TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

828
ATENCIÓN: Como bien dice el link, esta traducción está hecha por un estudiante novato del latín, por lo que se advierte de la baja calidad de la misma. Vocabulario y expresiones difíciles de encontrar: (las expresiones: <expresión>) auctarium: apéndice (anexo de una obra) caliditas-caliditatis: calidez crasis-is: mezcla, mixtura (tomado del griego) depraedico-are: (tr-1) Anunciar dicasterium: Tribunal. Oficina eclesiástica dosis-is: f. Dosis ebuccino: proclamar, glorificar, decantar extractio-ionis: f. Extracción, origen frigiditas-frigiditatis: frialdad <haec ille>: éstas son “sus” palabras. Dónde “sus” puede ser tal cual, o substituirse por el nombre de la persona en cuestión imposterum: (adv.) en adelante, en lo sucesivo, en el futuro, para el futuro mixtum-i: n. Vino mezclado con agua. Un preparado farmacéutico quorundam: Algún, algunos (indeclinable)

Transcript of TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

Page 1: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

ATENCIÓN: Como bien dice el link, esta traducción está hecha por un estudiante novato del latín, por lo que se advierte de la baja calidad de la misma.

Vocabulario y expresiones difíciles de encontrar: (las expresiones: <expresión>)

auctarium: apéndice (anexo de una obra)caliditas-caliditatis: calidezcrasis-is: mezcla, mixtura (tomado del griego)depraedico-are: (tr-1) Anunciardicasterium: Tribunal. Oficina eclesiásticadosis-is: f. Dosisebuccino: proclamar, glorificar, decantarextractio-ionis: f. Extracción, origenfrigiditas-frigiditatis: frialdad<haec ille>: éstas son “sus” palabras. Dónde “sus” puede ser tal cual, o substituirse por

el nombre de la persona en cuestiónimposterum: (adv.) en adelante, en lo sucesivo, en el futuro, para el futuromixtum-i: n. Vino mezclado con agua. Un preparado farmacéuticoquorundam: Algún, algunos (indeclinable)

Page 2: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

Notas de la traducción:

Las notas incluidas en el texto por mí, van entre llaves y en cursiva: {nota} Los sinónimos/referencias de una palabra van a continuación de la misma así:

{~sinónimo/~referencia}. La “referencia” indica a qué se refiere un pronombre o similar.

Las palabras añadidas por mí van como notas pero entre comillas {“extra”} Cuando dudo entre varias posibles palabras, las pongo separadas por “//”

Notas y Notas Generales (solo traduzco las que están en latín en la transcripción del libro)

Notas:

Página 12 lithontriptica: (del libro de Blanckaert) = Son medicamentos rompe piedras, o por mejor decir, que rompen, desmenuzan y expulsan del cuerpo el cálculo de la vejiga urinaria o de los riñones. De “litos” piedra y “tribo” despedazo.

Página 12 cardiacum (cardiaco) (del libro de Blanckaert) = Es un medicamento que robustece el corazón (como se pensaba antes). Pero más bien, que induce un suave movimiento de la sangre, por lo que se aumentan las fuerzas del cuerpo, y se restablece el ánimo exhausto, por lo que la circulación se hace consecuentemente más benigna y fácil.

Página 14 reverberium (del libro de Blanckaert) es un horno químico en el que son calcinados o reverberados los cuerpos que van a ser sometidos a las llamas o destilados, por el fuego reflejado de las paredes {del horno} por todas partes en los mismos cuerpos o vasos que los contienen.

Página 15 empyreuma: (del libro de Blanckaert) significa algo quemado, porque las aguas recientemente destiladas tienen un olor y sabor ingrato. O es aquel poso viscoso que se va al fondo en las aguas destiladas. Así mismo los aceites quemados “decimos que huelen a empyreuma”.

Página 30 intemperies-iei, f.: Lo traduzco por intemperie (del libro de Blanckaert): o Dyscrasia y Acrasia es la enfermedad que consiste en la incongruencia de las cualidades del cuerpo, o bien se manifiesta simple o compuesta. Es simple cuando falla una sola cualidad, como la intemperie cálida, ácida, salada, etc. Es compuesta cuando hay varias cualidades defectuosas, como la intemperie ácida y salada, la fría y ácida, etc. La intemperie oculta es la que se produce por las cualidades venenosas, como del aire, de los animales venenosos, etc. Proviene del aire cuando el fluido aéreo llega a ser contagioso por las aguas estancadas, por las largas sequías, por los terremotos, etc. De donde nacen las fiebres, las pestilencias y las epidemias mismas.

Página 42 regulus: (del libro de Blanckaert) = Es una palabra muy utilizada por los químicos, quienes llamaron regem o regulum a aquello que, en el ensayo o fusión de algún mineral, permanecía en el fondo del crisol, quizás porque era la esencia más noble. Lo traduzco “régulo”.

Página 43 Terra Damnata: Lo mismo que la terra mortua y el caput mortuumPágina 43 Caput Mortuum: Es aquella materia residual, grasa y seca, que queda en la

destilación de todos los cuerpos, principalmente de los minerales. Se

Page 3: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

observa muy comúnmente la permanencia del vitriolo, vulgarmente el colcothar y la terra damnata.

Terra Mortua: Los residuos que quedan después de la destilación, o de la combustión a fuego abierto o después de una larga lixivación, desprovistos de todas las sales, aceites y principios activos.

Página 54 Lutum (lo traduzco por argamasa) es alguna materia pegajosa, amasada con agua, como la harina de trigo, harina de centeno, harina de semilla de lino, almidón, la clara del huevo y similares, que puesta en los vasos destilatorios para que no escape (vapor) por los bordes, sellándose perfectamente.

Página 53 crucibulum: = o tigillum, es un vaso para fundición hecho de tierra muy endurecida al fuego, y hecho casi siempre acabando en forma triangular o redonda a fin de tener una mayor capacidad para la fundición y colado de los minerales y metales. Tambien se hacen unos tipos de crisoles que vulgamente se llaman “cabezas”, adecuados para fundir metales.

Página 56 Venter Equinus:= El estiércol de caballo es llamado por los químicos “Vientre de caballo”, en el cual colocan sus tinturas y esencias para tener un calor moderado.

Página 63 Cucurbita (lo traduzco por matraz) es un recipiente químico de forma cónica hecho de tierra o de vidrio, adecuado para realizar destilaciones por un alambique.

Página 71 vehiculum=ochema= (Blanckaert) (lo traduzco por “excipiente”): Es un licor o vehículo con el que se mezclan los medicamentos demasiado áridos o demasiado fuertes para que puedan ser tomados más segura y cómodamente.

Página 74 Infundibulum, o Enchyta vulgarmente Tritorium, (lo traduzco por “embudo”) es un recipiente transmisor ancho en la cúspide que paulatinamente acaba en un tubo delgado. Se fabrica de metal o de vidrio.

Página 74 Charta emporetica o Bibula, es un papiro hecho sin cola, muy poroso, que sirve para la filtración

Página 87 Pelicanus = Pelícano. (Blanckaert). Es un instrumento químico llamado circulatorio, nombrado así por la forma de un pelícano picoteando su propio pecho con su pico, con su ancho vientre extendiéndose lentamente en un cuello más estrecho que, retorcido y encorvado, injerta su boca de nuevo en el vientre. Este recipiente tiene en el fondo un canal, por el que se vierte el licor, que, después de vertido el licor, se cierra con un sello hermético y se coloca al calor.

Página 107 q.s. = cuanto baste, cuanto sea suficientePágina 110 q.v. = cuanto quieres, cuanto quisierasPágina 131 q.p. = cuanto plazca

Notas Generales:

Chalybs (Blanckaert) es un hierro purificado, que se diferencia del vulgar porque es más duro, y apagado en agua estando ardiente se convierte en un hierro sumamente duro que lo preparan unos pueblos de Ponto.

Chymiatria lo mismo que la Chymia, es el arte de medicar por medio de medicamentos químicos.

dia (Blanckaert) es una preposición usada en vez de “de”, que a menudo se añade a las preparaciones medicamentosas, como Diaprunum, esto es, la

Page 4: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

composición “de-ciruelas”. Así se dice: diasennae, diareos, diaphoenicum, etc.

Dispensatorium libro farmacéutico, farmacopea, etc.ignis rotae “fuego de rueda”. (Blanckaert), es cuando en un horno la llama viva

rodea, a la manera de una rueda, la vasija destilatoria, y hay el máximo grado de fuego, mientras el reflejo desde todas partes desde las paredes limitantes del horno obra en la vasija de en medio.

Temeperies crasis o temperamentum es una mezcla de un estado conveniente de cualidades. El Temperamentum se llama simple o compuesto: Simple cuando solamente una sola cualidad sobresale, como cálido, frío, húmedo, seco, falso, agrio, etc. Compuesto cuando sobresalen más cualidades, como cálido y seco, cálido y amargo, salado y agrio, acido y frío, acido con acritud, etc. Asimismo uno es natural, que es inherente a las partes; otro es penetrante, que penetra en las partes desde los espíritus, incluso desde la sangre. Y los hay moderados o inmoderados, totales o parciales, nativos o importados, permanentes o fugaces, según el peso o según la equidad y así son formadas las mayores diferencias, que apenas son de alguna importancia. Lo traduzco por temperamento.

Page 5: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

APRENDIZAJEQUÍMICO

deJUAN BEGUIN

Eleemosinario del Rey de Francia,Anteriormente ilustrado con elegantes notas y enriquecido con las fórmulas de los

mejores medicamentos y secretos por los ilustres D. CRISTOBAL GLUCTRADT y D. JEREMIAS BARTIO,

Doctores en Filosofía y medicina, etc.

Ahora con las notas y las fórmulas de los medicamentos de ambos reunidos en un solo conjunto por JUAN JORGE PELSHOFERO, Doctor en medicina y profesor en la

academia de Wittenberg.

Con esta novísima edición provista de un triple índicePor el muy ilustre y eminente droguero

ANTONIO DE SGOBBIS.

VENECIA, En la casa de Baleonio. 1643.Con permiso y privilegio de los superiores.

Page 6: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

Al ilustreY EMINENTE DROGUERO

ANTONIO DE SGOBBIS.

Pablo Balionio, Librero de Venecia.

El Aprendizaje, del muy pulido y diligentísimo y cuidadosamente laborioso Beguin, deseado vehementemente en todas las regiones del mundo, solamente podía salir de mi imprenta bajo los auspicios de un hombre estimadísimo y celebrado en el arte liberal de los drogueros por toda Italia, mejor dicho, por toda Europa: Como eres tú, ANTONIO DE SGOBBIS: Que en este pequeño mundo de Venecia, entre los aplicados y estudiosos drogueros, fomentas, sin seguir a nadie, con laboriosidad, tan gran arte liberal, lo desarrollas con inventos, lo ilustras con agudeza, y lo ejerces agradablemente por el método espagírico y de una manera tan extraordinaria que los Iatrofísicos ilustres de la medicina dogmática de la ilustre Venecia, observando exactamente tu método, curan de modo singular y más seguro y, con tu ayuda, con fármacos muy suaves. Por eso los sabios de Roma

Page 7: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

te enviaron unos asuntos dificilísimos de saber, para que tú, venerable PRIOR del colegio de Venecia, juntamente con tus peritísimos consejeros, juzgases y decidieses si el jugo que había sido introducido en Roma, para la preparación del contraveneno, por los perfumeros Pannutio y Manfredo era opobálsamo o más bien pseudobálsamo. Que lo mismo que fue juzgado por ti con el decoro de la verdad y con gloria así también los hombres sabios y los mejores droguistasa lo veneraron, contra la voluntad de lo perfumeros ímprobos y de los médicos afectados de ancyloglossusb.

De aquí resultó que los profesores de las cosas naturales desde los confines de Europa te preguntan la verdad sobre los misterios de la naturaleza. De donde con razón la gente dice que ocupas el puesto y exhibes muy bien los emblemas del avestruz del peritísimo y estudiosísimo Melichio. De quién no solo emulas su talento sino que lo aumentas con empeño y munificencia.

Como todos los demás italianos y europeos, no solo aconsejado sino también obligado por aquellas virtudes, te venero, hombre probo, óptimo droguero. Por lo que te pido y te suplico que aceptes este tan gran libro editado en mi imprenta bajo tu nombre como prueba de mi sumisión y que no lo rechaces. Pásalo bien con el auspicio del cielo.

Venecia. 5 de Mayo. Año 1643

(a) Pone pharmacopola y yo supongo que debería ser pharmacopolae para que concuerde con optimi. (??) (pharmacopola-ae, m.)

(b) ancyloglossus es una enfermedad que afecta a la lengua e impide hablar bien.

Page 8: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

DE CRISTOBAL GLUCTRADTFil. y Med. D.

P R E F A C I O

PARA EL LECTOR

Muy acertadamente se dice, cándido lector, tanto más noble y divino es algo, cuanto más vil y abyecto es considerado por la plebe, porque carece del talento natural humano: Esto que puede afirmarse sobre todo de nuestra verdadera y pura Chymiatriaa. Pues la plebe no celebra nada, excepto lo que le hace venir el agua a la boca, y se lanza a sus ojos con un humo espeso; pues se condena lo que no resplandece por fuera pero que lleva su nobleza y sus ornamentos en un lugar escondido. Pero dejemos a la plebe con sus cosas, sabiendo que su opinión de la sabiduría desde toda época hasta aquí ha sido infame.

Así pues mejor recurrimos a los juicios de los sabios, en casa de quienes (1) la Medicina sin Química posee merecidamente escasa autoridad. Pues un médico discierne más solo con ésta a la luz de la luna que los médicos vulgares a pleno sol. Y aun decimos que creemos que no hay nada en ninguna parte de la física que sea de tanto deleite como en la química sola. Porque el mismo hecho reconoció también

(a) Chymiatria es el arte de medicar con medicamentos químicos.

(1) D. Hartman. en Orat.

Page 9: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

(2) P R E F A C I O

el gran Zvingero, aquel diestrísimo investigador y admirador de la perfección en la naturaleza. Es cierto que muchos tratan sobre el vacío, el infinito, el movimiento, la eternidad del mundo y otros temas físicos; (1) pero cuando los desarrollaron uno a uno con sumo cuidado, no progresaron en la particularidad de las cosas nada más quizás que el medianamente erudito. Por el contrario la Química verdadera ofrece cada día infinitos bienes a quienes buscan, para que realmente, sin duda, no sea posible llevar la vida bastante cómodamente sin ella. Pues ella es quién nos ha revelado tantas obras estupendas de DIOSa, quién ha desvelado tantos misterios de la naturaleza, para que también el vulgo considere probadas las causas ocultas y las propiedades de la naturaleza gracias a las investigaciones ingeniosas; quién investiga las afinidades y las oposiciones a través de efectos tan dignos de admiración; quién saca tantas preparaciones hasta ahora desconocidas de los medicamentos, de las hierbas, de los animales, de los minerales y de casi todas las cosas y usos ocultos y recónditos en el mismo seno de la naturaleza, para que quienes la desean enterrada sean hasta tal punto desagradables al género humano. Ésta {la química} además anuncia las maravillas de Dios en la naturaleza; ésta muestra las huellas de él {de Dios} andando por todo el cursob de la naturaleza; ésta por derecho divino, a través del instrumento divino de la razón y sus admirables obras, representa la imagen de Dios entre los hombres del todo naturalmente, y hace al médico (2) ισυθενν, κ πολλων ανταξιον αλλων. Aunque las cosas se consideran así, cándido lector, no pienses que, nosotros, después de haber hecho este encomio de la química, posponemos las laudables definiciones de los antiguos,

(1) Libav. en epist. (2) Hippocr. περι ευχημοσυνης c.8.

(a) Original: DEI opt. max. = del mejor y más grande Dios

(b) diexodum: No la encuentro en ninguna parte. Parece que deriva de la palabra Griega “diexodos” y he escogido el significado de “curso” entre sus múltiples acepciones. (sendero, órbita, canal, salida, evacuación, descripción, excursión, etc.)

Page 10: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

P R AE F A T I O

ni a la misma medicina dogmática, o que queremos rechazarla enteramente: lejos de mí, es más, más bien piensa lo contrario, queremos que aquella considerada conjuntamente con ésta, la haga más ilustre. Por eso nosotros, que en general defendemos esta medicina dogmática y la seguimos, opinamos que solamente es excelentísima y nobilísima mezclada prudentemente con el método (μεθοδος) Espagírico. Pues no negamos que al igual que la medicina dogmática, considerada en sí misma, no siempre tiene remedio para las enfermedades; así también la diligencia de la química a menudo vacila con algunas. Por esto cuando aquellas guardan silencio, fue para inventar remedios más fuertes y más útiles, (lo que fue hecho por filósofos y doctores sabios de sagaz ingenio) que sanasen la debilidad de otros, y que combatiesen y venciesen la enfermedad con igual fuerza o, al menos, un poco más fuerte, (con tal que no en exceso). Ciertamente los médicos creemos que no sería honesto ni digno de una persona ser separada ésta de aquella. Pues en verdad, según se dice, hoy en día no hay ningún gran médico para quién la verdadera química no sea importante. Pues ésta es aquél origen y meta de la medicina, al que los hombres sabios apuntaron hasta ahora: ésta es aquella única médula y alma de la Física y la Farmacia, según se dice en todas partes por los sabios. En fin ésta es aquel pulido apoyo de la medicina. Pues quién carece de ésta (1), se considera en comparación de un verdadero médico, como el cocinero de los puercos en comparación del cocinero de los príncipes. Pero los galénicos critican a los químicos renovadores,

(1) Parcels. en parag.

Page 11: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

P R AE F A T I O

no a aquellos que quieren ser entendidos, que confirman, apoyan y decoran el estado de su arte con inventos conforme con la teoría; sino a aquellos, que apoyados en su falsa química socavan y trastornan los principios del arte, fingiendo nuevos principios para sí mismos. Que menosprecian y se ríen de todas las cosas, juiciosamente inventadas y establecidas por los antiguos; siguen jactándose que sus cosas han sido infundidas tan solo por Dios. Relegamos a la laguna Estigia (infierno) a estos impostores y fanfarrones ignorantes, a estos que aman las tinieblas y los que huyen de la luz (1). Pues estos canallas son la causa que la química no solo tenga mala reputación, sino que también sencillamente se menosprecie a la Gran Obraa, y que se la tenga como la especulación de hombres ociosos, o como una fantasía vana y una ficción delirante de una mente insana; sin embargo, puesto que la verdad no sabe engañar de ella misma, puede ser demostrada más que suficientemente con autoridad, con ejemplos y con firmísimas razones. Pero sobre estas cosas {“se hablará”} en su momento.

Ahora, cándido lector, debes ser enseñado por el médico sobre estas preparaciones químicas (pues así las podemos en justicia llamar) que hacemos de dominio público para complacerte, y esto por la apremiante instigación de ciertos amigos y estudiosos. Sin embargo ten por seguro que éstas no fueron instituidas para la destrucción de la escuela galénica, a la que estamos atados por juramento de fidelidad, sino más bien para su iluminación y de las cosas médicas que sirven género humano, y que casi todas fueron sometidas al yunque de la verdad y de la experiencia indudable varias veces, en aquel famoso y celebérrimo laboratorio de Hartmann de Marburgo, (como lo llaman),

(1) Hofman de vero usu & fe (¿)e abusu med c. chymic.

(a) Chrysopoeia: En alquimia significa “transmutación en oro” y también se usa simbólicamente para indicar la “piedra filosofal” (Gran obra). (Wikipedia).

Page 12: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

P R AE F A T I O

puesto que tales cosas son medicamentos, las que parecían más bien para suprimir que para publicar, naturalmente no se expongan por imposturas. Pero puesto que ya está a punto su reparación para esas imposturas: es más y los laboriosos maestros habrán estudiado las comprobaciones de ellas, con tal que se aplique una sola regla para valorar; no hay nadie que por esa parte tenga mucho miedo. Queremos una medida adoptada por los buenos y dignos, no por los malos e indignos. Atestiguamos que dimos buenas medidas para que sean usadas solo por el médico prudente y circunspecto. Y por mucho que la mente también presagie que este opúsculo, que fue corregido de sus errores y aumentado, no será grato a todos, y después ¿qué? No hacemos caso de las injurias y calumnias de los calumniadores, solo prorroguemos y promovamos, en la medida de nuestras fuerzas, la conservación y la salud de nuestro semejante a cuyo servicio y provecho estamos unidos.

Así pues, si algo nos queda, cándido lector, digno de alabanza y recomendación en toda la medicina: debe anteponerse sin duda la invención de nuevos remedios que ofrezcan alegría y agrado a los enfermos y ninguna aversión: bien que la dosis de los cuales sea tan pequeña como sea posible, puesto que la mayor abundancia {de la dosis} es enojosa y llena de fastidio para los enfermos: como si se presentasen en mayor dosis, cuando menos para que cumplan el servicio de purgar. De aquí Galeno dijo: “aquellos {remedios} que fueron a parar a una masa corporal pequeña, obraron más que los que fueron a parar a una grande” (1). Así pues debe ser alabada,

(1) Lib. 2. c. 2. simplicium

Page 13: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

P R AE F A T I O

por ejemplo, la extracción química de las esencias, ya porque todas esas cosas son mostradas por ella, no obstante con la facultad de purgar propia del humor permaneciendo en el medicamento, ya porque allí el medicamento se vuelve más fuerte, mientras naturalmente la tierra o el poso inútil, se separa del mismo, y, después de mezclados con sus disolventes y correctivos pertinentes, se elimina toda cualidad maligna. Cuando hace referencia a estos elementos para mezclar con los medicamentos, (1) Galeno también enseña qué debe cumplirse: que repriman la malignidad de los mismos, no impidan la acción de estos y que tengan eficacia en atenuar y penetrar, y que puedan secar los humores grasos y abrir los conductos por los cuales deben ser expulsados. Para que todas estas cosas sean hechas debidamente, todos los hombres doctos juzgarán también sobre estas preparaciones.

De las cuales está suficientemente claro lo que se debe opinar de aquellos misoquímicosa que consideran que todo medicamento, mientras aun está intacto, también su temperamentob y pureza lo están y por este motivo mantienen sus fuerzas y facultades. ¿O tales hombres fanáticos y sagaces juzgan indigno si se saca la almendra de la cáscara y se usa con el cuerpo postrado? ¿Dónde en el núcleo hay cuán grande impureza del cuerpo, que es eliminada por la naturaleza, hasta que el núcleo vuelve a su primer ser, y así opera sanamente? Así, (2) mientras que en la constitución o en los espíritus de los medicamentos, esto es, en el Mercurio, Azufre y Sal, se oculta toda la fuerza de curar, ¿Por qué ese arte, para librar a la naturaleza de esta carga, no los libera y enuclea de sus obstáculos e impurezas?

(1) Lib. quo purgare deceat, cap. 8(2) (L)uerc. in defens. Herm. Medic.

a) misochymicus: creo que significa persona que aborrece a la química (misos: odio, aversión)

b) Ver Temperies-ei en “Notas Generales” de la transcripción

Page 14: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

P R AE F A T I O.

Ciertamente nada ha sido creado por la naturaleza que no conste de partes puras e impuras; pues las cosas buenas se mezclaron con las malas. Pero lo impuro obstaculiza a lo puro, para que sirva menos al hombre, por quién se crearon todas las cosas, la experiencia es más que claramente evidente, para que ese hecho necesite explicaciones. De aquí se debe inferir necesariamente que lo puro debe ser separado de lo impuro, para que esa cosa pase al servicio del hombre, y que, si la separación de lo impuro no ha sido hecha, lo puro no puede ser muy útil al hombre; artificio que es propio del sano arte espagírico. De este hecho es que los más sabios de los médicos han considerado como la cuarta columna de la medicina a la alquimia, que no es otra cosa que el arte que separa lo puro de lo impuro, según ya se ha dicho. Lo que aún deberían sopesar aquellos, que no le atribuyen nada excepto un oficio servil. De esta manera los hombres de nariz fina {los que enseguida ven los defectos ajenos} aún deben ser instruidos de este modo por Libavius (1), quién declara así sobre estas cosas, cuando dice: Digo que aunque la química está para ayudar a la medicina, no pienses que es un arte tan servil que no tenga ningún dominio ni ningún esplendor y magnificencia propio. Si su servicio y su función la hacen una ciencia despreciable: puesto que todas se sirven mutuamente unas de otras, ¿cual pues, por consiguiente, puede gozar de alguna dignidad y honor? Y ciertamente la química hasta tal punto siempre está sirviendo; pero alguna vez saca su cabeza tan alto como alguna de las contemplaciones filosóficas ha manifestado. Pues ella misma tiene gran confianza en su perfección, y aunque sus obras sirven a otros, sin embargo su fin principal y propio

(1) Lib. I. epist. Chymic. Ep. 2.

Page 15: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

P R AE F A T I O

no es aquel servicio, sino una dichosa autarquía. [Griego=autarkeia]. Luego les respondemos: que aún está en discusión, si la integridad y la fuerza de un medicamento deben ser juzgadas por la materia en cierto modo temperadaa, con respecto a su temperamentoa, si por un lado enfrían las cosas frías, por otro calientan las cosas calientes, o en cuanto a su constitución. Acaso no parece mucho más fácil, atribuir la actividad a una cualidad indispensable pero no a una causa principal? Además no os admitimos de ningún modo, que el temperamentoa de los medicamentos, que tiene efecto en las enfermedades, se malogre por la destilación o por alguna otra operación; aunque no digamos nada sobre ella, que pulula por la combinación de los elementos, y por la cual cualquier cosa existe para sí misma y está formada. Pero, para que no nos detengamos más tiempo en este hecho evidente, dejamos por lo menos a esos enemigos de la química verdadera para examinar esta cosa única; ¿Debe estar el médico más preocupado por la conservación del temperamentoa de los medicamentos que por la fuerza y la eficacia de los mismos? No diréis aquello, (a condición de que no estéis necesitados de eléboro). Pues el temperamentoa de los medicamentos se juzga, se considera y se aprende por su fuerza y eficacia. Pero la virtud y la eficacia de los medicamentos varían con la preparación. Por consiguiente debe ser rechazada aquella importuna y fantástica preocupación por la conservación del temperamentoa de los medicamentos, antes bien debe aplicarse con el máximo ahínco para que conservemos íntegras sus fuerza por la debida preparación correspondiente. De las cuales también obtenemos aquello que ni por el sabor, ni por el olor, llegue la cosa siempre por el discernimiento,

(a) Ver Temperies-ei en “Notas Generales” de la transcripción

Page 16: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

P R AE F A T I O

aunque digamos, que a veces la fuerzas de los fármacos todavía deban ser juzgadas de aquellos. Pero cuanto, como también de qué modo y cuando esto mismo debe ser hecho, es enseñado excelentemente por Galeno y también explicado abundantemente por otros. Antes mejor se debe establecer con el ilustre Zvingerus, quién a veces suele decir, que aquellos

que consideraban conocidas estas cosas, por el modo común, por las notas transmitidas por los antiguos, por el sabor, por el olor y por otras cosas, se parecen a aquellos que reconocían por fuera algún palacio o casa magníficamente construida y eran admitidos al atrio y al patio; pero que aquellos, quienes, por la liberación hábil y química de las partes, escrutaban todas las cosas íntimas, que eran admitidos a las habitaciones y los rincones más íntimos del palacio, tienen claramente por objeto contemplar tranquilamente todas las cosas, las más pequeñas y las más grandes. Por lo cual concluimos seriamente: Que el oficio del médico no es tanto conservar el temperamentoa de éste o de aquél medicamento como conservar su fuerza, que a los sumo se mantiene oculta bajo aquel temperamentoa de todo medicamento, y no se sale a la luz antes que aquel temperamento haya sido disuelto (2), como docta y juiciosamente expone Baucynetus.

Por consiguiente aléjense de la escuela química y verdaderamente dogmática vuestras sofisticaciones y vergonzosas calumnias en hombres con mucho eminentes y en todas partes celebérrimos, que no os avergüence aprender algo, y, ojalá que en adelante os cuidaréis algo de trabajar más elegantemente al servicio de los que están enfermos. Pues por ella hubierais añadido que, por ejemplo, la inflamación del hígado o del bazo,

(1) 3. de simpl. medicam. facult.(2) In Not. Ad Apolog. & Censur. Med. Paris.

Har(v)eti.

(a) Ver Temperies-ei en “Notas Generales” de la transcripción

Page 17: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

P R AE F A T I O

o mejor aún, que las fiebres muy calientes, que proceden del azufre, pueden y deber ser extinguidas no solo con una sangría, o solo con vuestras decocciones refrescantes (que injustamente incluís entre los instrumentos de la química) sino también que aquello puede hacerse aún mejor, la experiencia sin duda confirmándolo, con los licores extraídos de las acederas, del nitro, de la sal, del vitriolo, del azufre y con los licores adecuados mezclados. Así pues, arrepentíos misoquímicos, y no os empeñéis en rechazar por más tiempo tan virulentamente la luz en la naturaleza, y la química misma, la mejor parte de la filosofía natural, admirable, muy necesaria al género humano. A la que Hermes Trismegisto llama verdadera, sin falsedad, cierta, o mejor, muy verdadera y a la que alaban Platón, Eustaquio, Svidas, Solinus, Strabo, Plinio e innumerables otros.

Y además, Lector Cándido, su arrogancia y su absoluta tontería no debe ahuyentarte, que gritan con los carrillos llenos que las preparaciones deben ser consideradas por los farmacéuticos como indignas de la majestad del médico, de la que puede escribir pero no hacerla: antes bien, dicen, es de importancia para la república que el médico sea diferenciado del farmacéutico de tal manera que uno prescribe y el otro fabrica, porque, si no son artífices distintos, cada uno podría, cuando quisiera, matar impunemente al enfermo, podrían cada uno de por sí ofrecer hiel en vez de miel, veneno en vez de medicina. (1) Todavía estoy indeciso (para responder con este gran hombre, José Quercetanus) qué hacer: ¿O reírme de tantas ineptitudes de los pseudogalénicos,

(1) in def. Medic. Hermes.

Page 18: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

P R AE F A T I O

o si lamentar en mi casa mi suerte, que entré en este género de estudios en los que abunda tanta impericia e inexperiencia que la razón y la experiencia (con todo son las columnas más firmes y seguras de la medicina) son enterradas por aquellos y son obligadas por ellos a someterse y a ceder?

Toda la antigüedad enseña lo contrario y hasta tal punto desconoce a los médicos ociosos que les libra con todo el trabajo. Lo mismo que Celsus, como otros (aunque de todos los demás sobreseemos su estudio), sin duda alguna, el primero entre todos los médicos latinos y otro imitador de Hipócrates, pone de manifiesto abundantemente en el prefacio de sus libros, a donde te remitimos, lector. Pero nuestras circunstancias no nos permiten ser médicos buenos o absolutos sin la alquimia, para que de aquí Matiolo se atreva meritoriamente a escribir: que nadie, que no está formado en el arte espagírico, no puede ser un médico absoluto, es más, ni siquiera mediocre. En consecuencia, por último, pensamos con Crollio que el médico genuino es aquél que aprendió a preparar los medicamentos conocidos como es debido, no con la teoría, como hacen los médicos teóricos, sino con su propia mano, y a separarlos del veneno y a limpiarlos de sus posos y a reducirlos a su pura simplicidad, y no a entregarlos a un cocinero ignorante. Después aplica convenientemente los preparados a las enfermedades humanas con la confianza debida, con juicio agudo, para que sea destruida la fuente de la enfermedad y de este modo se haga frente con rapidez a las reclamaciones de ayuda de todos los enfermos. Por esto la medicina se aprende no sólo con la teoría, sino con los trabajos manuales, sobre todo siendo operario práctico,

Page 19: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

P R AE F A T I O

donde cada día Vulcano {el fuego} enseña cosas nuevas y los suavísimos remedios que la naturaleza purga cada día mejor y mejor de las superfluidades y entrega al operario por su ecónomo. (1) Lo mismo que también el esforzado Penotus confirmó con su experiencia cuando dice así: Realmente sabemos por experiencia que es más fácil escribir remedios y mandar el enfermo a un cocinero inexperto que penetrar en el interior mismo de la naturaleza sucio de carbones y cenizas, y sacar de ahí, con gran esfuerzo, lo que tú mismo presentas al enfermo. Y de aquí aquellos llantos porque aquellos grandes doctores de nuestro tiempo, que envejecieron en el arte médico vulgar, no quieren ser discípulos y se avergüenzan de respetar a principiantes: Porque tan difícilmente se trasplanta un árbol viejo como es difícil acostumbrar a los perros viejos a las correas y a la caza, prefieren contradecir abiertamente la verdad y ladrar contra ella obstinadamente con voz canina y morder, que enmendar sus errores trabajando, para que no parezca que no han entendido suficiente o que han aprendido de otros alguna cosa mejor. Por mucho que griten que el químico no es un médico, aunque fuera muy diestro; pero que aprendió del indicio y la razón (relegada la química a un segundo plano) a hacer uso de un solo remedio cada vez para las enfermedades: sin embargo aquellos médicos racionales, que están junto al lecho de los que están enfermos (usamos las palabras de Crollio) donde vuelven la espalda, no saben, a menudo se quedan atónitos y no llegan a ser sanadores de las mayores enfermedades sino, al menos, aduladores, puesto que aprendieron a preparar los medicamentos con la razón, no con la mano.

(1) In pfat. tract. de vera pp. med.(2) Sever. n Id. & post eum Croll. in praef.

Page 20: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

P R AE F A T I O

Por lo que si examinamos la época actual, no se puede opinar de otro modo que la química está de tal modo indisolublemente unida a la medicina que no se diferencian, excepto como la teoría de la práctica médica: que ésta no puede ser practicada bien por nadie excepto por un médico prudente y verdadero. Lo mismo que también atestigua Libavius, cuando escribe (1) con estas palabras: Después que la disciplina árabe y griega ha llegado a ser un solo cuerpo de la medicina, también las cosas químicas del arte fueron admitidas hasta tal punto en su esencia que si debiesen ser separadas de nuevo, tendríamos la medicina mutilada de una parte muy noble. Y sin embargo no por esto (que quieren los pseudomédicos) se confunden los deberes del médico y del farmacéutico, quienes no se avergüenzan de escribir que las operaciones de la química son fábricas de esclavos vilísimos: Ciertamente vemos al médico ocuparse en cosas mucho más viles, como examinando a menudo repugnantísimas enfermedades, inspeccionando excrementos, infectados de peste venérea y ocupados en otras úlceras, y agarrados por la peste y similares, incluso con gran peligro de su vida, curando entre los contagios y los hedores de los aposentos. ¿Por qué, cuando está ocioso, no escrutaría de nuevo los misterios de las cosas, y, por análisis químicos, no revelaría lo que hay de secreto en ellos, no obtendría, destilando, aceites suavísimos, no elaboraría aguas agradabilísimas, y no prepararía magisterios de sumo deleite y esencias de virtudes dignas de admiración? ¿Y qué sucede si dijéramos que la doctrina para la preparación

(1) In Alch. Triumph. cap. I.

Page 21: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

P R AE F A T I O

de los fármacos es una parte sumamente necesaria de la medicina, que aquél, que ha omitido ésa, no ha aprendido ésta íntegra?

¿Y quién hay pues, que no vea, que el médico, con la preparación de excelentísimas medicinas, puede no tanto adornar tu majestad como al mismo tiempo aplicarla sabia, circunspecta y muy prudentemente, como ciertamente corresponde al dogmático, al servicio y a la salud de su vecino? Sobre todo cuando el rey hace algo real, para que realmente orne su dignidad, no que la merme. Así como el médico se ocupa de las cosas médicas, los artesanos se ocupan de las cosas artesanales. Mucho menos todavía concluyen en respuesta a nosotros, respondiendo que el médico debe ocuparse de sus cosas, el farmacéutico de los fármacos, el cirujano de las cosas quirúrgicas. Pero nosotros decimos: éstas deben ser consideradas no tanto artes subalternas sino como partes íntegras o miembros de la misma medicina. Y nunca aprendió toda la medicina quién despreció una parte. No diré nada de si puede curar debidamente del todo quién no ejerce la medicina con todas sus partes. Aunque de este modo nuestra medicina se vuelva despreciable y vil y no merezca alabanzas en todas partes: (1) ¿Acaso aquel guía de la Galia, Fernelius (que los antiguos omiten) no fue poco reconocido por no pocos de su mismo gremio, y muy odiado, porque no permitiese al vulgo salir a las oficinas, sino en su casa o bien el mismo preparase los remedios caseros, que presentaba a sus amigos en peligro, o bien

(1) Testatur Plautius in vita Fernelii.

Page 22: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

P R AE F A T I O

los confiase a la lealtad de unos pocos de sus amigos?Que sin embargo consta que antes a nadie se le dio la culpa: (1) Y aún más, con el ilustre Daniel Sennert, exponemos, si aquellos medicamentos de los que depende la vida de los hombres, también los compongan los médicos mismos y no los den todos a hombres a menudo indoctos. Admitimos ciertamente que sus fármacos deben ser confiados a los sirvientes y esclavos de los farmacéuticos, esto es, los vulgares, que son prescritos de acuerdo con las fórmulas consignadas en las farmacopeas. Los que son ciertamente específicos, y no obvios para cualquiera, todos ellos necesitan en su preparación la inspección y la labor de un médico prudente, asimismo no son accesibles a los ojos y a las manos de cualquiera. Porque si los chymiatricosa prácticos no pueden, debido a sus diversas ocupaciones, frecuentar a menudo su laboratorio ni estar al frente celosamente de los trabajos químicos, entonces mejor que confíen aquel trabajo oculto a los farmacéuticos cándidos, hábiles y doctos, que a esos vagos ambulantes y pseudoquímicos, y elaboren sus medicinas con el afán de aquellos, a menos que quieran perder el aceite y el trabajo curando.

Así pues proclámese: que en nuestra época no puede tener con justicia el título (2) de medico distinguido, quien no haya sido al mismo tiempo un legítimo heredero y discípulo de Hipócrates y de Hermes, quien no haya entendido igualmente los principios Paracélsicos (Sal, Azufre, Mercurio) y Aristotélicos (materia, forma y privación): quien no haya conocido igualmente el temperamentob,

(1) Instit. med. l. 5. part. 3. sect. 2. c. I.(2) D. Hoff. dict. loc.

(a) Chymiatrus-i m. El que cura por la química.(b) Ver Temperies-ei en “Notas Generales” de la

transcripción.

Page 23: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

P R AE F A T I O

la composición corrupta, la disolución de la unidad y las enfermedades mercuriales, sulfúreas y salinas: que además nadie alcanzará el modo de sanar verdadero y legítimo a no ser que una aquella antigua con la nueva medicina. Ciertamente los auxilios médicos y su modo genuino de prepararse, de Galeno, Paracelso y otros Chymiátricos, sacan el método de curar realmente (sin el cual la curación es inepta y claramente empírica) con sus indicaciones e invenciones, de Hipócrates, Galeno y los más recientes.

Pues por esta vía y razón estas dos escuelas de medicina antigua y nueva podrán ser unidas, sin contradicción, y ser bien deseadas para el médico, sin error ni escándalo notable, y suelen ser rechazadas, por la costumbre, antiguamente vergonzosa, arraigada en nuestro tiempo, por la que son rechazados lo bueno junto con lo malo indistinta e indiferentemente.

De estas cosas se puede ver bastante, lector cándido, cual es el estado de nuestra medicina de hoy y en qué modo los iniciados en la verdadera química y medicina deberían portarse respecto a ella para que finalmente en ella puedan estar con Dios con la máxima felicidad y prosperidad de sus enfermos.

Ahora, antes que deba despedirte, lector, tu hasta ahora único escrúpulo quizás hubiera debido ser suprimido por ti. Así pues sepas: que de esta manera las materias que pertenecen a la medicina y sus diversas preparaciones fueron producidas por nosotros a plena luz del día, no con aquel fin, para que rechacemos aquellas [Griego=ta megalôeia] de los paraquímicos,

(1) Croll. in praef.

Page 24: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

P R AE F A T I O

que muy imprudentemente claman que nunca hay nada químico que sea purísimo por la esencia, suavísimo por el gusto, gratísimo por el aspecto, tan eficaz por las fuerzas, como son increíblemente suficientes en valor las únicas entre las únicas panaceas para todo tipo de afecciones y enfermedades, y tan cómodas y delicadas para su uso, tal como nada es más fácilmente sensible y más favorable. Y sobre todo, de la misma manera que aquel cocinero de Plauto promete, de la virtud de sus condimentos, que elimina la vejez y el mal olor maravillosamente, así de esta manera los fanfarrones y los ilustres charlatanes lo prometen todo de sus esencias. Pero la química no vale tanto que se pueda esperar de ella mil panaceas, cuantas obras termina. Pero sin duda el químico puede prometer tanto como hay en la naturaleza, primera generadora y administradora de la vida. Pues seguimos el trazado de la naturaleza, no rendimos homenaje medicando más que, también en estas cosas, cuando parece sobresalir muchísimo la obra del médico. No obstante, (que también esto añadamos) aunque la química no alcance tal magnífica [Griego=katholou], sin embargo sobresale mucho, y esto a veces no sin maravilla, sobre todo cuando es aplicada oportuna y laboriosamente por el médico diestro a su trabajo como mostramos más arriba. Pues el médico, aplicando correctamente los agentes a los pacientes, por la gracia de Dios, de ningún modo carecerá de la admiración de las operaciones divinas. En consecuencia la química verdadera debe ser sin duda estimada en mucho;

Page 25: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

P R AE F A T I O

pero de tal manera que no se le atribuya nada excepto lo que recibió de Dios por naturaleza, y que la razón y la experiencia muestran. No le quieras atribuir lo que no respondió a ningún ejemplo; (1) pues queremos la química probada solamente con la razón. De aquí escribe muy bien nuestro Galeno, cuando dice:

Cualquier médico debe conocer, pues en esto están de acuerdo todos los médicos antiguos, el medicamento aquel que muchos han probado y es más familiar a la naturaleza, que debe ser preferido con gran diferencia a aquél que no ha sido comprobado por la experiencia.

Ya nada queda, lector cándido, más que añadir simultáneamente las tuyas a estas lucubraciones manuales, y, si por casualidad hayas descubierto algo entre esas, que parece protestar contra la experiencia, atribúyelo no tanto a nosotros como a su magnitud y dificultad. Pues es imposible revisar todos, incluso unos pocos, de cualquier preparado práctico y exprimir hasta lo vivo y tampoco pensamos que se examinará. (2) Ya que fue cauto con la ley filosófica, dijo Severinus en Idea, como también ciertos tedios fueron dejados a los iniciados. Pues así se demuestran los talentos y las cosas dignas son devueltas a las escuelas de los filósofos. Saludos. 1 de abril de 1618.

(1) Lib. meth. med.(2) pag. 120. edit prim.

Page 26: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

CARTAS DEDICATORIAS

I.

A LOS ILUSTRES, HABILISIMOS YDOCTISIMOS HOMBRES

A NUESTROS SEÑORES CONSULES Y SENADORES DE LA REPUBLICA

A Palaeopol. y Kneiphov: dignísimas junto a los regiomontanos.

A sus señores y mecenas siempre honrandocon todo afán y respeto.

Saluda afectuosamente,

CHRISTOPHORO GLUCTRADT,Filosofo y M.D.

Si alguna cosa hay, cónsules y senadores ilustres, que por aquel abuso salvaje y detestable, haya sido más mancillada y claramente corrompida, por Hércules, una entre muchas es nuestra medicina. Pues somos obligados cada día a descubrir con lamentación que salgan muchísimas escorias de los hombres deshonrosos, impostores y sanguijuelas de sangre humana igual que de cierto caballo troyano. Y pensamos sin duda que estos surgen espontáneamente,

Page 27: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

E P I S T O L AE.

de la misma manera que los ratones y las ranas de Egipto, o que nacen como las pulgas de la orina del perro. De aquí el hecho que no se encuentre en todo el orbe de la tierra ninguna familia más amplia que la de Hermes y Esculapio, y por consiguiente no exista ninguna familia más despreciable que los médicos, ciertamente no a causa del arte sino de las personas que recurren a la medicina por todo género de fraudes, como a cierto [Greek=atulon ieron]. Pues ¿Qué cómico, soldado, charlatán? ¿Qué barbero, perfumero, bañero, comerciante? ¿Qué farmacéuticos de mente engreída, artesanos perezosos, auritabrineptia no tienen avidez de parecer médicos? Se lanzan palabras de lejos de química, y aquellos, si pueden, alegan estupro. ¿Qué ancianas, hechiceras, brujas, después quizás de iniciar un pacto con Plutón del infierno, no se dedican con afán a erradicar no importa que enfermedades? Por la cual causa justamente se lee que alguna vez en un almuerzo en casa del Duque de Ferrara se produjo la cuestión, a saber: ¿De cuál clase de oficio se dan más artesanos en la ciudad? Fueron nombrados varios oficios por varias personas, hasta que finalmente, alguno respondiese al Duque que preguntaba que sin duda alguna el número de médicos era el más grande.

El Duque, apenas asintiendo a la respuesta, responde diciendo: Demuestras suficientemente con esta respuesta tuya que estás poco ejercitado en la administración de la ciudad ¿acaso ignoras que apenas se encuentran dos o tres médicos en toda esta ciudad tan grande?

(a) auritabrineptus-i: (¿?)

Page 28: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

D E D I C A T O R I AE.

Quién primero había respondido, insiste que de esto es bastante evidente que el Duque, ocupado en asuntos más serios, no tiene conocimiento de su propia ciudad o de sus ciudadanos. Pero al final del largo tiempo debatiendo se hizo una apuesta, después de depositar cierta suma de dinero. Afirmando que va a reunir las pruebas de sus afirmaciones, la mañana siguiente se venda la cara junto al cuello, se detiene junto a las puertas del mayor templo, preguntado por cualquiera que pasa por delante, que mal siente, respondió: que era torturado por un dolor de dientes; después de oído lo cual, cada uno indicaba sus remedios para la eliminación del mal. Sin perder el tiempo: Pues él mismo, después de agarrar la pluma, anota los nombres de los medicastros y los remedios uno por uno. Alejándose después de las puertas del templo, pasea por la ciudad y consigue remedios contra el dolor, que simulaba, que por sus acciones le salen al paso, hasta tal punto que, solo hasta el mediodía, ha anotado más de trescientos medicastros junto con sus remedios para la eliminación del dolor de dientes. Después, a la hora del almuerzo, regresa al Palacio y, aún con las vendas en la cara y el cuello, se presenta al Duque simulando un gran dolor para atraer su mirada; que el Duque prestando atención y sacando la conclusión que era atormentado por un dolor de dientes, en seguida le sugirió al mismo un remedio contra este dolor. Simulando enfermo afirma que

Page 29: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

E P I S T O L AE.

lo usará de remedio, se refugia en su casa, anotando por orden sus medicastros, después de añadir cualquier remedio, añade el nombre y el remedio del Duque en el primer lugar de todos. Al día siguiente, simulando que se ha restablecido su salud, después de quitarse la vendas, visita al Duque, recordando la apuesta hecha, y exigiendo el depósito (porque había ganado), muestra la lista se sus medicastros, levantada en alto para leer, al Duque que leyendo en primer lugar su nombre y el de tantos otros medicastros, reconoce sonriendo que ha perdido el depósito y manda que se pague el dinero al ganador. Pensamos ilustres Cónsules y Senadores que de esta mención real, no ficticia, consta bastante claramente cual y cuanta es la profanación de la nobilísima medicina entre la plebe y la extrema desvergüenza en la prescripción de los remedios. Juzguen ellos mismos como los hombrecitos viven “escrupulosamente” {¿?} de este modo. Por ello Plinio, libro 29 c. I, opina, cuando dice así: La mentira no es más peligrosa en ningún otro que en aquél que se declara falsamente médico; para nadie más, que para el que se declara médico, que es inmediatamente creído, aún cuando el peligro es mayor que en ninguna mentira. Pues comercian con nuestras almas y hacen experimentos por medio de muertes.

Page 30: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

D E D I C A T O R I AE.

De aquí el divino Platón vaticina que una multitud de médicos malamente constituida demuestra que la república y las ciudades son miserables. Se puede colegir fácilmente también del lib. 3. de Republ. que, más aún, esto debe ser aceptado y entendido no de los verdaderos y genuinos sino de los bufones, medicastros como también cacoquímicos, cuando dice: De ningún modo seas correcto con los médicos que ejercen el arte, excepto si han sido reconocidos por un gremio; luego en otra parte parece también indicar, cuando escribe así: Si quien sabe aplicar estas cosas al cuerpo, que calientan, que enfrían, que evacúan el vientre, etc. además se comporta tal como médico, deberá ser interrogado, si sabe además, [Greek=kai ous tinas dei, kai opote kasa toutôn poiein, kai mechris oposou], a quienes, cuando y cuanto tiempo deben ser aplicados cada uno: porque si negase que él entiende esto, seguramente parecerá que él está loco, y no debe ser tratado como hombre. Con lo cual también parece estar de acuerdo aquel .5. Ethic. de Aristóteles. Ciertamente en el arte de las cosas saludables es fácil conocer la miel, el vino y el eléboro; y asimismo la cauterización y la operación quirúrgica: pero conocer de que manera deben ser aplicadas éstas a la salud, tanto a quién como de qué modo, es tan difícil como ser médico. Porque si esos médicos baratos y químicos fraudulentos tuvieran cuidado, no propagarían su ignorancia tan a la ligera y vergonzosamente.

Page 31: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

E P I S T O L AE.

Pues estos que musitan entre ellos sus ridiculeces en sus sacrificios a Ceres, no se avergüenzan de rechazar todas las recetas de los antiguos: asimismo rechazan completamente a nuestro maestros comunes, Hipócrates y Galeno: (a los que los veterinarios de horrenda impericia son hasta tal punto indignos de tenderles el orinal) inventan un nuevo método de curar, de acuerdo a su necedad: Es más, se preocupan de ser estimados entre los más doctos, parlotean y ensalzan muchas cosas sobre Benedicto y también sobre la piedra filosofal entre la multitud de la especie humana; más siempre con la boca abierta en vano; tratando de coger con Tántalo aquellas frutas fugaces, soñando los montes áureos y sin embargo prometiendo las riquezas de Croesoa a los magnates, aunque ellos mismos, más pobres que Iro y Codro, apenas tienen una corteza de pan con la que llenan el vientre hambriento y que ordinariamente son fugitivos, que dejan tras ellos en el horno cenizas en vez de carbones, rescoldos brillantes de cenizas en vez de metales y oro. Además muchos son rudos y enteramente desconocedores de la buena cultura, como los asnos no son instruidos en la lira, porque apenas habían aprendido a poner bien el fuego debajo del horno, e ignorantes de los fundamentos de la medicina, se imaginan insensatísimamente a ellos mismos que han llegado a ser médicos prácticos eximios inmediatamente después de haber sido robadas clandestinamente algunas recetas teutónicas y aún osan curar enfermedades recalcitrantes después de frotar la cara,

(a) Craesus: fue un riquísimo rey de Lidia.

Page 32: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

D E D I C A T O R I AE.

de tal manera que ni vacilan en llevar ostensiblemente el título de médico práctico.

De este modo también las víboras funestísimas y los basiliscos de la ciudad, se introdujeron furtivamente no hace mucho en vuestras ciudades, Cónsules y Senadores ilustres, que aprendieron a preparar tan excelentes medicinas incorrectamente y sin arte, a administrarlas mucho menos metódicamente, que con sus cuerpos a modo de moscas atacantes, cada día adulan y engañan con el encanto y la afectación de sus palabras, como a los peces con el anzuelo: ocupan aulas, no academias, donde hacen progresos más adulando que diciendo las verdades y más ampliamente mendigando que medicando: Estos son verdaderamente sirenas del orbe, monstruosidades de la República y peste de los ciudadanos, sí, pues qué mienta, que se produzcan calamidades: Pues

Estos pueden burlarse de los hombres.Lo que yo llamaría recetas, que también las suyas han sido falsificadas, no las muestran a nadie, pretextando [Greek=oti ou deis tous margaritas emprosthen tôn choirôn balein] y que tan grandes secretos no deben ser revelados a cualquiera. Y por eso elaboran sus misterios dentro de sus propias casas. Estos también, a modo de tenderos, compran los medicamentos en las farmacias y, después ser nombrados con otros nombres pomposos en substitución de los suyos, los venden al detalle por un precio bastante caro. Porque si alguien se opone a ellos mismos, (por supuesto) recurren al asilo de la ignorancia, igual que los ratones adheridos a la pez,

Page 33: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

E P I S T O L AE.

desconocedores del versículo vulgar:

La experiencia solamente no hace médicos doctos:La práctica que hace artesanos viene del arte.

Puesto que este mal es todavía reciente y aún no ha echado raíces profundas, debe ser cortado por la autoridad para que la parte pura no sea arrastrada. Pero soy perfectamente consciente que esto no es {asunto} de mis fuerzas ni de mi cargo, sino del deber del magistrado, legitísimo y prudentísimo que nos ha sido concedido por el benignísimo y clementísmo Dios. Por lo cual, Senadores prudentísimos, Padres de la Patria, debatid vuestras políticas y, como ejemplo de los de Montpellier, de los de Nórica y de los Augustos, cortad tales miembros inútiles del cuerpo de la República y apartad al rebaño indolente de medicastros y a los escarabajos de las moradas médicas: y recordando simultáneamente la ordenanza criminal de Carolus V y la ley de Constantino, echadlos fuera los límites de las ciudades. Arreglaréis el ornamento de vuestras repúblicas con esto mismo y estableceréis un ejemplo noble y digno de imitación de todas las otras. Lo mismo que también aconseja Pedro Gregorio de Tolosa {Toulouse}, lib. 17. sobre la Republ. cap. 9 cuando dice: En una república bien constituida, no se admiten médicos, excepto los reconocidos y que han prestado juramento. Esto que tanto lamentase, todavía hasta incluso lo deseo muy vivamente. Entretanto este regalillo literario químico-médico, que, aunque exiguo,

Page 34: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

D E D I C A T O R I AE.

no obstante será grato, para nada dudo, decidí consagrarlo a V. A., ora para que por esto mismo yo publicara para con V.A. cualquier estudio mío para servir humildemente, ora también para que, con la tutela y patrocinio de V. A., esta obrita cualquiera estuviera a salvo y segura de los viperinos insultos de los dioses de la burla: lo que pido maravillosamente de vosotros con la máxima sumisión del alma y devoción.El mejor y más grande Dios conserve a V. A. el mayor tiempo posible sanos, salvos y florecientes: y procure en cantidad suficiente sanos consejos: para que, después de apaciguadas todas las discordias, crezcan y florezcan por siempre en vuestras Repúblicas la paz dorada y deseada y la tranquilidad.Dado de nuestro museo, año 1618 de la era cristiana. 1 de abril.

Page 35: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

I I.

Al muy reverendo, magnífico y generoso hombre,

NUESTRO SEÑOR JACOBO DE BOMSDORF, EN SEITWAM, NIEMISCH, y Grosdrenzig. Al

Consejero del ilustrísimo Marqués de Brandebutg, al director del marquesado de Lusatia Inferior, al capitán

en Schenkendorf y designado Comendador, nuestro señor y mi patrón con la máxima reverencia:

Y TAMBIÉN

A los ilustres y prudentísimos hombres,

Nuestro señor Cónsul y los senadores de la república Sprottavienensis.

A nuestros señores consanguíneos y afines con mis honores.

SALUDA MUY AFECTUOSAMENTE

JEREMIAS BARTH, M. D.

En la época antigua, patrones, cuando alguien como Plinio, sagacísimo escritor de “La Naturaleza”, relata que había escapado felizmente de la enfermedad más peligrosa; éste se comprometía por juramento a inscribir en una tablilla el remedio, por el cual se había curado,

Page 36: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

E P I S T O L AE.

y a colgarla públicamente en el templo de Esculapio. Tal {“tablilla”}de mármol, desenterrada del templo de Esculapio, en la Isla del Tíber, en Roma, se dice que se conserva hasta nuestro tiempo en casa de Maphaeus; en la cual en griego, traducida ésta al latín, se leen. Después que Lucio fue afectado por un dolor de costado y desconfiando enteramente de todos los hombres, Dios le envió un oráculo; que viniera y se llevase ceniza del altar y la mezclase solo con vino y la pusiese sobre el costado, y sanó, y dio gracias públicamente a Dios: Y el pueblo le felicitó. Y así pues, con el paso del tiempo, se tenía acumulada de este modo, de aquí y de allí, una gran multitud de historias médicas y de variados experimentos, con una innumerable multitud aportando allí su contribución: Finalmente Hipócrates.

Si los químicos, en la época en que Teofrasto Paracelso de Hohenheim, hombre de ingenio admirable e incomparable, enseñó confusamente a preparar los medicamentos más puros a partir de los arcanos de los químicos, hubiesen observado la misma costumbre, nunca bastante alabada, y, con igual delicadeza hubiesen comunicado sus prácticas y experimentos, inscritos en tablillas públicas, al orbe literario: Seguramente desde hace tiempo tendríamos no solo medicamentos nobilísimos y [Greek=theôn cheiras], para alejar todas las recalcitrantísimas enfermedades, sino también un completísimo sistema del arte espagírico, para instruir en él a la juventud médica,

Page 37: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

E P I S T O L AE.

sin ambages ni costes inútiles. Pero éste {sistema} fue hasta hoy del desagrado de todos, y este afán trastornado de ocultar y el trabajo para que hayan mantenido ocultos, como los sacrificios de Eleusis, no solo los artificios inventados por ellos, sino también hayan arrojado los arcanos de los antiguos, transmitidos por un tipo de prosa más sencillo y abierto, a una ambigüedad impostora y a la obscuridad de los caracteres jeroglíficos, a unas tinieblas más espesas que las cimerias y las egipcias. En efecto, si lees que cosas publicaron los químicos con sus escritos de instrucción: ¿Qué otra cosa encontrarás en ellos que Azoth, Anathron, Usifur, Rebis, Sernec, Kibric, Realgar, Saltaberik y otros innumerables desechos y excrementos de palabras que hay? Pero si también preguntas a un químico sobre alguna preparación, quizás por dos óbolos: éste, alterado por el tábano del odio, indignísimo de un hombre cristiano, no susurrará otra cosa (lo que normalmente provoca carcajadas) que palabras roídas y terciadas, semejante a la bruja de Horacio o de Lucano, apelando a las almas del infierno. Y no se debe dudar: que aún algunos peluqueros malhumorados y airadamente iracundos por una excesiva mezcolanza de secretos químicos, si se les da algo vomitivo tratado con eléboro a los mismos, vomitarán Leones rojos, Aves de Hermes, Lagartos verdes, Serpientes, Dragones,

Page 38: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

D E D I C A T O R I AE.

Colas de pavos reales, Murciélagos, cabezas de Cuervo y el Cielo con todos los planetas, como aquel Lexiphanes, en “El Diálogo Anticuario”, que después de bebida una especie de poción, echa con vehemente ímpetu vocablos en desuso hace muchos siglos: topper, stlembus, redantruo, gnarrures, ascalobotion, carlaster, y otros de esta tipo. De donde este tipo de hombres es comparado muy graciosamente por algunos a aquel cocinero de Plauto, en “Pseudolus”, que después de despreciar los condimentos vulgares, al coriandro, al hinojo, al ajo y similares, rechina y recomienda arrogantemente su Cilendrum, Polindrum, Sancaptidem, Cataractriam, Happalopsidem, en cuyo olor, cuando él voló al cielo, come Júpiter cada día, y quién se alimenta de ellos, vive hasta doscientos años. Ciertamente como por la época en que fue inventado el arte tipográfico por nuestros alemanes, empezaron a ser cultivadas de un modo asombroso todas las artes, tanto liberales como manuales, que parece que no queda casi nada más de ornamento o de perfección que pueda ser añadido a las mismas: Y así la química, concedida divina y claramente para consuelo y deleite del género humano, no sólo fue más y más perfeccionada y aumentada sino también, poquísimos años antes, mientras los puritanos galénicos se enfurecían en vano, fue elevada a tan grande punto culminante de esplendor y dignidad que ciertos hombres ilustres,

Page 39: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

E P I S T O L AE.

en diversas academias, sin engaño, metáforas ni enigmas, comenzaron a enseñarla y han querido que sus discípulos ávidos de saber estén presentes junto a los hornillos químicos para que fuesen espectadores de las diversas preparaciones. Entre aquellos, si no me engaño, (que sin embargo quisiera decirlo con el consentimiento de otros) por la época, por la multitud de discípulos, y por la dignidad, además, por la diversidad de todos los reinos de Europa, y por la brillante claridad de los preceptos y de las formas, sin duda el primero fue JUAN BEGUIN, Lotaringo, Eleemosinario del muy cristiano Rey. Pues habiendo suscitado José Quercetanus [Greek=omakaritês], gran fama de sí mismo en todas partes por sus escritos muy elocuentes y claros, y siendo animados todos maravillosamente en la esperanza segurísima de nuevos prodigios en la práctica médica si al menos los remedios del mismo fueran sacados de las metáforas, que por todas partes había descrito enigmáticamente y con los carrillos llenos, a su manera, había anunciado. Éste abrió una escuela en París, aquel famosísimo emporio de todas las artes y compendio de todo el universo, y, a causa de su honradez, no ornó a sus discípulos y espectadores (pues también príncipes, condes, nobles, consejeros y doctores, atraídos por la novedad esta profesión, frecuentaban su oficina química) con reflexiones inútiles y prolijas ni con diversas descripciones de medicamentos,

Page 40: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

D E D I C A T O R I AE.

sino que expuso, brillante y sencillamente para la vista, todas las formas, por una parte de disolución, por otra de coagulación, de los medicamentos preparados, crípticos y más conocidos de Quercetanus y de otros. Mientras tanto, los restantes autores espagíricos se enfadan, y saquean la habitación de él, después de forzada la puerta dos veces, y sustraen furtiva y criminalmente todos los medicamentos y su excelente libro de notas, y casi le arrancan a él su cerebro, porque de este modo se rehusarían la revelación pública de los misterios por la misma mente del espíritu, y juzgarían que este tesoro debe ser mantenido y guardado furtivamente no menos a como los grifos (el ave mitológica) suelen guardar su oro. Y así, habiendo venido yo mismo a Francia en el tiempo que acabé la carrera de medicina galénica, y prestando atención a los consejos de los famosísimos médicos de Sedan, de Riviero, de Quercetano, de Turqueto, de Luisio y a las diversas fórmulas de remedios comunicadas por mis amigos, con mano generosa, cuando los remedios químicos y también metálicos, que en otro momento habré oído más de una vez que los aspirantes de medicina y para ser ornados con la corona de laureles doctoral, renuncian pública y solemnemente en las academias, puedan ser dados con el mayor beneficio dentro del cuerpo.

Page 41: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

E P I S T O L AE.

Y prestando atención cada día al uso fecundo de los medicamentos preparados por Bonnaeo, ejercitadísimo químico, y muy laborioso con la farmacopea del valerosísimo héroe, duque de Bulliona, en la ciudadela y castillo de esa ciudad:He cesado de condenar el arte alabadísimo con el vulgo inexperto en cálculo; de desterrar al antimonio y al mercurio del mundo y de la naturaleza. Y he empezado a leer asiduamente, para enriquecer mi peculio médico, los escritos de los mejores autores, aunque parecen discrepar en el jugo, que antes había bebido. Y a consultar a Bonneo y de vez en cuando sus hornillos, si se presentasen dudas y dificultades. Y finalmente tomar la resolución de acercarme a París, junto a Beguin, que allí enseña.

Y allí, con la ayuda de Dios, llegué a aquella deseadísima escuela, y confié a aquel hombre óptimo el pequeño campo de mi talento, para cultivarlo más extensamente con los preceptos químicos, entonces la misma [Greek=ercheirêseôn autopsia]: no sólo detesté la argucia espinosa y la disquisición sin valor de las dudas y cuestiones enteramente Lógicas en materia médica, en la que yo apreciaba que el tiempo era gastado inútilmente por los Philiatrosa públicamente en las escuelas, y admiré sobremanera la investigación ingeniosa de los remedios espagíricos, la preparación habilidosa y la administración prudente de los mismos por excelentes médicos,

(a) Philiatros: el que ama la medicina

Page 42: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

D E D I C A T O R I AE.

sino también me presenté al mismo autor y le aconsejé que comunicase las cosas que enseñaba y preparaba en su casa, expresadas en un librito, a toda la comunidad médica, sin envolturas de palabras. Y ofrecí cortésmente cualquier esfuerzo mío para ese asunto.

Así pues nació entonces su “Aprendizaje Químico”, impreso en París: que enseguida, allí, en los mercados de Frankfurt, fue puesto a la venta y fue solicitado en todos los reinos de Europa, y en Alemania, en pocos años impreso de nuevo por cuarta vez, y explicado privadamente a los estudiosos de medicina por ciertos ilustrísimos profesores en algunas de sus academias, y examinado debidamente con la escuadra de la verdad y de la práctica. Cuando el autor se enteró por sus amigos que su admirable trabajo era alabado por los hombres doctos y que la insigne juventud estudiosa sacaba provecho de su diligente lección y de la preparación de los medicamentos de acuerdo con la prescripción de aquella, hasta qué punto se habrá alegrado que excitado por este estímulo, tomó su librito para revisarlo, corregirlo y aumentarlo: que después me envió encomendado que lo tradujese del francés al latín. Pero en aquel tiempo mis ocupaciones eran tales que sin embargo, aunque quisiera, por mi amor hacia él, complacerle lo más posible,

Page 43: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

E P I S T O L AE.

de ningún modo podía tener tiempo libre para la traducción de aquellos, con los que había enriquecido su “Aprendizaje”. De dónde éste, cansado de la demora (principalmente no habiéndole llegado mi respuesta, no sé por culpa de quién) y arrastrado por las continuas súplicas de los franceses, dispuso que se imprimiese públicamente aquel “Aprendizaje” revisado con el nombre de “Elementos del Arte Químico” en lengua vernácula. Con esfuerzo de nuevo me pidió e insistió que no rechazara traducir al latín tanto lo impreso como lo compartido conmigo añadiendo la importantísima promesa, si no rechazaba ese trabajo, del envío de los arcanos y de los experimentos que había reunido desde el tiempo de mi partida. Por lo cual, para demostrar al maestro que mi alma no se olvida de la fiel institución y para confirmar realmente que es cierto aquello conocido del cómico: “El favor que le es prestado a los buenos, este favor es fecundo en bienes”, también para hacer bastante para exhortar a algunos de mis amigos para acelerar esta edición, no sólo traduje sencillamente aquellas cosas, de los “Elementos del Arte Químico”, que todavía no estaban expuestos a la vista en latín, sino que también yo mismo corregí muchas, por aquella facultad que el autor me concedió amplísima en su carta, y añadí un insigne apéndice, no sólo principalmente de las notas necesarias, sino también de las preparaciones, tanto de las más raras, como de las más nobles,

Page 44: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

D E D I C A T O R I AE.

por mi benevolentísimo afecto hacia los estudiosos de este arte, sacado de mi propia despensa, y, si un día con el buen Dios habré sabido que este trabajo mío es grato y bien venido por los químicos y por otros, adornarlo con muchas otras florecillas espagíricas.

Muchas e importantísimas han sido las causas para qué yo haya querido escribir este librito, patrones, en vuestro famosísimo y nobilísimo nombre. Más aún, generoso señor principal, si preguntas, qué me ha impulsado, para que haya favorecido que este librito médico-químico sea dedicado a ti, diré con estas palabras: La admiración no sólo de tus virtudes sino también de tu fortuna. Pues como vine a esta provincia, llamado desde Sprottau por las ilustres órdenes de este marquesado, en lugar del ilustrísimo hombre, señor Godofredo Weidnero, ahora profesor dignísimo en la célebre Academia de Frankfurt e investigué más cuidadosamente sobre las luces y voluntades peculiares de él: No hubo nadie que no le haya llamado a tu majestad padre de la patria, honra de la nobleza, del consejero, de la sabiduría, de la doctrina, en fin, asilo de toda virtud. Y realmente después que he gastado ahora ya un modioa de sal en esta tierra y que he gozado a menudo de tu trato familiar, he descubierto que son muy ciertas las cosas que decían sinceramente sobre ti los hombres de eximia prudencia y agudísimo juicio

(a) modius-ii m. : Medida de peso y volumen romana. Equivale a 8,75 kilos (o litros). Se estima en un modio de sal al año por persona el consumo normal de sal. Por ello, la frase vendría a decir: Después de un año en esta tierra …

Page 45: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

E P I S T O L AE.

(entre los cuales estaba el magnífico Jano Georgio de Schonaich, [Greek=os en agiois]). Porque si crees que yo te digo esto y te hago tragar mi adulación, te hago pasar realmente de ingenuidad hasta el punto que no tengas necesidad de negar más tiempo aquello mismo, todo lo que ahora rehúyes, por tu innata modestia. ¿Pues qué de difícil es aceptado allí para reflexionar, sobre todo en estos tiempos turbulentísimos, que no sea solucionado con tu prudente consejo? De ahí ya hace algunos años posees el título de guía, tanto por el hecho como por el nombre, con meritísima justicia y sempiterno elogio. ¿Quién hay de tu linaje, que es tanto nobilísimo y antiquísimo, como prestigiosísimo en este distrito, es más, de todo el orden de los caballeros, quién hay, que no rinda homenaje a tu majestad, no acuda a ella, igual que a un puerto, refugio de consejo y sabiduría, en los asuntos más enredados? ¿ Por qué los reverendísimos e ilustrísimos marqueses de Brandeburgo, jefes de la Orden de San Juan, te eligieron, frente a los demás, enviado a su majestad imperial, para acompañar a los príncipes en sus diversos viajes? ¿Por qué ellos mismos te admitieron en el cuerpo de sus consejeros? ¿Y ellos mismos ya hace tiempo te designaron comendador para los sacrificios de los cultos de su Orden? ¿Por lo mismo, por que recientemente (Sin que tú ciertamente lo oyeras)

Page 46: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

D E D I C A T O R I AE.

los consejeros primipilos de su majestad imperial acaso no consideraron, que tú eras por supuesto un hombre [Greek=pollôn antaxion allôn]?

Aunque esta admiración, no sólo de tus virtudes sino también de tu fortuna, cuando aún joven, invitado a deliberaciones muy importantes, presentaste aquellos documentos sobre ti, de senil cordura, en la Oficina Provincial y en los Conventos Públicos de las Órdenes, para que día a día no sólo haya sido hecho un mayor aumento para las dignidades superiores, sino también para que ahora no haya nadie de la época, que un día no te asigne a ti todos los suplementos de los honores, fue para mí un gran estímulo para que tomase prestado algo de la clarísima luz del esplendor de tu nobilísimo nombre para este mi librito. Sin embargo aquello me estimuló más, para que este librito contuviese ciertos medicamentos que hasta aquí tu majestad había recomendado para mantener la salud, cuando está más afligida, para que veas que ciertamente no temo presentar aquellas cosas, que privadamente yo había aconsejado, en un auditorio público de reputación y ponerlas bajo las censuras y el examen de los hombres más doctos. Y no debe ser ocultado esto: Que cuando después que tu nobilísima y honorabilísima conyugue, un año y medio antes, hubiese engendrado en feliz parto el deseadísimo heredero varón, entonces tú hayas hecho manifiesta tu excepcional benevolencia hacia mí con la honorífica invitación por la cual

Page 47: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

E P I S T O L AE

quisiste que yo asistiera al [Greek=anadochon] bautismo de tu hijito: Hasta aquí pensaría que mi vida es amarga para mí, si no comprometiera también mi veneración hacia ti, con algún escrito público.

Muchas cosas también me estimularon para que anunciase públicamente esta obra mía a vosotros, Cónsul prudentísimo y Senadores estimadísimos de la patria. Pues la propensión y la inclinación al estudio de los esprotavienses siempre fue asombrosa, como lo atestiguan muy bien los nueve doctores médicos de vuestra ciudad y un único aspirante, arrebatado prematuramente por la peste y la corona de laurel de Apolo conseguida solemnemente en las academias en el transcurso de algunos años (aunque yo envuelva con el silencio a otros que, antes de mi pubertad, cumplieron piadosamente con su deber). A lo que se ha añadido lo que he recibido de los hombres dignos de confianza, que tienen esta reputación en vuestros escritos sobre los medicamentos químicos, para que en vuestra ciudad quieran que la mayor parte de las enfermedades sean curadas completamente con los arcanos y los secretos espagíricos de nuestro tiempo. Y por esto he pensado que no será ingrato para vosotros si dedico esta explicación de algunos misterios, que algunos de vosotros desearon entonces mucho, a vosotros. Finalmente, y lo que era digno de la palma, puesto que unos años antes, con el puesto de médico de la patria vacante, vosotros, volviendo yo entonces de mi peregrinación,

Page 48: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

D E D I C A T O R I AE.

juzgasteis conveniente ponerme al frente de esta función. Yo me trasladé hasta aquí no para descansar, sino para declarar públicamente de nuevo mi gratitud hacia vosotros, con un regalillo de papel, sobre todo, en este oficio mío, cuando junto a vosotros, por un lado había apreciado la divina bendición suficientemente, por otro lado, había vivido dulcísimamente con vosotros. Pues Sprottau no sólo tiene un feliz anagrama, inventado ingeniosamente por vuestro Tscheuschnero, hombre óptimo: BASTANTE EN FAVOR DE LA VIDAa sino también aquella es, en vuestra administración de la república, confianza y prudencia, en fin, aquella es concordia y armonía, entre vosotros y entre vuestros ciudadanos, en el palacio y en la academia, para que en éstas o en la opinión [Greek = tou en tais eulogias] del mismo y juiciocísimo Monavius, pueda estar a la par con las principales y más celebres repúblicas de Alemania y solamente aquí pueda ser bueno para los ciudadanos.

Así pues recibid, patrones, apreciadores pulidísimos de los más elegantes escritos, con la amabilidad habitual, esta arra cualquiera de mi piedad y observancia hacia vosotros que durará para siempre y continuad teniéndome lo más alabado posible por vosotros. Adiós. Dado en Guben, año 1618, día 16 de Septiembre.

(a) El anagrama tiene sentido con las palabras originales en latín: Sprottavia y su anagrama SAT PRO VITA

Page 49: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

E P I S T O L AEBEGUINI ALIQUOT

A L G U N A S C A R T A SD E B E G U I N

para

JEREMIAS BARTIO

La causa por la cual hasta ahora no haya respondido a tu carta fue el escribiente, que después de escrita ésa, que ahora recibes, todavía no la había enviado. Ahora estoy completamente dedicado a la versión en francés del “Aprendizaje” para que salga impreso lo antes posible de nuestras imprentas. Después te lo enviaré a ti para que te encargues de corregir y aumentar las mismas cosas, que corregí aquí y allí, en la edición latina. Por cuanto al asunto, no tengo ninguna duda que te vas a mostrar dispuesto, por el vínculo de nuestra amistad. Conjeturas bien que hasta ahora he trabajado con fatiga en la transmutación metálica. Pero con un fruto exiguo, engañado yo por un noble que, al mismo tiempo que otro noble alemán, se había dejado engañar por ese helvético, que alguna vez viste en mi casa. Pues aquel noble le había dado a ese helvético cuatrocientas coronas para que mostrase sinceramente la razón de fijar el mercurio en sol, y siempre estaría el noble presente y trabajando. Aquél, el más infame de cuantos hombres viven, aceptó, y entretanto prepara el malvado fraude.

Page 50: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

AD IER. BARTH.

Pues ese viejo zorro decidió substituir furtivamente, mientras comen y beben a la vez apretadamente, el recipiente en el que se estaba realizando la operación por otro con oro, y así engañar a ambos. Plan que salió bien cuando “mastygi ex voto”(¿?): vino a mí el Noble cantando victorioso y clamando aquel Eureka a menudo. Preguntando, cual es la razón y por qué reboza tanto de contento, él explica con todo detalle como aprendió inesperadamente la fijación del mercurio en verdadero oro. Me sorprendo y le pido que me revele a mí, su amigo íntimo, el proceso. Que mientras lo hace enseguida presiento el engaño y demuestro ante su ojos cómo el trabajo va a ser inútil, si alguien quiere trabajar de ese modo. Pero él permanecía firme en su opinión y juraba por el Júpiter de piedra que el proceso era muy cierto. Ya que con su propia mano, según ese método, el había trabajado. Así pues cedí ante él que juraba tan honestamente y emprendí la operación de acuerdo con la prescripción de aquél bribón, sin duda, de Helvecia. Pero como no saliese bien, nos frustramos con nuestra esperanza áurea. Al fin scró (*) el noble comprendió. Por la fecha en que tú volviste a Alemania, he ganado 700 coronas con mi “Filosofía”. Y aunque yo no dude que yo pueda elaborar cosas más preciosas y útiles que hasta ahora según la praxis médica,

Page 51: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

E P I S T O L AE.

apenas voy a tener privadamente algún colegió más amplio. Pues en verdad creo que sin duda logre algún modo de obtener, de todos los medicamentos purgantes naturales, las sales de amoniaco que purgarán muy suavemente con una dosis exigua. Empezaré a prepararlos lo antes posible, si Dios quiere. Yo quisiera que te convencieras que no voy a tener nada de excepcional o elegante en este arte que, por tu amor y servicios a mí, no vaya a compartir contigo. Pero no compartiré contigo ese método que no haya probado aún, y tenga la creencia que tal vez te defraude y te lleve a hacer gastos inútiles. Pero aquél método bueno y probado que yo habré experimentado, cuanto antes lo tendrás también, de buena fe, al mismo tiempo que otros. Saludos. Dado en Paris el día 6 de Marzo, año 1613.

II.

Desde el tiempo en que “El Aprendizaje Químico” vio la luz, con tu consejo e instigación, por amor de la utilidad pública, muchos de mis discípulos no cesaron de pedirme que repitiese la publicación a la francesa y que explicase la doctrina de los tres principios más extensamente.

Page 52: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

AD IER. BARTH.

Así pues no poniendo término a sus ruegos y exhortos, finalmente me resigné a ser persuadido para que no sólo ilustrase más ampliamente la doctrina de los tres principios sino también para que corrigiese los errores que se presentaban por aquí y por allí y que disertase más claramente de algunas cosas. Te envío ahora este apéndice, mi Bartio, y te pido, por nuestra gran amistad, que lo traduzcas al latín y traducido tan pronto como sea posible te cuides que me sea llevado. Si te place darlo a una imprenta en Germania para que lo transcriban, no dudes que me parecerá bien. Yo te prometo honestamente, como muchas otras veces, que todos los arcanos, cualquiera que habré tenido en este arte y comprobados por la propia experiencia, los compartiré fielmente contigo. Hasta ahora estoy agobiado con una carga tan grande de trabajo que aún no he podido dedicarme a obtener las sales de los purgantes naturales vegetales. Entretanto te haga partícipe de esa práctica, ya que estás tan deseoso de ella, con tal que primero yo sepa que tú tengas éstas bien traducidas. Adiós. Dado en París, años 1614, día 28 de enero.

Page 53: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

AD IER. BARTH

III.

Las que me entregaste el mes de octubre del año pasado, yo las recibí justamente este mes de febrero. Pero aquellas fueron gratísimas para mí, por muchas razones, principalmente porque, casi muriéndome con profunda tristeza por el desgraciado caso y la desesperada salud de nuestro valiente Bonnaeus, supiese que tú aún estabas entre los vivos. Pues hace un bienio que no he oído nada sobre ti ni de tus cosas. Antes bien, nuestro Abel, habiendo vuelto de Italia, relató a los ilustres condes de Ortenburgo, a quienes, a causa del deber, había saludado en Patavia, que había confirmado con toda seguridad y muy sufridamente que habías muerto en Bélgica. Pero felicitadme, amigos, mi hijo murió y ha resucitado. Ciertamente, creo que tú partiste a una lejana tierra, como el hijo pródigo, donde no te habrás acordado de los amigos que te quieren y honoran. ¿Qué es lo que escribes? porque ni Bonnaeus, ni yo, hemos visto ninguna de las cartas que algunas veces nos hayas enviado en dos años. ¡Oh, cuanto se ha enfriado tu amor hacia nosotros! ¿Es esto lo que nos prometiste partiendo de aquí? Yo me proclamaría feliz si pudiese compartir contigo mis trabajos y experimentos.

Page 54: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

AD IER. BARTH.

¿Pero qué haré? Porque ignoro tanto si allí vives como si perseveras con constancia en tu amor de antaño no sólo hacia mi sino también hacia la química. Pero todas estas cosas hasta aquí. Ahora te envío mi nuevo “Aprendizaje” francés, editado e impreso con el nombre de “Elementos de Química”, que compuse en las imprentas germanas, para que lo traduzcas al latín. Sé de sobras que con esta obra te mostrarás cortés conmigo, si te acuerdas de tu promesa, si me quieres como antes, si quieres bien el proyecto de la república médica. ¿Pero por qué no querrías? Pues hasta aún sé por cuales razones me has empujado para que me atreviera a sacar primeramente este librito al público. Entre ellas no era la última la utilidad pública, que tendría que redundar no sólo para los estudiosos del arte médico y farmacéutico, sino también para algunos de los mismos doctores. Pues, de la edición tantas veces repetida de este librito, fácilmente conjeturo que ese trabajo cualquiera ha sido grato y útil a algunos. ¿Pues que yo esté de acuerdo con todos, como algunos están de acuerdo conmigo? Así pues, porque si la utilidad pública es un valor y una preocupación para ti, no te será difícil tomar a tu cargo este trabajo y, por esta razón, prestarle un servicio al estudio de la química, que ha sido muy ampliamente y aún no perfectamente cultivada.

Está en tu mano, ser atajadas esas dudas que se presentan y ser substituidas otras, según tu juicio, y cambiadas las cuadradas

Page 55: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

E P I S T O L AE.

por redondas, sobre todo en aquellas que tengas anotadas en algunas hojitas, por la afirmación de la veracidad de algunas preparaciones. Por mi parte yo mismo afrontaría este trabajo. Pero pregunto ¿para qué fatigarme más con los escritos ? Puesto que deduzco por claros indicios que en breve voy a emigrar de esta prisión del mundo. Pues ¿acaso no es mejor consumir, lo que sea que me queda de vida, con trabajos químicos que con los escritos? Aunque los primeros me deleitan, los últimos me arruinarían. Por lo que respecta a mis experimentos, no recibirás ninguno de ellos, antes de que borres tu nombre de mi registro de proscripción, esto es, antes de que compenses con tres cartas lo que fue descuidado por ti en todo el bienio. Adiós. Dado en París, año 1606, día 10 de Abril.

Page 56: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

POEMAS ENCOMIASTICOS.I.

ParaEl Excelentísimo Hombre

D. CRISTOBAL GLUCKRAD,que divulga con notas el “Aprendizaje” de BEGUIN,

su amigo y ambos doctores en medicina,

No la traduzco.

Georgius Lothus D. Medic.Publ. Profess. & Medicus

Aulicus.

Page 57: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

II.

Al excelentísimo hombreD. JEREMIAS BARTH

Filósofo y Médico como también amigo óptimo.Traductor del francés al latín de la última obra

química del autor Beguin.

Saluda afectuosamente

CASPAR DORNAVIUS.

Bartio adorna con el manto de la lengua del Lacio las cosas que el francés Beguin publicó en el idioma francés y añadió un ilustre suplemento del nuevo trabajo. Él, que reúne las cosas buenas y cómodas de la vida de fuera de la patria, es digno de la ambrosía y de los manjares de los dioses y digno del néctar. El mismo autor ciertamente entonces habló en lengua italiana y todo tipo de cosa corrió de boca en boca de los hombres. Pero al día siguiente dictó algunas cosas, y encargó a éste último un colofón, para el librito, que por la cultura de Bartio se hace brillante con el recubrimiento latino.

Cuantos testimonios de ingenio conservan los escritos con el acento de la lengua paterna, el pueblo italiano, del español, del francés, de dónde florecería el reino de la virtud y del arte, solo si el traductor uniese la pluma y la boca elocuente. Cuidar este trabajo es de los líderes, tanto de las realezas como de los príncipes, y quienes, abundantes en riquezas, la condición opulenta enriquece. Pero nosotros derrochamos nuestros patrimonios con un indecente desenfreno, tanto en el juego como en la bebida y la inmensa vorágine del vientre, o desgastamos las fuerzas de Marta, aun con ásperas disputas. El honor consta de bufones y el mimo tiene sus prerrogativas, que puede engañar y envenenar con su dulce lengua, la virtud yace sin ningún regalo y la docta musa apenas tiene de donde calmar su sed, y saciar su hambre, pues los hombres dejan sus admirables obras sin experimentar, que la doctrina transporta sobre las áureas murallas del mundo.

Pero nosotros te ponemos, oh Bartio, un altar que, ha de permanecer, de la diosa de la memoria en un lugar sagrado, y anotamos palabras pías en la tablilla, que la fama proclame en las diferentes zonas del mundo:BARTIO tú antepones (cosa rara) los bienes del estado a los privados.

Page 58: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

I N D I C E de los C A P I T U L O S

del APRENDIZAJE QUÍMICO.

LIBRO I.

Cap. Pag.

I. Sobre la definición de la Química. 1II. Sobre la Disolución en general. 26III. Sobre la Calcinación. 44IV. Sobre la Extracción 60V. Sobre la Coagulación 93VI. Sobre el Sellado 96

LIBRO II.Cap. Pag.

I. Sobre las leyes necesarias para la doctrina de la destilación 100

II. Sobre las aguas de flores, de hierbas, de raíces, de cortezas, de semillas, de maderas. 107

III. Sobre las aguas fuertes 120IV. Sobre los espíritus 125V. Sobre el vinagre 155VI. Sobre los Aceites 162VII. Sobre las Tinturas líquidas 193VIII. Sobre los Bálsamos 196IX. Sobre los Extractos 208X. Sobre las Tinturas suaves 244XI. Sobre la Calcinación de la sal común, de la sal

pétrea, del vitriolo, de la piedra Pómez, de la piedra de la esponja, de la marcasita de plata 261

Page 59: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

XII. Sobre la calcinación del Antimonio. 272XIII. Sobre la Calcinación y la preparación

del Mercurio. 304XIV. Sobre la Calcinación de Saturno y

de Júpiter. 329XV. Sobre la Calcinación de Marte y de

Venus. 337XVI. Sobre la Calcinación de la Luna y

del Sol. 347XVII. Sobre las Sales. 359XVIII. Sobre las Flores. 358XIX. Sobre los Magisterios. 410XX. Sobre las Tinturas gelatinosas y

las Panaceas. 423

LIBRO III.

Cap. Pag.I. Sobre la quinta esencia de la sangre

humana. 438II. Sobre la quinta esencia del vino. 455III. Sobre la quinta esencia de los Corales. 467IV. Sobre la quinta esencia de las Perlas. 474

Page 60: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

1

E L A P R E N D I Z A J EQ U I M I C OLibro Primero.

CAPITULO PRIMERO.

Sobre la definición de la Química.

La QUÍMICA (1) es el arte de separar las mezclas de cuerpos naturales y de coagular los disueltos, para preparar medicamentos más agradables, saludables y seguros.

En esta definición se excluye otra parte de la misma, que es sobre la transmutación de los metales, que en otro tiempo sin duda tuvo muchísima importancia. Ahora más bien sirve a la medicina, y no solo se dedica con ahínco a los minerales sino también a los animales y vegetales, las esencias y los arcanos de los cuales, que se esconden hasta ahora en la profundidad de la naturaleza, expone a la luz del día con cierta habilidad admirable, para los usos humanos y para defender la salud aunque también confiera muchísimos recursos para la vida. Ésta enseña muy bien solamente la razón y el modo de preparar los medicamentos, esto es, separar las cosas puras de las impuras, alterar las cualidades extrañas,

(1) ¿Qué es la química?

Page 61: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

2TYROCINII CHYMICI

o eliminarlas directamente, fijadas las substancias volátiles, y por el contrario modificar, y en fin, hacer todas las cosas de la naturaleza más familiares y amigables, para que se puedan cambiar mejor y con menor peligro el cuerpo que es propio de la medicina. Se establece por otros que es el arte de obtener los magisterios y de extraer, después de separado el cuerpo, las esencias puras de las mezclas

El nombre de Química es griego. (1) El mismo en las obras latinas, que es el arte de hacer licor o de disolver las substancias sólidas en un licor. Llamada así [Greek=kat exochên] porque la química enseña a disolver (lo que es más difícil) y a coagular. Si alguien la llamara alquimia, insinúa su prestancia por el uso de los árabes. Si espagiria, manifiesta los oficios propios, [Greek=sugkrioin] ciertamente y [Greek=diakrioin]. Si arte hermética, manifiesta el autor y la antigüedad. Si arte destilatoria, manifiesta su admirable y sin duda principal función.

Tampoco desagrada esta otra etimología, [Greek=para tou chumou,], esto es, por el jugo o perfume que los químicos extraen con su arte, como la naturaleza de los alimentos. Paracelso y otros la llaman Espagiria, y abandonan el arte separatorio de lo puro de lo impuro. Tal vez aluden al griego [Greek=mageireion=cocina], como si la llamásemos cocción de los metales y de los jugos. Pero cualquiera que sea el [Greek=epônumia=nombre] final de este arte, su verdadero concepto y práctica es muy hermoso.

(1) ¿Por qué se dice química? ¿Por qué espagiria? ¿Por qué arte hermética? ¿Por qué destilatoria?

Page 62: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

3LIB. I. CAP. I.

Aunque todas (1) las disciplinas comúnmente son o bien teóricas o bien prácticas, la química, no deteniéndose en el conocimiento y la contemplación de las mezclas de cuerpos, como la ciencia física, sino que teniendo una finalidad práctica, es decir el magisterio, las tinturas, las quinta esencias y cosas similares, con razón se le concede a la misma un lugar entre las disciplinas prácticas y las artes. Aunque quizá se encuentran, quienes satisfechos con solo la teoría, por desgracia no se preparan para las gratísimas prácticas de este arte, o bien abandonados por los maestros idóneos, o bien impedidos por otros negocios más importantes.

De aquí aquella famosa sentencia, que debe ser grandemente recomendado a todos los verdaderos químicos: Está claro que tanto como progresa la experiencia en toda la alquimia, tanto la razón debe con justicia estimar sobre su certeza y modo de operar. Por lo cual, como la experiencia de la práctica corroborase la verdad de la teoría, pensamos que únicamente el verdadero estudioso de la Chymiatriaa debe acercase allí, para que se consagre día y noche a la experiencia manual, para que finalmente pueda disfrutar el uso de este dulcísimo arte. Lo mismo que también Severino aconseja y exhorta fielmente a los verdaderos hijos de la doctrina, en Idea medicinae philosophicae cap. 17, cuando dice: Id hijos, vended los campos, las casas, las ropas, los anillos, quemad los libros, comprad calzados, entrad en los montes,

(1) La química es un arte.

(a) Chymiatria es el arte de medicar con medicamentos químicos.

Page 63: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

4TYROCINII CHYMICI

los valles, los desiertos, las costas del mar, investigad los interiores profundos de la tierra. Anotad las diferencias de los animales y de las plantas, los órdenes de los minerales, las propiedades de todas las cosas y los modos de formarse. Aprended diligentemente la astronomía de los campesinos y la filosofía terrestre, y no os de vergüenza. Finalmente comprad carbones, construid hornos, velad y coced sin descanso. Pues solamente así llegaréis al conocimiento de las propiedades de los cuerpos. Y añade: Estos mandatos serían más graves, si no prometieran magníficos premios por los esfuerzos. Éstas son su palabras. Sin embargo no queremos la experiencia de los quimicastros que se ha fundado en cosas irreflexivas, sino aquella que se ha basado en [Greek=en tô logô]. Pues es cierto y firme que todos aquellos, sin una razón verdadera y natural, en cierto modo modifican, destruyen y pervierten las naturalezas de las cosas con la violencia de Vulcano, con diferentes sublimaciones, asimismo con disolventes ardientes y corrosivos. Pero no extraen, como charlatanean, verdaderas esencias de aquellas. Mucho menos separan aquel bálsamo solar y saludable.

Se considera objeto de este arte (1) el cuerpo mezclado y compacto, no por cuanto aquél es móvil, pues así es consideración de la física, sino en la medida que es soluble y coagulable. Pero tales cuerpos están o imperfectamente mezclados, como el rocío, el granizo, la nieve, o perfectamente

(1) Objeto de la Química

Page 64: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

5LIB. I. CAP. I.

mezclados como las plantas, las frutas, los metales, las piedras, los árboles y los animales de todo género.De dónde es evidente hasta que punto alucinan gravemente aquellos que, después de oír el nombre de alquimista, en seguida se imaginan un hombre que no trata de otra cosa que de la metamorfosis de los metales, y que no medita en nada más que admirablemente [Greek=musêrion] de la piedra filosofal.

Se dice que el objeto de la química es el cuerpo mezclado, que por algún medio es soluble y coagulable. Pero observando que la mezcla nativa no se destruya en toda la operación. Pues, por ejemplo, el jugo extraído del ruibarbo se corresponde a la mezcla y con su eficacia íntegra. De aquí que como mucho, el propósito del químico no es disolver la mezcla, sino, mantenida intacta ésta, separar los cerrojos y los vínculos del aglutinamiento material, para que haya un acceso a la substancia íntima, que la naturaleza encerró con un apretadísimo abrazo, para que no fuera accesible fácilmente a los rigores externos. En consecuencia, miente aquél que proclama que el verdadero químico destruye hasta lo último. Esto no es del arte. Sus límites son cada una de las preparaciones en las que el arte no está presente. Además hay el horrible dicho que cuenta el autor sobre los misoquímicos, que llegaron a tener tan gran odio a la química verdadera que los mismos, con solo oír su nombre, se estremecían y enseguida se veían forzados a vomitar. Pero grita a estos “Mufetus” que son como los arenques para sazonar con sal y luego suspenderlos en el humo.

Page 65: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

6TYROCINII CHYMICI

Y realmente debe deplorarse que muchos juzguen las cosas espagíricas tan a la ligera, como aquel aldeano que no quiso condenar al conocido Arístides, porque fuese juzgado demasiado injustamente. Otros no son capaces de probar con sus labios de asno tales hortalizas, por esto condenan con palabras muy largas y se cuidan de alejar a los otros, con una envidia canina, del pasto que a ellos mismos no les está permitido disfrutar. Otros, según la costumbre de los sofistas, desprecian todas las cosas que no son probadas por ellos mismos, a quienes agrada aquello que es suyo, como a los necios les place su masa y sus cascabeles, como expone correctamente Paracelso en el prefacio sobre la naturaleza de las cosas.

Su fin (1) es la preparación de los medicamentos más suaves, más saludables y más seguros, y por esta razón nuestro arte se distingue de la farmacopea vulgar, que también prepara medicamentos sin duda seguros y saludables, pero menos gratos. Por lo que respecta a la suavidad, es opinión común, que el enfermo tomará mejor un poco de conserva de rosas, a la que acaso se le mezclen cuatro granos de mercurio, tan buen purgante por abajo, que muchas dracmas de Diacatholicona. Mejor una bendita píldora sin igual de Quercetanus o dos hechas del electuariob panchymogogonc de él mismo, que quince o más píldoras sin éstos, de oro, repugnantes. Mejor cuatro granos

(1) Objetivo de la química. Este arte se diferencia de la Farmacopea. Los medicamentos químicos son más suaves que los vulgares.

(a) Diachatolicon: Purgante de hierbas medicinales.(b) Electuario: Medicamento de consistencia líquida, pastosa

o sólida, compuesto de varios ingredientes, casi siempre vegetales, y cierta cantidad de miel, jarabe o azúcar. En sus composiciones más sencillas tiene la consideración de golosina

(c) Panchymogogon: Un purgante.

Page 66: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

7LIB. I. Cap. I.

del celebérrimo antídoto mineral de Hartmann, u ocho de antimonio, el diaforéticoa de Croll que alguna poción sudorífica vulgar. Mejor el caldo preparado del crémor o del magisterio del tártaro que la extracción agonal de la decocción o de algún jarabe magistral hecho laboriosamente según una definición no sé cuantos pies de larga, de varias hierbas, flores, raíces, cortezas, semillas de árbol, frutos, jugos, licores, aguas, etc. Pero podrá suceder así que a veces los vasos y los jarros de medicamentos vulgares exceden con mucho la suavidad química. Ciertamente entonces, cuando algunos de los que están enfermos, después de traídos aquellos, y no habiendo sido aún cogidos con la mano, por el solo pensamiento de su nauseabundo sabor y olor, sin haber sido concitados por ninguna fuerza magnética, [Greek=anô kai katô] son purgados. Lo que hasta ahora no ha podido ser hecho por los medicamentos químicos.

Pero dicen: Triunfen absolutamente los espagíricos por la suavidad de sus remedios. Restituyan aún el aprecio de la salubridad y de la curación más segura los medicamentos preparados en las farmacias por la norma aceptada. Aquí está Rodas, salta aquíb.

Pues dicen: Vuestros remedios no son en modo alguno más saludables ni más seguros que los nuestros, puesto que

(a) Diaforético: Sudorífico, que hace sudar.(b) Frase hecha: (wikipedia) Lo que, en sentido figurado, quiere decir

que lo principal está a la vista, y hay que demostrarlo delante de los presentes

Page 67: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

8TYROCINII CHYMICI

ni siquiera son suficientemente salubres ni seguros. Pues muchos de los vuestros son venenosos y claramente contrarios a la naturaleza humana, puesto que son metálicos y tomados de los minerales, muchos son agrios y corrosivos, muchos son más cálidos de lo que conviene y despiden un fuerte olor a quemado. Estos son peligrosos dardos que van a intentar alcanzar la garganta de los químicos, a menos que recibidos diestramente con el escudo de la razón y la experiencia sean vencidos. Pero no se puede negar (1) que muchos de nuestros medicamentos se han sacado de los minerales y de los metales, pero en absoluto son por ello venenosos ni hostiles a la naturaleza humana. Pues se ve que, si los antiguos con todos los mismos, pero crudos y no preparados, como de Galeno, de Dioscórides, del antidotario de Nicolás Myrepsico y de otros, y algunos médicos famosísimos más recientes, como Rondeletio con el mercurio crudo, en sus píldoras de Barbarrosa para vencer la enfermedad napolitana; Crato, el fecundísimo médico de tres césares romanos, con su cinabrio para el vértigo y otros con su antimonio, como Cardano, Julio Alejandrino, Matiolo; Gesnero con su vitriolo; Fallopio con su azafrán de marte para las ictericias; todo el mundo empleó el azufre para el enfermo de los pulmones, ¿por qué los mismos correctamente preparados por nosotros, y despojados de toda malignidad venenosa, no se pudiesen transferir al uso médico?

(1) Los medicamentos químicos no son venenosos ni contrarios a la naturaleza humana, aunque sean metálicos.

Page 68: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

9LIB. I. CAP. I.

Sobre todo cuando los vemos que, quienes no pudieron recuperar una salud firme con los medicamentos vulgares de los farmacéuticos , enviados lejos a las termas metálicas o a las fuentes minerales, por el consejo de los mismos misoquímicos, hubiesen sido perfectamente curados con el uso continuado de aquellos. De dónde se debe ciertamente interpretar que en los minerales y metales hay encerrados cierto bálsamo fijo y espíritus potentísimos, de tal modo que están mínimamente expuestos a la alteración. Lo que también se ve claro en el uso de los medicamentos quirúrgicos, dónde apenas hay ninguna de las grandes fuerzas, excepto al que se le haya mezclado algo metálico o mineral.

Pero de ningún modo pensamos (1) que, por la norma de los antiguos o de los recientes, deben ser introducidas éstas crudas dentro del cuerpo. Lo útil debe ser separado de lo inútil, el veneno de la momia saludable. Se debe aislar la semilla y la médula de las cortezas, de las cáscaras, de las vainas y las heces. Por consiguiente solo de este modo resurgirán los remedios aptos para curar cada enfermedad rápida, segura y agradablemente, si son aplicadas, según las leyes escritas de la terapéutica, por médicos doctos, expertos y circunspectos. Así la víbora, bestia venenosísima, debidamente preparada, constituye la base del contraveneno, de aquel remedio universal, comprobado por la experiencia de tantos siglos.

(1) Corrección verdadera de los medicamentos malignos

Page 69: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

10TYROCINII CHYMICI

Así ahora vemos cada día ser preparado comúnmente de las serpientes vulgares tanto un [Greek=prophulaktikon=profiláctico] como un [Greek=therapeutikon=terapéutico] segurísimo contra los venenos de todo tipo. Así, la serpiente marina, que los Galos llaman lavive, tiene una espina en el dorso, después de separada la cual, de ahí se prepara una comida delicadísima. Claramente por la misma razón también pueden ser reducidas las sales de las entrañas de la tierra a esta naturaleza de mediocridad, con todo habiendo sido resuelto en sus partes constituyentes y con las cualidades malignas habiendo sido quitadas y apresurando el destino, para que ciertamente sea más seguro que éstos, que usan legítima y debidamente tales preparados, admitan en la intimidad de su vida no tanto al huésped pernicioso como al huésped benigno, no tanto a los venenos como a los antídotos y a los [Greek=rizotomous=¿recolector de raíces?] de las enfermedades. Pues si la venenosidad de los metales y los minerales depende de la forma de los mismos, ¿Quién no ve que si éstos son descompuestos en sus principios con un artificio químico, todas la cualidades letales serán eliminadas? Y si crees que la malignidad está en alguna parte constituyente (que parece verosímil), tanto más fácilmente comprendes que, después de dividir el todo en sus partes, aquella puede ser separada. Y habiendo sido de este modo instituida con infinitos ejemplos la corrección de los medicamentos fatales, se hace por completo saludable, si no pensáramos que ésta había sido admitida,

Page 70: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

11LIB. I. CAP. I.

podría comprobarse. Cesen pues los misoquímicos de sentir aversión al uso de los minerales y de los metales, para darlos dentro del cuerpo, no sé que [Greek=iliada tôn kakôn] que pululando de nuevo de esto irreflexivamente temen mucho, que no aprendan de los químicos la verdad de la malignidad de los remedios, que los venerables antiguos emplearon, (como del antimonio, del mercurio, de ambos eléboros, de todas las especies de lechetrezna, del euforbio, del elaterio, de la calabaza silvestre, de la yerba, de la férula, de la escamonea, de la chamela, del lapislázuli y de la piedra armenia, de la escoria del cobre, de la sandáraca, etc.) De la malignidad digo el modo de reducirla enteramente: que resulta de la disección del cuerpo heterogéneo en sus partes. Pero no por la habitual adición de resina de lentisco, de tragacanto, de espiga, de canela o de similares. Pues quién se cuida de este modo de dispersar y anular las cualidades envenenadas de los medicamentos simples, en verdad que se parece a los cocineros ignorantes y necios, que si debieran escamar y destripar a los carpionesa, afirmasen que el amargor de la bilis, después que la vejiga de la hiel ha sido perforada por una infeliz casualidad, no debe ser lavado y eliminado sino que debe ser debilitado por la adición de azúcar o miel. O si los mismos debiesen preparar los intestinos de los animales para alimento de los hombres y juzgaran estúpidamente que no deben ser limpiados de los excrementos sucios y malolientes sino que deben ser cocinados después de añadir ámbar,

(a) carpiones: unos peces.

Page 71: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

12TYROCINII CHYMICI

o de verter aceites olorosos.Finalmente las cosas espagíricas no parecen

saludables ni seguras, porque son agrias y corrosivas y se vuelven causticas por la violencia del fuego y porque exhalan un marcado olor a quemado (1). Pero si por ser agria, si por ser corrosiva, no debe ser recibida dentro del cuerpo, ¡Oh buen Dios! ¿Qué gran cantidad de medicamentos de las farmacias comunes deben ser rechazados? ¿Qué gran número de ellos deben ser tachados de los antidotarios? ¿Cuántos condimentos deben ser eliminados de las cocinas?Las cantáridas se cuentan entre los medicamentos perniciosos por Galeno (2), porque matan por erosión. Y sin embargo tomadas con moderación, y con quienes es necesario, mezcladas con [Greek=tois Lithontriptikois (*)] y con diuréticos, en calidad de vehículo, son admitidas por el mismo. A todos nos consta cuán corrosivo es el vitriolo y sin embargo se admite en el alabadísimo antídoto “Theriaca”. El ajo, la cebolla, la mostaza, el mastuerzo (yerba), ¿hasta qué punto son agrios? y sin embargo no nos asustamos de utilizarlos cada día como alimentos. El jugo de los limones, disuelven los cuerpos solidísimos de las perlas y los corales y sin embargo, cuando es pedido con insistencia en la debilidad extrema de las fuerzas, ningún cardiaco (*) es ofrecido vulgarmente más enérgico y excelente que aquél. Así pues no se debe temer la acrimonia y la fuerza cáustica de los medicamentos químicos,

(1) Los remedios químicos son saludables y seguros aunque amargos.

(2) Sympl. medic. c. 18.

Page 72: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

13LIB. I. CAP. I.

visto que sobretodo hay muchas cosas que corroen por fuera, que no por dentro, a causa de la mayor oposición de los intestinos y de la vigorosa fortaleza del calor nativo. En ese caso por los humores nocivos que inundan el estómago, por igual razón no pueden desplegar su fuerzas. Se añade que, así como no tragamos puñados enteros de sal, ni varias libras de ella en los caldos, sino acaso disolvemos un puñado, y ponemos un poco de vinagre y de especies para condimentar las comidas, así cuando la necesidad obliga a los médicos espagíricos a hacer uso de los medicamentos amargos, den una gota o un grano o dos y no solos, sino mezclados con los licores idóneos. Ciertamente así se pueden edulcorar cualesquiera de los muy amargos para que pierdan toda acrimonia, que del agua fuerte y regia llega a ser manifiesto si se mezcla sal de tártaro con éstas.

Sobre la influencia del fuego (1), que se reprochan, son hasta tal punto vanas y frívolas, que sin duda no parecen tener necesidad de una refutación. Pues el mismo Galeno, c. 18. de theriaca ad Pisonem, escribe expresamente que el fuego produce muchas cosas mejores, a veces revela la naturaleza latente de las cosas y también algunas, que queremos, las hace aptas para el uso. De donde el elemento mismo es nombrado merecidamente por Cicerón con el título de “Maestro de las artes”.

(1) Los medicamentos químicos no son peligros a causa de una moderada acritud por el fuego

Page 73: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

14TYROCINII CHYMICI

Y sin hablar de otras cosas, a saber, (1) que Galeno somete los metales amargos y mordientes, para que se volvieran más suaves, al examen del fuego. La calamina es más apreciada calentada que no calentada. El mirabolano produce vómito, según Mesuen (2), y al mismo tiempo produce defecaciones por las entrañas. Pero asada, y con su nauseabunda humedad habiendo sido quitada, permanece solo la fuerza de purgar los humores por la parte trasera del cuerpo. (3) Así el mercurio sublimado, que se muestra amarguísimo, habiendo sufrido la violencia del fuego con el antimonio, se convierte en un remedio universal tan suavísimo como saludabilísimo. Así (4) el hierro, cuando se calcina a cal de hierro en el horno de reverbero, soporta el calor extremo de las llamas, pero se graba al mismo con esa acritud que su uso en las hemorragias y otros flujos no sea frecuentísimo y utilísimo. Contrariamente ¿cuánta amargura tienen el agua y el aceite de canela? ¿cuánta el agua ardiente de vino? ¿Acaso en verdad no has dicho que esa acrimonia ha sido adquirida por la fuerza (5) del fuego más intenso {“aplicado”} a las mismas, aunque son provocadas por el baño de vapor solo? Al momento pienso. Así pues te engañas si piensas que la acrimonia del espíritu de vitriolo se produce por el calor externo; así mismo, si piensas que el aceite de sal se corrompe por el fuego de reverbero. A no ser que las sales estén contenidas en la mezcla, aunque la agites con un violentísimo fuego,

(1) 9. Simpl. medic. facult. cap. 62.(2) Libro 2. c. 12.(3) Sobre los cuales más abajo en el Libro 2. c. 12.(4) Del cual más abajo en el lib. 2. c. 15(5) La amargura de los medicamentos químicos no

dimana de la fabricación sino de la materia.

Page 74: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

15LIB. I. CAP. I.

sin embargo nunca le imprimirás tales marcas de acritud. Y al contrario, aunque emplees un calor moderadísimo en algunas cosas, no obstante éstas, a causa de la fuerza de las sales presentes, se volverán agrias, no lo dudes.

El olor empireumático restante de los medicamentos químicos no es de tanta importancia que deban ser detestados por los médicos prácticos con ese nombre ni que deban parecer peligrosos. Pues si algún vestigio fue inherente a estos medicamentos, éste echó a suerte su origen, o de un calor moderado o fuerte. Si por ello y a causa de esto los medicamentos químicos llegan a ser nocivos, entonces nuestros remedios ni serán comestibles ni bebibles ni los remedios vulgares serán seguros ni saludables, puesto que para su preparación a menudo se requiere un grado de fuego mayor que para los medicamentos químicos. Lo cual se hace evidente en la cocción de la cerveza, en donde en primer lugar se tuesta la cebada con un fuego vigoroso y luego se cuece con uno mayor. Del mismo modo de algunos vinos renanos, y por cierto excelentísimos, que, en los pueblos septentrionales, a causa de su salubridad son como una panacea en casi todas la enfermedades y sin embargo solamente pueden ser llevados a su verdadera madurez gracia al fuego elemental. Si ciertamente por esto, o sea por el fuego violento, y por ello ni un solo peligro amenaza a los enfermos,

(1) Los remedios químicos no huelen a quemado.

Page 75: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

16TYROCINII CHYMICI

porque o con una ablución o digestión puede ser corregido. Como se ve en las cenizas, que notas su calidez, impresa por el fuego, después de añadida agua, se depositan en la lejía. Mejor dicho, la ablución, demasiado frecuentemente repetida, vuelve ineptos para sacar la mala hez de los humores a algunos purgantes metálicos y minerales preparados químicamente. Pero hasta que punto por la digestión todas las cosas se endulzan es demasiado conocido para que parezca necesaria la introducción de ejemplos. Y si por casualidad entiendes por “quemado” cuando, o el calor potencial, que latía en la mezcla, como bajo los carbones, es llevado en la operación al fuego violento, y ya libre de todas sus ataduras, saca fuera sus fuerzas; o cuando el calor, que estaba dispersado por aquí y por allí, ser reúne gracias a Vulcano. Y no debe temerse por este motivo el “quemado” o el calor excesivo. Porque es deber del médico utilizar hábilmente así los calores, como también otras cosas, que parecen que traerán daño a los enfermos si se aplican imprudentemente.

Pero los misoquímicos (1) insisten y nos atacan gravemente pretendiendo que nuestros medicamentos son inútiles, porque han salido cosas muertas, de mezclas destruidas y corruptas, privados de la humedad primigenia.

(1) La preparación no vuelve los medicamentos químicos inútiles.

Page 76: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

17LIB. I. CAP. I.

Pues ciertamente las mezclas no se hicieron para siempre, sino para su uso, que aumenta en gran número por las destrucción de aquellas.

Luego, si los cuerpos de las mezclas no deben ser disueltos, o con el odioso vocablo que ellos utilizan, no deben ser destruidos: ¿por qué ellos mismos perturban la harmonía de la mezcla? ¿por qué preparan infusiones, decocciones y siropes? ¿por qué ellos mismos utilizan los asados, los tostados y las destilaciones? ¿por qué el jugo de la escamonea y no la escamonea íntegra? ¿por qué las tabletas de Alhandala y no la coloquíntida? ¿por qué se atreven, durante la extrema debilidad de las fuerzas, a nutrir a los enfermos, cuando pronto van a morir, con el capón destruido, esto es, con el agua que gotea de él, en donde ciertamente todas las mezclas y mixturas {el temperamento} quedaron del todo destruidas? Porque si quieren imitar a la naturaleza en este cometido, que transporta los alimentos ingeridos al estómago, los que hasta aquí están cocidos y no íntegros, para nutrir las partes. Pero los destruidos, esto es, despojados de sus partes inútiles y más grasientas, son transformados en el laboratorio del hígado en casi su quinta esencia.

Si quieren, digan ¿si cuando los infantes, todavía pendientes de los pechos de sus madres, son purgados con la leche de ellas, que por su enfermedad o la de aquellos, utilizaron una infusión de ruibarbo, se ha arruinado en la leche materna la unión, el temperamento y la harmonía de todo el

(a) Alhandal es un extracto purgante de coloquíntida (calabaza silvestre).

Page 77: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

18TYROCINII CHYMICI

ruibarbo o si verdaderamente permaneció aún la forma de esta mezcla transformada de su sujeto en otro y de este de nuevo en otro, y sufridas muchas mutaciones, haya permanecido salva e íntegra y así haya rechazado a los humores malignos del cuerpo? Quizás de aquí viene que algunos misoquímicos sienten aversión, con cierta antipatía antinatural, del queso y de la manteca, pero porque temen que, a causa de la unión destruida de la leche, su forma y temperamento han sido aniquiladas y piensan que por esta causa no es idónea para alimentar el cuerpo.

Además, cuando (1) llaman a los remedios químicos cadáveres muertos y afirman que han sido expoliados de su humedad primigenia, dicen cosas en parte contradictorias, en parte disconformes con la verdad. Pues si son criminales, ¿por qué declaran en otra parte que estos actúan más potentemente que la mediocridad del temperamento humano permite? Además, ¿Acaso no es necesario que tanto los animales como los vegetales sean privados de aquella vida, por la que ellos mismos viven, esto es, se nutren, nacen y crecen, para que puedan servir de alimento y ser útiles a los hombres? Y no son pues ellos mismos tan bárbaros como los escitas, que aunque se alimentan de carnes, o crudas, o, en la carrera más rápida de sus caballos, calentadas debajo de la montura, quisieran ingerir y deglutir las fieras vivas en su boca. Así también las plantas, raíces y arbustos

(1) Los remedios químicos no son cadáveres muertos.

Page 78: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

19LIB. I. CAP. I.

deben morir, para que las acciones vitales que se ejecuten en el cuerpo sean eficaces. Esto es, deben ser arrancados de su base nativa para que no extraigan de allí más alimento para la conservación de su vida, sino para que procuren en cantidad suficiente los remedios aptos para velar por la salud de los hombres, y para derrotar las enfermedades. Lo que también cumplen felizmente las hierbas y otras cosas así muertas, sobre todo si le ha precedido su apropiada [Greek=exarthrôps=dislocación¿?], tomadas dentro del cuerpo. También conseguiré con la experiencia, con el certísimo criterio de la verdad, que la vida de los vegetales no sea destruida por las operaciones químicas y que la humedad primigenia de las mezclas no sea absorbida por las mismas. Es cierto, y demostrado muchas veces, que las sales de las hierbas, sobre todo de las cálidas, si son producidas de un modo seguro y conocido por nosotros, producen otras hierbas de su especie. Por no hablar de ésta, que Quercetano en el capítulo 23 “en respuesta a un desconocido en defensa de la verdad de la medicina hermética” indica ejemplos estupendos y admirables.

¿Qué? Que quemen las malezas, los espartos y los espinares en el bosque de las Ardenas y en otros muchos sitios estériles y áridos (1), para que los agricultores en verano tengan que poder cosechar, y esparzan las cenizas por aquí y por allí por los campos para que, después de removida la tierra, por la sal, por el favor de las lluvias que caen encima, lo extraído de aquellos se haga robusto y produzca después abundantes cosechas de la semilla lanzada en la tierra.

(1) La sal es la causa de la generación.

Page 79: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

20TYROCINII CHYMICI

En efecto, la sal de las cenizas cumple con el deber del fimo, por el que los campos nunca podrían ser fértil, a no ser que fuera impregnado con orines y la sal de los animales salvajes (pues en la sal hay un fertilizador, que nos sorprende, como atestigua Plutarco, después de Aristóteles, en Symposiacis lib. I. quaest. 9.). Y para que se haga evidente a todo el mundo que la sal es la causa de la generación: cójase tierra fértil, que acostumbró a criar varias plantas, y después de quitarle todas los guijarros póngase en el fondo de una olla de barro perforada y expóngase así al aire con el cielo lluvioso para que esté protegida de los rayos solares. Después de pasado un mes verás que esta tierra ha producido gusanos, hierbecitas y piedrecitas, a saber, animal, vegetal y mineral. Cójase de nuevo esta misma tierra y después de separar esas tres substancias, y librada de toda la sal, después de verter por encima varias veces agua caliente, y repóngase en la misma olla y en el mismo sitio y déjese allí no solo por un mes sino todo el tiempo que quieras. En resumen, comprobarás claramente que de esa tierra no se engendrará nada. Y esta sal es esa hermafrodíticaa, que es la causa de la generación, por el favor de la cual pueden suceder maravillas estupendas, de las cuales añadiría más cosas, por mi singular afecto por la república médica, si lo permitiese aquel que me las ha comunicado.

(a) Sal Hermaphroditicum = nitrum = salitre, nitrato potásico.

Page 80: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

21LIB. I. CAP. I.

Sin embargo, ciertamente por ahora no me he opuesto a que sean mostradas de vez en cuando algunas cosas vivientes y que ciertamente aún no han muerto, como el gallo desplumado alrededor del ano, para extraer el veneno de los carbuncos pestíferos; como los perritos, para calentar por fuera el estómago frío y débil gracias a su calor y temperatura; así como tampoco he negado que las cosas aún íntegras aventajan a las destruidas, al menos también ellos mismos confiesen que utilizan las destruidas no menos que los químicos.

Queda aún (1) un único temor, que atormentó en gran manera los ánimos de muchos y largo tiempo mantenidos indecisos, y retrasó el que hayan podido estar de acuerdo en la utilidad de los medicamentos herméticos. A saber, que aquellos, sobre todo si fuesen metálicos o minerales, disiparían súbitamente su calor nativo y su espíritu, y dejarían en sus partes principales restos funestos, su fermento maligno y una mala condición. De donde algunos curados por casualidad, y que poco después han sufrido una recaída, se han alejado más rápidamente a consecuencia de este mito del mundo. Pero injustamente los remedios espagíricamente preparados son mal vistos a causa de esto, porque si algo tal sucede casualmente por su usu, esto no debe ser imputado tanto a los remedios como a los artífices que los prepararon o a los médicos que los sustentaron.

(1) Los medicamentos químicos no imprimen una mala disposición a los miembros principales del cuerpo.

Page 81: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

22TYROCINII CHYMICI

Pues se observó, tan grande como sea su cantidad, quienes se dedican a este arte nobilísimo con sus manos sucias; quienes han sido instruidos en este arte solamente por los libros, no por su propia experiencia, que preparan audazmente el antimonio y el mercurio para la conservar la salud de los hombres o restituir la perdida y no vacilan en darlos preparados dentro del cuerpo. No sorprendería si aquellos que emplean estos precipitados de tales químicos se precipitaran al sepulcro; si algunos desprevenidos y derrochadores lograsen con el “Mercurio de vida” de los mismos, de su enfermedad, no la vida, sino la muerte y a veces comprada a un alto precio. Además la culpa de tan serios accidentes reside normalmente también en estos que ofrecen dichos medicamentos, de los cuales algunos nunca vieron una utilidad legítima de los mismos, otros son claramente indoctos, estúpidos, desconocedores de todos los métodos galénicos e hipocráticos, los cuales son judíos y similares titiriteros para quienes no hay religión, según la costumbre de los ladrones, que juegan por capricho con la piel humana {con la vida}. Por una razón similar, y por los medicamentos vulgares, que tienen poderosas virtudes, como los escamoneados, los eleborados y similares, alguna vez se redacta una querella, cuando son mal preparados por unos farmacéuticos inexpertos, o son bien elaborados por farmacéuticos expertos, pero son mal usados por los empíricos;

Page 82: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

23LIB. I. CAP. I.

aunque en otra ocasión puedan ser útiles, sin duda bien preparados y aplicados metódicamente. Así pues los médicos doctos y prudentes no tienen por qué en adelante abstenerse de usar los medicamentos de los químicos, porque si estos son preparados por artífices expertos (entre los que en Francia sobresale Nicolaus Bonne, farmacéutico del ilustrísimo duque de Bulliona en la ciudadela de Sedan, que tiene una oficina provista con remedios selectísimos, tanto galénicos como espagíricos, particular y ciertamente la triaca, la común y la esensificada, preparados habilísima y fidelísimamente según las leyes de Quercetarno) es eliminada de todos la malignidad, si ésta existe con los mismos en su naturaleza, por el ministerio de Vulcano, para que sea imposible, si se usan metódicamente, que la malignidad pueda destruir el calor nativo y el espíritu, compañeros inseparables del alma, o pueda causar una mala disposición en las partes principales.

Y de la misma manera que hasta ahora se dijo con un pretexto vano y falso, como si fueran peligrosos, inútiles y pestíferos, que se deniegue a los remedios químicos su derecho de ciudadanía en la república médica; ahora debe demostrarse que los mismos son más saludables y seguros que los vulgares, lo que sin duda está bastante claro por las cosas dichas hasta ahora. Pero sin embargo, para que todas las cosas puedan ser examinadas y juzgadas mejor, parece que deben añadirse algunas pocas cosas en defensa de nuestra aserción.

Page 83: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

24TYROCINII CHYMICI

Así pues (1) los los remedios preparados por el arte espagírico son más saludables y seguros que los preparados por el modo vulgar; porque en aquellos se ha separado lo puro de lo impuro, lo maligno del remedio universal, lo corpóreo de lo espiritual, lo inútil de lo útil y por tanto no molestan al estómago con su carga ni perturban sus operaciones. Pero empiezan rápidamente a luchar con las enfermedades, y las obligan a rendirse rápidamente. Así la cerveza es más saludable limpia de heces que con heces. Así el vino depurado de su tártaro se consume más seguramente que el vino recientemente sacado recientemente de las uvas. Así los alimentos, después de separados los excrementos de la esencia, después de muchas cocciones, nutren cada uno de los miembros de nuestro cuerpo. Así, en las lipotimias, se reconstituye más rapidamente el espíritu con agua de canela o con su bálsamo que con la misma canela íntegra.

Así algunas gotas de aceite de anís hace más que algunas onzas íntegras del mismo. Pero el vulgo desaprueba todas las preparaciones y prefiere emplear los íntegros que los agotados en sus principios o recurrir a los insuficientes o no convenientes. Por lo que frecuentemente los enfermos, a causa de las partes nocivas, excrementicias y venenosas que han sido ingeridas junto con las saludables y útiles, después de vencida la enfermedad, chocan contra síntomas más graves que sobrevienen después y más peligrosos que la misma enfermedad incial.

(1) Los medicamentos espagíricos son más saludables y más seguros que los vulgares.

Page 84: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

25LIB. I. CAP. I.

Además, ¿Quién no sabe que las aguas químicas restituyen el olor y el sabor íntegro de los vegetales; pero que las vulgares no son otra cosa más que flema inútil y aguas ligeramente putrescentes; y que aquellas duran muchos años mientras éstas ciertamente apenas duran uno o dos meses? También por ejemplo las aguas vulgares de los farmacéuticos, adquieren una extrema malignidad de los vasos de plomo, y no menor, las decocciones de las mismas, de los vasos de cobre que tanto aún peores llegan a ser cuanto que en la preparación de ellas, la parte más sutil y mejor se evapora en el aire y las mismas, un poco después de contraido el moho, se corrompen y se vuelven inútiles. Además de esto, los analépticos y los cardiacos, que son preparados de los corales y las perlas trituradas en polvo y cribadas y no con oro no foliado, ¿que otras fuerzas ejercen en el cuerpo humano excepto que ensucian el estómago y lo debilitan más lánguido otra vez? Por contra las quintas esencias de los químicos y los magisterios de los mismos, como también las tinturas de oro hechas sin corrosivo, como se disuelven fácilmente en cualquier licor, así disueltas y administradas dentro del cuerpo, restauran las fuerzas colapsadas y restituyen el vigor de antes. Y, que los medicamentos vulgares raramente obtienen los efectos deseados en las enfermedades crónicas, puesto que

Page 85: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

26TYROCINII CHYMICI

solamente han sido tomados de los vegetales, con los que no pueden ser extirpadas y destruidas enteramente las raíces de las enfermedades más contumaces y resistentes. Pero los químicos, sobre todo los preparados de los metales y minerales, en calidad de sus fuerzas más potentes y de su mayor eficacia, curan completamente [Greek=êsechôs], rápidamente y con seguridad las enfermedades comúnmente incurables: epilepsia, lepra, fiebre cuartana, gota, hidropesía.Así pues no pensamos que hemos obrado por interés nuestro, porque hayamos definido, en el frontispicio de nuestro librito, la química como el arte de preparar medicamentos más agradables, saludables y seguros.

C A P I T U L O I I.

Sobre la disolución en general.

La partes (1) de la química son dos: Disolución y Coagulación.

La disolución (2) es el trabajo u operación por la que un cuerpo natural mezclado, después de separados los heterogéneos, es descompuesto en sus tres principios: sal, azufre y mercurio, de los que fue formado por la naturaleza.

Pues la naturaleza no nos ha dado nada puro, sino que mezcló todas las cosas con grandes cantidades de heces, incluso nocivas. Por esto en estas circunstancias la necesidad engendró el arte, que

(1) Las Partes de la Química.(2) ¿Qué es la disolución?

Page 86: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

27LIB. I. CAP. II.

separa lo puro de lo impuro, lo salubre de lo insalubre no con otro empeño, como las restantes ciencias lo ejecutan popular y diariamente, siempre apartando los desperdicios y corrigiendo lo errores, que parece que {la necesidad} inculcó enseguida a su hijo, casi defectivo en el {arte} mismo, este mismo arte químico para conocer desde su infancia. Pero el cuerpo natural mezclado falla no de una, sino de varias maneras: bien por la impureza, tanto intrénsica como extrínseca, bien por la aspereza o contumacia de cuerpo. Ambas se suprimen por la separación y la alteración, o también por la transmutación. Aquella quita todas las impurezas completamente, ésta tanto la transforma en una substancia tratable y parecida a nuestro bálsamo como modifica el todo o sus cualidades. Y aún más, con las malignidades a menudo dispersas por todo el sujeto químico, en general conviene romper su continuidad y establecer su división en sus partículas más pequeñas, pues sin duda no se puede llegar de otro modo a la especie química: o alterar las cualidades malignas, o quitar las nocivas. Por lo que respecta a todo esto es necesaria una preparación, a la que Hipócrates por esto llamó en “2. sobre la dieta” [Greék=ergasian=trabajo], ciertamente motivo de su uso, para que sin ella, toda razón para curar pueda ser muy arriesgada, llena de peligro y terror, para cualquier médico pío y bondadoso. Porque si evidentemente piden que los alimentos tomados por la boca sean cocinados y cocidos para que no generen frutos mal digeridos en el cuerpo,

Page 87: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

28TYROCINII CHYMICI

¿Por qué no deben pues ser reducidos los medicamentos a la mediocridad, por la aplicación de la preparación? De aquí que la obra de nuestro autor haya querido advertir justa y sabiamente, primero sobre estas cosas, y sobre los diferentes grados de preparación, antes de tratar sobre la preparación legítima de los medicamentos. Ya que se dan diferentes grados de disolución, por los que no siempre se disuelve un cuerpo natural mezclado en sus tres principios: mercurio, azufre y sal, algunos añaden una definición más estricta que ésta general, mientras explican, que la disolución o corrupción química es el primer o mayor grado de preparación química, cualquiera que sea el modo en que divide la unión del cuerpo. Pues ésta o se detiene en solo una dislocación del trabazón o simultáneamente también separa las inmundicias. Pues aunque en el trabajo químico la separación viene necesariamente como resultado de la corrupción, porque ésta alcanza una determinada proporción de aquella o bien pone un límite; sin embargo igualmente hay muchísimas operaciones que pretenden la corrupción sola sin llegar a la separación, como por ejemplo, el Magisterio, se define que sea el ente médico en general elaborado y exaltado, después de ser separadas por lo menos las impurezas, sin ninguna separación.

En todos los artes y ciencias, nada más necesario que el conocimiento de los principios, puesto que una ciencia depende del conocimiento de todos los demás {principios}. También, nada más difícil que la investigación de los mismos,

Page 88: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

29LIB. I. CAP. II.

porque a menudo estos principios secretos están escondidos en los lugares más recónditos e íntimos de la mezcla, y nunca pueden atraer las miradas si los hechos no pueden ser expuestos por la disolución y la disección. Pero (1) antes de que hablemos de estas cosas no quiero que los físicos y médicos se sorprendan aquí que los químicos, y ellos mismos, establecen principios diferentes del cuerpo natural. Pues en primer lugar, aunque la física, la medicina y la química son disciplinas diferentes, ¿Qué hay de sorprendente si aunque tienen el mismo objeto, sin embargo establecen sus principios diferentes, puesto que lo consideran de diferentes maneras? Pues el físico considera el cuerpo natural como natural y móvil, y por esto, también justísimamente, declara como sus principios generalísimos, “noeticos” antes que ciertamente “hypostaticos”, a la materia y a la forma. Pero el médico considera lo mismo, no como natural sino como saludable, o como que puede producir la salud, o destruirla, y por esto justamente añade a sus principios los cuatro elementos, con sus principales cualidades constituyentes, los temperamentos de los cuerpos, de los que dependen no sólo la salud sino también la enfermedad. Así pues si al médico le está permitido rechazar los principios de la física y substituirlos por otros, ¿Por qué no le estaría permitido al químico, artífice sensato,

(1) Los principios químicos no subvierten los físicos y médicos.

Page 89: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

30TYROCINII CHYMICI

(porque del mismo cuerpo él considera, no hasta que punto natural, ni hasta que punto saludable, sino hasta que punto soluble o coagulable, y puesto que sus fuerzas obtienen más adentro muchas más cosas que pueden tanto ser reveladas como transformadas en más excelentes con el arte solo), establecer principios sensibles diferentes de los físicos y médicos (según Aristóteles, “de caelo textu” 61.) es decir, Sal, Azufre y Mercurio, que hacen los cuerpos solubles y coagulables, y sus raíces provienen de las virtudes que se esconden en los cuerpos mezclados? Además Aristóteles dice que todas las cosas vuelven allí de donde nacieron. Por esta razón en todos los artes, tanto reales como racionales, la resolución {~disgregación} de su objeto revela sus principios. De este modo los físicos indagaron y conocieron que la materia y la forma del cuerpo natural son los principios naturales y físicos. Que por esta causa la corrupción, que es la resolución {~disgregación} de los cuerpos naturales, subsistía en estos principios y no podía resolver más allá aquella en otra cosa. Así también los médicos hallaron que los cuatro elementos, provistos de sus cualidades, eran sus principios, porque toda la salud o la enfermedad, se resuelvió en cuatro de las principales cualidades ya sea la armonía, ya sea la naturaleza legítima y conveniente, o bien la intemperiea de las mismas, o la constitución poco recta y corrompida y porque la mente del hombre, en la resolución o la investigación anatómica del cuerpo,

(a) ver intemperies en las notas del principio del documento

Page 90: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

31LIB. I. CAP. II.

en la medida que sin duda éste es sanable, no pueda avanzar más allá. Por la misma razón, el químico (1) también investigó sus principios, Sal, Azufre y Mercurio, como la experiencia enseñara que la resolución química y artificial podía sin duda corresponder a esos tres principios, en los cuales subsistía, pero que no podía avanzar más allá, a menos que quisiera destruir enteramente las fuerzas del cuerpo resoluble {~que se puede separar o romper}. Pero entonces no sería más una resolución química, puesto que ésta debe conservar las fuerzas de la mezcla y subsistir en los principios que las sustentan y no debe exceder su fin, que es disolver y coagular, sin deterioro de las fuerzas interiores.

Y estos tres principios, la naturaleza misma (1) de la alquimia tácitamente los aprobó, enseñó y dió a los hombres la ocasión de investigarlos. Pues no hay en todo el mundo ningún artificio que no resconozca a la naturaleza universal como madre, maestra y nodriza. Y para mostrar que ésta no es menos madre de nuestro arte que la razón y la experiencia, veamos en que modo lo ha generado. Dado que la naturaleza compone un cuerpo de varios y transforma un cuerpo en varios, nacieron muchas artes, algunas de las cuales conducen al conocimiento de su objeto

(1) En qué modo fueron descubiertos los principios químicos.

(2) La naturaleza universal mostró tres principios químicos.

Page 91: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

32TYROCINII CHYMICI

por la composición {~construcción} del cuerpo, como la arquitectura, que uniendo la piedra a la piedra y el techo al resto de la contrucción con cemento, hace que sea su objeto, otras {artes} por la resolución del cuerpo y por la prolongación de sus partes interiores y de las fuerzas en abierto. Y la química debe ser encaminada a estos últimos. Puesto que resuelve de tal manera las mezclas que se ponen de manifiesto sus progresos, que se conocen facultades ocultas de la naturaleza de los mismas, y que las fuerzas de las mismas, o simplemente escondidas, o aletargadas, o de tal manera sumergidas en las impurezas que apenas tienen alguna actividad, son sacadas de ahí, para que, libres de todos sus impedimentos, lleguen a ser más fuertes y más potentes en su actividad. Además de esto vemos que la naturaleza, en todos los cuerpos, cualquiera que finalmente sea aquél, siempre tiene muchas fuerzas internas, que ni puede mostrar ni deducir en su acción, excepto ayudada con algún auxilio natural o artificial. Y así, las fuerzas y los árboles tienen sin duda en ellos la facultad de impulsar yemas: hojas, flores, frutos y de producir colores, sabores, olores y otras cualidades. Pero no se muestran por fuera, sino allí donde el sol, con su benigno calor, haya llevado su auxilio a aquellos y haya excitado éstas con sus rayos. Pues entonces las cortezas y las resinas se sueltan, se debilitan y se abren para que las yemas

Page 92: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

33LIB. I. CAP. II.

y demás cosas puedan ser mandadas fuera. Lo mismo llama la atención en las plantas: A menudo también las hojas, las flores y los frutos tienen propiedades y facultades diferentes de aquellas que se muestran en el exterior del tronco, o si tienen las mismas, son sin embargo más eminentes y perfectas por su grado, como si la naturaleza quisiera indicar al químico que, si la cuida del modo debido, ella misma puede hacer sus fuerzas más perfectas, y exponer a plena luz {~revelar} aquellas que antes eran desconocidas. Luego los primeros inventores de este arte, considerando que las plantas, produciendo semillas, mostraban no solo su facultad interior de generar, sino también que cuidadas (o sea, después de disipada su humedad por los rayos solares) producían un cierto principio de la reproducción, ciertamente una semilla, que gusta llamar con el término químico de “substancia generativa” (puesto que aquella {~la semilla} substantifica y sustenta la fuerza generativa, extraída y separada de su cuerpo y principal principio). De aquí se pronosticó bien (con la experiencia cotidiana haciéndolos más ciertos) que por resolución {~descomposición} artificial podían ser extraídos de los cuerpos mezclados algunos principios y substancias que sus fuerzas mantenían tan ocultas, más sutiles que manifiestas, y aisladas de toda impureza corpórea.

Page 93: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

34TYROCINII CHYMICI

Finalmente aquello, que la naturaleza transforma en alimento, pudo confirmar egregiamente a los mismos en esta opinión. Pues la naturaleza, después de recibir el alimento, nutre primero al animal, en la digestión lo descompone antes en cuatro humores que son los cuatro principios diferentes, dotados de cuatro cualidades diferentes, y no observados antes en el alimento. De donde los artífices, sin ninguna duda, encontraron originalmente la ocasión de pensar que por alguna digestión artificial, o por algún otro modo, podría ser resuelta la unión de los cuerpos mezclados y por esto algunos principios y substancias antes claramente desconocidas, podrían ser producidas. Puesto que es así, si alguien aún no ve que la naturaleza disuelve los cuerpos mixtos y de ahí manifiesta y enseña a extraer los principios, o substancias y facultades, que son inherentes a los mismos, más puras y más excelentes por sus grados, ¿Ciertamente no es él más ciego que cualquier Tiresiasa o Liberides?

Además, por lo que concierne al número de principios en cualquier cuerpo, puesto que solo la experiencia los revela, aún debe ser juzgado solo por la misma. Así pues si hablamos de los principios en general, de tal manera que, también junto a aquellos primeros, incluyamos éstos, que dependen de aquellos, habrá tantos de ellos como de extractos químicos, de aceites, de aguas, de magisterios y de similares,

(1) Tres son los principios químicos.

(a) Tiresias: Célebre adivino ciego.

Page 94: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

35LIB. I. CAP. II.

de cualquier cuerpo. Pero si hablamos de los principios primeros, los que no proceden de otros, sino de los que todas las demás cosas dependen, la experiencia nos muestra tres, a saber, la SAL, el AZUFRE y el MERCURIO, por la disolución química, por la vista y por el tacto.

Pero por (1) el mercurio, el azufre y la sal no se debe entender que de esta manera puedan ser extraidos los minerales de los cuerpos mezclados y compuestos, gracias a la disolución química, tales como son comúnmente vendidos por los mercaderes, sino que es suficiente si son tales cosas, sobretodo en la familia de los vegetales y animales, que son análogos de esos minerales, y que se diferencian entre sí tanto en su esencia, propiedades y acciones como aquellas en su género mineral.

Entre los antiguos filósofos había una gran discusión sobre el número de los principios, así que entre ellos se vertían contra aquellos {~los principios} opiniones diferentes y que estaban en contradicción entre sí. Demócrito y Epicuro metieron en nuestros principio el vacío, el infinito y los átomos, con el concurso de los cuales se formarían todos los cuerpos. Teodoro, conocido como Croco, decía que las cosas estaban compuestas de cuerpos muy pequeños e indivisibles, como principios. Empédocles pensó que todas las cosas, que se forman, se condensan de elementos dispares y que al mismo tiempo armonizan. Pitágoras

(1) No deben confundirse el Mercurio, el Azufre y la Sal con los minerales así llamados vulgarmente.

Page 95: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

36TYROCINII CHYMICI

estableció que las líneas, las figuras y los números eran los principios de todas las cosas, de tal modo que cada una de sus opiniones se apoyaría por todos lados en sus razonamientos. Pero puesto que estas cosas ya en su día fueron rechazadas como inútiles y sin valor, en vano insistimos más largo tiempo en éstas. Más bien oigamos la opinión de los académicos y de los peripatéticos, que es cosa sabida que discutieron más sabiamente y que comprendieron mejor y que se acercaron más cerca a la verdad sobre los principios de las cosas. Platón, hablando sobre los principios, establece tan solo tres: Dios, ejemplar y materia. Solamente sostiene dos, a saber, el infinito y el límite, indicando con el nombre de infinito la materia y ciertamente con el de límite la forma, como la cosa que detiene y encierra la materia libre y que se extiende en sus límites o fronteras. Aristóteles no se distanció mucho de la opinión de su maestro, si bien ha desarrollado la suya con otras palabras que sin embargo van a parar a lo mismo. Ya que lo que Platón llamó “límite”, Aristóteles lo llamó “forma”. Lo que Platón llamó “infinito”, Aristóteles lo llamó “materia”, constituyendo aparte su ausencia el tercer principio. Y aunque los consideran así, no se debe creer que los principio de los filósofos antiguos comprabados ya desde hace tantos siglos, son subvertidos por los herméticos con sus principios sensibles (~sensoriales). Es más, más bien debe creerse que aquellos con estos están fácilmente de acuerdo y concordantes en esto. Pues cuando los herméticos dicen que todos los cuerpos constan

Page 96: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

37LIB. I. CAP. II.

de Sal, Azufre y Mercurio, no se oponen a Aristóteles, que estableció los principio de las cosas: materia, forma y ausencia, ni a Platon diciendo que Dios, el Ejemplar y la Materia son los principios de todas las cosas. Puesto que cada uno de por sí examina diferentes órdenes de las criaturas. Pero la razón de los herméticos, por la que no tienen confianza en esos principios comunes y alabados, es principalmente ésta, que estos {~principios} no son suficientes para expresar los procesos y las causas de las generaciones y de las transplantaciones en todos los aspectos. De otra parte también admiten con agrado la definición por la que Aristóteles divide sus principios en una materia prima simplísima y remotísima, sosteniendo todas las vicisitudes de las formas o en la cual está la fuerza que puede ser sometida por todas las formas y ser dividida en dos cosas antagónicas, a saber, la forma y la ausencia.Estos principios admiten que son los primeros y más sencillos de todas las cosas, de los cuales está primeramente formadas todas las cosas naturales, de tal manera sin embargo que diferencian entre los que constituyen y los que demuestran, o, si lo prefieres, entre los principios de las cosas y los de las nociones. Y como los {principios} herméticos no son abolidos por aquellos, que establecimos como principios de sus cosas, de los cuales últimamente se componen y están formadas todas las cosas compuestas. Así es muy cierto que de ningún modo son destruídos los {principios} aristotélicos por estos. Porque lo mismo

Page 97: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

38TYROCINII CHYMICI

podría demostrarse por un largo encadenamiento de lo indivisible y de los cuerpos celestiales con la admirable unión sublunar si la razón de nuestra doctrina no aconsejase lo contrario. Finalmente por esto los nombres de aquellos tres principios químicos: Sal, Azufre y Mercurio fueron transcritos desde la familia de los minerales para los mismos principios de los vegetales y animales (1), porque son las raíces y los fundamentos de todas las fuerzas en todo compuesto, que antes ninguno de los que poseen no es hasta tal punto tal que los mismos principios fueron adaptados con cierta autoridad en todo el mundo por todas las cosas, también en los miembros similares según su fuerza: la existencia, los alimentos y los remedios, que constituyen las enfermedades y las cuasas de las enfermedades, los venenos y todos los males.

El Mercurio (2) es aquel licor ácido, penetrable, penetrante, etéreo y purísimo por el que existe toda nutrición, sentido, movimiento, todas las fuerzas, los colores y el retardo de la vejez prematura. Se compara con el elemento de aire y de agua: A aquél sin duda, puesto que fácilmente se transforma en aires alterado por la vecindad del calor. A ésta, puesto que, como ésta {~el agua}, son difícilmente contenidos por su propio límite, pero fácilmente por el límite de otro.

O así: El Mercurio es aquel licor ácido, penetrable, penetrante. Aquel cuerpo esencial, substancia aérea, sutilísima, espirituosa y vivificante, sustento de la vida y de la propiedad o de la forma del utensilio próximo.

(1) D. Hartmann en “Natura consulto”.(2) Mercurio.

Page 98: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

39LIB. I. CAPUT II.

El Azufre (1) es aquel bálsamo dulce, aceitoso y viscoso. Que conserva el calor nativo de las partes, instrumento de todo movimiento, de todo crecimiento y de toda transmutación, fuente y origen de todos los olores, de los gratos y de los ingratos. Se asemeja al fuego (2), a causa de su llama, que toma con toda facilidad como todas las otras substancias resinosas y aceitosas. Y esto es particular de él: que tiene la fuerza de calmar y de unir los enemigos extremos. Pues lo mismo (3) que nunca harás una arcilla muy tenaz con agua y arena a menos que le mezcles cal o algo aglutinante, así tampoco se pueden unir el Mercurio volátil y la Sal fija en una substancia más tenaz, excepto con el vínculo y la unión del Azufre, que, partícipe de los dos principios, contempera la sequedad de la Sal y la liquidez del Mercurio con su viscocidad; la densidad de la Sal y la penetrabilidad del Mercurio con su flexible fluidez; el amargor de la Sal y la acidez del Mercurio con su dulzura.

La Sal aquel cuerpo seco, salado, que defiende los cuerpos compuestos de la putrefacción, que vale mucho por sus maravillosas facultades disolventes, coagulantes, detergentes y evacuantes, por el que se designa a todas las cosas sólidas, sabores e otras innumerables virtudes. Por analogía corresponde a la tierra, no porque ésta es fría y seca, sino

(1) Azufre.(2) Proprio del Azufre.(3) Analogía del Calcio con el Azufre.(4) Sal.

Page 99: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

40TYROCINII CHYMICI

porque este elemento es firme, fijo y sostén de la generación de todos los cuerpos.

Pero dichos principios (1), hablando con propiedad, no son ni cuerpos, porque están impregnados claramente por aquellas espiritualidades, por el influjo de las semillas celestiales, ni espíritus, puesto que son materiales, sino que son ambiguos entre ambas naturalezas: y son señalados por los filósofos con diferentes nombres, o por lo menos se alude a aquellos con éstos, como se ve en la siguiente tabla:

Sal, Azufre, Mercurio.Sal común Sal de Piedra Sal Amoniaco.Áspero y amargo Dulce Ácido.Cuerpo Alma Espíritu.Materia Forma Idea.Que soporta Que hace Que da forma o se mueve.Fijo Inflamable Vaporoso.Arte Naturaleza Inteligencia.Sentido Juicio Intelecto.Material Spiritual Glorioso.

En efecto, aún cuando podría comprobarse con las poderosas consideraciones de la razón que verdaderamente todo cuerpo compuesto puede ser reducido y consumido en estos tres principios, en la santa constancia ternaria (así según los pitagóricos todo y todas las cosas se reducen a tres),

(1) Los principios químicos son ambiguos entre la naturaleza de cuerpo o de espíritu.

(2) Todo cuerpo compuesto puede ser reducido en sus tres principios.

Page 100: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

41LIB. I. CAP. II.

sin embargo la evidencia y la inspección ocular supera con mucho a todas éstas y por esto explicaremos, en favor de los novatos, todo el asunto con ejemplos tomados de diverso género de mezclas {~compuestos}. Empecemos pues (1) por las maderas verdes, que si las quemas, saldrá en primer lugar algo acuoso, que claramente no es adecuado para recibir las llamas del fuego, y si se recoge lo convertido en humo, se resuelve en agua (y por esta razón buscar la bebida de la llama no es imposible) y se llama Mercurio. Después presenta algo aceitoso, fácilmente inflamable, que resuelto en vapores, si se encierra, se convierte en un aceite y se llama Azufre. Finalmente queda algo seco y terrestre, que se extrae de las cenizas, gracias al agua, y que se disuelve en la humedad y el frío, pero se coagula en el calor y reciben el nombre de Sal. Así la leche (2) contiene una substancia Sulfúrea, mantecosa, después una Mercurial, serosa y por último una Salina, caseosa. En los huevos la clara presenta Mercurio, la yema Azufre y las pielecitas y las cáscaras, la Sal. Así, exprimiendo sacamos aceite de la semilla de lino (3), agua por separación del aceite y Sal por extracción de las heces residuales. De modo similar se saca de los Gariófilosa, (4)

(1) Madera verde(2) Leche.(3) Semilla de lino.(4) Gariófilo

(a) Garyophyllon-i, n.: Árbol que produce los clavos de especie.

Page 101: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

42TYROCINII CHYMICI

un agua Mercurial eminentísima, un aceite Sulfúreo excelentísimo y, de las heces, la Sal. Así el Nitro (1) en el humor acuoso se separa en sebo y Sal. De la misma manera de la sal marina producimos un Mercurio dulcemente amargo, cristales dulces, de naturaleza claramente Sulfúrea y finalmente la Sal misma muy fija. Así del antimonio (3) se saca un régulo que es Mercurio. α (puesto que si juzgamos digno el nombre de Mercurio para el Mercurio precipidado, cinabarizado, turbisado y sublimado, por qué no el régulo de antimonio, aunque éste se coagule con un poco de azufre). Después un azufre rojo, que prende la llama (porque es muy volátil, como se ve en la calcinación del antimonio, y de su régulo, al sol, por medio del espejo ardiente, donde el azufre enseguida prende la llama y en el cinabrio, en la confección del polvo emético) y por último la Sal, que es vomitiva (~emética), β a causa del azufre que se halla en toda sal fija, pero no por causa del azufre combustible, puesto que el azufre del antimonio es diaforético por sí mismo. Y júzguese del mismo modo sobre las resoluciones del resto de compuestos.

(1) Nitro.(2) Sal marina.(3) Antimonio.

α El régulo ciertamente se saca del antimonio, pero no es el Mercurio mismo, sino más bien como él.

Page 102: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

43LIB. I. CAP. II.

β No es un vomitivo: Pues las sales generalmente tienen fuerza diaforética y diurética, aunque a veces, por la separación, también posean las fuerzas para expulsar.

Pero en primer lugar debe indicarse (1) que no se encuentra ninguno de los principios antes dichos simple y aislado, que no participe de los restantes. Pues el Mercurio contiene una substancia sulfúrea y salina. El Azufre una substancia salada y mercurial. La Sal ciertamente una substancia aceitosa y material. Además (2) también debe observarse que en la-s/lo-s [Greek=anasoicheiôsei] espagírica de las mezclas, además de los tres principios citados verdaderamente activos, resultan otros dos cuerpos que no son añadidos por los químicos al número de sus principios, porque solamente están como envoltorios de aquellos, y abandonados por toda la [Greek=d(??)amei] hipocrática, de los cuales uno seco, es la Tierra arenosa, o ceniza lavada y se llama Tierra condenada y cabeza muerta, y que fácilmente se convierte en vidrio; el otro húmedo, y accidentalmente aéreo, a saber una flema insípida e inodora, y que solo moja, sin ninguna otra energía o actividad médica.

(1) Ningún principio es claramente simple.(2) La cabeza de muerto y la flegma no son

principios.

Page 103: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

44EL APRENDIZAJE QUÍMICO

CAPÍTULO III.

Sobre la Calcinación.

Hay dos tipos de disolución {~disgregación}: La Calcinación y la Extracción.

La Calcinación (1) es la disgregación de un compuesto α en cal.

α Toda cosa perfectamente mezclada es llamada compuesto por los químicos en razón de los principios, que existen en todas los compuestos, si un compuesto no está más consolidado que el otro.

Gebero define α que es la pulverización por el fuego de una cosa, β por privación de la humedad γ a las partes que lo componen.

Pero los químicos entienden por cal (3) cualquier polvillo tenuísimo hecho por la eliminación de la humedad superficial (principalmente de los minerales). Pero cuando el polvo, o la cal, se vuelve claramente impalpable, subtilísimo a la percepción, parecido a la harina delicadísima, entonces lo llaman Alcohol. Y este vocablo también lo transfieren, para expresar convenientemente, al subtilísimo espíritu de vino, rectificado con muchísimas destilaciones repetidas y privado de toda su humedad, llamándolo Alcohol de vino (5).

α Esta definición es un poco más exquisita que la anterior.β Por supuesto química. Ya que no toda

(1) Calcinación(2) I. Summ. perfect. cap 51.(3) La Cal de los químicos.(4) Alcohol.(5) Alcohol de vino.

Page 104: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

45LIB. I. CAP. III.

pulverización resulta por el fuego, excepto la química. Pues muchas resultan por los rayos del sol. También la tierra bajo la fuerza del sol.

γ Por supusto accidental. Pues nunca puede destruirse aquella humedad esencial por el fuego, a no ser que haya sido incenerado.

Sobre la teoría de la calcinación, antes que iniciemos el discurso sobre ella, hay que explicar las propiedades y los significados de “cal”, de la cual formamos “calcinación”. Así pues la Cal para los químicos no es la piedra sometida al fuego, por esto se le llama así, por que calza {la piedra} en el edificio, sino que es un polvillo tenuísimo hecho por la eliminación de la humedad superflua. Así pues, del mismo modo que la piedra calcárea, gracias al fuego, durante la cocción es despojada de toda humedad, así cualquier cosa que, del modo que sea, ha perdido su humedad, entre los químicos se llama Cal. El alcohol es un tipo de Cal, polvo subtilísimo a la percepción, tenuísimo como la harina, en el que no florece en absoluto ninguna humedad en sus elementos. El alcohol es referido al espíritu o quinta esencia del vino, que, cuando después de haber sido arrancado todo humor aquoso o elemental, esto es, por repetidas preparaciones filosóficas, es extraido tan solo lo que llena las substancia vinosa y espirituosa, recibe por analogía esto de nombre. En general llamamos calcinación a la reducción de un compuesto a cal. Así pues calcinamos algo para que, después de eliminada la humedad que une las partes del compuesto, se haga un polvo de ellas.

Page 105: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

46TYROCINII CHYMICI

Pero puesto que la humedad es doble, esencial y accidental: o se quitan las dos y se dice “incineración” o por lo menos, permaneciendo la primera, se elimina la última y se dice “calcinación” propiamente. De ella hemos de hablar dentro de poco. Así pues resumamos más extensamente la naturaleza de la calcinación, puesto que su uso es grande y necesario. Primeramente calcinamos algunas cosas de tal modo que se vuelvan más adecuadas para la disolución. Pues es verosímil que pueden ser extraidas menos esencias de los {cuerpos} íntegros debido a su dureza que si fueran divididos en su partes más pequeñas y átomos. Además la acrimonia, permanaciendo en la substancia tenue y a menudo dependiendo de la sal volátil, es eliminada por la calcinación, que evapora con la fuerza del fuego. Por esta razón los medicamentos agrios se vuelven más suaves. Por el contrario existen {cuerpos} a los que no les conviene tanto la calcinación para llegar a ser mejores, para no volverse más agrios. Y, en efecto, el humor acuoso, diluyendo por otro lado mucho la acrimonia en {las partes} íntegras, después de su misma eliminación no hace menor {la acrimonia}, sino más bien mayor. Así el vitriolo crudo, y también el azufre crudo, son menos agrios que calcinados. Pero según la opinión de Geber, ya los espíritus, esto es, los minerales que no sufren el fuego, ya los cuerpos, esto es, los metales, son calcinados. Sin duda los espíritus para que se formen más fácilmente y se vayan por derrame en las aguas. Pues todo género calcinado es más fijo y más soluble en el derrame que el no calcinado, pues cada vez que han sufrido el fuego están más cerca de la fijación. Además,

Page 106: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

47LIB. I. CAPUT III.

las partes calcinadas, las más penetradas por el fuego, más fácilmente se mezclan con las aguas y penetran en el agua. Ciertamente los cuerpos se calcinan, ya para que depositen sus impurezas y asperezas en el agua, ya ciertamente para que vayan a parar por este pacto al licor, y conseguida la tenuidad, intercambien fácilmente su naturaleza corpórea y entorpecida con la espiritual. Además la necesidad de la calcinación y su administración cuidadosa, se merece un lugar muy cercano a estos, que habiendo sufrido el cambio por lo menos con pocas variaciones, se convierten en alcoholes: como son los magisterios, de los que aunque también la variedad de preparar produce diferentes clases, sin embargo todos deben cambiar de tal manera que la esencia no reciba ningún daño. Y así aquí es muy elogiado el fuego de reverberoa, que sin embargo, conviene que sea lento desde el principio y graduado, si han de ser entregados por los espíritus los cuerpos livianos y sutiles, pues de otro modo se evaporaría la esencia por la vehemencia del fuego. Pero donde la aridez denota espíritus más fijos, siguiendo con las observaciones de los grados del fuego, lo aumentamos algo, siempre que no haya ningún peligro de que se pierda la esencia. Además calcinamos o con fuego potencial o con fuego activo. Pues ambos fuegos, por su prolongación, destruyen las uniones. Todas las cosas corrosivas dan fuego potencial en cantidad suficiente, como son las sales, y además, los espíritus producidos, que son las aguas stígias o fuertes, por las que toda unión es corroída.

(a) Ver nota inicial “reverberium”

Page 107: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

48TYROCINII CHYMICI

Administramos en primer lugar material de fuego a las cosas deshechas en partículas mínimas, mezcladas después o bien con aditivos que favorecen la calcinación – es decir, impidiendo la fusión, o corroyendo al mismo tiempo (tales aditivos son las sales), o bien también sin ellos, en una vasija, según las circunstancias: abierta o cerrada, recubierta o no recubierta, con o sin aberturas puestas. Pero a menudo la práctica pide que los sujetos más sólidos sean primero apagados {~destruídos} con agua o con vinagre antes de la calcinación actual, de esto modo la unión dividida permite fácilmente la entrada del fuego. Hay las que primero deben ser corroídas por sus propias aguas, luego reducidas a cenizas con el fuego de reverbero. Lo cual se hace por la tenacísima cohesión de las partes, que de ningún modo un fuego poderoso disolvería, a no ser que sean corroidos. Ciertamente el fuego, por su naturaleza, obra más fecundamente sobre la substancia previamente dividida un poco que sobre la íntegra, y a causa de esto con mucha contumacia. No obstante hay ciertos cuerpos que, al contrario, desean ser gopeados {~reverberados} y después ser corroídos. Pues de otro modo no se convierten en sus cales, a no ser que primero hayan sufrido algo por el fuego material. Y excederíamos las normas de los comentarios si quisiéramos hablar sobre estas cosas extensamente. Pues en las obras de los autores ha sido recibido con su uso para que, sobre la actuación de una calcinación particular, indiquen a menudo también sus modos. Aquí habrá sido suficiente que haya puesto la operación en sus generalidades y que la haya acomodado para las lecciones de los autores o, más bien, para la práctica misma.

Page 108: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

49LIB. I. CAP. III.

Y se hace por Corrosión o por ignición.La Corrosión (1) es la calcinación del compuesto

mediante substancias corrosivas.O sea: La Corrosión es una Calcinación reduciendo

cuerpos coagulados mediante espíritus corrosivos. Puesto que ésta no es una verdadera disolución del cuerpo, por esto en justicia debe instruirse acerca de ésta bajo la doctrina de la calcinación.

Ésta se hace de varias maneras, pero sobretodo de cuatro, a saber: Amalgamación, Precipitación, Estratificación y Fumigación.

Algunos la reducen a dos, de tal modo que la corrosión es una vaporosa, pero la otra inmersiva. A su vez dividen ésta en húmeda y seca. Bajo húmeda incluyen la amgalgamación y la precipitación. Bajo seca el cemento y la mezcla.

La Amalgamación (2) es la corrosión de un metal por el mercurio.

Ésta es característica de los metales, y basta la molturación en una masa de las mismas por el mercurio, para que se forme finalmente la cal. Se deriva de “amalgamatio” o más bien de “maligma” puesto que “amalgama” es con la adición de la letra “a” y la metástesis de la misma delante de “malagmaa”. Y “amalgama” es explicado mejor así por algunos: Es un metal con mercurio incorporado que puede ser extendido como la manteca en la palma de la mano. Tiene varios fines y usos en la alquimia:

(1) Corrosión.(2) Amalgamación.

(a) malagma-tis: cataplasma, emoliente, ungüento.

Page 109: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

50TYROCINII CHYMICI

1 - Los artesanos eliminan las heterogeneidades del {Sol:oro} y de la {Luna:plata} por medio de ella.2 – Sirve para la precipitación del {Sol:oro} con {Mercurio_Plata_vino} por el ímpetu aúreo.3 – Tiene muchos aplicaciones con el {Sol:oro} y la {Luna:plata}, que casi está presente en toda operación, con {Saturno:plomo} y {Júpiter:estaño} (pues otros metales no se amalgaman, a causa de su naturaleza totalmente ajena de la del {Mercurio_Plata_vino}) por el aceite preparado de éstos.4 – Los joyeros, por el dorado.

Se hace: cuando un metal, excepto el hierro, estirado en hojas o láminas finas, se mezcla con ocho partes de mercurio más o menos (pues para la calcinación de los metales blandos bastan cuatro partes, pero para la de los duros apenas ocho),para que resulte una masa similar a sí misma en todos los sentidos, para disolver la unidad del metal. Pues después de evaporado el mercurio sobre el fuego, queda el metal parecido a una cal tenue.

La administración vulgar es así: El oro, la plata o el estaño (pues el mercurio es amigo de estos) se reducen a laminitas o a pulvos o son hechos limaduras. Se mezcla una parte de este con el doble o el triple o hasta el óctuplo de aquél. La masa de ahí hecha se vierte en un plato recubierto interiormente con creta, y casi candente, con una vara de madera se remueve y se agita muy bien, pero aflojando durante la evaporación de la plata viva. Cuando todo ha sido bien amasado, se echa la “malagma” en agua fría, se seca,

Page 110: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

51LIB. I. CAP. III.

la parte de plata viva se exprime a través de una piel de cabra o de ciervo. Lo que resta, se elimina bien sublimando en un vaso, o corroyendo mediante clavos, o evaporando sobre brasas.

La Precipitación (1) es la corrosión mediante aguas fuertes.

Se hace: Cuando los cuerpos α, se sumerjen en un licor corrosivo y después de corroídos y disueltos, y por la sustracción del agua fuerte o por otro modo se repercuten en cal.

α minerales o metálicos

La Precipitación no sólo es la corrosión por las aguas fuertes, sino también por los espíritus penetrantes y demás licores, y la repercusión en cal de los cuerpos por la sustracción de los mismos o por otro [Greek=egcheirêmate] de los cuerpos. Los espíritus penetrantes son disolventes obtenidos principalmente de los medios minerales, o bien por separado, o bien conjuntamente, mezclados en cierta proporción, en virtud de la ley de la destilación. De estos hay varias clases de recetas, según el propósito del artífice y de las cosas para calcinar, de uso común en cualquier parte. Comúnmente son de substancias simples, como el espíritu de alumbre, el aceite ácido de azufre. A estos se le añaden los restantes licores acres, como el vinagre destilado, jugo de limón y agracejo, la salmuera, “exalme”, aguas aluminosas, calcantosasa, el agua de miel agriada por su sal, el espírtiu de tártaro

(1) Precipitación.

(a) La flor de cobre o verdín del metal de cobre.

Page 111: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

52TYROCINII CHYMICI

e infinidad de otras aguas, tanto naturales como artificiales. Las aguas fuertes se hacen de las mezclas, de alumbre y vitriolo, con la adición a veces de sal o azufre. Las aguas regias son las que destruyen al rey de los metales, a saber, el oro, sobre todo con la ayuda de su cortesano, o águilaa, al que llaman sal amoniaco. Así pues el espíritu penetrante primeramente disuelve la unión del cuerpo o del metal, y consume su naturaleza en agua, y después de retirados, o depués de agotados por un largo tiempo, la cal se irá al fondo. Pero si después de la disolución del cuerpo con agua no precipita la cal, los artífices suelen añadir las cosas que producen la separación. A saber, o añaden agua común, para que de este modo la fuerza debilitada del agua fuerte no retenga por más tiempo la cal, sino que descienda, esto es, se precipite, y hasta que se manifieste. O añaden sal, o agua salada caliente. Pero a menudo diferentes materias tienen diferentes separaciones, como en lugar de plata suelen lanzar láminas de Venus (cobre), a las que la cal de Luna (plata) se precipita por inclinación natural. Creo que la causa de esta [Greek=egcheirêmat@ “práctica”(?)] es ésta: porque el espíritu de vitriolo, del cual y con alumbre se hacen principalmente todas las aguas fuertes, como innato al cobre y homogéneo, uniéndose al mismo, abandona de este modo completamente la cal de plata que había absorbido en sí mismo y se entrega en las manos de Venus. Todas esas cales, después de separadas las aguas,

(a) aquila: El águila, el rey de los pájaros, significa Sal Amoniaco, debido a su ligereza en las sublimaciones. (Rulandus)

Page 112: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

53LIB. I. CAP. III.

se lavan cuidadosamente con agua de lluvia o agua destilada suave, se secan y se guardan para su uso. Pero no debe descuidarse en esta calcinación, que para calcinar cada cuerpo, esté a mano su agua corrosiva, para que no venga a continuación seguramente un efecto frustrante o no esperado. Del mismo modo que no la misma agua fuerte disuelve la plata que el oro, así no todos los cuerpos desean ni pueden separarse indistintamente con todos los corrosivos. Así es necesaria un agua cuando la cal se prepara para el uso del cuerpo humano, otra cuando sedún la medicina transmutatoria.

La estratificación (1) es la corrosión con polvos corrosivos.

Aunque la estratificación no puede llamarse con propiedad calcinación, pues hasta tal punto es una operación subsidiaria para conseguir ésta, así pues no termina la calcinación por sí sola. Porque aunque está al servicio de la misma, porque también la amalgamación la hace, el autor con la gente lo refiere a la calcinación.

Se hace: Se rellena un crisol, un bote o una olla con el metal laminado y con los polvos corrosivos. Haciendo capa sobre capaa, esto es, poniendo algo de polvo corrosivo en el bote, y cubriendo éste con una tenue lámina del cuerpo metálico, y prosiguiendo así hasta que se colme la vasija, teniendo cuidado que las láminas no se toquen mutuamente. Después se ponen carbones

(1) Estratificación

(a) S. S. S.: Stratum Super Stratum

Page 113: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

54TYROCINII CHYMICI

por el perímetro o se aplica fuego de reverbero, aumentando paulatinamente, como demanda el asunto. También se dice:

O más claro así: La estratificación es cuando en una olla o plato, se amontona una pila de polvo corrosivo y de láminas o polvos metálicos, o C. S. C., esto es, Capa Sobre Capa, hasta el orificio superior. Luego se entrega el vaso por grado al “fuego de rueda”, o circular, hasta que las láminas metálicas se vuelvan fácilmente reducibles a polvo. Coincide casi con la cementación, de la cual ahora (hablamos).

Cementación, y es afín a éste.La cementación (1) es una corrosión seca, en la que

un cuerpo metálico estratificado es destruido y calcinado con sales corrosivas y con otras substancias de secantes. Su preparación es ésta: El cuerpo metálico a cementar se reduce a tenues láminas y se corta en trocitos con unas tenazas. Se pulverizan las especies corroyentes y se rocian con vinagre, orina o agua fuerte, para que resulten del tamaño de partículas (algunos las utilizan secas). Luego de esta papilla, o de este polvo, se introduce una porción en la caja cementaria, y se le superpone una lámina a aquella y se rocía la lámina con otra porción de polvo y así se hace capa sobre capa, como dicen los artífices, hasta lo más alto o casi. Se guarnece la cajita con argamasa (lutum) fuerte, se cubre con la tapadera y se pega, y

(1) Cementación.

Page 114: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

55LIB. I. CAP. III.

se coloca al fuego o (lo que es mejor) en su horno y se cementa al segundo grado durante cuatro, seis, ocho, doce o veinticuatro horas, incluso se conserva allí mismo algunos días (según el estado de las cosas), después de poner sin embargo un respiradero en la parte superior, o incluso con varios, si hay en el cemento sales volátiles como amonio, sal de piedra, etc., pued de lo contrario estalla el artificio. Finalmente, después de enfríado el recipiente, se abre y se separan del polvo las láminas, que se encuentran todas quebradas y calcinadas. Los fines de cementar dependen de la decisión del artífice que se lanza al cemento sin duda para que se purifique el metal, para que sea exaltado por su color y su firmeza.

La Mezcla (1), en la que se mezcla el cuerpo a corroer con los polvos corrosivos y después de acercado al fuego se convierte en cal.

Esto es, cuando ciertas especies, como el azufre, las sal de piedra o la común, u otras, se menzclan y trituran con el cuerpo que se calcina, por las que el cuerpo llevado al fueo se convierte en cal.

La Fumigación (2) es la corrosión del metal por el humo o por un vapor acre.

La fumigación, según la doble naturaleza del humo, se establece doble. Pues el asunto se realiza bien en seco o bien con vapor húmedo. El vapor seco es el de los minerales y principalmente de la plata viva y del plomo. Por este método, ya por uno de los dos para la calcinación de los metales más nobles, ya también del plomo solo para la plata viva.

(1) Mezcla(2) Fumigación.

Page 115: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

56TYROCINII CHYMICI

La manera del primero es así: Vertido el plomo o la plata viva, estando caliente, en una olla, una lámina de oro o de plata puesta encima de la abertura más estrecha, absorbiendo el vapor que asciende de uno de los dos, se vuelve pulverizable, y después de ser triturado con sal puede ser convertido en cal. El método del segundo es: En plomo levemente fundido sin ignición, después de la primera o una cierta refrigeración, apretando con un bastoncillo o con una piedra se hace una cavidad, e introducido en ella plata viva aún caliente y sacada después de refrigerada, después de repetir algunas veces aquellas fusiones del plomo y la introducción del mercurio en la cavidad, se vuelve pulverizable por todas partes, y de tal modo se convierte en polvo o cal. El vapor húmedo es el de los licores, o de las aguas agudas, que corroen los cuerpos con sus vapores. Así, suspendida una laminilla de los metales, con un hilo pasado a través de un orificio, en una olla de abertura estrecha, sobre vinagre de los destilados, u otra agua estigia y la olla, perfectamente cerrada, se deja algún tiempo en cenizas calientes o con estiércol, paulatinamente dan cal corroidas por los vapores húmedos que se evaporan de los líquidos de abajo hasta su superficie, y después de raspadas y repetido varias veces lo dicho, finalmente se transforman enteramente en cal.

Page 116: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

57LIB. I. CAP. III.

Ésta se hace de diferentes maneras: En general basta saber que un cuerpo metálico dividido en laminillas para calcinar por el humo se sunpende o sobre aguas fuertes, vinagre, o vapor de plomo licuado, o de mercurio o de substancias acres similares, como vulgarmente se acostumbra a preparar el albayalde.

La Iginición (1) es la calcinación por el fuego.No se hace ninguna calcinación sin fuego, si no

actual, al menos potencial, si no inmediato, al menos mediato. Así la fumigación es la calcinación por el fuego, aunque no inmediato, sino mediato.

Y hay la Incineración o Reverberación.La Incineración (2) es una ignición en la que los

cuerpos vegetales y animales son reducidos a cenizas por un fuego más violento.

Los minerales propiamente no se dice (hablando químicamente) que se reducen a cenizas sino a cal. Por esto la incineración se define que es una ignición que convierte los cuerpos vegetales y animales en cenizas con un fuego más vehemente. O, para describirlo muy claramente, es la operación química que reduce a cenizas con la ayuda del fuego una mezcla de cuerpos vegetales y animales después de consumida toda la humedad, tanto la esencial como la accidental (de las cuales ya se hizo mención más arriba),

(1) Ignición.(2) Incineración.

Page 117: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

58TYROCINII CHYMICI

puesto que en éstos no queda nada, salvo la sal y algo de tierra muerta (equivale a terra damnatam), que no tienen ninguna utilidad, ni secante ni emplástica. Su ejecución es doble: abierta y cerrada. La abierta, en la cual se quema la materia con una llama viva, de modo que haga como alimento de la llama, hasta que se reduzca a una ceniza blanquísima y perfectísima, de la cual se extrae en tanta cantidad la sal elemental. La ejecución cerrada es cuando en una olla, con una tapadera adecuada, con las juntas pegadas por todas partes con argamasa (lutum), se quema hasta llegar a cenizas, y por este método se fijan las substancias volátiles con las fijas. Del que se extrae la sal esencial, que llaman álcali, diferenciándose ésta de la otra porque aunque en esta calcinación se destruye todo humor, sin embargo algúnos espíritus son fijados y retenidos, de dónde también se llama esencial porque retendría algo de su esencia.

La Reverberación (1) es una ignición en la que los cuerpos se calcinan en un horno de reverbero con fuego vivo.

Se dice reverberio o llama reverberante porque la llama, ya sea de brasa, ya sea de maderas, obra en la misma materia por todas partes, de tal modo que, aunque su naturaleza sea elevarse, ésta es obligada a reflejarse y a volver por el curso recíproco al mismo recipiente. Pero esta reverberación se compone de un doble movimiento, ya el natural

(1) Reverberación.

Page 118: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

59LIB. I. CAP. III.

en línea recta, de abajo hacia arriba, ya uno violento oblicuamente y hacia abajo. Puesto que el fuego convierte la materia en humo, que con sus grandes torbellinos, si no se le da salida, se revuelve en sí mismo. Este movimiento mixto es propio de él. Ésta se divide en dos tipos diferentes de artificios, o sea, la reverberación cerrada y la abierta. La cerrada es cuando los cuerpos para reverberar se calcinan en un horno de reverbero cerrado. Con esta reverberación se pueden administrar exactamente los grados del fuego, para que pueda aumentarse y disminuirse el calor, lo que no sucede en los vulgares. La reverberación abierta es cuando se calcina la materia en el horno de reverbero con todas las aberturas abiertas. Esta reverberación es muy intensa y la utilizamos en la disolución de los cuerpos duros y pertinaces.

Hasta tal punto concierne a la DESECACIÓN de la humedad nativa (1) que suele convertirse en sal, vitriolo, alumbre y similares α.α. El autor hace mal en llamarla desecación de la humedad nativa, pués hubiera sido mejor y más correcto decir humedad accidental, ya que tal desecación no puede equipararse con ningún arte espagírico, que antes bien designaría el consumo o la abolición de la humedad esencial. Pues es imposible que la esencia pueda subsistir por sí misma después de abolida la humedad nativa.

(1) Desecación de la humedad nativa.

Page 119: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

60TYROCINII CHYMICI

Esa humedad que se pierde en la desecación del vitriolo y de minerales similares, no parece ser simplemente externa o accidental, como algunos pretenden. Pues una variedad de substancias, después de eliminada ésta, no pueden ser distinguidas a causa de los cambios de colores y sabores. Además, ¿Quién negará que la humedad flemática, que hay en el vino y que una vez eliminada se transforma en aguardiente, es nativa del vino? El mismo espíritu de vitriolo, que consideran que solo es la humedad nativa del vitriolo, no carece de este modo de la humedad flemática y sin ésta no puede subsistir. Ésta se separara destilando cuatro onzas de espíritu de vitriolo sobre una onza de sal de tártaro. Pues así se producen alrededor de tres onzas y media de agua completamente insípida.

CAPITULO IV.

Sobre la Extracción.

La Extracción (1) es un tipo de resolución donde se separan las partes más simples de una mezcla de cuerpos de las más gruesas.

Aquí el término de extracción se toma con un significado muy amplio, de tal modo que no se toma tanto para significar la separación de la esencia de un cuerpo por medio de un disolvente, donde después que ha sido separado el disolvente, bien por evaporación, bien por destilación, queda en el fondo la esencia del cuerpo,

(1) Extracción.

Page 120: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

61LIB. I. CAPUT IV.

que se llama extracto, sino también se toma por la cooperación que abarca simultáneamente bajo ella la sublimación y la destilación.

Y así llamada es de doble sentido ya sea generalmente o bien especialmente.

Generalmente (1) así llamada acontece de dos maneras, por un lado por ascención y descenso y por otro por el modo intermedio.

O así, o sin medio, como por ascensión y descenso o con medio

Y aquella es o seca o húmeda.Seca se llama Sublimación, húmeda se llama

Destilación.La Sublimación (2) es la extracción de las partes

sencillas secas, por le fuego, que se elevan en lo alto y se adhieren al recipiente.

Cuando algo es arrastrado y se eleva en el aire, los químicos lo llaman sublimación, aunque por lo menos no con la dicción latina. De aquí que los adictos al latín más puro la llaman elevación seca (como llaman elevación húmeda a la destilación). La sublimación aunque es muy afín a la destilación por ascenso, porque así como ésta, aquella requiere un recipiente recto y por lo menos en esto difieren, que como en la destilación los vapores que son llevados a lo alto, se condensan en un licor, así en la sublimación las exhalaciones secas ascienden y elevadas en lo alto, se adhieren, a modo de átomos, a los lados del alambique.

(1) La Extracción considerada generalmente.(2) La Sublimación.

Page 121: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

62TYROCINII CHYMICI

De donde definimos la sublimación, que es la operación en la que un cuerpo en forma de vapor, mediante la fuerza del fuego, es conducido a lo alto y allí subsiste congelado por el ambiente frío, y que se llama sublimado por la forma de la operación, y se compara a la precipitación. Así dice Geber, libro 2. “summ. perfect.” parte 4, capítulo 40, que la sublimación es la elevación de una substancia seca por el fuego con la adherencia en su recipiente. Pero los recipientes ahora son más altos, ahora son más bajos, según que la materia a sublimar sea más o menos volátil. Pues si es volátil, se debe poner un sublimador más alto. Pero si asciende menos alto, entonces uno más bajo. A veces se ponen más ollas preparadas para este uso y se pone una sobre la otra, y todas están perforadas en su parte superior, solo la superior está cerrada y tiene un pico en el lado, para que, si hay algo de líquido presente, pueda gotear. Pero se acoplan por su extremo tantas ollas que lo más puro y volátil suba a la olla superior y lo más impuro y pesado se deposite en el fondo. Por otra parte la sublimación se divide según la diversidad de los espíritus que subliman, como dice Geber, pues alguna se hace con fuerte ignición como la del sulfuro de hierro, la de la magnesia y la del carbonato de zinc; alguna con fuego mediano como la del mercurio y la del arsénico; alguna con fuego suave como la del azufre. Aunque en general toda sublimación deber ser preparada de este modo,

Page 122: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

63LIB. I. CAP. IV.

por esta vez bastan estas que siguen. Pues sería inútil querer enseñar aquí los diferentes e infinitos modos de las sublimaciones,

puesto que estos no pueden aprenderse por otro medio más que por la práctica misma, que únicamente recomendamos a los estudiosos de la Chimiatría.

La materia que se sublima, y ésta o sola o mezclada con otras más fijas que la puedan retardar para que no escape enseguida cuando se calienta por el fuego y que retenga todas las impurezas consigo por alguna afinidad, o si la substancia que se sublima es fija, se mezcla con una volátil, que se lleva a lo alto la misma, o toda o parte de ella. También deben observarse los grados del fuego: Al principio debe aplicarse un fuego lento y solo de este género, para que lo acuoso y húmedo que está presente pueda ser sacado fuera. Y si algo sublima por aquel grado simultáneamente: no se aumente el fuego, para que así la parte subtilísima ascienda con el fuego débil, y puede ser recogida aparte si se quiere. Pero si se detiene un poco, se aumenta. También se debe prestar atención al tamaño del alambique o de la olla. Pues si la materia sublimada lo llena, entonces o se debe cambiar con uno nuevo o se debe evacuar la materia, para que las floresa no caigan de nuevo en el matraz. Pero ciertamente éstas no pueden completar la doctrina de la sublimación,

(a) Flor: no la de las plantas, sino en el sentido de “la parte más escogida de algo” (ej. flor de azufre)

Page 123: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

64TYROCINII CHYMICI

a no ser que el autor también lo aplique a la materia que se sublima tanto si ésta es simple como si es compuesta. En la simple basta la elevación de las partes secas más sutiles elevadas por el fuego en lo alto, con la transformación del cuerpo en otra forma, como se ve en la sublimación del mercurio. Pero en la compuesta se requiere también la incorporación de diferentes substancias en una, para que de ahí salga un compuesto sublimado y nuevo medicamento como en el caso del cinabrio.

Se hace: Cuando se prepara la substancia a sublimar, como es conveniente, esto es, ya por lavado, ya por calcinación, ya por tostado, ya por cocción, ya similarmente y después, ya sola, ya mezclada a otra materia, se pone, en el fondo de una vasija redonda o ancha, la cantidad suficiente para que se llene la mitad de ella y fuera del horno se unta con argamasa (lutum) salado/acre la parte que sobresale arriba de esta vasija de sublimación que se cubre con un alambique ciego perforado por el medio del vértice superior para que los espírtius húmedos puedan escapar por aquel agujero. Después se da fuego por grados y se cierra el ojo del alambique con argamasa (lutum) cuando ha escapado toda la humedad (lo que puede reconocerse con un vidrio o una lámina pulida de hierro cuando aplicada ésta no se impregna más con vapor) y se aumenta el fuego para impulsar los espiritus hacia arriba.

Page 124: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

65LIB. I. CAP. IV.

En resumen, puesto que según Geber (1), la sublimación es la elevación por el fuego de la materia seca con adhesión a la vasija, es evidente que vulgarmente se confunden la destilación y la sublimación; y las aguas, que fueron destiladas son llamadas sublimadas. Además también se debe observar que esta operación química no es un invento nuevo, sino también conocido por los antiguos. Pues así (2) también se prepara el carbonato de zinc, con Galeno y Dioscóride por testigo; también de ésta la flor de la calamina y el espodio, con lo mismos testigos.

La Destilación (3) es la extracción de las partes húmedas convertidas en vapor por el calor, elevadas y los vapores condensados en un licor por el ambiente frío, a través del pico del alambique, en un recipiente puesto debajo.

La destilación es llamada katasalagmos por los griegos, y propiamente parece significar “fluir paulatinamente” y puesto que los picos de los alambiques estilan paulatinamente y gota a gota, por esto lo llamaron destilar. Así Dioscorides dice que cierta substancia en el calcanto {flor de cobre, caparrosa verde} que es llamada salaktikon, como cayendo gota a gota y condensando; de dónde salaxis destilación. En general, entre la operaciones químicas, ésta es frecuentísma y muy necesaria, así como se hace tanto uso de ella, que está al servicio de todas las demás operaciones químicas, bien preparando disolventes, bien separando los mismos nuevamente de las esencias y ciertamente parece que fue inventada gracias a la extracción de las esencias.

(1) lib. 2. sum. perfect. par. 4. c. 40.(2) lib. 14. cap. 85.(3) Destilación.

Page 125: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

66TYROCINII CHYMICI

Pero para que las esencias se exalten y se vuelvan más sutiles y más prestas a la penetración, deben ser destiladas. Aunque otros utilizan el nombre de la destilación de otro modo y algunos con el nombre de destilación entienden todo el arte químico. Aquí sin embargo se toma más propiamente el nombre de destilación.

También algunos invocan la destilación con el nombre de “elevación de la humedad” {o líquido}. Otros definen a ésta de otro modo, de tal manera que es el sutilización de las partes húmedas, convertidas en vapores, de {a partir de} las secas y gruesas. O definen que es la operación por la que, todo lo que hay de líquido en el cuerpo se separa en forma de vapor y, después de condensado en líquido por el ambiente frío, es recogido en una vasija colectora.

Lo que Aristóteles dice en “Meteor. 4.” es cierto (1): “El arte imita a la naturaleza”, lo que está de acuerdo con la práctica tan extendida de esta operación de la química. Pues lo mismo que los vapores, por los rayos solares, son transportados hacia arriba desde la tierra hasta la región media del aire y hechos más densos por el frío de esta extensión celestial, causan la lluvia. Así el artesano químico obtiene la esencia en forma de líquido de aquellas cosas exhalables y vaporizables por la separación, mediante la acción del fuego, de los espíritus ténues de las partes más espesas, y por la elevación a las cámaras frías del cabezal {dónde condensan}.

(1) El arte imita a la naturaleza.

Page 126: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

67LIB. I. CAP. IV.

Así en el cuerpo humano, cuando las exhalaciones de las partes inferiores son llevadas a la región aérea del microcosmos {~hombre}, igual que en el alambique, por su frío, se condensan en el excremento pituitoso y mucoso. De donde después se produce su destilación y fluxión por largo tiempo en la nariz, el paladar y en otras partes del cuerpo. De aquí sucede: que cerremos las ollas con su tapa en la cocción de los alimentos para que todo lo que condensó en agua de los vapores regrese a su origen en virtud del derecho de retorno. Y cuando queremos guardar el calor de los majares cubrimos completamente con otras fuentes ovaladas las bandejas en las que se sirven. De donde los vapores de los alimentos, espesados por la contratapa fría, caen a pelotones.

Y es que la destilación puede ser, según la posición opuesta de los vasos, aunque omita muchas otras diferencias, o bien recta o bien oblicua. Aquella se hace por un alambique, o una vesícula; ésta por una retorta, sobre todo cuando se calientan espíritus contumaces.

También de la diferente variedad de materiales se encontró la razón para la separación y para que no le faltase nada a este arte, los artífices concibieron varios tipos y modos de destilar, con los que finalmente consiguieron sus propósitos.

Page 127: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

68TYROCINII CHYMICI

Pues unas cosas pueden ser convertidas fácilmente en exhalaciones, vapores y espíritus; de otras solamente se sacan exhalaciones con una mayor fuerza del fuego; pero aquellas exhalaciones elevadas gracias al calor, o bien son fácilmente arrastradas a lo alto y se extienden hacia arriba o bien son arrastradas hacia abajo a causa de la gravedad o bien se comportan de un modo intermedio y ciertamente se elevan algo hacia arriba pero sin embargo no suben a un lugar muy alto. De aquí un fuego abierto da mayor calor, menor arena, aún menor agua. Pero todas estas diferencias se pueden reducir cómodamente a tres tipos, y se establecen tres destilaciones: Por ascensión, hacia el lado y por descenso. O, como distingue el autor, en recto y en obliquo, ésta a su vez o bien por el lado o bien por retorta. La recta es en la que las partes húmedas más sutiles elevadas en el aire arrimándose a las cámaras frías del alambique se condensan en un líquido y por un canal del mismo destilan y se escurren gota a gota a un vaso colocado cerca.

Aquella se hace de este modo: El material a destilar se introduce en el matraz, no muy alto pero bastante ancho (pues exige un matraz recto, o, como opinan algunos, una vasija o una redoma, y hecho del material que mejor sirva, con su sombrero acabado en pico, esto es, con su alambique) y se pone encima un alambique grande, para que recoja los espíritus ascendentes más fácilmente y

Page 128: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

69LIB. I. CAP. IV.

y los resuelva en un líquido. Después en proporción a la elevación, se pone a un calor adecuado, después de arrimado un recipiente recibiendo el líquido que cae, y con todas las juntas muy bien cerradas, encendido el fuego, según los grados, se aplica allí hasta que toda la humedad haya pasado el alambique. Además pueden incluirse en esta forma la destilación por campana, por la que se prepara el aceite de azufre y la destilación por plato, que se coloca juntamente con las flores olorosas (para las que sirve principalmente) sobre un horno con fuego muy lento y se le sobrepone otro plato con cierta inclinación, con un lienzo interpuesto, que recibiendo los vapores ascendentes a través del lienzo baja gota a gota a una olla puesta debajo.

La destilación oblicua es por el lado cuando el humor de un vaso inclinado es atraido hacia el lado. Ésta se aplica principalmente con los minerales, alguna vez también con algunos vegetales, como con las lágrimas de los árboles, con la goma y con las substancias de este género, que, porque son más pesadas, suben con dificultad el vaso por el que se realiza esta destilación, que es o bien de vidrio o bien de tierra y algunos lo llaman matraz encorvado, otros lo llaman bociaa contra bocia.

Generalmente se pone la retorta al fuego abierto, a veces en cenizas, más frecuentemente en arena. De donde esta destilación necesita el segundo, tercero o cuarto grado de calor. Y finalmente la destilación por retorta es cuando

(a) bocia: (libro de Blanckaert): es un vaso de vidrio panzudo a modo de matraz.

Page 129: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

(b) 70TYROCINII CHYMICI

el humor es expulsado de la retorta con un fuego abierto. Pero nos abstenemos de describir aquí su aparato, puesto que se encuentra por doquier en las obras de los autores. Todos estos deben aplicar sus receptáculos, según el criterio del artífice teniendo muy en cuenta el material a elaborar. Pues algunos precisan necesariamente grandes receptáculos, puesto que los pequeños se romperán, como el aceite de Antimonio, de Vitriolo, etc. Otros los precisan pequeños como las aguas comunes y los espíritus.

Aquí (1) pertenecen la Rectificación y la Cohobación.

La Rectificación es la destilación repetida de los líquidos, para purificarlos α y exaltarlos más. Sin embargo también se realiza alguna vez con la Digestión y cuando deben ser rectificadas secas, aquella se hace con la sublimación repetida.

α Esto es, para hacer sus fuerzas más eficaces.La rectificación pertenece a la destilación (aunque a

veces la repetición de la sublimación es llamada rectificación), pero más bien es el uso repetido de la destilación. De aquí que además una determinada rectificación es llamada por los artífices ciertamente con respecto al efecto que produce. Tiene un gran uso con los líquidos, ciertamente para que se separen los cuerpos extraños como la flema del espíritu o del aceite o al contrario. También tiene un gran uso para avivar los espíritus con su propia sal.

(1) Rectificación.

Page 130: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

71LIB. I. CAP. IV.

Esta operación es tan necesaria que sin ella rara vez se produce un medicamento perfecto por la destilación. Sin embargo tienen la misma disposición de instrumentos y de operación que la destilación, tanto por ascenso como por el lado. Pero a veces tiene por descenso.

La Cohobación (1) es la repetición de la destilación, en la que el licor destilado se raañade otra vez a los restos y se destila de nuevo. Pero se hace con los restos previamente triturados y empapado poco a poco con el humor para que se maceren.

De la misma manera que toda maceración continuada en presencia de su disolvente ablanda la materia y compele a su separación, así la cohobación con la adición múltiple repetida más frecuentemente del disolvente hace lo mismo. Así pues la cohobación es diferente de la maceración por poco, a no ser porque ésta requiere descanso y aquella un movimiento continuo, y así su propio uso obra como las destilaciones. Y no obstante hay una disolución o corrupción de las partes del cuerpo, a causa del frecuente rociado del excipiente y por consiguiente de la prolectacióna del mismo gracias a la destilación. Promete un doble objetivo: pues o bien la materia transmite simultáneamente algo de sus fuerzas o de su substancia al disolvente frecuentemente añadido y evocado, o bien inversamente retiene siempre algo de aquél mismo para ella misma. Así de aquel modo las substancias fijas se vuelven volátiles y de éste la volátil se hace fija.

(1) Cohobación.(a) Prolectatio: (Rulandus)= Prolectación: Una

extracción por medio de la reducción de las partes sutiles, de modo que siendo rarificadas por el cambio de su naturaleza y separadas de sus partes más gruesas adquieren una cierta consistencia. Las cosas empleadas en la prolectación se llaman “Agentes Atenuantes”. Antes que la substancia sobre la que se opera adquiera consistencia, se añade una materia libre, gaseosa o acuosa; la prolectación tiene lugar por la acción de varios elementos y la substancia sobre la que se actúa puede se diferente de una tierra sólida solo por razón de su ligeresa e inestabilidad.

Page 131: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

72TYROCINII CHYMICI

La extracción (1) así llamada en general, que se hace por descenso, es doble: o bien caliente o bien fría.

El motivo de la destilación por descenso, según Geber, es para la obtención del aceite de los vegetales. Pues las grasas difícilmente ascienden debido a su peso, pero escurren hacia abajo fácilmente. De ésta se consideran por algunos cuatro divisiones, al menos de sus elementos, así resulta que una destilación por descenso se hace por el fuego, otra por la tierra, (que sin embargo poco se diferencian entre sí, excepto porque en ésta siempre se actúa más suavemente) la tercera por el aire y la cuarta por el agua. Pero es más cómodo si se reducen éstas a una dicotomía, dividiéndose la destilación por descenso en caliente y fría.

La caliente es por el modo que las partes sutiles se separan de las grandes por descenso mediante el fuego. De donde también se llama destilación por descenso y se aplica en la preparación de la pez cuando fluye de un montón de ramas resinosas de pino cortadas, con todos los respiraderos cerrados y después de encendido el fuego en el interior de la pila, como se ve en la obra de Plinio, libro II. capítulo 16 y de Mathiolo, quines describen esta operación con exactitud.

La destilación caliente por descenso puede describirse con líneas más breves así: Que es la extracción del licor disuelto en los cuerpos con un recipiente invertido.

(1) Destilación por descenso.

Page 132: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

73LIB. I. CAPUT IV.

Pero esta destilación se llama por descenso porque en ésta el licor, condensado de los vapores resueltos, no es llevado hacia arriba, ni hacia el lado, sino que se dirige hacia abajo, y destila en un recipiente puesto debajo, y sobre todo se aplica con aquellas substancias que el calor ascendente corrompe, o que sean dispados en fortísimos espíritus {~vapores} antes que puedan ser colocados. Sobre todo es llamada Descenso por Geber cuando son reducidas por fusión las cales de los metales, siendo conveniente para la cocción de los metales por canales o sobre madera (pues así la llaman) en la que un canal oblicuo saca los caudales desde el horno y los dirige a una cavidad bajo el horno. Y no se espera una fusión muy completa, sino que lo que mana en primer lugar, la materia transportada por la madera arqueada (de ahí el otro nombre para la operación) desciende al “suffurnium” {reciepiente bajo el horno} para que no sufra perjuicio por el fuego. A veces desciende desde el lugar del licor un vapor aceitoso, empujado hacia abajo, que debe ser recibido en agua contenida en una jofaina, donde coagula. Pero entonces suele haber generalmente una lámina de hierro perforada en el fondo del recipiente. Pero pensamos que es necesario describir lo menos posible los diferentes aparatos de ésta {“operación”} puesto que se encuentran fáciles y por doquier expuestos en las obras de los autores, principalmente Geber y Juan Baptista de la Porta, para que se consulten.

La fría es en la que se hace la separación de las partes sutiles de las más gruesas {o grsientas} por descenso, sin fuego.

Page 133: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

74TYROCINII CHYMICI

Y es o bien la Filtración o bien el Deliquio.La Filtración (1) es en la que los humores acuosos

son colados por un embudo, o una carta emporética doblada a modo de embudo, o una manga de Hipócrates con un extremo puntiagudo, o algo similar, quedando en el filtro o recipiente, las partes más gruesas.

En esta operación frecuemente nos ayudan los gorros de lana, por esto, creo, la palabra “filtro” de los químicos. Pues se hace con pelos juntados en forma de tela, que los alemanes llaman Fila; de aquí vulgarmente se pasó a Filgilirem que actúa como una capucha o un capote heco de pelo. Sin embargo esta difiere muy poco de la destilación por ropas, u otros medios comprimidos en un tejido. Pues los diversos modos de una operación no varían la operación. Por lo cual los consideramos, junto con los más juiciosos, como una misma operación, puesto que todos esos medios apuntan a un solo fin que es la claridad o la pureza del agua o licor, como considera Geber, lib. I. part. 4. sum. perfect. cap. 50. Considera su aparato así: Se enrolla una carta emporética, o se dobla, o en su lugar se cose un paño de pelo en forma de saco, o se aplica a un recipiente, como en un embudo, etc. El lícor vertido termina siendo destilado paulatinamente en el recipiente colector. Que habiendo sido pasado una vez, si no es bastante puro, se filtra de nuevo. Que un tapón lo obstruye, se rasca,

(1) Filtración.

Page 134: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

75LIB. I. CAP. IV.

si es útil, o se enjuaga, o, si impide claramente el paso al licor, se debe cambiar la carta. En algunos se debe aplicar presión. Pero los que se filtran sin exprimir, llegan a ser más claros, los con presión, más turbios. Algunos deben ser filtrados no una vez, sino varias para que se clarifiquen. Si los jugos son viscosos, también se aplica calor. Además las telas o los trapos han sido dispuestos de tal modo que los inferiores sean más apretados que los superiores. Pues así el licro se depura muchísimo.

Pero si por último es una cosa cara y plenamente espirituosa y vaporisable, la filtración se dispone comodísimamente por una doble retorta, del modo que narra Ulsiadius en el c. 56, véase allí.

El Deliquio (1) es cuando las cales inmundas, las sales y las substancias licuables similares, bien por sí mismas, se colocan en una tabla inclinada de mármol o de vidrio, o bien se suspenden dentro de un saquito para que secándose al aire desubstanciado, saquen un jugo puro. Sin embargo a veces sucede que no se hace ninguna separación de las partes por deliquio, como cuando las sales limpiadas, o similares, se colocan en una celda u otro sitio frío y húmedo y son disueltas por la humedad externa, que pronto se introduce en ellas, en un licor que desciende y cae al recipiente puesto debajo.

(1) Deliquio.

Page 135: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

76TYROCINII CHYMICI

El Deliquio es un tipo peculiar de licuación de la humedad exterior en donde ayudamos a los cuerpos coagulados expuestos a una celda, al aire, a un pozo, como a otro lugar frío y húmedo, sobre un mármol, una tabla de vidrio o en una manga de Hipócrates (como la llaman) que se disuelven en un licor y que caen y destilan en un recipiente puesto debajo, uniéndose la misma {humedad externa} con estos cuerpos. Pero se disuelven en frío sobre todo los polvos calcinados, sales y otros cuerpos por el estilo “oliendo” a naturaleza de sales. Excepto porque las cales disueltas dejan tras sí la “tierra muerta”, ciertamente las sales se disuelven totalmente. Pero todas las substancias que se disuelven en frío, coagulan de nuevo en caliente. La limpieza de las sales de todas sus impurezas corresponde a este lugar. Pues los deliquios frecuentes, seguidos de la evaporación del licor externo, arrojan paulatinamente las tierras muertas y hacen las sales cristalinas, esto es, translúcidas después de arrojada toda terrosidad. El aparato de este deliquio es múltiple. Pues a veces lo que queremos licuar al aire lo extendemos o bien sobre una tabla de mármol, o bien de vidrio, o bien de hierro recubierto con estaño, cuyos lados se cubren con cera y colocamos una piedra o un tablón en tal posición que el licor corra en declive desde la parte superior, donde se puso la substancia, hacia una salida y sea recibido en un vasito arrimado. Se pone la tabla en un sitio subterráneo como una despensa fría.

Page 136: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

77LIB. I. CAP. IV.

Pero mejor se hace y se prepara en los mese de junio, julio y agosto en los que el tiempo es más frío. A veces la materia se encierra en vasitos y se cuelga en alguna parte junto al vapor, o en un pozo, o en baño de rocío. A veces también se esparcen algunas gotas de agua o de otro licor adecuado sobre la cal o la sal para que la disolución se haga allí más rápidamente. Pero si al mismo tiempo queremos el licor alterado e impregnado o bien de un olor o bien de otra cualidad, exponemos la substancia a licuar a una decocción de las hierbas convenientes o al mosto rompiendo a hervir o a cosas similares. Además la duración del deliquio es indeterminada pues se requiere un tiempo más corto o más largo por la proporción de sal pura o impura; también según que los polvos estén muy o poco calcinados. Pues donde la sal es más pura, más sutil y más copiosa, allí pasa más rápidamente al deliquio, y se funde el licor, puesto que todo el deliquio se debe a la sal. Finalmente, los recipientes destinados a los deliquios conviene que sean densos y sin poros para que no transmitan el licor.

La Extracción que se hace por el modo intermedio es en la que de las substancias líquidas o de las secas que han sido mojadas se separan las partes más puras de las más impuras sin destilación ni sublimación. α

α O se extraen (quitan)

Page 137: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

78

TYROCINII CHYMICI

Los chimiátricos trabajan principalmente en esto, para separar aquella forma de las substancias naturales, por la cual y por su propia substancia tiene una especial eficacia en curar, de la hez más gruesa, inútil y terrestre y de la materia acuosa, lo que intentan lograr principalmente por varios modos de extracción con suma destreza. Por esta operación se extraen las esencias del cuerpo mediante un disolvente apropiado y determinado después de hecha la separación (pues un mismo licor no se lleva consigo cualquier esencia sino un cierto licor, una cierta esencia) y luego mediante la destilación o la evaporación, quedan en el fondo y entonces disfrutan propiamente del nombre de “Extracto”; también cuando todavía está bajo la forma de líquido y cuando unido con el disolvente, aún tiene el color de la substancia, se nombra con el nombre peculiar de “Tintura”. Además se debe señalar, aunque el autor y algunos otros los cuentan también entre los extractos, aquellos que son preparados de los jugos recientes, o de las hierbas verdes, exprimidas y depuradas. Sin embargo, las que son preparadas de substancias más secas, con la intervención de otro licor, que los artífices llaman disolvente, deben distinguirse con propiedad con el título de extracciones. Pues a menos que las substancais de las que queremos preparar los extractos sean secadas antes, esa humedad sobrante y ajena es un obstáculo para que el licor que extrae pueda penentrar en las partes más internas.

Page 138: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

79LIB. I. CAP. IV.

Pero cual debe ser la elección de los disolventes en las extracciones, hablaremos de ellos más abajo en el capítulo 9.

Hay tres formas de ella: Digestión, Putrefacción y Circulación.

Las substancias no son propiamente extraidas por estas formas, sino que solamente son cocidas de cualquier modo como puede deducirse más abajo del mismo autor de aquí y de allí. Por mucho que no neguemos que a veces éstas sucedan por la extracción.

La Digestión (1) es por la que las substancias, por el calor digestivo, a la manera de la digestión natural de los alimento en el estómago, son cocidas y maduradas.

Se puede definir más brevemente así: La digestión es una maduración simple, por la que las substancias crudas son digeridas en el calor resolutivo. Pero es tan grande la afinidad entre la digestión y la maceración que a menudo una es mencionada por la otra por los autores, excepto que discrepen por razón de las finalidades. La fuerza de esta digestión y su eficacia es tal, que ablanda también los cuerpos de otra suerte durísimos, que no pueden macerarse de ningún modo, y así penetrando o digiriendo las substancias intratables lleguen a ser aptas y más maduras para las operaciones. Y si algo se halla semicocido, se continúa hasta la condición de partes disgregadas, para que con ello después sea más abundante la cosecha de esencias. Y así la digestión junto con la maceración, con la aplicación del calor correspondiente, vuelve aquel mismo cuerpo blando y tratable, y permite la penetración del disolvente

(1) Digestión.

Page 139: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

80TYROCINII CHYMICI

y deja pasar libremente la tintura al mismo y simultáneamente separa en sus substancias lo que todavía es feculento: precipita al fondo lo que es pesado y terrestre, fuerza a flotar a la superficie lo ligero, como la espuma, y esto sin duda por la fuerza y la eficacia del calor externo que cuece. Además la digestión adelgaza los humores espesos, digiere la acuosidad que resta en los jugos, mitiga la acritud, aclara las cosas opacas. Y de cualquiera de estas cosas es fácil ver en que cosas se diferencian la digestión y la maceración. Y si la digestión se puede añadir a la maceración, cual sobresale. Su ejecución es de este modo: La substancia expuesta a la digestión se pone en un “virum” bien cerrado y se coloca en el baño maría u otro sitio caliente. Pues así, con el calor lento actuando sobre la materia, se separan las impurezas más pesadas, terrestres y substanciales y se quitan las cualidades extrañas.

Pues por la razón que el estómago digiere con su calor moderado los alimentos crudos recibidos y los transforma con la cocción en el quilo {jugo del estómago}: Para que después de separadas las heces y relegadas a los intestinos, del cual, por el hígado, se hace la extracción de la substancia más pura y más benigna. Así también por el calor correspondiente de caulquiera que sea la substancia, la Digestión separa las sutiles de las gruesas. Las que son gruesas las corta y adelgaza; las que son crudas, las cuece; las que son agrias, las mitiga y edulcora; y hasta tal punto elaboran todas estas cosas de tal manera

Page 140: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

81LIB. I. CAP. IV.

que siempre se debe esperar una cosecha mayor de esencia.omnia taliter elaborat: ut ex digestis copiosior semper essentiae messis speranda sit.

El doctísimo Libavio (1) describe su ejecución de este modo: Se encierra la substancia a digerir en un recipiente, igual que en el estómago, con los accesos apretados por todas partes excepto cuando está ligada a la dievaporación como en la corrección empireumática, la coagulación y similares. Pues entonces se deja un pequeño agujero en la tapa y se vigila el tiempo justo para que no se destruya algo de la substancia. Porque si es un jugo o licor solo, es cosa fácil. Pero si es un picadillo de hierbas y similares, o bien debe dejarse su propio jugo, o bien debe añadirse un humor análogo desde fuera, lo cual sin embargo a veces también se hace en licores de diferente género (como cuando los aceites se digieren con espíritu de vino, etc.). Cuando hay una propensión natural a la putrefacción, y no puede evitarse adicionarle bastante disolvente. Pues no debe producirse la putrefacción cuando digerimos algo, aunque la digestión pueda ser el camino a ella: Debe añadirse sal. Colóquese el vaso así preparado en el fogón digestorio del calor correspondiente, y allí se deja hasta el objetivo buscado, que es diferente por las numerosas aplicaciones de la digestión. A modo de ejemplo: Las hierbas frescas, mojadas con su jugo, de las cuales se debe extraer su esencia por destilación, se maceran tres días;

(1) Lib. 1. Alchym. c. 57. (nota: en la 1ª edición es el cap. 47)

Page 141: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

82TYROCINII CHYMICI

las secas, mojadas con vino, siete días; las semillas y las especies, medio mes; las raíces secas por un mes, los minerales por un mes filosófico (1), que es de cuarenta días, o también un tiempo más largo según la firmeza de la cosa y la proporción del disolvente. Algunas cosas se maceran dos veces, mojadas con vino griego, como a veces las especies, que son digeridas irrigadas hasta la sequedad. Después, se pulveriza y se moja de nuevo y se macera por segunda vez. Así también hace diferencia la solidez y la porosidad. Las aguas destiladas, puestas directamente al sol, se rectifican durante medio mes, con el recipiente cerrado, de modo que dos partes estén llenas y la tercera parte vacía, para que por la abundancia de espíritus no se rompa el vidrio. Y a veces se entierra en arena una tercera parte del vidrio. Lo que los artífices mandan considerar sobre todo en las frías. Pero las aguas calientes y los aceites se rectifican en arena fría, enterrada del mismo modo la tercera parte, etc. en una celda disipada por un mes. Si se debe añadir un humor ajeno, que sea tal que ayude a la digestión, sin llegar a la corrupción de la substancia. Y éste, si es más ajeno, se separa, después de realizada su función. Pero si es poco y habitual, o también digeridos alterables en su naturaleza, se dejan. En los densos éste es más agrio y a veces corrosivo, como el vinagre, el agua de miel, el espíritu de vino, el vino fuerte, etc. En otros es suave como el agua destilada pluvial, rosácea, etc.

(1) Mes Filosófico

Page 142: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

83LIB. I. CAP. IV.

A veces aceite de cierta clase. A veces los que son de naturaleza ajena y se separaron por la digestión, se separan.

Pero la digestión no es tanto un auxiliar para las destilaciones como para lo es para las extracciones. Pero también para la rectificación, la coagulación, la fijación, la edulcoración de las cales preparadas por las aguas fuertes, también se llama Maceración (1) porque ésta también tiene la fuerza de penetrar, de abrir la estructura de las cosas y de separar las impurezas.

La Putrefacción (2) es por la que un cuerpo mixto se resuelve por podredumbre natural, con el humor triunfando y lo seco acabando y por el calor externo, más fuerte que el interno, obrando, para extraer y segregar la esencia de lo heterogéneo.

Es de este modo: Lo que se debe putrefactar se prepara, como conviene, en un matraz de vidrio y, si es seco o si no hay suficiente humedad para podrirse, se le añade cierto vehículo o disolvente (en general se llama así a todo licor que sirve para la extracción de las substancias después de un mes de putrefacción, ya sea de su propia substancia, ya sea uno análogo, ya sea agua) que le conviene que con su exceso se lleve la sequedad de la mezcla, abra la/lo [Griego=t(?)ô m(?)sin], provoque la salida de la esencia y

(1) Maceración.(2) Putrefacción.(3) Algún disolvente.

Page 143: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

84TYRONCINII CHYMICI

la conserve íntegra e incorrupta hasta la extracción. Y para que no deje escapar el calor con su humedad, se cierra el recipiente herméticamente. Después se coloca en estiércol o su sucedáneo α {pongo la α aquí, pero en el original no está} y se conserva su calor según el tiempo prefijado.

α esto es, el B. M. {Baño María}

Para el vulgo el nombre de putrefacción es abominable, pero para el filósofo ciertamente el grato placer está en escrutar y considerar causas de la generación de las cosas. Y así no es necesario que el iniciado en la química sea afectado por el asco si cuando escuchamos al artífice conversando también sobre las cosas que se están pudriendo, [Griego=en pasi tois phusikois enesiti zaumason]. Al principio los aprendices deben ser advertidos para que no sean inducidos a error por la fraseología incorrecta y por el uso incorrecto de la palabra de los autores, quienes a menudo dicen putrefacción cuando entienden maceración o digestión. Sin embargo puesto que la digestión propiamente se entiende con respecto de la generación, en cambio la putrefacción con respecto de la corrupción, cuando el fin de la cual es la disolución {~disgregación} de todas las cosas unidas por la mezcla natural. El fin de la digestión es la aptitud o disposición para la generación de la mezcla. Y no por esto pensamos discutir con el que dice digestión por putrefacción, porque cada cosa mezclada se muestra con su orden, las oleosas y las aéreas sobrenadan, las térreas buscan el fondo. Pero éste singular e individualmente no es del arte por mucho que indique la cosa a putrefacer.

Page 144: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

85LIB. I. CAP. IV.

Por lo cual si los artífices no son capaces de cumplir tal cosa, no deben enojarse inmediatamente, sino que la experiencia debe ser agregada al arte, bastando también el conocimiento de las cosas particulares. Pues las cosas universales bien aplicadas a las particulares dirigen la práctica. Con estas premisas, definimos la putrefacción para que sea una digestión que disuelve la substancia de la cosa, a consecuencia de la retención de los vapores y por el aumento del calor externo, para generar una cosa más excelente. O es la disolución de un cuerpo compuesto por la podredumbre que surgirá en el calor húmedo que corrompe la substancia misma y hace accesible su más recóndito interior. Decimos podredumbre natural, puesto que aquí principalmente coopera lo nacido en la naturaleza, pues el calor interno o nacido violento del calor externo, y por esto hecho más robusto, realiza la resolución de todas las partes que finalmente con el humor aumentando y triunfando, y, después de seguidos los grados de las putrefacciones, absuelve {deshace} el cuerpo seco. Pues es necesario que toda cosa a putrefactar tenga humor en abundancia y que triunfe acabando hasta tal punto seca con la ayuda del calor externo. De aquí el calor innato con su humedad substancial se separa de las mezclas, y termina aparte conservando su substancia homogéna. Y después que han sido constituidas así enteramante, en lo sucesivo se concluye la separación más fácil por el arte. Pero para [Greek= metacheirêoin] de esta operación debidamente y para completarla bien, es conveniente observar las siguientes reglas:

Page 145: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

86TYROCINII CHYMICI

1. La putrefacción es solamente natural. Y así las preparaciones cuidadosas aquí son más bien un obstáculo que útiles, por lo cual debe ser estudiada por el curso de la naturaleza sola.

2. Toda putrefacción natural se hace completamente por su calor húmedo y así ésta no requiere ningún calor de un baño o del estiércol excepto la artificial.

3. Todas las cosas no se pudren fácilemente. Pues no son vencidas fácilmente por el ambiente. Por consiguiente es necesario que sean separadas.

4. Toda putrefacción se produce internamente en un humor característico de la materia. Ciertamente gracias a éste se presenta el decaimiento de las partes. Y es homogéneo y congénito a la cosa tal cual lo es el jugo de las hierbas frescas. Pero casualmente es parecido a la misma cosa, generalmente es agua. Cualquiera que sea, ante todo, para que no haga daño, se debe estar prevenido. Pues es suficiente si abres los cerrojos cerrados del cuerpo, para que de este modo se descubran las cosas que antes estaban ocultas en las envolturas de la materia. De aquí el aparato de toda putrefacción resulta de tal modo: Se ponen en un frasco o matraz putrefactorio o bien los cuerpos frescos, como son las hierbas, las flores, las raíces, etc. cortados y agitadas con su humor actual y propio, o bien los cuerpos secos, pulverizados y machacados rociados con un licor análogo, con la boquita bien obturada para que no inspire algo extraño o expire algo interno, se ponen en un baño o en estiércol para que putrefacte.

Page 146: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

87LIB. I. CAPUT IV.

El tiempo de una putrefacción es de un mes, sin embargo a menudo no está limitado en su duración ya que no todas las cosas que se putrefactan son de la misma naturaleza. Así pues aquí el arte asigna a cada substancia, sujeta por la naturaleza de la putrefacción, un tiempo medible. Luego sobretoto allí debe vigilarse {el tiempo} para que la descomposición no sea total, pues excepto que haya obrado el tiempo establecido, habría hecho más trabajo y algunas partes se pierden completamente, que de no ser así deberían conservarse. En la putrefacción de las hierbas, o de las flores, para sacar aceite más abundante, a veces se añade sal o vitriolo o alumbre o tártaro. Pues de este modo la putrefacción se acelera, se concluye la mezcla más rápidamente y se libra la materia de la putrefacción fétida que los artífices mandan sobre todo evitar; a tal fin algunos añaden una porción de fermento acre.

Pero una propiedad de la putrefacción (1) es que modifica los colores, los olores y los sabores de las cosas y después de destruida la antigua naturaleza produce una nueva.

La Circulación es la conversión o la exaltación de un licor a un grado más perfecto, depurado por sus elementos en un Pelícano, por varias circumvoluciones o rotaciones, por las que las impurezas residuales son eliminadas enteramente.

(1) Propiedad de la putrefacción.(2) Circulación

Page 147: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

88TYROCINII CHYMICI

La Circulación no es otra cosa que un especie o modo de digestión y así por lo mismo no es diferente de la digestión. Algunos también denominan a ésta “Pelicanación”, por el recipiente en el que se lleva a cabo. En efecto el vaso llamado Pelícano sirve para el ascenso y para el descenso y así es apto para las idas y venidas recíprocas de los espíritus. Tiene su nombre de un Pelícano picoteando su propio pecho, cuya imagen representa a causa de sus canales con asas llevados cerca de la cabeza y encorvados entre los costados. Por otra parte los alambiques ciegos los suplen a su vez, sirviendo de modo semejante para las idas y venidas de los espíritus y conteniéndolos. Y así la circulación es la exaltación de un licor puro por la destilación circular en un Pelícano, o en alambiques, ciegos con la acción del calor. Este recipiente circulatorio también se suele llamar “Hermético”. Asimismo el mismo sello Hermético con que hasta tal punto se cierran exactamente las uniones y los agujeros para que no pueda ser un paso ni siquiera para un vapor sutilísimo, lo que se hace también con la argamasa (lutum) o con la compresión de un hierro candente. Además las aves Herméticas no son otra cosa, como aquellos espíritus, contenidos en medio de la esfera circulatoria, o bien ascendiendo hacia el cielo, o bien retorciéndose y volviendo a la tierra por un giro. Sin embargo por esto no está la circulación química desprovista de un movimiento circular, sino unida a la alteración y a la generación, porque nace de lo inferior corrupto y finalmente avanza a los más noble.

Page 148: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

89LIB. I. CAP. IV

Dijimos de un licor puro, esto es, que ya ha sido depurado de todas sus heces, como son las aguas, los espíritus y los aceites destilados, de los que por lo menos se busca una pureza total. Así se dice el espíritu de vino ya rectificado se transforma por la circulación en una esencia óptima que llaman “quinta” {quintaesencia}. Pero la circulación se emprende, o en relación con hacer esencias, cuando se elimina la totalidad de las impurezas y entonces la digestión va antes, o bien también se usa para fijar y entonces es terminada por la sublimación. De aquí se puede entender fácilmente cual es su aparato: Se toma un recipiente circulatorio, ya sea un Pelícano, o un recipiente de Hermes u otro, cualquiera que sea similar a él, se llena con el licor rectificado hasta una tercera parte (pues en la ciruculación de una materia solo debe llenarse una tercera parte del vidrio), se cierra herméticamente y se coloca en arena o en un baño sobresaliendo hasta la mitad o aún la tercera parte, cuando dos tercios están en el fogón, donde está el calor, una tercera parte fuera del fogón al aire más frío, para que allí suceda la atenuación y aquí la condensación. Así se deja allí hasta que la exaltación adquirida se corresponda a la deseada. Por lo cual, si no me engaño, el fin de esta invención es tal que libere la esencia de la hez elemental, que no solo por su pureza sino también por su movimiento debe representar el cielo.

Page 149: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

90TYROCINII CHYMICI

Se hace así: Se toma el licor a exaltar, y se encierra en un Pelícano o en un recipiente circulatorio, dejando cuatro o cinco de sus partes vacías, y se pone en estiercol o en un baño hasta la profundidad del licor atenuable o un poco más profundo, de modo que la parte restante del recipiente quede expuesta al aire más frío para que se realice por el calor la atenuación en el fondo y en los lados pero la coagulación en la cabeza por el frío. Se mantiene así dicho recipiente, con un calor moderado y continuo, hasta que el Artífice haya alcanzado su fin, con las heces depositándose en el fondo del vidrio.

Aquí parece que puede ser mencionada la FERMENTACIÓN (1). Aunque a veces por ella se realiza una separación de las partes saludables de las más grasas {gruesas} no tan notable como {“realiza”} mejor el dispositivo para la extracción de la muy noble esencia.

Pero la exaltación es en la substancia de la cosa, por la que, mediante la digestión, el calor actuando vence y vuelve a su propia naturaleza sufriendo. Por lo demás las cosas que se fermentan o bien son líquidas o bien son sólidas. Las que son líquidas, o bien son simplementes cosa tales como el vino, el agua, que aunque es fría, sin embargo puesto que es un cuerpo compuesto de cuatro elementos, no hay duda que posee también su propio calor;

o bien son espesas y blandas como la miel y el mosto cocido. Las líquidas,

(1) Fermentación.

Page 150: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

91LIB. I. CAP. IV.

que son simplemente tales, si son a la vez calientes, fermentan por sí mismas, como el vino, la sidra de pera y la sidra de manzana. Pero las que son frías, como los jugos exprimidos fríos, tienen necesidad de la adición de una cosa externa, como heces de vino, cerveza, sal o algo ácido para la aceleración de la ebullición y de la fermentación. Pero las espesas y blandas se pueden fermentar del siguiente modo: Toma, por ejemplo, diez libras de miel, α añade a éstas cincuenta libras de agua. Que esté al calor moderado por un día, luego al fuego lento que produzca burbujas y se espume simultáneamente. Que se evapore una tercera parte β o, cuando el licor bulle, se coloca un huevo fresco, que si se va hacia arriba es señal de una cocción perfecta. Entonces, quitado del fuego, rápidamente se pasa por un paño doble y se pone al sol, γ en un recipiente adecuado, depués de añadidas dos dracmas de sal de tártaro o de sal común o una onza de alguna sal ácida. Y bulla así durante cuarenta y cinco días, o poco más o menos, hasta que el licor se aclare y adquiera olor a vino. Entonces se debe cerrar el recipiente y guardar la hidromiel en una despensa al uso.

Las que son sólidas y duras, como las semillas, los trigos, el hinojo, “avisum”, bayas de enebro, especies, etc. deben ser despedazadas y ser añadida agua a éstas y debe ser añadida una sal propia o

(1) La Hidromiel se toma por vino.

Page 151: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

92TYROCINII CHYMICI

análoga, una substancia ácida, o heces de cerveza o de vino para la aceleración de la fermentación. Así que se añade a la cuba de la substancia a fermentar una pinta δ de heces. Las que son realmente muy duras, como las piedras, primero deben ser calcinadas, después fermentadas como se dirá más adelante del coral y del plomo.

α Es más fácil si se añaden ocho partes de agua a una parte de miel. Aquí se debe tener en cuenta que Quercetano siempre habrá tomado tartaro crudo, pero purificado escrupulosamente, para hacer la hidromiel.

β más bien media parte.γ o al horno en invierno.δ Esto es, 240 libras {¿¿¿Una pinta = 240 libras???}La Extracción, así llamada (1) particularmente, es

en la que se extraen de una mezcla las partes más sutiles y nobles que han sido tomadas por un disolvente, quedando en el fondo la espesura elemental y se coagulan en la consistencia de jarabe o de arrope por destilación o por evaporación.

Resulta: Cuando la materia que tiene la tintura se vierte en un disolvente conveniente y se pone a digerir en un recipiente cerrado. Después, con aquél abierto, se separa por inclinación el disolvente coloreado, y después de añadido otro, se pone de nuevo el vaso cerrado a digerir. Y esto se repite hasta que el disolvente no

(1) La Extracción llamada así en particular.

Page 152: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

93LIB. I. CAPUT IV.

se tiña más.

Más adelante los vertidos se filtran, se circulan y se coagulan después de sacado el disolvente hasta la consistencia formal de aceite o también hasta sequedad, según la naturaleza y el uso de la substancia.

Para que este asunto de la medicina filosófica se de a conocer más a los iniciados, ilustrémoslo más con un ejemplo común. Tómese cuanto se quiera de Ruibarbo, y añádase a éste pulverizado tanta agua de escarola, o de lengua de buey, de borrajao de otra conveniente de tal modo que sobrenade cuatro dedos sobre aquél y después de cerrado el recipiente póngase cuatro días a digerir en un baño, después, con el recipiente abierto, sepárese el licor coloreado de la raíz por inclinación y después de añadido nuevo licor colóquese el recipiente cerrado a digerir de nuevo y esto hasta tanto que el licor no se coloree más. Pues entonces ha sido extraída toda la tintura y esencia del Ruibarbo.

Más adelante, después de mezcladas todas las extracciones, elimínese el licor o el disolvente en un baño maría y guárdese la esencia residual en un recipiente de vidrio para su uso, que es muy útil en la evacuación de la bilis y en otras afecciones.

CAPITULO V.

Sobre la Coagulación

Hasta aquí se ha hablado sobre la Disolución y de sus modalidades. Ahora toca hablar sobre la Coagulación (2).

(1) Extracto de Ruibarbo.(2) La Coagulación.

Page 153: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

94TYROCINII CHYMICI

La Coagulación es otra de las operaciones químicas fundamentales, en la que las cosas blandas y licorosas, de consistencia ténue y fluida, son condensadas en forma sólida por la supresión de la humedad.

Aunque ésta está vinculada casi inseparablemente con las formas de disolución, como la amalgamación, la sublimación, la destilación, etc., sin embargo ésta acontece especialmente.

En primer lugar con la exhalación: en la que un humor escapa de una substancia coagulable.

En segundo lugar con la cocción: en la que los líquidos son cocinados hasta una consistencia solidilla α.

α como en las cocinas.En tercer lugar con la congelación: como cuando las

sales se cristalizan en los lugares subterráneos.En cuarto lugar con la fijación: en la que

substancias volátiles y que huyen del fuego, son instruidas para que permanezcan fijas en él {fuego}, lo que sucede o por la adición de una medicina fija, o por mezclas, o por sublimaciones, por cementos, etc. según la naturaleza de la substancia.

**++Coagulationi saepe inserviunt exsiccatio,

evaporatio, exhalatio, ut & digestio, ita ut pro evaporatione & exhalatione saepius ea accipiatur. Unde & Geber, lib. I. part. 4. summ. perfect. cap. 53. definit coagulationem, quód sit rei liquidae ad solidam substantiam, per humi->di

Page 154: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

95LIB. I. CAP. V.

-di privationem, reductio. Quae definitio verae & chymicae coagulationi competit: siquidem excludit congelascentia & generationi dicata. Nam coagulatio, ut nomen habet á coagulo, est, quo lac cogitur, separatis partibus humidis, determinatis veró & consistentibus ficcis terreis. Quapropter cum in aqua coagulanda humidum non tollitur, aqua non tam coagulatur, quám congelascit. Sic cum spiritus in corpus redeunt, id proprié est sublimationis & destillationis opus, fitqué generatione, non coagulatione. Coagulatio duobus modis absolvitur: alia fit separatione & segregatione, & haec proprié sibi coagulationis nomen vendicat; alia veró fit comprehensione relicta separatione, quae improprié, & ad generationem magis spectat. Coagulatio per separationem est, cum id, quod est consistentia tenuis fluidaeque, ad solidam redigitur. Ex quibus liquet, coagulationem semper sequi dissolutionem, sive illa fuerit in menstruo aliquo, ut in Mercurio; sive sine menstruo, ut in deliquio salium. Huius coagulationis maximus & frequens est usus in corporum depuratione & purgatione, utqué ab iis peregrina discedat humiditas, corpusqué in solidam substantiam convertatur. Porró coagulatio alia peragitur calore, quo divaporat seu exhalat paulatim humor, qui erat causa fluoris; idqué

Page 155: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

96TYROCINII CHYMICI

ratione humoris, vel pauci, vel copiosi. Instrumenta huic operi varia adhibentur, ut olla, ahena, sartagines, pro re nata. Quaedam etiam fimo includuntur. Hic probé observandum est ut liquor priús sit puré filtratus, quod si aliquid impuritatis coagulo adhaeret, abluitur celeri manu. Alia veró frigore, cum res in calido resolutae in frigido coagulantur. Huius apparatus E.G. talis est. Sal vitrioli (*) in aqua purá dissolvatur, disolutio fitretur, ad medias vel tertias partes, prout diluta est, coquitur, in cella deinde frigida ponitur, (si fuerint coagulabilia, ut hoc vitrioli saccharum, iniiciuntur bacilli lignei, quibus coagulatum adhaeret; si veró non, ut in salibus bacillos ligneos imponere non est opus) usque dum totum coagulatum fuerit. Si veró aliquid in menstruo sit relictum repetatur, ut priús. Tandem ea coagulatio, quae per comprehensionem fit, est, cum totum simul comprensum remistumque ad uniformem substantiam coagulat. Et hoc potissimúm perficitur modis ab autore in textu expressis.

CAPUT VI.

De Lutatione.

Ordinis ratio postularet, ut nunc fornaces, vasa, variamqué sepellectilem

Page 156: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

97LIB. I. CAP. VI.

chymicam, ut & ignium diversorum regimina describeremus. Verúm cúm haec oculari inspectione potiús, quám praeceptis & regulis addiscantur: silentio illa, brevitatis causa, praetereunda; & pauca tantúm de lutamentis Philosphicis subiungenda duximus.

Pro fornacibus construendis.Recipe terram pinguem, cuiuscunque coloris sit:

misce eam & subige cum arena, fimo equino, & aqua salsa.

Pro retortis loricandis: quamvis ego nec vitreas, nec terreas unquam lutare soleam: seu destillem per arenam: seu per ignem nudum; seu per reverberium clausum; seu ignem suppressionis.

Recipe argillam figulinam, stercus equinum lotum & exsiccatum, farinam laterum, & squamam ferri; misce, & cum aqua communi subige.

Vel fiat tale: Recipe luti mundati & exsiccati part. X. cinerum locorum part. ii. fimi equini part. iii. scobis ferri part. i. pilorum bubulorum vel iumenti part. ii. M. cum sanguine bubulo vel ovillo.

Lutum sapientiae, ad spiritus subitlissimos arcendos: α

α non est.

Page 157: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

98TYROCINII CHYMICI

Fac lutum ex calce viva, & albumine ovi, in aquam redacto, simul ea miscendo, & cito applicando; quia facilé exsiccatur. β

β. Postea super alutam, vel laciniam lineam, extensa fracturis applica.

Pro vitris hdriis fractis consolidandis.

Recipe boli Armeni (*), minii, cerussae, ana partes aequales: reduc in pulverem subtilem, & cum oleo lini, vel vernice liquida tempera.

Pro vitris simul lutandis.

Usus sum feliciter usque in hanc horam vesicis porcinis, vel bovinis, pro alembico cum cucurbita lutando, tam in destillationibus aquarum, quám spirituum acrium & acidorum.

Pro rostro alembici cum recipiente lutando.

Recipe cerae unciam i. refinae, colophoniae, ana drachmam i. liquescant simul in fictili: quibus adde modicum olei olivarum, miscendo baculo, ut incorporentur:

Page 158: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

99LIB. I. CAP. VI.

postea ollam, ab igne remotam, imple frigida, & etiam manibus subige.

Pro retortis cum recipientibus collutandis, in destillatione spirituum acrium.

Lutum pro retortis loricandis subige cum aqua salsa; vel misce cum colophonia pulverisata & applica.

Recipe lutum commune, distempera cum aqua salsa, vel etiam cum sanguine bovillo, subigendo exacté, adde postea pilos iumentorum, diligenter priús cum baculo concussos, & á fecibus purgatos. Demum adde particulam capitis mortui aquarum, quae ex vitriolo, sale petrae & alumine sint, & exactissimé pulverisatam cum toto misce. Est fortissimum lutum ad commissuras pro retortis túm loricandis, túm & pro commissuris vasorum, ne exhalent spiritus, muniendis.

Page 159: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

100TYROCINII CHYMICI

T Y R O C I N I IC H Y M I C I

LIBER SECUNDUS.

Actum est, superiori libro, de Solutione & Coagulatione corporum mistorum in genere: sequitur nunc de operationum illarum effectis, sive, ut á quibusdam appellantur, speciebus Chymicis; quae sunt vel liquidae, vel molles, vel durae.

Ad liquidas referri possunt: aquae ex floribus, herbis, radicibus, corticibus, seminibus, lignis: aquae fortes, spiritus; acetum: olea; tincturae liquidae. Ad molles: balsama, extracta varia, tincturae molles. Ad duras: sales, flores, magisteria, calces, croci, tincturae siccae.

CAPUT I.Antequam veró ad ipsas liquidorum formas, quae ut

plurimúm destillatione fiunt, parandas nos accingamus: generales quidam canones praemittendi videntur: quorum hic est.

I.Vasa, in quibus destillation fit, non sint

Page 160: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

101LIB. II. CAP. I.

plumbea α. Haec (1) enim qualitate maligna liquores inficiunt, eos vomitivos saepe β reddunt, sapores immutant nativos, & non nunquam ipsamet á vaporibus acribus, ex re destillanda exspirantibus, corroduntur. Et si Galenus, aliique Medici sapientiores, aquam, quae per canales plumbeos fluit, improbant, propter malignitatem, visceribus internis valdé infestam, quam inde contrahunt: de aquis, per vasa plumbea destillatis, quid sentiendum sit, patet: praesertim, cúm non raró, quando per aliquot dies eiusmodi stillatitii liquores immoti steterunt, infundo cerussa, ex plumbeo alembico abrasa; inprimis si, experiundi gratia, guttam unam aut alteram spiritus vitrioli infundas? reperiatur. Quod autem de plumbeis vaisis dictum: pari ratione & de stanneis aeneis ferreisqué γ intelligi debet: nisi fiat destillatio in vesica aenea, ubi, quae destilantur, citó effluunt.

α Saepius tamen aceta per vasa plumbea destillanda veniunt, in quibus dulciora evadunt.

β non semper: aquae enim destillatae per se non facilé vomitivam vim attrahunt ex vasis plumbeis aut aliis.

γ non pari ratione vasa ferrea ac plumbea prohibentur.

(1) Canones ad destillationis doctrina necessarii.

Page 161: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

102TYROCINII CHYMICI

II.

Vitra, quó altiora, eó meliora. δ Sic enim una destillatio plus praestat, quám tres rectificationes. Sint autem cucurbitae ut plurimúm altae duos cubitos. ε.

δ Scilicet in destillationibus & spirituosis rebus; quae veró sunt fixa, ut oleum cerae, & alia, non opus habent vitris altioribus, neque etiam conducunt.

ε Id est pedes tres.

III.

In omni destillatione vasa non nimis refarcienda, Tutiús operaberis: si cucurbitas ex quarta parte; & retortas ex media aut circiter; vesicam veró aeneam ex tribus α partibus repleveris.

α ex tertia parte potiús.

IV.

Res flatulentae, ut cera, β resina, & similia, sicut & ea, quae facilé ebulliunt, minore imponantur quantitate, & magnis γ vasis destillentur; & quidem sale, aut arena, aut similibus additis. δ.

β Cera, resina, & talia permiscenda sunt cum arena, cineribus, &c. túm ob flatuum aliqualem repressionem; túm ob partium dislocationem; fluida enim & pinguia in se considentia non facilé adscendunt.

Page 162: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

103LIB. II. CAP. I.

γ amplis.δ ut, cinere, bolo, farina laterum, pumice calcinato,

argilla, scobibus ferri.

V.

Destillatio per balneum convenit rebus levioris compagis. Cavendum tamen in herbis, maximé calidis: α ut in in absinthio, salvia, roremarino & similibus, ne nimis leni calore utamur; & non tam essentiam, quám phlegma inutile proliciamus. Sed in lactuca, endivia, & similibus tenuioris substantiae, calor moderatus adhibendus: & sufficit interdum balneum roris, quod neque empyreuma imprimit, neque partes aereas tenuiores dissipat.

α scilicet propter earum olea.

VI.

Destillatio per cineres, vel arenam, competit rebus consistentiae solidioris; ut seminibus, lignis, radicibus, &c.

VII.

Per vesicam, non tantúm tenuia destillantur; sed & alia, quae sunt firmioris texturae, in suo tamen menstruo adpropriato β praemacerata.

β Vel proprio, vel analogo, v.g. semen anisi macerari potest, vel in aqua anisi, vel in aqua communi.

Page 163: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

104TYROCINII CHYMICI

VIII.

Destillatio per retortam, non tantúm spiritus graviores é mineralibus elicit, sed etiam é tenuioribus, ut lignis, seminibus, radicibus, gummi, resinis, &c. aquas & olea extrahit.

IX.

Herbae recentes succulentae cum destillandae sunt, tundantur, succusqué exprimatur; qui postea calore Banei, ex cucurbita alta, destilletur.

X.

Herbae, vel sua α temperie, vel tempore siccae, tundantur; & aqua communi, vel propria vel rore Maiali, vel vino irrorentur. Copia autem menstrui tanta sit, quae macerationi sufficiat: sin plus affundatur, tota quantitas non abstrahenda. Facta maceratione ad placitum, per balneum destilletur: aut si per vesicam destillationem instituere volueris: adde ad quamlibet libram herbarum, libras sex β aquae, (maior enim aquae quantitas requiritur in destillaionibus per vesicam aeneam, ob periculum adustionis herbarum; quám per vasa vitrea ex Balneo) & destilla, ut artis est.

α ut Satyrium, Serpillum, &c.β potiús libras iii.

Page 164: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

105LIB. II. CAPUT I.

XI.

Eodem modo per vesicam, quicquid est aromaticum, sive sint radices, sive cortices, sive ligna, sive semina, sive folia; sive flores, destillantur; & oleum simul cum aqua elicitur.

XII.

Sunt quaedam, quae vehementem ignem postulant: sed tamen ea non nimis violento α urgenda sunt: ne natura eorum prorsus corrumpatur.

α in principio: in laboribus enim chymicis semper gradus ignis observandus est.

XIII.

Detur opera, ne lutum, β quo vasa destillatoria conglutinantur, exspiret, & liquorem aliena qualitate inquinet: praesertim, cum ignis maior adhibendus.

β Ideo confextio luti suprá tradita est observanda.

XIV.

Acidorum α destillatio hoc peculiare habet: quód ignobilior pars semper priús egreditur, & nobilior ultimó. Unde in eorum rectificatione, quod primó elicitur, tanquam phlegma separandum.

α ut vitrioli, aceti, &c. utpote quorum natura per putrefactionem, ex qua fiunt, sit

Page 165: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

106TYROCINII CHYMICI

veluti inversa. Et quamvis acetum ex natura vini prodeat; (unde acetum vinum mortuum vocatur) nihilominus destillatio eorundem est plané diversa, utpoté cúm in vino primúm spiritus exeat; in aceto veró posteriús; & vinum phlegma suum post se relinquit, acetum praemittit, quód probé observandum. Aestimamus autem hoc fieri propter naturam fixam.

Nota BARTHII.Phlegma ab aciditate mineralium, per

destillationem, primó separatur; sicut & phlegma aciditatis lignorum durorum. Sed aciditas herbarum, succi limonum, citriorum, aurantiorum,uvarum immaturarum, nunquam per destillationem separari potest: quia sal armoniacum eiusmodi acidorum est imperfecté unitum cum aquea substantia, quae levi calore evaporat, sale in imo vsis remanente.

XV.

Si aquae β empyreuma, seu fomitem quendam igneum, valdequé calidum, per exiguas partes dispersum, redoleat: corrigitur illud: si vitrum apertum in locum frigidum γ humidum collocetur.

β non ut aquae, sed ut adhuc de oleo participantes, empyreuma possunt contrahere.

Page 166: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

107LIB. II. CAP. I.

γ vel in arenam humidam frigidam.

XVI.

Cum liquores, per B. M. destillati, insolatione rectificandi sunt: δ tum vitra ex duabus, vel ad summum tribus partibus, repleantur, & membrana, qua ea claudi consueverunt, acu pertundatur: ut, factis perspiraculis, phlegma inutile exhalet: praesertim ex aquis frigidis; quae nisi ita in folentur, pauló post corrumpuntur, & sedimentum acquirunt.

δ in cella per aestatem aperta.ε non tám facilé, potiús ne vasa, ob denegatum

spiritibus spatium, rumpantur.

XVII.

Destillatio tam diu continuetur, donec liquor egrediens non redoleat, aut sapiat ampliús rem impositam.

CAPUT II.

De Aquis Ex Floribus, herbis, radicibus, corticibus, seminibus, lignis.

AQUA ROSARUM.Variis haec praeparatur modis. (1) Alii sumunt rosarum q. s. (*) easque per triduum in balneo digestas, vapore aquae calidae de->stillant.

(1) 1. Modi aquam rosarum destillandi varii

Page 167: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

108TYROCINII CHYMICI

-stillant . (1) Alii absque digestione praecedanea, aquam ex iis in alembicum concoctis liciunt. (2) Alii per cineres destillant: ubi tamen maximá opus est cautione & circumspectione, ne empyreumate liquor stillatitius inficiatur. (3) Alii lucro magis, quam valetudini hominum, intenti, eas integras, ut decerptae sunt, cum magna aquae copia, per vesicam aeneam destillant; ac ex triginta rosarum libris, centum aquae odoratae venalis extrahunt. (4) Alii flores tusos, α absque menstruo, β aut eo saltem tam pauco, ut ad irrigationem sufficiat, modico balnei calore destillant: & ad vim refrigerantem tantó expeditiús evocandam, una destillatione, quám irrigatio ex aqua communi vel rosacea veteri praecesserit; aut ad virtutem confortantem & fragrantem prolectandam, pluribus in destillata aqua infusionibus utuntur. (5) Nos γ ita eam parandam ducimus: distinguendo inter rosas albas; & incarnatas. δ Ex illis enim ut plurimúm vis refrigerans petitur: ac propterea, pauca aqua pluviali ε irroratae, in mortario marmoreo contundendae sunt: inde torculari succus exprimendus & destillandus. Incarnatae, absque irrigatione contusae, reponuntur in magno vase vitreo, in cellam: post triduum succus exprimitur, qui per

(1) 2.(2) 3.(3) 4.(4) 5.(5) 6.

Page 168: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

109LIB. II. CAP. II.

balneum destillatur. Haec aqua est fragrantissima, quaeque vel multos annos odoris sui suavitatem conservat. ζ Nonnulli (1) recrementis eius aquam puram superfundunt, & ita per octiduum maceratam, vel balneo, vel vesica destillant. Aqua, quae inde resultat, vulgari Pharmacopolarum viribus & efficacia non cedit.

α non in mortario aeneo; sed aut marmoreo, aut ferreo.

β scilicet proprio.γ Est optimus acq. rosarum refrigerantem

destillandi modus.δ ad quas etiam referuntur rosae caninae, seu

agrestes, quae hortensibus albis praestant.ε vel rore maialiζ in cucurbita vitrea, vel fictili vitreata.

AQUA ┼ ROSARUM ARDENS.

Sicut ex aliis rebus omnibus, praesertim autem alimentosis, aqua flagrans & falgrans, fermentationis beneficio, educi potest: ita etiam ex rosis, quae tamen vulgó statuuntur frigidae tantúm.

Porró recipe rosas incarnatas, caelo sereno, cum rorido madore destituuntur,

(1) 7.

Page 169: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

110TYROCINII CHYMICI

collectas: eas tere accuratissimé, & in cucurbitam vitream immitte: quae postea, bené clausa, in cella vinaria, per mensem unum, duos, vel tres, ut ibi fiat earum fermentatio, relinquatur. Cum iam acidum α quiddam redolere videntur: sume de floribus tritis q. v. (*) & per balneum destilla: aquam inde extractam super affunde parti rosarum alii; & rursus destilla; similem in modum pergendo; donec omnis rosarum fermentatarum quantitas per alembicum transierit; fecibus, quae in fundo remanere solent, semper segregatis. Tandem omnem aquam, ex rosis elicitam, per balneum destilla: β & duodecimam saltem partem, aut circiter, abstrahe; eamque, si vis, rectifica: Sic aquam habebis γ gratissimam & odoratissimam, quaeque non minús prompté, quám spiritus vini, flammam concipiet.

┼ Est spiritus magis quám aqua.α Acor est fermentationis sufficientis nota.β in phiala alembico adiecto magno recipiente: per

phialam enim fit facilior & melior operatio.γ spiritum potiús.Ad hunc modum spiritus quidam rosa->rum

Page 170: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

111LIB. II. CAP. II.

-rum compositus (1) parari potest, speciebus sequentibus adiunctis, confortativum quoddam insigne & regium, quod tale est: Recipe ambrae gryseae recentis partes VIII. moschi (*) odoratiss. Alexand. part. I. adde sacchari candi albissimi aliquantulum: tere subtilissimé, ac pulverem postea cum spiritu rosarum diutiús contere, ut totum quasi pulmentum fiat. Reconde sigillo Hermetis munitum in phialam, vel cucurbitam aptam, eamque in terram defodiendo per mensem unum serva, donec totum fiat homogeneum; quo elapso tempore, iterum cum spiritu rosarum recenti terendo distempera, & rursus priori modo repone, postea serva ad usum. Dosis est instar pisi minoris, qui omnium viscerum confortativum maximum, imprimis veró vim generandi promovet.

AQUA CICHORII.Recipe herbarum & radicum Cichorii, medio Maio

collectarum, libras XII. tunde vel minutim incide; usque affunde aquae communis libras viginti: &, postquam per triduum maceraris, ex vesica libras saltem octo destilla.

Ex floribus etiam caeruleis de cichorio secreta quaedam aqua ophthalmica (2) parari potest, qua si in affectibus oculorum tantu´m palpebrae externae singulis diebus illinantur, albugines,

(1) Spir. rosarum comp.(2) Aquae cichorii ophthalmica.

Page 171: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

112TYROCINII CHYMICI

nubeculae, ungues, suffusiones, caligo, imó ipsa quandoque caecitas, mirifice tolluntur. Eius autem praeparatio fit hoc modo: Collige flores cichorii, quando Sol Ω principium obtinet; recentes in vitrum inde, & illud replendo, & fortiter, quantum fieri potest, comprimendo; postea orificium diligenter claude, (subere vel vesicula quintupla) & circumcirca applica farinam subactam, ex qua panis pinsitur, ita ut tres vel quatuor digitos aequet. Tandem in clibano pinse, instar alterius panis; sed tantúm massa illa est super asserculum in clibano ponenda, (ne rumpatur vitrum) & pro coctione fortiori relinque, donec panis eximatur, prospice tamen, ut haec massa bene cocta sit. Exime & exprime; & invenies flores in aquam rubentem & pinguiusculam conversos. Hanc, ut servari possit, per alembicum ex B. destilla. Vel

R. flor. cichorii q. v. colligantur ante ortum Solis, Sole signum Ω modó ingresso: Contundantur bene in mortario: admisc. pulv. sacchari candi albi quarta pars: indantur vitro, ponantur ad Solem; & resolventur in liquorem.

AQUA FOENICULI.Recipe seminum foeniculi, crassisculé contritorum,

libras quatuor: aquae communis libras viginti quatuor: & adde tartai, vel salis communis, uncias duas; maceraqué in

Page 172: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

113LIB. II. CAP. II.

loco calido. Destilla postea per vesicam aeneam, cum refrigeratorio. Sic aqua cum oleo transibit, quod ab illa separandum.

AQUA CINAMOMI. ┼Recipe Cinamomi optimi crassé triti libram unam:

cui affunde aquae rosaceae, & vini albi, ana libras tres: macera in calore congruo fimi, vel eius vicarii α q. s. β. deinde destilla per balneum, separando aquam primam, quae est optima: secundam item seorsim; ut & tertiam colligendo. Secundae usus esse potest, ad macerationes, pro menstruo. γ Tertia est phlegma utile.

┼ Huc referendus modus aquam & oleum Cinamomi proliciendi, quem habet Crollius part. 168. qui caeteris praestantior est.

α Balanei scilicet.β 14. dies.γ túm subiecti proprii, túm aliarum rerum

extrahendarum.

AQUA ACIDA QUERCUS,Iuniperi, Guaiaci, Buxi.

Recipe ferraturam Quercus, aut scobem Iuniperi, Guaiaci, aut particulas Buxi: destilla in retorta α usque ad siccitatem: separa postea oleum ab aqua, per chartam emporeticam: aqua rectifica in arena, super

Page 173: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

114TYROCINII CHYMICI

colcothar, β aut salem marinum, aut proprios cineres: postea phlegma ab acido liquore separa destillatione: γ tertiam saltem eius partem, aut circiter, ultimó asservando.

Usus eius est, in corallis perlisque dissolvendis, & tincturis extrahendis.

Sed & intra corpus ad sudores ciendos tuto exhiberi potest. Acida enim per accidens diaphoretica sunt; per se veró diuretica.

α ex igne balnei sicci, vel reverberatorii clauso.β hoc est, vitriolum ad rubedinem calcinatum.γ per balneum.

AQUA CINAMOMI Composita.

Macera & destilla Cinamomum, ut suprá additis radicum dictamni Cretici, angelicae, ana unciis duabus. Postea in hac aqua dissolve saccarum album, quantum potest, & digere per diem naturalem: Tandem aquam superfluam destillatione segrega, ad syrupi consistentiam; cui adde aquae vitae rectificatae uncias duas; & probé misce. Est virtutis admirandae in peste & partus difficultate.

Page 174: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

115LIB. II. CAP. II.

Modus hanc Cinamomi aquam compositam (1) conficiendi convenientior est sequens: Macera Cinamomi lib. s. rad. dictamni Cretici, angelicae, ana drac. ii. in vini malvatici lib. iii. per triduum, ad lentum ignis calorem, postea coletur. In colatura dissolve sacchari albissimi lib I. & tandem lenté omnia coque, ad syrupii consistentiam. Huic misce alquid spirtius vini. Confortat cor, & spiritus vitales mirificé. Dosis est ad drac. iii. vel per se, vel cum aliis.

AQUA ANTEPILEPTICA QUERCETANI.

Qua curavit Typographi Genevensis filium.

Recip. Antimonii crudi pulverisati, crustarum panis bis cocti, bene tostarum, & pulverisat. an. q. v. Pone in retorta in arenam. Primó da ignem lentum infrá, póst etiam suprá: & utrumque urge, donec omnis aqua prodeat, etiam cum foetore. Aquam destillatam effunde, & adde rad. paeoniae, sp. vitrioli, & sp. vini, pro libitu. Pone in retortam, in qua colchotar rubrum contusum positum sit; & vicissim destilla per cineres. Aquam destillatam serva usui.

(1) Aqua Cinamomi composita.

Page 175: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

116TYROCINII CHYMICI

VEL.Recip. hepatis antimonii, cortic. panis tosti &

pulveris, ana libram unam: rasurae cornu Cervi unc. quatuor. Misce: & destilla per retortam: deinde rectifica. Dosis gut. X, XX, XXV.

AQUA OPHTHALMICA.

Recip. aquae Rosarum, Faeniculi, ana lib. semis: vitri Antimonii pulveris. drach. unam. Bulliant per quadrantem horae; stentqué in B. M. per octiduum. Colentur: & colaturae limpidissimae addatur olei Saturni drachma semis.

Usus. Valet contra omnes oculorum affectus externos, etiam in coecitate, & caeteris vitiis, probatissima. Usus talis est. Mané, meridie, vesperi, aeger supinus iaceat, & imponat, in oculum laesum, tres, quatuor, quinqué guttas aquae ophtalmicae, & deinceps eadem aqua totus oculus lavetur, & ita quadrantem horae supinus iaceat, linteolumqué aqua illa imbutum ipsi oculo imponat. Repetatur aliquot dies, donec malum cesset.

AQUA THERIACALIS.

Recip. cortic. Citri lib. unam: aquae pluvialis destillatae lib. VI. Digerantur in fimo equino, dies sex vel septem. Destillentur,

Page 176: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

117LIB. II. CAP. II.

postea, & existillantur librae quatuor. In his infunde Tehriacae Andromachi antiquae unc. octo, aut novem, aut lib. unam, & destilla ex B. M. per alembicum. Aqua destillata reaffundatur fecibus, & destilletur denuo.

AQUA ZEDOARIAE.

Recip. Zedoariae lib. unam; flor. Sambuci manipul. tres. Concidantur, conquassenturqué omnia, & cum vino albo Rhenano fiat massa non nihil liquida. In vase terreo operculo probé lutato, ponatur in fimum equinum, dies triginta. Destilletur postea, & reassundatur fecibus, quod destillatum est: semelqué adhuc destilletur.

Usus. Hae duae aquae insignem usum habent in compressionibus ventriculi, flatibus, venenis, affectu hypochondriaco, uteri suffocatione, & similibus. Dosis unc. una & semis.

AQUA SUDORIFICA.extrinsecús usurpanda.

Recip. Mercurii sublimati, optimé pulveris. unc. unam & semis: Euphorbii scrupul. unum: aquae Vitae bene rectific. Rasarum, ana libr. unam; Mista & infusa, in matracio (*) colli longioris, probé obturato, horas duas vel tres, lento igne, degerantur demum bulliant circiter quadrantem horae. Liquorem

Page 177: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

118TYROCINII CHYMICI

frigefactum, & per inclinationem á fecibus separarum, reconde in vas vitreum.

Usus Tollit mirabiliter dolores nervorum, praesertim si causam habeant frigidam. Foveatur pars affecta, fotu convenienti, & semper ante fotum humectetur hac aqua, praesertim ad introitum lecti. Ubi semel atqué iterum ea usus fuerit; cessabunt dolores. In doloribus morbi Venerei mira est haec aqua. Nam ad sudorem provocandum, spina dorsi hac aqua madefiat, vel carpi saltem in debilioribus: sic copiosum sequetur sudoris profluvium. Curat quoque Ischiadicum, & alios articulorum dolores.

NOTA. Cum Ischiadicus quidam, ex usu huius aquulae, nonnihil levaminis sensisset, & subitó á dolore, & incedendi impotentia, liberari cuperet: non satis cautus; diutiús, quám par erat, aqua ista partem affectam quotidié fovit. Unde cutis tandem contrahi & tendi coepit, atque alter clunium, summo cum dolore, adeo inflammari, ut ex ea innumerae, & praegrandes vesicae pullulascerent; quae discissae, plurimum, aquae fervidae & acris profundebant.

ALIA.

Recip. Florum Antimonii alborum dulcoratorum, & realgare privatorum unc. tres

Page 178: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

119LIB. II. CAP. II.

Hellebori albi, Cyclaminis, ana unc. duas: Baccarum Lauri contusar. unc. unam. Misce: & in funde in pinta spiritus vini Gallica: digere longo tempore: & cola per manicam, ne quid terrestre simul exeat. Fex enim terrestris corrodit.

Usus. Inunge hunc liquorem plumis mollibus; non linteo: aliás excoriat. Quod si corrosio fiat: occurritur: si vino rubro eluatur, aut pulvere aliquo conspergatur siccante, vel creta, vel bolo, sulphure, quod egregium est in hoc casu, aut duobus inter se mistis; si simplex, vel sit vehementius; vel non satis operetur. Siccant etiam cerussa, lythargyros, gleba etiam pinguis per se siccata; non calcinata. In nonnullis corporibus siccioribus, praemittuntur interdum fomentationes, quae cutem praeparant, ad sudorem tantó faciliús emittendum.

(Etsi hae duae postremae aquae non sint destillatae, tamen cúm ingredientia habeant Chymica; & summo cum fructu, in praxi Medica, usurpari possint; nec similes, ab ullo authore, quod sciam, in usum Medicum prolatae sint: volui eas, hoc loco, publici iuris & utilitatis facere; nec, quod multis hodie solenne, est, imitari barbarum illum Indum, in urbe Posto: qui, ut Petrus de Osma & Xarayzeio in espistola ad Nilcolaum Monardis, refert,

Page 179: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

120TYROCINII CHYMICI

cum solo cuiusdam plantae succo, artubus & parti affectae illito, sanguineos sudores excitaret, &, hac ratione, morbos plané desperatos curaret feliciter: nec pretio, nec precibus, nec minis adduci potuit: ut eam plantam Hispanis monstare dignaretur.

CAPUT III.De Aquis Fortibus.

Aquae fortes, quae & causticae, & chrysulcae, separatoriae, & gehennae nuncupantur, igne fortissimo, ex atramento α sutorio, halinitro, β sale Armoniaco, stibio, γ Mercurio sublimato, alumine, cinabari, δ &c. conficiuntur: quarum ea, quae vim obtinet omnium maximé causticam & corrosivam, STYGIA, illa veró, quae aurum solvit, REGIA dicitur.

α Vitriolo.β id est, sale petrae.γ Antimonio.δ sale communi, sale alkali, sale gemmae, &c.

AQUA FORTIS COMMUNIS.

Recipe vitrioli exsiccati libras duas, salis petrae repurgati libram unam.

Page 180: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

121LIB. II. CAP. III.

Tere simul & misce: deinde impone retortae, optimo luto loricatae, & colloca in fornacem α reverberii, appositoqué recipiente amplo β destilla per gradus, spatio viginti γ horarum. Cum spiritus albi & nebulosi in receptaculo dissipantur: finis adest: δ Sine igitur pedetentim refrigescere: aquam exemtam clarifica ε per argentum, hac ratione. Cape quartam ζ partem istius destillati: iniice puri argenti drachmam unam, & solve η super prunis: solutionem infunde aliis tribus partibus; θ & albae evadens instar lactis: sine residere, & purum effunde. ι Si Regiam cupis: in uncis quatuor huius aquae communis, dissolve unciam unam salis Ammoniaci, vel salis communis exsiccati: atque ea aurum solvet.

Modus hic, á me descriptus, vulgaris est, quo nunquam utor. Spacio enim decem vel ad summum, duodecim horarum, aquam validissimam, ex retorta vitrea non lutata, destillo: caputque mortuum facillimé postea absqué vitre fractione educo; ita ut illud, vel vigesies adhuc, eidem operationi inservire possit. Quod si quis ex cacabo ferreo, quem exacté claudat aludel terreum forte, aquas fortes destillandas esse, contendat: nae ille, non tam fortes; quám debiles, inde eliciet.

Page 181: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

122TYROCINII CHYMICI

Nam sicut ferrum exteriús ab igne reverberii calcinatur: ita idem interiús á calcanthi & salis petrae spiritibus corroditur: unde aquas debiliores reddi non est dubium. Taceo, quod nec Germania, nec Gallica, tale aludel terreum excoquere possit, quod ab eiusmodi spiritibus corrosivis non penetretur.

α id est, in ignem apertum.β intus tantum aquae simplicis continente, quantum

deperditum est ab exsiccatione.γ potiús viginti quatuor horarum.δ paulatim subsidentibus spiritibus rubris.ε aquae fortes clarificatae dicuntur Germanicé

gefellet, aqua fort.ζ vel saltem unciam unam atqué alteram.η in cucurbita alta.θ reliquis tribus partibus.ι & in vitro probé munito serva.Aquae fortes omnium optimé destillantur ex cacabo

ferreo in furnum apté collocato, quem ad marginem superiorem, postea quam iam materia indita est, exacté in peripheriam suam claudit aludel terreum forte, cum alembico rostrato coniunctum & munitum; hac enim ratione, & aquae fiunt fortiores, & capita mortua faciliús ex cacabo ferreo eruuntur, minorqué iactus vasorum fit, unumqué vas infinitis destil->lationibus

Page 182: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

123LIB. II. CAP. III.

-lationibus sufficere potest; cúm é contrá admentem autroris, singulae destillationes singula requirant, vasa; quód probé notandum.

AQUA FORTIS PERPETUA,& modus faciendi Cinabarim.

Dissolve mercurium in aqua forti; adde sulphuris partem α aequalem, destilla per retortam: & habebis aquam fortiorem, β quám antea, & cinabarim γ ad collum retortae.

α potiús tertiam partem; aut summum dimidiam.β magisque gradatoriam, ac fixatoriam.γ Ubi ignis in fine vehementior excitatus fuerit,

elevatam habebis cinabarim.

AQUA PHILOSOPHICA,sive REGIA. ┼

Recipe Nitri rerpurgati, salis Armoniaci, ana uncias duas: Simul tere; α misce: & impone retortae amplae, cui appone magnum vas recipiens, commissuras retortae cum recipiente leniter lutando: deinde destilla ex cineribus, β (igne non admodum lento; sed tertii gradus: alioquin spiritus, si igne secundi gradus utaris, non egrediuntur, aut tardiusculé) donec omnes fumi magna violentia egressi fuerint, nec guttae virtutis ex retorta decidant.

Page 183: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

124TYROCINII CHYMICI

Tunc retortam ita calentem exime, & materialia suprá dicta nova in eadem dosi repone, & misce cum capite mortuo, destillando, ut suprá. γ Ex unciis sex salium accipies uncias tres aquae Philosophicae.

┼ Dicitur etiam aqua pugilum, quód nitrum & sal armoniacum, cúm sint infensissimi hostes, primó statim congrediantur contactu. Regia autem dicitur, quia aurum solvit, quod est Rex inter metalla. Hinc etiam sal armoniacus Aquila vocatur, quia Ganymedem seu aurum secum elevat, qui deinceps facilé saparetur per aquam.

α cum tertia parte silicis vel pumicis calcinati.β igne admodum leni.γ aqua enim regia non est adhibenda, nisi sit

defaecatissima.Nonnulli (1) eandem aquam destillant per retortam postica parte tubulatam. Nam cum retorta talis in igne reverberii posita (praemisso recipiente capaci) & paulatim ignis subministratus fuerit, donec nempe retorta paululúm incandescat, ac postea per tubulum istius materiae iniiciatur cochleare unum, ac tubulus diligenter argilla clausus fuerti madida, cum impetu procedit aqua, cuius spirituosioribus partibus subsidentibus denuo nova mate->ria

(1) Aquae regiae praeparatio secundum alios.

Page 184: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

125LIB. II. CAP. IV.

-ria iniiciatur per tubulum, atque ita precedatur, donec sufficiens quantita aquas prolecta fuerit.

CAPUT IV.

De Spiritibus.

Spiritus participant partim de aqua, partim de igne, & prout sunt vel aquosiores, vel magis oleaginosi: pro eo etiam vel aqua, vel oleum dicuntur. Qui tamen é mineralibus prolectantur, olea ut plurimúm vocantur.

α Inter Spiritus autem animalium excellit spiritus sanguins humani; vegetabilium, spiritisu vini; minerabilium, spiritus vitrioli.

α [Greek=katachrêsikos]Spiritus sunt menstrua é re simplici, sed acri,

producta, ignei halitus naturam habentia. Menstrua dicuntur, quia plerumqué horum loco usurpentur halitus ignei; ipsorum enim pars potissima est halitus igneus, mixtus parte vaporosa: hinc ergó consistentiam habent aqueam.

SPIRITUS VINI.

Digere vinum generosum α in fimo, vel eius vicario, in vasis circulatoriis, β iustae amplitudinis, per octo vel decem dies: postea,

Page 185: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

126TYROCINII CHYMICI

vase refrigerato, effunde illud in cucurbitas altas, γ quibus superpone alembicos rostratos, iuncturas vesicis porcinis, vel bovinis, bené muniendo, destilla, ut artis est, per B. M. Primó egredietur spiritus, (qui quadragesima plus minús pars est vini generosi.) Reliquum enim est aqua ardens; quae á spiritu, sapore gratiore, quem ea habet, distinguitur; oleum, sal, caput mortuum δ quem separa, mutato recipiente: deinde urge phlegma usque ad mellis liquidi spissitudinem: feces per retortam destilla; dando ignem per gradus: & accipies oleum pingue. Ex capite mortuo sal elicies, phlegma superfundendo, digerendo, filtrando & coagulando. Quod si praestantiorem spiritum vini desideras: rectifica eum, ε destillationibus saepius repetitis.

α quale est Creticum vel Hispanicum..β Vasa circulatoria sunt cucurbita cum alembicus

caecis.γ secundum Canonem destillationis secundae.δ qui sexta pars est vini generosi, vel octava vini

Rhenani optimi, reliquum est phlegma inutileε Rectificatio spiritus compendiosior & melior est

haec: Iniiciatur spiritus rectificandus in

(1) Spiritus vini rectificatio genuina.

Page 186: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

127LIB. II. CAP. III.

phialam, ita ut pars ventris eius sit vacua, apta postea alembicum rostratum, iuncturis bené munitis, cum vesicis porcinis vel bovinis; rostro veró applica recptaculum capacissimum, quod tamen in latere colli fit fistulatum; (cuius fistulae interioris orificium perfecté interius tangat, ipsum rostrum alembici in vas recipiens immissum.) Huic veró fistulae applica cucurbitam aliam, ac utrobique iuncturas bené claude ac muni; balneo paulatim effervescente, videbis spiritum defaecatissimum ascendere per collum phiola, eiusque vaporem, per rostrum alembici, transire in receptaculum spiritualiter; Quod veró cum quadam aquositate simul elevatur, quod tamen admodúm paucum est, illud ex alembici rostro in fistulam lateralem recipientis cadit, & ab excipulo, eo loci applicato, excipitur. Perge tia, donec nihil ampliús prodierit, semper leniter ebulliente balneo, & relinquetur in ventre phialae substantia aquea plané sine viribus, aut, si non potest recipiens magnum taliter fistulatum haberi, inter rostrum alembici & collum recipientis interferitur tale vas tricollatum, quorum uni inseritur rostrum alembici, reliqua duo inseruntur, inferius quidem excipulo minori, posterius collo recipientis maioris. Vas tale est.

Page 187: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

128TYROCINII CHYMICI

Here is an image of the tri-tubulated vessel

Compendium autem (1) generosissimi spiritus vini eliciendi sic se habet: Recipe spiritus vini, vel alcohol eiusdem rectificatissimi, quod est sine phlegmate, libras ii. vel etiam, si vis, plures: misce cum vini generosi antea digesti & circulati lib. VI. vel IV. Deinde destilla, & per alembicum non plus minusvé lento balnei calore evoca, quám quantum fuit alcoholis vini antea affusum. Idem hac vice prolectum secundó cum recenti vino generoso, priori mensura, misce, ac denuó eandem quantitatem simili destillatione evoca; atque ita perge ad 9. vel 10. coniunctionem novam recens destillati spiritus cum generoso vino, cavendo semper, ne unquam plus minusvé inde destilles, quám iunctum fuerit. Habebis hoc modo spiritum generosissimum, & verum alcohol, sine omni aquositate, tenue admodum & fugax (cuius guttula in aerem effusa terram non attingit; sed evanescit) aerem & ignem, tanquam formalia principia, referens vini, ideoqué ad efficiendum validissimum.

(1) Spiritum vini conficiendi modus elegans.

Page 188: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

129LIB. II. CAP. IV.

SPIRITUS TARTARI. ┼

Recipe Tartari albi puri α (non cremori tartari; quia in tartaro ipso plus est aciditatis, ut ex sequentibus patebit) libras quinque: poné in retortam vitream, eique in ignem cinerum β collocatae recipientem satis capacem adapta. γ Dato igne per gradus, primó δ spiritus egredietur, postea oleum: ε quae rectificari ζ debent, addito sale tartari, & póst ab invicem separari.

Est egregium aperiens (1): η unde in menstruis retentis, θ paralysi, ι ictero, κ & similibus affectibus mira praestat. Utuntur etiam in hydrope, λ cum aquis aliis hydragogis: in lepra: μ morbo indico: ν pleuritide: ξ angina: & exhibent á scrupulo uno ad duos, in aquis convenientibus.

┼ Paracelso astrum vini dictus.α vel cremoris Tartari, quem docet autor infrá cap.

17. Tartarus autem Austriacus huic operi non inservit, quia pleraque vina Austriaca nascuntur in locis petrosis, unde eorum tartarus multum faeculentiae secum trahit.

β potiús arenae.γ & luta.δ cum fumis albis.ε foetidum.ζ Rectificationem quaere ex Crollio p. 159.

(1) Usus.

Page 189: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

130TYROCINII CHYMICI

Ubi tamen notandum, quód melius sit , simul cum eodem spiritu sal spirituale reddere, quám saltem ab eodem rectificare.

η praesertim is, qui cum vitriolo sit, praeparatus.θ in aqua artemisiae, vel infuso flor. borag. &

bugloss. cum violis, aut cum vino sabinato.ι Si ter quotidié exhibeatur in aq. vel potiús arcano

melissae multum facit; totum enim corpus penetrat, nervos á pituita, & viscida putrilagine liberat & roborat, quae in hoc morbo maximé requiruntur.

κ in decocto fragariae.λ cum aq. soldanellae & ebuli: praestat autem in

hoc casu reliquis spiritus tartari cum vitriolo confectus.

μ Initia duntaxat leprae profligat in vino sumptus.ν Si turbith (*) minerale aliquoties praecedat;

postea veró spiritus tartari in aq. vel arcano hydropiperis, extremo Septembri, vel Octubri collecti, exhibeatur.

ξ pleuritidi, ut & anginae prodest in aq. cardui mar. & rhocadis.

NOTA.

Paracelsus (1) in Consil. Medic. extant. V. Tom. edit. germanicae in quarto pag. 129.

(1) Paracelsi diaphoreticum in peracutis.

Page 190: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

131LIB. II. CAP. IV.

facit mentionem alicuius diaphoretici in peracutis; cuius rudimenta etiam in lib. de Peste ad Sterzingenfes 3. tom. pag. 116. & 127. eiusdem editionis. Quod sané est magnarum virtutum , proptereaque non negligendum. Nonnulli hodierni practici vocant mixturam simplicem: est enim medicamentum compositum per se ex tartaro, spiritu vini, theriaca, myrrha, & spiritu vitrioli; sed quód postea ad alias mixturas varias, quorumlibet aliorum miscibilium, aliis morbis utilium, tanquam basis, usurpari & misceri possit, eius respectu vocatur simplex.

SPIRITUA TEREBINTHINAE. ┼

Recipe terebinthinae clarae q. p. (*) Inde in vesicam aeneam cum refrigeratorio, aqua propemodum repletam. Sic elicietur spiritus, qui aquae innatabit, & per B. M. commodissimé rectificari α poterit, atque repetitis destillationibus, instar spiritus vini, exaltari; prout Vigenerius, vir de re Chymica meritissimus, in suis commentariis docet.

Ex libris tribus terebinthinae accipies simplicis spiritus uncias ocot.

┼ Lorchet Paracelso dictus.α aut, si placet, cum aqua communi coniunctam

terebinthinam ex B. M. per alembicum destilla, & non opus erit rectificatione.

Page 191: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

132TYROCINII CHYMICI

Dosis á guttis 6, 8, 12. ad 20. Usus eius in medicina multiplex est: Tussim, & α phthisin β curat: venenis pestilentialibus resistit: γ ventriculum ab illuvie sordida & viscida mundat; urinam δ provocat, odorem instar violarum: ε calculum & arenas pellit: ζ stranguriam & ulcera vesicae sanat: η nervosas partes aperit & confortat: vasa θ spermatica calefacit, & libidini stimulos addit; sanguinem ι coagulatum dissolvit: κ uterum purificat, ac propterea suffocationi matricis valdé utilis est. Extrinsecus etiam in λ contusionibus maximus eius usus.

α cum aq. plantag. vel equiseti.β cum lacte sulphuris.γ cum aq. menthae.δ cum vino.ε cum aqua alkekengi.ζ cum lacte chalybeato.η in aq. chamaedryos,θ in vino malvatico.ι in aqua chaerefolii.κ in aq. artemisae.λ illinitione cum unguento populeo.Ex spiritu terebinthinae, (1) balsamico tempore

collectae, & floribus sulphuris, conficitur balsamus pretiosus, ad exulcerationes pectoris & pulmonum mirificé faciens, qui sit commenda->tissimus:

(1) Balsamus pectoralis pretiosus

Page 192: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

133LIB. II. CAP. IV.

-tissimus; & est talis: Colligatur terebinthina in diebus Veneris, quando Luna est in Cancro (quod singulis annis feré ter, aut quater contingit) eaqué statim recondatur, ne nempe aeri multúm subiiciatur; postea ex ea destilletur spiritus lentissimo B. tenuis & sincerus, priús tamen affuso, in aequali quantitate, rore maiali destillato. Deinde recipe flores sulphuris; ceu docebit autor infra cap. 18. eosqué praepara cum aleo myrrha & thure, ad mentem Crollii pag. 232. Horum uncias duas mise cum unciis totidem spiritus terebinthinae balsamicae, in cucurbita parva, ac vase probé munito, in igne arenae fac, ut leviter ebulliant invicem: sit extractio florum instar rubini. Huius extracti guttae 15. ad 10. mané & vesperi, in decoctis pectoralibus, praemissis tamen universalibus, praesertim vomitoriis, aliquandiu, donec sanatio fuerit absoluta, exhibitae, mirificé & salutariter quoslibet affectus pulmonum tollunt. Cavendum tamen est, ne prohibeat huius usum febris quaedam maligna.

ALIUS SUBTILISSIMUS.

Recip. Terebinthinae Venetae simplicis q. p. destilla eam per se, lenissimo balnei vapore, obstructis probé omnibus foraminibus. Exsudabit ita spiritus longé subtilissimus, utpote qui in manu exhalare possit.

Page 193: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

134TYROCINII CHYMICI

Ex libra una terebinthinae, vix unciam semis accipies; reliquum auctiori igne destillatum; ad vulgares usus asservandum. Spiritus veró prolectatus eximium remedium in gonorrhaea. Diureticum enim insigne est: abstergit: purulenta educit.: sarcoticum est, & balsami veri vires aemulatur.

SPIRITUS TALCI.

Recip. Talci q.v. Calcina in reverberio, forti igne, per horas decem. Adde silicum alborum, in pollinem redactorum, tantundem. Irrora aqua, sive spiritu vini, & pone in cellam, per aliquod tempus. Postea per retortam destilla, uti spiritum vitrioli, magno apposito recipiente, & exit, in fumo, spiritus, qui servetur.

Usus eius est, in fuco, parti corporis alicui inducendo. Sumitur spiritus huius q. p. & additur tantundem aquae rosarum fragantissimae, atque hac mistura locus fuco ornandus lavatur.

SPIRITUS SULPHURIS.

Ponatur sub campana α vitrea, vas terreum cum sulphure, quod accendatur. Ita veró vas subiectum ad campanam adaptetur: ne fumi egredientes flammam suffocent; sed ut liberé in illam subvecti in liquorem densentur, qui in scutellam appositam

Page 194: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

β destillet. Ex libra una elicio unciam unam, γ imó drachmas decem, & nunquam minus quatuor, tantae efficaciae, ut Leonhardus Fioravantus eius, intra δ corpus assumti, vires non satis admirari possit.

Dari veró potest, cum aquis appropriatis, aut syrupis, ad guttas quatuor, quinque, sex: & commisceri cum electuariis, & pilulis, tam in morbis ε calidis, quám frigidis. Exteriús etiam prodest ad dentium dealbationem: ulcera luis Venereae, gingivarum: verrucas; ani & caeterorum membrorum fistulas. ζ Appellatur etiam oleum: sed [Greek=katachrêsikos].

α vel retorta subtus foraminata.β Si retorta supra fuerit; partim ex eadem retorta,

partim in vas adiectum é rostro retortae.γ Non est [Greek=kata pautos]: interdum vix

drachmae duae, interdum etiam plus uncia una prodire visum est.

δ Huius spiritus sulphuris usus intra corpus non est usque quaque tutus.

ε Destillatae sunt hermaphroditicae naturae, & chymici potissimúm non respiciunt ad qualitates primas.

ζ Quibus affectibus conducit spiritus vitrioli, iisdem etiam spiritus sulphuris.

Page 195: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

136TYROCINII CHYMICI

Spiritus (1) seu oleum sulphuris per campanam nihil est aliud, quám spiritus vitrioli acidus, qui sola alteratione ab illo differt; vitriolum enim crudum; quod assumptum á sulphure communi in eodem digestum magis est, nec aliunde provenit haec aciditas, quám á vitriolo sulphuris; dum enim ardet sulphur, fumus eius in locum frigidum, ad condensationem aptum, sublatus, ilico hoc vitriolum tollit. Id igitur ibidem in campana condensatur, ac in aciditatem abit; sed quia hoc vitriolum est par; aliquota sulphuris, tantum id, quod ipsius est, in aciditatem hanc spiritualem abire potest, non veró totum sulphur.

SPIRITUS VITRIOLI.

Tres vulgo habentur vitriolo species (1): viridis, alba, caerulea: α participantes de natura salium, aluminium, sulphurum, secundum magis & minús: prima quidem magis de sale; altera de alumine; tertia de sulphure: Cnstantque ex parte aquea, terrea & intermedia, quae, teste Riplaeo in pupilla Alchymiae, separari non potest á suis extremitatibus, aquea & terrea; nisi mediente mercurio, qui, adstipulante Gebero, quod naturae suae est, retinet, alienum respuens, & igni exponens. Haec substantia intermedia diaphana per sublimationem exaltatur in

(1) Spiritus seu oleum sulphuris per campanam quidnam.

(2) Naturae vitrioli; & eius species.

Page 196: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

137LIB. II. CAP. IV.

candorem niveum, occulté in se semen sulphureum continentem instar vermiculi rubicundissimum: Unde in Turba dicitur: Mirati sunt Philosophi, rubedinem in tanta albedine existere. De hoc sulphure ita loquitur Geber, 28. cap. summae: Per DEUM altissimum idipsum illuminat β & rectificat omne corpus: γ quoniam est alumen & tinctura. Haec est illa aqua vitae, aqua sicca, quae manus non madefacit, aqua congelata, sal animatum, de quo Raimundus Lullius, post Alphidium: Sal non est nisi ignis, nec ignis, nisi sulphur, nec sulphur, nisi argentum vivum, reductum in illam preciosam substantiam caelestem, in corruptibilem, quam nos vocamus Lapidem nostrum. Unde etiam quidam, ad literas VITRIOLUM, ita allusit: Visitando Interiora Terrae, Rectificando invenies Occultum Lapidem Veram Medicinam.

α reperitur & lucidum; praesertim Goslariae.β splendore Solis & Lunae.γ metallicum,

Porró valdé inter artifices Chymicos (1) controvertitur: utrum, inter tam varia vitrioli genera, primas obtineat. Has alii α Cyprito deferunt; alii Romano: β alii

(1) Quod vitriolum optimum.

Page 197: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

138TYROCINII CHYMICI

Hungarico, Cyprium & Romanum meritó suspecta esse debent: quód sint feré adulterata, sophisticata, varia, diversorum scilicet colorum, formarum, virtutum. Quod ad Hungaricum veró attinet, & Galli & Germnai mercatores, qui nobis vitriolum quoddam caeruleum, diaphanum. aliquando, subviride, pro genuino, & ex ipsa Pannonia allato, vendunt, impudenter mentiuntur, γ Cum enim anno MDCXI. eo locurum me contulissem: ut auri argentiqué fodinas, quae Schemnitii visuntur, intrarem, & mineralium, metallorumque notitiam perfectiorem ex ipsa [Greek=autopsia] compararem; illustris ac generosus Dominus de Bloenstain, generalis minerarum regni Hungarici Praefectus, pro humanitate sua eximia, & fide omnibus nota, mihi certo confirmavit: quód etsi duo vitrioli genera, album unum, valdé aluminosum, ex quo aquas chrysulcas δ conficiunt; alterum caeruleum, longé praestantius, reperiantur: huius tamen minera, quamvis fertilissima, plané non colatur: eó quód nunquam sint mercatores, qui tale vitriolum coemtum in alienas terras asportare dignentur. Idem & de Antimonio (1) profitebatur, quod in auri fodinis reperitur copiosissimum. Illud autem iure meritoque cen->seri

(1) Antimonium Ungaricum raró in alias regiones adfertur genuinum.

Page 198: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

139LIB. II. CAP. IV.

-seri debet optimum & praestantissimum, quod é Venere elicitur, aquae beneficio, ut postea ε dicetur. Huic bonitate succedit illud: quod caeruleum est: plus Solis in se continet: plus Martis in Venerem transmutat: & quod diutius ignis examina sustinet, antequam ultimos reddat spiritus, undecunque id afferatur.

α ut Quercetanus, in Tetrade pag. 356.β Romanum nullum ortum est. Romae enim nullum

foditur sed [Greek=kat exochlo] sic dicitur, quia Roma mundi caput habita est.

γ Autor falsi insimulat mercatores.δ hoc est, fortes regias.ε cap. 17. scilicet.Huius ergó vitrioli recipe libras duodecim: calcina

in vase terreo, igne moderato: donec omnis humiditas abscedat. Vase refrigerato, massam, quae erit septem circiter librarum, reduc in pulverem subtilem, α cum libra una circiter particularum eiusdem testae: & impone retortae firmae lutatae: ita tamen, ut tertia ad minimum pars sit vacua. Eam in fornacem colloca reverberii: adhibito receptaculo amplo, collique brevis, desuper lutato; & commissuris retortae cum recipiente, luto salso diligenter munitis. Dein paropsidem terream latam, pedem

Page 199: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

140TYROCINII CHYMICI

unam altam, & in fundo quadrangulariter perforatam, retortae, ut aequaliter os fornacis claudat, superstrue: atque ad exremitates fornacis, cuiuscunque illa sit formae, quadratae, rotundaevé, lateres, altitudine paropsidem adaequantes, adapta: spatiumqué inter lateres & paropsidem, quod intercedit, cineribus usque ad summum obrue. Tunc fac caminum ex quatuor laterum particulis, super testae foramen quadrangulare, ut flamma, mediante tali vehiculo, liberiús, cum tempus fuerit, queat evolare. Orificium camini, sicut & cineritii ostiolum ita claudantur, primis quatuor horis, ut carbones furno impositi saltem ardeant, & non extinguantur: quó paulatim & successivé retorta calefiat. Exinde sequentibus quatuor horis, calor augeatur: foramina suprá & infrá paulatim & successivé aperiendo: donec flamma per superiora incipiat erumpere, & retorta undique candeat. Quod cum fit: cineritio & camino omninó apertis, per octodecim vel viginti horas ignis intendi debet, donec omnes spiritus egressi fuerint. Post biduum, lutum salsum & valdé induratum, quod retortae collum cum recipiente tenet colligatum, linteo madido, per horam, donec recipiens, absque vitri fractione, abstra->hi

Page 200: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

141LIB. II. CAP. IV.

-hi possit, humecta: & postmodúm phlegma á spiritu, destillatione, per balneum, aut blanna cinerum, separa. (1) Sunt, qui post phlegmatis separationem, spiritum super coralliis β trita ex arena rectificant: talemque vitrioli spiritum corallisatum appellant.

Usus. Spiritus hic in febribus ardentibus, cum aquis appropriatis mistus & haustus, refrigerat: sitim extinguit: humorum putredini resistit: per urinas γ & poros cutaneos operatur: phlegma consumit: crassos & viscosos humores incidit: languentem appetitum excitat: & succos rosarum, violarum, aliorumqué florum pulcherrimé tingit. δ.

α In calcinatione vitrioli ut plurimúm exhalat pars dimidia. Sic libras viginti vidimus redactas ad libras decem cum dimidia.

β ita paratus est sine omni corrosione.γ renes á mucilaginibus feliciter expedit.δ non ipse tingit, sed tincturam saltem evocat.Hisce (2) apponere lubet spiritum vitrioli Crollii

pag. 186. sed correctum, qui sané admodúm probus est & genuinus. Eius praeparatio est talis: Recipe vitriolum Hungaricum, solve in aqua destillata, vel rore Maiali: & solutum cola, postea collocetur in digestio->nem

(1) Spir. vitrioli corallisatus.(2) Spiritus vitrioli praeparatio iuxta Crollium.

Page 201: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

142TYROCINII CHYMICI

-nem cinerum, vel arenae vel fimi, in alembico negligenter saltem obturato, quia nil evaporat: stet per mensem, tunc ad superficiem eiicit feces separandas: Iterum ponatur in digestione tam diu, donec nullas feces ampliús reiiciat; postea coletur, &, quod clarum est, in lento igne balnei, vel arenae, destilletur usque ad cuticulam: in frigido denuó concrescunt lapilli, toties colligendi, quoties id fieri potest. Huius lib. V. vel VII. ex cucurbita probé loricata, igne aperto, per alembicum destilletur; spatio aliquot horarum, duarum, vel trium phlegma egreditur, quod auferendum est, postea sequuntur spiritus (ubi hi incipiunt ascendere; id gustando poteris deprehendere; senties enim aciditatem, & videbis, ut in distillatione aquae vitae fieri solet, striarum instar, ut signum spiritus volatilis, in alembicum ascendere) qui, mutato vase recipiente, seorsim colligendi sunt. Hic spiritus vitrioli ad odoris suavitatem, & dulcis aciditatis gratiam reductus, in quo nec sensibilis corrosio in ligua apparet, nec tarda austeritas, sed spiritualis aciditas, utile est medicamentum & curationibus necessarium. Eiusdem imó plené melioris (1) usus est spiritus vitrioli noster Philosophicus, cuius descriptio genuina non nisi paucis concessa: mirabilia enim praestat in Medicina, & quia

(1) Spiritus vitrioli Philosophicus.

Page 202: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

143LIB. II. CAP. IV.

corrosivus non est sola austeritate gratus, eius virtutes evidentiores censentur. In superiori autem processu qui volet ulteriús persequi destillationem, auctiore igne oleum profluens ad suos usus seorsim colliget, & huius rectificati olei partem unam, cum quatuor vel sex partibus spiritus vini adcobolizati, id est, sine omni phlegmate, in balneo rorido, per aliquot menses, digeret, & posteea destillabit; habebit oleum vitrioli, supernatans aquae, suavissimi odoris, & iucundi saporis: separetur per tritorium, antequam acidae guttae prodierint; alioquin hoc cúm illis remiscetur.

Nota BARTHII.

Multi (1) sunt ex doctis, qui spiritum vitrioli, non tam frigefacere; quám calefacere; aut, si refrigerandi vires obtineat, illas saltem accidentales esse, (quatenus nempe spiritus hic tenuissimarum subtilissimarumque partium cum aqua simplici fontana, aut aliis liquoribus destillatis frigidis, commistus, eorum vim & qualitatem frigidam ad corporis interiora transfert, iisque quasi pro vehiculo est) opinantur. Verúm hic illud tenendum est, quod ab omnibus Chymicis statutum & receptum: Vitriolum, & reliquos sales omnes minerales, compositos esse, ex parte terrestre, aquea & ignea; eosque tantó calidiores esse, quantó terrestreitas est sub->tilior,

(1) Spiritus vitrioli refrigerat.

Page 203: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

144TYROCINII CHYMICI

-tilior, & in suo humido magis decocta. Acrimonia ipsorum ab igne, qui in illis continetur; consistentia & soliditas á terra; liquabilitas ab aqua oritur. Ut autem partes istae, perfecté, aut imperfecté, inter se mixtae sunt; ita spiritus ex istis, facilé aut difficulter, educuntur: qui spiritus tantúm sunt pars aquea & ignea, imperfecté mixtae; & quae simul iunctae extremam progenerant aciditatem; eam, quae in malis citriis est, tali quidem proportione superantem: ut, si hanc in primo gradu frigidam constituas, spiritus vitrioli acidus futurus sit in octavo; quod exinde facilé deprehendes: si partem unam spiritus vitrioli cum septem partibus aquae communis miseas. Aciditas enim, quae hinc resultabit, similis plané futura est illi, quae in citriis reperitur. Cúm autem, secundúm Galenum & Mesuen, omnia acida frigida sint per se, & non per accidens: quini & spiritus vitrioli? Et ita quidem de reliquis etiam caeterorum salium spiritibus sentiendum. Verum enimveró cúm omnes mixtorum sapores oriantur á salibus, volatili nempe, quem ,per analogiam, armoniacum appellamus, & qui semper est in mercurio; essentiali, qui est in sulphure: & fixo, qui ex parte terrestriore elicitur; istique sales á suo humido elementari separati semper calidi existant: sit inde, quód omnia acida, tam inter mineralia, quám vegetabilia, cúm

Page 204: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

145LIB. II. CAP. IV.

sint composita ex humido crassiori indigestoque, & sale armoniaco magis aut minús subtili, calorem occultum obtineant: cuius rei experientia fieri potest, hoc modo. Recipe minerale aut vegetabile acidum, quodcunque volueris, & destilla illud, cum sale tartari, per alembicum, in B. M. Sic videbis id, quod effluxit, omni sapore spoliatum esse; salemque tartari pondere, porpterea, quod sal armoniacus acido inesset, auctum, saporemque immutatum. At inquiunt: spiritus vitrioli pannum corrodit, & carnes ipsas adurit. Verúm si succus citri, qui ab omnibus frigidus statuitur, margaritas & coralia corrodit: quis mirabitur; spiritum vitrioli, quem octavo gradu frigidum, compartione cum succo citri facta, constituo, pannum & carnem corrodere? Et nonne, ut Poeta ait.

Penetrabile frigus adurit?

SPIRITUS SALIS COMMUNIS.

Sal constat ex (1) partibus diversis: terrea, aquea, ignea. Acris est, [Greek=glukupikros=bitter-sweet], incisivus, subtilis, penetrativus, purus, fragans, incombustibilis, & alia á corruptione praeservans, diaphanus, aeris instar, per retireratas praeparationes, dissolubilis in hu->mido

(1) Natura salis.

Page 205: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

146TYROCINII CHYMICI

-mido, liquabilis in igne, instar metallorum: estqué ceu anima in corpore, secundum Plinium, α qui secundum Stoicos: salem datum esse carni porcinae, sua natura quasi mortuae, pro anima. Hic enim in modum fermenti, corpus, cui miscetur, modo id penetrare possit, in suam naturam convertit, & omne humidum viscidum, putredini obnoxium, consumit. Raimundus Lullius vocat humorem urinalem, omnem liquorem salsuginosum, per corpus dispersum: Paracelsus mumiam.

Sunt autem varii, á Chymicis excogitati, modi spiritum salis praeparandi. Aliqui sal decrepitatum, per se distillant, absque additione rei alicuius externae. Sed cum sal facilé fundatur; & cum in unum coierit, spiritus foveat contumacissimos: β post destillationem viginti quatuor horarum, omnibus refrigeratis, retortam frangunt: massam salis terunt: & novae retortae imponunt, cum liquore destillato: idqué toties repetunt; donec totum sal in oleum resolvatur, quod octava aut nona destillatione γ fieri solet. Taediosa nimis operatio. δ.

Alii sal commune calcinatum, in cella vinaria, aut aqua pluviali dissolvunt, & cum argilla figulina cribellata impastant, indequé

Page 206: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

147LIB. II. CAP. IV.

orbiculos vel globulos formant, quos exsiccant: retortae indunt, & spiritus eliciunt.

Ego veró sic parare soleo. Accipio libras duas salis marini calcinati: ε misceo cum sex libris farinae laterum, vel terrae rubrae, vel boli communis: impono retortae firmae & amplae, ζ ut tertia ad minimum pars vacua remaneat: adhibitoque recipiente amplo, in quem priús aquae η stillatitiae libram infundo, destillo, horas triginta: servatis iisdem ignis gradibus, de quibus in destillatione spiritus vitrioli dictum. Post separationem aquae, & phlegmatis, accipio viginti ad minimum uncias spiritus acerrimi, qui rectificari debet.

Usus. Vires exerit potentissimas, cúm interiús, túm exteriús sumtus. Renovat totum hominem, & praeservat ab omnibus morbis; si in generoso vino, aut aqua vitae usurpetur. Cum sale absinthii, mistus, & in vino, aut aqua absinthii usurpatus, hydropem tollit. Curat epilepsiam, icterum, febres, calculum, lumbricos. Inunctus sanat membra luxata, contracta, paralytica, apostemata, dolores item podagricos mitigat, si cum oleo vel terebinthinae, vel cerae, vel chamomillae misceatur.

Page 207: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

148TYROCINII CHYMICI

Calcinat etiam omnia metalla, lapides, vitrum ipsum, artis opus perfectissimum. θ

α Plinius haec non habet.β Imó sal fusum nullum plané spiritum de se mittit,

nisi vicissim discontinuetur.γ vix duodecima.δ sed valdé bona.ε id est, decrepitati.ζ terreae.η Non opus est effusione aquae, qua per se etiam

phlegma destillat.θ dosis á gutt. 4.5.6.Gloriosa (1) est apud Chymicos admodúm de

spiritu salis dulci ostentatio, sed quae nunquam demonstrari potest: talis enim spiritus salis dulcis á sale ipso nulla destillatione prolicitur, absque spiritu vini. Hic itaque solus est, qui eandem dulcedinem procurat, sive ab initio cum sale destillando coniungatur, sive postea spiritus salis cum eodem saepius cohobando subtilietur: sic enim, & non alio modo, omnem acrimoniam á spiritu salis auffert, eumque subdulcem reddit, simili modo in caeteris spiritibus efficiendo. Apparatus eius est talis: sal solvatur aqua pluvia destillata, filtretur & coaguletur, postea calcinetur igne moderato, semper movendo, ne fluat, idque fiat decies, quinquies, vel saepius: postea idem sal extrahatur cum vini

(1) Spiritum salis dulcem conficiendi ratio.

Page 208: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

149LIB. II. CAP. IV.

spiritu optimo, quo particulatim ablato sal lapiescat (id est, biz zur Grystallen vird, oder biz sie anschiessen) Ex istis crystallis, cum argilla vel terra sigillata (*), crusta impastatis, fiat more usitato spiritus dulcescens, ulteriús cum alcohole vini coniúngendus, & saepius cum eo per cohobia destillandus. Nec (1) Crolliana p. 149. spiritus salis praeparatio vilipendenda, quam ita correctam damus: Recipe salis Cracoviensis nativi, id est, salis gemmae, vel salis marini exsiccati, vel calcinati saltem, scilicet decrepitati, lib. 4. affundendo aquam pluvialem, impasta vel malaxa, cum albae argillae figulinae recentis, & per setaceum cribratae, libris duabus (vel, quod meliús, argillae loco sumatur matrix, si haberi possit, seu cortex terram sigillatam involvens, & proximé ambiens, & é qua terra sigillata, & tanquam nucleus, eruitur; sic enim efficaciorem liquorem ad usus medicos habebis) inde facias orbiuclos, hoc est, pastillos rotundos seu oblongos, quos retró fornacem ad duritiem exsiccatos impones retortae terreae luto obductae, vix ad dimidietatem impletae: iungatur recipiens satis capax, luto tenaci conexcum, & servatis ignis gradibus, donec phlegma egressum est, ultimó pelle forti & indesinenti igne aperto continuando, donec spiritus albi omnes egressi sunt. Sic sal marinum cum

(1) Crolliana spiritus salis praeparatio correcta.

Page 209: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

150TYROCINII CHYMICI

terra sigillata cruda, tripla, vel quadrupla proportione, mistum, &, ad praescriptum autoris, destillatum, spiritum reddit elegantiorem. Spiritus (1) hic salis dicitur habere antipathiam, ac naturam contrariam, quód tamen non aliunde dependet, quám ratione mistionis. Sal enim, tanquam mistum corpus, habet in sese partes diversas, quarum singulae alias atque alias habent qualitates, ac alios effectus: Coniunctim veró id ostendunt, quod mixti corporis est. Ita sal commune excitat sitim spiritus, hic pellit eandem, quod manifestó apparet in hydropicis, in quibus sitim sedat, & quidem tam fortiter, ut, posteaquam spiritus salis, praesertim veró compositi, usum aliquandiu continuaverim, in posterum non sitiam; quod tamen aliás in sale resoluto micro, cosmico, cuius est hydrops, perpetuum & quasi inseparabile est. Essentialem enim humiditatem, quae multúm exhauritur in hydropicis, spiritus salis adiuvat, & ventriculum caeteraqué viscera corroborat; sal veró, tanquam mistum corpus , essentialem humiditatem non promovet, sed eam auffert: Sitis itaque á sale sumto non minuitur, sed promovetur. Tandem elegantium virtutum est spiritus salis (2) compositus, ex sale nempe petrae, & sale communi confectus, qui hic apprimé commendatur, nec immeritó, siquidem eo Medicus verus commodé carere nequit.

(1) Spiritus salis cum sale communi antipathia unde.(2) Spiritus salis compositus.

Page 210: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

151LIB. II. CAP. IV.

Nota BARTHI.

Destillatur etiam spiritus salis cum ana limaturae chalybis, per retortam, modo vulgari, rubicundissimus & ad multos morbos chronicos feliciter percurandos praecavendosqué utilissimus.

SPIRITUS NITRI.

Nitrum, sive sal petrae, misceatur cum tribus partibus boli communis: α & destilletur per retortam, β observato eodem ignis regimine, ut in praecedentibus dictum, spatio decem vel duodecim horarum. Ex libra una salis petrae, accipies libram unam spiritus: si bené operatus fueris.

Usus. Spiritus hic, secundum Quercetanum, est verus ignis γ naturae balsamicus: & prodest in colica, δ pleuresi, angina, febribus.ε.

α vel terrae figulinae.β igne reverberii.γ Sic vocat eum Quercetanus, quia mortificat omnes

spiritus corrosivos.δ miscetur cum ana spiritus vini, ac dantur de illa

mistura scrupuli (original: scr.) iii. vel 3.i. Spiritus veró non debet esse purus, sed adhuc cum suo phlegmate: priús tamen solvenda est alvus. Nam si vini & nitri spiritus puri confunderentur, facilé fieret inflammatio. Aliás optimé valet in colica, scilicet (original: scil.) flatulenta.

Page 211: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

152TYROCINII CHYMICI

ε Datur in febribus cum aquis endiviae, portulac. cichor. ad extinguendam calorem, á guttis 6. ad 16. Estqué hic spiritus in febribus praestantior lapide prunellae.

Crollius, in praeparatione huius spiritus, pag. 153. priús globulos oblongos efformat, dein ad opus eos adhibet; ast meliús procedit operatio sine globorum effromatione, si nempe saltem terra bené admisceatur pulveri salis nitri, ac tandem ipsa destillatio instituatur.

SPIRITUS ARDENSSATURNI.

Calx Saturni, sive minium, aceto destillato, vel eius saltem phlegmate perfunditur: α postea per diem naturalem, saepius agitando, ne in fundo vasis concrescat, β digeritur: menstruum detrahitur: γ aliudqué donec omnis salsedo δ abstrahatur; substituitur. Depletiones filtrantur, & ex duabus circiter partibus evaporantur: crystalli loco frigido expectantur, separantur: in novo aceto ε dissolvuntur, filtrantur: & toties, ut suprá, coagulantur: donec sufficienter sale aceti armoniaco, tanquam proprio fermento, impraegnentur. Tali calore balnei, per mensem, digeruntur: ut perpetuó instar olei in liquorem solvantur. Destillentur postea per retortam, in arena: servatis ζ ignis

Page 212: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

153LIB. II. CAP. IV.

gradibus, adhibitoqué recipiente amplo: η quod nisi diligentissimé cum retorta lutetur tanta & tam suavis fragantia, totum laboratorium replens, deperit; ut firmiter credere non dubitem: eam omnium vegetabilium odoratorum simul congestorum & mistorum odores longé superare. Post destillationem, omnibus frigefactis: caput θ mortuum reperies nigerrimum, nullius momenti. E liquore egresso separabis ι oleum flavum supernatans, (quale, praeparato nuper hoc Saturni spiritu, in rei huius testimonium asservo) & oleum sanguinis instar rubicundum, fundum petens, Phlegmate per reiteratas destillationes, κ ab aqua ardente separato: Servabis spiritum Saturni odoratissimum, tanquam balsamum pretiosissimum, ad varios morbos, tám intra λ, quám extra corpus, utiliter adhibendum.

Caeterúm non é Saturno tantúm, arte Chymica, spiritus eiusmodi fragans elici potest: verúm etiam ex omnibus aliis metallis, mediante aqua illa viscosa minerali, quae solius Vulcani beneficio, absque ullius rei externae additione, brevissimo temporis spatio educitur, & de qua Rhodianus in tractatu trium verborum: Mutatur iste spiritus fumosus, aquosus, & adustivuss, in nobilissimum corpus, & non fugit amplius ab igne;

Page 213: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

154TYROCINII CHYMICI

sed currit, ut oleum, &c: Recipe enim omnes qualitates metalli, cui, industria sagacis artificis, immiscetur, odorem nempe, colorem, saporem, cum conservatione facultatis vegetantis. Et sicut Rhases dicit: prout mutatur, mutat. Unde apparet: quam turpiter rerum physicarum ignari sint vulgares misochymici, qui odores, sapores, & virtutes reliquas medicas solis vegetabilibus vendicant, & metallica, tanquam humano corpori infructuosa, cane peius & angue sugienda existimant.

α ad eminentiam trium digitorum, seu ad libras iii. minii, accipe libras quatuor aceti destillati.

β lento calore.γ depletur.δ ducis.ε destillatio.ζ excipiatur primó phlegma insipidum: quod si post

hoc spiritus albicantes prodire videris, &c.η excipiantur illi.θ quod simul atqué aeri exponitur, flamam concipit.ι magis ad sensum & experientiam ita scribendum:

separabis oleum sanguinis instar &c. demtis supervacaneis.

Page 214: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

155LIB. II. CAP. V.

κ in phialis.λ spiritus ardens Saturni (1) non usquequaque tutó

intra corpus sumitur; virilitatem enim destruit & emasculat; in febribus tamen ardentibus & malignis; praetereaque in peste, eius usus saepissime profuit; nec á scopo aberrant, qui, bezoartici (*) loco, in tali casu propinant, guttulis videlicet duabus, aut ad summum tribus, in aquis cordialibus.

Inter destillationem huius spiritus simul prodit oleum rubrum, in guttis rubris, exindequé quod prolectum est, rubescere videtur. Quod si ergó rectificatur, habebis quatuor diversa menstrua: spiritum nimirum ardentem, qui primó prodit; deinde oleum flavum, quod secundó prodit; tertium est phlegma; quartum veró est oleum, quod in rectificatione in vase manet.

C A P U T V.

De Aceto,

ACETUM DESTILLATUM.

Acetum sine digestione, eodem modo destillatur, quo & vinum: nisi quód phlegma, ut in omnibus acetosis aliis, primó egrediatur: spiritus autem ultimó. Oleum α & sal pari ratione, uti de vino dictum, eliciuntur.

α foetens

(1) Spiritus ardens Saturni non adeó tutó intra corpus sumitur.

(2) Oleum Saturni.

Page 215: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

156TYROCINII CHYMICI

Insunt enim illi omnes istae partes, quicquid etiam Misochymici blaterent, qui neque aceti anatomiam unquam viderunt, neque, quod Galenus, lib. 1. de facult. simpl. medic. cap. 18. de aceto pronunciat, legerunt. Atque ego sané, inquit, non multum abest, quin illorum laudem sententiam, ad eamqué prompté accedam, proqué hac assertione & opinione pericula omnia subeam, si quam artem aut machinam invenire queam, sicut in lacte, contrariarum partium separationis; ita hic quoque. Quibus verbis ille indicat: se non solúm in aceto diversas statuere partes; sed etiam, se hanc sententiam confirmaturum, si esset inventa ars separandi partes aceti, uti partes lactis segregare possumus, ac caseum á sero & butyro distinguere. Ista autem ars, Galeno incognita, est Chymia nostra: cuius si vir ille divinus notitiam aliquam habuisset: nullus dubito; quin remedia excellentissima invenisset, & usui nostro reliquisset. Quód si idem etiam nunc temporis revivisceret; videretqué, quám illi, qui se, á nomine ipsius, Galenistas appellitant, inventis frugibus, vesci tamen glandibus malint: utique hanc ingratitudinem, & turpem ignorantiam suorum discipulorum, vix probaturus esset.

Page 216: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

157LIB. II. CAP. V.

Mirum autem est: acetum destillatum non esse tam acre, atque simplex, & interim tamen esse penetrantius; crebrioresque tandem destillationes vires eius, non tam augere; quam retundere.

ACETUM ┼ ALKALISATUM,sive radicatum.

Aceto, ad mellis liquidi consistentiam α destillato, superfunditur aqua communis, ut ad palmae altitudinem superemineat: digeritur in balneo per biduum; β (nec opus hic, ut filtretur, & ad tertiam partem evaporando destilletur: cúm sine filtratione & evaporatione crystalli formentur) ponitur in locum frigidum, ut crystallos producat: aqua per inclinationem effunditur, aliaque, γ donec omnis oleaginositas abscesserit, superfunditur. δ Tum crystalli (abque praecedanea nova digestione, filtratione, evaporatione, & crystallorum repetita collectione) saepius solvuntur in aqua bulliente, & coagulantur in frigido, ut omninó diaphani fiant: acetumqué quartó (nam ante quartam destillationem non liberatur á fecibus terreis, quae vim ei penetrandi minuunt) destillatum, & ab omni phlegmate depuratum, ε iis superfunditur: ita ut ad unam li->bram

Page 217: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

158TYROCINII CHYMICI.

-bram crystallorum, addantur quatuor aceti; ex arena, per retortam, dando sub finem ignem satis fortem, destillantur. Quo facto: ζ feces η calcinantur: (nam absque calcinatione, ut quidam volunt, sal fixum posse elici, impossibile mihi videtur) fixum sal θ elicitur: acetumque, sale essentiali animatum, rectificatur; & dein á sale fixo, igne satis forti destillatur, reassundendo toties super id, quod in fundo remanet: donec totum sal per alembicum ascenderit. Tandem acetum, hoc sale proprio impraegnatum, per balneum bulliens, bis κ destillatur: (ob feces, quas deponit, & ut magis spirituale reddant) accipiturqué acetum, ad durissima lapidum crystallorumque corpora calcinanda, validissimum.

┼ Id est, cum proprio suo sale coniunctum; vocatur alias acetum radicatum.

α quae est faecum, á destillationibus multis aceti, in residuo manentium, continens in se & oleum, & sal.

β filtratur, & ad tertiam partem evaporando destillatur.

γ super feces reliquas.δ digeritur, filtratur, evaporatur, & colliguntur

crystalli.ε quod acerrimum. Nam (1) crebriores de-

>stillationes

(1) Crebriores aceti destillationes vim eius retundunt.

Page 218: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

159LIB. II. CAP. V.

-stillationes aceti vim potiús retundunt, quám augent: itaque satis est habere acetum fortissimum, quod omnibus ablatis aquositatibus, primó egredientibus, ultimó destillatur. Oportet igitur in aceti destillatione primas destillationes admodúm esse lentas in balneo, ne, si fortibus urgeatur, cum phlegmate, etiam spiritus aceti simul transeat; quod bené notandum.

ζ ex fecibus residuis.η deleantur illa verba; feces calcinantur.θ cum phlegmate aceti, vel aqua communi.ι quod prima hac destillatione simul cum aceto

transiit.κ sufficit semel.Sal aceti, ut & vini; duplex est; volatile unum, quod

& armoniacum vocant, & fixum. Volatile semper transit cum aceto, super salem proprium destillato, fixum veró manet; quod ut similiter cum aceto coniungatur, utere compendio illo, quod ad spiritum tartari supra est ostensum. Sic igitur procede: sume illum salem fixum; solve in aceto, priús cum sale suo volatili animato, quantúm potest; agere aliquandiu, postea cum terra figulina, vel bolo, impastae, ut globuli fiant, qui per retortam in vas recipiens magnum,

(1) Sal aceti duplex.

Page 219: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

160TYROCINII CHYMICI

igne nudo, per gradus destillati, omnem salem de se spiritualiter emittunt, eundemque in acetum transferunt. Hac igitur sola destillatione efficies id, quod vel multis cohobiis praestari nequeat. Huc pertinet etiam acetum radicatum; Husero quondam terebinthinatum (1) dictum; á Crollio veró, in Basil. Chymici pag. 167. descriptum, cuius apparatum, castigatum tamen, hic annectere licet, qui talis; Recipe, exempligratia, lib. 2. vel 3. vel 4. terebinthinae, affunde ultimae medietatis aceti destillati, id est, spiritus aceti, libras duas, & destilla, secundum artem, in arena; primó lento igne, donec acetum cum spiritu terebinthinae egressum sit, postea auge ignem, & exibit oleum flavum, & aqua rubicunda acerrima; quando oleum rubrum vult destillare; cessandum est á labore. Separa postea spiritum terebinthinae, & oleum ab aceto, per tritorium, & solum acetum per se rectifica, bis vel ter, donec nullas feces post destillationem relinquant; sed omninó purissimum evadat. Rectificatio autem debet fieri per se, ut diximus; non supra zingiber, ea ratione; quia zingiber suam aciditatem non deponit in acetum, ut apparet zingiber in cibis: quia illa aciditas est á sale volatili, atque ita sensibilis minimé redditur. Potest etiam phlegma ipsius terebinthinae, per se in spiritum de->stillatae

(1) Acetum terebinthinatum.

Page 220: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

161LIB. II. CAP. V.

-stillatae, asservari, aliquoties rectificari, & tandem cum aceto forti destillato coniungi, ad similes operationes solutione perficiendas; sed prior modus potior est & melior.

ALIUD.

Destilla bonam quantitatem aceti vini, separatoque phlegmate, effunde spiritum, qui ultimó egressus est, super feces, in retortam, & destilla, reverberio clauso, dando ignem fortem, per horam unam, & tantúm circa finem, ut retorta candescat. Separato dein oleo: cohoba trinis vicibus, dando semper ignem magnum, circa finem, ut priús. Tandem rectifica, per balneum bulliens, & habebis acetum vini bene alkalisatum.

ALIUD.

Recip. mellis libr. unam, salis communis lib. semis. Misce: & coque in olla ferrea, usque ad consistentiam nigram & spissam, eamqué saepiús move. Deinde effunde super tabulam madefactam: &, cum refrixerint, pulverisata pone in retortam, affusis duabus libris boni aceti vini destillati, absque phlegmate: dein destilla reverberio clauso: bis cohoba: & tandem destilla, in balneo bulliente, sicut supra. Sic habebis acetum vini radicatum, ad eliciendas metallorum & mineralium tincturas.

Page 221: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

162TYROCINII CHYMICI

CAPUT VI.

De Oleis,

Oleum propriissimé dicitur de oleo ex olivis expresso, omnis excedentis qualitatis experte: de reliquis vero, non nisi per similitudinem. α Omnia autem olea inter aeris & ignis naturam ambigunt: & quó acriora sunt, eó magis ignea; quo minus acria, eó magis aetherea & aerea censentur.

α scilicet ob viscositatem.Quaestio est nobilissima, num olea in sua natura,

seu (1) essentia purissima sint combustilia? id quod negamus, ex fundamento anatomiae vitalis, in qua elicitur essentia ita spirituosa, omnique sua heterogeneitate liberata, ut nullam imprimat inflammationem; quin potiús eandem sua facultate tincturali extinguat. Hoc apparet abundé in affectibus inflammatis, ubi, maxima cum utilitate, oleosa eiusmodi spirituosa adhibentur. Sic oleaginosa perlarum substantia est confortativum, in cordis & reliquarum partium affectibus praestantissimum. Quapropter concludendum, serioque statuendum, cúm inflammationem anatomia effata ignoret, tam crasso cuidam, atque narcotico, foetidoque

(1) Olea in sua essentia purissima considerata minimé sunt combustilia.

Page 222: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

163LIB. II. CAP. IV.

sulphuri adscribendum. Sic empyreumata oleis imprimuntur, non spirituosis & puris; sed crassis, faeculentis, atque multum virtutis narcoticae possidentibus, quibus si exuta sunt, nullum sané empyreuma recipiunt. Simile exemplum est in anatomia salis; quae nullam proprietatem sitim inducendi agnoscit; sic & in aliis quám plurimis.

OLEUM EX VITELLISOVORUM.

Vitellos ovorum coctos ad duritiem, & α comminutos, in sartagine frige, igne temperato; donec rubescant & oleum remittant, continué spatula lignea vel ferrea movendo; ne adurantur. Oleum postea calide exprime; & cum magna aquae β stillatitiae quantitate; per mensem, in B. M. digere. Aliqui frixos sic vitellos, in linteo, oleo amygdalorum dulci madefacto, includunt, & sub praelo γ exprimunt.

Usus. Matthiolus, in Dioscoridem scribens, hoc oleum commendat ad asperitatem cutis, impetigines, fissuras labiorum, manuum, pedum, dolores ulcerum, articulorum δ & omnium locorum nervosorum. Preterea utile est locis igne ambustis, & in membranis cerebri vulneratis. Ulcera maligna cicatrisat ε & pilos generat. ζ

Page 223: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

164TYRONCINII CHYMICI

α coctos.β rosarum, aut alterius: additur autem, ut oleum

corrigatur, nec facilé rancidum fiat.γ Hoc modo oleum ex ovis anatum expressum, &

postea illitum, & cum particulis laterum, per retortam, ex arena actum, ad herniam intestinalem penitús sanandam miré commendatur. Sic oleum vitellorum anseris ad dolores luis Venereae inveteratos in articulis valde proficuum censetur.

δ Valet etiam egregié ad artuum dolores oleum (1) lumbricorum, in hunc paratum modum.Recipe butyri, & lumbricorum, ana lib. i. Commisceto, & ponito in olla vitreata, cuius fundus aliquot foraminibus pateat, imposito operculo, &, supposita alia olla, collocato in furno pistorio cum pane: destillabit oleum in ollam inferiorem; id eximito, & in eo decoquito, flor. verbasci, chamaemeli, cheyri, hyperici, herb. meliss. perfoliatae, betonicae, baccar. & fol. paridis, ana Mi. Una & altera abullitione facta, monicé exprimitur oleum, & reservatur. Aquae (2) veró ovorum sic fit: Recipe album; ovorum coctorum q. v. adde pulverem putaminum ovorum, & destilla ex alembico; per retortam; igne ad extremum vehementiore, prodit cum oleo foetido etiam aqua, quam se->paratam

(1) Olei lumbricorum praeparatio.(2) Aquae ovorum destillatio.

Page 224: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

165LIB. II. CAP. IV.

-paratam aliquoties, nimirum sexies vel septies, destilla per se, donec clara, & á sensibili foetore libera, futura sit.

ε cum pauxillo salis Saturni.ζ si cum muscis iunctum fuerit.

OLEUM SALVIAE.

Recipe magnam salviae α quantitatem, eamque per duas aut tres septimanas in umbra relinque, & cum s.q. aquae communis macera: postea per refrigerium destilla: & accipies aquam, quae rectificari poterit; & oleum flavum. β

Usus. Prodest γ in omnibus cerebri nervorumqué morbis; paralysi, apoplexia, convulsionibus & similibus; ventriculum etiam calefacit, & corroborat, mensesqué ducit.

α efflorescentis.β Hic communis est modus omnium vegetabilium

olea eliciendi.γ Olea herbarum adeó prosunt, aque ipsae plantae.

OLEUM CERAE.

Liquefac ceram, igne moderato: & sine stare tamdiu in fusione: donec bullas ulteriús non producat. Túm amotae ab igne commiscé duplum sui ponderis salis decrepitati, & destilla per retortam, α igne moderato. Ex libra una cere extrahes uncias duodecim olei. β

Page 225: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

166TYROCINII CHYMICI

Usus. γ Resolvit: attenuat, penetrat; emollit; discutit: ac propterea utile est apostematibus duris, & tumoribus frigidis. Sanat fissuras papillarum in mammis mulierum, & dolores earum mitigat. Vulnera etiam recentia consolidat: si ea bis de die mungas. Confert & in ambustis, commistum cum oleo ovorum.

α Rectificetur bis vel ter, si praesertim, quod plerumqué fit, crassiusculé transierit.

β circiter duodecim olei.γ Intus sumptum, á tribus guttis ad sex, in aq.

petrosel. aut vino malvatico. Exteriús praeterea, ubi dolores vehementiús urgent, loco dolorifico, cum oleo scorpionum & de lateribus, ana mistum, & inunctum, calculum & urinam feliciter movet suppressam. De usu & efficacia huius olei plura qui desiderat, consulat tractat. 7 met. destill. part. I. Conradi Khunraths.

Eleganter modus olei cerae conficiendi est hic. Recipe cerae elegantis libram i. ossium calcinatorum quorumcunqué libras duas; misce & destilla per retortam, vel curcurbitam non nimis altam; prodit oleum & aqua, quó tardior destillatio, eó melius fit oleum. Ex lib. i. unciae sex vel septem olei prodeunt, quod foetet quidem; sed ita corrigitur: Recipe cerae novae duas partes, olei cerae iam destillati unam partem;

Page 226: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

167LIB. II. CAPUT VI.

ceram finde in particulas parvas, & misce cum oleo; destilla per retortam, igne cinerum lento; & oleum provenit, calorem & odorem cerae repraesentans. Phlegma veró ex hoc oleo per se nil facit, ut & in reliquis: ast si huic oleo acetum addatur, postea valet hoc acetum terebinthinatum egregié ad corallia dissolvenda.

OLEUM TEREBINTHINAE.

Recipe medullam, ex destillatione spiritus terebinthinae residuam; eamqué per se, ex cineribus, in retorta, destilla. Sic ubi oleum extractum fuerit, restabit in fundo retortae colophonia. Si digeras postea in balneo: ut de oleo vitellorum ovorum dictum est: omni empyreumate spoliabitur.

Usus. Calefacit, emollit, discutit, aperit, purgat, atque exteriús, loco veri balsami, α usurpari potest in omnibus vulneribus, ulceribus cacoetheis, insanabilibus, foetidis, uti fistulis, lupo, & similibus phagedaenicis, parotidibus, fracturis, contracturis, &c. β Praestat autem haec non semper, per se, & solúm usurpantum; sed requiritur insuper, ut cum aliis, affectui curando idoneis, convenienter misceatur.

Page 227: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

168TYROCINII CHYMICI

α Si hoc (1) oleum leniter in scutella aperta evaporaverit, reducitur in colophoniam, instar rubini translucentis, quae pulverisata, & cum spiritu vini extracta, remoto postea per destillationem spiritu, relinquit balsamum admodúm utilem in doloribus nephriticis, regione renum tantúm cum pluma aliquoties inuncta.

β Terebinthinaa etiam alvum per se feliciter movet, praesertim veró, ubi impuritates renum simul sunt exterminandae. Exhibitio eius est talis. Recipe terebinthinae unciam semis, dissolve cum oleo tartarisato, id est, cum eo spiritu, qui ex tartaro calcinato, vel sale tartari, rubedinem extraxit; adde aquam communem destillatam: & albescit instar lactis, quam solutionem hauriendam exhibe; vel recipe terbinthinae unciam semis, dissolve cum vitello ovi crudo, bené invicem commiscendo, adde sachari albissimi unciam i. Hoc totum compositum dissolve in haustulo vini, & ieiuno stomacho propina bibendum. Sic D. Schroterus, in Consil. Uvittichii, cons. 30. pilulas (2) de terebinthina format, eum in modum: Rec. Terebinth. Cypriae lotae diligenter in acq. hyssopi, drac. iiii. postea addatur aquae hyssopi libra una, & in vase vitreo mundo ad consumptionem aquae ebulliat: postea iniiciatur in vas frigidum, &

(1) Balsamus ex ol. terebinthinae confectus.(2) Pilula de terebinthina.

Page 228: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

169LIB. II. CAP. VI.

aquam hyssopi frigidam terebinthina haec, & cum incipiat frigefieri, manibus malaxetur, & addatur pulveris ireos drachma una. Et ita semper, subinde manus immittendo in aquam, pilulae formentur, forma cicerum rubeorum, & exhibeantur pro dosi drachmae duae. In Orthopnaea valdé proficuae; nam alvum ita non movent, ut vires prosternant, dilatant pectus & abstergunt, & per urinam (quod maximé in hoc casu competit) promovent. Hactenus D. Schroterus dicto loco. Apparatus autem varios huius olei, quod Paracelsus Germaniae balsamum appellare non dubitavit, ut & eiusdem vires praestantissimas, vide apud Conrad. Khunrandt, in Medull. destillat. tomo. I. tract. 22. p. 583. & seq. aliis multis.

OLEUM CARYOPHYLLORUM.

Recipe caryophyllorum grossé tusorum α libras quatuor, aquae fontanae libras quadraginta. Misce, & macera in loco calido, atque adde tartari β uncias duas; destilla postea per vesicam aeneam, cum refrigeratorio: & habebis olei uncias octo. Eodem modo destillantur macis, piper, semina anisi, coriandri, &c.

α aromata destillanda in pulverem minimé sunt redigenda, quia oleum aromatum in for->ma

Page 229: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

170TYROCINII CHYMICI

-ma pulveris quasi figitur, & in feces abit, atque illis se insinuat.

β crudi.Usus. Quanti oleum hoc Theophrastus fecerit,

Chirurgia ipsius satis ostendit. Confortat cerebrum, & cor, ac omnes spiritus: melancholicos dissipat, & crassos clarificat. α Intemperiei ventriculi frigidae alterandae, ex voto succurrit: concoctionem promovet, & lentos viscidosqué humores consumit. Confert etiam diarrhoeae á causa frigida: ut & hepati frigido. Extrinsecus (original: Exrrinsecus) vulnera β recentia sanat, & vices veri balsami obit.

α memoriam acuit, lypothymias solvit, inprimis veró apoplexiae medetur. Dosis á guttis duabus ad VI, in aquis convenientibus.

β praesertim capitalia.Crollius aliter oleum elicit caryophyllorum, pag.

169. sicut oleum cinamomi (1).Quoniam autem hoc oleum cinamomi inter efficacissima confortantia spagyrica refertur, eius descriptionem genuinam hic docebimus: Primó Cianmomum in frusta confringatur, modicumqué contudantur, contusum ita crasso modo selectissimum cinamomum in retortam vitream immittas, & in balneo sicco, lento calore, destilles: tunc exit aqua, quod si in fine fortiús urseris, oleum foetidum prodibit, quod ab emphyreuma->te,

(1) Olei cinamomi descriptio genuina.

Page 230: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

171LIB. II. CAP. VI.

-te, in modum olei tartari á Crollio factum fol. 158. liberandum. Illam aquam recenti ligno vel cortici affunde, & perge in destillatione; quam si continuaveris aliquoties dicto modo, habebis magnam copiam aquae & olei, faeces in fundo omninó aridas, subnigras & insipidas, Sali tamen inde conficiendo perquam utiles. Praestantius est oleum ex Cassia lignea (1), malé á quibusdam inter canellam & cinamomum relata. Habet enim in se lentorem quendam & mucilaginem, ipsa masticatione deprehensibilem; quae in cinamomo non deprehenditur; praeterea sapor eius cum acumine fortiori, & magis oleaginoso; quamobrem oleum quoque, ex ea destillatum, fortius, maiorisqué virtutis esse, maximé consentaneum est. Hic notandus quoqué venit balsamus (2) vulnerarius hunc in modum confectus; Recipe caryophyllorum, crassiusculé tritorum ac contusorum, q. p. ex retorta per arenam, igne primó leni, postea forti, destilla; & prodibit oleum crassum ac foetidum; relinque aliquandiu in aere aperto, loco frigido & humido; donec evaporet empyreuma. Huius crassi balsami gutt. 10. immisce saccharis Saturni grano quatuor, ac utere ad vulnera; túm recentia, túm antiqua: mirabiliter consolidat. Idem, & quidem praestantiús, intra 36. ad summum horas praestat balsamum ex oleo nucum, praesertim cum mumia commistum.

(1) Cassia lignea malé á quibusdam inter canellam vel cinamomum relata.

(2) Balsamus vulnerarius egregius.

Page 231: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

172TYROCINII CHYMICI

OLEUM SACCHARISIMPLEX.

Recipe saccari albi grossé tusi uncias quatuor: aquae vitae uncias octo. Aquam vitae succende in scutella argentea vel figulina vitrea: in quam saccharum iniice, continúe spatula agitando, donec flamma cesset. Tum adde aquae rosaceae uncias duas Misce. α.

Usus. Est suavissimi saporis: corroborat: & tussi, á materia lenta & crassa, laborantibus certó experimento opitulatur. β Incidit enim istam materiam, absumit eam, lenit pectus; catharros nonnihil sistit; & ventriculi concoctionem promovet.

α dosis cochleare semis.β asthmati, raucedini & pectoris affectibus medetur.

OLEUM SACCHARICOMPOSITUM.

Recip. sacchari albissimi lib. unam: Pulverisa bene, irroraqué aceto squillitico (a), & rursum exsicca igne lento, idque tertió repete: Dein recipe Iridis Florent. pulveris, enulae campanae (b), ana unc. unam: pulpae dactylorum, passularum (c) purgati ana drachmas tres: cortic. Aurantior. siccat. Benzoini (d), ana drachmas duas: croci Orientalis drachmam

(a) aceto squillitico: a kind of onion macerated in vinager.

(b) Enula Campana: or Inula or Helenium. A plant.(c) passula-ae: raisin(d) Benzoinum-i: a resin, rubber called “benzoin”

(spanish: benjui)

Page 232: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

173LIB. II. CAP. VI.

unam. Infundantur spatio bidui, in spiritus vini, saepiús rectificati, libris duabus. Hinc fiat separatio per inclinationem. Separato liquori adiice saccharum, ut suprá, praeparatum. Incendatur spiritus vini, tamdiu agitando, donec, sponte exstincta, flamma, omnia in oleum crassum & spissum, instar syrupi, abierint: cui admisce olei sulphuris q. s. ad pauxillum aciditatis introducendum.

Usus. Prodest egregié in tussi eliminanda, modo febris absit. Expectorationem enim strenué promovet, & asthmaticos imprimis iuvat, eclegmatis instar assumtum: prout de suis etiam oleis saccharaceis celeberrimus Medicus, Theodorus Miaernius Turquetus, olim Christianissimi Galliarum Regis: nunc veró serenissimi magnae Britanniae Regis Consiliarius, in sua apologia, ad cuiusdam anonymi calumnias, historia prima, testatur.

OLEUM HERACLINUM.

Paratur hoc ex Corylo; dum floret, non aliter ac oleum ex ligno Guaiaco, & utilissimum esse creditur ad epilepsiam percurandam, dentium dolores sopiendos, & vermes é corporibus profligandos.

Page 233: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

174TYROCINII CHYMICI

OLEUM TARTARI.

Oleum hoc, praeter modum superiús, in spiritu eius, traditum, fit etiam per deliquium, α ponendo tartarum ad albedinem calcinatum, β in cella vinariam, vel alium locum humidum; donec resolvatur in oleum; quod postea filtrandum. Parari etiam potest: si tartarum, post calcinationem, in aqua communi dissolvatur; filtretur, coaguletur; & in locum humidum, donec resolvatur, collocetur.

Usus. Optimum est remedium in omnibus serpiginibus, ulceribus, praesertim autem venereis, tinea, scabie, verrucis. Faciem erugat & cutem reddit teneram. γ

Qui veró id exhiberi voluerit intra corpus, necesse habet; ut saltem dissolvat, in convenienti aliqua aqua destillata, quae magis proderit, quám humiditas loci alicuius subterranei, qua ille sal aliás in liquorem solvi consuevit.

α id est, per resolutionem ab aere humido frigido.β vel saltem eius, qui docetur infrá c. 16.γ Est porró huius olei tartari elegans usus in

extractis vegetabilium purgantium conficiendis; eius enim guttae 4.5.6. cum menstruis mistae, ilicó tincturas vegetabilium extrahunt.

Page 234: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

175

LIB. II. CAP. VI.

De hoc oleo tartari per deliquium obiter & incidenter docet Crollius, in sua Basilica, sub tartaro vitriolato, pag. 116.

OLEUM SUCCINI. ┼

Digere libram unam succini triti, in vini albi α libra una. Tum adde manipulum salis praeparati: & destilla per retortam: β servatis ignis gradibus Rectificatur, γ bis destillando, cum sale tantum.

Usus. Sacrum hoc oleum olim appellatum fuit: ob vires eius eximias, quas cum per se; túm cum aliis mixtum, praestat: in epilepsia, apoplexia, melancholia, spasmo, vertigine; peste, calculo, frigidis capitis defluxionibus, cordis palpitationibus, animi deliquiis, ictero, difficultate respirandi, dysuria, partu δ difficili, uteri strangulationibus, mensium retentionibus, fluore matricis albo, vermibus. ε

┼ praesertim alibi.α Crollius, pag. 190. addit aquam rosarum &

betonicae,β in arena vel calce mortua. Hoc est, addantur priús

fragmentis succini arena alba pura, aut ossa combusta; vel etiam silices calcinati. Haec enim omnia ea potestate pollent, ut succinum ebulliens quasi supprimant, nec idem permittant, nisi per retortam in recipiens

Page 235: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

176TYROCINII CHYMICI

dilabatur vel fluat; quae sané ratio est accommodatior, & ad destillandum oleum succini securior.

γ Antequam oleum succini rectificetur, bené abluatur priús in aqua communi, voluendo saepiús, postea rectificetur lenté in B. M. per aquam rosarum, vel maioranae.

Nonnulli tantúm per retortam distillant, sine ulla additione; saltem observantes olea diversa prodeuntia; qua sigillatim colligunt. Primúm prodit album, quod optimum est; hinc flavam; deindé rubrum. Caeterúm inter destillandum, in collo retortae & receptaculi, elevatur (1) sal volatile succini album, quod colligendum est, & iuxta mentem Crollii, pag. 191. purificandum, estque diureticon praestans, docente eodem pag. 149. Dosis á gr. iiii. ad VI. Quod si ex capite mortuo succini, in reverberio in cinerem reverberato, per aquam communem salem elicueris, & huic Sali volatili miscueris, eiusque compositi scrup. i. cum scrup. ii. visci querni pulveris in aq. paeoniae bis vel ter in morbo ad scendente exhibueris, id quemlibet caducum morbum tollere creditur.

δ Si scil: olei succini gutt. VIII. vel IX. imponantur in umbilicum & guttae 5. vel 6. cum pauxillo vini bis intra horam bibantur, sive mortuum sive vivum educet statim.

(1) Sal succini.

Page 236: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

177LIB. II. CAP. IV.

ε Usus elegantes plures vide apud Crollium, pag. 191. & seqq. (exinde enim autor hos desumsit) ut & apud Anshel. Boet. Boodt, de gemm. & lapid. lib. 2. cap. 16. Externus (1) eius usus potest esse talis: Recipe olei succini drac. i. mellis lib. salis communis drach. ii. Misceatur, & emplastri loco super ulcera ardentia ponantur; ardorem extrahit, dolorem sedat & sanat. Huius olei drach. i. cum opodeldoch (a) lib. i. diligenter mista, adeó illud confortat, ut ulcera ab omnibus accidentibus, praeservet & defendat: extrahit etiam ex vulneribus ossicula, festucas, turundarumque particulas, per imprudentiam Chirurgi profundiús illapsas.

Quod si album succinum (2) haberi nequit: (est enim rarius & pretiosius favo;) hoc aequé praestat; nisi quód priús artificio quodam ad albedinem reducendum sit. Id praestabis hoc modo: Recipe succini flavi e.g. lib. j. pone in cucurbitam terream validam; superadde salis marini, vel, si eo cares, salis gemmae, aut salis communis optimi, libras duas; superfunde aquae fluviatilis tantum, quamtum satis est ad solvendum salem: quo soluto, insuper affunde recentem aquam fluvialem, ebulliant postea superimposito alembico caeco, ad dies 14. integros, continuo igne, & tandem succini particulam exemtam

(1) Externus olei succini usus.(2) Succini albi praeparatio artificialis.

(a) opodeldoch: a Paracelsius medicine.

Page 237: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

178TYROCINII CHYMICI

fractamque examina. Quod si satis alba sit, desistendum est ab opere coctionis; sin minús, diutiús insistendum, donec nempe albedinem sufficientem ostenderit. Inter bulliendum providendum fuerit, ne aqua deficiat; itaque identidem alia fervens aqua superadiicienda.

OLEUM AD HEMICRANIAMCOMPOSITUM.

Recipe Rutae manipulum unum. Bulliat in libra una olei α olivarum, in olla nova, per horam dimidiam. Deinde funde illud in retorta, eique adde terebinthinae β Venetae uncias duodecim: Colophoniae uncias quatuor. Destilla in arena. Aqua clara, quae primúm exit, & nullius momenti est, separetur: postea, igne per gradus aucto, oleum destillatione prolectetur, seorsim asservandum.

Usus. Praesente paroxysmo, parúm de eo ad ignem calefiat: & gossypio in eo humectato, frons & tempora, ut & ipsa pars dolens, cum cubitum eundum est, inungatur.

α recentis.β clarae scil: Additur autem propter penetrationem.

Page 238: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

179LIB. II. CAP. VI.

OLEUM AD UTERI SUFFOCATIONEM COMPOSITUM.

Recipe pulveris rutae parum siccatae libram unam: castorei uncias duas: olibani, myrrhae, ana uncias quatuor: olei lini libram unam semis. Digerantur quatuor diebus, in ventre equino vel eius vicario: postea per retortam, in reverberio clauso, destillentur.

Usus huius liquoris est, ut eo umbilicus inungatur mané & vesperi.

OLEUM LATERINUM. ┼

Candefac particulas laterum, vel silicum, instar fabarum, in crucibulo: quas ita ignitas proiice in vetus oleum olivarum: cooperi; α & relinque per noctem: postea lapillas cum oleo per retortam β destilla: secundó & tertió rectifica oleum, destillando id cum sale praeparato. γ

┼ aliás Philosophorum dictum.α ne accendatur in catino.β igne nudo.γ Usus olei laterini est in externis, praecipué in

gangraena, lupo, phaegedaenicis &c. In internis possunt de eo sumi guttae duae vel tres, in liquoribus destillatis, vel decoctis convenientibus. Oleum hoc ob praestantiam dicitur etiam oleum sapientiae; & benedictum, & sanctum,

Page 239: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

180TYROCINII CHYMICI

& divinum á veteribus est nominatum, cuius virtutes á Diodoro Euchyont. lib. 2. de polychym. cap. 9.44. numero, & postea á Conrado Khunrath, medull. destil. tom. I. tract. II. recensentur. Alii hoc oleum reddunt melius hoc modo: Recipe storacis calamithae partes tres, olei terebinthinae partes duas, olei Philosophorum partem unam; digere aliquandiu; postea destilla per retortam, & serva.

OLEUM SULPHURIS.

Recipe sulphuris triti libram unam, calcis vivae libram semis; salis Mercurialis sive Armoniaci α uncias quatuor. Misce, & per retortam oleum destilla: quod ad vulnera β & ulcera γ utilissimum.

α qui sublimatur instar mercurii.β scilicet antiqua.γ maligna.Nota. Si per salem petrae vis destillare, ne propé

admoveas igni, sed alté in cineribus loces, donec discat ignem pati.

Penotus in hunc modum felicissimé elicit: Sulphur est ter sublimatum in vitreo perfunditur spiritu terebinthinae, quantum satis ad solvendum. Stent in calore leni, quousque colorentur ut sanguis. Affunde optimum vini spiritum, ad tres digitos. Relinque, donec spiritus vini tingatur. Effunde reaffuso alio, & extrahe

(1) Olei sulphuris praeparatio secumdum Penotum.

Page 240: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

181LIB. II. CAP. VI.

tincturam totam. Spiritum destilla in Balneo: quo extracto, muta receptaculum, & igni intensiore exibit oleum sulphuris rubicundum, non foetens. Hinc nec Fincelii apparatus (1) contemnendus, qui sic operatur: Sulphuris libra infunditur ter aceto. Siccatum pulveratur. Pulvis circulatur cum vini spiritu. Destillatur igne balnei, idque ter repetitur. Loco vini spiritus aquam roris sumere potes. Pulveris tandem libra misce spiritus, terebinthinae q. s. & loco macerationis, quam autor vult, coque in vase clauso; ita enim feliciter opus procedet. Affunde postea vini spiritum, & extrahe tincturam. Quam tandem destilla, & spiritus exibit prior. Auctiore igni excipies oleum rubeum; mutato receptaculo.

PRIMUM ENS SULFURIS.

Recipe spiritus vini opitimi libras quatuor: in quo salis fusi, quantum imbibere potest, dissolve. Hunc spiritum vini florum sulphuris, communiter paratorum, unciis duodecim superaffunde, atque in B. M. per octiduum digere, ita ut cucurbitam, alembico, caeco plano, non rostrato aut curvato, munias: exinde demto priore alembico, & rostrato imposito, destillare incipias; dimidia autem parte detracta, eam reaffun->das,

(1) Fincelii apparatus.

Page 241: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

182TYROCINII CHYMICI

-das, atque quater idem repetas, totum spiritum vini abstrahendo. Quod in fundo remansit, indas vitrae retortae, atque ex arena propellas. Sic exibit liquor niveus, instar lactis: quem liquorem, si sapor non est gratus, spiritu vini recenti edulcorare potes.

Usus eius est in morbis pectoralibus & phthisi: estque eo nihil preastantius.

OLEUM SALIS COMMUNIS.

Funde sal commune: & cum refrixerit, pone in locum humidum, ut per se dissolvatur. Hinc toties filtra; donec nullas relinquat feces: & pone in ventrem equinum menses duos. Postea fortissimo igne destilla; & phlegma, per B, á liquore unctuoso separa.

Quicquid corruptioni obnoxium, hoc liquore si imbuatur, multa secula incorruptum manet. Creditur illud formosissimae foeminae cadaver hoc liquore fuisse conditum, quod referente Raphaele Volaterano (1), tempore Papae Alexandri VI. in antiquo sepulcro, prope Albanum adeó integrum, nullaque adeó corruptione contaminatum, repertum fuit, ac si eadem hora expirasset: cúm tamen ex scriptura marmori insculpta,

(1) l. 6. Geograph.Note: book 6 of Geographia part of “Commentariorum Urbanorum” by Raphael Volaterranus, a kind of encyclopaedia)

Page 242: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

183LIB. II. CAP. VI.

id ultra mille trescentos annos iacuisse ibi defossum constaret.

OLEUM VITRIOLI.

Dissolve vitriolum optimum in aqua communi: dissolutionem in leni balnei calore digere: postea filtra: & vapor balnei, in vase vitreo, aquam abstrahe, donec cuticulam contrahat. Tunc vase in locum frigidum posito, crystallos diaphanos producet: quibus separatis reliquam aquam evaporabis, donec novam contrahat cuticulam, & novos in frigido produxerit crystallos: quos omnes separatos dissolves: digeres: filtrabis: rursus in frigido crystallisabis: &, ut suprá, separabis, eundem laborem tertió repetendo: donec vitriolum ab omni terreistreitate heterogenea sit liberum. Hoc vitriolum cucurbitae altae impone, & phlegma per balneum ad siccitatem abstrahe: reddendo toties propriae terrae α donec siccum ebiberit totum humidum. Massam exime, & in pulverem subtilem tere: eumqué in tertortam firmam immitte, cum octava parte sui ponderis spiritus vini summe deputari: &, servatis igni gradibus, per triduum omnes spiritus evoca. Vase refrigerato: quod in recipiente fuerit, redde aliis duabus libris colcotharis, ut suprá, praeparati: & iterum per

Page 243: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

184TYROCINII CHYMICI

triduum destilla. Tunc vini spiritum, per balneum, in cucurbita alta separa: & spiritum vitrioli ex cineribus destilla, (in quo si corallia vel perlas dissolveris: verum antepilepticum β habebis.) oleum instar sanguinis rubrum, quod in fundo haerebit, rectificare poteris, destillando id per retortam, in arena, vel solum γ digerendo; fecesque terreas, quae fundum petent, ab eodem oleo separare.

Eius usus est in metallicis potiús, quám medicina.

VEL.

Dissolve Vitriolum electum, in aqua pluviali destillata: dissolutionem filtra, per linteum: & pone in locum calidum, ut parum evaporet, & cuticulam quasi contrahat. Hinc, in vase mundo, colloca in locum subterraneum; ut crystalli generentur. Quod nondum in crystallos abiit, decanta: & fac rursus, ut ebulliat parum, & póst in frigido crystallos producat, uti priús: hocqué toties repete: donec omnia crystallisentur. Hic calcina vitriolum, igne forti, ad rubedinem, aliquamqué duritiem: & pone in retortam: ignem per gradus gubernando: donec omnes spiritus proliciantur: quod intra tres dies & noctes perficitur. Póst spiritum

Page 244: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

185LIB. II. CAP. VI.

abstractum reaffunde fecibus, & rursus destilla, per retortam. Sic oleum flavum prodibit. Hoc rursus imbibe feces: & adde spiritum vini, egregié rectificatum: ac pelle per retortam. Sic oleum vitrioli habebis rubicundissimum & valde pingue.

α quod feré prima operatione continget.β Fit hoc oleum (1) antepilepticum praestantius hoc

modo: Recipe hunc spiritum vitrioli, funde super corallia pulverisata, & radicem paeoniae quantum satis; calcinantur corallia & exalbescunt: relinquealiquamdiu, & corallia petunt fundum: aquam supernatantem decanta, quae parúm acescit: cuius recipe cochleare unum, & tantundem aquae radicis paeoniae, ac in eo solve salis verbenae drachmam unam. Da epileptico post paroxysmum, ac repete per triduum vel quatriduum, mané ieiuno stomacho, abstinendo ab omni potu, post sumptum hoc, per 4. horas. Eo pertinacissimae etiam epilepsiae solvi creduntur.

γ quod melius est.Operosiorem autoris praeparationem, quae suo

loco quidem haud inutilis fuerit, sublevat vitrioli, saltem ad flavedinem usque, calcinatio: cui si miscueris particularum silicis partes duas, & cum spiritu vino imbiberis, ut

(1) Oleum antepilepticum ex vitriolo.

Page 245: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

186TYROCINII CHYMICI

fiat instar pultis, per retortam tandem destillatum rubicundum oleum prodit: aquo si auseratur per balneum phlegma, idem est, cum eo, quod autor hic proponit. (1)Fit & oleum rubicundum vitrioli hoc modo. Recipe colcothar rubeum q. v. fac istud ebullire in vino albo generoso, ad colcothar duplo, usqué ad siccitatem; postea tere, & ex retorta, igne aperto, destilla primó phlegma: postea applica receptaculum capacissimum, ac iuncturis bené munitis destilla more consueto oleum, instar sanguinis rubicundissimum. Potest etiam hoc oleum vitrioli fieri dulce (2) (quod Crollio apud neminem adhuc videre licuit, ut de seipso testatur, in s. Basil. Chymica pag. 223.) hunc in modum: Oleum hoc in sartagine ferrea nova cum aqua communi tám diu coquatur, donec sal corrosivum ad fundum sartaginis collectum fuerit, & tunc reliquum oleum dulcesit. Idem facit ferrum candens, in oleo vitrioli aliquoties extinctum. Sed ab hisce [Greek=ercheirêmap] virtutes ipsius olei valdé imminuuntur, nec effectus medici inde sperantur. Videatur de oleo vitrioli dulci Triumph. Anitmonii Basil. Valentini Monachi.

OLEUM ANTIMONII.

Recipe antimonii crudi, sacchari candi, ana uncias 4. aluminis calcinati, unciam unam. Simul tere & misce; destillaqué

(1) Alia olei vitrioli praeparatio compendiosior.(2) Oleum vitrioli dulce.

Page 246: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

187LIB. II. CAP. VI.

per retortam, α igne valdé moderato. Sic accipies oleum rubicundum, β ad ulcerum curationem aptissimum.

α satis capacem.β prodit potius gummi nigrum seu spissum, loco

olei.γ {Note: is not marked in text!!}Ex oleo illo

antimonii cum aceto ad supereminentiam trium aut quatuor digitorum affuso in digestione extrahitur tinctura (1), quae sola manet post evocatum spiritum vini in B, rubicundissima & dulcis. Eius compositio sequens laudatur ad Quartanam (2): Recipe istius olei unicam (a) semis: aloes succocitrinae drachmas duas; ambrae gryseae drachmam unam; essentiae croci drachmam semis: cum portione aliqua conservae boraginis fiat massa Dosis scrupulus semis in principio paroxysmi; purgat per inferiora.

OLEUM EX CROCO METALLORUM.

Recipe croci metallorum (b), sacchari albiss. an. q. v. Misce & irrora saltem optimo vini spiritu. Stent ita aliquamdiu: postmodumqué lenissimo igne, (alioquin vas, propter nitrum & saccharum, dissilit) destilla. Primúm exit aquositas: postea, aucto igne, oleum: quod asserva, tanquam thesaurum.

(1) Tinctura antimonii.(2) Medicamentum ad Quartanam.

(a) I think it would be unciam, not unicam.(b) crocus metallorum: a strong emetic obtained by

reaction between antimony sulphide and salitre.

Page 247: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

188TYROCINII CHYMICI

Est panacea: non purgat, nisi circa vesperam, vel seguenti die, sedemque movet forté unam vel alteram.

Dosis 4.5.6.7.8 guttarum, in liquore aut conserva conveniente.

OLEUM ANTIMONII PURGANS,Febrifugum & antepleuriticum.

Recipe reguli Antimonii, per parabolam, in sole, sive per speculum comburens calcinati, q. v. Pone in matracium, & superfunde spiritus vitrioli rectificati tantum, ut ad digitum unum supernatet. Deinde vase clauso, digere per biduum: & post spiritum tinctum effunde: aliumque superfunde: hinc digere: separa: & repete, sicut superiús, donec omnis tinctura extracta sit. Tunc destilla per B. spiritum tinctum: & in fundo remanebit oleum liquidum: super quod vini spiritum funde: & per B. rursus evoca.

Dosis á 3. ad 4. guttas.Coronidis loco, antequam capiti huic de oleis finem

imponamus, nonnullorum empiricorum versutiam & imposturam; dum cum oleis aromatum praesertim destillatis aurum potabile (putabile potiús) fabricare student, detegendum esse, necessarió duximus; ut eiusmodi stelliones á veris doctoribus Chymiatricis

Page 248: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

189LIB. II. CAP. V.

& Medicis quilibet vir bonus discernere valeat. Thurneisserus, & post eum Huserus, ac ab illis aliquot multi, cum oleis aromatum destillatis, imprimis veró oleis garyophyllorum, cinamomi, thymi, & tiliae, cum oleo camphorae, quod vocabant, limaturam Solis, vel eius calcem, in coloratam quandam essentiam redigebant, ac pro auro potabili (1) magno precio vendebant. Sed falsó. Processus est talis: Camphora priús electa solvatur in aqua forti, ex nitro & alumine ana facta, ac pauló post innatabit aquae camphora, instar olei flavi; quod separandum & seorsim servandum est. Deinde sint in promptu olea garyophyllorum, cinamomi, thymi, & tiliae, ac insuper calx Solis subitlissima. Recipe igitur olei garyophyllorum drachmas quinque, olei cinamomi & thymi drachmas duas, olei tiliae drachmam unam, olei camphorae per aquam fortem resoluti drachmas quatuor, calcis Solis subtilissimae drachmas tres. Haec singula sigillatim in suis vasculis statuantur praesentia: celeriter enim res expedienda est: in promptu insuper sint duae conchae vitreae, quae, ad miscendum superiora, probé tersae & idoneae sint. Una concha capit oleum camphorae: in hoc calx Solis immittatur, & simul oleum caryophyllorum infundatur, statim omnia servere & ebullire videbuntur. Exemplo itaque es illa

(1) Empiricorum aurum potabile fictitium conficiendi ratio.

Page 249: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

190TYROCINII CHYMICI

concha in alteram; hinc inde transvasando, totum mixtum fundatur, ac refundatur, ut, cum incalescere & ebullire visa sint, calx Solis simul cum illis misceatur, & inter bulliendum quasi solvatur: sunt enim omnia rubicundissima, & crassa, instar sanguinis. Dum haec transvasando perficiuntur, deinceps etiam redisua addantur olea, ac, identidem transvasando, misceantur omnia diligenter.

Nota Conchae vitreae, quemadmodum & olea ad hanc operationem requisita, debent plané esse sine omni phlegmate aquoso; alioquin res ipsa non succederet. (1) Hanc ergó compositionem Thurneisserus pro magno secreto habuit, & admodúm caré vendidit. Atqui Philosophus Hermeticus hanc empiricam & crassam operationem vituperio dignam existimat: est enim fallax & nimis á veritate aliena. Camphora ab aqua forti redigitur quidem in oleosum liquorem: simul enim spiritus illius aquae fortis in se continet: oleum itaque revera non est. Iam igitur quando miscetur hic liquor cum caeteris oleis pinguibus, fit mutua ebullitio, quae non aliunde est, quám á salium aquae fortis spiritibus, aliás simili modo cum aliis oleis, propter contrariam naturam, pugnantibus: parum itaqué aut nihil de Sole simul solvitur, aut si quid solvitur, id á nullo oleorum fit; sed meré ab ipsis corro->sivis

(1) Unciam scilicet semis (sP) 8. Imperialibus.

Page 250: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

191LIB. II. CAP. VI.

-sivis spiritibus, invicem cum oleis incalescentibus. Praeterea eadem olea, sine calce Solari, inter se, eo ut diximus modo, confusa & mista, deinceps crassa fiunt & rubent: haec igitur rubedo est ab ipsis, non protinus ab auro. Quid itaque de eiusmodi fucis boni sperandum sit, modó liquet. Haec obiter saltem monere voluimus, ne tantam stultitiam defendere videamur.

AURUM POTABILE OLEIFORME.

Primó redigatur mediante Mercurio, drachma una auri puri, & per antimonium fusi, in pulverem subtillisimum: quem serva.

Deinde triduana destillatione, elice oleum vitrioli rubrum, vulgari modo: quod hac ratione dulcificandum.

Postquam ab oleo vitrioli (1), per retortam vitream loricatam, spiritus separasti; ab hoc quoque aliquoties spiritum vini tartarisatum abstrahas. Sic evadet, instar mellis, dulce.

Spiritus autem vini tartarisatus ita parandus.Recip. tartarum ad albedinem calcinatum, huic

spiritum vini optimum superaffunda;

(1) Ol. vitrioli dulce.

Page 251: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

192TYROCINII CHYMICI

atque in B. M. salis tartari q. v. imbibere sine. Quo facto, feces residuas abiice: atque spiritum vini probé per chartam bibulam traiice: quó saepiús, eo meliús. Deinde iterum in B. M. pone: atque spiritum vini, ad dimidium, sexies vel septies abstrahe: semper reaffundendo vinum separatum. Tandem in arenam pone: atque ignem primó lentum, deinde fortiorem, subministra. Sic spiritús, sale tartari impraegnatus, per alembicum feretur.

Quando hunc spiritum tartarisatum ab oleo Vitrioli, quod aliquoties á suo capite mortuo destillatum, & sale proprio impregnatum sit, aliquoties abstraxisti: tandem oleum vitrioli, quód aliás difficulter altum petit, per rostrum latum alembici, (cucurbita non sit alta) in vas recipiens destillabit.

In huius olei uncia una semis, facili negotio, per noctem, in calore, calx solaris superiús praeparata, ad drachmam unam; dissoluitur, ut semper aurum ei immistum maneat.

Usus. Vires exserit insignes in melancholia hypochondriaca cordis palpatione, febribus, morbo comitiali, attonito, pleuritide, hydrope sincope &c. ad guttas 6. vel. 10. in conveniente liquore exhibitum.

Page 252: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

193LIB. II. CAP. VI.

NOTAE BARTHII.

I. Si calcem hanc Solis, in oleo Vitrioli dulci ita dissolutam, á Bezoartico minerali (1), lento ignis gradu, per cineres abstraxeris: antidotum habebis excellentem, in febribus malignis peste, exanthematis, á centro ad peripheriam corporis propellendis; ita ut etiam ipsis infantibus, satis tutó, ad grana duo, tria, vel quatuor, exhibere queas.

II. Efficies etiam ex oleo vitrioli dulci praestantissimum Antepilepticum, & Antapoplecticum: si in eiusdem uncia una semis calcis Lunae drachamam unam (per nitrum calcinatae, & aqua communi probé elotae) dissolveris: ut priús in auro factum.

CAPUT VII.

De tincturis liquidis.

Tincturae vocabulo Chymici non intelligunt, ut vulgus opinatur, colores simplices, á misto separatos, vel exaltatos: sed colores essentiae rerum & qualitatibus formalibus, á concreto corpore extractis, inhaerentes: Unde tincturae interdum olea dicuntur, interdum spiritus, interdum quinta essentia.

Arcanum & tinctura reipsa (2) non differunt; siquidem arcanum Paracelso proprié id

(1) Bezoart. minerale aureum.(2) Arcanum & tinctura reipsa non differunt.

Page 253: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

194TYROCINII CHYMICI

vocatur remedium, quod aliis multis praecellit. Arcani itaque nomen quaelibet medicina magnetica & virtuosa, cuiuscunque etiam speciei, meretur. Tinctura veró nihil aliud est, quám arcanum specificum, cum essentia qualitatibusque formalibus etiam colorem rei habens, ut in sui similem naturam tingere possit. adstipulante etiam Libavio, lib. 2. Alchymi. tract. 2. Haec in medicina plurimúm ad valetudinis restaurationem & sanitatem firmandam adhibetur; ita ut ob validam virtutem etiam renovandi potestatem habere dicatur, cúm omnia membra, spiritus, sanguinem & colorem usu sui reddat vegetum & valentem. Omnis autem tinctura caelo sereno, & quidem sic est paranda, ne crasis substantialis cum colore vivo pereat. In hoc enim totum consistit artificium, & non nisi veris Chymiatris proprium, quibus exacté est nosse, num color is menstruis additis; num veró ipsi rei tingendae, sit adscribendus: menstrua enim non pauca in digestione per se sponté rubescere, observavit Crollius, in Basil. Chymica pag. 164. & 165. Huius variae sunt differetiae; aliae enim passivae dicuntur, quae extrahuntur, ut tinctura rosarum &c. aliae veró activae, quae scilicet passivas extrahunt, imó ipsas tincturas communicant, ut magisterium sapientum, crocus, &c. Item tinctura alia est naturalis,

Page 254: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

195LIB. II. CAP. VII.

alia artificialis; quaedam metallica, quaedam animalis. Item aliae simplices, aliae compositae. Quae interdum olea dicuntur; interdum spiritus; interdum quinta essentia, prout magis cum his participant, vel cum aliis.

TINCTURA ROSARUMSICCARUM.

Impone unciam unam rosarum rubrarum exsiccatarum, in libras quatuor aquae tepidae, quibus adde drachmas duas aut circiter spiritus vitrioli, vel sulphuris per campanam facti Misce: intra tres vel quatuor horas, aqua fiet rubicundissima, quae filtrari debet. Atque in hac si dissolveris uncias aliquot sacchari egregium hepatis α refrigerativum habebis.

α In febribus, aliisque caloribus praeternaturalibus, quos imprimis expedit, usus eius est magnus, praetereaque ipsi hepati confortativum est, propter spiritum vitrioli, ventriculique ob id bonam digestionem promovet.

TINCTURA VIOLARUM.

Flores contusi macerentur in propria aqua, β vel sacchari oleo superiús descripto: post exprimantur: expressum coletur: donec tinctura voto respondeat.

β potest & hic addi vitriolum, ut in tinctura rosarum monitum fuit.

Page 255: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

196TYROCINII CHYMICI

VEL

Pone flores ad alembici rostrum: ut propria aqua destillata, praeterlabendo, tincturam secum abstrahat.

Operatio melior est talis: fistula ventricosa, inter rostrum alembici, & vas recipiens posita, capiat flores integros recentes. Ex floribus autem contusis, in cucurbitam positis, destillando per eos flores transiens aqua, secum colorem flavum rapit. Quae tamen tinctura non diuturna. Mullerus in miracul. Chemnic.

CAPUT VIII.

De Balsamis.

Balsama Chymica nihil aliud sunt; quám olea composita, & aliarum rerum additione spissiora reddita. Constant feré liquore triplici, spirtuoso seu aqueo, oelaginoso, & crasso, instar mellis: quibus interdum, pro rei natura, moschus, ambras, zibettha, &c. addi solent.

Hoc est, balsama conficiuntur ex tribus, s. ex proprio oleo, tinctura & sale. Hinc Paracelsus definit balsamum, quod sit res temperata, non dulce, non amarum, non ponticum; sed liquor salis: non sit sal minerale; sed sal liquoris: ideó potentissimé praeservat á putrefactione. de Tart. lib. I. tract. 4.

Page 256: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

197LIB. II. CAP. VIII.

Ad balsamorum (1) veró compositionem an certum pondus principiorum per omnia observari debeat, vel etiam possit, controvertitur. Nos negamus: quaedam enim sicciora sunt, habentqué tincturam plané aridam, quale est cinamomum; quaedam habent tincturas oleosissimas, ut nux moschata, macis, foeniculum, anisum; quaedam mediocrem obtinent naturam, ut zingiber. Prout itaque tincturae sunt aridae vel sicciores, pro eo etiam pondus olei informatur. In genere veró tantum cerae admiscetur, ut oleum exinde quasi coagulari, posteaque faciliús cum tinctura permisceri possit.

Exempli gratia, in balsamo foeniculi (2) haec ponderum ratio observetur: Recipe tincturae uncias sex, cerae unciam unam, olei unciam semis. Ceram itaque bené mundatam, & rasam tenuiter, leni calore ignis funde, fusae adde oleum, & extra ignem spatula ferrea tám diu agitando misce, donec consistat; adde postea tincturam cum spiritu vini extractam, & iterum misce. Cum omnia iam ad consistentiam suam perducta fuerint, vel refrixerint, adde salis foeniculi ad singulas uncias totius compositi drachmam semis, quae faciunt drachmas tres cum semisse, atque ita reservetur usui. Quia veró cera per vetustatem rancida fit, & hinc talibus compositionibus ingratum saporem conciliat;

(1) In balsamis conficiendis certum pondus principiorum per omnia observari nec debet nec potest.

(2) Balsamum foeniculi.

Page 257: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

198TYROCINII CHYMICI

insuperque in usu balsamorum externo á cera potiús occluduntur pori, ne vis eorum recté penetrare possit; igitur pro hoc incommodo evitando sapientores Medici ex oleo nucis moschatae expresso per spiritum vini tincturam extrahunt, donec corpus albissimum residuum fuerit; Quod cúm plané insipidum, nulliusque qualitatis peregrinae capax sit, id, loco cerae, ad consistentiam balsamis conciliandam sumunt, oleo nempe & tinctura aromatum, cum eorundem sale, in istud magma immistis. Quercetanus, in Pharmacop. Dogmat, circa finem, meminit artificii cuiusdam novi, sibi á Medico Germano communicati, olea scil: (1) reducendi in essentias gratissimas & utilissimas, quae propriis suis coloribus, odoribus, saporibusque nobilitantur: nulla accedente mixtione, quám manna caelesti optimé depurata, quae harum rerum vires atque virtutes allicit, easque sua admixtione exquisitissimé corrigit, id quod hieroglyphicis tantúm verbis arcani huius descriptionem adumbrare voluit, & quidem meritó; prudenti enim & experto Chymico sat dictum. Quem modum elelgantiorem á Quercetanus etiam se didicisse profitetur Laurentius Hoffmannus, Medicus Hallensis eximius, & qui beneficio lorhae omnis alienae qualitatis expertis, & tincturae vitalis perficitur. Hoc

(1) Inventum novum olea in essentias reducendi.

Page 258: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

199LIB. II. CAP. VIII.

enim medio, ait, concinnanti balsami nativum calorem, odorem & saporem retinent, effectus exoptatissimos proferunt, & facili negotio, quod singulare habent, in tenuissimum pollinem redigi, atqué ad multos annos conservari possunt; de us. & abus. medic. Chymic. p. 79.

BALSAMUM CINAMOMI.

Componitur hoc ex tinctura, per spiritum vini (etiam non tartarisatum) extracta & inspissata, oleo & sale eiusdem, nec non cera alba, in aqua rosacea probé soluta: lota: & ab omni acredine vindicata, quae mediam dat consistentiam; vel, quod melius, oleo nucis moschatae expresso, á quo priús tinctura per spiritum vini ablata est, α Vel fit ex sebo cervi aut vervecis diligenter mundato & loto: ita ut quodlibet per se, vel unum ex istis, cum cera possit misceri, & potstea cum extracto, oleo, & sale, ad iustam consistentiam reduci. Ita parantur balsama ex garyophyllis, iunipero, saliva, roremarino, aniso, & similibus, quae tam pro externo illitu, quám interno usu, sunt efficacissima.

α Redduntur enim eo balsama durabiliora, nec illud tam facilé rancescit, quám cera.

BALSAMAUM SULPHURIS ┼

Recipe florum sulphuris uncias duas: spir. terebinthinae uncias quatuor: Misce: & vi->trum

Page 259: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

200TYROCINII CHYMICI

-trum in arenam colloca, ut spatio octo horarum lenté bulliant, & instar sanguinis colorentur. α Tum (1) superfunde aquam communem: & per alembicum β destilla γ oleum superfluum, cum aqua. Sic manebit in fundo balsamum sulphuris: á quuo tincturam per spiritum vini extrahere potes, & coagulare.

Usus. Balsamum hoc δ ad ulcera maligna sananda utilissimum est. Siccat enim eximié sine morsu, & roborat. Pelliculas etiam internas, callositates, & crustas tartareas, in vesica atterit: penisqué doloribus, excoriationi, & urinae suppressae medetur. Tinctura veró eius cum aqua hyssopi, vel syrupo liquiritiae, aut aliis specificis, assumta tussim inveteratam eliminat. ε

┼ Quercetano vocatur rubinus sulphuris.α Separa spiritum, & adde ad eminentiam 4.

digitorum destillatam aquam: & per alembicum &c.β in balneo.γ spiritum.δ in aqua ulmariae, vel cardui benedicti ad pestem

valet; &ε dosis á guttis 4. ad 7.Insuper de hoc balsamo sulphuris videatur etiam

Penotus, in tractatu de vera praeparatione, & usu mediamentorum Chymicorum (a).

(1) Tinctura sulphuris.(e) Tome I, page 654

Page 260: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

(f) 201LIB. II. CAP. VIII.

Praestantissimus quoqué fuit Rulando Patri ex hisce floribus cum oleo nucum balsamus sulphuris (1) confectus, quin in variis & infinitis morbis ab ipso fuit adhibitus, prout videre est Curat. 92. Cent. I.; Emplastro simul Diasulphuris, ita vocato, eiusdem superimposito, cuius descriptio ea est. Recipe olei sulphuris uncias tres, colophoniae drachmas tres, cerae unciam unam semis, myrrhae ad pondus omnium. Cerae, colophoniae, oleoqué liquefactis simul, & bené commixtis, inspergatur myrrha subitilissimé trita paulatim, ignequé lento coquantur, spatula semper agitando, donec bené permixta fuerint. Postea, scilicet post quartam horae partem, ab igne deponantur, & paulatim frigescant. Habebis emplastrum praestantissimum, certum & infallibile, in curandis omnis generis ulceribus, & vulneribus quibuscunque.

BALSAMUM DIAKIBRIC QUERCETANIAD HERNIAS.

Recipe flor. sulphuris unc. tres: myrrhae, mumiae verae (a), ana unc. unam: axungiae serpentis unc. unam semis. Inde vasi vitreo: & adde ol. terebinthinae, ad duorum digitorum supereminentiam: benzoini (b) drach. ii. Vas optimé claudatur; omniaqué bulliant, ad ignem cinerum: sic, intra duos aut tres dies, omnia facessunt in balsamum, rubi->cundum

(1) Balsamus sulphuris Rulandi.(2) Emplastrum diasulphuris eiusdem.

(a) mumia vera = mummy’s dust(b) benzoinum-i = benzoin (spanish: benjui)

Page 261: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

202TYRONCINII CHYMICI

-cundum, foetidum. Cavendum autem diligenter; ne balsamum, inter coquendum, aduratur.

Usus. Praemisso mané & vesperi, per dies decem aut quatuordecim, ad callum peritonaei rupti emolliendum, balsamo malactico, guttae aliquot de hoc calidé loco affecto affricandae sunt; aut linteolum in balsamum dictum immergendum, complicatumqué emplastri instar applicandum. Quod si necessitas requirere videatur: pars affecta, ante inunctionem balsami Diakibric, fotu etiam conveniente fovenda: & post unctionem emplastrum egregié penetrans, siccans & constringens, adhibendum: quorum omnium descriptiones genuinae nunc sequuntur.

Balsamum Malacticum ita paratur.

Recip. visci (a) pomorum concisi mar: ip. (b) duos: axungiae angullae, cuniculi, raxi, ana unc. tres: oesypi humid. unc. unam semis: pinguedinis humanae unc. duas. Indantur in vas vitreum: & affunde olei lumbricorum unc. tres: lavendulae unc. duas: terebenth: unc. quatuor: cerae unc. semis.

Digerantur omnia in fimo equino, vase optimé clauso: dein praelo exprimantur.

(a) viscum-i / viscus-i = mistletoe (sp.= muérdago)(b) mar: ip. ~ (???) ~ marsipium-i = pouch, bag, purse

Page 262: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

203LIB. II. CAP. VIII.

Sic balsamum habebis; quod, prout callus durus videtur, aliquamdiut continuandum, mané & vesperi.

Fotus talis est.

Recipe consolidae utriusque, sigilli Salomonis (a), tormentillae, ana unc. tres: fol. thapsi barbati, centum nodii, bursae pastoris, ana manip.(b) unum: veronicae, herniariae, perfoliatae, brusci, saniculae, pilosellae, alchymillae, ana manip. unum semis: sumach, balaustiorum, nucum cupressi, sem. plantag. (c) ana unc. duas. Coque in aequa parte aquae chalybeatae, & vini rubri. F. fotus, quo partes saepe & diu fovendae.

Sequitur Emplastrum.

Recipe emplastri divini unc. quatuor: diacalcith de gratia Dei (d) (**), ana unc. unam: croci Martis, lapid. calaminar. (e) praeparati, (pluries igitur & extinguitur in aceto rosarum, & postea tenuissimé pulverisatur.) una unc. semis: axungiae humanae, serpentis, ana unc. unam semis: mumiae verae, myrrhae ana, drac. tres: pulveris exuviar. serpent. (f) drach. duas semis: balsami sulphur. unc. unam: cerae parum. F. Emplastrum.

(a) SIGILLUM SALOMONIS = polygonatum = Angular Solomon’s seal (a perennial plant with a thick rhizome of the Lily family (liliaceae)). (sp. = sello de Salomón).(b) manip. = bunch of herbs (sp. = manojo de yerbas)(c) Plantago-inis = plantain (sp. = yerba común, llantén). I suppose sem. refers to semen-inis = seed.(d) GRATIA DEI = Hyssop (sp. = hinojo).(e) LAPIS CALAMINARIS = Zinc Carbonat(f) exuviar. serpent. = exuviarum serpentum (**) “diacalcith de gratia Dei” here would must be “plaster

diacalcith & plaster gratia dei” (plaster or poultice).diacalcith = diacalciteos or diapalma = (Cyclopaedia): emplastrum diacalciteos is composoed of Oil, Axungia, and Chalcitis; from the last of which drugs it derives its name.Axungia = animal greaseChalcitis = Litharge (Massicot, Lead monoxide) (sp. Litargirio)Plaster gratia dei = (Culpeper) Take of Turpentine half a pound, Rozin one pound, white Wax four ounces, Mastich an ounce, fresh Betony, Vervain, and Burnet, of each one handful.

Page 263: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

204TYROCINII CHYMICI

VEL pro pauperibus.

Recipe emplastri contra rupturam, olei myrtillorum, ana uncias duas. Misce: & solve: atque deinde adde balsami sulphuris unc. unam semis: cerae q. s. F. emplatrum.

Etsi autem haec remedia, per se, bona sunt, & magnum, in curatione herniarum intestinalium, usum praestant; tamen exiguo cum fructu adplicantur non adhibita decente ligatura: in qua, ego quidem, cardinem totius [Greek=Therapeias] consistere, arbitror, cum Monarde: qui testatur: quendam Cordubensem, sola quadam ligatura artificiosa, nullis adhibitis braccis, nullis medicamentis, omnes herniosos feliciter percurasse. Et talis quidem ligatura erat etiam Chirurgi illius, cuius opera Quercetanus p. m. in ramicum curatione utebatur. Ea enim non tantúm adeó artificiosa erat: ut, licet trigesies eam adhiberi ab ipso conspexisses; usum tamen legitimum, si descriptionem eius priús mente non fuisses complexus addiscere non potuisses: tam etiam certa, & intestino, inter abdomen reposito, firmiter retinendo ad eó accommodata, ut, quicunque herniosus ea rité deligatus esset, violentissima quaeque exercitia, cúm athletica; túm equestria,

Page 264: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

205LIB. II. CAP. VIII.

absque omni periculo, subire posset: prout hoc saepius, etiam in illustribus personis, vidi. Descriptio autem istius ligaturae haec est.

(1) Ubi, reposito intestino, partem affectam balsamo conveniente inunxeris; eiqué emplastrum imposueris: rursum huic pannum lineum, septuplum aut octuplum, leviter consutum, superimpone: & hunc alio simplo, qui in medio sit perforatus, & virgae virili exitum praebeat, scotumque, ceu sacculus, stricté includat, tege. His peractis, ligamentum cape, ex panno lineo, latum duos digitos, aut pollicem magnum, pro magnitudine scilicet patientis. Huius extremitatem unam pone super dextrum femur: & duc ligamentum super foramen peritonaei, per quod sese vasa spermatica traiiciunt: & si in dextra parte fuerit ruptura, tunc quia illi foramini emplastrum est impositum, duc super emplastrum & pannos lineos, ut firmiter incumbat rupturae. Deinde perge, ligamentum ducendo infra perinaeum, ut á tergo redeat supra finistrum os coxendicis, & ambiat ventrem, includens illam extremitatem, quae postia est super dextrum femur. Hinc perge, supra dextrum coxendicis os: & duc á tergo, per pe->rinaeum,

(1) Ligatura descriptio.

Page 265: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

206TYROCINII CHYMICI

-rinaeum, ut antrorsum redeat, & transeat supra peritonaei sinistrum foramen, ipsumque emplastrum, si ibi sit ruptura; dein rursum supra sinistrum coxendicem: ambiat dorsum: & supra dextrum coxendicem, imitetur priorem ligaturam: idque fiat sexies. Vinculum igitur illud sufficienter longum sit; ut sexies circum ire patientem, hoc modo, possit: quó tantó firmiús intestinum repositum comprimat. Studendum autem semper inter deligandum: ut simplici isto panno lineo, per quem se penis triicit, testes simul colligentur, ut, veluti in sacculo, utrinque, liberé quidem; sed non laxe, propendeant.

BALSAMUM VULNERARIUMpraestantissimum.

Hoc paratur ex intestinis, nervis, arteriis, ligamentis, corio, venis cadaveris humani, aut canini; coctis ad mellaginis consistentiam: Vel paratur, cúm ex praecedentibus; túm addito saccharo, & vesicis, quibus mercatores aloen, in longinquas terras deferre solent.

BALSAMUM SATURNI.

Destilla duas partes aceti impraegnati sale Saturni, ut tertia tantúm pars supersit. Deinde recipe olei rosati uncias quatuor;

Page 266: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

207LIB. II. CAP. VIII.

aceti vero istius impraegnati uncias octo De hoc guttatim super oleum infunde: & simul continué misce, in mortario aeneo, α ut fiat instar unguenti: quod confert inflammtionibus, & podagrae á caussa calida. β Quod si idem acetum, sale Saturni impraegnatum, mixtúm fuerit, Cum aequali parte aquae communis, & applicatum calidé, cum linteolis conduplicatis, super contusiones: in quacunque corporis parte, statim sedat omnem dolorem, & lituras earundem delet.

α plumbeo.β item cancro, & omnibus phaegedaenicis

ulceribus.Sal saturni (1) paretur hunc in modum. Recipe

cinerem plumbi, aperto igne, sine sophisticatione, sive alio adiecto, praeparatum; ex illo salem, non aqua, ut habent irriti vulgarium descriptionum labores, sed aceto destillato extrahas, quem postea á suo sale, aqua pluviali, solvendo, filtrando & lenissimé in balneo evaporando, septies edulcora, & tandem in deliquio in liquorem solve.

NOTA BARTHII.

Balsama etiam parari possunt, citra additionem vel cerae, vel sebi, vel olei nucis myristicae vel similium: Si nempe olea, spiritu urinae, secundó per alembicum pro->deuntis

(1) Salis Saturni praeparatio.

Page 267: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

208TYROCINII CHYMICI

-deuntis, aut simili vim coagulandi obtinente, in unguenti formam conquassentur. Atque hoc secretum tanti hactenus á quibusdam invidis aurisugis & ingeniis heteroclitis aestimatum, ut id Pharmacopoeis neutiquam revelandum esse censuerint.

CAPUT IX.

De Extractis.

Extracta specialiter sic dicta parantur ex genere animalium & vegetabilium, beneficio dissolventium, sive menstruorum accommodatorum, qualia sunt spiritus vini iuniperi, serum lactis, hydromel vinosum, aqua pomorum redolentium, fumiterrae, & similium, vel aquae ex iisdem, ex quibus extracta concinnare animus est, destillatae. Ex animalibus carnes, aut mumia, hepar, splen, pulmones, testiculi, & similis partes eliguntur: undé vulgó inclaruerunt extracta ex cranio humano, ad epilepsiam: ex splene α bovis, ad menses provocandos: ex hepate vituli, ad hydropem & fluxum hepaticum: ex pulmone vulpis, ad asthma & similes morbos. Ex vegetabilibus varia fiunt: utpote ex herbis, floribus, radicibus, succis, baccis, corticibus, lignis, aromatibus, seminibus, fructibus: ut videre

Page 268: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

209LIB. II. CAP. IX.

apud Quercetanum, c. ult. Pharmacop. Dogmaticorum restitutae.

Caeterúm ad extracta (1) purgantia praeparanda multi hactenus alio menstruo non usi sunt, quám vini spiritu: qui tamen, quód is vim eorum catharticam, ut in sequentibus demonstrabitur, valdé infringat, β promiscué in omnibus non videtur usurpandus. Adhiberi poterit interdum in hellebori, colocynthidos, scammonii extracto; in aliis autem substitui debent aquae destillatae, utpote rhabarbaro accommodata erit aqua endiviae: foliis senae Orientalibus, aqua pomorum redolentium, fumariae, foeniculis: agarico aqua cinamomi: & sic porró aliis aliae. Et optandum esset: ut tales aquae quater aut quinquies destillarentur; ut, quó sunt subtiliores, eó faciliús possint evaporari, & ab extracto separari. Quod si autem talis aqua vitae, proprio scilicet sale armoniaco privata, uti Dariotus, & post eum, Iohannes du Val, Medicus Issoldunensis, Penotus quoque, in tractatu de vera medicamentorum Chymicorum praeparatione, p. 192. in magisterio tartari, docent, daretur: praestantior, ad omnis generis extracta paranda, desiderari non posset. Verúm quamvis Dn. Mayaud, Vir in re Chymica longé

(1) An spiritus vini ad extracta, é purgantibus paranda, usurpari debeat.

Page 269: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

210TYROCINII CHYMICI

exercitatissimus, & amicus meus singularis, ad illorum doctorum placita, menstruum tale parare, mecum industrié tentaverit; tamen nunquam non in operatione hac oleum & operam perdidimus. Unde coniicere quis posset; quód, cum bonus ille Penotus, in supra citato magisterio tartari, alios ad Dei timorem, & pro tam raro secreto gratiarum actionem moneat & invitet: ipsemet Deum non satis timuerit, nec illi gratias egerit: quando tale magisterium posteritati consecravit.

Quód autem is, in loco superiús allegato, aquam vitae, proprio sale armoniaco privatam, (quod quidam negant, & mala me hic fide cum eo agere cavillantur) innuit: ex ipsissimis eius verbis facilé demonstrabo. Inquit enim: huius salis (nimirum tartari summé depurati) accipe libram unam: aquae vitae rectificatae lib. quatuor. Misce: & in B. M. destilla: duae partes destillabunt sine gustu. Unde ita argumentor: Quod si duae partes illius aquae vitae destillabunt sine gustu, id est, sine sapore, & omnis sapor á sale: sequitur necessarió: quód Penotus modum parandi aquam vitae, proprio sale armoniaco privatam, doceat.

Porró constat: extracta purgantia,

Page 270: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

211LIB. II. CAP. IX.

tam simplicia quám composita, vulgari modo parata, vix alicuius utilitatis aut fructus esse: (1) propterea quód vis simplicium purgatrix, quae in sale ipsorum armoniaco consistit, ob longam digestionem, quae fit, dum menstruum ipsorum abstrahitur, aut exhalet, aut pereat: imprimis, cum extractum per spiritum vini paratur. Is enim, quando destillatione separatur, secum una salem purgantis armoniacum aufert. Namque sal Sali facilé iungitur, praesertim si sint aeiusdem naturae, ac proinde sal armoniacus spiritus vini facilé ad se salem mercurialem purgantis allicit; & in sua aqua dissolvit: id quod inde etiam facilé colligitur, contra opinionem cuiusdam viri doctissimi: qui statuit; spiritum vini esse sulphureum, eumque non nisi virtutibus, in sulphure mixti vegetabilis residentibus, eliciendis accommodatum: cúm tamen is, mea quidem sententia, non solúm sulphureos sit; sed & mercurialis; ac priús in mercurium agat, quám in sulphur. Si enim infundas rhabarbari unciam unam, horas viginti quatuor, in aquae ardentis communis, vel spiritus vini, non multúm rectificati, libris duabus, & postea per B. M. feré bulliens, libram unam

(1) Quomodo S. V. purgantium vini infringat.

Page 271: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

212TYROCINII CHYMICI

aut circiter destilles: duo eius cochlearia aequé purgabunt; atque infusio communis rhabarbari, quodqué in cucurbitae fundo remanebit, omni virtute purgante destituetur. Quapropter menstruo opus est valdé subtili, & quod, tincturis simplicium impraegnatum, vel minimo calore evocari possit. Id autem tale est.

Recip. (1) Vere, aut aestate, aquae pluviae, tunc, cum absque magnis procellis & tempestatibus depluit, collectae, mensuras centum: destilla per refrigeratorium, mensuras non nisi sexaginta proliciendo, & reliquas, tanquam inutiles, effundendo. Quod prolectum est, eodem vase rectifica, & non nisi quadraginta mensuras evota, & tertia vice non nisi triginta: quas pone in alias cucurbitas vitreas, & destilla in ventre equino, aut eius vicario, prima vice, non nisi viginti mensuras: & secunda, decem; & ultima, quinque proliciendo: quae magis inservient extractis purgantibus quibuscunque concinnandis; quám aqua vitae, aut alia, quamcunque tibi imaginari possis.

(2) α Idem praestat hepatis bubuli extractum, quod sic fit: Recipe hepar bovis iunioris castrati, seca in particulas, easque in clibano exsicca &

(1) Menstruum concinnandis extractis convenientissimum.

(2) Hepatis bubuli extractum.

Page 272: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

213LIB. II. CAP. IX.

pulverisa, adde vinum adustum á fecibus suis crassis destillatum, & cum eo extrahe subtiliorem substantiam iecoris, quantum eius fieri potest: si non ampliús extractio procedit, pulverem hepatis exsicca, ut priús & secundó cum spiritu vini, ut antea, extrahe, atque id repete etiam tertió: coniunge omnes extractiones, & ad consistentiam quandam destillando redige: adde tandem sal proprium, ex capite mortuo hepatis cum aqua destillata extractum, & misce. Eius usus est; ut extracti splenis bovis; sed longé promptior & expeditior.

β Utrum (1) ad extracta purgantia conficienda spiritus vini pro idoneo menstruo adhiberi possit; post alios multos disputat hic autor noster. Existimat autem, quod in nonnullis vis purgans, digestione per spiritum vini, infringatur: ast committere videtur elenchum: non enim infringit, sed eam ad se non trahit. Facultas enim purgantium hospitatur in sale Mercuriali: ea itaque desiderat simile menstruum, cuius symbolum est idem cum eo, quod extrahendum est; spiritus autem vini est sulphureus, naturamqué sulphuris retinet: itaque ille attrahit ex rebus id, quod suae naturae est, nimirum sulphur: sales intactos relinquit: is itaqué potiús ad eorum extractionem facit, quorum essentia consistit in sulphure, qualia sunt diaphoretica; de pur->gantibus

(1) Spiritus vini ad extracta purgantia est menstruum minimé idoneum & quaere.

Page 273: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

214TYROCINII CHYMICI

-gantibus non item. Nec hanc nostram labefactare potest sententiam eorum opinio, quae contrarium persuadere conatur, quód scil. nulla vis purgandi, in iis relinquatur, quibus spiritus vini affunditur; dicunt enim, extrahi quidem vim catharticam á spiritu vini, sed ab eo non facilé separari posse, sed, dum abstrahitur, eam secum auferre. Verum diversum dictat experientia. Nam primó quomodo spiritus vini ad se trahere potest id, quod non est suae naturae, uti modó dictum? Dein si vim purgandi plané extrahat, qui fit, quód, ubi eiusmodi extractum, hoc menstruo inquinatum, postea probé exsiccatum fuit, accommodatum aliud affusum, vim catharticam, in ipso adhuc delitescentem, optimé in apricum proferat? Et tandem quod additur, vim catharticam á spiritu vini non facilé separari posse, huic itidem experientia manifestó reclamat. Qui enim negabit, quód spiritus vini, menstrui loco in extracto colocynthidis adhibitus, non facilé á tinctura purgante separari possit? Quocirca nec vis purgandi in vini spiritu figitur: magmata enim purgantium, á spiritu vini, extractionis ministerio absoluto, relicta, aliis menstruis postea excitata, vim purgandi a spiritu vini non attractam, domum mittunt, quae nulla esset. Ad extracta itaque purgantium, excepta colocynthide &

Page 274: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

215LIB. II. CAP. IX.

scammonea (1), inserviunt alia menstrua, qualia sunt, hydromel vinosum, vinum canariae, serum lactis, aquae pomorum redolentium, betonicae, foeniculi, endiviae, anisi, rosorum, ulmariae, carduibenedicti: fumiterrae, & similium, ubi imprimis semper guttulae aliquot olei tartari, per deliquium concinnati, admixtae fuerint; sic enim illae sal mercuriale citiús aggrediuntur, ac ad sese rapiunt. Ex his omnibus abundé liquet; quaenam causa, quód in extractis saepé vis purgatrix debilitetur, ut non raró purgantia quaedam in substantiam in praxi addere soleamus. Quamobrem probé animadvertendum, quaenam huic, vel illi purganti, menstrua sint adhibenda.

EXTRACTUM SENAE (a).

Folia senae Orientalis, sine stipitibus, macera per viginti quatuor horas, in sufficienti aquae stillatitiae α pomorum redolentium quantitate: quod tinctum est, effunde & filtra soliis priús fortiter expressis. Interim ex fecibus, secundum artem, β sal elice: & tincturae commisce; quam deinde, lento balnei calore, sufficienter destilla: vel fac in scutella vitrea, vapore calentis balnei, superfluum humorem, ad extracti consistentiam, exhalare. Dosis eiu á drachma semis, ad scrup. duos. γ Ex libra una fo-liorum

(1) Ad extracta colocynthidis & scammoneae praeparanda spiritus vini requiritur.

(a) sena-ae (or senna-ae) a plant.

Page 275: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

216TYROCINII CHYMICI

-liorum senae accipies extracti uncias sex.Nota. Tincturae extractionem ex iisdem foliis senae

non esse secundó repetendam: ne extractum intra corpus admissum, in eo gravia concitet tormina. δ.

α vel alterius qualiscunque aquae destillatae, non gravé olentis. Ideó veró ab autore aqua pomorum redolentium capitur, quia ut succus eorundem, ita & aqua tincturis vegetabilium extrahendis maximé idonea est.

β In extractis purgantibus admistionem salium proprium improbamus, cúm salia potiús adstringant, quám purgent. Quapropter omnium absolutissimé egeris, si tantum menstruo aliquot guttulas oleí tartari per deliquium praeparati adieceris, ut suprá etiam innuimus.

γ Dosis potiús est á scr. i. ad. scr. ii.δ quia per crebriorem extractionem etiam

impuritates extrahuntur, quae tormina pariunt.

EXTRACTUM RHABARBARI.

Rhabarbarum recens, minutim concisum, digere in aqua endiviae, α vel alia odorifera, donec coloretur. Quod tinctum est, deple: novamqué aquam toties reaffunde; donec ea non tingatur ampliús. Depletiones filtra: circula: & menstruum, ad extracti con->sistentiam

Page 276: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

217LIB. II. CAP. IX.

-sistentiam, per balneum evoca: sale priús ex fecibus addito: β ut in superiori praeparatione dictum.

α buglosae, borraginis, portulacae, cichorii, aut alterius convenientis, cum guttulis aliquot olei tartari.

β Nequé hic admistione salis opus. Quercetanus correctivi loco adiicit cinamomum &

santalum rubrum, sed, meo iudicio, parum fructuosé: siquidem illud nullo alio modo fieri debet, quám per aquas cichori, endiviae, centaurii minoris, aut alterius convenientis, cum guttis aliquot olei tartari, per deliquium facti, sine ulla compositione alia. Acui tamen illud potest, necessitate requirente, cum diagridio; item cum chittha chemu (*), elaterio, philosophicé praeparatis, nempe per laevigationem in marmore, cum guttulis aliquot spiritus vitrioli, & oleorum anisi, foeniculi, cinamomi, angelicae, citri, &c. pro ratione morbi & patientis. Dosis est gran. XV.

Nota BARHII.

Nullum est vegetabile, quod tam prompté omnem tincturam & vim catharticam é purgantibus simplicibus eliciat; nec tantúm eliciat; verúm etiam saporem (1) eorum ingratum corrigat: atqué oleum tartari per deliquium: Recipe enim foliorum senae electae sine stipitibus:

(1) Quomodo sapor ingratus senae & rhabarbari corrigendus.

Page 277: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

218TYROCINII CHYMICI

drachmas duas: aut senae aut rhabarbari, ana drachmam unam. Infunde in unciis quatuor semis iusculi (a) gallinae, aut alias liquoris convenientis: additis corrigentibus usitatis, & decem aut duodecim granis salis tartari, aut scrupulis olei eius Mercurialis duobus. Si videbis, intra quadrantem horae, menstruum tuum tinctum, & virtutibus senae ac rhabarbari impraegnatum. Hoc dein cola: & residuum exprime, per pannum lineum: dissolvequé in expresso sacchari fini unciam unam. Ita infusum habebis, omni sapore senae aut rhabarbari destitutum, multoqué gratius; quám si purgantia in omphacio, aut citriorum succo, ut quidam facere consuerunt, infudisses. Unde apparet: quám solius Chymiae sit, medicamenta vulgaria grata reddere, tuta salubria.

Quod si veró quispiam ad hanc exiguam senae dosin obstupescit: is sciat: quod sena vim quandam habeat extensivam; sed nihilominus limitatam: ita ut duae illius drachmae sufficere possint, uncis quatuor aquae, & pluribus, animandis. Deinde: quód aqua etiam vim habeat attractivam illius, quod ipsi infunditur, & in quod potest agere; ita ut, posteaquam tantum extraxit, quantum ferendo sibi satis, reliquum abiiciat: ideoqué quatuor drachmae senae, infusae in uncias quatuor aquae, non magis pur->gabunt;

(1) Pondus naturae diligenter observandum.

(a) insculum-i (n.) = broth, soup (sp. = caldo, sopa)

Page 278: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

219LIB. II. CAP. IX.

-gabunt; quám drachmae duae, in simili aquae quantitate maceratae. Immó dicere ausim; quód saepius cúm in me ipso; túm in aliis etiam, expertus sum: unam drachmam senae solam, uti dictum, infusam, idem effecturam, quod tres aut quatuor. Sed cúm vigurlam aliorum consoriam mihi, hac in parte, extimescendam videam: malo, maius potiús statuere; quám minus pondus; & hoc ipsum aliis exemplis confirmare. Disolve enim unciam unam salis communis, in unciis tribus semis aquae communis: deinde iniice in illam eandem aquam plus salis: & videbis, illum manere in fundo, nec vel unum eius granum dissolui: propterea, quod aqua antehac tantum oneris acceperit, ut maiori ferendo sit impar. Sic dissolve unciam unam mercurii, in uncia unica aquae fortis: dein adiice plus mercurii: atque, in neutiquam dissolutum iri, animadvertes: propterea, quód aqua pondus suum attraxerit, aequaliterque tam ad superficiem; quám ad fundum, onerata sit. Aqua enim stigia corpus mercurii ita attenuat; ut id (quod mirum, cúm valde ponderosum sit & grave) in aequipondio servet, cúm ad partem summam & imam; túm ad mediam. Quod si enim particula cupri, aut auri, superficiem aquae tangat: imbuitur ipsa, quanta quanta est, mercurio. Ex

Page 279: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

220TYROCINII CHYMICI

eiusmodi experimentis exstrui possunt regulae infallibiles, & Medico maximé utiles, maximeque ad infinita alia subiecta necessariae, quas Medici Puritani contemnunt; quia, cognitionis rerum naturalium turpiter ignari, sibi tantum debere esse commercii cum Chymia, quantum cum amaraco sui, existimant.

EXTRACTUM CORNUCERVINI.

Recip. spiritus vini, spir. vitrioli, ana partes aequales.

Misce: & affunde rasurae cornu cervini: ut tinctura extrahatur. Crassamentum nigrum abiice: tincturam extractam filtra, rursusque menstrui exhalatione coagula.

Usus. Diaphoreticum est insigne, in febribus malignis, omnibusque aliis morbis, in quibus cornu cervino locus.

EXTRACTUM sive BALSAMUMALOETICUM.

Recip. Aloes succotrinae (a) q. p. Pulverisatam solve, in aqua borraginis & rosarum. Coletur per pannum duplum mundum. Stet in digestione dies tres. Purum effundatur. Effusum rursus digeretur: dum feces plures subsidant. Purum clarumque rursus effunde, & colloca in B. M. Aquositatem abstrahe, usque ad spissitudinem, Impone

(a) Aloes succotrina-ae = a plant

Page 280: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

221LIB. II. CAP. IX.

fornaci calidae, vel soli expone: & humidum universum absumetur: aloeque efflorescet, & quasi in grana exsurget. Hi sunt veri flores aloes.

Recipe horum florum aloes lib. unam: succi rosarum Damascen. lib. semis. Colliquescant igne lento, in unam massam: coagulanturqué Adde secundó & tertió, succum rosarum, uniformi modo. Haec erit aloe rosata.

Recip. Huius aloes rosatae lib. unam: radic. asari, spicae Indicae, croci Orient. cinamomi el., macis, ana unc. unam: myrrhae rubrae unc. semis: sp. vitrioli drach. unam semis.

Omnia contrita & pulverisata, cum aloe misceantur: & balsamum erit paratum. Possent etiam ipsa aromata extrahi. Sed simpliciter ita iuvat, & praeter alias infinitas utilitates, quas praestat, excellens est, ad praecavendam melancholiam, remedium, Quidam appellant: den Gauss Balsam.

EXTRACTUM ALOESSPECIFICUM.

Recip. Aloes succotrinae opt. á sordibus purgatae q. s. Aqua endiviae eliciatur tinctura, instar rubini Fecibus subsidentibus, fiat separatio. Separatum, B. M. committatur. Menstruum destillatum separetur, mellea in fundo diffluente substantia, Recip. huius

Page 281: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

222TYROCINII CHYMICI

extracti uncias quatuor: succi essent violarum, flor. persicorum, rosar. pallidarum, cichorii, buglossae, borraginis, calendulae, primulae veris, ana unc. tres.

Omnia legitimo tempore colligantur & digerantur: filtrentur: labor reiteretur itidem, aquea humiditate, balnei roris vapore, lentissimo ignis gradu, difflante, dum in serapii ideam facessant: addendo insuper extracti rhabarbari, fol. senae, unc. duas semis: essentiae croci drach. semis: myrrhae drach. unam: fol. caryophyll. cinamomi, ana drachmam semis; magisterii tartari unc. duas semis. F. Massa.

ALIUD BALSAMUM de ALOE.

Recip. polypodii querni drach. sex: passular. unc. unam: fol. scolopendrii numero sex. Conterantur crassiusculé M. & superfunde aq. endiviae borragin. ana quart. semis.

Coque in sartagine ad dimidias. Facti expressione, adde mastichis, thuris masculi, ana drach. semis: aloes epatic. uncias tres: syr. violarum cochlearia duo.

Iteretur coctio: donec aloe epatica dissolvatur: & omnia balsami consistentiam acquirant.

Vires & Usus.

Quanquam hoc balsamum apud alios

Page 282: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

223LIB. II. CAP. IX.

autores etiam reperiatur, tamen cúm usus & vires eius non omnibus notae sint, placuit, id huc tranferre. Convenit autem cuiqué aetati & sexui, lenit alvum, obstructum lienem aperit, ventriculum confortat, humores melancholicos expellit. Quibus paralysis metuenda est, apprimé convenit. Hi, uti & apoplectici, quavis septimana, bis sumant hora una, ante epulas vespertinas, cum succo rosarum, quantitate avellanae, adhibita rotula ex oleo foeniculi. Ad capitis fluxiones usurpatur per duos aut tres dies, cum succo aut syrupo glycyrrhizae, vel rhapontici. Ad tusses & apostemata, cum syr. foeniculi aut violarum praesertim aestate.

Tabidis datur cum syr. glycyrrhizae; praedominante veró ariditate & colore, cum syr. violarum, hora una ante caenam. Ictericio exhibetur cum syr. rhabarbari, mané & vesperi hora una ante epulas, per tres dies. Ad menses ciendos, cum syr. violarum, aut alio convenienti. In torminibus, cum syr. menthae, bis de die. In dolore ventriculi, cum syr. rhapontici. Hydropicis, cum syr. absinthii aut sambuci, interdum bis. In melancholia & splenis obstructione, itemqué eparis, cum scirrho; datur cum syr. rosato solutio & rhabarbaro. Si febris adsit, cum succo violarum, vel rosarum.

Page 283: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

224TYROCINII CHYMICI

In Quartana, cum syr. absinthii. In Dysenteria, cum syr. violarum, si sitis infestat. Tempore Pestis, alternis, vel tertio quoqué die, quantitate unius vel duorum pisorum. In morbis subitis utimur cum syr. glycyrrh. aut violarum, prout morbus vel calidus est, vel frigidus.

Dosis est quantitas avellanae, in pane mystico, in cochleari, vino pleno. Potest etiam haustus vini post deglutionem sumi, Serenissimus quidam Imperii Princeps hostiam vino intingit, & balsamum quantitate avellanae involuit. Haec, concepta cochleari, perfundit syr. rhabarbari, & deglutit. Sumit mane & vesperi, ante epulas.

Non opus est accurata diaeta.Nominatur der tuhlende Balsam.

EXTRACTUM HELLEBORINIGRI COMPOSITUM.

Recip. herbar. & radicum hellebori nigri veri, in montibus collecti, & vino rubro mundati, manipulos quatuor. Conquassentur: & in vino rubro muscatellino, vase bene obturato, menses duos, in loco tepido macerentur. Post coquantur in aqua bulliente, per viginti quatuor horas: succus exprimatur: & filtretur. Dein recip. rursus radicum & herbarum hellebori eiusdem manip. unum:

Page 284: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

225LIB. II. CAP. IX.

rosarum rubrar. manip. quatuor: garyophylorum drachmas sex. Ponantur omnia, una cum succo, superiús filtrato, in digestionem, per aliquot dies: addendo, in digestionem, per aliquot dies: addendo vini ardentis octavam partem, respectu vini praecedentis. Dein fiat expressio: expressumqué ad extracti consistentiam destilletur: cui adde salem ex cineribus residuis l. a. elicitum, extracti croci Oriental. drach. unam: ambrae griseae drach. semis: moschi scrupul. semis: essentiae aloes, secundum Quercet. praeparatae, unc. semis: diagridii recté praeparati drach. unam semis: ol. garyphyllor. scrupulum semis. Misce secundum artem. Dosis pilula una maiuscula, magni pretii & aestimii. Plerumque datur vesperi á caena.

PANCHYMAGOGUM.

Recip. pulpae colocynthidos, α radic. hellebori nigri, β diagridii, ana uncias duas semis: turbith, γ hermodactylorum, agarici, aloes, ana unc. unam: fol. senae Oriental, rhei electi, ana unc. quatuor: spec. diarhodon abbat. unc. unam. Fiat extractum, secundum artem, cum aqua cinamomi, salem addendo, ex fecibus.

Dosis á scrup. uno ad drach. semis.

Page 285: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

226TYROCINII CHYMICI

┼ De hoc vide Crollium pag. 138. Quod etiam describit Isaacus Hollandus in opere vegetabili. Panchymagogum autem dicitur propterea; quód trahat omnes humores.

α antiquae.β veri Styriaci.γ gummosiδ cum vino parata.ε Non opus; ut ex superioribus constat.Descriptio panchymagogi non minús facilis & utilis

est haec.Recipe folior. senae Alex. sine stipitibus uncias

duas: Rhabarb. opt. unciam unam semis: radic. hellebori nigri Styriaci unciam unam: turpethi albi gummosi, polypodii querni, trochiscor. alhandal. agaric. troschis. ana unciam semis: medull. sem. carthami, myrrhae rubeae selectae, ana drachmas tres: specier. aromat. garyophyllatae, diambrae, ana drachmas duas: cortic. citri drachmam unam. Concisa & contusa extrahantur simul onnia (a), cum affusa spiritus vini boni, & aquae cinamomi, ana libra una semis: postea exprmantur. Feces iterum extrahantur cum sola aqua cinamomi tenuiori: procedatur postea secundum mentem Crollii, pag. 138. Extracto adde extracti aloes, cum aq. betonicae vel veronicae facti, uncias tres. Fiat mixtio: deinceps ad maiorem consistentiam

(a) onnia may be it would be omnia (?)

Page 286: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

227LIB. II. CAP. IX.

in calido redigendam adde ol. garyophyll. gutt. X. Dosis á gran. X. ad XX. vel. XXVI.

ALIUD.

Recip. fol senae unc. quatuor: agarici, rhabarb. ana unc. duas: turbith, hermodactylor. ana unc. semis F. extractio, cum aqua ulmariae, buglossae, & cardui benedicti.

Recip. huius extracti unc. duas: aloes electae unam: extract. scammonii, per aquam communem parati, colocynthid. per spir. vini parati, ana unc. unam semis: salis gemmae drach. tres: ol. anisi, cinamomi, ana drach. unam. Misce & reduc in massam.

Dosis gr. viginti quinque.

ALIUD.

Recip. scammonii purgati unc. unam semis: essentiar. colocynthidis, veratri nigri, spec. diarrhodon abbat ana unciam unam.

F. massa miscendo omnia, in vase vitreo: quae demum malaxetur, cum scrupulo semis olei cinamomi.

Dosis á gr. octo ad sedecim. Datur per se, vel cum balsamo aloetico, aut aquila Mercuriali.

Page 287: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

228TYROCINII CHYMICI

Scammonii purgatio talis est: Scammonium pulverisatum spiritu vini phlegmatico (nam aliás sp. vini non dissolvit gluten scammonii) perfunditur: & in matracio, unica facta ebullitione, per noctem in loco calido relinquitur. Mané separato, per inclinationem, vini spiritu, alius affunditur: &, ut priús, proceditur. Sic scammonium recté á fecibus est purgatum, quod rursus in B. M. ad mellaginis consistentiam coagulatur.

Unica ebullitione) Sume ahenum: illi impone philolam: cui inclusa sit materia: ignemqué lenem suppone. Sic spiritus vini citiús ebullit; quám aqua in aheno calefit. Ergó statim tum auferatur, & in balneum tepidum per noctem collocetur.

Proceditur ut prius) Non, quód poni rursus debeat in ahenum: sed in balneum tepidum tantummodó collocetur. Per ebullitionem enim totum corpus fit spongiosum: unde tinctura facilé per digestionem extrahitur. Atque ita extracta parari possunt, intra viginti quatuor horas, aut duodecim saltem, si sint aromatica.

Ut mitior sit Scammonii operatio (1). Recip. Scammonium pulverisatum, quod imbibe aliquot guttulis olei sulphuris per campa->nam

(1) Scammonium benignissimum.

Page 288: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

229LIB. II. CAP. IX.

-nam in aqua rosarum. Ubi solutum est, redige illud rursus ad debitam consistentiam: & postea in taleolas dissectum cum spiritu vini extrahe, ut dictum.

Colocynthis, veratrum, & species diarhodon eodem modo extrahuntur, ut priús; sed cum spiritu vini optimé rectificato. Veratri tamen praeparatio tutior haec est: Veratri nigri veri, seu Austriaci, radices, grosso modo contusae, digerantur in spiritu vini, calore tepido, per duodecim dies. Pós abstrahatur vini spiritus, in balneo, ad consistentiam spissiorem.

EXTRACTUM AD QUARTANAM.

Recipe aloes uncias quatuor: myrrhae, α radicum gentianae, aristolochiae rotundae, ana drachmas tres: croci Oriental. drachmam unam semis: trium sandalorum ana drachmam unam: rad. asari drachmas duas: solior. senae mundatorum unciam unam semis: Mithridatii optimi unciam semis. Pulverisanda pulverisentur: fiatqué massa cum syrupo β de scolopendrio, ex qua fiat extractum, cum aqua carduibenedicti: addito sale ex fecibus: cuius dosis, scrupulus unus, ad drachmam semis, pridié accessionis, mané, cum drachma una aquae extracti.

Page 289: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

230TYROCINII CHYMICI

α electae rubrae.β melius cum succo, si haberi potest.In Quartanariis cauté purgantibus est

progrediendum; imó á medicamentis purgantibus vehementibus, ut & roborantibus calidioribus, summé abstinendum. Quartana enim, ludibrium Medicorum, nisi convenienter & molliter tractetur, sive iam recens nata fuerit, sive adoleverit, aut ad aetatem aliquam pervenerit, raró sui dominatorem exactum relinquit. Praeterea multum situm est in naturis. (1) Quartanariourum, quae saepé eludunt medicamenta, etiam cum mollitie summa adhibita. Loco autem purgantis aliquoties cum fructu tale exhibuimus decoctum. Recipe decocti senae uncias quatuor: syr. rosarum solut. syr é sena, ana unciam semis diacatholici, diaturbith cum rhabarbara, ana drachmas tres: cort. helleboni nigri scrupulum semis. Redigantur, diluanturque pro potu, qui mané ieiunus 4. horis ante cibum exhauriatur calidé. Interim statuimus, quod ad quartanas inveteratas non sit praestantius remedium Crollii digestivo ex tartaro vitriolato, quod describit pag. 117. Tandem vomitum in hoc casu á Cratone, in Cons. Medicinal. approbari reperimus; verúm in hac febri haud prodest. Etsi enim regionem primam ventris aliquantulum expurget, & circa viciniora loca aliquid hete->rogenei

(1) Circa Quartanam observatio.

Page 290: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

231LIB. II. CAP. IX.

-rogenei depopuletur: nihil tamen attingit, quod proximé febrem continet. A vomitu itaque saepé repetito potiús abstinendum iudicamus. Nisi causam antecedentem respiciamus, dum educendae pituitae priús incumbendum sit, antequam sentina illa melancholica eliminanda veniant.

MODUS hic parandi extracta purgantia, tám simplicia, quám composita vulgaris est. Novi autem modum α longé compendiosiorem, tincturam & omnem vim catharticam, spatio quadrantis horae, é medicamentis purgantibus, absque ullo calore externo, & additione ullius rei mineralis, eliciendi quo extracta longé maioris fiunt efficaciae, quám si trito & consueto more parentur.

α Non certé est alius, quám qui fit cum oleo tartari, admixtis guttulis 4. aut 5. ad singulas drachmas.

THERIACA GERMANORUM. ┼

Grana iuniperi recentia & matura in mortario marmoreo conterantur: quibus ad singulas libras aquae pluvialis destillatae librae quatuor superfundantur, & per triduum, loco calido, digerantur: α postea per pannum colentur, β fortiter exprimantur. Colatura filtretur, γ exhaletqué ad extracti consistentiam; cui saccharum addere, vel non addere poteris. Siquidem per se dulce->dinem

Page 291: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

232TYROCINI CHYMICI

-dinem quandam obtine. δ Dosis drachma una.Datur in colica, calculo, suffocatione matricis,

mensium suppressione, defluxionibus frigidis, hydrope. Est etiam praeservativum specificum contra pestem, & omnem aerem contagiosum. ε.

┼ Hoc nominis putant á Paracelso tributum esse; verúm in scriptis eius id non invenitur, Electuarium quidem iuniperinum proponit Consil. Tom. V. pag. 105; at longé alium magisqué compositum, atqué ideó etiam melius est hac theriaca.

α vel etiam coquantur leniter, ad horas non ita multas.

β agitando, ut nimirum pulpa tantúm transeat; semen veró & tunicae removeantur: quód optimé per cribrum fit.

γ additurqué saccharum albissimum ad pondus extractionis.

δ ad cuius libram unam adde pulveris zingiberis drachmam unam, macis & calami aromatici, ana drachmas duas, cubebarum drachmam unam, fiatque electuarium in forma mithridatii, quod in vitro bené munito insoletur per mensem unum; cuius usus est á pastu.

ε caput enim & cor hoc succo mirabiliter recreantur.

Page 292: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

233LIB. II. CAP. IX.

LAUDANUM sive [Greek= Nêpenthes] ┼ quovisHomerico praestantius.

Extractum α narcoticum dicitur Laudanum, quod laudatum sit remedium: ob insignes scil. effectus eius & operationes, quas in gravissimis morbis & atrocissimis sopiendis doloribus magno cum fructu experimur: Nepenthes autem dicitur, quód luctum sedet. Testatur enim Homerus, remedium tali nomine insignitum Helenae β fuisse, quo omnes cordis languores & aegritudines abegerit, & iucundam hilaritatem laetitiamqué induxerit.

Recipe tincturam ex γ hyoscyami unciis duabus, cum spiritu vini, per spiritum vitrioli, vel sulphuris, acido facto, extractam, ut artis est: ex opii δ uncia una, ut suprá, extractam: é croci Orientalis unciis duabus extractam: Misce: & pone in locum tepidum, ibidemqué relinque dies quindecim, quotidié agitando. Iis finitis, spiritum vini per balneum evoca: & massae in fundo remanenti adde extracti castorei drachmas duas: tincturam ex unciis duabus diambrae, per spiritum vini iuniperatum, in balneo vaporoso, extractum, uná cum dissolvente. ε Stent in digestione, per mensem, saepiús agitando: dum omnis odor gravis evanescat.

Page 293: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

234TYROCINII CHYMICI

Tandem adde tincturae ζ coralliorum, succini pellucidi praeparati, ana drachmam unam: ossis é corde cervi scrupulum semis: tincturae auri drach. semis. Omnibus in mortario marmoreo mixtis, & priús contusis contudendis, adde olei succini, macis, cinamomi, aut scr. unum: extracti moschi (quod tamen in mulieribus omittendum est) scrupulum semis. Tandem haec omnia pone in locum temperatum, ut exsiccentur, ad pilulas inde formandas.

Dosis á gr. i. ad quatuor.┼ Laudanum hoc veré laudatum Theodorus

Zvingerus, vir summus & insignis Medicus, primúm appellari censuit Nepenthes nomine, quod latiné sonat, quasi nullus luctus, ob summos autem & admirabiles effectus, quos exerit Laudanum, ei aptissimé & summo iure competit.

α Paregoricum hoc insigne autor extractum quoque narcoticum vocitat, quamvis minús convenienter; siquidem qualitate eius narcotica & soporifera dependet potiús á sulphure quodam [Greek= ph(i)logisô=broiled flesh], foetido & immaturo, quo opium plurimúm abundat, quám á causa quadam frigida. Nam & fumus sulphureos carbonum, & vapor sulphureus, tam vini, quám croci, multó citiús hominem in somnium praecipitabunt profundum & letheum, quám aqua

Page 294: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

235LIB. II. CAP. IX.

nivis, aut glaciei montium, quantumvis in summo excessu frigidissima (1). Haec enim frigiditas carét spiritibus vaporosis & sulphureis, qui, cerebri ventriculos opplentes, eiusmodi soporiferas inducunt affectiones. Odor praeterea opti foetidus certissimus index est eius, qui in eo inest, copiosi sulphuris & olei. Quapropter, separato & demto hoc sulphure foetido, opium hoc in anodynum praestantissimum evadet: siquidem causa [Greek= narchôseos] sublata, necesse est, ipsa quoqué [Greek= narchôsis] tollatur. Ut hinc manifesté eorum error appareat, qui narcotica ab anodynis non destinguunt, cum tamen ipsé Renodaeus. Instit. Pharmaceut. lib. 3. cap. 13. in dispensatorio Medico, profiteri cogatur, narcotica improprié, ac solúm nominetenus, anodyna vocari.

Quum autem anodyna communiter sint paregorica, quaecunqué dolorem tollunt: doloris veró cruciatuumqué enormes passiones leni introducto somno plerunqué consopiantur, ac saepe etiam, dum quiescit cum corpore morbus, simul dolorum causae extirpentur; ideó multum situm est in mitigationum momento. Quicunque igitur essentiale anodynum. (non allioticum, aut narcoticum) rité rectéqué praeparatum, ipsi naturae convenienter applicare poterit, is meritó gaudebit, se, instructum thesauro Attalico, possidere panaceam ad obliteram dum quoscumque tám internos, quám exter->nos,

(1) (it seems incomplete in the beginning) sentiale anodynum, quam narcoticum vocitandum.

Page 295: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

236TYROCINII CHYMICI.

nos, cruciatus: ad id enim in acie novaculae constitutus, tanquam ad sacram salutis anchoram, confugere poterit, nec colica, lumbago, vigiliae, delirium, cardialgia, febrium inquietudines, vomitus, pleuritides, Arthritis, calculus, uteri suffocatio, morbus comitialis seu Herculeus, aliiqué quám plurimi affectus repugnabunt. Quod ipsum sané memorabile illud exemplum Quercetani, in Pharmacop. 23. circa finem, confirmat, quod sic se habet: Matrona quaedam amplissima, nec infimo loco nata, gravi quodam affectu hysterico correpta, intolerabilibus continenter affligebatur doloribus convulsivis, qui nequé Philonio, nequé pilulis cynoglossae, nequé aliis remediis, sive internis, sive externis, mitigari poterant. Tandem nobis confugiendum fuit ad Nepenthes nostrum: ex cuius usu continuo praedicta matrona per quinque sexué menses, singulis noctibus semel, & interdum bis, nullum unquam in capite stuporem persentiebat. neque etiam spe sua frustrabatur unquam in doloribus subitó sedandis, & quite corpori concilianda. Interdum quidem ipsi, fallendi causa, pilulam aliam utcunque animi causa formatam & magnitudine ac colore veris Nepenthes pilulis respondentem, exhibebamus: sed sequentem totam noctem inde lamentando & eiulando miseré transigebat. Unde altero die post certa gravique obiurgatione,

Page 296: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

237LIB. II. CAP. IX.

verbisque satis asperis ac duris, nos excipiebat, seque immeritó á nobis delusam, & nostra culpa & permissione, per totam noctem, tantis doloribus & cruciatibus exagitatam conquerebatur. Quae omnia á nobis in eum finem dicuntur, ut oculis omnium obiiciamus tam praeclaros & infallibiles Nepenthes nostri effectus, quod unius tantúm piperis grani magnitudine exhibetur, contra omnes dolores, á quacunque causa ortos. Hactenus ille.

β Helena tale remedium dedit Telemacho, quod quidam putant fuisse nostram buglossam.

γ An (1) hyoscyami tinctura, quomodocunque parata, utilis necessariaque sit ad Laudani optati confectionem, non immeritó quaeritur? Nos negamus simpliciter, Hyoscyamus enim est narcoticum vehemens, adeoque deleterium, ut non tantúm in hominibus insaniam, capitis vertigines, & veternum gignat: verúm etiam, Aeliano test, pastu illius resolvatur apri, unde & suilla faba appellatur. Deinde hanc vim suam tantúm abest, ut retusam vel correctam exhibeat eius tinctura, ut potiús propter summam tenuitatem, quam á vehiculo, spiritu vini, habet, cuius nimirum ministerio extrahitur, eandem magis noxiam prodeat: repagulis namque crassitiei ipsius remotis clandestiné in omnes corporis cavernas sese insinuare potest. Quapropter

(1) Hyoscyami tinctura plané inutilis est ad Laudani opiati confectionem.

Page 297: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

238TYROCINII CHYMICI

hyoscyami tincturam meritó á laudabili laudani huius opiati confectione excludimus, & neutiquam huius laudati medicaminis basin esse serió statuimus, secus ac quidam aestimant.

δ Thebaici scil. Thebaicum autem optimum & praestantissimum illud dicitur, quod ex Cairo advehitur, albicatqué, ut etiam vult Galenus. Ex Syria veró, Alexandria, & aliis regionibus allatum, nigrum, & minús bonum est. Nec minoris virtutis est illud, quod ex Cambaia hodié affertur.

ε seu menstruo spiritus vini iuniperato.ζ Ut á laudani confectione meritó hyoscyami

essentia excluditur, & omittitur; ita alia sunt, quae possunt: dicimus magisteria gemmarum; ut hyacinthi, tincturam coralliorum, bezoar, unicornu, ambram, extractorum mumiae, myrrhae, olea anisi, caryophyll, citriorum, nucis mosch. &c. quae non tam virtutem medicamenti, quám pretium & dosin, etiam in minima quantitate aegris abominabilem, adaugent. Omninó enim technurgemata pharmaceutica, quó simpliciora, eó perfectiora censeri debent; nam & crebriús & faciliús suo sine potiuntur, quia sunt [Greek=autarchên] primamque naturam aemulantur, quae modicis commeatibus iter suum peragit ad opus perficiendum.

Ex hisce luce meridiana clariús patet, qualemnam doctiores Chymiatri laudani confection->nem

Page 298: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

239LIB. II. CAP. IX.

-nem desiderant, & in Medico prudenti requirunt; nefas tamen puto, clariús eius praeparandi modum manifestare, cúm hoc, praeclari Theodori Zuvingeri, iudicio medicamentum tale sit, quod Medici manu parari debeat; ipso alioqui usu vilescit, & ab usu pharmacopoeorum importuné adhibitum suspectum redditur.

ALIUD.

Recip. Opii electi unc. duas. Has scinde in parvas subtilesque portiunculas: easque sicca in Sole, aut simili calore, donec reddantur friabiles. Hinc pone eas in matracium: & superfunde tantum aceti vini, ter aut quater destillati, quantum eius ad quatuor digitorum eminemtiam necessarium. Relinque ita in fusione, usqué dum acetum valdé tinctum sit: quod postea decanta: & aliud toties super affunde; donec non ampliús colerentur: & tunc acetum tinctum filtra, destillaqué in balneo; donec tinctura remaneat in fundo, mellis instar. Interim, eodem modo, tinctura ex uncia una croci eliciatur, per aquam vitae communem: opiiqué extracto super affundatur: post per balneum exstilletur; donec utraque tinctura simul iuncta, ad mellis formam, in imo subsidat. His adde magisterii perlarum, coraliorum, ana drach. duas: sulphuris narcotitici vitrioli, (quod cap. vigesimo descriptum est) unciam semis.

Page 299: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

240TYROCINII CHYMICI

Usus. Remedium est probatissimum tutissimumqué in omnibus doloribus, seu veneris, seu aliis: sistique omnem haemorrhagiam, & ventris fluxum. Dosis est á gr. 4.5. ad 6.

ALIUD.

Recip. Opii praeparati, essentiae hyoscyami, ana unc. unam: Superfunde spiritus vini, infusionis specierum diambrae, absque moscho & ambra, unciam unam semis, atq; in balneo redige ad consistentiam liquidiorem; cui adde coralliorum, perlarum, carabes albiss. ana in tenuissimum seu impalpabilem pulverem redactorum, drach. unam: ossis é corde cervi scrupulum unum: croci optimi, per sp. vini extracti, scrup. quatuor. Incorporentur cum pauco spiritu cianmomi; ut fiat massa molliuscula. quae dividenda in duas partes; quarum alteri adiiciatur moschi opt. scrupul. semis, ambrae griseae gr. sex, alteri veró add. castorei scrupul. semis. Utraque massa seorsim digeratur in matracio, calore fimi equini, per quatuordecim dies; tandem ad usum reponatur.

Dosis gr. trium vel quatuor.Opium praeparatur hoc modo: In minutas taleolas

dissectum, cum spiritu vini, facta unica ebullitione, per quatuordecim dies,

Page 300: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

241LIB. II. CAP. IX.

calore tepido digeritur: & tandem in balneo, separato vini spiritu, ad consistentiam debitam redigitur.

Hioscyami radices colliguntur, mense Septembri; cum nova folia rumpere coeperint. E contusis succus exprimitur, qui, cum albuminibus ovorum depuratus, calore mediocri, coagulatur, ad consistentiam solidam: ex quo, per spiritum vini, optimé rectificatum, extrahitur tinctura, quae, in balneo, ad formam extracti redigitur.

ESSENTIA CHYNAEClarissimi Viri,

D. CASPARIS DORNAVI,Philosoph. & Medici [Greek=euchêmonesato]

Recip. Ligni sancti unc. septem: cortic. ligni sancti unc. tres: cicerum rubror. manip. unum: aq. adpropriatar. lib octo semis: vini Rhenani lib. duas: hydromelit. lib. semis. Stent in B. M. alembico caeco probé clauso, per horas viginti quatuor, subiectis accensisque paucis carbonibus. Postea ebulliant omnia, & coquantur: dum librae quinque remaneant. Hae colentur, cum expressione: postea filtrentur Herme->ticé.

Page 301: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

242TYROCINII CHYMICI

-ticé. Hoc est impraegnatum menstruum, ad eliciendam tincturam, ut sequitur.

Recip. huius decocti libras quatuor: vini Rhenani lib. semis: succi citrior. recens expr. unc. duas: ligni sancti rasi unc. unam: cort. eiusdem ligni unc. semis: radic. chinae unc. quatuor: sarsae parigliae unc. tres: ligni sassafras unc. unam semis: radic. specificar. unc. duas: herb. effectui curando convenient manip. sex: florum pugil. sex: seminum drach. octo: cornu cervi rasi unc. unam: ligni rhodii unc. semis: cinamomi drach. duas: cubebarum, cardamomi, ana drach. unam. Conquassata infundantur in B. M. blandé calido, alembico caeco optimé clauso. Post dies duas, coquatur in eodem alembico, ut remaneant librae duae, quae colentur, exprimantur, & aliquoties filtrentur. Ponantur rursus in B. M. ad digestionem, per horas viginti quatuor: ut, si quid supersit feculentum, subsidat. Refrigerata eximantur, & per inclinationem colentur, filtrentur. Rursus in balneum collocetur liquor, & per alembicum exstillet aqua ad uncias octodecim: quae seorsim servanda. In fundo cucurbitae manet liquor spissior, potissima remediorum tinctura, quae rursus filtranda: cui addantur sacchari penidii unc.

Page 302: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

243LIB. II. CAP. IX.

semis: aq. cinamomi opt. drach. duae: salis ex relictis fecibus, s.a. extracti, drachmae duae.

Usus. Exhibetur hic syrupus extractionis, mané pro sudorifero, in lue venerea, arthritide, catharris, asthmate, paralysi & similibus, á drachmis tribus ad sex, loco praegrandis cyathi vulgarium decoctorum hydroticorum. Aqua autem priús servata bibitur horis pomeridianis, ab uncia una ad duas, sine promotione sudoris; ad quem tamen, sequenti mané eliciendum, corpus praeparat.

SYRUPUS EXTRACTIONIS FLOR.PAPAVERIS ERRATICI.

Recip. Florum papaveris erratici, probé mundatorum á parte nigra lib. unam: aquae papaveris erratici lib. duas: Macerentur per viginti quatuor horas in B. M. Deinde praelo exprimantur. Expressioni adde denuó flor. papaveris lib. unam: spiritus vitrioli scr. semis.

Macerentur rursus & exprimantur quater. Ultima expressio, absque floribus, ponantur in B. M. per diem unum. Deinde filtretur Hermticé. Filtrarum ponatur denuo in B. M. per duos dies, ut feculenta probé deponantur. Exstilletur aqua, quae seorsim servanda. Quod in fundo remanet, cola probé per inclinationem, & separa purum ab impuro. Adde, exempli gratia, unciis duodecim huius extracti & de->purati

Page 303: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

244TYROCINII CHYMICI

-purati succi, sacchari unc. sex vel septem.Eodem modo fiunt syrupi extracti florum Tunicae,

Calendulae, Sambuci, Hyperici, Centaurii minoirs.Dosis syr. extr. papaveris erratici est drachmarum

sex; cúm vulgaris vix uncia una semis sufficiat.

CAPUT X.

De tincturis mollibus. ┼

ETSI TINCTURAE meritó propter operationes, quibus perficiuntur, & consistentiam suam, ad extracta referri possent: tamen quia ab autoribus tincturarum titulo donatae fuerunt: placuit, ipsis etiam peculiare caput adsignare.

┼ Tincturae molles differunt á liquidis, quód in illis fiat aliqua menstrui evaporatio, & sic aliqualis coagulatio: in his veró menstruum servatur universum.

TINCTURAE MELLIS.

Misce mel arenae bené mundatae: ut fiat inde quasi massa: superfunde vini spiritum, ad eminentiam duorum digitorum. Digere per quinque vel sex horas: coloratumqué spiritum effunde: & alium effunde, donec non ampliús coloretur. Tinctum spiritum filtra, α & coagula.

Page 304: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

245LIB. II. CAP. X.

Haec tinctura mirum in modum iuvat & nutrit phthisicos. β

α non omninó, sed ad mollem consistentiam usque.β potiús veros hecticos, si eius quotidié mané &

vesperi exhibeatur cochleare dimidium, vel per se, vel in decoctis pectoralibus, praecipué veró cum balsamo foeniculi; potest & in sero lactis exhiberi.

TINCTURA CROCI.

Fit cum vini spiritu, α qui super crocum infundi debet toties, donec tincturam totam attraxerit: & remaneat terra subalba. Tinctura filtratur: & S. V. leni balnei colore abstrahitur. β

Usus, Varias & egregias habet facultates: γ spiritusqué imprimis in syncopticis recreat & restaurat mirabiliter: si uncia saltem eius gutta, in iusculo aut vino albo, exhibeatur.

┼ Subintellige flores croci Orientalis.α meliús cum aqua vitis, vel sero lactis.β Exinde fit extractum, si ad consistentiam

destilletur.γ Conducit & in apoplexia, si guttula linguae

aspergatur, praesertim si. S. V. sit praeparatus cum floribus lavendulae ac lilii convallium. Eadem praestat in morbis hystericis.

Page 305: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

246TYROCINII CHYMICI

Feré similem in modum hanc croci tincturam praeparare iubet Libavius, dum inquit: tusum crocum, inque syndone ligatum, merge in vini spiritum, ita ut in medio pendeat vitro: digere per diem, (vel donec color contractus sit) sique alba substantia est in syndone, eam exime, & novam impone materiam, idqué donec sat. coloris, habeas, post coagula, Quod si uno menstruo non possit extrahi totus color, plura adhibere per vices; acrimoniam elue aqua stillatitia. Coagula veró igne lentissimo, sine iactura coloris; lib. 2. Alchym. tract. 2. cap. 8.

TINCTURA RHABARBARI.

Recip. Rhabarbari Monachorum, in frustula concisi, unciam unam. Superfunde olei amygdalarum amararum ad trium digitorum eminentiam, q. s. vel uncias quatuor. Pone in calorem solis, per mensem philosophicum, sive quadraginta dies: atque sic oleum rhabarbari essentiam in se derivabit. Exprime deinde massam, per manicam Hippocratis, vel linteum. Expressioni optimum vini spiritum rectificatum affunde, atque in B. M. per aliquot dies relinque. Sic spiritus vini essentiam omnem rhabarbari attrahet. Hinc remanentiam rhabarbari iterum, cum novo oleo, ponito in digestio->nem,

Page 306: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

247LIB. II. CAP. X.

-nem, ut id rursus tingatur: iterumqué per spiritum vini tincturam ex oleo evocato: quod tamdiu est repetendum; donec rhabarbarum nihil ampliús coloris oleo suppeditet. Atque ita tinctum vini spiritum, per alembicum, ad dimidias destilla: quodqué destillatum est redde: iterumqué ad dimidias destilla: quod etiam quarta vice est repetendum. Ultimó denique totum per alembicum destilla: atque tum demum tinctura, uná cum vini spiritu; per alembicum feretur, postea ad mellaginem, vel balsami formam, in balneo vaporoso, separanda.

Dosis gutt. decem vel duodecim in conserva aliqua, aut liquore conveniente.

TINCTURA SACCHARI.

Recipe sacchari albi pulverisati libram unam: pone in cucurbitam, vel matracium: & adde aceti destillati cochlearia duo. Póst digere in cineribus calidis, per sex horas: deinde superfunde aquae vitae rectificatae q. s. ut supernatet ad duos digitos, & rursus digere, donec coloretur. Postea aquam tinctam effunde, & aliam toties reaffunde, donec ulteriús non coloretur. Tum menstruum per balneum evoca. Sic tinctura, sive essentia rubra, manebit in fundo, quae circulari α debet, cum aquis cordialibus.

Page 307: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

248TYROCINII CHYMICI

α nec tamen haec necessaria est ciruclatio.

Usus. Prodest in syncope, & deliquiis animi, cum aqua cinamomi & rosarum exhibita.

TINCTURA SALIS TARTARI.

Recip. Sal tartari purissimi, qui per reiteratas calcionationes; solutiones, filtrationes, coagulationes, & fusiones, paratur, q. v. Pone hunc in crucibulum forte: & funde, inter prunas, tamdiu, donec ex viridiusculo evadat coeruleus, & adeó acris; ut, super linguam positus, eam ignis instar adurat. Tunc pone in matracium: eiqué superaffunde paullatim tantum spiritus vini; donec ad tres digitos supernatet. Relinque in frigido, per horam. Postpone in ignem sabuli: lentéque bulliat; donec spiritus bene tinctus sit: quem oportet separari, & alium substitui; donec omnis tinctura sit elicita. Eo facto, spiritus vini, per destillationem, evocandus. Sic tinctura manebit in fundo, instar sanguinis rubicunda, odorisqué suavissimi.

Usus. Dosis est, á quinque, sex, ad octo guttas, in vino albo, aut iusculo aperitivo, ad pellendas urinas, & reliquias luis vene->reae,

Page 308: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

249LIB. II. CAP. X.

-reae, aliorumqué morborum inveteratorum. Apprimé etiam convenit malo hypochondriaco: omnisqué generis obstructiones reserat: & ventrem eorum, qui hac utuntur, semper laxum tenet, & apertum.

TINCTURA SULPHURIS.

Liquefac α sal tartari in tigillo: flores item sulphuris in alio. Postea simul misce, & sponté infrigidari permitte. Massam tere, cui spiritum vini superfunde, ad eminentiam quatuor digitorum. Digere: β (aliás non succedit praeparatio) donec colore rubicundissimo tingatur menstruum: quod per balneum serparabis. Ita habebis tincturam, verum pulmonum balsamum.

[Si quis est, qui de hac praeparatione dubibitat, is sciat: eam optimé succedere dextré operanti. Ego quidem talem tincturam rubicundissimam elicui, & post menstrui exhalationem, ad cuticulam usque, crystallos diaphanos, magnarum virium, collegi.]

α Modus hic praeparandi tincturam sulphuris in [Greek=ercheirêsei] ipsa non succedit. Alius itaqué substituendus.

β digestione non opus est.Penotus (1) tincturam hanc vocat balsamum

sulphuris simplicem, quem tali apparatu conficit: Recipe olei terebinthinae drachmas qua->tuor;

(1) Penoti balsamus sulphuris simplex.

Page 309: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

250TYROCINII CHYMICI

-tuor; florum sulphuris uncias duas. Flores sensim imponantur, ut eo meliús solvi possint; vitrum positum sit supra cineres calidos: moveantur saepius. Hoc totum stare sinito (*) in arena calida, ut fiat picis instar, quod octo vel decem horarum spatio fiet: ignis lentus sit. Tandem huic materiae superaffundatur spiritus vini optimus, ad eminentiam trium digitorum, & relinquatur supra ignem lentum, & vini spiritus fit rubeus, quem effunde in aliud vitrum: novumque spiritum affunde fecibus: & rursus tinctus erit: quem etiam sensim separa, & utrumque spiritum simul iunge: spiritum vini tinctum impone in cucurbitam, & apposito alembico extrahe partem illius spiritus, & tinctura sulphuris manebit in fundo, quam ad usum serva. In commentar. de vera praeparatione & usu medicamentor. Chymicorum. Nos (1) ut breviorem, ita & meliorem talem damus: Primó liquefac flores sulphuris in tigillo communi, ne adurantur: postea guttatim adde oleum salis tartari per deliquium factum ana: & tam diu agita, & misce, donec fiat materia nigricans cum rubore: túm teré, & statim cum affuso S. V. coloratur rubicundissimé. Huic solutioni nonnulli miscent acetum, & statim turbabitur, lactescetque atque hac ratione sulphur ad fundum cadit grysei coloris, quod longé praestat ipsa tinctura. Datur in syrupo prassii, iu->barum,

(1) Brevior & melior sulphuris praeparatio in forma pulveris.

Page 310: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

251LIB. II. CAP. X.

-barum, & aliis appropriatis, scrupulus unus, vel amplius. S. V. post impositionem aceti foetet pessimé; mirum tamen facit ad contracturam ex morbo Indico, si in decocto guaiaci ad sudandum exhibeatur.

TINCTURA ANTIMONII.

Recipe antimonium calcinatum, ad cinerum colorem talem, qualis ad facienda vitra requiritur. Pulverisa hoc, in mortario marmoreo, cum aequali pondere salis tartari. Deinde super affunde bonum spiritum vini: & digere in balneo: donec spiritus sit impraegnatus virtute ac calore (a) anitmonii; quem affundi oportet, per inclinationem; & alium rursus superaffundi; donec non ampliús coloretur. Tunc spiritus vini per balneum exstillandus: ut vera essentia antimonii in fundo maneat, sanguinis instar rubicunda: & persanandis ulceribus malignis accommodatissima.

TINCTURA SMARAGDI.

Tere: & pulverisa Smaragdos, in mortario ferreo: post tincturam extrahe, per urinam infantis destillam: digerendo, in loco calido. Cumqué urinam destillatione abstraxeris: superfunde ei, quod in fundo residet, coloris leucophaei, bonum spiritum vini: tincturamqué inde extrahe viridissimam: á qua spiritus vini separandus.

(a) May be is colore instead of calore.

Page 311: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

252TYRONCINII CHYMICI

Usus. Dosis est, ab octo, ad decem guttas, in aqua oxallidis, tormentillae, plantaginis: contra omnes fluxus ventris & dysenterias. Stomacho etiam imbecilli corroborando convenit.

TINCTURA CORALIORUM.

Antequam ad coraliorum tincturas accedam; operae precium me facturum existimo: si veterum errorem, de illorum natura, paucis hic refutem. (1) Existimant enim: coralium, in abysso maris, molle esse: extra mare veró, demum durescere. Unde Ovidius ait, quarto Metamorph.

Nunc quoque coraliis eadem natura remansit: Duritiem tacto capiant ut ab aere, quodque Vemen in aequore erat, fiat super aequora saxum.

Et decimo quinto Metamorph.Sic & coralium, quo primum contigit auras,

Tempore durescit, mollis fuit herba sub undis. In eodem errore haeserunt & alii, uti in Dioscoride videre est, lib. 5. cap. 139. & adhuc sunt, qui eundem fovent. Monardes enim, de Ambaro differens, ait illud bituminis genus esse, ex fontibus, in alto mari manans, quod aeri expositum illico densetur, ut soleant pleraque, quae sub marinis aquis te->nella

(1) Natura coraliorum in mari qualis.

Page 312: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

253LIB. II. CAP. X.

-nella & mollia sunt, at aqua exempta durantur, ut coralium, succinum. Sed fallitur, & autoritate veterum decipitur. Generosus enim Dominus, Iohannes Baptista de Nicole, Eques Marsiliensis, & Regius piscationis coraliorum, in regno Thunetano, Praefectus, certó mihi confirmavit: quód cum anno M.D.LXXXV, mense Iulio, in mari Bizertino, regni illius Thunetani, piscationem instituisset: cupiditate naturae coraliorum investigandae inductus, iuvenem, funibus sufficienter longis, alligatum, & pondere viginti quinque librarum, in utraque manu, ad descensum tutiorem & commodiorem, libratum, in mare istud, centum perticas profundum, demiserit, ipsique in mandatis dederit; coralium evelleret, &, inter evellendum, curiosé attenteque observaret, an molle, durumve esset. Qui, ubi rursus ascendisset; utraque manu coralii ramum attulerit, constanterque adserverit: illud non minus sub mari; quám supra illud, durum esse: & se, cum ad octo perticas, aut circiter, propé fundum maris, adpulisset, magnam ibi frigoris vim sensisse. Immó, quód ipsemet etiam, cum relationi istius fidem adeó non haberet, in mare, cum retia, quibus coralia piscari solent, extrahenda essent, antequam in ipsum aerem efferentur,

Page 313: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

254TYROCINII CHYMICI

ad profunditatem unius perticae, sese immerserit, & coralium, retibus adhaerens, manu prehenderit, idqué tum aequé durum, ac cum iam aeri externo esset positum, observarit, Idem etiam confirmavit Dn. de la Poitier, Nobilis Lugdunensis, qui anno MDCXIII. ab eiusmodi piscatione, é Barbaria reversus est.

Retulit quoqué Dn. de Nicolae: quod vere, quando coralium evellitur, liquor quidam lacteus, ex eo, inter frangendum, emanet: qui, decidens super lapidem, lignum, ferrum, aut aliam materiam, coralium producat: & quód viderit in [Greek=keimêliarchiô=treasury] Pisano, Magni Ducis Hetruriae, hominis defuncti cranium, ex quo, in mari, magnus coralii ramus excreverit: nec non anchoram, é mari extractam, in qua multi coraliorum rami, é liquore ipsorum prognati, conspecti fuerint.

Sed de coraliorum natura satis: sequitur nunc de eorundem tinctura, quae ita paratur.

Dissolve coraliorum uncias duas, in libra una succi hominum (a), digerendo per octiduum, & postea filtrando. In hac tinctura α dissolve sacchari albi uncias octo, & digere evaporando ad syrupi consistentiam.

Usus. Dosis cochlear unum in omni fluxu

(a) succus hominis = chylus = chymus = The semifluid mass of partly digested food passed from the stomach into the duodenum

Page 314: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

255LIB. II. CAP. X.

hepatico, dysenteria, β sanguinis, & similibus. γα solutione potiús.Nonn est haec vera tinctura, sed potiús solutio. In

vera enim tinctura, integra manente corporum compage, tantúm elicitur vis formalis; hic veró omnis simul compages corporalis solvitur á succo limonum: quod & dosis indicat, quae in tincturis vix guttulas 6. vel 8. excedit. Est itaque potiús syrypus.

β Hic in dysenteria, & aliis alvi fluxionibus, praesertim malignis, constringendis, non tám respiciendum est ad restrictiva, quám confortantia, sine quibus saepius plus peccatur, quin etiam malum exasperatur. Sic omnes fluxus intestinorum primarió á ventriculo pendent: huius ergo, ut partis mandantis, cumprimis ratio habenda fuerit, nisi fluxus nimis urgeat; ideoque ventriculo corroborato, ipsi quoqué fluxus cessant: sed tamen praemisso, influxibus incipientibus, vomitu, adhibitis epithematibus, tandem enematis abstergentibus & consolidantibus utendum.

γ In febribus etiam pestilentibus est arcanum summum. Id quod de se testatum facit Anshelmus Boetius de Boodt, lib. 2. de gemm. c. 154. dum inquit: Ego certó testari possum, me, cum extremé febri pestilenti decumberem, animique

Page 315: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

256TYRONCINII CHYMICI

deliquia singulis momentis haberem, quatuorqué dies & noctes absque omni somno habuissem, omnesque adstantes de mea salute desperarent, sex guttulis tincturae, cum decoctione violarum ex cochleari propinatis, extempló & quasi miraculose fuisse liberatum. Quamprimum enim duo cochlearia tincturae sumseram, cordis spiritus ita recreari, & naturae gratissimum quippiam accessisse, ac omnia praecordia subiisse sensi, ut illico, q. luce depulsis tenebris, morbis vim medicaminis efficacia manifesté abiisse perciperem. Sudorem enim & crisin movebat, maculasque quámplurimas purpueras ad cutim pellebat. Quibus sudore continuo deletis brevi pristinam valetudinem recuperabam. Haec Anshelmus Boetius.

A L I A.

Recipe coralii triti q.v. infunde in aqua acida, vel quercus, vel iuniperi, vel quaiaci, vel buxi rectificata (sicut in capite de aquis destillatis docuimus) ut menstruum ad tres vel quatuor digitos emineat. Digere in fimo equino, vel eius vicario, ad octiduum. Quod dissolutum fuerit, affunde: & aliud acidum toties reaffunde: digere, & decanta, donec corallia dissoluta fuerint. Dissolutiones per chartam emporeticam cola, vel filtra: & ad siccitatem destilla: Materiae in fundo vasis

Page 316: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

257LIB. II. CAP. X.

relictae affunde optimum vini spiritum: qui tingetur instar sanguinis rubicundo colore, per digestionem octo dierum. Separa liquorem tinctum á fecibus: aliumque reaffunde spiritum: digere & decanta: donec omnem tincturam attraxeris. Tandem spiritum tinctum filtra: & coagula, ad syrupi consistentiam. Si placet, si circulabis eum cum aqua cordiali; vel adde saccharum, in aqua rosacea dissolutum; & reduc in syrupum. [Quod haec praeparatio suspicione alienae tincturae meritó carere debeat, hinc coniiciendum est: quód, licet illa menstrua destillata, quorum superiús mentionem feci, per decennium digerantur, aut per se circulentur: nunquam tamen alieno colore inficiantur: & per consequens non dare possint, quod non habeant.]

Haec secunda tincturae coralliorum praeparatio non videtur carere suspicione alienae tincturae, quae non est á corallis sed á menstruis ea solventibus: numquam enim fit, ut mestrua haec, etiam recens destillata, per alembicum evocata, synceré sine omni sedimento rubró transeant. Per se itaque dum hoc faciunt, multó magis, cum corpore coralliorum relictam eandem rubedinem tandem spiritus in se trahet. Genuina itaque tinctura haec esse nequit.

Page 317: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

258TYROCINII CHYMICI

A L I A.

Calcinantur α coralia cum ana sulphuris: & tinctura per acetum destillatum elicitur, digerendo per quinque vel sex dies. β

α in catino, igne rotae.β Aceto postea per destillationem evocato, & á

coraliorum remanentia, per aquam dulcem repetita destillatione, acrimonia vini remota, tandem fit extractio cum spiritu, quae tamen non rubescit eleganter; tinctura itaque vera non est.

A L I A.

Coralia trita calcinantur, cum ana salis petrae, per horam, igne ita moderato, ut nitrum γ non liquescat. Postea calidé imponuntur in matracium, & spiritus vini superafunditur: digeruntur per viginti quatuor horas. Spiritus tinctus effunditur; & alius reaffunditur: donec omnem tincturam attraxerit.

γ Melius operatus fueris (1), si ita calcinentur corallia cum nitro, ut simul per integrum diem naturalem fusa maneant: Hac enim ratione nitrum magis discontinuat corallia, quo ad reddendam tincturam habiliora fiant. Nitrum postea separa á pulvere corallo, per aquam calidam: ex pulvere corallorum siccato tincturam extrahe cum spiritu sufficienter, donec

(1) Melior coralliorum praeparatio.

Page 318: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

259LIB. II. CAP. X.

nullus color ampliús transfundi possit, relictam corallorum materiam, recenti nitro fundendo, ut antea, calcina, &, separato nitro, tincturam cum spiritu extrahe, á qua superfluo spiritu per destillationem evocato, si ea in pelicano, aliquandiu circulata fuerit, insignium virtutum arcanum praestantissimum habebit.

A L I A.

Recipe Phlegma salis communis: in eo coralia digere: tinctum phlegma deple: & aliud affunde: continuando id, donec menstruum non ampliús coloretur. Tinctum phlegma destilla, ad mellaginis formam; nec ulterius progredere. Aliás enim calcinabuntur, & non nisi calcem accipies, calci testarum ovorum haud absimilem. Mellaginem hanc cum vini malvatici alcohole circula, & circulatum usui asserva.

Eodem modo & é margaritis tinctura eliciatur.Tincturae (1) coralliorum, ut & perlarum,

decantatae quamvis etiam hinc inde ab impostoribus & medicastris circumferantur; tamen potiús sunt absolutiones ipsorum menstruorum, quam rerum solvendarum, ita ut eiusmodi non nisi apud veros reperiantur Chymiatros. Quocirca hanc licet difficilem, non tamen plané

(1) Tinctura coralliorum licet difficilis, non tamen impossibilis.

Page 319: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

260TYROCINII CHYMICI

impossibilem esse, evincit experientia, difficilem quidem; siquidem Crollius ultró fatetur, se veram & genuinam apud neminem adhuc vidisse. Et magnus Zvingerus testatur, sibi veram tincturam semel tantúm videre & excipere contigisse. Nec propterea cum Crollio, p. 164. aliisque statuendum, (1) quód affusione aquae mellis vera elici nequeat tinctura. Si enim spiritus mellis dextré paratus solvat aurum, per sulphur & mercurium calcinatum, eiusque tincturam eliciat, quae non sit á melle, sed ab auro in eodem spiritu dissoluto: multó magis igitur coralliorum tincturam ad se raptam spiritus mellis postea meliori menstruo, alcoholi nempe vini, lubens tradet. Et talis operatio per spiritum mellis nemini suspecta esse debet: experientia enim hic nobis fidem multoties fecit. Hic tamen non negamus, (2) quód melior & facilior per non corrosiva etiam vera coralliorum tinctura extrahi possit, quae corpori humano conducibilior: imó tantarum virtutum, ut post eius usum aliquoties repetitum impossibile sit, ullam impuritatem in massa sanguinis totius corporis humani superstitem esse posse, quae exhibeatur in vehiculo convenienti, á gutt. 3. ad 8. vel 10. Sed cúm talia sint, quae ab omnibus doctrinae filiis pro arcanis habeantur, nec nostrum eiusmodi revelare oportet, quum sacra sacris esse debeant.

(1) Per spiritum mellis vera quo elici potest tinctura.(2) Optima coralliorum tinctura fit per non corrosiva

Page 320: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

261LIB. II. CAP XI.

CAPUT XI.

De calcinatione salis communis, salis petrae, vitrioli, pumicis, lapidis spongiae,

crystalli, marcasitae argenti.

CALCINATIO SALIS COMMUNIS.

Sal commune positum in crucibulo, vel alio vase terreo, & feré ad summum repleto coopertoqué, locatur inter carbones vivos, donec undique candeat, nec ampliús crepet. Solvitur postea aqua communi; filtratur, & in scutella nova vitreata coagulatur.

Haec calcinatio, seu potiús praeparatio, salis communis eum in finem fit, ut spiritus arsenicales & fortes, in sale hospitantes, ignis beneficio aufferantur, humorqué ei admistus adventitius pereat. Utrumqué te consecuturum esse certó confidas, ubi crepitus post candorem salis desierunt.

C A L C I N A T I O S A L I S P E T R A E :sive crystallum minerale, seu lapis

prunellae. ┼

Sal petrae vulgaris solvitur in aqua communi, & per chartam emporteticam triici->tur:

Page 321: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

262TYROCINII CHYMICI

-tur: quó á sordibus omnibus expurgetur, Deinde vase vitreo decoquitur, & crebro despumatur, α antequam coaguletur. Exsiccatus teritur, & sartagini imponitur: ut inter prunas β accensas liquefieri possit. Liquati nitri librae iniicitur florum sulphuris uncia una, non quidem simul, una vice, sed pluribus, donec omnis pinguedo γ deflagraverit. Flamma autem, quae cerulea, vitanda δ Haec salis solutio, filtratio, decoctio, despumatio, coagulatio, eliquatio, & deflagratio si ter repetantur: ad medicinae usum ε sufficienter praeparatus est. ζ Et licet, quó magis terreus fuerit, eó copiosiores in destillatione reddat spiritus, ob naturam igneam, in sicco terreo, tanquam in proprio domicilio latentem: tamen si ad praescriptum hoc depuretur, fiet magis aereus, penetrativus, diureticus, minús corrosivus. Ergo in operatione, de qua hic agitur, saepius depurandum nitrum, nec, quod ad institutum non facit, si perdatur, curandum.

Usus. Maximo cum fructu in febri Hungarica usurpatur: imprimis quando fauces, prae nimio aestu, nigrescere incipiunt. Datur eius η drachma semis, vel drachma una, in aqua rosarum, semper vivi, prunellae, sonchi, lactucae; faucesqué tali gargarismate saepius eluuntur: siquidem omnem oris & colli θ immun->ditiem

Page 322: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

263LIB. II. CAP. XI.

-ditiem tollit. Elegantior tamen modus hic est:Recip. cancros fluviatiles vivos duos vel tres {,}

sedi (a), seu semper vivi virentis, manip. unum. Contundantur simul in mortario: succus exprimantur: colentur.

Recip. huius succi unc. tres, aut circiter: nitri praeparati drach. unam. Dissolvantur pro usu.

Intra corpus etiam exhibetur, cum aquis refrigerantibus, ad alterandam cordis intemperiem calidam. Cum κ vini spiritu sumptus tussim sedat: cum aqua hyssopi tám pulmonis, quam hepatis obstructiones expedit: λ anhelitum difficilem curat: vocem deperditam restituit, eamqué sonoram reddit: si dimidia eius drachma, cum ovi vitello, mediocriter percocto μ matutino tempore, á ieiuno, quotidié sumatur. Valet praeterea in multis ν aliis morbis tam internis, quám externis: ut latiús Iohannes Tholdeus, in sua Halographia, & Bernhardus Penotus, in libro de praeparatione medicamentorum Chymicorum, edocent.

┼ Lapis prunellae dicitur ideó, quód inflammationi gutturis, quam prunellam vocant, ac faucium scabritiei, confiniumque partium inflammationi, medeatur praesentissimé.

α postea, antequam coaguletur, frigori in scutella lignea, praesertim ex ulmo fasta expo->nitur,

(a) sedum-i n. an herb: Tree Stonecrop, Bush Sedum. (sp. = yerba puntera o siempre viva)

Page 323: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

264TYROCINII CHYMICI

-nitur, ut deinde in lapillos concrescat; coagulatio autem super igne non usquequaqué tuta est.

β non continuó, sed pedetentim, & quidem igne rotae.

γ sulphurea.δ Quia nimis visum dispergit, praetereaque odor

pectori malignus: ideoqué operatio haec semper sub patienti camino perficienda.

ζ Tandem sal nitri eliquatus & purus in vas ferreum, vel aeneam pelvim, priús probe excalefactam, est effundendus, ut frigore concrescat.

η scrupulus unus, vel drachma semis & c.θ inflammationem &ι addito saccharo. Itaqué eius usus in febribus est

magnus.κ Ad unciam unam salis petrae praeparati, seu

lapidis prunellae, proportionaliter sumitur S. V. libra semis; de hac mistione exhibetur cochleare dimidium, aut unum, ad duo.

λ potiús spiritus nitri, quám lapis prunellae id praestat.

μ in cineribus.ν praesertim in febribus putridis, Ungaricis ac

malignis: miré enim putredini resistit, expellit calculum renum, & vesicae impuritates expedit, urinamque movet in aquis appropriatis.

Page 324: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

265LIB. II. CAP. XI.

Nota BARTHII.

Nitri bene praeparati indicium est; si in lingua facilé & solvatur, & frigus suum actuale impensius exserat. Si salsum quid aut adustum sapiat, signum est nimiae exustionis, & spiritus refrigerantis dissoluti. Ac propterea tunc intra corpus exhiberi non debet.

CALCINATIO VITRIOLI.

Vitriolum exsiccatur ad albedinem, in vase terreo, α non vitreato: igne moderato: postea is augetur, per horae quadrantem, ut vitriolum rubescat: & tunc vocatur colcothar.

α vel etiam ferreo, semper vitriolum intensé agitando; ne adhaerescat nimis ac lapidescat.

CALCINATIO PUMICIS.

Pumex igitur, & quater vel quinquies in aceto vini extinguitur. Ultimó sine extinctione ignitur. Et sic facillimé in calcem solvitur.

Usus eius ad metallorum & mineralium tincturas eliciendas.

CALCINATIO LAPIDIS SPONGIAE. ┼

Lapis spongiae ignitur: & toties in aceto destillato extinguitur, donec in calcem re->solvatur

Page 325: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

266TYROCINII CHYMICI

-solvatur. Eius usus in calcinatione pro tinctura elicienda.

┼ Spongiae in se habent lapides candidos friabiles. Hi crudo cum sulphure calcinati leviter, & cum aceto soluti, evarporatio postea aceto, in salem rediguntur; qui sal, saepius per aquam pluvialem dulcificatus & purificatus solvendo, filtrando, & evaporando, est utilis ad calculos renum & vesicae, in appropriato liquore vel vino sumptus, pondere granorum 3.4.5. vel 6. Valet etiam ad strumas (1) discutiendas, si nempe omni mane fiat haustus propriae urinae, & postea, in ultima Lunae quadra, singulis diebus, sumantur in vino lapidis spongiae calcinati scrupulus semis, salis tartari scrupulus unus, salis gemmae drachmae duae; & nulla struma tam contumans erit, quae spatio duorum non cedat mensium.

CALCINATIO CRYSTALLI.

Crystallum, per sex horas, in crucibulo reverberatum, α reduc in pulverem subtilem: & misce cum ana salis petrae: & denuó reverbera, igne vehementi, horas octodecim. Fusum proiice in aquam coelesttem. β & quod indissolutum manserit, exsicca, & reduc in alcohol. Deinde cum eadem aqua coque: donec instar pultis inspissetur (a): & expone super partes vitri, in calido, γ ut exsic->cetur:

(1) Ad strumas remedium.

(a) inspissere: it seems to means: “to thicken” (deduced from an english translation of Della Porta’s “Magiae Naturalis” )

Page 326: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

267LIB. II. CAP. XI.

-cetur: iterumque reduc in alcohol. Et si volueris, (quamvis pulvis praestare videatur liquori: quód stomachus convenientiorem ad pulveris dissolutionem habeat humiditatem; quám loca subterranea) pone in humidum, ut dissolvatur. δ Si quid indissolutum remanserit: id repetita calcinatione, cum nitro, & aliis, ut supra, fiet solubile.

(Sunt, qui hanc praeparationem valdé corrosivam existimant: ac propterea crystallum pulverisatum cum sulphure communi priús comburendum ducunt: hinc calcem aqua dulci eluendam, & tandem cum ana salis petrae purificati calcinandam. Verúm si ea corrosiva est: talis est, vel ratione salis petrae; vel ratione crystalli. At non ratione illius: quia ipsimet crystallum eo calcinandam arbitrantur. Ergo ratione huius: atque sic corrosio, quae in crystallo latet, additione sulphuris, ut volunt, non corrigitur. Sal enim armoniacus aciditatis sulphuris fixatur, cum sale fixo crystalli: quemadmodum fit in calcinatione coraliorum, Martis & Veneris: & sic potiús corrosio augetur; quae alias non metuenda.)

Usus. Dosis eius est guttarum trium vel quatuor, cum ana olei Iuniperi, contra calculum renum & vesicae, in aqua aliqua especifica.

Page 327: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

268TYROCINII CHYMICI

α per ignem nudum, aut ignem rotae.β vel rorem maialem.γ in hypocausto, vel super furnum.δ si in deliquium abeat, praesertim mensibus Maio,

Iunio, Iulio: hi enim menses ad deliquia commodissimi sunt.

ε aqua petroselini, saxifragiae, iuniperi, ononidis, raphani, &c.

A L I A.

Candefac crystallum clarum & ponderosum: eumqué extingue in aceto destillato toties: donec minimo attactu in pulverem redigatur. Tum misce cum ana salis petrae, & reverbera α per octodecim β horas. Deinde multis ablutionibus sal fixum salis petrae extrahe: exsiccatumqué γ reduc in alcohol. δ Prodest in calculo, ε morbo caduco, ζ dysenteria, η & lactis penuria. θ Quód si veró quis hunc pulverem impalpabilem adhuc magis subtilem reddere voluerit: digerat eum viginti quatuor horas, in spiritu vini: & per retortam destillet. Quod fixum remanserit, reverberetur, ut suprá: κ digeratur & destilletur toties, donec maior pars cum spiritu vini ascenderit. Tum, spiritu vini per destillationem separato, quod in fundo vasis haeret, ponatur in humidum, ut in aquam, sive oleum, dissolvatur. λ.

Page 328: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

269LIB. II. CAP. XI.

α igne rotae.β ad fluxum usque.γ scilicet corpus crystalli.δ Dosis est á scrupulo semis, ad scrupulum unum

semis.ε Paracelsus lib. I. de tart. tr. 3. scribit: in lapillo

duro non est praestantior medicina, crystallo. Hinc (1) liquor crystallorum á multis unicé in calculo totius corporis dissolvendo & expellendo commendatur. Id quod non est extra rem: prudentia tamen in administratione eius opus est singulari. Nam iste liquor neque confertim, neque continué est administrandus, praesertim, ubi natura languidior extiterit. Eius igitur plures, quam 10. vel 16. guttae vix sunt propinandae simul & semel, neque id singulis diebus, sed paulatim; donec videlicet medicamenti operatio successivé ea praestiterit, quod scopus curae requirit.

ζ Epilepsiae aut aliis morbis caducis, non video, quomodo calcinatus crystallus inservire poterit. Habet enim tantum vim ipsum cerebrum corroborandi; deinde etiam ineptus esse videtur epilepsiae curandae, propter crassam suam substantiam: oportet enim ut talia sint subtilioris substantiae.

η cum vino: hac ratione etiam albos fluxus uterinos sistit: quin imó fluxum ventris, coli->cam,

(1) Crystallorum liquor summé commendatur ad calculum.

Page 329: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

270TYROCINII CHYMICI

-cam, & coeliacam citissimé, & á proprietate, veluti bezoarticum praesens, compescit.

θ cum melle, vino aut iusculo: crystallus enim á proprietate lactis ubertatem promovet.

ι cum nitro.κ lavetur.λ Dosis á gran. 10. ad 15. Sic huius pulveris

scrupulis duo, cum oleo amygdalar. dulc. expresso exhibiti, é vestigio prosunt iis, qui mercurium sublimatum hauserunt. Ratio ea est, quia sulphur, quod est in mercurio sublimato, statim sese insinuat huic pulveri, propter convenientiam, & ita insinuando facit, ut mercurius iterum fiat currens; atque ita sine ulla noxa é corpore exit.

Sed (1) melior est sequens crystalli calcinatio processu priori. Cristallus primó ignescat in tigillo; postea ignitus proiiciatur in scutellam aqua frigida plenam, ut faciliús in pulverem redigatur; vel comburatur prius pulverisatus in mortario ferreo, cum sulphuris communis aequalibus partibus igne rotae, in catino cooperculato: donec sulphur universum difflagret auctoribus ignis gradibus; postea cum aqua dulci calx eluitur, quae postea exsiccata tritave cum ana salis petrae purificati miscetur, denuoque in catillo cooperto igne rotae, tám diu calcinatur, ut fundatur simul, ubi refrixerint, exempta ex igne pulverisentur, cum aqua pluviali ferven->ti

(1) Melior crystalli calcinatio.

Page 330: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

271LIB. II. CAP. XI.

-ti coquantur: & tandem ad mentem autoris procedatur.

Nota. Si cupis pulverem á suo menstruo separare, tum adhibe tertium quoddam, quod sit naturae eius, quod á pulvere separare velis. E. g. si velis separare pulverem crystalli ab eius menstruo, scil. aqua urticae minoris, affunde parúm salis fusi pulverisati: tum efficiet hoc, ut aqua urticae relinquat pulverem, (quae nimirum aqua antea erat mixta cum pulvere) & superiorem partem occupabit; in fundo a. ipse pulvis solus manebit, & sic in aliis.

CALCINATIO MARCHASITAEARGENTI.

Contunde Marchasitam argenti, α in pulverem subtilem, ipsiusque nigredinem aqua toties elue, donec ea clara & limpida inde defluat: post sicca illam: & dissolve in aqua facta ex salibus, sulphureo & stiptico diaphano β Solutio sit clara, cui nucleum rerum omnium liquidum γ superfunde. Sic in momento praecipitabitur in alcohol, instar nivis candidissimum, quod ab omni acrimonia vindicari & exsiccari: deinde rursus cum sale praeparato per dimidiam horam teri hinc lavari: & in umbra, super papyro, exsiccari debet: usus eius est ad cutis vitia. δ.

α hoc est Vvismouthum. (a)β hoc est, aqua forti, ex sale petrae

(a) Vvismouthum it seems to be: Wismuthum =

bismuth (sp. = bismuto)

Page 331: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

272TYROCINII CHYMICI

& alumine destillata.γ hoc est, spiritum vini.δ cum unguentis, praesertim cum unguento pomato,

ad lichenes, impetigines, scabritiem manuum.

CAPUT XII.

De Calcinatione Antimonii.

CALCINATIO ANTIMONII.

Recipe stibii electi libras quatuor, α salis praeparati libras quinque: β pulverisata misceantur: & in vase terreo lato, plani fundi, super fornacem reverberii agitentur, spatula ferrea continué movendo, per quinque γ vel sex horas, donec fumus cesset, & stibium fiat album & subflavum: (cavendum diligenter á liquefactione & fumo noxio) conterantur postea in pulverem, & sal affusione aquae primúm calidae, & dein frigidae; eliciatur: quod exsiccatum & pulverisatum sublima per se, in aludele, per decem aut duodecim horas. δ Floribus collectis caput mortuum tere: & ad rubedinem, mensis ε spatio, reverbera: vase ita occluso, propter cineres: ut ignis in operatione sua ne impediatur. Post calcinationem tincturam ζ aceto radicato elice; & filtratione, menstrui separatione, & circulatione cum aqua cordiali, ulteriús elabora.

Page 332: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

273LIB. II. CAP. XII.

(Haec operatio fieri etiam potest absque sale; & quidem spatio quadrantis horae: interim autem, cúm, priorem etiam bonam esse, expertus sim: dedi eam in publicum fideliter & absque fuco.)

α duas potiús.β tres, ad modum praecedentis capitis; vel non opus

est additione salis, sed sine eo hoc modo & meliús calcinatur; si eius pulvis ponatur supra tegulam, igne subiecto lento, nec fusorio, continué bacillo agitando ferreo, donec videlicet extracto fumo sulphureo, tandem in cineres subalbicantes veratur.

γ tantillo spacio non absolvitur.δ vel etiam plures, igne neque nimis lento, neque

nimis intenso.ε Philosophici scilicet, qui constat 40. diebus.ζ meliús ex ipsis antimonii floribus, quam capite

mortuo extrahitur tinctura nobilissima.Iubet autor colligere flores, ut forsitan aliis usibus

eos reservet; caput veró mortuum tritum per continuam coctionem, aut elixationem, in ignis gradibus tandem ad rubedinem figit, ut exinde tincturam extrahat; aut secus faciendum monet expeditior ratio. Flores enim sublimati, tanquam nobilissima pars, & nobilior prae capite mortuo, in vasculo vel vitreo, vel ter->reo,

Page 333: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

274TYROCINII CHYMICI

-reo, firmo, rotundo, sed colli longioris, sunt beneficio, graduum ignis tam diu figendi, donec fiant rubini instar rubicundissimi: quibus affunditur acetum radicatum seu destillatum, ut octo digitos emineat, atque ita succedente tempore color rubeus extrahitur, totidem repetitis aceti affusionibus, donec nempe omnis color fuerit extractus: deinde universum acetum coloratum in arena, vel cineribus, á tinctura abstrahitur; ea edulcoratur aqua communi stillatitia; dulcorata tinctura, cum alcohole vini coniuncta, digeritur, vase clauso, per quadraginta dies: tandem lenta admodum destillatione spiritus abstrahitur, (1) tinctura antimonii preciosissima in forma olei restante. Huius dosis est á guttis tribus ad quinqué vel octo. Medicamentum sané ad restaurationem & renovationem totius corporis humani laudatissimum, in convenienti vehiculo, praesertim veró in vino, exhibitum, omnes vitiosos humores ex corpore expellit, & quidem sine evacuatione manifesta, sola pravorum humorum correctione; succedente paulatim sudore spontaneo, foetido quidem primúm, sed deinde rursus naturali; hepatis obstructionibus opitulatur, hydropem tollit ac dissipat, ictericiam curat; morpheam ac lepram tollit, & pro ea eliminanda nil feré praestantius reperire licet; lienem rectificat; scorbuto mede->tur,

(1) Tinctura antimonii preciosissima.

Page 334: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

275LIB. II. CAP. XII.

-tur, matricis dolores sedat; menses movet; calculos frangit, & alia infinita subsidia praestat.

MERCURIUS VITAE,sive pulvis emeticus. ┼

Recipe antimonii α pulverisati uncias quatuor. Mercurii sublimati uncias β octo. Misce simul: γ & destilla in cineribus, δ per retortam vitream: cui applicetur vas recipiens, aqua communi semiplenum. Detur postea ignis, per gradus: donec liquor gummosus, instar butyri, extillet; aut si ad collum retortae haerescat, fluxum eius, apposito ε carbone vivo, ζ promove: & in aquam, in pulverem album praecipita; aut, quod commodius, destilla liquorem gummosum, ex retorta, in excipulum absque aqua: eumque aliquoties, antequam praecipites, rectifica. Hinc paulatim detur ignis η suppressionis: donec liquor rubeus θ egrediatur. Tum amoto recipiente, & alio substituto, ignis intendatur, per horam unam vel alteram: ι (imó sesquihoram tantúm, nisi carbones perdere & tempus inutiliter terere velis) donec Cinnabaris, κ ad collum retortae, sublimetur: quam vase refrigerato colliges. λ Praecipitatum pulverem per noctem digere: & aquam spiritu vitrioli, ex sublimato, impraegatam; ad corallos & perlas dissolven->das μ

Page 335: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

276TYROCINII CHYMICI

-das μ separa & serva: aliam aquam saepius praecipitato pulveri affundendo, donec omnis acrimonia tollatur: tandemque aqua cordiali ν ablue; & lentissimo calore exsicca ξ. Quod si vis, ut hic pulvis per inferiora tantúm purget, tere ipsum cum sale communi: postea lava & sicca. Dosis, in robustioribus, est granorum trium, quatuor, quinqué ad summum; in debilioribus, duorum, in pilulam unam redactorum, aut in pauxillo aquae destiallatae per noctem infusorum, & per linteum colatorum, aut in pomo octo, vel conserva rosarum. ο

Usus. Pulvis hic emeticus omnes febres π intermittentes domat: pestem item, luem veneream, ρ lepram, σ hydropem, τ ulcera, & similes affectus graves. Atque de Hydrope quod dico, ne quis in dubium vocet, D. Vauterius, Montispeliensis Medicus, amicus meus intimus, & Ego, duos, in hac urbe, satis notos, quartanarios hydropicos, á praecipuis Medicis derelictos, mortique adiudicatos, dextro pulveris huius emetici usu, hac ipsa hieme pristinae sanitati restituimus.

┼ Vocatur & pulvis angelicus, item pulvis Algorethi: Victorius enim Algorethus, Medicus & Physicus Veronensis, id nominis ipsi dedit. Aliás & Aquilae albae nomine venit.

Page 336: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

277LIB. II. CAP. XII.

α fusi.β Nonnulli, ut Crollius pag. 130. summum utriusque

ana.γ terendo in marmore; sed cavendum est a fumo, qui

inter terendum elevatur; est enim á sulphure antimonii & sublimato ipso venenosus.

δ melius in arena.ε foris.ζ paulatim.η qui fit carbonibus vivis super arenam, retortam

tegentem, positis, s. accensis.θ luteus potiús.ι vel etiam per horas octo, auctiore in fine igne,

donec aliquandiu capella cum vasa retortae canduerit.

κ Ex utroque enim, & sulphure antimonii, & mercurio sublimato, conflatur cinnabaris.

λ Cinnabarim semel atque iterum, per retortam angustioris colli, ex arena sublimando rectifica, & in pulverem reduc, & habebis cinnabarim diaphoreticam.

μ non item; sed altioris & praestantioris usus est liquor hic acidus, quem recté philosophicum appellare licet.

ν ut betonicae, buglosae, meliss. cinamomi &c.ξ in phiala vel mortario.ο vide Crollium pag. 131.

Page 337: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

278TYROCINII CHYMICI

π In omnibus febribus (1) recté curandis maximoperé respiciendum est eó, ut nec [Greek=amethodôs=non-methodical] nec temeré, cura auspicetur. Quantumvis enim specifica utramque paginam recté absolvunt in omnium morborum curatione: illá tamen vel sine ratione, id est, sine methodo, vel sine iudicio, exhibita, parúm proficiunt: stagnantibus nempe impuritatibus corporis contra specificorum innatas potestates mirabiliter dimicantibus. Quae ratio itaque est in caeteris morbis omnibus, ea etiam hic nullo modo negligenda fuerit. Sic, evacuantia possunt esse hoc loco varia & egregia, hinc inde ab autoribus descripta: ita tamen, ut temperamentum, aetas, sexus, & vires probé considerentur. Sic Mercurius hic vitae, cúm sit emeticus, prodest febribus; longé (scilicet ante paroxysmum exhibitus) sed non quibuslibet, neque indifferenter is cunctis est exhibendus. Operae precium itaque est, ut diligentiús natura patientis consideretur, an nempe ad{ }vomitiones ferendas habilis sit, nec ne. Quód si ad vomendum minús dispositus sit patiens, hoc specificum potiús intermittendum, & ad aliae recurrendum, quám temeré periclitandum.

ρ Lues venerea (2), nisi manifestissimis tuberculis & pustulis hinc inde in toto corpore, praesertim veró circa frontem, obscaenas partes &

(1) Febris.(2) Luis Venerea adumbratio & t{/c}ura generalis.

Page 338: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

279LIB. II. CAP. XII.

ad femora, nominatim versus genua, prorumpentibus se prodit, saepius occulta est, facileque imponit, ut vel recens non recté curetur, vel inveterata difficulter cedat: accurato itaqué iudicio opus est, quod unicé dependet ex confessione ipsius patientis. Praetere enim illos manifestos gradus, quos Fernelius, de part. morb. & sympt. lib. 6. cap. 20. & in lib. de lue Venc. c. 5. quatuor distinxit, plures sunt, propter communia cum aliis morbis symptomata, vix in cognitionem pervenientes. Eos omnes & singulos iudicabit concubitus contagiosus, vel cum scorto infecto patratus: eius itaqué si conscius fuerit patiens, ut ut symptomata fuerint communia, nihilominus si recté omnia fieri debeat, non aliter, quám á lue venerea infectus, patiens tractandus fuerit. Quocirca insignis nonnullis & certis indiciis aliqualis infectinis multúm situm est improbé cognoscendo tempore durationis eorundem. Hinc morbus recens, aut noviter contractus, ab inveterato rité discernendus fuerit: ille breviorem, proptereaque faciliorem hic longiorem & artificiosiorem requirit curam. Utraque fundamentum & basin collocat in Mercurio seu argento vivo recté riteque parato, qui verus & unicus est luis huius [Greek=alexikakos=keeping off ill] & [Greek=rizotomos=herbalist, one who cuts or gathers roots], quicquid contrá blaterent mirabilis & divini medicamenti osores,

Page 339: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

280TYRONCINII CHYMICI

& rosores. Quód si morbus inveteratus plané fuerit, leviora locum habere nequeunt, praesertim si symptomata urgentiora valdé molesta sint, ipsumqué corpus undiquaque á morbo ipso tantúm non prorsus devictum. Hic itáque purgantia Mercurialia maximé locum habent: Quinimó sudores non nisi á mercurialibus fixis vel etiam in specificum actis excitari debent. Nec salivatio in hoc affectu negligenda, sed instar certissimi signi habenda est futurae sanitatis; ea igitur prudenter observanda, ut vel sponte sequatur, vel ulteriús provocetur. Quae tamen citó non restrigenda, sed potiús promovenda, donec sponte cesset. Quod si symptomata evidentiora etiam cessarint, probé quidem cura peracta est; sin minús, aut praedicta mercurialis mundificatio repetenda, ac salivatio, si opus est, restauranda; aut ad diaphoretica tantúm, sed mercurialia, progrediendum. Ab hac igitur methodo generaliter adumbrata lues venerea etiam inveteratissima facilé curatur, modó omnia recté corresponderint, ut exinde Medicus de symptomatum molestiis haud anxius esse possit vel debeat. Nonnunquam veró in morbo Gallico bené curato relictae reliquiae, tanquam symptomatum soboles altiús infixae, etiam subsidiarias manus medicas, & quidem non segnes, sed curiosas, postulant. Hoc itaqué ubi fa->cto

Page 340: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

281LIB. II. CAP. XII.

-cto opus fuerit; aut prior methodus revocanda, aut alia in auxilium accersenda. Imó saepissime semel intromissus inquilinus hostis inducias non fert, quin praesentes auxiliares manus natura desideret, praesertim ubi fluxiones malignae frequenter methodum medendi intervertunt, aut nova symptomata pariunt. Sic inter reliqua recentissimum luis symptomata est Crystallina, quam vocant, vesiculam nempe ad glandem membri virilis adnascentem, translucidam: indequé nominis ratio nata est. Est alioquin lethalis, si remediis exquisité factis non curetur. Ferrum non patitur, nec leviter coalescit locus affectus, etiam remediis alioquim ulcerationibus venereis praesentibus. Verúm de his omnibus consulantur immensi Practicorum codices.

α Hydrops (1) confirmatus difficulter curatur; incipiens facilé. Nobiliora tamen medicamenta, utendiqué ratio expedita, praeteraqué subiectorum dispositio aequabiliter affecta; quandoqué etiam hydropem confirmattissimum tollere visa sunt. Ubi probé observandum, quód in singulis hydropis speciebus semper ab aperientibus per alvum, numquam á diureticis, cura incipienda. Secus enim colluvies ventris, tota ad renes confertim quasi coacta, summam difficultatem parit. Quocirca purgantia universalia

(1) Hydrops.

Page 341: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

282TYROCINII CHYMICI

ante omnia praemittenda, inter quae non infimum tenet locum mercurius hic noster vitae, cuius dosis a gr. iiii. ab initio, postea auctiori usque ad 12. per aliquot dies continuos, praesertim in hydrope confirmato, stante tamen adhuc virtute ventriculi, maximé prodest. Qui in hoc casu nullos generat vomitus, sed tantúm per inferiora movet: Ideoqué non immeritó autor scribit eum prodesse in hydrope.

τ Adde etiam in arthritide (1), cuius in hoc casu virtutes admirandas venerandas senex, Iacobus Mosanus, aulae Cassellanae Medicus celeberrimus, satis depredicare nequit, dum in consilio quodam, ad Illustrissimum Marchionem Badensem scripto, sic de hoc testatur, cum inquit: Mercurius vitae aquam tutó exhiberi possit, si Cels. V. exemplum deesset, possem, praeter vulgus hominum, multorum generosissimum Comitum, & Nobilium foeminarum, & virginum nomina recensere, quae ipsius usum non solúm suo exemplo approbant, sed etiam in coelum laudibus extollunt, nisi putem, in re tam manifesta no opus esse probatione. Huius Mercurii vitae dosin 4. granorum V. C. singulis diebus accipere post Lunae mutationem potest idque quater in mense. Hinc quatuor vomitus: decem vel octo sedes, sequentur, neque nau->sea

(1) Arthrisis.

Page 342: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

283LIB. II. CAP. XII.

-sea in stomacho ultra tres horas erit. Hora sequenti post assumptionem exhibetur haustus iusculi pisorum, vel carnis: postea á cibo abstinendum, donec vomitus plané desierit; tunc prandium capiatur leviusculum. Haec Mosanus, quem, ob experientiam multiplicem, aeternis laudum encomiis concelebramus.

Non tamen, quod haec Mercurii exhibitio in senioribus procidentiam ani causetur, difficulter, aut vix postea sanabilem.

CAUTIONES,

In exhibitione Antimonii, & similium vomitoriorum,scitu maximé necessariae (1).

I. Vomitu ii purgandi sunt: qui facilé vomunt, stomachum fortem habent, amplo sunt pectore, capite firmo, ad vomendum adsueti, & quibus materia morbifica sursum fertur.

II. Picrocholi, & qui á Medicis [Greek=plerugôdeis] apellantur, imbecilles viribus, quique difficulter vomunt; item, qui obnoxii sunt cephalalgiae, haemorrhagiae, oculorum suffusioni, pulmonum morbis, lipothymiae, & uteri suffocationi, non temeré, quod Pseudochymici & empirici factitant, & sae->pe

(1) Cautiones in exhibitione antimonii observandae.

Page 343: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

284TYROCINII CHYMICI

-pe de alieno corio audacter & sceleraté ludunt (a), ad vomendum concitandi.

III. Exhibiturus antimonium, aut simile vomitorium, accuraté consideret circumstantias: ne quid nimis, minusve: ut tempestivé: quid praemittendum: quid post faciendum.

IV. Tempus vomitorium exhibendorum oportunissimum est, Luna crescens. Tum enim humores luxuriantes, & turgentes, tutó & facilé per vomitum excluduntur.

V. Vomiturus calide se contineat, & calidis pannis vitalia foveat: ne á refrigeratione tormina, ut saepe fit, oriantur.

VI. Cerevisia non exhibeatur mox, á vomitorio assumpto: sed demum, ubi aeger bis tervé vomuerit. Aliás ea vim vomitorii obtundit, non promovet.

VII. Cum materia probe est commota; & amara iam prodeunt: copiosior cerevisiae haustus exhibendus; & sub finem tandem, ad stomachum eluendum, & quod restat pravi, eliciendum, copiosissimus.

VIII. Sit autem cerevisia tepida: haec enim nauseam movet: non calida, qua ventriculos delectatur: nec vinum, quod foetorem & tincturam attrahit, eiqué, per totum corpus, pro vehiculo est.

(a) I’m not sure that it is “ludunt”. The first two letters (lu) aren’t clear enough.

Page 344: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

285LIB. II. CAP. XII.

IX. Prodest iusculum superhaustum acidulum; modó oportuné id offeratur. Acida enim omnes reliquias ad inferiora praecipitant & deturbant.

X. In biliosis naturis, vomitus bilis ultimó prodeuntis non statim inhibendus, nec permittendum, ut ea commota rursus resideat & colligatur: sed quotidié pars eius aliqua educenda, aut repetito vomitorio, sed mitiori; aut purgantibus; aut diureticis praecipitantibus, non volatilibus, aut spirituosis, sed acidis; aut salibus: vino item absinthite; aut infuso ex absinthio, cuscuta, carduo benedicto, sena, rhabarbaro, centaurio.

XI. Non superdormiendum vomitoriis: praesertim corporibus existentibus biliosis: ne per somm{/n}um bilis in cerebrum feratur. Ubi tamen aeger satis vomuisse visus fuerit: somnus concedi poterit.

XII. Cum vires á vomitu fatigantur: confortationis gratia, vinum calidum, cum aliquot guttis olei caryophyllorum, in linteis, ad ventriculi fundum, tepidé adponatur.

XIII. Post vomitus, confortantia requiruntur, praesertim acida. Imprimis veró confert coralium fermentatum, cum rosarum conserva mixtum.

Page 345: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

286TYROCINII CHYMICI

XIV. Aeger per intervalla cibetur; crusta panis superiori tosta, & macerata, per quartam horae partem, in vino, iure aliquo, aut cerevisia, quae feré ob bilem melior, nuce moschata, & cinamomo inspersis.

CAUTIONES.

A Crollio, in Basilica Chymicapag. 31, 35, & 36, traditae.

Prima est: quód in usu antimonii cavendum: nec adsint constipationes, α colici dolores, neve unum principalium membrorum laesum sit.

Secunda: ne iis β quibus antimonium offertur; vel ante, vel post eius assumptionem vena incidatur.

Tertia: ne picrocholis, & iis, qui difficulter vomunt: ac qui viribus imbecillibus sunt praediti, offeratur: sed iis, qui ad vomitum proclives, stomachum fortem habent, thoracem amplum & latum, quique vomere aliás sunt adsueti, & quibus humorem materia sursum fertur.Quarta: quód, ubi sese vomitus movet, exhiberi sole at ossa, aut ius pisorum leviter coctorum, vel gallinarum pingue, aut calidae cerevisiae haustus, reiterando, si opus aliquoties, ut facilius vomatur, & medicamenti acceleretur actio.

Page 346: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

287LIB. II. CAP. XII.

α alui scilicet.β in Canone 2. Crollii nullam videmus rationem,

quamobrem is post exhibitum antimonium venam aperiendam disuadeat: nec enim metus ullus esse potest ullius heteropraxeos, prudenti quidem medico valdé indigna, etiamsi, necessitate ita requirente, post antimonium sanguis mittatur. Imó sunt, qui nullis aliis, quam antimonialibus purgantibus utantur, saepe tamen ab iis incisiones venarum admodúm salubriter absolverunt. In pleuritide exquisita, item in febribus tertianis intermittentibus, post aquam benedictam, quae ex Croco metallorum antimoniato fit, exemplo Mart. Rulandi Patris, vel ducenties venas se incidisse; nec uspiam á scopo aberrasse, testatus est corám celeberrimus Hartmannus. Huic commodé annumeratur ultima regula Crollii, pag. 136. quae in peste unicé est observanda.

Nota BARTHII.

I. Doctissimi quique & exercitatissimi Chimicorum Coryphaei pulverem hunc á Mercurio sublimato provenire arbitrantur. Unde eum, albissimum Mercurii corpus; liquorem gummosum Mercurialem; &, ubi is rité praeparatus est, vitae Mercurium nuncupant. Verúm pulvis hic emeticus nihil

Page 347: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

288TYROCINII CHYMICI

aliud est; quám regulus antimonii, spiritu sublimati vitriolico dissolutus & calcinatus: cuius spiritus plus aut minus iste pulvis in se continet; quo magis aut minus est elotus. Posset pluribus, de hoc spiritu Vitriolico, spiritu illo universali, qui in omnibus mixtis reperitur, & sine quo nihil, quod est, virtutis aut vitae; in hoc mundo, quidpiam in se continet, agi. Sed hoc esset, evagari extra limites nostri instituti: & materia haec digna est, quae volumine integro potiús; quam discursus Laconico tractetur. Ut igitur ad id, á quo digressus sum, revertar; dico: quod spiritus Vitriolicus extremam habet sympathiam cum metallis, excepto auro, & tantó maiorem aut minorem cum reliquis mineralibus; quanto magis aut minús ad metallorum naturam accedunt. Et quia regulus antimonii magis ad naturam metallicam accedit; quam Mercurius: fit: ut destillando Mercurium sublimatum, cum antimonio, spiritus vitriolicus sublimati relinquat Mercurium, & sese associet regulo antimonii; seque calore urgeri & expelli animadvertens, dissolvat & calcinet regulum, abeatque, per retortae rostrum, in liquorem gummosum aut oleosum: qui cum guttatim, in aquam, quae in recipiente est, defluit: spiritus

Page 348: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

289LIB. II. CAP. XII.

vitrioli in aqua se dissolvit & dispergit; regulus veró ad fundum recipientis, sub pulveris albi forma, decidit. Hoc etiam sapore aquae, spiritu vitriolico impraegnatae, & fusione huius pulveris emetici, ad ignem magnum folium, in verum regulum antimonii abeuntis, cognoscitur. Praeterea, toto liquore gummoso destillato, nihil amplius in cornuta restat; quám Mercurius sublimati, & sulphur antimonii: cumque haec magnam inter se habeant sympathian: dando ignem suppressionis, in collo retortae in cinabarim sublimatur. Unde infallibiliter concludo: pulverem emeticum nihil aliud esse; quám regulam antimonii calcinatum, per spiritum vitriolicum, qui est in sublimato.

Mercurius sublimatusMercurius Spiritus Vitrioli

Antimonium.Regulus Sulphur

II. Errant in dosi, & ad naturae pondus non attendunt, qui ad lib. unam Mercurii sublimati, plus, quám libram semis, antimonii adiiciunt. Si enim plus de hoc addas: manet illud in fundo retortae indissolutum.

Page 349: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

290TYROCINII CHYMICI

III. Si gummi vel butyrum antimoniale in aqua pura resolvatur: flores albi petunt fundum: & spiritus vitrioli & salis, (quorum ministerio mercurius currens sublimatus fuit) aquae acidae immixti remanent: quae si destilletur, post separationem phlegmatis, remanebit verus vitrioli spiritus, in epilepsia, & aliis morbis pellendis efficacissimus.

IV. Ex cinnabari, quae ad retortae collum adhaeret, excellens parari potest medicamentum antepilepticum, hunc in modum.

Recip. cinnabaris supra dicta, & semel atque iterum rectificatae, unc. unam: magisterii coralliorum, margaritarum, cranii humani, cornu cervi, ana drachmas duas Misce F. pulvis: cuius dosis granor. octo, in adultis: in iunioribus veró, habita ratione & aetis & virium dosis est minor. Solent aliquoties propinare, vel in ipso paroxismo, vel pauló post in aqua florum tiliae, vel cerasorum nigrorum, vel flor. poeniae, vel alterius adpropriatae. Immó hoc certissimum habent ex hoc pulvere signum: si patiens evomat pulverem, etiam secundó vel tertió repetitum: malum esse haereditarium & incurabile; si veró retineat, sanabile. In paralysi etiam, tanquam certissimum remedium, praedicant, propinantqué intra dies octo ter,

Page 350: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

291LIB. II. CAP. XII.

eadem dosi, cum theriacae veteris scrupulo uno ad sudorem potenter ciendum.

V. Quidam aiunt: huic pulveri emeticam vim posse adimi; ut per inferiora, tantúm purget: si cum ana salis petrae, tres aut quatuor horas, forti igne, in matracio figatur: nitrum postea removeatur: & aqua vitae, quae super eo etiam comburenda, abluatur.

VI. Pulvis hic, etiamsi multoties infundatur, tamen semper easdem vires retinet.

HEPAR ANTIMONII. ┼sive Crocus Metallorum. *

Recipe antimonii crudi lib. α unam: salis petrae uncias β duodecim. Misce: & trita impone mortario ferreo, ad latus γ posito. Deinde adhibito carbone δ vivo, pulverem accende: Ita antimonium figetur, & arsenicali suo sulphure spoliabitur. Tandem sal petrae separa, & hepar relictum edulcora.

Usus. Exhibentur eius grana duodecim, ad viginti, in infusione aquae carduibenedicti, vel alio convenienti liquore, vel cum conserva aliqua, in omnibus febribus, etiam pestilentibus, & similibus affectibus, in quibus [Greek=anô k katô] leniter simul purgare voles.

┼ Hepar dicitur, quia hepatis vitulini, aut alterius animalis, colorem refert.

Page 351: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

293TYROCINII CHYMICI

┼ Crocus appellatur, quia pené colorem croci adhuc in floculis suis subrubentis refert; metallorum veró crocus dicitur, quia communi opinione Hermeticorum receptum est, magnesiam illam Saturni, quam aiunt esse antimonium, (quod tamen non est) esse ens & radicem omnium metallorum. Hinc metallorum crocum Martinus Rulandus Pater etiam vocat Terram sanctam.

β vel etiam recipe utriusque ana.γ inclinatio.δ commodiús spatula ferrea ignita circumagendo

semel.Nos (1) sic paramus: hepar antimonii pulverisatum

in aqua ferventi ebulliat, per horam unam atque alteram, & feces ad fundum praecipitabuntur; aqua veró colorabitur instar croci, quae á fecibus, dum adhuc calet, decantata, & per chartam emporeticam transmissa, relinquatur per noctem, donec rubedo probé subsideat; haec, remotis aquis, sale petrae fixo adhuc impraegnatis, ac propterea per evaporationem in sartagine reducendis, semel atque iterum edulcorata aqua communi, ac postea exsiccata, exhibet verum crocum metallorum, ita á Martino Rulando, Centur. 5. curat. 95. vocatum.

ALIA STIBII CALCINATIO.

(1) Croci metallorum praeparatio vera.

Page 352: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

293LIB. II. CAP. XII.

Plerumque per inferiora tantúm purgans.

Recipe antimonii electi, α salis decrepitati, ana lib. unam: Trita, & simul mista reverbera, β in crucibulo, probé lutato, γ per duodecim horas, ignem paulatim augendo. Vase refrigerato, toties aqua dulci ablue, donec omnis acrimonia tollatur. Postea exsicca & δ tere. Dosis viginti quinque granis ad triginta quinque. ε

α quoed fusum habet strias longiores & splendidiores.

β igne rotae.δ cum sale decrepitato, aliquandiu in marmore tere.

Tandem salem per aquam dulcem remove, & pulverem saepius eluendo edulcora, post pulverem exsiccatum ad usum reserva.

ε potiús á scrupulo semis ad scrupulum integrum.

Huic antimonii calcinationi sequens eiusdem praeparatio, quae simplex est, aequiparanda.

Recipe antimonii crudi lib. unam: vini albi lib. duas: teratur antimonium subtilissimé, ac vino misceatur, vitro bene cooperto. Stet dies triginta, in balneo, vel alio loco tepido: saepiusque agitetur. Postea de->stillato

Page 353: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

294TYROCINII CHYMICI

-stillato vinum, pulveremque relictum aqua rosacea dulcorato: qui á granis 10. ad 30. exhiberi potest.

Quidam etiam antimonium, ut per inferiora tantúm purget, ita parandum censent.

Recipe gemmam vel vitrum antimonii: tere in pulverem subtilissimum, in mortario vitreo; eumque oleo vitrioli, q. s. ad plené humectandum, imbibe. Hinc impone arenae, vel cineribus calidis, in vitro aperto, donec siccus evadat: hocqué vicibus quatuor reitera.

Dosis granorum duorum cum conserva rosarum, aut pilula una panchymagogi.

Vel recipe (1) vitri antimonii q. p. pulverisa, affunde in matracio oleum seu spiritum vitrioli, non (quod notandum) rectificatum, ut superemineat duobus digitis; relinque in calore moderato aliquandiu, & oleum redditur nigro puniceum, Eius guttae 4. 5. 6. usque ad 10. in aliquo liquore convenienti exhibitae, sine omni noxa, nausea, & vomitu, alvum tantúm solvunt; catharticum admodúm utile, & multis morbis accommodatum.

REGULUS ANTIMONII.

Recipe antimonii, α salis petrae, tartari, ana libram unam. Tere: & misce, dein col->loca

(1) Alia antimonii praeparatio.

Page 354: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

295LIB. II. CAP. XII.

-loca crucibulum inter prunas accensas, ut candeat. Tum iniice cochlear pulverum: β & statim operi, donec fumus cesset. Postea amoto cooperculo, novos pulveres iniice, & claude: ad finem usque ita continuando. Tandem da ignem fusionis, & crucibulum move; ut regulus fundum petat. Crucibulo frigefacto, Regulum á fecibus separa & serva.

α alii accipiunt libram unam antimonii, salis petrae uncias duodecim, tartari uncias octo, pulveris carbonum manipulum unum.

β & detonabit, es wird verpuffen (it will detonate); aut recipe nitrium ac tartarum in praedicta quantitate, detonent priús; tum pulverem misce cum antimonio pulverisato, & in crucibulo per se fiat regulus.

Feces seu scorias & recrementa antimonii nominant vulgó ob similitudinem quandam regulum corruptum, propterea quod eiusmodi impuritates ipsi antimonii regulo undique adhaereant. Quaeritur iam, num essentia quaedam Chymica hisce scoriis insit? Dicemus ne, illas quidem per se esse reiectaneas; at quia aliquid essentiae continent, in pretio haberi, tanquam magisteria, donec ea sit extracta? Et certé ex reguli corruptione [quae sunt feces ipsius residuae] oritur túm sal (1) antimonii, quod nonnulli aurum medicorum vocant, author veró noster sulphur auratum appellitat, á forma

(1) Sal antimonii nonnullis aurum Medicorum dicitur.

Page 355: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

296TYROCINII CHYMICI

desumptum scilicet externa; cúm potiús sit sal summé diaphoreticum, multis morbis, praesertim epidemiis, depellendis aptissimum; túm etiam oleum quoddam crassum ac foetidum, quod summé efficax est in suffocatione matricis, si nimirum illud aspergatur prunis, & fumus eius excipiatur per inferiora. Hinc autor pergit.

Ex fecibus antem huius fit (1) SULPHUR AURATUM α DIAPHORETICUM, hunc in modum: Recipe feces reguli, ut suprá, praeparati: easque reduc in lixivium, per digestionem, vel ebullitionem: illudque calidé per chartam emporeticam traiice. Huic lixivio frigefacto, adde parum aceti destillati; & videbis paulatim fundum petere. Lixivium per inclinationem separa: crocumque reiteratis multis ablutionibus dulcoratum & siccatum seorsim collige, & ad usum serva.

Usus. Hic insigne est sudorificum, & sanguinis mundificativum, multis morbis depellendas aptissimum: si in convenienti liquore exhibeatur. Dosis á scrupulo semis ad integrum.

α Huius meminit Quercetanus, in Pharmcop. in 4. p. 243.

Lixivium é fecibus Reguli, cum aqua communi paratum, & supra prunas effusum,

(1) Sulphur auratum diaphoreticum.

Page 356: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

297LIB. II. CAP. XII.

prodest foeminis, obstructione mensium laborantibus, vapore eius, per infundibulum, in uterum recepto. Saepe enim fit: ut ab eius usu, antequam hora effluat dimidia, menses hac ratione proritentur. Sanat etiam sanguis antimonii herpetes & ulcera serpentia, si eo inungatur. Atque adeo hoc remedio, in Argentinensi quodam, herpetem eiusmodi, á capite, ad lateris regionem usque, sese extendentem, cum omnium stupore, Korndorfferus percurasse dicitur. Interim tamen complexionibus bilosis non adhibeatur: nisi partes vicinae muniantur. Violenter enim agit.

REGULUS MARTIS STELLATUS.

Recipe apicum clavorum equorum α lib. semis: antimonii lib. unam, Candefac β Martem in crucibulo: cui adde antimonium tritum: & cooperi: dando ignem fusionis. γ Postea iniice per vices uncias duas nitri, ad comburendum antimonii sulphur. Quod ubi deflagravit, exime ollam ex igne, & effunde omnia, in catinum triquetrum, atque aquam frigidam superfunde. Sic maximus strepitus & effervescentia excitabitur. Hinc Regulum separatum in crucibulo funde: & adde unciam unam nitri per vices, ut

Page 357: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

298TYRONCINII CHYMICI

suprá, & proiice in conum fusorium: δ Hoc quater, quinquies ε vel sexies repete: donec stella superiús in Regulo conspiciatur. Accipies uncias undecim Reguli stellati.

α vel quosvis clavos ferreos, so ven zehem cisen sind.

β hoc est, da clavos in crucibulo, á scoriis separatum denuó.

γ Martem fluidum reddit Antimonium: qui sané omnimodus fluor spatula ferrea explorari potest.

δ anteá paulatim excalefactum, & sebo vel cera intus illitum: marginem coni fusorii superiorem levibus istibus malleo tunde, donec requiescens ad fundum regulum mittat.

ε Stella in hoc Martis regulo solida quarta ad summum fusione fit; quod si non hac, nec sequentibus contiget, & certó statuas, te non ad amussim in prioribus rité progressum esse.

Nota. Regulus Martis stellatus feliciús succedit caelo sereno, & Luna crescente; aliás enim vix superiús stella videbitur.

ANTIMONIUM DIAPHORETICUM.

Recipe antimonii, salis petrae, ana libram unam. Pulverisata simul misce: & pone crucibulum α inter accensas prunas, ut candeat,

Page 358: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

299LIB. II. CAP. XII.

Tum iniice uncias duas, aut circiter, huius mixtionis: statim crucibulum operi: donec fumus & strepitus cesset. Postea amoto operculo, novos pulveres iniice & claude: ita ad finem continuando. Tandem da ignem liquefactionis, ad horae quadrantem. Vase refrigerato, materiam exime & tere: miscendo, ut suprá, cum ana salis petrae, eodem modo calcinando, & elaborando, ut supra. Materiam tritam, & ablutionibus β dulcoratam, reverberata in vase terreo clauso, viginti quatuor horas: donec pulvis fiat candidus: cuius dosis gran. quindecim. γ.

α maius.β aqua calida.γ ad scrupulos duos. Usus huius mirificus est, in

rumpendis internis apostematibus; item in lue venerea recenti.

ALIUD, quod BEZOARTICUMminerale appellant.

Recipe spumae venenatae duorum draconum, sive butyri antimonialis, vel liquoris gummosi, ex Antimonio crudo, & Mercurio sublimato, destillati, semel rectificati, uncias quatuor. His calore resolutis, superfunde α spiritus salis balsamici, seu spiritus nitri, uncias totidem. Destilla β ex arena omnem liquo->rem

Page 359: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

300TYROCINII CHYMICI

-rem, ad siccitatem usque. Terram exime, & probé tere; eiqué liquorem destillatum reaffunde, cum unciis duabus spiritus recentis balsamici, & destilla, ut priús. Huic pulveri trito reaffunde liquorem destillatum cum aliis unciis duabus, ut suprá: & procede rursus, ut priús. Massam tritam trade Vulcano docimastico γ examinandam, per aliquot horas: materiam continúe agitando rudicula ferrea pura. Tandem eam, alcohol vini ab ea aliquoties abstrahendo, rectifica, ut remaneat pulvis siccus & candidus.

Usus eius singularis est in omnibus affectionibus pestilentibus, & febribus malignis populariter grassantibus. Eas enim é centro educit & evellit, sudores potentissimé movendo. δ Exhibentur eius grana quatuor, quinque, sex, in extracto angelicae: vel infunditur in aqua Carduibenedicti vel Ulmariae; aut, adiectis aliquot granis salis absinthii, & camphorae essentia, propinantur in aqua theriacali, horis decem ab infectione: dosisqué reiteratur, ubi opus. In erysipelate capitis etiam curando promptissimum est remedium.

α potiús in spiritum nitri oleum istud Mercurii sublimati & antimonii, in maiusculo vase, guttatim iniiciendum, ne nimiae ebulliones

Page 360: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

301LIB. II. CAP. XII.

iacturam faciant spiritum, magna vi inde erumpentium.

β per cucurbitam cum alembico.γ id est, in furno probationis, supra catinum

probatorium.δ praemissis tamen praemittendis necessariis. Vide

quoque Crollium. pag. 155. 156. & 157.┼ Hoc Dn. Hartmannus, & ab eo Quercetanus, in f.

pharmacop. pag. 209. in 4. to. vocant bezoarticum (1); minerale, minús veró convenienter ab autore hic, & Crollio, p. 185. vocatur antimonium diaphoreticum, Ut enim haec appellatio praecedenti competit antimonio diaphoretico autoris, ita huic minús aequé. Ibi enim revera substantia antimonii fit diaphoretica per sal petrae, quod saepius cum illo detonuit; hic veró nequaquam: butyrum enim, quod progreditur ex sublimato & antimonio simul iunctis, Mercurius sublimatus potiús est, nihilque accedit de antimonio, nisi quód hoc ipsius liquiditatem promoveat, neutiquam aliás in hac forma progressiori, absque antimonii adiectione; nullo itaque modo ab antimonio, sed potiús á mercurio sublimato, denominationem accipiet. Hic notandum, quod bezoarticum hoc minerale longé antecellat bezoar animali, si ut id expressé fatetur Dn. Crato, in Epist. medicinal. dum inquit: Lapis bezoar anima->le

(1) Bezoarticum minerale, & antimonium diaphoreticum minimé aequipollent.

Page 361: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

302TYROCINII CHYMICI

-le in febribus pestilentialibus nobis nil profuit; quód sané de hoc minimé pronunciandum.

BEZOARTICUM SOLARE.

Pone in matracium colli oblongi, spumae duorum draconum, bene rectificatae, uncias duas. Liquefac illas igne moderato: & spiritu salis sulphurei uncias totidem paullatim superfunde: cumqué priús drachmam unam auri fini dissolveris, in aqua Philosophica, quae bis destillatione, ad aurum tantó magis aperiendum & attenuandum; abstrahenda: aurum deinde, tertia vice, in nova aqua dissolvendum, effundendumque super primam liquoris gummosi destillationem, quae clara esse debet, & subrubicunda: ac in parvam cucurbitam ponenda: atque omne id, quod egredi potest, in arena destillandum. Dein rursus aliae duae spiritus salis sulphurei unciae superfundendae; & in sabulo, ut priús, destillandum: dando ignem magnum, circa finem: ut terra, quae in cucurbitae fundo manet, bené exsiccetur. Haec postea in crucibulum ponenda, & inter carbones, per horam, ad ruborem usque ignienda.

Usus Dosis est á sex ad decem grana: & quia cum tempore virtus eius expirat: quó antiquius est; eo magis dosis eius au->genda.

Page 362: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

303LIB. II. CAP. XII.

-genda. Singulare est remedium in lue Venerea, peste, podagra, hydrope, febribus & aliis morbis, in quibus sudorem provocatio necessaria.

BEZOARTICUM LUNARE.

Dissolve Lunam (a) in spiritum salis petrae: (sicuti capite sequenti 17. monstrabitur) ut pondus eius bene augeatur: deinde ea in aquam viscidam, per digestionem, redacta, funde unam eius partem super decem partes liquoris gummosis, bené rectificati liquefactique, & super hac mixtura spiritum salis petrae bis aut ter distilla: dando ignem magnum, circa finem. Tandem haec materia, in crucibulum posita, per horam unam & dimidiam ignienda, atque super ea, in pulverem redacta, spiritus vini comburendus.

Usus. Dosis est á sex ad octo grana, ad cerebri affectus: estqué specificum ad omnes morbos muliebres.

BEZOARTICUM MARTIALE.

Redige Martis (b) regulum in pulverem subtilem: & misce cum dupla quantitate Mercurii meteorisati. Dein destilla, per retortam, omnem liquorem gummosum, qui spiritu nitri, ut dictum, fixandus.

Convenit omni fluxui hepatico

(a) Luna-ae = moon = silver(b) Mars-martis = Mars = iron

Page 363: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

304TYROCINII CHYMICI

BEZOARTICUM IOVIALE.

Recipe reguli antimonii unc. tres: stanni Anglicani purificati unc. duas: funde simul: & redige in pulverem subtilem: admisceque duplam Mercurii sublimati quantitatem: & secundum artem, butyrum antimonii, per cornutam, destilla: quod rectificandum, & spiritu supradicto, fixandum.

Dosis á duobus ad tria grana. Provocat sudores satis copiosos.

CAPUT XIII.

De Calcinatione & praeparationeMercurii.

Mercurius est (1) corpus minerale, compositum ex terra subtili, sulphurea & aqua, arcté inter se commixtis. Substantia autem eius terrea purganda est á crassa terrestreitate sulphurea; aqua veró ab humiditate superflua. Duplex autem est; naturalis & artificialis. Naturalis (2) activus & summé depuratus, in Almagro, propé Calatrava, in regno Castaliae reperitur vivus, per se fluens, & etiam in cinnabari, unde ignis vi educitur. Hanc mineram antiquissimam Plinius vocat vomicam liquoris aeterni. Similis isti re->peritur

(1) Mercurii substantia(2) Mercurius naturalis.

Page 364: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

305LIB. II. CAP. XIII.

-peritur in Idria, pago comitatus Goriz, in Slavonia. Sed Hispanica bonitate excellit: quamvis Idriaca longé fertilior. Est autem admiratione dignum, quod, quamvis in vicinia Idriae singulis feré annis lues pestifera grassari: ipse pagus tamen ab ea immunis nunquam non manere soleat: id quod viri provectae aetatis sese observasse, idemqué á maioribus suis accepisse, mihi, ante annos aliquot, eó profecto, sancté confirmarunt. Ex quo satis apparet: Mercurium esse summum omnis corruptionis & putredinis alexipharmacon. Non minus & illus stupendum, prodigioqué simile: quod ibidem etiam notavi. Senex erat decrepitus, qui, toto vitae suae tempore, in paranda cinnabari, consumpto, perpetuo tremebat: & aureum nummum, manu compressum, ita dealbabat: ut color eius nativus omninó dispareret.

Reperitur & alius mercurius in Polonia, in monte Gimnavoda dicto, sex miliaribus á Cracovia, inter Tarnova, Ribie & Streletzky, distante, qui sponte, certis anni temporibus, usque ad terrae superficiem erumpit; praesertim veró autumnali tempore: quamvis etiam circa festum Iohannis Baptistae, multa grana, pisorum instar in radicibus graminum, ibidem collegirim. Ve->rúm

Page 365: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

306TYROCINII CHYMICI

-rúm hic mercurius nimis aqueus, & Sclavonico, ut & Hispanico longé inferior. Invenitur etiam naturalis, in multis aliis locis: & interdum in auri & argenti fodinis.

Artificialis (1), modo satis trito, & artificibus noto, per sales resuscitativo, id est, sal tartari, armoniacum, & urinae; tám ex mediis mineralibus, α quám metallis educitur. β Quin & in hac urbe, plures vivos fide dignos, & praecipuae autoritatis, dignatisqué novi: qui non modó é mineralibus, & metallis; sed etiam ex sanguine humano, priús calcinato, & ex plantis etiam, mercurium vivum, ad metallorum transmutationem elicuere.

Verúm cúm mei instituti non sit, de eo nunc pluribus agere, nisi quatenus Medicinae inservire potest: intra limites me continebo: & quia Mercurius Lunae singulares proprietates & vires, ad perniciosos cerebri adfectus percurandos obtinet: non spero; me oleum & operam perditurum: si Reipub. Medicae modum eliciendi dictum mercurium, eumqué etiam rité praeparandi, suo loco ostendam, Ita, vibrantibus verae experientiae radiis, omnes vanissimarum rationum nebulas dissipabo: quas & ad transmutationem metallorum; & ad effecta mineralium, in arte Medica, salutaria obfuscanda, mul->ti

(1) Mercurius artificialis.

Page 366: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

307LIB. II. CAP. XIII.

-ti ex doctis; sed hac in parte, plané indocti offundunt. Equidem pro veré doctis eos haberem: si de iis rebus, in quibus docti sunt, iudicium ferrent, nec stulté sibi imaginarentur; quód natura sibi in ipsorum cerebello, limites posuerit: Coraebi cuiusdam aut Meliditis, antecessorum suorum, falsa opinione, turpiter circumducti.

Navita de ventis, de tauris narrat arator,Enumerat miles vulnera, pastor oves.

Solius Chymici, seu Philosophi naturalis, nempe est, de eiusmodi rebus iudicare. Absque solutione enim, quae igne mediante perficitur, non plus, in naturae operibus, cernere possumus, quám talpa aut Tiresias aliquis. Sed videamus: quomodo Mercurius é Luna elici queat.

Recip. lamellarum subtilissimarum Lunae (1) finae unciam unam. Scinde eas in parvas particulas, & dissolve in aqua forti communi, bene rectificata: dein abstrahe omnem aquam destillatione: & aliam super Lunam quater reaffunde: unamquamque seorsim asservando, ut ultima vice simul cohobentur, & tandem destillentur, sicut dictum. Hinc pone Lunam, ita reclusam attenuatamqué, in matracium colli oblongi, & superfunde aceti destillati lib. unam: salis tartari unc.

(1) Mercurius Lunae.

Page 367: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

308TYROCINII CHYMICI

tres: salis armoniaci sublimati unc. unam semis. & claude é vestigio matracium, alio brevioris colli, luto Hermetico interveniente, ne quid exspiret. Postea pone ventrem equinum, aut eius vicarium, per quinque aut sex septimanas; donec omnia bene bullierint, & parum de eo, quod in matracio erit, auri particulae levissimé affrictum, illam dealbet. Tunc vacuato matracio, humiditas exhalet, ad pultis spissioris consistentiam: cui admisceri debent tartari ad nigredinem calcinati unciae quatuor, & destillari per retortam, adiuncto recipiente, aquae semipleno, igne suppressionis, aut reverberii, clauso. Et sic habebis mercurii fluidi unciam semis, aut circiter.

Inter alias autem Mercurii (1) species ille est optimus: cuius drachma, in cochleari argenteo puro, super carbones vivos posita, post evaporationem, maculam relinquit flavam vel albam. Sed qui cochlear denigrat: ita purgari debet: antequam ad usum medicum adhibeatur.

Recipe mercurii (2), aceti destillati, ana libr. unam: pone in matracium forte, cum manipulo uno salis praeparati: & move strenué, per horae quadrantem, ut misceantur, & acetum denigretur: quod per inclinationem,

(1) Mercurii boni nota.(2) Purgatio Mercurii.

Page 368: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

309LIB. II. CAP. XIII.

cum mercurio, in scutellam vitreatam effunde, & toties aqua tepida ablue, donec omnis nigredo & salsedo separetur. Exsiccatum repone in matracium, cum aceto & sale, ut suprá, eundem laborem ter quatervé repetendo, & tandem per corium traiiciendo. Sed haec vulgaris & imperfecta purgatio: sequitur perfectior. Recipe mercurii praecipitati, cinnabarisati vel sublimati part. unam: misce cum duabus partibus tartari usti, γ vel calcis vivae: destilla per retortam vitream, igne suppressionis, vel in reverberio clauso, adhibito recipiente amplo, aqua semipleno. Ita accipies mercurium magis depuratum, quám modo praecedenti. Aut sublima eum septies, totiesqué revivifica: atqué hac ratione, secundum Paracelsum, omnis nigredo, impuritas, & venenositas ab ipso aufertur. Aut pone illum in cucurbitam, eique spiritum vini superfunde, & postea haec simul diu concute, donec spiritus vini omnem nigredinem retineat. Sed modus perfectissimus depurandi mercurium, & quo melior dari non potest, est eius amalgamatico, cum corporibus perfectis: δ destillando eum aliquoties, per retortam, singulis vicibus, ε feces terreas, sulphureas, foetentes separando, & denuó amalgamando, tandemque per corium traiiciendo.

Page 369: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

310TYROCINII CHYMICI

α ut antimonio.β stanno, plumbo.γ solúm vel etiam cum calce, aut calcem vivam

solam sine tartaro, vel etiam utrumque.δ in regulo antimonii essentialiter collectis, á quo

regulo cum mercurio amalgamato fit destillatio per retortam igne suppressionis.

ε in collo retortae, aut iuxta fundum se colligentes.Melior (1) mercurii depuratio fit, cum acetum, sine

aditione salis, tantúm cum mercurio coniungitur, ac in cucurbita oblongiori aliquandiu exagitatur, donec nigrescat acetum; hoc veró remoto seu decantato, cum recenti aceto aliquot vicibus fiat agitatio: & semper in decantato aceto subsidebit mercurii impuritas; quo clarificato aceto iterum poteris uti ad repetendas depurationes. Potest imó totus mercurius. hac agitatione cum aceto in nigredinem quandam converti, convertibilem per calcem vivam in pristinam suam naturam currentem, ab omnibus tamen impuritatibus plané liberam. Si enim omnes istae nigredines decantatae impastentur cum calce viva, & per retortam destillentur, tunc purissimus prodibit mercurius.

PRAECIPITATUS ALBUS. ┼

Mercurius dissolvitur in aqua forti, & affusione aquae salsae α praecipiatur in pulverem album. Dissolvens per inclinationem

(1) Melior & compendiosior mercurii depuratio.

Page 370: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

311LIB. II. CAP. XIII.

effunditur: & praecipitatus, multis ablutionibus, cum digestione, omni salsedine & acrimonia privant. Tandem exsiccatus aqua rosacea abluitur, & rursus exsiccatur. Dosis interius á granis octo ad decem, in morbis venereis β maximé, purgat per inferiora tantum. γ

De hoc Palmarius, lib. de Hydrargyro. c. 6. ita ait: Citra delectum, exhibent hunc circumforanei quidam circulatores, scelerati impostores, non medici, ad luis venereae dolores diuturnos, hydropem, quartanam melancholiam hypochondriacam, & ad eius generis affectus frigidos, idqué quatuor sexvé granorum pondere, ex ovi luteo vel mithridatio & theriaca, ac statim, ut assumsit aliquis, ex universo corporis ambitu, omnis generis humores, sursum ac deorsum, prorumpunt, saepe tanto tamqué violento impetu, praesertim si molle, effoeminatum & languidum corpus fuerit, ut exhaustis spiritibus, fractisqué viribus vel repente moriantur, vel, quo die sumserit, sine viribus, sine pulsu, sine voce, iaceat mortuo persimilis. Os eius contagione interdum inflammatur, ac gingivae ulcera contrahunt putrida ac valde foetida; faucesque plerisque ita intumescunt, ut ad multos dies nihil prorsus deglutire possint. Quin etiam nonnullis mens ita á sua sede

Page 371: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

312TYROCINII CHYMICI

dimovetur, ut, exorta febre, phrenetici tandem pereant. Itaque á catharticorum censu, tanquam praesentissimum venenum, reiiciatur ac publicis legibus exulet. Chirugis tamen, in externorum ulcerum curatione, concedatur, velut & alia multa venenata pharmaca, quae prudenter, vel sola, vel mitioribus, quae vim eorum maleficam infrenent, temperata ac remista, magni in chirugia sunt usus. In id autem sequens praecipitatus praestantior.

┼ communis dictus.α frigidae. Non autem opus est, ut sit marina;

sufficit, si communis sal sit in aqua communi decoctus.

β non tamen inveteratis.γ in convenienti vehiculo; pilularum modo exhibitus,

& sine masticatione deglutitus: qui aliás dentes laedit, ac ptyelismon movet, quae observatio in omnibus praecipitatis exhibendis curiosé tenenda.

Nota. Mercurii Hermeticé praecipitati signum est, si cum Sole fortiter teratur, nec aurum inde dealbetur, vel etiamsi nulla arte redivivus reddi possit, caeteris tamen paribus.

PRAECIPITATUS RUBEUS.

Post dissolutionem mercurii in aqua forti, fiat evaporatio α ad siccitatem, igne for->ti

Page 372: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

313LIB. II. CAP. XIII.

-ti: β in fundo matracii haerebit pulvis rubens praecipitatus.

Usus. Sordes crassiores ulcerum & callos detrahit, hypersarcosin omnem strenue absumit, nullo aut exiguo dolore: praesertim si saepius elotus fuerit aqua plantaginis, & resiccatus. Ideó sordidis, putridis, saniosis, callosis; serpentibus, atque aliis omnibus ulceribus, quae vulgaria remedia contemnunt, & cicatrici obsistunt atque reluctantur, modó solus, modo aliis, quae citra morsum siccare aut tergere possunt, mistus, utiliter adhibetur. γ

α aquae fortis.β extremo loco administrato.γ raró vel nunquam intra corpus sumendus.

MERCURIUS PRAECIPITATUSOPTIMUS. ┼

Recipe Mercurii purificati uncias 4. olei sulphuris α rectificati uncias 8. Misce & digere per duos dies in arena; deinde per retortam destilla, cum tribus cohobiis, ultimó igne vehementi, ut retorta candeat. Massam albam exime, & tere: & aqua destillata calida saepius ablue: donec praecipitatum videas, versum in pulverem flavissimum: super quem, spiritum vini ter accendas.

Page 373: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

314TYRONCINII CHYMICI

Usus. Tutó & utiliter intra corpus exhiberi potest. Dosis á granis tribus, vel quatuor, ad sex, in extractis purgantibus, vel conserva β rosarum. Utilis est γ in gonorrhaea virulenta, lue venerea, elephantiasi quorum, uti & similium, affectuum venenúm, specifica quadam virtute, extinguit, retorridaequé bilis & malignorum humorum ferociam domat & compescit: purificat sanguinem in podagra, hydrope, & in omnibus febribus continuis summum est arcanum.

┼ Turpethum minerale (a) vulgó dictus; quod apud Chymiatros nihil aliud est, quám artificiosa mercurii praeparatio.

α per campanam facti, aut eius succedanei, olei scilicet vel spiritus vitrioli. Videtur oleum sulphuris per campanam ideo assumi, quia magis fixationi inservit; sed aequé sufficit ad hoc institutum oleum seu spiritus vitrioli, ex mente autoris praeparatus, estque pene unus, idemqué spiritus, qui ex vitriolo destillando fit, & qui ex sulphure per campanam elicitur; ex eodem enim principio vitriolato derivantur.

β Non commodum vehiculum huius praecipitati sunt conservae, quia citra masticationem aliqualem vix possunt sumi; praecipitati veró omnes masticati dentes laedunt.

(a) TURBITH MINERALE, seu TURPETHUM MINERALE est pulvis flavus ex Mercurio praeparatus. See “Notes” (* in page 130).

Page 374: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

315LIB. II. CAP. XIII.

γ De usibus vide Crollium. in Basilica Chymica, pag. 120. qui etiam huius operationis processum fusiús, & exquisitiús persequitur, & bené exemtum pulverem in igne arenae vehementior, in matracio, per octo dies digerit, quo, si quid adhuc mercurii crudi cum fixo permistum sit, sublimando separetur, & praecipitatus sit tutior.

Autor, pro vehiculo turpethi huius mineralis, inter alia ponit extracta purgantia: potest autem ad incorporationem praecipitati pro extractis purgantium unicé commendari praeparatio scammoneae seu diagrydii subsequens admodúm bona. Recipe scammoneae seu diagrydii (1) quantum placet, v. g. drachmam semis, tere in pulverem; adde postea pauxillum (guttas quinque vel sex) vitrioli olei, vel spiritus sulphuris per campanam facti, & guttulas tres vel quatuor olei anisi; tere [pistillo, oleo amygdalarum dulci illinito] fortiter, & evadet massa lenta instar picis, quam in magdaleonem redactam serva in vesica quae per plurimos annos inviolata servari potest. Eius grana 13. vel 16. ad 20. usque, leniter sine omnibus torminibus subducunt alvum. Huius veró diagridii praeparati aliquid misce cum praecipitatis, certa dosi; pro incorporatione ad formam pilularum, poteris sumere tria vel quatuor grana diagridii. Suaderem autem, ut

(1) Diagrydium seu sacmmonium correctum.

Page 375: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

316TYROCINII CHYMICI

tonsores & balneatores (1) nobilissimi huius medicaminis praeparatio Philosophica plané lateret, & ab usu huius ut illegitimo se abstinerent, aut parúm sibi contemperarent. Quot enim quaeso eiusmodi homines mercurio hoc praecipitato, non Hermeticé praeparato, praecipatarunt? Hinc Antarvetus (a) opinatur, se Croeso (b) ditiorem fore, si tot haberet nummos, quot mercurius praecipitatus sustulisset. Nec tamen propterea apud Medicos veros & prudentes praestantissimus eius usus exolere debet, quamvis illud interdum malé audiat; sed potiús sentiendum cum magno Zwingero, qui, in epist. medicinal. á Scholzio edit. epist. 258. ita de hoc iudicat: Turpetho minerali utere deinceps & audaciús & feliciús. Ii enim, qui odio sectae Theophrasteae hoc & rident & insectantur, non tam in Chymistas, quám in Chymiam, Medicinae famulam, multo antiquissimam, iniurii sunt, & de ignotis iudicium interponunt. Ut & Libavio, in praefat. Alchym. sic attestante: Illud cavendum est, ne audaculi imperiti in medicando id adhibeant, quod est Medicorum circumspectisimorum, exercitatissimorum: veluti si essentia ex sublimato & regulo fiat, si flos ex antimonio, si turbith ex mercurio, si laudanum ex opio, tu, qui imperitus es methodi medendi & imprudens, nec tibi

(1) Adhortatio ad tonsores & balneatores.(2) Turpethi mineralis usus commendatur.

(a) Antarvetus: is a pseudonym of Riolan, Jean, 1580-1657 (Ioannes Riolanus)

(b) Croesus: King Croesus of Lydia (560-546) became proverbial for his wealth and the prosperity of his kingdom. "As rich as Croesus" is a common expression

Page 376: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

317LIB. II. CAP. XIII.

facilé, nec aliis, horum permitte usum, cúm temeritate, utut semel atqué iterum forté prosis, plus tamen deinceps peccare possis. Nam nobiles medicinae in manu temerarii hominis sunt, ut culter, vel falx ardens, in manu pueri, aut dementis.

ALIA MERCURII PRAECIPITATIO.

Recip. Mercurium purificatum, & destillatum cum auro & argento, sicut suprá: & pone solum, aut amalgama cum auro & argento: dein praecipita in pulverem rubeum, modo quo sequitur. Accipe matracium parvum, α colli prolixioris, cui impone mercurii β uncias quatuor: deinde super lamina ferrea, id in arenam colloca, dando ignem continuum, per quadraginta dies. Collum matracii super arduam eminere debet, ad sex vel octo pollices: & primis decem, vel duodecim, diebus Mercurius, qui ad collum matracii ascenderit, debet aliquoties quotidié baculo ferreo, cui alligatus sit pannus lineus, ad fundum ignitum (ut Geber docet (1)) detrudi γ & praecipitari. Est autem hic modus praecipitandi mercurium non modernorum, sed antiquorum Philosophorum. Tempore finito, si quid mercurii cru->di,

(1) Cap. 53. suum perfectionis.

Page 377: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

318TYROCINII CHYMICI

-di, in matracio, repertur fuerit: separari debet, á pulvere rubeo.

Usus. Admirandas hic habet in medicina facultates. est enim catharticum praestantissimum, in lepra, δ blandé adeó alvum solvens, ut pueris & praegnantibus dari possit: acres humores mitigat: pituosos expurgat? calidamqué ac siccam viscerum constitutionem emandat. Dosis gr. sex. ε Ita Mercurius Lunae solus praecipitari potest, ad Maniam, & alias cerebri affectiones.

α subtus loricatum.β praeparati vel rectificati.γ Commodior fit operatio, si phiala vel matracium

li{/a}teraliter, non sursum, positum singulis horis 12. vertatur, ita, ut superior eius pars cum inferiore commutata praecipitationem acceleret.

δ & aliis foedis ulceribus.ε ad decem.

A L I A.

Dissolve mercurium in aqua forti, & praecipita, ut artis est, per exhalationem omnis humiditatis, ut praecipi{t}atus fiat rubeus. Pulverisatum impone matracio forti, superfundendo acetum ter destillatum, ut superemineat ad altitudinem quinque digitorum, dando ignem arenae, ut acetum lenté

Page 378: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

319LIB. II. CAP. XIII.

bulliat, per sex horas, & praecipitatus totus dissolvatur. α Dissolutioni β priús filtratae, superfunde liquorem anima mundi, id est, sale communi, impraegnatum: γ & statim separabitur mercurius, á dissolvente, qui ablui & exsiccari debet. Dosis á gran. 4. aut .5. Purgat benigné per inferiora.

α nempe post aliquot cum recenti aceto ebullitiones.β calidae.γ vel spiritum vini, cui ad hunc usum succenturiari

potest oleum tartari.Huic sequentem addimus praecipitatum (1): Recipe

mercurium per salem communen & vitriolum sublimatum, quamtumvis solve aqua fontana ebulliendo: postea in solutionem claram & puram guttatim mitte oleum tartari, quantum satis; & statim cadit mercurius ad fundum, instar rubei pulveris: deple aquam per inclinationem, & pulvis eluatur aliquoties, donec aqua nihil retineat saporis acris: postremó pulverem exsicca diligenter, & servae; cuius grana 4, vel 5, vel 6, in theriaca vel mithridatio, data ieiuno stomacho, bis in hebdomade, mirificé solvunt omnes obstructiones, praesertim in ictero. Contra venena eius sumtio admodum est salutaris; in febribus diuturnis etiam sudores movet.

(1) Praecipitatus alius non infimae notae.

Page 379: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

320TYROCINII CHYMICI

PRAECIPITATIO MERCURIIIN MOMENTO. {┼}

Smiridem α rubeam ( hic enim color maximé solaris existimatur) β pulverisatam crucibulo impone, in ignem vehementissimum, per quatuor horas, donec quodammodo vitrificari incipiat, & lateribus crucibuli adhaerere. Tunc ab igne ablatam, tere in pulverem subtilem, & matracio impone: Cui superfunde aquam Regis rectificatam, digerendo γ per viginti quatuor horas, δ postea per inclinationem, aquam tinctam effundendo, & aliam toties reaffundendo: donec omnem tincturam attraxerit. Depletiones ad oleaginositatem, ε destilla. Huius olei recipe unciam unam, effunde super uncias quatuor ζ mercurii η crudi: sic mercurius in momento praecipitabitur θ nec oleo adhaerebit. ι Tunc si destilletur igni satis forti, post olei exhalationem, aliquid de mercurio sublimabitur; maior tamen pars manebit fixa. κ Eius usus in augmentatione Solis, λ & vivificatione rubicundissima. μ.

┼ Vocatur etiam praecipitatus miraculosus.α Loco smiridis adhibeantur granata Bohemica

tosta.β imó quo nigrorem, eó meliorem.

Page 380: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

321LIB. II. CAP. XIII.

γ in calido.δ donec aqua regis impraegnata fuerit tinctura

smiridis subviridi vel subflava.ε ut nimirum tantúm tertia pars aquae, tinctura

smiridis impraegnata, restet.ζ potiús duas vel tres.η bené purgati.θ in pulverem album.ι Hunc Mercurium (1), quia oleo non adhaeret,

lento igne, in crucibulo candefac per horam unam, postea edulcora. Habebis Mercurium emeticum, sursum & deorsum leniter moventem, gran. 3. vel 4. Quod si igniatur horis duabus, per inferiora tantúm purgat; at si ampliús, horis scilicet 5. vel 6. igniatur, fixissimus sit, & tantúm sudores movet.

κ Ipse veró praecipitatus manet rubeus; cui si mercurii crudi tantundem addideris, & in phiala ad ignem arenae posueris, brevissimo tempore praecipitabitur, atque ita, per crebras additiones aequales Mercurii crudi, quantitas praecipitati augebitur.

λ Augmentatio Solis (2) per praecipitatum hunc miraculosum hoc fit modo. Recipe sulphuris communis duplum ad praecipitatum hunc miraculosum; tere & misce in marmore, liquescant in catino; liquata facilé ignem concipiunt, quem permitte, donec sponté cessarit;

(1) Mercurii vis emetica qua ratione dematur.(2) Augmentatio Solis.

Page 381: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

322TYROCINII CHYMICI

relinquitur pulvis subflavus, qui in fluxu auri pedetentim eidem admiscetur.

μ Si nempe eidem (1) silicum calcinatorum pauxillum adieceris, & igne violentissimo urseris; solet enim tandem in vitrum rubicundissimum transire.

PRAECIPITATUS DIAPHORETICUS. ┼

Dissolve Mercurium, cum Sole vel Luna destillatum, & purgatum, ut supra, in aqua forti, quam ex matracio colli prolixioris, cum alembico proportionato, abstrahe, igne tertii gradus, cum bina cohobatione; α ut Mercurius fiat rubeus, qui edulcorari debet, calcinando in crucibulo, inter prunas accensas, & continuó virga ferrea movendo, per horae quadrantem aut circiter; β vel aqua sequenti. γ Recipe aceti destillati libras duas, phlegmatis aluminis libram semis, calcis reverberatae testarum ovorum uncias sex: Misce, & destilla simul ad siccitatem. Huius aquae recipe libras tres: Mercurii supradicti praecipitati libram unam: Misce & digere per diem naturalem: postea destilla per alembicum, cum ternis cohobiis, ignem augendo, sub finem, ut materia probé siccetur; quae circulari debet, per diem naturalem, cum S. V. Postea destillatione separandus

(1) Vitrificatio Solis.

Page 382: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

323LIB. II. CAP. XIII.

spiritus: & denuó circulandus destillandusque: & hoc quartó repetendum.

Usus. Haec vera Mercurii praecipitati praeparatio ad infinitos morbos deploratos curandos utilissima est; maximé veró ad luem Veneream. Sive enim interiús sumatur, (quia tum sudores copiosos prolicit) sive exteriús cum butyro, aut aliquo unguento, applicetur, δ miris modis iuvat.

┼ Paracelsi.α semper reaffusa aqua priori, sed cum uncia una

atqué altera recentis aquae fortis fortificata.β Disiunctiva non opus est; sed loco eius ponatur

postea.γ Debet scilicet figi.δ Dosis á gra. 4. ad 6. vel 8.

MERCURIUS PRAECIPITATUS ┼Cinnabaris Diaphoreticus & Catharticus.

Recipe cinnabaris communis unciam unam: salis praeparati α drachmas duas. Simul tere, misce: & matracio impone: quibus superfunde olei sulphuris, per campanam facti, uncias tres. Digere per triduum in cineribus: tandem igne β vehementi fac omnem humiditatem evaporare. γ Manebit in fundo massa alba, quae frequenti ablutione edulcorari debet.

Page 383: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

324TYROCINII CHYMICI

(Quidam, facta evaporatione olei sulphuris, id reaffundendum censet, & destillandum; hocque tertió repetendum. Verúm haec repetita destillatio videtur inutilis: quód cinnabaris tantum salis volatilis, aciditatis sulphuris, prima destillatione ad se trahat, quantum naturae suae sufficere potest: uti cuilibet, in naturae ponderibus exercitato notum.)

Usus. Convenit in morbis Venereis & contagiosis. δ Sex eius grana, sudores movent; sumpta cum conserva rosarum, & unciis quatuor vel tribus decoctionis ε sarsae parillae; decem veró, conservae alicui aut pilulae commixta, per secessum operantur.

┼ vitiosé scribitur; legendum potiús praecipitata cinnabaris diaphoretica.

α id est decrepitati.β arenae scilicet.γ reaffunde & destilla iterum, etiam tertia vice.δ aliquot diebus datus.ε primae nempe.

PRAECIPITATUS SEPECIFICUS.contra Gonorrhaeam.

Recipe mercurii purificati uncias tres. Dissolve eas, in aqua forti. Pone deinde etiam unciam unam Veneris (a) seorsim, in par->vum

(a) Venus, Veneris = Venus = cupper.

Page 384: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

325LIB. II. CAP. XIII.

-vum matracium, & similiter dissolve. Hinc misce utramque dissolutionem: & fac exhalare igne sabuli: quem intensiorem redde, circa finem; ut ex aqua forti omnes spiritus egrediantur. Vase refrigerato, tere praecipitatum, in pulverem subtilem, eumque pone in matracium, & superfunde aceti ter destillati tantúm, q. s. in nempe ad dimidium pedem supernatet. Stent in digestione, in B. M. quinque aut sex dies: & circa finem, aqua bulliat, ut Mercurius in aceto dissolvatur: quod calidé postea filtretur, & vapore balnei exhalet. Praecipitatus in fundo manebit viridis.

Dosis á quatuor ad sex grana.

MERCURIUS VENERISdiaphoreticus.

Recipe limaturae Veneris unciam unam: Mercurii meteorisati, id est, sublimati, uncias duas: salis Mercurialis, id est, armoniaci α unc. duas semis. Trita, & simul mista pone in matracium firmum, dando ignem arenae: donec instar cerae omnia liquescant. Tum matracium ita calens frigidae impone: ut in partes dissiliat, & Mercurius subviridis effluat; quem exsiccatum in retortam parvam, cum spiritu sulphuris vel vitrioli, in

Page 385: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

326TYROCINII CHYMICI

cineribus, per diem naturalem, digerendum collocabis: & postea cum binis cohobiis in arena destillabis: tandemqué ablues bis aut ter, β & ultima vice, aqua cordiali. γ

Usus. Non tantúm praestantissimum remedium diaphoreticum est contra luem δ Veneream: verúm etiam insigne Bezoarticum contra pestem; si mox ab infectione sumatur. Dosis gr. unum vel duo, in aqua aliqua theriacali ε vel alia specifica.

α id est, salis armoniaci.β aqua dulci.γ in lue Venerea radicitús curanda nihil hoc

praecipitato est praestantius. In principio quidem datus movet vomitus; sed repetitus tantúm per sudores mali mineram expellit omnem.

ε aut cum ipsa theriaca.

PRAECIPITATUS MERCURIUSAD ULCERA.

Extingue libras quatuor calcis vivae, in libris viginti quinque aquae communis; eamque filtratione redde limpidam & claram. Dein libris eius quatuor, adde sublimati communis, subtilissimé pulverisati, drachmas duas. Et brevi temporis spatio, is se praecipitabit, in pulverem citrinum, ulceribus

Page 386: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

327LIB. II. CAP. XIII.

malignis curandis adpropriatum. Aqua inservire potest carnis luxuriantis consumtioni.

TURPENTHUM MINERALE.

Recipe Reguli Antimonii pulverisati drachmam unam. Deiiciatur in vitrum ampli oris, & aqua regis sexies irrigetur, & rursum exsiccetur. Tandem in aqua eadem resolvatur, & in ollam fictilem, quae cinerem ferventem contineat, sepeliatur. In eadem aqua regis seorsim quoque solvatur aurum limatum aut foliatum, ad drachmam unam. Postea veró in vitro ferventi cineri obruatur, similiter seorsim, ut de praecedenti dictum. Hinc super calcem vivam aqua fervens vulgaris fundatur, ac probé agitetur, cumqué refrigerata conquieverit, per trilicem coletur. Deinde aqua haec colata, & rursum fervefacta, super praeparatos Isatidis cineres, fundatur, ac diligenter moveatur. Postquam iusto tempore conquieverit, & pura consederit, per trilicem traiiciatur. Hunc in isto colato lixivio, ebulliat Mercurii (quem tamen antea, sale in aceto bene dissoluto, elues) libra una. Quó diutius efferbuerit; eó melius. Postremo Mercurius rursus, sale in aceto probé dissoluto, purgatus, abluatur, aqua calida, & sicce->tur,

Page 387: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

328TYROCINII CHYMICI

-tur, Hac ratione praeparatus Mercurius, in aqua regis (ut suprá dictum) resolvatur, & in ferventes cineres etiam ponatur, ut priora. Haec tria, Regulus, Sol & Mercurius, probé sic seorsim soluta, in cucurbitam, luto optimé munitam & circumlitam, demittantur calida: & sexies vel septies stillare sinantur ex retorta. Semper, quod destillavit, reddatur suis fecibus. Hac frequenti destillatione, humor, qui destillatus fuit, erit imbecillis, & minús fortis: ideo inutilis & abiiciendus. Materia autem sedimenti, seu corpus mortuum, remanens in vitro, exemta teratur munitissimé in marmore. Tandem sub regula fornicata, unter einer Muffel (a), flagrantissimis carbonibus reverberetur, assidueque rudeferrea vesetur; (fumos vita: fiatqué operatio sub dio) donec, mutato colore, iterum rufescat: & virus aquae regalis igni evanescat. Deinde optimé lavetur, affuf{/s}a aqua calida; dum nullam prorsus salsedinem sapiat. Tunc superfunde spiritum vini, optimé rectificatum, ad eminentiam trium digitorum. Condatur in ferventem cinerem, triduo. Ter quotidie moveatur. Essentia vini tincti abstrahatur: aqua rosarum stillatitia materiae affundatur: triduo quiescat: &, singulis diebus, ter agitetur. Tunc

(a) unter einer Muffel is in german, not latin!! (under a muffle) (bajo una mufla)

Page 388: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

329LIB. II. CAP. XIII.

sensim abstrahatur: ut, exsiccata maximé, subsideat aqua caelestis, elota, prorsus, ab omni acrimonia. Quó saepiús; eó tutius. Vitro diligenter obturato, servetur ad usus innumeros.

Usus. In peste, datur á grano uno ad tria, pro aetate, in aqua theriacali. Purgat universaliter totum corpus, caput, thoracem, ventrem, nervos, artus, medullam. Sanguinem in venis corrigit: omnia membra perquirit: & penetrat ad intima, & quicquid vitii, corrigit universum. In Chirurgia quoque praestantissimum est remedium ad ulcera, tumores, suppurationes omnes.

CAPUT XIV.

De calcinatione Saturni & Iovis.

CUM, teste Geber (1), impossibilis sit corporum solutio, compositione ignorata: antequam metallorum calcinationes aggrediamur: de ipsorum natura obiter aliquid dicendum est. Recté autem mihi sensisse videtur Hermes (2), Pater ille Philosophorum, in tab. smaragdina, dum dicit: Id quod est superius, est sicut id, quod est infe->rius:

(1) Cap. 10. summ. perfect.(2) Generatio metallorum.

Page 389: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

330TYROCINII CHYMICI

-rius: & vice versa. Qua ratione enim naturae paulatim & successivé, in terrae superficie, plantas & caetera vegetabilia producit: ita eadem, in locis subterraneis, metalla, quamvis tardiús, & longiori temporis spatio, ex vapore humido unctuoso, argenti vivi & sulphuris vitriolati, suo calore, mercurium decoquentis, proprietates & vires in se continente, generat. Unde Hydrargyrum mater metallorum dicitur: Sulphur veró pater, in iisque quatuor elementa, quae omnium corporum naturalium materia remota sunt, repraesentantur. Mercurius enim, instar foeminae, frigidus & humidus, aquae & aeris rationem habet: Sulphur atuem, tanquam mas, calidum & siccum, ignis & terrae vicem obit. Si quis materiam eorum, non tám halitum, quam succum statuere velit, non repugnabo. Cum enim, ann. MDCXI, in Hungaria, dimidio miliari á Schemnitz. in argenti fodinam, mille quingentos aut circiter cubitos profundam; descendissem; á fossoribus, qui, ob luminum minerae aestum, vestibus & ipso indusio exuti, laborabant, didici: vapores minerales á centro terrae frequenter sursum ferri, eorumque lucernas, & ipsosmet, nisi subitó recedant, extinguere: aliquanto autem tempore póst, in eodem loco, illos halitus ad->parie-

Page 390: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

331LIB. II. CAP. XIII.

-parietes fodinae, in massam, quae levi contactu, instar olei fluat, coagulatos reperiri. Unde forté quis inferre posset: vaporem esse materiam metallorum remotiorem: succum veró sulphureum & merucrialem, propinquiorem. Et sunt mihi ad manum, ex eadem fodina, & aliis, silices, quos seu vapor, seu succus talis mineralis, humidus, unctuosus: undiquaque penetravit: & in quorum aliis conspicitur materia cruda, nec satis cocta: in aliis mediocriter excocta: ex quorum libra una, elici possunt drachmae sex argenti puri, & scrupulus semis circiter auri, in aliis perfecté decocta: ita ut argentum in superficie pullulet, & in uno ramusculi auri puri puri conspiciantur.

Etsi autem sunt, qui, ob frivolas quasdam ratiunculas, Mercurium & Sulphur, metallorum materiam esse, inficias eant: tamen satius est, Philosophis metallicis, & metallurgis credere, qui, in omnibus fodinis & venis ea reperiri, uno ore attestantur. Ad quorum opinionem, & metallorum excoctores, ustores & probatores accedunt: ut taceam, quod Medici etiam fatentur: plerosque fossorum morbos á sulphureis & mercurialibus spiritibus crudis, intra corpus

Page 391: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

332TYROCINII CHYMICI

admissis, oriri: & metalla, in externis affectibus, eadem praestare, quae hydrargyrum. Imó experientia comprobat: omnia metalla facili negotio in argentum vivum, & argentum vivum in omnia metalla reduci posse. Et(_)si quis dubitat; an etiam metalla in sulphur redire possint: is sciat; omnia metalla, in liquoribus convenientibus aliquoties soluta, tandem in liquorem unctuosum, facile flammam concipientem, resolvi, ut saepe meo damno expertus sum. At solum sulphur est flammae pabulum. Ergo metalla etiam in sulphur resolvuntur.

CALCINATIO SATURNI.

Plumbum liquefit in matula terrea, vel olla ferrea, purgaturque á scoriis; α deinde aucto igne, ut olla candeat, continua agitatione, cum spatula ferrea, reducitur in calcem; β quae cribellata postea, si diutius reverberetur, transit in minium. γ

α superné eminentibus.γ{/β} gryseam.β{/γ} cuius usum vide infrá sub finem c. 17.

CALCINATIO IOVIS.

Recipe stanni Anglici, non sophisticati, (quod ex pondere & malleatione dignosces) libras quatuor. Liquefac in olla, plani

Page 392: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

333LIB. II. CAP. XIV.

fundi, & á scoriis purga: deinde iniice aliquid salis Ammoniaci: & igne aucto, ut olla candeat, impone libram unam & semis salis praeparati, spatula ferrea tam diu movendo; donec in calcem redigatur: quae igne fortiori reducitur in corpus, & á se impuro & denigrato separatur. Iterum miscetur cum libra una salis praeparati, & calcinatur, ut suprá. Calx abluitur ab omni salsedine, & reverberatur octiduum, donec vertatur in alcohol. Sal affusione aceti alkalisati elicitur, digerendo aliquot diebus, postea filtrando & coagulando.

[Haec calcinatio prae caeteris est utilissima: quia si citiús & faciliús operatio perficitur. Deinde meliús, quam per salem, á fecibus nigris, terreis, & heterogeneis, Iupiter purgari non potest, ad eum maximé finem, quem intendo: comprobante hoc ipsum ipsa experientia.]

Haec Iovis calcinatio minús videtur commoda; propter salium enim adiectionem calx illa multúm corripitur. Satius est, si, ut cum Saturno in praecedenti factum, Iupiter per se calcinetur, & tandem per acetum destillatum sal Iovis eliciatur: ut: qui, vulgari solutione per aquam simplicem & coagulationem rectificatus; praestantissimum habet usum in suffocatio->ne

Page 393: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

334TYROCINII CHYMICI

-ne matricis: de qua re videatur Crollius, p. 225. Huic usui autem magis inserviunt Crystalli Iovis Philosophicé praeparati; (1) quorum dosis sunt tria grana, tribus aut quatuor autoris continuis, in aqua artemisiae, vel aquis cordalibus, sumta.

A L I A.

Iupiter potest etiam calcinari, sicut Saturnus, α sine additione salis. Vel possunt etiam calcinari, in scutella ligna, β creta oblita: si, fusi in crucibuló, effundantur in dictam scutellam; & γ subita agitatione, dum eorum fit con{/a}gulatio, moveantur.

α de quo suprá cap. 8. tit. balsamum Saturni.β vel fictili, non vitreata, duplici, quarum una ad

amussim contegat alteram.γ lacinia humida, iuncturis invicem circa circúm

coarctatis.

IUPITER DIAPHORETICUS.

Recipe Iovis Anglici limati, vel, ut suprá, in scutella lignea, vel terrea non vitreata, calcinati uncias duas: Mercurii sublimati uncias quatuor Simul misce: & per retortam destilla, igne arenae, apponendo vas recipiens, aqua semiplenum: cumque destillare inceperit, da ignem suppressionis moderatum,

(1) Crystalli Iovis Philosophice praeparati.

Page 394: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

335LIB. II. CAP. XIV.

donec omnis liquor exstillaverit, & praecipitatus fuerit in aquam. Quod autem ad collum retortae sublimatur, abraditur, & cum eo, quod destillatum est, per noctem digeritur. Aqua spiritu vitrioli impraegnata separatur, & ad usus servatur: calx veró exsiccatur. Dosis á gr. quatuor ad sex.

Caeterúm ne in Stanni electione decipiamur, sciendum est: quatuor esse eius genera: Unum, quod appellatur dulce, aut Cornubianum, sive purum illud Anglicanum: Alterum commune, quod plumbum admixtum habet: Tertium, tinnulum, quod paratur ex centum libris stanni puri Anglicani, mixtis cum quatuor libris cupri electissimi, & duabus libris reguli Martis, bene purificati: Quartum Glaciale, quod speciem existimo esse reguli Antimonii Avenzoar, libro de vaporibus, disserens de duobus metallis mollibus, Plumbo & Stanno, dicit: plumbum consolidare & occludere stannum; & contrá stannum indurare plumbum. Cúm enim viscositas glutinosa, quae partes stanni colligat, in humido & sicco consistere debeat; fit hinc: ut stanni cúm stanno nulla institui possit conglutionatio. Unde etiam Stannarii, cum Plumbum aut Stannum durum, reddere contendunt, commi->scent

Page 395: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

336TYROCINII CHYMICI

-scent ista duo, in unam massam, quae multó durior evadit; quám si ista separata essent: propterea quód ex humiditate plumbi, & siccitate stanni, viscositas oritur magis firma, quae duritiei caussa est, in ista duorum metallorum mixtione.

Ut igitur perfecté cognosci possit: utrum satannum sit purum, aut cum plumbo mixtum: necesse est: ut imitemur stannarios, quando nempe illi vasis alicuius stannei bonitatem examinant. Tunc enim sumunt parvam portiunculam, de suo opere, eamque fusam, in formulare, quo globuli tormentarii effingi solent, coniiciunt: & ex altera parte particulam etiam illius vasis; quod ad examen oblatum est, fundunt; eamque aequalis ponderis, cum priori, in idem formulare ponunt, & pilam utramque ponderant. Quod si illa, quae ex ipsorum opere prodiit, levior est; quám altera: coniicitur exinde, quód vas illud cum plumbum stanno gravius sit; tantó plus plumbi in se contineat, quantó id plus pendit, quam alterum, quod notae est probioris. Sed opus est hic: ut formulare trunco ferrariorum aequaliter includatur. Idem fieri posset in reliquis metallis: ad rectiús cognoscendum ponderis ipsorum differentias & proportiones: aut posset proba->tio

Page 396: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

337LIB. II. CAP. XIV.

-tio institui sequenti modo: Duc quodlibet metallum seorsim, per aurifabrorum (*) instrumentum, quo aurum in fila ducunt: deinde cum sunt eiusdem crassitiei, scinde illa; ut aequaliter etiam longa sint. Et si, exempli gratia aurum ponderabit septuaginta duo grana: argentum & plumbum, quodlibet nempe seorsim; non plus ponderabunt, quám triginta sex grana: cuprum triginta: chalybs viginti septem: ferrum viginti sex, & stannum viginti quinque.

CAPUT XV.

De calcinatione martis & veneris.

CROCUS MARTIS.

Limaturam Chalybis á sordibus, ventilatione & ablutione, diligenter emunda. Huius recipe libras duas, salis praeparati libras tres. Misce simul, & in olla terrea reverbera, per diem naturalem: massam exime, & tere: dissolve in aqua calida & lava toties, donec ab omni salsedine & terrestreitate liberetur. Exsiccatur deinde, & in pulverem subtilem, terendo & cribellando, reducitur. Postea reverberatur per octo vel

Page 397: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

338TYROCINII CHYMICI

decem dies, donec superficies elevetur in crocum rubicundissimum impalpabilem: quo ablato, reliqua pars toties & tám diu reverberatur; donec tota in crocum abeat. Vas terreum, limaturam continens, habeat operculum, ne cineres super crocum decidant, ita tamen elevatum, ut, inter vas & operculum, flamma liberum habeat transitum.

Crocus (1) martis omnium optimus, & ad medicinae usum praestantissimus est, si sola limatura Martis; sine adiectione salis communis, aut alterius heterogenei, per se igne reverberii florificetur; & postea per aquam dulcem á sordibus eluatur; qui atuem cum corrosivis, ut salibus, &c. conficitur, periculo non vacat. Meliús autem & citiús procedit operatio reverberationis, si, priusquam furno reverberii committatur, limatura Martis aliquoties urina puerorum conspergatur; hac enim ratione inter reverberandum surgit in florem rubicundissimum, unó atque altero die, qui tamen quotidié colligendus est, ne violentia ignis reverberii pereat; aut ex rubicundo colore in nigrum vicissim demigret ad desinat.

Usus (2) croci martis vulgaris internus est, ad fluxum ventris, diarrhaeam, dysenteriam sistendam; sed cauté precedendum est; saepe enim

(1) Quinam crocus Martis ad medicinae usum optimus.

(2) Croci Martis vires.

Page 398: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

339LIB. II. CAP. XV.

eiusmodi adstringentia, tempestivé non adhibita, maiora pepererunt pericula. Quocirca sumentes priús medicinis attenuantibus, & alvum subducentibus; purgatos esse oportet. Externus usus est, in exsiccandis ulceribus ac vulneribus. Huius vires insignes vide etiam apud Crollium pag. 253.

A L I U S.

Paratur etiam crocus Martis, é lamina chalybis candente & scintillante, immissa in magdaleonem sulphuris, cuius vi chalybs liquescit & decidit granulatim, in vas fictile suppositum, frigida vel aceto plenum. Granula exsiccata teruntur in pulverem subtilissimum, &, si placet, in crocum reverberantur, spacio sex, vel octo horarum. α

Usus. Virtutem hic crocus habet obstructa viscera β aperiendi, & humores crassos attenuandi. Unde prodest in cachexia, pallidis virginum coloribus, ictero, mensium, iecoris, lienisque, obstructionibus, affectu hypochondriaco, & similibus.

α Haec martis alienatio secunda, est basis & fundamentum pulveris cachectici Quercetani, quem describit in pharmacopoea Dogmaticor. restit. p. 263. in 8.

β Hepar inprimis & splenem.

Page 399: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

340TYROCINII CHYMICI

A L I U S.

Recipe limaturae chalybis, α q. v. eamque consperge β aqua communi, (vel uti Quercetanus facere solebat, cum pararet pulverem suum cachecticum, irrora aqua absinthii vel fraxini, in qua salia propria dissoluta fuerint) in vase ligneo, donec bene madescat. Deinde expone aeri, per octiduum: γ quo elapso, rursus irrora, & bacillo move: hocqué toties singulo octiduo repete; donec in crocum subtilissimum convertatur; quem reiteratis ablutionibus colliges, & exsiccabis.

Dosis á gr. decem ad quindecim.α purae vel sincerae.β vel elue.γ vel relinque aliquandiu in loco tepido; exssicatam

tere, & denuó imbibe; idqué tam diu, donec postea sponte levi attritu in pulverem subflavum tenuem redacta sit.

A L I U S.

Recipe limaturae calybis & sulphuris, ana partes aequales. Tere per trihorium: dein consperge aqua communi: donec exinde massa quaedam fiat molliuscula: & tunc subsiste, & desicca. Postea pone in crucibulum amplum, inter prunas; ita tamen, ut ignis sit moderatus, & materia continué rudicula ferrea agitetur, ad sulphuris consumptio->nem.

Page 400: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

341LIB. II. CAP. XV.

-nem. Rubor extrahi potest aqua pluviali. Dosis est drac. semis.

A L I U S.

Dissolve limaturae Martis unciam unam, in aquae fortis δ unciis octo: digere per noctem: & destilla, per alembicum, aquam fortem in arena. Habebis unciam & semis croci rubicundissimi: ε qui, ut vim adstrictoriam acquirat, tres aut quatuor horas reverberandus. Sic tam intra, quám extra corpus tutó usurpari potest.

δ Potiús aqua fortis successivé & paulatim supereffundatur; aliás nimis fortiter effervescet.

ε Super hunc crocum exsiccatum, & in igne leniter calcinatum, funde spiritum vini vulgarem, & apposito alembico caeco, digere in arena: sic spiritus rubescet, quem á fecibus decantatum destilla in balneo ad oleositatem? & habes insigne medicamentum ad exsiccandum hydropem, & viscera corroboranda; univer salibus tamen praemissis. Si postea guttae huius decem vel octo propinentur hydropico mané & vesperi, in decocto granorum Iuniperi, facilé rem expediunt. Eius guttae sex in vino exhibitae, qualemcunque haemorrhagiam passo, ilicó eam sistunt. Sanat vulnera & ulcera antiqua radicitús, si eadem eodem quotidié ter illinas.

Page 401: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

342TYROCINII CHYMICI

A L I U S .

Reverbera limaturam chalybis, cum ana sulphuris triti, per quatuor aut quinque horas. α Sic Crocus inde exsurget, qui virtutem habet aperitivam, sed maiorem habiturus, super dimidiam tantúm horam calcinetur, cum duplo sui ponderis sulphuris triti.

α tantúm spatula ferrea agitando, ut sulphur difflagret.

A L I U S .

Digere lento calore limaturam ferri, vel chalybis, aut ferri recrementa (Nam & haec contusa in acetum destillatum deponunt rubedinem, quae ab ipso ferro provenit: prout facilé, & modis variis, id á scoriis separari potest.) in aceto ter destillato, donec coloretur. Decanta, quod tinctum est: & aliud acetum reaffunde toties: donec omnem tincturam attraxerit. Depletiones filtratas destilla: & remanebit in fundo pulvis rubeus, qui per diem naturalem reverberari debet in crocum impalpabilem. Virtutem habet constringendi.

Haec operatio non procedit, quandoquidem limatura nuda ferri, aut chalybis, in acetum, etiam aliquoties destillatum, aegré aut nunquam suam rubedinem de se mittit. Expeditior res fit cum scoriis ferri caeruleis, aut viridius->culis,

Page 402: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

343LIB. II. CAP. XV.

-lis, in pulverem contusis, & cum aceto destillato extractis, ad mentem autoris. Huius est laudatus a Crollio, in specifico dysenterico, usus p. 253. & 254.

A L I U S .

Crocus Martis etiam, cum oleo sulphuris fit: infundendo in cochlear ferreum, olei sulphuris & spiritus vini, partes aequales, evaporandoque, lento calore, ad consumptionem humiditatis. Postea si resideat ad aliquot dies, invenies pulverem subtilissimum, quem servabis, in phialis optimé clausis, ne aer intret, quia resolveretur. (Hae operatio Quercetani certissima est, licet crocus, qui inde prodit, non sit rubeus.) Si aliquot grana eius in iusculo aut liquore congruo dentur, verum exhibebis hepatis restaurativum, conducens omnibus morbis, qui ex eius laesione oriuntur.

Haec Croci Martis praeparatio cum oleo sulphuris & spiritu vini, quem autor ex Quercetani Pharmacop. dogmat. cap. ult. circa finem propé transcripsit, non procedit; sed pro hisce duobus menstruis substituenda est aqua fortis ex vitrioli calcinato, & sale communi ana, cum argillae tribus partibus admistis destillata. Haec enim, posteaquam in cochleari ferreo evaporando consumpta fuerit, statim crocum fuscum, ex fer->ri

Page 403: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

344TYROCINII CHYMICI

-ri superficie abrasum, post se relinquit tenerrimum, & usibus multis destinatum.

A L I U S .

Recipe limaturae chalybis, sulphuris subtilissimé triti, ana lib. unam. Misce: &; pone in amplum tigillum, cui aliud altum, in summitate perforatum, impositum fuerit. Allutentur invicem optimé, & collocentur ad ignem rotae, sensim carbones admovendo, donec materia ignem concipiat, & in flammam emitat altam. Tandem tegatur crucibulum carbonibus candentibus, & in summo igne, per horas quatuor, relinquatur. Eximatur dein materia spongiosa, fusca, & instar marchesitae. Teratur in mortario ferreo, atque in ampliore vase fictili, non vitreato, firmo, collocetur super candentes prunas, continuó agitando, rudicula ferrea, donec omnis sulphuris nidor evanescat, chalybiqué sapor recté impressus sit vitriolicus. Laevigetur postea, cum aqua cinamomi, in marmore: &, post unam vel alteram ablutionem, usui servetur.

Usus. Crocus hic pallidis Virginum coloribus percurandis expetissimus est: si sequenti modo misceatur & exhibeatur.

Recipe croci huius pulverisati subtilissimé uncias duas: rasurae cornu cervi recentis. drachmas sex: margaritar. praepar. salis co->rallorum

Page 404: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

345LIB. II. CAP. XV.

-rallorum veri, spodii, ana drach. unam: cinamomi interioris drach. duas: sacchari albiss. unc. unam Misce: fiat omnium pulvis subtilissimus: dividendus in quatuordecim doses, sumendas singulis matutinis, & superambulando, per duas horas, post quas sorbeatur aperiens iusculum. Ex hoc pulvere, cum mucagine gummi tragacanthae, extracta in aqua cinamomi, possunt fieri etiam tabellae quatuordecim. Sed pulvis meliús operatur, sumtus ex cochleari, cum pauco vino albo.

ALIUS APERIENS EXCELLENTISSIMUS.

Recipe limaturae chalybis opt. inprimis ex aciculis Hispanicis, aut fidibus chalybeis, unciam unam. Calcina igne magico, guttatim ei superfundendo tandundem olei sulphuris acidi, & tamdiu relinquendo, dum ex fermentatione fiat pasta, quam exsiccatam perfunde aque fontana frigida, & coque in vase aereo, vel terreo, donec cuticulam superiús contrahat. Hinc colloca in cellam frigidam, ut Chrystalli generentur, quas, repetita opera, simul collectas & siccatas, impone laminae ferreae candenti, ut humiditas adventitia exhalet. Ita prodit crocus Martis subtilissimus, qui in liquorem facilé fatiscit.

Page 405: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

346TYROCINII CHYMICI

Nota BARTHII.

Croco Martis, quacumqué ratione praeparato, Rivierius ferri rubiginem simplicem praeferre consuevit, eaqué feliciter usus est, etiam in illustribus quibusvis Principibus curandis: ut videre est in ipsius ingeniosissimis consiliis, nondum editis.

CALCINATIO VENERIS.

Dissolvitur cuprum in aqua forti: & affusione aquae tepidae, cum particula ferri vel argenti, praecipitatur ad fundum vasis. Póst abstrahe rursus aquam fortem per destillationem. Vel laminae Veneris reverberantur in aes ustum, in fornace figulorum, quód facilé contritione in calcem redigitur. Vel: laminae ponuntur in crucibulum, cum parte aequali sulphuris, triti, faciendo S. S. S. (a) & reverberantur tribus vel quatuor horis, in aes ustum.

Veneris laminae tenues cum sale praeparato in olla firma terrea vel ferrea stratificantur, & paulatim leviter igniuntur, posteá in vas aqua frigida plenum iniiciuntur, & laminae á nigredine & sale diligenter cum scopis ferreis eluuntur, exsiccatae denuó cum sale condiuntur, ut suprá igniuntur, & in aquam frigidam immittuntur, reliquaque omnia cum prioribus, ad praescriptum, peraguntur. Aqua tandem illa, in

(a) S. S. S. = stratum super stratum

Page 406: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

347LIB. II. CAP. XVI.

quae lamiae sunt extinctae & oleo, cum aqua ferventi temperatur, ut omnis salsedo abeat, & crocus Veneris (1) in fundo relinquatur, instar sanguinis rubicundissimus: quem diligenter ab omne salsedine per aquae affusionem liberatum, exsiccatum, & tritum, Cheirurgi (a) periti, ad emplastrum stricticum, quod opodeldoch vocant, conficiendum, curiosé servant.

CAPUT XVI.

De Calcinatione Lunae & Solis.

CALCINATIO LUNAE.

Dissolve Lunam in aqua forti: & affusione aquae salsae, praecipita ad fundum matracii, in calcem candidam, quae frequenti aquae communis affusione edulcorari debet, & exsiccari. Huius calcis recipe unciam unam: salis praeparati uncias duas: salis ammoniaci drachmas duas. Haec probé misce, in mortario vitreo; & reverbera, per octiduum. α Elicitur postea tinctura, cum spiritu vini alko{/a}lisato, β & circulatur. γ Confert maniae & aliis cerebri affectibus.

α sufficit dies naturalis unus, vel duo. β vel cum sale armoniaco fortificato.

(1) Crocus Veneris rubicundissimus.

(a) Cheirugus-i = Chirurgus-i = Surgeon

Page 407: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

348TYROCINII CHYMICI

γ ablatoque menstruo tinctura remanet in forma liquoris. (1) Haec eadem tinctura instar lafurei (*), seu c{a}erulei ultramarini coloratissimi, extrahitur ex limatura Lunae cum spiritu vini, in quo aliquid salis ammoniaci fuit solutum, quae ulteriús postea, ablato hoc menstruo, & tinctura, quae remanet á saldedine liberata, recente alcohole vini repetitis cohobiis, in oleum elaborari potest.

Tinctura (2) Lunae est diaphoretica & aliquantulum anodyna. Cerebri inflammationi, nervorum convulsioni, morbo attonito, insaniae & delirio ac melancholiae maximé prodest. Eius guttae tres vel quatuor ad sex, in aquis betonicae, salviae, vel melissae exhibentur. Est singulare quoddam remedium, hepatis, lienis, & menstruorum obstructionibus, easdem solvendo, medens. Datur in aq. cichori, centauri minoris scolopendriae artemisiae. Confortat omnia membra principialia, spiritusque animales mirificé exsuscitat.

CALCINATIO SOLIS.

Fac amalgama Solis, per caementum repurgati, cum sex partibus Mercurii, ut sequitur. Accipe aurum laminatum, quod in minutas particulas forficibus scinde: & in crucibulum mundum, inter carbones vivos

(1) Tincturae Lunae.(2) Tincturae Lunae vires.

Page 408: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

349LIB. II. CAP. XVI.

pone, ut aurum saltem igniatur. Deinde ex alio tigillo, mercurium β calefactum, super aurum effunde, & bacillo misce: ut incorporentur. Tunc poriice in frigidam & massam optimé lotam traiice per corium, & mercurium & superfluum exprime, ut remaneat massa γ satis dura, quae diu teri debet, cum duplo sui ponderis salis praeparati, in mortario vitreo, δ ita ut nihil de amalgamate appareat. Hoc totum pone in crucibulum coopertum & lutatum, parvo saltem foramine pervium: & reverbera ε per diem naturalem: tali cautione adhibita, ne aurum liquescat. Hoc facto: reperies aurum calcinatum; Mercurium veró cum sale in auras evolasse: si nempe sal rité fuerit praeparatum, & ignis gradus, secundum mentem meam, accuraté observatus: Alias enim nonnihil salis supererit, quod separandum. ζ Tum aurum denuó amalgama: & per corium traiice, ut supra & misce cum duplo sui ponderis sulphuris vivi η & optimé tere: & pone in scutellam terram vitreatam, superfundendo optimum θ vini spiritum, qui accendi debet. Post cuius deflagrationem, & sulphuris, reperies aurum, spongiosum, & valdé attenuatum; praesertim, si idem processus bis vel ter repetatur. Aliqui amalgama cum

Page 409: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

350TYROCINII CHYMICI

floribus sulphuris terunt, & in crucibulo ponunt, inter carbones vivos, bacillo ferreo continué movendo, donec mercurius in auras abeat. Atque haec est auri calcinatio, quae auro potabili parando, & aliis similibus operationibus Chymicis, commodé inservire potest.

Antequam autem aurum calcinetur: debet, ut dicum est, caementari caemento, vel vulgari, vel regali (1). Caementum vulgare ita fit.

Recipe farinae laterum uncias octo: salis praeparati uncias quatuor: vitrioli albi uncias duas: salis petrae, aeruginis, ana drach. Misc.

Caementum regale, quod soli auro probatissimo parcit, est tale.

Recipe farinae laterum partes 4. salis ammoniaci, gemmae communis praeparati, ana partem unam. Commista uniantur: & urina humectentur. Quidam auri bracteas, antequam ordine digerantur, candefaciunt, κ sinuntque refrigescere: ut, si quid inquinamenti in cute haeserit, id consumatur, & liberiorem accessum & impressionem relinquat pulveri caementatorio. Omnibus rité praeparatis, pulveris aliqua portio pyxidi vel ollae caementatoriae inspergitur aequaliter, ad crassitudinem digiti lati. Huic imponuntur

(1) Purgatio per cementum vulgare & regale.

Page 410: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

351LIB. II. CAP. XVI.

bracteae, urina irrigatae, eo ordine & modo, ut aequali situ, se λ non contingat mutuó, ne corpus corpori cohaerens id accendat: calorequé aucto, oras colliquet. Dispositae primo ordine bracteae obruuntur pulvere, μ ad dimidii digiti crassitiem: sequuntur póst reliquae bracteae, & rursus pulveris portione sufficienti consperguntur: atque ita pergitur, donec pixis impleta, aut nihil laminarum residuum est: & clauditur tandem praedicto pulvere, ad crassitiem digiti transversi: imponiturque ν operculum, sine respiraculo, si caementum vulgare; at si regale, operculum habeat foramen parvum ignis postea datur ad 24. horas: ita ut olla sive pixis semper rubescat. Finito opere, bracteae pede leporino purgantur á pulveribus adhaerentibus; & urina lavantur, & exsiccantur.

Omnium autem perfectissimum caementum est, illud, quod sequitur.

Liquefac aurum, cum duplo sui ponderis optimi cupri: reduc in lamellas tenuissimas, instar papyri: quas caementa, per quadraginta vel 50. horas, igne forti, faciendo S. S. S. ut in caemento regali dictum est, cum farina laterum, sale communi, colcothare, viridi aeris, & modico sale armoniaco, cum aceto forti permistis. In hoc examine totum

Page 411: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

352TYROCINII CHYMICI

cuprum evanescit, sulphure ipsius incombustibili, & tinctura in auri substantia ο remanente; cúm, teste Gebero, decimo octavo capite fornacum, á cupro extrahatur sulphur mundissimum tingens & fixum.

Verúm ne opus sit tam taedioso labore; & ut aurum perfectissimé purificetur (1): dissolve unciam unam aut Hungarici, aut similis electissimi, in aqua Philosophica superiús descripta, cap. de aque fortibus. Hinc, per inclinationem, lenté effunde id, quod dissolutum est, ut terra alba, quae, in fundo matracii, indissolubilis (haec, fusa per boracem, convertitur in metallum album, quod in aqua forti communi dissolvitur) manet, separetur. Dein pone aurum dissolutum in matracium capax, colli satis brevis, & superfunde quintuplum aut sextuplum aquae communis: inqué arena calefac, ad ebullitionem usque. Tunc superfunde Mercurii priús calefacti uncias duas. Et si, intra horas duas, aqua Philosophica, in qua aurum est dissolutum, non sufficiet toti Mercurio dissolvendo, affunde aquae fortis communis q. s. Deinde adde adhuc uncias duas Mercurii, quas similiter dissolve; donec videas, omne aurum, in massa spongiosa, in fundo

(1) Optimus modus aurum depurandi.

Page 412: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

353LIB. II. CAP. XIV.

matracii, & mercurium dissolutum in aquam claram & translucidam, quam oportet calidam effundi, per inclinationem, & aurum diligenter elui aqua tepida, donec omni acrimonia sit privatum: quod multó magis purificatum erit, & minori labore & sumtu, quam si caemento, aut antimonio, utaris. Depuravi aliás aurum, per antimonium, quod perpulchrum erat, & valdé splendidum; attamen cum id in aqua Philosophica dissolvissem, separavi adhuc de eo parum terrae albae. Unde patet: quantó hoc examen fit exactius eo, qod per caementum, aut antimonium, instituitur.

α probé mundatum.β extra ignem.γ instar globi.δ vel marmoreo.ε igne scilicet rotae.ζ per aquam dulcem; calcem Solis exsiccando.η potiús florum sulphuris.θ qui est sine omni phlegmate.ι Hac vulgari caemento utuntur aurifabri, cúm de

aurare cupiunt, quo non solúm aurum purgatur ratione salium, sed & in calore exaltatur á farinae laterum & aerugine, qua ex cupro est.

Page 413: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

354TYROCINII CHYMICI

κ id quod omninó fieri oportet, antequam bracteae in aqua regia solvantur.

λ neque etiam latera & spondalia vasis.μ proposito caementario.ν & lutatur.ξ quale est Hungaricum. Praestantissimum vero

fuerit id cuprum, quod ex ferro confit, quale generatur in Zepusio, vulgó im Zips, ex fontibus vitriolatis, saltem ferri frustis iniectis, & paulò post in rubiginem corrosis, ex qua denuó beneficio ignis cuprum excellens fit.

ο Hinc per hanc recentis cupri: cum auro hoc modo caementato, per aliquot vices, additionem, & repetitam commendationem, aurum impensé fit rubicundum.

BEZOARTICUM METALLICUM.

Dissolve in aqua Philosophica α solis purissimi drachmas duas: ipsisqué adde guttatim liquoris gummosi β septies γ rectificati unciam unam. Fiet maxima ebullitio. Pone matracium super cineres calidos, ad tres vel quatuor horas. Tum praecipita in aqua communi, & saepius ablue: ultimo cum aqua cordiali: & tandem exsicca. δ Habebis lapidem admirandae virtutis: cuius grana sex sudores egregié movent: praesertim,

Page 414: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

355LIB. II. CAP. XVI.

si, ut bezoarticum minerale, priús rité figatur.α ex sale communi & aqua forti praeparata vel

etiam regia.β id est, butyri antimonii, & mercurii sublimati, de

quo suprá cap. 12. in pulvere emetico, & bezoartico minerali.

γ Sufficit terna vice.δ Meliús & convenientiús fiet, si per alembicum ex

arena evocetur aqua philosophica, vel aqua regis, trina destillatione, ut suprá in bezoartico minerale factum; figatur; vix enim fiet aliás bezoarticum hoc, ad mentem autoris praeparatum, citra vomitiones & secessus.

CERAUNO CRYSON ┼ SEU AURUMfulminans & diaphoreticum.

Recip. aquae philosophicae unciam unam: in ea dissolve auri purissimi, & priús in lamellas diducti, drachmam unam: solutam per noctem digere in arena: mané superfunde guttatim saltem, siquidem valdé ebullit, olei tartari, α per deliquium soluti, uncias duas. Sic illicó calx auri ad fundum vasis praecipitatur, β quae multis ablutionibus edulcorari debet, & in umbra, vel calore lenissimo, γ cauté & prudenter exsiccari. Ex nummo Hungarico accip. grana 96.

Page 415: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

356TYROCINII CHYMICI

Usus. Aurum hoc, granis tribus vel quatuor ad sex, in convenienti vehiculo exhibitum, non tantúm insigne sudoriferum praebet & bezoarticum, sed stupendas praeterea, & philosophiae adhuc ignoratas vires ostendit, cum fulminis ictus, & Iovis tela, manibus fabricata, Cyclopum imitatur, unius alteriusvé grani atomo accenso: nec sursum, ut pyrius pulvis; sed deorsum verberat.

Nota. Reduci potest hoc aurum diaphoreticum in corpus: terendo id leniter, in mortario vitreo aut marmoreo, cum mercurio vulgari, donec sit bene amalgamatum: dein rursus eliciendo mercurium per retortam. Sic calx Solis in fundo manebit valdé rubicunda, quae per boracem fundi potest.

Ex eodem diaphoreticum parari potest adhuc praestantius, hunc in modum: Recipe ceraunocrysi quinque vel sex grana: eaque impone in vasculum argenteum; & superfunde spiritum vini rectificatum optimé, quem incende; & desuper δ vitrum crystallinum, satis ampli orificii, suspende. Quamprimum spiritus vini ardere desierit, ceraunocryson officium suum faciet: & pars quaedam terrea ad parietes vitri sublimabitur. Hoc quater vel quinquies repete; ζ & vitrum

Page 416: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

357LIB. II. CAP. XVI.

spiritu vini lava, ut calx fundum petat, quae exsiccari debet. Dosis gran. duorum.

┼ Germanicis dicitur das Schlaggoldt, Latinis aurum fulminans, id est, quod instar fulminis dissiliendo fragorem acutissimum edit: Crollio veró vocatur aurum volatile, pag. 212.

α aut in defectu huius tartari, sal in aqua communi solutum accipiatur.

β quod animadvertes é calore aquae Regis qui debet esse albus. Nam si adhuc flavus sit, signum est, totum aurum nondum repercussum; plus igitur olei tartari guttatim affundatur. Et calce auri ad fundum praecipitata in calido liquorem superiorem effunde, quae postea, &c.

γ vel, ut vult Crollius, pag. 211. in patina vitrea per se sponté inhypocausto siccescat, nullo ignis calore adhibito.

δ potiús partem cucurbitae superiorem, cum alembico rostrato, & receptaculo.

ι id est, dissiliet ac fulminabit.Unde autem huius fulminationis & repercussionis

causa exsistat (1), non aequé constat; Crollius quidem p. 213. refert eam in salem armoniacum, atque hanc suam sententiam sic confirmat. Quemadmodum, inquit, sal nitrum & sulphur sunt hostes, & se invicem non compatiuntur, ut videmus in praeparati pulveris tormentarii accensione; eodem modo sal armoniacum & tar->tarus

(1) Auri fulminatio & repercussio unde.

Page 417: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

358TYROCINII CHYMICI

-tarus sibi contrariantur, &c. Verúm Libavio non satisfacit, qui tamen ipsemet, etiamsi in prodromo Phil. Vital. thes. 49. pag. 12. contrarietur, nullas ponder osiores, aut meliores, contrarietatis in medium producit rationes. Nos veró negativam nostram de sale armoniaco, cum Clarissimo Doctore Hartmanno, sic comprobamus; Si sal armoniacum esset percussionis causa, utique ad omnem effectum talem requirerentur; sed non hoc; E. neque illud. Mars enim in aqua forti, quae nullum salem armoniacum recipit, solutus, & oleo tartari repercussus, eadem fulminandi facultate pollet. Rectiús igitur virtus ista sulphuri solis igneo, & caelesti, ac spiritibus nitrosis & tartareis, quorum aliqui cum auro remanent, & fixi evadunt, tribuitur; quamvis spiritus salis armoniaci etiam non prorsus segregetur, unde fortior penetratio, ob salium contrarietatem, quae tamen sola in aliis metallis talem effectum non producit, nisi in ferro, quod undat. Deinde idem fragor & volatilitas sulphure igneo, non secus ac ipsum aurum, ab(-)Solis protinus in infusione olei tartari adimitur. Si enim tantisper id infunderis in solutionem Solis in aqua regia, quantisper tota compositio nigricet, instar atramenti, non tantúm plané certus existis, aurum omne adfundum esse repercussum, sed & nunquam illud postea, etiam sta->tim

Page 418: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

359LIB. II. CAP. XVII.

-tim post primam exemtionem seu collectionem, fulminandi potestate pollere; id quod omnino mirabile, duorum & quidem diversorum effectuum unam & eandem caussam extare posse. Quod sané alioquin per naturam possibile haud videtur esse. Idem enim qua idem non efficit nisi idem: idem igitur non potest esse caussa oppositorum, nisi in eodem occurrant & concurrant diversa principia, quae quandoque eiusmode sunt & impellunt, ut verum & idem oppositorum caussa sit. Sic igitur oleum tartari, debita proportione infusum, aurum repercutiens & fulminans facit; sed idem eandem facultatem ipsi adimit, proportione indebita, & quidem excedente, affusum, donec nempe totum nigrescat.

ζ cum recinti cerauno cryso, & spiritu vini.

CAPUT XVII.

De salibus.

MODUS ELICIENDI SAL ESSENTIALEα ex herbis, sine calcinatione.

Recipe herbae carduibenedicti q. s. Contunde in mortario marmoreo aut ligneo, cumqué omnem succum, secundum artem, expresseris: depura eum, aut filtra,

Page 419: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

360TYROCINII CHYMICI

ut decet, & cum album. ovorum clarifica: Deinde fac, ut leniter ebulliat, in vase vitreo, aut terreo, eumqué diligenter despuma. Cumqué ad consistentiam β mellis liquidi exhalarit: pone eum, in vase vitreo, in locum vel frigidum, per quinque aut sex dies & invenies sal elegans crystallinum, angulare, in modum salis gemmae: γ quod, effuso succo, collectum aqua carduibenedicti bene lavandum, & exsiccandum.

Eadem ratione & ex aliis herbis, & floribus, & ex rosa ipsa, sal essentiale extrahi potest: cuius vires & effectus multó praeclariores erunt, quám illius, quod ex herbarum cineribus elicitur.

Usus. Egregié sudorem movet, si eius duo vel tria grana, aut circiter, in aqua adpropriata exhibeantur.

α volatile potiús.β vel spissitudinem exquisitam.γ Sal gemmae vocatur ideó, quia habet

transparentiam ipsius gemmae: aliás dicitur sal fossile.

Hic modus eliciendi sal essentiale (1), vel potiús volatile, ex herbis, nulla praemissa calcinatione, est solarum herbarum iuxta sal fixum, quod sola calcinatione prodit, etiam quamplurimum salis volatilis possidentium, quales ple->rumqué

(1) Modus eliciendi sal essentiale.

Page 420: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

361LIB. II. CAP. XVII.

-rumqué sunt herbae temperaté calidae, ut carduus benedictus, cum reliquis carduis feré omnibus, absinthium, maiorana, abrotanum, melissa, resta bovis, urtica, flammula, petroselinum, rosmarinus, & aliae: de frigidis non item hoc intelligendum. Quamvis & multum situm sit in operatione: nisi enim succus rité ad melleam consistentiam sine empyreumate coctus, ac praeterea in locum frigidissimum positus fuerit, nihil aut parum salis generabitur. Deinde quód haec salia, hoc modo extracta, reliqua salia per calcinationem facta, tám virtute, quám sapore superent, mirum non est. Integritas enim salis volatilis, in qua essentialis potestas latet, salva manet; nec potest fieri, quin etiam ex sulphure, & liquore mercuriali, caeteris ceu sui compositi principiis, aliquid sibi attribuant, quibus alioquin, si calcinando provenisset, carere debuissent.

Huiusmodi sales, ut & reliqua principia, licet summis & elegantissimis virtutibus praedita sint: non tamen carent suis incommodis, ut quidam praestantissimi viri observarunt. Salia enim arrodunt & extimulant: spiritus caput petunt: olea ventriculum conviscant, & adhaerent. Unde nonnulli commoti sunt, illa Philosophicé coniungere, & ex combinatione horum trium primorum corporum lapillum quen->dam

Page 421: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

362TYROCINII CHYMICI

-dam Philosophicum, seu clyssum (a), ut alii vocant, conficere, qui, salis, spiritus & olei viribus impraegnatus, sine omni noxa usurpari possit.

SAL ESSENTIALE, SIVE CREMOR, AUT CRYSTALLUS ┼ TARTARI.

Recipe tartari Montispeliensis α aut, quod melius, Germanici, & quidem albi, lib. unam: β redige in pulverem subtilem γ & fac in sufficienti aquae quantitate, in vase figulino firmo, ebullire. Tunc amove ab igne, &, si vis, traiice δ per manicam Hippocratis, vel pannum lineum, in aliud vas firmum; & colloca in locum valde frigidum, ut sal tanto meliús possit concrescere. Quo facto, aquam per inclinationem effunde: & sal, quod parietibus vasis adhaeret, separatis fecibus, frequenti aquae affusione, ε collige: & iterum, ut suprá, decoque, ζ diligenter lava, á sordibus separa, & exsicca, tandemqué reduc in pulverem.

Usus. Virtutem habet incidendi & detergendi humores crassos & tartareos: meatusque obstructos, si quod aliud vegetabilium, aperiendi. η Dosis est drachma una in iusculo, vel alio liquore appropriato.

Mirum est autem: sales vulgó dissolvi, & liquescere in aqua frigida; essentialem

(a) clyssus-um is when the several constituents of a body are prepared and purified separately, and then combined again. Blanckaert: CLYSSUS est, quod alicuius rei essentiam, secundum chymicos, continet: vel quando eiusdem rei species variae, seorsim elaboratae, iterum coniunguntur, ut cum sal commune, sulpur, oleum, spiritus et mercurius iterum in unum corpus coagulantur.

Page 422: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

363LIB. II. CAP. XVII.

veró contrá in eadem congelascere & indurescere. Ut igitur curiositati ingeniorum honestae, & laudabili, satisfaciamus: causam huius rei abstrusissimam investigemus; & compositum hoc primúm, hoc modo examinemus. Recip. salem essentialem, cuiuscunque rei is tandem sit: & pone in cornutam: applicando receptaculum: satis amplum, & iuncturas bene lutando. Dein da ignem per gradus. Primó exstillabit aqua valdé acida; hinc oleum: & id, quod in retorta restabit, terra erit valde nigra & satis multa: qua ad albedinem calcinata, sal quidam fixus exinde extrahitur. (Nam essentialis semper continet in se fixum.) Dicamus igitur omnes sales essentiales esse compositos, ex partibus terrestribus, aquosis, & unctuosis: & insignem illam siccitatem terrae praedominantis, retinere aquositatem: & compositum reddi tantó solidius, & minús solubile, in aqua frigidá; quó magis oleaginositas ista duo extrema compositi colligata servat. Et possum asseverare: quód, postquam in aqua bulliente crystallos tartari sex diversis vicibus dissolvissem, eosqué extremé albos reddidissem: deinde v. (a) in cornutam posuissem, ad extrahendam aciditatem: (quae per reiteratas dissolutiones valdé debilitatur) oleúm adhuc unctuo->sum

(a) v. : vespere, in the evening (it seems that this is not the meaning here!. May be it is veró or verum)

Page 423: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

364TYROCINII CHYMICI

-sum & adurens exstillarim. Undé videre est; quám recté omnes compositi partes inter se sint connexae. Possem adhuc aliam rationem, ex lib. Aristot. de Meteoris, adducere: quód, sicut elementa rarefiunt adscendendo; ita etiam condensentur descendendo, & si ponamus, quod terra sit frigida, gradu quarto: aqua frigida futura sit, octavo. Item, si aqua quarto gradu humida, aer humidus futurus sit, octavo. Ac propterea sales essentiales, siquidem valde terrestres sunt, non possunt in aqua dissolvi, nisi mediante calore: superveniente autem frigore rursus concrescunt. Non aliter atque aqua aerem mutari non potest; nisi interveniente calore, qui illam rarefacit & exhalare facit: sed quám primúm frigus ingruit, condensatur rursus, & formam suam priorem recipit.

┼ Cristalli nomen á nativo accipiunt, suntque solubiles omnes in humore copioso: nam in pauco suo menstruo concrescunt etiam. Cum coagulat filtratus liquor aluminosus, vitriolatus, salsus, acidus &c. crystallos vel lapillos vocant.

α vel Hungaricum, aut etiam Hispanicum.β vel lava in aqua clara fontana, defusa semper

turbida, donec aqua talis, qualis affusa, permaneat lympida.

γ crassum potiús.

Page 424: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

365LIB. II. CAP. XVII.

δ non est opus.ε potiús cum priore proprio decocto, parum recentis

aquae affuso.ζ & hoc aliquoties repete: singulis vicibus, ubi

decoctum, ab igne semotum, refrixerit, cremorem, túm superna parte, instar pelliculae sublimatum, tum parietibus cacabi adhaerentem, collige, diligenter lava, &c.

η Cremor tartari in omnibus obstructionibus admodum est utilis. In melancholia hypochondriaca expedienda nihil feliciús est, si aliquot diebus eius drachma semis, vel scrupuli duo, in iusculo, cum capparum decocto, exhibeatur, & exteriús ad hypochondrium sinistrum emplastrum ex ammoniaco in aceto squillitico soluto applicetur. Senibus maximé, & qui obstructae sunt alvi, conducit. Insigne evadit catharticum, si huius cremoris scrupulus unus, cum extracti scammoneae granis 7. 8. vel decem, in iusculo vel vino propinetur.

Nota BARTHII.

I. Ut hic sal essentialis, sive crystalli tartari, bené praeparentur, & recté usurpentur: cavendum est, ne illos in vasis metallicis praeparemus, aut ex iis exhibeamus. Ratio est: quód sicut omnia mixta, de aciditate vitriolica, participant; ita vinum illa abundet, & quidem copiosiori, perfectiori, & magis completa, quám

Page 425: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

366TYROCINII CHYMICI

omnia reliqua vegetabilia. Quapropter omnia acida, tám vegetabilia; quám mineralia, cúm sint eiusdem naturae & originis, maximam habent cum metallis sympathiam, & tantam quidem, ut, positis, aut liquefactis iis, in vasis metallicis, acidum hoc vitriolicum illis adhaereat: quod dum facit, multum virium amittit, & exigui effectus est in Medicina.

II. Sunt, qui, ubi tartarus ebullit, & ab igne remotus refrixit, cochleari ligneo, cremorem quendam in superficie aquae superiori concrescit, colligunt. Id quod mihi non tantum videtur laboriosum; sed etiam inutile. Nam crystalli parati, ut supra dictum, habent eandem virtutem & proprietatem, quam cremor.

III. Et quia cremor, propter eximiam suam aciditatem valde diureticus est: cavendum: ne aegris exhibeatur, corpore priús non purgato. Alias enim abducit secum humores crassos, sibi, in meatibus, per quos transit, obvios, ad renes & ureteres: ibique caussatis obstructionibus, magnos dolores efficit.

SAL IMPERATORIAE.

Siccatam calcina ad albedinem: α sal extrahe, cum aqua eiusdem herbae stillatitia, vel communi, β digerendo per noctem.

Page 426: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

367LIB. II. CAP. XVII.

postea aquam per inclinationem γ effunde: cavendo, ne feces turbentur; aliam usque tertió reaffunde, digerendo ut supra. Tandem omnes aquas filtra: & coagula. Si coagulum non sit satis album: calcina in crucibulo, ad rubedinem; (non tantúm crucibuli; sed etiam, si vis, ipius salis: quia salia fixa igniuntur, antequam liquescant) cavendo, ne δ liquescat: deinde resolve, ε filtra & coagula. ζ Sic sal habebis albissimum; ut nulla dissolutionis, filtrationis, & coagulationis repetitione opus habeat.

Ita sal extrahitur ex Salvia, & omnibus herbis: sed tali calcinatione perit sal volatile, sive essentiale, manetque solum elementale, η quod in humido facilé solvitur, & semper saporem habet ingratum. Interim sal hoc etiam extrahi potest menstruo satis vulgari, ut nunquam in humido solvatur, & saporem habeat gratum.

α hoc est, cineres albos.β calida; non tamen ferventi: quod observandum.γ & filtrationem.δ Nonnulli parúm curant liquefactionem in igne.

Citiús enim albescunt salia; sed propter fluxum eiusmodi salia postea raró consistunt, sed plerumque in liquores ab aere resolvun->tur,

Page 427: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

368TYROCINII CHYMICI

-tur, quin imó non levem virium patiuntur iacturam.ε in igne.ζ idque saepius repete, donec salia fiant purissima.η fixum potiús sive terreum.

Sales vegetabilium crystallinos (1) seu transparentes instar salis petrae feceris, si cuiusque cineres, post calcinationem, denuó cum aequali parte sulphuris commistas, calcinaveris, idque igne non admodúm leni, & tandem beneficio aquae communis destillatae extraxeris, filtraveris, & evaporaveris, donec tantum aquae cum sale restiterit, quosque ille in crystallos in frigido abire possit. Hi sales sunt omnium optimi: nec enim facilé in deliquium abeunt, nec lixivium resipiunt: quin imó sales hoc modo praeparati mirificé operantur. Sic sal absinthii, hac methodo praeparatus, purgat per vomitus, ventriculi & pectoris impuritates expediendo, si eius scrupulus unus, vel drachma semis, in unciis duabus aquae propriae, id est, absinthii, exhibeatur. Sic sal Imperatoriae, iuxta hanc sententiam ex radicibus factus, & á 4. ad 8. gr. in robsambucino exhibitus, tollit omnes febres intermittentes.

SAL TARTARI.

Sternitur tartarum, in vase terreo, non

(1) Salium vegetabilium crystallinorum praeparato genuino.

Page 428: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

369LIB. II. CAP. XVII.

vitreato, plani fundi, ad crassitudinem digiti. Reverberatur porstea, ad albedinem usque, spacio quinque vel sex horarum, igne ita moderato, propter fusionem, ut vas saltem candeat. Tartarum, ita ad albedinem calcinatum, perfunditur aqua communi digeritur, filtratur, & coagulatur.

Huius praeparationis compendium fieri potest: si tartarum ad nigredinem comburatur, póst dissolvatur, & coaguletur.

Modus hic non est aspernendus, praesertimque observanda in eo ignis lenis moderatio, quo hic sal melius fit, quám fornacum figulinorum intensiore. Ex hoc sale per deliquium soluto fit oleum tartari per deliquium, de quo supra, quod raró ad medicos venit usus, nisi quod est constitutivum magisterii tartari, de quo mox.

SAL CORALLIORUM.

Hoc fit, digerendo α corallia trita, in aceto, ter destillato, β per noctem: postea filtrando, & acetum ad siccitatem evaporando. γ Sic sal coralliorum manet in fundo vasis: quod ut pulchrius evadat, dissolvi potest aliquoties in aqua destillata, δ filtrari, & denuo coagulari. ε

Usus. Vires eius sunt excellentes. Sanguinem enim in universo corpore mundificat:

Page 429: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

370TYROCINII CHYMICI

pristinum sanitatis vigorem restituit: fluxus uteri, ventris, haemorrhoidum sistit: roborat cor & stomachum: omnes obstructiones viscerum reserat; concretumque sanguinem dissolvit. Prodest & in hydrope, convulsionibus, paralysi, calculo, suffocatione matricis, si cum aqua, affectui praeter naturam conveniente, exhibeatur. Dosis á granis decem, ad scrupulum unum, vel duos, pro ratione aetatis, & vehementiae morbi. ζ

α & solvendo.β Nonnulli acetum sic conficiunt. Destillant á

cineribus herbae Kali lib. I. sensim priús infusi, propter metum scilicet effervescentiae, aceti destillati optimi libras sex, cohobando bis velter. Acetum tale fit dulce, & non admodum mordax; nec tamen magnis caret viribus: ilicó enim corallia, ut & perlas, solvit.

γ vel: (1) post solutionem abstrahendo acetum ad siccitatem.

δ vel, quod melius, rore Maiali supra triti cum collecto & destillato.

ε donec sal candidissimum habeas, ab omni acetositate liberum, id quod facilé obtinebis, si acetum superius ad operationem hanc citiús absolvendam adhibueris.

ζ De natura & viribus salis coralliorum videatur Crollius, Basil. Chym. pag 16. &

(1) Croll. pag. 162.

Page 430: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

371LIB. II. CAP. XVII.

Anshelm. Boetius de Boodt, cap. 152. lib. 2. de gemmis.

Quercetanus Pharmacop. Dogmat. c. ult. sal ita elicit: corallia crasso modo conterantur: postea rité dissolvantur in succo limoniorum vel berberum: qui succus post illorum dissolutionem rursus separetur: & quod in fundo remanet, (quodque postea pluries cum aquis cordialibus dissolvi & coagulari potest, ad aciditatem dissolventis acidi tollendam) dicitur sal coralliorum. Nonnulli autem magis operosiús sic praeparant? Corallia bene trita (quamvis, corallia crasso modo conterenda esse, censeat Quercetanus dicto loco) vasi vitreo, apposito alembico, imponunt, eaque, ut vasis fundus ex candescat, ad albedinem usque calcinant. Calcem aceto destillato potenti immittunt, ac in loco tepido digerunt ad octiduum quotidié bis agitando materiam; ita tingitur colore rubro: postea colaturam diffundunt, repetunt infusionem. Deinde tincturas omnes simul collectas vesicae iniiciunt, phlegmaque omne alembico abstrahunt, liquoremque crassum, qui in fundo remansit, in vitrum paulatim infundunt, seorsumque omne in calido exhalare sinunt. Quo evaporato nova coralliorum rudimenta apparent, quae abluuntur aqua calida saepius, qua abstracta, exsiccatam materiam supra cineres calidos

Page 431: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

372TYROCINII CHYMICI

fovent per hebdomadas aliquot; ita enim sal albissimum convertitur, quod in quolibet liquore promptissimé solvitur.

Nota BARTHII.

An hoc sal tantarum sit virium, meritó dubitari potest. Nam si illum degustes; quid aliud, ex ingratissimo eius sapore, iudicabis esse, quám calcem vivam, aceto praeparatam? Deinde quis non supicetur, nobilissimas eius vires, calcinatione eiusmodi, corrumpi & destrui; cúm gestata tantum, in febribus & aliis quibusdam morbis, omnem tincturam saturatam, & colorem facillimé amittant? Quid? quód valdé absurdum sit: velle ex omnibus rebus extracta facere, olea, quintas essentias, praesertim ex substantiis per se plané vel subtilibus, vel homogeneis, quales sunt uniones, corallia, moschus, ambrae &c. Induunt enim non raró Chymicé praeparata quaedam aliam naturam, & non praeparatis plané contrariam. Immó quaedam alia non praeparata maiores vires habent, & naturae humanae convenientiores, quám si Chymicum ignem experta sint: quód in pipere fieri cernimus. Affecto enim ventriculo, grana illius aliquot deglutita plus efficiunt, quám si magna copia oleum eiusdem aromatis exhibeatur. Atque hac de re Felicissimum etiam Platerum (a) p. m. auditores suos,

(a) Felix Platerus = A doctor born in Basel (Switzerland ) (1536-1614)

Page 432: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

373LIB. II. CAP. XVII.

olim pro lectione, fideliter commonuisse, constat.

BUTYRUM CORALLIORUM.

Recip. coralliorum rubrorum & salis petrae, ana part. aequales: calcina igne forti, horam unam. Póst edulcora, affusa toties aqua pluviali destillata, donec nulla ampliús acrimonia salis petrae, in aqua, gustu percipiatur. Hinc coralia edulcorata pone in phialam: & affunde iis acetum destillatum: cumqué octiduum ita steterint, filtra per chartam, & rursus affunde acetum destillatum recens: & perge, ut priús, idqué toties repete, donec coralia sint plané dissoluta. Haec postea sume, & pone in phialam vitream: & destilla ex B. M. Sic remanet in funde essentia coraliorum: cui affunde aquam pluvialem destillatam, eamqué dissolve: & rursus destilla: hocqué sexies aut septies repete, donec aceti acrimonia gustu non ampliús deprehendatur.

SAL CALCULI HOMINIS.

Recip. lapides aut calculos hominis: & calcina primúm igne moderato, dein magno; inque pulverem redactos, & cum ae->quali

Page 433: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

374TYROCINII CHYMICI

-quali portione sulphuris, & salis petrae, mixtos reverbera, in alcohol albissimum, quod, ad ignem cinerum moderatum, in succum berberum clarificatum poni oportet, donec totum dissolvatur. Tunc, filtrato liquore, exstillandus is est, per balneum, ad siccitatem. Sic sal manebit in fundo vasis.

Usus. Expellit potenter calculum é renibus & vesica. Exhiberi possunt eius grana tria aut quatuor, in vino albo, Luna crescente: estqué dosis aliquoties repetenda.

SAL COLCOTHARIS.

Colcothar perfunditur aqua pluviali, & sal, digestione unius diei vel noctis, in eam ingreditur, qui filtratur, & sal postmodum coagulatur. Rubedo aliqua, si sexies aut quinquies iterum calcinetur, & salsedo semper eluator, tandem dulcis relinquitur, & vocatur dulcedo vitrioli, teste Libavio, in alchymia: quae maior est, si ex vitriolo Veneris paretur, α & praesens est in ulceribus malignis remedium.

┼ Colchotar (1) est caput mortuum, residuum ex destillatione olei vitrioli; vel est ipsum vitriolum ad summam rubedinem calcinatum. Usus salis colcotharis est rarus, nisi quód nonnulli in diaphoreticis id valdé commendent gr. duobus vel tribus.

(1) Colcothar quodam?

Page 434: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

375LIB. II. CAP. XVII.

α Terra vitrioli (1) dulcis, per hunc modum parata, habet tantúm vim emplasticam & stipticam, nec est vera ea dulcedo, quám aliás vitriolum, & omnia in se continent acria. Illius usus est in emplastris & haemorrhagiis narium.

VITRIOLUM VOMITIVUM

Dissolve vitriolum album in aqua communi, filtra, & coagula. Repete hoc secundó. Tertio dissolve in aqua rosacea: póst filtra, & coagula. Dosis á drachma semis ad drachmam unam.

ALIUD.

Dissolve vitriolum album in {a}qua destillata: filtra: & in vase terreo fac aquam exhalare, donec cuticulam superiús contrahat. Tunc vas pone in locum frigidum, ut crystallos producat: quibus separatis, fac reliquum humorem evaporare, donec rursus cuticula oboriatur: & ut suprá, crystallisa, hocqué secundó repete. Tertió crystallos in aqua rosacea dissolve: evapora: &, ut supra, crystallisa, igneque lento exsicca.

Usus. Dosis á scrupulo uno ad drachmam semis, in haustu vini, vel cerevisiae, aut conserva rosarum. Felici cum successu exhibetur in febribus, ventriculi cruditatibus, catarrhis, lumbricis, peste, &c.

(1) Terra vitrioli.

Page 435: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

376TYROCINII CHYMICI

┼ Vocatur á Paracelso (1) lib. I. de rebus naturalibus cap. 8. ( ubi agit de virtutibus vitrioli crudi & colcotharis) Grilla non Gilla, aitqué id nominis vitriolum accispisse secreté. Liquorem veró vitrioli ad cerebri magnos illos affectus, vertiginem, phrenesin, maniam, caducum, tertio & quarto capite 2. de viribus membrorum internorum, vocat arcanum, quod ex Grilla extractum est. Sive itaque illo, sive hoc nomine appellaveris, perinde fuerit. Videatur Crollius, pag. 118.

α Dosis haec autoris est nimis magna; ultra scrupulum semis enim vix exhibetur.

β potissimúm quotidianis, quae sunt ventriculi, cum aq. centaurii minoris, vel potiús in eiusdem decocto.

ALIUD.

Extrahe sal ex capite mortuo vitrioli, quod á sublimatione florum sulphuris reliquum est.

Usus. Salis huius scrupulus unus, in aqua foeniculi adsumptus, vomitum concitat, sedes movet, & sudorem. Interdum etiam somnum conciliat.

Est & vitriolum aliud vomitivum & purgans simul, quod Angelo Salae (2) adscribitur, sequentem in modum paratum: Recipe vitriolum Romanum caeruleum, q. v. reduc in pulverem, & supra chartam in loco calido, sine radiis solari->bus

(1) Paracelsi Gilla.(2) Angeli Sale vitriolum vomitivum.

Page 436: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

377LIB. II. CAP. XVII.

-bus, in pulverem album exsicca; postea solve in acq. centaurii minoris (a), per filtrum traiice; remotis fecibus, liquorem lympidum, é balneo, ad tertiam partem destilla. Vas in locum refrigerationi accommodatum repone, ut concrescant crystalli, quos separatum siccabis, servato tamen colore caeruleo; crystallos toties collige, quoties necessitas exigit, semper videlicet destillando ad tertiam partem, & frigori postmodum exponendo; collectos crystallos serva in vitro probé occluso. Hoc vitriolum per vomitum & secessum purgat corpus. Dosis a gr. 5. ad 10. in liquore aut aqua destillata appropriata. Eximium est in febribus pestilentibus.

Nota. Universaliter in omnibus vomitoriis vitriolatis exhibendis, seduló cavendum est ab asthmate, aliisque pectoris affectibus. Vitriolum enim crudum venenum est, suffocando enecans, &, quomodocunqué praeparatum, vix omnem suffocandi pravam deponit indolem.

SAL aut VITRIOLUM LUNAE.

Recip. Lunae fulminatae, & in subtilissimas lamellas diductae, uncias octo. Pone in cucurbitam: & superfunde spiritus nitri q. s. ut nempe ad unum digitum supernatet. Dein claude vas, alembico non rostrato, & digere in balneo vaporoso, per viginti quatuor ho->ras,

(a) Centaurium minus = a plant.

Page 437: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

378TYROCINII CHYMICI

-ras, ac destilla, calore lento, spiritus nitri volatiliores; donec videas, nihil amplius exstillare. Tunc vase refrigerato, superfunde alium spiritum nitri, digere, destilla, eó usque, donec Luna pondere trium aut quatuor unciarum spirituum nitri magis fixorum sit aucta. Tunc omne phlegma vapore balnei bullientis expelle; vasqué exacte clausum, in digestionem triginta dierum, in balneum vaporosum pone: intra quod tempus Luna mutabitur in aquam viscosam albam, quae, posita in locum frigidum, congelascet in vitriolum viride & caeruleum.

Hac eadem via parari potest vitriolum Solis, superfundendo spiritum nitri, super salem praeparatum, idemqué regimen observando, sicuti de Luna dictum.

Ex utroque isto vitriolo (1), debita proportione coniunctis, & in athanore decoctis, donec omnes calores apparuerint, & tandem in rubedine substiterint: paratur medicamentum quoddam, quod non minoris est efficaciae & virtutis; quám magnum illud lapidis Philosophici arcanum.

Dosis est gr. unum in omnibus morbis desperatis.

(1) Vitriolum Solis.

Page 438: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

379LIB. II. CAP. XVII.

SAL SIVE VITRIOLUM MARTIS.

Accipe spiritus vitrioli, vel sulphuris per campanam facti, licet non rectificati, unciam unam, aquae communis uncias duas. Misce in matracio, & adde limaturae ferri unciam unam; hocqué observatum colloca in cineres calidos, ut omnia bulliant lentissimé spacio sex horarum. Postea infrigidari sponte permitte: & invenies in vase generatum vitriolum, viride, splendens, quod calore dissolvitur frigore coagulatur, quodque autor Cheiragogiae Helianae, absque omni ratione solida, Martis salem esse inficiatur.

Si quis veró hanc praeparationem propterea damnandam censet: quód corrosivo praeparetur, ob eandemque causam, Crollianam praeferat: respondeo: eam non minús hac ratione corrosivis parari: atque meam. Per reiteratam enim calcinationem Martis & Veneris, cum sulphure, aciditas Veneris vitriolica cum metallis fixatur: quod ex pondere facilé dignoscitur: si omnia secundum Crollii mentem, & meam, recté instituantur.

Ad asthmata, etiam inveterata, & tusses, aliasque pectoris infirmitates, ex Marte subitó fieri potest vitriolum albicans hoc modo: Re->cipe

Page 439: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

380TYROCINII CHYMICI

-cipe limaturae chalybis tenuis, purae, & neutriquam pulverulentae, unciam semis: superfunde guttatim in scutella vitrea olei sulphuris per campanam facti, non rectificati, drachmas duas; statim incalescit, & totus Mars solvitur; sine quiescere & refrigerari. Sic fiunt crystalli; qui per aquam communem destillatam soluti, & á fecibus per filtrationem liberati, denuó in crystallos, aqua evaporata, redeunt. Eorum grana duo vel tria, in syrupis pectoralibus aliquoties exhibita, mirificé asthmata expediunt, idque nec per vomitum, nec per fecessus; sed sudoribus prorumpentibus.

SAL SIVE VITRIOLUM VENERIS.

Cuprum calcinatum, sive squamas cupri, reduc in pulverem subtilem, quem in aceto destillato, per diem naturalem, digere. Tinctum acetum per inclinationem effunde: & aliud reaffunde toties; donec non tingatur ulteriús. Depletiones filtra: & tres partes fac evaporare, vel destilla: quodqué relinquitur in fundo vasis; ponatur in locum frigidum. Sic generabitur vitriolum viride, obscurum, splendens.

ALIUD.

Laminae Veneris cum ana sulphuris triti, ut dictum est, in calcinatione Veneris redu->cuntur

Page 440: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

381LIB. II. CAP. XVII.

-cuntur in pulverem subtilem: & in olla terrea, cum sulphure trito, calcinantur, continué baculo cupreo movendo, donec totum sulphur combustum fuerit. Hinc calx denuó teritur; & cum octava parte sui ponderis sulphuris triti calcinatur, ut suprá, hocque quinquies aut sexies repetitur. Postea calx ista in aquam ferventem proiicitur, & baculo saepius movetur, dum fundum vasis petit, & aqua refrigeretur: quae filtrata evaporet ex tribus partibus, & ponatur in locum frigidum, ut crystallos caeruleos producat; vel ex toto evaporet.

Vide Crollium, pag. 218. & seq. accuratiús de hac praeparatione praecipientem. Habetur & alia via compendiosior, qua fit vitriolum Veneris & Martis (1); sed hermaphroditicum, id est, quod utriusque, Veneris nempe & Martis, naturam habet: ex ambobus enim conficitur, & ubivis á Basil. Valentino Monacho celebratur. Cuius vires Medicina sunt eaedem cum hac autoris praeparatione.

SAL aut VITRIOLUM IOVIS.

Dissolve stannum Anglicanum in aqua forti, facta ex alumine & nitro. Quiescat ita dissolutio; & videbis calcem stanni, al->bam,

(1) Vitriolum Veneris, & Martis hermaphroditicum.

Page 441: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

382TYROCINII CHYMICI

-bam, instar nivis, ad fundum vasis, praecipitatum iri, quam sublimari oportet, sicuti cum flores albi antimonii parantur: & invenies pulverem albissimum, instar pollinis, in capitello sublimatorii, qui in aceto vini, ter destillato, dissolvendus, & integrum biduum digerendus: vas saepé agitando. Dein eo, quod dissolutum est, per inclinationem effuso, aliud acetum vini reaffundendum super id, quod adhuc dissolvendum restat: & omnia mestrua, usque ad siccitattem, per B. M. exstillanda, bonusque vini spiritus super id, quod in fundo vasis remanebit, fundendus, digerendus, decantandus, & alius spiritus substituendus; donec totum resolvatur. Tunc oportet duas tertias spiritús, per balneum, exstillari, & reliquum in frigidum collocari, ut crystalli formentur, qui separati in liquorem resolvuntur: si in locum humidum, super marmor, ponantur.

Usus. Tres aut quatuor guttae eius, umbilico feminae hystericae calidé infricatae, uteri suffocationem statim tollunt. Hic idem liquor summum est remedium in morbis Veneris. Curat omnis generis ulcera foetida, fistulas, lupos, cancros, noli me tangere, & alia carcinomata maligna. Duae aut

Page 442: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

383LIB. II. CAP. XVII.

tres guttae, exhibitae intra corpus, potenter alvum movent.

SAL SATURNI.

Calx saturni, sive minium, α perfunditur aceto destillato, vel saltem β eius phlegmate: digeritur per diem naturalem, saepius agitando. Post menstruum abstrahitur, aliudque substituitur, donec omnis salsedo extrahatur: depletiones filtrantur, & in cineribus, vel arena, coagulantur: Sic habes salem Saturni; super quo si acetum ter destilletur, cum cohobiis, atque etiam postea vini spiritus, cum trina cohobatione: sal sic virtutem adquirit admirandam, γ in sanandis diversis morbis.

Usus. Si eius sex grana dentur in peste, cum vino albo; curatur aeger intra viginti quatuor horas. In hydrope dantur tria g{r}ana, in vino albo, quatuor diebus continuis: in colica sex grana, cum vino albo: in lepra itidem sex, cum aqua fumariae, continué per octodecim dies. Saccharum hoc δ intra copus sumptum, frigiditate sua, libidinem veneream extinguit: ε ac propterea utile iis, qui in caelibatu vivunt. Extrinsecus usurpatum mira praestat in ulceribus corrosivis, malignis, cancrosis, lupo & similibus. Contra putredinem oris etiam, & impetigines, ambu->sta,

Page 443: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

384TYROCINII CHYMICI

-sta, inflammationes, tumores, ζ pustulas faciei rubras, praestantissimum est medicamentum, si cum oleis, aut aquis convenientibus, applicetur.

α Suprá cap. 14. factum, sub titul. Calcinationis Saturni.

β Verba illa, vel saltem eius phlegmate, deleantur.γ Huius salis depraedicatio nimis pomposa est, &

valde aliena ab experientia, rerum omnium magistra.δ vel mel, vel butyrum, de cuius usu prolixé

Crollius, pag. 274. & 275.ε Castitatem praestat etiam bytyrum hoc Saturni, si

umbilicus & priapus eo inungantur, atqué ita desiderium faeminarum minuit; ast vicissim si mederi velis, utere balneo Laconico, & inunctione umbilici cum ol. nucis moschatae destillato.

ζ Hoc mirum cuipiam videri possit, cum hoc sit frigidissimae naturae, quomodo tumores (1), durities, & scirrhos dissolvere possit. Attamen experientia hoc ipsum nos docet, & convincit, utut principia Galenica non usque quaque respondeant.

(1) Sal Saturni tumore dissolvens.

Page 444: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

385LIB. II. CAP. XVIII.

CAPUT XVIII.

De floribus.

FLORES BENZOINI. ┼

Benzoinum teritur, α & ollae rotundae β imponitur; deinde clauditur duplici charta emporetica, convoluta in modum manicae Hippocratis: & datur postea ignis γ ad sublimationem idoneus: δ floresque nivei, qui hihil aliud sunt, quám sal essentialis dulcis, saepius colliguntur.

Usus. Valent ad asthma, ε & omnes pulmonum morbos. Dosis scrupulus semis, in liquoribus vel syrupis idoneis. Topicum etiam remedium sunt, ad tubercula, & ruborem faciei. ζ.

┼ hoc est, asae dulcis.α grosso modo.β cum pedibus.γ arenae, vel prunarum.δ dum flores scilicet assurgunt; quod deprehendi

potest, si chartae admoveatur candela.ε Si florum Benzoini drachmae duae, cum florum

sulphuris drachmae una misceatur, & ex hac mistura, quantum cum mucrone cultri capi potest, cum pauxillo salis, in ovo sorbili,

Page 445: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

386TYROCINII CHYMICI

singulis diebus mané, ieiuno stomacho, exhibeatur, ad vitia pectoris feliciús expedienda, praesertim in phthisi, & asthmate etiam inveterato, commendatur.

ζ cum unguento pomato, aut butyro Maiali illiti.

FLORES SULPHURIS.

Parantur, miscendo aequales partes sulphuris, & colcotharis α perfecté rubificati exsiccatiqué; & sublimando, β ut in antimonio (spatio tamen octo horarum operatio haec perficitur, nec tanto opus est igne, ut in antimonio) dicetur. Secundó sublimantur cum saccahro γ crystallino solo, ut maius ad asthma, & alias pulmonum affectiones, conferant auxilium. Nec metuendum hic, ne ebullitio, liquescente sulphure, sublimationem impediat. Quocumque enim modo sulphur sublimetur, sive per se, sive cum additione, semper ebullit.

Fit etiam haec florum praeparatio, miscendo ad libram unam sulphuris, libram unam semis farinae laterum; Vel, ad libram sulphuris addendo colcotharis, & salis decrepitati, ana libram semis; Vel, per se δ etiam, absque ulla additione.

Usus. Flores hi valdé resistunt putredini, ac propterea in peste, tam praeservationis,

Page 446: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

387LIB. II. CAP. XVIII.

quám curationis gratia, vel in aqua carduibenedicti, aut melissae, vel theriaca, vel syrupo acetositatis citri, ad drachmam unam, utiliter usurpantur. Praeservant á febribus & epilepsia. Sudorem in lue venerea promovent. Conducunt in omnibus morbis, qui exsiccatione opus habent: in omnibus pulmonum affectibus, asthmate, tussi antiqua & recente, catharris ad pectus defluentibus: pleuresi, colica: apostematibus, & similibus.

Possunt etiam exinde tabulae (a) formari, hac ratione: Recip. gummi tragacanthae in aqua rosarum moschatarum, aut cinamomi dissoluti scrupul. duos: sacchari finissimi subtilissimé pulverisati unc. sex: flor. sulphuris unciam unam: spec. diarhod. abbat. aut diatragac. frigidi (b), magisterii coralliorum, ana unc. semis. Misce: & tunde haec simul, cum tragacantha dissoluta, in mortario marmoreo. Deinde manibus, oleo anisi aut foeniculi oblitis, pastam hanc diligenter subactam super tabula munda, ligno rotundo, extende, tabulasque ex ea, quibus mané, & vesperi, ad omnes pulmonum morbos, & catarrhos capitis exsiccandos, utaris, confice.

Dosis est drachma una.

(a) tabula-ae See note (a) in page 389(b) diarhodon abbatis & diatragacant. frigidi, both

are Medicines.

Page 447: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

388TYROCINII CHYMICI

α Hi tamen flores propter acredinem non usquequaque utiles sunt.

β per arenam ex cucurbita flores in alembicum colliguntur.

γ Sublimatio cum saccharo candi vix potest operi conferre: liquescunt enim una & saccharum ebulliendo sublimationem impendit; potiús miscendi sunt flores sulphuris cum saccharo candi, & vel forma electuarii, vel morsellorum, usui adservandi.

δ Qui modus ultimus omnium est syncerissimus, fitque hoc modo (1): Cucurbita terrea, ad quám priús duo alembici vitrei congrui sint selecti, ita ut unus post alium possit adhiberi, locetur priús vacua in arenam; quae ubi gradibus ignis paulatim fuerit ex calefacta, immitte sulphuris communis, in frustra conquassati, manipulum unum aut alterum, & appone alembicum. Videbis pauló póst elevari flores, si modó ignis iusté administratus fuerit; aliás, si intensior is fuerit, iacturam patieris operis. Quód si itaque nonnihil florum in alembicum elevatum fuerit, illo sublato, substituatur alter, & identidem flores sic, repetitis saepé alternis alembicorum vicibus colligantur. Quód si elegantiores & puriores adhuc desideres, hanc florum sublimationem semel atque iterum reiterare poteris.

(1) Flores sulphuris simplices.

Page 448: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

389LIB. II. CAP. XVIII.

Hos flores (1)si in usus adhibere velis medicos, poteris partem quandam cum aliis, ex gr. gummatibus sequentibus selectissimis, in tenuissimum pulverem tritis, mixtam servare ad usum, suadente idipsum Paracelso, in lib. 8. paragr. pag. 232. de asthmate, & cap. de sulphure 3. tom. 7. pag. 174.

Recipe ergó florum simplicium sulphuris, ter elevatorum, unciam unam & semis: myrrhae electae drachmam unam: aloes epaticae scrupulum unum: croci grana quindecim: terrae sigillatae scrupulum unum: sacchari q. s. Dissolvatur hoc in aq. rosarum, vel pectorali, & fiat, massa, ex qua formentur rotulae (a), vel cum tragacantha in aq. rosacea dissoluta F. tabulae(a); aut cum theriaca extract. electuarium. De his ut & eorundem compostione, egregié: praecipientem, vide Crollium, in Basil. Chymic. pag. 229. & seqq.

RUBINUS AURIPIGMENTIDIAPHORETICUS.

Recip. auripigmenti elegantis & splendidi unc. unam. Redige in pulverem valde subtilem: & sublima in phiala, aut parvo matracio, igne forti, donec fundus vasis candescat. Et habebis, intra dimidiam horam, pulcherrimos rubinos, circa collum vasis sublimatos.

(1) Flores sulphuris compositi.

(a) Tabula & Rotula = Tabella: est medicamentum internum, solidum, ex pulvere et triplo vel quadruplo sacchari, in liquore accommodato soluti, ad spissam syrupi consistentiam cocti et supra lapidem marmoreum in orbiculos effusi, confectum.

Page 449: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

390TYROCINII CHYMICI

Usus. Dantur hi rubini, á sex ad octo grana, in brodio conservationis zingiberis, ad provocandos sudores, in morbis venereis, scabie, & similibus.

Iidem rubini, pulverisati cum aequali pondere florum sulphuris, & in matracio, igne arenae aut cinerum, secundi gradus, per dies octodecim, aut viginti, digesti, mirificé catharros exsiccant.

Dosis est ab octo ad duodecim grana, in pulmonum adfectibus, exhibita in rosarum conserva. Idem pulvis sudorem etiam movet.

ALIUS RUBINUS ARSENICIDIAPHORETICUS.

Sublima arsenicum, in matracio, bis aut ter igne arenae, per quinque aut sex horas, donec evadat plané crystallinum: semperqué separa pulverem subtilissimum, qui collo matracii, instar farinae volatilis, adhaeret, estqué ipsum arsenici venenum. Partem crystallinam pulverisa: eamqué bene misce, cum tandundem florum sulphuris: & sublima, sicut suprá, in massam rubram, quae specificum est remedium in affectionibus pulmonum.

Usus intra corpus, ad sudorem concitandum, exhibetur, á granis sex ad octo.

Page 450: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

391LIB. II. CAP. XVIII.

Extrinsecus usurpatus curat omnia ulcera maligna, & curatu difficilia.

Nota BARTHII.

Quercetanus auripigmentum totum, per se, sublimare consuevit: & rubinos inde ortos collegit: quos postea in pulverem reduxit, sine ulla alia praeparatione; eamqué exhibuit, ad grana tria, quatuor, quinque, in liquore sudorifero infusam, ut in aqua carduibenedicti, vel ulmariae, vel cum extracto angelicae mixtum. Est admirandum diaphoreticum, ad omnia carcinomata, pestem, lepram, & ad omnes pestiferos & arsenicales morbos.

FLORES ┼ ANTIMONII.

Electum stibium, in subtilem pulverem redactum, ex aludele terreo, in alembicum α rostri expertem quidem, sed tamen in vertice pervium, ad humidos spiritus emittendos, cum mobili cono, β sublimetur secundum artem, dando ignem, per gradus, decem vel duodecim horas, γ ad flores albos excipiendos: ad citrinos, per viginti quatuor horas: ad rubeos, per triginta sex, ignem continuando & augendo. δ Albi flores si spiritu vini circulentur, facultatem emeticam amittunt, & per inferiora tantúm purgant.

Page 451: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

392TYROCINII CHYMICI

┼ Elegantiores fiunt flores antimonii, si, secundum Crollium, ex retorta, per arenam admistam sublimentur, pag. 132.

α potius in ollas, artificiosé sibi incumbentes.β vitreo vel terreo.γ ignis gradus hanc florum antimonii variationem

praestare non possunt.δ Flores (1) antimonii in medicum usum accersendi

non sunt, nisi corrigantur: id quod de vitro eiusdem recté á veris Chymiatris pronunciatum est. Primó itaqué ut flores antimonii probé corrigantur, habeantur flores antimonii albi (2), qui communi more fiunt, per sublimationem scil. in aliquot ollis, superné ad orificium cucurbitae sese excipientibus, ceu monet hic autor. Quae via quidem expedita; sed feliciús proveniunt, si fictilis cucurbita, ex bona materia facta, inferiús propé fundum sit tubulata, eiqué postea, firmiter in furnum collocatae, adaptentur alembicum caeci invicem sese capientes: itaque qua se cupiunt, sint perforati: eorum sunt numero se vel plures; in summitate veró apponatur alembicus vitreus rostratus, cui cucurbita regalis adiecta sit. Primúm itaque, ubi, ignis gradibus admotis, cucurbita tubulata per se vacua fuerit ignita, ex antimonio trito cochleare unum paulatim, & post vices, est iniiciendum; statimqué lique->scit

(1) Flores antimonii non nisi correcti in medicum usum accersendi.

(2) Flores antimonii albi.

Page 452: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

393LIB. II. CAP. XVIII.

-scit & vi ignis tolluntur flores sursum, in superimpositos alembicos caecos. Antimonium veró iniectum est cum ferreo stilo incurvato aliquoties per tubulum movendum: sic enim citiús & velociús sursum fertur. Omnibus cité recteque institutis, etiam ad distantissimum alembicum rostratum flores elevantur, cum aliquota parte phlegmatis acidi, quod in cucurbitam annexam dilapsum colligendum est, suoqué usui destinatum reservandum. Et hic sit modus florum alborum eliciendorum tutissimus.

Postea (1) recipe salis tartari, frequenti solutione & coagulatione summé depurati, quantumvis, (quae sané purificatio salis tartari apprimé est necessaria; alioquin apparatus hic noster non procedet) & affunde tantum de aceto destillato, vel potiús de spiritu vini, quantum pro solutione salis sufficit: abstrahe acetum, sive vini spiritum, lento igne, in balneo, ut evaporet; non nihil enim acredinis simul progreditur: affunde vicissim acetum destillatum novum, ut dictum, & abstrahe, eodem modo reiterando laborem, donec tandem acetum eiusdem saporis destillando egrediatur, quod octava vel nona imbitione & destillatione fiet, & hoc Chymici est impraegnare. Huius igitur salis, aceti spiritu impraegnati & exsiccati, accipe, e. g., unciam unam & semis; florum antimoniii alborum mo->dó

(1) Florum antimonii correctio.

Page 453: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

394TYROCINII CHYMICI

-dó praeparatorum unciam unam: Misce, & in crucibulo ad ignem subitó liquescant. Massam liquefactam, feré instar sanguinis rubram, effunde supra marmor, quae ubi refrixit, erit coloris cinericii. Postea tere materiam, & affunde illi in vitro sequentem aquam vitae aromatisatam: Recipe galangae, galliae moschatae, caryophyllorum, cinamomi, vel cassiae lignea verae, macis, ana unciam semis: croci drachmas tres. Teratur mediocriter, & affundatur alcohol vini: in lento cinerum calore tincturam extrahe; postea per declinationem aufer tinctum spiritum vini, & affunde recentem, donec ampliús non tingatur. Demum omnem spiritum vini tinctum & aromatisatum affunde tartaro & antimonio simul, ut dictum est, liquefacto, addendo salis vel magisterii perlarum, & corallorum, ana drachmas duas: Omnia, vitro clauso, digerantur in calore cinerum, per duos dies. Postea, adoptato capitello, destilletur lento igne spiritus vini, & remanebit in fundo tinctura aromatum praecedentium, cum pulvere antimonii & tartari: abstrahantur omnia ad siccitatem; & colorerit instar caryophyllorum. Ita habebis antimonium optimé praeparatum. Servetur in vitro clauso pulvis, quia in aere resolvitur. Atqué hoc sine ulla formidine tutó intra corpus exhibere potest. Et haec est correctio antimonii Crolliana, p. 132. & 133.

Page 454: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

395LIB. II. CAP. XVIII.

Flavi (1) autem & rubei antimonii flores non, nisi peculiare quoddam instrumentum, si semper eos habere velimus, ad hoc artificium construendum requirunt, quod describere data opera supersedemus.

Tandem hi flores omnes, tám albi, quám colorati, vomitivi sunt, & quidem rubei vehementiores caeteris. Verúm si, praeter illam Crollii praeparationem, ex vini & mellis spiritu aliquandiu circulentur, omnem deponunt violentiam, retinentqué solam deiiciendi facultatem. Violentia enim á cruditate est, quae coctione & nobilium menstruorum clementia mitescit. Horum florum grana 6, 7. 8, aut ad summum 10. movent blandé quatuor vel quinqué sedes, sine omni vomitu; cúm tamen ante hanc rectificationem priorum florum duo vel tria grana non tantúm alvum perturbent sed & enormes cieant vomitus.

ALII FLORES PER INFERIORATANTUM PURGANTES.

Sublima pulverem emeticum, cum dupla quantitate salis fusilis. Lava id, quod sublimatum est, superque illo aquam vitae accensam bis aut ter combure.

Dosis á sex ad octo grana.

SUBLIMATIO SALIS ARMONIACI.

Recip. salis armoniaci lib. unam, squama->rum

(1) Flores antimonii flavi & rubei.(2) Flores antimonii omnes vomitivi sunt nisi

corrigantur.

Page 455: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

396TYROCINII CHYMICI

-rum ferri unc. decem. Misce: & sublima in aludele aut matracio, forti igne. Vase refrigerato, sepera, quod sublimatum est, & misce cum quinque aut sex unciis salis communis praeparati: repetendo istam ultimam sublimationem, quinquies aut sexies, novum salem semper addendo.

Usus. Dosis est duodecim, sedecimve granorum. Exhibetur, in omnibus febribus, tanquam insigne sudorificum: quod semel atque iterum repetendum. Convenit etiam hic sal sublimatus metallis in mercurium fluidum reducendis.

MERCURIUS SBUBLIMATUS.

Recipe mercurii purgati, per salem praeparatum, acetumque, & per corium traiecti, vitrioli rubificati, salis praeparati, ana lib. unam: salis nitri uncias quatuor. Terantur & misceantur simul in mortario lapideo, cum modico aceto, tamdiu, donec mercurius nullo modo appareat vivus. Omnia bené mista pone in cucurbitam α lutatam: cui superpone alembicum, rostri brevis: dando ignem, per gradus, ut artis est, per octo vel decem horas. Aqua fortis, quae primó effluet, servetur. Pro secunda sublimatione: ad libram unam sublimati, addantur salis praeparati unciae duodecim, & vitrioli

Page 456: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

397LIB. II. CAP. XVIII.

unciae quatuor. Pro, tertia, sale duntaxat sublimetur.α qualemcunque.Praeterea sublimatio mercurii haud vulgaris haec

est: Solvatur argentum vivum purificatum in aqua forti, donec totum absorptum sit ab ea, postea solutio fundatur super vitrioli exsiccati & salis communis praeparati, ana partes Mercurio analogas & cum spatula lignea diligenter subagita, cavendo spiritus acres evaporantes. Tandem ex cucurbita sublima, & plerumque glaciei transparentis instar Mercurius elevatur. Possemus etiam hic Mercurium in crystalli formam (1); singulari quodam processu, redigere, qui alios omnes sublimatos puritate & virtute longé antecelleret; verúm eius saltem innuisse hac vice sufficit.

ALIA MERCURII SUBLIMATIOPERFECTIOR.

Recip. Mercurii cinabaris revivificati, uti dictum, cap. de Mercurio, lib. unam. Dissolve eam, in aqua forti communi: dein aqua forti, per destillationem rursus evocata, aut ad siccitatem evaporata, recipe mercurium praecipitatum, eumque in mortario marmoreo [non metallico] diligentissimé pulverisa, cum aequali pondere salis decrepitati, &

(1) Mercurii in crystalli formam traductio.

Page 457: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

398TYROCINII CHYMICI

vitrioli, ad albedinem tantummodo calcinati. Dein, cum omnia bene miscueris, pone ea in cucurbitam vitream, suo alembico rectam, in arenam: aut in matracium forte, colli satis ampli, & quod saltem octo pollices, aut circiter, altum sit: ut primi vapores tantó meliús egredi possint. (Aliás matracium periclitabitur: si non cauté & prudenter ignis regimen observetur.) Da ignem per gradus, donec collum matracii albescere incipiat: & tunc claude foramen, papyro, ignemque auge, per quinque aut sex horas. Atque hoc modo pulcherrimum mercurium sublimatum crystallinum habebis: quem frigefactum separes. Et est hic Medicinae multo aptior, quam praecedens.

SUBLIMATUS DULCIS PURGANS, ┼Sive

DRACO MITIGATUS.

Recip. mercurii purgati, ut suprá, vel mercurii cinnabaris revivificati, unc. 6. mercurii sublimati praecedentis uncias octo, Tere simul, & tamdiu, donec nullum mercurii vivi granum appareat. Post adde salis praeparati α (ad mercurii impuritates retinendas) duas aut tres uncias: & simul rursus trita pone in matracium, quod ad dimidiam tantummodo partem reple. Hinc sublima, in ci->neribus

Page 458: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

399LIB. II. CAP. XVIII.

-neribus vel arena, per quinque aut sex horas: cumque matracium refrixerit, discinde illud ferro ignito, ea parte, quae media est, inter sublimatum & salem, qui in fundo remansit: ac rursus sublimatum redige in pulverem: & secundó sublima absque additione. Ita sufficienter praeparatus erit, ad felicem eius usum, tam internum, quám externum.

Usus. Sublimatus hic panacea erat Quercetani: quam in pilulas redigebat, quae tum temporis, á nomine ipsius pilulae de Monsie{ur} (ut) de la Violette (a) dicebantur, & plurimis, praesertim lue venerea β infectis, in( )us{s}uerant. Exhibetur autem in omnibus affectibus, etiam ad praecautionem morborum, singulis mensibus. Dosis est á granis duodecim, ad viginti, & triginta; quae cum granis quatuor aut quinque scammoneae rité praeparatae, aut trochiscorum alhandal, aut panchymagogi, aut alterius purgantis, commisceri possunt, ad pilulam unam atque alteram inde formandam.

┼ qui est panchymagogon Quercetani.α Ad sublimatum hunc dulcem conficiendum non

opus est ulla salis vel colcotharis additione. Statim enim, ac posteaquam cum mercurio vivo eo pondere, quod innuit processus, fuerit coniunctus, & triturando mistus, omnia corrosiva & vitrioli & salis emoriuntur, & pulvis fit dul->cis.

(a) Josephus Quercetanus or Joseph Duchesne, Monsieur de la Violette.

Page 459: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

400TYROCINII CHYMICI

-cis. Itaque salis, vel vitrioli, adiectione nulla opus est, sed si velis operari dextré, binos mercurios iunctos per se in matracio sublima, more solito, idque tertió repetendo, semper abiecto mercurio crudo, qui in extima parte interdum simul vivus surgit, reiectis fecibus, in fundo matracii restitantibus.

β adhuc recenti; inveteratam enim non tollit. Aliás evacuat & curat morbos omnis generis. Ac nec per se, neque in conservis exhibendus est, sed plerumque massis pilularum immistus, ad concinnandam pilulam, integré est deglutiendus, v. g. Recipe sublimati dulcis gr. quindecim vel .20. adde massae pil. cochiarum, vel alicuius alterius purgantis, ut diaphoeniconis, &c. scrupulum semis, misce; vel eidem pulveri mercurii dulcis extra massas adde gr. 4. vel 5. scammoneae praeparatae, vel trochiscor. alhandal, & cum syrupo aliquo fac pilulam parvam; quae omnes humores electivé, sine aliqua perturbatione, purgat. Exhibetur dextré, in omnibus affectibus, in quibus evacuatio requiritur. Posset etiam hic pulvis cum extracto panchymagogo, quod suprá docuit autor cap. 6. misceri, & dari ea dosi, qua diximus.

Nota BARTHII.

I. Quicumque sublimatum dulcem, cum fructu, & tuto exhibere voluerit? caveat sibi, in illius praeparatione, á sublimato, qui cum

(1) Mercurius in certis vehiculis exhibendus.

Page 460: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

401LIB. II. CAP. XVIII.

arsenico paratus est. Gravia enim is inducit symptomata, & periculosa.

II. Quandoquidem mercurii bene praeparati proprium est: humores peccantes resolvere, & fluxiles reddere: eos veró attractos, & in stomachum allectos, ob virtutem catharticam, quam habet nimis debilem, non evacuare: oriuntur inde iis, qui eo continué utuntur, valde perniciosa symptomata; veluti oris salivatio, cerebri refrigeratio, & defluxiones, super diversas corporis partes: non quód mercurius malé fuerit praeparatus, sed malé exhibitus. Propterea qui feliciter illum, intra corpus, exhibere volunt: semper eum miscere debent, cum aliquo extracto, aut pilulis, ut priús monstratum.

III. Sublimati dulcis bene praeparati signum est: si sit albissimus, & aliquomodo crystallinus, & ut sit factus modó superiús descripto. Nam si, in initio, ignis detur vehementior, aut igne nimis diu urgeatur: rubicundus evadit, & amittit suum spiritum vitriolicum, quo privatus, non potest non esse inutilis & nocivus. Ac nemini: Nobilissimo cuidam militi ac Signifero drachmas duas eiusmodi sublimati dulcis subruffi exhibitas esse, pro dosi: quae tamen nullum sedem moverint.

IV. Mirum est; salem, colcothar, mercu->rium;

Page 461: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

402TYROCINII CHYMICI

-curium, per se, non esse venena; sed simul sublimata, naturam prorsus venenatam induere; quam hac; per salem aut colcothar, praeparatione, rursus exuant.

V. Qui accuratissimé mercurium hunc dulcem purgantem praeparare sategit: á mercurio, sublimatoque communibus, ut abstineat, necesse est. Illorum veró loco, utatur aquis Philosophicis & metallicis, nec non mercurio sublimato, in quintam plané essentiam redacto. Modum autem eliciendi mercurium (1), é metallis, ad hanc praeparationem necessarium: quendam illustrissimum Germaniae Principem ipse Quercetanus docuit talem.

Recip. antimonii crudi libras duas: Iovis, Saturni, ana unc. tres. Fundantur priús metalla: quibus fusis, adde paullatim antimonium: & omnia fundantur. His fusis, adde tartari pulverisati unc. duodecim: salis petrae unc. octo. Misce. Proiice hos pulveres, simul mixtos, sensim supra materiam fusam: quam deinde ex igne exime. Et invenie, in fundo, uncias octo vel decem Reguli. Hunc seorsim funde: habebis Regulum, Saturni, & Iovis qualitatibus impraegnatum. Loco Iovis & Saturni, addere poteris Lunam, Venerem, & etiam parum Solis: Huic

(1) Mercurium é metallis eliciendi ratio.

Page 462: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

403LIB. II. CAP. XVIII.

regulo addatur mercuri sublimati duplum: & per retortam expelletur Mercurius currens, pro panacea. Egredietur etiam axungiosa quaedam materia, quae plurimúm confert ad Mercurium vitae parandum.

VEL.

Fac regulum, communi modo, cum Marte. Huius recip. libram unam semis. Fundatur in tigillo: ac super eum fusum proiice Veneris drachmas sex: Iovis uncias duas: Saturni uncias duas semis: Lunae, Solis, ana unc. unam. Sic fiet Electrum maius.

Recip. Electri part. unam: Mercurii in meteoron (a) redacti part. duas. Pelle per cornutam, dando ignem s. a. (b) Sic habebis magnam quantitatem Mercurii currentis, ad praeparandam panaceam, ac medicinam universalem, ut suprá. Ex gummi, quod etiam elicitur, magna copia, ac in calido liquescit, facies Mercurium vitae praestantissimum, ut antehac indicatum.

VI. Sunt, qui arcanum corollarium Crollii ulteriús cum aceto praeparant, ut plané album reddatur: hocque sublimato dulci longé anteferendum censent. Arcanum enim illud, ita paratum, in convenienti aqua aut liquore

(a) meteoron = I suppose it is a size’s measurement, but remember that mercurius meteorisatus is sublimated mercury (see page: 325)

(b) s. a. = secundum artem (according to art)

Page 463: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

404TYROCINII CHYMICI

dissolvi aiunt; Mercurium veró sublimatum dulcem neutiquam: unde hic, ventriculi tunicis & intestinis adhaerens, salivationem interdum efficiat copiosam, si eius usus in dies continuetur.

ALIUS MERCURIUSSUBLIMATUS DULCIS.

Recipe mercurii sublimati uncias sex: foliorum α Lunae uncias duas: Tere, simul misce: & sublima ex matracio, in arena. Vase refrigerato, partem volatilem separa; fixiorem & crystallinam tere: & cum fecibus, in imo vasis relictis misce: secundó & tertió sublimando, ut suprá, & tandem abluendo. Dosis á gr. sex, ad octo, vel decem. Purgat suaviter.

[Quanquam talem sublimatum dulcem, cum aliis metallis, parare nunquam tentaverim: tamen non dubito, quin fieri possit, solo auro excepto. Uti veró is nobis, á Dn. Bonnaeo, amico nostro, communicatus fuit; ita eundem, huius artis studiosis, publicé donandum duximus.]

α Utrum sublimatus cum Luna, sine additione mercurii vivi, in sublimatum dulcem abire possit, dubitatur meritó, & forsan non immeritó negatur; verúm magis congruens videtur processus hic: Recipe mercurii sublimati

Page 464: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

405LIB. II. CAP. XVIII.

elegantissimi uncias quatuor: Mercurii vivi purgati, foliorum Lunae s{/f}inae (a), & talci (b), ana uncias duas: misce, fiat pulvis, quem sublima more antea dicto, idque quatuor vicibus; ultima sublimatura pulverem collige, & in matracio pulverisatum in arenam calidam statue, per diem unum atque alterum. Fit ita pulvis magis albicans; dosis á gr. V. ad XV. Purgat suaviter, ac urinam movet. Non per se tamen exhibendus; sed in pilulis, ut in prioir factum.

MANNA MERCURII.

Dissolve mercurium α in aqua forti. Postea aqua marina β praecipita: & ex cucurbita, per arenam, destilla, ignem sub finem augendo, ut mercurius ad latera vasis sublimari possit. Vase refrigerato, fecibus, in imó vasis subsidentibus, abiectis, sublimatum seorsim collige: & iterum in eadem aqua dissolve, & destilla, ut suprá. Habebis aquilam coelestem, nive candidiorem: γ cuius usus in morbis venereis maximus. Dosis á granis decem ad quindecim. Purgat tantúm per inferiora.

α probé mundatumβ qua deficiente accipe salem marinum, in aqua

communi calida dissolutum.γ ante usum aqua aliqua cordiali, ut rosascea, vel

alia, priús lavandam.

(a) fina-ae: (not found in any dictionary) As it can see in Theatrum Chemicum, vol 3, cap. xiii, page 302 under Calcinatio Lunae pro opere where it says: “Recipe unciam Lunae finae de copella & argenti vivi uncias tres, ...” fina means: fine, excellent, superior.

(b) talcum-i: talc

Page 465: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

406TYROCINII CHYMICI

MERCURIUS SUBLIMATUSESSENSIFICATUS.

Liquefac unciam unam auri, aqua Philosophica, uti capite 16. monstravi, purificati, cum ana reguli Martis stellati. Dein, cum refrixerit, pulverisa id subtiliter, in mortario ferreo: & fac amalgama, cum sex unciis Mercurii; septies sublimati, & toties revivificati: quod pone in parvam retortam, eamque in arenam sepeli, & da ignem medium inter secundum & tertium gradum, per triduum. Quo elapso, destilla, leni igne suppressionis, & adiunge vas recipiens, ex dimidia parte aqua plenum. Sic Mercurius aufert secum partem auri, tincturaque Reguli stellati animabitur: qui exinde cum Mercurio septies meteorisato terendus, & in aquilam coelestem reducendus, ut suprá dictum: qui effectus habebit tantó maiores, quantó magis Philosophicé ille est elaboratus.

AQUILA IMPERIALIS.

Recipe mercurii septies meteorisati, mercurii cinnabaris revivificati, ana unc. quatuor. Misce: & tere simul, donec nullum granum mercurii vivi conspiciatur. Post pone in matracium capax, & superaffunde libras duas aquae communis, aut circiter, quam saepe agita, & horis

Page 466: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

407LIB. II. CAP. XVIII.

duodecim elapsis decanta, seorsimqué serva: & duodecies aliam superaffunde; eadem observando, ut priús. Pulverem in fundo matracii sicca, & sublima ter aut quater, donec nempe nullum granum mercurii vivi ascendat: quem singulis sublimationibus separari oportet.

Usus Dosis est, ad decem grana. Purgat valde leniter, & quidem altero die, post eius assumptionem, convenitqué omnibus morbis venereis.

Aquis separatis, oleum tartari superfundi potest, ad faciendum praecipitatum rubeum, curandis ulceribus malignis idoneum.

Aut poterunt aquae evaporari, & pulvis, qui in fundo restat, in pulchrum & purum sublimatum, communem sublimari: qui in fundo matracii terram quandam rubicundam relinquet.

FLOS AURI PRETIOSUS.

Aurum optimé per antimonium purificatum, & per spiritum salis, aliquoties solutum & attenuatum, teritur, cum septem partibus salis armoniaci depurati, & in alembico caeco sublimatur, ut flos auri, uná cum ammoniaco, evehatur, qui postea ablutione edulcorandus.

Page 467: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

408TYROCINII CHYMICI

Dosis gran. sex: cordiale prae caeteris eximium.

VELLUS AUREUM.

Collige rorem, ex tritico, mense Maio, ante exortum Solis, coelo sereno, loco editiore, linteo expanso, & in discum expresso, atque in vas fictile effuso. Stet per dies quatuordecim, vel etiam mensem unum, in loco aliquo, tantisper, donec crassior & feculenta pars subsidat. Filtretur. Cape, quod purum & clarum est, ac eo vitrum orificii stricti, & latioris fundi, reple, tertia feré sui parte; inditis duodecim auri foliis, aliquantulum incisis. Obturetur membrana triplici, & collocetur in locum calentem, sive tepidum, aestate, putá, ad solis radios, hyeme, retró fornacem. Ac dum menses novem cum dimidio praeterierint, aperiatur vitrum: & fac, aliqua pars exhalet. Postea effunde totum liquorem, una cum remanentis: ac vitrum rursus clausum colloca in cineres calidos, usque dum exsiccetur. Permittatur adhuc, aliquamdiu exsiccari. Atque ita demum lana illa aurea, quae antea visum veré effugiebat, sponté sua de lateribus vasis resoluta, fundum petet. Quam, plumis leviorem, ab aere & vento custodi, & usui reserva.

Page 468: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

409LIB. II. CAP. XVIII.

Si rorem priús destillaris, ac postea auri folia adieceris, solvetur quidem etiam hoc modó aurum; verúm non in eiusmodi minutas particulas, quae ipsis atomis aequari possint.

Praeparare hanc lanam auream ita solitus fuit excellentissimus Philosophus & Medicus, D. Iohannes Weidnerus p. m. Reipub. Sprottaviensis Physicus Ordinarius. Cuius cum in suo ipsius corpore periculum fecisset, ea in specifico liquore convenienter usus, nunquam, ab eo tempore, paroxysmis arthricicis infestatus fuit: cum antea subinde podagricus decumberet, & immanibus istis cruciatibus & doloribus vehementer torqueretur. Idem etiam unum & alterum, in agone iam quasi constitum, elegantissimis hisce flosculis aureis, & hoc eximio cordiali, in vitam revocavit. Ac forté hic ipsissimus auri pollis est, de quo Palmarius, doctissimus Fernelii. discipulus, libro de febre Pestilentiali cap. 18. ait: Auri pollis, arte nova, roris Maii beneficio paratus, citra ignis vim, mirificam efficaciam habet, adversus omnia venena, atqué cardiacum est omnium praestantissimum.

Page 469: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

410TYROCINII CHYMICI

CAPUT XIX.

De Magisteriis.

Magisterium est, quando corpus mistum ita praeparatur arte Chymica, citra extractionem: ut omnes eius partes homogeneae serventur, in nobiliorem, vel substantiae, α vel qualitatis, gradum traductae: exterioribus impuritatibus segregatis.

α seu consistentia.Vel est Ens medicum, ext toto, citra ullam

separationem, impuritatibus duntaxat segregatis, elaboratum & exaltatum. Huc igitur pertinent medicamenta, quae ab alteratione saltem suam perfectionem habent.

MAGISTERIUM TARTARI.

Recipe olei tartari, ex sale resoluti α purificati, uncias quatuor β spiritus vitrioli γ unciam unam: Hunc guttatim supra tartari oleum, in vitrum capax, instilla: Sic fiet δ coagulum albissimum. Humiditas supernatans evocetur ε lento calore, ad siccitatem salis: super quo destilla, ter vel quater, vini spiritum. Atque ita habebis tartari albi vitriolati fixi ζ uncias duas, & drachmas duas.

Usus. In omnibus viscerum obstructioni->bus:

Page 470: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

411LIB. II. CAP. XIX.

-bus: calculo: η nephritide: ictero: mensium retentionibus: melancholia: θ splenis duritie: febribus: hydrope: summo cum fructu exhibetur. Dosis {ι} á scrup. semis ad integrum.

α ceu docuit autor suprá cap. 6.β duae potiús sumendae.γ suprá cap. 4. praeparati.δ istorum duorum, diversis inter se naturis

purgantium, ebullitio cum calore, & tandem amica pax & coagulum

ε vel evaporando, vel destillando.ζ Magisterium tartari Crollio pag. 115. est tartarus

vitriolatus, ex quo generale digestivum, ad omnes obstructiones solvendas, conficit. Eius uncia una in libris tribus vini ebulliendo dissolvitur: hoc postea miscetur cum decocto passulato, pro lubitu, eiusque singulis diebus mané & vesperi exhibetur haustus. Vel recipe iuris pulli uncias quinque in paropside supra lentum ignem calefac, adde tartari vitriolati dosin, (quae a scrupulo semis ad scrupulos duos) & cum cochleari argento move diutius, donec solvatur, & in iusculum acescat.

η In obstructiones renum deoppilativum certius & evidentius nullum est, quám quod ex vitriolo & tartaro conficitur. Tartarus itaque vitriolatus & specificum quoddam purgans hic omnem paginam absolvunt, praesertim si sit ob->structio

Page 471: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

412TYROCINII CHYMICI

-structio recens, nec ab impactis grandioribus profecta calculis: haec enim curam aliam requirit. Crystallus (1) hic tartari istis aequivalet: nam obstructiones & tartarum ipsum solvit, expellitque. Quum autem omnes obstructiones renum sint á tartaro, sive illae recentes, sive confirmatae fuerint; maximé praestare specificum tale, cuius vi & potestate insit a tartarus, in omnibus humani corporis partibus genitus, mirabiliter expelleretur, adeoque omnes obstructiones maximoperé expedirentur. Id quod de ludo humano (2) omninó sperandum esse censemus, cuius praeparationem Paracelsus quidem passim commendat; nuspiam tamen eius descriptionem genuinam, á multis hactenus desideratam & anxié quaesitam, reliquit.

θ Hinc affectum esse chronicum constat, nec ferre fortiora, aut multa remedia, quibus tamen aegri se diu saepé frustra excruciant. Quapropter imprimis, ut ventriculus bené coquat, laborandum; ne flatus & cruditates gignantur, aliqué excrementa prava; unde illuvies haec in venis meseraicis colligitur, quae etiam ex sentina hac, ut expurgentur sensim, producendum, cor reficiendum, recreandumque. Quapropter tartarea & vitriolata medicamenta hoc loco primatum obtinent: per ea enim in venis meseraicis congesta melancholica (3) excrementa per

(1) Morborum tartareorum cura.(2) Ludi humani praeparatio.(3) Melancholiae cura generalis.

Page 472: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

413LIB. II. CAP. XIX.

alvum expurgabuntur, calorque praeternaturalis hepatis, & lienis contemperabitur. Interdum etiam vomitiones admodúm proficuae sunt; sed utrobique prudentia Medici desideratur: á qua cúm pendeat omne curationum momentum: s{a}epé perit omnis felicitas; nisi illa cauté & religiosé, sed cordaté, subsit. Aliás in hoc casu vomitus minime formidandos, experientia deprehensum est. Quod si animus dein sit convertendus ad purgantia specifica, ibi saepé usu venire solet, ut ab exhibitione horum. praesertim solutis obstructionibus internis viscerum, alvus ita proritetur, ut quasi dysenteria subsequi videatur: huic providendum fuerit corroborantibus nonnullis accommodatis.

ι potiús ad scrupulus duos.Tartari veró Crolliani vitriolati talis, exempli

gratia, usus esse potest: Recipe scammoneae unciam unam: in mortario in pulverem (pistillo priús oleo amygdalarum dulcium illito; aliás enim scammonea non potest teri) reduc; extrahe cum spiritu vini partes puriores: fecibus abiectis, auser menstruum per calorem ex balneo, & scammonea in forma pulveris in fundo manebit. Huius grana 5.6.7 vel 8. cum scrupulo uno tartari huius vitriolati exhibita, impuritates omnes feliciter exturbant. Proinde de hoc testatum facimus, quód eo ad febres,

Page 473: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

414TYROCINII CHYMICI

praesertim chronicas, arcanum non detur praestantius. Vel sic procede, menstruum scammoneae tinctum funde super pulverem tartari vitriolati: & abstrahe iterum colore balnei; sic enim unitur essentia scammoneae cum tartaro vitriolato.

MAGISTERIUM SUCCINI.

Dissolve rasuram succini albissimi in spiritu vini, ut tingatur. Post filtra & ad dimidiam partem evapora.

Usus. Idem, qui aliás olei est siccini. Datur in aqua adpropriata, ad grana quindecim.

MAGISTERIUM PERLARUM ET CORALLIORUM.

Dissolve corallia, vel perlas trias, in aqua, α valdé acida facta cum spiritu vitrioli, vel in aqua acida pulveris emetici, sive mercurii vitae; digere per noctem: & super dissolutionem, priús filtratam: iniice guttatim oleum tartari: β sic albescet instar lactis. Superfunde aquam communem, & digere; sic praecipitabitur pulvis candidus, ad fundum vasis. Aqua separatur, & alia superfunditur ter vel quater: donec omnis acrimonia separetur. Tandem pulvis exsiccatur, & ad usus servatur. γ Accipies drachmas quinque semis ex uncia una coralliorum. Potest etiam hoc magisterium parari: dissolvendo salem

Page 474: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

415LIB. II. CAP. XIX.

perlarum, aut coralliorum, in aqua communi, & superfundendo olei tartari q. s.

Magisterium hoc perlarum easdem habet vires, quas ipse perlae, quae temperie & viribus aurum valdé aemulantur: ac propterea spiritus cordis vitales corroborant: palpitationem cordis, & animi deliquium, tollunt: & meritó omnibus cordialibus medicamentis misceri debent: appetentiam Veneris excitant: melancholiae resistunt, dentes dealbant: vertigini medentur: memoriam confortant, & foetum in utero: omnes pravos humores, in corpore existentes, exsiccant: & á variis morbis omnes corporis humani partes praeservant. δ De coralliorum viribus, ε in sale eorum dictum est.

α potiús in aceto destillato; quamvis olim pro eo Thomas Monfetus, Medicus Anglus, Practicus quondam Francofurtensis insignis, ad magisterium perlarum extrahendum, vini spiritu optimo utatur. Minimé (1) veró acetum quoddam radicale adhibendum censet, ob maximam scil. acrimoniam qua illud imbutum, ita ut huic eluendae vix trecenti aquae congii sufficerent, ut ipsemet scribit, ad Dn. Monavivum, in Epist. Medicin. á Scholzio editis, espist. 277. Verúm si Crolliano modo p. 162. processum fuerit, nullus sensibilis acrimoniae metus esse possit, cuius

(1) In solvendis perlis & corallis aceti acrimonia minimé nociva.

Page 475: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

416TYROCINII CHYMICI

etiam suprá cap. 17. sub titul. de sale Coralliorum meminimus, ubi simul acetum quoddam compositum, magnarum virium, pro dissolvente admodum idoneo, adiunximus, quod huc referendum. Ast non tantúm eo artifices contenti, cúm (1) insuper varia á variis excogitata sint solutionis menstrua. Nam nonnulli solutionem perlarum per spiritum Guaiaci absolvunt; quidam per succum limonum, & liquorem betulae eam sic expediunt: succi limonum expressi & depurati libras duas, cum libris octo liquoris betulae; mense Aprili collecti, in olla devitreata leniter coquunt, &, denuó addendo succi limonum libram unam, destillant postea ex cucurbita, bis vel ter; hoc menstruum servant in vitro probé obturato; ad usus praedictos.

Cunctis istis menstruis (2) palmam facilé praeripit spiritus quidam secretus cum suo phlegmate, si perlae, in marmore saltem tritae, solvantur in hoc phlegmate: solutae postea, & á fecibus liberatae, cum pauxillo spiritus praedicti infusi rursus praecipitentur in liquamen, instar spermatis, tantae volatilitatis, ut etiam visu dignoscantur in auras abire. Hae cum spiritu vini postea extractae, vel cum eodem plané per retortam actae, praebent cordiale, tantarum virtutum, quantas nulla aliás praeparatio perlarum polliceri potest. Dosis gutt. i. vel ii. in aqua convenienti.

(1) Varia solutionis menstrua.(2) Menstruum reliqua facilé superans.

Page 476: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

417LIB. II. CAP. XIX.

β per deliquium scilicet factum.{η/γ} Dosis á gr. 5. ad 15.{γ/δ} De viribus perlarum videatur Crollius, pag.

162. & 163.Ad magisteria Coralliorum paranda eadem quidem

menstrua, quae antea ad perlarum solutionem á nobis accommodata fuerunt, proficiunt, nec alia esse potest via magisterii coralliorum, quám quae antea in perlis fuit. Maioris tamen lucis gratia habetur & alia, & quidem arcana, magisterii coralliorum praeparatio, qua illud ita efficitur, ut instar butyri in ore liquescat: (1) magnum magisterium ad menstrua inordinaté fluentia corrigenda, stomachoqué robur conciliandum, in morbis dissolutis, ut lienteria, dysenteria, diarrhaea, &c.

ε Videantur quoque de his Crollius, Basil. Chymic. pag. 165. & 166. & Anshelm. Boetius de Boodt, cap. 154. lib. 2. de gemm.

MAGISTERIUM, LAC, CREMOR ┼seu butyrum Sulphuris.

Recipe florum sulphuris drac. i. salis tartari drac. iii. Misce: & superfunde aquae communis libr. tres: Digere in arena, per diem naturalem: ita, ut sub finem aqua feré bulliat: α postea filtra calidé, per chartam emporeticam: & superfunde aceti destillati β q. s. Sic cremorlacteus sulphuris paulatim petet fun->dum,

(1) Butyrum coralliorum.

Page 477: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

418TYROCINII CHYMICI

-dum. Separa dissolvens, per inclinationem: & reiteratis ablutionibus materiam edulcora. Ultimó digere cum aqua cordiali, γ & exsicca. Et sic habebis lac, sive cremorem sulphuris albissimum.

Usus. Magisterium hoc sulphuris balsamum est humidi primigenii: confortat vires naturales: sanguinem purificat, morbos pulmonum, ut tussim, asthma, phsthisin δ curat: in exsiccandis catharris, ventositatibus stomachi tollendis, ischiade & podagra summopere utile: ab apoplexia, poste, lepra, & nervorum convulsionibus, praeservativum egregium: hecticis etiam sua confortatione prodest. Tantum pulveris cum aquis specificis ε commiscetur; quantum ad eas albicante colore tingendas satis est. Datur mané & vesperi cochlear unum; & ante exhibitionem accuraté cum vehiculo humido commiscetur. Exhibetur etiam cum saccharo crystallino pulverisato, & cum syrupis adpropriatis.

┼ Dicitur etiam supereminentia Sulphuris. Autor aliás huius compositionis est Doctor Samuel Schlegel, Anhaldini Principis Medicus, á quo Comitem de alta Flamma hoc sibi coemisse fertur quingentis coronatis.

α & sulphur pené omne solutum fuerit.β Crollius affundit vinum austeriusculum.

Page 478: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

419LIB. II. CAP. XIX.

γ seu spiritus vini.δ Phthisis (1) hereditaria difficulter curatur, imó

feré nunquam, propter altiús impressas avitae constitutionis radices, quae curationes nullas recipiunt. Inducias quidem interdum patiuntur, ne nempé graviús affligant; sed consummatae radices nuspiam. Quia veró phthisis plerumque destillationes comites & causa sunt, eó incumbendum, ut, purgante specifico praemisso, simul cerebrum, tanquam membrum mandans, suis appropriatis & confortativis diligenter in suo vigore conservetur. Deinde respiciendum quoque est ad illapsos humores in ipsos pulmones, ut expectorantibus, mundificativis, aut, si tenues sint incrassantibus, domentur. Sic butyrum hoc sulphuris est expectorans egregium. Ad consolidanda autem pulmonis ulcera balsamum habemus rubicundissimum nobilem, aliquoties expertum & comprobatum. Nam huius guttae 6. usque ad 20. in decoctis pectoralibus, quotidié mané & vesperi, intro sumtae pulmones putridos & exulceratos, praemissis tamen mundificantibus & expectorantibus, mirabiliter restituunt, ulcera consolidant, & ad perfectam curationem disponunt.

ε ut aq. cinamomi, melissae, lavendulae; aq. epileptica Langii, hirundinum: vel in spiritu vini.

(1) Phthysis.

Page 479: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

420TYROCINII CHYMICI

Hic primus modus subsequentibus duobus longé praestat; expeditiorem tamen ex Crollio pag. 199. lactis sulphuris (1) praeparationem sic damus: Recipe sulphuris flavi, triti vel cribrati, vel florum sulphuris (qui meliores sunt) partem unam, & salis tartari, ad viriditatem feré calcinati & fusi, partes tres: pone in vitro ore capaci, vel olla fictili, luto obducta, collocetur in arenam, affundatur aqua pluvialis destillata ad eminentiam 6. digitorum: vitra quarta pars sit vacua, quae extra arenam promineat; subiice ignem successivé, ut bulliat; lignea spatula diligenter agitetur, donec sulphur feré omne in illis ebullitionibus solutum sit, quoe spatio 5. vel 6. horarum fit: tunc enim liquor rubescit, mediocriter saltem in spissando instar lixivii. Si aqua inter bulliendum evanescit, affundatur alia fervida. Suprá pone alembicum caecum; hac enim ratione aqua non evaporat. Ultimó, ubi feré omne sulphur solutum est, & liquor rubens ad eminentiam trium digitorum transversorum restat, tunc ita calidé filtratur, per chartam emporeticam. Si non omnia transeunt, ea iterum aqua communi solvantur, &, ut antea, coquantur, & defiltrata calida solutione parum in alio vitro ponatur, & confestim, dum adhuc calet, affundatur vinum calidum austeriusculum lenté, [in ipsa autem affusione foeto,

(1) Crolliana lactis sulphuris praeparatio.

Page 480: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

421LIB. II. CAP. XIX.

admodúm ingratus sentitur) celeri tamen & alto vicissitudinarioque lapsu, (hinc ebullitio) tamdiu, donec colorem spissi lactis acquirat. Hoc postea in peculiari vitro servatur, & proceditur eodem modo, cum restante solutione calida & vino. Ultimó omnem lacteum liquorem misce, & pone in loco tepido; donec albedo sulphuris á vino, quod erit caerulei & rubei coloris, in fundum descendendo se separaverit. Abstrahe tunc vinum illud tinctum per inclinationem, & affunde aquam pluvialem destillatam miscendo: stet per diem & noctem, ac iterum effundatur, affundendo novam hocque toties reiteretur, donec nulla nigredo seu impuritas in aqua ampliús appareat, nec sensibilis foetor adsit. Postea post debitam residentiam & effusionem aquae, siccetur lenté per se, in hypocausto, & servetur instar pollinis, vel, antequam plané siccetur, misceatur aqua cinnamomi, vel alia appropriata, ut fiat pultis instar vel lactis, &, priusquam ad usum medicum adhibeatur, diligenter moveatur.

ALIUD.

Fit etiam: miscendo sulphur tritum cum arenae, vel vitri tusi, ana aequalibus partibus: & destillando per retortam, igne moderato: apponendoqué vas recipiens, quod acetum

Page 481: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

422TYROCINII CHYMICI

destillatum contineat. Et sic substantia sulphuris destillata praecipitabitur in pulverem album, quem exsiccabis.

ALIUD.

Lac sulphuris etiam parari potest, cum sulphure & arena, miscendo cum aqua vitae, & destillando in cineribus, per retortam. Valet ad cancros venereos, ulcera maligna, serpigines, lichenes, &c.

Haec praeparatio nec genuina est, nec etiam magni usus aut momenti. Fit enim aqua quidem albicans; sed intra corpus non utilis: externis potiús accommodanda.

PRIMUM ENS ANTIMONII.

Recipe minerae antimonii, subtiliter pulverisatae, libram unam, affunde spiritus aceti, in quo sal fusum circulatum est, libr. quatuor. Digere simul, per mensem, in fimo: filtra solutionem: feces abiice: abstrahe, per cineres spiritum aceti: & edulcora per aquam simplicem, dum in fundo restet materia duriuscula, instar lapidis. Affunde vinum cenificatum: hoc est, quod paratur, ter vel quater abstrahendo, per balneum, spiritum vini rectificatum, á sale tartari, deinde istud sal tartari ex retorta destillando in spiritum) Fac, solvatur: liquorem factum iterum

Page 482: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

423LIB. II. CAP. XX.

abstrahe, filtra, & remanebit, in fundo, quasi salis coagulum, quod super marmore deliquescat in cella: istumqué liquorem, dissolutum per se, putrefac, in balneo, per mensem. Sic paratum est primum Ens antimonii, quo mané in aurora tamdiu in omnibus morbis utendum esse aiunt: donec capilli & ungues decidant; novi autem in eorum locum renascantur.

CAPUT XX.

De tincturis solidiusculis & panaceis.

TINCTURA ANTIMONII.

Fac lixivium ex cinere clavellato, calce viva, & cineribus communibus: α in quo dissolve hepar β antimonii; γ digerendo in arena, per noctem; ut feré γ bulliat. Tincturam δ separa: & filtra: & si placet, ε per acetum, in pulverem croceum praecipita, ac multis ablutionibus edulcora.

α cum aqua communi, vel vino.β suprá cap. 12. factum.γ non feré, sed revera in cacabo ferreo bulliat, &c.δ calidum quodammodo adhuc.

Page 483: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

424TYROCINII CHYMICI

ε nam & per se tinctura subsidet, licet non tam confestim.

Pro tinctura antimonii reponatur vera compositio lilii (1) Paracelsi, ex lib. de vit. long. quae tandem ad tincturam inde extrahendam multúm operae conferre potest, & est diaphoreticum vel hydrotecum insigne, & magnarum virium; exhibetur enim ad quoslibet morbos, á gr. duobus ad quinqué vel sex, in vino vel aqua cordiali, De quo etiam vide Alexand. á Suchten. libr. de Antimon. myst. gem. pag. 196. & 284.

Quod si tinctura haec antimonii deinceps, per multa cohobia, menstruo aliquo, donec, in nobilissimam essentiam exaltetur (2), contracturam imprimis expodraga, in articulis externis causatam feliciter curat, si observatis observandis, ad legitimam nempé diaetam pertinentibus, & corpus mundificantibus, quotidié aut alternis diebus, gutta i. de tinctura exaltata, cum vehiculo appropriato, in aurora exhibeatur, & sudor vel in lecto, vel in laconico, procurentur (id quod in declinatione contracturae fieri debet) & sic contractura nulla arthritica resistit, Imó haec antimonii tinctura, ita in summam spiritualitatem deducta, auro potabili vix quicquam concedit.

Deniqué huicce tincturae antimonii dulcissi->ma

(1) Vera lilii paracelsi compositio.(2) Tinctura antimonii exaltata.

Page 484: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

425LIB. II. CAP. XX.

-ma sulphuris vitrioli essentia (1), philosophicé praeparata, maximé aequipollet viribus suis & mirabiles effectus facit. Dosis est á gr. i. usque ad iiii. In aq. melissae noxios humores totius corporis expellit, venerem stimulat, uterum rectificat, eiusque motus inordinatos sistit, & in utroque sexu prolificam vim seminis ad liberorum generationem operatur. In aqua petroselini idem pené praestat; sed insuper hydropem perfecté curat. Usus autem istius essentiae aliquandiu continuandus.

PANACEA ANTIMONIICATHARTICA.

Recipe antimonii bis in igne fusi lib. unam: vitrioli rubificati lib. duas. tere, & misce: ac pone in retortam, cum aceti vini destillati unciis tribus aut quatuor; atque exige omnes spiritus, igne reverberii, per horas duodecim. Hinc phlegma, ab omni destillato, quod in recipiente est, per balneum, abstrahe. Sic oleum, instar auri flavum, in fundo vasis, remanebit.

Recipe huius olei unciam unam: aloes hepaticae uncias duas. Misce: & digere in balneo, per octiduum. Tandem fac, humiditas superflua, ad calorem moderatum, exhalet, ad talem consistentiam, quae pilulis formandis inservire possit.

(1) Sulphuris vitrioli essentia dulcissima.

Page 485: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

426TYROCINII CHYMICI

Dosis est á tribus, ad quinque grana.

PANACEA SULPHURIS.ANTIMONII.

Sulphur cinnabaris antimonii, quae in collo retortae, cum liquor gummosus ex duobus draconibus destillatur, subsistit, haec ratione elicitur.

Fac lixivium fortissimum, ex aequalibus partibus cinerum clavellatorum, & calcis vivae: atque in hoc cinnabaris antimonii pulverisata, inqué vas terreum, aut ferreum, posita, bulliat horas tres, aut quatuor. Lixivium evadet totum rubicundum, quod, calidum adhuc, per chartam emporeticam filtra, & Mercurium fluidum, qui in fundo vasis invenitur separa. Póst quiescat lixivium per noctem: & pulvis rubeus, qui est sulphur antimonii, fundum petet. Hoc separa, & aqua communi bene elotum sicca.

Recipe huius sulphuris unc. unam: spiritum sulphuris per campanam facti, aut vitrioli, uncias tres. Misce: & in retortam posita, digere in cineribus, triduum aut quatriduum. Póst destilla ex arena, &, quod destillatum fuerit, ter cohoba: dando ignem magnum, circa finem, & tantum, ut retorta candescat, per horas tres aut quatuor. Sic habebis sulphur fixum, cuius sume unciam

Page 486: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

427LIB. II. CAP. XX.

unam: eamqué misce exacté cum drachmis duabus magisterii coralliorum.

Dosis est á decem ad quindecim grana, in morbis chronicis: quae saepius reiteranda.

PANACEA ┼ VITRIOLI.

Dissolve vitriolum caeruleum, in aqua pluviali destillata calida: quam tertió filtratam, lento balnei calore, evaporare facies, donec cuticulam in superficie contrahat. Tum liquorem restantem calidum proiice in vas plumbeum. α in quo prius bacillos, β hinc inde transversos, per circuitum, posueris. Ita per triduum in loco frigido relinque, ut crystallos virides γ producat: quibus separatis, liquorem restantem decoque: δ & in eodem vase plumbeo repone: toties id repetendo: donec omnis liquor in crystallos abierit. Vitriolum smaragdini coloris, his reiteratis dissolutionibus & coagulationibus summé depuratum, reduc in pulverem subtilem, quem spatio 5. vel 6. dierum, tali calore exsiccabis, ut aestivalem Solis non excedat: donec foris & intus candidum appareat. Tum dissolve in aqua destillata: filtra: quod indissolubile, abiice: coagula in vase plumbeo: exsicca in hyocausto, ε ad albedinem, ut suprá: reiterando hanc operatio->nem,

Page 487: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

428TYROCINII CHYMICI

-nem, usque tertió; vel donec in dissolutione, nihil maneat indissolutum. Vitriolum hoc candidum pone in matracium firmum, sigillo Hermetis munitum: quod in cineres ita calidos colloca: ut Solis aestivi calorem ne excedant. Decimo die flavescet: & vigesimo reductum erit in alcohol, instar sanguinis rubicundum. ζ Vase fracto, impone in cucurbitam altam, & superfunde acetum, ter destillatum: ut superemineat quatuor ad minimum digitis. Superpone alembicum caecum, & per quatriduum in balneo tepido digere, spatula lignea quotidié movendo. Vase refrigerato: quod tinctum est, effunde: aliudqué acetum reaffunde: digere: move: separa toties; donec acetum tincturam ulteriús non attrahat. Quod in fundo remanserit, abiiciendum. Acetum tinctum, lento balnei calore, ad siccitatem destilla. Manebit in fundo pulvis rubicundus, quem etiam tertió in eodem aceto dissolves: digeres: separabis: destillabis: exsiccabis. Pulverem rubicundissimum pone in retortam, adhibito receptaculo grandi, dando ignem, per gradus. Primó egredietur spiritus flavus; postea rubicundissimus. Continuetur ignis in eodem gradu: donec appareant spirtius albi. Tum cessandum. Vase refrigerato, repe->ries

Page 488: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

429LIB. II. CAP. XX.

-ries in fundo retortae, terram diaphanam, puram, candidissimam, η quam spiritibus suprá dictis paulatim imbuens, digerendo, imbibendo: donec spiritus & anima proprio corpori sint restituta. Tandem terram hanc benedictam in athanorum pone, in vase hermeticé clauso, & per quadraginta dies decoque, donec figatur. Dosis eius á granis tribus ad quinque vel sex, in morbis deploratis maximé.

┼ Num Panacea vera detur, anxié hucusque inter Medicos disputatum & conflictatum. Plerique autem Medicorum aestimant, impossibile esse eam dari, propter innumeram & inexplicabilem morbum varietatem, reticendo luxationes, & alios morbos Cheirurgia egentes, ut firmissimis rationibus demonstrare conatur Rulandus, in Progymnas. q.51. Verúm quaestionem hanc, pro huius temporis tractu, huius vel illius individui possibilitate & impossibilitate, metiendam non esse censemus; siquidem si [Greek=aplos=plain, simple] eam consideremus, de eius scilicet compositione & viribus propre divinis, plané de eius veritate, consentientibus tot viris eminentissimis, constabit, ita ut nefas esse putemus, experimentis tos praeclarissimis reclamare velle. Quocirca Panacea res impossibilis non est. Num autem eam inter modernos túm Medicos Hippo->craticos

Page 489: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

430TYROCINII CHYMICI

-craticos, túm Pseudospagyricos, reperiri liceat valdé & meritó ambigimus. Interim qui Panaceam. e. g. Anuvaldinam defendunt, firmiter asserunt: ipsum Anuvaldum Panaceam (1) quidem veram habuisse, eamque ex Italia, ab alio quodam confectam & acceptam, secum attuisse, & multis etiam eadem in gravissimis morbis consuluisse; postea veró, ac tandem ut omnem illam veram Panaceam deperderet, composuisse illud pharmacum, quod apud Crollium, ex cin{n}arbari, croco, & conchis, pag. 123. descriptum extat, eidemque verae Panaceae portiunculam adiecisse, ut hac ratione dictum: Pharmacum de verae Panaceae viribus participaret. Sed hanc litem non faciemus nostram; quin potiús cuilibet suam relinquentes opinionem.

α Plumbum enim magnam habet conglutinandi vim.β ligneos abiegenos, non quernos; aliás enim

armenti instar nigresceret.γ potiús caeruleos.δ ad cuticulam usque.ε retró fornacem, vel in umbris.ζ Vix tam citó hoc succedit.η hoc nihil est.Panacea Vitrioli ab autore proposita, pené eadem

est cum Isaaci Hollandi essentia Vitrioli benedicta, quam habet in opere mi->nerali:

(1) Anuvaldum Panaceam veram habuisse, ex nonnullis constat.

Page 490: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

431LIB. II. CAP. XX.

-nerali: sed, ut verum fatear, utraqué praeparatio est admodúm laboriosa & longissimi temporis. Neque autor noster eandem unquam confecit; tantúm abest, ut de certitudine eius nos confirmare possit. Itaque ne in ignoto Pelago vela ventis committamus, hac praeparatione potiús supersedere, quám eandem laroriosé venari velle, expedit. Nihilominus non vituperamus propositam in ea vitrioli purgationem, tum etiam, quomodo ex hac vitrioli purgatione spiritus & tinctura elici possint: reliqua veró nullius sunt momenti.

TINCTURA AUT SULPHURNARCOTICUM VITRIOLI.

Recipe limaturae chalybs purissimae part. unam: vitrioli Chessiaci aut Veneris part. duas. Misce: & pone in matracium colli brevis, superque affunde acetum destillatum bonum: ut ad digitum unum supernatet. Hoc postea lenté exhalet, ad siccitatem, dando ignem fortem, circa finem, ut omnia candescant. Hinc vases frigefacto, pulverisa istam materiam, & super eam affunde acetum novum, ut ad tres digitos supernatet. Quo facto, digere, per biduum, aut triduum; donec nempe acetum bene coleretur: quod postea decanta & aliud rur->sus

Page 491: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

332TYROCINII CHYMICI

-sus affunde, donec omnis tinctura extracta sit. Tunc guttatim funde olei tartari q. s. super acetum coloratum, donec omne sulphur narcoticum, ad fundum, fit praecipitatum: á quo omnis acrimonia repetitis ablutionibus, segreganda: post ipsum siccandum, & ad usum asservandum.

Insigne est anodynon, & reliquis omnibus meritó anteferendum: quodque Paracelsus summoperé commendat, & magni aestimat.

PANACEA ALIA FAMOSISSIMA.

Recipe cinnabaris mineralis verae q. s. Redige in alcohol, super marmore. Post inde in catinum triquetrum, mediocris capacitatis, superimposito operculo concavo, circa commissuras bene lutato, quod operculum in medio foramen habeat exiguum. Superimpone adhuc alium catinum triquetrum, & hermeticé iuncturas claude. Postea institue sublimationem, prunis subiectis. Quod in summo sublimatum inveneris, abiice, tanquam venenum cinnabaris arsenicale: quodque in fundo restat, similiter abiice, utpote terram mineralem utilem. Quod veró operculo illi adhaeserit, sive in convexa, sive altera parte, diligenter collige,

Page 492: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

433LIB. II. CAP. XX.

pulverisa, & affuso spiritu vitrioli, digere in loco calido, per quinque vel sex dies. Postmodum effunde spiritum vitrioli optimé edulcora. Calcina etiam parum, ut sal spiritus vitrioli tantó meliús decedat: iterumque aqua elue. Dosis gr. sex, septem.

PANACEA SOLARISDIAPHORETICA.

STOMACHUS STRUTHIONISPARACELSI.

Recipe aquae Philosophicae lib. i. Mercurii sublimati uncias duas. Misce: & in hac aqua solve mercurii vulgi tantum, quantum aqua solvere potest. Dissolutio tardé procedit: ac propterea opus est digestione. Solutioni adde liquoris gummosi uncias duas. Misce, & destilla, idque bis vel ter repete, donec aqua nullas feces post se relinquat. In omnibus destillationibus ascendet mercurius sublimatus, qui singulis vicibus in aquam reponendus. Hac aqua extrahitur quinta essentia metallorum, mineralium, & marchasitarum.

QUINTA ESSENTIA TARTARISATA,SIVE SPIRITUSvini Tartarisatus.

Destilla feces vini exsiccatas, in modum

Page 493: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

434TYROCINII CHYMICI

aqua foris. Aquam & oleum separa, & serva. Interim feces ad albedinem calcina, quas oleo suprá dicto imbibe: &, ut suprá destilla, & calcina; toties id opus repetendo; donec oleum fuerit clarum, ut aqua, & dulce, nec adustionem sapiat. Ita habebis quintam essentiam tartarisatam, quae corrosiva omnia ex metallis tollit.

Solis sublimatio.

Recipe Solis per antimonium purgati, & in bracteolas secti, vel, eius loco, Solis foliati, uncias duas: stomachi struthionis uncias quatuor. Solve: & destilla per alembicum, igne forti, α sub finem, ad sublimationem usque, ut vitrum candeat. Vase frigefacto, cohoba & destilla; idqué ter repete, singulis vicibus, quod sublimatum fuerit, separando. Quartó destilla lenté phlegma, & iterum novum affunde, ad uncias quatuor: & fac, ut priús, donec tota aqua consumta, & omne corpus exaltatum & sublimatum fuerit, in albedinem exaltatae aquilae, β id est, mercurii sublimati. Denuó totum sublimatum repone, cum phlegmate, destillando phlegma, sine ascensione spiritus.

Mercurius vitae.

Fit, ut est in Archidoxis Paracelsi, libro

Page 494: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

435LIB. II. CAP. XX.

de arcanis, cum parte una antimonii, & parte una, vel, secundum alios, duobus mercurii sublimati. Rectificatur postea, & solvitur super marmore, vel vitro, deinde congelatur, destillando phlegma, & modicum aciditatis; donec guttae, in phlegma decidentes, incipiant praecipitari. Tum amoto accipiente, & alio substituto, destillatio igne moderato urgetur. Hoc quater repeti debet: quartó massa γ erit clara & alba.

Coniunctio Solis sublimati &Mercurius vitae.

Recipe Solis sublimati, sive olei eiusdem supradicti, sine phlegmate, partem unam; Mercurii vitae clarificati partes duas: Misce simul & lento igne destilla spiritus. Quod coagulatum remanserit, solve super marmore; tertió solutionem & coagulationem repetendo. Tum supra hanc materiam affunde duas partes quintae essentiae tartarisatae, destillando, per alembicum, ad siccitatem usque: reaffundendo aliam desuper toties, donec essentia dulcis destilletur, ut imposita fuit. Quo facto, super huius medicinae partem unam, affunde partes quatuor spiritus vini, sine phlegmate: digerendo, donec consumatur. Sic habebis Solis & Mercurii

Page 495: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

436TYROCINII CHYMICI

vitae coniunctionem: cuius dosis guttarum quatuor, in vino albo. Prodest in omnibus morbis desperatis, & quorum causa est occulta.

[Fama est: Rosbergium huius Panaceae authorem esse: quam ego quidem nunquam parare tentavi. Interim volui eam hic inferere, ut Chymicorum iudicia de ea colligerem.]

α Generaliter dicuntur omnes aquae fortes stygiae, quód hae perinde, ut ille ferro edomando sufficit, omnia metalla corrodendo solvant, & in se absorbeant.

β Hoc non procedit.γ Butyrum potiús erit clarum & album: de quo

sufficienter suprá cap. 12. sub titul. mercurius vitae, sive pulvis emeticus.

Panacea solaris diaphoretica secundum praescriptum autoris nostri nullo modo confici potest, ac multa sunt in hac ipsa descriptione, quae invicem pugnant, proptereaqué nequé vera, nequé verimilia possunt esse. Misso itaqué hoc ipso, eidem aequivalens, vel potiús maius, addemus, bezoarticum (1) scilicet solare clarissimi Hartmanni, cuius confectio est talis: Solve aurum s{/f}inum (a) in aq. Philosophica, abstrahe menstruum in B. saepius, usque ad olei formam in fundo cucurbitae subsistentem; póst superfunde acetum

(1) Bezoarticum solare Hartmanni.

(a) See page 405, note (a).

Page 496: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

437LIB. II. CAP. XX.

destillatum radicatum, ad supereminentiam 3. digitorum, & destilla, idque fac, donec acetum plané in ea acrimonia prodeat, qua affusum est, & á Sole omnes corrosivi spiritus hoc modo fuerint ablati: tandem affunde spiritum vini proprio sale alkalizatum, & digere per quindenam; postea spiritum vini, eundem ex B. destillando, auser, & manet oleum Solis in fundo instar sanguinis rubicundum. Huius olei recipe unciam semis, adde solutioni butyri antimonii, cum spiritu nitri facti (ceu suprá ostensum est in antimonii diaphoretici) vel potiús bezoartici mineralis (descriptione secunda c. 12.) uncias quatuor: & progredere eodem modo, qui ibi propositus, destillando & cohobando saepius, donec extremo loco ipse pulvis, in igne docimastico calcinatus, redeat in pulverem purpureum elegantissimum, earundem plané virtutum, quas de Panacea sua Solari autor hic depraedicat. Dosis gr. 3. 4. 5. 6. in convenientibus vehiculis, in morbis venenatis & διαφορησιν (=perspiration) exigentibus.

Page 497: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

438

TYROCINII CHYMICI

LIBER TERTIUS.

De quinta essentia.

CAPUT I.

De quinta essentia sanguinis humani.

Quintae (1) essentiae vocabulum homonymum est. Interdum significat quamvis speciem Chymicam, crassitie materiae elementaris, corpulentisqué fecibus exutam: ac opponitur magisterio, in quo tota substantiae moles feré remanet, sed exaltata & depurata. Interdum, ut nos eam hic accipimus denotat substantiam aetheream, caelestem, ac subtilissimam; é tribus principiis cuiusvis corporis misti soluti, á qualitate elemnetari, sensibili, corruptibili, & mortali, per varias operationes Chymicas, orbatis, & in unum, seu corpus spirituale, seu spiritum corporeum, coagulatis, conflatam. Dicitur á quibusdam Medicina, κατ εξοχηυ = essence : ab aliis Elixir, ob insignes virtutes, quas, in prae->servatione

(1) Quintae essentiae vox homonyma est.

Page 498: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

439LIB. III. CAP. I.

-servatione corporis humani á variis morbis, exerit: ab aliis Caelum, duplicem ob rationem. Primó, quód sicut caelum non ex quatuor elementis, sed materia quadam aetherea, & quinto quasi elemento, factum, nec corruptioni ulli obnoxium est: ita & quinta essentia vera, ab omnibus fecibus elementorum sit secreta: ac quamvis non plané incorruptibilis: attamen ad eam subtilitatem, tenuitatem & simplicitatem spiritualem redacta, ut nihil heterogenei, á quo corrumpi possit, in se continere videatur. Deinde, quód, sicut caelum in haec sublunaria potenter agit, rebus omnibus vitam largiendo & conservando: ita etiam haec quinta essentia corporis humani valetudinem conservet, iuventam extendat, senectam remoretur, & omne morbi genus abigat.

Paratur autem quinta (1) essentia sanguinis humani hunc in modum: Recipe quantitatem satis magnam sanguinis virorum sanorum, in flore aetatis constitutorum: pone in vase circulatorio, iustae capacitatis, in B. M. continué bulliens, donec draco α propriam caudam devoraverit, (hoc est, toties reaffunde super caput mortuum, donec pulvis maneat siccus, & nihil destillet.) Vasis refrigeratis, materiam exime,

(1) Essentia quinta sanguinis humani praeparatio.

Page 499: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

440TYROCINII CHYMICI

quae instar hepatis erit, eamqué in particulas scinde: & per cucurbitas altas, eodem balnei calore, elementum aqueum, sive phlegma, destillatione separa. Destillatum super propriam terram α reaffunde, & pone in B. bulliens, in iisdem vasis circulatoriis, per decem dies, ut suprá, postea phlegma destillando, & propriae terrae reaffundendo, ut suprá: quinquies eundem processum repetendo, & ultimó totum phlegma destillatum reservando. Vasis refrigeratis, materiam exime, & retortae amplae inde, adhibito recipiente capaci: destilla ex cineribus elementum aeris, β igne per gradus subministrato. Nubeculis in recipiente disparentibus, ignis intendatur: ut elementum ignis, in forma olei rubri, sive purpurei, egrediatur. Sub finem sublimabit se aliquid de sale armoniaco. Vasis refrigeratis, separa aerem, sive spirtitum, ab igne, sive oleo; vel blanda destillatione balnei, vel per tritorium, Spiritum, cum sale armoniaco, reaffunde fecibus, digere per triduum: & per retortam novam destilla, sub finem dando ignem, ad sublimationem idoneum, ut totum sal spirituale, vel saltem maior eius pars, sublimetur, & cum spiritu in recipiente misceatur. Novum spiritum fecibus reaffunde: digere:

Page 500: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

441LIB. III. CAP. I.

& destilla toties, ut suprá, donec terra privetur anima: quod cognosces, quando, super laminam candentem posita, sumum non ediderit. Notandum, antequam spiritus animetur; debere eum septies rectificari, singulis vicibus phlegma & feces separando: & partem eiusdem seorsim reservari, prodissolvente parando, ut posteá dicitur. Nigrum nigrius nigro, hoc est, caput mortuum, γ. calcina in reverberio, spatio quinqué dierum, igne moderato, in vase undique clauso: donec nigredo vertatur in albedinem subflavam, & tandem in rubeum colorem. Tum terra apta erit ad susceptionem spiritus animati. Imbibe terram calcinatam proprio phlegmate, & per viginti quatuor horas, in cineribus, digere, & destilla; hoc ter repetendo. Terrae exsiccatae da decimam partem sui ponderis spiritus animati: digere in balneo, quantum satis; postea humiditatem insipidam destillatione blanda separa. Reaffunde nonam partem spiritus animati: digere: destilla ut suprá. Deinde da octavam partem spiritus animati: postea septimam: sextam: quintam: quartam partem: tamdiu cum quarta parte imbibendo; donec terra in duplum sui ponderis accreverit. Et hoc est, quod Avicenna dicit: Scias, quod

Page 501: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

442TYROCINII CHYMICI

terram oportet nutriri primó modicé aqua sua, & postea maiori, sicut videre est in infantis educatione. Idcircó (a) multoties contere terram, & paulatim imbibe eam , singulis octo diebus: decoque, & postea mediocriter calcina in igne: nec taedeat te, opus multoties reiterare: quia terra fructum non gerit absqué frequenti irrigatione. Caveas tamen, ne imbibas terram, nisi paulatim, & cum longa contritione, post siccationem terrae. Unde in hoc est pondus ubique notandum, ne scilicet nimia siccitas, vel superflua humiditas, opus corrumpant. Et intantum decoque assando, quantum dissolutio exposcit imbibendo. Haec Avicenna. Unde etiam Geber ait: ex multiplici ergó reiteratione imbibitionis, & assationis, maior pars eius atquietatis deletur; residuum veró per sublimationem.

Pone itaque terram praedictam in cucurbitam altam, cui alembicum, cum receptaculo, simul adapta rimulis luto diligenter constipatis, ne quid expirare possit. Et da ignem cinerum, spatio duorum dierum, quousque fumus ille mundus & albus ascendat, & instar Talci, ad latera cucurbitae haereat. Et hoc est, quod dicit Clangor buccinae (b): Idcircó quanto magis poteris, ipsum corpus subtilia: & eum mercurio mundo coque; cumqué cor->pus

(a) Originally: idcricó. I’ve changed to idcircó

(b) Clangor buccinae (trumpet’s Sound): an anonymous alchemical text.

Page 502: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

443LIB. III. CAP. I.

-pus aliquam partem mercurii in se hauserit & concluserit: ipsum subtilia igne fortiori: donec ascendat albissimus pulvis, instar nivis; adhaerens spondilibus Aludel. Cinis veró, in fundo manens, est fex, & scoria vituperata abiicienda, in qua nil vitae habetur.

Praedicti mercurii meteorisati accipe unciam unam; misce cum septem unciis spiritus rectificati, non animati. Digere per biduum, in balneo: postea destilla per cineres; deinde per balneum, cum reiteratis cohobiis; donec nullas relinquat feces. Tandem per quadraginta dies circula. Usus eius ad tincturas metallorum, & lapidum eliciendas.

Ex eodem mercurio & eius oleo fit Elixir, ad desperatissimos quosque morbos pellendos, in hunc modum: Recipe huius mercurii unciam unam: cui adde octavam partem sui ponderis olei rectificati: decoque in Athanore, per octiduum: postea imbibe, cum septima parte: &, ut suprá, decoque: deinde cum sexta parte: tandem cum quinta, toties reiterando, donec materia fiat instat{/r} syrupi spissi, nec ulteriús decoctione induretur. Tum per quadraginta dies decoque: & fiat lapis rubicundus, cuius dosis gran. unum, vel duo, in liquore appropriato.

Page 503: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

444TYROCINII CHYMICI

α quae relicta fuit in destillatione.β hoc est, spiritus.γ seu terram residuam post extractam animam.δ Oleum hoc debebat esse αφθαρτοσ (incorruptible)

seu incorruptibile; sed hic positum tale non est: siquidem flammam concipit: ergó autor hic finem non assequitur. Omniaquidem in hoc processu possunt procedere; verúm cum ad coniunctionem devenitur, tunc aqua haeret.

Adiungeremus hisce, commentarii loco, praeclara & admiranda nonnulla sanguinis humani insignia. Imprimis diceremus de Biolychnio illo, seu lampade vitae (1), quam vocant, mirabili prorsus & ad omnem posteritatem commendabili opificio, totius Spagyricae operationis artificio singulari: quod stupendo admodum magisterio gravissimorum in corpore humano, sed proprio, affectuum, ac mortis denique ipsius, indicem in sese continet, diceremus praeterea de cura morborum deploratissimum magnetica, ex mumia sanguinis hominis aegrotantis desumta: sed quoniam talia á Iohanne Ernesto Burygravio iam publici iuris facta sunt, in libello Biolychnii, curis secundis auctiús edito, anno 1611. Franckerae, apud Dominicum Balck, Lectorem eó remittimus, modó tantúm ex eodem eadem repetituri, &, quae minús clara sunt, stylo magis

(1) Biolychnium seu lampas vitae.

Page 504: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

445LIB. III. CAP. I.

aperto interpretaturi annitemur. Ros Iovis (a) amphibii vegetabilis, in descriptione Biolychnii, est spiritus vini summé exaltatus, de quo mox, subsequenti capite, ad vini quintae essentiae praeparationem. Is cum sanguine humano proprio, vel eius, cui conficiendum est hoc biolychnium, adhuc calente, & ex vena cordis, seu basilica, saliente, coniungitur proportione analoga, qualis est sanguinis ad alcohol vini tripla; quadrupla, vel quintupla. Mista per filtrum traiciuntur, & in Pelicano ansato, Hermeticé clauso, tertiam saltem partem eius complexa, in B. digeruntur, donec, naturali quadam fermentatione, tota capacitate vasis á mixtura illa occupata, & separatio puri ab impuro facta fuerit. Purum quod est, aurei coloris, servatur seorsim, & exaltatur, per retortam vitream, cum suo recipiente firmiter & continué ferruminatam, solo siphunculo, per quem liquor intromittendus est, ad collum suum permeabilem, decies vel duodecies ex B. cohobando, donec nimirum pretiosus liquor perfecté praeparattus fuerit. Iste tandem adaptato ellychnio ex asphesto, hoc est, immuni ab igne: artificiosé parato, in lampade aurea, vel argentea, vel vitrea, radiis solaribus, per speculum concavum in ellychnium coactis, accensus, sanitatis vel morbi certissimus index, reponitur.

De cura morborum magnetica (1) ex sanguine

(1) Cura morborum magnetica.

(a) Iovis-is: Sempervivum plant (sp. yerba Siempreviva)

Page 505: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

446TYROCINII CHYMICI

hominis aegrotantis instituenda recté praecipit Surggranius, qui videatur.

Nunc pergimus de quodam philtro (1), ex sanguine humano praeparando, praeceptionem instituere. Saepius autem usu venisse animadversum est, quód inter diversos duos odia & simultates vigentes, quin etiam inter uxorem & maritum iurgia & rixae, odium intolerabile procrearint, ac alter alterum tanta mentis aversatione ac acerbitate infectatus fuerit, ut neque praesentis vultum, neque absentis recordationem, tranquilo animo ferre potuerit.

Cuius odii exemplum memorabile (2) est patris filium ex coniuge legitimé natum, haud alio modo aversantis, quam quo nonnulli feles reformidare, nec ullo aspectu vel alio sensu ferre solent; idque is túm statim á partu fecisse dicitur, túm etiam subsequente aetate. Cum enim pater iuberetur recens natum amplecti, abhorruit, nec postea eius praesentiam in eodem contubernio absque lipothymia tolerare potuit. Factum itaque est ab amicis, ut, cum puer decennis cum aliis pueris, uno eodemque habitu vestitis, in scio patre, in convivio ministrasset, neque dum á patre agnitus fuisset, pristinam tamen affectionem pater, praeter omnem spem, passus fuerit, lipothymia cum algore sudoreque invadente: iussus ergó filius discedere, perpetuo postea divor->tio

(1) Philtrum ex sanguine humano.(2) Της αντιπαθειας. (antipathy) exemplum mirabile

& memorabile.

Page 506: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

447LIB. III. CAP. I.

-tio á patre est seiunctus. Huius formidabilis antipatheias causas conatus est reddere Andreas Libavius, singular part. 4. sed, nisi nos mens nostra fallit, eiusmodi naturae obsoleta, seu rara non nisi ex intimis naturae absconditis censeri, & determinari volunt, cum minús obnoxia sint ulli qualitatúm elementarium miscibili potestati, ad causarum tantarum concursum prorsus inutili. Nos certé, quia animalia etiam inter se infensissima in gratiam rediguntur, huic abominabili affectui rectissimam medelam adhiberi potuisse non dubitamus.

Modus est talis: Recipe sanguinem ex basilica sinistri brachii, &, quantum opus est in tantundem alcohol vini opt. per infundibulum, é vena salientem, eius personae, quae ab altera odium patitur: digere, bené clauso vitro, per plusculos dies, posteae destilla ex B. vaporoso per alembicum, ad siccitatem. Eius aquae destillatae exhibe alteri personae quae odium alit, in vini haustu, iciuno ventriculo, drachmam i. vel duas, aliquoties repetendo; & mirabili admodum metamorphosi animi dissidentium conciliabuntur, omniumque rixarum fomites, seu irritamenta, cessabunt, modó praeter hanc medicinam etiam priorum consolationes, & iucunda suasiones accedant; malevolorum veró obstreperorum gannitus abarceantur. Hac ratione

(1) Modus animos etiam inter coniuges dissentientes uniendi.

Page 507: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

448TYROCINII CHYMICI

coniuges saepé furiis in perpetuas lites agitatos, redintegrato pristino favore, in individuum amorem rediisse, explorata & toties conformata experientia fidem fecit.

Sequitur iam (1) oleum sanguinis humani, ad caducum etiam inveteratum sanandum perquam celebre: Recipe sang. homin. sanorum, & iuvenum, venas primo vere incidentium, satis magnam quantitatem; adde alcoholis vini praestantissimi partes tres (ad partem tertiam) & in cucurbitis probé munitis in ventre fimi equini digere, putrefaciendo per quadraginta dies, deinde destilla in cineribus per alembicum; & prodit, uná cum aqua, oleum elegans: separa phlegma ab oleo, destillando per B. lene, oleum postea per retortam é cineribus rectifica per se, novies repetendo eandem destillationem. Sicque admodum nobile fiet oleum, cuius scrupulus semis in aq. poeniae, singulis diebus, per mensem integrum, á Luna nova incipiendo, epileptico exhibitus, praetereaque singulis noviluniis semel per integrum annum scrupulus integer repetitus, si diaetae ratio simul habeatur exquisita, certissimé morbum tollit, cerebrum confortando, malignitatemque totius corporis expellendo.

Sic non minoris excellentiae & virtutis est Balsamus sanguinis humani (2), simili feré modo conficiendus, qui talis est: Recipe sanguinis

(1) Oleum sanguinis humani ad caducum.(2) Balsamus sanguinis humani insignis.

Page 508: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

449LIB. II. CAP. I.

hominis sani libram unam: alcoholis vini optimi uncias duas; post digestionem debitam, destilla ex B. his; deinceps repete totius digestionem in fimo equino, per sesquimensem, aut septimanas plures, donec videlicet aqua appareat gemina: inferior rubra; superior alba, quas ambas separatim serva. Utraque in caduco, capitis doloribus inveteratis, aliisqué cerebri affectibus, insignem praestat usum, memoriam confortat, spiritus animales recreat, loquelam, vel impeditam, vel amissam, restituit, venena expellit, angustiam pectoris ampliat, pulmones impuritatibus infractos expedit, sanguinem purificat, ac imprimis nervis mirificé opitulatur, aliosque usus in tota Medicina, observatis ubique caeteris ad bene medendum necessariis, exhibet. Dantur in vehiculis appropriatis, vel etiam in vino, utriusque ana guttae 6. ad 12. usque.

Huius generis est aqua sanitatis (1), quam vocarunt Veteres. Recipe sanguinis hominis iuvenis & carnosi libram una. Adde succi florum cholidoniae maioris, & mellis virginei, seu primi, priús tamen despumati tandundem: salis terrefacti manipulum unum. Misce: addendo pulveris zingiberis, galangae, cinamomi, macis, caryophyllorum, cubebarum, cardamomi, granor. iuniperi, mastichis, ana unciam

(1) Aqua sanitatis.

Page 509: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

450TYROCINII CHYMICI

unam semis; xylo aloes drachmas quinque: musci optimi, ambrae gryseae, in aq. rosarum dissolutorum, ana scrupulum unum. Recondantur omnia in phiala Hermeticé clausa, eandem subtus terra in defodiendo per mensem: postea destilla, & quoslibet liquores, auctis ignis gradibus, successivé egredientes serva. Iisdem usibus inserviunt, quibus praecedens balsamus: commodé itaque ad eosdem affectus applicantur.

Porró ex sanguine humano balsamus (1) quoque elicitur antipodagricus, infinitis elogiis dignissimus, & toties ab eruditis Spagyris singulari cum successu in debellanda podagra adhibitus. Eius modus talis est: Recipe sanguinis humani, adhuc calentis, satis magnam quantiatem, id est, duas vel tres metretas: putrefac in B. clauso vitro per integrum novendium, vel etiam dies plures: deinde destilla per retortam, ex arenis, observatis tamen ignis gradibus. Omne, quod prodibit, collectum, serva, & lento B. calore per alembicum phlegma evoca; reliquum ex arena pelle per cornuta; emanebit oleum rubicundum & foetens, elevato, ad spondalia colli, sale proprio volatili; quem diligenter custodi. Oleum veró rectifica per colcothar, ex retorta, igne arenae, aliquoties á recenti colcothare destillando: in quo probé correcto tandem solvi praedictum salem & serva. Est bal->samus

(1) Balsamus ex sanguine humano antipodagricus.

Page 510: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

451LIB. III. CAP. I.

-samus mirandarum virtutum in paroxysmis podagricis. Eo si inungatur membrum affectum sex diebus continuis, quotidié bis vel ter: sistitur revera dolor, tumore simul & rubedine, si qua fuerit, evanescente, &, per secessus crebriores, reliquum, quod noxium est, expediente.

Similis prorsus virtutis seu εηεργειας (“energias”) sunt olea ex sanguine cervino & hircino (1), cum suis propriis salibus, in omni communiter sanguine existentibus eadem δοκιμασια (“dokimasia” = examination, scrutiny) praeparata: nisi quód ex praedictis animalibus, interiora viscera pulmonum, cordis, & hepatis, priús particulatim dissecta, uná cum sanguine putrefacienda sint, ut exinde nobilior quoque earum partium essentia simul eliciatur. Horum omnium etiam insignis usus est in contracturis, á quibuslibet causis provenientibus magnam enim potestatem resolvendi habent, quam imprimis sal volatile conciliare videtur.

His omnibus, tanquam appendices loco, annectimus duplex arcanum; unum sanguinis; alterum veró tartari.

Arcanum sanguinis humani, á Paracelso (2) lib. 3. de nat. rerum, qui est de conversatione rerum naturalium, mirificé commendatur. Parandi modus est talis: Recipe sanguinis humani puri & synceri libram unam vel duas; relinque in vase ligneo, non metallico, donec omnis aquositas

(1) Olea ex sanguine cervino & hircino.(2) Arcana sanguinis humani praeparatio.

Page 511: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

452TYROCINII CHYMICI

sponte sua, sine ulla alia motione, separata fuerit, quam decanta: super sanguinem coagulatum, & ad magma quoddam redactum, funde salis communis spiritum, seu aquam, ut vocat Paracelsus; & continuó haec eadem, cum sanguine mista, eundem rubori pristino restitutum; postea nunquam putrescere sinit; sed perpetuó conservat in vigore. Hoc arcanum, fecibus post aliquot dies remotis, vocat Paracelsus balsamum super omnia balsama, proptereaque in Medicina vehementer commendat. Eius autem usus in renovando sanguine per universum corpus praecipuus videtur esse: ideoque in hydrope, qui sanguinis stagnantis, & quasi corrupti, catarracta est, omnium maximé commendabile fore, dubium non est ullum. Etsi enim hydrops á sale microcosmico resoluto, ac limites suos egrediente, sanguinisque massam á statu integritatis in peiorem, aquam videlicet, reponente. Quia igitur ad arcanum hoc imprimis salis spiritus assumitur, isqué aliás in hydropis, morbi nempe contumacissimi, eradicatione felicissimé usurpatur: consequens est, mundificationem sanguinis ab utroqué, nimirum á spiritu salis, & sanguine per spiritum salis rectificato, multum adiutum iri.

Caeterúm praeparatio spiritus salis (1), ad hanc extractionem á Paracelso adhibiti, in ipsius

(1) Spiritus salis praeparatio.

Page 512: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

453LIB. III. CAP. I.

Chierurg. mag. l. 2. tract. 3. c. 2. docetur, quae talis est: Recipe salis communis albissimi, aliquoties fusi, quantum placet, (ideó autem fundi debet, ut per istas fusiones salis, etiamsi purissimum, spiritus arsenicales pereant) illius pulverem cum succo raphani expresso misce, & agitando solve; post resolutionem cum silicum vel laterum pulvere, ad salem triplo vel quadruplo, ex retorta, igne nudo, & postremó vehementiori, destilla; destillatum cum optimo spiritu vini rectificato analogis partibus coniunge, & quinquies per cornutam rectifica. Hic est spiritus, vel aqua salis, quam Paracelsus ad comminuendum Solem, ut postea tinctura extrahi possit, & ad arcanum sanguinis commendat.

Superest extremo loco nullo modo praeter eundum Philosophicum arcanum Tartari (1), quod vocant: compositum quidem: fit enim ex triplici tartaro, minerali, vegetabili & animali: sed magnarum virtutum. Eius descriptio genuina hoc est: Recipe tartari albissimi libram unam; adde salis petrae finissimi libram semis. Pulverisentur tenuiter, & affuso alcohole vini correctissimo, ut quatuor digitis supernatet, obstructisqué diligenter orificiis; macerentur in B. vel fimo triduum integrum; postea per alembicum destilletur, leni igne; spiritus vini, qui simul & seorsim cum residentia reservetur. Deinde

(1) Philosophicum arcanum Tartari.

Page 513: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

454TYROCINII CHYMICI

mense Maio accipe sanguinis hominis sani & integré iuvenescentis, quantum satis est: exsicca in arena, donec in pulverem redigi queat: ex quo cum spiritu vini, antea ex tartaro & nitro destillato, extrahe tincturam, crebris affusionibus & destillationibus, donec nempe libram semis extracti sanguinis habueris: residuos autem á sanguine feces, tanquam inutile magma, abiice. Ab hac tinctura leniter per alembicum spiritum vini evoca, & tandem balsamum seu mumiam sanguinis, in fundo restitantem, in cineribus exsicca, ut pené pulverisari possit. Denique spiritum vini, hac destillatione evocatum, affunde reservato tartaro & nitro simul iunctis, & relinque aliquamdiu, ut puriores partes in spiritum vini transeant; impuriores veró relinquantur: quibus invicem probé beneque deiunctis, reiectis nempe fecibus, impraegnatum á tartaro & nitro spiritum vini iunge cum pulvere balsami sanguinis, pauló ante facto, & statue, iuncturis bené munitis, in capaciori cucurbita vitrea in B. per duodecim dies: postea paululum, bulliente B. per alembicum abstrahe menstruum, remanente in fundo pretioso arcano tartari. Eius guttulae aliquot, usque ad scrupulum semis, vel etiam plusculum, in convenienti liquore exhibitae subinde repetita eadem dosi, obstructiones omnes totius corporis expediunt, imprimis

Page 514: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

455LIB. II. CAP. II.

veró hepatis & mesenterii hydropem auferunt, febres, nominatim quartanam, tollunt, pleuritidi unicé auxiliantur, sitim levant. Externé, praeter usum internum, herpeti, ac quibusvis aesthiomenis (a), pustulis faciei morphaeae non absimilibus, mentagrae, illitum mirabiliter hoc arcanum medetur.

Atque hae sunt praecipuae ex ipsa Anatomia Medica petitae sanguinis humani praeparationes, non nisi sensu, ratione & experientia comprobatae; secus autem sentientes non moramur, quippe unicé confidentes, nos non malam gratiam inituros apud eos, qui, naturae mysteria perscrutantes, nec in minimis, nec in mediocribus acquiescunt, sed etiam ad abditissima usque penetrare allaborant.

CAPUT II.

De quinta vini essentia.

Pone vinum generosum, α per mensem, in ventrem equinum, vel eius vicarium, in vasis circulatoriis, iustae amplitudinis. Postea destilla in B. M. spiritum in cucurbitis altis, quem quater rectificatum, singulis vicibus separando phlegma, septies adhuc destilla: ita, ut ex libris quadraginta vini, unam separes spirtualiorem, (nam quod inter spiritum & phle->gma

(a) aesthiomenus: (Rulandus) esthiomenius is the complete Corruption of a Member, which is entirely eaten away, as takes place in lupus, consuming ulcer, St. Anthony's fire, etc.

Page 515: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

456TYROCINII CHYMICI

-gma destillatur, aqua ardens est) Spiritum, in vase vitreo semipleno, probé obturato, ne respiret, serva loco frigido. Interim phlegma destilla residuum, usque ad mellis liquidi consistentiam. Quod prolectum est, redde fecibus: & iterum lento balnei calore tres partes evoca: β deinde cucurbitam eximé: & pone in locum frigidum, ut crystallos producat: quos, ab omnibus sordibus elutos, toties dissolves, γ & coagulabis: donec aquae limpidissimae glaciem aemulentur. Interim si oleum pingue, & combustibile, é vino quaeris: phlegma á crystallis se(re)paratum in B. M. usque ad mellis liquidi spissitudinem destilla: postea in retorta per arenam pelle. Aqua oleo flavo mista priús egredietur: deinde oleum rubrum: ultimó resina. Crystallis minutissimé tritis superfunde spiritum superiús servatum: digere in B. M. per triduum: postea in arena destilla: toties eundem processum repetendo; donec spiritus perfecté propria anima impraegnetur; & corpus plané aridum, super laminam candentem positum, fumum non edat. Tum corpori δ priús, ut artis est, calcinato superfunde octavam partem sui ponderis spiritus animati: ε digere & destilla, ut priús: deinde da sextam partem spiritus: postea quintam:

Page 516: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

457LIB. III. CAP. II.

deinde quartam, toties cum quarta parte continuando, donec maior pars corporis, super laminam candentem posita, in auras abeat. Tunc impletur, quod Morienus dicit: Hoc quoque te scire decet: quod anima citó corpus suum ingrediatur, quae cum corpore alieno nullatenus coniungi potest. Habito hoc signo, vasi superpone antinotorium: & da ignem cinerum, spatio duorum dierum, donec sulphur vegetabile ζ spondilibus vasis instar Talci adhaereat. Huius sulphuris accipe unciam unam, spiritus puri uncias 4. Misce & digere per diem naturalem: deinde destilla in cineribus, cum cohobus, donec totum corpus ascenderit. Tunc bis per balneum bulliens destilla & per sexaginta dies circula: separataqué hypostasi, quae circa fundum Pelicani haerebit, serva quintam vini essentiam, ad infinitos morbos curandos, tam interiús, quám exterius, usurpandam.

Potest etiam haec quinta vini essentia breviori tempore perfici. Imó cum haec ederem, praesentibus & spectantibus quibusdam meis discipulis, & amicis, spatio quinque septimanarum eam absolvi, & auri tincturam rubicundissimam eadem elicui. Multae enim sunt viae, teste Gebero, ad unum effectum & unum intentum. Non possum autem

Page 517: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

458TYROCINII CHYMICI

satis mirari hoc loco: spiritum vini Gallici aut Germanici circulatum, mirabilem illum odorem non referre, quem Baptista Porta vino Neapolitano tribuit, his verbis: Tunc resera osculum, & si foras mirabilis fragrantia manabit, cui nulla res comparari poterit: scito, te optimum finem assecutum. Quod si odor vel color non responderit: reclude vas, & iterum ad circulandum repone, donec signum assequaris. Atqui nec Italicus vini spiritus, teste Rubeo, tali praeditus est odore. Ille enim, cap. secundo, sectionis secundae, libri sui de Destillatione, in hunc modum scribit: Utinam viveret nunc vir clarissimus, Medicusque praestantissimus, Eustachius Sancto Severinus. Is enim, ut de me taceam experientia ipsa, quam fecerat diligentissimé, testari posset, aquam ardentem, si non mense solúm integro, sed duobus, atqué etiam tribus mensibus, imó vel anni toto circulo, ut Raimundus praescribit, ageretur, ad id odoris suavitatisque nunquam perventuram, ac potiús calidiorem indies, acrioremque fieri, ut quisquis velit, fcilé potest experiri, & ratio ipsa, ab igne ac motu desumta, persuadet. Quanquam illud no absoluté de aqua ardente simplici ac pura, ut posteriores putarunt, Raimundus intellexit, sed de ea, in qua dissolutum fuerit metallicum corpus. Canone

Page 518: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

459LIB. III. CAP. II.

enim secundo primi libri sic scribit: Haec veró quinta essentia, sic circulo acta & rectificata, non illo praedita odore fuerit, nisi corpus sit destillatum in ea. Unde constat: Portam talem quintam essentiam vini, non é fornaculis, sed ex scriptis Lullii & Rupescissae, male intellectis, deprom{p}sisse.

α quale est Hispanicum.β ut quarta pars maneat.γ in phlegmate vini rectificati.δ ipsi, seu sali, per ignem rotae ad albedinem usque.ε & levi calore balnei destilla, priús digerendo,

prodit solum phlegma insipidum; postea adde septimam partem spiritus animati.

ζ hoc est, terra foliata alba.Est & alia quintae vini essentiae praeparatio (1),

cuius etiam in praecedenti capite mentionem fecimus; sed composita magis, ex vino scilicet generoso, & urina á pueris: 2. annorum, aut circiter natis, vinum bibentibus, collecta, quae ad aurum potabile conficiendum egregié valere creditur. Eius apparatus genuinus talis est. Primó fiat ex generoso vino spiritus seu alcohol, sine omni phlegmate, hoc modo: generosum vinum, quale est Hispanicum, primó in clauso, sed capaci vitro, aliquandiu, vel in fimo, vel in eius vicario B. M. digeritur: postea ex

(1) Quinta vini essentia composita.

Page 519: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

460TYROCINII CHYMICI

eodem per phialam spiritus destillatur, isque aliquoties per eandem phialam rectificatur, donec nempe ad summam tenuitatem pervenerit. Huius librae duae miscentur cum libris sex recentis vini eiusdem generis, & per phialam denuó eadem quantitas, librarum nempe duarum, non plus nec minus, destillando prolicitur; atque ita deinceps posterior quantitas duarum librarum, cum recenti vino septies vel octies semper addita, ac toties destillata, libras duas alcoholis vini spirituosissimi & fortissimi tandem deponit, reliquo vino, ad residuos spiritus vinosos exinde aliás destillandos, reservato. Iste veró spiritus diligentissimé in vase vitreo, Hermeticé clauso, ad servandus est. Deinde colligatur urina á pueris 12. annorum, aut circiter natis, vinum bibentibus: eius sufficiens quantitas in cucurbitis probé munitis in fimo equino putrefiant, per 40. dies. Finito putrefactionis tempore, destilletur urina ex arena per alembicum, in re( )ceptacul(t)um maius, donec omnis humiditas ablata fuerit. Destillatum porró tertió á capite mortuo rectificetur per cohobia, ut exinde spiritus postea iusté elevari possit. Ex phiala igitur prolixioris colli, cum suo alembico, & recipiente, iuncturis undiqué probé dextrequé munitis, ac per spongiam, oleo olivarum parcé imbibitam, & leviter expressam, in colli orificio statuminatam,

Page 520: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

461LIB. III. CAP. II.

per B. fervens destillatio instituatur: elevabitur spiritus urinae, instar crystalli, ac alembici spondilibus adhaerebit, nulla concomitante humiditate aquea; sed solo spiritu volatili prodeunte. Haec veró destillatio ad completam elevationem totius spiritus continuanda est. Feces post spiritum in phiala residuae abiiciantur. Quod autem superné sublimatione prodiit, cum aqua pluvia destillata solvitur & colligitur, similique modo ex phiala, ut priús, per spongiam oleosam destillatur, idque sexies repetitur, semper recentem aquam destillatam subministrando. Hic denique ad summam puritatem deductus spiritus, inque phialam, Hermeticé clausam conditus, per quidenam lento calore balnei roridi digeritur, donec totus in liquorem lympidum solutus sit: huic postea additur aequale pondus spiritus vini suprá facti & correcti, ac ambo in frigidissimum locum positi, elapsa hora una vel altera, in albissimum salem coagulabuntur. Qui sal denuó, per lentum calorem balnei vaporosi, in phiala Hermeticé sigillata, spacio 20. vel 30. dierum in liquorem vertitur: ac in extremo loco, per alembicum, probé firmiterque adaptatum, ex B. semel atque iterum rectificatus, tandem fit excellens menstruum, quod est sine omni corrosivo & foetore, ad auri solutionem, ac liquorem inde conficiendum, maximo->peré

Page 521: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

462TYROCINII CHYMICI

-peré desideratum. Calcinetur priús aurum per argentum vivum & flores sulphuris, ceu docet autor suprá cap. 16. lib. 2. sub titul. calcinationis Solis, ut transeat in calcem tenuem, quae deinceps tenuissima fiat per mercurium sublimatum purum, saepius nimirum eundem ab illo sublimando, donec aurum, & spongiosissimum redditum, in massam maiorem & raram excreverit. Cum praedicto itaqué menstruo haec Solis calx subtilissima lento igne solvitur, in solutionem instar sanguinis rubentem: quae deinceps, per mensem, clauso vase, digeritur, abstractoque ex lentissimo B. spiritu solvente, (in eosdem usus in posterum adhuc dum & perpetuó quasi sufficiente) aurum manet in forma olei rubicundissimi (1), sauvem odorem de se spargentis, & in quolibet liquore solubilis. Idem veró oleum exaltatur seu purius activiusque redditur, quando nimirum, spiritu á corpore separato, sola tinctura, in qua potentissima vis duntaxat residet, per alembicum elevatur. Solutionem itaque Solis non per B. destillamus, sed per arenas, ex vase humili, igne aliquantulum fortiori. Sic enim post primam partem menstrui, cum reliqua eius parte, ipsa auri tinctura per alembicum transit, instar sanguinis relinquendo post se, in fundo vasis, terram nigram, aridam, spongiosam & levem; Ipsum autem menstruum, quod cum tinctura

(1) Solis oleum rubicundissimum.

Page 522: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

463LIB. III. CAP. II.

Solis prodiit, per B. saltem tepidum, ex phiala cum alembico, separamus. Relictam tincturam in fundo vasis cum spir. vini tenerrimo solvimus, eundemque ternis vicibus, vel ampliús, denuó separamus. Hoc igitur est aurum potabile, non illud quidem philosophicum & verum, seu unicum: ab illo enim hoc separatur multis modis, ac longé aliud est, neque hoc idem iustissimam veri auri potabilis οκιμασιαν (“dokimasia” = examination, scrutiny) sustinere potest: reducitur nimirum, & cum corpore suo denuó in gratiam redit, quod plané alienum est á vero auro potabili. Potest autem in usu medico idem pené praestare, quod aliás de auro potabili sperandum esse censent Chymiatri, quantumvis hoc nostrum agat remissiús, nec exaltatis seu astralibus morbis aequé medeatur omnibus.

Nota BARTHII.

Quintam vini essentiam Beguinus, qua se rubicundissimam ex auro tincturam extraxisse, hic profitetur, compendiosé ita parabat.

Accipiebat pintas vini Parisiensis quatuor: quas, duabus cucurbitis praealtis infusas, per octiduum putrefaciebat: frigefactasque postmodum in unam cucurbitam effundebat: &, ex balneo roris, spiritus vini generosioris ultra quatuor communia prolectabat: quorum singulis reaffundebat pintas vini recentis quatuor, (Sic n. non opus est

Page 523: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

464TYROCINII CHYMICI

putrefactione vini; quia spiritus, propter similitudinem, allicit & educit spiritum) & ex diversis cucurbitis destillabat: atque ita pergebat, semper spiritualissimam vini partem novo vino affundendo, & spiritualiorem inde rursus eliciendo; donec ex triginta sex pintis retineret spiritus selectissimi quatuor, cum dimidia quas rectificabatur, tribus rursus politicis, quartam cum dimidia relinqueret. Quanquam veró iste vini spiritus iam adeó subtilis erat; ut, cum in cucurbitam infusus esset, in momento quasi, indicia eius adscendentis adparerent: nihilominus tamen illum novies adhuc rectificabat, spiritualiorem eius partem semper destillando: ut ita tandem, ex triginta sex pintis, duas circiter libras spiritus dulcescentis separaret, & in fundo libra una semis aquae ardentis, phlegmate omni destituae, remaneret.

Interim phlegma, quod ex destillatione ultimarum octo pintarum exceptum asservarat, ad mellis liquidissimi consistentiam destillabat: eique phlegma destillatum reaffundebat, & rursus, donec oleum supernataret, destillabat. Quod ubi abstractum erat, si liquorem per inclinationem effudisset, & postea destillasset: oleum inde extraxisset rubrum & flavum. Ipse autem túm superfundebat aquam, & illam oleaginositatem cum aqua separabat; remanentibus, in fundo, crystallis, vel sales, sed paucos. Quia veró nobis satis

Page 524: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

465LIB. III. CAP. II.

erat, vidisse istos crystallos; & aliás etiam multo labore opus fuisset, ad istas in sufficiente copia parandas: substituebat illis crystallorum tartari albissimorum, novies nempe rectificatorum, uncias sex: eas retortae vitreae imponebat, illique matracium satis amplum, in quod spiritus vini spiritualissimi libram unam semis infuderat, Hemeticé adiungebat. Atqué ita spiritus salis, anima nempe, extorta, in spiritum vini, qui in recipiente erat, igne cinerum transibat, audiebaturque in vitro nubilo aliqua crystallorum tartari decrepitatio. Exibant autem spiritus, ex retorta, valde celeriter, &, quod mirum, vas recipiens non replebant. Forté propterea, quód spiritus animam attraheret; (unde ei in recipiente quasi innatare videbatur) eáque sufficienter animatus, postmodum eam dimitteret. Ubi is enim satur erat, recipiens á spiritibus, ex retorta egredientibus, facilé replebatur. Spiritus autem per superiora retortae conspiciebatur, egrediebaturque etiam liquor acidus, & oleum summitati retortae adhaerebat, transiturum etiam, si maior ignis fuisset adhibitus. Sed satius erat, ne adscenderet. Ut veró duo illa principia meliús unirentur: praesertim cúm caput mortuum non satis esset nigrum; eximebat id retorta, & imponebat in cucurbitam: (Sic enim spiritus, velociter exeuntes, maius habent spatium; quám cum ex retorta in ma->tracium

Page 525: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

466TYROCINII CHYMICI

-tracium destillantur) eique omnem spiritum tartarisatum superfusum, igne cinerum, destillabat. (Nota: destillare quidem, sed lenté, etiam si bulliat. Quod si autem ponatur in B. M. bulliens, citó, quod mirum, transit; sed sal una non adscendit.)

Tandem sal, ex fecibus relictis, per calcinationem, fuisset eliciendus, reliquisque duobus principiis, spiritui & animae, tanquam corpus, adiungendus. Sed ut labore isto sublevaretur, (Quamvis solvens multó evasisset potentius: si nigrum nigrius nigro, in fundo retortae remanens, potuisset in vitrum, & hoc in ollam, aut aliud vas terreum, bene clausum, idque horas triginta, igne vehementissimo, ad aliquam albedinem reverberasset, & postea cum eo spiritum vini animatum ex arena destillasset) loco illius, sumebat tartari albi, calcinati, sicci, albi, (alii sal tartari commune fixum substituunt) uncias sex, iisque superfundebat spiritum vini preaedictum, in cucurbitam parvam, & ter, ex cineribus, (forté tamen melius fuisset, si quidem ipsum capitis mortui salem non sumserat, si hoc decies repetiisset, & quidem ex retortis) destillabat, semper spiritum super feces reaffundendo. Tandem spiritum per se destillabat adhuc bis, in balneo, ut, si quae feces adessent, in fundum deponeretur.

Page 526: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

467LIB. III. CAP. III.

Hinc recipiebat auri, bis per amalgamationem calcinati, drachmam unam: cumque super ea parum aquae ardentis, quae inter spiritum & phlegma exstillarat, bis combussisset: quintae tandem essentiae unciam unam semis superfundebat: quae, posteaquam ita, per viginti quatuor horas, in arena mediocriter calida stetisset, rubicundissima evasit. Num veró ea, genuinae auri tinctura esse potuerit: lector benevolus iudicet, Ego quidem iam tum, cum Clarissimo Viro, Dn. D. Casparo Geschkio Silesio, qui in hanc quintae essentiae praeparationem, sumtus mecum erogabat, valdé dubitabam. Interim tamen gratum nobis erat, túm vidisse elegantissimam vini in sua tria principia resolutionem, eorundemque rursus, in unam subtilissimam & coelestem plané essentiam, compositionem.

CAPUT III.

De quinta coralliorum essentia.

Primó destillanda est magna aceti acerrimi α quantitas, cum separatione phlegmatis, ad hoc opus inutilis; novum, singulis vicibus, super priore, feces destillando, donec centum circiter libras aceti per B. optimé rectificati habeas. Requiruntur etiam tri->ginta

Page 527: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

468TYROCINII CHYMICI

-ginta ad minimum librae coralliorum rubeorum, in pulverem subtilem redactorum: matracia item plurima, ampla, colli prolixioris, quibus singulis libra una coralliorum imponatur, acetum paulatim, & per vices, propter nimiam ebullitionem, affundendo; donec ad quatuor aut quinque digitos superemineat; perqué diem naturalem in B. digerendo; usque dum acetum dulcescat, & colore flavo imbuatur. Tunc menstruum decantandum, novum reaffundendum: donec dissolubile dissolutum fuerit. Menstruum β per B. ex cucurbitis altis repetatur: γ & ad singulas salis libras, unciae duae aceti δ affundantur, & destillentur: deinde unciae quatuor addantur: postea sex; ita paulatim, & per vices, alendo, tandemqué infusiones de uncia in unciam minuendo; donec acetum tam acre, atque impositum fuit, destilletur. Phlegma omne insipidum destillatum asservandum. Salia, ε sale aceti armoniaco impraegnata, in vapore calentis balnei fermentanda ibidem; donec odor gravis, & color ater appareat, relinquendo, quae verae putrefactionis sunt indicia. Cumque haec apparuerint: salia resoluta calidé in retortas imponenda: eó quód statim in frigido concrescant: & per balneum vaporosum, vel cineres, phlegma separan->dum;

Page 528: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

469LIB. III. CAP. III.

-dum; donec vapores, sive fumi albi, conspiciantur. Tunc cessandum: & destillatio per arenam, in reverberio clauso, continuanda, usque dum omnes spiritus egressi fuerint, & oleum rubrum, sanguinis instar, guttatim effluxerit. Feces servandae ad usus, ut postea dicetur. Liquores omnes destillatos odoratissimos, & instar aquae ardentis ζ flammam concipientes, pone in cucurbitas altas, & lento balnei calore á phlegmate separa: & loco frigido, in vitris probé obturatis, serva: postea igne aucto, phlegma urge, & ab oleo separatum ad usus repone. Interim feces superiús reservatas calcina in Athanore, spatio quinque dierum, in vase undique clausa, uti Geber, libro primo Summae, capite quinquagesimo, sequentibus verbis docet: Modus itaque calcinationis spirituum est: ut, eis ad fixionem, approximantibus, administretur ignis, successivé, & paulatim illum augendo, ne fugiant: quousque maximum eos tolerare ignem, contingat, & vas eorum sit rotundum, vitreum bené spissum, ne fundatur, undique clausum: & ut inquit Lullius, ne inflammationem praestet. Aut, secundum Alphidium, spiritus dispergantur per aera: quod quaeritur enim, non fieret. Postea vase aperto detur ignis per gradus: ut feces nigrae, cineritii coloris, fiant:

Page 529: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

470TYROCINII CHYMICI

é quibus sal eliciatur, cum phlegmate priori reservato, quod filtretur & coaguletur. Postea eundem salem dissolve in phlegmate posteriori servato: donec purum evadat, quod calore moderato exsiccari debet. Huius salis recipe uncias duas: η digere in B. per triduum: postea levi B. calore destilla aquam insipidam, quam seorsim serva. Reitera eandem operationem; donec sal, in duplum sui ponderis, proprio sale armoniaco impraeganetur, & augeatur, vel etiam paulo plus, vel donec spirtitus tam acer & fortis destilletur á suo sale, atque cum impositus fuit. Tum sal in vase idoneo pone ad sublimandum, in cineribus, spatio duorum dierum, dando ignem, per gradus. Ita sublimabitur ad latera vasis materia candidissima, instar nivis, quae dicitur verum Philosophorum sal armoniacum. Huius salis armoniaci recipe unciam unam, θ spiritus rectificati unc. quatuor: Misce simul, & per biduum digere: deinde destilla, cum cohobiis; donec totum sal cum spiritu ascenderit. Haec materia triuna ι circulari debet, donec exaltatio voto respondeat. κ Sic habebis quintam coralliorum essentiam: coelestem substantiam, ab omni fece terrena immunem, mercurium vegetabilem & minera->lem,

Page 530: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

471LIB. III. CAP. III.

-lem, clavem Philosophicam, solidissima λ quaevis corpora aperientem, ad medicamenta virtutum admirandarum paranda, modo omnibus veris Philosophis noto.

α Ut in salis corallorum praeparatione, eorundemque magisterii confectione, suprá cap. 17. & 19. aceti etiam acerrimi loco menstrui adhibitionem minimé formidandam esse ostendimus: sic nec hic erosionem aceti veremur, utpote ex Galeno ipso edocti, multa eiuscemodi intra corpus tutó propinari, quae foris corpori admota & rubefaciunt, & erodunt, & crustas inducunt. An veró acetum crudum acerrimum, quo coqui passim utuntur, minoris acrimoniae erit stillatio? maioris imó efficaciae, propter crassitiem suam, qua magis adhaeret, & diutius infestare potest. Modó ita procedatur, ceu suprá cap. 17. sub tit. sal. coralliorum innuimus.

β id est, decantationes omnes.γ ac relinquitur in fundo sal, qui est corpus

coralliorum per acetum solutum.δ recentis acerrimi.ε coralliorum nempe.ζ Si cum isto spiritu ardenti corallia alia pulverisata

coniunxeris, & in calido aliquandiu reliqueris, extrahitur tinctura coralliorum (1) vera, quae postea á menstruo hoc separata, inque liquorem reducta, egregium est mundi->ficativum

(1) Tinctura coralliorum.

Page 531: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

472TYROCINII CHYMICI

-ficativum sanguinis, dosis gutt. 3. vel 5. ad 10. usque Melius veró procedit extractio, si corallia priús cum sale petrae calcinentur, & discontinuentur, ac dein á sale petrae per ablutionem liberentur.

η & spiritus ardentis drachmam semis.θ ardentis scilicet.ι saltem est biuna.κ id est, clarissima evadat.λ scilicet gemmas, crystallos, corallia, &c. non

metalla.Sal quidem & magisterium coralliorum in Medicina

maximé utilia sunt: longé tamen praestat eorum quinta essentia, quae nempe est interior & purior succus seu liquor, per multas solutiones & digestiones tandem inde extractus. Cuiusmodi apud varios sunt varii. Sic Panotus de praep. medic. Chymic. quintam essentiam ex margaritis (1) (a) (quae eiusdem confectionis est cum corallis) sic extrahit: pulverisa margaritas (corallia veró crasso modo tunde) & in vino albo calido lava: deinde in optimo aceto destillato in Sole solve, vitro optimé obturato, ita tamen, ut singulis tribus diebus renovetur acetum, & effusum diligenter servetur, solutis omnibus margaritis (corallis) coniunge & destilla acetum & iterum novum acetum affunde, solve, ut priús, destilla ut ante, & semper aliquid de margaritis (corallis) ascendet: quod retine & diligenter custodi, idque

(1) Quinta essentia perlarum & coralliorum.

(a) margarita-ae. = pearl.

Page 532: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

473LIB. III. CAP. III.

reitera, donec nihil de margaritis tibi restet ampliús. Recipe postea omne destillatum, adde ad mensuram unam margaritarum (coralliorum) camphorae optimae unciam semis (reducit enim nobilem margaritarum essentiam, ut nihil remaneat, sed tota margaritarum substantia per alembicum transcendat: habet enim miram vim volatilizandi, ut ita dicam, corpus margaritarum) destillationem adhuc semel repete. Recipe hoc ultimum destillatum pone ad calorem, non nimis fortem, sed lentum; permitte exhalare acetum, in vitro orificii satis ampli, ut remaneat vigesima pars margaritarum: pone in vitro mundo cum alembico, per se destilla lente igne, priorem aquam exeuntem solúm recipiens: &, ubi guttae flavescunt, appone aliud recipiens, fortifica ignem, videbis transcendere materiam flavam crassiculam, instar mellis. Hactenus Penotus.

Nos veró coralliorum quantitatem electam solvimus in spiritu aceti vini: (1) hoc menstruo aceti per destillationem remoto, sal coralliorum denuó in novo aceto destillato solvendum est, & feces removendae, abstracto vicissim per destillationem eodem; deinceps haec operatio solutionis, per spiritum aceti, & coagulationis, semper reiectis fecibus, est peragenda, donec nullae ampliús feces ab ultimis solutionibus restiterint, atqué adeó ipsa corallia ab omni immunditie li->berata

(1) Alia coralliorum essentia.

Page 533: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

474TYROCINII CHYMICI

-berata fuerint. Hinc cum aqua pluvia, vel rore maiali destillato, sal coralliorum purificatum est solvendum, & saepius remoto hoc menstruo aqueo, omnes spiritus aceti, cum corallis residui, per destillationem ex cineribus auferendi; id quod ostendet ipsius aquae postremó destillatae dulcedo aliqua, spirituum aceti separationem factam esse coarguens. Huic Sali coralliorum defaecatissimo in phiala affunde alcohol vini rectificatissimum, ad duorum digitorum eminentiam, ut orificio vasis bene occluso illud ad digerendum pone in B. per octiduum vel decendium. Corallia eo tempore essentiam suam, instar olei spissi, ad superficiem ipsius vini spiritus remittent, quam cauté separa: alioque alcohole vini super affuso, & aequalis temporis spatio digestione instituta, eam toties collige, quoties visum fuerit. Convertitur autem pené totus sal, relictis paucissimis feculis, in essentiam. Hanc de novo cum spiritu vini aliquandiu circula, postea leni destillatione balnei spiritum vini separa & serva. Habebis veram coralliorum essentiam, magnarum virtutum in Medicina.

CAPUT IV.

De quinta perlarum essentia.

Dissolve margaritas in aceto ter destil->lato:

Page 534: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

475LIB. III. CAP. III.

-lato: póst filtra: & evapora acetum, ad siccitatem, saltemqué exacté depura, reiteratis in aceti spiritu dissolutionibus, filtrationibus, & coagulationibus. Quo facto: separa salem aceti a sale unionum (a), dissolvendo eum in aqua pluviali, aliquoties destillata: hinc aquam per destillationem repetendo. Póst super hunc salem, ita purificatum & siccatum, funde bonum vini spiritum, ut ad duos digitos supernatet, & digere in balneo, per octo ad decem dies: intra quod tempus spiritui vini innatare videbis essentiam perlarum, instar olei spissioris, quod separa: & super salem, qui restat, recentem spiritum vini affunde, donec quasi totus sit in essentiam redactus; abiectis fecibus haud multis, quae in fundo vasis manserunt. Tandem circula hanc essentiam, cum spiritu vini, dies quindecim, & destilla, per reverberium clausum, repetitis cohobationibus, donec omnis essentia per retortam exeat, quae á vini spiritu separata, custodiri debet, instar thesauri pretiosi: quandoquidem vires deperditas senibus & reconvalescentibus egregié restaurat.

Dosis est, ab octo ad duodecim guttas.Tandem ut huic Tyrocinio Beguiniano colophonem

imponamus, coronidis loco, praecipitatum

(a) unio-ionis = pearl.

Page 535: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

476TYROCINII CHYMICI

diaphoreticum excellentissimum (1) subsequentem, medicinae alicuius universalis signaturam secum facilé praeseferentem, apponimus. Eius autem confectio, quamvis prolixa, tamen utilis, est eiusmodi; Primó omnium fiat spiritus nitri, ceu autro decet c. 4. lib. 2. sub titul. Spiritus nitri. Huius recipe libram unam salis gemmae, tenuissimé pulverisati tandundem; misce, & ex retorta convenienti é vestigio, cum suo recipienti antea coniuncta, destilletur ex reverberio clauso aqua rubicundissima, quam serva. Deinde recipe cinabarim nativam Ungaricam rubidundissimam, quae minera est mercurii seu argenti vivi, probé á scoriis montanis separatam, quantam vis, eamqué paullatim in aqua praecedenti solve, ac imprimis vide, ut cauté procedas: vehementer enim invicem incalescunt; particulatim itaque minera iniicienda est, ac insuper ad eius totalem solutionem, quae egregié virescit, satis magna quantitas menstrui requiritur. Solutionem claram, & á sulphure combustibili, quod vel supernatat solutioni, vel in fundo residet, per inclinationem decanta, & ex cucurbita in igne arenae destilla. Prodit primó menstruum, ac quae principia sunt ipsius minerae, in fundo manent, iam quidem propter hanc solutionem & menstrui ablationem discontinuata; sed deinceps separanda. Itaqué posteaquam menstruum omne

(1) Praecipitatus diaphoreticus excellens.(2) Vide Paracels. To. VI.

Page 536: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

477LIB. III. CAP. III.

separatum fuerit, urge ignem aliquanto fortiús, & ad latera seu spondilia cucurbitae elevabitur mercurius sublimatus albissimus; in fundo veró retortae sulphuri & sal dati subiecti simul residebunt. Detrunca itaque cucurbitam videl. & mercurium seorsim, nec cum caeteris principiis confusum; ut haec eadem ab illo separata habere possis. Sublimatum communem, diligenter collige, & cum aceto destillato, in cucurbita, igne arenae ebulliendo solve: feces remove: acetum clarum, mercurium tamen in se continens, abstrahe ad siccitatem: quod restiterit, cum aqua pluvia, vel rore maiali, iterum ebulliendo, abiectis fecibus, solve, & aquam destilla usqué ad magma quodammodo nigricans: idem cum recenti aqua pluviali destillata, vicissim ebulliendo, solve, ac, reiectis fecibus, destilla, idque etiam tertia & quarta vice, donec nimirum mercurius post quartam destillationem plané albissimus restet.

Huic tandem affunde alcohol vini praestans, & cum alembico caeco in B. digere, per aliquot septimanas, vel etiam per integrum mensem. Interea reliqua quoqué principia, quae in fundo cucurbitae; post ablatum mercurium, restitere, separa, & clarifica; quod hac ratione obtinebis. Super eadem infunde aquam pluviam destillatam calidam: statim sal solvendo sese in eandem aquam abit; sulphur veró flavescens solúm ma->net.

Page 537: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

478TYROCINII CHYMICI

-net. Quod si aliquid salis adhuc dum eidem adhaerebit, illud per aliquot repetitas eluitiones aquae pluviae destillata auferendum est, & priori salis extractioni miscendum. Utrumque autem deinceps est prurificandum, quod unicé quoque per spiritum vini absolvendum est. A sale igitur aufer aquam destillatam, cum qua nimirum salem extraxisti & eundem cum spiritu vini optimo solve, fecibus remotis solutio futura est ex viridi flavescens: aufer spiritum vini ad cuticulam supereminentem, & sal ipsum, instar vitrioli transparentis, in fundo coagulabitur, quod diligenter collige & serva.

Sulphur veró aliquoties cum aqua calida destillata prius locum, & exsiccatum; simili modó cum spiritu vini aliquandiu digere, ac eundem postea auffer. In promptu itaque hoc modo sunt duo principia salis & sulphuris purificata: ad enadem puritatem redigendus quoque mercurius. Posteaquam ille fuerit per destinatum tempus cum spiritu vini digestus & solutus: rubescit enim totum illud compositum eleganter: ex retorta, in excipulum capacissimum, igne arenae lentó primúm destilla spiritum vini, postea urge ignem; & spiritus mercurii prodibit, saepé hinc inde per retortam recipeintem extendendo, & sublimando instar crystalli: relinque omnia post exactam destillationem, &

Page 538: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

479LIB. III. CAP. III.

post horas viginti quatuor spiritus mercurii crystallisatus in spiritum vini primó destillatum solvetur, qui denuó á spiritu vini separandus est: id quod fac per B. lene: Spiritus enim vini ascendit, & spiritum mercurii in fundo relinquit cineritii caloris, quem etiam serva. Habitis his principiis omnibus, tandem ad illorum coniunctionem anaticam est descendendum, quam hoc modo solve: Primó omnium fiat aqua coniunctiva ex eadem minera hac via: Solve minerae argenti vivi Ungarici uncias sex, in aqua solvente, ex nitro & sale gemmae primo loco facta, ac, sequestratis fecibus solutionem ex B. leni destilla, ad crassitiem usque oleosam: affunde recentem aquam solventem, ac vicissim ad oleositatem destilla, idque fac quinquies vel etiam sexies.

Postea repone in B. M. clauso vase, ad putrefaciendum per quatuordecim dies, tandem destilla lento igne arenae, donec, quicquid aqua superfluum fuerit, separetur: ubi spiritus albicantes prodierint, muta recipiens, aliudque apponendo, & diligenter lutando, eos cape, cum aqua postea simul transeunte; urge destillationem, usque ad ignitionem vasis: aquam hanc serva. In huius unciis sex, solve salis suprá facti uncias duas: ac circula aliquandiu in B. postea super unciam semis sulphuris funde

Page 539: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

480TYROCINII CHYMICI

istius aquae, in aqua nempe sal est solutum & digestum, unciam unam semis ac vicissim per B. lene tandem separa ad crassitiem denuó affunde eiusdem aquae priorem quantitatem, nempe unciam unam semis, & destillando per B. evoca atque ita perge, donec cum sulphuris uncia semis, salis, uncia una integra fuerit copulata; id quod ex pondere cognosces, an ex ambobus factus sit unus viscosus quidam liquor.

Harum unciarum una semis adde uncias duas spiritus mercurii suprá praeparati, inque phiala, sigillo Hermeticé clausa, coque in Athanore, prudenter adhibitis ignis gradibus, donec omnia in pulverem rubicundum versa fuerint; id quod spatio mensium trium vel quatuor fiet.

Pulverem hoc modo praeparatum, & tandem cum alcohole vini correctum, serva. Est Medicina universalis, cuius gran. I. vel ad summum 2. in vehiculis convenientibus, in quolibet morbo exhibita, balsamum internum, ad expellendum intró hospitantem hostem, vel per vomitum, vel per alvum, vel per sudores, mirificé adiuvant.

SIT NOMEN DOMINIBENEDICTUM.

Page 540: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

COROLLARIUM.

Uti olim Sapientissimi quique & Philosophi eminentissimi Naturae vires admirandas, & proprietate divina plané insignitas, non stylo quodam vulgari & aperto, sed variis numeris & figuris miris, occultarunt, ne vel naturae, vel artis arcana temerario quodam ausu omnibus indifferenter prostituerentur: sic Philosophis Hermeticis (ut videre est ex Hermetis tabula Smaragdina, & Ioannis Dee Londinensis Monade Hieroglyphica) ea facultas concessa, ut, quia rerum Domini facti sunt, etiam Nomina ad arbitrium dispensarint, & suos partus pro libitu vestierint, ne quibuslibet abstrusiores suos sensus proderent, & nobilissimas huius artis Hermeticae margaritas porcis & suibus proiicerent. Quorcirca Planetas terrestres certis suis notis Hieroglyphicis insignierunt, imó totam Mineralium familiam eiusmodi arcanis & abstrusis signis summo adornarunt studio, idque sola de causa, ut rerum latentes & non cuivis obvias, virtutes filiis artis exponerent, ab illisque solúm perciperentur. Ut autem & Medicinae Hermeticae Tyrones aliquam certam earundem consignationem habeant, eas, quantum medicinalibus inser->viunt,

Page 541: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

-viunt, & quibus ipsimet utimur, tyrocinio huic Chymiatrico, coronidis loco, annectere placuit.

NOTAE METALLORUM.

Saturnus PlumbumIupiter StannumMars FerrumSol AurumVenus Aes, CuprumMercurius Argentum vivumLuna Argentum

Page 542: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

Notae mineralium & aliarum rerumChymicarum.

AntimoniumArsenicumAlumenAcetumAcetum destillatumAmalgamaAqua fortisAqua RegisAqua vitaeAlembicusAes ustumMariae balneumCaementareCalx vivaCaput mortuumCalcinareCalxCineresCineres clavellatiCinnabarisCrocus MartisCrystalliCoagulareCucurbitaDigerereFiltrareFixareLutum sapientiaeLutareMarcasita

Page 543: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

Mercurius sublim?OleumPutrificarePulvisSal communeSal petraeSal armoniacumSal gemmaeSovereSpiritusSpiritus viniSulphurSublimareStratum super stratumTartarusTigillumVitriolumViride aerisVitrumUrinaCeraBoraxIgnisAerAquaTerraAnnusDiesNoxHoraMensisIgnis rotae.

Page 544: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

INDEXCHYMICARUM

operationum & medicamentorumpraeparationum.

A

Acetum alcalisatum seu raticatum p. 156. 161

an ad magisterii perlarum praeparationem adhibendum 415

destillatum 155therbinthinatum 160

Aceti sal duplex 159Aes ustum 346Alcohol quid 44

vini ibid.Aloe rosata 221Aloe flores ibid.Aloeticum balsamum, vel extractum 220. 221Amalgamatio 49Animos, etiam inter coniuges dissentientes uniendi

ratio 487Anisi oleum 169Anodyna & narcotica differunt 235Antepilepticum ex cinnabari 214Antimonium 42. Ungaricum raró affertur genuinum in

alias regiones 138

Page 545: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

Antimonium diaphoreticum 298Antimonii butyrum 275

calcinatio 72. 292flores 273. 391. 305. albi 392. flavi &

rubei 395. correcti 393. 395. purgantes 395

hepar 291oleum 186. 188 296panacea 425. 426. 432praeparat 293. 294primum ens 422regulus 294sal 295tinctura 176. 423vitrum correctum 294

Aqua acida buxi 113guaiaci ibid.iuniperi ibid.quercus ibid.

antepileptica Quercetani 115cichori simplex 113

ophtalmica 114. 115faeniculi 112fortis communis 120

perpetua 123ophtalmica 111. 116

Aqua ovorum 164philosophica ser regiae 121. 123

Page 546: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

rosarum 107. 109sanitatis 449sudorifica externa 117. 118theriacalis 116zedoariae 117

Aquila caelestis 405imperialis 406

Arcanum & tinctura reipsa non differunt 193Arcanum sanguinis humani 451

tartari 453Auri augmentatio 321

calcinatio 148caementatio 356depuratio optima 352solutio 121. 124sublimatio 434sublimati & mercurii. vitae coniunctio 435oleum 412vitrificatio 322fulminatio & percussio unde 397flores pretiosi 409

Aurum Medicorum 295potabile 191. 350. 463fulminans & diaphoreticum 355

Page 547: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

B

Balsama parandi modus 196. 197. 207Balsamum aleticum 220.222.

caryophyllorum 199cinamomi ibid.diakibr. Quercetani ad hernias 201faeniculi 197malacticum 202pectorale 132sanguinis humani 448. 450Saturni 206sulphuris 199. 249terebinthinae 168vulnerarium 171. 206

Benzoini flores 385Bezoarticum Ioviale 304

Lunare 303Martiale 303metallicum 354minerale 299Solare 193. 302. 436

Biolychnium seu lampas vitae 444Butyrum antimonii 275

coralliorum 373. 417.sulphuris 417

C

Calcinatio 44Calcinatio antimonii 272. 292

Page 548: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

coralliorum 258crystalli 266. 268. 270Iovis 332. & seq.Lunae 347marcasitae argenti 271Martis 337. & seqq.Mercurii 304nitri seu salis petrae 261perlarum & omnium lapidum 148

etiam durissimorum 158pumicis 265salis communis 261Saturni 332. & seq.Solis 384lap. spongiae 265Veneris 346vitri 148vitrioli 265

Calx Chymicorum 44Calcis analogia cum sulphure. 39Canones ad destillationis doctrinam necessarii

100. & seq.Caput mortuum & phlegma non sunt principia 43Caryophylli 41Caryophyllorum balsamum 199

oleum 169Cautiones Vin exhibitione vomitoriorum

antimonialium & aliorum observandae 283. & seqq.

Page 549: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

Cautiones in exhibitione Mercurialium notandae325

Cementatio. 54Cementatio auri 350Cementum optimum 351

regale 350vulgare ibid.

Ceraunochryson diaphoreticum 355Cerae oleum 164. 166Cinamomi balsamum 199

oleum 170Cinefactio 57Cinabaris utilitas 290

praecipitata diaphoretica 323Cinabarin faciendi modus 123Circulatio 87Chinae essentia 241Chymia est ars 3

á pharmacopoeia differt 6Chymiae definitio 1

etymologia & synonymia 2obiectum 4finis 6partes 26

Chymica medicamenta sunt suaviora vulgaribus 6sunt salubriora & tutiora vulgaribus 24sunt salubria & tuta, licet acria 12

Page 550: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

non sunt periculosa propter acredinem ab igne contractam 13non sunt venenata & humanae naturae adversa, etiamsi metallica 8non redduntur inutilia ob praeparationem 16non redolent empyreuma 15non sunt emortua cadavera

18non imprimunt membris principalibus pravam dispositionem 21

Chymicorum medicamentorum acredo non ab efficiente, sed á materia prificiscitur 14. 15.

Chymicorum medicamentorum empyreuma, si quod adsit, duobus modis corrigi potest 17.

Chymica principia tria sunt 34quid sint 35inter corporis & spiritus naturam ambiunt 36insunt omni misto 37non evertunt principia physica & medica 29quomodo fuerint inventa 31á natura universalis monstrata Chymicis 31

Page 551: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

Coagulatio 93Caementatio 54Cohobatio 71Colocynthidis extractum 209. 215. 229Commixtio 55Coniunctio Solis sublimati & mercurii vitae 354Confortativum regium ex spiritu rosarum, ambra, &

moscho 111Coralliorum historia 252

butyrum 373. 417calcinatio 258magisterium 414quinta essentia 472. 473. 476sal 369solutio 152. 215syrupus 254. 257tinctura 252. 254. 256. & seqq. 471

Coriandri oleum 169Cornu cervini extractum 220Correctio medicamentorum malignorum vera 9Corrosio 49Corrosiva omnia á metallis auferens 434Corpus mistum omne in sua tria principia recludi

potest 40Cremor sulphuris 417

tartari 362. 366Crocus Martis 337. & seq. 345

metallorum 291. 292

Page 552: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

Veneris 347Crystalli Iovis 334

tartari 362Crystalli calcinatio 266. 268. 270

liquor 269Crystalli minerale 261

D

Deliquium 75Desiccatio 59Destillatio 65

alia recta, alia obliqua 67quae requirat 101per balneum 103per cineres & arenam ibid.per vesicam ibid.per retortam 104per descensum 72

Diagridium correctum 315Diaphoreticum paracelsi in peracutis 130Digestio 79Draco mitigatus 398

E

Electrum maius 403Emplastrum diasulphur Rul. 201Epar antimoni 244Essentia coralliorum 467. 472. 472

chinae 241perlarum 472. 474sanguinis humani 438

Page 553: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

sulphuris vitrioli dulcis 425vini 455. 459vitrioli benedicti 430

tartarisati 433Extractio 60

generaliter considerata 61specialiter sic dicta 92quintae essentiae é metallis, mineralibus, &

marcasitis 433tincturarum é metallis & lapidibus, 443

Extractum agarici 209aloes 220. 221colocynthidis 209. 215. 229cornu cervini 220hellebori simpl. 209.229

comp. 224hepatis bubuli 212narcoticum, laudanum dictum 233. 239panchymagogon 225. & seqq.ad quartanam 229rhabarbari 209. 216scammonii 209. 215senae ibid.

F

Fermentatio 90Filtratio 74Flores aloes 221

antimonii 273. 391. 395

Page 554: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

albi 392flavi & rubei 395correcti 393. 395purgantes 395auri pretiosi 409benzoini 385sulphuris simpl. 386. 388

comp. 389Foeniculi balsamum 197

G

Grilla Paracelsi 376

H

Hellebori extractum simp. 209. 229comp. 224

Hepar antimonii 291Hepatis bubuli extractum 212Heraclinum oleum 173Hermetica ars unde Chymia dicatur 2Historia coralliorum 252

stanni & plumbi 335Hydromel vinosum 91Hyoscyami praeparatio & tinctura 241

tinctura plané inutilis est ad laudani opiati confectionem 237

I

Ignitio 57Iupiter diaphoreticus 334Ioviale bezoarticum 304Iovis calcinatio 332. & seq.

crystalli 334

Page 555: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

L

Lac 41Lac sulphuris 250. 417. & seq.

420. 421. 412Lapis prunellae 261Laterinum oleum 179Laudanum optatum 273. 239Ligaturae in hernia adhibendae descriptio 205Lignum viride 41Lilium Paracelsi 424Liquor crystalli 269Lixivium é fecibus reguli 296Ludi humani praeparatio 412Lumbricorum oleum 164Lutatio 96Lunare bezoarticum 303Lunae calcinatio 347

tinctura 348Lutum sapientia 65. 66

pro fornacibus construendis 97pro retortis loricandis ibid.pro vitris hydriis fractis consolidandis 98pro vitris simul lutandis ibid.pro rostro alembici cum recipiente lutando

ibid.pro retortis cum recipientibus collutandis &c.

99

Page 556: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

M

Maceratio 83Macis oleum 169Magisterium quid? 410

coralliorum 414perlarum ibid.succini 414sulphuris 417tartari 410

Manna Mercurii 405Martiale bezoarticum 303Martis calcinatio & crocus 337. & seqq. 345

regulus stellatus 297Medicina universalis 480Medicamentorum correctio vera 9Mellis tinctura 244Mercurii historia 273

calcinatio 304boni notae 308manna 408in cristalli formam inductio 397substantia 304Praeparatio & purgatio ibid. 308 & 310ex metallis eliciendi modus 402

Mercurius primum Chymicorum principium 38naturalis 304artificialis 306

Page 557: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

essensificatus 406Lunae 307sublimatus communis 396. 397

dulcis 398praecipitatus albus 310

flavus 313rubens 312. 317. 407optimus 313alius 318. 319. 320cinnabaris diaphoreticus &

catharticus 323diaphoreticus 322specificus contra

gonorrheam 324Veneris diaphoreticus 325vitae 275. 354. 434ad ulcera 326

Mercurii vis emetica quomodo tollatur 321Mercurii vitae & auri sublimati coniunctio 435Metallorum generatio 329

crocus 291. 292Mensis philosophicus 82Menstruum quid?

promagisteriis, reliqua facilé exsuperans 416

pro extractis concinnandis convenientiss. 212

Page 558: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

Minium faciendi modus 332Mixtura Simplex 131

N

Nepenthes seu laudanum 233Nitrum 42Nitrum praeparatum 261Nitri calcinatio ibid.

spiritus 151

Q

Qleum antimonii 186. 187. 188. 296croci metallorum 167caryophyllorum 169sem. anisi, coriandri, 169cerae 164. 166cinamomi 170croci metallorum 187ad hemicraniam comp. 178heraclinum 173laterinum 179lumbricorum 164macis 169ovorum 163piperis ibid.salviae 164salis communis 182sanguinis humani 448

cervini & hircini 451

Page 559: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

sacchari simpl. 172comp. ibid.

Saturni 155solis rubicundiss. 462succini 175sulphuris 180

per campanam 136tartari 174. 218terebinthinae 167vini 194vitrioli commune 183. 184. 186

antepilepticum 185dulce 186. 191

ad uteri suffocationem comp. 179Olea in sua essentia purissima an sint combustilia

162in essentia reducendi ratio 198

Opium separato sulphure φλογιςω foetido & immaturo anodynum fit 234Thebaicum praestantissimum 238quomodo praeparetur 239. 240

Ovum 41Ovorum oleum 163

aqua 164

P

Panacea vera an detur 429antimoni 425. 426. 432alia Quercetani 399

Page 560: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

solaris diaphoretica 433vitrioli 427

Panchymagogum 225Perlarum calcinatio 148

essentia 472. 474magisterium 414tinctura 259

Philtrum ex sanguine humano 446Phlegma & caput mortuum non sunt principia

43Pilulae de terebinthinae 168Piperis oleum 163Praecipitatio 51Praecipitatus albus 310

alius 318. 319. 320cinnabaris diaphoreticus &

catharticus 323diaphoreticus 322flavus 313rubeus 312. 317. 407specificus ad gonorrhaeam 324ad ulcera 326

Praeparatio non reddit medicamenta inutilia 16Primum ens antimonii 422

sulphuris 181Principium nullum plané simplex est 43Principia Chymica. vide Chymica principia,

Page 561: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

Pulvis emeticus 275é cinnabaris antepilepticus 290

Q

Quinta essentia 438Quinta essentia coralliorum 467. 472. 473

metallorum, mineralium, & marcasitarum 433perlarum 472. 474sanguinis humani 438tartarisata 433vini 455. 459

R

Regulus antimonii 294Martis stellatus 297

Rectificatio 70Reverberatio 58Rhabarbari extractum 209.216

tinctura 246Rubinus arsenici diaphoreticus 390

auripigmenti diaphoreticus 389Rosarum aqua 107

spiritus 109. 111tinctura 195

S

Sacchari oleum simplex 172compos. ibid.

tinctura 247

Page 562: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

Sal tertium Chymicorum principium 39generationis causa 19marinum 42

Sal essentiale ex herbis eliciendi modus 359360

Sal aceti duplex 159ammoniacus sublimatus 395antimonii 295calculi humani 373cardui benedicti 359coralliorum 369colcotharis 374imperatoria 366Iovis 334. 331Lunae 376Martis 379Salviae 367Saturni 207. 383Solis 378tartari essentiale. 362

fixum 368succini 376

Salis spiritus communis 145. 149.252chalybeatus 151compositus 150dulcis 148

oleum 182calcinatio 261

Page 563: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

Salium vegetabilium crystallinorum praeparatio368

Salviae oleum 164Sanguinis humani balsamum 448. 450

essentia 438oleum 448philtrum 446

cervini & hircini oleum 451Sapor ingratus senae & rhabarbari quomodo

corrigendus 217Saturni balsamum 206

calcinatio 332. & seq.oleum 155sal 207. 383

Scammonium benignissimum 228correctum seu praeparatum 315

Scammonii extractum 209. 25Senae sapor ingratus quomodo corrigatur 217Senae extractum 209. 215Smaragdi tinctura 431Solare bezoarticum 193. 302. 436Solis oleum 462

calcinatio 348panacea diaphoretica 433sublimatio 353augmentatio 321vitrificatio 322

Solutio 26

Page 564: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

Solutio auri 121. 124perlarum & coralliorum 114

Spagyria unde dicatur Chymia 2Spiritus nitri 151

rosarum simpl. 109comp. 11

salis communis 145. 149. 452chalybeatus 151compositus 150dulcis 148

sulphuris 134. 136talci 134tartari 129terebinthinae 131. 133vini 125. 126. 128

tartarisatus 191. 433vitrioli communis 136. 141

corallisatus 141antepilepticus 173. 174

philosophicus 142. 290Spiritus vini an ad extracta purgantia usurpari

debeat 209ad extracta purgantia menstruum

est non idoneum 213quomodo purgantium vim

infringat 211ad extractum colocynthidis &

scammonii usurpandus 215Spiritus vitrioli an refrigeret? 143

Page 565: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

Stanni historia 335Stibium. vide AntimoniumStomachus struthionis Paracelsi 433Stratificatio 53Sublimatio 61Sublimatio auri 434

salis ammoniaci 395Succinalbi praeparatio artificialis 177

magisterium 414oleum 175sal 176

Sulphur alterum Chymicorum principium 39Sulphuris proprium ibid.

analogia cum calce ibid.Sulphur auratum diaphoreticum 295. 296

narcoticum vitrioli 431Sulphuris balsamum 199. 149

butyrum 239. 417flores simpl. 386. 388

comp. 389oleum 180lac 250. 417. 420.magisterium ibid.primum ens 181spiritus 134. 136tinctura & praeparatio 249sulphuris vitrioli essentia 425

Syrupus coralliorum 254. 257

Page 566: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

extract. chinae comp. 243flor. calendulae ibid.

centaurii min. ibid.hyoerici ibid.papaveris erratici ibid.sambuci ibid.tunicae ibid.

T

Talci spiritus 134Tartarum vitriolatum 410Tartari arcanum 453

cremor 362. 366crystalli ibid.essentia 433magisterium 410oleum 174. 218spiritus 129sal essentiale 362fixum 368tinctura 248

Terebinthinae balsamum 168oleum 167pilulae 168spiritus 131. 133

Terra vitrioli dulcis 375sancta 292

Theriaca Germanorum 231

Page 567: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

Tincturae extractio ex corallis & perlis 259ex metallis & lapidibus 443ex metallis & mineralibus

265Tinctura hyoscyami inutilis ad laudani opiati

confectionem 237Tinctura antimonii 187. 251. 274. 423

coralliorum 252. 256. 258 259. 260. 461croci 245. 246Lunae 348mellis 244perlarum 259rhabarbari 246rosarum & violarum 195sacchari 247smaragdi 251sulphuris 200. 249tartari 248vitrioli 431

Turpethum minerale 314. 316. 327

V

Veneris calcinatio 346crocus 347

Vellus aureum 408Vini spiritus 125. & seqq.

vid. Spiritus vini essentia

Page 568: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

essentia 455. 459oleum 194

Vitriolum optimum quodnam 137. 139Romanum nullum ortu 139

Vitrioli natura & species 136Vitriolum Iovis 381

Lunae 377Martis 379Solis 378Veneris 380Veneris & Martis hermaphroditicum

381vomitivum 375. 376

Vitrioli essentia benedicta 430panacea 427spiritus. vid. Spiritus vitriolisulphur narcoticum 431terni dulcis 375tinctura 431

Z

Zedariae aqua 117

Page 569: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

INDEX

C U R A T I O N U M

MORBORUM.

A

Aeris contagiosi remedia 232Albugines 111Alvi fluxus vid. Ventris fluxusAlvus blandé quomodo solvatur 168. 223

249. 315Ambusta sanandi ratio 163. 166. 283. 319Angina 129. 151Ani fistulae 135Animi deliquium 170. 175. 192. 245

248. 415Apoplexia 165. 170. 175. 92. 193

223. 245. 348. 418Apostemata 147. 160. 168. 223. 299. 387Appetitus languens 141Arthritis, articulorum dolor 118. 163. 164

236. 243. 282 409

Asthma vid. Respirandi difficultas.

Page 570: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

C

Cachexia 339Calculus 132. 147. 166. 175. 232

236. 264. 266. 267. 268. 269 275. 370. 374.

410.Caligo oculorum 112Callus 203Calor praeternaturalis 223Canori cura 207. 382. 383. 422Capitis defluxiones 175. 223. 232

morbi & dolores inveterati 449Carcinomata maligna 382. 391Cardialgia 236Carnem luxuriantem consumens 327Cerebri membranae malé affectae 363

affectus 165. 170. 269. 303. 306. 347. 376. 448.

449inflammatio 348

Caecitas 112. 116Coeliaca 270Colica 151. 223. 232. 236. 269.

383. 387Colli immundities 262Concoctionem promoventia 170. 172. 195Confortativum viscerum 111Contracturae 147. 167. 251. 424. 451.

Page 571: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

Contusiones, earumque liturae 132. 207Convulsiones 165. 175. 348. 370

418Cor refrigerantia, roborantia, eiusque languores

& aegritudines avertentia 115. 170. 233. 263. 370. 408. 409. 415.Cordis palpitatio 175. 192. 415Cutis vitia 271. 272. 274

D

Decoctum purgans in quartana 230Delirium 236. 348Dentes dealbantia 135. 415Dentium dolores sopiens 173Diarrhaea 170. 279. 338. 417Diureticum 134. 176Dysenteria 224. 252. 255. 268

338. 417Dyspnaea. vid. Respirandi difficultas,Dysuria. 175. vid. Urinae supressio.

E

Elephantiasis 314Epilepsia 147. 173. 175. 176. 285

192. 193. 236. 268. 208. 290. 376. 387 448. 449.

Page 572: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

Erysipelas capitis 300Exanthemata 193Expectorans medicamentum 173

F

Faciei pustulae & tubercula 384. 385. 455rubor 384. 385rugae 174

Faucium ardor 262scabrities 263

Febres 147. 151. 188. 192. 195. 223. 236. 264. 276. 278. 291. 303. 314. 319. 368. 375. 387. 396. 411. 413. 455.

Febres ardentes, malignae, pestilentes 141. 155. 193. 255. 262. 264. 291. 299. 308

Fissurae labiorum, manuum, pedum 163papillarum in mammis 166

Fistulae 135. 167. 382Flatus 117Fluxus haemorrhoidum 370

hepaticus 208. 254hystericus 175. 269. 370ventris. vid. Ventris fluxus.

Foetum in utero confortans 415

Page 573: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

Fractura 267Fucus 134

G

Gallicus morbus. vid. Lues Venerea.Gangraena 179Generandi vim promovens 111Gingivarum ulcera 135Gonorrhaea 134. 314. 324Gutturis inflammatio 263

H

Haemorrhagia 240. 255. 341. 375Haemorrhoidum fluxus 370Hectica 245. 418Hermicrania 178Hepar alterantia, confortantia, aperientia.

170. 195. 255. 263 339. 343. 413

Hernia intestinalis 164. 201Herpes 297. 455Humidum primigenium conservans

medicamentum 335Humores acres quomodo temperandi 318

pituitosi & alii quomodo expurgandi ibid. 274melancholici quomodo expurgandi 323. 412putridi quomodo tollendi 141

Page 574: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

pravi quomodo corrigendi 274. 374 415crassi, viscosi, tartarei, quomodo

tractandi 141. 170. 339. 362Hydrops 129. 147. 192. 208. 223.

232. 234. 274. 276. 281. 303. 314. 341. 370. 383

411. 425. 452. 455.Hypochondriaca affectio 249. 339.

366. 369

I

Icterus 129. 147. 175. 223 274. 319. 339. 410

Impetigo 168. 272. 283Indicus morbus. vid. Lues Venerea.Inflammationes 207. 383Insania 348Ischiadicus dolor 118. 418.Inventa quomodo extendenda

L

Labia fissa 163Lactis penuria 268. 270Lepra 129. 274. 276. 318

383. 391. 418Lichenes 272. 422Lienteria 417Lipothymia. vid. Animi deliquium.

Page 575: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

Loquela laesa 449Lues venerea. 119. 226. 243. 248. 276.

278. 209. 303. 114. 323. 326. 382. 387. 390. 399.

407Luis venereae ulcera 135. 174

dolores 164. 240Lumbago 236Lumbrici 147. 173. 175. 375

167. 179. 382Lupus 383Luxatio 147

M

Mania 347. 376Manuum scabirities 272Manuum & pedum scissurae 163Matricis fluxus 175. 269. 370

suffocatio 117. 132. 175. 179. 232. 296. 324. 333. 370.dolor 382immundities 132. 275. 435

Melancholia morbus 175. 192. 221. 223. 348. 365. 411. 412. 415.

Melancholici spiritus quomodo dissipandi, & crassi quomodo clarificandi 170

Membranae cerebri malé affectae 163Memoriam confortantia 170. 415. 449

Page 576: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

Mensium suppressio 129. 165. 175. 208. 223. 232. 275. 297. 339. 348. 410.

Mentagra 455Morbi Muliebres 303Morborum cura magnetica 445Morbi calidi & frigidi 135

interni & externi 153. 263deplorati, quorumque caussa est occulta 260. 375. 378. 429. 436. 443varii 153. 168. 201infiniti quomodo praecavendi & curandi, 147. 323. 372 415. 437chronici quomodo praecavendi & curandi 151. 427nervorum 165. 449tartarei 328ventriculi 165. 170. 370. 375. 417. 418.

Morbus Gallicus vel indicus. vid. Lues VenereaMorphea 274

N

Nervorum morbi 165. 449Nervorum & nervosarum partium dolores

118. 163.

Page 577: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

Nervosarum partium convulsiones 165. 248. 418

Nervosas partes roborantia, & malé affectus curantia 130. 132. 150. 449

Nephritis 168. 410. vid. Calculus.

O

Obstructiones 129. 249. 319. 365 370. 410. 454

Obstructiones hepatis & pulmonis 263hepatis & lienis 223. 274. 339. 348meatuum. 362

Oculorum nubeculae, & alii affectus 111. 112. 116

Odontologia 173Oris putredo 383Orthopnaea, vid. Respirandi difficultas.

P

Paltpitatio cordis. vid. Cordis palpitatio.Papillarum fissurae & dolores 166Paralysis 129. 147. 223. 243. 370Parotides 167Partus difficultas 114. 175Pectoris affectus 172. 182. 368

379. 449Penis dolor & excoriatio 200Pestis & pestilentes affectus 114. 132. 155. 175

193. 200. 224. 232. 276. 300. 303. 326. 329. 339. 375. 383. 386. 391. 418.

Page 578: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

Phlegma consumens medicamentum 141Phrenitis 376Phthisis. 132. 182. 245 386

418. 419.Pleurisis 129. 151. 192. 236

387. 455.Pilos generans medicamentum 163Pituitam purgans 318Podagra 207. 303. 314. 409

418. 452.Podagrici dolores quomodo mitigandi 147Praeservativum ab omnibus morbis 147Prunella morbus 263Pulmonum obstrustiones 223. 449

exulcerationes 132Purulenta educens 134Pustulae & tubercula faciei 384. 385. 455Putredo humorum quomodo corrigenda 141. 315Putredo oris quomodo tollenda 383Putredinem resistens 264

Q

Quartana 187. 223. 229. 230. 455.

R

Raucedo 172

Page 579: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

Renovans totum hominem medicamentum 147. 274

Renum obstructio 411Respirationis difficultas 169. 172. 175. 208.

243. 263. 379. 385. 387. 418. 449.

Rubor faciei 384. 385Rugae faciei 158

S

Sanguinem coagulatum dissolventiam 132. 378.mundificantia 296. 418. 499. 452. 472fluentem sistentia 140. 255. 341. 342

Scabies 174. 390Scorbutus 274Senecta quomodo remoranda 439Serpigines 174. 422Sitis febrilis 141. 455Spasmus vid. Convulsio.Spiritus melancholici, vid. Melancholici

spiritus 245vitales restaurantia 115. 245. 415animales confortantia 348. 449

Splenis obstructio 213durities 411calor 413

Page 580: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

Strangulatio uteri. vid. Matricis suffocatio.Stranguria 132Strumae 266Sudorem provocantia 114. 117. 118. 244. 256.

274. 296. 300. 304. 319. 321. 323. 324. 326. 354. 356. 360. 387. 390. 396.

480.Suffusiones 112Suppurationes 329Syncope. vid. Animi deliquium.

T

Tabes 223Tinea 174Tubercula 385Tumores 166. 329. 384Tussis 132. 172. 173. 200. 233

263. 379. 387. 418.

V

Valetudinem conservans medicamentum 439Vberibus sterilibus quomodo medendum 227Venerem excitantia 133. 415. 423

exstinguentia 155. 383

Page 581: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

Venerea lues, vid. Lues, venerea.Venereae luis ulcera. vid. Luis Venereae ulcera.

dolores 164. 240Venerei cancri 422Venena 117. 132. 319. 409

437. 449Ventriculum immundum purgantia 132. 307

368Ventriculi flatus 418

compressiones 117dolor 318cruditates 375morbi frigidi 155. 165.170

Ventriculorum roborans medicamentum. 165 223. 252. 370. 417

Ventrem solvens 249. 318Ventris fluxus 240. 252. 269

338. 370.Vermes. vid. Lumbrici.Verrucae 135. 174Vertigo 159. 175. 376. 415Vesicae impuritates expurgans 200. 264Vesicae ulcera 132Vigiliae 236Vires naturales confortans 418Virginum pallidus color 339. 344Viscerum obstructiones. vid. Obstructiones.

confortativum 111

Page 582: TYROCINIUM Traducción 2008-11-28

Vlcera omnis generis, etiam maligna & Venerea, curandi ratio 163. 167. 174. 177 179. 187. 200. 201 207. 251. 276. 297 312. 313. 326. 329 339. 341. 382. 383 396. 407. 422

Vlcera vesicae. vid. Vesicae ulcera.Vnguis oculorumVomitus in quartana an profit? 230Vomitus remedium 236Vlcerum dolores 163Vox laesa 263

sonora quomodo reddenda ibid.Vomitoria quibus, quando, & quomodo exhibenda.Vrina suppressio 132. 141. 166. 169.

172. 248. 260. 264.Vteri immundities 132. 415.

suffocatio. vid. Matricis strangulatio.fluxus 175. 269. 370dolor 275

Vulneraria medicamenta 166. 167. 370 171. 201. 339

341.

FINIS.