ANTZINAROA: EUSKAL LURRALDEAN
EGILEAK: OLAIA ZHANG, KOLDO ARZALLUS,HUIQI ZHAN ETA PAUL EMEZABAL
ERROMATARRAK ETORRI
AURREKO HERRIAK
EGILEAK: HUIQI ZHAN
OLAIA ZHANG
K . a. 1. mendearen inguruan, hainbat herri bizi ziren euskadunen lurraldean:
• Autrigoiak, Bizkaiko mendebaldeaneta Arabako ipar-mendebaldean.
• Karistiarrak, Bizkaian, Araban etaGipuzkoako mendebaldean
• Barduliarrak, Ipar Euskal herritikBordeleraino
• Beroiak, Arabako Errioxan
• Baskoiak, Gipuzkoakoipar-ekialdean eta Nafarroan.
ERROMATARRAK ETORRI AURREKO HERRIAK
Euskal Herria erromatarren garaian
bi probintziatan banatuta zegoen, eta
lurraldearen zati bakoitza handiagoa
zen unitate batean sartua zegoen.
Horrela hegoaldea Tarraconensisen
barruan zegoen eta Ipar Euskal
Herria, Akitania erromatarraren
Barruan.
KOLDO ARZALLUS ITURRALDE
ERROMATARRENKONKISTA
Erromatarrak K.a. I. mendearen inguruan iritsi ziren euskaldunen lurraldera.
Ebro haranean zehar etorri ziren, eta iparralderantz hedatu ziren, itsasertzeraino.
Gure lurralde hauetan erromatarren
aurreko garaietatik bizi ziren herriek
onartu egin zituzten erromatarrak, oro
har.
Erromatarrak Araban eta Nafarroan
kokatu ziren, batez ere.
Erromatarrek utzitako aztarnetako bat
Iruña-Veleiako hiria da: antzinako herri
indigena baten gainean eraikitako
herrixka
Foruko erromatar herrixka ere aurkitu
dute Bizkaian, bai eta zeramika,
burdina eta beirazko hainbat objektu ere,
bertan.
•Erromatarren konkistaren unean, euskal lurraldean kultur ezaugarriberdintsuak zituzten herri batzuk biziziren, hizkuntza berezi bat zutenEuskara.
•Hauek ziren herrialdeak:o Baskoiak: Euskal lurraldearen
zatirik handiena hartzenzuten.
o Barduliarrako Karistiarrako Beroiako Autrigoiako Akitaniarrak ziren besteak.
Erromatarren garaian, baskoiek eremu zabala hartzen zuten, baskoiak erromatarrei aurre egiten ez zietelako eta bere armadan parte hartzen zutelako, armada osagarriak eratuz.
Erromatarrak K.a. 179.urteaen inguruan iritsi ziren gure lurraldera.
Hiriak, villak, galtzadak eta zubiak eraiki zituzten hemen.
Hiri garrantzitsuenetako bat Iruña-Veleia izan zen.
ERROMATARGALTZADA ETA ZUBIA
PAUL EMEZABAL GUTIERREZ
Erromanizazioak galtzaden sare zabal bat ekarri zuen.
Bi helburu zituen sareak: militarra eta ekonomikoa.
Euskaldunen lurraldea zeharkatzen erromatar ibilbideak lurralde hori Mediterraneoarekin eta iberiar penintsulako ipar-mendebaldearekin lotzen zuten , batetik , eta
Akitaniarekin , bestetik.
Aipagarria da Astorga –Bordele bidea , euskaldunen lurraldea zeharkatzen baitzuen , eta Iruña-Veleiatik (Araban) eta Iruñetik (Nafarroan) igarotzen baitzen.
Ibaiak zeharkatzeko , erromatarrek zubiak eraiki zituzten ; adibidez , Mantible Assakoa eta Tres puenteskoaAraban , eta Miluze izenekoa , Iruñetik gertu , Nafarroan.
Ziraukiko erromatar zubiak eta galtzadak Nafarroako Lizarrerria eskualdeko Zirauki udalerrian dagoen antzinako erromatar zubi eta galtzadak dira, biak ere Iruñatik Vareiarazihoan galtzadak zati ziren.
Gaur egun, bertatik Done Jokue bidea da eta bide hau jarraitu ezkero, behin Ziraukikoherri-gunea igaro ondoren kanpoaldean dago, A-12 autobide alboan.