TEXTOS PA;RA EL ESTLIDIO DELDERECHO ARAGONES BN LA … · .~1 nitcleo principalse incorporaran, cie...

33
pa~'a la Historic clel Dereclzo es~ayi©l ~.c~z t~do otro juramento goal quicr que a la natura del pleito o de los -pl~eitos convengan ; e para prueuas e cartas e instrumentos c testigos presenter e ver los <1e la otra pane o panes presenter e juror e con- x3oscer e pare desir contra ellos e contra cede vno dellvs en dichos e en fechos e en personas e pare senten~ia o sentenqias oyr e consen- tir en las que fueren dada o lodes por mi e apcllar e suplicar e al- ~arse e agrauiarse de las que fueren dada o lodes contra mi e la ~.Tellaqion o suplicaqio~n o agrauio o alcaci~a seguir o dar quien la sigua ; ~ otrosy do poder conplido al dicho miv procurador pare que en su lugar e en mi nvmbre pueda faser e . sostituyr vn personero o dos v mas quantos quisiere e por bicn i:ouiere ansy ante del pleit :v o de los -contestado v co~nt~estados com~m~o despwes ; e quand conpli~do pvcier yo clo al dicho mio procurador otro tal e tan conplido poder do e otorgo al personero v personeros qucl fisiere v sostituyere en su lugar e en mi nvmbre commo dicdio es ; e' prometo e otorgo de auer por firxn~e e por .estable e valedero pare agara e here en todo ticmpo e sienpre jamas toda cosy quc por e1 dicho mio personero o por e1 personero 0 personeros quel fisiere e sostituyere en stt lugar e en mi hombre com- xno dicho cs fuere dicho e fecho e procurado e tratado c demandado e non yre nin verne contra ello nin °~c~ontra pane dello en tiempv que sea yo nin otri por rt1i ; e pare to auer lror firme e por valedero e pare pager e complir todo to que contra mi fuere judgado obligo a c11o a todos mis bienes xnucbles e rayzes auidos e por auer e relieuo al di- cho mio procurador e al sostituto o sostitutos del fechos de toda car- ga de satisdaqiarx e de Coda fiadura que non den fiador nin fafian cab- °~ion alguna por mi que yo obligo a ello los dichos mis bienes commo dieho es so aquella clausula del derechv qtte es dicha en Latin judicium sisti ju~dicatum solui con todas sus clausulas acostumbradas ; e por que esto sea firme e qetera . III TEXTOS PA;RA EL ESTLIDIO DEL DERECHO ARAGONES BN LA EDAD MEDiA RECOPILACION DE FUEROS DE ARAGON La xzias . antigun foriz~.a de reciacci~on,del dereeho ar<tig'ones cono- ~~.ida, haste el ~reseni:~e es la que ofrec~e esta ).2ecopilaciUn adal?- ta :da l~rvr un jurisconsulta, hosiblem,ente del primer tercio del si- glo xrzi y de Zai-agoza, Sara use-da en 1a conz.arca aragvnesa de,ri Ueras del Ebro . Su nwcleo fundamental to cons~tituyen dishosic:io~xzes °del huero de Jaca. La forma de redaccion conszrvada por la R .e- a~opiaacion ~es mas antigun que la del te~tto lemosin de aqu~el . Dcl

Transcript of TEXTOS PA;RA EL ESTLIDIO DELDERECHO ARAGONES BN LA … · .~1 nitcleo principalse incorporaran, cie...

  • pa~'a la Historic clel Dereclzo es~ayi©l ~.c~z

    t~do otro juramento goal quicr que a la natura del pleito o de los-pl~eitos convengan ; e para prueuas e cartas e instrumentos c testigospresenter e ver los

  • 4~~ I~oc~csiaeratos

    ~atejo can tzlicr de los znorto general, into rpolacian~es aclar_ttr~rias ~1e1 -soionales los dt: aqu~llos querrniestran fornras d~ rc~daccibn distintas . H~ : adui algunas 2nucstrasd:c: carnpt~racicin

    rzFCC~ E>z1~acl:cwDc trt2tiro ecille et ci2citatis . De

    muro uille . 5i tenet ibi uillantzsbigas stte case habet ilhtm muru!:3reparare et illas ~menas . Et si te-net ibi irrfanqC~.uus stzas bigas, ettroi~, cult illum murutn reparareMt illas menas £acerc, tollat suasbigas~ cle illo tnuro et clonc,t uiam,inter illam casam et illum murun~,nude transeat miles armatus etquelibet bestia lionerata suo ho-zlene ; et hac faci~endo norr repara-bit muros . ~t alii infanqones de-

    -~ient' ittuare ad illos muros ubi nonten~cnt bias et ad illas portal .

    De ~ediare Iaet~edifatetta . De pe-diare hereditatem . 5i est factttmante iusticiam non debet ibi elsefide ut per illud lrediare quo~d fe-cerit non caloaiient illum ; et si nonest factum coram iusticia debeY ibihabere fide tzt per i11zYd ~pediarequod fecerit haheat ibi calaniam ;et si hac totutn non cst habet ibicaloniatzl .De molerovdirto q2ci colat de die.

    Ire molendi.no qui colat de die nanhabet emendare illud molendiria-rius. Ia s3 colat de nocte hahet' illatnperdit,r~tn emendate molendinaritts,

    I?t; rt~c~ 1~~ J~LC~~Daq2tiels quc ti~°rt~- :t ti.ic~as era rttut°

    dc: ttila . Dc mur de uila . 5i hensuilan tenra en mur binas de sccasa deue endre~ar aquel mur escrs menas qnan abs sera . F si in-fan~on t'enrra bicgas de sa casa fi-cada~ en mur de uila e no querraendre~ar to nnzr quant mestcr sera .per fuero tolla total 1as biaas de1mur e den tantas carreras entr~ef°mur e so casa que largameni: e serembargo ne pusc~t hassar un canalarmat et tota altra carga. Pera totelo-s infanco-ns, is sia qo que zro ay-encases per l0 lnur de to uila, deuener fizero ayudar a restaurar los

    uiurs e las goa-tas cle la ttila, cartOtZ 51 Sa .Itlafl a SOS CaSaS.

    De lteredat cotta se deati ~ediar .De pediar heredat. Si per iudicide iusticia sera felt aquel piduarno y deue auer fianqa, per to pe-diar que a feyt no y aya calonia ;e si no es fcyt pe:r boca de justi-cia den y atuer fianca qu~e per 1a'pidtzar que £ara no y ay>a caloniae si tat aqo no es £eit en esta ma-n~era es by la calonia.De nt.oliza q2ve cola. de d?~.-

    1~~olin que cola de dia 1o molinerden aquela her~cla em~endar a .b itira .clue fa~a aquel de qui es la ce-uera quanta ne a perduda. I: si ony

    x Ei1~Iioteca tiaci;nal, :- . . . . r;3~i .

  • Sara la Histor2a del DErecho es~aYaol ~9

    :.um iura quam det ille qui fecit-pertlitam, secundum quod est illuilperditum . Fa si tra~ttsmitit ciueram-,et super illum nx~olendinarium est,et canx~endat ei a~signate, molendi-naritts, de iure tenetur respcnde?-edr illa ciuera .

    enuia ceuera a molin e uo ab lnes-sage 1o moliner deu e.nendar isperdoa qo es alto qtie meyntr sc'+rav'_aquela ceucra .

    .~1 nitcleo principal se incorporaran, cie una parte, Ios Fu~iros deRorja', en los cuales se recogen, priil~cipaltnsnte, re~l o y I;~g . I:etra

    r Fsta RecapilaciGn iue ~-ertida al lemosiu. lax c1 Catalo~o de la hibiiotecadel Conde-I)urlue de Oli~-ares figura un ms . titulado "~ucros de Aral;on y I3or-ia", en lexnosin, en 4.°, G. 38 . GaIIardo, ~nasctyo, col. i5aa. T7e ~-isto en la 13iblio-teca de I'alacio, muy rapidarnente, un ms . que es muy probable sea e1 indicado .

    .- Capitulos qne se hallan en e1 Fuero de Jaca (xr;) : 4 y 5 . 7, SO a 39,4~ a 44, 46 a 50, 5z, 55 a 5i, 59 a 62, 64 a 68, qx a ito, iia a fizz, iz ;=t Iz9, I3I a I34, i38 3' I4i (Cotejo sobre e1 nts . arriUa citado) . S'uero de Yor-e (9)= c'aPs . =35 a =37 Y I4x a x46, illzas al Fuero de Zara~'oza (z) : caps. 4vw i4z . Capitulos que sc hallan en e1 1"into Cr::neral (indepctxiicntemenfe de losque 1>asaron dcI F . J.} c.~aps . 3 : ~~r, x x, 6 . G : ~', i4 . § EI pastor . . . ; qo : V, 4.~8. Capitulos qne se hallan en la Compilacion de xa4g (con 1 ;i salvedad ante-~Qlicha) : 54 : I, p . i t r ; C3 : IT, rxr ; r48 : I, 1z5, 53 . 58, 69, xis, ?a ;;, z3o, r3q y T49 gz55~

    3 "LTn libro en 4~ tns. en vite.a que fue rle la T7iblioieca del Regente don~aantlel Vil'ar." 5:;>>ie una sumaria rleycripciou . Biblioteea rle la Real Acade-aixia de is Tlistorist. C:oleccifin Trag'~ia, t . I~T, fol, x34,

    4 Cfr. Latassa. Biblioteca ac escritores ara~orueses, t. iT, p. az~.

  • d9d. I~ocil~taet2tas

    de la rnis~ma mano, mas gequena. Capit

  • Sara la Flistora~a del Derecho es~avaol

    attt ~capranz, sen tollit in nt,ovztevrz Lupus porcusra aut t;ap :ana, et potent _inde motzstrare aliqzcod signale, cuvv stta iura, qvtod lupus ea tollit, habet .illasn perdere de iure suu~ doirzinus . Set si perdidit i.a movate et licitcustos qarod addttxit ad uillaztz, cuvn sua iura qua~ra let super libratm t~t~ qvtod ipse qvci perdidit posuit illa intus portasvz de la uilla, habet illa~~erdere suu~s dosrzinats. F_~t si ipsa no~^te qua perdi~dit tto .z illa .denaa.-dauit suus dovninns, nora habet inde ~custos postea respottdere.

    q.. De testtiFzus quti ,rant injirv;zi aztt caheealarii.T)e testibus q2t.i Yttrrint isalirmi aut jspondalarii J x Si nosa possum ire

    orat'uvtz ad eclesiattz, et scitur qtso2 dilationezza ut remaneat illi qZrocltenet iure artificioso .

    ~4 . De ho~taine re~tato de szso corirore .De homine reptado de stxo cornore. Debet se ramire 2 ad quentlihet

    scum parent et non ad stiuna cortsimiIexn, qicia sauna parene granter po---terit 1labere set senrper iraueniet suuvryi cot-zasimiletiaz, et per scum parezr= "potent cuadere et per sonar? casrasimiletrz potest cadere.

    spondalarii, de nzano del co7ztinuador sobre cabe~alarii tacltiado .s Lectura duclosa .

  • X96 Doc~ctszetltos

    9 . De ytzercatore aat olio lzomine alterius terse qui cbit in ~ra-,c~onc .

    De mercatorc, ttel alio hominc aliene terse, q2tii obit i~z _'~ragoztie .Sutts habet hospcs haberc unasrz bestiazrz, aut suazza caualgadurasrz, aut~svnia sua uesiimertt:a, ad libitttztz hospitis ; set totu~tz super plus est~donaiati Regis, f?t si note licit ueritate ha5pe>, set rctinet sibi Irlus titeauere, ~tczbctarr ihi i :orna et 1>atrtlla secvzstdavm q .od est illnd auer.

    to. .TJ~c bestiis liqatis 1 .De bestiis ligatis . Si surzt duo eqttii ligati suis capistris, aut alie

    qzvelibet bestie et 1a una desliyat se ct mactat, la dcsligata_illaizz li-gatana, cuztz testibus q2zos habeat habet illasrz emezvdare aut dare ilht~yahomicidazn. Et si mactat li~ata illarn dcsligataztz, cuyrv testibus qttos ha-heat nonz hczbet illarrv emezzdare ; et si no>~ slat mor-tuatn potest: per-clere uiuam .

    1t . De ferrzzm lcttia.re in uilla. jratruttv Teara¢~li uel I~os~~itczlis .De ferrtirrz lcttare isz uilla fratr~zvm ' .Ceanpli azel Hos;pitalis uel alio-

    rzyssv izv q2zilrtzs finierit illud iudiciuttz, ip.ca iusticia debet haberc: illasxiouenas . Sistvi.liter est de batalla.

    za . De cavltello impir~tzorato .De cultello pi};nori obligato. Qtvi iatvpigno'at cultelltzztiz et per-dittcr,

    si e.ct de III dezzarios irz itzso dicctndo suaavz ueritatem aut iurando per^capita patrinarztazv, aut cortapa.trzzrta, ant generutn, attt per caput uniazschristeani ~qztod tczwt-xnn ualehat ille qazi iryrapi~norauit faciat sic et ac-cipiat ; et si hoc nouc cult, ille cvci fuerit izrapig~noraturn habcat : tr~s cui-tellos unz+ztv ~i1 denariorzcsra, alittrtz ~`I: denari.os et alittm tr'.iunz derza-ri.os, et si uult acciper'e illurytz ~l I desaaa°ius itt.ret qzto~d tatitacm uale-hat suus et prezx.dat, set si rnozz uu1t: iurare accvpiat' illtzara ~I cle3aarics,uel triuan denarios sine iuramen.to aliqtto . Et si est cFe XII derzarios ivaautea iuret super librum et ~ qziod n?agis ualebat et prendat.

    z3 . De spata izxi~~iyn.az'ata et est ibi. aicrzem wel czryetat:zm .De spat'a ixtt~pi.gnorata et est ibi aurtrzrz uei argenturytv, et gerditur, curtti

    tcstilatzs qatias habeat, qtcod auruzzz uel argenturrz ibi Brat, hczbet caloniazrt.

  • Sara la Ilistoria del I~erecl2o es~anol

    - rc qzze ualeat de LX solidos iva antea, habet tornam secundutn forurre"i3ragonis. .

    i5 . De dare fidantiam di.recti .De dare fidantiasva de directo . Quilibet hoyno dabit fidantiasn de di-

    recto si se alcat sua ~~ (fol, z v.) mala mulier cuvrz aliqzua sua re et sua,et caibit otor ; et mulicr nosz potest hOC facere . Et uir leuabit eam ad do-munz suavzz ; set ipsa non leuabit illum.

    1E. De fidantia quc intrat ¢ro debitor-e ad X dies .' De ficiantia qatie intrat pro ent illi cr~edcre si nosa monstrat sepulta{.rasvz obi

    - facet, cuvn. testimonio illitzs clerici qvci euzroz repeliuit et cu~n aliis duobuspro~bis hovnivt.ibtros dazi ivaterfuerint sepult2{re illilvs, et qsiod i.urent, sicaatforztm terre est. Et si elicit : °~

  • 492 DocavzYzeratos

    2z . De ho7nine qui dat szazvm lzonzinagvaam zeel zverbrrm.De hotnine qui dat scum hominagiusn ue1 suanz parabolassa, et illa:

    hora quando dat non dicunt ci qtvod si non attendit illud hominagiunzueI illam parabolam quod pi;norabunt illusn, nosz possuszt eunz de cci:ero~pi~-norare, set possuszt illunz reptare ; et si ttult rectxtire ad suuzn rep-terium potest hoc facere, et ri non potest ire pro repYato qzvia in sua°manu est .

    23 . De dzfobus nzolendinis qui fuer.int onus suffer alium.De duobus molendinis dzri fucrint facti onus super alittnz. llolen-

    dinuzzz qzvod fuit fuctzvm prius et postea fecerunt aliusn inferius, sienqot;qat illud de suso .pro illo de iuso, muzzdent illam a~equia~cn et znir-tant si~nale de iuso illunz cacabum, ex parte foris, in.illa aqua et faciatstrum abut de iuso ; et qzvando molent ambo mc>lertdirta, si cooperueriti11a aqua illud sigttal~e, tantum -profundent illazvz aqcquianz, molendini deiuso, done~c ueniat illa aqua ad suuzn si;male directum, tali modoqzvod nozz enaor~et illud molendinum superius fa,ctum. ~~ fal . 2.

    2d. . D~e ~iytzoribus que facizznt infanconi fro uillano zUel zaillatzo froinfaszqone-

    De pinnnribus que faciunt iszfanconi pro uillano uel uillano prcr°infanconc iaa alia terra ueI isz alio Loco, et fuerit clamans alterius regniuel alius loci et fecerit clamunz in illa uilla et pignorauerit, et abstule-runt ei sua pignora que fecit aut non dedit dozvzizzws casanz txbi tenueriteazsz per III dies, sicut est uswzs terre, debet pig-norare de i11a villa, undohabet clamunz ad primum rluezn inuenerit, infan~onezsz uel uillanunz ; etsi hoc non fecerit non debet pignorare infan~onezn pro uillano, nec ui-1lanunz pro iszfan~one, nee christianunz pro mauro nec iudeo, nec ad'mauruzsz uel iudeo pro christiano .

    2 ; . De anu-ro -ttii.lle :et cd2sitatis .De muro uille- Si tenet ibi uillanus bigas sue case habet illunz mu--

    rurorz re~parare et illas menas . Tt si tenet ibi infan~flnus suns bigas, etnozz volt illuzn murusyz reparare et illas menas facere, tollat suas bigas~-de illo muro et ci~ :znet uiazzz, izztez- illazsz casanz et illum murttnz, undotranseat miles armatus et qzvelibet bestia honerata suo honere ; et hocfaciendo non reparabit muros . Lt alii in.fanqones debent iuuare adillos mums obi non tenent bigas et ad illas Aortas .

    26 . De dzvobus lzomiszi$us qui asacdunt ~cr uiatn, et tzon .runt diffi-dati, et lzab~ent lites .

    De duobsvs hominihus qzvi fuerint per uianz, et non stmt diffi-dati, et habuerint contentiones'. Si iactaueria aliqzza arena de ferro uneteaecidat isttizn qzci uaclit cum i11o et no.n uulnerat illurn ullis armis, ofhabet de hoc testes, habet ibi mediuzre hornicidittm . Et si transettnt illaa.i-tna de i1To isz retrc~, et habet inde testes, securzdum good qualis locusbest habet ibi homici~diunz com~pletu~n, qzaia postqzvam exierurzt illa arntade mane sua ad occidendum illum hozrzinem vita illiavs de cetero non fort:in manu sua. -

  • ~arcr da ~Iistoricz clel Dcrrecltio es~aizol q.qcy

    27 De balneo, et jvtirazo, et taberazca szon Izabeazv' cczlosziarn.tie balneo, et furno, ct taberna non habent ealonianz qualecuazzqtt~

    ciarrzpnusaz ibi accipiant dosszini stti, qvTia illi se derhonorant q~trando dotali prauo opere se intromittuni . ~~lii hoaazines uel femine qt4i sc fe-riant, cuasz testihtts le~alibus quos habeant, habet caloniaan secundumqztocl est .

    24. De Izominibur qui intraazt fide aliis lzominibus et snu.ltiaazodeDe Iront-iazibus qtvi ivtta-ant fician~tias aliis hoirziazibus et in mztltis

    modis, et illi qzUi panuazt illos fidantias uendu3zt ueI isazpigr~orant he-reditates suas propter hoe ttt mittant sari fidantias iaz exereciationeaaaseu in tnaximu7tz cledecus, bene possum illi prohibere illa~~ fidantias,et i~aapignorare aut uendere donec trahant eos de fidantia, uel qzsoddonent eis alias fidantias ut do illis fidaizciis ubi intrauernnt non cut:-niat cis aliduod mahmv.

    ay . De Ytominvbus ordiazaam atiel clericis ordirtcztis azon lza.bcszt tor-vzarn .

    De honziazibus ordinttzn uel clericis ordinatis nosz habent tornazvzrnisi per sari iuras planar habent credi ; et si appellant ad suuraz episco-~~zam non debet causa clerici dicto laid terminari . Altioris eninz estne~otii et maioris egens inqzuisitioaii:s qva.ia cause seru .ievu~ttr~n~ 1)ei de-"aent ueraciter alti T~ei csantine diffiniri .

    ~o . De domiazo viille c~tti laabet tctsfes dare in ttii.lla arias est domirzus_lle dominztis uille qui habet testes cta.re iaz la uilla qua dosszznatazr,

    iVoaaz hczbet dare testes de suo pane nec de suo si~nali nec de suo ho-nare, quta iazfan~ones ha.bent else et legates et casavaz tenentes, e~non de suo pane nec ~~ (fo1 . ~ v .) de stto honore ; set illanz iuraan habentaccipere omnibzss moths ab illis de qztibus habent slue proponttnt qzceri-moniam .

    3i . De lzonz.irze qui dat saltum in iaorcos et accipit uttum ztel datos.De homine qxsi dat saltuaaz iaz illos porcos et accipit unusaa uel duos

    st usqvee ad X, hccbet; illos emeatdare, cuan iuramerato illius po.ncarii,illas porcas and ualens porcos ; et cte X iaz antea habet tornaavz, illep~orcarius, de fc.rro.

    3~. De lzo3n.ine qui earzvt lzereditatem. aa.el accilait in lrigtzzss .De homine qzsi coaazparat hereditatem uel accipit illanz iaz pi anus,.

    fidantie et testes habent esse de illa uilla iaz qua est hereditas ; et qvtodfidantie uel testes uideant heredit'atem ; et si hoc nosz faciunt possu~~thereditatem perdere q2zi cosaaparant uel arcipizUnt in pi~nus, propter hocgood nesciuaat uncle intrant fidantias uel testes et ille sinz .biter norz scitde quo accipit fidantias aut Each testes, et possum inde exire bona iure.

    33 . De ca.becalariis et' testibtts, ytti Tacit illos, iu qatia 2cilla ilXas faciEibi lzahet se ttalere de illis.

    lle ca~be~alariis et tes~tibus, qzri Tacit illas, iaz qua ui11a illos facitibi habet se ualere de illis . Et si suttit alterius rel,Yni siaa2iliter, obi susatfacti ibi se habet ualere de illis et nosa iaz medianeto .

  • boo Dr~c~timatitos

    . 3d . - De dozraibus i-nfaivcozvis conductis uel im¢iyn.oratis .De domibus iaafan~anis. I'nstds+arosa coaaducte fuerint uel pi~rnori

    ~obligati si clamuron habent de illo qui illas tenet et cst uillanus bonepossuszt illas sine ianconueniezatia sicillare ; set si suavt acomodatae noro,+.debent eas sigillare neciue emparare .

    3~ . De laoroaine gui deanandut alii : "tnt denarios roaihi debes." Dtx3icifor debitor : "debebam."

    De itomine qvai demandat ad alium : "tot denarios milvi debes." Etelicit ille debito,r : "debebasrz, set ianz tibi per~olui ; di-c milzi de si uelde noroa ." Si licit de si debeat ire per paccatos corm testihus ; set si~Iicit norz debet dare fide de ne~o, et postea, si poterit illutia ,probarecurz duobzss testibus, sicu.t cst :fore-cron, qzvad si paecauit, peitet L1 so-lidos ; et si noroz potest probare audiat suuiaa itxramentum qroaod norozsibi paccauit, et postduam super suusaz auer facie illuvza iurare solixatali stxuron auer duplatunro cuzn testibus .

    36. De casis et tezatnriis duortxm partieipzrm .Ire casis et tentoriis duorurozz participurosti . Si ha.bent clamttava de uno

    parcero possunt' mediarozz portanz sigilhtre et qzfod si.bi prohibeant, ctxsrozduoliavs tes~tibns, ut norov iroztret per iliarou mediaroza partavrz ap~ertam; ctsi isagreditccr per illarvc co~itur peitare LX solidos .

    37 . ]Je hcredi.ta.te comzzaendatcx de aeizsis siase de rozaortaa2s .De hereditate co .rraaneroi,data de txiuis sine de m~ortuis. Si sunt ttiui qzai

    conatnendauerint et illi qu.iba+s fait cororzmissa habet batallaar~; et si suszt~~mraes mortui, ipsi et ipsi, no~z habet batallaroaz . F_f si est mortuus qasiconimisit et taiuit cui fuit coaazmerozdata habet batallaroaa . if pnstqroaavrr.eoza2mauclarovv ~ demaroadauerit: sluliaroaz aliasza raeionerozv ibi habet qacod aclipsana racioneaaa habet respondere . .

    38 . De lvonzine ytti uczdit her szzexcatzcm aut her uillam x et rozon dicit-"ayecla"> -

    De homine qasi txadit per rnercattzroaz attt per ttillasati aut per tziazzsaliqa+aroav et noaz elicit : "aiech aiech", et facie al :cui daanpnum, ille ttcisua bestia, habet emctvciare ~curon calo,nia secaavzda+m good est illud ma-lefactum . Set si licit : "aiech aiech" noroz habet caloniam .

    3y . De Iota ~erida de spata aut laavce :.i, ucl c2+ltello azct ladle, uet~ugazo aaet eroaa fii+xada .' De tota farida de slxata aut lancea, uel de cultcllo tut de lapide,uel pu,;no aut empuxada pa.rua uel ma;na irato aaiazo, habet tornam .I?t si rlicit : "deshoncrasti me", ad minus do ferida, noav habet tor-~!am . Ft si licit : "proditor" aut illud uer}~uroaa castelle turpe norozziaie, etelicit "probates", habct tornatn . ~~ i:ol . 3 .

    ~o . 1)e eaz.isa que,cst af~idczncata. et firroazata et i2cdiea#a in ills uit-la'et se alcat ad C"esarar7^rstatrt ~ .

    IJc c

  • paya la Histortic~ del Dereclzo espa~iaol 5oF

    et se alqat ad Cesaragu:

  • of Doczt~~~~~ttt~s

    fide de otore ad X dies ; et si non dat illuazz otorcwv ad X dies ptaTlvYetper LX solidos.

    4(i . De gallirzis et a~ibats et ~alozsris que faciu~nt svtialum .Dc gallinis et apibus ct palo~mis qui faciuss.t malunz iryt. ttinea aut

    irv onto, ucl izv alio loco, ipso c2ti faciunt d:ztrzpx.usrz faciat incle duos tes-tes, ct postea pihnoret las gallin_ts au! lrts palomas, et ~~ (fo1. 3 ~-.) paretHis recc quo capiantur, et mitat apC'S x32 11Th tiua de mellc; aut isz aliquacasztara, et ueniesvt apes ad mel sicut solebant ucnire ad illazn uincanz etcooperiat eas aliytvo pazvno et eruavt pi~rnorate ; et x~orv ~YCant de sua pre-sone donec emerzdet dampnuvrz ille cuists suet apes uel ~alline tiel sizyziliaaaziwzalia .

    47~ De laoznirze yui reddit se ad eclesiaryn uel vrvvnasterizcm 2cel or-rlinem cum omnibus suis sine reti~aisne:ntv .

    De homine qui reddit se ad eclesiam uel monasterium uel ordine~nzone omrzibtts que habet si-ne u11o retinimezvto ct morii'ur, et est fide a1i-cttius aut fecit ali.quatn iacturazn, l~ene se possuszt tornare ad illazzvecclesiavn uel mozvasteriursz uel ordine~x; set si dedcrit ad ordinate etremanet aliyuid de stta hereditate filiis su.is ue1 filial>us uel aliie q^ti-huscunzq2ce ttel de stta bona, ad illos se debent tornare et notz ad eclesiam%e1 or

  • para la. H~,ct.nr2a c~e1 Derecho es~aitiol 5a3

    -ma.zs XX solidos . Set si clamans est infanqonus et per suam districtavftacalqant los LX solidos, habet ills infanqonus los XL solidos, et donai-nus txille XX snlielos ; et secztndzt.m qztad pleitgabit donzinzcs uel infan-~onus ipsa racione paccezztur nouenas et los arienqos .

    ~r . De fidantia de qua non Izabet ad quid se torsz.et, ante iusticiam- .debca infrare in X dies.

    l)efidantia de qua non habet ad quid se Cornet ante iusticiazn de-bet izztrare izt X dies, si est suus otar izz illa terra qucnt posit iutrare,et ad X dies qztod peitet ; et si noya est stius otor in illa terra izttretante iusticiazn isz X clues et good iuret quod euzsb quesiuit cu~n laane ia~talecha et nosz. izzuenif ; et intret in alias :3i. dies, et qzaod iuret qztodnon inuenit ; et ad XXX dies qz+.od pleitet de pleno et suns otor de-brt aucr' cluplare ; set. quando peitat fide accipiat de manifesto . ! ; fol . 4.

    52. Dc faro quern dedit dominos Sancius, rex Aragonis, suo po-~~ulo, ,rcilicet do anno ct die .

    De faro clu~ezzt deddt tlotn.in7ts rex. ~ancius :lragonis stto popu3n, uideii-cet de azzaio et :die . (~zcod qzzilibet hozzzo qztii fuisset tenens anno et die sineulla xnala voce qnod nora responderet de cetera alicui uitxenti cuztz sua ittra~qzrnd aszno et die ftxi~t tene:ns absqzte.mala uoee, ille inYrando rt exeundaizt illaan et per illant uilla7~t . Ef in hoc contpa-raueruzzt ~christiani demauris cases, terra, uineas . Et clztaxxdo ueni.t tempos iot antea obiit do-~aziazza.r Rex qui dcderat illuzn forum, et uenit stxus filius . . . qat.i ftxit Kex,et clemaizdauit ~amncs istas cozzrpras qttas fecerant christiani et mauri .Et respon.dit ille popzalzts : "dozzzine Rex concedite nobis illos faros etillas cartas goes fecit nobis benigne peter uestri et uos coszcessistisqzi-ando isacepistis regnare". Dixit dn-isainzts Rex : "cozzcedo Iibe~zter" .Et dixerurLt ille popu .lus : "donzine F~ex, postqztazn cozrcessistis nobisnostros faros et nostrczs cartas, qu.as fecit largissime nobis peter ttestri,et uos atorgastis, laxate uos de into demando qttnd nobis facitis, ne-ad nostros posterns isz exezrt~lzsm pessimism protrahatur quern cartenostre mozzstrant good ille qiai est tenens anno ct die qztod noza res¢on-Beat de cetera cunz sup iura." Et Iaxaui.t se dovninzts Rex de illo deman-do . Et isz ista iura novz habet tornam .

    ~3 . De tribes gerzazasads, aztt magi; aut nzizzus, quw denzanda.nt he-rec~'itatexn, oaJanes Itab~erzt .redeye presentes .

    De tribzt.r gcrmanis, aut magis aut minus, qzci demandant here~aita-tem, omnes habent sedere ante, et accipere fide de dir~ecto quomodooposixit firmax'e qzaidazsz a~d alias ut izz ltoe qztiod faciunt illi sedeant. ha-bent dare fide ut -amplius no3z demandent illis in hoc qzzod demandant ;et sic pe~ssu-rct accipere et dare fi~dantias .

    5~ . De zz .enditiorze aut ~iqzaore inter qernzatzos.De uendiiione aut pignore inter gertuanc~s . Germanus si hczbet uen-

    ~flere eel iarzpi~gnorare uc1 aliqata modo alienare suarrt hereditatem, debetfacere scire sun germano, et tatztum per tanfizzxn debet illazrz retinere{iius germanus si uult ; set si fa~cit ei scire et licit qzr.od norz potest, eel

  • ~o~. Docu~neytto,r

    ~excusat se -aliqstio ~rnodo, postea ~potest illa7n uendere uel pignori obliga~re cuilibet h~oiztini iza mund~o ; et si uult ei resistere det illi fide de~~directo et uendat et faciat ad suuzz2 placimezttum .

    55 . De desfillavvvento patris acel zvtatris ad filium uel filiam .De desfillamezato pat:ris a

  • Sara lcx Htistorice del Dereclzo es~ctt`aol ~05

    Extra hoc qzcod mozzsiraturus est, et si clicit qui est irzYus : '`ego ma,zstra=bo t:bi qizare nozt debe~s partezat. habere in his qa!c mo^~strasti et eccc°fide de directo", qui extra est debet illanz fide colli~ere, et postea; sinon poterit moyzstrare scr-ipto aut tzstibzc.r aut per cabecaleros quare nozzhabet ei dare parteztz., hccbeY ei dare suas;2 part~enz curia Lt sedicos ; etsi potest moazstrare nor? dabit ei aliqitiid, et per illanv malanz uaceziz hahetdare fide de redra, et etiayra si hanc fide norz audet dare elui est izztus,illi q~ri est d~e foris habet illuzaa ~colligerc irti domos illos et irz hereditatc:rnet cdmedant et 1>ibant izz simul hahitau-d.o siue conuer~anclo, et secv~zz-rlutn raciones qaxa~ habuerint det forusn unic2aiqzTe ius praprium.

    ~9 . De bone azat quali.bet alia bestza que ,~erczcti.t ali.zm besiiam, uelabium boucm .

    De bone aut qualibef.' alia bestia qzse nercutit aliazzz be~tiazu uel aliuzatibouevn . Si percutit et irzterflcit habet reddere illuzzz hnmici~dasn. ; et siuulnerat habet illazn reddere caniYati dn.nzinus illizas b~ouis et dies laborisquos inae nerdit habet i11as cmeazdare ; et s : aduenerit iaz mozatc habeYse iuuare de testibus Z7II anzzaruttt. izv. suso aut de illo adulero, si ilie~adulerus est de uicinali .

    Fo. I)e be.rticz tluorum pa°tici~uxn .De bes~tia dttoracztz pa:rti .ciq>uzn. Pos,~unt illttzzz pignorare pr-o illa°

    parcero de quo habent queritnoniazu una die ; set pro alio parcero undr?nozr habent claniunz debet salui alia die .

    6r . De izz-raz~zentis testizana .De itxramezzto testinm. . Dtto testes cram iaa ca;rta falsa et habucrunt

    iurare, sicu.t scriptuan Brat izz carta illa ~~ (fal . 5 .) et qaromodo poterathomo lehere in illa carta qztia sic Brat ueruzrz, et habucruszt alianz cartaizzplicatazn ad sina.ilitudinenz illius. et niltii.l fuit scri~tzatn in ea, et iuraueerunt cuatz ipsa, et pet-dituna fuit ibi totttnz i11a2d dircctum . °

    d2. De zrtorte cazris .De m-orte cams . Si o~ocic .iiC amts cams aliuzn super perraszz que sit

    sua cozzsors, qzce est c~zsasi uxor, aut sua germazza, nozz habe~t caloniazza ;set si interficit super alianz per,razaz habet calonianz aut oportebit dareillunti homicidam .

    63 . ITozsto yrzoriuzzs non fa.ci.t bellatm cztim homine uia2o .I3omo mortuus no7z facit belluirz cutzz honzine uiuo, nec hamo uiwus

    cttnz homiale moa-tu~o .~4. Dc testibus quti sz2nt in crzrta.De testibus qui suztt in cari:a. 5i qzt.erit hozroto qzsi habet illas in car-

    t.'a et est ille neccese, ha.bent iu~rare s~i~czrt potest le:gi in illa carta q2UOCisic sent testes, et habent dare fide de suis iuramerztis .° ~~ . De pi~avora porcorum .De Pi.alore porcorstinz . Porc~as de x in iuso Y norz est pi~nora co~az~-

    x 2ssta e iststtild,~adcr .

  • ~o~ I)oczd~sz-et~tos

    pieta . Decem-, et ~de decerzz in a!ztea, est pibora perfecta. Set pes" IXporcos, uel de ibi isz iuso, nosz cessabit acci~pere mind pignus,

    6b. T)e testibus qui. exeza.nt per asivzzcm .Dc testibus qui exeunt per asintazrz, uel pro his qzre pertinent acl

    . Ralilttllb, et illzcd ittrant, num~quanz de cetero dcl>ent ivz aliqzco facto p-rntestibus aclmitti .

    6~ . L)e pi~norare.De pignorare . Si uis aliqz!em pignorare et pignnras de mane, t'azztum

    pio-nus accipias, aut tale, de quo habeas tuuzrz directutiii, qzaem postea ri03zdebes, de iure, izz ipso die aliam pignorasn aocipert qzcousq2tie ipsa siimortua, aut good den illazn ad manuleua~ndu7iz, et postea potes alumpignorazzz prenciere, postrlua.nz predictarzz ~iederis ad manulcuazaduron.

    68 . Ue duobus auricis postnua~n !eera anziciti.a se dilexeriztit .D~e .duok>ars amicis postquaszz a.micica uera et nozz ficta izzter se ama-

    uerint sic debent se emezzdare : si suz2t duo amid et tenent singula~castra et exit de ono opido et facit pignvranz iz-z alvatid castelluzz!, ille uelsues .hozn~o, sui amid, postquatirz cozzcesserint aanici~ciaryzz re~ddere habetillazzz pignorazn, et ,nine alio pignore deben± se emeszdare iure pleaiario .

    S9 . I)e vnazzulepta.l .)e manulepta . Qui:dazzz 1lonco uenit et mamtl~euauit cle alicr quezra.-

    ~lazsz mauru7rz; postmoduzzz ille qzsi 2ledit ad m~anuleuanduszz omit izz.presentiazzz. dozzzpni iudicis et qu.esiuit sarracenuzsz suuisz que .nz dederatad manuleptazaz., et resporzdit iste qui manulcuauerat illuszz dicers°`fugit se a me maurus ille, accipite be~~lias aut aliud ganatuszz qzUe exce-datzt ualorc uestrum sarracenum. ." F.t dixit alias qtrod notz acciperetnisi suurtz mau.ruzzz quezzz dederat ad manttleptatyz . Super hoc itvclicattifla iusticia q~arnd reddat manuleptavzr qrzacz feccrit ab ipso aut qzcnd reddatse illi cuan omxiibzrs que habebat, cuz!z iurameizto good amphora noszhabebat . ~~ (fol . ~ v.)

    70 . I)e iudicin caballi .D~e iu~dicio eqtti sitie cab~alli . J'al~e est suuryzz itadicitrziz, quod+ armet

    se miles doszvi.nzss eq!vi omazibus armia qtice ad ipsnm pertinent, of goodsit here izzautus et calciatu~s, et qzaa!atuzn pretiabuntur ~militesaa armatunaet e.qum iz-zsimzal tazzta est la ealonia super illuzaz qui hoc fecit mate-factzrtxi. l)e ror!~cino of ~de tn;ulo cst sua calonia ~)i solidos . De asino `iVsoli~dos .

    7i . De caaze scezzati.co .T)e cane uenatico . Si o.ecidit illuzzz alias canis, quaaztuzvz possit' pro-

    bare d~~nzin2zs canis mc~rtui qatiod interf~ecit plus uenatus~ in una die demozrte uel de autlrzr .c siluc° .rtribus uel de aliis qurl->zzscurrzcrue, lzabct eiClare ~cle cal®nia dozzzinus canis uiui unoqvcoqaae clime, aut readere canempz^o homici~da . Set si ho3!zo occi.di.t canewz, habet Clare emenciaazz uena-tionis cttrzz nuo iurameryzto qzzod dat .dotizzinzas canis mortui good tasztzsnimactauit in una eadeizzqate clie, tarztum uenattts i :eneta2r illi dare sia2gulis

    ., Qliebus.

  • Sara, la Historic del Dereclzo es~aa~ol 07

    72 . De ferida infazzcozzis .De percuss.ione infaaicanis. Infan~onus percussus cut desho-noratus,

    ~uzaz testilras quos habeat, est sua calonia D solidos ; sel si card tes~i-bus coszsequitxtr iuramen.tuzsv super altare r`1ltissi(mi) ubi ittratxzr perhomicidium . F_t si i q2terit probare suuxaz~ detihongrenz potent preliunz fa.-cere, si potest, and ferruvn facere lcuarc .

    L7e lxomine qui vzon ciebet faeere ~relium .[7e homine q2vi noxt. debet facere preliusvi.. I~ullus hotiato tiebet facere

    lrcllu~zn, secutadum forum :`lraganis, nisi habeat do mobili qtcavziu7zz po~s-sit rnorzstrare uirlelicet ualoreaax C salidarzvvrz ; se6 si hoc 2 non habueritrtarz habeY preliurn arisi de Ferro .

    i4 . De xzillano ~ere2asso .De uiliano 1>ercusso . Si uillanus uerl>eratur, et ltabet testes, habetur

    calania 1~ solidos. Set si est ultraznanLant,cs, ue .l de wl~traportus, qzTOdnosz sit de terra ~ra~arl~is, et percutitur, curt tcstibais qu-o;5 habeat, habe.>-itzr calonia ~7 soilidos. t;t pro una talern percussiane qxsa ;;angxsixxis novaexeat, et habet testers, XII derzarios .

    7~ . L7e lzomine qzzi intra.t an i2rdicittm ~et dedit iam fide directi etsum~sit fi.rzx.ztm de redra .

    De homine qui izztrat itix ittdiciurrt et de~ciit iatn fide de d~irecto etsurrxpsit firmu.zrz de redra per fc>rusat. ter-re, ct dcucniutitt uoces aci si etnorz, et ittdicattit la iustitia : "fan testes cut iur~unenttt~m" ; et qui d~icitcle si di~cii: "careo testil>us" ; et qxvi d~icit de nova dicdt : "11ac fide de meoiurametttd' ; et ille dxri dicit .de si a~cccarit fide iuraznenti, de cetero, iotistas raciones nosz habetzir torna ; set qucrndo preparat fide ittramesztinosz accipiat illayn. set dici.t : "ecce fide de '_a to~rna", et hac habetzcrtarn.a per forum Aragonis .

    76. 1)e lzontirae i.nfis"rno yeptato .De lzomi,ne izzfirmo raptato . Qzsidazaz infirmus, iaz ultimo terntitzi 2 la-

    borans, fait reptatus pro iuramerzto qa{o~d fecerat ,,uper qztPSUdanz he~re-~difatem diceazdo suaiaz esse et noav illitts qati ea7rt d,~eman.dabat. Et post-~uanx iurauerit stetit bone ~i anazos qas.od nozz fait reptatus ab alio, et

  • Docit~~verttos

    heg"is~, et alle~aueruzat stxas racianes unaTSquis qzse, ucluti preseriptujn est>_Judicaudt auYesrz dovndnzvs Rex q2GOd notiz habebat de iure euzrz reptareusque ad anszum et ciievra, et in alia anvzo et die paterat eum reptare, et s? .transibaszt isf:a duo ansvus et dies ita quad nan re~ptabat eu7n, de cetercinon tenebatur cie ittre illuzsv re¢atare, et etianz plus, good postquanti iniir-inus ae ualuit saluare aci aaiunz sinvvlern szvi in egritudine et noaz fait ei~flatus, plus -dixit infirmtt ; qzvezaz debttit set af.firniauit suuan directu~nz etpostquavzz hor, fecit, quia clanians trauaudt de martuo qayando portabazz-tur ad sepulturafzz, quo~d peitaret donzvna Kei D salidos . Et dvci taliaroagit ta~ii meretus pena puniri s.ecuvzdzam farastizz terse .~raganie .

    ~7. Zee vzt.ilitn, qui fczcit rictam homin~enz attic qui ien.et ho7zorem ~ra~illo .

    De caualler~o qat.i faci~t ricuna homirzcm aut qui tenet honoreriz pr©~i11o. Si suszt iva grelio, uel in aliqu~o inzpetu, clebet tarnare sulaer doarai-num suu~rv., si portant eunsv captuvvz. aut si cecidit, in tantutirz donec sit'snav-funs defelrdendo dovrzmzc.nt suu7rz ; et hoc facieyzda nemo in mnndapotest i11i ~dicere~ maluryn sine repkeriuryvv . Cauallerus de, soldata ue1 d~causimento si semel potest lancea ferire aut de spata, et exit del cam~go,non potent illi malunz ,dici . Si uero doznsnus esf apeclatus, cau

  • ~aal'a la Historic clel Dereeho es~aaaol ~oc~

    ~~fudicauit puer justicia quo3 ~epararentur ex parts si ;illatinz illi testes,e~t frrctzvm c,rt sic. Iusticia qzcesiuit ab altero testiutsz rt d?xit qasod yuastate eras honzo qazi cute femizza male aperabatur, rcsporulit : '`senex." ;recessit ille, uenit alias, quesiuit iusticia de qua et'ate erat honto qzcimahtsaz faciebat cttnz muliere, respotzdit : "iutxenis ." 7'otulaa. hoc uidendoet audiend~ uetus Just'icia recessit inde et habuit cozzsiiiunz cuszz probisYt sapierzti}>tts horrzinibtts~ et transmisit pro cognato illizvs mttlieris 1 etpro testibzvs, qzti testati iuerant contra ieminana, !I, (fol . 6 ~- .) et separa-aterunt illos testes, sic ;tt fecerant: parttttli, dicc~ntcs primp qui maluaaz fecit stun femiaaa, dixi-t : "senex'' ; illo recesso, que-situna, fait ab alir~ cuitvsmodi coatis erat hozzzo qzti malurn. fabricatzit iryzsnuliere, dixit : `'juuenis" ; et sic fuerunt aalsi probati testes antiqaa.i, eteanden2 penasn quazsz tnulier izziuste sub.icrat cog~natus predicte mulieriseusn. prelibatis falsis testibits iure sut>ieruzzt, lapidati ei iiterunt. lhtlier~iero lapidibus obruta, pTius atxdito aduentu sui rnariti, rediit ad propriaciomuna cunz l;-attdio ct letic.i :t, et habito triumphcz de testibts f¢1sis ; ettiir ct mulier pcrmartserunt deinde izt. firmo amore ; et rn2tlta . l~on

  • j IO ~OC.'(111C1LtOS

    ho~rxi~tem illum, quia igse rgercusserat et inhonorauerat hasvc dovninarst~uxorezn scant. Zt fecit iudicari dorninus Res : quad si ho;zvo qui percus-sus fuerat uillanus erat et heres illius uille ad m~_nzzs de domibus etnovz. rnutuo uel ivz pigntis, quod p~eitaret ei LX soliclos ; set si erat de~lia loco terre sue, et non de loco ubi malu~n fecer-at nec heres, qzcodquot basronata;, ued pugnata~ ei dederunt peitassent ei tot V solidos ; etsi erat hont~o de taltra portwa tot XII denarios; et per preliurn quodfixit pt rio.n fecit, peitasset X sol:dos . Et factazan fait sic .

    8r . De laomine qui uadit her xviam et ueiz.it custo.r ui.mearum actcauacquia et est do di.c .

    De homine qu.i uadit per uiazzt et azenit custos u2:nearunv act qaua-~equia, et ~esf de die, et licit quod i11e hozzz.o irvtrauit iyt orturvz uel uinea~rzet furatus esf aliqvtid, et est uinitor concilii, et latro et uinitor suvv%eiusderzv uille, cuvsv iurame7tto uinitoris act caua~equie super librum et~ peitet de die qaUinque s~olidos, set si est de nocte currx testibus quosdonet : si est christianus duob~cs christianis, si est christiantts et maurusoctet mauru7ix et ehs-istianum, et secuv-zdum quod rusvt probet per dttastestca ; et hoc probando peitet malefactor LX solidos. Si latry-o et uinit'orEurtt ~d~iuersarurvt uillar :avn et facif -de die m.alefactum irz orbs uel uineiscuna duobus testibus h'lI anrzorztrrx ivv antea dent fi~larttias iurarneratorusrzsuorusn quod peitet Tr solidos. I~ (fol . ~.)

    8z . D.e iscrasttenfis cYtristiasvorum .De iuramenti ; cristianus . Nahet iurare macro et iudeo pro XII de-

    rzarios super li~brusvt et ~ ; et de ibi iix iuso, usque ad DTI denarios, caputunius christiani ; et ~de VI dea2arios isx suso u~sqzcc ad XII capac.t patrini .

    83 . De izrracszentis iudeorun: tivere ~rociitvrum et sarraceztorum .Iu.detzs habet iurare chr~istiano et macro, usqxce ad XII cleyvarios, pes"

    legevn l'Ioysi, et de XII desaarios i2x antea super car~am. 1Taurus habetiurare christiano 't iudea ,per toturn berelle yale a~~lle ildcsz ; uerba su~xtarahica.

    84 . Dc bestia czcomsztodata uel conducta si pigrzoratur pro sza.o clo-7rxino.

    De bestia acorsvmodata ue1 corvducta, si pignoratur pro domino suo,donxinaas suxas habet illant trahere cuvrx fidantia directi act qzcalicuTSxquernoclo ; set si pignoratxsr pro illo cui acozrzmodata est, uel co~tducta, sisvti-liter de~bet trahere illasn suacs d~orsvinus.

    85 . Z)e bestia acomnaodczta et perditur.1)e quolil.>et homine qui acorzxmodat bestiasn suaxrx alii et perditur, ha-

    Tiet illam emezvdare cuvrt suo iurameza.to qatantum ualebat ; et uset adanraunx corvcpletttnt quantttrrt cozzstitit illi ; set si cosxducit et moritvcr, promorttta habei; irc cunx testihus si habet, et in hererno cuzzx suo iuramera-'to ; set datvcrus est morttta7~x si cult tuuam .

    86. De quolibet frzcctta 2ze7xdito in uinea uel lino in cameo.De quolibet fructu uendito isx uinca uel lino izz cameo . Si licit em-

    tor uenditori ut let deciana~7x debet, dare earrx uenditor ; et si amber-

  • ~aa-a la I~ istoria del Derecltio es~aitol ~ I F

    taCenf, cuan iuramento uendioris qzvod noaz ttencii-dit ei decima~n, datzti--rus est emtor illam, nulla nacta occasione x .

    ~ . T)e tcstibus falsis .I)e tesfibus .Ealsis . Si probati sent falsi testes, et iaivt pro~bati ~trrzt

    tuna aliis testibus, ta'ansqzcirentztr ire cruces et corn batalIo caazt,,=sane ca-lenti crement illos iaz fronte irz cruee~, et espellant'tvry' a uilla pro falsiset malis ; qtvia sicut ttox caizt+pane audit~r-r per diuersa. loca ita initzria L 'et infamia eoruzrz nota sit ubiqtee ~entibus.

    88 . Ile hon:ine pexinro et f~robato .De hornine periuro et prvbato dcbei etil:~elii a uicinitate et coratnni--

    tate adiorzczrz, qtcia per :xdlzil alit2d in taz-ttzvrn perciitza.r iructus ntes ;it.aatet uinearatsaz sicttt pro pc:riurio, et pcitet .

    89. De lzoxnine qui intrat in itiv~licirvm et lezcaf iudicitcm c-zcm ~igyto~-re ix: czcrra.le.

    De hcrxnine qtvi intrat ist iudiciurat et letzat :udiciu~aa coat pi~nvre irotcarrali est sua ;.alonia TX soli~dos . De illa qzci tenet pignut et tra~nsno-ceat super fide cirecti si~aailitc~r LX solidos .

    go. De homin~e qzvi pi~nordt dvzninum pra suo famulo . Daznanacs1labet illunz desemttarare aut facere conttplere~ ~directuaza hrbcnti ~'12ver-moniant de illo iwsta racionc preostendendo.

    9z . De furnv et irtulemvditzv ,fratruasc xtel ~rroriaz:orum aut parti-cipum s .

    De ftzrno et molendino qui fuerit Yra.trum uel parentunz aut pczrtici-pusaz . Si aliqaEis e~ ci~ cult par-tiri ad dies uel septimanas si debenl°partir'i ; et si frangittvr mola, a21t obrttitt2.r furnzzs, iaz qttaliczv7szqttie dieillorttiaat mola frangattcr ur1 furxrus ra.d~at, omazes habent paritrr en.ezz-dare et rstituere cr+ia comune est . ~~ (fol . 7 Z- .)

    92. De aqaca furafa.

    x el rns. occonse.a lecture dudosa : iniustitia?3 Recla7rzo al maryen. Al die del fol. la si.yttiiente adderzda, de nzayao del tort- -

    tisaztador ; Venerunt duo ho~tzines ad iudiciu7n ante iusticia, mercadero et uillanus,et dedit uillanus iusticie X carnenos. Et qutzndo debuit iudicare itcsticia, dixit quia .inuenit Ircsqstisanz isz X bonis hoztziszibtss de illa morztanna, per illos carneros, ~ttodtortusn tenebat ille mereadero. Quando~hoc audiuit e1 mercadero, dedit iusticie XXmorabetinos. Et qitando uenerustt ante izasficia~n, illa dixit quia inueni pesquisa:rtin XX tnercaderos, propter i11os morabctissos, que torturn tenebat ille uillanats . .Quando hoc audiuit ille uillanus dedit iustic3e XX uaccas l.~onas. Et ueneruntante iusticianz, et dixit iusticia qae in hoc q2+od ille dicebat. in, primis paral,olis,in hoc essct iudiciurrz, et dixit q2tia inueni pesquisauz in XX qni fueruztt de losbanns laboratores, per 1os boues, director pesqatisa que tortti~rz ieneba~: mercade-ri2ts, et qne se indregasset cosztra illum uillanttnt . (Cfr. F. G. VI, 9, 5.)

    Alia . Saarziliter uenerunt duo ante iusticiam, et dedit ei prinxus pannttnz delino per camisiayn et breams, et alias dedit dues uaccas . Et qttiando debivit iudicare -dixit qui dedit ei pannunz qttiia audiret obliuioni q2tod diceret aut conpisset. Etqasando hoc audiuit la iusticia dixit qaae non poterat q~-tip iam xxxt cornua t~ac~or--rum erant in medio . (Cfr. F. G. VF, 9, G.)

  • ~ 12 Doc~wrzezttos

    De, aqua furata. :4qtta furata norz habet tornanv. Hereditas iyctegra:abet tornam, ct quelibet domes cte X s~olidos in ~suso .

    93 . De filio non leqaliter ~zrogenito~D:e filio borcle qas.i clemanzlat parter>n ~ernk-zni ; ttel parentibzss . 5i

    aicitarr ei ; "nescim2tis eel dubitamzcs ucritatem sis filius illiatis patrisquenz to dicis uideli~cet nostri fac to filiusaz racione" ; ha.bet se faeerelilies per duos patr-inos, aut per dttos homines legates, iurantes filiuN~ciuisse illixcs de quo asseri.t ; et habet, hoc modo, else filius illiirs lociuisi denxanda~ 1>crrterrz iaz hereditatc~n ant per l.uare illzrd fe,rrtntz .

    c~~.. .7)e arbori.bus plantatis et r°zrratis die zeel nocte. -De arboribus que fuerint ptantai-e et postea fttrati fuerint de die uc~l

    ¬}e mete, cuzzz testibus ualederiis, habetur calonia LX s~olidos . fst si estf:iius horde qzri e~:eat de arbore, eel rama, de die lT solidos, de t7octe,cttszz testibus, 1,5i solidos ; et tenet'ur fr-uctus arboris enxerzdare qz-zfl-itsqu.e mitatur alia eqztii bona in sno loco . Paluzn de parrali q2vi soluerit

    : pie die eel de nocte, cum testibus, LX solidos.g5 . De co!nnranda cuiuscumque rei ~Y solidos in arTtecz .De comanda qzzarz.cznlibet reruzz-z X solidos in suso habet tornanv de.

    ~ualibet re ; set tle X solidos in iuso non $abet tornant .96. D.e clvristT:cszzo thigzzorantd rsza.tar-uni acel iatidezs.rn proditorem Qro

    szro exarico clzristiazzo .De clrristiano qui pignorat ganatu7n mauro eel ittdeo pro suo exarico

    cnri..rtiano, et dicuzzt qzrod nozz hab~a ibi purtena ille eKaricacs chrzstiano,tenet2 :r iurare, maurus irz meerlrrita, et itxdeus isz synagoga, clzaod nonhabet ibi pczs-tezsz ille cxaricus christianus txosszine . . ., set qzaod est mauritie} itxiei ad faciendetzzz pro~rizaaz uvluzvt :atem et clsristianus clacrranshubet querere aliaaza +pignoranv .

    97~ lie Izomine qui daf fidc in qzralibet re duztidi. a2r.cr eel hereditatem .De homine qzri d~tit' fidantiarFZ in qualibet re dandi auer eel heredi-

    tatcm, et postea preparat f?dantiaszz directi super- illazzz ali~am fidantiam,noaz est forum si non licit : "ac ficlantia directi ai.rod nozz po~sui istunatat°sn fidantianz clualenz to dicis nec debeo ti.bi ista dare."' gS . De firlantiis rrz.obilis aut terri.bi-lis et licit: "facdte zzzihi fide ."

    lie f:dantiis nxobilis eel terribilis et licit : "facite tttihi fidantiazn."Si est de mobili et non est iaz cart'a aportet ips~ .tzsz dicere si est fidantia

    . aut noJZ . Si est de hereditate, et est irz carta, fidantianz habet illuzn fa-oere cuiz2 testibus qzsod dent fidantias iuramentortrnz sttorussti quod ta-liter est fidaivtia sic-zat potest legi izz carta i1la, et lxabet dicere : "fida~-~ia sunz siczct potest legi iaa earta illa." Et si est de me+b :li, eel de here-ditate, rt dictt : "fidarztia sung", et nozz est iaz carta, potcst uenire illedzri elicit quod posuit cttziz fida7atiatzz et potest d:cez~e : "alxc fide ~directicl2.rod noza postti to talersa fidcnz qualetz-z to clicis nee debeo tibi dare hoc*,qzcocl lids, qctiod tt1 es iic}ttnt:i :L", et clc.bet illazrz aeeipere, f'ostmoclzczaz sipntrsi probare cuzn C1ttObtfS testibus le ;alibus qaaad hoc debituna debet ei .

    : rlare, ct gaol talis fidantia est qraoax~cto ills licit; et quod'sttreni t'esres, .

  • ~c~ra la .Htisla~rin. del DeYeclzo es~ctia©l ~z3

    peaabit, propler hoc, I,X solido,r ; et i~rior fidautia faciet dari e1 caudalut.de ftlit ps-imitTS piazoratus .

    gg . 1)e xtaatre et fiatre aui datvt acstii fili.orutr~ gel filivrum dotv~in~azobile et laercditateaaa . .

    I)~e tttatx-e but l;atre qvvi dederuni- ttni fi.lioruxxz uel filiarzxxaa sttoritstadonuxrv mobile et hereclitatestz, trorz debct passare plttsquat~z donttrozz, undotaaztum mobile aut hereditaiem . 1st si dederint duo ttel aria heYCdltatlsr:oaz cieber~Y passar ;t plusrlttaxaz unuxtz . Tnfan~ortu; bone potest dare s2sisiiliis unana h~redita,tem si ?tabeni alias qttas diuic!;ant ixa aliis locisqttasatplvtritnis. j~ (fiol . ~ .)

    xoo . L)e Izoatzinc qui teytet placit2tm darzdi testes attt otoresn azct alizcd~lacit tout.

    De homine q%ci Tenet placituart ~dandi testes and otoncrrv auci aliud Ir1a-cituaxz coraxaa Aorta iusticie et attte iz2seiciaaaa debent dari, uel ubi est he-reditas, si fuerit causa de hercditatc .

    xot. . De ~5atre aatt xtaatre qui faccri.zbt uidu% .De patre and matre qet~i fucrixvt' uidui . Van possusvt dare filio uel

    filie donuxav compl°etutav si nota ha-bet ~donutrz unu~s cte ttlio cusp carta etfi,dantia, trod si noaz dittiser-ttnt ; set de sua parse cn:gatita de racivne po-lest donttyaz dare .

    soy . Dc s~a.ta xtiel cazltello qui. trahi.t illa in ziidla nzuro cincta et feritiroz:~ie.

    D-e sps,ta ue1 ~ctUltello qui trahit itiz uilla zxturo eiszeta et ferit rode,habetzsr calonia D sokidn .r ; et si aceidit Faille solid~os . Dec alia ferida deptt~uo uel de ;petra LZ. salvrles c ::~a-a t:estibzcs qzcoiscvbeat . Sci si norzferit noaz habet caloniatsv aie~c tornas,v uel ~qaod perdat pu~num .

    zo3 . D.e partiti.orze ~~erxatatvortun rotsque ad terciaan ati.cem 1 .D~c~ partitione germanorurn . L'~sque ad te7-ciafn uicexn. pos .--.2txxt reuerti

    r Peclasrzo al arzargerot, 11l Irie dcl folio la sigztiieszte crdderozda, de srtaroto cCeG cost-tirosuador. De hororrisze q2ti uendit ttel i~rzpi~norat suasrz hereditatern irot terms de lac-e~~t aut iroa tetras de Flosca, et dat ficlantias saluitatis, et posfqtvazrya exeurozt ille fideda la terra, et habzaerit fide de parse borvo~`, et ueniuxzt alii hosrtines ue1 parenfesqzai demasularozt istam heNeditat~^` uenclitarrx uel iroxpi~rnataroft, clebet se iste horrtot.oruare ad fidantias suns, ztel stxos filios debent interrogate si habcnt testesuiuos ; et si dicent de si, debet iudicare iusticia que dexa fidaratias ad alias fi-rlantias qzta szcstt de saluitate qtte donent ci i11os trstes in illo loco obi fuit factaista uendita, ue1 izrzpi~natr~~zztum, per forts~rz terse, c>t cant saluare illarotz terrana.1?f si non dant illos testes qzte nost restrorzdeant : tna~ris, Tt si d%c.ent : '`nozz lxabe-nius testers qaaia xnortni sunk:" ; debet iudicare Ia iltsticia qrte intent czarorz carta irv5uantt sactt3.datxrt est fa;ztzsz t :e'rre i>a ipso Loco obi irozuen%E la fidaszti .Lxn et uadatsaluarc illarrt hcrediTatenz . .La ei un?ts testis est solos sic: faeiat qrotantodo szsprascripturtt est, et iurci ones tes±is in i11a dexnanda, cum illa car-ta iroz ma"u, qztodsic fttif rttsonxocvo forest lxox3to letNere ist illa carta et salu.ettt?~ illart hcrreditaterza.

    el ms, plait el~ eoroz o szss~crozdida sobrc la b.asi el roans .

    3d

  • 5 z ~. D oczlnze~atos.

    ad partitianent si prius non firmant qzcod sesnper lint itz predicta parti-tiane ; et si habetur ibi carta tanto plus ualet..

    ro4. De kon>zne uel feutina qui uenerint clanzantes de ~ercussio-ysibus .

    De honiine ttel femizta qzci uenerinY clamana de percussior~ibus uel 'desonore and de presone sine dorrtino uel iusticia, dehet dare, ille quihoc edit, fidazttiazzz directi, et ille elamans iirmusta de redra qztiod redretper forum terse ille directuzst faciendo ; et hac fact, qzzancio dettene-rint in illas raciones ad si et non, dehet iusticia iudicare qxtiod pro~betqui dicit de si cum festibzas legalibus et mertsazsa suana saszctificazatibwssi est in pvp.clato, et si est izz hPremo cuzzt tesfibtts ~'II anzzorzazaz iszantca, et peitet mediuzzz homicidiuzn ; et si noaz potest probare q?tivdiuret, qzti licit d~e nozz, good hoc nozz fecit, super altare obi iuratztr pem-homicidiuzn et dixniterat euzaz ira quiete . Et si licit : "me24m deshonorctnuolo probare, nozz habeo testes", ciet fide sui iuramenti qui licit de nozz, .set olio, nozz accipiat illasrz set dieat : "hoc fide de la torna", et accipiatillaztz la iusticia ; et qzti licit de nozt let . fide de la espera, et sizaziliteraccipiat illanz la iztsticia . Et hoc facto si est prelium de scui'o et 1>aatczahabeant ambo ualc:ns C solidos de mobili, ita qzcod unusquisqzte per se,gut de caualleriis, ante qzrod sit ad libitunz illorzrsn habeant de placitoX dies ; et ad X dies in quali quad remanerat peitet X svlirios ; et ad XXdies siztailiter pro ,qz:o remazzserit p~eitet alias X solidos ; et ad XXXdies fiat pre'Iiunz gut succunzbat prv quo remazzserit. F_t de X solidosdecent dieruzvc et de aliis X solidos cle XX diebus habet ibi dozzzinusuille terciana partesn et justicia ter~ero et ille clamans e1 terqes-~o . Setri nozz habet uxxzasqz:isque ualens C solidos fiat preliusvt de ferro, et si-gillent xnanuzn ad terciuzsz dieszz, et leuet ferrum ad aliuna terciunz diem, .et perspiciant manuzrz ad aliuzzz terciuszz diezzz, qui suzzt IX dies ; et siest ,ants, sit saluus, et si coanbusfus SitGCtf737b1t. Et omnes calonie quesztz2t in prelio suszt izz ferro, excepto missione ferri que nosz est tanta.

    iod . De dcomine ciui licit se daturzcm testes et non dot .De hom,ine qui licit se daturuztc testes ad diem prefixussz et noza dot

    illos uictus est, et perdit iuraxnentutsz ad illo qui habct illztd dare, qztiiapramisit se datzirum testes postmoduzs2 pedezn re~trahit, uncle illud : qzcod :complere neqztiis primiciare caue .

    to6 . 1)e debitis clericorum .]),e de~bitis clericos-ttrotz. Clericus pro de~bito qztiod dabeat al?czci non

    potest appellare ad sttuna episcopum, set de qualibcrt olio re qzce pertinentad eclesiam potest a~ppellare ad e~iscvpunl, qztem pontificuszt et pre--lataruzzz est discernere inter leporam x et lepram. ~~ (fol . 8 v .)

    io7. .~e hvsnizte qui znanstrat cartant carom ius~ticia et licit alius :_s`falsa est et lzac fa;dantia ."

    De lxoxnine qzti motzstrat ca,rtanz corazzt itisticia et licit olio, : "falsa,

    z lectatira dudosa ; sabre la p sigla, cuya fornva s2~~one acn grtm~o de tetrasa stsplir esz que eratrezt 7lecesaria~2ezate a y "r.

  • ~az~cx lcz flistoYict cdel DeYecho esfia;iical 5z~

    cst et ecce fidantia quod teneam irz pede ipsam esse falsaaaz" ; deinde nUZzdebr~t illazza °prolrare nee. cunz illa iurare, set debet illazzv tenere iza pecle ;et si Deus facit illi misericordiaszz peitabit secuazduan cie boaia [atal .j -, etsi est de ferro seczcn,dztirn aasod est iie fcrra.

    zoo . De fzli~ ztel filia qui 7atiser2trzt zzztissionem do disfaensa cle gua-libet re in naundo in rebus fiatris et ryzzatris .

    lle filio uel f :1ia qivi miaerunt rnissioneaaz de dispensa de dua'ibet rein causa pairis aut rnatri~, et nora misea-it illazst cuan cortueuiezatia etcu3a~. fidantift et tz;siibus, nozt debent illi s'espondere pacer ,.iec rnatarnec ;ermani, set debent illi re~ddere gracias, et cuzaz hoc debet else pac-catus per farunz terre :~ragonis .

    D,e honzisze. c~ui cult ~robare clericum zvel lzominenz alicuius('Yd212fiS,

    De homine qzzi uult prohare cler-icuzaz uel hcrnzizzem alicui2cs ordirzispostqzaaazz. fuerit: cler~icus uel dederit se alicui ordini, curyrz alerica etlaico habet ~pro~bare, sc~cu~zdazm good est ille ~rdo .

    11o. De testibras ~atris contra filium uel filii contra patrezaz .D~e testibus hatria contra filiu~rz uel filii contra p ttrem aci saasaz

    utilitatem uel cozztra ad lites, not potest testari unu~s alii acl suazzz uYi-litateaaz . °

    III . De ltosa:irte clui ezavit lzereditatcvvt qualem uzslt et derr~andaat.t eiillam .

    De hornine qzri emit hereditatevrz qazalenz uuit et demandazzt illi earyzz,ct uult dare fide directi postquct2sz ad cosr~paraarz ,re clamat fide direeticlebe:nt ei colligere et postea habeant suns rationes,

    zta . De lzosniaze dicestti : "percza. .rsisti zsze'' et licit alias : "abi~"I)e homine qzzi licit : "percussisti me aut irahonora~ti° aut pignorasti

    me", et licit alias : "obi, aut izz quo loco, aut cuvrz qzco to uerberaui, autin qua die septimane, aut qua hora diei ?" ; respozzdere habet de iureobi, aut isz qzt.o loco, aut cum qtco fait percussus : cuzzz lapide aut pugnaaut qu£bus armis, ut [ni] 2 irata aszinaza necne, et in .qua die septimane, autqua hara diei, de omzzibass tenetur resf~ozz:dere ; et si fait de meridie insuso, habet dicere : "a mane usque ad meridiezaz" ; et si fait de meridie irsantes : "usdtice ad noctenzz" .

    =I3 . De honzizze qui est in hors mzortis et uult destinare .lie homine q-ttii est in hors mortis et uult destinare, quales habent

    esse sui cabe~alerii si est in heremo aut irz populata . In heremo deben.tpas~sare duo septen2 annoruzat in suso, set izz populato duo ui~cini legalescunz illo capellano . Et si est in uilla pauca de X caws minus, debenttralere pro cabe~alariis capellantts coat alio uicina, silt autezaz capellanuscum lenali ui~dua muliere qzci cosnplent secundum usuzn terre ; set sinoaa posunt hak>ere capellanurtt, duo honaifzes le~ales habeant2tr cuzzz nec-

    x atal sobre Izy2, de vraa~zo del cosatinatador.a ni sobye line2.

  • ~ r u IJocLrrno~tns

    ~ese fuPrit . Il>si ael ipsi qtci fuerin'~ c:a .be~alariis dicaFat a)eo et s~ci~ aati-saeabtuv ueritaterrz a>ra ;az ianua eclesie manil .>atis ad celurra. zx_tersis qtzo3;sic fait, ct dcbet iur-e ttalere.

    zz~ . Lie osa:.ni.htts rebus qtte fuerint tZc litibizs et de ~ercZtssiorzibttset de lznsaticidio .

    Tie amaaibacs cattsis qace fuc:rint fcrcte, de litibus ct de percttssionibttscat de homiciclio, ira ltef-emo ue1 inz mo;zi:e u~?~i nasz est popzrlatuzrt ue1 re-iratiuuiaz, et clebent probare c:axaaz dt;.ah:as tc~stibus ~TEI anraorastaz ira suso ;irz quolihet popa±lato cuxtiz duc>bus tesiibus 1e~alibus ttalederiis _et casaxaztencntibu~ et m~^szsam auaraz sanctifieara.tibus .

    iz ;; . Z7e rluiaachte solidtis su.titae quoraaodo debeazt diicidi .7~c quinqtre srolidis illiazs same q22onto.do de',~ent diuidi . I)ovaiino ui11~

    tercia pcxrs, m~csse~ariis attt ttineadea"iis a.1ia tercia par's, la irvsticia no-.uena tacius.

    it6 . 1)e Izosazirze qtli se claraaat ad cartam cvram iustdcia.De homine ciaci se clatnat ad cartana coa-araa~ iusticia nort dcrbet iudi-

    care si ntara hubet cartana ; et s'i dicit coraraa iust'icia : "naaa habec car-tam'', deinde nnaz se po-test clamare ad cartar~a, et justicia naaz debetiudicare acl eartaan, set si ,,emel xnorzstrat cartatiaz cara~aaa. iusticia ~tsrzazi-b2ss haris habet tnonstrare illaxra de cetero quonsqztie causa art fin:enz per-ducanttzr . ;! (fol . y .)

    r17. I)e Iz.vrnirze cui ~igraorat et crc'cidit ~ir~rzoram . 'L?e hamine q2ai pi;norat et aceidit pignoraryaz hccbitttrtxs est i:aturra

    coriuya coarzplere cusrt rastris, et I1:II un .;ulis, ct auribus', et cauda ; etqrrod mittat pcdes seas super illudy et itaret super 1_ibrum et ~ illztct esseipsarm coriua:a, sins dnbio, illizcs bestie, et qxavd mactauit ilhzd more pigrta-~ is et propter~ talent hosai:zem nosaadne. . . . ; et ille pro qzaa fait pignovai :a etmorale hczbet emer2d_are pro best:ia C solireseni:e doanina accipit clamans :pro ittraxiiera-to aliquid trade^re, habet acci ;)ere doaatinus' uille, et si noaz cult aociper~_rode aliquid clantaazs pro ittramesato illo et cult per orrzsze iuratne~zta benepotest facere .

    rz9. Z~~e- fidaaatia que est et licit sr,~ zton else fide et' v'at fide ~zega-~rt2tltl~ .

    I7~ ficlatitia qz{.c esf et licit sc norz esse fidantia, et clat fide tacga-ntertti s+e narz fore fide, si potest pvobare illuFra, ipsc^ caci fait fi-rle etraaad :?ohtts 1 :estil>tts le~alibtis qzaod sic fait fide et clacod c ent fidantias stta-r2xtrt itirauietatoa~rcars, habet redimcr-e sttaiaa nianusrz per- ~'h sctlidis of 1IICclc~Faarios, et ya2o~d faciat colligere suuaaz clirecturaa acl. illumyz ~clasnalzteysa; c :de istis dena,riis habet rode acciper~ d~ozninrts uille II solidos, et cla-naans IT solidos, et la iusticia TI solidoa, et saianes per los aricneos 1as3TII derztxrins . ,

  • ~ar2z Icr. I~isforia a'el .r'~eYeelzo espasz.ol 5z~

    12o . Tie asitzrz z2-el asista qui ft2rati" fvv~b'riz-at sizze albarda. uel sin-ecapistro .

    De asi'no uel asina qz2i furati fuezznt sine al,bard'a uel sine capiatraprn soles suo corpore, no~z 1taL"et tornaiav illi nc~c Testes q2si t'estati ftter-intpro e'o ; set si farad ftterisa cuitv caTtistra aut allrarda uel cuzta ctliat ropes,habet tarnam ille uel testea qz2i iurauer-int pro co .

    12r . Ire ]Lr~min%bz2s qua testant'ttr fro ~rzu22rn uel fro izza'eo .De homiazi~bns qezi tsstazztzcr pro mauro uel "sarraceno atqice per fi,dcr

    et ~doloso iudco pro c~ztacunzqzce re izz to-to muzzdo it'a qxcod rnaurur ueliudetrs tencavattsr ~darc testes. Si iuztiei uel sa?-raceni litigayzt cu-izv ahristia-nis et percutiuntz2r cic mort'e ita clzvod sazzgz2.is ,profluat, a iudeo uel sarra-ceno rnille iudei uel sarraceni sizat iya ttoh:a lids, iestirnorLiuzzz uni~us norzpotest ,iii ualere' alicluo aiodo. Set si forte christiantls troll tes'tari prn'iu~deo uel sarraceno hoc modo uel alio, rTOZV ~debet cs-edi sine sues ittra-snerzto christianus, ucl iudc~ua uel sarracentls, unzasqzzi.,que sues lsge, se-ct2zv.dztirn qz2o:d rep se' 1~abuit . I'o~~tqua7rz uero~ iurauerit et testatus fuez-itchristianus nozz ,potcst essc tornatus per ferruszz neqtTe per batallassz, qzsianoaz est foru7zz qzzern rrotz tvrrnaretz2r aLiqz2,is christiantx~s; macro uPl iudec~s~i tor-TTa'm" hczberet i:estis clTrisfianus posf stttrnz iuratneazttzszz, et certe ntrz.z-qtaazz debet aldqz2is chs~istiaius testari pro macro uel. iudeo, tzana q2via start-titzimici crttcis Clzrtisf,i pcr- qaazza lotus rnuzzclzts saluai:"ZZr et: cite ,~alusrc,~arat2tr, ultra q-tria sttzzt prcriit~rea et eiie ¬'t nocte cog'itazzt christianisfraudes rnultimodas laqiaeare, et' contra qtcod maizcs csf nursvqn2.atitz sorvz-pniavzt eis bontnzz . Dtto cirrirtiani uu~zz sufficiuszt testari pz-o itvdeo t1,elsarraceTTO, ttel dtlo iu~dei pro iwdeo, nce 'duo sarraceni 'pro sarraceno sifactzsrn liti:s pertinucrit ad christianum et iudeuzzz. uel sarracenalatz ; setez' utrizrsqzcc haben.t teatari pro fcrctis et zTOaa habent credi sane sv2is iura-mctztis . I~:oc est ius et forzivaa ter-re ~~ra ;oni:5. apro;bavzte hoc et laudantecorzsuettxiine Rcgttnz et aliarza~rz" lrrohor22rrz hostzinutzv .

    za2 . D.c ]z"ozvzine qui "zazclt izcz2are a.azii.cta"m szr:unT in testivazovzirz .l)e homine qztii cult iuuas-~e amicurzz ruuz;z de t'e'stimonio habeat et

    faciat sizzz-iliturlir?ezsz testandi, sirztt ca'tsi 1L2zlvct izz corde, et ita potent ami-ctts onus alitrsaz iuuare izz testim-opium, [i:azszen n'ovz clef fide sui iura-vT'en~a~t., ii ~~.o' . q v .)

    z23. ~czc.atzia .C~zai.dasaz rodeos obligauit pignori cttiidaNZt" ch"ristiano qz2"e-clazvz uas

    stagni loco ar~;e3zti pro C solidos ad lue.rum qzrod m~oryzta,set ad finesazanzzi alias C solidos, et :foil stati7n uas idlza,d pesat:uzaz et ;,refit per anzzurzz;et transacbo spatio aalazi agnouit christi'auu~ uaa else stagni et rLOaz ar-genti, of hcabuit christianus se dPCeptuzzz, et christiamts fecit serrariCL1YiL Llna SCYr'a cathena't:u1~a1 et' clatlsataZYZ lrortartiG472 do1lTtLS .~"t1e 2t ipSemetL"O~paU2t ~dUnltt9Yb Stlay7l Ct f12R"X1t SE ft?1SSC; ~depYG'dattl7}U G't S'~O11atL1'F11. 0111721-lJ4LS '$tl1S ; C't LLe11i.t' ttuTl'll1tt1S 1.~t142S rCr ad he'lJYet177b L't ueni~t pa-orlitor iu-

    x ta,men-iaxramenti adde~tda de rnatiuo del eoriEisa4sacdor .

  • Doczlit-zetatos

    clflus, qui erediderat se decepisse christiantt:-aa, tutu CC solidis ; et lioctnodo recupez~auit chrz'stianus iluos C,'C.', solidos et defraudauit iudeusrzstia nice faliter et audiistis . I, l )nsitini ual~de magna laxas habens ha-benas est ibique proditio iudcorum .

    z2~ . De Ttereditate germaxzorwm zc.el f"iliorum gerstvatzorum aut ~a-Yentuaaz ~raximornsi yue zzon sunt dizsise.

    D~e hr>reclitate ;ermanorusaa uel filiorusvz germanoratsaz aut parentuzztprvsimc?rut;t qrse noat fuerizat tliuisse . Si a1i.y:ai ; illorztsvt ded .+~rit, ci.nexnavtdaio et covvcessu rilicrraa.rat, aliyrtiicl illorzana hereditatuzzz a~1 saztctasuel. ad mtili~erezvv aut a~d t liyzr~em locuziz, nozz potent passare quia cttmiuranicztto qztod det se no7z interfuisse illi cionatiuo good heredita~ nozcfait diuisa, et qztod aic>fz concess,ii: illaz7a ~donati~onenv ipse potent hoc pro-hi.here ; set si hereditas est diuisa et potPSt habere testes potest faceredonatiuuna et cuza ratione faciat c}uicquid facit.

    r~,r,. Dc Tzomine yui pic~rzorat in villa et non est uicinus .De homine qzvi pigxiorat isz villa et non est uicinus, of tenet pig-n~rayn

    i~a villa per ICT dies, quando frahit pig~ius a villa ad terciusiz diem habettare fidav-vtialvz qtaod de marvifesto teneat illazrz of nc?zt :4~e a14et cuzu. aa,pi~~nora .

    z26 . ,D~ ycxto 1'urato .De ato frtrato et iazuenitatr cixzat te=tibzzs furti, tali~s est sua calonia, :

    qatod aliyuis hoyizo accipiat illuziz gatuzrv et li~et ad suuz~z colluavv palmurtzcerde, et figat stac'nazav izz. terra, et ligetttr ibi corda et ad omraes partesl?.abeaY IX pedes iza amplnrrz, et nroiciar_t miliusaasuper ilhtma ~atutin,siczzt yranuzsz cadit per ;ronqa~rvv nlolendini per octtlusaz mole, ct coatcoopertu~ fuerit gates mi'lio illo ipsum tniliu7vz est sua calonia ; et ~diui-$atur s~iczct alia caloxiia.

    z~;. De catsscz clerici et lai.ci 1 .De causa clerici et laid . Si clericus habet querimoniazav de laico ha-

    bcmt ire s2ti forzraaz terre ; set si laicus habet' qzrerimoniazav de (clericalhabeni: :ne ad iudiciuszz doatvi.ni e~iscopi . Ft ~si laicus demaz~ciat heredi-tatesv~ ad eclesia, clerici habextt acc-ipere tle terra illius hereditatis, quazatlenxa,zrdasvt illis, Pt tiittere roper. alfare, et iuret ibi qzsod terra fait sual:eredita,tis. et sua d°t>et else, of accipiat terraztiv ab altari et sit sua lahereditas. It clerici spolient altare et cirrzrzvdent illatd spinis cuarv uenerii:

    x Reclasno ¢l snarqesa . 1dl ¢ie rhl foltio la siyacvnszte adclemzda, cte snaroao cte6 con-ttna ..adnr : I~azania. (.~rri.dam iudet4 .r dcdit ad tiszcrendstraa L lien~os panrzi de 1i+.io caai-dasrz chrastiano et non fccit itide i:estes, et c~hristianus ne~auit panrzutn nt iudezasnouit se deceptutirz et 12cuit per tr-icenax.iutri . Pnstea uettit ezezrz C liea:FOS panztieie lino ad illuztt christianuitt ct fecit testes si7rziliter illutin, et i11is tastes faetislettttuft se acl clovasrtaz suatta rttttz stxa arte elaratr feat istos lien~os rt tetit menu~cr duos nxCnses, nt ar1 eaput istort2nz ane ;zsium ttenit ad istttmtt chr " ist:antzrsz etcletnaazclaudt soon C 1ien.Gzts cle panzro de lino, et iste ehr%stiauavs ttoluit dineredare non hahttit isbos licnt:os ; et cum testib~is quos Each oporl;uit dare ehristianumillos C li:antios ; et itKL uiyirlicauit se iudeus elc christiano . (Cfr . L' . C? . VT, 9 3~)

    y^ e,~ 7325., I~,1C0, '

  • Sara la Historic deG Derecl2o es~avvol 51g

    laicws ad iuraszduwt, et tazt.nant 1as cavrapanas, et mutant ibi las uirtutes ;.st sic accipiaszt clerici iurameratuzsz laici .

    z2S. De causa christiczzvi znazari et iudei 1 .De causa clxristiani mauri et iudei . Si christianus habet querimo-

    niazn de iudea ue1 cle sarraceno, nel sarracenus de iudeo, uel iudeus ~iesarraceno, ttel christiantls de utraqase, atnnes habent ire ad iudi:ciuzniuclicis christiani, q-ttiia ~clxristianus melius discernit et causas nouiY po-tita pe;~scrutari .

    T2y, .T) :e l~o~mine alba_rrazao qui iron ~otest dare fide directi.De lxolnine albarrano qzti lxotz potest dare fide ~d.e directo per anale-

    fcz:ctusn qz-tod fecit, post uenit corarn iztsticia, habet statitin dare fide di-recti, cut cabl~euadarenz, ut faciat fieri directuzra, cut quod reddat illu~zncableuador irz presentiazsz doznini iudicis, cut good mitatzar isz presone~nz~~doaniui Rein ; et non dent illi talestz presonesn good si habet se saluareminus inde ualeat suo carpore ; sezzzper iuranda good norz potent habere

    ' fide nec cableuadorezsz. E~ (fol. io .)z3o . De ba.rsallo qui stat cztm domi~zo et non est uicinus et furatur

    aliquid comsnedendi.De bassallo q~ti scat cuzra domino et nosy est uicinus et furatur ali-

    quid ad catizzmedenduzvz, sizae baccas uel bones and ones uicini, et acciditilluzn, et

  • ~?o L~oczzzwe~atos

    r33 " . ve Ia-orrzizve qui tivadit host zrez?ctfum ezrm earze stao et oecidit .~rezaatutLl in herevzo.

    De homine q2si uadit post uenatu~rz cusrv quo uenaiico cane et accicituenatuna i~z hcrenro totusra debet esse suttzrt ; et si tienit ad pop2slatttzazet exeuszt hosrain.es de uilla qzzi mactaazt uenaiusza corium. et medie carnes -ciebcnt esse illiics qzri uenit post tlenaturzv cant cane suo.

    z34~ -Ue zzetzatzz ~ui crxdtit in cepzy-m totutn debet esse domiazi ce~i-De uenatu q?vi cadit izz cepuyaz to`unn. debet else Liorazini illius cepi .

    C)ailibet homo parans cepos et uenit m~onvterius, aut missa+-icuvr~. suutirr,et asserit se ittirurra uettiatuz~z cu;rz eq2sis et canibus et disparet suos-cepos,et no~v ,disparat illos, et monterius mo~ue~ns uenatu~nz, cures eq2tiis et cani-htts, et cadit canis aut eqws in illuna ~eepu~rz, ~dozszinus cepi habet sana:-eiIlu~tz et dare ciuadamz et cnnductusrz queusraie sanitati restituaiLtur; e~si tnaritur inae habet emeadare doaszin2rs ~ceni ilius.

    [Dje foris quos habent atutrd Porgiazza . Yer s~e ips~os habent multasforos et coizsue~tudines, et izzsttper habent foros Cesaraguste cittitatis ethonor x et alio:s .

    T3j . Ire Izotninibns Raryie qui. se alcaszt ad Ceraraqtxsta.T)e hominibzr.r :Florae qzai se al4ant ad Cesara~-zzsta, coraizz iusticia

    Bor~'e debeni dare los hoceros ; et si ipsirnet noaz uaduszt debent darebongs fidazz~tias ut sedeant iaz hoe quod bacerii heuabuzzt airud Gcsara-g2asfa ; et si ipsitnet 11osz uadunt set transtnittuytt bocerios suos habentfi~dazzi:ias iazter :,e dare .

    r36.. De omnibus arillis riui de Borgia .Dc amnilatts uillis ritti do B~ornia ix-z q~uibus iT2sticia noxa habetur, Ira'

    T3orgia faciarzt preliuzrz et l~euent ferrurn et donent crtorcna et teneantplacituzzz totusrz. cara~rz iRZ.rticia, de ~Talleza iza suso, si izz Bon~ia firmaazt ;cxceptis tzillis oa-~dinutn. Templarioratryaz et Ilospitalariarzr~, monachoruz~wlborzv~rz et iii~rerza~arz, et sarzctimor~ialiu~rz et alioruraz .

    ~3q. T)e lr.omine qui aziriit izcdacizsnt in Iicrgia et alrat Cesaragurta .I)e homine qui cLUdit iudicium aped Yor~ianz et se glut ad Cesar-

    agzvstaszz, et Cesara~-uste et Borg'ie dat2cr idezst ittdiciutzz peitet dnrrzino tisolidos et. nouenas ti' solidorazszz justicic et totazra e~pensanz qua~az feceritalias aqaci ttenit ibi ui cunz suo iuram.erzto ; quo~d tantarm cosrstitit sibi.lzabet emezzdare ille qzri s~e alcauit ad C',esaragustanam ciuitatem .

    z34 . LJe lzosnine qui ten.et~ tortum alii. et sunt de .ri.~zzali. ~! (fo1 . 1o ~) .De homine qzsi tenet tortu~:vz al :i et suazt de si~nali, et homo iusticic:

    moztstrat ,,i~a1e dorvcini Itieais ut ueniat in presentia~n do~zini iudicis, . .et nosz cult accedeq-e ad cosrzplendusrz directttzzz, et transit i11ud si~naleuna nocte, izz sequenti die peitet tir solidos, et suzzt iusti~cie ; et qztando'monstrat ildzicl signals cttzsz testibzrs txaleratil>itis hal,et movzstrare .

    rag . De laaminibus qui se a.l~ant.ad forum Cesaragttste.~I~e harrzdsaibu~a qztii se grant ad forttz~z Cesara~uste doneJ~ eis i2zsticia .

    x abonos . la a tachada.

  • ~Jas~a la Ihstaria clel Dereslzo esi5ctt~z~al ~z~

    ut tercia d:e siavi C~~sara;;ztsta, ct qvlarta die leucnt ittdici;zxv; ct qtai cavz-ie~stpnit leuarc 7t1d1Clt?tt2. prima uiCe llorv succultzliat ; seczv;l~a ui~ce pi--;̀nOret2fY 8t Cti332 'l)1~rY104'e 111 CL1rra1C CGaat~ltr lre C't lla?2 Slt Ur~ClU,9 ; Et ad .tercitirn placiturrv s~i norz uazlt leuare i1z-diciura et ~firecttzszt ?accre situictus. Set acl tres placite,s predictor Justicia debet dare di~etlv et irv pre-scntia iudicis toturn debet ieri ; si uera p'.acet tttriclue parti qtt+.d .qu.inalv fuera pritala nice uel sccatndzt C:esragusta d~irecturn i:acer-e uelcoavterrlpni.t coi;tplere si+' uictu:5 sui ex ,pczr-tc ciicti . Set hoc ncrrv est forualv'ilrvrnb t. 1r ;;~lu,t!tas czf n;ptio utriuaqlae partis.

    t~.o . d1e Izolllane eiui se c(cxrxat ad oforenl .De hc)mine qtri se clalnat ad otarerta, habet dare fidarl{iaatt de at~re :±t

    donet i11u1tx ad Y dies, et nos-v nonlinet otorertt. si rlol-v uult ; ct si note ~de-derit illulav ad :~. rlies c~ora111 i1(sticia, pt:itet :LY soli.ctc~s et dematzdusvvquod faciuszt il1i ; et cu1.n dederit otorerrv accipiai ettYZV per lnanu~lv et otordet fidantiarlv directi sober illtlm. et d caP : '`afro surrv otor istius rei ."

    I4i . I:e ~relio faciervdo aut fierro lettanct~ cde -zt.illa ordsrzis ri.lai cz'e 'b'oryia. ,

    De prEliu :rv fa:uere aut ferrttrn d ¬" uilla ardinis riui dc' Ilorgia. Sifirlllatur ira nlanu iustieie ds I>ol;~'i~t justicia h'or~ie ilabe` ilabere las.SlattenFirS .

    zq-~. De p(eito tiuc est aj=fddancaturn et fir~rvatxtm et ixvdi.ccatl-im Bczr-crie et al~af acd C'esar-czyuctatnl. ~'

    1)e cz~usa tIrle -est zt,ffidarz~.at,~, et firntata et iu~dicata izv hor,ia, etse alcat aat racianes et itldiciunv qltiod declerint Liorgie ct mallstret illud Gc--saragztsta i1v presentia ~almendin~e, et si irzdl~r¬'t cnle7zdatiaile iudicillrnemetldeGCir et est d .ireci.'tlzsv . Set si dicu?ct alias rczcvone ; Cevara~ustaqlta~rv dixerint ?~orgi;e, ciel>ei diccre ;lvti male cadit : "llova leuauinrvtsitttliciunv Borgie istis rczcionibus nec ttenimtts Cesarag-tvstanv propter 11ocredeamu!s :IZorgiaarl obi aurliuirntts prior iudiciwni, et norv clesfc,renlu~nostl,~~ttista..-Postea llabent forulaa i1a Ilor~ia qizod lYOmlvo q2ti afferat ri~cusrv lloal~i-11emnro balzdari~a ual pro bo.ceria cattsa nacendi suo uicino de Borl;ia, aliiuncini exp~ellallt eulaa a a3orgia, et precil)iterlt domaa stlas ira t~~rraxaa, etpeitet dollaiasstillt alcare ad Ce- -saragus±attv quern ~s~ecltrzctlaln iudiciurav Par~ie habet finiri .

    nnn)c>l, la 1 ta,:Fiacla.Cfr: cap. go .

  • ~?a Dor?cz~zentos

    z44. IJe lzominil avs qui postrerzsrzt ivoccrios Borgie .[D]e homitaibus qavi posuerant b~cerios ist Eorgia non habent axn-

    -plius res~orzdere aliqvvibus aliis horszizzibus, neque ctozriinis cause si noxalrocerius ad uocerium q2aausqave ca2isa finiatztir izt Borgia, aut quod ~e

    . a,l~ent ad Cesaragzvstasyt sa irv Borgia roan hlacet eis iudi~ciuzv=t .z4~ . ?~'ztllz-as zaicinzcs de Borc;ia dehet cdare lecdam stcc ~edaticasm in

    tota Aragosze .'_Vullun honao uicinua de Sorba debet bare leqdant nec pedaticurvt in

    tota .~1ra~one nisi ad porius sabidos .i .~6 . CN]callus hostzo de }3or~ia haves: directunl facere alii ho7nititi

    pro torto q2so~d faciat ills in also laco nisi Borgie, scat Cesaraugu .,te . I!(t°o1 . t i .)

    z¢~. De ztassallo et a~zeilla qui sedent ad soldafaxn et infirsraantur .De uasaallo qui ~edet ad solciatam et infirm~atatx^ . C~12cicuntqzte homo

    habet txassalluzn ail soldatazn et infirmettacr uassatlltts, et norz dederit illscandu:ctuzn dossainz~s cues dtitn egrotauerit ; post izzfirmitate~v~, si sanusfuerit, nox debet ei ~eruire et debct perdere doxytinzzs totaryrz suavrz sol-datasta qua7tt sibs de~derit ; set si dederit ills cozadnctuzn stzud domiai2is ;duzzz fuerit iaafirmtxs, cuzta fuerit sa ;nus de~bet redire a~d~ seruici.uzrt do7ni-ni sui ct cosiaplere sxxusn anszuaaz, et posy anx-ai roxatplemeni:unt clebPt

    - eme~tdare dies qzcibtas egroiauit.r48 . I?e domino ct ~tvassallo qui, szcnt offidan~ati.De domino et uassallo qui suazt affidttnqai:i. Si uassallus perdiderit

    . .aldqatiam reset donvini sue, scat fecez-it ,maluxn laboresn, propter hac noztdebet eutn percuteve dozninavs sues, set pi~noret fidantiazsz suazst catfaciat sibs emez-adari totuan malefcacttrm ; set si percutit illuzra cu-t~u te~s~ti-bus qzvos habcat uassall .iss, habet ei facore ~directunt de percuss~ionibaccdonainzvs sues sicut do quolibc~i extraneo ; et si uassallus uazt uadit a~dxsxoazteizz, scat ad locuxn ~qtco precipit eix~trz ire doszzintrs suus, qzvod sit resiacienda, et con~e:n~.pnit ire uassallus, dotvtinias sutxs facial hoc scirefidantie et def mercedessz alicavi hosszini ~rci eat lacy serui, et facialfidazztia uassalh?~z hoc emezadare ~doan8n0 Suo . F.t hoc est ius et rectaconsuetwdo .

    i49~ ne lzomine qtri ttzonstrat cartam corcm i.usticia et alius fal-sifscat .

    De homine qzci mazzstrat cartaxsa co~razn iusticia et ~dicit aliaTS : "falsaest hec carts." Oui haTiet cartatiat daturur est Testes siczzt saznt scriptsct, .,poss2vnt legs irz i11a carts, et ai morttti sztazt testes qui habet cartasrtdebet iurare cusp carts i7t manu sua et debet ualere scriptusvt suecarte.-Tste uero qzvi cult e~~riptutiz carte falsifica°e habet de r [suffren~a annuryizet diezsz si tenet d;rectuzn, et postea ~potest reptare ad illos testes q2siitxx°aucrtvnt per falsos, scat i11e qui inrauit eazztc ills carts itz 1a manttpro peritxrato, et non potcst falsare illarn carta~n.

    zoo. ~~aro potest uexidere, pro sna.~n captiuitate~rt dando snug-t di-

    r Hasta amts d> vraayao del ¢rimer copista.

  • Sara la Hvstovaa. clel I~ereclao Pspai=tinl :a~

    rectuzsz, la medieYatezsa, ad suuss. ~aricli, et arbores rancare sisraili-terdando sua~ss medietateyrti de hereditat~e si nosz sunt opus i71. sua casa et~de suo exarich . Ft potest uendere :per bouem coynprare uncle labaretsuanz hereditate~n et nova alianc,

    ISI . De iuras hos,tinusn de ordenes . De X solidos ualente in susohabet dicere suazn. ueritatenz I)ei et ordine suo et ttsque ad C solidos .Dc A solidos in iuso suas cali;as et seas ~~batas. F.t de here,ditate sza-~er librzran et ~ crucetn .

    i5a . De hozrai;ze q2r.i hccbet facere batallatza et per escapar dic4tquad hosrao nor habet balia de C snbidos de mobili, habet iurare sas~erlibr~rm et ~ qzie non habet baliatav de C solidos de mobili in toto suo~os~se et habet leatare to ferrurrc . F.` si possurcY scire good est Z~eriuradopossuzzt ilhzyrz reptare port 3nnu~zz et diets2. passatuzn usqaze ad al:uinannum et diem passaYus7a, et no~z postea m?gis.

    z53 . Iaifan~on non -.debct cosrtinrare hereditateyzti de uillano Regis,neqaae de mono ucl de iudeo, negate LZex ; uel uillan~ss axon clebet conz-prare de exari~ch infanqoni~, neque ale. uillanz2s ue1 infanq-on si nonEach, i11e qui comnprat, illarvc uillaniayzz q2ae sua uillano. Et inde facit-sdnailiter moro ne~qwe iudeo.

    j54 . De hrzayz%vae qni tenet ~;uas hestias in szta casa qazales se uulfper fer niala barata ad qui habet clarnos de illaz~a, bene potest vi~'no-rare illo clatnazaYe in illa peqa de terr~L uncle grant, et q2aorl eixieudet lascmasi.te qare illa die 1~abet ~enzinata update qacod las l~estias pi;gnoret.

    I55 . De homine qui est isa alia terra et laxat in stta terra baiuluizt.ucl exariclx et pignorauerint i11os per illum quale est in alia terra, etslic~rnt : ~°fide nos foil gut debito~r uestro- senrzor gut uestro exarich", de--het clicere illo exarich ad illo baiula : ``noza scim-us tlos de ista debita ~f.elpie ista fid~anqa que fuisset nostro senaaor" ; et debet pro~bare isto cla-mante per foru~sa terre good sic fuit debitor, qzaovn-odo i1_le dicit, et fi-~Iancia good sit de manifesto, et parent se ad ista debug, et Sl t1oPt aU-di~?rt sua iura qaaod nosz est rode sabitor et partant se de i11o baiuloztel exarich .] " (fol . z1 v.)

    IVEL FLIERO DE SANTO ADRIANO DE VASELGASEntre los docum~e~ntor~ de la Gatedral de Oviedo', coleccionados

    ~~11 1383 par e1 o~bispo don Gutierre de Toledo, y que fornlan c1 li-1~ro de la ~5'ellla colorccda que se cons~erva en ~1 rlrchivo de aquella------

    t-on