Tèo e lo manjaire de letras -...

Langues en pratiques, Docs authentiques | Tèo e lo manjaire de letras, Occitan-Langue d’oc | © CRDP académie de Montpellier, 2008 - 1 -

Tèo e lo manjaire de letras

© 2008, Maurizio De Bellis e Grandir pel tèxt e las illustracions.

© 2008, CRDP de l’acadèmia de Montpelhièr. Adaptacion : Gèli Arbousset e Clara Torreilles.

Un album en occitan publicat amb l’ajuda de la Region Lengadòc-Rosselhon.

Dralhas pedagogicas e registrament del tèxt de l’album sul sit del CRDP de l’acadèmia de Montpelhièr

www.crdp-montpellier.fr/languesregionales

http://www.crdp-montpellier.fr/languesregionales


Analyse littéraire

Avant propos

L’album : un cabús dins la lenga e la literatura

Notre démarche1 postule qu'il est possible et nécessaire d'apprendre à comprendre et qu'on ne peut apprendre et

comprendre que sur des textes qui posent des problèmes de compréhension ou d'interprétation. Elle met donc au

centre la difficulté avec pour seul objectif d'apprendre à la surmonter.

Une difficulté graduée qui permettra, nous le souhaitons, un authentique espace de parole où chacun pourra

apporter son point de vue sans jugement prématuré...

Au-delà de cette difficulté, nous espérons un maître qui aide les enfants à dire ce qu'ils comprennent, ce qui les

touche, ce qui les rebute ; le moment de lecture littéraire sera aussi un vrai moment de langue 2.

L'interprétation ? Loin d'être une étape postérieure à la compréhension, précède la compréhension (plus

exactement une compréhension possible) pour la faire advenir. En toute logique, si l’on veut apprendre |

comprendre, on ne peut faire autrement qu'apprendre à interpréter dès l'entrée en lecture.

Le dispositif de présentation et de questionnement des textes est fertile quand il a pour but d’inciter à lire, de

favoriser l'interaction du texte et du lecteur (c'est à dire permet à l'élève de rencontrer le texte et de le

problématiser lui-même) et, bien entendu, l'interaction des élèves autour du texte. Nous rajoutons que ce dispositif

de présentation et de questionnement des textes, de lecture littéraire sera aussi, d’abord !, au service de

l’apprentissage de la langue occitane.

Vous trouverez quelques pistes pour l’utilisation des albums en occitan dans l’ouvrage « Enseigner l’occitan au

cycle 3 », dir. Claire Torreilles, paru au C.R.D.P. dans la coll. Outils pour les cycles, en 2005, nous n’y revenons pas ici.

Les fiches que nous vous proposons (analyse littéraire et activités pour travailler la phonologie) ne se veulent pas

définitives. Elles évolueront en fonction de vos remarques, vos encouragements, vos critiques.

Vous pouvez télécharger (gratuitement pour un usage en classe libre de droits) sur le site du C.R.D.P. du

Languedoc-Roussillon2 les fichiers son du texte des albums3.

Pour l’auditeur (le lecteur), il ne s’agit pas seulement d’écouter, ni même d’expliquer, de justifier ou de réfuter, mais d’abord

et surtout de reconnaître ; de s’ouvrir pleinement à ce pouvoir du récit, d’éveiller les affects, de susciter la force quasi

hypnotique des images.

Mireille CIFALI, Alain ANDRE, Ecrire l’expérience, puf, 2007, p. 237.

1 Vos prepausam una grasilha d’analisi de l’album. Es pas definitiva e podr| cambiar amb vòstras remarcas.

Los nòstres objectius son dels simples : mutualizacion de las experiéncias e la professionalizacion de las practicas< cabús dins la lenga (per

l’oral e l’escrich, las illustracions e lo tèxt) e apròchi de la literatura en occitan.

L’obratge de C. Tauveron, « Littérature | l’école. Pourquoi et comment conduire cet apprentissage spécifique de la Grande Section au Cours

Moyen », Hatier, 2002, serà lo primièr títol de nòstra bibliografia.

2 L’engagement du C.R.D.P. du Languedoc-Roussillon et des fabuleuses maisons d’édition Grandir et Lirabelle est à saluer. Cette envie de

travailler ensemble est vraiment une bonne nouvelle pour tous ceux qui sont attachés à la transmission de la langue occitane. Los supòrts que

vos prepausam son, a nòstre vejaire, d’una qualitat excellenta : Mirelha Combe e Romieg Salamon l’avi{n ja remarcats los tèxtes coma

l’inventivitat plastica dels albums de l’ostal d’edicions Grandir que son eles que faguèron paréisser amb l’Aeloc lo títol « Leà, Leò e zac », en

2000.

Ces albums n’existeraient pas non plus sans l’aide irremplaçable de la Région Languedoc-Roussillon dès le début de l’aventure.

3 Un dernier petit conseil pour ceux qui vont utiliser ces albums : nous croyons c’est au maître de dire / lire le texte de l’album | sa classe.


I. La presentacion

1. lo títol : Tèo e lo manjaire de letras 5. lo format : 20 x 20 cm

2. l’autor : Maurizio De Bellis e Grandir pel tèxt. 6. la data de parucion : primièr trimèstre de 2008 per

las tres versions (en occitan, en catalan e en francés).

3. l’illustrator : Maurizio De Bellis e Grandir per las

illustracions.

7. la colleccion : Langues en pratiques, Docs

authentiques

4. l’ostal d’edicion : © Edicions Grandir

http://www.editionsgrandir.fr/

© 2008, CRDP de l’Acadèmia de Montpelhièr per

l’edicion en occitan.

Un album publicat amb l’ajuda de la Region

Lengadòc-Rosselhon.

Seguit editiorial Marie-Christine Audouy, C.R.D.P. de

l’Acadèmia de Montpelhièr.

8. l’adaptacion : Clara Torreilles e Gèli Arbousset, en

2008.

Dralhas pedagogicas concebudas per Gèli Arbousset,

IUFM de Montpelhièr, junh de 2008.

II. Lo resumit de l’album

Quand lo temps se mascara, que los problèmas venon tròp importants lo mond sabon totes, e sénher Socitós bèl

primièr, qual podrà reglar l’afar : es Tèo !

Çò segur es que sa novèla mission sembla de las malaisidas.

Lo coneissètz vosautres lo camin de la comba de las letras ? Que fariatz tombèsse en pana vòstra fusada ? Cossí

reagiriatz en f|cia d’un tarnag|s que vos rosega l’alfabet ?

S’irrita pas lo nòstre eròi e met tota sa sciéncia per ajudar lo paure Garrafon<

Quina istòria< ne podriam far un libre !

III. Literatura

1. los mots-claus

Sciéncia ficcion L’Istòria d’un pòble Aprene a legir

L’avenidor, lo futur Los remembres, los racontes L’alfabet, las letras, las sillabas<

Una vila giganta Transmetre l’Istòria de las

generacions passadas

Un libre, un escrivan

Una fusada Una librariá, una lectura

publica<

Un super eròi protector

http://www.editionsgrandir.fr/


2. l’atge ? cicle 2, classas bilingüas. A1.

3. lo genre ? un album del tèxt narratiu.

4. la bastison del raconte

L’esquèma narratiu es classic :

La situacion iniciala = Tèo sortís de l’ostal content content. Fisançós.

L’element perturbaire = Sénher Socitós li dona una mission urgenta.

La dinamica de las accions = Tèo se met en tèsta de trobar la comba de las letras, rescontra un Garrafon plan

contrariat e li règla los sieus problèmas< totes.

L’element estabilisator = Tèo tòrna a sa vida al servici del mond.

La situacion finala = l'anóncia d’un rescontre amb un escrivan, amb Garrafon. Tèo li far| la suspresa. L’anar|

escotar per conéisser l’istòria del pòble dels Garrafons !

5. los luòcs

Lo luòc de la situacion iniciala (una vila giganta), e de la situacion finala (en vila, davant la librariá).

La geografia = dins los fonses marins, sul teulat del mond, dins la comba de las letras< dins la bauma a Garrafon.

6. la mesa en imatges e las interactions amb lo tèxt

L’imatge, e las relacions al tèxt son nombrosas, es al servici de la bastison del sens.

Lo tèxt e l’imatge dison la meteissa causa, son redondants : per dire l’espaci, la geografia (dins los fonses marins,

las montanhas ennevadas, la fusada que coneis una pana terribla<) l’illustracion acompanha lo tèxt.

Lo tèxt e l’imatge pòrta d’elements que se complètan, son complementaris :

Lo segond personatge Garrafon< son nom li ven de sa forma.

Dins la veirina, un libre, una aficha, l’anóncia d’una lectura publica en preséncia de l’autor. « Amb l’autor ?, amb

Garrafon ? » se congosta Tèo, content de li faire pinchon ! Tèo lo retrobam davant la librariá mas lo tèxt es mai explicit

(e pedagogicament plan suggestiu !)

7. far de literatura es<?

Far de literatura es tanben cabussar dins l’univèrs d’un autor, o un autor-illustrator, devorar sos libres, lo

rescontrar, l’interrogar sus sa creacion, son percors, veire sos originals.

Far de literatura es memorizar qualques unes de sos tèxtes per los interpretar.

Far de literatura es encara teatralizar un tèxt.

Sens doblidar que la classa deurà crear una aficha per anónciar als parents aquesta representacion.

Dire, legir, escriure en occitan en s’apiejant sus un album de literatura de joinessa.

8. far de literatura es<?

Darrièra pagina de l’album : Tèo compren que Garrafon a recampat totes los racontes de son mond dins un libre preciós.

Ara, las gents pòdon saber l’Istòria del polit pòble dels Garrafons.

Aprene a legir a pas res a veire amb la tecnica< l’importança de la transmission de la lenga, de la cultura dels

Garrafons nos canta quicòm. La literatura pòt ajudar los escolans (emai foguèsson joves) a comprene la dimension

culturala de la lectura<


9. la transversalitat dels aprendissatges

- Phonologie / Fonologia4 : c’est la piste que nous allons exploiter pour l’accompagnement pédagogique de

l’album Tèo e lo manjaire de letras.

- Arts visuels / Arts Visualas : la p. 28, l’episòdi de la bauma, suggerís un fum de dralhas. Una bauma escura. Las

parets son cubèrtas, totas, de dessenhs< de mots e de frasas.

Evoquer les peintures de Lascaux http://www.culture.gouv.fr/culture/arcnat/lascaux/fr/ ;

de la grotte Cosquer http://www.culture.gouv.fr/fr/archeosm/fr/fr-medit-prehist.htm ;

de la grotte Chauvet http://www.culture.gouv.fr/culture/arcnat/chauvet/fr/ ;

Visiter la grotte de Tautavel http://www.tautavel.com/ ;

Faire peindre comme au temps de la Préhistoire.

Notaretz dins los programas de l’escòla prim|ria la plaça novèla de fachas a las arts : Pratiques artistiques et

histoire des arts.

- Tice : utiliser l’outil informatique pour découvrir un site.

- Apprendre à lire en LV2 ? / Aprene a legir en occitan5 ? doas legas per aprene ! cossí far ?

IV. Prene lenga amb la lenga e la cultura occitanas

1. quelles doivent-être les activités langagières des élèves – que ne dison los tèxtes oficials, los Programas del

primari6 ?

Rentrée 2008< de nouveaux programmes pour le primaire7 : « Pour la progression, il convient de se reporter aux

programmes spécifiques à chaque langue vivante étrangère ou régionale. »

L’enseignement des LV reste dans la logique des programmes précédents c'est-à-dire dans la transposition du

CECRL. Les programmes de LVR (et de LVE) restent ceux de 2007 (voir site du rectorat de Montpellier ou B.O.

hors série n°5 du 12.05.2007) ; seules changent les quelques lignes d’introduction.

2. las particularitats del tèxt

Los personatges an de caracteristicas :

- Sénher socitós se fa de làgui !

- Garrafon< es plan redond !

3. los elements de lenga8

lo lexic de l’albom ; lo tèma< las foncions lengatgièras las expressions idiomaticas

L’album parla de l’aprendissatge de

le lectura : un afar de tecnica ? que

vòl dire legir ?

L’album parla subretot del perqué

aprene a legir ? per transmetre

l’istòria d’un pòble, per saber

l’istòria de son pòble.

Donarem pas, per l’ora, de

sequéncia d’ensenhament de la

lenga. La prioritat es donada a

l’aprendissatge fonologic. (veire

proposicion d’activitats)

p. 4. A punta d’alba

p. 4. L’augmentatiu : grandarassa

p. 8. Per malastre / per astre

p. 8. e p. 10. Cèrca que cercaràs

p. 12. Donar d’aire a<

p. 14. Marcamal se passeja !

p. 20. A la chut chut

p. 20. Un personatge curiós curiós

4 Mémoire de PE2LR 2007-2008 Fabienne Bonal, « Perqué e cossí desvolopar la consciéncia fonologica en Bèla Seccion e Cors Preparatòri en

seccion bilingüa ? » 5 Mémoire de PE2LR 2007-2008 Delphine Delmas, « Aprendissatge de la lectura en seccion bilingüa francés-occitan a paritat orària : es que cal

tornar aprene a legir per saber legir en LV2 ? » (utilizacion del metòde de Gerard Chauveau : Mika e proposicion de sequéncia de lectura per

l’album Tèo e lo manjaire de letras. 6 Programmes de l'école primaire, cycle des approfondissements, B.O. hors série n°5 du 12.05.2007, p. 124-125. 7 Projet de programmes 2008 après la consultation :

http://media.education.gouv.fr/file/nouveau_programme_du_primaire/74/6/programmes_primaire_pour_avis_CSE_26746.pdf 8 Programmes de l'école primaire, cycle des approfondissements, B.O. hors série n°5 du 12.05.2007.

http://www.culture.gouv.fr/culture/arcnat/lascaux/fr/

http://www.culture.gouv.fr/fr/archeosm/fr/fr-medit-prehist.htm

http://www.culture.gouv.fr/culture/arcnat/chauvet/fr/

http://www.tautavel.com/

http://media.education.gouv.fr/file/nouveau_programme_du_primaire/74/6/programmes_primaire_pour_avis_CSE_26746.pdf


Dralhas pedagogicas Trobaretz çai-sota los exercicis que son estats enregistrats dins lo CD acompanhant l’album mas trobaretz

d’exercicis complementaris tanben que lo son èran mens important. Avèm decidit per aquest album de nos

concentrar sus las letras e los nombres. En Bèla seccion de mairala, o en CP bilingüe, del temps que los escolans son

a mand de descubrir lo principi alfabetic cresèm a l’urgéncia de prepausar d’activitats fonologicas en LV2 tanben.

Programas dintrada 2008 per la Bèla Seccion pel francés

A la fin de l’école maternelle l’enfant est capable de :

- différencier les sons ;

- distinguer les syllabes d’un mot prononcé, reconnaître une même syllabe dans plusieurs énoncés ;

- faire correspondre les mots d’un énoncé court | l’oral et | l’écrit ;

- reconnaître et écrire la plupart des lettres de l’alphabet ;

- mettre en relation des sons et des lettres.

- copier en écriture cursive, sous la conduite de l’enseignant, de petits mots simples dont les

correspondances en lettres et sons ont été étudiées ;

- écrire en écriture cursive son prénom.

I. Enregistrament del tèxt complet CD audio piste n°1

II. Lo tèxt de l’album una pagina puèi l’autra CD audio piste n°2

III. Conéisser l’alfabet : los grafèmas e lo nom de las letras CD audio piste n°3

Las letras La prononciacion occitana

a a

b be

c ce

d de

e e

f èfa

g ge

h acha

i i

j ji

(k) ca

l èla

m èma

n èna

o o [u]

p pe

q cu


r èrra

s èssa

t te

u u [ü]

v ve

(w) ve dobla

x ixa

(y) i grèga

z izèda

IV. A coma Anaís ! Cadun sa letra. Reperar l’iniciala de son pichòt nom9. CD audio piste n°4

V. A coma amor, batèl e tarnagàs ! Reperar las letras a diferentas plaças dins los mots usuals. (non enregistrat)

9 LIEUTARD Hervé, Prenoms occitans d'Auvergne, Dauphine, Gascogne, Guyenne, Languedoc, Limousin, Provence, 1996.

a coma Anaís

b coma Batiston

c coma Camilha

d coma Danís

e coma Emilia

f coma Felip

g coma Guilhèm

h coma /

i coma Inès

j coma Jeròni

(k) coma Kevin

l coma Lilí

m coma Manon

n coma Noemia

o coma Olivièr

p coma Pèire

q coma Quintin

r coma Ròsa

s coma Simon

t coma Tèo

u coma Ugolen

v coma Victòr

(w) coma /

x coma Xavièr

(y) coma /

z coma Zoè

a coma amor batèl tarnagàs

b coma balon arbre balalin balalan

c coma camba escalièr bicicleta

d coma det polideta dindoleta

e coma escòla polidet elefant

f coma faire girafa fotografia


VI. Bastir la consciéncia sillabica per d’activitats especificas

Mon idèa : La consciéncia fonologica (coma la compreneson del principi alfabetic) es un dels elements que

permeton a l’escolan d’aquesir las competéncias necessàrias per venir legeire.

L’aprendissatge de la fonologia se fa pas naturalament mas passa per d’activitats especificas concebudas pel

regent. D’activitats<

- regularas (totes los jorns – ritualizar l’exercici)

- sistematicas (cada còp que se practican d’activitats en LV o a un autre moment)

- especificas (de manipulacion del lengatge ; son d’activitats qu’an pas res a veire amb la bastison del sens

d’una istòria)

- contextualizadas o non (aicí prepausam d’activitats en s’apiejant sus l’album Tèo e lo manjaire de letras mas

serà pas totjorn lo cas)

La dimension ludica serà pas absenta. Los enfants son sovent contents contents de repetar, de jogar amb las

sonoritats de la lenga emai la comprenguèsson pas d’a fons.

Caldriá expleitar mai lo ligam fonologia e educacion musicala< lo ritme, la prosodia. (de cavar mai)

Per respondre als collègas que seri{n pas d’acòrdi amb una utilizacion de l’album per aquestes exercicis de

sistematizacion< o disi clarament ! serai de lor vejaire tanben !

Las activitats de compreneson dels tèxtes literaris se devon pas confondre amb las activitats descontextualizadas de

fonologia. La prioritat deu èsser donada, amb un album, a la bastison de las interpretacions del tèxt, a la

mutualizacion de las comprenesons possiblas<

Mas coma marchar demanda de s’apiejar sus sas doas cambas, legir demanda de competéncias complementàrias :

legir es comprene los senses d’un tèxt ; es far foncionar la mecanica tanben.

Las dralhas pel CD que vos prepausam seràn al servici de la segonda competéncia.

g coma girafa cagaraula garganta

h coma / chocolat chauchar

i coma irange estiu impossible

j coma jornal ajudar /

(k) coma kilò / /

l coma libre ostal /

m coma montanha embraçar mamà

n coma nívol pruna enfanton

o coma ostal parpalhon poleton

p coma pastisson copar parpèla

q coma quadre quina ! /

r coma rasim mirgueta guitarra

s coma solelh tèsta salcissa

t coma tap poleta tartuga

u coma utilizacion luna /

v coma vacanças avion /

(w) coma / / /

x coma xelofòn / /

(y) coma / / /

z coma zèbre utilizacion cantatz


Quinas activitats fonologicas ?

Abans de dintrar dins los exercicis del CD< prengam lo temps d’espepissar las activitats fonologicas prepausadas

(e per d’unas experimentadas) per Fabienne BONAL dins son memòri de PE2LR en 2007-2008. Aquestas activitats,

son en partida, una adaptacion de l’excellent trabalh menat per Micheline CELLIER10 dins l’encastre de la BSD

banca de sequéncias didacticas CRDP-IUFM de Montpelhièr.

LO MOT : Se podrà començar amb d’enfants joves d’activitats a l’entorn del mot.

Segmentar en mots

Prene consciéncia del mot : lo mot dins la frasa. Comptar lo nombre de mots presents dins una frasa. (idèa

de manipulacion d’objèctes per comprene melhor) Utilizar lo codatge dels mots< puèi l’associar al

codatge de las sillabas.

Prene consciéncia del mot : Identificar un mot. Lo regent legís una tièra de mots. Un se repèta. A la

segonda lectura los escolans devon dire (e pronónciar) lo mot repetat. Un camp lexical precís : pastenaga -

caulet - api - caulet - rabe - patana - caulet - fèvas - pòrre – caulet.

Prene consciéncia del mot : reperar l’intrús dins una tièra de 4 mots. Gropats per tèmas. diluns - dimars -

dire - dijòus.

Aprene a copar un enonciat en mot, a localizar los mots dins l’enonciat, a fusionar los mots per bastir un

enonciat que faga sens. (etiquetas-mots).

Substituïr de mots dins una frasa.

Perlongar una frasa : aprene a bastir una frasa encadenada « Ai un gos negre » « ai un gos negre e pelut»

Cf : Roméo le chien11.

10 Micheline Cellier, IUFM de Nîmes.Didaxis, IUFM / Montpellier III. Membre associé du groupe INRP Recherche sur le lexique - http://www.crdp-

montpellier.fr/bsd/ - http://www.ac-montpellier.fr/ia30/actualites/actuas_2006/documents/journee_lecture/cellier.swf 11Carole Chaix, Roméo le chien, éditions Frimousse. http://www.editionfrimousse.fr

Reperar un mot intrús dins una tièra

Dispositiu e temps Material utilizat Objectius e

competéncias

desvolopadas

Debanament e

consigna

Activitat dels

escolans, responsas

possiblas

Los escolans son en

mièg grop o en

pichòt grop.

Durada : 5 / 10

minutas.

Tièras de 4 mots

gropats per tèmas.

Lo nombre de mots

aumenta a flor e a

mesura.

Comprene, reagir e

parlar en

interaccion orala :

→Escotar.

→ Dire : èsser

capable de comparar

los mots, los

categorizar.

Trabalh de

prononciacion.

« Vos vau legir 4 mots,

vos cal trobar l’intrús,

es a dire lo mot que va

pas amb los 3

autres. Levatz lo det

per parlar. »

Exemple :

•diluns/dimars/dire

/dijòus.

•fraga/poma/camba

/pera.

→ Escota activa per

trobar a cada còp lo

tèma causit e cercar

l’intrús.

http://www.crdp-montpellier.fr/bsd/

http://www.crdp-montpellier.fr/bsd/

http://www.ac-montpellier.fr/ia30/actualites/actuas_2006/documents/journee_lecture/cellier.swf

http://www.editionfrimousse.fr/


Jogar al mot defendut : Far un gèst per utilizar pas lo mot defendut.

Transformar los mots

Aprene a transformar de mots en levant (en suprimir) una sillaba.

Aprene a transformar de mots en apondent una sillaba.

Inversar (desplaçar) las sillabas dins un mot.

Doblar una sillaba dins un mot.

Apondre una sillaba a la debuta d’un mot es una operacion mai complicada, cal ja mestrejar lo doblament

de la darrièra sillaba.

Fusionar dos mots per ne far un. Cf. Chacodile12.

12 Syllabozoo, André Ouzoulias, Ed. Retz.

Doblar una sillaba dins un mot


competéncias

desvolopadas

Debanament e

consigna

Activitat dels

escolans, responsas

possiblas

Mièg grop o pichòt

grop.

Durada : 5 minutas.

Cartetas ja utilizadas,

mots coneguts e

utilizats dins

l’encastre de la classa

o trabalhat dins un

album (per

exemple).

Comprene, reagir e

parlar en interaccion

orala :

→ Dire :

descompausar un

mot en sillabas.

→ Escotar :

reconneisser la

darrièra sillaba e la

tornar dire.

« Vos vau mostrar de

cartetas que

conneissètz. Vos cal

dire lo nom e repetir la

darrièra sillaba. »

Balhar un exemple :

carteta « bofiga » →

« bofigaga ».

→ se remembrar lo

nom de la carteta.

→ tornar dire la

darrièra sillaba

(benlèu amb una

pausa entre las 2

sillabas de repetir).

Fusionar dos mots per ne far un


competéncias

desvolopadas

Debanament e

consigna

Activitat dels

escolans, responsas

possiblas

Talhièr en pichòt

grop.

Durada : 20 minutas.

Cartetas d’animals

amb etiquetas dels

noms.

Cisèlhs per retalhar

los noms e ne fargar

d’autres.

Comprene, reagir e


orala :

→ Dire :

descompausar un

mot en sillabas a

l’oral e a l’escrich.

Utilizar de sillabas

per far de noms

d’animals.

a- Retalhar las

cartetas (image e

mot) segon las

sillabas.

Exemple : Ca/bra

la/pin

b- Bastir de noms

novèls en associant

los tròces.

Ex : capin o labra !

→ descomposicion e

recomposicion amb

dos mots en meteis

temps.

O far sonque amb los

mots e inventar

l’animal en arts

visualas


LA SILLABA : Lo regent podrà puèi prepausar d’activitats a l’entorn de la sillaba.

Descompausar los mots en sillabas

Copar lo mot en sillabas : escandar. A l’oral, en collectiu, en seguir lo modèl del regent.

Copar lo mot en sillabas : escandar. Escandar e comptar lo nombre de sillabas (picar de las mans per cada

la sillaba d’un mot).

Copar lo mot en sillabas : escandar. Caminar tant de passes coma i a de sillabas dins un mot, (en

desnombrant).

La corsa de las sillabas (bsd). Dins aqueste jòc, los escolans devon percórrer un itinerari en sautar dins de

cercles : un cercle correspond a una sillaba. = escandar las sillabas amb lo còs que ven una ajuda.

Aprene a copar un mot en sillabas en repetar cada sillaba : lapinon = la + pi + non. Descomposicion d’un

mot en sillabas amb un material particular : « Los mots puzzles ».

Aprene a fusionar de sillabas per tornar constituir un mot : la + pi + non = lapinon. Fusion de sillabas

(mescladas) amb un material particular « Los mots puzzles » per reconstituir un mot conegut.

Aprene a fusionar de sillabas per tornar constituir un mot : la + pi + non = lapinon.

Copar lo mot en sillabas


competéncias

desvolopadas

Debanament e

consigna

Activitat dels

escolans, responsas

possiblas

En collectiu, a l’oral.

Durada :

Utilizar los pichòts

noms dels escolans

per començar. Puèi

se pòt trabalhar amb

las cartetas de mots

coneguts, lo

vocabulari de la

classa<

Comprene, reagir e


orala :

→ Dire :

descompausar un

mot en sillabas.

Comptar lo nombre

de sillabas.

« Atencion ! Vos cal

dire lo vòstre pichòt

mas pas coma de

costuma. Cal picar dins

las mans per cada

sillaba (tròç de mot) del

nom. E cal comptar

quant i a de sillabas. »

→ 3 accions en

meteis temps

(malaisit) : escandar,

picar, comptar.

La corsa de las sillabas


competéncias

desvolopadas

Debanament e

consigna

Activitat dels

escolans, responsas

possiblas

En collectiu.

Durada : 15/20

minutas.

Sala de motricitat.

Una taula ont i a de

cartetas, de cercles.

3 escolans per

equipa : 1 que corrís

cercar una carteta, 1

que ditz lo mot e 1

que sauta dins los

cercles.

Comprene, reagir e


orala :

→ Dire : escandar las

sillabas amb l’ajuda

del moviment, del

còs.

→ Escotar : lo mot

prononciat per

l’autre escolan.

« Anam començar la

corsa de las sillabas !

Atencion ! Lo primièr

correire se’n va cercar

una carteta, lo segond

ditz lo mot al tresen

que sauta dins los

cercles coma i a de

sillabas. »

→ Córrer,

descompausar las

sillabas, las comptar

e sautar !


Causir lo bon desplaçament : legir las sillabas-etiquetas dins de cercles.

Comparar, localizar e triar las sillabas : Èsser capable de donar lo nombre de sillabas d’un mot.

Classificar los mots en foncion del nombre de sillabas : una banca de mots usuals, un tablèu amb de

colmnas per organizar lo classament. Discutir de la pertinéncia de las proposicions, argumentar, corregir<

dire (amassa) per comprene.

Identificar una sillaba e la comparar amb una sillaba modèl.

Identificar las sillabas d’un mot e reperar la sillaba modèl. Èsser capable d’utilizar un còde per significar

la plaça de la sillaba dins lo mot.

Gropar los mots que s’acaban per la meteissa sillaba (la rima13). Constituir un corpus de mots : activitat

de tria : « Dins mon panieron, meti totes los mots que s’acaban per la sillaba< » Questions : Aquestes dos

mots s’acaban per la meteissa sillaba ? Trabalhar amb l’ajuda del mot escrich : etiqueta-mot visibla. Puèi

trabalhar sens escrich.

Gropar los mots que començan per la meteissa sillaba (l’ataca)

Constituir un corpus de mots : activitat de tria : « Dins mon panieron, meti totes los mots que començan

per la sillaba< » Questions : Aquestes dos mots començan per la meteissa sillaba ? Trabalhar amb l’ajuda

del mot escrich : etiqueta-mot visibla. Puèi trabalhar sens escrich.

Gropar los mots que contenon la sillaba< Constituir un corpus de mots : activitat de tria : « Dins mon

panieron, meti totes los mots que contenon la sillaba< »

Inversar las sillabas d’un mot bisillabic

Lo regent dicta de mots : los escolans devon inversar las sillabas : capèl / pèlca. Los escolans prepausan de

mots inversats en causissent dins una banca d’imatges : mots coneguts. Quand lo grop es competent,

suprimir lo supòrt dels imatges : menar l’activitat sens imatge.

13 Attaques et rimes : dans une syllabe on doit distinguer l’attaque et la rime. Les enfants sont très sensibles aux rimes et aux allitérations avant

tout. Les attaques paraissent plus difficiles | entendre dans les débuts de l’apprentissage. Dans la progression, le travail sur les rimes et les

attaques est une étape intermédiaire entre la syllabe et le phonème.

Inversar las sillabas dins un mot

Dispositiu e temps. Material utilizat. Objectius e

competéncias

desvolopadas.

Debanament e

consigna.

Activitat dels

escolans, responsas

possiblas.


grop.

Durada : 10 minutas.

Cartetas metudas al

tablèu per la

verificacion de

l’exercici.

Utilizar sonque de

mots bisillabics.

Comprene, reagir e


orala :

→ Dire :

descompausar un

mot en sillabas.

Èsser capable de

tornar metre doas

sillabas dins l’òrdre,

per ne far un mot.

« Vos vau dire 2

sillabas, mas son pas

dins l’òrdre. Las disi al

revèrs. »

Exemple : tèu – ba,

« aquò fa batèu ».

Los escolans venon

mostrar al tablèu la

carteta del mot

trobat. Puèi es un

escolan que pòt

prene la plaça del

mèstre e dire las

sillabas al revèrs.

→ tornar bastir un

mot (idèia de sens) a

partir de doas

sillabas.


Apondre una sillaba

Apondre una sillaba a un mot conegut : exercici cortet e collectiu.

Apondre un sillaba en debuta de mot, en fin de mot. Entre doas sillabas per de mots bisillabics.

Dins las primièras sesilhas, ser| mai aisit d’apondre la sillaba en posicion finala que la sillaba iniciala. Entre

doas sillabas serà encara mai complèx.

Apondre una sillaba


competéncias

desvolopadas.

Debanament e

consigna.

Activitat dels

escolans, responsas

possiblas.

Grop entièr.

Durada : 3 minutas.

Un objècte (estilo,

baston, bala<) per

materializar lo

passatge d’un

escolan a l’autre.

Comprene, reagir e


orala :

→ Dire : son pichòt

nom o lo del

companh.

Abans de començar

une activitat (mèna

de ritual ?)

« Uèi sèm al país del

DI, e dins aquel país

me soni Fabiennedi. »

« Vos anatz passar lo

baston e dire lo vòstre

nom ».

Puèi se pòt dire lo

nom de l’escolan

assetat a costat.

→ ajustar la sillabas

en question a un

pichòt nom.

Activitat aisida que

pausa pas tròp de

problèma !

Suprimir una sillaba BS

Aquesta activitat es mai complèxa que la que consistís d’apondre una sillaba. Los escolans devon anticipar

l’endrech ont se devon arrestar. Es mai aisit de suprimir la sillaba en posicion finala que la sillaba iniciala.

Ex : levar la primièra / la darrièra sillaba als noms pròpris dels escolans de la classa.

Suprimir de sillabas l’una puèi l’autra BS. Los escolans devon suprimir successivament la sillaba finala

fins que demòre res del mot. Partir de mots trisillabics.

Levar una sillaba


competéncias

desvolopadas.

Debanament e

consigna.

Activitat dels

escolans, responsas

possiblas.


grop.

durada : 10 minutas.

Cartetas conegudas. Comprene, reagir e


orala :

→ Dire :

descomposar un mot

en sillabas.

Levar a cada còp

una sillaba de mai.

«Vos vau mostrar de

cartetas. Vos cal dire lo

nom puèi levar la


Exemple : esquiròl →

esqui.

« Puèi cal encara levar

una sillaba fins a çò

que demòra pas res pus

del mot ».

Esquiròl → esqui →

es → Ø

→ descomposar lo

mot, identificar la fin

e levar l’una aprèp

las autras las

sillabas.


Aprene desnombrar las sillabas e a las simbolizar visualament per las representar14 : mots bisillabics,

puèi trisillabics.

Aprene a comparar de sillabas isoladas e a identificar una sillaba dins un mot en utilizant un codatge per

ne facilitar la localizacion.

Aprene a encodar un modèl auditiu e a se’n remembrar per capitar l’exercici de localizacion de la sillaba

trabalhada.

Lo doblament de sillabas. Es un cas particular de l’activitat « apondre una sillaba ». D’abòrd doblament de

la sillaba de la fin puèi de la de la debuta.

Distinguir sillaba orala e sillaba ortografica. En francés : parlar amb l’accent del mièjorn o parlar

ponchut ?

LO FONÈMA : Amb los grands, BS – CP, s’agirà de bastir la consciéncia fonemica.

Identificar lo fonèma15

Exercicis suls fonèmas en BS, fusionar dos fonèmas per trobar un mot monosillabic.

Quin es aqueste fonèma ? Devinhòlas a l’entorn del fonèma trabalhat (Cf : L’alphabet rigolo, CNDP, 1998)

CP.

Trobar lo fonèma : levar lo det quand òm entend lo fonèma trabalhat dins un mot conegut. BS / CP.

Localizar un fonèma dins un mot usual en utilizar un codatge.

Cercar lo fonèma : la caça al fonèma. Dire de mots (usuals) que començan pel fonèma trabalhat (d’abòrd

las consonantas), d’autres mots< mas lo meteis fonèma. Los escolans pescan dins una boita de cartetas

amb d’illustracions. BS / CP.

Cantar de cançons en substituïr de vocalas « soi ieu un ma, me, mi, mo, mu, musica »

Jogar amb las sonoritats, las consonantas mai que mai : far repetar de fonèmas especifics : tèrra, espatla,

femna.

Cercar lo fonèma : la caça al fonèma. Dire de mots (usuals) que començan, s’acaban, contenon lo fonèma

trabalhat, d’autres mots< mas lo meteis fonèma. Los escolans pescan dins una boita de cartetas amb

d’illustracions. BS / CP.

Remplaçar l’ataca / la rima per un fonèma diferent.

Reconéisser lo fonèma : descubrir dins los mots una proprietat sonòra comuna.

Reperar la plaça d’un son dins un mot (d’abòrd picar las sillabas oralas) CP.

14 CÈBE S., GOIGOUX R., PAOUR J-L., Phono et Catégo (l’imagier), grande section de maternelle et début du CP: Développer les compétences

phonologiques. Hatier. 2002. 15 Le codage du mot avec des croissants est alors réinvesti. Le phonème recherché peut être dans n’importe quelle syllabe (attaque, rime<).

Pour travailler cette compétence avec des enfants de grande section, on va utiliser des mots monosyllabiques et des non-mots.


Discriminar lo fonèma

Aparelhar de mots (parelhs minimals) donats dins una banca que se diferéncian per un son : can / pan CP.

Consigna : vos vau dire dos mots que se semblan mas que son pasmens desparièrs. I a un son que cambia. Quin es ?

Jòc de l’absurd : cercar e corregir l’error « Los pichons a paur de las vèstas / vèspas » CP. Cercar de mots

que tenon : 3, 4, 5< fonèmas.

Metre en relacion lo significant e lo significat : l’escolan deu identificar un dessenh e colorar una sillaba

se lo significat conten lo fonèma trabalhat. BS / CP.

Comptar lo nombre de fonèmas present un mot.

Reconstituir un mot en partissent de sos fonèmas.

Reconstituir un mot qu’un fonèma es estat levat : jòc del fonèma desaparegut.


Activitats fonologicas del CD

Aquelas dralhas son indicativas. Lo regent ne podr| crear d’autras en partir d’aquestas. Los enregistraments son

pas forçadament de far escotar als escolans. Cresèm a la forma ritualizada de la consigna. Las pistas del CD

correspondent als exercicis son senhaladas per un CD audio piste n°<

Activitats fonologicas

Pistas Activitats e consignas Banca de mots

Descompausar los mots en sillabas oralas

CD

audio

piste n°5

A l’oral

Copar los mots en sillabas oralas = escandar, en

collectiu, en seguir lo modèl del regent e picar de las

mans per cada la sillaba d’un mot16.

Consignas17 : « Atencion, atencion ! Vau dire de mots. Los

devètz escotar puèi los deuretz repetar en picant de las

mans coma ieu. »

2 sillabas :

ostal = os / tal ;

Tèo = tè/o ;

volar = vo / lar ;

pichon = pi / chon ;

comba = com / ba ;

aiga = ai / ga

3 sillabas :

trabalhar = tra / ba / lhar ;

messatge = me / ssa / tge ;

malastre = ma / las / tre ;

espinchar = es / pin / char ;

quicomet = qui / co / met ;

4 sillabas :

volatejar = vo / la / te / jar ;

grandarassa = gran / da / ra / ssa ;

corrèctament = co / rrèc / ta / ment ;

aterratge = a / te / rra / tge ;

caminaire = ca / mi / nai / re ;

desesperat = de / ses / pe / rat ;

CD

audio

piste n°6

A l’oral

Copar lo mot en sillabas oralas = Escandar, en

collectiu, en seguir lo modèl del regent, picar de las

mans per cada la sillaba d’un mot e comptar lo

nombre de sillabas.

Consignas : « Atencion, atencion ! Vau dire de mots. Los

devètz escotar, puèi los deuretz repetar en picant de las

mans coma ieu< mèfi ! devètz comptar lo nombre de

sillabas tanben. »

2 sillabas :

letra = le / tra ;

tèsta = tès / ta ;

vaquí = va / quí ;

3 sillabas :

totala = to / ta / la ;

tarnagàs = tar / na / gàs ;

traversar = tra / ver / sar ;

4 sillabas :

Garrofonet = Ga / rra / fo / net ;

quicometon = qui / co / me / ton ;

pichoneton = pi / cho / ne / ton ;

16 Los mots que donam son tirats quand podèm de l’album. Mas lo regent podr| perlongar l’activitat en s’apiejant suls mots usuals, coneguts

pels escolans. 17 La començança de la consigna es volontariament ritualizada. Pensam que los escolans la podràn lèu lèu prene en carga.


CD

audio

piste n°7

A l’oral

Copar lo mot en sillabas oralas = Escandar, en

collectiu, en seguir lo modèl del regent, picar de las

mans per cada la sillaba d’un mot e comptar lo

nombre de sillabas.

Consignas : « Atencion, atencion< mai complicat ! Vau

dire de mots. Los devètz escotar, repetar en picant de las

mans coma ieu< mèfi ! devètz comptar lo nombre de

sillabas. »

roja = ro / ja ;

lectura = lec / tu / ra ;

istorieta = is / to / rie / ta ;

poma = po / ma ;

montanhetas = mon / ta / nhe / tas ;

Garrafon = Ga / rra / fon ;

pòble = pò / ble

desesperat = de / ses / pe / rat ;

A l’oral

Copar lo mot en sillabas = escandar. Caminar tant de

passes coma i a de sillabas dins un mot, (en

desnombrant)

Consignas : « Atencion, atencion ! Vau dire de mots.

Devètz faire tant de passes coma de sillaba. »

Òc, coma una varianta de las primièras.

Comparar, localizar e triar las sillabas

CD

audio

piste n°8

A l’oral

en collectiu, èsser capable de donar lo nombre de

sillabas d’un mot. Sens picar de las mans.

Sens desnombrar a votz nauta.


Los devètz escotar puèi me dire lo nombre de sillabas.

Avètz pas la possibilitat de picar de las mans. Podètz

pas nimai desnombrar a votz nauta !

Concentracion< comenci ! »

Garrafon Ga / rra / fon = 3 ;

Tè/o = 2 ;

bruch = 1 ;

li / bre = 2 ;

ja / mai = 2 ;

des / pa / to / lhar = 4 ;

mo / tor = 2 ;

pi / cho / net = 3 ;

com / pre / ne = 3 ;

nas = 1 ;

me / ssa / tge = 3 ;

ma / las / tre ;

de / ses / pe / rat = 4 ;

i / nno / cent = 3 ;

a / fi / cha = 3 ; mond = 1

A l’escrich

Classificar los mots (son escriches) en foncion

del nombre de sillabas = una banca de mots

usuals (o de dessenhs), un tablèu amb de colonas

per organizar lo classament. Discutir de la

pertinéncia de las proposicions, argumentar,

corregir< dire (amassa) per comprene.


Los devètz escotar puèi venir lo dispausar dins la bona

colona. I a una colona pels mots d’una sillaba, una

colona pels mots de doas sillabas, una colona pels mots

tres sillabas... »

Garrafonet

tarnagàs

Tèo

volar

A l’escrich

Identificar una sillaba e la comparar amb una

sillaba modèl. Trobar dins una banca la sillaba

identica a la del modèl.

parapluèja

papà


Exemple : la sillaba « pa »


Los devètz escotar puèi los classificar en doas

categorias : los que s’entend la sillaba pa e los que

s’entend pas la sillaba pa. »

mamà

passejada

CD

audio

piste n°9

A l’oral

Gropar los mots que s’acaban per la meteissa

sillaba (la rima18)

« Dins mon panieron, meti totes los mots que

s’acaban per la sillaba< »

Questions : Aquestes mots s’acaban per la

meteissa sillaba ? Trabalhar amb l’ajuda del mot

escrich = etiqueta-mot visibla

Puèi trabalhar sens escrich.

Exemple : la rima « pin »


Los devètz escotar puèi los deuretz classificar en doas

categorias : los que s’entend la rima ton e los que

s’entend pas la rima ton. »

moton ; lapin ; carton ; enfanton ; topin ; poton ;

campaneta ; fenèstra ; caton ; catarineta.

CD

audio

piste n°10

A l’oral

Gropar los mots que començan per la meteissa

sillaba (l’ataca)

Constituir un corpus de mots = activitat de tria :

« Dins ma saqueta, meti totes los mots que

començan per la sillaba< »

Questions : Aquestes mots començan per la

meteissa sillaba ? Trabalhar amb l’ajuda del mot

escrich = etiqueta-mot visibla. Puèi trabalhar sens

escrich.

Exemple : la sillaba « ca »

Consignas : « Atencion, atencion ! Cal metre dins

ma saqueta totes los mots que començan per la sillaba

ca. »

galina / cagaraula / poleton / cabra / granhòta /

camion

cata / moton / caval / elefant / canilha / catarineta

/ gal

camèl / pòrc / lapinon / mirga / caval / lop / rainal

e ara a tu de ne crear

A l’escrich

Gropar los mots que contenon la sillaba<

Constituir un corpus de mots = activitat de tria :

« Dins mon panieron, meti totes los mots que

contenon la sillaba< »

Consignas : « Atencion, atencion ! Agachatz

aquestes mots. Devètz prene los que contenon la

sillaba< »

CD

audio

piste n°11

A l’oral

Inversar las sillabas d’un mot bisillabic

Lo regent dicta de mots : los escolans devon

inversar las sillabas : capèl / pèlca

Los escolans prepausan de mots inversats en

causissent dins una banca d’imatges = mots

coneguts.

Quand lo grop es competent, suprimir lo supòrt

dels imatges = menar l’activitat sens imatge.


polet = let / po ;

moton = ton / mo ;

caval = val / ca ;

feda = da / fe ;

mirga = ga / mir

capèl = pèl / ca ;

vèsta = ta / vès ;

bonet = net / bo ;

mantèl = tèl / man ;

18 Attaques et rimes : dans une syllabe on doit distinguer l’attaque et la rime. Les enfants sont très sensibles aux rimes et aux allitérations avant

tout. Les attaques paraissent plus difficiles | entendre dans les débuts de l’apprentissage. Dans la progression, le travail sur les rimes et les

attaques est une étape intermédiaire entre la syllabe et le phonème.


Son totes de mots compausats de doas sillabas. Los

devètz copar e devètz inversar las sillabas. »

cinta = ta / cin

poton = ton / po ;

manjar = jar / man ;

jogar / gar / jo ;

parlar = lar / par ;

dormir = mir / dor

A l’escrich, trabalh invèrs

Fusionar las sillabas d’un mot bisillabic

Lo regent dona de mots copats mesclats : los

escolans devon oredenar las sillabas : pèl / ca =

capèl

Los escolans s’apiejan o non sus una banca

d’imatges = mots coneguts.

Quand lo grop es competent, suprimir lo supòrt

dels imatges = menar l’activitat sens imatge.

Consignas : « Atencion, atencion ! Vau dire de

sillabas. Devètz formar de mots amb doas sillabas. »

val / pèl / ca = capèl / caval : possibilitat de crear

dos mots amb tres sillabas

CD

audio

piste n°12

A l’oral

Apondre una sillaba

Apondre una sillaba a un mot conegut = exercici

cortet e collectiu.

Apondre una sillaba en començança de mot, en

fin de mot. Entre doas sillabas per de mots

bisillabics.

Dins las primièras sesilhas, serà mai aisit

d’apondre la sillaba en posicion finala que la

sillaba iniciala. Entre doas sillabas serà encara

mai complèx.

Exemple : la sillaba « ton »

julianton ; ludivinaton<

Consignas : « Atencion, atencion ! Devètz apondre la

sillaba ton a vòstre pichòt nom. Prengam l’exemple de

Tèo : Tèo fa tèoton »

« A tu Julie per veire ! » : julie = julieton ;

« A tu jules ! » = juleston ; antoine = antoineton ;

loubna = loubnaton ; mehdi = mehditon ; tomàs =

tomaston ; maëva = maëvaton ; lola = lolaton ;

pèire = pèireton

CD

audio

piste n°13

A l’oral

Suprimir una sillaba

Aquesta activitat es mai complèxa que lo que

consistís d’apondre / ajustar una sillaba.

Los enfants devon anticipar l’endrech ont se

devon arrestar.

Es mai aisit de suprimir la sillaba en posicion

finala que la sillaba iniciala.

Ex : levar la primièra / la darrièra sillaba als noms

pròpris dels escolans de la classa :

Consignas : « Atencion, atencion ! Anatz cadun

rosegar una sillaba de vòstre pichòt nom< anatz

rosegar la darrièra sillaba. »

Alexandre / alexan / - /

Julian / ju / - /

Ludivina / ludivi / - /

Mohamed / moha / - /

Marie / ma / - /

Justine / justi / - /

Clémentine / Clémenti / - /

Lili / li / - /

Amandina / amandi / - /


Non

enregistré

A l’oral

Suprimir de sillabas l’una puèi l’autra

Los escolans devon suprimir successivament la

sillaba finala fins que demòre res del mot. Partir

de mots trisillabics.

Exemple : esquiròl / esqui / es / -

Consignas : « Atencion, atencion ! Anatz cadun

rosegar pauc a cha pauc totas las sillabas de vòstre

pichòt nom< anatz rosegar en començant per la


Julian / ju / - /

Ludivina / ludivi / ludi / lu / - /

Mohamed / moha / mo / - /

Marie / ma / - /

Justine / justi / jus / - /

Clément / clé / - /

Lili / li / - /

Amandine / amandi / aman / a / - /

A l’escrich

Aprene desnombrar las sillabas e a las

simbolizar visualament per las representar (cf.

Goigoux e BSD) = mots bisillabics, puèi

trisillabics.

Consignas : « Atencion, atencion ! <

A l’escrich

Aprene a comparar de sillabas isoladas e a

identificar una sillaba dins un mot en utilizant un

codatge per ne facilitar la localizacion.

Consignas : « Atencion, atencion ! <

A l’escrich

Aprene a encodar un modèl auditiu e a se’n

remembrar per capitar l’exercici de localizacion

de la sillaba trabalhada.

Consignas : « Atencion, atencion ! Vau dire de

mots.... »

CD

audio

piste n°14

A l’oral

Lo doblament de sillabas

Es un cas particular de l’activitat « apondre una

sillaba).

D’abòrd doblament de la sillaba de la fin puèi de

la de la començança.

Consignas : « Atencion, atencion ! Anam allongar

vòstre pichòt nom en doblant la darrièra sillaba. »

Julian / julianlian

Ludivina / ludivinana

Mohamed / mohamedmed

Marie / marierie

Justine / justinene

Clamença / clamençaça

Lili / lilili

Carla / carlala

VII. Escotar e repetar (Evitarem de trabalhar sonque sus de mots. La lenga s’apren dins de frasas e de tèxtes cortets

que seràn de bon memorizar. Variar las intonacions per se sarrar d’una lenga mai autentica.)

CD audio piste n°15 - Dire coma lo regent en seguissent son intonacion

- Vas trabalhar Tèo ? Bona jornada !

- « Alò ! alò ? Tèo ! Tèo ? e non respond pas lo Tèo !

- « Mas ont es aquela comba ? Mas ont es aquela comba ? Mas ont es aquela comba ? »

- Cèrca que cercar|s< de letras, dins la mar, n’i a pas !

- Cèrca que cercar|s< de letras, dins la montanha, n’i a pas !

- « Tèo al secors, Tèo al secors ! »

- « Ajuda Tèo, ajuda Tèo ! »

- « Diga tu ! que fas tarnagàs ? »

- « Arrèsta de rosegar aquelas letras bedigàs ! »

- Triste, triston, tristonet, tristoneton< e non Garrafon sap pas legir !

- « Òsca veses es pas complicat ! »


CD audio piste n°16 - Jogar amb las sonoritats de la lenga (l’objectiu primièr es lo plaser de dire... tot sol o en

collectiu. Pensam que la memorizacion de las frasas se fa per la repeticion tanben... e que se pòt prene plaser a

dire.)

- Tèo ! Tèo !, diga< sès tu un tarnagàs ? (allitération)19

- Garrafonet, pichonet, diga-me l’alfabet. Seràs plan bravet !

- Garrafon polidon / Garrafonet polidonet / Garrafoneton polidoneton

- Garrafonet polidonet< pren-te lo libronet / Garrafoneton polidoneton pren-te lo< lo libroneton

- Es l’orror, es l’orror, es una pana de motor !

- Es afrós, es afrós, pica del nas la fusada a Tèo.

- Crusca< crusca, crusca la letra Garrafon !

- Garrafon crusca-letras crusca totas las letras ! Mmm !

- Crusca la M se te plai ! Crusques pas la C se te plai !

- Crus / ca< crus / ca< crus / ca las le / tras ! Crus / ca< crus / ca< crus / ca l’al/ fa / bet !

- Lo ventre me dòl, lo ventre me dòl, ai tròp manjat de letras.

- Mmm ! es bona la A, Mmm ! es bona la E, Mmm ! es bona la I ! Mmm ! es bona la O ! Mmm ! es bona la U tanben !

Mmm ! son bonas las letras.

- Bè ! es pas bona la M, Bè ! es pas bona la N, Bè ! es pas bona la P ! Bè ! son pas bonas las letras.

CD audio piste n°17 - Un diminutiu de mai ! (la formacion dels diminutius en occitan – la combinason)

Doçament / doçamenton / doçamentonet / doçamentoneton

Pichon / pichonet / pichoneton / pichonetonet / pichonetoneton

Polida / polideta / polidetona / polidetoneta / polidetonetona / polidetonetoneta

CD audio piste n°18 - L’accent tonic (objectiu : far prononciar - en demorar dins l’implicit - e sensibilizar a

l’accent tonic, a l’oral)

- Tèo / una letra / la fusada / un messatge / una montanha / una poma

- Garrafon / un motor / un tarnagàs / l’alfabet / un escolan / lo camin

- un malastre / es l’orror / una comba / un personatge / un innocent / desesperat

VIII. Memorizar per dire

CD audio piste n°19 - Totjorn un de mai n°1

Soi capable de perlongar una seguida de mots entamenada per un collèga. Reactivacion del lexic de l’album.

Tèo /

Tèo / fusada /

Tèo / fusada / calhau /

Tèo / fusada / calhau / motor /

Tèo / fusada / calhau / motor / letra /

Tèo / fusada / calhau / motor / letra / Garrafon /

Tèo / fusada / calhau / motor / letra / Garrafon / rosega...

CD audio piste n°20 - Totjorn un de mai n°2

Soi capable de perlongar una frasa, un tèxt cortet. Reactivacion del lexic de l’album.

Tèo /

Tèo es un eròi. /

Tèo es un eròi. Tèo a un collèga /

Tèo es un eròi. Tèo a un collèga que s’apèla /

Tèo es un eròi. Tèo a un collèga que s’apèla Garrafon. /

Tèo es un eròi. Tèo a un collèga que s’apèla Garrafon. Garrafon rosega las letras /

19 Définitions : Une allitération = une répétition des consonnes initiales ou intérieures dans une suite de mots pour obtenir un effet d’harmonie,

de pittoresque, ou de surprise. Une assonance = une reprise d’un même son particulièrement de la voyelle accentuée | la fin de chaque vers ;

tout jeu vocalique dans un texte littéraire.


Tèo es un eròi. Tèo a un collèga que s’apèla Garrafon. Garrafon rosega las letras per aprene a legir...

IX. Comunicar (l’objectiu es de formar de locutors, de mond capables d’utilizar la lenga dins las situacions de la

vida vidanta. Fasèm la pacha que l’activitat « telefonar a qualqu’un » serà pas una descubèrta per escolans. Mas

jogam tanben que seràn plan motivats.)

Telefonar a qualqu’un (exemple possible d’interaccion) Consigna : Anam jogar lo moment que Sénher Socitós telefona

a Tèo.

Telefonar a qualqu’un n°2 (exemple possible d’interaccion) Consigna : Anam jogar lo moment que Sénher Socitós

daissa un messatge sul repondeire a Tèo.

Tèo pren en mans la situacion (exemple possible de discors) Consigna : Tèo passa un messatge a la ràdio per dire que

pren l’afar en mans.

X. Devinhòlas, devinhòlas20 (dire, legir, escriure de devinhòlas) CD audio piste n°24 (devinhòlas que

permeton d’utilizar las letras : la C, la A<)

- Qual soi ? Quand fa caud caud, quand solelha tròp< me cal pas doblidar. Comenci per una C ! (soi lo

Capèl)

- Qual soi ? Plòu, plòu, plòu< quand tomba de castanhas< cal prene lo< Comenci per una P ! (soi lo

Parapluèja)

- Qual soi ? Ma maire me faguèt en cantant. Soi tot blanc, sens coa, sens tèsta. Soi pas un òme, soi pas una

planta, soi pas una bèstia. Comenci per una U ! (soi l’Uòu)

- Qual soi ? Canti canti tot lo long del camin de montanha a la mar. Comenci per una A ! (soi l’Aiga)

- Qual soi ? Ai un ventre, ai un còl e ai pas de cap. Comenci per una B ! (soi la Botelha)

- Qual soi ? Totjorn camini en portant l’ostal sus l’esquina. Comenci per una C ! (soi la Cagaraula)

- Qual soi ? ai quatre patas mas sabi pas caminar. Comenci per una T ! (soi la Taula)

20 Podretz trobar dins l’excellent libre de T. Pambrun, Jòcs de mots en occitan, Scérén – CRDP d’Aquit|nia, 2005, p. 56-61 un molonàs de

devinhòlas. http://crdp.ac-bordeaux.fr/capoc/prod_viralenga.asp

CD audio piste

n°21

Una telefonada de Sénher Socitós a Tèo :

« Bonjorn Tèo, soi ieu Sénher Socitós.

- Bonjorn Sénher Socitós... que vos arriba ?

- Escota... sabi pas pus parlar !

- Pas de problèma... pas de panica... arribi ! »

CD audio piste

n°22

Un messatge sul respondeire telefonic a Tèo :

« Sès plan sul respondeire a Tèo mas vos pòdi pas respondre pel moment. Daissatz un

messatge e vos telefonarai ! »

« Urgent ! urgent ! es un messatge per Tèo. Sabi pas pus parlar. Ajuda ! rapelatz-me ! »

CD audio piste

n°23

Tèo passa un messatge a la ràdio :

« Urgent ! urgent ! es un messatge de Tèo a tot lo mond. Pas de panica... lo problèma serà lèu

reglat ! Coneissi mon mestièr ! »

http://crdp.ac-bordeaux.fr/capoc/prod_viralenga.asp


XI. Memorizar las letras

Es lo trobador Pèire Vidal que ditz que pòt pas aprene l'amor, es coma lo lop que vòl de letra aprendre...

Ni A ni B ni C ni D ni L

Ja que d'amor non me pòdi defendre...

coma lo lop que vòl de letra aprendre

e jamai non òm i pòt faire entendre

ni A ni B ni C ni D ni L

mas solament : anhèl, anhèl, anhèl...

Léon Cordes, Troubadours aujourd'hui, CPM, 1975. (en langue modernisée)

AEIOU< vèni tu ! CD audio piste n°25 (pensam que la creacion de comptinas - coma aquesta – pòt èsser un

excellent trabalh de produccion orala puèi escricha. Quand lo fons occitan nos ofrís sos tresaurs los devèm utilizar,

quand mancan los supòrts per ensenhar< los cal crear.)

AEIOU< vèni tu !

A< Se cal levar<

E< pichon lèva-te !

I< es lo matin !

O< vòli un poton

U< vaquí per tu !

Las vocalas de l’arcolan (las consonantas de l’arcolan< la comptina ? la cal crear.)

i / o / e : Violet

a / u : Blau

e : Verd

a / u / e : Jaune

i / a / e : Irange

o / e : Roge

Tal es l’arcolan !

A, be, ce, de< mon catonet CD audio piste n°26 (la creacion es pas aisida aisida !)

a, be, ce, de< es mon catonet

e, èfa, ge, manja de formatge

acha, i, ji, quand ven per aquí

èla, èma, èna, leca la padena

o, pe, cu, èrra, puèi se’n va en guèrra

èssa, te, u, ve, se sès pas bravet

ixa, i grèga, izèda, mèfi la tanada !


XII. Conéisser los nombres

CD audio piste n°27

Lo moment dels rituals en mairala, e benlèu en CP e CE1< es dels importants.

En seccion bilingüa l’aprendissatge dels nombres se far| en matematicas.

Dins los dos cases, cresèm a l’importança dels afichatges dins las doas lengas en classa. E tanben en totas letras.

1 a 31 - Lo calendièr - Dire, legir, escriure la data en occitan

un, dos, tres, quatre, cinc, sièis, sèt, uèch, nòu, dètz,

onze, dotze, tretze, catòrze, quinze, setze, dètz-e-sèt, dètz-e-uèch, dètz-e-nòu,

vint, vint-e-un, vint-e-dos, vint-e-tres, vint-e-quatre, vint-e-cinc, vint-e-sièis, vint-e-sèt, vint-e-uèch, vint-e-nòu,

trenta, trenta un<

Las desenas – dètz, vint, trenta, quaranta, cinquanta, seisanta, setanta, uèchanta, nonanta

cent, mila, zèro.

Activitat : un escolan comença puèi s’arrèsta quand vòl< un autre contunha<

De dos en dos ; de tres en tres.

Los nombres pars e los impars.

Nombre de dròlles, de dròllas

Nombre dels presents, dels absents.. nombre dels escolans de la classa.

Lo nombre de jorns per arribar a< la fèsta de l’escòla.

Totes los moments de la vida de la classa seràn al servici dels aprendissatges.

Designar : Lo plaser de dire totes ensems

XIII. Jogar amb los nombres : Quina !

Le loto – Quina ! las expressions (es un jòc plan enrasigat< se i vei la vitalitat de la lenga tanben. De completar)

1 : tot sol 26 : 51 : lo pastís 76 :

2 : 27 : 52 : 77 :

3 : 28 : 53 : 78 :

4 : la cadièra 29 : 54 : 79 :

5 : la plena man 30 : 55 : 80 :

6 : la coeta es levada 31 : 56 : 81 :

7 : 32 : 57 : 82 :

8 : lo cese 33 : lo mètge 58 : 83 :

9 : la coeta es baissada 34 : 59 : 84 :

10 : un trauc pichon 35 : 60 : 85 :

11 : las cambas de< 36 : las candèlas 61 : 86 :

12 : 37 : 62 : 87 :


Plof, plof

Un, dos, tres, quatre, cinc, sièis, sèt, uèch, nòu, dètz, onze, dotze vai te’n a tolosa.


Plof, plof

Un, dos, tres< vau cercar de pes<

quatre, cinc, sièis< dins mon capèl vièlh<

sèt, uèch, nòu< mangi de faviòus...

dètz, onze, dotze ne serai tot roge !


13 : l’OM 38 : 63 : 88 : las doas cacauètas

14 : l’òme fòrt 39 : 64 : 89 : la mameta

15 : coma al rubgi 40 : la marina 65 : 90 : lo papeta

16 : 41 : 66 : los catalans

17 : 42 : los Verds 67 :

18 : 43 : 68 :

19 : 44 : las doas cadièras 69 :

20 : 45 : la mitat del jòc 70 :

21 : 46 : 71 :

22 : los poletons 47 : los poletons 72 :

23 : 48 : 73 :

24 : 49 : 74 :

25 : Nadal 50 : 75 : parlan ponchut

Nos permetèm un darrièr conselh : sabètz que Tèo e lo manjaire de letras sortís en catalan tanben.

Anatz veire las dralhas pedagogicas dels collègas catalans. Son diferentas doncas interessantas.

Cadun farà son camin.


Joguem ! Los cartons per jogar a Quina ! a l’escòla mairala

Consigna : « Avètz cadun una grasilha. Vau pescar dins ma saqueta de numèros. Los vau dire a votz nauta. Se l’avètz lo numèro lo cal notar amb un pion. Quand es plen lo carton cal dire Ganhat ! es comprés. Comenci. Atencion, atencion… lo primièr numèro es lo… »

3 6

10 12

24 27

5 7

16 19

26 27


1 9

11 15

21 27

2 6

13 14

24 19


7 8

12 17

21 22

1 2

13 16

23 25


4 9

10 18

23 30

3 4

15 17

21 31


3 6

14 16

26 31

1 8

18 19

22 30


3 7

13 17

23 27

1 2

12 22

21 23


2 5

10 12

24 30

2 3

13 14

22 23


4 5

15 16

23 24

5 9

12 14

26 27


4 7

15 18

26 29

5 8

16 19

27 30


2 6

11 15

20 24

8 9

13 15

20 21


1 7

10 12

20 27

3 6

12 17

23 26


4 8

14 18

24 28

5 6

12 17

23 26


1 7

11 17

21 27

5 16

14 15

25 26


3 9

13 19

24 30

3 4

12 13

23 25


4 6

12 16

24 26

5 7

13 19

25 31


Los cartons per jogar a Quina ! a l’escòla elementària Consigna : « Avètz cadun una grasilha. Vau pescar dins ma saqueta de numèros. Los vau dire a votz nauta. Se l’avètz lo numèro lo cal notar amb un pion. Quand es plena la linha cal dire Quina ! es comprés ?Comenci. Atencion, atencion… lo primièr numèro es lo… »

1 22 40 51 70

12 25 35 66 81

5 26 36 48 67

16 38 54 69 88

3 20 41 53 72

13 22 30 60 89

5 29 31 47 61

18 39 54 68 80


4 26 43 59 79

14 28 35 65 80

9 20 32 40 63

19 39 55 67 90

1 29 41 59 78

11 27 33 62 88

9 25 36 44 61

12 38 57 60 83


7 27 42 59 78

10 23 34 61 84

8 20 37 44 63

15 30 56 67 85

1 24 40 51 78

13 23 35 69 85

5 27 33 47 66

17 38 54 68 86


23 31 41 61 78

1 11 45 65 77

25 32 69 76 81

6 16 44 51 90

27 32 44 65 77

1 12 42 60 79

25 33 68 71 81

6 17 49 59 80


28 31 41 66 77

2 10 44 67 75

21 30 64 72 88

6 11 47 58 86

21 37 43 62 76

1 19 49 64 70

20 30 63 73 84

7 17 40 57 85


27 33 49 69 78

9 18 42 63 79

26 37 61 70 83

8 10 45 56 89

20 35 41 67 71

6 17 44 60 72

22 39 68 79 86

4 13 48 52 89


24 30 61 74 85

2 39 43 55 81

4 10 56 67 70

6 16 23 35 87

21 30 62 76 89

3 39 45 50 81

4 11 58 60 71

7 17 29 34 88


20 30 63 75 89

9 34 44 59 80

5 10 56 64 79

3 16 27 35 85

24 31 61 77 86

8 32 46 57 82

1 19 58 69 76

7 16 23 36 83


23 32 60 70 89

5 30 40 59 80

1 19 57 68 78

6 11 29 36 86

20 31 63 71 88

1 36 42 55 80

4 10 53 69 77

3 17 27 34 87


22 33 67 75 80

8 37 44 50 87

2 14 51 66 74

5 15 29 36 83

23 31 69 74 87

8 33 47 56 82

9 16 50 67 70

7 12 27 38 84


1 12 40 62 87

8 24 52 77 83

9 22 39 42 90

10 49 50 64 70

1 13 41 60 87

2 29 53 74 82

9 22 33 43 89

12 40 59 66 79


1 16 46 60 80

6 23 53 79 86

7 22 34 47 83

10 41 56 61 78

1 12 44 66 90

8 24 59 71 88

9 25 32 43 81

16 49 55 67 72


3 17 48 65 86

2 25 58 77 80

8 29 30 46 84

13 44 57 69 79

3 17 46 63 83

5 20 52 74 88

7 28 37 40 90

11 43 51 64 73


6 31 55 77 88

12 24 45 52 83

9 13 30 53 75

15 22 49 64 90

2 36 50 74 87

19 24 40 59 84

5 11 32 55 79

15 20 48 65 80


3 37 52 78 85

10 23 41 57 80

1 13 38 50 70

19 26 47 66 87

7 39 56 71 82

14 25 43 51 88

8 17 34 53 73

15 27 44 67 81

Tèo e lo manjaire de letras -...

Documents

Transcript of Tèo e lo manjaire de letras -...