V Jornada sobre Psicoanálisis en Salud mental … Jornada sobre Psicoanálisis en Salud mental...
Transcript of V Jornada sobre Psicoanálisis en Salud mental … Jornada sobre Psicoanálisis en Salud mental...
V Jornada sobre Psicoanálisis en Salud mental sobre el Psicoanálisis de Ángel Garma
29 de noviembre 2013. Bilbao.
Ondare Aretoa/Sala de Conferencias (María Díaz de Haro 11, Bilbao).
Bizkaiko Foru AldundiaDiputación Foral de Bizkaia
V Jornada sobre Psicoanálisis en Salud mental sobre el Psicoanálisis de Ángel Garma
9:00 Entrega de documentación.
9:30 Presentación de la Jornada extraordinaria: José Ignacio Ibañez (sección de psicoanálisis de OME) y representantes de la Diputación Foral de Bizkaia y Ayuntamiento de Bilbao.
10:00 Psicoanálisis, Psiquiatría y Ángel Garma
– Psicoanálisis y Psiquiatría. Fernando Colina (Valladolid, la «Otra Psiquiatría»).
– Medicina Psicosomática, psicoanálisis y Ángel Garma. Isabel Usobiaga (Bilbao, Sdad. Estudios Psicosomáticos Iberoamericana, Psicoanalista didacta de la IPA).
Modera: Prof. José Guimón, catedrático de Psiquiatría UPV-EHU, miembro de la IPA.
11:15 Conferencia: El ejercicio del psicoanálisis en la Argentina, ayer y hoy. Carmen Garma, psiquiatra y psicoanalista de Buenos Aires.
Modera: Iñaki Márkez (Bilbao, psiquiatra, presidente de OME y biógrafo de Garma).
12:30 Descanso.
12:45 Publicaciones sobre Psicoanálisis:
Revista de la AEN, Revista de Psicoanálisis, Diván el terrible, Freudiana, Siso Saude…
M. Carmen Rodríguez Rendo, Juan Pundik, Chus Gómez, Pepa Freiria,…
Modera: Oscar Martínez Azumendi
13:30 Entrega del I Premio Ángel Garma al mejor trabajo de Psicoanálisis.
Trabajos aspirantes en sus 3 categorías: I) Audiovisual; II) Libro o investigación; III) Artículo/Conferencia.
Con la presencia del jurado del mismo:
– Dr. Juan Luis Borda, psicoanalista, psicólogo clínico en el CSM de Bermeo, miembro de la sección de psicoanálisis de OME.
Programa
V Jornada sobre Psicoanálisis en Salud mental sobre el Psicoanálisis de Ángel Garma
– Dr. Miguel Ángel González Torres, psicoanalista, psiquiatra jefe del Sº de Psiquiatría del Hospital de Basurto en Bilbao, profesor de psiquiatría en la UPV-EHU, miembro de OME.
– Dr. Karmelo Malda, psicoanalista, presidente del GPAB, psiquiatra jefe del CSM Infantojuvenil de Ercilla, Bilbao, miembro de OME.
– Dr. José Mª Álvarez, psicólogo clínico en el Hospital Universitario Río Ortega de Valladolid, psicoanalista miembro de la Asociación Mundial de Psicoanálisis, miembro de la AEN.
– Dra. Isabel Usobiaga, psicoanalista, psiquiatra, impulsora de SEPIA, la Sociedad de Estudios Psicosomáticos Iberoamericana. Bilbao.
Presenta: Enrique Rivas, psiquiatra y psicoanalista, Madrid. Responsable de la sección de psicoanálisis de la AEN.
14:00 Clausura.
Eudoxia Gay, psiquiatra, presidenta de la AEN. Miembro de la Fundación Castilla del Pino.
Nekane Sagasti, psicóloga, miembro de la directiva de OME.
1.er Premio Ángel Garma al mejor trabajo de psicoanálisisLa perspectiva psicoanalítica y las actividades de la Sección de Psicoanálisis están presentes. Partimos de que el psicoanálisis no está muerto ni forma parte de la memoria histórica; o no solamente. Está vivo, hay creatividad más allá de las apoyaturas en los grandes: en Freud, Bion, Winnicott, Klein, Lacan y tantos otros psicoanalistas. El psicoanálisis puede y debe ser actual, sigue y puede seguir en el día a día del trabajo clínico y terapéutico, de la investigación y de la creación.
¿Por qué este premio?
El Premio AG pretende ser un estímulo a la creación de nuevas producciones en el campo del psicoanálisis realizadas con diferentes formatos (artículo, conferen-cia, libro, investigación, programa, medio audiovisual, etc.) entre quienes han decidido optar por esta técnica terapéutica, método de investigación o teoría explicativa psicológica y de la psicopatología.
¿Por qué Ángel Garma?
No solo porque nació y vivió en Bilbao, a escasos metros del actual palacio de la Diputación Foral de Bizkaia, y lo reivindicó en diferentes momentos de su vida, sino también como homenaje a su persona y al significado de su obra en el psi-coanálisis latinoamericano. Aquel bilbaíno, psiquiatra —socio de la AEN de sus
V Jornada sobre Psicoanálisis en Salud mental sobre el Psicoanálisis de Ángel Garma
primeros años de existencia—, formado en psicoanálisis en Berlín, primer psicoa-nalista reconocido por la IPA del ámbito español, pionero del psicoanálisis argen-tino, cuna de tantos miles de psicoanalistas por todo el mundo. Hay cerca de tres mil miembros de las sociedades psicoanalíticas argentinas o de diferentes colec-tivos en la diáspora americana o europea, resultado del trabajo entusiasta de aquellos pioneros del psicoanálisis, entre ellos y de modo preeminente, Ángel Garma.
Garma evitó participar en la guerra civil española y en la Segunda Guerra Mundial, pero sufrió la represión de los militares en Argentina. Aunque retirado, le tocó atra-vesar los duelos, paranoias, angustias de un país en decadencia, sin que se empa-ñara su optimismo hacia el Psicoanálisis ni su fe en el ser humano.
En sus últimos años de vida, vio comprometida la producción de sus textos al padecer una dolencia neurológica que le dificultaba los movimientos y el habla. Su mujer Betty y sus hijas le acompañaron en la presentación de trabajos, con-gresos o reuniones, posibilitando que se mantuviera su presencia en el movimien-to psicoanalítico de esos años.
Fue muy premiada su trayectoria científica y social por numerosas entidades: la Gran Cruz de la Orden del Mérito Civil, el premio Konex, la Orden de Isabel la Católica, nombrado Hijo Predilecto de Bilbao, catedrático honorífico y miembro de honor de numerosas universidades e instituciones científicas.
En varias ocasiones manifestó su deseo de que tras su muerte —ahora hace ya 20 años— arrojaran sus cenizas a la ría de Bilbao. Así lo hizo su mujer en febrero, un año después de su fallecimiento. Fue el último viaje de Ángel Garma a su ciu-dad natal.
Desde OME-AEN se formalizó y donó a la Biblioteca Foral de Bizkaia en 2010 el Fondo documental de las obras de Angel Garma.
Trab
ajos
pre
sen
tad
os a
l I P
rem
io Á
ng
el G
arm
a d
e P
sico
anál
isis
P
siko
anal
isik
o A
ng
el G
arm
a 1
. sar
ian
au
rkez
tuta
ko la
nak
Lib
ros
Au
tor
Tít
ulo
1. O
n li
ne.
Mad
rid
Elin
a W
ech
sler
«Her
enci
as. L
a tr
ansm
isió
n e
n P
sico
anál
isis
»
2. P
apel
. Mad
rid
Em
ilio
Iraz
ábal
y c
ols
«Exp
erie
nci
as te
rap
éuti
cas
gru
pal
es»
3. P
apel
. Mad
rid
Luís
Seg
uí
«Re
spo
nsa
bili
dad
cri
min
al. P
sico
anál
isis
y
crim
ino
log
ía»
4. P
apel
. Sev
illa
Ric
ard
o Ja
rast
«Tie
mp
os
Dif
ícile
s. E
l sig
lo X
XI y
la r
esp
on
sab
ilid
ad d
el
psi
coan
alis
ta»
5. O
n li
ne
Bea
triz
Iacu
zzio
«Ace
rca
de
suje
tos
pri
vad
os
de
liber
tad
po
r d
elito
s co
ntr
a la
inte
gri
dad
sex
ual
de
sde
un
a p
sico
anal
ista
d
esp
lega
nd
o s
u q
ue
hac
er d
entr
o d
e u
n «
entr
e re
jas»
6. P
apel
. Méx
ico
Ale
xis
Sch
reck
«La
com
pu
lsió
n d
e re
pet
ició
n: l
a tr
ansf
eren
cia
com
o
der
ivad
o d
e la
pu
lsió
n d
e m
uer
te e
n la
ob
ra d
e F
reu
d»
7. P
apel
. Bu
eno
s A
ires
An
a B
log
«Ret
azo
s d
el p
sico
anál
isis
co
n n
iño
s en
la A
rgen
tina.
C
reac
ion
es
inst
itu
cio
nal
es,
bio
gra
fías
mín
imas
y
alg
un
as c
uri
osi
dad
es.
19
40
/19
69
»
Art
ícu
los
Au
tor
Tít
ulo
1. M
adri
dE
mili
o G
on
zále
z M
artí
nez
«Un
psi
coan
alis
ta r
esp
on
de»
2. B
ilbao
Cla
ud
io M
aru
otto
lo«L
a su
bje
tivi
dad
co
mo
terc
era
tóp
ica
psi
coan
alít
ica.
C
on
cep
tos
de
su m
etap
sico
log
ía y
clín
ica»
3. S
evill
aN
ico
lás
Vu
cín
ovi
ch«L
a fu
nci
ón
del
pad
re v
ivo
»
4. M
on
tevi
deo
Mar
ian
o H
ore
nst
ein
«An
gu
stia
y v
iole
nci
a: m
od
elo
s co
nce
ptu
ale
s»
5. M
on
tevi
deo
Mar
ian
o H
ore
nst
ein
«El j
arró
n y
las
sem
illas
de
gira
sol.
Ap
un
tes
par
a u
na
trad
ició
n p
or
ven
ir»
6. T
ener
ife
Héc
tor
Hu
eso
yF
ann
y C
uer
vo D
íaz
«Ló
gic
a b
orr
osa
, su
bje
tivi
dad
po
smo
der
nis
ta y
p
sico
anál
isis
»
7. B
uen
os
Air
esH
écto
r A
lber
to K
rako
v«S
uge
stió
n. P
ue
sta
en a
cto
del
inco
nsc
ien
te
(AG
IER
EN
) y
rem
emo
raci
ón
. Co
nce
pto
s q
ue
fun
dam
enta
n la
clín
ica
psi
coan
alít
ica»
8. B
uen
os
Air
esC
lara
G. B
ense
ño
r«F
reu
d, P
iage
t y e
l fu
nci
on
amie
nto
psí
qu
ico
»
9. M
adri
dD
anie
l Sch
off
er K
rau
tC
on
fere
nci
a: «
La
esc
isió
n d
el Y
o: lo
cu
rab
le y
lo
incu
rab
le»
10
. Mad
rid
M. C
arm
en R
od
ríg
uez
Ren
do
Trau
ma
y re
pet
ició
n: L
a q
uie
bra
psí
qu
ica
11. B
arce
lon
aR
ose
r C
asal
pri
m«A
nal
izan
do
el c
uer
po:
la v
igen
cia
po
lític
a d
el
psi
coan
ális
is»
12
Bu
eno
s A
ires
Mar
gar
ita
Art
usi
«Pro
ceso
an
alít
ico
y R
ors
chac
h»
13
. Sev
illa
Fra
nci
sco
Bal
bu
ena
Riv
era
«El t
rab
ajo
pio
ner
o d
e H
. S. S
ulli
van
en
la p
sico
tera
pia
d
e la
esq
uiz
ofr
enia
»
Au
dio
visu
alA
uto
rT
ítu
lo
1. B
arce
lon
aIv
án R
uiz
Ace
ro«O
tras
vo
ces.
Un
a m
irad
a d
ifere
nte
so
bre
el a
utis
mo
»
2. D
on
ost
iaM
aite
Orm
aetx
ea«L
os
fan
tasm
as d
e V
era»
V J
orn
ad
a so
bre
Psi
coan
ális
is e
n S
alu
d m
en
tal s
ob
re
el P
sico
anál
isis
de
Án
gel
Gar
ma
Trab
ajos
pre
sen
tad
os a
l I P
rem
io Á
ng
el G
arm
a d
e P
sico
anál
isis
P
siko
anal
isik
o A
ng
el G
arm
a 1
. sar
ian
au
rkez
tuta
ko la
nak
Lib
ros
Au
tor
Tít
ulo
1. O
n li
ne.
Mad
rid
Elin
a W
ech
sler
«Her
enci
as. L
a tr
ansm
isió
n e
n P
sico
anál
isis
»
2. P
apel
. Mad
rid
Em
ilio
Iraz
ábal
y c
ols
«Exp
erie
nci
as te
rap
éuti
cas
gru
pal
es»
3. P
apel
. Mad
rid
Luís
Seg
uí
«Re
spo
nsa
bili
dad
cri
min
al. P
sico
anál
isis
y
crim
ino
log
ía»
4. P
apel
. Sev
illa
Ric
ard
o Ja
rast
«Tie
mp
os
Dif
ícile
s. E
l sig
lo X
XI y
la r
esp
on
sab
ilid
ad d
el
psi
coan
alis
ta»
5. O
n li
ne
Bea
triz
Iacu
zzio
«Ace
rca
de
suje
tos
pri
vad
os
de
liber
tad
po
r d
elito
s co
ntr
a la
inte
gri
dad
sex
ual
de
sde
un
a p
sico
anal
ista
d
esp
lega
nd
o s
u q
ue
hac
er d
entr
o d
e u
n «
entr
e re
jas»
6. P
apel
. Méx
ico
Ale
xis
Sch
reck
«La
com
pu
lsió
n d
e re
pet
ició
n: l
a tr
ansf
eren
cia
com
o
der
ivad
o d
e la
pu
lsió
n d
e m
uer
te e
n la
ob
ra d
e F
reu
d»
7. P
apel
. Bu
eno
s A
ires
An
a B
log
«Ret
azo
s d
el p
sico
anál
isis
co
n n
iño
s en
la A
rgen
tina.
C
reac
ion
es
inst
itu
cio
nal
es,
bio
gra
fías
mín
imas
y
alg
un
as c
uri
osi
dad
es.
19
40
/19
69
»
Art
ícu
los
Au
tor
Tít
ulo
1. M
adri
dE
mili
o G
on
zále
z M
artí
nez
«Un
psi
coan
alis
ta r
esp
on
de»
2. B
ilbao
Cla
ud
io M
aru
otto
lo«L
a su
bje
tivi
dad
co
mo
terc
era
tóp
ica
psi
coan
alít
ica.
C
on
cep
tos
de
su m
etap
sico
log
ía y
clín
ica»
3. S
evill
aN
ico
lás
Vu
cín
ovi
ch«L
a fu
nci
ón
del
pad
re v
ivo
»
4. M
on
tevi
deo
Mar
ian
o H
ore
nst
ein
«An
gu
stia
y v
iole
nci
a: m
od
elo
s co
nce
ptu
ale
s»
5. M
on
tevi
deo
Mar
ian
o H
ore
nst
ein
«El j
arró
n y
las
sem
illas
de
gira
sol.
Ap
un
tes
par
a u
na
trad
ició
n p
or
ven
ir»
6. T
ener
ife
Héc
tor
Hu
eso
yF
ann
y C
uer
vo D
íaz
«Ló
gic
a b
orr
osa
, su
bje
tivi
dad
po
smo
der
nis
ta y
p
sico
anál
isis
»
7. B
uen
os
Air
esH
écto
r A
lber
to K
rako
v«S
uge
stió
n. P
ue
sta
en a
cto
del
inco
nsc
ien
te
(AG
IER
EN
) y
rem
emo
raci
ón
. Co
nce
pto
s q
ue
fun
dam
enta
n la
clín
ica
psi
coan
alít
ica»
8. B
uen
os
Air
esC
lara
G. B
ense
ño
r«F
reu
d, P
iage
t y e
l fu
nci
on
amie
nto
psí
qu
ico
»
9. M
adri
dD
anie
l Sch
off
er K
rau
tC
on
fere
nci
a: «
La
esc
isió
n d
el Y
o: lo
cu
rab
le y
lo
incu
rab
le»
10
. Mad
rid
M. C
arm
en R
od
ríg
uez
Ren
do
Trau
ma
y re
pet
ició
n: L
a q
uie
bra
psí
qu
ica
11. B
arce
lon
aR
ose
r C
asal
pri
m«A
nal
izan
do
el c
uer
po:
la v
igen
cia
po
lític
a d
el
psi
coan
ális
is»
12
Bu
eno
s A
ires
Mar
gar
ita
Art
usi
«Pro
ceso
an
alít
ico
y R
ors
chac
h»
13
. Sev
illa
Fra
nci
sco
Bal
bu
ena
Riv
era
«El t
rab
ajo
pio
ner
o d
e H
. S. S
ulli
van
en
la p
sico
tera
pia
d
e la
esq
uiz
ofr
enia
»
Au
dio
visu
alA
uto
rT
ítu
lo
1. B
arce
lon
aIv
án R
uiz
Ace
ro«O
tras
vo
ces.
Un
a m
irad
a d
ifere
nte
so
bre
el a
utis
mo
»
2. D
on
ost
iaM
aite
Orm
aetx
ea«L
os
fan
tasm
as d
e V
era»
Angel Garmaren Psikoanalisiaren gaineko Osasun Mentaleko Psikoanalisiari buruzko V. Jardunaldia
2013ko azaroak 29. Bilbo.
Ondare Aretoa/Hitzaldi Aretoa (Maria Diaz de Haro, 11. Bilbo).
Bizkaiko Foru AldundiaDiputación Foral de Bizkaia
Angel Garmaren Psikoanalisiaren gaineko Osasun Mentaleko Psikoanalisiari buruzko V. Jardunaldia
9:00ak Dokumentazioa ematea
9:30ak Aparteko jardunaldiaren aurkezpena: José Ignacio Ibañez (OMEko psikoanalisiaren atala) eta Bizkaiko Foru Aldundiko eta Bilboko Udaleko ordezkariak.
10:00ak Psikoanalisia, Psikiatria eta Angel Garma
– Psikoanalisia eta Psikiatria. Fernando Colina (Valladolid, «Bestelako Psikiatria»),
– Medikuntza, Psikosomatika, psikoanalisia eta Angel Garma. Isabel Usobiaga (Bilbo, Iberoamerikako Azterlan Psikosomatikoen Elkarteko kidea, IPAko psikoanalista didakta).
Moderatzailea: José Guimón irakaslea, EHU-UPVko Psikiatriako katedraduna, IPAko kidea.
11:15ak Hitzaldia: Psikoanalisiaren jarduera Argentinan, atzo eta gaur. Carmen Garma, Buenos Aireseko psikiatra eta`psikoanalista.
Moderatzailea: Iñaki Markez (Bilbo, psikiatra, OMEko burua eta Garmaren biografoa)
12:30ak Atsedena
12:45ak Psikoanalisiari buruzko argitalpenak:
AENren aldizkaria, Revista de Psicoanálisis, Diván el terrible, Freudiana, Siso Saude…
M. Carmen Rodríguez Rendo, Juan Pundik, Chus Gómez, Pepa Freiria,…
Moderatzailea: Oscar Martinez Azumendi
13:30ak Psikoanalisiko lanik onenari Angel Garma I. saria ematea
3 kategorietako hautagaiak: I) Ikus-entzunezkoa; II) Liburua edo ikerlana; III) Artikulua edo prentsa-idazlana/Hitzaldia
Sariko epaimahaiko kideak bertan daudela:
– Juan Luis Borda doktorea, Bermeoko OMZko psikologo klinikoa eta psikoanalista, OMEko psikoanalisiaren ataleko kidea.
Egitaraua
Angel Garmaren Psikoanalisiaren gaineko Osasun Mentaleko Psikoanalisiari buruzko V. Jardunaldia
– Miguel Angel Gonzalez Torres doktorea, psikoanalista, Basurtoko Ospitaleko Psikiatria Ataleko psikiatria-burua, EHU-UPVko Psikiatriako irakaslea, OMEko kidea.
– Karmelo Malda doktorea, psikoanalista, BPST-GPABko burua, Bilboko Ercillako haur eta gazteentzako OMZko psikiatra-burua, OMEko kidea.
– José Mª Alvarez doktorea, Valladolideko Rio Ortega Unibertsitateko Ospitaleko psikologo klinikoa, Psikoanalisiaren Munduko Elkarteko psikoanalista kidea, AENeko kidea.
– Isabel Usobiaga doktorea, psikoanalista, psikiatra, SEPIAren (Iberoamerikako Azterlan Psikosomatikoen Elkartea) sortzaileetakoa. Bilbo
Aurkezlea: Enrique Rivas, Madrileko psikiatra eta psikoanalista. AENeko psikoanalisiaren arloko arduraduna.
14:00ak Itxiera.
Eudoxia Gay, psikiatra, AENeko burua. Castilla de Pino Fundazioko kidea.
Nekane Sagasti, psikologoa, OMEko zuzendaritzako kidea
1. Angel Garma Saria psikoanalisiko lanik onenariIkuspegi psikoanalitikoa eta Psikoanalisiaren Ataleko jarduerak ageri dira bertan. Gure abiapuntua da psikoanalisia ez dagoela hilda, eta ez dela memoria histori-koaren osagaia; osagai hutsa, behintzat, ez. Bizirik dago, izen handietatik at (Freud, Bion, Winnicott, Klein, Lacan eta beste hainbat psikoanalista) badago sorkuntza-rik. Psikoanalisia gaur-gaurkoa izan daiteke, eta izan behar du, lan kliniko eta tera-peutikoaren, ikerkuntzaren eta sorkuntzaren egunerokotasunean ere bizirik irauten du eta iraun dezake.
Zergatik sari hau?
AG Sariak psikoanalisiaren arloan hainbat formatutan (artikulua edo prentsako idazlana, hitzaldia, liburua, ikerketa, egitaraua, ikus-entzunezkoa…) egindako pro-dukzio berrien sorkuntzarako pizgarria izan nahi du, teknika terapeutiko hau, iker-tzeko metodo hau edo psikologiaren eta psikopatologiaren azalpeneko teoria hau hautatu dutenen artean.
Zergatik Angel Garma?
Bilbon jaio eta bizi izan bazen ere —Bizkaiko Foru Aldundiaren gaurko jauregitik metro batzuetara, hain zuzen ere—, eta bizitzako hainbat unetan Bilbo aldarrikatu izan bazuen ere, pertsona horri eta pertsona horren lanak Latinoamerikako psikoa-
Angel Garmaren Psikoanalisiaren gaineko Osasun Mentaleko Psikoanalisiari buruzko V. Jardunaldia
nalisian izan duen garrantziari nolabaiteko omenaldia egin nahi diogulako. Bilboko psikiatria hau —AENeko bazkidea elkartearen hasierako urteetan— Berlinen tre-batu zen psikoanalisiaren arloan, eta IPAk espainierazko eremuan onartutako lehen psikoanalista izan zen, baita gero mundura hedatutako hainbat psikoanalistaren sorleku izan den Argentinako psikoanalisiaren aitzindaria ere. Argentinako psikoa-nalitikako elkarteetan zein Amerikako edo Europako diasporan sakabanatutako hainbat kolektibotan hiru mila kide inguru izango dira gaur egun, eta psikoanalisia-ren aitzindarien haien artean Angel Garma lan sutsuaren emaitza dira.
Gamak Espainiako gerra zibilean eta bigarren mundu gerran parte hartzea saihes-tea lortu bazuen ere, Argentinako militarren errepresioa jasan behar izan zuen. Erretiroa hartuta, gainbeheran zebilen herrialde baten dueluak, paranoiak eta la-rritasunak bizi izatea egokitu zitzaion, baina horrek ez zion kendu psikoanalisiare-kiko optimismoa, ezta gizakiarekiko fedea ere.
Bizitzaren azken uneetan, gaixotasun neurologiko bat izan zuen, mugitzea eta hitz egitea eragozten ziona, eta gaixotasun horrek idazteko zailtasun handiak eragiten zizkion. Betty emazteak eta alabek lagundu zioten lanak aurkezten, batzar eta bi-leretan parte hartzen, eta lan horri esker mugimendu psikoanalistaren barruan jarraitu ahal izan zuen.
Erakunde askok saritu zuten Angel Garmaren ibilbide zientifikoa eta soziala: Me-rezimendu Zibileko Ordenaren Gurutze Handia, Konex saria, Isabel Katolikoaren Ordena, Bilboko seme kutuna izendatua izan zen, eta hainbat unibertsitate eta erakunde zientifikotako ohorezko katedraduna eta ohorezko kidea.
Behin baino gehiagotan adierazi izan zuen hil ostean —duela 20 urte hil zen— bere errautsak Bilboko ibaira botatzeko gogoa. Eta horrelaxe egin zuen haren emazteak, hil eta hurrengo urtean. Huraxe izan zen Angel Garmak bere jaioterrira egin zuen azken bidaia.
2010ean, OME-AEN elkartea Angel Garmaren lanen dokumentu-funtsa Bizkaiko Foru Liburutegiari dohaintzan emateko lanaz arduratu zen.