneboda SesaZlebeli teqstis gaSifvra. asea Tu ise, saqarTvelos xelisuflebis organoebs 2010 wlis 18 maisamde ar gauSifriaT videomasala, romelic maTi yuradRebis arealSi 2009 wlis aprilSi moxvda. naTelia, rom gamoZiebis am aspeqtis Catarebis maneras ar SeiZleba ewodos efeqturi da mardi.

    34. 2010 wlis ivnisSi, erT-erT eqsperts saqarTvelos xelisuflebam neba

    darTo gascnoboda sisxlis samarTlis saqmis masalebs, romelSic Sesuli iyo videosTan dakavSirebuli dokumentis sasamarTlo eqspertizis Sedegi. qvemoT citirebulia am dokumentis ori mniSvnelovani, Tumca ramdenadme urTierTgamomricxavi nawyveti: “im nawilebSi, sadac fonograma mkafioa, aris gamokveTili intonacia, saubris Tanmimdevroba, kiTxva-pasuxi konteqstSi jdeba. akustikuri xarvezebi zomieria, fonogramis mosmenisas daWris kvali ar SeiniSneba.” da Semdgom: “Catarebuli analizis safuZvelze dadginda, rom Canaweri ar aris Tavdapirveli da masSi cifruli damuSavebis

    samxreT oseTSi qarTvelebis winaaRmdeg eTnowmendis Catarebaze rogorc 2008 wlis agvistos konfliqtis dros, ise mis Semdegac da iqve aRniSnavs, rom qurTa erT-erTi im sofelTagania, romlebic mTlianad gadawves da iq mosaxleoba aRar arsebobs. ix. agreTve saqarTvelo-ruseTis omis humanitaruli Sedegebze evropis sabWos saparlamento asambleis (PACE) migraciis, ltolvilTa da mosaxleobis komitetis momxseneblis, korien jonkeris angariSis punqti 27, romelSic aRniSnulia, rom eredvi cxinvalis aRmosavleTiT mdebare erT-erTi dangreuli sofelTagania, sadac adre eTnikuri qarTvelebi cxovrobdnen. rogorc me-10 sqolioSia aRniSnuli, mereTSi rusuli jarbis gayvanis Semdeg ganlagebuli policiis oficrebis erTi nawili qurTisa da eredvis macxovreblebi arian.

  • CommDH(2010)35

    23

    Sedegad Setanilia cvlilebebi da damatebebi. dafiqsirda sami ZiriTadi cvlileba fonogramis fazaSi da fonis ufro dabal sixSireSi.”13 am punqtTan dakavSirebiT Semdgomi analizi an komentari ar aris.

    35. eqspertebis mier mopovebuli informaciis Sesabamisad,

    pirovnebebisaTvis, romlebic videoSi xaCirovs, xugaevsa da plievs hkiTxavdnen, qarTuli ena mSobliuri unda iyos. eqspertebisaTvis ar aris damajerebeli is mtkiceba, TiTqos dakiTxvis mwarmoebeli pirebi osebi arian. ismis, Tu rogor ambobs erT-erTi damkiTxavi qarTulad, aSkarad xaCirovis, xugaevisa da plievis Sesaxeb, rom maT “ukve [uwmawuroba] Cveni biWebi”, raSic, savarudod, igulisxmeba dapirispirebuli Zalebis mier 2008 wlis agvistos konfliqtis dros Cadenili Zaladobrivi qmedebebi.

    36. soltan plievis mamam, romelsac Tavadac soltan (rostik) plievi

    hqvia, erT-erT eqspertTan saubarSi miuTiTa, rom man videoze amoicno erT-erTi damkiTxavis xma. es informacia eqspertma gadasca saqarTvelos xelisuflebis warmomadgenlebs.

    saubrebi qarTuli samarTaldamcavi organoebis warmomadgenlebTan

    37. eqspertebi dakarguli xaCirovis, xugaevisa da plievis saqmeze esaubrnen qarTuli samarTaldamcavi organoebis mraval warmomadgenels sxvadasxva doneze, maT Soris specdaniSnulebis policiis oficrebs Sida qarTlis regionSi. eqspertebi gaaoca im faqtma, rom Sida qarTlis policiis ufrosisa da misi moadgilis garda, yvela TanamSromelma ganacxada, rom maT ar hqondaT nanaxi dakarguli pirebis fotoebi, da rom maT bundovani warmodgena aqvT am saqmeze, da rom mxolod gagonili aqvT internet videos Sesaxeb. maRali rangis oficerma, romelic zemoaRniSnul raionSi 2008 wlis oqtomberSi specdaniSnulebis Zalebis moqmedebaze iyo pasuxismgebeli, ganacxada (2010 wlis 2 marts), rom mas saerTod araferi smenia am saqmis Sesaxeb, xolo specdaniSnulebis Zalebis meore oficerma, romelsac 2008 wlis oqtomberSi agreTve ekisreboda pasuxismgebloba im regionze, aRniSna (2010 wlis 8 aprils), rom am saqmis Sesaxeb man mxolod ramdenime xnis win gaigo televiziidan.14

    38. eqspertebs seriozulad eparebaT eWvi aRniSnul raionSi 2008 wlis

    oqtomberSi qarTuli sapolicio Zalebis ganlagebis Sesaxeb sxvadasxva qarTveli maRalCinosani policielisgan mopovebuli informaciis sisworeSi. zogierTi maTgani uaryofda administraciuli sazRvris zolis gaswvriv ramdenadme mniSvnelovani qarTuli sapolicio Zalebis ganlagebas, Tumca sawinaaRmdegos damamtkicebeli uamravi argumenti arsebobs, maT Soris saerTaSoriso

    13 erovnuli sasamarTlo eqspertizis biuro. ‘daskvna N# 5631/02/6 fonosonuri da gamosaxulebis eqspertizis Taobaze’. 2010 wlis 18 maisi. gv. 4. 14 saqarTvelos selisuflebis sxvadasxva warmomadgenlebTan erT-erTi Sexvedris dros 2010 wlis 19 aprils eqspertebs ecnobaT, rom sami dakarguli piris fotoebi gamokidebuli iyo kaspis, qarelisa da goris policiis ganyofilebebSi (ix. agreTve zemoT sqolio 19).

  • CommDH(2010)35

    24

    damkvirvebelTa15 maSindeli angariSebi da, ra Tqma unda, TviT qarTuli xelisuflebis 2008 wlis oqtombris sajaro gancxadebebi yofil “buferul zonaze” kontrolis gamyarebis Sesaxeb. amasTan erTad, eqspertebi xazgasmiT aRniSnaven, rom TviT is faqti, rom saqarTvelos xelisufleba xalxis daWeris seriebs anxorcielebda administraciuli sazRvris zolis gaswvriv 2008 wlis oqtomberSi aucileblad gulisxmobs policiisa da uSiSroebis sxva Zalebis sagrZnobi raodenobis arsebobas Sesabamis raionSi.

    39. 2008 wlis oqtomberSi policiis Zalebis ganlagebis Taobaze

    saqarTvelos xelisuflebis warmomadgenlebis mier eqspertebisaTvis miwodebuli monacemebis gansxvavebuloba am informaciis arasandoobis mimaniSnebelia. magaliTad, erT-erTi informaciiT, policiis ganyofilebebi da sakontrolo-gamSvebi punqtebi ar funqcionirebda, policiis specdaniSnulebis razmebi ganlagebuli iyo karaleTSi da isini konkretuli davalebis gareSe sxva raionebSi ar Sediodnen. zogierTma policielma Cinosanma ganacxada, rom 2008 wlis agvistodan 2009 wlis ianvramde araviTari sapolicio qmedebebi ar xorcieldeboda. es swored is periodia, romelzedac iTqva, rom dicSi, mereTsa da administraciuli sazRvris zolis mimdebare sxva adgilebSi gaixsna policiis ganyofilebebi. kidev erTi gancxadebiT, 2009 wlis ianvramde am adgilebSi qarTuli policia iyo, magram mas iaraRi ar gaaCnda. SemdgomSi eqspertebs uTxres, rom policiis ganyofilebebi da sakontrolo-gamSvebi punqtebi sinamdvileSi nawilobriv funqcionirebda, magram mxolod dRis ganmavlobaSi, da rom TviTeuls mxolod erTi manqana emsaxureboda. garda amisa, maT uTxres, rom policiis ganyofilebas, romelic – konfliqtis dawyebamde – qurTaSi (cxinvalis axlos, saidanac gayares qarTuli mosaxleoba) iyo ganlagebuli, ar dauwyia muSaoba dicsa da administraciuli sazRvris mimdebare sxva adgilebSi 2009 wlis ianvramde, xolo 2008 wlis Semodgomis periodSi am adgilebze igzavnebodnen goris policiis TanamSromlebi. erT-erTma oficerma ganacxada, rom ar axsovda sad iyo mimagrebuli 2008 wlis agvistodan 2009 wlis ianvramde periodSi, maSin, rodesac saerTaSoriso damkvirvebelTa angariSebi am sakiTze konkretul detalebs Seicavs. ufro metic, aRniSnuli oficeri, romelic im raionis erT-erT sofelze iyo mimagrebuli, amtkicebda rom ar icoda vin iyo miliciis ufrosi mis Casvlamde, anu 2009 wlis ianvramde. meore oficerma, romelzedac EUMM-is imdroindel angariSebSi naTqvamia, rom is konkretul adgilze iyo mimagrebuli, aseve uaryo es faqti, rodesac eqspertebis saxeliT mas Tavisi ufrosi daukavSirda.

    40. Sida qarTlis policiis xelmZRvanelobam eqspertebTan saubarSi ori

    SesaZlo scenari Camoayaliba xaCirovis, xugaevisa da plievis gauCinarebasTan dakavSirebiT: rom es sami pirovneba SemTxveviT mokles an tyved aiyvanes rusulma an samxreT oseTis Zalebma im faqtis gamo, rom maT SesaZlebelia ecvaT qarTuli samxedro forma; an mokles adgilobrivma soflelebma, romlebsac surdaT Suri eZiaT, samagiero gadaexadaT an xeli SeeSalaT ZarcvisaTvis. eqspertebs

    15 ix. zemoT punqtebi 25, 26, 27

  • CommDH(2010)35

    25

    miaCniaT, rom pirveli scenari safuZvels moklebulia, radganac manqanas, romliTac es sami pirovneba moZraobda, rusuli sanomre niSnebi hqonda da maTze aRniSnuli iyo, rom manqana samxreT oseTSi iyo registrirebuli; garda amisa, im raionSi bevrma icoda, rom manqana alan xugaevis mamas - daviT xugaevs, ekuTvnoda. eqspertebis azriT, meore scenari metad uZlebs gamocdas, Tumca amave dros mxedvelobaSi unda viqonioT, rom arsebobs Zalian Zlieri situaciuri argumentebi imis sasargeblod, rom es sami pirovneba daapatimres qarTvelma samarTaldamcvelebma 2008 wlis 13 oqtombers.

    41. xaCirovis, xugaevisa da plievis gauCinarebis garemoebebze Suqis

    mosafenad eqspertebma dawvrilebiT Seiswavles arsebuli informacia imave drosa da imave raionSi momxdari sxva incidentebis Sesaxeb. maT daadgines, rom aRniSnul raionSi 2008 wlis 10 – 15 oqtombers ramdenime adamiani iyo dapatimrebuli. magaliTisaTvis, 2008 wlis 14 oqtombers lev texovi da oleg gigolaevi16 moZraobdnen gzis imave monakveTze, sadac wina dRes SemCneulni iyvnen xaCirovi, xugaevi da plievi. disevisaken mimaval gzaze texovi da gigolaevi gaaCeres da daapatimres qarTvelma oficrebma disevisa da koSkas maxloblad xexilis baRebiT dafarul midamoebSi.

    42. lev texovis mtkicebiT, is da gigolaevi gaaCera didi raodenobis

    xalxma, romlebic qarTuli specdaniSnulebis policiis oficrebi aRmoCndnen da mitovebul SenobaSi moklevadiani patimrobis Semdeg fexiT gauyenes axlomdebare sofel koSkas gzas. lev texovis TqmiT, isini manqaniT waiyvanes soflebis koSkas, mereTis, arbosa da kordis gavliT dicis mimarTulebiT, da is SiSobda, rom maT iq daxocavdnen. SiSi gamomdinareobda im muqaris Semcveli gamonaTqvamebidan, romelic policielebisagan gaismoda, romelTac, TiTqos, mayuCiani iaraRi hqondaT. lev texovis mtkicebiT, erT-erT oficers am dros daurekes telefonze da amis Semdeg isini waiyvanes goris mimarTulebiT; mgzavrobis am monakveTSi oficrebi mas da gigolaevs koreqtulad epyrobodnen. gorSi es ori pirovneba dakiTxes qarTvelma policielebma. imave Rames isini waiyvanes koSkas mimarTulebiT da iq gaaTavisufles.

    43. EUMM-is angariSebidan gamomdinareobs, rom lev texovisa da oleg

    gigolaevis dapatimrebis dRes (2008 wlis 14 oqtomberi), daaxloebiT 2 saaTze, sami eTnikuri qarTveli – erTi ojaxis warmomadgeneli ori kaci da erTi qali - gaitaces maSin, roca isini Tavis yanaSi muSaobdnen. maTi gamtaceblebi daaxloebiT 10 SeiaraRebuli osi iyo, romlebmac rogorc amboben, scemes gatacebulebi da gadaiyvanes samxreT oseTis teritoriaze administraciuli sazRvris zolis gadaRma. saqarTvelos policiam am faqtis Sesaxeb Seatyobina rusul Zalebs samxreT oseTSi da rusebis Carevis Semdeg aTidan ori gamtacebeli daapatimres. ufro metic, rogorc Cans emzadebodnen sami gatacebuli qarTvelis gasanTavisufleblad, rodesac imave dRes,

    16 es pirebi eTnikuri osebi arian. oleg gigolaevs snaiperis tyviam mouswrafa sicocxle ramdenime kviris Semdeg, 2008 wlis 5 noembers sofel kurkulasTan, administraciuli sazRvris siaxloves

  • CommDH(2010)35

    26

    daaxloebiT dRis 4 saaTze EUMM-is patruli Cavida koSkaSi da SeamCnia iq 20 qarTveli policieli da ori rusi samxedro. tyveobaSi yofnis mokle drois ganmavlobaSi sami qarTveli, savaraudod, esaubra pavel texovs, lev texovis umcros Zmas.17

    44. qarTvelma samarTaldamcvelebma daudastures eqspertebs, rom lev

    texovi da oleg gigolaevi dapatimrebulebi iyvnen sofel koSkasTan da rom isini gadaiyvanes gorSi, xolo mogvianebiT gaanTavisufles koSkasTan administraciuli sasazRvro zols miRma. amave dros maT aRniSnes, rom texovi da gigolaevi mxolod oTxma policielma daakava, da rom isini Cveulebrivi policiis oficrebi iyvnen da ara specdaniSnulebis policiis. garda amisa, samarTaldamcvelebma aRniSnes, rom texovi da gigolaevi koSkadan pirdapir gorSi gadaiyvanes, yovlegvari gadaxvevebisa da gaCerebebis gareSe.

    45. miuxedavad qarTveli moxeleebis mier lev texovisa da oleg

    gigolaevisaTvis Tavisuflebis aRkveTis faqtis cnobisa, eqspertebi sagonebelSi Caagdo iman, rom es faqti ar iyo dafiqsirebuli qarTuli policiis 2008 wlis oqtombris arc erT dosieSi.

    eqspertTa mier muSaobis procesSi gadadgmuli Semdgomi nabijebi da momdevno qmedebebi

    46. eqspertTa uflebamosilebis farglebiT gansazRvruli iyo, rom isini monitorings gauwevdnen gamoZiebis msvlelobas da daexmarebodnen Sesabamis struqturebs dakarguli pirebis saqmeebis garkvevaSi, maT Soris meTodologiuri da gamoZiebis gagrZelebasTan dakavSirebuli rekomendaciebis gawevis gziT. momdevno punqtebSi reziumirebulia saqarTveloSi muSaobisas eqspertebis mier saqarTvelos xelisuflebisaTvis SeTavazebuli winadadebebi da rekomendaciebi dakarguli xaCirovis, xugaevisa da plievis saqmis gamoZiebasTan dakavSirebiT da qarTuli xelisuflebis mier Semdgom miRebuli zomebi. aqve reziumirebulia eqspertebis mier rusuli xelisuflebisa da samxreT oseTis de faqto ombudsmenisaTvis micemuli winadadebebi da rekomendaciebi da Tu ra zomebi iqna SemdgomSi miRebuli. eqspertebma sakuTari rekomendaciebi ganixiles uSualod saqarTvelos Sinagan saqmeTa saministros, prokuraturisa da iusticiis saministros warmomadgenlebTan erTad, iseve rogorc, Sesabamisad, samxreT oseTis de faqto ombudsmenTan da ruseTis moxeleebTan erTad. eqspertTa zogierTi rekomendaciaze kidev erTxel iyo miniSnebuli evropis sabWoSi saqarTvelos mudmiv warmomadgelobisadmi adamianis uflebaTa komisris mier gagzavnil, 2010 wlis 21 maisiT daTariRebul werilSi.

    17 eqspertebis saubari pavel texovTan 2010 wlis 6 da 23 marts. pavel texovi Tavad iyo dapatimrebuli meore dRes koSkas qarTul sapatrulo-gamSveb punqtze, rogorc Cans warmoSobiT qurTeli specdaniSnulebis policiis (misi sityvebiT “specnazi”) oficrebis mier. qurTa cxinvalis CrdiloeTiT mdebareobs da adre eTnikuri qarTvelebiT iyo dasaxlebuli, romlebic iqidan gamoaZeves 2008 wlis agvistos konfliqtis dros. pavel texovs bralad daedo xelyumbaris tareba.

  • CommDH(2010)35

    27

    47. 2010 wlis 16 da 18 marts eqspertebma gasces rekomendacia dawesebuliyo fuladi jildo informaciisaTvis, romelic sami dakarguli piris moZiebas daexmareboda im mosazrebiT, rom arsebiTi fuladi jildos miRebis perspeqtivas SeiZleboda vinme daeinteresebina aRniSnuli pirebis adgilsamyofelis gamoaSkaravebaSi.18 eqspertebma gansakuTrebulad gausvevs xazi imis aucileblobas, rom jildo unda gadaxdiliyo mxolod Sedegebis dadasturebis SemTxvevaSi da, garda amisa, informaciis momwodebeli piris (pirebis) anonimuroba daculi unda yofiliyo. es rekomendacia sabolood ar iqna miRebuli.

    48. rogorc ukve aRiniSna, 2010 wlis 25 marts xaCirovis, xugaevisa da

    plievis dedebma gadakveTes administraciuli sazRvari da gaemarTnen gorSi maTi Svilebis saqmesTan dakavSirebiT prokurorisaTvis Cvenebebis misacemad. eqspertebma am winadadebiT Tavidan mimarTes saqarTvelos Sinagan saqmeTa saministros 2010 wlis 8 marts. saqarTvelos xelisufleba daeTanxma am winadadebas da eqspertebma, saqarTvelos xelisuflebis warmomadgenlebTan TanamSromlobiT daiwyes Sesabamisi nabijebis gadadgma saorganizacio sakiTxebis mosagvareblad. es pirveli SemTxveva iyo, rodesac ojaxebs gamoZiebisaTvis oficialuri Cvenebis micemis saSualeba gauCndaT da amitom es iyo mniSvnelovani movlena da mZlavri impulsi gamoZiebisaTvis. Tumca eqspertebi ar apireben am miRwevis mniSvnelobis dakninebas, maT mainc saWirod miaCniaT aRniSnon zogierTi xarvezi, romlebmac daRi daasves mTel process da romlebic momavalSi acilebuli unda iyos Tavidan.

    49. mocemuli garemoebebidan da saqmis faqizi bunebidan gamomdinare,

    eqspertebs kargad esmodaT, rom arsebobda mowmeebis daSinebis potenciuri SesaZlebloba Tu maT goris policiis SenobaSi miaceminebdnen Cvenebebs. amitom eqspertebma 2010 wlis 17 marts TxovniT mimarTes Sida qarTlisa da mcxeTis raionul prokurors gela mamalaZes neba daerTo dedebisaTvis Cvenebebi goris prokuraturaSi miecaT. Tumca, batoni mamalaZe Tavidan dapirda eqspertebs, rom es ase moxdeboda, mogvianebiT (2010 wlis 18 marts) man el-fostis saSualebiT acnoba maT, rom dedebi daikiTxebodnen “policiis ganyofilebaSi prokuroris TandaswrebiT, rogorc SevdanxmdiT Cems kabinetSi Sexvedrisas”.

    50. sabolood dedebma Cvenebebi misces goris policiis ganyofilebis

    SenobaSi iseT garemoSi, romelsac gadametebis gareSe SeiZleba didi muqaris Semcveli garemo ewodos. Tavidan prokurorma uari uTxra eqspertebs oTaxSi darCenaze; sabednierod es uTanxmoeba mogvarda, radganac Zalian saeWvo iyo, rom dedebs Cveneba miecaT Tu eqspertebs ar miscemdnen daswrebis uflebas. erT momentSi alan xaCirovis deda oTaxSi daupirispirda rva kacs – maT Soris policiis oficrebs, romelTagan zogierTi demonstratiulad iyo SeiaraRebuli –

    18 saqarTvelos Sinagan saqmeTa saministrosaTvis ucxo ar aris jildos gamocxadeba iseTi informaciisaTvis, romelic miiyvans gaqceulis povnamde an dakarguli adamianis bedis garkvevamde.

  • CommDH(2010)35

    28

    rodesac is detalurad yveboda sakuTar mosazrebebs misi Svilis gauCinarebasTan dakavSirebuli garemoebebisa da mis mier eWvmitanili im pirebis Sesaxeb, romlebsac misi Svilis bedis gamo unda egoT pasuxi.19

    51. dadebiTi momenti mdgomareobda imaSi, rom Cvenebebis CamorTmevis

    procesSi maT hyavdaT Tarjimani, magram Semdgom qarTul enaze xeliT Cawerili Cvenebebis wakiTxva ar momxdara, mowmeebs ki mxolod sTxoves xeli moeweraT xelnawer gancxadebebze, romlebSic maTTvis yvelaferi gasagebi ar iyo.

    52. 2010 wlis 2 aprils eqspertebma rekomendacia misces saqarTvelos

    Sinagan saqmeTa saministros, romelic SemdgomSi werilobiTi formiTac iqna dadasturebuli 2010 wlis 5 aprils: Segrovebuliyo informacia im policielebis Sesaxeb, romlebic 2008 wlis 10 da 15 oqtombers koSkaSi, mereTsa da dicSi iyvnen ganlagebulni; oficrebs gasaubrebodnen xelisuflebis warmomadgenlebi, gakeTebuliyo am saubrebis video da audio Canawerebi da momxdariyo xmebis Sedareba im video masalaze dafiqsirebul xmebTan, romelzec sami dakarguli pirovneba iyo gadaRebuli; gansakuTrebuli yuradReba mieqciaT im oficrebisaTvis, romlebic zemoxsenebul teritoriaze iyvnen ganlagebulni da warmoSobiT sofel qurTadan iyvnen; konkretuli qarTveli policieli yofiliyo dakiTxuli am sakiTxis garSemo im eWvebis safuZvelze, romlebsac gamosTqvamdnen dakargulebis naTesavebi maTi dakavebis saqmeSi misi rolis gamo; eqspertebis mier sxva mowmeebisagan mopovebuli Cvenebebi 2008 wlis 13, 14 da 15 oqtombris movlenebTan dakavSirebiT oficialurad yofiliyo gaTvaliswinebuli; momxdariyo im video masalis profesiuli gaSifvra da analizi, romelzec sami dakarguli pirovnebaa asaxuli; mSoblebisagan miRebuliyo dnm-is nimuSi da Senaxuliyo saWiroebis SemTxvevaSi Sesadareblad; da momavalSi yvela dakiTxva aRniSnul sakiTxTan dakavSirebiT Caweriliyo video da audio kasetebze.

    53. 2010 wlis 16 aprils eqspertebma rekomendacia misces saqarTvelos

    xelisuflebis warmomadgenlebs, rom xaCirovis, xugaevisa da plievis mSoblebs mikuTvnebodaT msxverplis statusi maTi Svilebis dakargvis gamo. pirveladi uaris Semdeg, es rekomendacia dakmayofilda 2010 wlis 14 ivniss, rodesac sami dakarguli piris dedebs oficialurad mieniWaT msxverplis statusi saqarTvelos sisxlis samarTlis saproceso kodeqsis 68-e muxlis Sesabamisad. cxadia, movlenebis amgvar ganviTarebas udidesi mniSvneloba aqvs gamoZiebis procesisaTvis.20

    19 amasTan dakavSirebiT ix. zemoT punqti 16 20 evropis adamianis uflebaTa sasamarTlos precedentuli samarTali evropis adamianis uflebaTa konvenciis me-2 muxlTan (sicocxlis ufleba) dakavSirebiT adgens, rom nebismieri gamoZieba saeWvo sikvdilTan an gauCinarebasTan dakavSirebiT “xelmisawvdomi unda iyos msxverplis ojaxisaTvis”. ix. magaliTad saqme asadulaeva da sxvebi ruseTis winaaRmdeg (#15569/06, 2009 wlis 17 seqtemberi): “es principebi exeba im SemTxvevebsac, rodesac ar aris damtkicebuli, rom pirovneba xelisuflebam daapatimra, magram SesaZlebelia imis dadgena, rom igi Sevida xelisuflebas daqvemdebarebul adgilas da mas Semdeg aRaravis unaxavs.” asadulaevas saqmeSi sasamarTlom daadgina, rom adgili hqonda konvenciis me-2 muxlis darRvevas imitomac, rom “miuxedavad imisa, rom mesame

  • CommDH(2010)35

    29

    54. damatebiTi rekomendacia, romelic eqspertebma 2010 wlis 16 aprils

    misces saqarTvelos xelisuflebas mdgomareobda imaSi, rom aucilebelia dakarguli pirebis kuTvnili telefonebidan ganxorcielebuli zarebis Canaweris gamoTxova, rac maTi gauCinarebis momentSi maT adgilsamyofelsa da gadaadgilebis mimarTulebas mohfenda naTels.

    55. eqspertebsa da saqarTvelos xelisuflebis warmomadgenlebs Soris

    Semdgomi Sexvedris dros 2010 wlis 19 aprils, eqspertebma xazgasmiT aRniSnes, rom ufro energiuli da aqtiuri midgoma iyo saWiro am gamoZiebis procesisadmi. Im Sexvedraze SeTanxmdnen, rom gamoZiebis farglebSi daikiTxeboda daaxloebiT 15 policieli, maT Soris isinic, romlebmac lev texovi da oleg gigolaevi daapatimres da isinic, vinc dicSi, koSkaSi, mereTSi da maT SemogarenSi patrulirebdnen 2008 wlis 10-dan 15 oqtombramde. eqspertebma aRniSnes, rom isini ar isurvebdnen yvela am dakiTxvaze daswrebas, magram iTxoves winaswar SeetyobinebinaT, Tu rodisTvis iqneboda isini dagegmili, raTa zogierT maTganze dakvirvebis saSualeba hqonodaT; eqspertebma es mosazreba Semdeg dResac (2010 wlis 20 aprili) gaimeores saqarTvelos xelisuflebis warmomadgenlebTan saubrisas. miuxedavad amisa, saqarTvelos sagamoZiebo organoebma Caatares aRniSnuli policielebis dakiTxvebi da mxolod post faqtum Seatyobines eqspertebs.

    56. 2010 wlis 19 aprilis Sexvedraze aseve SeTanxmdnen, rom

    gamoiTxovdnen sasamarTlos gankargulebas, raTa SesaZlebeli yofiliyo aRniSnuli oficrebis satelefono saubrebis mosmena. eqspertebis rekomendacia mdgomareobda imaSi, rom mosmena ewarmoebinaT 20 dRis ganmavlobaSi da xazi gausves imas, rom es unda momxdariyo dakiTxvebis Catarebis win. mogvianebiT, Canawerebis gaSifvrisas cnobili gaxda, rom mosmenebi tardeboda Sesabamisi oficrebis dakiTxvis Semdeg. ufro metic, mosmenisas usafrTxoebis zomebis uxeSi darRvevis gamo riskis qveS dadga am operaciis efeqturoba, risi naTeli dadasturebac iyo is faqti, rom formiani policiis oficrebi gorSi Tavisuflad aTvalierebdnen mosmenis masalebs, risi mowmec piradad gaxda erT-erTi eqsperti miliciis am ganyofilebaSi vizitis dros 2010 wlis 19 maiss.

    57. saqarTvelos xelisuflebis warmomadgenlebma ar miiRes

    rekomendacia, romelic eqspertebma ramdenjerme gaimeores – gakeTebuliyo am oficrebis dakiTxvebis audio da video Canawerebi.

    58. 2010 wlis 19 aprilis Sexvedraze saqarTvelos xelisuflebis

    warmomadgenlebma Seatyobines eqspertebs, rom sami dakarguli piris suraTebi gamokruli iyo qarelis, kaspis da goris policiis ganyofilebebSi. mogvianebiT eqspertebma aRniSnes, rom fotoebi

    momCivans [dakarguli piris da] SemdgomSi mieniWa msxverplis statusi, irkveva rom mas ar atyobinebdnen gamoiZiebis procesis mniSvnelovani siaxleebis sesaxeb [...] Sesabamisad, gamoZiebam ver uzrunvelhyo gamoZiebis sajaroobis sakmarisi done da naTesavebis interesebis dacva gamoZiebis procesSi”.

  • CommDH(2010)35

    30

    gamokruli iyo goris policiis samorigeos karze; magram radganac samorigeos kari, rogorc wesi Ria iyo, fotoebi kedlisken iyureboda da umetesi drois ganmavlobaSi ar Canda.

    59. 2010 wlis 19 da 20 aprilis Sexvedrebze eqspertebis mier

    saqarTvelos xelisuflebis warmomadgenlebisaTvis micemuli kidev erTi mniSvnelovani rekomendacia mdgomareobda imaSi, rom gamoeTxovaT qarTuli ITDC internet-kompaniisagan arsebuli monacemebi vinme “kmac”-is Sesaxeb, anu im pirovnebis Sesaxeb, romelmac pirvelma dado patimrobaSi an tyveobaSi myofi sami dakarguli piris amsaxveli video masala. ar SeiZleba iTqvas, rom am saqmes ucbad da energiulad Seudga gamoZieba, da eqspertebisaTvis ucnobia ra Sedegebi mohyva am rekomendacias.

    eqspertebis Sefaseba da saboloo rekomendaciebi xaCirovis, xugaevisa da plievis saqmesTan dakavSirebiT

    60. eqspertebis mier monitoringis dawyebamde oficialur gamoZiebas efeqturobis niSanwyali ar etyoboda. SeimCneoda uamravi mniSnelovani sakiTxis gaumarTlebeli dayovneba da TvalSisacemi araTanmimdevroba da daudevroba. naTeli iyo, rom gamoZiebaze pasuxismgebel pirebs ar miuRiaT mTeli rigi gonivruli zomebisa, romlebic, garda imisa, rom zedapirze ido da sxvadasxva mxridanac urCies maT.

    61. kidev ufro metic - miuxedavad imisa, rom seriozuli eWvebi

    arsebobda, rom xaCirovis, xugaevisa da plievis gauCinarebaSi qarTveli policielebis xeli eria, TiTqmis aranairi zomebi ar yofila miRebuli damoukidebeli gamoZiebis uzrunvelsayofad. Zalian martivi principia, rom oficialuri pirebi, romlebic operatiul-samZebro saqmianobas awarmoeben, damoukidebelni unda iyvnen maTgan, vinc SeiZleba Careuli iyos saZiebel danaSaulSi. ramdenadac eqspertebs SeeZloT daedginaT, saqarTvelos kanonmdeblobaSi gaTvaliswinebulia Sesabamisi CarCoebi angariSgebis uzrunvelsayofad da damoukideblobis principis gasatareblad.21 Tumca es gulisxmobs aucilebeli nebis arsebobas.

    62. eqspertebis rCevis Sesabamisad, saqarTvelos saxelisuflebo

    organoebis mier gadaidga ramdenime mniSvnelovani nabiji, maT Soris dakargulTa dedebisaTvis gorSi Casvlisa da iqauri prokuraturisaTvis Cvenebebis micemis uflebis darTva, maTTvis

    21 ix. xaCirovis, xugaevisa da plievis gauCinaerbis momentSi da sakuTari mandatis sesabamisad eqspertebis muSaobis periodSi ZalaSi myofi 1999 wlis saqarTvleos sisxlis samarTlis saproceso kodeqsis muxlebi: 56 (prokurori winaswari gamoZiebis etapze), 62 (sauwyebo da personalur ZiebaSi yofna), 63 (teritorialur ZiebaSi yofna), 105 (garemoebebi, romlebic gamoricxavs mosamarTlis, prokuroris, gamomZieblisa da sasamarTlos gamkarguleblis monawileobas saqmeSi) da 108 (acilebis Suamdgomlobis dayenebisa da gadawyvetis wesi). aseve saqarTvelos sisxlis samarTlis axali saproceso kodeqsis (romelic miRebul iqna 2009 wlis 9 oqtombers da ZalaSi unda Sesuliyo 2010 wlis oqtomberSi) 62-e muxli (TviTacileba)

  • CommDH(2010)35

    31

    msxverplis statusis miniWeba saqarTvelos sisxlis samarTlis saproceso kodeqsis 68-e muxlis Sesabamisad.

    63. amave dros, eqspertTa mier gacemuli sxva mniSvnelovani

    rekomendaciebi, rogoricaa, magaliTad, fuladi jildos daweseba sasargeblo informaciis mowodebisaTvis ar iqna gaTvaliswinebuli saqarTvelos xelisuflebis warmomadgenelTa mier. zogierTi rekomendacia formalurad iqna mosmenili an gaumarTleblad dagvianebuli pasuxi gaeca; am ukanasknelis magaliTia dedebisaTvis msxverplis statusis miniWeba, romelic eqspertebis mier rekomendaciis pirvelad gacemidan ori Tvis Semdeg ganxorcielda, da romelsac Tavdapirvelad uari eTqva. ufro metic, didi xnis dagvianebiT ganxorcielda sami dakarguli pirovnebis patimrobis an tyveobis mdgomareobaSi yofnis amsaxveli video masalis sasamarTlo eqspertiza, iseve, rogorc misi teqstis gaSifvra.

    64. “saqmisaTvis saintereso oficrebis” satelefono saubrebis mosmena

    daiwyo mxolod maTi dakiTxvis Semdeg, ris gamoc am gziT mopovebul informacias fasi daekarga. ufro metic, satelefono saubrebis gaSifruli teqstis daculoba ar iyo garantirebuli da imave samsaxuris sxva oficrebs nebismier dros SeeZloT maTi gacnoba, risi mowmenic eqspertebi Tavad gaxdnen.

    65. eqspertebma ver daadgines ra sagamoZiebo strategiiT moqmedebdnen

    saqarTvelos xelisuflebis warmomadgenlebi am saqmeSi eqspertebis rekomendaciebisagan damoukideblad. sabolood, Zalzed mcire iyo arsebiTi winsvla sami dakarguli piris bedis oficialurad dadgenaSi.

    66. amitom eqspertebi ramdenime saboloo rekomenedacias miscemdnen

    saqarTvelos xelisuflebis warmomadgenlebs xaCirovis, xugaevisa da plievis gauCinarebis saqmesTan dakavSirebiT:

    gadaidgas aucilebeli nabijebi gamoZiebis sruli damoukideblobis uzrunvelsayofad, maT Soris saqarTvelos sisxlis samarTlis saproceso kodeqsis 56, 62 da 105 muxlebis gaTvaliswinebiT da evropis adamianis uflebaTa sasamarTlos precedentul samarTlSi Camoyalibebuli qmediTi gamoZiebis principebis Sesabamisad. gamoZiebaze pasuxismgebeli pirebi da isini, vinc SeiZleba Careuli iyos am saqmeSi, sul cota, ar unda iyvnen erTi da igive ganyofilebis TanamSromlebi. operatiuli da samZebro qmedebebis warmoeba unda CamoerTvas Sida qarTlis policias. saukeTeso SemTxvevaSi am saqmis gamoZiebaSi monawile pirebi sruliad damoukidebelni unda iyvnen im uwyebisagan, romlis TanamSromlebic eWvmitanilni arian TanamonawileobaSi;

    gamoZiebis xelmZRvaneloba unda CamoerTvas raionul prokuraturas;

    gamoZiebam unda Seamowmos qarTveli policielebis, maT Soris specdaniSnulebis policiis qmedebebi, da agreTve im qarTveli Tanamdebobis pirebis qmedebebi, romlebic am saqmeSi mowmeebad

  • CommDH(2010)35

    32

    gadian an romelime etapze ramenairi Sexeba hqondaT sami dakarguli piris gauCinarebasTan dakavSirebuli informaciis mogrovebasa da gamoZiebasTan;

    unda dadgindes yvela im policielis, maT Soris, specdaniSnulebis vinaoba, vinc 2008 wlis 10-dan 15 oqtombramde morigeobda koSkaSi, mereTSi da dicSi an mimdebare teritoriaze;

    adamianis uflebaTa komisars unda ecnobos axali gamoZiebis msvlelobis Sesaxeb;

    samarTaldamcavi organoebis TanamSromelTa treiningi, romlis programac moicavs eTikasTan dakavSirebuli principebis, rogoricaa TavisuflebaaRkveTili pirebis mimarT Zalismieri meTodebis gamoyenebis prevencia da maszed pasuxismgebloba, korufcia da sxva ukanono qmedebebi, ganxilvas da maT mudmiv ganmtkicebas;

    rodesac adamians Tavisufleba ezRudeba samarTaldamcavi organos warmomadgenlebis mier, ra mizeziTa da vadiTac ar unda iyos es, maSinac ki, Tu es adamiani ar aris moTavsebuli kameraSi – unda gakeTdes saTanado da yovlismomcveli Canaweri.

    67. cxinvalis de faqto administraciis warmomadgenlebma mcire wvlili

    Seitanes am sami adamianis bedis garkvevis saqmeSi. kerZod, mravali potenciuri mowme samxreT oseTSi ar iyo saTanado siRrmiT dakiTxuli. de faqto administraciis warmomadgenlebs ar CautarebiaT teqnikuri moZieba dakarguli pirebis telefonebTan dakavSirebiT, romlebic ruseTSi registrirebuli mobiluri telefonebi unda yofiliyo; verc rusuli mxarisgan moxerxda informaciis miReba Sesabamisi zarebis da mobiluris adgilmdebareobis Sesaxeb. eqspertebs miaCniaT, rom zemoaRniSnul monacemebs gadamwyveti mniSvneloba aqvs gamoZiebisaTvis da amitom urCevdnen ruseTis xelisuflebis warmomadgenlebs, miawodon es informacia - iseve rogorc maT xelT moxvedrili, 2008 wlis 13 oqtomberTan da xaCirovis, xugaevisa da plievis gaqrobasTan dakavSirebuli nebismieri sasignalo masala – saqarTvelos sagamoZiebo organoebs.

    B. radik ikaevis saqme

    68. saqarTveloSi muSaobis dros eqspertebi aseve gaecnen 2008 wlis agvistoSi gauCinarebuli radik ikaevis saqmes. am saqmeze saqarTvelos iusticiis saministrosa da mTavari prokuroris yuradReba gaamaxviles saqarTvelos saxalso damcvelma (ombudsmenma) da saqarTvelos axalgazrda iuristTa asociaciam (GYLA). gamoiTqva mosazreba, rom gauCinarebamde ikaevi daakava qarTulma SeiaraRebulma danayofma da mas samxedro policiis goris ganyofilebaSi amyofebdnen.22

    22 ix. “saxalxo damcveli mimarTavs generalur prokurors radik jambulov ikaevis gauCinarebis gamo”, 2009 wlis 1 ivnisi, http://www.ombudsman.ge/index.php?page=1001&lang=1&id=1066. es skiTxi komisris winaSe daayena samxreT oseTis de faqto ombudsmenma

  • CommDH(2010)35

    33

    69. saqarTvelos prokuraturis erT-erTma warmomadgenelma daudastura eqspertebs, rom am saqmes maTi prokuratura iZiebda (saqme #074088079) da rom is nawilia ufro didi saqmisa, romelic moicavs 2008 wlis agvistos konfliqtis dros dakarguli pirebis saqmeebis gamoZiebas. igive TanamSromelma acnoba eqspertebs, rom saqarTvelos xelisuflebis organoebs saxalxo damcvelisa da GYLA-gan miRebuli hqodaT ikaevis saqmesTan dakavSirebuli video masala, magram is Zalian mokle (daaxloebiT 20 wami), uxmo da “gamousadegari” iyo.

    70. eqspertebi iswrafodnen daxmarebodnen gamoZiebaze pasuxismgebel

    saqarTvelos saxelmwifo organoebs, raTa daedginaT ikaevis gauCinarebis TariRi, adgili da garemoebebi, da aseve mis savaraudo dapatimrebaze da guCinarebaze pasuxismgebeli adamianebi. amisaTvis eqspertebma werilobiTi Cvenebebi CamoarTves ikaevis naTesavebs da kidev oTx mowmes. es xelmowerili Cvenebebi eqspertebma gadasces saqarTvelos prokuraturis organoebs (sagamoZiebo ganyofileba, saqarTvelos prokuratura).

    71. aRniSnuli mowmeebidan sami adamiani ikaevTan erTad iyo dakavebuli

    da/an dapatimrebuli 2008 wlis 7-dan 22 agvistomde periodSi. es sami adamiani qarTveli samxedroebis mier ikaevis dakavebis da SemdgomSi misi gorsa da vazianSi patimrobis TviTmxilvelebi iyvnen.

    72. ikaevi samxreT oseTis de faqto Sinagan saqmeTa saministros

    TanamSromeli iyo. misi meuRlis TqmiT, 2008 wli